T.C.

MLL ETM BAKANLII

MZK ALETLER YAPIMI

AA SEM
543M00191

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve

retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak
rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.
Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.
PARA LE SATILMAZ.

NDEKLER
AIKLAMALAR .................................................................................................................... ii
GR ....................................................................................................................................... 1
RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3
1.AACIN YAPISI.................................................................................................................. 3
1.1. Aa ve Ksmlar ......................................................................................................... 3
1.2. Aa Malzemenin Kimyasal zellikleri ....................................................................... 3
1.3.Aa Malzemenin Fiziksel zellikleri .......................................................................... 4
1.3.1.Renk ........................................................................................................................ 4
1.3.2.Parlaklk .................................................................................................................. 5
1.3.3.Koku ....................................................................................................................... 5
1.3.4.Tat ........................................................................................................................... 5
1.3.5.Tekstr, Lif yaps ve D Grn......................................................................... 5
1.3.6.Arlk ve Sertlik .................................................................................................... 6
1.4. Aacn Ksmlar ........................................................................................................... 6
1.4.1. Kk ........................................................................................................................ 7
1.4.2. Gvde..................................................................................................................... 7
1.4.3.Ta (Dallar ve Yapraklar) ....................................................................................... 8
1.5. Aacn Beslenmesi ................................................................................................... 8
1.6. Aacn Yaps ........................................................................................................... 9
1.7. Aacn Kesitleri .......................................................................................................... 10
1.7.1. Radyal Kesitin (eyrek Kesim) zellikleri ......................................................... 11
1.7.2. Teet Kesitin (Dz Kesim) zellikleri ................................................................ 11
1.7.3.Enine Kesitin (Yarma Kesim) zellikleri ............................................................ 11
1.8. Aacn Damar Ynn Belirleme ............................................................................... 11
1.8. Aa Kusur ve Hastalklar ......................................................................................... 12
1.8.1. Aa Kusurlar ..................................................................................................... 12
1.8.2. Aa Hastalklar ................................................................................................. 15
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 17
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 19
RENME FAALYET2 .................................................................................................. 20
2. AACIN OLUUMU ........................................................................................................ 20
2.1. Trkiye'nin Orman Varl ve Blgelere Gre Dalm ............................................ 21
2.2. Aacn eitleri .......................................................................................................... 22
2.2.1. ne Yaprakl Aalar.......................................................................................... 22
2.2.2. Geni Yaprakl Aalar ....................................................................................... 23
2.3. Enstrman Yapmnda Kullanlan Aalar ve Seimi ................................................ 25
2.3.1.Yerli Aalar ve Kullanld Yerler .................................................................... 25
2.3.2.Yabanc Aalar ve Kullanld Yerler ............................................................... 27
2.3.3.Seimi ................................................................................................................... 29
UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 31
LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 32
MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 33
CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 34
KAYNAKA ......................................................................................................................... 35
i

AIKLAMALAR
AIKLAMALAR
KOD
ALAN
DAL/MESLEK
MODLN ADI
MODLN TANIMI

543M00191
Mzik Aletleri Yapm
Alan Ortak
Aa Seimi

SRE
N KOUL

40/24

YETERLK

MODLN AMACI

ETM RETM
ORTAMLARI VE
DONANIMLARI

LME VE
DEERLENDRME

Mzik aletleri yapmnda kullanlacak aacn seimi iin

gerekli bilgi ve becerilerin verildii renme materyalidir.

Mzik aletleri yapmnda kullanlacak aalar semek

Genel Ama
Gerekli atlye ortam ve donanmlar salandnda
tekniine uygun olarak aalar tanyabilecek ve
kullanlabilir aac seebileceksiniz.
Amalar
1. Aacn fiziksel yapsn ve kusurlarn grerek
seebileceksiniz.
2. Mzik aletleri yapmnda kullanlan aa eitlerini
seebileceksiniz.
Ortam: Aa ileri atlye ortam, st yzey ilemleri
atlyeleri
Donanm: eitli aa numuneleri, aa kitap ve
kataloglar
Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra
verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz.
retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli
test, doru-yanl testi, boluk doldurma, eletirme vb.)
kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve
becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

ii

GR
GR
Sevgili renci,
Aa, canllar aleminin bitkiler grubuna ait bir gesidir. Bitkilerin iinde mr en
uzun olandr. Bymek iin her canlda olduu gibi birtakm besinlere, havaya, a ve
suya ihtiya duyar. Odun, organik bir yapya sahiptir. Btn organik cisimlerde olduu gibi
aalarn da zellikleri ok farkldr. Yani aa homojen deil heterojen bir yapya sahiptir.
Hibir aa cinsinin zellii dierine benzemedii gibi ayn cins aalarn zellikleri de
farkllk gsterir. Aalardaki bu farklln nedeni; bulunduu blge, yetime ortam ve
kaltsal yap gibi etkenlerdir. Ayn aatan alnan ahap malzemelerin zelliklerinin
farkll, alnd yere gre deiir. Gvde odunu ile dal odun, i odun ile d odun farkl
zellikler tar. Bu nedenle aa trlerinin ve mzik aletlerinde kullanld yerlerin iyi
zmsenmesi gerekmektedir.
Bu modl sonunda edineceiniz bilgi ve beceriler ile mzik aletleri alannda
vazgeilmez olan aac kullanma hazrlayabileceksiniz. Enstrman yapmnda
kullanlabilecek kusurlu ve hastalkl aac ayrt edebileceksiniz. Enstrmanda n ve arka
kapakta dokular eit yaparak estetii yakalayabileceksiniz. Ayn zamanda zrl aac
tanyp kullanmayacaksnz veya kanma yollarn reneceksiniz. Hangi enstrmanda
hangi cins aa kullanlacan kavrayacaksnz.

RENME FAALYET1
RENME FAALYET1
AMA
Aacn fiziksel yapsn, kusurlarn grerek seebileceksiniz.

ARATIRMA

Aacn fiziksel yaps hakknda n aratrma yapnz.

Aa kesitlerini inceleyiniz.

Aratrma iin internet ortamn kullanabilir; mobilya atlyelerini ve mzik

aletlerinin yapld atlyeleri gezebilirsiniz. Edindiiniz bilgi ve deneyimleri
rapor hlinde sunarak arkadalarnzla paylanz.

1.AACIN YAPISI
1.1. Aa ve Ksmlar
Aa, canllar aleminin bitkiler grubuna ait bir esidir. Bitkilerin iinde mr en
uzun olandr. Bymek iin her canlda olduu gibi bir takm besinlere, havaya, a ve
suya ihtiya duyar. Odun, organik bir yapya sahiptir. Btn organik cisimlerde olduu gibi
aalarn da zellikleri ok farkldr. Yani aa homojen deil heterojen bir yapya sahiptir.
Hibir aa cinsinin zellii dierine benzemedii gibi ayn cins aalarn zellikleri de
farkllk gsterir. Aalardaki bu farklln nedeni; bulunduu blge, yetime ortam ve
kaltsal yap gibi etkenlerdir. Ayn aatan alnan ahap malzemelerin zelliklerinin
farkll, alnd yere gre deiir. Gvde odunu ile dal odun, i odun ile d odun farkl
zellikler tar. Aa; kk, gvde ve tatan oluan yaps ile doada yaayan ve byyen,
bitkiler grubuna ait bir canl trdr. mrn tamamlam aalarn gvde ksm, ilendikten
sonra ahap endstrisinin temel ham maddesini oluturur.
Aa, ahap endstrisinin ham maddesini oluturmasnn yan sra dnyamzn da
ekolojik dengesinin nemli bir unsurudur. Doadan fazlasyla koparlm her aacn veya
ahap endstrisinde gereinden fazla kullanlan (israf edilen) ahabn doaya byk zararlar
verdiinin bilinciyle aac zenli ve dikkatli ilemeli, tasarrufa nem vermeliyiz.

