NGI c h a t t

H N L

NGI THY TT
"Tr thnh ngi cha th d,
lm bn phn ngi cha mi kh"
Diderot

&

Qung Vn

\ T r i NHA XVAl RN

VI Lvancm

MC LC
Li nhn xt
LI M U
Chng I NGI CHA TT L NGI THY TT CA CON
Chng II NGI CHA TT L NGI BN TT CA CON
Chng III NGI CHA TT L NGI BN CHOI T T CA CON
Chng IV NGI CHA T T L TM GONG T T CA TR
Chng V NGI CHA TT L NGUN
LI CUI SCH

sc MNH CHO TR

L i nhn xt ca Chuyn gia nghin cu thanh thiu nin, ph hi trng Hi Nghin

cu Thanh thiu nin Trung Quc - Gio s Hong Ch Kin.
S gio dc ca ngi cha mang n cho tr kh nng t lp, tm l t tin, phm cht
kin cng, tinh thn dng cm; mang n cho tr nhng c trng tnh cch nh: s kin
nhn, quyt on, t tin, vui v, c lp... gip tr trnh c nhng phm cht c tnh tiu
cc nh ch k ch bit n li ch ca bn thn, yu ui, d nng gin, trm lng t ni, t
ti xu h, tnh cm lnh nht, s hi tht bi; t trng thnh lnh mnh.
Chuyn gia tm l, gio dc ng T cung cp cho cc bc ph huynh mt khi nim
mi v S gio dc ca ngi cha, tng kt cm nhn ca mnh trong nhiu nm nghin
cu v dy tr thnh cng, kt hp hiu qu gia l lun gio dc mi ca ngi cha v l
lun gio dc hin i, li vn ngn gn sc tch, v d sinh ng hp dn, c tnh ng dng
v tnh thc tin cao, cung cp cho chng ta mt thng tin qu bu: S gio dc ca ngi
cha c th t n nhng tm cao mi... S ph cp nhng quan nim mi m ny s tng
bc hon thin tnh cch v tm hn tr, nng cao t cht v ch s thng minh ca tr,
khin con ng tng lai ca tr ngy cng rng m.
ng T l ngi nhit tnh xut quan nim gio dc ca ngi cha, ng thi
cng l ngi tch cc thc hin quan im ny. Nhiu nm tr li y, ng T nghin
cu v gio dc gia nh di v th ca mt ngi lm cha, ng thi dng quan nim gio
dc dy d con gi Phm Khong Quc Nht ca mnh. Sau khi con gi trng thnh
chng t s thnh cng trong quan nim gio dc ca ng, ng em nhng kinh nghim
chia s vi cc ph huynh. Ngi cha tt hon l ngi thy tt l mt cun sch hay v
gio dc gia nh c c s l lun lm tin c thc tin chng minh thnh cng.

LI M U
NGI CHA TT MI C CON
TT
ng T
Bt lun l gio dc gia nh hay gio dc nh trng, Trung Quc lun l t nc coi
s gio dc ca ngi m l chnh. S gio dc ca ngi m c ngha l ngi thc hin
gio dc ch yu l n gii, nh l m, b ni, b ngoi, trng l c gio.
S m nht ca ngi cha trong gio dc gia nh dn n hin tng Mi quan h
tnh cm nghing v nhng ngi m. Ngi m lm tt c mi vic, nhng i a s cc
m li khng nm c cch dy con khoa hc, thng nung chiu con qu mc. Kt qu
l ngy cng c nhiu tr ch k ch bit n li ch ca bn thn, yu ui, d nng gin,
trm lng t ni, t ti xu h, tnh cm lnh nht, s hi tht bi... Trong khi , nhng th
khng th thiu trong qu trnh trng thnh ca tr nh kh nng t lp, tm l t tin,
phm cht kin cng, tinh thn dng cm th li dn mt i.
Theo nh mt nghin cu gn y ca cc nh khoa hc thuc trng i hc Yale*^1)
th nhng a tr do ngi cha nui nng trng thnh c ch s thng minh cao hcm, c
thnh tch trng tt hon, khi bc ra x hi cng d dng thnh cng hon.
Colombo^2) tng ni: Th gii thuc v nhng ngi dng cm. Trong cuc i ca
mi con ngi, dng kh l th cn phi c, m vic bi dng s t tin li l ngn ngun
ca dng kh. S t tin ca tr phn ln li c mi quan h mt thit vi cha m. Khng ch
s t tin, ngi cha cn mang n cho con nhng c im nh s kin nhn, ho phng,
qu cm, t tin, vui v, t lp... nhng c tnh tr thnh tr ct tinh thn ca tr, l
ngun gc sc mnh gip tr trng thnh.
Chnh v vy, s gio dc ca ngi cha cn phi c coi trng.
Mun nui dy con tt, trc ht chng ta phi lm mt ngi cha tt.
Mi ngi lun thng nht trong cch nhn nhn, nh gi v tiu chun ca mt a
tr tt nhng li khng thng nht v tiu chun ca mt ngi cha tt. Vy th no l mt
ngi cha tt?

Ni n ngi cha tt, ng T lun nh n mt cnh tng th ny:

Hai nm trc khi Thm Dng, vo mt bui chiu ti ma h nng bc, ti i b
trn mt con ph c nhng dy nh mi bng san st pha ng bc bn xe Thm Dng.
Bng qua mt ng nh bn thu, ti thong dong i v pha trc. t nhin vang vng bn
tai ting ca lanh lnh, theo ting ca , qua cnh ca s ang m, ti nhn thy mt ngi
n ng trc 30 tui, mc qun i, ci trn va t l than va cao ging ht; trn chic
ging^) c mt c b khong 5,6 tui, mc chic vy hoa, tung tng nhy ma theo ting
ht ca cha, trn mt h hin r nim vui...
Ti mi m quan st hai cha con, khng ng dng li my pht. Nhiu nm
lm bo hnh thnh cho ti thi quen chuyn g cng mun tm hiu, nhng ln ny ti
km ch cm xc ca mnh, i h ht xong ti lng l ri bc, ti khng mun lm
phin giy pht h m chm trong nim vui v hnh phc bn nhau...
Cn c vo c im ngi nh m hai cha con (thng l kiu nh tr dnh cho
nhng cng nhn tnh khc n thu) v cch n mc ca h, ng T on rng, ngi
cha ny khng phi l ngi c tin cng khng phi l ngi c quyn. Nhng theo ng
T, anh ta l mt ngi cha tt m khng mt ngi cha c tin, c quyn, c danh vng,
c a v no c th snh c! Bi anh ta c th mang li nim vui cho a con ca mnh.
i vi mt a tr, c th g quan trng hn nim vui ch?
Nim vui c th mang li cho tr s lc quan, s t tin, nim hi vng... Mt ngi cha
c th em n cho con tt c nhng iu ny th l mt ngi cha tt.
Cho nn tiu chun ca mt ngi cha tt khng lin quan n tin bc, quyn lc hay
vt cht. D ca ci c nhiu hay a v c cao n u, nhng ch mi m kim tin, khng
quan tm chm sc con ci, th d c cho con bao nhiu tin, cho con hng th cuc sng
vt cht y n th no i na, bn vn khng phi l mt ngi cha tt. Bi i sng
tinh thn m tr cn hon ton trng rng, mt khi chng ta khng th tha mn nhu cu
tinh thn ca tr, chnh l lm tn thng tm hn ca tr. Mt ngi cha lm tn
thng tm hn ca con mnh, chc chn khng phi l mt ngi cha tt.
ng nhin, khng c tiu chun thng nht nh gi mt ngi cha tt. Nhng
khi con cn bn c th gip ; khi con bun bn c th ng vin; khi con mc li sai bn
khng mng m m kin tr ni chuyn hiu con; khi con cm thy m h hoang mang
bn c th hng dn v gip ; khi con lm ng bn c th khen ngi, tn thnh; khi
con thnh cng bn c th chia s... y hin nhin l nhng iu m mt ngi cha tt
nn lm.
Nu nh bn l mt ngi cha c th kin tr tp th dc cng con, chi cng con; bit
khng ch tm trng, cm xc ca bn thn, hi hc; lun ch trng pht trin t cht v
bi dng nhng thi quen, phm cht o c tt p; c th lc quan nhn nhn v i
x cng bng vi tr; c tm thi, c tm lng rng m, lun t mnh a v ca con
suy ngh cho con, ng thi lun hiu, tn trng, tn nhim con; th con ca bn chc chn
s l mt a tr tt!

Thc t chng minh, c cha tt mi c con tt, mt ngi cha t tiu chun cn
hon mt trm gio vin u t!

Chng I
NGI CHA TT LA NGI THY
TT CA CON
NGI THY V LNG T TIU CHAN c a
CON
Gio dc v lng th hin tm lng ca cha m v&i con ci c tm quan trng to ln
trong cuc &i con
Dy con bit i, dy con bit ni l trch nhim chung ca tt c cc bc lm cha m
vi con ci. Dng nh vi mi ngi, cha m chnh l ngi thy v lng dy con bit i,
bit ni, bit sng v bit lm ngi.
Ln u tin con b ng, l cha m ni vi con khi ng con phi t mnh ng dy; ln
u tin con khc, l cha m ni vi con khc chnh l tnh cm chn thnh t ni tm ca
mnh, ch c iu con phi hc cch khng ch tnh cm y; ln u tin con ci, l cha m
cho con bit cuc sng c rt nhiu ngha; ln u tin con gc ng, l cha m cho con hc
cch kin cng i mt vi kh khn.
Gia nh l trng hc, l noi din ra tit hc u tin ca mi ngi sau khi lt lng
m; cha m l nhng ngi thy u tin ca con. y l hai iu u tin m khng c
bt c th g c th thay th c, c ng c cu: Khng T gia nhi bt tri m, Tng T gia
nhi bt tri n, s d nhin gi, sinh nhi thin gio d(*). Cho nn s gio dc ca cha vi
con l gio dc sm, mang tnh khai sng.
Theo nm thng, tr ln ln, dn dn c tip xc vi nhng s vt, con ngi ngoi
x hi, tip xc vi nhng iu chn thin m v c nhng iu xu xa. Ngi ln chng ta
khng th no ngn cn c iu , bi hng ngy tivi, internet u cng khng ngng
phn nh hin thc x hi cc gc khc nhau. S nh hng ny va c mt tt li va
c mt xu. c bit l i vi tr mm non bi tr tui ny khng c kh nng phn
bit phi tri ng sai, nhng tr li c nng lc cm th nhy bn hon ngi ln.
Trong cuc sng hng ngy, nu nh cc bc ph huynh c th da vo c im trn
ca tr, tn dng nhng vic nh nht trong cuc sng hng ngy gip tr nhn bit,
phn bit nhng vic phi tri ng sai, tr t tng c th no l chn thin m, th
no l t c xu xa, th mi c th gip tr bi dng tnh cch ng v l phi, t ngn

chn vic tm hn tr b xi mn bi nhng th phn gio dc.

T 3 n 6 tui thng c gi l giai on trc tui n trng, cng chnh l giai
on gio dc sm m mi ngi thng ni. y l thi k quan trng trong s pht trin
tm sinh l ca tr. Tc ng c cu: Gn mc th en, gn n th sng. Giai on mm
non l giai on khi u hun c nhn cch mt con ngi, rt nhiu nng lc c bn ca
con ngi hnh thnh trong giai on ny nh nng lc biu t ngn ng, cc ng tc c
bn, mt s thi quen trong cuc sng v tnh cch cng dn c hnh thnh trong giai
on ny. Nh tm l hc ngi M Benjamin Bloorn^*) cho rng, s pht trin nng lc tr
tu ca mt con ngi nu nh n 17 tui c tnh l 100%, th giai on tr c 4 tui
s t 50%, giai on t 4 n 8 tui tng thm 30%, giai on t 8 n 17 tui ch tng
thm 20%. C th thy giai on trc 5 tui l thi k tr pht trin tr tu nhanh nht,
cng l thi k tt nht tin hnh gio dc bi dng tr tu ca tr. Vic cc bc ph
huynh tin hnh phng php gio dc gia nh trong giai on ny l im mu cht trong
s pht trin tr tu sm ca tr.
T c ch kim, rt nhiu hin ti nhn s gio dc bi bn ca gia nh trong thi k
u th, y l mt yu t quan trng gip h thnh cng sau ny. V d nh s thnh cng
ca Goethe^*) chnh l nh c s gio dc sm ca gia nh. Khi Goethe 2, 3 tui, cha ca
ng a ng i d ngoi, quan st t nhin, bi dng kh nng quan st ca ng. Khi
Goethe 3, 4 tui, cha ng dy ng ht, c ca dao, k cho ng nghe nhng cu chuyn thiu
nhi, ng thi ng k chuyn trc mt mi ngi, nhm bi dng kh nng biu t
ca ng. Nhng hnh thc gio dc c thc nh vy, khin Goethe t nh ham hc hi
v tm ti. Lc 8 tui, Goethe c th c c cc loi sch vit bng ting c, Nga,
Anh, , La tinh v Hi Lp; 14 tui, ng c th vit kch; 25 tui ch trong vng mt thng
ng cho ra i cun tiu thuyt di dng th ni ting Ni au ca chng WertheA*\
Nu trong thi k u th, khng nhn c s gio dc tt t gia nh, th s pht trin
tr tu ca tr cng s b nh hng khng nh. V d nh trng hp ca Kamala - em b
si n , c si nui t nh. Khi c pht hin th c b 8 tui, c b c nhng
thi quen sinh hot ging vi si nh i bng bn chn, n tht sng, ban ngy sng chui
li, ban m mi hot ng. Phi mt 2 nm tp luyn, c b mi c th ng dy, thm 6
nm na bit i, trong vng 4 nm, c b ch hc c bn t n gin. Khi c 17
tui, kh nng pht trin v tr lc ca c b ch bng trnh ca mt a tr 3 tui bnh
thng.
Theo nh t Ph n Trung Quc, mt ngi cng nhn h M thnh ph Nam Kinh
tnh Giang T, Trung Quc do thn kinh khng bnh thng, lun s con b hm hi, nn
nht ba a con gi ca mnh trong nh t nh, khng cho chng tip xc vi th gii
bn ngoi, mi my nm sau nhng a tr ny c nng lc tr tu thp, phn ng chm
chp; gn nh b ngu n.
T nhng v d trn, chng ta thy rng khng th coi thng tc dng ca vic gio
dc v lng trong giai on u i vi tr.
Nhng vic gio dc v lng khng phi c thc hin cng sm cng tt, m y l

mt qu trnh khoa hc. Qu sm hoc qu mun u bt li i vi vic pht trin tr tu

v thc t duy ca tr. Cng ging nh cu chuyn ng ngn Thc la l&n nhanh(*\ nu
nh cc bc ph huynh tin hnh gio dc qu sm lc m s pht trin v tm l v tr tu
ca tr vn cha ti tm, th tr s khng th tip thu c, dn ti vic gio dc khng c
hiu qu, cn khin tr c cm gic chn nn, s hi i v i vic hc, li hu qu kh
lng v sau. Khng t ph huynh mun con mnh c mt s khi u sm, hi vng trong
giai on mu gio con c th bit c bit vit v bit lm ton nn cho tr hc ch, hc
ton trc. iu ny thc ra to p lc cho tr qu sm, thm ch khin tr chn ght
vic hc.
Gio dc v lng, c bit l s dy d ca cha i v i con c th tin hnh khp noi.
Ti tng c mt cu chuyn nh sau:
Trn mt on ng ng c, xe c i li nh mc ci, mt ng t b tc ng,
mt ti x taxi ch vo mt ta nh v ni: Con trai, con nhn xem! y l bnh vin
Nam Son, noi con cho i . a con trai m i 2,3 tui ngi bn cnh, ngc nhin hi:
Bnh vin Nam S o n ? , , ng ri con n v i th gii t chnh noi ny. Th gii? .
0 , con vn cn nh, sau ny ln ln, cha s k cho con....
Bt c u trn ng, trn xe hay trn thuyn... cha m u c th dy con. iu
c bit ca ngi cha ny l ch, ng l mt ti x taxi. Trong lc ch i khi b b tc
ng, ngi cha tin hnh s gio dc i v i con. Khng phi ch nhng ngi c tin
ca, c hc v m i ch trng vo vic dy d con ci, m hu ht cc bc cha m u ang
m thm dnh tng phn nh cho con, hnh ng tch tiu thnh i ny dn to nn
mt con ng trng thnh vng chc trong mi bc con i. Hi vng khi ln ln, a
tr - con ngi ti x taxi vn cn nh ci tn m ngi cha nhc n trong bui chiu
m p . B i c th tip nhn s cng hin nh nhoi ny ca ngi cha i v i a tr y
l mt iu v cng hnh phc.
S dy d ca cha m i v i tr d c tin hnh trong thi gian no, di hnh
thc no c thc hay v thc, c k hoch hay khng c k hoch, t gic hay khng t
gic; th mi ngn t, c ch v hnh ng ca cha m u nh hng n thi quen sng,
hnh vi o c cng nh c ch l i ni ca tr. Khng ch vy, tc dng ngm ca s gio
dc ny l rt ln, theo sut cuc i ca con ngi, c th ni sng n gi hc n gi,
cho nn ng T m i gi cc bc cha m l ngi thy sut i ca con.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1. N givri th y v' l n g p h i c tn h q u y n u y
Tnh quyn uy l s th hin quyn lc v uy lc i v i tr. S tn ti ca gia nh da
trn quan h huyt thng, quan h nui dng, quan h tnh cm gia cha m v con ci.
Trn c phong din lun l o c v i sng vt cht, con ci u phi da dm nhiu
vo cha m; thm vo l tnh thng nht v l i ch co* bn ca cc thnh vin trong gia
nh; tt c nhng iu ny quyt nh s km hm ca cha m i v i con ci, cho nn
hnh thc gio dc ny d khin con ci tip nhn v phc tng s dy d ca cha m. Cha

m bit s dng hp l iu ny s rt c li n vic hnh thnh nhng phm cht o c,

nhng thi quen hnh vi sng tt ca tr, c bit l trong giai on tr vn cn nh. Trong
qu trnh choi vi cc bn, khi xut hin tranh chp, tr thng dng nhng li ni ca cha
m chng minh tnh hp l trong hnh vi li ni ca mnh, v d chng rt thch ni Cha
t ni vy hoc M t lm th...
Trong nhng nm thng u th ca tr, ngi cha ng hai vai tr rt quan trng, va
l ngi m bo cuc sng vt cht y cho con, va l ngi hng dn khai sng cho
cuc i ca con. Hiu qu ca vic gio dc ca ngi cha ph thuc vo mc quyn uy
m ngi cha thit lp. S thit lp ny nht nht phi c xy dng trn c s tn trng
nhn cch tr, ch khng phi theo ch phong kin cha m t u con ngi y. Ngi
cha sng sut l ngi khng ch hiu r tm quan trng ca s thit lp tnh quyn uy, m
cn hiu c rng quyn uy khng phi da vo s p buc, cng ch hay l s phn
on ch quan, m phi kt hp kho lo gia cc phng php va cng rn li va mm
mng.

2. Ngi&i thy v lng ph i c tnh cm ha

Tnh t nhin v tnh cht ch trong mi quan h huyt thng gia cha m v con ci
khin nhng tnh cm bun vui ca cha m c nh hng n tm trng ca tr, v ngay c
tr nh cng b nh hng. Con ci c th hiu thu nhng vic lm ca cha m thng qua
si dy tnh cm. Cch gii quyt cc vn v cc mi quan h pht sinh xung quanh ca
con ci cng rt d chu s nh hng t cch gii quyt ca cha m. Nu cha m nng ny,
thiu l tr, lun ly tnh cm gii quyt s vic, trc mt s vic pht sinh t ngt v
s hi bt an m tr tay khng kp th cng c th nh hng khng tt n con ci. Trong
nhng tnh hung nh th, nu ngi cha bnh tnh x l, th sau ny khi gp s c ngi
con cng s bnh tnh gii quyt. Nh vy mi c th pht huy tc dng tch cc i vi
vic xy dng phm cht tm l cho tr.

3. Ngi. thy

V(

lng p h i

tnh kp thi trong vic gio dc tr

Qu trnh gio dc v lng ca cha m vi tr l hnh vi gio dc c bit, so vi gio

dc trng hc, n phi mang tnh kp thi hn. Cha m l ngi nm r mi th ca
con tr, khi con c cht thay i d l mt nh mt hay mt n ci, cha m u c th
nhn bit. V th, cha m c th thng qua hnh vi c ch ca tr kp thi nm bt trng
thi tm l ca con, pht hin vn , khng vn i qu xa, kp thi gio dc dy bo,
tiu dit trit nhng thi quen xu ca tr ngay trong thi k trng nc.
Trong b phim Awara(*) ca n c mt cu chm ngn kinh in l: Con trai ca
k trm cha chc s l k trm, con trai ca quan ta cha chc s l quan ta. Cho nn
bn l ai khng quan trng, quan trng l bn s con mnh tr thnh ngi nh th no.
Rt nhiu ngi quyn cao chc trng, c a v trong x hi u do nhng ngi cha
ngi m ht sc bnh thng dy d m nn.
Cuc sng chnh l gio dc, gio dc n cha trong c nhng iu nh nht, gio dc
v lng cng vy. Ch c ngi thy v lng t tiu chun mi c th gio dc nn
nhng a tr u t.

CNG TR LM NHNG VIC TR THCH

Hy tr lm nhng vic tr thch. Vic cha m thay con lm tt c mi vic l mt
trong nhng nguyn nhn chnh hnh thnh tnh cch nhu nhc da dm ca tr.
c lm nhng vic mnh thch s khin bn thn mnh cm thy vui. Tr c lm
nhng vic m chng thch ng nhin chng cng cm thy vui.
Hy tr khm ph th gii t nhin ti p.
Th gii t nhin ti p v thn k n cha v vn tri thc, c th ni trn th gii
khng c ngi thy no tt hn th gii t nhin. Chng ta khng nn tch ri tr khi
n. Cui tun, cha m c th cho tr i khm ph thin nhin. Khi tr ha mnh vo th gii
t nhin, tr cm nhn c s thn k huyn diu trong , kh nng quan st ca tr s
ngy cng nhy bn, sc tng tng ca tr s ngy cng phong ph, nhn thc ca tr v
cc loi sinh vt ngy cng tinh t, hn na c th nng cao nng lc thng thc ci p
ca tr.
Khng ch nh vy, th gii t nhin ti p cng li cho tr nhng n tng v k
c tt p, y c th coi l ca ci qu gi khng th cn ong o m c. Trong cun
sch Choi qua tiu hc(*\ con gi Phm Khng Quc Nht (Y Y) ca ti miu t cm
gic vui bt tn ca mt ngy lm ng ng, i hi to, ngi trn xe in i d ngoi...
Nhng k c ny s theo con i sut cuc i.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Lm tha mn cm gic vui v v cm gic c thu hoch ca tr
Thi th u c rt nhiu sc mu, nim vui v ting ci lun ngp trn trong cuc
sng ca tr.
Ch cn , chng ta s pht hin ra nhng th m tr c bit quan tm qua hnh vi
ngn ng ca tr. Khi tr i b bn ngoi, tr s m nhng vin gch di chn v i tng
bc theo tng vin gch, sau m lon ln, cui cng ci ph ln ri bt u m li.
Tr cng s cm thy th v khi xiu vo bc theo chic bnh xe mu ln i ln li. C th
i vi ngi ln y l nhng vic v v, nhng khi nhn thy n ci trn khun mt
rng r ca tr, chng ta s hiu tr ang rt vui v.
C khi ngi trn thm c rng ln, tr s rt ngc nhin pht hin ra y c mt con
su rt to. Th l tr s thc mc bn di thm c s c ci g. Tr b trn thm c, a
dng tay, a cm cnh cy, tm kim di thm c: Ha ha, nhanh li y xem, t tm
c th ny ny. Sau khi cn thn lau sch m bn t bm trn vt th pht hin ra
ha ra n l mt vin nh. Trong chc lt c th chng s nn lng. Khng sao, mnh
tm tip. Sau mt thi gian o bi, lt tung c r c ln tm bu vt, chng thu c
mt s chin li phm: vi mu g xp hnh b hng, my ci v c sn, cn c mt t xc
cht kh ca my con su nh... C th nhng th ny tht s khng c ngha g, nhng
trn khun mt tr, trong nh mt tr chng ta thy hin ln hai ch vui v.

Li ch u tin ca vic tr lm nhng iu tr thch l tha mn cm gic vui v

v cm gic c thu hoch ca tr.

2. Chia s nm vu cng tr
Nh vn ni ting Chu T Thanh^*) tng ni: Phi tr t rn luyn, khng th bao
bc tr ging nh g con sut ngy n di i cnh ca m, nh vy c i tr s khng c
trin vng. C mt s ph huynh khng cho tr lm bt c vic g m khng bit rng cuc
sng sung sng, thoi mi, bnh lng, yn n s cp i ca tr c hi th hin bn thn,
cuc sng cm bng nc rt s lm gim kh nng sng t lp ca tr. Do , mun bi
dng tr thnh mt ngi mnh m, trc ht cha m phi c v tr lm nhng vic
trong kh nng ca mnh, tr hc cch sng t lp, cch rn luyn bn thn.
Y Y ngay t lc 5 tui thng xuyn ch ng gip m lm vic nh trong cng
vic ni bt nht l nu cm. Nghe chng ti k, ngay t tm b chng ti bit nu cm
ri, Y Y lin rt ho hng mun th nu cm, con ni n my ln nhng ti khng ng
bi xt n vn an ton khi s dng gas, ti khng an tm. Nhng con vn gip chng
ti nhng vic nh nht rau, ra rau. Nhiu khi ti ang bn bu trong bp, con chy vo,
ni: Cha i, cho con lm tr th ca cha nh!. Sau , Y Y khng cam tm ch lm tr
th, con mun t mnh vo bp nu mt ln. Qua ln sinh nht con trn 8 tui khng lu,
di s hng dn ca ti, Y Y ln u tin lm u bp nhng ng tic chn tay vng v,
lm mn trng st c chua khng th n ni.
Sau khng lu, Y Y hc cch lm bnh mt ong dy trn truyn hnh, th l thm
mt ln na li vo trn chin di s gim st ca m. Theo li dn d ca Y Y, v ti
chun b cho con y cc nguyn liu nh bt m, ng, sa, trng, mt ong, du thc
vt... Th l Y Y bt u cng trnh ca mnh. u tin con cho nc vo bt m nguy u
ln, tip li cho ng, trng, sa, mt ong vo nho cng. Sau cc bt m nho
c ln tht, chia thnh cc ming nh, nn thnh nhng ming bnh mng u nhau. Y
Y t ni ln bp, bt bp, i ni nng, cn thn du vo ni ri cho bnh vo ni. Khi
du nng, Y Y ht hong nhn. Khng c ri, hng ri. Con va ni va vi vng lt
bnh. Tay con khng cn thn c vo ni, au qu! Con gi tay ln thi, c v au lm
nhng nht nh khng cho m xem, m vn tip tc lm mn bnh ca mnh.
Trong chc lt, trong ni ta ra hng thm, c hai mt ca bnh c rn vng, c
th gp ra. Y Y tt bp cn thn ri dng tha xc bnh vo a, b n bn n. Khi con ni
C nh n cm thi, nhn con nh mt anh hng. C nh ti hnh phc thng thc mn
n ca con.

