Madahong

Gulay

Letsugas

Scientific name: Lactuca sativa

Ang letsugas ay isang kilalang gulay na madahon at karaniwang sangkap sa mga salad at
palaman sa tinapay. Ang halaman ay mababa lamang na karaniwang tumutubo sa matataas na
lugar gaya ng Benguet. Ang ulo ng letsugas ang siyang inaani at kinakain. May maliliit din itong
bulaklak na kulay dilaw, at mga buto na maaaring magamit sa panggagamit.
Ang ibat ibang bahagi ng halamang letsugas ay maaaring makuhanan ng maraming uri
ng kemikal at sustansya na maaaring may benepisyo sa kalusugan:

Taglay ng mga dahon ang lactucin,mannite, mallic acid, asparagin, at oxalic acid.

Ang ginugulay na bahagi ay mayaman sa Vitamins A at C; gayun din sa vitamin B,

carotene, at vitamin E

Gabi
EPP

MADAHONG GULAY

Scientific name: Colocasia esculenta

Ang gabi ay kilala bilang bungang ugat na madalas sinasahog sa maraming putahe.
Ginagamit din ang dahon nito para sa pagluluto ng pagkaing Bicolano na laing. Ang halaman
nito ay may katamtamang taas, may malalapad at hugis puso na dahon, at may maputing
bulaklak. Madali itong tumubo saan mang lugar sa bansa lalo na sa mga mapuputik na lupa.
`

Ang ibat ibang bahagi ng halamang gabi ay maaaring makuhanan ng maraming

uri ng kemikal at sustansya na maaaring may benepisyo sa kalusugan:

May taglay na flavonoids, -sitosterol, at steroids ang buong halaman ng gabi.

Mayroon din itong mga mineral na calcium, phosphorus, at iron.

Ang murang dahon ng gabi ay makukuhanan ng Vitamin C at B.

Ang ugat naman ay may mataas na lebel ng starch at amino acids.

Uray
EPP

MADAHONG GULAY

Scientific name: Amaranthus spinoss

Ang uray o kulitis ay isang maliit lamang na halaman na karaniwang tumutubo sa mga
bakanteng lote at mga gilid ng kalsada. Ang mga sanga ay napapalibutan ng maliliit na tinik, ang
mga dahon ay patulis at bilugan. Ang mga bulaklak naman ay maliliit at kumpo-kumpol, habang
ang mga buto ay maliliit at kulay itim. Ang mga dahon nito ay kinakain bilang gulay sa ilang
mga lugar.
Ang ibat ibang bahagi ng halamang uray ay maaaring makuhanan ng maraming uri ng
kemikal at sustansya na maaaring may benepisyo sa kalusugan:

Ang mga dahon ay may taglay na anthraquinone derivatives, cardiac glycosides at

saponins.

Taglay din ng halaman ang ilang mga kemikal gaya ng 7-p-coumaroyl apigenin 4-O-beta-

D-glucopyranoside, spinoside, xylofuranoxyl uracil, beta-D-ribofuranosyl adenine, betasitosterol glucoside, hydroxycinnamates, quercetin at kaempferol glycosides, betalains,
betaxanthin, betacyanin; amaranthine at isoamaranthine, gomphrenin, betanin, b-sitosterol,
stigmasterol, linoleic acid, rutin at beta-carotene.

Apyo
EPP

MADAHONG GULAY

Scientific Name: Apium graveolens

Ang apyo o celery ay isang uri ng gulay. Tinatawag din itong kintsay. Sa agham, kilala ito
bilang Apium graveolens, isang uri ng halamang nasa pamilyang Apiaceae.
Ito ay isang halamang may bahagyang pagka-estimulante o nakapagpapasigla,
nakabubusog, at nakapagpapabalik ng lakas sa mahinang katawan. Sa mga nakaraang panahon,
itinatanim at pinatutubo ang apyo bilang gulay tuwing panahon ng tag-lamig at mga unang araw
ng tag-sibol dahil na rin sa katangiang pang-alis ng mga dumi sa katawan. Isa itong tonikong
nakapaglilinis makaraan ang tila pagtigil at paglungkot ng panahon kapag tag-lamig.

EPP

MADAHONG GULAY

Balanoy

Scientific Name: Ocimum basilicum

Ang balanoy ay isang halamang yerbang kabilang sa pamilya ng mga menta o Lamiaceae
na ginagamit sa pagluluto. Kilala rin ito bilang matamis na balanoy.
Ang mga dahon at namumulaklak na talbos ng balanoy ay ginagamit bilang rekado.
Minsan, isa itong sangkap sa mga ensalada. Ang mga buto ay kinakain. Sa ibang mga bansa tulad
sa India, ipinapalaman ito sa tinapay. Sa Bangladesh, ibinababad ang mga dahon ng balanoy sa
tubig para pampalamig. Sa Thailand, ginagamit na pampalapot ang uhogg mula sa mga buto nito.

EPP

MADAHONG GULAY