Islam sa Pilipinas

Majul- nagsimula ang pagtatatag ng bantayan ng Islam sa Sulu sa huling bahagi ng ika-13
dantaon na mga mangangalakal mula sa Malay Peninsula o sa kasalukyan ay Indonesia at
Malaysia
Tuan Mashaika at Tuan Magbatu pinangunahan ang mga mangangalakal
Tarsila- aklat tungkol sa pinagmulan ng mga pinuno ng Sulu ang pagdating ni Sharif Karim ulMakdum
Sharif mula sa angkan ng propetang Mohammad
Sharif Karim ul-Makdum nagpagawa ng kauna-unahang moske sa Tubig Indangan sa pulo ng
Simunul sa Tawi-Tawi
Raja Baguinda- nagpatuloy ng pagpapalaganap ng Islam at itinatag anf dinastiyang Muslim sa
Buansa
Sharif ul-Hashim Abu Bakr - sinasabing nanggaling siya sa Palembang sa Sumatra. Naging
pinuno ng mapangasawa niya si Paramisuli- anak ni Raja Baguinda
Sharif ul-Hashim - itinatag niya ang pamahalaang Sultunato sa Sulu. Siya ang kauna-unahang
sultan sa Pilipinas
Limang Haligi ng Islam
1. Shahada ang pagbigkas ng Walang ibang Diyos kundi si Allah at si Muhammad ang
propeta ni Allah
2. Salat - pagdarasal nang limang ulit sa isang araw
3. Zakat pagbibigay ng tulong na pananalapi para sa mga mahihirap na kapatid na Muslim
4. Saum pag aayuno tuwing panahon ng Ramadan
5. Hajj paglalakbay sa Mecca
Allah tawag ng mga Muslim sa Diyos
Kor-an banal na aklat ng mga Muslim. Isa itong salitang Arabe na nangangahulugang yaong
dapat basahin. Inihayag ito ni Anghel Jibri (Gabriel) kay Muhammad.
Nabi nangangahulugang propeta o Rasul na nangangahulugang mensahero ang tawag ng
mga Muslim sa kanilang propeta
Sidq (Katotohanan), Amanah (Katapatan), Tabligh (Tagapaghatid), at Fatanah
(Katalinuhan) apat na katangian dapat taglayin ng isang propeta
Muhammad pinakakilalang propetang Muslim. Ang kanyang mga magulang ay sina Amina bint
Wahb at Abdullah.
Pagpapastol - unang trabaho ni Muhammad
Hira- yungib na palagiang pinupuntahan ni Muhammad
Hijrah o Hegira nangangahulugang paglisan
Qadar tawag sa paniniwalang Muslim sa walang hanggang kaalaman kay Allah at sa kanyang
kapangyarihan
KABANATA 3: Pamamaraan ng Paghahanapbuhay ng mga Sinaunag Tao
Robert Fox nakahukay ng mga labi ng unang tao sa Kweba ng Tabon sa Palawan
Arkeologo iskolar na dalubhasa sa mga labi
Antropologo dalubhasa sa kultura at pamumuhay ng mga sinaunang tao
Prehistoriko tawag sa panahong hindi pa nasusulat ang kasaysayan. Nahahati ito sa
Panahong Paleolitiko(Old Stone Age), Panahong Neolitiko (New Stone Age), at Panahon ng Metal
Panahong Paleolitiko nakagawa ng mga kagamitang gawa sa bato, nabubuhay sa
pamamagitan ng pangangaso at panunguha ng halamang ligaw
Cagayan natuklasan ang ilang kagamitang gawa sa bato

Radio Carbon Dating ginamit sa pagsusuri sa mga buto ng hayop at tao na isang paraan ng
pagpepetsa ng organic material
Kweba- naging unang tirahanmg mga sinaunag tao sa Palawan
Panahong Neolitiko pagbabagong nagawa ng mga unang tao sa kanilang mga kagamitang
bato. Natuto ang mga tao sa panahong ito ng pagpapaamo ng mga hayop
Tapayan- ginamit bilang kabaong na natagpuan sa Kweba ng Manunggul sa Lipuun Poit sa
Palawan
Panahon ng Meta nahahati sa Unang Panahon ng Metal at Maunlad na Panahon ng Metal
Unang Panahon ng Metal tanso ang unag metal na ginamit sa panahong ito. May mga
palamuting bronse ( pinaghalong lata at iba pang metal) ang nhukay sa Rizal, Bulacan, Batangas,
Masbate, at Palawan
Maunlad sa Panahong Metal kilala rin ito sa Panahon ng Bakal. Bakal ang naging pangunahing
metal sa paggawa ng mga kasangkapan sa panahong ito.
H. Otley Beyer pinaniniwalaang may mina ng bakal sa Angat-Norzagaray at Mountain Province
Pangangaso, pagsasaka, pangingisda at pag-aalaga ng mga hayop mga pangunahing
ikinabubuhay ng mga sinaunag tao
Metalurhiya pagpapanday ng mga metal tulad ng ginto
Mindoro, Samar, Cuyo, Bohol, Surigao, at Butuan mga pook na kinatagpuan ng sinaunang ginto
Panday tawag sa mga unang Pilipino na mahusay gumawa ng sandata
Maynila tanyag na sentro ng kalakalan noon sa kilala sa tawag sa Tondo.
Ilog Pasig isa sa naging daan upang madaling madala ang mga paninda
Mga Arabe pangkat ng mga taong dumating sa kapuluan mula sa mga bansang India,
Indonesia, at Malaysia
Siam kilala ngayon sa tawag na bansang Thailand

YUNIT II : PANAHON NG MGA ESPAOL

Ferdinand Magellan- natuklasan ang rutang patungo sa Silangan sa pamamagitan ng
paglalayag pakanluran
Conception , San Antonio, Santiago, Trinidad, at Victoria limang barkong bumubuo sa
ekspedisyon ni Magellan
Kipot ni Magellan kipot patungong Pasipiko. Nagpasimula ng matagumpay na paglalakbay ni
Ferdinand Magellan sa Pilipinas.
Pulo ng Homonhon pulo sa Samar na unang dinaungan nina Magellan
Limasawa- lugar na nagkaroon ng sanduguan sina Raja Kolambu at Magellan
Kristiyanismo- relihiyon na ipinalaganap ng mga Espayol sa Pilipinas na pinakamalaking
impluwensya sa Pilipinas ng mga Espaol
Raja Humabon pinuno ng Cebu na magiliw na tinanggap ni Magellan
Zula isa sa mga pinuno ng Mactan na kumilala sa bagong kaayusang pulitikal sa Cebu na
kaalitan ni Lapu-Lapu
Lapu-Lapu tumangging kilalalanin si Humabon bilang bagong hari ng Cebu at ang
kapangyarihan ng mga Espaol. Pangkat din niya ang nakapatay kay Magellan sa labanan
Ekspedisyon Loaisa pinamunuan ni Garcia Joffre de Loisa at Juan Sebastian del Cano
Ekspedisyong Saavedra dalawa sa tatlong sasakyang dagat ng ekspedisyon ay nasira ng bagyo
Ruy Lopez de Villalobos nagbigay ng pangalang Felipinas sa kapuluan. Unang binigay ang
pangalang Felipinas sa rehiyon ng Samar at Leyte. Ang kanyang ekspedisyon ay nakarating sa
Mindanao subalit nakaranas ng gutom kayat bumalik sa Mexico
Miguel Lopez de Legazpi naging matagumpay na nakapagsimula ng pirmihang paninirahan sa
Pilipinas. Nakipagsanduguan siya kina Sikatuna at Sigala, mga pinuno ng Bohol at
nakipagkasundo sa mga pinuno ng Maynila.
Cebu unang pinamalagian ni Legazpi.
Lungsod ng Cebu- itinatag ni Miguel Lopez de Legazpi na tinawag din niya itong Lungsod ng
Kabanal-banalang Ngalan ni Jesusa
Panay, Masbate, Albay at Mindoro mga panahanan na pinagtatagan ni Legazpi
Maynila- naging sentro ng kalakalan sa Luzon at ipinahayag na kabisera ng Pilipinas
Martin de Goiti pinuno ng pangkat na ipinadala ni Lagazpi sa Maynila upang alamin ang
kalakaran sa Maynila na nauwi sa isang labanan
Kabanata 5: Mga Pagbabago sa Panahon ng Pananakop
Krus at espada- naging sandata ng pananakop ng mga Espaol
Pamahalaang Sentral at Pamahalaang Lokal dalawang antas ng pamahalaan na itinatag ng mga
Espaol
Pamahalaang Sentral maihahalintulad sa ehekutibong sangay ng pamahalaan sa kasalukuyan.
Itinatag ng mga Espaol na may kapangyarihang mamahalasa buong kolonya
Gobernador Heneral at Royal Audiencia dalawang mahahalagang bahagi ng pamahalaang
sentral
Gobernador - heneral pinuno ng buong kolonya. Pinakamataas na pinuno sa pamahalaang
sentral. Tungkulin niya magpatupad ng batas, pinuno ng hukbo at iba pa
Cumplase ginagamit na kapangyarihan ng gobernador-heneral kung saan sinusuri ang mga
batas upaag maiangkop sa kalagayan at pangangailangan ng kolonya. Madalas ito ang
pinagmumulan ng katiwalian at pang aabuso sa tungkulin

Arsobispo ng Maynila naatasan kung minsan na maging

gobernador-heneral

na gumanap

ng tungkulin ng

Residencia hukumang tagasiyasat at taga ulat sa hari ng Spain tungkol sa kanyang mga gawain
Royal Audiencia pinakamataas o kataas- taasang hukuman sa kolonya noong panahon ng
Espaol. Binubuo ito ng gobernador-heneral, tatlong oidores o mahistrado at isang piskal.
Tungkulin niya ang duminig sa mga usaping kriminal at sibil
Pamahalaang Lokal ikalawang antas ng pamamahala ng mga Espaol sa Pilipinas. Ito ang
pamahalaang umusbong mula sa sistemang encomienda na unang ginamit ng mga dayuhan.
Alcaldia lalawigang tahimik na pinamunuan ng alcalde-mayor
Alcalde-mayor pinuno ng alcaldia o mga lalawigang mapayapa na. Siya din ang kinatawan ng
gobernador-heneral. Tungkulin niya na mangolekta ng buwis , magpanatili ng katahimikan at
kaayusan
Corregimiento lalawigang may nagaganap pang kaguluhan
Corregidor pinuno ng corregimiento o lalawigang may kaguluhan. Tungkulin niyang panatilihing
mapayapa ang lalawigan sa kanyang nasasakupan. Tumatayo siyang vice-royal patron at kapitan
heneral ng lalawigan
Pueblo ang tawag sa bayan noong panahon ng mga Espaol. Ang bawat pueblo ay may isang
poblasyon o kabayanan na sumasakop sa mga baryo o sityo.
Gobernadorcillo ang tawag sa pinunong pambayan o pueblo noong panahon ng mga Espaol
Alcalde pinuno ng lungsod sa tulong ng ayuntamiento (konseho) na binubuo ng 12 regidores o
konsehal
Cabeza de Barangay pinuno ng barangay. Tatlong taon ang panunungkulan at lumikom ng
buwis
Mga katulong sa pangangasiwa sa pueblo ng gobernadorcillo:
- 3 teniente de justicia na namamahala sa mga hangganan ng mga sinasakang lupa
- Alguacil o konstable
- 4 na teniente segundos
- Mga tenyente ng mga distrito
- 1 kalihim o directorcillo
Lungsod ciudad na napasailalim sa isang konseho o ayuntamiento sa pamumuno ng alcalde at
binubuo ng 6 hanggang 12 regidores o konsehal
Principalia binubuo ng mga inapo ng mga datu, mayayamang may- ari ng mga lupain, mga
guro, at mga pinuno ng bayan
Inquilino tagapangasiwa ng mga lupa ng mga mamamayan at mga prayle. Tawag sa mga
pangkat na kinuha ng mga prayle at mayamang Espaol upang mangasiwa sa mga hacienda.
Parian de los Sangleyes- nanirahan ang mga hindi binyagang Tsino
Padre Juan Francisco de Antonio naglarawan ng mga pang araw-araw na Gawain ng mga
Pransiskano sa pagtuturo ng mga gawaing panrelihiyon
Graciano Lopez Jaena sinabi niya na ang edukasyong pinalaganap ng mga Espaol sa Pilipinas
ay walang katururan sa pamumuhay sa bansa
Ilan sa mga kababaihan na nakipaglaban upang isulong ang kalayan ng bansa:
- Gabriela Silang
- Melchora Aquino
- Teresa Magbanua
- Gregoria de Jesus
- Marina Dizon
- Agueda Kahabagan
Gaspar Aquino de Belen may akda ng pasyon sa wikang tagalog
Senakulo, moro-moro, at sarswela mga anyo ng dula na tanyag noong panahon ng mga
Espaol
Senakulo tungkol sa paghihirap ni Kristo sa krus
Moro-moro tungkol sa tunggalian ng mga Kristiyano at Muslim