1.2. Aa Malzemenin Kimyasal zellikleri

Hcre duvarnn kimyasal bileiminde;
Selloz
% 40 50
Hemiselloz
% 20 -35
Lignin
% 20
Organik maddeler % 0 5 bulunur.
3

Selloz: Aacn sert ve dayankl yaps, selloz lifler sayesinde oluur. nk

selloz, sert ve suda znemeyen bir maddedir. Tahtann inaatlarda
kullanlmasn avantajl klan da sellozun bu zelliidir. Gerilebilen ve rnei
bulunmayan bir malzeme olarak tanmlanan selloz, tahta binalarn asrlarca
ayakta durmasnda; binalarn, kprlerin, mobilyalarn ve pek ok aletin
yapmnda dier tm malzemelerden daha fazla kullanlmaktadr . Hcre
duvarnn ana katk maddesidir. Ahabn fiziksel zelliklerinden eilime ve
ekmeye kar mukavemet veren madde sellozdur.

Hemisellz: Pentoz ve heksos ekerlerinin ksa polimerileridir. Hcre duvarn

glendirir, depo madde grevi yapar, geit zarlarn ayarlar. Su emicidir.
Doada sk rastlanan baz hemisellozlar uronik asit, ksilan, arabinoz
molekllerinden oluur

Lignin: Selloz yapsnn miselleri arasna yerlemi olan lignin maddesi,

sellozun aksine esneklik kabiliyeti olmayan gevrek bir maddedir ve aaca
sertlik kazandrr. Lignin, aalarn otsu bitkilerden ayrlmasn salayan
maddedir, aacn yapsndaki lignin miktar %14-23 oranndadr.

Kimyasal zellikleri: Topraa den tohumdan en nce fide meydana gelir.

Fide, bir yl sonra fidan hlini alr. Hcrelerinin oalmasyla dal ve yapraklar,
gvde ve kk olarak paradan ibaret bir aacn kk bir modeli olur. Her
yl, aacn dallarnda ve kklerinde yeni srgnler karken gvdede de bir tane
yllk halka meydana gelir. Bu halkalar, aacn enine byyerek yapt odun
tabakasdr. Ya bol yllarda, geni bir halka; kurak geen yllarda ise ince ve
kk bir halka meydana gelir. Bu halkalardan aacn ya kolayca anlalabilir.
Gvdesinden enine kesilen bir aa incelenecek olursa en dta kabuk, sonra yllk
halkalar meydana getiren hcre tabakalar ve en ite de z ksm grlr.
Bir aacn gerekten canl olan biricik ksm, kabuun altnda odunun yzeyindeki
ince bir hcre tabakasdr. Buna katman doku tabakas denir. Bu tabaka, aac gelitiren ve
bymesini salayan tabakadr. Gen bir aaca ivi akldnda veya aa bir dal
verdiinde ivinin ve daln yerden ykseklii hi deimez.

1.3.Aa Malzemenin Fiziksel zellikleri

Aa malzemenin renk, parlaklk, koku, tat, tekstr, lif yaps ve d grnm gibi
birok fiziksel zellii vardr. Bunlar, bir odunun cinsini tayin etmekte kullanlabilir. Bu
zelliklerin alt balklar ve ksa aklamalar yledir.

1.3.1.Renk
Aata odun ksm hemen hemen beyazdan siyaha kadar btn renk farkllklarn
ihtiva etmektedir. ounlukla diri odun, abanoz aac (diospyras ebenum) z odunu ise
siyah renktedir. Renk farkllklar, kk bir odun parasnda dahi fark edilebilmektedir.

1.3.1.1. En nemli Aa Trlerinin Karakteristik Renkleri

z odunu ak sarms veya ak kl renginde olanlar: Ladin, gknar,

akaaa, hu, hlamur, titrek kavak

z odunu ak sar veya sar renkte olanlar: imir, avandire

z odunu sarms kahverengi olanlar: Mee, kestane, vez, dbudak

z odunun ak krmzms kahverengi olanlar: Dut, maun, kzlck, paduk

z odunu kl rengimsi kahverengi olanlar: Ceviz, itlenbik, defne, maz

z odunu yeilimsi olanlar: Yalanc akasya

z odunu kahverengi olanlar: Teak, irokya

z odunun gl krmzs renginde olanlar: Gl aac, okaume

z odunu mor renkte olanlar: Kral aac

z odunu koyu siyah renkte olanlar: Abanoz aac

1.3.2.Parlaklk
Baz aa trlerinin odunlar doal bir parlakla sahiptir. Ancak cila uygulanarak elde
edilen parlaklk yzeyseldir. Odunun kokusu iindeki uucu maddelerden kaynaklanr. Bu
maddeler en ok z odununda mevcuttur ve bundan dolay z odun daha fazla kokmaktadr.

1.3.3.Koku
Odunun kokusu, iindeki uucu maddelerden kaynaklanr. Bu maddeler, en ok z
odununda mevcuttur ve bundan dolay z odun daha fazla kokmaktadr. Aacn bu
karakteristik zellii, kelimeler ile anlatlacak bir zellik deildir. Bu maddelerin uucu
olmas nedeni ile ak havada brakldklar takdirde zamanla kokularn kaybederler. Bu
nedenle koku en ok taze kesilmi aa yzeylerinde mevcuttur.

1.3.4.Tat
Tat da koku gibi uucu maddelerden dolay odunda bulunan bir zelliktir. Bundan
dolay yeni kesilen aa yzeylerinde daha belirgindir. Bu yabanc maddeler, z odunda diri
odundan daha fazladr. Yine de aalarn bu zellikleri tam tehis iin yeterli deildir.

1.3.5.Tekstr, Lif yaps ve D Grn

Tekstr, genellikle yanl kullanlmaktadr. Kaba, ince, orta, yeknesak veya dzensiz
tekstr genellikle lif yapsnn benzer zelliklerine verilen adlardr.
5

ok ince tekstrl aalar: imir, kzlck

nce tekstrl aalar: nar, akaaa
Ora tekstrl aalar: Hu
Kaba tekstrl aalar: Ceviz, maun
ok kaba tekstrl aalar: Mee, kestane, dibudak, karaaa
Lif yaps denildii zaman da odun iindeki elemanlarn ynleri anlalmaktadr. Lif
yapsn tanmlamak iin dzgn lifli, spiral lifli, dalgal lifli, giriftli lifli tabirler
kullanlmaktadr.
D grn ile de odun yzeyleri zerinde mevcut deiik ekiller anlalr. Daha
nceki konularda mikroskobik odun yapsndan sz edilirken belirtilen z odun, diri odun,
ilkbahar ve yaz odunlar, z nlar, reine kanallar kesit yzeylerine bal olarak baz
deiik grnler meydana getirmektedir. Normal yapdaki odunun ekli hoa gidebildii
hlde daha ekici grn, baz hllerde yapsal anormalliklerden de meydana gelebilir.
Liflerin gayri muntazam oluu, gvdenin atal ksmlar, eksantrik z, rengin gayri
muntazam dal, budaklar ve dier anormallikler gzel bir grn temin edebilmektedir.