3. Cho tr s* t do v' tm hn
Tui th ti mc d vt cht ngho nn thiu thn, nhng tm hn ti rt phng tng
t do, ti ln ln m khng c bt k gnh nng v s g b no. Bi thi khng c p
lc hc tp, khng c nhng bi tp ch i, khng c s k vng ln lao ca cha m v
thy c; ti c th t do i khm ph thin nhin, nn t, ui bm hi hoa, thoi mi
cng anh ch em bn b chi nhng tr chi m mnh thch nh bt mt bt d, cnh st bt
k trm... Khc vi tr em hin nay, va tan hc l cm u vo lm bi tp, ti c th chy

nhy ngoi ng n ti mi v nh; ti c th tha thch nho ln trn bi t, m khng

b cha m gim st sut ngy, lo con lm bn qun o do va vo ci ny vp vo ci kia; ti
c th c ngy i theo on kch v thn biu din, m khng b cha m thc i hc thm
lp ny lp kia...
Sng trong nhng ngi nh nh ci lng chim gia khu th cao c hin i, nhu cu
hot ng ngoi tri ca con ngi cng ngy cng yu, hot ng ngoi tri ca cc tr
dn b coi thng, thm ch b hn ch. Ngy nay, cnh chiu chiu nhng m tr cng
nhau choi nhy dy, nm cu nh trc y ngy cng kh gp.
Ngoi nguyn nhn khch quan l kin trc th ngy cng cht hp, khng gian choi
ca tr b mt i, nguyn nhn ch yu ca vic tr mt quyn c hot ng ngoi tri
xut pht t t tng ca cha m. Hin nay mi gia nh ch c mt con, cha m gi con
kh kh c ngy bn mnh, cho con ra ngoi choi th s c vn xy ra vi con. Cha m
ngh con ra ngoi choi rt mt, li thm bi bn... nn cho rng con trong nh l an
ton nht, cha m cng yn tm nht.

4. Cho tr nim vui thuc v' mnh

tr li cho con nim vui vn thuc v con, ti lun Y Y choi thoi mi cc tr choi
m con thch, ong nhin cc tr choi ny u phi m bo tnh an ton. Ti lun kin tr
mt quan im: Trong qu trnh tr trng thnh, vui choi l mt phn khng th thiu.
Cho nn, khng ch tr vui choi thoi mi, m cn tr choi c nh v th gii bn
ngoi rng ln.

BO V TNH HIU K CA TR
Nhn t gc nui nng dy d mt a tr th mt b qun o bn, mt mn
choi b roi v so vi s pht trin c i ca tr th c g ng tnh ton?
Tnh hiu k l ngun gc to nn hng th hc tp cho tr. Hiu k, ham hi, hiu
ng, mong mun thng qua s tm ti ca mnh hiu bit th gii chnh l bn tnh ca
tr.
Cc nh tm l hc nh ngha tnh hiu k chnh l phn ng thm d ca c th i vi
nhng kch thch mi l. Con ngi c bn nng mun tm hiu v tm ti nhng s vt v
hin tng mi m. Trong tm hn ca nhng a tr mi bc vo khm ph th gii
lun y p kht vng tm ti, khm ph, pht hin th gii v cng thn b, mi l quanh
mnh; tnh hiu k qu gi ny chnh l tia sng tr tu ca tr, ng thi l ng lc c bn
thc y tr hc tp. Nghin cu chng minh, tr giu tnh hiu k c th duy tr c
tnh ham hc hi vn c, lun tm thy nim vui trong qu trnh tip nhn tri thc; nim vui
ny li kch thch c v tr qun i mt mi, tm ti nhng lnh vc mi m mnh cha bit,
thc y s pht trin tr tu ca chng. Tnh hiu k ging nh ng c ca mt chic xe
ua c tnh nng vt tri, bo m cho chic xe tin v pha trc, lun lun ng u
trong cuc ua tranh quyt lit.

Thng xuyn bn cnh tr bn nht nh s pht hin ra c nhiu vn tr khng

th hi ht, v tr lun t m v th gii t nhin bao la rng ln.
Rt nhiu ph huynh v mun trnh cho tr nhng tai nn ngoi mun, s tr lm
hng nn khi tr tro ln tro xung, khng ngng s ht vo th ny n th khc, th
thng ni vi tr: ng ng vo, bn!, ng s vo, nguy him, Con n y lm g,
khng c vic ca con y...
Bn tnh hiu k ca tr quyt nh s hng th ca tr i vi nhng vt ln u
tin tr nhn thy, nn vic tr nghch ngm th cng ph hp vi c im pht trin ca
tr. Lc ny cc bc ph huynh nn hng dn tr, gim st bo m tnh an ton cho tr,
tr c gii phng chn tay, nu khng rt c th ngi ln chng ta s lm thui cht
tinh thn ham hc hi ca mt nh pht minh nh.
Xt t gc nui dng dy d mt a tr, mt b qun o bn, mt ci choi b
hng so vi s pht trin c i ca tr th c g ng tnh ton? Tr ang trong la tui
pht trin, nn c rt nhiu sinh lc, lun trn ngp s hiu k vi th gii, nu nh tri
buc tr qu mc s lm gim kh nng sng to v nng lc tm ti khm ph ca tr.
Tr thng ch vo nhng vt mi l v hi y l ci g? Kia l ci g? Ti sao li
nh th?... Cha m ng nn xem thng nhng thc mc k l ny ca tr bi trong
lun n cha nhng tim nng khng th ng ti c. Khi nghin cu ng lc hc tp
ca mt s ngi thnh cng, ng T pht hin ra tt c cc ng lc u bt ngun t
cm gic mi m, hiu k i vi cc tri thc, s hiu k ny l mu cht con ngi c
c tr tu. Bo v tnh hiu k ca tr chnh l bo v hnh phc tong lai ca tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. B o v tnh h iu k ca tr
Tr thng rt thch nghe nhng cu chuyn thng dng ngn ng ngh thut c
khu ng ha gn gi vi ngn ng giao tip hng ngy biu t, c ni dung c tnh tit,
hnh tng sinh ng. Nhng cu chuyn khng ch lm phong ph kin thc, m rng
tm nhn ca tr, gip tr hiu c trit l nhn sinh v gi tr cuc sng, m cn c th
lm tng tnh hiu k, lm phong ph kh nng tng tng, t kch thch kht vng
khm ph ca tr.
Ti thng k chuyn cho Y Y nghe, h ti k l con lin tc hi. Con thng hi mi
lc mi noi d nh hay ra ngoi, gp g hi ny; nhng lc nh vy, ti khng nhng
khng trch mng con m cn kin nhn tr li con nhm bo v v pht huy tnh hiu k
him c ca con. Kt qu l Y Y c th t mnh lm ra nhng tc phm th cng ngoi sc
tng tng, v d nh hp bt, ci gh ba chn hay ci bn nm chn... Nh vy, t duy
sng to v tinh thn ham hc hi ca con pht trin rt tt.

2. C V tr tch cc tm ti
Nhng hnh ng ca tr nh lc bnh sa ng thi mt sa t y hp sa; cm

chic tu ha chi va y, va ko, va p mun lm cho n chuyn ng; chm ch

nhn nhng ngn c, nhnh hoa trong cng vin b gi thi nghing ng... u do tnh hiu
k ca tr thi thc tr tm hiu th gii. Hiu k, ham hi, hiu ng l bn tnh ca tr,
chng ta nn bo v bng cch cho tr khng gian t do, tr tha sc tng tng. Cho
d c th trong u tr ny sinh nhng suy ngh k qui khc ngi, chng ta cng khng
c ph nh mt cch m qung m phi dng mi cch tr hiu, kin tr gii p,
cng tr tho lun a ra p n chnh xc hoc l a ra nhng cu hi gi tr tip
tc suy ngh.
Khi tr dn ln ln, tnh hiu k ca tr cng dn bin mt, tr bt u khng quan tm
n nhng s vic xung quanh, khng cn hng th khm ph tm ti hc hi. Ngi ln
cho rng vic tr nghch ngm l biu hin s khng hiu bit nn nghim khc ch trch
tr hoc nhm mt lm ng khng oi hoi g n tr, m u bit rng thng qua nhng
hot ng nghch ngm ny tr c th khm ph, kim nghim mt s ngh k cc ca bn
thn mnh. Nhng ngh k cc v hnh vi nghch ngm ny chnh l biu hin ca tnh
hiu k tr. Nhng s coi thng, can thip th bo, hiu lm ca ngi ln lm tn
thng ln n tm hn tr, tr s dn mt i hng th tm ti khm ph s vt xung
quanh, tr nn th thiu nhy cm, khng cn kht vng tm hiu mi th. Cc bc cha
m u khng mun nhn thy hu qu , bi n tri vi tm nguyn ban u ca chng
ta trong vic gio dc tr.

3. Cho tr

CO

hi ng no, ng tay

Cn c vo c im hiu ng v kh nng bt chc cao ca tr, chng ta c th

tr t mnh quan st, t mnh thao tc vi nhng th xung quanh, t cm nhn c
cm gic vui v v thnh cng. Nhng vt m tr phi t ng no suy ngh t tay lm
ra s to cho tr hng th cao . V thhy tr ng no, ng tay nhm kch thch kht
vng tm ti v tnh hiu k mnh m ca tr, t bi dng nim hng th hc tp ca
tr.
C mt cu chuyn nh sau:
Anh em nh VVright^, nhng ngi pht minh ra chic my bay u tin trn th gii,
khi cn nh l hai a tr rt hiu k. Mt ln, khi ang ngi chi di gc cy, hai anh em
cht ny ra nh tro ln cy hi mt trng. Kt qu l khng nhng khng hi c
mt trng m cn lm rch c qun o. Cha h nhn thy cnh tng ny nhng khng h
trch mng h m cn kin tr ch bo hai anh em. Di s ch dn ca cha, hai anh em
ngy m n lc ch to ra con chim c th bay ln tri. Thi gian ny, ngi cha khng b
qua c hi khuyn khch hai anh em h, iu ny cng kch thch nim dam m chy bng
mun ch to thit b bay ln bu tri ca hai anh em. Hai anh em khng ngng hc tp
nghin cu cc kin thc v k thut bay, c dch rt nhiu ti liu lin quan n phi hnh.
Di s c v khch l ca cha, tri qua nhiu ln th nghim, cui cng hai anh em cng
pht minh ra chic my bay u tin trn th gii.
Do tnh hiu k m tr s t ra mt s cu hi, nhng mt s cha m cm thy phin
phc v ni vi tr rng: Sao con hi nhiu vy? Phin phc qu!. Chnh nhng ting ch
trch mng m khng ngt ca cha m tiu dit tnh hiu k ca con tr. Cha m nn ch

 lng nghe nhng cu hi, tch cc pht huy tnh hiu k, bi dng kh nng c lp suy
ngh, cho tr c hi ng no ng tay ging nh ngi cha ca hai anh em nh Wright.
Khi tr khng ngng ng tay v suy ngh th kh nng sng to ca tr cng tng ln.

4. H it n g d n gi. tr tch cc su y n g h
Tr em ngy nay sng trong x hi m cng ngh thng tin pht trin nhanh chng, c
hi tip xc nhiu, tip nhn nhng s vt mi nhanh, tnh hiu k cao, thch c lp suy
ngh v dng cm t cu hi. Nu nh tr c hng th i vi vic g th chng ta nn
hng dn tr, gi tr tch cc suy ngh, bi dng tnh hiu k v tinh thn khm ph
ca tr theo hng . V d c th t ra cu hi nh: Con ngh xem, y l ci g?.
Khi tr em vn ra hi ngi cha, lc ny ngi cha khng nn vi vng a ra kt
lun cho tr. Ni cho tr p n khng quan trng bng tr suy ngh Ti sao li nh
th?. V d, khi tr hi: Bui ti chim ng u?, bn khng cn trc tip tr li m c
th cng tr tho lun nhng ni m bui ti chim c kh nng ng; khi tr hi: Mu vng
v mu xanh da tri kt hp li s thnh mu g?, bn khng nn vi cho tr bit S thnh
mu xanh l cy, m bn c th ni: , rt cuc s thnh mu g nh?. Bn c th hng
dn tr lm th nghim, suy ngh ri t mnh rt ra kt lun. Bn c th thng qua nhng
vn mang tnh cht gi m kch thch tnh hiu k v kht vng khm ph s vt xung
quanh ca tr.
Lm cha, chng ta nn n cn tr li cc cu hi ca con tr, bi nu cho tr p n
mt cch qua loa, ty tin th khng nhng lm tn thng tm hn con tr, m rt c th
cn lm mt i hng th t cu hi ca chng. Nhng cu tr li va sinh ng li va
linh hot ca chng ta c th gip tr xy dng tnh hiu k i vi vn mnh v tng lai.
5. K hn g th lm tn th o n g tnh tch cc ham t cu hi ca tr
Lm cha, khi giao tip vi con khng nn cho rng con ngc nghch, cng khng c
ni: Con cn nh, sau ny ln ln con s hiu. Thc ra, tr hi v tr thiu kin thc, thiu
kinh nghim, v tnh hiu k kch thch tr a ra cc cu hi; nu chng ta gii quyt khng
tha ng cu hi ca tr, tia la trong kht vng tm ti ca tr s tt. Chng ta phi tn
trng lng t trng ca tr trong phng din tri thc, nng lc, phn on; phi bit cch
th hin s khim tn trc mt tr, cho tr khng gian c lp suy ngh.
C tnh ca tr c th v cng phong ph, nhng tnh hiu k ca tr l ging nhau.
Tnh hiu k l s phn nh trc tip nht kht vng tm ti ca tr, tr cng thng minh th
tnh hiu k cng ln. Bo v tnh hiu k ca tr khng phi l mt cu ni so rng, ngi
lm cha phi hiu con mnh. Khi tr nhn thy nhng th mi m t m mun tm hiu, m
ngi lm cha t ra th s lm tr b tn thng. Thm ch c v ph huynh khi con hi
th dng dng ni Sao ngay c iu ny con cng khng hiu vy?, vic ny cng khng
ng.
C th tr s t ra nhng cu hi nm ngoi phm vi kin thc ca cha m, y l mt
vic rt bnh thng. Trong trng hp khng tr li c cu hi ca con tr, bn khng
c ni vi tr rng: Con nhiu chuyn th!, hoc khi tr t ra nhng cu hi nh th

trong lc n com, bn khng c ni: n com i cho xong chuyn. Bn nn tm p n

chnh xc thng qua vic tra cu sch v hoc hi kin ngi khc. Khi c p n chnh
xc th mi tr li tr. Cho d tnh hiu k ca tr c th gy ra mt s phin phc hoc lm
cho tr lm sai mt s vic no , th cc bc cha m cng phi nh nhng bo ban hng
dn.
Tnh hiu k, kht vng tm ti trong giai on mm non, l mt trong nhng c s
quan trng t nn mng cho s thnh cng trong s nghip tng lai ca tr. Gio dc v
lng l thi k quan trng gip tr pht trin t t duy hnh tng sang t duy logic tru
tng. N khng ch yu cu tr c mt s nhy vt vt bc v cht trong nng lc quan
st, nng lc tng tng, nng lc ghi nh, nng lc ch v nng lc biu t ngn ng;
m cn i hi tr phm cht t duy tt, nh tnh nhy bn trong quan st, tnh ghi nh
lu di trong t duy, b rng v b su trong kh nng ch . Tc pht trin thnh thc
kh nng t duy ca tr khng phi tng ln theo tui i ca tr, m pht trin v c bi
dng trong qu trnh hc tp hng ngy ca tr.
Hiu k l bn tnh ca tr, cng l ng lc khin tr dng cm tm ti nhng ci mi
m, dng cm sng to. Tinh thn sng to ging nh i cnh ln, gip tr bay cao trn
bu tri tri thc. Tnh hiu k mnh m s gip tr ny sinh hng th hc tp. Ch c ny
sinh hng th hc tp tr mi c th tm thy nim vui trong , mi c th yu thch hc
tp, ch ng hc tp. Bi vy, cc v ph huynh c th bt u t vic bo v tnh hiu k,
bi dng s sng to ca tr.

LAO NG S KHIN TR CM THY RT HNH

PHC
Khi thiu thc lao ng, tr s hnh thnh thi quen li vo ngi ln. Hon na,
nhng a tr cha c rn luyn trong lao ng, sau ny hc ra x hi s kh m
nhim c bt c cng vic g.
Lao ng l mn hc bt buc trong cuc i con ngi.
Dy tr bit lao ng, to iu kin cho tr c c hi lao ng, tr s c c nim vui
v nim hnh phc khi c ngi khc tn nhim. Nhng ngi cha mun con mnh pht
trin theo chiu hng tt, nht thit phi to cho tr hng th lao ng ngay t sm. Phi
cho tr bit rng lao ng l ngun gc ca hnh phc; li bing, sing n nhc lm l
ngn ngun ca mi iu xu xa.
Ngn ng c cu: o n ngon nhng kh trng, khng b cng sc th khng n
hoa. Phi lao ng vt v, m hi nc mt mi thu c nhng thnh qu tt p.
Khi mt ngi hiu c rng nhng thnh qu y n vi mnh khng d dng, ngi y
s cng trn trng, cng cm thy vui sng v hnh phc.
C nhn c cu: C lm th mi c n. Nhng thc t c rt nhiu ngi cha ngi
m qu chiu chung con ci, coi thng vic gio dc tr lao ng, khin tr hnh thnh
thi quen xu l khng thch lao ng; thm ch mt s tr cn khng lo liu c cuc

sng ca bn thn mnh. Nhng tr thiu thc lao ng s hnh thnh thi quen li vo
ngi ln, hon na nhng a tr khng c rn luyn trong lao ng th khi bc vo
x hi kh c th m nhim c bt c cng vic g.
Rt nhiu bo a tin Thn ng phong ng - Ngy Vnh Khang**) b bt buc
phi ngh hc. Mi 13 tui, thn ng ny hon thnh tt c cc chong trnh hc t tiu
hc n trung hc ph thng, ri thi i hc Tong m vi thnh tch xut sc; bn
nm sau li thi cao hc v nghin cu sinh tin s vo Trung tm Nghin cu Vt l cao
cp ca Vin Khoa hc Trung Quc vi thnh tch xp th hai. iu khin mi ngi bt
ng l vo thng 8 nm 2003, Ngy Vnh Khang b Vin Khoa hc Trung Quc cho ngh hc
vi l do khng th thch nghi c vi vic hc nghin cu sinh. S thc l do Ngy Vnh
Khang khng th thch nghi c vi cuc sng. T nh cho n khi bc chn vo Vin
Khoa hc Trung Quc, tt c nhng cng vic hng ngy lin quan n vic hot ng
sng ca Ngy Vnh Khang u do m lm ht; thm ch hon 20 tui m n com, git
qun o, tm, ra mt, b bt, cu u cn n s gip ca m.
Hin ti Trung Quc, tr l con mt ngy cng nhiu. Chnh vi vy, cha m thng
qu nung chiu con ci, v c bn khng c nh v cng khng khch l tr lm vic nh.
Kt qu iu tra cho thy, bnh qun thi gian lao ng trong mt ngy ca nhng a tr
thnh ph l con mt ch khong 11 pht, khng bng 1/6 tr M. Hon 70% tr l con mt
cha tng hoc rt t lm cc cng vic nh nh ra bt, git qun o. Trong nh, cha m
thay con lm tt c mi vic, nh tr cc thy c rt t t chc cc hot ng lao ng,
khin c hi c ng tay ca tr t i, nng lc t m ng lo liu cuc sng cng b
gim, khng bit lm hoc khng mun lm nhng cng vic ca bn thn.
ng t phng din ca cc bc ph huynh, do cch nhn nhn v thi gio dc
khng chnh xc, vi quan nim sinh t gio dc tt, ch ch trng vo pht trin tr tu,
thiu nhn thc chnh xc v vic bi dng tnh c lp v thi quen lao ng ca tr. Cc
bc ph huynh cho rng vic hc hnh l gnh nng qu ln i vi tr, khng nn tng
thm cho tr gnh nng no na; hoc c mt s vic nh qu nguy him, s tr lm s xy
ra chuyn; hay khi tr lm khng n ni n chn, cha m li mt cng lm li... ng t
phng din ca tr, do thiu s rn luyn thc tin cc k nng lao ng cn thit, khin
tr lm khng tt, khng bit lm, khng c hng th lm bt c vic g, t cng mun
li vo cha m.
Trong tc phm Hi k v m ti**), Chu c^*) k li tui th vi nhng cng vic lao
ng vt v c nh hng th no ti cuc sng sau ny ca ng. Khi Chu c 4-5 tui,
ng bt u gip m lm vic; lc 8-9 tui, ng khng ch gip m gnh c m cn
tho cc vic ng ng. Sau khi tan hc, v n nh l Chu c ct cp sch ri gip m
gnh nc hoc chn tru. C hm bui sng i hc, bui chiu lm ng. Vo ma v,
cng vic ng ng bn rn, c ngy Chu c ngoi ng gip m. Chu c cm ng
vit: Ti cm n m, m cho ti kinh nghim u tranh vi gian kh. Chnh nhng nm
tri gian kh ca nhng nm thng y khin ti thy cuc sng sau ny ca mnh tr nn
nh nhng hn, khng gc ng bi kh khn. M cho ti mt thn hnh khe mnh, mt
thi quen cn mn, n gip ti khng bao gi cm thy mt mi.

Nh vy, lao ng khng ch bi dng o to mt con ngi, m cn em n cho

con ngi cm gic vui v v hnh phc.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngird cha

1. Tr & bt k la tui no cng mong mun c tham gia lm vic nh
Thc ra, tr em cng ging ngi ln, cng mun khng nh tm quan trng ca bn
thn trong lao ng. Cho nn, d l nhng vic nh nht nh vic nh hay mt s vic m
trong mt ngi ln khng c g nng nhc th chng ta u nn dy tr lm, t tr s
cm nhn c nim vui v nim hnh phc khi lao ng. Hc cch t lo liu, m ong
mt s cng vic nh s gip tr bi dng tnh c lp, tinh thn trch nhim, ngha v
i vi gia nh v x hi.
Chng ta khng ch tr hc mt s k nng lao ng m quan trng hon l bi
dng t tng yu thch lao ng, tinh thn chu kh, chu kh, tinh thn trch nhim t
lc cnh sinh v ch kin cng cho tr. y l nhng phm cht t tng tt p rt c
ch cho vic trng thnh sau ny ca tr.
Lao ng gip tr t lp trong cuc sng. Tr s i din vi kh khn bng tm th
tch cc. V th, cc ng b hy coi trng vic bi dng thi quen lao ng cho tr.

2. Tn trng v b' dng thc t phc v, yu thch lao ng ca tr

Khi bt u c thc t lp, tr lun mun t mnh lm mi th. V d nh tr khng
ch mun t mnh mc ci qun o, ra mt mi chn tay; m cn mun t mnh git khn,
git tt, t sa cha hoc lm mt s choi; thm ch cn mun t mnh ra bt hay ln
ph mua . i vi thc t lp ang dn hnh thnh ca tr, chng ta nht nh phi tn
trng, ng h v khch l. Nu thng xuyn km hm mong mun t lp ca tr, th trong
tong lai tr c th tr thnh mt ngi v dng, tiu cc, gp vic g cng ch bit h
ming ch sung. Cc bc ph huynh nn cho tr s t tin Con bit, Con c th t lm.
T mnh lm - cm gic khng nh bn thn ny rt quan trng bi v n l ng lc
gip tr pht trin.
Tr mun lm vic nh hay khng, thi gian lm vic nh di hay ngn s nh hng
n s hnh thnh v pht trin tnh cch ca tr. Nhng ngi yu thch lao ng t nh
th cuc sng ca h sau ny s y sung sng, s nghip cng d thnh cng hon
nhng ngi khng thch lao ng. Lao ng c ngha rt quan trng i vi vic pht
trin tm sinh l ca tr, v th bi dng cho tr thi quen yu lao ng ngay t nh l vic
ht sc cn thit.
Con gi Y Y ca ti ngay t khi 4 tui t mnh git mt s nh nh tt, qun
i... Lc u con dng mt na gi x phng git mt i tt, thm ch cn vy bn
ht qun o mc trn ngi. Nhng chng ti khng h nghim cm hay mng chi con,
m lun c v con. V th con rt n lc, c h thay tt v qun i ra l b chu i git m
khng cn nhc nh. Dn dn, k nng git qun o ca Y Y ngy cng thnh thc, tc
cng ngy cng nhanh. C khi con cn tin tay git qun o cho c nh.

Hin nay con gi Y Y 12 tui ca ti vic g cng c th lm, t git qun o, i ch, nu
com, lau giy cho n qut dn v sinh. Khng nhng con c th t lm nhng vic ca bn
thn m cn c th gip cha m lm mt s vic. Chng ti cng nhau i siu th mua
thc n, cng nhau nu com, ti xo rau cn con vo go nu com...

3. Rn cho tr tnh kin tr, c lp, khng s* kh khn

Thc ra a tr no lc mi hc cch t lo liu cho bn thn cng cm thy kh khn;
nhng c mun c lm mt a tr tt s khch l tr khc phc kh khn, kin tr n
khi thnh cng; iu ny gip tr rn luyn ch, v hiu rng c c thnh cng l iu
khng h d dng. Khng ch vy, hc c cch lao ng v cch t lo liu cho bn thn s
gip tr bit tn trng thnh qu lao ng ca ngi khc, tng thm tinh thn trch
nhim, thc y tnh t lp ca tr.
Trong qu trnh bi dng kh nng t lp cho tr, u tin cha m phi c nhn thc
r rng. Phi bit rng tr sau 1,5 tui c mong mun t lm mi vic, k c nhng vic
vt qu kh nng ca tr. y chnh l c hi bi dng kh nng t lp ca tr. Nu
chng ta khng m b qua giai on ny, tr s dn hnh thnh tm l li. Ti
chng kin rt nhiu tr khi ng c nm khc mi, bt lun ngi ln ni th no cng
khng t ng dy, tr khi c ai a tay ra ko chng. Thc ra tr c th t ng dy khi
vp ng, nhng v c ngi ln ko dy quen ri, nn mt i thc t mnh ng dy.
Nh vy, u tin chng ta phi c thc tr t lp, sau ch bi dng kh nng t
lp ca tr.
i vi tr giai on mm non, nhng vic u tin nh t mnh mc, ci qun o,
sp xp v thu dn choi... cn s n lc rt ln ca tr. Ngi lm cha nn c v con t
bit khc phc kh khn, kin tr con t lm, cho d con c quy khc th no cng
khng c mm lng, tha hip. Nu ngi cha dng tnh cm x l mi vic, th s ch
lm tng thm s yu ui, lo s cho tr.

4. H y to cho tr

CO'

hi t lm mi vic

Tr mun b com, chng ta nn cho tr b v ch tr khng b bng; tr mun lau

bt hy cho tr lau d bit tr c th lm v; tr mun qut nh hy a chi cho tr qut.
S lch lc v thiu y ca vic gio dc v lng v lao ng trong gia nh l nguyn
nhn quan trng khin tr hnh thnh thi quen li bing.
C mt s ph huynh ni vi con rng: Con m khng chm ch hc hnh, sau ny s
khng lm nn tr trng g, ch lm ngi qut rc, lm cng nhn thi. Vy l trong tim
thc ca tr, tr lun ngh rng cng vic lao ng chn tay l cng vic khng vinh quang Nn ngi khc phc v mnh, ch khng nn mnh i phc v ngi khc.
trng mm non, cc c gio s dy tr mt s vic on gin nh t xc com n, t
mc qun o, k gh gn gng, ra choi sch s... v nh, tr cng mun t lm mt s
vic, nhng cc ng b b m li ni: Ra ch khc, con th bit lm g ch? y ch lm
vng thm, ra ngoi choi i!; m khng bit rng, cu ni lm tn thong hng
th lao ng ca tr.

Rt nhiu ph huynh cho rng, nhim v duy nht ca tr l hc, ch cn hc gii th

mi th s tt. Nn thng dy con: Ch cn con hc gii, th khng phi lm g ht.
Nhiu gia nh kinh t kh gi, nh c ngi gip vic, tr quen vi vic com bng nc
rt, nn tng rng ch cn b tin ra l s khng phi lm g ht. C mt s tr i hc th
b tin ra thu ngi khc lm bi tp h, v nh th chng bit lm g d l vic nh nht
nh ra bt, git qun o nh.
Tm li, khng ai sinh ra bit lm mi vic, cc bc cha m khng nn v qu yu
chiu con m lm thay con tt c; cng khng nn cho rng con cn nh khng cho con c
hi t mnh lm; cng khng nn v con lm qu chm, lm khng tt m vi vng cp i
c hi t lm ca con.
5 . L i ch k h i tr th am g ia lao n g
Lao ng l mn hc bt buc vi tr. Lao ng khng ch bi dng tinh thn trch
nhim ca tr vi x hi, gip tr trnh c nhng thi quen xu nh chn ght lao
ng, hay n li lm, m cn gip tr gi c mi quan h tt p vi ngi khc.
iu ny c cc chuyn gia gio dc trong v ngoi nc cng nhn. Cc chuyn gia
cho rng nn cho tr tham gia lao ng cng sm cng tt. c bit l khi tr mi manh nha
mun t lm mi vic, cc v ph huynh nht nh phi chp thi c c v tr, hng dn
tr, cho d tr lm khng tt cng khng sao.
V cuc sng sau ny ca tr, cha m nht nh phi bi dng thi quen lao ng cho
tr ngay t nh, cho tr c hi th hin bn thn mnh, tr hc cch t lm nhng vic
trong kh nng ca mnh v thng xuyn c lm nhng cng vic . Hy tr c
cm nhn nim vui ca s trng thnh trong lao ng.