Sarswela isang dulang may musika tungkol sa mga karaniwang paksang panlipunan at
pampulitika
Comico, tondo at zerilla ilang anyo ng teatro
Battle of Lepanto gawa ni Juan Luna na nanalo unang gantimpala ( gintong medalya) sa
Barcelona Exposition
Marcelo Quitoria Adonay kompositor ng liturjiyang Pilipino, Benedictus
Francisco Baltazar Ama ng Balagtasan at tanyang nagawa ang Florante at Laura
Gaspar Aquino de Belen may akda ng Pasyon Naming Mahal
Damian Domingo Ama ng Pagpipintang Pilipino. Nangasiwa sa unang paaralan ng pagpinta sa
Pilipinas
Felix Resurreccion Hidalgo nanalo ng medalyang ginto sa Madrid Eksibisyon
Graciano Lopez Jaena prinsipe ng mga mananalumpating Pilipino at isang Orator
Jose Honorato Lozano pangunahing pintor ng Letra y Figuras
Juan Luna nakilala sa pagpipinta ng Spolarium at The Battle of Lepanto
Mariano Baldemor Madrian nakilala sa paglililok ng Meter Dolorosa
Julio Garcia Nakpil kompositor ng Marangal na Dalit ng Katagalugan, ang awit na pilalikha ni
Bonifacio upang maging pambansang awit ng Pilipinas
Marcelo H. del Pilar patnugot ng La Solidaridad at isang mahusay na manunulat
Tomas Pinpin dalubhasa sa paglilimbag
Jose Rizal Noli Me Tangere at El Felibusterismo
Juan De Los Santos sinasabing naglilok ng retablo sa Simbahan ng San Agustin
Isabelo Lacandula Tampingco tumulong sa pagtatag ng Centro de Escultores
Patintero at sipa mga larong panlabas na sa mga Espaol din nanggaling
Padre Blas de la Madre de Dios sumulat ng kauna unahang aklat tungkol sa mga halaman sa
Pilipinas
Juan de Cuellar kinomisyon ng Real Compaia de Filipinas upang magsilbing botanist
Anacleto del Rosario nakilala bilang Prinsipe ng mga Kimikong Pilipino. Ang pananaliksik niya
ang isa sa mga batayan ng parmasya sa bansa
Unibesidad ng Santo Tomas nagbukas ng kursong parmasya at medisina sa bansa

Kabanata 6: Pagtatag ng mga Pamayanan at mga Patakarang Pangkabuhayan

Reduccion bagong panirahan kung saan inilipat ang mga Pilipino sa mga barangay na nasakop
ng mga Espaol. Ito ang naghanda sa mga Pilipino sa pamahalaan kolonyal
Doctrina tumutukoy sa pagtutro ng katesismong Katoliko sa mga mamamayan. Ito ang
naghanda sa mga Pilipino sa pamumuhay sa parokya
Encomienda mula sa salitang Espaol na encomendar na nangangahulugang ipagkatiwala.
Naging hakbang sa pagtatatag ng kolonyang Espaol sa Pilipinas
Konkistador sumakop sa maraming lugar sa Pilipinas sa ngalan ng hari ng Spain
Encomendero tawag sa opisyal na binigyan ng karapatan na pangasiwaan ang isang teritoryo
at ang mga mamamayan

Tributo buwis mula sa mga mamamayan sa halagang itinakda ng pamahalaan na maaaring

bayaran ng salapi. Maaring ibigay na tribute ang ginto, tela, bulak, palay, manok, at iba pang
produkto.
Bandala isa pang buwis na nililikom. Ito ay ang sapilitang pagbibili ng mga produkto tulad ng
palay at langis ng niyog sa pamahalaan.
Polo y Servicio isang paraan ng sapilitang paggawa. Ayon dito, lahat ng lalaking naninirahan sa
kolonya (Pilipino o mestisong Tsino) na may gulang na 16 hanggang 60 taon ay kailangang
magtrabaho ng walang bayad sa loob ng 40 na araw.
Falla pagbabayad ng 1 reales sa bawat araw na kinakailangang magtrabaho. Ibinabayad
upang malibre sa polo
Kasama tawag sa tauhan ng mga inquilino. Kabilang ditto ay yaong mga mahihirap na kamaganak ng inquilino
China at India bansa kung saan nagbenta ang Pilipinas ng bigas ng tumaas ang produksyon
nito dahil sa pagbabago sa pagsasaka
Kalakalang Galyon kalakalang ginamit ang sasakyang pandagat ang mga galyon sa pagdadala
ng mga kalakal. Tinawag din itong kalakalang Maynila- Acapulco dahil mula sa Maynila
patungong Acapulco ang direksyon ng palitan ng produkto
Magallanes huling galyon na galling sa Maynila
Jose Basco gobernador-heneral na bumalangkas ng isang patakarang pangkabuhayan na
nakatuon sa pagsasariling pang ekonomiya ng Pilipinas
Sociedad Economica de Los Amigos del Pais itinatag ni Gobernador Heneral Basco para sa
pagpapatupad ng kanyang programang pangkabuhayan. Ang samahang ito ang nag-iisip ng mga
proyekto para sa pagpapaunlad ng ekonomiya
Monopolyo ng Tabako itinatag ni Gob.- Heneral Basco upang tugunan ang suliraning makalikom
ang pamahalaan sa Pilipinas ng sapat na salapi upang tustusan ang pangangailangan nito
Real Compaia de Filipinas layunin nito na paunlarin ang pakikipagkalakalan sa pagitan ng
Pilipinas at Spain, Amerika at ibang bansang Asyano
Obras Pias ang kauna-unahang institusyon sa pananalapi sa Pilipinas nong panahon ng mga
Espaol. Nagpapahiram ito ng salapi sa mga mangangalakal sa Maynila
Banco Espaol-Filipino ang unang bangkong itinatag sa Pilipinas at kilala ngayon sa pangalang
Bank of the Philippine Island (BPI)
Espaol ang nagtatag sa sistema ng transportasyon at komunikasyon sa Pilipinas
Gob. Hen. Pascual Enrile nagpagawa ng mga daan at tulay
Unang Parola itinayo sa may bukana ng Ilog Pasig
Kabanata 7: Pag-unlad ng Diwang Makabayan
Pagbubukas ng Suez Canal gumising sa damdaming makabayan ng mga Pilipino. Umikli sa
isang buwan ang paglalakbay mula sa Europa patungong Maynila kaya maraming mga dayuhan
ang nagtungo sa Maynila.
Ilustrado mga Pilipinong naliwanagan ang isip sa kalagayan ng bansa sa kamay ng mga
Espaol. Sila ang mga Pilipino noong panahon ng Espaol na nagkaroon ng mataas na pinag
aralan at kaisipang liberal
Gob. Hen. Carlos Maria Dela Torre ang pagdating niya sa Pilipinas ang sinasabing
paghahari ng liberalismo sa bansa.
Liberalismo nangibabaw sa Pilipinas sa ilalim ni Gobernador- Heneral Carlos Maria Dela Torre
Paring Regular at Paring Sekular dalawang uri ng paring Katoliko sa bansa noon.
Paring regular kabilang sa isang orden o pangkat panrelihiyon tulad ng Orden Dominikano,
Agustino, Pransiskano, Heswita, at Rekoletos

Paring sekular paring nabibilang sa anumang pangkat panrelihiyon

Padre Pedro Pelaez nanguna sa kilusan ng paghingi ng pantay na karapatan ng mga paring
Pilipino sa kanilang pamamahala sa parokyang lokal at pagtataan ng kanilang tungkulin sa
simbahan. Sa kanyang pagkamatay ipinagpatuloy nina Padre Mariano Gomes, Jose Burgos, at
Jacinto Zamora (GOMBURZA) ang kampanya.
Padre Mariano Gomes, Jose Burgos, at Jacinto Zamora (GOMBURZA)- pinagbintangan ang
tatlong pari na sila ang nag udyok sa mga Pilipino upang lumaban sa mga Espaol. Nilitis sila ng
pailalim at nahatulan ng kamatayan sa pamamagitan ng garote
Arsobispo Meliton Martinez naniniwala na walang kasalanan ang GOMBURZA kaya inalis
ang kanilang abito ng binitay sila sa Bagumbayan (Rizal Park ngayon)
Rafael de Izquierdo humalili kay Gob. Hen. Dela Torre. Kalaban niya ang mga liberal sa
pamahalaan, ipinadakip ang mga tauhan ng arsenal sa Cavite na nag-alsa laban sa mga opisyal
kasama ang GOMBURZA.
Kilusang Propaganda isang mapayapang kampanya para sa mga reporma sa pamamagitan ng
talumpati at pamamahayag.
Propagandista mga estudyanteng Pilipino sa Pilipinas at Europa. Sila ang mga Pilipino na may
mataas na simulain sa kabila ng kahirapan
Ferdinand Blumentritt dayuhang nagtaguyod sa kilusang propagandista, isang Austriyanong
kaibigan ni Rizal
Miguel Morayta isang pulitikong espaol na nagtaguyod din ng propagandista. Tumulong sila sa
paglimbag ng pahayagang La Solidaridad
Graciano Lopez Jaena unang patnugot ng La Solidaridad na naglathala ng paksang makabayan
La Solidaridad naglalaman ng mga lathala ng mga Pilipinong tumutuligsa sa pang-aapi ng mga
Espaol at mga mungkahing reporma para sa Pilipinas
Noli Me Tangere at El Felibusterismo inilathala ni Jose Rizal na tumuligsa sa mga maling
patakaran ng mga Espaol
Jose Rizal pinagbintangan na ginagamit ang La Liga Filipina sa pagpapabagsak ng pamahalaan.
Dinakip siya at ipintapon sa Dapitan, Zamboanga del Norte at binaril sa Bagumbayan na ngayon
ay kilala sa Luneta Park
La Liga Filipina ginising ang damdamin ng mga tao laban sa mga Espaol. Hindi nagtagal at
nagbigay-daan ito sa pagsiklab ng himagsikan
Marcelo H. del Pilar nagtatag ng Diariong Tagalog ang unang pahayagang Tagalog. Ginamit
niya ang bansag na Plaridel. Siya rin ang pangalawang patnugot ng La Solidaridad sa
pagkamatay ni Graciano Lopez Jaena. Nagkasakit siya ng tuberkolosis at namatay sa Barcelona,
Spain
Diaryong Tagalog dito unang ibinunyag ang kalupitan ng mga Espaol sa mga Pilipino.
Katipunan lihim na kapisanang binuo ng hindi magtagumpay ang Kilusang Propaganda sa
kahilingang pagbabago sa pamahalaan
Kataastaasang, Kagalang-galang na Katipunan ng mga Anak ng Bayan (KKK)- isang lihim na
samahan na itinatag ni Andres Bonifacio. Kasama sina Valentin Diaz, Teodoro Plata, Ladislao
Diwa, Deodato Arellano at Jose Dizon. Layunin nito na wakasan ang pananakop ng mga Espaol
sa pamamagitan ng lakas
Emilio Jacinto tinaguriang Utak ng Katipunan. Siya ang tagapayo ni Andre Bonifacio at patnugot
ng pahayagan ng KKK na Kalayaan
Cartilla ang panimulang aklat ng Katipunan na may 13 artikulo. Sinulat ito ni Emilio Jacinto.
Agapito Bagumbayan sagisag na ginamit ni Andres Bonifacio sa pagsulat. Siya ang may akda
ng Katungkulang Gagawin ng mga Anak ng Bayan na isang dekalogo para sa mga kasapi ng
Katipunan
Sigaw sa Pugadlawin ang naging hudyat ng himagsikan at inilunsad ang mga pagsalakay sa
ibat ibang bahagi ng Kamaynilaan at karatig na lalawigan

Walong lalawigang nag-alsa laban sa Espaa: Cavite, Maynila, Batangas, Laguna, Bulacan,
Pampanga, Tarlac at Nueva Ecija sa bandilang Pilipino, ito ay sumasagisag sa 8 sinag na araw
Rebolusyonaryo Pamahalaan natatag sa Tejeros, San Francisco de Malabon, sa Cavite sa isang
pagpupulong . Ito ang pamahalaang rebolusyonaryo na pumalit sa Katipunan sa pagtataguyod
ng himagsikan. Ang mga sumusunod ang mga nahalal na pinuno:
Emilio Aguinaldo Pangulo ng Republika ng Rebolusyonaryong Pamahalaan
Mariano Trias Pangalawang Pangulo
Artemio Ricarte Kapitan heneral
Emilio Riego de Dios director ng digma
Andres Bonifacio director ng interyor
Daniel Tirona- tumutol sa pagkahalal kay Bonifacio, ayon sa kanya dapat ay abogado ang nahalal
bilang direktor ng interyor
Acta de Tejeros ipinalabas ni Bonifacio kung saan inisa-isa niya ang mga dahilan kung bakit
pinawang bias niya ang resulta ng halalan ng Rebolusyonaryong Pamahalaan.
Agapito Bonzon tauhan ni Aguinaldo na nanguna sa pagdakip kay Bonifacio sa Barrio Limbon,
Indang, Cavite
Procorpio kapatid ni Bonifacio
Kamatayan hatol sa magkapatid na Bonifacio sa salang sedisyon at pagtataksil at iginawad ito
sa Margondon, Cavite
Biak-na-Bato matatagpuan sa San Miguel, Bulacan kung saan nagkuta si Aguinaldo pagkatapos
ng maraming pagkatalo sa labanan
Isabelo Artacho at Felix Ferrer sumulat ng Saligang Batas ng Republika ng Biak-na-Bato
Mga nahalal na opisyal ng Republika ng Biak-na-Bato:
-