1.3.6.Arlk ve Sertlik
Arlk, bir odun parasnn elde kaldrlmas ile basit bir ekilde tahmin edilmektedir.
Ancak diri odun, ilkbahar odunu ve yaz odunu oran ve zellikle rutubet oran arlk zerine
etki yapan faktrlerdendir.
Sertlik baparmak trnaann odun iine batrlmas ile tahmin edilebilen bir zelliktir.
Trnan bat derecesi odunun sertlii hakknda genel bir fikir vermektedir.

1.4. Aacn Ksmlar

Aa; kk, gvde ve tatan oluan yaps ile doada yaayan ve byyen, bitkiler
grubuna ait bir canl trdr.
mrn tamamlam aalarn gvde ksm, ilendikten sonra ahap endstrisinin
temel ham maddesini oluturur.

Resim 1.1: Aacn ksmlar

Aa, ahap endstrisinin ham maddesini oluturmasnn yan sra dnyamzn da

ekolojik dengesinin nemli bir unsurudur. Doadan fazla koparlm her aacn veya ahap
endstrisinde gereinden fazla kullanlan (israf edilen) ahabn doaya byk zararlar
verdiinin bilinciyle aac zenli ve dikkatli ilemeli, tasarrufa nem verilmelidir.
Kn topran soumas yznden kk ularndaki alma yava yava azalr. Emme
yetenei bir sre iin durur. Aata bylece k uykusu dediimiz olay balar. Aalarda
biimleme ne ekilde geliirse gelisin, d grne gre bir aac meydana getiren ana
blm bulunur.

1.4.1. Kk
Aacn topraa balanmasna, yaamas ve bymesi iin gerekli besin maddelerini
almasna yarayan, yer altndaki blmdr. Kkn dikine topraa giren ksmna anakk,
bunun zerinden kp yanlara doru dalanlarna yankkler denir.

1.4.2. Gvde
Aa dndaki bitkilerde SAP adn alan bu ksm, dal ve yapraklar tayan, aa
ileri mesleinde ana gereci meydana getiren odunlam ksmdr.
Gvde, kkn topraktan ald ham besin sularn yapraklara, yapraklar da bnyeye
ulatrarak srekli bir uzama ve genileme iinde bulunur.
7

Gvdenin ii eitli gzeler topluluunun rd dokulardan kurulmutur. Gvdenin

d bu dokular koruyucu nitelikte kaln bir kabukla rtlmtr.

1.4.3.Ta (Dallar ve Yapraklar)

Yapraklar aacn solunum organlardr. Bir yapran d grn incelendii zaman
daldan kan bir sap uzantsnn gitgide incelerek orta (ana) damar, orta damardan yanlara
doru kan yan damarlar, bunlarn da ayrlarak damarcklar meydana getirdiklerini
grrz. Bir yaprakta damar rts, yeil renkli ince bir zarla kaplanmtr; buna yaprak
ayas denir.

1.5. Aacn Beslenmesi

ekil 1.1: Aacn beslenmesi

Bymekte olan bir aa, kkleri ile su ve onun iinde erimi olan besleyici
mineralleri emer. Ba ksmndaki yapraklar aracl ile baka bir beslenme eidi olan
fotosentez olur. Niasta ve seker maddeleri, yapraklar zerinden i kabuk araclyla aacn
tm blmlerine gnderilir. Kambium araclyla civi tahta ksmna gelir, buradan datlr
ve depolanr. Kambium, bir aacn bymesi ve tahtann oluabilmesi iin aacn en nemli
blmdr.

Fotosentez

Gne nn yardm ile havadaki karbondioksit ve topraktan alnan su, seker ve

oksijene dnr. Oksijen, atmosfere verilir. Yapraklarda bulunan yeil pigmentler (klorofil)
bu ilem esnasnda katalizatr, gne ile enerji kayna grevi grr.
8

Kambium

Kambium, kabuk ve gvde arasnda ince ve birletirici doku rts vazifesi grr.
Damarlardan oluan rgs plak gzle grlmez. Aacn byme evresinde kambium
hcreleri blnerek yeni hcreler oluturur. Bu hcreler ise ya aacn kabuuna ya da
kkne doru byyerek yeni tahta hcreleri oluturur.

1.6. Aacn Yaps

Aacn yapsn inceleyebilmek ve onu yeterince tanyabilmek iin kesitlerin alnmas
gerekir.

Resim 1.2: Aacn i yaps

z: Gvde boyunca uzanr. Yuvarlak eya ok kenarl olabilir. Aacn trne

gre1-3 mm apndadr. Baz aalarda deiir. rnein; balsa aacnda z
15 mm apndadr.Yal aalarda z kurur, boalr.

odun (Gbek odun): zn evresindeki blmdr. Yaamn tamamlam,

sertlemi ve odunlam gzelerden oluur. ounlukla koyu renklidir.
Yaayan aata i odunun kalnl her yl artar.

D odun (Yalanc odun): odunla kabuk arasndaki blmdr. odundan

daha yumuaktr. Yaayan gzelerden olumutur. inde besin maddeleri
bulunan ve kklerin topraktan emdii su, d odun aracl ile yapraklara kadar
iletilir. D odun, aata aadan yukar doru besisuyu iletimini salar.

Kambiyum: D odun ile kabuk arasnda bulunur. Aacn yaamn ve

bymesini salayan blmdr. Kambiyum, kendiliinden yeni gzeler
oluturma grevini stlenmitir. Kambiyum z tarafnda oluturduu yeni
gzeler, aacn d odununu bytr. Aac kalnlatrr. Kambiyumun d
tarafnda gelien yeni gzeler, kabuu yapar ve yeniler.
9

Deri doku: Kambiyum, aa gvdesinin dna doru deri doku ile sarldr.
Adelikli gzelerden, kalbur damarlardan oluan deridoku; yapraklarda
deiime urayarak yararl hle gelen besisuyunu iletir. Deridokudaki iletim,
yukardan aaya dorudur. Aacn ve zellikle kambiyumun beslenmesi bu
iletime baldr.

kabuk: Yaps gerei yumuak olan deri dokunun d, i kabukla sarldr.

kabuk deri dokuyu korur.

D kabuk: Aacn gvdesini saran en d katmandr. D kabuk, aac vurma,

arpma gibi fiziki etkilerden ve deiik iklim koullarndan (scak, souk,
yamur, rzgr) korur.

z nlar: Aacn gvdesinde bulunan nemli bir dokular grubu daha vardr.
Bunlar deri dokudan ze doru bisiklet tekerleindeki ince tellere benzer bir
dalm gsteren z nlardr. z nlar, besin maddesini yatay ynde iletmeye
ve gerekli hllerde depo etmeye yarar.

lkbahar halkas: Aacn gvdesi, ilkbahar ile yazn oluan byme sonucu
kalnlar. Byme devresi yaklak olarak nisan-eyll aylar arasndaki sredir.
lkbaharda oluan blm iri gzenekli, byk boluklu ve ince gze zarldr.
Ak renklidir.

Sonbahar halkas: Sonbahar dokusu veya sonbahar halkas diye bilinen blm,
austos- eyll aylarnda oluur. Rengi, ilkbahar dokusuna gre daha koyudur.
Sonbahar dokusunu yapan gzelerin zarlar sk ve kaln, gze boluklar
kktr.