NM TRI S GIAN K H
Nu v tr vi mt bng hoa toi trong lng knh v mt cy tng trong rng ni th
bn hi vng mai sau con mnh s tr thnh bng hoa hay cy tng?
Hin nay gia nh c mt con chim t l cao, nhiu bc ph huynh coi con mnh l vin
ngc minh chu, cn thn bao bc che ch con. H quan nim du mnh chu i cng phi
con c n no, du mnh mt mi, vt v cng khng con phi chu kh... H c
gng p ng nhng yu cu ca con.
Trn i khng cha m no li khng thng yu con. Yu con l thin tnh ca cha
m, nhng v yu con m li ch con quanh qun trong vng quay tnh thng m p ca
mnh, cn tr c tnh ca con pht trin, hn ch tnh c lp trong nhn cch ca con; th
khng phi l tnh yu ng n.
C mt on bng ca ngi Nht Bn ghi li cuc sng ca loi co co nh sau:
Co m chm sc co con rt chu o. Khi co con ln ln, co m gn nh pht in
mun chng ra khi ngi nh. Lc u, co con khng mun ri xa ngi nh m p ca
mnh, nhng co m khng cho chng vo nh, co m va cn va ui, bt chng phi i.

Cui cng chng nh phi cp ui chy vo rng, bt u cuc sng t lp. Co m c v

lnh lng tn nhn, nhng co m mun con mnh phi hc cch t lao ng kim n,
nh vy mi c th sinh tn.
Lc cha lm cha ti tng ngh, sau ny c con, ti phi con khng phi chu kh
nhiu nh ti. Sau ny, trong qu trnh gio dc Y Y, ti mi hiu c mi vic u thun
bum xui gi ch tn ti trong li cu chc ca cha m. Khi tr trng thnh bc ra x
hi, th vic i mt vi kh khn trc tr l iu khng th trnh khi. Cuc sng hon
m ca thi u th s khin tr tr nn yu t, khng bit ng ph vi tnh th kh khn,
thm ch cn b nh bi.
Phi bit chu gian kh mi c th trng thnh. Hy cho tr c hi tri nghim nhng
ng cay ngt bi trong cuc sng, tr rn luyn ch, c lp suy ngh v bi dng kh
nng sng t lp ca tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Tht b l m thnh cng
Y Y i hc kh sm, li vt cp, khi con hc lp ba, trng t chc Hi khe Ph
ng, mc d nh nht lp nhng mun tham gia ca Y Y v cng mnh lit. Cho d
trong lng ti bit r khi tham gia, kh nng con s tht bi t n 90%, cng s l mt
c sc ln vi con, nhng ti vn tch cc ng h con, m thm lm cng tc t tng, xin
vi c ch nhim con c tham gia. Sau , Y Y c i din tham gia mn nhy xa v
chy b 6om. Trc nhng i th cao hn con mt ci u, cho d n lc n u, Y Y
cng kh c th ginh thng li. Mn thi u tin kt thc, con rm rm nc mt; khi c
hai mn kt thc, nhn ngi khc ng trn bc nhn thng con a khc rt to.
v n nh Y Y s vo lng ti khc. Ti xoa u con an i: Cha bit con n lc rt
nhiu, tuy thnh tch ca con khng tt bng ngi khc, nhng vi cha con l ngi gii
nht. Ch cn con c tinh thn khng s tht bi th sau ny chin thng nht nh s thuc
v con. Nghe ti ni vy, Y Y lau nc mt v ci. Ti bit, c sc ln ny gip con hiu
c th no l tht bi v hc c cch lm th no i mt vi tht bi. y l s thu
hoch v cng ln ca con v cng l iu m ti mong con t c.
Y Y trng thnh v ln ln trong nhng ln tht bi nh vy.

2. Chu ng gian kh l mt nng lc

T u thp nin 90 ca th k trc, khi cuc sc tri h(*) trn tho nguyn Ni
Mng C bt u, mt lot cc chng trnh ly ch l bi dng cho tr kh nng chu
ng gian kh mc ln nh nm. Lc u cn mi m, vn mang ngha chu ng gian
kh; sau ny khng bit ti sao li tr thnh du lch, ngh mt, khi i th gi to gi nh, c
nh ln ng, khi v th ti ci rng r, mt my hn h; ngi ln hi mt ng Th
no? Mt khng? i khng?, tr con tr li mt no: Qu vui, qu , qu khng lun!.
iu ny khin ti nh li chuyn mi my nm trc ti a hn 20 sinh vin Ty

An, Thng Hi, Hng Kng i kho st min Ty Trung Quc. Hon mi ngy tip xc,
ti cm nhn c r rng nng lc chu ng gian kh ca sinh vin Hng Kng tt hon
cc sinh vin cn li; nhng sinh vin t Ty An, Thng Hi tuy hon cnh gia nh kh
khn hon sinh vin Hng Kng, nhung li yu t hon, ngi kh ngi kh hon. Khi cao
nguyn Thanh Tng, chng ti gp mt c b 17 tui ngi Nht Bn. C b ny mt
mnh n Trung Quc thm him, c eo mt chic ba l to nng trn lung nhung vn kin
tr leo ni. Nhng nam sinh vin ngi Trung Quc hon 20 tui cng khng th sc ni
vi c b gy yu ny.
Chu ng gian kh l mt loi nng lc sinh tn quan trng ca con ngi. Kh nng
chu ng gian kh cng cao, th khng gian tn ti cng ln. tr c tri nghim th
thch, kh khn ngay t tm b thc s l mt hnh ng sng sut, c tm nhn xa. Mi
trng gio dc nh th no s to nn con ngi nh th y, t tng ca ngi cha ln
chng no th t tng ca ngi con cng s bay xa chng y, cho nn phi tr trng
thnh trong gian kh. Ti sao li ni: T xa n nay cc anh ti u c xut thn ngho
kh, u phi kh luyn mi c th tr thnh anh ti?. Bi ngi giu lun mun g c
ny, tt c nhng g c th dng tin mua c th h u c. Nhng ngi ngho th chng
c g c, nu mun c th phi n lc kim tin, phi tri qua mi gian kh mi c th c
c.
Cho nn, nhng ngi cha nm tri gian kh khi i mt vi th thch s khng bit
phi vt qua th no. Ngc li, h c th dng cm i mt vi mi i thay, vt ln
tt c. Cng c th ni, ch c nhng a tr c nm mi ng cay ngt bi mi bit
c nu trong v ng c thm mt cht ngt th hong v s ngon hon nhiu.
Nu nh gia nh bn kh gi th cng ng qun cho con nm tri mi hong v
ca cuc sng, cho con nhng bng hoa toi ng thi cng nh nhc con phm cht tinh
thn ca cy thng cao qu. Nu iu kin kinh t gia nh bn bnh thng th cng ng
qun cho con thng xuyn nm mi gian kh. Cc bc ph huynh hy nh, cng vi vic
cho tr mt cuc sng hnh phc, phi nh rn luyn tnh c lp t cng ca tr.
i ngi c rt nhiu trc tr, tong lai th no khng ai c th on trc c.
Mt ngy mi, mt nm mi, mt cuc i mi, thnh cng, mnh khe hay xui xo cng
khng ai on bit. Vy nn, tr c mt tong lai toi sng, th hm nay hy tr nm
tri ht mi ng cay ngt bi, tr c tri nghim vi mi hon cnh xu, ln ln tr
nht nh s gii giang, nht nh s tr thnh ngi xut sc nht trong x hi.

S MO HIM NG MC CN C c v
Khng tri qua v s ln mo him, nhn loi khng th t hnh thc sng nguyn
thy n tcr nut sng tin ln cuc sng vn minh hin i, ngi phng lnh, thng
thc hong v m ca c ph nh hin nay.
Mo him gn lin vi s trng thnh ca ti, th ngh xem nu khng c ba ln mo
him b trn th mt ngi ch i hc su nm nh ti lm sao c c ngy hm nay?

Mo him thc cht l mt trng thi tm l tch cc, l tinh thn can m i mt vi
mi th thch trong cuc sng. Trong cuc sng, nhng ngi dm mo him chc chn l
nhng ngi t tin, hiu r im mnh, im yu ca bn thn. Mt ngi c tri thc,
cha chc c th i xa; nhng mt ngi t tin v c tinh thn mo him, th c th i khp
chn.
Gio dc gia nh vi phng chm l bo v, truyn th, dy bo khuyn rn c t rt
lu i. Biu hin c th ca phng php gio dc ny khc nhau, nhng ni chung u c
xu hng chung l bao bc tr qu mc. C mt v d tiu biu nh sau: Tr con M rt
thch tr trt bng, hnh nh nhng a tr trt bng va vo nhau trn va h, trn
qung trng, trn cc bc thm cao khin ngi ln rt lo ngi v s an ton ca chng.
iu th v l trong s , c rt t nhng a tr mang dng mu Trung Quc. Ti sao vy?
Trt bng u th lm kh nhng a tr Trung Quc, nhng tr chi ny cn lng dng
cm, bi n c tnh nguy him nht nh. i vi nhng a tr Trung Quc y l mt th
thch. Suy cho cng l do thc truyn thng, rt nhiu ngi cha ngi m Trung Quc
cho rng tr chi ny qu mo him, rt d ng gy chn tay, nn khng khuyn khch tr
tham gia. Tuy tr chi ny l mt th thch rn luyn tinh thn dng cm ca tr, nhng
ngi cha ngi m Trung Quc cho rng n khng ng, vi khng an ton. Cch ngh ca
h nh hng rt ln n tr, khin tr chn bc, khng mun tham gia.
Bo v thn th qu mc s dn n s nht nht trong tnh cch ca tr. S tn hi
n nhn cch nghim trng hn rt nhiu so vi nhng vt thng ngoi da. vt thng
ngoi da s khi, nhng tnh cch yu ui th khng th thay i trong mt sm mt chiu
c. ng nhin ngi ln khng th ty tin khuyn khch tr mo him, m cn c
gii hn. Cc bc ph huynh hy khuyn khch con mnh tch cc tham gia vo nhng mn
th thao c tnh th thch, bi dng lng dng cm, s t tin v tinh thn mo him, iu
ny rt c ch cho s pht trin sau ny ca tr.
Thnh cng v mo him lun i lin vi nhau, nhng g t c l kt qu ca s
dm ngh, dm lm, dm mo him.
i a s chng ta u khng dm mo him, bi x hi vn cha c ci nhn khoan
dung i vi s tht bi. Mo him thnh cng khin ngi khc ghen t, mo him tht bi
khin ngi khc ch ci, y l hin thc tn khc.
Khng tri qua v s ln mo him, nhn loi khng th t hnh thc sng nguyn thy
n ti nut sng tin ln cuc sng vn minh hin i, ngi trong phng lnh, thng
thc hng v m ca c ph nh hin nay.
Tc ng c cu: C ch lm quan, c gan lm giu. Nhng ngi cn thn qu s
khng lm c vic ln. Trong s nghip, trong kinh doanh bun bn, nu khng mo
him th khng th c thnh qu ln.
Mt lot cc pht kin ca nhn loi nh: S chuyn ng quay ca cc thin th ca
Copernicus^*), m hnh kt cu nguyn t ca Rutherord^*), s pht hin v khai hoang lc
a mi... u bt ngun t s mo him.

Con tm hm lt xc l c mt chic v bo v vng chc hon. Mt ngi c ngy

sng di bng ca ngi khc s b hn ch s pht trin ca bn thn mnh. Khng
mun mo him v tn thi gian vo vic i tm noi n nu, th vnh vin ch c th l mt
con cua k sinh m thi.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. ng vin tr t tin
Chng ta nn thng xuyn ng vin tr: Con tht c; con rt khe; con c th lm
c mt s vic y. c bit l khi tr th nhng th mi, d bit con s khng thnh
cng nhng nhng ngi cha cng ng qun c v tr.
C v tr mo him khng ng ngha vi vic tr lm liu. Vi nhng ngi thnh
cng, tin ca s mo him chnh l hiu r kh nng thnh cng. Trc khi quyt nh
mo him, h khng hi t l thnh cng, m lun hi t l tht bi. Vi h, khng c th gi
l mo him m qung, bi t cc cng nhiu, tn tht cng ln, khong cch n thnh
cng cng xa.
Trc khi tr bc nhng bc i u tin, hy gip tr suy xt k tnh hnh. Lng tin
l quan trng, nhng thnh cng li da vo k hoch. Khi tr c k hoch mo him, bn
nn hi tr: Tnh hung no s xy ra sai st? cn chun b nhng g trnh nhng sai
st? Khi k hoch tht bi, tnh hung xu nht c th xy ra l g?. Nu bn cho tr c hi
ni vi bn quyt nh thc hin bc u tin ca tr, bn s cm thy yn tm hn rt
nhiu.
Ch i m qung ng ngha vi vic b qua c hi thnh cng, ch cn bn hc c
cch mo him ng lc v chu kh suy ngh, thnh cng s n vi bn!

2. tr t lm
Na th k trc, o Hnh Tri(*) ch ra rng: S k diu trong gio dc tr nm
ch tin tng v gii phng tr. Chng ta cng c th khi qut cu ny thnh tn thng
v tin tng tr. Ngi lm cha khng nn hi: Con lm c khng?, hoc ni: Vic
ny con khng lm c, i khi no con ln . Bi nhng cu ni nh vy rt d hy
hoi s t tin ca tr, khin tr nghi ng v kh nng ca mnh. Khi tr ho hng lm mt
vic g , ngoi m bo an ton , cc ng b b m hy cho tr mt khng gian t do thoi
mi tr t do pht huy, dng cm lm nhng vic m tr mun.
Ti lun c thc cho con ti c hi t lp, nhiu khi cn b bn b cho l mo him.
Trong bi vn Chuyn i bng tu ha trong tc phm Nim vui ca Phm Khong Quc
Nht, con ti vit:

rn cho ti kh nng t p, khi ti 7 tui, 8 tui v O tui, cha cho ti c hi t

i xe but, xe t ng di v i my bay. Sau O tui, ti c th i choi bng tu ha.
Tit Thanh minh nm 2009, v bn vic nn cha khng th v qu cng t, th l

nhim v vinh quang v kh khn ny c giao cho ti. Ti cng bt u mt s th

nghim mi v& chuyn i ny.
Bui sng ngy 2 thng 4, ti bt xe but s 275 n ga Trng Xun, ri cng on
ngi i vo noi sot v. Sau kh ngi sot v ct cung v, cuc hnh trnh ca ti bt
u.
Khoch ban u l ti t v nhng gia ng ti li gp ng By cng v qu
cng t. Vy l k hoch t i tu ha v ni ca ti tan v, khng cn cch no khc,
nh phi ch chuyn quay li.
Sau kh hon thnh mi cng vic cng t, theo k hoch ngy 4 thng 4 ti s tr li
Trng Xun.
Sng s&m hm , khi ti vn ang chp chm trong nhng gic m, th lng mng
nghe thy b ni ni vi ng By: Cnh Ti (tn ca ng By), ti tht s khng yn tm,
ga tu ng c nh vy, loi ngi no cng c, nh xy ra chuyn g th sao? Hay l
ng a chu ra ga. Nghe thy cu ny ti lp tc hiu ra ni ang ni n ti.
Khng cn a con ra ga u !. Ti l m tht ln. Chu cn nh, liu c i c
khng?, ng By hi ti. Ti c cht khng ng tnh, ni: Cn nh th lm sao ? Hn
na chu cng khng cn nh na!. c! a tr ny c ch kh , ng By khen ngi
ti. Ti bit ni khng vui, khng mun ti t v v ni s ti gp nguy him. Nhng ti
vn gi vng quan im ca mnh.
Sau ba sng, khi bit ti t v Trng Xun, mi ngi u khng yn tm, mun
a ti ra ga. Ti thuyt phc mi, cui cng ni v mi ngi cng ng ti t v.
T nh ni ra ph huyn khong 2okm, phi i qua mt on ng t, ng
v mt on ng nha; nu tri khng ma th hng ngy u c xe i li. n tra
ti bt u xut pht di s dn d ca ni v mi ngi.
Hi thm ng t bn xe t, cui cng ti cng n c ga tu. Ga nh nhng
ng c, ti xp hng mua v, rt nhanh trong tay ti c tm v t mua - chuyn
K704, xut pht t Cp Nh Tn n Thanh o, 13:02 s v n ga Ph D, ba pht sau
th khi hnh.
Va c tm v, th bn tai vang ln cu ni: Chuyn tu 704 i Thanh o chun b
sot v.
Qua ca sot v n trm u tin. on tu m m tin li, ti bc ln toa s 12.
Bi ga Ph D l mt ga nh, rt t hnh khch xut pht t ga ny, nn v m ti mua l
v ng. V khng mun b mt nn sau kh ln tu, ti lp tc i tm ch ngi. May m
c mang theo cng khng nhiu, nn ti c th d dng di chuyn t toa 12 ln toa 17,
cui cng cng tm c ch.
Tu chuyn bnh, ti m cun Ngi c mang theo, say m c. c sch trn tu

tht l mt, c c mt lt mt ti cay x. Ti ct sch i, nghe mi ngi ni

chuyn. Ngi gn ti l mt ch ngoi 20 tui, nghe ch y ni hnh nh ch y va tt
nghip i hc ang tm vic. Ch y ku ca cng vic by gi tht kh tm, mi m vn
cha tm c cng vic ph hp, ngy trc ch nghe tiv ni tm vic rt kh, by gi
ti mi tht s cm nhn c.
Thi gian tri qua tht nhanh. Khi ging ni ngt ngo ca ch nhn vin vang ln:
on tu chun b n ga Trng Xun, qu khch vui lng kim tra li t trang hnh l
mang theo, trnh qun trn tu, ti mi ngh ra: Ti v n nh.
Hnh khch xung ga Trng Xun rt ng, nhng i a s u ra & ca Nam,
ch c ti v mt s t ngi ra & ca Bc. Sau ti bt xe but 243 v nh.
Khi v n nh, m ca ra, ti mi th pho nh nhm. Chuyn i ny cho ti bit
rt nhiu th mang tn ln u tin v n khin ti trng thnh ln rt nhiu.
Tr t lc cn bao bc, ch che, chm sc cho n khi c th sng t lp l mt qu
trnh rt di. Trong qu trnh ny, ngi lm cha nht nh khng c bao bc v chm
sc con qu mc, m phi c thc cho con c hi c lp t ch. Ch c tr t lm, t
ngh, t n lc th tr mi c th dn hnh thnh quan im t lp; c th dng kinh
nghim phong ph v ch kin cng ca mnh i mt vi mi th thch trong tng
lai.
Cuc i khng phi lc no cng thun bum xui gi, kh khn, th thch chnh l
s kch thch gip tr trng thnh. tr mo him rn luyn s gip tr hnh thnh
tnh kin tr, nhanh nhy, tnh linh hot, s hi ha, s do dai v nng lc thch nghi
vi x hi; gip tr hnh thnh thi quen khi gp kh khn th phi bnh tnh ngh cch gii
quyt. Chnh v vy, nhng ngi cha nn c thc tr mo him rn luyn.

HC CCH T CU MNH TRONG TNH

HNG NGUY HIM
ng thi vi vic bung tay tr t mo him khm ph cuc sng, chng ta hy
nhc tr ch n nhng nguy him ang rnh rp xung quanh, dy chng phi c thc
t cu mnh trong nhng tnh hung nguy him, c nh vy tr mi c th trng thnh
khe mnh.
Dy tr i ph, bit t cu mnh khi gp nguy him l bi hc khng th thiu trong
gio dc gia nh. N khng ch bi dng cho tr kh nng t cu sng bn thn, m n
cn bi dng thc phng b v tinh thn trch nhim vi x hi. Bi hc ny phi c
dy t khi tr cn nh. V d nh chng ta dy tr rng khi gp ha hon, tr phi h to
bo cnh st, khi thot ra ngoi th phi ku to ngi khc thot ra theo. Ngha l
chng ta ch dy cho tr k nng thot thn, m khng c tr tham gia hot ng cu
ha, khng c v tr lm anh hng cu ha. Dy tr nhng kin thc phng trnh tai nn,
t cu bn thn khi gp nguy him. V d khi i trn cc phng tin cng cng nh xe
but, xe khch phi ch quan st v tr ca thot him; khi i trong thang my, phi ch

 nt bm bo xy ra s c. Nhng kin thc ny c tuyn truyn rng ri trn cc

phong tin thng tin i chng. Dy cho tr nhng iu ny c th nng cao thc phng
chng tai nn ca tr.
My hm trc, mt ngi bn ca ti n nh h hng choi, bt cht nghe thy ting
tr con ku cu m bn ngoi, lin vi chy ra xem. Th ra nh hng xm v c vic gp vi
i ra ngoi nn qun tt bp gas, lc ch c mt b gi khong 1 2 ,13 tui nh. Khi bp
gas bng ln, b gi s n ni chng bit lm th no, ch bit qu xung t ku khc.
May c anh bn n choi pht hin ra lin gi ngi n dp la. Bo th Giang Nam ra
ngy 4 thng 4 nm 2008 a tin: Mt bui chiu sau khi tan hc, hai cu b khong 8
tui Nam Cong gp mt ngi ph n l mt cng trng. Ngi ny ni cho mi em
50 t, ri cn mua rt nhiu n vt cho hai em v a hai em i choi. Hai cu b ny i
theo ngi ph n l mt n gn An Xng, Giang Ty. Tnh c mt ngi bn ca cha
m hai a tr bt gp, ngi ny lin bo ngay cho cha m chng. Khi cnh st c bo
tin, ngi ph n bun bn tr em ny ngay lp tc b bt.
S liu thng k cho thy, Trung Quc, nhng tai ha ngoi mun l nguyn nhn
ch yu dn n thcmg vong ca tr di 14 tui. Cc nh chc trch cho bit, c th trnh
c khong 80% nhng trng hp t vong ngoi mun nh nhng bin php d
phng v x l kp thi trong nguy cp.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Dy tr hc cch phn bit li. d d
Thng ngy cc bc cha m nn dy tr cnh gic vi nhng ngi l hi ng hoc
nh tm b mt, bi y l hai cch ch yu m cc phn t d d la gt tr em thng
s dng. C trng hp k xu v quen tr, gi c tn ca tr (thc ra hn c th nhn
thy tn ca tr thu trn ng phc hoc khi theo di nghe thy ngi khc gi tn tr nh
vy); cng c k gian t xng l nhn vin phng chy cha chy la tr. V vy, ta nn
ni vi con rng bt k ai, k c cnh st hay nhn vin cu ha, khi cha c ngi gim
h ca tr cho php th khng th a chng i.

2. Dy tr khng ch phng ngtr. l

Cc bc cha m thng dn con: Khng c ni chuyn vi ngi l. Tr cha chc
hiu c chnh xc th no l ngi l. Nu cho tr v khun mt ca ngi l, tr s v
ra mt khun mt rt ng s. Thc ra nhng k mun xm hi tr thng c khun mt
rt ha nh thn thin. Theo iu tra, trong s nhng k tnh nghi c lin quan n ti xm
phm tnh dc tr em th c n 90% l ngi m tr quen. Cc ph huynh nn nhc con
gi khng c mt mnh i ra ngoi hoc i vi ngi khc gii ra bt c ch no.

3. Dy tr bit cch h to ku cm
Tr nh yu t cho nn khng th chng c c vi nhng k xm hi, v thkhng
cn dy tr dng chn tay phn khng, m phi dy tr cch thu ht s ch ca nhng
ngi xung quanh nhn c s cu gip. V d nh h hon: Cu ti vi! ng y

khng phi l cha ca ti, hoc nu i xe p th c th dng xe p lm vt bo v, ng

thi phi h to ku cu.
4. N i v&i tr nhng ngirri c th gip * tr rt nhiu
Gp phin phc phi bo cnh st l kin thc c bn nht, nhng ch nh vy thi th
cha , bi c th cnh st khng gn . V vy, bn nn cho tr bit tr c th cu cu
nhng nhn vin lm vic nhng a im gn nh cng vin, noi mua sm, rp chiu
phim... thm mt c hi l thm mt hi vng.
Khi Y Y 4, 5 tui, c mt chuyn xy ra nh sau:
Hm , ti a Y Y n Trng Khnh - con ph tp np nht ca thnh ph Trng
Xun - do chi. i c vi bc, ti thy con dng li trc mt hng kem, nhn nh
mt ca con l ti bit, con mun mua kem. vn nh mua cho con, nhng quan st thy
ca hng ny khng c v sinh, nn ti ni: Mnh n ca hng pha trc mua nh!.
Ti ko tay con i. Con ht tay ti ra, bu mi c v khng vui. Lc ny ngi bn hng
khng ngt mi cho, nn con cng khng chu ri bc.
Bnh thng Y Y rt thch nghe ti ging gii, nn ti ni nh vi con: Kem y
khng sch, chng ta i ch khc mua. Khng ng con khng nghe, i mua kem ca
hng ny bng c. Ti nh phi ni vi con thng ip cui cng: Con khng i th cha
i y. Mt l, theo phng chm gio dc ca ti, trong nhng tnh hung nh th ny
nht quyt khng c tha hip vi con; hai l, ti cng mun th kh nng phn ng v
nng lc gii quyt s vic ca con. Cho nn ti gi v rt tc gin, bc i tht nhanh.
i c vi bc, ti ngonh u nhn li, con vn m c ng ch c khng chu i.
i thm vi bc vn thy con nh vy. Xem ra con ang mun thi gan vi ti, th l ti
tip tc i v pha trc, bi v ti bit nh mt con vn di theo ti.
i c khong oom, ti dng li, cho con thi gian, con ngh ra vn ri con s
t i theo. Nhng trong mt pht l l, nhn li th khng thy con u na. Ti hong
ht vi quay li tm con.
Cch ca hng kem 20m, ti nghe thy ting con khc. Theo ting khc, ti nhn thy
my nhn vin ti ca hng thuc bn cnh hng kem ang vy quanh con ti, va d dnh
va hi: Chu sao vy?. Con ti khc to tr li: Chu lc mt cha ca chu ri. C hai
nhn vin khng nhn c ci, mt nhn vin ly giy lau nc mt cho con, ri hi:
Cha chu tn g? Nh chu u?. Con ch bit khc, khng ni thm c g. S in
thoi nh chu l bao nhiu? s in thoi ca cha m chu th no?. Cui cng con cng
c ra c mt s in thoi. Mt nhn vin ngay lp tc n quy, va bm s th ti vi
bc vo, ngay lp tc Y Y lao vo lng ti...
5. Lng nghe con tm s*
Trong cuc sng hng ngy, cha m thng xuyn chuyn tr tm s vi con. Nu tr
thy khng hi lng v ai , cha m khng c ch ni n gin l: Con khng c ni

xu ngi khc, m phi cng tr phn tch, nh vy tr mi cm thy thoi mi. Khi tr
gp chuyn g khng va , hoc c ngi no quy ri tr, tr thng tm s vi ngi
m tr tin tng nht. Bng cch ny, tr c th gim bt p lc, gim bt tm l s hi,
ng thi nh k xu c th kp thi b trng tr.