Emilio Aguinaldo Pangulo ng Republika ng Biak-na-Bato

Mariano Trias Pangalawang Pangulo
Antonio Montenegro Kalihim ng Ugnayang Panlabas
Baldomero Aguinaldo Kalihim ng Pananalapi
Emilio Riego de Dios Kalihim Pandigma
Isabelo Artacho Kalihim ng Interyor

Pedro Paterno isang mestizong Pilipino na namagitan upang mahinto na ang digmaan. Sa
pamamagitan ni Paterno nabuo ang Kasunduan sa Biak-na-Bato. Lumagda bilang kinatawan ng
mga rebolusyonaryo at Gob. Hen. Fernando Primo de Rivera na kinatawan naman ng mga
Espaol
Pamahalaang Diktatoryal pamahalaang itininatag ni Aguinaldo matapos magapi ang mga
Espaol. Sa pamamagitan ng pamahalaang ito, idineklara ni Aguinaldo ang kalayaan ng Pilipinas
sa Spain noong Hunyo 12, 1898. Nilagdaan ang proklamasyong ng kalayaan ng Pilipinas ng 98 na
katao
Ambrosio Rianzares Bautista inihanda ang kasulatang nagpapahayag ng kasarinlan ng Pilipinas
Kawit, Cavite iwinagayway ang watawat ng Unang Republika ng Pilipinas na ginawa ni Marcela
Agoncillo habang tinutugtog ang Marcha Nacional Filipina
-

Sinakop ng Spain ang Pilipninas ng halos 300 taon

May matinding pagmamahal sa bayan at kalayaan ang mga Pilipino ngunit kulang sa
PAGKAKAISA
Ang pag-unlad ng DIWANG MAKABANSA ay naging hudyat ng pagbabagong pulitikal sa
pamamagitan ng paghingi ng reporma at sa paglulunsad ng rebolusyon

YUNIT III: SA PANAHON NG MGA AMERIKANO, KOMONWELT AT HAPONES

48 taon inilagi ng mga Amerikano sa Pilipinas bilang mananakop
Komonwelt naging unang hakbang sa itinuturing na kalayaan mula sa mga Amerikano
Kabanata 8: Panahon ng mga Amerikano
John D. Long kalihim ng hukbong latian na nag utos na lusubin at bombahin ni Commodore
Gerorge Dewey ang mga barkong pandigma ng Spain na nakadaong sa Look ng Maynila
-

Madaling tinalo ng mga Amerikano ang mga Espaol sa labanan sa Look ng Maynila.

Singapore- bansa kung saan nandon si Hen. Emilio Aguinaldo ng sumiklab ang Digmaang
Espaol- Amerikano
Hukbong Dagat ito ang itinatag ni Aguinaldo sa pagbabalik niya sa Pilipinas galling Hongkong.
Binuo ito ng mga barkong kinuha sa mga Espaol. Mahalagang karagdagan ditto ang Compaia
de Felipinas
Vicente Catalan isang Cubano na namuno sa paghihimagsik ng mga Pilipinong tripulante. Siya
ang pangalawang inhinyero ng barko.
Mariano Ponce sumulat ng Saligang Batas sa Hongkong na dala ni Aguinaldo sa pagbabalik sa
Pilipinas. Layunin ng Saligang Batas na ito na magtayo ng isang pamahalaang Republika sa
Pilipinas.
Pamahalaang Rebolusyonaryo ang pamahalaang pumalit sa pamahalaang diktatoryal na
itinatag ni Aguinaldo.
- Layunin ng Pamahalaang ito na makamit ang kalayaan na kikilalanin ng Spain at iba pang
mga bansa sa mundo
- Nagtalaga siya ng mga kasapi ng kanyang Gabinete
- Nagtayo ng pamahalaang sa mga bayan
- Nagtatag siya ng isang Kongreso na binuo ng 85 na kinatawan
Kongreso ng Malolos dito nakilala ang Kongreso na itinatag ni Aguinaldo sapagkat sa
Simbahan ng Barasoain sa Malolos, Bulacan ginanap ang unang pulong nito noong Setyembre
15, 1898
Saligang Batas ng Malolos pinakamahalagang nagawa ng pamahalaang Rebolusyonaryo
ang pagbuo nito na isinulat ni Felipe Caldero . Ang Saligang Batas na ito ang naging saligan ng
pagtatag ng isang Republika ng Pilipinas
Malolos, Bulacan kabisera ng Unang Republika ng Pilipinas na itinatag ni Emilio Aguinaldo
Kasunduan sa Paris sa ilalim ng kasunduang ito, pormal na isinuko ng mga Espaol ang
Pilipinas sa United States. Ito ang nagpasidhi sa pagnanais ng mga Pilipino na makamit ang
kalayaan. Kasama sa probisyon ng kasunduang ito ang mga sumusunod:
- Pagtanggap ng Spain ng $20,000,000 mula sa Estados Unidos
- Ipagkakaloob ng Spain ang Pilipinas, Puerto Rico at Guam sa United States
Hen. Emilio Aguinaldo kauna-unahang Pangulo ng Republika ng Pilipinas. Ang Unang
Republika ng Pilipinas ay pinasinayaan sa Malolos, Bulacan noong Enero 23, 1899
-

Ang Republika ng Pilipinas na itinatag ni Aguinaldo ay hindi tinanggap at kinilala ng United

States at naging hudyat ng pakikitungo ng mga Amerikano sa mga Pilipino
Napatunayan ng mga Pilipino na ang tunay na hangarin ng mga Amerikano ay sakupin ang
Pilipinas
Nagwakas ang Unang Republika ng Pilipinas sa pagkadakip kay Emilio Aguinaldo

Sociego, Sta. Mesa, Manila lugar kung saan pinatay ng Amerikanong sundalo na si William
Walter Grayson ang isa sa apat na sundalong Pilipino habang naglalakad
Antonio Luna nanguna sa labanang naganap sa Maynila sa pagitan ng Amerikano at Pilipino
-

Sa labanan sa Malolos bumagsak ang kabisera ng Unang Republika ng Pilipinas sa kamay

ng mga Amerikano
Napilitang lumisan si Aguinaldo patungo sa San Fernando, Pampanga at dito inilipat ang
kabisera ng Republika

Balangiga, Samar 57 Amerikano ang napatay ng mga Pilipino ngunit sa bandang huli, tuluyan
ding nagapi ang mga Pilipino dito

Mga Pilipinong ipinatapon ng Amerikano sa Guam:

-

Apolinario Mabini
Pablo Ocampo
Julian Tirona

Pedro Paterno pangulo ng Kongreso ng Malolos na sumuko sa unang bahagi ng 1900 sa mga
Amerikano
Palanan, Isabela lugar kung saan itinayo ni Aguinaldo ang kanyang punong himpilan matapos
lumikas mula Hilagang Luzon upang makaiwas sa mga Amerikano
Gregorio de Pilar nagkusang pamunuan ang mapanganib na misyon na mapigilan ang
tumutugis na mga Amerikano sa paglikas ni Aguinaldo
Pasong Tirad, Cervantes, Ilocos Sur- lugar na napili nina Aguinaldo kasama ang 60 na
sundalong Pilipino upang hintayin ang mga Amerikano na tumutugis sa kanila. Ang naturang
lugar ay mataas at mahihirapan ang mga kalaban na makita sila
Januario Galut- isang Kristiyanong Igorot na nagturo ng daan patungo sa kinaroroonan nina del
Pilar at iba pang mga Pilipino. Dito napatay si del Pillar at kanyang mga kasamahan
Frederick Funston ang heneral na nakadakip kay Aguinlado sa tulong ng mga Macabebe
Macabebe ang tawag sa tagapagsalin ng wikang Ingles at Tagalog at apat na Tagalog
Cecilio Seguismundo isang mensahero ni Aguinaldo sa Nueva Eciija na nahuli ni Frederick
Funston. Dala-dala nito and isang dokumentong nagsasaad ng utos ni Aguinaldo na
magpapadala ng mga sundalo sa Palanan
Miguel Malvar nanguna sa pakikipaglaban sa mga Amerikano sa Katimugang Luzon. Siya at si
Simeon Ola ang mga huling sumuko sa mga Amerikano
Juan Climaco at Arcadio Maxilom namuno naman sa Cebu
Quintin Salas namuno sa Iloilo; Vicente Lukban namuno sa Samar
Pamahalaang Militar at Sibil dalawang uri ng pamahalaan na itinatag noong panahon ng
pananakop ng mga Amerikano sa Pilipinas
Pamahalaang Militar unang uri ng pamahalaan na itinatag sa Pilipinas ng mga Amerikano na
pinamumunuan ng isang gobernador- militar. Sa pamahalaang ito, nagmumula sa Pangulo ng
United States ang mga kautusang ipinatutupad sa Pilipinas. Tatlong taon lamang ang itinagal ng
pamahalaang militar
Wesley Merritt ang kauna-unahang gobernador-militar sa Pilipinas noong Panahon ng mga
Amerikano, sumunod sa kanya si Elwell Otis na sinundan ni Arthur McArthur
Jacob Schurman pinamunuan niya ang kauna-unahang komisyon na ipinadala ng United
States sa Pilipinas sa panahon ng pamahalaang military upang suriin ang kalagayan ng bansa.
Nagtagal ito sa Pilipinas ng 1 taon. Iisa lamang ang kanilang ulat sa kanilang pagbabalik sa
United States : Hindi pa Handa ang Pilipinas sa Pagsasarili
Komisyong Taft ang ikalawang komisyon na itinatag ni Pangulong McKinley. Pinamunuan ito ni
William Taft.
- Ang Komisyong Taft ang nagpasimula ng pagtatayo ng pamahalaang sibil
- Sa komisyong ito ipinalabas ni Pangulong McKinley ang Magna Carta of the Philippines

Magna Carta of the Philippines nakasaad dito na para sa mga Pilipino ang pamahalaan ng
United States sa Pilipinas at hindi para sa mga Amerikano
Ilan sa mga nagawa ng Komisyon Taft:
- Pagtatatag ng Philippine Constabulary
- Pagsisimula ng sistemang pampublikong edukasyon
- Pagtatayo ng mga ahensyangg tulad ng Bureau of Agriculture and Forestry
- Pagsasabatas ng pagtatag ng serbisyo sibil
- Pagpapatibay ng batas na nagbibigay sa Pilipinas ng dalawang milyong piso para sa
pagkumpuni ng mga nasira ng digmaan
Susog Spooner ipinanukala ito ni Sen. John Spooner na isinusog na bigyan ng kapangyarihan
ang Pangulo ng United States na magtatag ng isang pamahalaang sibil sa Pilipinas. Dahil dito
inilipat sa Kongreso ng United States ang pamamahala sa Pilipinas at nagwakas ang
pamahalaang militar sa bansa at naging simula ng pamahalaang sibil
Pamahalaang Sibil ang ikalawang uri ng pamahalaan na itinatag noong panahon ng
Amerikano sa Pilipinas. Itinalaga si William Taft bilang gobernador-sibil. Sa ilalim nito, nabigyan
ng pagkakataon ang mga Pilipino na makalahok sa pamahalaan. Ito ang isa sa mga hakbang sa
pagkakamit ng kalayaan ng Pilipinas
Mga
-

itinalagang mga Pilipino sa panahon ng Pamahalaang Sibil:

Cayetano Arellano punong mahistrado ng Korte Suprema
Gregorio Araneta - nahirang na kalihim ng Kagawaran ng Pananalapi at Katarungan
Pardo de Tavera, Benito Legarda at Jose Luzurriaga itinalagang mga kasapi ng Philippine
Commission

Batas Pilipinas ng 1902 kilala rin ang batas na ito bilang Cooper Act sapagkat si Henry Allen
Copper and may-akda nito. Pinagtibay nito ang mga pasya at aksyon ng Pangulo ng United
States hinggil sa Pilipinas. Ito ang naging batayan ng pamahalaang demokratiko sa Pilipinas.
-

Ginanap ang halalan ng 80 kasapi ng Asemblea ng Pilipinas. Si Sergio Osmea and

nahalal na ispiker at si Manule Quezon naman an lider ng mayorya

Ilan sa mga Batas na ipinatupad ng mga Amerikano:

-

Batas Sedisyon sa ilalim ng batas na ito, ipinagbawal ang anumang gawain, mapayapa
man o hindi na nag-uudyok ng paghihimagsik o pag-aaklas laban sa United States
Batas Brigandage ito ang nagtatak sa lahat ng mga dating gerilya at mga pangkat na
nakikipaglaban para sa kalayaan bilang mga bandido, tulisan at magnanakaw
Batas sa Rekonsentrasyon layunin ng batas na ito na masukol ang mga gerilyang
nagtatago sa mga liblib na pook o pamayanan
Batas sa Watawat ipinagbawal ng batas na ito ang pagwawagayway ng bandilang
Pilipino sa anumang pagkakataon o saan mang lugarn sa bansa mula 1907 hanggang
1918