1.7. Aacn Kesitleri

Kereste, yuvarlak bir ktkten kesilerek elde edilen dikdrtgen eklinde profili olan
tahtalardr. Ormandaki depolardan hzar ve bime atlyelerine gelen tomruklar, cinslerine ve
kullanlacaklar alanlara gre deiik yntemlerle kesilmektedir. Bu deiik yntemlerin
avantajlar ve dezavantajlar vardr. Kereste kesiminde uygulanmakta olan eit kesim
vardr. Piyasada ok az yeri olsa da telli enstrman yapmclar; gitar, basso, keman gibi
alg aletlerinde deimeyen, mmkn olan sesi elde etmeye olanak tanyan dz kesimi
tercih etmektedirler.

Resim 1.3: Aa kesitleri

10

1.7.1. Radyal Kesitin (eyrek Kesim) zellikleri

Radyal kesit, gvde ekseni boyunca fakat nlarna paralel olarak kesilmek suretiyle
elde edilen yzeydir. z, yllk halkalar, ilkbahar ve yaz odunu, diri odun ve z odun, i
kabuk ve d kabuk boyuna eritler hlinde grlr. Reine kanallar ve traheler, boyuna ince
izikler hlinde grlr. Radyal kesit zerinde z nlar aa trlerine gre deimekle
beraber parlak levhacklar hlinde grlr. rnein; mee, akaaa, nar gibi aalarda
kolayca ve plak gzle grmek mmkndr.

1.7.2. Teet Kesitin (Dz Kesim) zellikleri

Teet kesit, gvde eksenine paralel fakat teet ynde kesilmek suretiyle elde edilen
yzeydir. ne yaprakl aalarda yaz odunu tabakalar, halkal trakelilerde ise halka tekil
eden ilkbahar odunu tabakalarnn i ie gemi pramitler meydana getirdii kolayca ve
plak gzle grlebilmektedir.

1.7.3.Enine Kesitin (Yarma Kesim) zellikleri

Gvde eksenine dik olarak kesilmek suretiyle elde edilen yzeylerdir. Enine kesit
zerinde plak gzle ve lupla yaplan gzlemler sonunda d (l) kabuk, i (diri) kabuk,
kambiyum, yllk halkalar, z nlar, z, diri odun, z odunu ile renk farkllklarn grmek
mmkndr.

1.8. Aacn Damar Ynn Belirleme

Kullanacanz aac setiniz. Sonra istediiniz boyutta keresteleri kestiniz. Bunlar
planyadan geireceksiniz veya rendeleyeceksiniz. Ama nasl? Aacn ya halkalarn, damar
yapsn ve dier zelliklerini rendiniz Daha nce anlatld ekilde aacn damar ynn
tayin etmek iin ahabn yzeyine elinizi hafife srnz. Damar ynnde eliniz giderken
hibir prze taklmaz, ters ynde elinizin hareketini zorlatran bir srtnme olacaktr.
Bir planya ba, damar yakaladnda hafif duraklar ve aa liflerini koparr ve hafif
entik atar, bak yukar doru damar istikametinde keser. Bu alma, temiz tala ve
przsz bir yzey oluturur. zellikle tek tahtada istikametleri deien lekeli damarlara
dikkat ediniz. Aadaki tabloda en iyi silme ynn gsteren oklar ile birok tipik damar
rnei gsterilmektedir.

11

Resim 1.4: Aa damar yn

1.8. Aa Kusur ve Hastalklar

Aata grlen kusur ve hastalklarnn nedeni, aacn evresinden etkilenmesidir. Bu
etkilenme, hava artlarndan ormandaki dier canllardan ve insanlardan kaynaklanr. Aata
grlen kusur ve hastalklar, genelde dikili durumda iken oluur. Aa kesildikten sonra da
kusur ve hastalk meydana gelebilir. Mobilya retiminde kusurlu ve hastalkl aalar
kullanlmaz.

1.8.1. Aa Kusurlar

Budaklar: Budak, aacn dallarnn gvde zerinde brakt izdir. Der ve

kaynar budak olmak zere iki eittir. Der budaklar kuruyan, kaynar budaklar
ise yaayan dallarn brakt izdir. Budak, ahabn dayanklln azaltr. Sert
olduu iin ilenmesi zordur.

Resim 1.5: Budak

12

Eri gvdeler: Genellikle orman kenarlarnda yetien aalarn tek ynl

rzgrn etkisinde kalmas sonucu ya da bozuk bir rktan kaltm yoluyla
meydana gelen bir kusurdur.

Resim 1.6: Eri gvde

Kak z: Deiik sebeplerden dolay zn gvde ortasnda olmayp bir kenara

yakn olmas hlidir. Tek tarafl beslenme ve tek tarafl ar rzgr, kak zn
olumasnda bir sebeptir. Kak zl aatan alnan ahap, homojen deildir.

Lif kvrkl: Burukluk ya da elyaf dnkl olarak da bilinen bu kusur,

aacn yukarya doru dnerek bymesidir. Lif kvrklnn nedeni, kaltsal
olabilecei gibi orman kenarndaki aalarn tek tarafl kuvvetli bir rzgrn
etkisinde kalmasndan da kaynaklanabilir.

ift zl aalar: Genelde yan yana byyen ayn cins aalarn byme
srasnda birbirleriyle birleerek kaynamasndan meydana gelir.

Resim 1.7: Kak z

Resim 1.8: Lif kvrkl

Resim 1.9: ift z

Urlu aalar: Ur, aata yllk halkalarn birbiri zerine ylmas sonucu
gvdenin dna taan blgesel bir ikinliktir. Urun olumasnda aacn
dzensiz bymesi ve yaray kapatmas iin almas gibi nedenler etkendir.
Urlu ahap malzeme, masif olarak kullanlmaz ancak kaplama olarak
deerlendirilir.

Yllk halka yapraklanmas: Deiik nedenlerle yllk halkalar birbirine

kaynamam aalarda grlen bir kusurdur.

13

Resim 1.10: Urlu aa

Resim 1.11: Yllk halka yapraklanmas

atlaklar: Genelde ormandan kesilen tomruklarn yazn gnein altnda

braklmas ile ani kuruma sonucunda oluan kusurdur.

Yldrm arpmas: Ceviz, mee, dibudak gibi baz aa trlerinde yldrm

dmesi ile gvdede meydana gelen yanma olaydr. Bu aalar, kaplama
retiminde kullanlr.

Reine keseleri: ne yaprakl aalarda grlen bir kusurdur. Budak etrafnda

ve aacn baz ksmlarnda reine birikintileri eklinde grlr.

Resim 1.12: atlama

Resim 1.13: Reine birikintisi

Oluklu gvde: Gvdenin ap kesitinden bakldnda dairesel bir grnte

olmayp oluklu olmas hlidir. Bu kusur, genelde kaltsaldr. Ancak eimli
arazilerde yetien ve erozyon neticesinde kklerin bir ksm akta kalan
aalarda da bu kusur grlmektedir.