6.
Tng kh nng t bo v, t cu bn thn ca tr thng qua cc tr
choi, v cc bui din tp
Khi c cha m ch dy nhng phong php t cu mnh, tr c th ghi nh ngay lc
, nhng sau mt thi gian tr s qun. Cch duy nht gip tr nm vng cc k nng c
dy l thng qua cc tr choi v cc bui din tp. Trong cc tr choi nh, ngi cha nn
to ra nhng tnh hung c th pht sinh, t cu hi cho tr, kim tra nng lc phn ng
ca tr, ng thi dy tr cch gi lin lc gia cha v con.
Cha m c th dy cho tr mt s phong php ng ph vi tnh hung nguy cp nh
sau:
(1) Ni vi tr rng khi b lc noi cng cng c ba cch gii quyt:
Th nht, nu noi b lc gn nh, con c th t mnh v nh, sau ng i cha m
ca, khng c chy lung tung.
Th hai, khng c ty tin ni vi ngi l l mnh b lc, con phi tm nhn vin
cnh st mc qun phc nh h gip .
Th ba, ng nguyn ch b lc, cha m nht nh s tm thy con.
(2) Ni vi tr rng khi nh mt mnh, khng c ty tin m ca cho ngi l, m
trc ht phi hi r ngi g ca l ai. D ngi ni l chnh cha m nh h n n,
th con cng khng c m ca. Khi cn thit c th gi in cho cha m hoc hng xm
ni c ngi l bm chung v nh h sang gip.
(3) Dy tr rng trn ng i b v nh, nu c ngi theo di th phi chy n
nhng noi ng ngi nh ca hng, ng t ng. Khng c ty tin chy vo nh
hoang hay ng vng. Nu bit lc ny nh khng c ai th c th tm thi khng v nh
m sang nh hng xm choi.
(4) Nu gp ha hon, u tin phi gi in cho cnh st phng chy cha chy, sau
m to ca s h ln C chy thu ht s ch ca hng xm v ngi qua ng.
Tip ly khn t bt mi v nm xung t i nhn vin cu h n gii cu. Nu thy
ca phng nng ln, c ngha l bn ngoi ang chy ln, m ca ra s nguy him, lc
hy dng vi t che ca hoc ly nc gii vo ca ngn la, ko di thi gian ch
ngi n cu.
(5) Dy tr nh a ch v s in thoi ca nh, dy tr cch dng in thoi v cc s
in thoi gi khi nguy cp, nh cu ha, cp cu, cnh st...

Nguy him lun vy quanh cuc sng ca chng ta. ng thi vi vic tr khm ph
cuc sng, tr mo him, hy nh nhc tr n nhng nguy him lun tim tng,
dy tr nhng kin thc t cu mnh trong nguy him, gip tr pht trin an ton, khe
mnh.

GIO DC TH THCH L l KHNG THE

THIU
Rt nhiu tr sut ngy r, khng thy thoi mi v cha m khng mua cho mt loi
choi no , ngc li cng c nhng tr c th tm thy nim vui trong mt loi
choi khc. Nhng tr lc quan khng phi khng bit bun, m chng nhanh chng tm
thy li thot t trong ni bun .
Hin nay, s nung chiu qu mc ca ngi ln khin rt nhiu tr c nhng nhc
im nh da dm, li, yu t, ch k. Nu cha m khng kp thi tin hnh gio dc
khc phc nhng nhc im trn cho tr, th tong lai tr kh c th ng vng trong x
hi.
Gio dc th thch ngha l di s ch o ca t tng gio dc ng n, cn c
vo s pht trin tm sinh l ca tr v yu cu ca gio dc, to ra hoc tn dng mt tnh
hung no t nhng cu hi kh bt tr phi t gii quyt; t gip tr dn hnh
thnh kh nng chu ng gian kh, kh nng thch ng vi mi trng, bi dng ch
kin cng von ln trong kh khn. y chnh l nhng phm cht tnh cch v t cht
tt p, gip tr thch nghi tt hon vi mi trng x hi.
Mun t c nhng mc ch nh trn, ngi cha nn da vo c im la tui
ca con, kt hp vi c im mi trng sng hng ngy, kin tr bn b dn dt tng
bc trong qu trnh tin hnh gio dc th thch i vi tr. Trong qu trnh gio dc
th thch, bn nn bi dng cho tr kh nng t c hnh phc t nhiu phong
din. Rt nhiu tr c ngy r, khng vui v cha m khng mua cho mt loi choi no
, ngc li cng c v s tr d dng tm thy nim vui trong mt loi choi khc.
Nhng tr lc quan khng phi l khng c ni bun, m chng nhanh chng tm thy li
thot t trong ni bun .
Gio dc th thch cho tr nng lc tm thy hnh phc t chnh ni tm ca tr.
Nh vy, d phi i mt vi bt k th thch no tr u c th lc quan, bnh tnh gii
quyt.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1 . Bung tay tr lm nhng vic tr c th lm
Khi tr ng, nu khng nghim trng, th chng ta hy c v tr t ng dy, ch
khng nn vi vng chy n nng tr dy; nu tr mun choi choi, bn nn khuyn
khch tr t mnh i ly, v cng nn ng vin tr t mc qun o. Tuyt i khng tr
c cuc sng com bng nc rt, m phi tr hc cch t mnh i mt vi tt c nhng

kh khn, tr ngi trong cuc sng.

2 . Ti lu y n c h c a tr tro n g gii, h n cho p h p

C th ti luyn ch ca tr bng nhng cch nh sau: ng vin tr dy sm tp th
dc vo ma ng, rn luyn ch v ngh lc chng li ci rt; khuyn khch tr lm mt
s vic nh trong kh nng ca tr; tn dng k ngh a tr i d ngoi, leo ni, i do
trong cng vin... tr cm nhn c s mt mi, s gian kh, nhng ng cay ngt bi
ca cuc sng; t gip tr rn luyn th thch trong mi hon cnh.

3 . Th c h i n g i o d c th th ch th n g q u a c c p h o m g th c n h p h
b n h , m n g m ...
Hin nay c mt s tr thng minh lanh li, do cha m thng nhng tr thng trong
cc loi tr choi, tr lm g cng khen ngi tr gii nht, dn n tr mc chng kiu ngo
hiu thng, t cao t i; nu b ph bnh lin cm thy bun ti, phin no hoc mt i
nim tin. V thbit cch ph bnh, ch ra nhc im v thiu st ca tr l vic lm cn
thit. V d, trong cc hot ng, tr choi khng nht nh ln no cng tr lm ch tr;
trong cc cuc thi cng khng nht nh phi ngh mi cch tr thng. Khi tr mc li
phi kp thi c bin php trng pht hp l, gip tr c cm gic tip nhn th thch, hc
cch t iu tit bn thn.

4. Tn d n g i. s n g h in thc, n n g ca o k h n n g s n g t l p c a tr
Chuyn gia gio dc ngi M cho rng cha m ng vai tr rt quan trng trong vic
bi dng kh nng c lp gii quyt s vic v kh nng i mt vi th thch ca tr.
Cch gio dc tr ca ngi M rt ng chng ta hc tp. Ngay t nh tr em M phi
phng ring, t mnh hot ng, rn luyn nng lc sng t lp. Tm li, chng ta nn
giao cho tr lm nhng cng vic nh nh qut dn nh ca, mua gip cha m... t khi
tr cn nh. Nu tr gp kh khn tr ngi, cha m nn yu cu tr t gii quyt, nh tr
s trng thnh hon, nng lc t lm mi vic cng c nng cao hon.
5 . C th c to r a kh k h n g i p tr b i d rig k h n n g i m t
Trn con ng trng thnh, tr kh c th trnh c nhng kh khn. Nu bnh
thng mi vic i vi tr u thun li, th khi gp kh khn, tr s lng tng, lo lng,
khng bit phi gii quyt th no, d dn n tht bi. Chnh v vy, trong cuc sng hng
ngy cng nh trong cng vic hc tp, cc bc cha m hy c thc to ra mt s tr ngi
tr i mt, nhm bi dng kh nng phn tch, gii quyt vn cho tr.
Khi to ra tr ngi, chng ta phi ch tnh d phng v tnh trng im trong gio
dc th thch, c th t chc cc hot ng mang tnh tr ngi mt cch c mc ch. ng
thi cc bc cha m phi ch ti c im la tui ca tr, ch to ra mc kh khn
yu cu tr phi thc s n lc mi c th khc phc c. V d nhng vt tr mun
nhng khng th ly c, th ngi ln khng c ly ngay cho tr, m phi tr ng
no ngh cch trc. Ngi cha nn c thc to ra nhng kh khn tr ngi trong cuc
sng hng ngy, trong cc tr choi ca tr; khng nn tm mi cch tha mn yu cu ca

tr, m nn hc tp phng php gio dc ca Nht Bn, Php, ngh ra mi cch nh: a
tr i leo ni d ngoi, cho tr t mnh i nht ci, nh k tr sng nhng noi kh
khn gian kh... rn luyn bn lnh t lo liu cuc sng ca tr, bi dng thc kin
cng v kh nng khc phc kh khn ca tr.

6.
ng vin tr khc phc kh khn, bi dng lng dng cm vt qua
mi th thch ca tr
Mt s tr khi gp kh khn thng c nhng phn ng rt tiu cc nh chn nn,
trn trnh, rt lui. Mun thay i iu ny th nht nh phi dy tr bit dng cm i mt
vi kh khn. V d, khi leo ni, tr s cao, s trt ng th bn c th ng vin tr:
ng s! Con c th leo c! Ng cng khng sao c! Con rt dng cm c m!. Rt
nhiu b gi s i thng bng trn ming g, s bi; lc ny bn nn ni vi b rng: ng
s! Nht nh con s lm c. Mi khi vt qua tr ngi, tr s c tng thm dng kh,
kch thch nguyn vng chin thng kh khn ca tr, tm l s hi s bin mt, lng t tin
c nhn ln, tr s ni vi bn thn rng: Mnh c th lm c, Mnh c th.
Ngi gii dy con chnh l ngi c phng php gio dc con ng n ngay t khi
con cn nh. Ngay t khi Y Y bi b hc ni, ti khng nung chiu, khng dung tng con.
D rt thng yu con, nhng khi ng gin, ti quyt khng mm lng, nht l trn
phng din bi dng thc t lp v kh nng ng ph vi kh khn ca con, ti cng
kin quyt n cng.
Khi Y Y chp chng bit i, khng t ln con b ng. Ln no ng, con cng khc rt to.
Ti hiu con khc l v au, ng thi cng l thu ht s ch , mun c ngi n nng
dy. Chnh v vy, nu bit con khng gp tr ngi g ln, th ti thng s khng n
con. Ti ni vi con rng, nhng vic mnh c th lm th phi t lm, khng c hi mt
t l nh ngi khc gip. Thc ra, khi thy con nm sp trn mt t khc, ti cng rt au
lng, cng mun b con dy, m con vo lng d dnh. Nhng ti thng kim ch bn
thn, khi con khc, ti v nh khng nghe thy. Thy cha khng c nh n nng mnh
dy, con cng ch khc vi ting ri t mnh ng ln.
Ti nh c ln, Y Y chy vp phi mt hn , b ng rt au. Ti nh nng con dy,
nhng ngh li, ti kim ch cm xc ca mnh, n bn nh nhng ng vin con: Cng
cha ca cha, con t ng dy c m!. Cui cng con cng t ng ln. Nhn k th thy
u gi ca con b try xc, chy mu. Lc , ti rt xt con. Nhng thy v mt y ngh
lc ca con, ti cm thy s nhn tm ca ti cng ng. Ti tin rng qua vic ny, sc
chu ng th thch ca con s c tng ln.
Bn ti ni ti qu nhn tm, mi ngi ni ti lp d. Bi trong khi cc bc cha m
khc lun ngh cch con mnh i trn con ng bng phng, trnh chng gai; th ti li
o h di chn con, ngh cch to ra tr ngi cho con. Nhng nhn thy Y Y ngy mt
kin cng, t lp v rng lng, ti cm thy mnh o h cng ng.
ng nhin, tin hnh gio dc th thch i vi tr cng phi c mc , nu khng
s rt phn khoa hc.

 tr chin thng kh khn khng phi chuyn mt sm mt chiu c th lm c,

cng khng phi c dn ht tm sc th s thnh, vn mu cht l thun theo t nhin,
thun theo quy lut pht trin ca tr
Tm li: Anh hng xa nay u trng thnh trong gian kh. Tr buc phi tri qua
kh khn khn ln. Trong cuc sng, tr ngi kh khn no cng u c ngha ca n.
Nghch cnh l trng i hc tt nht. Cu ni ny tr thnh s tng kt kinh nghim
chung ca nhng ngi thnh cng. Khng qua ma gi th lm sao thy c cu vng?
Nu mun tr nhn thy cu vng, th hy cho tr tri qua ma gi.

PHNG PHP HC TP QUAN TRNG HN

IU KIN HC TP
Do tui cn nh, kh nng t iu khin bn thn, t cn i k hoch ca tr rt
km, v th vic cha cng con bn bc a ra k hoch hc tp trong tng giai on v
cng cn thit.
Hc tp l mt loi hot ng nhn thc phc tp chu nh hng ca nhiu nhn t.
T la chn cho mnh mt phcmg php hc tp hiu qu nht l mt vic khng h d
dng vi tr; iu ny khng ch ph thuc vo s tm ti ca chnh bn thn tr, s hng
dn ca thy c gio, m cn cn s tham gia ca cc bc ph huynh. Bi cha m l ngi
hiu s thch v c tnh ca con mnh hon bt k ai, ng thi cha m c th tham gia vo
qu trnh hc tp ca tr. Vic bi dng nhng thi quen hc tp tt nng cao thnh
tch hc tp ca tr phi tr thnh mt mt xch quan trng trong gio dc gia nh. Nh
sinh l hc ni ting ngi Php, Claude Bernard (1813-1878) tng ni: Phong php
tt c th gip chng ta pht huy ti nng v t cht vn c, cn phong php ngu ngc c
th ngn cn s pht huy ca ti nng.
tng c mt ngi cha n trung tm tm l tm s vi ti rng: T khi con cn
nh cho n lc con hc ht lp 4, chng ti u trang b cho con nhng iu kin hc tp
tt nht, t my tp c cho n my vi tnh, thm ch cn thu c gia s km con hc, con
ti cng rt c gng, thc khuya hc bi; nhng thnh tch ca chu li khng h tin b.
Tht s khng bit v sao?. Sau khi tm hiu c th tnh hnh hc tp ca chu b, ti tr
li: Vn l phong php hc tp. i vi trng hp ca chu, phong php cn
quan trng hon my tp c, my tnh hay gia s.
Hc thuc lng mt cch my mc c th gip tr nm vng mt lng thng tin kin
thc, hnh thnh mt s k nng; nhng nu c hc nh vy th khng n. Bi, mt l,
phong php ny qu on thun, khng linh hot khin vic hc tp tr nn kh khan,
nhm chn, lu dn tr s mt i hng th hc tp; hai l, phong php ny khng ch lm
tng gnh nng hc tp v p lc hc tp cho tr, m quan trng nht l nhng kin thc
m tr c tip thu nh vy s tr thnh nhng kin thc cht, v tr khng th vn dng
c vo thc t cuc sng. V d mt a tr c th cng tr nhn chia thng tho, nhung
khi ngi cha bo tr tnh ton s ghi chp mua bn trong gia nh th tr tnh rt m h.
Vy, thc cht tr nm chc kin thc tnh ton cng tr nhn chia hay cha?

Chnh v vy, trong qu trnh hng dn tr hc tp, vic u tin khng phi l dy tr
nh c bao nhiu iu, m phi dy tr c phong php hc tp khoa hc, coi trng vic
bi dng hng th hc tp, ng lc hc tp v nng lc hc tp cho tr. Khi Y Y bt u
bit nhn thc, chng ti phi i ng vng. Lc u, v ti rt hng hi dy con c
thuc ht bi th ng ny n bi Tng t(*) khc, ri dy con nhn bit rt nhiu ch...
Sau ti kp thi thay i t tng gio dc kiu tch ly thng tin n thun ny, dn
dn bi dng nng lc hc tp ca con, dy con phng php hc tp.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Gip tr xc nh mc tiu hc tp ng n
Phi lm cho tr hiu, mc ch ca vic hc tp khng phi l ng ph vi thi c,
m l c kin thc phc v cho s pht trin sau ny ca bn thn. Trn c s ny, khi
c mc tiu hc tp, th mi trn y ng lc hc tp. C ngi so snh mt con
la b buc vo ci ci xay quay c ngy vi mt con nga i vn dm thnh kinh. Qung
ng m con la v con nga i l bng nhau bi mi ngy c hai con u bc s bc
bng nhau. Trong khi con nga xc nh mc tiu r rng, nn hng ngy c th tin v
pha trc; th con la c ngy c i quanh ci ci xay, mi mi cng khng th thot ra
khi ni cht hp . Hc v thi c, th cng ging nh con la b bt mt quay quanh ci
ci xay; hc v mun c kin thc pht trin bn thn, th s ging nh con nga ly
c chn kinh.
Ht tiu hc, ti ri gh nh trng, tham gia qun ng, cm nhn c ni kh v
trnh vn ha thp ca mnh, ti xc nh mc tiu t hc xa m ch. Ba nm trong
qun ng, ngy no ti cng hc, t tch ly trang b kin thc cho mnh. Trong khi i
b phn cc chin s u tiu tn thi gian mt cch v ch, ht ngha v tr v qu hng,
trc khi nhp ng lm ci g th vn lm ci y, gn nh khng c s tin b v thu hoch
no.
Qua , ti cm nhn su sc rng, iu u tin trong hc tp l phi xc nh mc
tiu r rng v khoa hc.
Hin ti, trong suy ngh ca Y Y, vit vn khng phi l nhn c li khen v im
cao, m l din t t tng ca mnh mt cch t nhin; hc ting Anh l sau ny c
th c ting Anh tri chy v dng ting Anh giao tip; hc ton l nng cao kh
nng tnh ton, rn luyn tnh t m trong t duy v gii quyt nhng vn lin quan n
ton hc thng gp trong cuc sng hng ngy... Trong mt Y Y, hc tp l mt vic v
cng c ch vi bn thn, cng l mt vic rt vui, v th Y Y lun hng say v dam m hc
tp.

2. Bi dirng cho tr thi quen hc tp khoa hc

Khi phng vn nhng ngi t gii thng Nobel, ngi ta thng t cu hi: t
gii Nobel, ngi u tin ngi mun cm n l ai?. Ai cng nhc n thy c mnh, c
bit l cc c gio trng mm non v cha m ca mnh. Bi v cha m l ngi thy v
lng v cc c gio trng mm non l ngi bi dng cho h nhng thi quen nh

gi v sinh, l php vi mi ngi, chn tht dng cm, t gii quyt vic ca mnh, bit sai
phi sa... Nhng thi quen ny l ti sn v gi, gip h bc n bc thnh cng.
Do tui cn nh, kh nng t iu khin bn thn, t cn i k hoch ca tr rt km,
v th ngi cha cng tr bn bc a ra k hoch hc tp trong tng giai on l vic lm
v cng cn thit. Hng ngy n tp ni dung g, i ng v thc dy lc my gi, lm vic
khi no, thi gian ngh ra sao, hc g by gi... u phi ln khoch c th. Ngoi ra, ngi
cha c th kim tra kt qu hon thnh k hoch hc tp ca con, va c th cng con nh
gi li, va kp thi nh hng v ra k hoch hc tp mi trong khng kh thoi mi
vui v. Ngi cha tuy khng phi l chuyn gia gio dc, nhng c th nm bt c tnh
hnh hc tp ca con thng qua vic cng con ra nhng phcmg php hc tp mi.
Thi quen hc tp tt cng c th lm cho vic hc tp tr nn hiu qu. Ngy Y Y hc
tiu hc, ti ni vi con rng, hng ngy trc khi i ng con phi son sch v theo thi
kha biu, vo cp sch, cui cng kim tra li xem c qun g th b vo. Lm xong
tt c nhng vic ny mi c i ng. Hng ngy Y Y u kin tr lm nh vy, dn dn
con hnh thnh thi quen.
C ln Y Y va son sch v va xc ng ni: Cha dy con cch ny tht l hay, hm
no n lp, con cng thy cc bn than vn khng qun ci ny th qun ci khc; cn na,
hc xong mt mn, con ch cn th tay vo v tr c nh trong cp sch, ly sch v cn
dng ca mn hc tip theo, t ln bn l xong. Trong khi cc bn khc phi lt tung cp
mi c th tm c cn tm.
Ch l mt thi quen rt nh, nhng Y Y li thu c rt nhiu ch li. Ti cn hnh
thnh cho con thi quen vit nht k, thi quen c sch trc khi i ng, thi quen phi
ra k hoch hc tp v thi quen t nh gi tng kt ghi chp trong hc tp.

3. To iu kin tr c C O ' hi hc tp trong thc tin

C ngi v mun tr thnh nh din thuyt, nn mua v rt nhiu sch v l lun
din thuyt. Kt qu l anh ta nm rt r l thuyt, nhng li cha h thuyt trnh mt ln
no, cho nn anh ta mi mi khng th tr thnh mt nh din thuyt.
i vi vic hc tp, tr phi tm ti t c nhng kinh nghim v k nng trong
cuc sng thc tin, t c th bin n thnh kinh nghim v k nng ca chnh bn thn
mnh. Ch bit v ghi nh kin thc l cha , quan trng l vn dng, bin n tr thnh
sc mnh sn xut.
Xt v vn bng v hc v, th nh pht minh Edison^*) khng phi l phn t tri thc
cao cp, nhng nhng kin thc m ng nm vng l nhng kin thc c hiu qu, c th
linh hot p dng vo thc t.
Mt ln, Edison a v thy tinh ca mt chic bng n cho tr l ca ng, yu cu
ngi tr l ny tnh th tch ca chic bng n . V chic bng n khng phi l hnh
trn, nn ngi tr l ny tnh c bui chiu cng khng ra. Khi Edison tr v, ngi tr l
vn loay hoay mi vi cc cng thc dy c. Anh ta nhn Edison vi v mt c li, ng

thi gii thch l do cha hon thnh nhim v. ng ci, khng ni g ri mang chic bng
ra vi, hng y nc ri vo cc thy tinh c hnh dng theo quy tc, xem th tch cc
l bao nhiu th l th tch ca bng n, ngi tr l lc ny mi hiu ra.
Nh vy, kin thc khng phi ch l cng thc, nh l v nhng th c trong sch v;
kin thc chnh l nng lc vn dng n vo trong thc t ca chng ta.
Do , hy tr vn dng nhng kin thc hc gii quyt cc vn , ng thi
hc tp cc kin thc t trong thc tin.
4. Cn c vo c im ca tng tr tin hnh gio dc, d y tr bit
hc theo c tnh s& trirmg ca mnh
Mi tr l mt c th c lp, c nhng c im khng ging nhau. Cho nn phi tn
trng c tnh ca tr, hng dn tr hc tp theo s thch c nhn.
Cng vic ny ch c cc bc lm cha lm m mi c th m ong c, bi ng
bao gi hi vng trng hc s cn c vo c im ca tng tr tin hnh dy hc. Ngy
nay cng vi s pht trin t cht gio dc, khu hiu Ly hc sinh lm trung tm ngy
cng c ku gi mnh m, nhng thc ra khng mt trng hc no Trung Quc c
th thc hin tt iu ny. on gin l v mt lp ng th c n 60-70 hc sinh, t cng
phi 20-30 hc sinh, m mt gio vin phi dy t hai n ba lp, thm ch mt ngy phi
tip xc vi hon 100 hc sinh. Cho d gio vin c c gng n my th cng khng th p
dng tng phong php vi tng hc sinh. V vy, trng tr tip nhn cc ni dung gio
dc nht qun theo nhng phong php gio dc nh nhau, ging nh nhng sn phm
c sn xut hng lot trn cng mt dy chuyn ca nh my.
Trn thc t, mi tr u c nhng s thch v c tnh ring, nn hng th, s thch, c
tnh trong hc tp ca tng tr cng khc nhau. Do s khc bit ny, phong thc hc tp
ca mi tr cng khng ging nhau. Nhn chung, hin nay hu ht cc trng Trung Quc
vn dy hc theo phong thc truyn th kin thc, trn lp c ging, hc sinh tp trung
nghe, v nh chm ch lm bi tp (ch yu l cc bi tp trong sch v), n tp thi gia
k v cui k t kt qu tt. C th ni y l phong thc hc tp nhn c s hng
ng rng ln ca cc thy c gio, cc hc sinh v cc bc ph huynh. Nhng phong thc
ny khng ph hp vi tt c hc sinh, bi th cng mt gio vin dy, cng mt phong
thc gio dc, cng mt tin nhng tnh hnh hc tp ca mi hc sinh trong cng mt
lp li khc nhau.
Trong lch s c rt nhiu nhn vt ni ting, do c s khc nhau gia phong thc
hc tp c nhn v phong thc gio dc ng nht ca nh trng, cho nn gp phi
kh khn nghim trng trong qu trnh hc tp. Nh cu th tng Anh Winston
Churchill^*) v ni lp m gp phi kh khn khi c, vy ng cn rt hiu ng cho nn
thng b xp vo danh sch nhng hc sinh hc km nht, thm ch cn b p hc cc lp
chuyn b tr ting Anh cho cc hc sinh yu km do trng t chc; nh khoa hc ni
ting Albert Einstein(*) tng by ln thi khng t yu cu, gio vin ni ng ch bit
nm m gia ban ngy, khng bit hc, trng, ng l mt hc sinh khng nhn c s
cho n, bi thnh tch hc ca ng lun km nht lp...

Nhng hc sinh b nh gi l km nht sau ny li tr thnh nhng ngi thnh

cng c thnh tch vt tri, iu ny chng t h khng h ngc nghch n n, m l do
m hnh gio dc ca nh trng khng ph hp vi h. Nhng khi h dng chnh phong
thc ca mnh hc tp th c th pht huy s trng ca mnh, nhanh chng lp nn
thnh tch.
S trng thnh v thnh cng ca Y Y cng l kt qu ca phong php gio dc ny.
Ngay t nh con biu hin ti nng thin ph v phong din ngn ng v hng th i
vi ch vit, cho nn trong qu trnh gio dc chng ti u c thc bi dng nng lc
cho con hai phong din ny. Cn cc mn hc khc, chng ti cng quan st v tm hiu
k ri hng dn con hc tp vi phong php thch hp, v vy hiu qu hc tp ca con
rt tt.
Trong tcmg lai, nhng ngi m ch s khng phi l nhng ngi khng bit ch,
m l nhng ngi khng bit phi hc nh th no. Tm li, ngi cha phi gip tr
tm ra phong php hc tp, tr bit cch hc, ri sau cn c vo c im s trng
ca tr hng dn tr mt cch khoa hc.

KCH THCH KHT VNG HAM HC HI NG

QU
Nhim v ca ngi cha l gip tr hc tp, cho d trn phcmg din nhn thc,
tnh cm hay l k nng, ngi cha u phi khoi dy trong tr kht vng ham hc hi v
tnh hiu k, tr mi c th yu thch hc tp v hc tp tt.
Ham hc hi l bn tnh ca tr. Cng ln, tr cng hi nhiu. Ci g tr cng cm thy
mi m th v, ci g cng mun bit, v tr ngh rng ci g cha mnh cng bit.
T khi bit ni, tr khng quan tm cha c bn hay khng, c ngy c qun ly cha hi
nhng cu hi k qui, thm ch hi nhng cu m ngi ln cho l khng ng hi. Vi
nhng cu hi ca tr, ngi cha nn c thi ng n, coi l chuyn bnh thng.
Suy cho cng, bn tnh ham hc hi ca tr chnh l mm mng ca kht vng khm ph tri
thc. Nu ngi cha tch cc bo v, kin nhn gio dc bi dng mt cch khoa hc th
n s pht trin mnh m, nu nh bo v khng tt th s khin n suy tn thm ch b hy
hoi.
Kch thch kht vng ca tr chnh l lm bin i t mun con hc tr thnh con
mun hc. Nhim v ca ngi cha l gip con hc tp, cho d l trn phong din
nhn thc, tnh cm hay k nng, ngi cha u cn phi khoi dy trong tr kht vng ham
hc hi v tnh hiu k, c nh vy tr mi c th yu thch hc tp v hc tp tt.
Ngi cha c th hng dn gi tr t nhiu phong din kch thch tnh hiu k
ca tr, v d k cho tr nhng cu chuyn v nhng tm gong hiu hc, n lc vcm ln,
qua hun c t tng tnh cm ca tr hoc gip tr xc nh mc tiu hc tp ng
n, lm cho tr hiu c ti sao phi n trng hc tp.