Batas Jones o Phillippine Autonomy Act inihain ito ni William Atkinson Jones sa Kongreso
ng Estados Unidos, bunga narin nina Manuel L. Quezon at Sergio Osmea
- Ang batas na ito ay naglalaman ng kalipunan ng mga karapatan
- Binigyan pakahulugan nito kung sino ang mamamayang Pilipino, sistema ng pagbabadyet,
kapangyarihan para sa pamahalaan at pagtatag ng mga kawanihan
Mahalagang probisyon ng batas na ito ang pagtatag ng 3 sangay ng pamahalaan:
1. Lehislatura pagtatag ng batasang Pilipino na binubuo ng Senado o Mataas na
Kapulungan at ng Mababang Kapulungan
o Ang senado ang pumalit sa Philippine Commission at ang Kapulungan ng mga
Kinatawan ang pumalit sa Asemblea ng Pilipinas. Senado binuo ng 24 na senador at
22 rito halal habang 2 naman ang hinirang ng gobernador-heneral
o Manuel L. Quezon naging pangulo ng Senado at Sergio Osmea ang ispiker ng
Kapulungan ng mga Kinatawan
2. Ehekutibo- pagkakaroon ng 1 gobernador-heneral na taglay ang kapangyarihang
tagapagpaganap
3. Hudikatura
Frank Murphy ang pinakahuling gobernador-sibil
Komisyong Pangkalayaan komisyong magpupunyagi para sa pagkakamit ng ganap na
kasarinlan ng Pilipinas
Manuel L. Quezon unang pinuno ng misyong pangkalayaan na binuo ng 40 na kasapi.
Inilahad ng misyon ang kagustuhan ng mga Pilipinong makamit and kalayaan. Siya rin ang
namuno sa ika-12 misyong pangkapayapaan.

Misyong Os-Rox- pinamunuan ito ni Sergio Osmea at Manuel Roxas bilang pinuno ng ika-9 na
misyong pangkalayaan
Batas Tydings-Mc-Duffie isang batas pangkalayaan ng Pilipinas na inindorso at hinikayat
ipapasa ni Manule L. Quezon bilang pinuno ng ika-12 misyong pangkalayan sa Kongreso ng
Estados Unidos. Akda ito nina Millard Tydings at John McDuffie ang batas na ito. Ayon dito,
matatamo ng Pilipinas ang kalayaan pagkatapos ng 10 taon na malasariling pamahalaan.
Kabanata 9: Ang Pagbabago sa Panahon ng mga Amerikano
Manila- Dagupan Railway ang tawag noon sa Philippine National Railway o PNR ngayon na
binili ng mga Amerikano sa mga Ingles
Lucky Baldwin ang amerikanong nagpalipad ng unang eroplano sa bansa
Kawanihan ng Pahatirang Kawad itinatag noong panahon ng mga Amerikano upang
mamahala sa mga serbisyo tulad ng paghahatid ng sulat, telegram, airmail at money order
Radiophone isang serbisyon na itinatag noong panahon ng mga Amerikano na nag uugnay
sa Pilipinas sa ibang lungsod sa daigdig
Baguio at Maynila may dalawang lungsod lamang sa pasimula ng pamamahala ng mga
Amerikano sa bansa
Daniel H. Burnham ang inanyayahan ni William Taft upang baguhin ang arkitektura ng
Maynila at gawing summer capital ang Baguio na dumating naman sa Pilipinas kasam si Pierce
Anderson upang siyasatin ang kalagayan ng dalawang lungsod.
- Sila ang nagpakilalasa bansa ng paggamit ng bakal at semento bilang pundasyon at
balangkas sa mga gusali
Neo-classic ang ginamit na tipo ng arkitektura nina Anderson sa pagtatayo ng mga gusali sa
Pilipinas. Ito ang tawag sa istilo ng arkitektura na ipinakilala ng mga Amerikano sa Pilipinas
William Parson ang tagapagpaliwanag at tagapagpatupad ng plano nina Burnham at
Anderson ang namahala sa pagpapatayo at pagdidisenyo ng mga gusali sa bansa noong
panahon ng mga Amerikano
Mga gusaling tanyag na ipinatyo ni Parson:
- Manila Club
- Army-Navy Club
- Philippine General Hospital

- Manila Hotel
- Philippine Normal School

Kolera at Bulutong isang malaking suliranin sa kalusugan na lumitaw sa panahon ng mga

Amerikano
Act No. 467 ipinasa ng Kongreso ng Estados Unidos upang ipatupad ang sensus at ng
malaman ang bilang ng populasyon ng bansa at mataya ang kailangang serbisyo na dapat
paglaanan ng pondo ng pamahalaan ng Estados Unidos
Sensus ng 1918- ang unang sensus na pawang mga Pilipino ang namahala sa pagkalap ng mga
datos
Act No. 74 - ipinasa ng Kongreso ng Estados Unidos sa paglikha ng isang sistema ng edukasyon
na pinairal ng mga Amerikano sa Pilipinas na ipinalabas ng Philippine Commission noong Enero
21, 1901. Libre ang pag-aaral sa primary kung kaya nahikayat ang marami na mag-aral
Thomasites- mga boluntaryong Amerikano na nagsilbing unang guro sa Pilipinas
Protestantismo relihiyon na ipinakilala ng mga Amerikano sa Pilipinas sa pamamagitan ng
mga misyero nito subalit Katolisismo parin ang naging pangunahing relihiyon sa Pilipinas sa
panahon ng mga Amerikano
Ingles ang naging ikalawang wika ng mga Pilipino sa panahon ng mga Amerikano
Elite ang mga pensyonado sa panahon ng mga Amerikano na tinawag na principalia noong
panahon ng mga Espaol. Sila ang ginamit ng mga Amerikano upang tumulong sa
Amerikanisasyon ng kulturang Pilipino
Pensyonado programang ipinatupad ng mga Amerikano sa Pilipinas kung saan may 100
kabataang Pilipino ang ipinadala sa United States upang mag-aral

Don Isabelo de los Reyes nagpahayag ng Philippine Independent Church, isang bagong
relihiyong Kristiyano
Young Mens Christian Association at Young Womens Christian Association mga
asosasyong nagtayo ng dormitory para sa mga kabataang nag-aaral sa Maynila noong panahon
ng mga Amerikano
Free Trade tumutukoy sa malayang kalakalan na isa sa mga aspetong pangkabuhayan na
pinigyang pansin ng mga Amerikano sa Pilipinas
Land Registration Act ng 1902 isa sa mga batas na unang ipinatupad ng mga Amerikano
tungkol sa lupa. Sinasabi sa batas na ito na dapat iparehistro ang lahat ng lupain na taliwas sa
paniniwala ng mga katutubo
Batas Public Lands ng 1903- sa bisa ng batas na ito, ipinamahagi sa mga Pilipino ang mga
pampublikong lupang sakahan sa Pilipinas. Nasasaad din dito na maaari ng mabigyan ng patent
o karapatan sa lupa ang mga Pilipinong nakatira sa mga pampublikong lupain bago ang taong
1903
-

Upang makaroon ng sariling lupa, kailangang ipaalam ng isang Pilipino sa pamahalaan na

nais niyang magkaroon ng lupa at magbayad ng 20 pesos

27.7 milyong ektarya lawak ng lupang pansakahan sa Pilipinas nong 1903

Batas Friars Land- ang batas na nagbigay ng kapatan sa nangungupahan sa lupa ng mga
prayle na bumili nito at hindi ang ibang tao.
Batas Phillipine Tariff ng 1902 batas na naipasa dahil sa pangangailangan ng mga
Amerikano sa abaka. Ang abaka ang pangunahing produktong inilluwas ng Pilipinas sa United
States. Alinsunod sa batas na ito, hindi papatawan ng buwis ang mga abakang iluluwas sa United
States
Abaka isa sa pangunahing produkto sa panahon ng Amerikano
Batas Underwood-Simmons batas na nagpapawalang bisa sa Batas Phillipine Tariff ng
1902. Ang batas na ito ang tuluyang naglunsad sa malayang kalakalan sa pagitan ng Pilipinas at
United States
Batas Payne- Aldrich batas na naglimita sa kalakalan sa pagitan ng Pilipinas at United States.
Itinakda nito na maaaring iluwas sa Pilipinas ang mga produktong Amerikano, maliban sa bigas
ng walang quota o takda. Sina Kongresista Sereno Payne at Senador Nelson Aldrich ang mang
may akda ng naturang batas.
Kabanata 10: Pamumuhay sa Panahon ng Komonwelt
Pamahalaang Komonwelt malasariling pamahalaan na naging daan para sa ganap na
kalayaan ng Pilipinas. Layunin nito na masubok ang kakayahan ng mga Pilipino sa pangangasiwa
ng sariling pamahalaan sa loob ng 10 taon
- Ito ang naging transisyon at pagsasanay pagsasanay para sa mga Pilipino sa pamamhala
at maging sa pamumuhay
Saligang Batas ng 1935 batas na naging batayan ng malasariling pamahalaan ng mga
Pilipino sa panahon ng mga Amerikano. Inaprubahan ito ng pangulo ng Estados Unidos na si
Pangulong Franklin Roosevelt at pinagtibay ng mga Pilipino sa pamamagitan ng isan plebisito
-

Itinakda ng Saligang Batas na ito ang pagtatatag ng pamahalaang Komonwelt na

papalitan ng isang republika at demokratikong pamahalaan pagkatapos ng 10 taon
Ang pambansang pamahalaan ay binubuo ng tatlong sangay:
1. Lehislatura kinatawan ng Pambansang Asemblea
Pambansang Asemblea ang gumagawa ng batas. Binubuo ito ng 98
kinatawan na maglilingkod lamang sa loob ng 3 taon
2. Ehekutibo pinamumunuan ng Pangulo. 4 na taon lamang ang itatagal ng
pannungkulan ng Pangulo pero maari pa siyang kumandidato pagkapapos ng
kanyang paninilbihan
3. Hudikatura binubuo ng Korte Suprema at ng mga mababang korte. May
kapangyarihan silang maglitis , making at magbigay ng pasya sa mga kaso
Nakatakda rin sa Saligang Batas na ito na maaaring maalis sa tungkulin ang Pangulo,
Pangalawang Pangulo, at mga mahistrado ng Korte Suprema sa pamamagitan ng
impeachment
Nakatakda rin ang pagtatatag ng kumpletong sistema ng edukasyong pampubliko

Manuel L. Quezon nahalal na Pangulo ng Pamahalaang Komonwelt sa pagganap sa unang

halalang pambansa samantalang si Sergio Osmea naman nahalal na Pangalawang Pangulo
- Siya ay namatay sa Saranak Lake, New York
Batas ng Tanggulang Pambansa o Batas Komonwelt Bilang 1. Nakasaad dito na tungkulin ng
pamahalaan na ipagtanggol ang bansa sa lahat ng panlabas at panloob na mga panganib at
magbigay ng mga pangunahing serbisyo sa taumbayan
Hen. Douglas MacArthur hinirang na tagapayong panghukbo ng Komonwelt ni Pangulong
Quezon. Pinamunuan niya ang paghahanda ng isang plano hinggil sa tanggulang pambansa
Bureau of Non-Christian Tribes binuno para sa mga Muslim upang magsiyasat at
magsaliksik tungkol sa mga tirahan ng mga hindi Kristiyanong Pilipino. Ito ay pinalitan ng
Commission for Mindanao and Sulu
-

Ang Moro Province ay binubuo ng Sulu, Lanao, Cotabato, Davao at Zambonga. Nadagdag
din ang Agusan at Bukidnon

Mga Batas na inilunsad ni Pangulong Quezon na tutugon sa katarungang panlipunan:

- Minimum Wage Act nagtakda na hindi bababa sa piso ang sahod sa isang araw.
Pagakapatapos ito ay itinaas sa 1.25 pesos na pinakamababang sahod sa Maynila
- Eight-Hour- Labor Act nagtakda na 8 oras lamang ang dapat ipagtrabaho ng isang
manggagawa sa isang araw
- Tenancy Act nagtakda ng pagkakasundo ng umuupa at ng nagpapaupa sa pamamagitan
ng isang kontrata
- Public Defense Act nagtatakda na bibigyan ng libreng serbisyo ng abogado ang
mahihirap na manggagawa na may usapin sa paggawa
Batas Komonwelt Bilang 441 isa pang mahalagang batas na nagtatag sa National Land
Settlement Administration (NLSA) ito ang sangay na namahala sa proyektong relokasyon o
pabahay ng pamahalaan
Paulino Santos hepe ng Philippine Army at pinuno ng National Land Settlement
Administration
Suffragist Movement isang kilusan na may malaking papel na ginampanan sa pagtatamo ng
kababaihang Pilipino ng karapatang bumoto at lumahok sa pulitika
Carmen Planas unang babaing nahalal na konsehala ng Maynila
Elisa Ochoa unang babaing nahalal bilang kinatawan ng Kongreso
National Council of Education itinatag upang magpayo at gumabay sa pamahalaan ukol sa
pagpapabuti at pagreporma sa sistema ng edukasyon
Second Philippine Commission ang unang Saligang Batas pampaaralan. Itinatag nito ang
isang sentralisadong sistema ng libreng edukasyon sa Ingles sa primary at pag-aalis ng
sapilitang pag-aaral ng relihiyon sa mga paaralan pampubliko
Unibersidad ng Pilipinas itinatag sa pamamagitan ng Batas Bilang 1870 para sa edukasyon
sa kolehiyo na suportado ng Estado
Office of Adult Education itinatag sa bisa ng Batas Komonwelt Bilang 80 na nasa ilalim ng
Kagawaran ng Pampublikong Pagtuturo. Isa sa mga layunin nito ang magsagawa ng pagsisiyasat
tungkol sa bilang ng mga mamamayang nasa hustong gulang na ngunit hindi marunong bumasa
at sumulat
Adamson University ang ika-7 pribadong pamantasan na nagbukas sa panahon ng
Komonwelt na itinatag ng mga Griyegong siyentista
Wikang Tagalog inirekomendang maging batayan ng wikang pambansa o pambansng wika ng
Pilipinas na ipinag-utos ni Pangulong Quezon na kalaunan ay opisyal na idineklarang batayan ng
wikang pambansa
Kabanata 11: Panahon ng Pananakop ng mga Hapones
-

Iisa lamang ang layunin ng Japan sa pagsakop nito sa Pilipinas

ekonomiya nito
Sinakop ng mga Hapones and Pilipinas sa loob ng 3 taon

ang makontrol ang

Pearl Harbor ang lugar kung saan matatagpuan ang himpilang pandagat at panghimpapawid
ng United States sa Hawaii na sinalakay ng Japan at ilang oras pagkatapos nito, sinalakay ang
mag Hapones and Davao aba pang panig ng Pilipinas
Greater East Asia Co Prosperity Sphere ito ang nagsilbing batayan ng lahat ng mga
patakarang ipinatutupad ng mga Hapones sa bansa
Pagdeklara ni MacArthur sa Maynila bilang Open City:
- Nangangahulugang ito na walang mga militar na magtatanggol sa lungsod
- Nagbigay daan ito upang magtagumpay ang mga Hapones sa pagsakop sa Pilipinas
Malinta Tunnel sa Corregidor naganap ang ika-2 ulit na inagurasyon pampalungan ng
Komonwelt. Hindi naging hadlang ang digmaan upang muling manumpa sina Qezon bilang
Pangulo ng Komonwelt at Sergio Osmea bilang Pangalawang Pangulo
Death March- tawag sa pangyayari kung saan pinagmartsa ng mga Hapones ang mga
sundalong Amerikano at Pilipino mula sa Mariveles, Bataan hanggang San Fernando, Pampanga
ng walang inumin at pagkain.
Kampo ODonnel kampo na makikita sa Capas, Tarlac kung saan ikinulong ang mga nabuhay
na sundalong Amerikano at Pilipino sa Death March
Jonathan Wainwright ang huling Amerikanong heneral na nagtanggol sa Corregidor na siya
ring inatasan ni Hen. Masaharu Homma na manawagan sa lahat ng mga sundalong Amerikano at
Pilipino na sumuko na ngunit marami sa kanila ay tumangging sumuko at namundok at naging
gerilya upang ipagpatuloy ang pakikipaglaban sa mga Hapones
Preparatory Commission for Philippine Independence itinatag noong panahon ng mga
Hapones na pinamunuan ni Jose P. Laurel upang bumuo ng bagong Saligang Batas ng Pilipinas.
Sa bisa ng nabuong Saligang Batas itinatag ang Ikatlong Republika ng Pilipinas
Jose P. Laurel ang naging Pangulo ng Japanese-sponsored Republic na tinawag na puppet
government sa ilalim ng Japan
Ikalawang Republika ng Pilipinas isang papet na pamahalaan sa panahon ng mga Hapon.
Bagamat isang Pilipino ang Pangulo, mga Hapones pa rin ang makapangyarihan. Hindi ito isang
malayang pamahalaan. Tinawag din itong puppet government
Kilusang Gerilya ang lihim na pangkat ng mga Pilipino na lumalaban sa mga Hapones. Unang
itinatag ito ng mga takas na kawal na Pilipino at Amerikano mula sa Corregidor at Bataan.
Salaping Mickey Mouse - salaping papel na ipinagamit sa mga mamamayang Pilipino noong
panahon ng mga Hapon. Ito ay anyong laruang salapi at walang pananda na may katumbas itong
ginto o pilak at maaaaring ipambili. Ito ay nagmistulang laruang salapi.
- Sampung piso ang pinakamataas na halaga na nakalimbag na salapi
Asukal ginamit ng mga Hapones upang mapagkunan ng mga panggatong na mataas sa
octane, butanol at alcohol
Bulak ginamit para sa mga uniporme at iba pang pangangailangan sa tela ng mga hukbong
Hapones na nakatalaga sa Pilipinas
Sendenbu isang yunit ng militar noong panahon ng mga Hapones. Binubuo ito ng mga
manunulat, potograpo, brodkaster, pari, misyonero at iba pang propesyonal
Kempei-tai ang tawag sa pulisyang militar ng mga Hapones na kinatatakutan ng mga gerilya
HUKBALAHAP o Hukbo ng Bayan Laban sa Hapon isang kilusang itinatag laban sa mga
Hapones; samahang gerilya laban sa mga Hapones. Itinatag ito nina:
- Luis Taruc, Pedro Abad Santos, Jose Banal at Casto Alejandro
Hen. Douglas MacArthur at Pangulong Sergio Osmea- pinamunuan nila ang pagbomba sa
mga kwartel ng mga Hapones sa Davao at sinundan ng paglunsad ng mga sundalong Amerikano
sa Leyte
- Tinupad ni MacArthur ang kanyang pangako na babalik sa Pilipinas. Hinikayat niya ang
mga Pilipino na muling makipaglaban sa mga kaaway
Pangulong Sergio Osmea ang pumalit kay Pangulong Quezon na namatay sa Saranak Lake,
New York
Golpo ng Leyte lugar sa Pilipinas kung saan naganap ang makasaysayang labanan sa pagitan
ng mga Hapones at Amerikano. Natalo ng mga Amerikano ang mga Hapones.

Kamikaze tawag sa taktikang ginamit ng mga Hapones sa pagpapabagsak ng mga eroplano

sa mga barko ng mga Amerikano
Hen. Tomoyuki Yamashita Hapones na namuno sa pag urong sa labanan mula sa Maynila na
tinatawag ngayong Yamashita Trail sa Bulubunduking Sierra Madre hanggang sa Aparri, Cagayan
-

Ipinahayag ni Hen. MacArthur ang pagalaya ng Pilipinas noong Hulyo 4, 1945

YUNIT 4: MGA HAMON SA BAGONG PANAHON

Kabanata 12: Pamumuhay sa Ikatlong Republika
Saligang Batas ng 1935 itinadhana ang mga tungkulin at kapangyarihan ng pamahalaan sa
ilalim ng Ikatlong Republika ng Pilipinas
Ikatlong Republika ng Pilipinas pampanguluhang kinatawang demokrasya ang anyo ng
pamahalaan. Binubuo ito ng mga sumusunod na sangay:
- Sangay Tagapagpaganap
- Sangay Tagapagbatas
- Sangay Tagapaghukom
Sangay na Tagapagpaganap tungkulin na ipatupad ang batas sa bansa. Nakaatang ang
tungkuling ito sa Pangulo, katulong ang Pangalawang Pangulo at ang mga kasapi ng Gabinete.
Gabinete binubuo ng mga kalihim ng ibat ibang Kagawarang Tagapagpaganap
Pangulo ang punong tagapagpaganap at pinuno ng Republika. Tuwirang inihalal ng taumbayan
ang Pangulo at Pangalawang Pangulo para sa 4 na taong panunungkulan
- Maaring ihalal na muli ang Pangulo para sa panibagong apat na taong panunungkulan.
Pero hindi na maaaring tumakbo para sa ikatlong termino ayon sa probisyon ng Saligang
Batas ng 1935
-

Kwalipikasyon isang Pangulo at Pangalawang Pangulo:

o Isang katutubo o likas na mamamayan ng Pilipinas
o Rehistradong botante
o 40 taong gulang pataas; 35 gulang pataas kapag senador; hindi babata sa 25 taong
gulang kapag Kapulungan ng mga Kinatawan
o Naninirahan sa Pilipinas ng hindi kukulangin sa 10 taon bago ang halalan; hindi
kukulangin sa 2 taon kapag senador; naninirahan sa purok o distrito ng hindi
kukulangin sa 1 taon bago ang halalan kapag Kapulungan ng mga Kinatawan

- Hinihirang ng Pangulo ang mga kalihim ng ibat-ibang Kagawarang Tagapagpaganap

Komisyon sa Paghirang ang nagpapatibay sa mga kalihim na itinatalaga ng Pangulo.

Binubuo ito ng 12 senador at 12 mambabatas mula sa Kapulungan ng mga Kinatawan

Sangay na Tagapagbatas ito ang Kongreso ng Pilipinas na binigyan ng karapatang gumawa,

bumuo at magpatibay ng mga batas alinsunod sa Saligang Batas ng 1935
- Binubuo ang Kongreso ng 2 kapulungan Senado at Kapulungan ng mga Kinatawan
- Senado binubuo ng 24 na senador na halal ng mamamayan
o
6 na taon nag haba ng panunungkulan ng walong senador na nakatanggap ng
pinakamaraming boto
o Ang susunod na 8 senador ay papalitan tuwing ika -4 na taon ng panunungkulan at
ang huling 8 , tuwing ika-2 taon
- Kapulungan ng mga Kinatawan binubuo ng 107 na mambabatas pero maaaring
madagdagan ang bilang na ito ng hindi hihigit sa 120. (227 ang kabuuang bilang)
o Mga botante ng ng distrito o purok ang naghahalal sa mga mambabatas
o 4 na taon ang haba ng panunungkulan nila
Sesyon ang tawag sa mga pulong ng Kongreso. Nagdaraos ng 1 regular na sesyon sa isang
taon. Tumatagal ito ng 100 araw, maliban kung Linggo at pista opisyal. Tuwing ika-4 na Lunes ng
Enero nagsisimula ang regular na sesyon ng Kongreso
- Pinagtitibay ang mga panukalang batas upang maging batas sa panahon ng regular na
sesyon ng Kongreso
- Pinamumunuan ang Kongreso ng Pangulo ng Senado at Ispiker sa Kapulungan ng mga
Kinatawan
Sangay na Tagapaghukom pinangungunahan ng Korte Suprema ang sangay na
tagapaghukom
- Nasa kapangyarihan nila ang litisin ang mga kaso at gawaing labag sa batas
- Binubuo ang Korte Suprema ng Punong Mahistrado at 10 kasamang mahistrado
- Hinihirang ng Pangulo ang mga hukom sa ibat-ibang hukuman na may pagsang-ayon ang
Komisyon sa Paghirang
- Makapanunungkulan ang mga hukom hanggang sa gulang na 70 taon
Komunismo-sosyalismo ang ideolohiya ng mga Huk
Buy and-sell- ang naging pangunahing hanapbuhay ng mga mamamayan sa panahon ng
Ikatlong Republika.