14

Resim 1.14: Oluklu gvde

1.8.2. Aa Hastalklar
Aalarda hastalk, aa iinden veya dardan gelen bir etki sonucunda oluur.
Aata hastal meydana getiren mantarlardr. Mantarlar, hcrelerin suyunu emerek
beslenir. Ayrca kard toksinlerle de hcreyi zehirler ve sonuta hcre lr. Bu ykm,
dier hcrelere de geerek devam eder. Bylece aa hastalanr, lekeler oluur ve rr.
Aalarda en ok grlen hastalklar unlardr:

Ardaklanma: Beyazms renkte oval ya da dairesel ekilde kendini gsteren

beneklerdir.

z r: Genelde bu hastalk, dikili durumdaki kayn aacnn znde

grlr. Aacn z ryerek beyaz renge dnr.

Yalanc gbek: Bu hastalk, kaynn znde ve z evresinde i oduna benzer

bir renk deiimi eklinde grlr. Zaman iinde renk kzllar. Yalanc gbek
kayn aacnda 80-100 yanda dikili hlde iken oluur.

Delikli rk: Bu hastala geni ve ine yaprakl aalarn hepsinde

rastlanabilir. Aacn dal ve budaklarndan giren mantarlar, gbek odununa
kadar ilerleyip gvdeyi tahrip eder. Mantarlar, gvdede hcre zarnn
odunlam ksmn yiyip bitirerek kk delikikler aar.

Morarma: Bu hastalk ine ve geni yaprakl aalarn her ikisinde de grlr.

Hastalk daha ok kesilmi ve ormanda nemli bir ortamda braklm
tomruklarda daha fazla grlmektedir.

Mavi rk: Bu hastalk, kesildikten sonra toprakla temas hlindeki ine

yaprakl aalarda grlr. Bu hastala yakalanan aacn diri odunu mavi bir
renk alr.

Siyah rk: ne yaprakl aalardan ladin ve kknar, kesildikten sonra uzun

sre akta braklrsa bu hastala yakalanr. Bu hastalk, aacn diri odununda
siyah renkte izgiler hlinde grlr. Siyah rk, ahabn direncini azaltmaz.
Sadece renk bozukluu oluur.

Bu hastalk ve kusurlarn dnda ormanda aa dikili durumda iken hatta kesildikten

sonra aaca zarar veren canllar vardr. Bu canllar, atklar yaradan mantarn girmesine de
15

neden olurlar. Aa, alan yaray kendi kendine onarr. Ancak bu sre iinde byme
yavalar hatta durur. Onarma uzun sre alr ve gvdenin dzgnl bozulur. Aaca zarar
veren bu canllar unlardr:

Geyik, karaca, sincap, fare ve kunduz gibi hayvanlar: Bunlar aacn

kabuunu ve kambium tabakasn kemirerek gvdede yara aarlar.

Aakakan kular: Kular, aa gvdesine yuva yapmak iin delik aarak

aaca zarar verirler.

Bcek ve kurtuklar: Bu canllar, aacn yaral ksmlarndan gvdeye girerek tahrip

ederler.
Mantarlar: Tohumlar ormanda, ahabn kesildii veya kurutulduu fabrikada fazla
miktarda bulunduundan yapya gelen her kerestede yeterli miktarda mantar bulunmaktadr.
Ahabn rmesine, renginin bozulmasna, lekelenmesine neden olur. Renk bozulmas ve
lekelenmeler ahabn dayanmn etkilemez. Baz tr mantarlar, ahabn selloz veya
ligninine hcum ederek ahab bozar. Ancak rutubetli havada remeleri mmkn
olduundan ahap, kuru kald veya havalandrld srece mantar remesi mmkn
deildir. Ahabn nem almas hlinde borucuklar iinde reyerek rmesine, yumuamasna
ve mukavemet kaybna sebep olur. Bu nedenle kullanlan ahap, rutubet almayacak ekilde
yaplmaldr.

Resim 1.16: Hastalanm aa grnts

16

UYGULAMA FAALYET

UYGULAMA FAALYET
Aacn fiziksel yapsn ve kusurlarn grerek seiniz.
lem Basamaklar
neriler
Aacn kk, gvde tac ksmn inceleyiniz. Kkleri kesilmi aac plak gzle
inceleyiniz.
Gvde ve ta ksmn okul bahesindeki
dikili aalardan inceleyiniz. ncelerken
evreye duyarl olunuz.
Aacn kimyasal zelliklerini aratrnz. Reineli aac enstrman yapmnda
kullanmaynz (bk. Resim 1.13).
parasn slatp gnete brakarak
deiimini gzlemleyiniz.

1 cm kalnlnda i paras kullannz.

parasn gereinden fazla
slatmaynz.
parasnn kuruduktan sonraki eklini
(almasn) tespit ediniz. Rapor
hazrlayarak arkadalarnzla paylanz.
am ve grgen aacnn dokularn
seiniz. Seimi yaparken i nlnz
giyiniz. Bu sizin ie olan
motivasyonunuzu artracaktr.
Bir bakesit zerinde plak gzle
aacn z nlarn, yllk halkalarn ve
kabuunu seiniz.

Farkl aa trlerinin tekstr

grnmlerini karlatrnz.
Aa ba kesitini inceleyiniz.

parasn gnee brakarak kurumasn

gzlemleyiniz.

1 cm kalnlnda i paras kullannz.

Lifleri ayrlma noktasna gelene kadar
gnete kurutunuz.
Gzlem sonucunu arkadalarnzla
paylanz.
Ardaklanma ve mantar hastal olan
aalar seiniz. Seme ilemini
yaparken itinal olunuz.

Hastalkl aalar kyaslaynz.

17

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri
Aacn kk, gvde, tac ksmn incelediniz mi?

Aacn kimyasal zelliklerini aratrdnz m?

parasn slatp gnete brakarak deiimini gzlemlediniz mi?

4
5

Farkl aa trlerinin tekstr grnmlerini karlatrdnz m?

Aa bakesitini incelediniz mi?

parasn gnee brakarak kurumasn gzlemlediniz mi?

Hastalkl aa rneklerini karlatrdnz m?

Evet

Hayr

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.

18

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aada bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D,
yanl ise Y yaznz.
1.

( ) Selulz aacn hcre duvarnn ana katk maddesidir.

2.

( ) Aalar ta ve kk ksmlarndan oluur.

3.

( ) Kesilen aacn tr ve her bir blm endstriyel alanda farkl bir amaca hizmet
eder. ( )
( ) Budaklar ve eri gvdeler aa kusurlar arasndadr.

4.
5.

( ) Teet kesit gvde eksenine dik, fakat teet ynde kesilmek suretiyle elde edilen
yzeydir.

6.

( ) Dayankllk aacn cinsine gre deiir.

7.

( ) alg yapmclar dz kesimi tercih etmektedirler.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

19

RENME FAALYET2

AMA
Mzik aletleri yapmnda kullanlan aa eitlerini tekniine uygun olarak
seebileceksiniz.

ARATIRMA

Trkiye'de yetien aalar ve blgelere gre dalmn aratrnz.

Enstrman yapmnda kullanlan aa eitlerini ve dokularn aratrnz.
Enstrman yapmnda kullanlan aa eitlerini aratrnz.
Aratrma iin internet ortamn kullanabilir; mobilya atlyelerini ve mzik
aletlerinin yapld atlyeleri gezebilirsiniz. Edindiiniz bilgi ve deneyimleri
rapor hlinde sunarak arkadalarnzla paylanz.