Khi tin hnh gio dc c mc ch trong hc tp i vi tr th c th tp trung t

nhiu gc , v d nh i vi vic hc vn, chng ta cn gip tr hiu hc vn l nm
vng cng c giao tip thng qua ngn ng vn t, t nn mng hc tt cc mn hc
khc. Ch khi no tr hiu c tm quan trng ca vic hc vn, tr mi c lng dam m
i vi vn hc v n lc hc tt n. Cc mn hc khc cng nh vy.
Khi tr 5-6 tui, nhu cu ham hc hi ca tr cng mnh m, lc ny ngi cha nht
nh phi tha mn nhu cu , ch c nh vy m i c th thc y s pht trin tr tu ca
tr, lm cho tr ngy cng thng minh.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Phi cho tr hc cch t gii quyt vn
Tiu im ca cuc ua trong x hi tong lai chnh l s tranh u v sc mnh sng
to. khng b tht bi th tr phi c kin thc phong ph, c tinh thn sng to, c nng
lc t gii quyt vn . Bi vy, dy tr bit cch c lp suy ngh gii quyt vn l rt
cn thit. Ngi cha khng ch c v tr tip thu tri thc, m cn phi khuyn khch tr t
mnh i tm p n ca tri thc.

2. Cho tr thy cc hin tng trong cuc sng

Cc hin tng thc t ca cuc sng thng li n tng su sc trong k c ca
tr hon bt k loi sch hay loi phim gio dc no. V d, cho tr nhn mng tay ca chng
qua knh hin vi, chng s hiu c ti sao hng ngy phi ra tay trc khi n; cho tr
nhn thy nhng th c hi c trn v bnh m s hiu qu hon gii thch bng li; nu
a tr i tham quan vin bo tng hoc cc vin nghin cu khoa hc, khng nn dn tr
i theo l trnh tham quan nh quy nh, m hy tr dn ng; nh vy chng ta s
bit tr c hng th nht vi ci g.
S tm ti bt ngun t s ngc nhin, nn lp k hoch dn tr i nhiu noi, xem
nhiu th, tr cm nhn c s phc tp ca x hi; nh vy mi c th tha mn tnh
hiu k v kht vng ham hc hi ca tr.
Cc bc ph huynh cng c th kch thch tr tu, nng lc a chiu ca con mnh thng
qua cc tr choi, rn luyn kh nng ghi nh, kh nng phn ng, pht trin ngn ng
ca tr.

3. Phi thng xuyn ni vi. tr v u im ca chng

Mi ngi u c nhng s trng v u im ring, quan trng l phi bit khai qut
v lin kt chng li vi nhau. C mt gio vin, ln n i khi ni v t cht tm l khng
tt ca mt hc sinh, khin tm trng cu b ny tr nn u m. Nhng cha cu b phn
tch t m cn k cu b hiu t cht tm l ca cu khng c vn g; ng thi ch ra
rt nhiu im tt, cng nhng ch cu cn phi thay i v nng cao, t gii phng s
nghi ng trong lng cu b.

Trong qu trnh gio dc, phi thng xuyn cung cp hoc to iu kin tr c co*
hi t c thnh cng. V d, t nhng cu hi on gin tr suy ngh, sp xp mt s
cng vic trong kh nng tr lm, s khin tr cm nhn c nim vui ca s thnh
cng, tha mn lng t trng ca tr trn phong din kin thc, nng lc, kh nng phn
on. Khng c ni vi tr nhng l i nh Con l ngc, Con khng hiu, cha
bo, ngi cha phi th hin s khim tn: Cha ngh vn ny con bit, con hy ni cch
ngh ca mnh. Nh vy lng t trng ca tr c bo v, tr s n lc suy ngh, tch cc
tm ti liu, c gng gii quyt vn .

4. Phn vn c tc dng tng cimg kht vng ham hc hi ca tr

Theo ti quan st, i vi cc cu hi trn y s hiu k ca tr, khi tr li, nhng
ngi cha thng c hai kiu phn ng: mt l, khng , tr li qua loa, ng ph, thm
ch cn t ra kh chu, kiu nh Cha ang bn, ra ngoi choi i, Ra ngoi, ln ln con s
hiu ; hai l bit th ni, ch cn con hi, lin nhit tnh tr li.
Cch phn ng th nht ong nhin l sai lm ln, cn phi trnh. Tr t cu hi
chng t tr ang ch ng suy ngh, c kht vng tm hiu, ngi lm cha nn cm thy
vui ng thi ng h v khch l tr. T chi tr l i mt cch th bo hoc tr li ng ph
u c th hy hoi tnh hiu k mun khm ph th gii ca tr cc mc khc nhau.
Cch phn ng th hai c xem l mt cch lm ng n, ng khch l, bi ngi cha
hiu phi tha mn kht vng ham hc hi ca tr, tn dng nhng cu hi ca tr
truyn b tri thc cho tr. Nhng ti khng tn ng cch gio dc khi tr hi nht nh
phi tr li, bi cch lm ny ch lm phong ph kin thc cho tr m b qua, coi
thng vic bi dng nng lc suy ngh ca tr. Khi tr nn nng mun bit p n, m
chng ta a p n ngay cho tr, th lu dn tr s mt i tnh tch cc ch ng suy ngh,
nng lc t nhin suy ngh cng khng c rn luyn. Bi lc ny, tr quen c n
sn.
Ti cho rng, trc nhng cu hi ca tr, cch lm khoa hc l khng c tr li
ngay, m phi tn dng cch hi ngc, gi tr suy ngh nhng cu hi mnh t ra hoc
l c v tr t i tm p n. Cng khng nn vi khen ngi tr, m hy ch khi cuc tho
lun kt thc. Nhng cu ni nh Th v tht, Cha cha tng ngh nh vy, c th khin
tr ngy cng ch ng t duy, tm ti, ham khm ph hon.
Ln u tin Y Y n vi l lc con mi hon 1 tui, mi bi b tp ni. Con cm qu vi
ln cho vo ming, t nhin hi ti: Ht ca qu ny hnh g?. Ti ci hi li con: Con
th ni xem s l hnh g. Con suy ngh v tr li: Hnh trn. Ti tip tc hi: Ti sao?.
Bi v ht qu o l hnh trn. Vy, n c mu g?, m ... mu ht qu o - Y Y
khng nh nh vy. Ti li hi: C th l hnh khc khng? y l qu vi, khng phi qu
o, sao ging nhau c.
Y Y t v hoi nghi: Hnh vung, phi khng ? Di phi khng ?. C vy, hai cha
con ni chuyn v vn ny rt lu, ti kin quyt khng ni cho con bit p n. Con
ngh rt nhiu cch, cui cng ni: n mt qu s bit. Ti ci: c, xem n hnh
g nh!.

T u n cui ti ch gi dn dt con, con t suy ngh i tm p n, nh vy tr

tng tng ca con c rn luyn y . Ging nh i a s cc ph huynh khc, ch
cn con hi, v ti u rt nhit tnh tr li, mc d rt nhiu n ti nhc c y khng
nn lm vy. Hy nh rng khi tr t cu hi, chng ta nn c thc dng li, cho tr thi
gian suy ngh, ng vi ni vi tr p n ngay.
Khi con hi nhng vn ti khng hiu hoc khng bit cch tr li, ti s ni vi con
rng sch l th gii rt k diu. Chng ta c th tm thy p n trong nhng cun sch. C
khi con hi nhng vn ti bit nhung cng v nh khng bit. Dn dn, khi gp vn ,
con s ch ng tm p n trong sch v. T c th hnh thnh thi quen thch c sch
ca con.
Tr thng minh khng th hin vic tr nm vng bao nhiu tri thc, m vic tr
bit suy ngh hay khng. V th hy cho tr c hi suy ngh, tr mi thc s tr nn thng
minh.

KH NNG TNG TNG QAN TRNG HN

TRI THC
Vic gio dc tr phi thun theo t nhin. Tr c quyn t do tng tng. Tn
trng tr t&ng tng ca tr l s bo v ln nht kh nng sng to ca tr.
Kh nng tng tng chnh l qu trnh no tin hnh gia cng ci to nhng biu
tng c, sng to ra nhng hnh tng mi. Kh nng tng tng l ni hm bn
cht nht ca nng lc sng to, khng c kh nng tng tng ng ngha vi vic mt i
nng lc sng to. Tt c nhng hot ng sng to u bt ngun t s tng tng mang
tnh sng to. Nn vn minh vt cht v tinh thn ca nhn loi chnh l sn phm ca s
kt hp gia t duy sng to v tr tng tng sng to.
Th k XXI l th k khai ph nng lc sng to ca nhn loi, bi dng tr tr thnh
nhng nhn ti c phm cht sng to. y l s mnh lch s m thi i giao ph cho
gio dc, cho nn phi chp cnh, kch thch, bi dng tr tng tng cho tr t rt sm.
u th chnh l giai on m kh nng tng tng ca con ngi th hin mnh m
nht, kh nng tng tng ca tr l c s tr thm d v sng to ra cc hot ng.
Kh nng tng tng chnh l i cnh ca t duy, tt c nhng tr c kh nng tng
tng, sng to phong ph u c tinh thn trch nhim v tnh hiu k, c lng dam m
nghin cu hc tp, c ch ngoan cng, chm ch lc quan, c tnh t lp cao. Albert
Einstein v i ni: Kh nng tng tng quan trng hn kin thc.
i vi tr m ni, tng tng v m c chnh l s hng th v tinh thn, nhng
tr khng c kh nng tng tng v nim m c tht ng thng. Ngi lm cha phi
bo v n cng kh nng tng tng ca tr. Khi chng ta pht hin tr c phng thc
t duy khc vi mi ngi, khng c ty trch mng tr, m phi ngh cch ng vin
tr ra sc tng tng.

Nhng ngi c qua hi k ca Charles Robert Darwin(*) u c n tng su sc

vi cu chuyn k v vic cha ca Darwin bo v kh nng tng tng ca ng nh th
no. Khi cn nh, mt ln Darvvin nht c mt vin l, ng lin ni vi cc bn: y
l mt vin qu c th rt c gi tr, cc bn ci m ln; Darwin khng , ng vn
pht biu nhng cch nhn khc nhau i vi s vt xung quanh mnh. Thy gio cho rng
no ca ng c vn , nn lin phn nh chuyn ny vi cha ng.
Cha ca Darwin lin ra sc tranh lun, ng cho rng Darvvin ang tng tng. Cha
Darwin cn c v Darvvin: Tr tng tng ca con rt phong ph. Cha rt t ho v con.
Sau ny Darvvin tr thnh nh khoa hc ni ting, thuyt tin ha do ng ra c xy
dng nh vo kh nng tng tng khc ngi ca ng. C th ni, khng c Charles
Robert Darvvin th khng c tin ha lun ca ngy hm nay.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Phi ch nm bt nhng suy ngh m&i m ca tr
Ai cng c kh nng tng tng, ch c iu do mc c khai ph v bi dng
khc nhau, nn kh nng tng tng ca mt s ngi b hy hoi, trong khi kh nng
tng tng ca mt s ngi khc li c khai thc rt tt. Trong qu trnh gio dc con
tr, chng ta phi ch nm bt nhng suy ngh mi m ca tr, ng thi phi bo v kh
nng tng tng ca tr. Nu hn ch kh nng tng tng ca tr, chng ta s hy hoi
c tnh c bit ca tr.
C ln, khi ti tr li bn c trn ng dy nng ca bo th H Nam, mt b m
tr khng c cch no kt ni c vi ng dy nng, lin trc tip li xe a a con
trai 4 tui ca mnh n ta son. C y lit k vi ti hng lot nhng hnh ng k
quc ca con. Khi ti bo c y ni c th chi tit, c y k con x vn t bo ra, vui mng
hn h ni: y l m do con lm. Kt qu ong nhin l cu cu khng nhng khng
c khen ngi m cn b m mng cho mt trn.
Ti ni vi ngi m ny l, khi mng con nh vy, c th c hy hoi mt nh pht
minh, thm ch hy hoi ngi s c nhn gii thng Nobel trong tong lai; v
nhng li trch mng dp tt nhng suy ngh mi m ng qu ca con tr. Trong
mt con tr, nhng mu giy vn bnh thng qua lao ng bin thnh m. Trong
khi vi ngi ln ch l giy vn, ch thy khng hi lng v t bo hay b x nt; m
khng bit rng hnh ng ca con tr th hin thc sng to v kh nng tng
tng.
Nm bt nhng suy ngh mi m, bo v kh nng tng tng ca tr l vic rt quan
trng. Chng ta phi nhy bn, phi ph v li t duy bnh thng, mi c th kp thi
nm bt nhng iu mi l le sng trong u tr.
Y Y thng c nhng suy ngh mi m m mi ngi khng ng ti. V d khi gp my
bay giy, lc u con cng gp chic my bay ging mi ngi, nhng sau con ngh: C
th lm cho chic my bay bay lu hon, chm h cnh hon c khng? Ri con thm
chic d - mt ming giy nh - trn hai cnh ca my bay. Qua vi ln th nghim, cui

cng chic my bay cng c th bay lu hn trn khng trung v chm h cnh hn.
Y Y cng sng to hn khi lm ng ng bt. Nu bn nhn thy n, chc hn bn s
cho rng khng phi l ng ng bt, m l ba ngi n t hon. Khi c nh lm
ng ng bt, Y Y ra sc ngh xem lm th no ng ng bt ca mnh khc vi mi
ngi. ngh ny rt ng c khen ngi. Sau khi nhn ba chic hp giy v suy ngh mt
lt, Y Y bt u lm. Con v, ct, dn, mt lt sau ra ba hnh ngi. Ngi th mc vy
hoa, ngi th i m tn rng, ngi th trc ngc nh mt chic vng, trng rt d
thng. Y Y ba hnh ngi ln bn hc, ri ni vi ti y l mt gia nh, ngy ngy
h phi bn nhau.
Qua chuyn ny, ti nhn ra con c tr tng tng phong ph, c t duy mi m
mang tnh c lp, v vy ti kp thi biu dng, khch l con.

2. tr tirng tirng ca tr ct cnh

Tr tng tng v kh nng sng to ca tr cn c bi dng. Chng ta khng th
giao nhim v ny cho cc thy c gio, bi h khng thc s ch n iu ny.
Trn lp c t cu hi: Bng tuyt tan ra s thnh g?. Khng t hc sinh tr li:
Nc. Nu c mt hc sinh no ng dy ni: Bng tuyt tan ra l ma xun, th s
b c cho l sai. Nu c hi: Ti sao con mo ra mt?, m l tr ng thanh p: V mo
khng bt c chut nn thy xu h, th ngay lp tc cng b c ph nh hon ton:
Khng ng, mo phi ra mt l v trong lng mo c mt cht, khi mt tri chiu vo th
s.... Trn phng din kin thc khoa hc, th cu tr li ca tr ng l ngy th, bun
ci, khng hp logic; nhng l nhng cu tr li giu tr tng tng, c tnh sng to,
hp vi logic t duy ca tr. Vy nn, s ph nh ca gio vin lc ny l khng ph hp.
Tr tng tng ca tr rt phong ph v thn k nhng rt nhiu ph huynh v gio
vin li khng ngng gii hn tr tng tng y c tnh ca tr bng nhng khun mu,
quy tc cng nhc. Di s tri buc ca quan nim gio dc truyn thng, i cnh tng
tng ca tr s mt i s t do, dn b thu hp, thoi ha thm ch mt i chc nng.
C mt cu b khi vit nht k rt thch phng bt tng tng. Cu rt c hng th
vi kin - con vt nh nht v khng long - con vt to nht. Trong nht k ca mnh, cu
thng xuyn ly kin v khng long lm nhn vt chnh. Di ngi bt ca cu, con kin
nh b c th to thnh mt b my, con khng long to ln c th m trn tri t trong
lng, bo v tri t khng b cc tiu hnh tinh khc xm chim.
Chng ta phi tn trng quyn c tha sc tng tng ca tr, chp cnh cho tr
tng tng ca tr, sau ny tr mi c th pht huy y ti nng.

3. Khng irc cm tr ni, phi tr tha sc suy ngh

Khi tr ni ra nhng iu khng thc t, thm ch l hoang ng, cha m cng khng
nn ci hoc mng m tr: Con ni linh tinh g vy? Con chng hiu g c, i ra ngoi
chi i!, m nn ch lng nghe tr ni. Cha m c th hi: Ti sao con ni th? Sao con

li ngh nh vy?. ng thi cn c th tn dng c hi pht trin ch , o su tr

tng tng ca tr. Khi tr v ra nhng bc tranh k qui, khng ra hnh th g, u tin
hy tm hiu v lng nghe cch ngh ca tr, ch khng nn ch trch tr: Con v ci g m
xu th, v lon ht c ln ri! Ch ging cht no c!. Chng ta khng th ly tiu chun
v p v ging nhn nhn vn , m phi ch trng n tr tng tng v kh nng
sng to ca tr. Cho d tr v khng ging, nhng tr c cch ngh ca tr, ngi ln phi
tn trng cch ngh , c v v kp thi ch bo tr.
Thi k u th chnh l giai on thch hp nht bi dng tr tng tng ca tr.
Tr tng tng c th nui dng kh nng sng to diu k ca tr. Hay ni cch khc,
bt k s sng to no cng bt ngun t nhng ngh ngy th k qui. Cc ng b khi i
din vi nhng cu tr li thng minh v tr tng tng phong ph thn k ca tr, nn
trn trng, bo v tr tng tng ng qu y nh bo v i mt ca tr.
Vic gio dc tr phi thun theo t nhin. Tr c quyn t do tng tng. Tn trng
tr tng tng ca tr l s bo v ln nht kh nng sng to ca tr. Tr tng tng
ca tr y v th ngy, a dng phong ph. Tr c th thng xuyn ly mt ci que nh
lm tha cho bp b n, ly mt ci hp nh lm xe y; cng thng m mng mnh c
th bay bng trn mt trng; thng xuyn v hnh nhng cy kem ln cy... Cho d tr c
tng tng ra nhng th k qui th no, th ngi ln cng phi bo v, khch l tr tha
sc tng tng.
chi v tr chi l c s vt cht khi gi tr tng tng. Phi thng xuyn
cho tr chi cc tr chi v cc choi khc nhau thc y tr tng tng, sng to. V
d, mt nhm hnh v cng c th kch thch tr t do tng tng; t tr c th to nn
nhng hnh dng v nhng vt th m tr thch. Phi cho tr nhng vt liu bn thnh
phm, tr t mnh gia cng, ch to theo tr tng tng ca mnh. Trong tr chi, nn
gi tr tch cc, ch ng, linh hot tng tng. V d cho tr chi hng, bn c
th xoa bng bp b ri ni: i! a tr ny sao li au bng th?. Lc , tr s xoay
quanh ch ny trin khai tr tng tng.
Nhng a tr khng c m c v kh nng tng tng l nhng a tr khng c
nhiu hnh phc. Lm cha nn bo v tr tng tng ca tr, ng vin tr dang rng i
cnh tng tng.

YU TH CH C SCH
K hi t r k cho ch ng ta v n i m v u i v th n h q u c a v ic c sch, chng ta n h t
n h p h i t h h in n im v u i g i n g t r , chia s th n h q u c a v ic c sch v i t r , iu n y
s l m cho t r c c m gi c thu h o c h , n g th i c h n g th v i v ic c sch.

C nhn ni: c vn quyn sch, i c vn dm. Nh trit hc ni rng: Sch l

nc thang tin b ca nhn loi. Khi con bn thch c sch, con s hc c cch yu
thng, con s bit yu bn thn, yu mi ngi, yu cuc i v yu th gii... c sch c
th lm cho con bn hiu c mi th.

Cng bi c duyn vi sch, nn mt ngi ch hc ht lp su nh ti mi c th tr

thnh Tc gi, Ging vin i hc, Nh bo ni ting, Ngi dn chong trnh, Bc
s tm l. Nu nh khng c sch, chc ti ang lm rung qu, hoc ang lm thu
thnh ph. ong nhin ti khng ni lm rung hay lm thu l khng tt, ti ch mun
ni, sch v gip ti trng thnh, gip ti c th o su ht tim nng v pht huy cao
gi tr ca bn thn.
C ngi tin hnh iu tra nhng a tr c xp vo danh sch Mi thiu
nin tiu biu ton quc, v pht hin nhng a tr ny c nng lc c sch tt hon
nhng a tr khc. Cng c ngi tng phng vn nhng ngi thnh cng, v thy
rng khi tng kt kinh nghim thnh cng, nhng ngi ny u nhc n li ch m vic
c sch mang li cho h...
Th tng n Gia Bo tng ni vi nh bo rng rt nhiu cu th m ng dn ra l
nhng g ng hc c t thi hc sinh thng qua vic c cc ti liu ngoi gi ln lp.
Chnh v th, ng khuyn khch ton dn c sch.
Con ngi khng c sch s b s phn trng pht, mt dn tc khng c sch s b
lch s trng pht. c sch khng ch l mt hot ng quan trng trong cuc i ca mi
con ngi, m cn tr thnh phng thc sng ca mi con ngi.
Mt ngi mun hc thnh ti, phng php quan trng l phi khin c sch tr
thnh thi quen. Bi dng thi quen thch c sch cho tr t nh s mang li rt nhiu
li ch cho tr trong sut cuc i. T chc Kinh t th gii tng tin hnh mt cuc
iu tra v nng lc c ca thanh thiu nin ton th gii, kt qu cho thy, thanh thiu
nin 15 tui khng th hc c mi kin thc v k nng m sau ny trng thnh h cn
dng n trong trng hc. Nh vy nng lc c chnh l c s ca vic hc tp v l
ngun vn ln nht trong sut cuc i ca con ngi.
Nhng lm th no mi c th khin tr thch c sch, bin vic c tr thnh
phng thc sng ca tr? Rt nhiu ph huynh cm thy au u khi ni ti vn ny.
Trong thc t, chng ta bt gp rt nhiu tr khng thch c sch, thm ch ght c sch.
i vi chng, c sch l mt vic rt kh khan, t nht; thi gian ri chng thch xem tivi
hay chi in t hn. Chng khng th ngi yn, tp trung c c.
Cho nn, bi dng nim hng th vi vic c sch ca tr l mt cng trnh trng
k, cn s kin tr v lng tin. T nhng kinh nghim ca ti trong vic hng dn Y Y c
sch, ti c th tng kt nh sau:

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. vic c sch phi bt u ts&m
Vic bi dng nim hng th c sch ca tr bt u cng sm th hiu qu cng
cao. Ngi Do Thi yu thch c sch nh yu chnh sinh mng ca mnh. Trong gia nh
ngi Do Thi, khi a tr c th hiu c mt cht, ngi m s nh vi git mt ong ln
trn quyn Kinh Thnh, ri bo a tr lim nhng git mt trn . ngha ca nghi thc

ny l: Sch v l mt ngt. c sch l mt vic rt vui sng v ngt ngo, qua c th

khoi dy trong tr hng th i vi sch v.
Ti bt u bi dng hng th c sch ca Y Y ngay t khi con mi 10 thng tui.
Lc u, hng ngy ti u c cho con nghe nhng cu chuyn trn bo nh. Bo nh c
th coi l i tng c sm nht ca con. Mi khi ti m quyn bo nh, dng tay ch cho
con nhng bc nh trn quyn bo v k chuyn cho con nghe, con cng ch tr theo, va
nghe va ci.
Khi 1,5 tui, Y Y bt u nhn mt ch. Th l ngoi xem tranh ra, con bt u hng say
vi cc con ch bn cnh. Trong nhng cun sch ti mua cho con, tranh dn dn t i,
ch ngy cng nhiu ln. Sau , ti a con i hiu sch, dn con n quy sch thiu nhi,
con c ngp trn trong ng sch rc r cc sc mu, dy con chn nhng quyn
sch mnh yu thch. Nhng lc nh vy, con u rt hng phn, lt m ht quyn ny n
quyn khc, nhn chm chm vo quyn ny, nhng li thch ly quyn kia...
Khi Y Y hon 3 tui, con c th nhn c hon 300 ch Hn hay dng, c th c v
hiu c ni dung ca nhng cu chuyn on gin. Th l, dn dn ti khng c chuyn
cho con nghe na, m dy con cch t c, sau con k li cho chng ti nghe. Di s
hng dn t m ca ti, Y Y ngy cng c hng th vi vic c sch. n khi vo mu gio,
trong cp ca con ngoi nhng sch v m khi ln lp cn dng, lc no cng c mt quyn
sch con thch c; phn ln thi gian nh, con dnh c nhng cun sch mnh yu
thch; khi cng ti i nh sch hay th vin con khng h t ra chn nn, cho d ti trong
y bao lu con cng rt t i ra ngoi, bi con cng ang say m tm quyn sch m con
thch.

2. m bo thi, gian c sch

iu ct yu khi c sch l phi kin tr. Nu nh ngy no cng dnh cho tr mt
cht thi gian c sch, d ch khong 10 pht mi ngy, nhng tch ly dn dn s thnh
mt con s khng l.
Ti v Y Y cng ln k hoch cho thi gian biu ngh ngoi trong ngy, thi gian c
sch cng c thi gian c nh ging nh thi gian xem tivi; ngoi ra trc khi ng na
ting cng l thi gian c sch c nh.
V mun tranh th cho con c nhiu thi gian c sch, ti tng n trng ngh
vi c gio v thy hiu trng gim bt bi tp nh ca con i. Bi theo ti, trong bin
sch rng ln v bin c rt nhiu kin thc ch i con khm ph, th c g hng ngy con
li phi b u vo nhng bi tp, nhng cu hi cng nhc lp i lp li m ri xa th gii
tri thc phong ph, v cng rng ln.

3. To ra bu khng kh c sch
Mt bu khng kh thch hp mi c th m bo cho tr c tm trng vui v, tp trung
c sch. Ci gi l Th hong mn a ti t chnh l khng kh c sch ca gia nh,
yu t quan trng bi dng nn nhng bc tao nhn mc khch. Nu cha m l phn t

tr thc, vn c thi quen c sch, t nhin con ci cng c nhng nh hng tt.
Bu khng kh y bao gm hai phng din, th nht l trang thit b. Nh trn
ni, trong nh phi c sch c, trong gii hn iu kin kinh t cho php, c th tn
dng mi iu kin mua cng nhiu sch cng tt, m phi y cc chng loi nh
sch bch khoa ton th, sch vn hc, sch lch s, sch a l.... Cng nn chun b mt s
sch tra cu tr c th t tra cu khi khng hiu, hoc mun hiu r. Ngoi ra phi c
n oi c sch, v d mt cn phng yn tnh, mt chic bn, mt cy n... Th ngh xem,
nu nh trong nh ngay c bn c sch cng khng c th lm sao tr c th yn tm c
sch c.
Th hai l iu kin phn m m . Trc ht trong nh phi c mt khng gian yn tnh
c sch. Chng ta khng th bt tr c sch trong khi tivi ang bt to ht c, hoc
trong nh n o, m v i ting ung ru, choi mt chc ca ngi ln c. Tt nht
cc thnh vin trong nh u phi c thi quen c sch, cng nhau c sch hng ngy,
cng nhau tho lun nhng ni dung c c. Nh vy tr rt d chm m trong bin
sch v bin. Kh nng thch nghi ca tr rt cao, tr cng rt d b nh hng bi mi
trng xung quanh. M un tr thch c sch, u tin bn thn cha m cng phi thch c
sch.