6 ang NANUNGKULANG PANGULO sa ilalim ng IKATLONG REPUBLIKA

1. Manuel A. Roxas
5. Diosdado P. Macapagal
2. Elpidio E. Quirino
6. Ferdinand E. Marcos
3. Ramon F. Magsaysay
4. Carlos P. Garcia
Manuel A. Roxas ( 1946- 1948)- Siya ang naging huling Pangulo ng Komonwelt at naging
unang Pangulo ng Ikatlong Republika ng Pilipinas sa pasinaya ng kalayan noong Hulyo 4, 1946
- Namatay si Roxas sanhi ng atake sa puso pagkatapos ng kanyang talumpati sa Clark
Airbase sa Pampanga at hindi na natapos ang 6 na taong panunungkulan
Batas sa Rehabilitasyon ng Pilipinas pinagtibay ng Estados Unidos bilang paunang tulong
sa Pilipinas. itinadhana nito ang USD400 milyong bayad-pinsala sa mga nasira sa Pilipinas noong
panahon ng digmaan.
- Itinadhana rin ng batas na ito ang paglilipat sa pamahalaan ng Pilipinas ng USD100
milyong halaga ng mga kagamitang military ng mga Amerikano, gayundin ang pagbibigay
ng USD150 milyon para sa paggagawa ng mga nasirang gusali, kalsada, daungan, at
paliparan
Batas Bell kilala rin sa tawag na Batas sa Kalakalan ng Pilipinas ng 1945 na pinagtibay ng
United States
- Itinakda ng batas na ito ang malayang kalakalan sa pagitan ng United States at Pilipinas
hanggang 1954. Nangangahulugan ito na walang buwis na ipapataw sa mga produktong
iluluwas at aangkatin sa loob ng 10 taon
- Nagbigay- daan din ito sa usaping Parity Rights
Parity Rights tawag sa pantay na karapatan ng mga Pilipino at Amerikano sa paglinang ng
mga likas na yaman ng bansa
Tenancy Act nagpalapit sa mga kasama sa katarungan sa pamamagitan ng mga hukuman sa
Pilipinas. Ito ang simula ng repormang panlipunan
Batas Republika Bilang 34 itinakda ang 70-30 bahagdang hatian ng ani ng mga kasama at
mga may-ari ng sakahan

Rehabilitation Finance Corporation (RFC) itinatag upang magbigay puhunan para sa

rehabilitasyon ng agrikultura
Treaty of General Relations sa ilalim nito, binawi at isinuko ng United States ang
karapatan sa pangangasiwa, sakop, control o soberanya sa Pilipinas, maliban sa mga base
militar na kailangan para sa protekyon ng United States at Pilipinas
Elpidio E. Qurino
(1948-1953)ipinagpatuloy ang panunungkulan bilang Pangulo sa
pagkamatay ni Roxas. Siya ang ika-2 pangulo ng Ikatlong Republika ng Pilipinas
- Tinaguriang Ama ng Foreign Servicedahil siya ang nahirang na kalihim ng Kagawaran ng
Suliraning Panlabas noong panahon ni Pang. Roxas
Luis Taruc ang pinuno ng HUK
Daniel Bell ang ipinadala ng Estados Unidos sa Pilipinas sa panahon ni Pang. Quirino upang
siyasatin ang ekonomiya ng bansa. Iniulat ng Misyong Bell na hindi nagbago o mas lumaki pa
ang suliranining pansakahan ng bansa.
- Iniulat ng Misyong Bell na kulang na kulang ang pananalapi ng pamahalaan
Kasunduang Quirino- Foster layunin na maipatupad ang mga mungkahi ng Misyong Bell
Central Bank of the Philippines itinatanag noong Enero 3, 1949 upang patatagin ang piso
Presidents Action Committee on Social Amelioration (PACSA) itinatag ni Pang. Quirino
upang matulungan ang mahihirap at nangangailangan
Minimum Wage Law pinagtibay ni Pang. Quirino upang na nagtatakda ng pinakamababang
pasahod sa mga manggagawa, guro at iba pang kawani ng pamahalaan.
Mutual Defense Assistance Act ng 1949 sa ilalim ng kasunduang ito, tutulungan ng United
States ang Pilipinas kung sakaling lusubin ito ng ibang bansa. Sinusugan ang batas na ito at
naging Mutual Defense Treaty noong 1951
Pilipinas binigyang diin ni Pang. Quirino ang paggamit nito bilang opisyal na pangalan ng
bansa sa pakikipag-ugnayan nito sa mga bansa sa daigdig
Carlos P. Romulo hinirang na pangulo ng General Assembly ng United Nations sa panahon ni
Pang. Quirino. Siya ang kauna-unahang Asyano na humawak ng posisyong ito
Ramon F. Magsaysay (1953-1957) itinuturing na pinaka tanyag na Pangulo ng Pilipinas.
Siya ang ika -3 pangulo ng Ikatlong Republika ng Pilipinas. Siya ay makisama at magaling
makisama sa mga karaniwang tao
- Naging gabay ng pangasiwaang ito ang katagang Those who have less in life should
have more in law
- -Itinatag ang Social Security System (SSS) upang mabigyan ng kapanatagan ang mga
mga manggagawa at kawani ng mga pribadong kompanya at industriya
- Itinatag din niya ang National Resettlement and Rehabilitation Administration (NARRA)
upang mabigyan ng lupa ang mga kasamang walang lupa
- Nagtagumpay ang pangasiwaang Magsagsay na wakasan ang rebelyong inilunsad ng mga
Huk ng mahikayat nitong magbalik-loob si Luis Taruc
- Ipinatupad ni Magsaysay ang patakarang Lupa para sa mga Walang Lupa
- Ipinakilala ang mga makabagong paraan ng pagsasaka tulad ng sistemang Margate at
Masagana na dahilan ng paglaki ng produksyon ng bigas
- Si Magsaysay ang idolo ng masa at kaibigan ng karaniwang tao. Siya rin ang nag-angat sa
barong Tagalog bilang pormal na kasuotan sa pamahalaan
- Namatay siya ng bumagsak ang pampanguluhang eroplanong kanyang sinasakyan,
ang Mt. Pinatubo, sa Bundok Manunggal sa Cebu noong Marso 17, 1957
Sen. Jose Laurel nanguna siya sa isang misyon upang ayusin ang isang kasunduang
pangkalakalan sa pagitan ng Pilipinas at United States. Tinawag na Kasunduang Laurel Langley.
Benigno Aquino Jr. - ang piniling tagapamagitan ni Pang. Magsaysay na mamamahayag ng
Manila Times upang makipag-usap kay Taruc
Southeast Asia Treaty Organization (SEATO) binubuo ang samahang ito ng United States,
Great Britain, France, Australia, New Zealand, Pakistan, Thailand at Pilipinas na nagkasundong
magtutulungan sa paglaban sa komunismo
Reparations Agreement itinakda sa kasunduang ito na babayaran ng Japan ang mga
pinsalang nagawa sa Pilipinas noong Ikalawang Digmaang Pandaigdig sa halagang USD800
milyon sa loob ng 20 taon

Batas sa Pangungupahang Pansakahan ng 1954- isang hakbang ang batas na ito sa

kodipikasyon ng mga umiiral na batas sa pangungupahan. Nagbigay- linaw sa probisyon ng mga
batas na hindi tiyak ang kahulugan at sa mga karapatan at pananagutan ng mga kasama at
may-ari ng lupa.
Agricultural Tenancy Act (RA 1199) nagtatakda ng 70-30 sistema ng pagbabahagi ng
produksyon. Isang sistema sa RA 1199 ang Share Tenancy kung saan magkakasundo ang
dalawang tao tungkol sa produksyong pansakahan
Carlos P. Garcia ( 1957-1961) siya ang ika-apat na pangulo ng Ikatlong Republika ng
Pilipinas. Tinapos niya ang natitirang 9 buwang panunungkulan ni Pangulong Magsaysay
- Nakatuon ang programa ng pamahalaan ni Pang. Garcia sa tatlo: Pagtitipid, Patakarang
Pilipino Muna, at Pagbabagong-sigla ng kultura
- Itinaguyod niya ang taunang Republic Cultural Heritage Awards o gawad pangkultura
sa mga Pilipinong artista, siyentista, mananalaysay, manunulat at historyador. Ilan sa
mga nagawaran ng Republic Cultural Awards sa ibat-ibang larangan ang mga sumusunod:
o Carlos Arguelles at Leandro Locsin sa larangan ng arkitektura
o Magdalena Jalandoni sa panitikan
o Dr. Juan Salcedo sa agham
o Leonor Goquingco sa sining
- Ipinagpatuloy ni Pang. Garcia ang patakarang Asya para sa mga Asyano
Patakarang Pilipino Muna sa ilalim nito, binigyan ng priyoridad ang mga Pilipino sa
pagkakamit ng lupa at puhunan at pangangasiwa sa negosyo, kalakalan at industriya bago ang
dayuhan
Diosdado P. Macapagal (1961-1965) siya ang ika-limang pangulo ng Ikatlong Republika ng
Pilipinas. Tinawag ni Pang. Macapagal ang kanyang pamahalaan na Bagong Panahon
- Nanguna si Pang. Macapagal sa pagtatatag ng samahang MAPHILINDO na binubuo ng
Malaysia, Pilipinas, at Indonesia
- Sa panahon din niya nagharap ang Pilipinas ng karapatan sa pagmamay-ari ng Sabah,
batay sa dokumentong nag sasaad na bahagi ng Sultunato ng Sulu ang Sabah na
pinaupahan sa North Borneo Company, isang kompanyang British
- Isang mahalagang nagawa ni Pang. Macapagal ang pagpapalit sa petsa ng Araw ng
Kalayaan sa Hunyo 12 mula sa Hulyo 4 sa bisa ng Proklamasyon Bilang 28
- Pinasimulan din niya ang paggamit ng Wikang Pilipino sa mga opisyal na
pakikipagtalastasan, komunikasyong pandiplomatiko, diploma, sertipiko at iba pang
opisyal na dokumento
Batas Republika Bilang 3844 ito ay nakilalang Agricultural Land Reform Code o Batas sa
Reporma sa Lupang Sakahan
Miracle Rice isang uri ng palay na maramihan kung mamunga upang tumaas ang produksyon
ng bigas
Nepotismo ang tawag sa pagtatalaga sa pamahalaan ng mga kamag-anak kahit walang
kakayahan
Emergency Employment Administration (EEA) nilikha ni Pang. Macapagal upang
mangasiwa sa mga gawaing bayan tulad ng pagpapagawa at pagpapakumpuni ng mga
imprastraktura
Proklamasyon Bilang 28 pinagtibay ng Kongreso ang proklamasyong ito sa bisa ng Republic
Act No. 4166 na ipinasa noong Agosto 4, 1964
Ferdinand E. Marcos (1965-1971) siya ang ika-anim na pangulo ng Ikatlong Republika ng
Pilipinas
- Naging islogan ni Pang. Marcos noong kampanya ang This nation can be great again o
Bagong pag-asa para sa mg Pilipino
- Pinagbuti niya ang paglikom ng buwis
- Isinagawa rin ang reforestation o muling paggugubat sa mga lalawigan
Philippine Civic Action Group (PHILVAG) isang pangkat ng mga sundalo na ipinadala ng
pamahalaang Pang. Marcos sa South Vietnam upang tumulong sa pagbabagong-tatag nito
Association of Southeast Asian Nations (ASEAN) pangunahing layunin nito ang
magtulungan sa larangan ng pagsasaka, industriya at kalakalan
Iskwater ang mga taong walang permanente at tiyak na tirahan sa lungsod na nagtayo ng
mga barung-barong na maaaring silungan.

National Resettlement and Rehabilitation Administration (NARRA) itinatag ng

pamahalaan upang mangasiwa sa paglipat ng tirahan ng mga mamamayang walang bahay sa
mga pook-urban. Kadalasan sa Mindanao inililipat ang mga mamamayang ito dahil sa lawak ng
mga lupain dito
Mga
-

Pilipinang kinilala sa panahon ng Ikatlong Republika:

Aurora A. Quezon naging unang tagapangulo ng Philippine National Red Cross
Geronima T. Pecson unang babaing nahalal na senador sa bansa noong 1947
Francisca Reyes Aquino isa sa mga Pilipinang nagpayaman sa kulturang Pilipino.
Ginugol niya ang malaking bahagi ng kanyang panahon sa pag aaral, pananaliksik at
pagtuturo ng katutubong sayaw at awitin. Itinatag niya ang Filipiniana Folk Song and
Dance Troupe. Pinangaralan siya bilang Pambansang Alagad ng Sining para sa
Sayaw noong 1973
- Helena Benitez- Siya ay mahusay na guro at kilalang civic leader. Siya ang kaunaunahang Asyano mula sa Timog-Silangang Asya na nahalal bilang tagapangulo
ng United Nations Commission on the Status of Women

Associacion Catolica de Damas Filipinas isang institusyong pangkawanggawa para sa mga

naulilang lubos at mga babaing napariwara. Isa si Aurora A. Quezon maybahay ni Pang. Quezon
sa mga nagtaguyod nito.
Alejandro Abadilla naglabas ng isang koleksyon ng mga tula noong 1949 na may pamagat na
Parnasong Tagalog ang unang antolohiya ng mga tula sa Pilipinas
Amado V. Hernandez itinuturing na isa sa mahuhusay, kundi man pinakamahusay sa
panitikang Pilipino sa panahon ng Ikatlong Republika dahil sa koleksyon na tulad ng Isang
Dipang Langgit noong 1961 at Bayang Malaya noong 1969
- Tinanghal siya na isang Pambansang Alagad ng Sining tatlong taon matapos siyang
mamatay
Ilan sa mga tanyag na manunulat ng Maikling Kwento at Tula sa Panahon ng Ikatlong
Republika ng Pilipinas:
- Alejandro Abadilla
- Genoveva Edroza-Matute
- Teodoro A. Agoncillo
Mga Pilipino na nakilala sa pagsulat ng mga katha sa Ingles :
- Jose Garcia Villa nakilala sa kanyang mga tula na The Bashful One at The
Emperors New Sonnet
- Severino Montano One-Act Play
- Wilfredo Ma. Guerrero 13 Plays, 8 Other Plays
Mga
-