2. AACIN OLUUMU
Aa; topraa kkleri ile balanm, bir kabukla kapl, kereste olmaya elverili,
odunlam gvdesi stnde yaprakl dallar bulunan bitkiye denir.
Aa, eitli hcrelerden meydana gelen organik bir maddedir. Aacn temel yap
nitesi olan hcre, hcre eperi ve hcre boluu (lmen) olmak zere iki ksma
ayrlmaktadr.

ekil 2.1: Aacn oluumu

Aa, tek gvdesi bulunan, beslenmeyi ana ve yan kklerden alan 4-5 m boyundaki
odunsu bitkidir. Topraa den tohumdan nce fide meydana gelir. Fide, bir yl sonra fidan
hlini alr. Hcrelerinin oalmasyla dal ve yapraklar, gvde ve kk olarak paradan
ibaret bir aacn kk bir modeli olur. Her yl aacn dallarnda ve kklerinde yeni
srgnler karken gvdede de bir tane yllk halka meydana gelir. Bu halkalar, aacn enine
20

byyerek yapt odun tabakasdr. Ya bol yllarda geni bir halka; kurak geen yllarda
ise ince ve kk bir halka meydana gelir. Bu halkalardan aacn ya kolayca anlalabilir.
Bir aacn gerekten canl olan biricik ksm, kabuun altnda odunun yzeyindeki
ince bir hcre tabakasdr. Buna, katman doku tabakas denir. Bu tabaka, aac gelitiren ve
bymesini salayan tabakadr. Gen bir aaca ivi akldnda veya aa bir dal
verdiinde ivinin ve daln yerden ykseklii hi deimez.
Bir aa, kendi besinini dorudan doruya toprak ve havadan gne vastasyla
retir. Bu, hi bir canl hayvan vcudunun yapamad son derece karmak bir hadisedir.
Yapraklardaki klorofil denilen yeil madde sayesinde havann karbondioksidinden, gne
altnda fotosentez denilen olay sonucunda kendisi ve dier canllara faydal besinleri
meydana getirir.
Her yaprak, kendini darya kar koruyacak ok etkili bir tabaka ile sk skya
rtldr. Hava, yapraklarn altndaki ok kk deliklerden girebilir. Suyun buharlamas
da yine bu deliklerden (por) salanr. Yaprak, ihtiyaca gre bu delikleri aar veya kapatr.
Aa kabuu, ok etkili bir su geirmeyen zrhtr. Bir aa, bandan ayaklarna kadar su
buusunun dar szmasna kar srlanmtr.
Aalarn gelimesi iin en elverili art, bol yamurdur, bu da tropik iklimlerde
grlr. Tropikal iklimlerde kurak blgelerin cce bitkileri aa hline gelir. Frtnalar,
seller, yldrm, yangn gibi tabii afetler, usulsz kesimler gibi insanlarn yapt tahripler,
bitki hastalklar, aalarn en byk dmanlar olarak saylabilir.

2.1. Trkiye'nin Orman Varl ve Blgelere Gre Dalm

Gnmzde Trkiyenin ormanlara ayrlm toplam alan 18.273.193 hektar kadardr.
Bu alan, temel alndnda ormanlarn genel yzlm; Trkiye yzlmnn % 23.4
gibi olduka yksek bir orandadr. Ancak bu alann %59u ksmen aalarla kapldr ve
ierdii aalarn hem skl hem nitelii bakmndan nemli lde orman olma zelliini
yitirmitir. Trkiyede gerekten orman denebilecek alanlar genel toplamn %41I kadardr.
lkemiz blgelerine gre ormanlk alanlarmzn dalm yledir:
Karadeniz Blgesi
% 27.9
Akdeniz Blgesi
% 24.7
Ege Blgesi
% 15.7
Dou Anadolu Blgesi
% 13.2
Marmara Blgesi
% 9.8
Anadolu Blgesi
% 8.7

Tablomuzda Dou Anadolu Blgesine ait olarak verilen oran, Dou Anadolu
Blgesi ve Gney Dou Anadolu Blgesine ait alanlarn toplamdr.

Bu rakamlar tamamyla yurt alanna gre deil orman alanna gre verilmitir.

21

Trkiye'de yetien baz aalarn yalar:

Mee, hlamur, kknar
Kayn
Zeytin
Elma, armut

1000 yl
900 yl
400 yl
300 yl

Trkiye'de yetien baz aalarn ykseklik ve kalnlklar:

Aa
Kknar
Ladin
am
Kayn
Mee
Dibudak

Boyu
75 m
60 m
50 m
44 m
53 m
30 m

ap
3m
2m
1m
2m
4m
1,7 m

2.2. Aacn eitleri

Aalar, ine yaprakl ve geni yaprakl olmak zere ikiye ayrlr.

Resim 2.1: Geni yaprakl aalar

Resim 2.2: ne yaprakl aalar

2.2.1. ne Yaprakl Aalar

Genelde ine yaprakl aalarn ap kesitine bakldnda yllk halkalarn ok belirgin
olduu grlr. lkbahar halkalar ile sonbahar halkalar arasndaki renk fark belirgindir.
ilkbahar halkasn oluturan odun yaps yumuak, ak renkli ve genitir. Sonbahar halkalar
ise sert, koyu renkli ve incedir. ne yaprakl aalarda reine kanallar ve reine keseleri
vardr. Ahap iinde bulunan fazla reine, sakncaldr. st yzey ilemlerinde olumsuz
sonular verir. Boya ve vernikleri dengeli olmad gibi zaman iinde scakta reine dar
kmaktadr.
Yerli ve yabanc birok ine yaprakl aa tr vardr. Trkiyede yetien ve mobilya
endstrisinde en ok kullanlanlar unlardr:
22

Karaam: Dzgn elyafl ve reineli bir aatr. lemesi kolaydr. Ylk

halkalar belirgindir. Rengi kzldr. zgl arl 0,70 g/cm3 tr.
Saram: Yllk halkalar belirgindir. ok reinelidir. Rengi kzldr. Kolay
ilenir. odun oran fazladr. zgl arl 0,49 g/ cm3 tr.
Kzlam: Yllk halkalar belirgin bir ekilde ayrlr. Reineli bir aatr. Rengi
kzldr. Lifleri dzgndr. Kolay ilenir. zgl arl 0,40 cm3 tr.
Ladin: Yllk halkalar belirgindir. Rengi sarya yakndr. Dzgn elyafldr.
Kolay ilenir. zgl arl 0,43 cm3 tr.
Kknar: Yllk halkalar genitir. lkbahar halkalar yumuak ve ak renkli,
sonbahar halkas sert ve koyu renklidir. Reinesiz bir aatr. Bu nedenle dier
ine yaprakllara gre daha az dayanr. Rengi sardr. zgl arl 0,40 cm3
tr.
Ard: Budakl ve reineli bir aatr. Yllk halkalar belirgindir. Kereste
olarak yumuak ve gzel kokuludur. Rengi kzldr. lenmesi kolaydr. st
yzey ilemlerini iyi kabul eder. zgl arl 0,42 cm3 tr. Daha ok
tornaclkta kullanlr.
Sedir: Yllk halkalar belirgindir. Reine olduka azdr. Kzl renklidir.
Yumuak olduundan kolay ilenir. Neme ve bceklere kar dayankl
olduundan eyalar uzun sre dayanr. zgl arl 0,50 cm3 tr.
Porsuk am: Yllk halkalar ince ve sk yapldr. Reinesiz bir aatr. ne
yaprakl aalarn iinde en sert olandr. Homojen bir yapya sahiptir. lenmesi
kolaydr. Esnek ve dayankl bir aatr. zgl arl 0,70 cm3 tr.