4 . T h it n g x u y n a c o n i h i u s c h
a tr i hiu sch l con ng tt nht gip tr tip xc v i sch v. Ngoi ra c th
a tr n nhng noi nh th vin, hi ch trin lm sch... Nhng a im nh vy
khng ch gip tr cm nhn c khng kh c sch say m, gip tr c th tm thy
nhng cun sch hay cho mnh; m khi n , c thng thc nng niu nhng cun
sch m i, c cm nhn mi thom ca giy mc, tr s vui v. Nh vy, c th bi dng
tnh cm ca tr i v i sch.
Nhng nm gn y, ch cn c th i gian l ti a Y Y i hiu sch, ln th vin hoc
l i hi ch sch. Dn dn, n hiu sch, ln th vin tr thnh s thch chung ca hai
cha con ti. Lc u i hiu sch, ti thng phi i theo Y Y, quan st xem con c sch g,
khi cn thit th hng dn con chn sch. By gi, bc vo hiu sch th cha con ti mi
ngi mt noi, t tm nhng cun sch mnh thch, ri m chm trong th gii ring ca
mnh. Rt nhiu ln ti gic con i ra ngoi v mt, nhng con vn t v nui tic: i con
xem xong cun sch ny , c khng ? . Ln no n hiu sch chng ti cng chn
mua c nhng cun sch m mnh yu thch nht, em v c k.
5 . C m n h n c n i m v u c a v i c c s c h
S d tr thch choi tr choi l b i v choi tr choi lm tr thy vui. Nh vy mun tr
thch c sch, cng phi cho tr c hi cm nhn nim vui khi c sch. Bn c th a tr
i tham gia cc cuc thi c hot ng c sch, khi tr c mt cht thnh tch th phi kp
thi khng nh... Ngoi ra khi tr ang chm ch c sch, chng ta khng c lm phin
tr, cng khng th yu cu tr lm theo s thch ca chng ta. iu bn cn lm l chia s
nim vui nim hng th ny, ch khng phi l ph v khng kh ca tr.

Ngoi ra, khi tr ni vi chng ta nim vui v s thu hoch ca tr khi c sch, bn
phi th hin nim vui ging tr, chia s thnh qu c sch vi tr, nh vy s lm tr cng
c cm gic thu hoch, ng thi cng c hng th vi vic c sch.
T khi Y Y hc lp mt, con bt u c bo Vn hc. Khi k mt ca lp hai kt
thc, bo Vn hc t chc cuc thi Hi p kin thc c bo, Y Y lin ni vi ti rng
con mun tham gia hot ng ny. Ti ng h con. T h l Y Y bt u tr l i cc cu hi.
Ti vn nh cu hi cui cng Kin ngh v kin ca bn i vi bo Vn hc?. Y Y tr
li nhng bi vit ca bo Vn hc (Bn dnh cho nhi ng) i a s u ch thch phin
m, nhng u bi vit li khng c, con kin ngh ta son nn ch thch phin m cho
u bi vit.
Hai thng sau, bo Vn hc gi cho Y Y mt bu kin, l mt giy khen, Y Y t
gii ba trong cuc thi ny; km theo phn thng l mt ti bt rt p. Y Y vui sng nhy
ln, ti dang rng hai tay m con vo lng v ni: Con tht gii!.
T , Y Y cng thch c bo Vn hc hon, mi k bo ra, con u chm ch c ht
bi vit ny n bi vit khc. Tnh tch cc ca con i vi vic c bo cng ln th ong
nhin tnh tch cc ny cng c th hin trn phong din c sch.
6 . Khng ngng lm mi. quan nim t tng

ng thi vi vic hng dn tr c sch, cc bc ph huynh cng phi thng xuyn

c sch. Lm th khng ch l lm gong cho tr, pht huy tc dng ma dm thm lu;
m cn c th trng thnh cng tr, khng ngng lm mi quan nim ca mnh; t kp
thi hng dn v gip tr c sch mt cch khoa hc. Khng t ph huynh ng h tr c
sch, nhng do quan nim c h, khng tip nhn nhng s vt hin tng mi, ch hn
ch cho tr c nhng sch tham kho lin quan n mn hc trn lp hoc l nhng tc
phm ni ting, cn nhng sch m mnh khng bit th cm tr c. Xu th ny c th lm
hn ch tm nhn ca tr, lm phm vi c ca tr b thu hp, t to nn s thiu ht v
tri thc v nng lc. Chng ta nn tr pht trin ton din, hng dn tr c nhiu sch
v; ngao du trong i dong sch rng ln, tr mi c c nhng dinh dng phong
ph, khng mc bnh kn thc n.
Ni tm li, thi i hai tai khng quan tm mi s, ch mt lng c sch thnh
hin l qu kh, bi ngoi sch v, cn c nhiu th tt p khc. Khin tr c hng
th vi vic c, bin vic c tr thnh phong thc sng, iu ng ngha vi vic cho
tr cha kha m cnh ca kho tng tri thc, chp cnh tr bay ln bu tri rng ln...
Thc ra, cha con cng nhau c sch chnh l mt cch quan trng bi dng hng
th ca tr vi vic c. Bi dng hng th ca tr vi vic c sch, cng tr c sch, l
mt hot ng quan trng trong gio dc gia nh; va c th hng dn tr hc tp tri
thc, va gip cha m bc vo th gii tm hn tr, tng thm ngn ng chung trong giao
tip gia cha m v con ci; li va thc y s trng thnh ca tr.
c sch c th nh hng n cuc i ca con ngi, c th thay i vn mnh ca
mt con ngi. Ti chnh l mt minh chng sng.

INTERNET L DNG
Rt nhiu thnh p h c quy nh r rng l tt c hc sinh cp hai u phi bit s
dng my tnh. C th thy, bt tr trnh xa internet ng ngha vi vic tch tr ra khi
x hi, cng ng ngha v&i vic tcmg lai tr s b x hi o thi.
Bc vo th k mi, chng ta n cho mt thi i mi - thi i internet.
Trong x hi hin i, cng ngh thng tin pht trin v cng mnh m, xm nhp vo
mi mt ca i sng con ngi. S xut hin ca h thng mng em n cho con ngi
rt nhiu tin ch, v d: mua trc tuyn, c sch trc tuyn, gio dc t xa, lm vic
trn mng, giao dch thong mi in t. C khng t hc sinh cp hai tm thy c
nim vui v nim hng th v bin vi vic hc nh internet.
Tc dng ca internet khng ch gii hn vic tch ly v truyn b thng tin. Khng
g c th ph nhn, ngy nay nng lc tip nhn thng tin v nng lc x l thng tin u l
nhn t quyt nh ti cng vic, x hi v mi trng vn ha ca con ngi. cc nc
phng Ty pht trin, cc trng hc bt u tin hnh hnh thc ging dy hc tp
khng cn sch v. Trung Quc, mi ngi u hc tp v nm vng cng ngh thng
tin, bit cch s dng my vi tnh v internet, tr thnh mt ni dung, mt nhim v
quan trng ca ngnh gio dc.
X hi pht trin, nhng ngi khng c c hi tip xc, hc tp v nm vng cng
ngh thng tin s rt kh xin vic, d b x hi o thi. Rt nhiu thnh ph c quy nh
r rng l tt c hc sinh cp hai u phi bit s dng my tnh. L no ch v lo lng tr s
h hng khi s dng internet m bt tr phi trnh xa internet, hay chnh l tch tr ra khi
x hi, cng ng ngha vi vic tng lai tr s b x hi o thi sao?
Hin nay cp n cc tr chi trn mng, hu nh tt c cc bc ph huynh u thay
i sc mt. H khng dm cho con chi cc tr , bi ngh rng n ging thuc c i
vi tr. V th trnh vic xy ra, h khng mua my tnh, hoc l c mua nhng khng
ni mng, hoc c ni mng cng kin quyt khng cho tr ng tay vo.
Ti c mt ngi bn, v quan h cng vic nn my tnh nh nht nh phi ni
mng, nhng li lo lng c con gi hc trung hc nghin ln mng, ngh i ngh li, nh
vng trm dng in thoi ln mng, hm no cng i n m khuya, con ng say mi
kt ni mng. Dng xong, li rt dng c kt ni mng ra v giu i. Nhng ph huynh
ging nh bn ti rt nhiu, c ngy gim st con, khng ngt cu nhu v con... ch
ngn cn con ln mng chi in t.
Thc t ng l c rt nhiu tr nghin ln mng, nghin chi game trn mng, nghin
chat... iu nh hng rt xu n s trng thnh ca tr. Rt nhiu tr nghin mng
n khng th dt ra ni, nghin n ni qun ngy qun m, qun n qun ng, trn hc
ln mng. Nhng a tr ny thng khng bit khng ch bn thn, khng ch thi
gian, khng ch chi ph ln mng; chng khng bit chn ni dung, cng khng bit thn
trng khi kt bn trn mng; gy ra bao ni phin mun cho cha m v thy c. Nhng v
iu ny m khng cho tr ln mng, th cng khng phi l cch hay.

i V(*) tr thy khng bng cch ngn nc, m nc lu thng. i vi tr,

internet l cng c hc tp, l ca s hiu bit th gii, v trn mng cng c nhng tr
choi gii tr ph hp.
V th hng dn hc sinh ln mng th no c li tr thnh mt vn thit
thc. Cha m c thi gian nn cng con ln mng tm hiu, cng con tn hng nim vui
m internet mang n. Cha m phi gip con trnh nhng him ha ca internet, hng
dn con tip nhn cc tri thc trn mng mt cch ng phong hng. Khng th v trn
mng tn ti nhng vn ha xu m cm tr dng, iu mu cht l vic nh hng cho
tr.
Vy, chng ta nn dy con cch tn dng internet nh th no? Ti xin mn php c
a ra mt vi gi di y.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Phi xc nh mc ch r rng ca vic dng internet
Cho tr bit, li ch ln nht ca vic dng internet chnh l ngun thng tin di do
m n em li. Cc bc ph huynh phi c thc hng dn tr bit cch tm kim thng
tin mnh cn trn internet, ng thi tch cc p dng n vo cuc sng, cng vic v hc
tp. Hy yu cu tr phi dng internet mt cch vn minh, lnh mnh. Ti sao hin tng
thanh thiu nin nc ngoi nghin mng li khng nghim trng nh chng ta? C chuyn
gia ni rng, nc ngoi iu u tin cha m s dy con l cch s dng my tnh v
internet mt cch lnh mnh. M, cha m dng my tnh v internet; con ci nhn, hc
theo v trng thnh. Trung Quc, vn tn ti hin tng bn thn cha m dng internet
cng khng vn minh, cng nghin chat, cng nghin game, bo sao tr khng b ly nhim.
Th mi ni, dng internet vn minh th phi ly hng dn lm cng tc ch o, d
phng ch l ph. Cc bc ph huynh khng th coi my tnh l hng thy, th d; internet
l xu hng pht trin khng th ngn cn, chng ta phi ch ng tip nhn th thch
ny. Mun con khng b sa , lc hng th trc tin cha m phi hc c cch s dng
my tnh mt cch ng n, lnh mnh, khoa hc, c nh vy mi nh hng tt n con.

2. Phi thuxrng xuyn trao vi. tr nhng hiu bit khi dng internet
Phi trao i vi tr v cch nhn nhn mt s thng tin trn mng, nh trn mng c
thng tin g mi, con cm thy vic ny th no... Lu trao i vi tr bng thi bnh
ng, bit c cch ngh chn thc ca tr; ng thi cng ni vi tr cch nhn nhn
ca mnh hng dn tr. Nu ti thy trn mng c nhng thng tin m Y Y cm thy
hng th, ti s chia s cng con, Y Y cng lm th vi ti. Xem xong, chng ti thng trao
i cch ngh ca mi ngi v thng tin . Nh vy, va c th tn dng internet hc
tp, va c th dng n gii tr, va c th gn kt tnh cm cha con.
Tr dng internet l cn thit. Cc bc cha m c th cng ln mng vi con nh cch
ti lm. Nhng trc , hy lm tt cng tc d phng, hng dn tr t m, c th lm
th no dng internet c ch nht cho cuc sng v hc tp. Hy gii thiu cho tr mt s

trang web, din n c ch. Hy cho tr mt nn tng tt trc khi tr dng internet. Thc
ra cho tr tip xc vi internet cng sm, th cng c li cho vic tr s dng internet mt
cch ng n, m khng b m mui trong .

3. Phi g. hn thi, gian ln mng

Tnh t gic ca tr cha cao, rt d nghin mng, nu nh dng cch th bo cm tr
ln mng hon ton, d dn n phn ng ngc. Phong php ng n l cng trao i
c cch nhn chung vi tr, sp xp thi gian c nh ln mng, khng vt qu mt n
hai ting mi ngy m khng gy nh hng n vic hc. Phi cho tr bit internet ch l
mt loi cng c h tr trong hc tp v cuc sng, lm dng internet mt cch qu mc
khng ch nh hng n hc tp m cn c hi cho sc khe.
Ch cn lu ti nguyn nhn ny: Tr nghin ln mng khng phi l li ca tr, cng
khng phi l li ca mng, m l li ca cha m. Nu cha m c th dnh thi gian cho
con, quan tm n th gii ni tm ca con, giao lu nhiu vi con, l ngi bn ca con;
nu cha m cho con quyn c choi, khng cm con choi nhng tr choi con yu thch,
to cho con khng gian v iu kin choi nhiu hon, ch khng phi ch ni nhng l i i
loi nh: Con phi chm ch hc tp ; nu cha m c th to c hi cho con gp g, tip
xc, giao lu nhiu vi mi trng, vi bn b, ng vin con tham gia cc hot ng tp
th; nu cha m c thc hc hi, khng ngng nng cao nng lc gio dc, c nhn thc
ng n v internet, bit iu tit, iu chnh kp thi phng thc gio dc ca mnh vi
con... th chc chn con bn s khc.
Thi ca Y Y i vi internet c th chng minh, nu chng ta hng dn ng
cch, my vi tnh s bin thnh choi tr tu hu ch va em n cho tr nim vui, li
va c th nng cao nng lc tng hp ca tr. Lc 3 tui, Y Y bt u tip xc vi
internet, hc cch khng ch chut, thao tc bn phm, tm kim n gin... Dn dn Y Y
tr thnh cao th internet, ngay c ti v v ti c lc cng phi hi con.
Hng ngy ti u sp xp mt khong thi gian c nh cho con ln mng. Lc , Y Y
c th t do lm nhng vic mnh thch trn mng. Ht thi gian, Y Y s t gic tt my
tnh.
Ti cn dy Y Y cch chi c tng trn mng. Nh vy, ti c th l ngi bn chi
vui v ca con. By gi, ln mng tr thnh mt hot ng thng nht thit yu vi Y
Y, con tr nn gn gi vi internet hn, hiu c cch lm th no tn dng internet,
lm th no tr thnh ch nhn ca internet.
Internet l con dao hai li, nu bit cch tn dng th n tr nn hu ch vi cuc
sng; bng khng n s l th v b, c hi n chng ta. Cng ging nh con dao trong
bp vy, vi cc b ni tr, n l cng c hu ch; vi nhng k git ngi, n li l mt
hung kh st nhn.
X hi loi ngi bc vo thi i cng ngh thng tin, khng bit s dng my
tnh s tr thnh ngi m ch. My tnh xa m ch bt u t vic chi game trn
mng. iu s khin tr yu thch my tnh, xa b cm gic mi m ca tr i vi my

tnh, dn bit cch s dng my tnh v internet hp l.

LI SNG KHOA HC
Cng mt loi hnh v khng ngng lp i lp li, trong no s hnh thnh phn x c
iu kin c nh, rt kh thay i.
Th no gi l li sng khoa hc?
Cch sng khoa hc tc l hnh thnh thi quen sng khoa hc. Vy, ngi cha nn
gio dc tr nh th no tr hnh thnh thi quen sng khoa hc?
S hnh thnh thi quen sng ca tr chu nh hng rt ln t li sng. Li sng khoa
hc, sp xp mi vic hp l rt quan trng i vi s trng thnh ca tr. Cha m phi
cn c vo tnh hnh sc khe, hc tp, c tnh, nhu cu... thc t ca con ln k hoch
theo ngy, tun, thng cho con. Phi xc nh r khi no nn lm g, lm nh th no, ch
khng c ty thay i, bin nhng thi quen tr thnh li sng khoa hc.
S hnh thnh thi quen sng khng d thay i, hnh vi ca mt con ngi mang tnh
khuynh hng, tc l thch dng nhng ng tc, ngn ng, cch ngh quen thuc gii
quyt vn , bi nhng cch lm quen thuc th tn sc. Tr cng khng phi l ngoi
l. Nh c tr khi chn thc n, ban u thng la chn ngu nhin, vi nhng th khng
n c hoc n vo thy kh chu, sau ny khi nhn thy chng th phn ng u tin l t
chi, c nh vy hnh thnh thi quen khng n nhng y na.
Hnh thnh thi quen cn mt qu trnh lu di, m thi quen mt khi hnh thnh
ri rt kh thay i. Cng mt loi hnh vi khng ngng lp i lp li, trong no s hnh
thnh phn x c iu kin c nh, rt kh thay i. Cng ging nh tr bt chc ni lp,
lc u l v thy vui, sau thnh quen ming, nu khng dng bin php mnh sa
sm, th c khi c i cng khng th sa ni.
Chnh v vy, cc bc ph huynh nht nh phi ch trnh cho tr hnh thnh nhng
thi quen sng khng tt ngay t nh.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngird cha

1. Vic ca mnh phi t mnh lm
Trc khi chun b cho tr i hc, hy tr hc cch t gp chn mn, t thc dy, t
ci - mc qun o, giy, tt, hc cch t ra mt, ra chn, lau ming, nh rng, git khn
mt, b com, dn dp bn n... Nn bt tr lm mt s vic trong kh nng ca tr, hc mt
s k nng lao ng on gin, bit ng m ca s, qut nh, lau bn gh, hc cch t mnh
ly choi, sch v v cc dng c khc...
Ng phi t mnh ng dy, nhng vic c th lm phi t lm. y l l lun thng
sut ca ti vi Y Y ngay t khi con bt u c thc. Khi Y Y 3 tui, nh ti thu ngi
gip vic, v nung chiu Y Y nn c gip vic thng gip Y Y mc qun o, tht dy giy.

Ti kho lo ph bnh, nhc c y nhng vic con c th lm th hy cho con t lm, ch

gip khi vic vt qu gii hn la tui ca con. Cho nn ngay t nh Y Y c th t
mnh mc qun o, tht dy giy, khi ln hon l t bit git tt, b tr c trong phng,
ri t mnh x l nhng vn kh trong cuc sng.
2 . D y tr t q u n l m n h
Cc bc ph huynh thng than phin, con mnh khng bit thu dn sch v, vt
chng ba bi, cha m nh phi lm gip. Thc ra, nguyn nhn ca nhng thi quen xu
chnh l kt qu ca vic cha m lm h con mi vic, khin tr khng c kh nng t qun
l bn thn mnh.
Ngay t khi Y Y bt u i mu gio, ti con t mnh sp xp, thu dn sch v,
choi, v nhng dng khc.

3 . N g u y n tc l p k h o c h
Cc v ph huynh phi tr hiu c khi no nn lm g v khi no khng nn lm
g, ng thi bit khng ch c mun v hnh vi ca mnh. V d, khi lm bi tp th nht
nh phi tp trung lm bi, lm xong thu dn sch v vo mi c xem tivi v choi; phi
hnh thnh thi quen ng sm, dy sm, n com ng gi...
c cha lm gong t b, t nh ti c thi quen trc khi lm vic g phi c k
hoch d tr trc, hcm na my nm trong qun i, ti hnh thnh thc t kim ch
bn thn, sng c nguyn tc. Nhng ngi n vn phng lm vic v phng sch ca ti,
u s nhn thy lch lm vic v thi gian biu ngh ngoi trong mt tun c sp xp rt
khoa hc. Lch lm vic v thi gian biu khoa hc khin lch trnh trong tun ca ti khng
b chng cho, khng b ri, nh vy m hiu qu cng vic ca ti cng thng cao hon
ngi khc.
Ti cng rt c thc truyn thi quen ny cho Y Y. Khi Y Y hc mu gio 5 tui, con
bit t lp thi gian biu cho mnh. n by gi con ra k hoch v thi gian biu
cho vic hc, thi gian biu ngh ngoi, t hc, c sch, k hoch tch ly qun l ti chnh,
ng thi bt buc mnh phi thc hin.

4. B i d n g th i q u en ch i tiu
Mc sng ca con ngi ngy cng cao, li sinh t, cho nn i vi mt s yu cu vt
cht ca tr, ch cn con ni mun g, cha m u p ng ngay. Phn ln cc bc lm cha
lm m u cho rng, mnh c iu kin kinh t nh vy, tha mn nhu cu ca tr cng
khng c g kh khn, ti sao khng lm cho tr vui. Thm ch nhng ngi khng c iu
kin kinh t cng ni rng Khng c tin cng phi vay tin mua cho con; con ngi
khc c, con mnh khng th khng c. iu ny tht ging vi cu ni ca ngi thp
Vong Tin H(*); C iu kin phi lm, khng c iu kin th cng phi to ra iu kin
lm .
iu ti mun ni l, nhu cu vt cht ca tr khng phi khng th p ng, nhng

cn phi xem xt tnh hung c th. C mt s nhu cu ca tr chng ta nn p ng kp

thi, nhng cng c nhu cu ca tr, chng ta phi xem xt. Ti thng da vo tnh hung
c th phn loi nhu cu ca con, ri xem xt nn p ng ngay, p ng t t, hay
khng th p ng.
i vi nhng yu cu c bn ca tr nh tri lnh phi mua o bng, dng hc tp
dng ht phi mua ci mi b sung, chng ta ng nhin phi p ng kp thi. Nhng
nhiu lc c th khng cn p ng ngay. Cc bc ph huynh thng hay than phin, tr s
khc m i n McDonalds, i mua chi m mnh thch bng c... D than phin
vy, nhng ch cn tr khc i, l h li mi lng, vi vng d dnh con, lp tc p ng
yu cu ca con. Lu dn tr s hnh thnh thi quen xu, ch cn mun l phi c p
ng, khng bit cch khng ch bn thn, khng c lng kin nhn ch i. Hnh thnh
thi quen chi tiu khoa hc cng l bi dng kh nng qun l ti chnh ca tr, iu rt
c li cho cuc sng sau ny ca tr.
5. P h i c k lu t vi. bn thn v tun th thi, g ia n m t cch q u y c
Khng c quy c, n np, s vic kh c th vung trn. Nhng c n np m khng
tun th cng khng c. Trong cuc sng, chng ta va phi tun th nhng nguyn tc
chung m x hi ra, ng thi cng phi t t ra v nghim khc thc hin nhng
nguyn tc ca bn thn mnh.
Ni n vic tun th thi gian ca ngi Trung Quc, phi k n nht l hin tng:
Thi gian thng bo hp phi sm hn thi gian hp chnh thc na ting, v d thng bo
8 gi hp th thc t 8 gi 30 pht mi hp. Hn 8 gi, nhiu khi 8 gi 30 pht cng vn
cha thy ngi u.
Ti rt coi thng nhng ngi khng tun th thi gian, trong t in ca ti khng
c hai ch n mun. Tn trng ngi khc cng chnh l tn trng bn thn mnh. Yu
cu ca ti vi con gi cng vy.
S hnh thnh thi quen sng tt cng khng phi chuyn mt sm mt chiu, cho nn
cha m khng th vi vng, m phi c lng kin tr. Nhng ngi cha phi ch bi
dng thi quen sng khoa hc cho tr, ch khng tr hnh thnh nhng thi quen
xu, bi v mt khi hnh thnh th rt kh sa. Nhiu tr bit mnh c thi quen xu,
nhng thng khng th khng ch bn thn m lp i lp li nhng thi quen xu . Lc
ny, ngi cha phi gip tr ngn chn v thay i nhng thi quen xu.
Thi quen tt phi c bi dng trong thc tin. Trong cuc sng phi , gim
st, kim tra hnh vi v biu hin ca tr; c thc hng dn tr pht huy nhng hnh vi
tt. Gia nh l mi trng u tin tr trng thnh, l ci ni hnh thnh nhng thi
quen ca tr; v th, cuc sng gia nh v thi quen sng ca cha m c nh hng rt ln
n tr.
Tm hn tr l mt mnh t thn k, bn trng t tng th s gt c hnh vi, trng
hnh vi th s gt c thi quen, trng thi quen th s gt c tnh cch, trng tnh cch
th s gt c s phn. V th, hy gip tr hnh thnh thi quen sng khoa hc.

PHI C THC CHUN XC VE GII TNH

Mun tr nhn thc chnh xc v gii tnh th nht nh phi t tr trong mi
trng c hai gii tnh, trong mi quan h tng h, so snh ca tr vi nhng ngi
khc gii.
Ngy nay, cc bc ph huynh hu nh thc c vic cng tr tho lun nhng
vn cm k v gii, bi y l mt vn khng th n trnh. i mt vi vn ny,
cha m nn tr li nh th no, c th bi dng thc gii tnh chnh xc cho tr?
Mt ngi coi mnh l nam hay n, tm l hc gi l thc phn bit gii tnh. Thi k
di 1 tui, tr bt u khm ph c th ca mnh. i tng ngi khc m tr tip
xc sm nht l cha m; trong qu trnh tip xc vi cha m, tr dn nhn thc bn thn,
pht trin ci ti, hnh thnh khi nim v nhn thc ci ti v ngi khc. Trong s
phn bit ci ti v ngi khc, th gii tnh l mt iu rt quan trng. Khong 3 tui,
tr hnh thnh thc phn bit gii. Mun tr nhn thc chnh xc v gii tnh, th nht
nh phi t tr trong mi trng c hai gii tnh, trong mi quan h tng h v so snh
ca tr vi nhng ngi khc gii.
B Cng Cng, 2,5 tui, c ln tm cng em gi, hai anh em nhy thm thm vui v
di nc. Sau rt nhanh, s ch ca chng li chuyn sang nhng im khc nhau
trn c th ca nhau. Cng Cng cho rng em gi thiu mt th ging mnh. Tm xong,
Cng Cng em iu nghi vn ca mnh ra hi cha: Ti sao em li khng c chim?;
Ti sao con ng t m em li ngi t?; Ti sao Tiu Bo Bo li trong bng ca c?;
Tiu Bo Bo s chy ra khi bng c nh th no?; Cha cng c th sinh Tiu Bo Bo
phi khng ?; Ti sao con khng nhn thy cha m ci nhau?.
Gp nhng cu hi nh vy, i a s nhng ngi cha u cm thy kh tr li, bi
khng bit ni th no tr hiu. Thc ra i vi tr trong giai on mm non, chng ta c
th dng nhng s so snh hnh tng nh tranh nh gip tr hiu. V d c th ni vi tr:
Trong bng c n mt bng hoa rt thn b, Tiu Bo Bo dn ln ln trong n hoa .
Tr li nhng cu hi nh: Em gi ti sao li khng c chim? Ti sao em ngi t, ngoi
cch truyn t cho con nhng kin thc gii tnh cng nhc kiu nh y l s khc bit
gia nam gii v n gii ; chng ta c th hng dn tr c s nhn thc v vai tr gii
tnh ca bn thn; v d nh c th ni vi tr rng V con c chim cho nn con l con trai,
con ng t; cn em th khng. Gio dc gii tnh cho tr nn l gio dc mm, c ngha
l chn mt s bc tranh hoc mt s hnh nh ng gn gi vi tm l ca tr, gip tr
hiu t nhng bc tranh , cng vi s ln ln dn dn ca tr, chng ta tng bc gii
p nhng thc mc ca tr v s khc bit gii tnh v v tnh dc.
S hng dn sai lch v gii tnh l mt vn m cc ph huynh cn ch .