Kalalakihan na nagpaunlad ng Panitikan sa Ikatlong Republika ng Pilipinas

Edith Tiempo
Kerima Polotan-Tuvera
Gilda Cordero- Fernando

Ilan sa mga Pilipinong Pintor na nagbigay-kulay sa magagandang tanawin noong

Panahon ng Ikatlong Republika ng Pilipinas
- Fernando Amorsolo
- Jose Joya
- Fernando Zobel
Victorio Adades ang itinuturing na Ama ng Makabagong Sining
Carlos V. Francisco napatanyag sa kanyang mga makukulay na obra tulad ng myural sa City
Hall ng Maynila at Manila Hotel
Guillermo Tolentino at Napoleon Abueva pinaunlad ang sining ng paglilok sa mga bato at
kahoy
Guillermo Tolentino ang lumilok ng Oblation na matatagpuan sa Unibersidad ng Pilipinas sa
Diliman at ang bantayog ni Andres Bonifacio sa Lungsod ng Kalookan
Lucio San Pedro , Felipe P. Padilla, Antonio Molina at Antonio Buenaventura ang
nagsimula ng paggamit ng katutubong panitikan at awit bilang paksa ng musika
Sunbreaker tawag sa mahalagang katangian ng mga gusali sa panahon ng Ikatlong Republika
ng Pilipinas. Ito ay matibay na sementong tabing upang ikubli ang mga bintanasa sinag ng araw.
Ilan sa mga gusali na sunod dito ay ang mga sumusunod:
- Architectur Building ng University of Santo Tomas na dinisenyo ni Julio Victor Rocha
- World Health Organization Building sa Taft Avenue
- National Press Club Building na disenyo ni Angel Nakpil

Kilala rin ang pinatayong Philamlife Homes sa Quezon City na dinisenyo ni Carlos
Arguelles at ang tinatawag na pinauupang accesoria (rowhouses)

Bb. Francisca Reyes- isang guro ng Universidad ng Pilipinas na nagtatag ng Philippine Folk
Dance Society noong 1949
Mga naging bantog na mananayaw sa katutubong sayaw sa Panahon ng Ikatlong
Republika:
- Bayanihan ng Philippine Womens University
- Barangay ng Philippine Normal University
- Far Eastern University Folk Dance
- Folk Dance Troupe ng University of the East
Alice Reyes itinatag ang Ballet Philippines
Conga, pasa doble, at samba ilang sayaw na tanyag noong 1940
Orasang Ginto- ang unang pelikula noong panahon ng Ikatlong Republika na ipinalabas ng LVN
na gawa ni Manuel Conde. Ito ay tungkol sa paghihirap at kabayanihan ng mga Pilipinong gerilya
Tatlong Nangungunang Tagagawa ng Pelikula noong Panahon ng Ikatlong Republika
- LVN
- Premier
- Sampaguita
Mga Nakilalang DULA sa Ingles noong Ikatlong Republika:
- Three Rats ni Wilfredo Guerero
- Portrait of the Artist as Filipino ni Nick Joaquin
Ilan sa mga nakapag-ambag sa pag-unlad ng makabagong teatro sa Pilipinas noong
Ikatlong Republika
- Lamberto Avellano
- Wilfredo Ma. Guerrero
- Botin Cervantes
- Zenaida Amador
- Onofre Pagsanhan
Kabanata 13: Panahon ng Batas Militar at Ikaapat na Republika
Deklarasyon ng Batas Militar ng 1972 ang huling hakbang ni Pang. Marcos upang
mapanatili ang kapayapaan at kaayusan sa Pilipinas
Kumbensyong Konstitusyonal ng 1971 ang pasinayang sesyon nito ay ginanap sa Manila
Hotel noong Hunyo 1, 1971. Si dating Pang. Carlos P. Garcia ang nahalal na pangulo ng
kumbensyon.
Saligang Batas ng 1973 itinadhana ng naturang Saligang Batas na parlamentaryo ang
gagamiting sistema ng pamamahala
- Sa sistemgang ito, ang sangay tagapagpaganap ay pinamumunuan ng Pangulo at Punong
Ministro. Ang Pangulo ang pinuno ng Estado at simbolo ng pagkakaisa ng bansa. Higit ang
kapangyarihan ng Pangulo kaysa Punong Ministro. Ang Pangulo rin ang pumili ng Punong
Ministro
- Sa ilalim ng Saligang Batas na ito, pinarami ang bilang ng mga kasapi ng Korte Suprema.
Mula sa sampung mahistrado, naging 15 ito, kabilang ang Punong Mahistrado
Cesar E.A. Virata ang napiling Punong Ministro ni Pangulong Marcos. Siya ang pinuno ng mga
ministry na bumuo sa Gabinete
Batasang Pambansa nandito ang kapangyarihang lehislatibo o pambatasan sa ilalim ng
pamahalaang parlamentaryo ng Pilipinas. Binubuo ito ng isang kapulungan at ng 200 kasapi
mula sa mga kinatawang inihalal sa ibat-ibang rehiyon ng Pilipinas.
Sandigangbayan natatanging hukuman na itinadhana ng Saligang Batas ng 1973. Saklaw nito
ang mga kasong sibil at kriminal na kinasasangkutan ng mga pinuno at kawani ng pamahalaan.
Tanggapan ng Ombudsman Nilikha rin ng Batasang Pambansa ang tanggapang ito na
tinatawag na Tanodbayan. Tungkulin nito ang magsiyasat sa mga reklamo sa panunungkulan
ng matataas na pinuno at kawani ng pamahalaan
Pamahalaang Lokal napadagdag sa Saligang Batas ang isang artikulo ukol dito. Isa itong
pagbabago na nagbibigay-daan sa pagsasarili ng mga pamahalaang Lokal. Nakabawas ito sa
pananagutan ng pamahalaang pambansa.

New Peoples Army (NPA) ang tawag sa sandatahang pangkat ng Communist Party of the
Philippines (CPP).
Plaza Miranda sa Quiapo lugar na binomba habang ginaganap ang isang pagpupulong ng
Partido Liberal. Siyam na katao ang namatay at tinatayang 100 pa ang nasugatan sa
pagbombang ito. Kasama sa mga sugatan sina Jovito Salonga at Sergio Osmea Jr., mga
kandidato sa pagkasenador.
Privilege of the writ of habeas corpus ang tawag sa karapatan ng bawat mamamayan na
madala sa korte upang litisin matapos na maaresto na kagyat na sinuspinde ni Pang. Marcos
upang bumaba ang antas ng krimen sa bansa
Proklamasyon 1081- ipinahayag ito ni Pang. Marcos noong Setyembre 21,1972
nagpapailalim sa bansa sa Batas Militar

na

Artikulo VII, Seksyon 10 Talata 2 ng Saligang Batas ng 1935- ang ginamit na batayan sa
desisyon ni Pang. Marcos sa pagdeklara ng Batas Militar sa bansa
Isang Bansa, Isang Diwa inilunsad ni Pang. Marcos ang nasyonalismong temang ito na
sinasabing mahalagang ambag ni Pang. Marcos sa tunay na nasyonalismo
Atas ng Pangulo Bilang 2 sa bisa nito isinailalim ni Pang. Marcos ang buong Pilipinas sa
programang reporma sa lupa. Binuwag niya ang sistemang kasama sa lahat ng mga sakahan ng
palay at mais na nagpalaya sa maraming magsasaka sa bansa
Proklamasyon Bilang 27 pinagtibay ni Pang. Marcos noong Oktubre 21,1972 kung saan ang
lupang sakahan na higit sa 7 ektarya ay ipinamahagi sa mga kasama. Tinawag ito na Land
Emancipation Act ng 1972
- Kaugnay nito, itinatag ang Land Bank of the Philippines (LBP) upang mangasiwa sa
pagbabayad sa mga may-ari ng lupang sakop ng programa sa loob ng 15 taon
Atas ng Pangulo Bilang 21 ito ang kautusan ni Pang. Marcos para sa kapakanan ng mga
manggagawa na lumikha sa Pambansang Komisyon sa Pag-uunayan sa Paggawa upang
mangasiwa sa mga usapin ng mga manggagawa
Apprenticeship ang tawag sa pagsasanay ng mga manggagawa sa aktwal na trabahong
papasukan
Bilingual ang tawag sa paggamit ng Pilipino at Ingles bilang mga wikang panturo upang
matamo ng mga mag-aaral ang kakayahan sa paggamit nito
National College Entrance Examination (NCEE) programa sa edukasyon ng pamahalaang
Marcos na binibigay sa mga mag-aaral sa ikaapat na taon sa mataas na paaralan na naglalayong
malaman ang kakayahan ng mag-aaral na kumuha ng kursong pang-akademya sa kolehiyo o
unibersidad
Youth Civic Action Program - sa ilalim ng programang ito, kinakailangang maglinis sa
paaralan o sa bayan. Kailangang magtanim ng gulay upang mapahalagahan ng mag-aaral ang
dangal ng paggawa
Dendrothermal enerhiya na nagmumula sa mga punungkahoy
Bagong Lipunan Improvement of Sites and Services (BLISS) proyekto ng pamahalaang
Marcos na binigyang-pansin ng pamahalaan ang paglutas ng suliranin sa kakulangan ng tirahan
sa mga lungsod
Zonal Improvement Program (ZIP) programa ng pamahalaang Marcos ukol sa pagpaplano
para sa maayos na panahanang pantao at pagpapabuti ng mga pook-iskwater
Patakarang Muslim
- Pagkilala kay Sultan Kudarat bilang pambansang bayani
- Pagbubuo ng mga lalawigang muslim gaya ng Maguindanao, Sultan Kudarat, Basilan,
Hilagang Cotabato at Tawi-tawi
- Pagtatatag ng rehiyong autonomous na binubuo ng 13 lalawigang muslim
Integrated Regionalization Plan (IRP) ito ay batay sa Atas ng Pangulo Bilang 1 na
pangunahinh layunin na magkaroon ng balangkas na magiging batayan ng programang pangimprastraktura ng pamahalaan. Ito ang inaasahang magiging tulay sa mas mabilis na pag-unlad
ng ibat-ibang lalawigan sa bansa
Kabanata 14: Ang Bagong Republika ng Pilipinas: 1981-1998

8 taon bilang ng taon na ipinairal ang Batas Militar sa Pilipinas

Rizal Park lugar kung saan dininaos ang pasinaya kay Marcos sa kanyang Ikatlong termino
bilang Pangulo at Ikaapat na Republika ng Pilipinas noong Hunyo 30, 1981
5 taon lamang namayagpag ang Ikaapat na Republika
Luxury product mga uri ng produktong hindi itinuturing na pangunahing pangangailangan
tulad ng alak at sigarilyo
Kilusang Kabuhayan at Kaunlaran (KKK) proyekto ni Pang. Marcos upang malinang ang
maliliit at katamtamang laking industriya na maaaring pagkunan ng kabuhayan ng mga
mamamayan.
Sariling Sikap isa pang programa ng pamahalaang Marcos kung saan itinuturo ang ibat-ibang
paraan ng pagkakakitaan ng mga pamilya. Ilan dito ay ang paggamit ng mga patapong bagay,
pag-iimbak ng pagkain, pagtatanim sa bakuran ng mga halamang-pagkain at gamot
Atas ng Pangulo Bilang 937 batas noong panahon ni Pang. Marcos upang mapadali ang
paglikom ng buwis. Pinahihintulutan ng batas na ito ang mga bangko na tumanggap ng mga
buwis mula sa mga tanggapan
Benigno Aquino Jr. siya ay isang senador ng pairalin ang Batas Militar sa Pilipinas. Isa siya sa
masisigasig na bumabatikos sa pamahalaang Marcos. Dinakip at hinatulan siya sa kasalanang
subersyon o paglaban sa pamahalaan.
- Ikinulong siya sa solong selda sa piitang-militar sa loob ng 7 taon.
- Pagkaraan ng tatlong taong paninirahan sa United States, nagpasya siya na bumalik sa
Pilipinas at pagdating niya sa Manila International Airport lulan ng China Airlines
- Habang pababa siya ng eroplano, binaril siya diumano ni Rolando Galman
- Ang pagpaslang sa kanya ay nagpaigting sa kinikimkim na galit ng mga Pilipino sa
pamahalaan. Ito ang dahilan ng pagdaraos ng dagliang halalan noong 1986 ang
nagpasimula sa isang serye ng mga makasaysayang pangyayari na nagwakas sa
pangasiwaang Marcos
Komisyong Agrava ang komisyong nangasiwa upang siyasatin ang pagkamatay ni Benigno
Aquino Jr. Ayon sa isinagawang pagsisiyasat, sinasabing ang military na sumundo kay Sen.
Aquino ang pumaslang o pumatay dito
Batas Pambansa Bilang 883 ang batas na nagpapatibay ng pagdaraos ng dagliang eleksyon
o snap election sa Pilipinas na itinakda noong Pebrero 7, 1986.
-

Tumakbo si Pangulong Marcos sa ilalim ng Kilusang Bagong Lipunan (KBL) at kinuha si