2.2.2. Geni Yaprakl Aalar

Geni yaprakl aalarn yllk halkalar ine yaprakllar gibi fazla belirgin deildir.
Younluk ve renk farkllklar da olduka azdr. z nlar yatay ynde kmelenmi
hcrelerden oluur. Bu hcreler, yatay ynde besin iletimi ve depolama grevi yapar.
Yerli ve yabanc birok aa tr vardr. Bunlardan Trkiyede yetien ve mobilya
endstrisinde en ok kullanlanlar unlardr:

Kayn: Yllk halkalar belirgindir. Pembeye yakn bir rengi vardr. Orta
sertlikte kolay ilenen bir aa trdr. Bklmeye elverilidir. Nemli
ortamlarda dayankl deildir. Bu nedenle daha ok kapal yerlerde kullanlr.
zgl arl 0,65 cm3 tr.
Mee: Yllk halkalar belirgindir. Rengi sardr. eitlerine gre deien orta
sert ya da sert bir yaps vardr. Kolay ilenir dzgn yzey verir. D etkilere
kar dayankldr. Bnyesinde bulunan tanen nedeniyle de bceklere kar
dayankldr. zgl arl O,85 cm3 tr.
Dibudak: Beyaz grup aalardandr. Belirgin bir damar yaps vardr. Sk
dokulu dayankl bir aatr. Dzgn dokulu ksmlar kolay ilenir. Ancak
kark dokulu ksmlarn ilenmesi zordur. zgl arl cm3 tr.
Karaaa: Rengi kahverengidir. Yllk halkalar belirgindir. Orta sertlikte
dayankl bir aatr. Yapsnda silis bulunduundan zor ilenir. Baklar abuk
kreltir. zgl arl 0,65 cm3 tr.
23

Ceviz: Kahverengi grup aalardandr. Yllk halkalar genelde belirsizdir.

Tanenli bir aatr. Kuru ortamda dayankldr. Orta sertlikte ve direnlidir.
Dzgn elyafllar kolay ilenir. zgl arl cm3 tr.
Akaaa: Beyaz grup aalardandr. Yllk halkalar sk ve belirgindir. Sk
dokulu, sert ve direnli bir aatr. Kuru ortamda olduka dayankldr. Kolay
ilenir. st yzey ilemi iin ok uygundur. zgl arl 0,65 cm3 tr.
Kzlaa: Rengi kzldr. Yllk halkalar belirgindir. Yumuak ve hafif bir
aatr. Ak havada dayankszdr. Kolay ilenir ve dzgn, parlak bir yzey
verir. zgl arl 0,50 cm3 tr.
Ihlamur: Sar renk gruptandr. Yllk halkalar belirsizdir. Hafif ve yumuak bir
yapya sahiptir. Nemli ortamlarda abuk rr. Dayanksz bir aatr. Kolay
ilenir ve dzgn bir yzey verir. zgl arl 0,40 cm3 tr.
Kavak: Beyaz renklidir. Yllk halkalar belirsizdir. Ya iken yumuaktr,
kuruduktan sonra sertleir. Kolay biilir. Rendelemesi zordur ve dzgn yzey
vermez. zgl arl 0,45 cm3 tr.
Kestane: Sar renkli bir aatr. Yllk halkalar belirgindir. Hava artlarna
dayankldr. Hareli bir damar yaps vardr. Bnyesinde bulunan tanen
sayesinde bcekler tahrip edemez. Mekanik etkilere kar dayankszdr. Kolay
ilenir ve dzgn yzey verir. zgl arl 0,45 cm3 tr.
Mobilyaclkta yukarda anlatlan yerli aa trleri dnda yabanc aalar da
kullanlmaktadr. Mobilyaclkta en ok kullanlan yabanc aalar unlardr:
Maun: Rengi kzldr. Freze desenlidir. Damar izgileri belirgindir. Sert ve ar
bir aatr. ok dayankldr. Tanenli olduundan bceklerden etkilenmez.
lenmesi zordur. zgl arl 0,60 cm3 tr.
Limba: Sarya yakn yeil bir rengi vardr. Yal gvdelerde renk
kahverengidir. Yllk halkalar belirsizdir. Orta sertlikte bir aatr. Az alr ve
anma direnci yksektir. Nem ve bceklere kar dayankszdr. Kolay ilenir
ve parlak bir yzey verir. zgl arl 0,50 g/cm3 tr.
Pelesenk: Kahverengi grup aalardandr. Sert ve ar bir yaps vardr. ok
alr. Hava artlarna ve mekanik direnlere kar dayankldr. lenmesi g
bir aatr. Zmpara yapldnda kan pelesenk tozlar, solunum yollan iin
zararldr. zgl arl 0,85 g/cm3 tr.
Abanoz: Siyaha yakn yeil rengi vardr. Yllk halkalar sk ve ince olduu iin
belirsizdir ok sert ve olduka ardr. Az alr ve her trl etkilere kar
dayankldr. lenmesi ok zordur. zgl arl 1,10 g/cm3 tr.
Gl aac: Kzl renk grubundandr. Yllk halkalar ince ve sk yapldr.
Desenleri zengin bir aatr. Ar ve ok sert bir yaps olup deiik hava
artlarna kar dayankldr. Kolay ilenir. zgl arl 1,00 g/cm3 tr.
Limon aac (saten aac): Sar renklidir. Yllk halkalar belirgindir. ok sert
ve sk yapldr. Mekanik etkilere ve deiik hava artlarna kar dayankldr.
lenmesi zordur. lenirken solunumu rahatsz edici bir koku duyulur. zgl
arl 0,85 g/cm3 tr.
Hikori (Amerikan cevizi): Kzl renklidir. Yllk halkalar arasnda sertlik ve
renk fark yoktur. Ar, sert ve sk yapl bir aatr. ok alr ve
dayankszdr. lenmesi zordur. zgl arl 0.80 g/cm3 tr.

24

Tik: Rengi kahverengidir. Yllk halkalar arasnda belirgin bir renk fark vardr.
Orta sertlikte bir aatr. Az alr. ok dayankldr. lenmesi kolaydr. zgl
arl 0,68 g/cm3 tr.

2.3. Enstrman Yapmnda Kullanlan Aalar ve Seimi

2.3.1.Yerli Aalar ve Kullanld Yerler

Ceviz: Tekne ve piyano kafesi yapmnda kullanlr.

imir: Sert bir aatr, balama eii yapmnda kullanlr.

Grgen: Balama sapnn yapmnda,oyma cura ve kemene teknesinin

yapmnda kullanlr.

Resim 2.3: Ceviz aacnn tekstr grnm

Resim 2.4: Grgen aacnn tekstr grnm

Ard: Balamann teknesi ve gitar arka ve yanlklarnn yapmnda kullanlr.

Resim 2.5: Ard aacnn grnm

25

Kiraz: Ney ve meyin teknesinin yapmnda kullanlr.

Resim 2.6: Kiraz aacnn tekstr grnm

Kestane: Balama ve oyma curann teknesinin yapmnda kullanlr.

Dut: Balama ve oyma curann teknesinin yapmnda kullanlr.

Resim 2.7: Kestane aacnn grnm

.
Resim 2.8: Dut aacnn grnm

Ladin:Tm enstrmanlarn n ksmnda, tablasnda ve gvdesinde kullanlr.