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Nhn thc ng n vai tr gii, tnh ca tr
Khi bn nhn thy mt b trai thch th vi vic chi hng, hay m mt con bp b

hoc mt b gi phi nga ng vai cnh st, liu bn c lo lng sau ny tr s c s ln ln

v gii tnh khng?
Mt mi ca Dong Dong thanh t ging nh mt b gi. v khi mi lt lng th cht
cu rt yu, s nui mi khng ln nn b ni chm sc cu nh chm sc mt b gi,
cho cu mc nhng chic vy mu hng, v buc tc hai bn. By gi Dong Dong 5
tui, tnh cch rt im m nh nhn, khng thch ct tc, h c ni n ct tc l cu khc
a ln. Cu thch bi trm son, i giy cao gt ca m. Cu khng bao gi choi siu nhn
hay t, nhng h thy bp b l mt cu lin sng ln. Thy con nh vy, cha m ca
Dong Dong rt au u, nhng khng c cch no, bi c mua cho cu nhng choi
ca con trai cu cng khng choi. H th th nhn mnh vi cu, cu l con trai, cu cng
ch gt u, nhng sau li thch nng nu ging b gi.
Tun bo Trng Khnh ra ngy 30 thng 8 nm 2008 cng ni v mt hnh vi qui d
ca mt b gi 11 tui, hc lp 5. C b ny tc ngn, mc qun i, ngi l tuyt i
khng th nhn ra y l mt b gi, c b cn rt thch mt bn gi cng lp. C b i cha
m a i phu thut chuyn gii, nhng tt c cc bnh vin ln Trng Khnh u
khng dm tip nhn bi v kt qu kim tra cho thy c b l mt b gi hon ton bnh
thng, ch lch lc v gii trong tm tng m thi.
Tm hiu k th c bit, c b nh vy hon ton l do ngi ln khng nhn thc
ng n v tm quan trng ca vic phn bit gii tnh, khng h v cng khng kp
thi un nn, bo ban c b. H nui c b nh mt b trai trong sut 10 nm. Lc nh
cho c b n mc nh mt cu con trai, cha h buc tc, cha h mc vy bao gi, choi
cng ton l sng, t, my bay, i bc, dn n vic c b hiu sai v gii tnh ca mnh.
Cha m ca c b by gi c hi hn cng khng kp.
C mt s tr ln ln trong hon cnh gia nh c bit hoc l chu nh hng ca
phong php gio dc khng ng n, cng rt d ny sinh s sai lch v gii tnh. V d
nhng cu b khng c cha hoc cha thng xuyn vng nh nn s thch, hnh vi cng b
n tnh ha, do b nh hng t b, t m, t cc ch. Li c tr khng mun tip nhn vai
tr gii tnh ca mnh v b nh hng ln t cha hoc m. Nhng thng gp nht vn l
nhng trng hp cc bc ph huynh nui con v mun gii tnh ca con theo nguyn
vng ca mnh. S sai lch ny mt khi hnh thnh v nh hnh, mun thay i s gp
rt nhiu kh khn.

2.
Bi chrnig mi quan h mt thit gia tr v&i cha hoc m cng gii,
tnh vi. tr
Hin nay Trung Quc, i a s cc gia nh u sinh mt con, nn c lc h cm
thy rt hi tic, bi h va thch s mnh m, uy v ca mt b trai va mun s du dng,
ngt ngo ca mt b gi. Vy phi lm th no?
Ti c mt ngi bn trong tnh hung nh vy. Hai v chng h c mt cu con trai,
nhng li thch mt b gi th l h cho cu b mc vy hoa, buc tc, hng ngy trang
im cho cu b ging y nh mt b gi xinh p. Anh bn ti c v rt vui vi iu ny, anh
y ni con trai hay con gi anh y u yu thong, nhng anh y lun cm thy thn thit

vi con gi hcm, hon na b ca b cng mun c chu gi, lm cho ngi gi vui cng tt.
Lc nh cu b thng xuyn nh b ngoi choi vi cc ch cc c khng bit chn, v n
d y l mt vic rt tt, nhung ng tic vin cnh ny khng ko di c lu.
Khi vo hc lp 1, cu b thng khc chy v nh ni cc bn ch ci mnh. Anh bn
ti phn nh chuyn ny vi gio vin, th c c cho bit v s bt thng ca cu lp
nh ni chuyn rt nh nh, i li nh nhng, thch choi vi cc b gi, ng t li m cc
b gi, h gp c gio l cu li n gn ht ngi; khin cc bn trong lp ci ch. Nghe c
gio ni vy, anh bn ti c cht ngc nhin, nhng thc ra anh ta cng pht hin ra con
trai mnh c cht n tnh t lu ri.
Ngy cn i Lin, bn hng xm c mt b gi ln hon Y Y 2 tui. Lc u, ti
tng l mt b trai, bi c b tc ngn, mc qun o trung tnh, c ch ni nng
chng khc g b trai c. Sau ny ti mi bit, th ra cha m ca c b li d, c b sng
cng cha, cha ca c b li thch con trai nn t nh coi c b l mt cu con trai. Nhng
choi mua cho c b khng l sng th cng l xe in t ng.
Sau , ti ni vi cha ca c b tnh hnh ny. Nhn thc c tnh nghim trng
ca vn , cha ca c b lin thay i cch lm ca mnh ng thi thng xuyn cho c
b choi vi Y Y. D sao cng u l b gi, c lc c th mc qun o ca nhau, cng choi
hng... Sau tc ca c b c di. Mt nm sau khi chng ti ri khi i Lin,
c b tr thnh mt b gi xinh p. Bi c b vn l mt b gi du dng v rt n tnh.
Cc ph huynh khi pht hin ra con mnh c s lch lc trong quan nim v gii tnh,
th phi kp thi un nn, bt u t vic thay i mi trng tip xc ca con, mi c th
dn dn gip con tr li bn cht con vn c.
Bi dng mi quan h thn thit gia tr vi cha m cng gii tnh rt quan trng.
Ngi cha nn thng xuyn choi vi con trai, ngi m nn dnh thi gian cho con gi.
Nng tip xc vi nhng ngi cng gii, s gip tr c nh hng t nhng ngi cng
gii vi mnh. Ngoi ra cho b trai c nhng cun sch mang tnh nam tnh, anh hng, k
cho b gi mt s cu chuyn tin n, cng u c ch i vi vic phn bit gii tnh ca
chng.
Bt k chuyn g cng c gii hn ca n, bt cp hoc thi qu u s ch thu c kt
qu ngc li. Nu cc ph huynh qu nhy cm vi hnh vi gii tnh ca tr cng l iu
khng cn thit, v d khng cho b trai theo ui hot ng ngh thut, p buc b phi
tham gia nhng mn vn ng mang tnh cht thi u; cm b gi khng c choi sng
gy, m ch cho php b gi m bp b choi hng. Nhng nghin cu hin i cho thy,
nhng ngi c kh nng thch ng vi x hi tt thng mang c trng ca c hai gii
rt cao. Trong qu trnh pht trin, ch nhn mnh vo c trng gii tnh nam hoc n,
thc ra cng d lm cho tr qu thin v mt s kh nng v hng th no .

3. Kp thi, c v nhng hnh vi gii, tnh hp l ca tr

V d, i vi nhng b trai yu t th chng ta nn biu dong nhng hot ng th
thao nh leo ni, bng v nhng hnh vi dng cm. Hy thng xuyn khen ngi b,

c bit l khi b biu hin nh mt b trai, hi vng b s tr thnh mt tiu nam t Hn.
Chng ta c th ng vin cc b bng li ni, bng nhng mn choi nho nh, c th l
mt khu sng nha cho b trai, hay l mt con bp b cho b gi.
Mi trng ln ln c th nh hng n xu hng gii tnh khi tr trng thnh, v
th cc v ph huynh nht nh phi quan tm, .
Gii tnh ca mt con ngi c rt nhiu loi, trong c bn nht l gii tnh sinh l,
ngoi ra cn c gii tnh tm 11, gii tnh x hi... Trong cuc sng hng ngy, chng ta
thng ch ch n s khc bit sinh l gia nam gii v n gii. Nam khng ra nam, n
khng ra n, th th c th l g?. Thc ra cn c th l ci khc na. Khi mt ngi mang
hnh hi con gi, nhung thm tm li nhn nh mnh l con trai, mi c ch li ni u
ging ht con trai. Lc ny, gii tnh x hi, gii tnh tm l ca c b u c th coi l nam
gii. Nhng ngi xung quanh c th cm thy c b rt k l, coi thng c b, cha m
thm ch cn nh mng c b, tt c nhng iu ny ch khin c b cng au kh v c
nhiu p lc hn.
Trn bo c bi vit v mt cu b tn l Tiu Hiu, 17 tui Thnh , bt chp s
phn i ca mi ngi trong nh, kin quyt i phu thut chuyn gii. Sau khi bo ng
tin, rt nhiu ngi lo rng cu qu nh, tm sinh l vn cha n nh, khng th lng
trc ni mi hu qu; cng nhiu ngi th li trch bnh vin khng c lng tm, lm
vy l qung co hnh nh. Nhng cho d mi ngi phn i th no, Tiu Hiu vn
quyt tm phu thut. Bi b mi ngi phn i kch lit vic chuyn i gii tnh, cu
tng tuyt vng nhy sng cm Giang.
Tiu Hiu l con mt, cha m ht sc nung chiu cu b, h cho cu b mc vy, bm
l tai, eo khuyn tai, tt tc. T nh cu ln ln cng cc ch h, nn nhng thi quen,
tnh cch ca cu b n tnh ha.
Nhng ngi gp kh khn trong vic phn bit v gii tnh ca mnh khi nhn thc
c s chia r ca c th v tm hn, thng cm thy rt au kh. Trong s h, c ngi
mun phu thut chuyn gii, d chi ph cho loi phu thut ny rt cao, li phi chu nguy
him rt ln v sc khe v p lc tinh thn, p lc x hi. Cho d l cc nc phng
Ty pht trin, c c s chp nhn ca x hi i vi ngi chuyn gii vn cn mt
hnh trnh rt di phi i.
X hi ngy cng pht trin, t tng ca con ngi ngy cng tn tin, d x hi c
ci nhn thng thong i vi nhng ngi chuyn gii, nhng d lun, nh kin, c n
vn c th git cht con ngi. Cho nn, chng ta phi tn trng gii tnh bm sinh ca tr,
gip tr trnh c nhng nguy him trn phng din ny.
Cha m l ngi dn dt quan trng trong qu trnh tr trng thnh, nn phi ch
bi dng thc phn bit gii cho tr ngay t khi tr cn nh, tr c th d dng tm
thy vai tr gii tnh ca mnh, thun li trng thnh.

Bo v th gii tm hn ca tr

Nhng tr khng c nhn cch vng vng v khng c trng thi tm l lnh mnh
cng ging nh t khng c ng c, my tnh khng c b vi x l.
Cng vi s pht trin ca x hi, con ngi dn c s nhn thc hon ton mi v
ton din v s khe mnh. i a s chng ta u thc c, ch c mt thn th cng
trng, khe mnh th cha , m bn cnh tm l phi lnh mnh v c kh nng thch
ng tt vi x hi mi c th c coi l mt ngi khe mnh. Trong vic gio dc tr
cng vy, mun tr thnh ti, th khng ch ch trng n sc khe, thnh tch hc tp xut
sc, m quan trng hon l bi dng nhn cch vng vng v trng thi tm l lnh mnh.
Bng khng th sc khe ca tr c tt n u, thnh tch hc tp ca tr c xut sc th
no cng kh c th tr thnh mt nhn ti. Nhng tr khng c nhn cch vng vng v
khng c trng thi tm l lnh mnh cng ging nh t khng c ng c, my tnh
khng c b vi x l.
Cho d bn l ai, xin hy bo v tm hn tr, bi tr tuy vn cn nh nhng cng l
mt ngi c kh nng suy ngh c lp. Bo v chu o tm hn tr, bn mi c th c
tr tn trng v yu qu. Nh gio dc ni ting ngi Lin X (c) Vasyl Sukhomlynsky
(1918-1970) tng ni: Chng ta cng i su vo th gii tm hn tr, cng cm nhn
c t tng tnh cm ca chng, s cng hiu r c mt chn l: Khi chng ta lm nh
hng n th gii tm hn tr, khng nn lm tn thng gc nhy cm nht trong
tm hn ca chng - lng t trng.
Hot ng tm l v t tng tnh cm ca tr rt c bit, cha m mun dng tnh
thng quan tm; i su vo tm hn ca tr, th phi dng no ca tr suy ngh,
dng nh mt ca tr nhn, dng tnh cm ca tr cm nhn, dng hng th ca tr
yu, lc bn s pht hin ra, tm hn ca tr l mt th gii phong ph nhiu sc
mu. Chng kht khao c yu qu, c tn trng, c hiu, c tn nhim v cng
mong mun c khen ngi v c tha nhn. Cha m phi dng nh mt khch l
quan st nhng im sng ca tr, dng tm trng vui v khen ngi mi thnh cng ca
tr, cho d l tin b rt nh, cng phi tch cc biu dng v c v tr.
i b phn cha m ch chm chm nhn vo im s v xp hng ca con, khi ni
chuyn vi con th ngoi vic hc ra chng cn g hi na, lc no cng lp i lp li
nhng cu nh: Hm nay hc ci g? Khi no thi? Thi c bao nhiu im? xp th my?
Ch tng y im thi sao? Ai cao im nht? Nu con khng c im cao nht th cha
m li tht vng v tc gin ni Xem ngi ta y, cng i hc nh bn m con ch t
tng y? Tht km ci!.
y l hin tng ph bin, c rt nhiu gia nh ch coi trng vic gio dc tr tu, con
c c thnh tch tt tc l con ngoan; m khng ch trng n gio dc o c, tm hn
cho tr. y chnh l s lch lc, thiu st rt ln trong cch gio dc tr. Bi, tm hn lnh
mnh mi l ti sn ln nht trong qu trnh trng thnh ca tr. Tm hn ca tr rt yu
t, cn ngi ln bo v bng cch khng nh v c v. Thc ra iu con cn khi t c
s im nh vy l li ng vin, khch l ca cha ca m; ch khng phi l bnh xt, trch
mng con km ci m ngi ln vn thng lm. Cha m c ni cho b tc, m khng h
bit rng nhng cu ni l s phn quyt qu h khc i vi tr, ging nh bng en
bao ph ln tm hn tr, m nh tr, lm nh hng n s trng thnh ca tr. Th ngh

xem, ngay n cha m cn thiu nim tin, cn ch trch con ci mnh, th bn thn ngi
con cn c k vng g ln i vi cuc i na y?
Ti bt cht ngh n mt chuyn th ny:
C mt cu b v t m mun xem trong bng con chim c ci g nn mt ngy n, cu
git cht con chim c nui trong nh. Cha ca cu b khng h nh p hay mng
m cu b m bnh tnh ging gii cu b hiu khng nn git hi nhng sinh linh v ti,
phi tn trng, bo v s sng; ng thi yu cu cu b v mt bc tranh v b my c
quan ni tng bn trong con chim. Nhiu nm sau, khi cu b ny tr thnh mt nh sinh
vt hc ni, chnh nh c s ch bo ca cha hm , m ng mi c thnh tch ngy
hm nay.
Khi i din vi li lm m a con mc phi, ngi cha ny khng h trch mng con
mt cch m qung, m t m ging gii hng dn con tr, va bo v tm hn con, va
c th gip con hc c tri thc, ng thi gio dc lng nhn o cho con.
Hiu k v nghch ngm l bn tnh ca tr, bi vy chng ta phi gio dc v hng
dn tr, ch khng phi l dng ngn ng, hnh ng th bo lm tn thng tm hn
tr.
Ngi cha trong cu chuyn trn chnh l thn h mnh tm hn ca con tr, i
nghch vi n chnh l bo lc tinh thn. Bo lc tinh thn l vn tn ng ph bin,
cha c mi ngi coi trng trong gio dc gia nh. Bo lc tinh thn ch nhng hnh
vi bo lc gy nh hng n s pht trin tm l lnh mnh v nhng tn hi v thn th
trong qu trnh trng thnh ca thanh thiu nin. Xung quanh chng ta, khng t tr v
phi gnh chu bo lc tinh thn, nn lun sng trong cm gic t ti v s hi.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Khng uy hip e da tr
Dng nhng li l v th on p buc, uy hip tr l mt phng php sai lm m cc
v ph huynh hay dng gio dc tr. Cc v ph huynh thng cho rng tr cn nh,
khng hiu chuyn nn dng phng php ny bt tr nghe li. V d tr nghch ngm,
khng chu ng, cha m thng ly ma qu, hoc mt th g rt ng s da cho tr
ng.
Phng php ny s hy hoi s tin tng ca tr i vi cha m, khin tr rt r s
hi, thm ch dn n bnh t k hoc lo u, tr cng s bt chc cch lm ny hm da
ngi khc cng ch i phng p ng nhu cu khng ng n ca bn thn.

2. Khng th coi thxrmg tr

Nhiu ph huynh khi trch mng con mnh, thng em nhc im ca con mnh so
snh vi u im con nh ngi khc, thy nhng tr khc t c thnh tch cao hoc
nhn gii thng g th l lin mng con mnh: Ti sao con khng lm c? Nu nh

con xut sc bng mt na con nh ngi ta th cng tt ri....

Thc ra mi tr u c nt ng yu, nhng u - nhc im, th mnh ring, nu cha
m ch ch n nhng nhc im ca tr, th ch khin tr cm thy t ti, mt t tin vo
bn thn m thi. V th, cha m hy cho tr mt tm hn t tin, bi tr khng t tin s
khng c kh nng thay i nhng nhc im ca mnh.

3. Khng itc k vng qu lm vo tr

Hin nay, c rt nhiu cha m c tm l dy con nh trc khi cho n lp, m khng
g n tnh hnh thc t ca tr, p tr pht trin theo xu hng m h t k vng. V
d cha m dng tiu chun ca ngi trng thnh hoc ca thin ti, thn ng thc
p tr hc ci ny hoc ci kia. i vi tr, y l mt gnh nng ln, v khi khng t c
k vng ca cha m, tr s ny sinh tm l ph nhn bn thn.

4. Khng c mng m bi nh tr
Chng ta vn thng ni: Khng c bi nh tm hn tr, nhng khi tr mc li,
lm sai, th chng ta li dng li l kh nghe mng m tr; iu ny s lm tn thoTig
lng t trng ca tr, to nn khong cch gia cha m v con ci, khin tr ny sinh tm l
ngang ngnh, mt i ch tin th.
Cha m thng khng bao gi qun nu com, mua b dng cho con n, bo v chu
o cho sc khe ca con, nhng li qun mt tm hn con cng cn c bi dng
pht trin. Nhng vn v tinh thn khng ngng tch t li s ngy cng nhiu ln cng
vi s pht trin v tr tu ca tr, to thnh mi quan h rc ri phc tp, khin tr mt
phong hng. Nhng tr c t tng, tnh cm khng khe mnh, th cho d tr tu c
gii n u, cng khng th cm thy vui v.
Chng ta phi bo v tm hn ca tr nh bo v ht song trong sng yu t ng
trn chic l. Mi cu ni mang tnh ng vin khch l ca chng ta u c th tng thm
s t tin cho tr gp trm ln, nhng cng ch mt cu ni trch mng th bo cng
khin danh d ca con b tn thong v cng ln. V vy, ng ch ch n biu hin bn
ngoi ca tr, m ngi ln hy quan tm n tm l ca tr, bo v tm hn tr mi l gc
r ca vic gio dc.
Chng Chng vn l mt c b rt vui v hot bt, nhng sng nay li khng chu i
mu gio, chuyn ny cha tng xy ra. C b chnh l lnh t ca nhng b gi; trong cc
tr choi, c b thng ng nhng vai c uy quyn, nh mt ca c b thng biu l ra
ho quang ca s t tin, y kh phch. Sng nay, b ni a c b n ca lp, nhng
c b nht nh khng chu vo lp hc. Tht l k l, vic ny l th no? Nhn v mt kin
quyt ca c b, cha m cng khng bit lm th no, nh phi chp nhn. Mt lt sau, cha
ca c b mi cht ngh ra mt vic.
Hm qua khi n c b, Chng Chng k vi cha mt cu chuyn. Trong gi ng
tra, hai c gio r rm bn lun v cc hc sinh trong lp: C bn th lanh li nhanh
nhn, c bn th ng yu ngc nghch, c bn th thng minh tr tu... n Chng Chng,

c hai c gio u nht tr cho rng, c b rt thng minh, nhng qu xu x. Cc c khng

ng lc ny hu ht bn tr tnh dy, ch l chng vn nm yn trn ging, th nn tr
no cng nghe thy nhng li cc c nhn xt v mnh. Ngh n y, ngi cha mi hiu
ra ti sao con mnh hm nay nht nh khng chu n lp. Ngi cha suy ngh tm cch an
i, gip con gy dng li lng t tin, ng ni vi Chng Chng: Quan nim v ci p
ca mi ngi mi khc, v trong mt ca cha m Chng Chng rt xinh p.
Ti sao cc bc cha m li thng xuyn tc gin nng ny, qu nghim khc vi con
mnh? ng l, vic hc tp ca tr lm cho chng ta thy lo lng, tin ca tr dng
nh ch c mt con ng l thi c v hc hnh; thm vo p lc v s cnh tranh trong
cng vic lm cho chng ta khng th ni; chng ta hon ton ch v mun tt cho tr,
nhng tr khng hiu, khng thng cm cho chng ta.
Nhng chng ta tng t mnh vo v tr ca tr ngh cho tr bao gi cha?
Chng l nhng a tr cn tnh yu v s du dng, chng c cch ngh v lng t trng
ring, chng khng phi l vt th ph thuc vo chng ta. Nhng ngi ln chng ta li
lun cho mnh ci quyn dy d nh th no cng khng coi l qu ng, l v mun tt cho
tr, cho nn chng ta khng h n phong php hay cch thc gio dc.
Nhiu khi do chng ta thy bun bc, trong lng bt an, cuc sng cng vic ca chng
ta khng nh mun, nn mi tc gin em trt ht ln u tr. Nh vy c cng bng
khng? Chng ta cn cha chn chn, th c t cch dy d tr khng? Khi tr gp vn
, chng ta cng trch mc v ght b tr, th s ch hnh thnh vng trn lun qun,
khng li thot, v lng ph rt nhiu thi gian. Ngy hm nay, tr thnh ra nh vy, l kt
qu gio dc ca chng ta ngy hm qua m thi. Hy tm nim, Nhng th mnh khng
thch th cng khng nn p buc ngi khc lm, bn thn mnh khng lm c, c sao
li bt tr lm? Tham vng qu cao, bt tr thc hin l tng ca bn thn, chnh l s ch
k cc oan, s lm mo m tm hn vn d rt p ca tr.
Lm cha m, c bit l ngi cha trong gia nh, hy bit bao dung vi mi ngi.
Hy lng mnh lng li, ri i din vi tr, nh vy mi c th bo v tt tm hn ca
tr, gii quyt tt cc vn trong qu trnh trng thnh ca tr.

NHNG A TR BIT Hl THUN V KNH

TRNG L NHNG A TR NGOAN
Nu nh nhn loi phi c tnh yu, th u tin phi yu cha m ca mnh, sau
mi c th ni n chuyn yu ngi khc, yu tp th] yu x hi, yu t nc...
Tnh thn l biu hin tng hp ca lng tt v long tm mt con ngi hiu thun
knh trng cha m, tn trng ngi ln. y l bn phn v ngha v lm ngi, l o l
tt p khng bao gi thay i, cng l tin hnh thnh cc phm cht o c tt p
khc. Th ngh xem, mt ngi ngay c vic hiu thun knh trng, bo p cng on nui
dy ca cha m cng khng lm c, th ai c th tin anh ta l mt con ngi? Cn ai
mun giao lu vi anh ta na?

Trong Tn Tam T Kinh c cu: Tiu Hong Hng, yu cha m, ting tm mun
i. Cu chuyn v cu b tn Tiu Hong Hong thi Hn sng H Bc hiu thun vi
cha m lu li ting thom mi mi. Khi Hong Hong 9 tui, m cu khng may qua
i, t cu dnh mi s knh trng hiu thun cho cha. Ma h oi nng, cu mc
mn, ui mui cho cha ng. ng lnh gi, cu dng hoi m c th mnh si m chn
gi cho cha...
Trong cuc i mi con ngi, s quan tm v tnh yu thng ca cha m i vi con
ci l chn thnh, l v t nht. Cng n nui dy ca cha m khng bao gi c th k ht
c. Con ci ln ln nh dng sa m; bm cht vo cha m chp chng nhng bc
i u tin ca cuc i; chm vo gic ng trong nhng li ru ngt ngo; trng thnh
trong s quan tm ht mc; khi m khi au khng bit cha m phi thc bao nhiu m
di, khi i hc khng bit tn bao nhiu m hi cng sc ca cha m; cha m tri qua
bit bao gian lao con lp nghip, thnh gia tht...
C th ni, cha m b ra tm huyt c i nui dy con ci. n tnh ny cao hn
tri, dy hn t, l sc mnh v i nht trn th gian. Nu nh nhn loi phi c tnh yu,
th u tin phi yu cha m ca mnh, sau mi c th ni n chuyn yu ngi khc,
yu tp th, yu x hi, yu t nc...
Trong L k cun sch kinh in Nho gia vit: Lp i t thn thy. ni, bi dng
lng nhn i phi bt ngun t vic knh trng hiu thun vi ngi ln tui, m trc ht
l m cha. Nu ngay c cha m m ta cng khng yu qu th lm g bit tng thn
tng i, yu ng bo, yu T quc na y.
C nhn c cu: Bch thin hiu vi tin. mun ni hiu thun knh trng cha m l
phm cht o c tt p nht. Trong cuc sng, khng t cc bc cha m c yu cu qu
thp i vi con ci v s knh trng hiu thun vi b trn. Ch cn khi i con hi, khi v
con cho l cha m mn nguyn lm ri. Ch cn tr bit gp thc n cho ng b, cha m,
th mi ngi s cm thy nh vy l rt hiu thun ri. iu ny thc ra h thp s
hiu thun knh trng xung mc vn ha l php qu bnh thng.
Lm th no tr hiu c v th hin s hiu thun knh trng, quan tm yu qu
cha m t y lng qua nhng c ch, ngn ng, hnh ng trong cuc sng thng nht?

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1 . Thit lp tn ti trt t trong gia nh
Hin nay trong khng t gia nh, tr tr thnh trung tm, mi thnh vin trong nh
u chiu theo tr. Trng thnh trong mt mi trng trt t o ln nh vy, tr rt
kh c c thi quen quan tm n ngi khc, hiu thun knh trng cc bc b trn. Gia
nh chnh l mt x hi thu nh, phi c trn di trc sau. Cho nn, trong mt gia nh,
trn c s cc thnh vin tn trng ln nhau, cn thit lp mt trt t hp l, tc l cha m
ng nhin l ngi cho li con thuyn trong nh, tr phi tn trng cha m, phi sng
v hc tp di s hng dn v gip ca cha m. V vy cn lm cho tr hiu mi quan
h ca bn thn vi cha m, phi bit cha m l ngi ln, ngi ch ca gia nh, khng

c php ci ln v li.
gip tr hiu c iu , chng ta khng th coi thng mt s chi tit nh, nh
trong ba com, tr nht nh phi i cha m, ngi ln n ng mi c n, phi
ngi ln tui gp thc n trc, c n ngon, phi nhng cho ngi ln tui, khi xem
cc chong trnh trn tivi, phi hi kin ca ngi ln.
Trn di phi rch ri khng c ngha l phong kin gia trng, m chnh l dn
ch bnh ng. Cha m phi tn trng nhn cch ca tr, lng nghe kin ca tr, nhng
khng phi tr thch g cng c, bi gia nh li l mt chnh th, khng th mi ngi
mt phch, phi c trn di trc sau.