Arturo Tolentino bilang kandidato sa pangalawang pangulo

Corazon C. Aquino ang nakalaban sa pagka pangulo ni Marcos sa ilalim ng United Democratic
Organization (UNIDO), subalit hindi kaagad ito nahikayat tumakbo sa pagkapangulo
- Nagbigay siya ng kondisyon na maaaring makabago sa kanyang pasya ang petisyon na
lalagdaan ng isang milyong Pilipino na hihiling sa kanyang kandidatura
Joaquin Chino Roces ang nanguna sa paglikom sa isang milyong lagda upang mahikayat si
Aquino na tumakbo sa pagkapangulo. Siya rin ang namuno sa pagkabuo ng Cory Aquino for
President Movement (CAPM)
National Movement for Free Elections (NAMFREL) layunin nitong magtaguyod at
magpatupad ng isang malaya, malinis at makatotohanangn eleksyon
Arsobispo Jaime Cardinal Sin nanguna sa panawagan na magkaisa ang mga mamamayan
na gawing malinis at malaya ang halalan. Hinikayat niya ang mahigpit na pagbabantay sa buong
proseso ng halalan, pagdarasal at pag aayuno ang isa pang susi sa pagtatagumpay sa halalan.
-

Sa kabila ng pagbabantay na ginawa, hindi nagwagi si Aquino batay sa resulta nito sa

COMELEC.
- Magkaiba ang kinalabasan ng bilang ng boto ng COMELEC at NAMFREL
- Hindi sinang-ayunan ni Gng. Aquino at kanyang mga tagasunod ang proklamasyon ni
Marcos bilang nanalong Pangulo. Hinikayat niya ang pagboykot ng mga bangko,
pahayagan, kalakalan at industriyang pawang pag-aari ng pamilyang Marcos upang
mapaalis si Pang. Marcos sa pamahalaan
Reform for AFP Movement (RAM) ito ang itinatag ng mga batang opisyal ng AFP.Humingi
ng pagbabago ang mga kasapi nito upang muling maitaas ang moral ng mga sundalo at
pagganap sa tungkulin ng military
- Hindi binigyang-pansin ni Pang. Marcos at Heneral Fabian Ver noon ang hinaing na ito ng
RAM, sa halip ginipit sila at isinama sa black list

Hen. Fabian Ver ang AFP Chief of Staf noong panahon ng panunungkulan ni Pang. Marcos
Coup detat- ang tawag sa pag-agaw sa kapangyarihan ng pamahalaan sa marahas na
paraan
-

Noong Pebrero 22,1986 tumiwalag sa pamahalaan sina Minister Juan Ponce Enrile ng
Tanggulang Pambansa at Hen. Fidel Ramos, Vice Chief of Staff.
Mula sa Kampo Aguinaldo, nagpasya sina Enrile at Ramos at mga kasama nilang sundalo
na lumipat sa Kampo Crame

EDSA People Power Revolution ang nagpatalsik sa pamahalaang Marcos at siyang naging
simula sa pagsulong ng demokrasya. Sa panahong ito naghandog ang mga taong nagbarikada
ng pagkain, bulaklak at rosaryo sa mga sundalo. Ito ay naging simbolo ng hangarin ng mga
Pilipino na lumaya mula sa isang mapaniil na pamamahala
Radyo Veritas media na nanguna sa paghihimpapawid ng mga pangyayari sa EDSA,
Malacaang at mga kampo militar hindi lamang sa Aguinaldo at Crame kundi sa iba pang bahagi
ng bansa.
Claudio Teehankee Sr. mahistrado ng Korte Suprema kung saan nanumpa si Corazon Aquino
sa tungkulin bilang Pangulo ng Pilipinas. Naganap ito sa Club Filipino sa Greenhills, San Juan
-

Pagkatapos manumpa ni Pang. Corazon Aquino bilang bagong halal na Pangulo, itinalaga
niya si Juan Ponce Enrile bilang ministro ng Tanggulang Pambansa; at Hen. Fidel
Ramos bilang Chief of Staf ng Hukbong Sadatahan ng Pilipinas

Kabanata 15: Ang Pilipinas Pagkaraan ng EDSA Revolution ( 1986- Kasalukuyan)

Corazon C. Aquino (1986- 1992) ang ika-7 Pangulo ng Republika ng Pilipinas. Ginanap ang
kanyang panunumpa sa sa Club Filipino, Greenhills San Juan noong Pebrero 25,1986
- Namumpa rin noon si Salvador Laurel bilang Pangalawang Pangulo
- Ang pangasiwaan ni Aquino ay tinawag na pansamantalang pamahalaan at tinawag
naman ng iba na pamahalaang rebolusyonaryo dahil sa itinatag ito sa panahon ng People
Power Revolution
Freedom Constitution dito batay ang unang bahagi ng pamamahala ni Pang. Aquino. Ito ay
pansamantalang Saligang Batas na itinakda ng Proklamasyon Bilang 3 at ipinairal noong Marso
25,1986
Jose Maria Sison ang nagtatag ng Communist Party of the Philippines (CPP)
Bernabe Buscayno miyembro ng New Peoples Army na pinalaya noong panahon ni Pang.
Aquino. Kilala rin sa tawag na Kumander Dante naging tagapamahala ng kooperatiba ng mga
magsasaka sa Nueva Ecija
Presidential Commission on Human Rights ( PCHR) nilikha ni Pang. Aquino upang
magsiyasat ng mga paglabag sa mga karapatang pantao.
Jose Diokno isang dating bilanggong pulitikal na naging unang pinuno ng PCHR
Presidential Commission on Good Governance (PCGG) itinatag ni Aquino upang
magsiyasat at mabawi ang mga sinasabing nakaw ng yaman ng pamilyang Marcos
Jovito Salonga ang naging unang pinuno ng PCGG
Saligang Batas ng 1987- batas na nagtatadhana ng anyong presidensyal o pampanguluhang
pamahalaan. Ito ang Saligang Batas na binalangkas ng pamahalaang Aquino. Ito rin ang
nagsilbing hudyat ng pagwawakas ng rebolusyonaryong pamahalaan na itinatag noong Pebrero
25, 1986
Cecilia Muoz-Palma ang mahistradong nahirang na pangulo ng Komisyong Konstitusyonal ni
Pang. Aquino sa pagbalangkas ng Saligang Batas ng 1987
3 Sangay ng Pamahalaan sa Pampanguluhang Pamahalaan o Saligang Batas ng 1987
- Tagapagpaganap pamumunuan ng Pangulo sa loob ng 6 na taon na walang reeleksyon.
Katulong ng pangulo ang Gabinete na binubuo ng mga Kalihim
- Tagapagbatas- muling nahati sa dalawang kapulungan Senado at Kapulungan ng mga
Kinatawan
o Senado binubuo ng 24 na senador na inihalal ng taumbayan at manunugkulan ng
6 na taon

Kapulungan ng mga Kinatawan binubuo ng 250 kinatawan ng mga distritong

panlalawigan. 50 sa mga kasapi ay hindi inihalal kundi pinipili ng Pangulo mula sa
ibat-ibang sector. Pinamumunuan ito ng Ispiker. Manunungkulan sila ng 3 taon at
hindi puedeng manungkulan ng mahigit sa tatlong magkakasunod na taning ng
panunungkulan
Tagapaghukom pinamumunuan ng Punong Mahistrado ng Korte Suprema
o

Maliit na Industriya yaong may lima hanggang 99 na mangagawa

Katamtamanglaking Industriya may 100 hanggang 199 na manggagawa
Comprehensive Agrarian Reform Program (CARP) layunin nito na mailapit ang
pagmamay-ari ng lupang sakahan sa mga magsasaka
National Reconciliation tawag sa mapayapang pakikipagkasundo
Conrado Balweg pinuno ng mga gerilya sa Cordillera na nakipagkasundo sa pangasiwaang
Aquino
Mga Batas na ipinatupad kaugnay ng Programang Panlipunan ng Pang. Aquino
1. RA 6655 o Free Public Secondary Education of 1988 Isinabansa nito ang lahat ng
pampublikong mataas na paaralan at magbigay ng libreng edukasyon hanggang sa antas
sekundarya
2. RA 6728 isinasaad nito ang pagbibigay ng tulong ng pamahalaan sa lahat ng mga magaaral at guro sa pribadong paaralan
3. RA 6847 itinatag nito ang Philippine Sports Commission upang pag-isahin at
pagtugmain ang mga programang pampalakasan ng bansa
Batas Generic pinataas ng batas na ito ang kaalaman ng mga mamamaya ukol sa
pagpapangalan ng mga gamot upang mas madaling matukoy kung anong gamot ang abotkayang bilhin
Executive Order 220- nilangdaan ni Pang. Aquino na bumuo sa Cordillera Administrative
Region (CAR) noong Hulyo 15, 1989
Republic Act 6734- sa bisa nito binuo ang Autonomous Region in Muslim Mindanao (ARMM)
noong Augusto 1, 1989
Republic Act 7160- batas na nilagdaan ni Pang. Aquino noong Oktubre 1, 1991 na kilala sa
Local Government Code
Seksyon 3, Artikulo 10 ng 1987 Saligang Batas nakasaad dito na Ang Kongreso ay dapat
magsabatas ng isang kodigo ng pamahalaang lokal na dapat magtadhana ng balangkas ng
pamahalaang lokal na higit na matugunan at mapanagutan
Fidel V. Ramos (1992-1998) ang ika-8 Pangulo ng Republika ng Pilipinas. Pangunahing
programa ng pamahalaan ni Pang. Ramos ang pagpapaunlad ng ekonomiya ng Pilipinas o
Tungo sa Industriyalisadong Bansa
-

Ang Pagpapaunlad ng ekonomiya ng Pilipinas ay ibinatay ng pamahalaang Ramos sa mg

sumusunod na programa:
o Pagbawas sa suliranin sa karalitaan
o Paglikha ng mga hanapbuhay
o Pagpapaunlad ng ekonomiya

Medium Term Philippine Development Program (MTPDP) o Philippines 2000- ito ay

isang plano na layuning mabawasan ang kahirapan at matamo ang pag-unlad ne ekonomiya sa
pamamagitan ng pagsasapribado ng mga negosyong pag-aari ng Estado, pag-aalis ng mga
regulasyon sa negosyo at pagbubukas ng bansa sa dayuhang pamumuhunan
People Empowerment ang tao ang sentro ng pag-unlad at ang pagsukat ng kaunlaran ay ang
kapakanan ng mga karaniwang mga Pilipino
Presidential Committee to Fight Poverty (PCFP) pinagtuunan pansin nito ang kalagayan
ng mga maralitang Pilipino.
-

Bumalangkas at nagpatupad ng mga proyekto para sa mahihirap ng pamahalaang Ramos:

o Presidential Committee to Fight Poverty (PCFP)
o Joint Poverty Alleviation Program (JPAP)

Subic ito ay dating base-militar ng mga Amerikano na ginawang sonag pang-industriya at

pangkalakalan sa pamumuno ni Richard Gordon

Subic Bay Metropolitan Authority (SBMA) - isa sa mga proyektong sinuportahan ng

pamahalaan sa pumumuno ni Richard Gordon, na dating alkalde ng Lungsod ng Olongapo sa
Zambales
National Unification Commission (NUC) ahensya ng pamahalaang Ramos na binigyangpansin ang pakikipagkasundo sa mga pangkat ng mga komunista at rebeldeng militar
Nur Misuari pinuno ng Moro Islamic Liberation Front (MILF) na dumalo sa pulong hinggil sa
pakikipagkasundo na ginanap sa Jakarta, Indonesia
Presidential Anti-Crime Commission (PACC) ito ay nasa ilalim ng pamamahala ng
Tanggapan ng Pangalawang Pangulo na may layuning sugpuin at kontrolin ang kriminalidad sa
bansa
Republic Act 7659 batas na nagbabalik ng parusang kamatayan para sa mga karumal-dumal
na krimen
Sistemang Multigrade sa sistemang ito ang isang guro ay nagtuturo sa mga mag-aaral mula
sa ibat-ibang grado
RA 7432 batas na nagbibigay ng espesyal na pribilehiyo sa mga senior citizen tulad ng
diskwento sa pamasahe, pagbili ng gamot at paggamit ng mga pasilidad panlibangan
Joseph E. Estrada (1998-2003) ang ika-9 na Pangulo ng Republika. Namumpa siya sa
Simbahan ng Barasoain noong Hunyo 30, 1998
- Umabot lamang ng halos dalawa at kalahating taon ang kanyang panunungkulan dahil sa
mga kinasangkutang anomalya tulad ng jueteng scandal
- Kinasuhan siya ng impeachment na nagbunsod sa EDSA 2 o People Power 2
Enhanced Retail Access for the Poor (ERAP) sa programang ito, nagkaroon ng mga rolling
store na nagbibili ng murang bigas at iba pang pangangailangan ng mga mamamayan
Gloria Macapagal Arroyo ( 2001- 2010) Siya ang ikalawang babaing Pangulo at ika-10
pangulo ng Pilipinas. Sa pag-alis ni Estrada, namumpa siya bilang Pangulo sa harap ni Punong
Mahistrado Hilario Davide Jr.at nahalal na pangulo para sa anim na taong termino noong Mayo
10, 2004
1,533 bilang ng mga rolling store na ikinalat sa buong bansa upang magbenta ng mga
pangunahing produkto sa murang halaga sa pamahalaang Arroyo
ASEAN Association of Southeast Asian Nations
APEC Asia Pacific Economic Cooperation
SARS o Severe Acute Respiratory Syndrome hinigpitan ni Pang. Arroyo ang pagbabantay sa
mga paliparan upang mapigilan nag pagpasok nitong nakakahawang sakit na ito