26

2.3.2.Yabanc Aalar ve Kullanld Yerler

Maun: Tm enstrmanlarn arka, yanlk ve saplarnn yapmnda kullanlr.

Abanoz: Tm enstrmanlarn klavyesinin yapmnda kullanlr, ayrca mey ve
zurna yapmnda da kullanlr

Resim 2.9: Abanoz aacnn grnm

Venge: Gitar ve balama teknesinin ve klavyesinin yapmnda kullanlr.

Resim 2.10: Venge aacnn grnm

Pelesenk: Birok eidi vardr. Getirildii lkenin iklim yapsna gre zellikleri
vardr.Tekne, gitar, mey ve udun klavye ve teknelerinin yapmnda kullanlr.

Resim 2.11: Pelesenk aacnn grnm

Gl: Gitarn teknesinin yapmnda kullanlr.

Akaaa (kelebek): Yayl enstrman yapmlarnda kullanlr.

27

Resim 2.12: Akaaa aacnn grnm

Poduk: Tekne ve gitar yapmnda kullanlr

Resim 2.13: Poduk aacnn grnm

Ceviz (afrika): Piyano yapmnda ve dier enstrmanlarn teknesinin yapmnda

kullanlr.

Resim 2.14: Ceviz (Afrika) aacnn grnm

Selvi: Gitarn yanlklarnda ve arka tablasnda kullanlr.

Resim 2.15: Selvi aacnn grnm

Zebrano (zeytin): Gney Afrika kkenli aatr.Balama teknesinde ve gitar

yanlklarnda kullanlr.

Resim 2.16: Zeytin aacnn grnm

28

2.3.3.Seimi

Freze: Aa yllk halkalarnn yzeyde birbirine paralel olmasdr, dier bir

anlamda da elyaflarn ince izgilerle ekildeki gibi birbirini takip etmesidir.

Resim 2.17: Enstrmanda kullanlan aacn freze grnm

Hare: Aacn merkezine paralel olarak kesilmesi sonucu liflerin V eklinde

almlar oluturmasdr.

Resim 2.18: Hare grnm

Kesim ekli: Aacn ncelikle kullanlaca yerin istenilen zelliine gre ya

merkeze dik ya da paralel kesilmesidir.

ekil 2.2: Kesim ekli

Renk dalm: Entrmanda kullanlan yerin yapsna teknik adan iyi bir grnm ve
paralellik salamas iin ok nemlidir. rnein, kemann yanlklarnda ve arkalklarnda
kullanlan paralarn ayn renk tonuna yakn olmas gerekir
..

29

Resim 2.19: Renk dalm

Estetik adan yansmas: Mzik aletlerinin yapsal olarak bir ekil iermesiyle
beraber ayn zamanda bir ses verme zellii vardr. Srekli gz nnde
olacandan dolay gze iyi hitap etmeli ve her adan nitelikleriyle ahap
rnlerinden farkl bir rn olduunu gstermelidir.

Resim 2.20: Estetiin gitara yansmas

30

UYGULAMA FAALYET
UYGULAMA FAALYET
Mzik aletleri yapmnda kullanlan aa eitlerini seiniz.
lem Basamaklar
Yaprak ekillerinden aac
snflandrnz.

neriler
Okulunuzun bahesindeki ine ve geni
yaprakl aalardan numuneler getirerek
snf ortamnda arkadalarnzla paylanz.

Enstrman yapmnda kullanlan yerli

ve yabanc aalar karlatrnz.

Arkada grubunuzla orman rnleri sat

yerlerinden konuyla ilgili aratrma
yapnz.
Aratrmanz rapor hlinde snf ortamnda
sununuz.

Freze, renk ve estetik adan mzik

aletleri yapmnda en nemli
kullanlabilir aac seiniz.
Elyafn dzgnlne dikkat ediniz.
Aacn renk tonlarnn uyumuna dikkat
ediniz.

KONTROL LSTES
Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri
Aac d grnm rengine bakarak karlatrdnz m?

Yaprak ekillerinden aac snflandrdnz m?

Evet

Hayr

Enstrman yapmnda kullanlan yerli ve yabanc aalar

karlatrdnz m?
4 Freze, renk ve estetik adan mzik aletleri yapmnda en nemli
kullanlabilir aac setiniz mi?
3

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise lme ve Deerlendirme ye geiniz.
31

LME VE DEERLENDRME

LME VE DEERLENDRME
Aada bo braklan parantezlere, cmlelerde verilen bilgiler doru ise D,
yanl ise Y yaznz.

1.

( ) Mee, hlamur ve kknar Trkiyede yetien aa trlerindendir.

2.

( ) Kavak, ceviz, akaaa, kestane vb. aalar ine yaprakl aalardr.

3.

( ) Sedir, porsuk am ve kknar geni yaprakl aalara rnektir.

4.

( ) Ceviz (Afrika) aac piyano yapmnda ve dier enstrmanlarn teknesinin

yapmnda kullanlr.

5.

( ) Enstrman yapmnda aa seerken estetik adan yansmasna baklmaz.

DEERLENDRME
Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap
verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz.
Cevaplarnzn tm doru ise Modl Deerlendirmeye geiniz.

32

MODL DEERLENDRME
MODL DEERLENDRME

PERFORMANS TEST (YETERLK LME)

Bu modl kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin
Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi
deerlendiriniz.
Deerlendirme ltleri

Evet

Hayr

A-Aacn Yaps
1)
2)
3)
4)
5)
6)
7)
8)

Aacn kk, gvde ve tac ksmn incelediniz mi?

Aacn kimyasal zelliklerini aratrdnz m?
parasn slatp gnete brakarak deiimini gzlemlediniz mi?
Farkl aa trlerinin tekstr grnmlerini karlatrdnz m?
Farkl aa trlerini arlklar bakmndan karlatrdnz m?
Aa bakesitini incelediniz mi?
parasn gnee brakarak kurumasn gzlemlediniz mi?
Aa hastalklarn karlatrdnz m?

B-Aacn Oluumu
1) Aacn d grnmde rengine bakarak karlatrdnz m?
2) Yaprak ekillerinden aac snflandrdnz m?
3) Enstrman yapmnda kullanlan yerli ve yabanc aalar
karlatrdnz m?
4) Freze, renk ve estetik adan mzik aletleri yapmnda en
nemli kullanlabilir aac setiniz mi?

DEERLENDRME
Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz.
Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetlerini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz
Evet ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

33

CEVAP ANAHTARLARI
CEVAP ANAHTARLARI
RENME FAALYET 1N CEVAP ANAHTARI
1
2
3
4
5
6
7

D
Y
D
D
Y
D
D

RENME FAALYET 2NN CEVAP ANAHTARI

1
2
3
4
5

D
Y
Y
D
Y

34

NERLEN KAYNAKLAR

Mzik aletleri yapm atlyelerini geziniz.

Orman iletme mdrlklerini geziniz.

Ahap kataloglar inceleyiniz.

nternette aacn yaps ile ilgili siteleri inceleyiniz.

35

KAYNAKA

GRTEKN Ali, Mehmet OUZ, Mobilya ve Dekorasyon Gere Bilgisi

MEB, stanbul, 2002.

GKER Y, . BOZKURT, Aa Malzeme Teknolojisi, Orman Fakltesi

Yaynlar, stanbul, 1987.

36