2. Phi ch trng gio dc tr t nhng chi tit nh

Yu cu c bn ca vic gio dc con ci hiu thun knh trng cha m l nghe li cha
m, quan tm n sc khe ca cha m, chia s nhng lo u ca cha m v tham gia lm
vic nh.
Xt t gc s pht trin trnh o c ca tr, nhng tr trong giai on mm
non hoc tiu hc cc lp nh, tc l nm trong thi k khng chu s rng buc ca cc
lun l o c, cho rng mnh l trung tm, c thi quen nhn th gii bn ngoi theo cch
ca mnh. Cho nn, cn phi c nhng yu cu c th trn phng din hnh vi ca tr, t
nhng chi tit nh nht trong cuc sng, to nn thi quen tt cho tr. S bit n, giu
tnh yu thng, hiu thun knh trng b trn s dn dn c hnh thnh t nhng iu
nh nht .
Cn c vo tui m ra nhng yu cu vi tr. V d, i vi nhng tr trong giai
on mm non v tiu hc lp nh, phi yu cu tr bit cho hi ng b, cha m, ngi
thn quen, bit gip cha m nhng vic nh nh ly giy, ct qun o... i vi nhng tr
lp 4, lp 5, phi yu cu tr bit ch ng hi thm cha m v gip cha m lm vic nh,
phi ch ng chm sc khi cha m m, bit tn trng quyt nh ca cha m, khng c
cu gt khi khng va lng...
Mun nhng yu cu trn tr thnh hin thc th phi bt u t nhng hot ng
thc tin hng ngy. V d, trn phng din quan tm n sc khe ca cha m, hy yu
cu tr hng ngy phi hi thm cha m khi cha m i lm v; khi cha m mt, phi ch
ng gip cha m lm vic nh; khi cha m m con ci phi ch ng chm sc, ng vin
an i; gip cha m tip i khch...
Tr nht nh phi hon thnh nhng cng vic nh m mnh m nhim. Cn c vo
tui, kh nng v tnh hnh hc tp ca tr m phn b hp l, hng dn c th v nhit
tnh ng vin tr. Nh vy khng ch c ch cho vic bi dng thi quen lm vic nh ca
tr, m cng gip tr hiu c cch knh trng hiu thun cha m.

3. Cha m ph i lm gircrng
Trong nh cha m phi lm gng cho con ci, iu ny rt quan trng. Cha m hiu

thun, knh trng ng b s dn hnh thnh thi quen tt cho tr, bi hnh ng bao gi
cng c hiu qu cao hon li ni. c bit l i vi tr nh, cha m lm th no th tr bt
chc th y, ch tr kh c th hiu c nhng o l su xa m ngi ln ging gii.
Thi i x ca tr vi cha m chu nh hng trc tip t thi i x ca cha m i
vi cc bc b trn.
Vit n y, lm ti nh Lu Tng(*). Rt nhiu ngi ch bit Lun Tng chy rt
nhanh, nhng khng bit anh cn l mt ngi rt hiu thun knh trng b trn, iu ny
anh hc c t chnh cha m anh.
Mi ln thi u v, bao gi anh cng n thm ng ni. ng ni b trng gi, i li
khng tin, h c thi gian rnh l anh li n chuyn tr vi ng. Anh cn l ngi rt tn
trng thy c gio, c bit l n s ca mnh - Tn Hi Bnh^*), ting lnh n xa ai cng ca
ngi anh. Trong bui trao gii thng cho mi vn ng vin xut sc nht, Lun Tng
nhn c phn thng l mt chic xe hoi, nhng anh quyt nh tng phn thng
ny cho thy Tn Hi Bnh.
T khi Lu Tng cn nh, anh c cha dy phi hiu thun vi b trn, quan
tm n ngi khc. Khng nhng ni, m cha anh cn l tm gong sng v lng hiu
tho anh noi theo.
Tn trng ngi ln, hiu thun knh trng cha m l truyn thng o c tt p.
Nhng truyn thng ny ang dn b mai mt. Cnh thng thy trong nhng gia nh
hin i ch sinh mt con hin nay, l, tr n xong ch bit xem tivi hoc chy ra ngoi n
a, cn cha m th bn rn thu dn bt a; trong nh c g ngon cng phn con; cha m
chy n o khp noi, quan tm ht mc khi con m, nhng con li rt t khi hi thm khi
cha m mt mi, m au. Chnh s nung chiu qu mc bin tr thnh ra nh vy, v
hu qu sau ny chnh cc bc lm cha lm m phi nhn v mnh. Hiu thun knh trng
cha m, khng on gin ch l mi quan h gia con ci vi cha m, m trn thc t cn
l vn quan tm n ngi khc.

PHI C LNG BIT N

Cuc sng l mt tm knh, c lng bit 071, bn s lun mm ci vi cuc sng, cuc
sng cng s mm ci vi bn. sng c lng bit 071, bn s lun thy yn bnh.
Ti mun k cho mi ngi mt cu chuyn:
Mt con thuyn ln ch hng trm ngi b chy v chm trn bin, rt nhiu ngi b
mt mng, ch c hon 90 ngi cn sng st. Trong s nhng hnh khch c mt ngi
lm hun luyn vin boi. Sau khi lin tip boi ra boi vo mi my ln cu sng hon
20 ngi, v qu mt nn hai chn anh b chut rt nng, b tn ph sut i phi ngi xe
ln. Anh c t hi bn thn: Mnh lm ht sc mnh cha?
Nhiu nm sau, trong ngy sinh nht ca anh, c ngi hi K c su m nht ca
anh l g?, anh ht sc thong cm ni: Bui i ha ngy hm , trong s 20 ngi

ti cu, khng c mt ai cm n ti.

Cm n l mt vic lm nh, nhng qun cm n li l ti c rt ln. Bit n l mt
phng thc sng tch cc. Cuc sng l mt tm knh, c lng bit n, bn s lun mm
ci vi cuc sng, cuc sng cng s mm ci vi bn. sng c lng bit n, bn s thy
bnh yn.
C ln ti chng kin mt s vic nh sau trn xe but:
C mt b trai nhng ch cho mt ph n mang thai, ngi ph n ny khng nhng
khng thm nhn cu b, cng khng h ni mt cu cm n, c ung dung ngi xung. Khi
xung xe, b trai ny lin hi m: Ti sao ngi ph n li khng cm n con?.
Ti c cho rng hnh ng ca ngi ph n ny l hnh ng thiu st nht thi, ch
khng phi c ta th . Trong tm hn nh b ca tr, khng phi v mun nhn c mt
li cm n tr mi nhng ch, m y hon ton l hnh ng tnh nguyn. Xt t gc
li ch, mt li cm n, thc ra khng c mt gi tr thc t no, nhng n li v gi, bi v
n tng trng cho s tha nhn ca x hi v o c tt p.
Tng ngi khc hoa hng, trn tay vn lu li hng thm. Cho i v nhn li, gip
v c gip u l mt nim vui. c nhn c cu: Nhn mt cht n hu nh, phi
bo p li gp bi.
Ti nh c mt nh trit hc tng ni: Bi kch v bt hnh ln nht trn th gian
chnh l mt ngi khng bit xu h m ni rng khng c ai cho ti bt c th g. Tc gi
ni ting ngi i Loan - Lu Dung, trong nhng con ch y tm huyt tng khuyn
khch nhng ngi tr tui phi lun c tm lng bit n.
Lng bit n khng khng th c c trong chc lt, m c c nh s gio dc gia
nh ngay t nh.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Tr phi bit om cng om dirmg dc ca cha m
V cha m l ngi thn nht ca tr, nu ngay n cha m mnh tr cng khng bit
n, th sao c th bit n ngi khc. V th, gio dc lng bit n l vic lm ht sc cn
thit.
Hin nay trong nhiu gia nh con mt tn ti khuynh hng ph bin l ch bit nhn
n hu, m khng bit bit n; ch bit hng th m khng bit cng hin; ch bit so b
thit hn, m khng bit bo p; ch bit c yu, m khng bit c trch nhim. Trong
rt nhiu gia nh, tr l ng hong b tng, c tt thy mi ngi nung chiu, yu
qu. Trong nhng gia nh ny, ngi ln bin vic gio dc tr tr thnh s tha mn v
tnh cm ca mnh, lm tt c ct tr c iu kin sng tt p, h cho rng tt c nhng
vic l nn lm, khng h ngh v cng khng h hi vng s nhn c s bo p; m
u ng rng cch lm ny rt bt li cho s trng thnh ca tr. Lu dn, rt nhiu tr s

tng rng nhng th tr nhn c l iu ng nhin, chng ch bit yu cu ngi

khc quan tm n mnh, yu thng bo v mnh, ch khng h bit quan tm hay cm
kch ngi khc.
Gio dc lng bit n chnh l lm cho tr nhn thc c tt c nhng g ngi khc
lm cho tr khng phi l l ng nhin, cng khng phi l o l bt di bt dch. D l s
nui dng ca cha m, s truyn dy kin thc ca thy c, s nhit tnh gip ca bn
b, th tt c nhng iu ny u l n tnh.
Sau khi dy tr bit n, th phi dy tr bit bo p. S bo p ny khng ch th hin
bng vt cht, m cn l tnh cm, v d bo p c khi ch l mt li cm n n gin. Phi
cho tr bit, khng phi ch nhng hnh ng vic lm to ln mi bo p c n tnh, m
i khi ch l li ni, thi , c ch, s quan tm nh cng th hin s bo n. Nu nh tr
lun c lng bit n th khng ch gip tr hnh thnh nhn cch lnh mnh, m cn c tc
dng quan trng trong vic thit lp mi quan h ha ho vi ngi khc ca tr sau ny.

2. Lm cho tnh ch k ri xa tr
Vic lm gng cho tr l mt vic lm ma dm thm lu. Cha m l ngi thy v
lng ca tr, v vy nhng hnh ng thit thc hng ngy c tc dng hn rt nhiu nhng
li ni so rng. Nhng c ch, hnh vi, ngn ng ca cha m c nh hng rt ln n tr,
cho nn cha m khng c tit kim ni li cm n.
Mt s ph huynh thng trch con mnh ch k, ngang bng, khng bit thng
ngi, nhng u bit rng nguyn nhn su xa chnh l ti mnh khng bit cch dy bo
con.
l cha l m, ai cng yu con, cng mong con mnh c sung sng, y ,
nhng ng v th m bin tr thnh a tr ch k, hp hi, hn nht, v cm vi tt c.
Vy phi lm g gip tr thot khi vng vy ca s ch k, bit cch yu thng mi
ngi?
Trn thc t rt nhiu ph huynh dnh mi tnh yu cho con, nhng h ch nhn c
s lnh nht v s quay lng li ca con ci, ri h li t an i, con nh vy c ci l ca
con. Nu cn gi quan nim nh vy, bn s ch lm h con mnh m thi.
V vy, iu cha m nn lm, cn lm l phi tr bit t mnh vo a v ca ngi
khc m suy ngh. Ch c vy, tr mi hiu, quan tm, chm sc ngi khc.

3. Cho

t r

CO

hi t l

n g

bit on

iu u tin, cc ph huynh phi hnh thnh tnh cm tch cc tr, bng cch kt
hp nhng vic nh nht trong cuc sng hng ngy, khin tr cm nhn mnh c quan
tm, c yu qu v c gip . Phi tr hiu, cha m khng phi l bo mu, ty
tng hay ngi gip vic ca tr, bi th tr phi bit n cha m ca mnh.
Th hai, phi tn trng tri nghim tnh cm ca tr v cho tr c hi by t. Hin

nay, rt nhiu tr c th thoi mi by t tnh cm ca mnh vi cc bn cng lp, nhng li

khng bit lm vy vi ng b cha m. C hai cch l gii hin tng ny, mt l trong gia
nh khng c thi quen v bu khng kh nh vy, bn thn cha m cng khng biu t
tnh cm ca mnh vi tr v vi cha m ca mnh; hai l tr khng nhn thc c phi
bit cm on ng b cha m v s quan tm v yu qu ca mi ngi. Cho nn s ch bo
ng lc v s lm gong ca cha m l mu cht rt quan trng.
Th ba, cha m cng tr hc cch bit on, hc cch cm on bng nhng li ni v vic
lm c th. Cha m phi c lng bit on, nh vy tt nhin s nh hng n tr, tr s hc
c cch cm on cha m, cm on th gii t nhin, cm on bn b, cm on x hi...
Mt dn tc khng bit t lng bit on l mt dn tc khng c hi vng. Ch c ngi
ngi u c lng bit on, noi noi u t lng bit on, mi c th rt gn khong cch gia
ngi v ngi, th gii s c thm nh sng, bt i s lnh lo th . Nh vy mi c th
lm cho x hi ca chng ta ngy cng vn minh, quan h gia ngi vi ngi ngy cng
ha hp.

nay, rt nhiu tr c th thoi mi by t tnh cm ca mnh vi cc bn cng lp, nhng li

khng bit lm vy vi ng b cha m. C hai cch l gii hin tng ny, mt l trong gia
nh khng c thi quen v bu khng kh nh vy, bn thn cha m cng khng biu t
tnh cm ca mnh vi tr v vi cha m ca mnh; hai l tr khng nhn thc c phi
bit cm on ng b cha m v s quan tm v yu qu ca mi ngi. Cho nn s ch bo
ng lc v s lm gong ca cha m l mu cht rt quan trng.
Th ba, cha m cng tr hc cch bit on, hc cch cm on bng nhng li ni v vic
lm c th. Cha m phi c lng bit on, nh vy tt nhin s nh hng n tr, tr s hc
c cch cm on cha m, cm on th gii t nhin, cm on bn b, cm on x hi...
Mt dn tc khng bit t lng bit on l mt dn tc khng c hi vng. Ch c ngi
ngi u c lng bit on, noi noi u t lng bit on, mi c th rt gn khong cch gia
ngi v ngi, th gii s c thm nh sng, bt i s lnh lo th . Nh vy mi c th
lm cho x hi ca chng ta ngy cng vn minh, quan h gia ngi vi ngi ngy cng
ha hp.

Chng II
NGI CH TT L NGI BN
TT CA CON
NGI CHA PHI BIN MNH THNH TR
chi hng, c th sa; c hng, c th b tin mua ci khc; nhng tm hn
tr mt khi b tn thcmg th rt kh c th cha khi c.
Levvensden Laoned, mt tc gi ngi M, tng c mt bi vit ngn c nhan

Ngi cha thiu quan tm, khin hng triu ngi M cm ng. Cc tp ch v cc t bo
ln ca M u ng ti bi vit ny, mi ngi c n cc trng hc, gio ng hay
bc din thuyt, thm ch n cn c ni n trong cc chong trnh pht thanh truyn
hnh.
Di y l trch on ca bi vit:

Nghe ny, con trai ca cha, trong khi con ng cha mun ni vi con vi li. Con nm
trn ging, tc dnh ln vng trn mt m hi. Cha nh nhng bc vo phng con.
My pht tr&c, khi cha c bo trong phng lm vic, cm gic hi hn nhn chm
cha, lm cha khng th th ni. Cha n bn ging con, mang theo mt tri tim y ny.
Cha ngh n qu nhiu chuyn, con trai, cha qu hung d vi con. Khi con mc qun
o chun b i hc cha trch mng con, b&i v con ch dng khn mt lau mt qua loa. Con
khng lau sch giy ca mnh, cha cng tc gin vi con. Con lm roi c trn sn
nh, cha li lm ting qut mng con. Kh con n sng, cha li tm thy li lm ca con:
con lm rt ra bn, con n ung ngu nghin, con chng khuu tay ln bn, con bi qu
nhiu b ln bnh m. Bui ti, tt c li bt u. Trn ng cha nhn thy con qu d&i
t chi bn bi. i tt di ca con b rch my l, cha xch con v nh trc mt bn
b con, lm cho con cm thy rt xu h.
Con trai, lc ny mt ni s hi to ln dng ln trong tim cha. Thi quen hi cha.
B&i lng tm vt tr thnh thi quen xu ca cha. Khng phi v cha khng yu con, m
bi v nim k vng ca cha vo con qu ln, cha ly tiu chun i vi nhng ngi &
la tui ca cha nh gi con. M bn tnh ca con tht l lng thin! Tm hn nh
b ca con ging nh tia nng ban mai chiu ri vn vt. Con chy n hn cha v chc
cha ng ngon, iu ny th hin tt c. Bui ti nay, tt c nhng th khc u khng
quan trng na. Con trai, cha n bn ging con trong bng ti, ngi y, trong lng

v cng hi hn.
ch l li xn li khng c tc dng l&n lm. Cha bit nu nh khi con tnh, cha ni
vi con tt c nhng iu ny, con cng s khng hiu c, nhng t ngy mai, cha phi
tr thnh mt ngi cha tt. Cha cng phi bin mnh thnh mt a tr, lm ngi bn
tt ca con, kh con bun cha cng bun, khi con vui cha cng vui. Cha s khng ni ra
nhng li l kh nghe. Cha s trang trng t ni vi bn thn nh trong mt bui l: Con
ch l mt a tr, mt a tr nhr.
Cha ngh trc kia cha coi con l ngi l&n, nhng con trai, lc ny cha nhn con
nm cun trn ng say sa trn ging, cha thy con vn l mt a tr cn rt nh. Con
ngi trong lng m, ta vo vai m, dng nh ch l chuyn ca ngy hm qua...
Ti khc khi c bi vit ny. Nhn con gi b nh ca ti, trong ti tro dng rt
nhiu cm xc, suy t. Cn nhng ngi lm cha nh bn sau khi c xong bi vit ny s
c cm xc nh th no? Cc bn c thy mnh suy ngh trn gc ca ngi ln qu
nhiu, nhng suy ngh t gc ca mt a tr th qu t khng? Trn thc t, bn hy
th t mnh vo v tr ca tr, nu nh bn l tr, i din vi bao nhiu yu cu, tiu
chun ca ngi ln, ng thi phi lm bit bao nhiu vic, bn c th lm c khng?
choi hng, c th sa; c hng, c th b tin mua ci khc; nhng tm hn tr
mt khi b tn thong th rt kh c th cha khi c. Nhng nh hng v tm hn
m tr phi chu trong thi th u c lin quan n s hnh thnh v trng thnh tnh
cch ca tr sau ny, thm ch nh hng n cuc i tr. V mt li lm nh nht ca tr,
m trch mng tr, thm ch nh tr, l mt vic cc k ngu ngc. Qu nhiu cm gic tht
bi c th hy hoi kh nng sng to v tr tng tng ang ln ln mnh m ca tr
ngay t trong trng nc.
Lm th no cha v con c th thu hiu v ng cm vi nhau? Lm th no
hnh thnh khng kh gia nh tt p c li cho s trng thnh ca tr? N da vo s
ng n trong t tng gio dc, s hp l trong phng php gio dc, s ph hp trong
iu kin gio dc ca ngi cha, trong c mt iu khng th thiu c chnh l
ngi cha cng phi coi mnh l tr con.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Phi c mt tri tim tr tlur
Mt ha s tng ni: Ti v tranh cho tr, v nhng cu chuyn, v tranh minh ha
truyn c tch, th phi ngh nh tr, nhn nh tr, lm nh tr, coi mnh l tr, ng trn
gc ca tr nhn th gii, nh vy khng phi chng ta cng s c mt tri tim tr th
sao?.
Khi Thm Dng, c mt ln ti a con gi ra qung trng i ng trt patin,
khi con ang choi rt vui, nh n ti con cht hi: Cha i, sao cha khng chi th?.
Di s c v ca con, ti khng ngi ngng g na, i thu mt i giy trt. Y Y ng
cnh ti, v tay c v rt nhit tnh. S vic ny khi dy trong ti nhng nim vui tui

th chn su trong lng m ti lng qun t lu...

Hi nh ti tro cy, cu, ci tru (tr choi mt ngi lm tru), t nc, bn
chim, s chuyn tm, s am m, s nhit tnh, tinh thn cng hin ngy vn lm cho ti
ghen t. chi l chi c mt ngy, khng ti thi gian, qun v nh n cm l
chuyn bnh thng. Ti cn chi tr ph lng ph xm, khng ngy no l khng gy ra
mt ti li no , khin cha m au u. Nhng ti mc k, ti ch l tr con, khng h
hiu suy ngh ca ngi ln. Nh vn L Tn ni: Th gii ca tr con v ca ngi ln
l hon ton khc nhau, nu khng tm hiu m c th bo can thip, th s to ra tr ngi
rt ln cho s trng thnh v pht trin ca tr. c th hiu th gii ca tr, ngi
cha phi coi mnh nh mt a tr, cng tr chi tr chi, cng tr dt nn bc tranh ca
cuc sng, cng tr nhn v tng lai. Dng cha kha tri tim tr th m cnh ca
tm hn tr.

2. Khng hiu th khng th gio dc hiu qu

Khng hiu tr, gio dc ca ngi cha s tr thnh s p buc, thm ch bin tr
thnh cng c thc hin ch ca mnh. Ngc li, nu ng trn lp trng ca tr dng
nh mt ca tr suy xt nhng yu cu ca chng ta, p ng yu cu chnh ng ca tr,
cng vui cng bun, thu hiu v ng cm vi tr th c th yu tr mt cch ng n.
ng nhin, hiu khng phi l mc ch, m l im khi u ca vic gio dc. Hiu
khng th thay th c gio dc. Nhng khng hiu th rt kh c th gio dc c.
Trng hp mt s tr c tnh cm mu thun vi cha, quan h gia hai cha con tr nn
cng thng thng do ngi cha khng hiu tr, dy d tr mt cch th bo. v vy, ngi
cha cn hiu tr trnh hin tng ny, bin s th bo tr thnh s hng dn n cn,
bin s cm on tr thnh s dn dt tch cc.
Khng hiu tr, s khng t c hiu qu gio dc cao. V d ngy tuyt ri, c tr
mun cng bn b i nghch tuyt, nhng ngi cha s tr b cm lnh, lin nht tr trong
nh. Tr ni n: Cha cho con i chi mt lt, con chi mt lt ri v. Ngi cha li ni:
Ngoi tri lnh vy, ra ngoi s b cm lnh. Nhng a tr khc ln hn con, s bt nt
con. Con nhiu chi nh vy, nh chi cng c!. Tr khc, chi trong nh sao c
th snh c vi tr nh trn trn tuyt vi cc bn c? C tr th nht nh phi i
chi t t ng ca mnh ly mt hnh ngi bng t nn ca bn, c tr th dn
ht tm sc ca mnh vo nui mt con nng nc... Nhng iu ny ngi ln c th xem l
nhng vic rt linh tinh nhng i vi tr li rt quan trng.
Tuy tr cn nh, nhng tr cng c suy ngh ring. Chng ta khng th v mong mun
ca bn thn m yu cu tr lm nhng vic tr khng thch, cng khng th yu cu tr
tun th theo tiu chun ca ngi ln, bin tr thnh ng/b c non. Nhng hnh thc
gio dc xa ri c im la tui nh th ny rt d to nn khong cch gia hai th h,
kh trnh khi s tht bi trong gio dc.
Ai cng c nhng nm thng tui th p , nhng n khi lm cha m, chng ta
thng qun i nhng nm thng tui th ca mnh. Nu nh cha m c th nh v tui
th ca mnh, nh li nhng tr chi tui th tng hp dn bn th rt d hiu c
tm trng ca tr, phng php gio dc tr t nhin cng thay i.

Nu nh tr ang nhy dy rt vui, cha m li bt tr ngay lp tc v nh, tr s khng

vui. Ti sao? V tr va nhy dy xong, phi ko dy cho ngi khc nhy, lc ny tr i v,
bn b c th s khng hi lng. Nu nh ch rt lu mi n lt tr nhy, m cha m li
gi tr v, ong nhin tr cng khng thch. Nu nh ngi cha c th hiu tm trng ny
ca tr, ni tr choi vi pht na ri v nh, th nhng s khng hi lng nh trn s c
gii quyt.

3. Phi hiu tm l ca tr
Khng hiu tm l tr th khng th tr thnh bn ca tr. Ngi cha nn hiu, nhng
tnh cm, cm xc, nim vui hay ni bun ca tr u l mt th gii c lp, nu nh
ngi cha khng tm hiu th gii c lp ny ca tr, th rt kh hiu c tr, t gio
dc khng ng cch, khin kt qu i ngc li vi nguyn vng ca chng ta. v d: Tr
mun choi cng bn mt lc, nhng cha li bt tr trong phng hc bi, tr rt d c
thnh kin vi cha, to nn khong cch v tnh cm, ng thi ny sinh tinh thn chng
i, gy ra tr ngi cho s gio dc v sau ny. Cho nn ngi cha cn ng trn v tr ca
tr hiu nhng nhu cu ca tr, v p ng nhng nhu cu tm l ca tr.
Vi nhng vn m tr c hng th, phi ch ng tham gia tho lun; vi nhng
hot ng m tr yu thch, cng phi nhit tnh tham gia v ng h; nh vy tr mi thc
s chia s vi bn, tr thnh ngi bn tri k ca bn. Thc t chng minh, ai hiu tm l
ca tr, ngi s c tr yu qu, s ginh c quyn ch ng trong vic gio dc
tr; ngc li, vic khng nm c tm l ca tr s khin tr chng i bn, thm ch
trch hn bn, rt tn cng m khng hiu qu.
Mt s ph huynh tht bi trong vic gio dc tr l do thiu s hiu bit v tr. Trong
u cha m thng c hnh nh mt a con m phm, nn lun thc gic tr phi lm
nh th. Nhng tr l mt con ngi c lp, chng khng th lm mi vic theo nguyn
ca chng ta, chng cng mun lm hi lng cha m, nhng cng c lc lc bt tng tm.
C ph huynh v iu ny m lo lng bt an, thm ch ni con thnh n vi tr khin tr
khng bit phi lm th no.
Tm li, ngi cha phi xut pht t thc t ca tr, t mnh vo v tr ca tr suy
ngh, t t dn dt tr tin ti mc tiu l tng. Lm c nh vy, tr nht nh s cng
ngy cng tin b hon, tnh cm cha con cng ngy cng ha hp.

THAM GIA HOT NG CNG TR

Vic ngi cha lm ngi hn cng choi ca tr, khng ch gip tha mn nhu cu
tnh cm ca tr, m cn c th thc y s pht trin tm l ca tr tt hon.
Trong quan nim ca rt nhiu ngi, ngi cha yu con tc l ngi c gng kim
nhiu tin, mua cho con nhng dng tt. Mt ngi n ng c sut ngy nh choi
vi con, tham gia cc hot ng trong cuc sng cng con th qu l n b. V mang nng
t tng nam quyn, nn nhng ngi cha i lm v thng khng mun b thi gian
quan tm con ci, nh th vic dy d, bn tr ong nhin l trch nhim ca ngi m,

cn ngi cha ch c trch nhim m bo v mt kinh t. V th trong cc bui hp ph

huynh v trong cc hot ng trng hc, hu nh chng ta ch thy bng dng ca
nhng ngi m. Ngi a tr i cng vin choi hoc tp th dc cc qung trng,
ngi a n tr i tham gia cc lp hc thm phn ln cng l ngi m...
Mt s ti liu gio dc cng b qua tc dng ca vic ngi cha choi cng tr, v
thng ch ni chung chung v trch nhim ca cha m.
Thc ra, cuc sng ca tr khng th thiu ngi cha, ngi cha phi tch cc tham gia
mi hot ng cng tr, bt lun l hot ng trong gia nh hay hot ng x hi.
Vic ngi cha lm ngi bn cng choi ca tr, khng ch gip tha mn nhu cu tnh
cm ca tr, m cn c th thc y s pht trin tm l ca tr tt hon. Khng ch vy,
trong qu trnh cng choi vi tr bn cng c th kp thi pht hin nhng hng th v
tim nng ca tr, t hng dn tr mt cch c trng im. Khi tham gia vo hot ng
ca tr, ngi cha nn tm hiu hng th v s trng ca tr. Nu nh bn hi vng tr hc
c phm cht kin tr bn b, bn phi dng hng th v s hng dn c o ca bn,
lm gong cho tr. V d, nu nh bn gip tr hc mt tr o thut, u tin bn cng
phi nm r, sau mi c th dy tr, tip theo l khuyn khch tr luyn tp v biu din.
Nu nh tr ln hem, bn nn a tr i th vin, tm nhng cun sch lin quan n o
thut.
Trong qu trnh tham gia hot ng cng tr, ngi cha phi khng ngng khen ngi
v khch l tr. Khi tr thy chn nn, mt mi, nn lng (iu ny nht nh s xy ra), bn
c th bo con ngh ngoi vi pht, sau li tip tc vn ng. Khng c ni vi tr
Hm nay n y thi nh, hoc l cho tr lm nhng vic khc m tr thy hng th.
Bn phi nh l, tr rt ngoan cng, bn b, khi tr mt mi nn ch, m bn li dung tng
nung chiu tr, th ng ngha vi vic lm hng u im ny ca tr. Bn phi iu chnh
phong php, phi c s thay i v mc bn tham gia vo hot ng , c bit khi s
tp trung ca tr khng c lu di, thiu ng lc.
Khi con gi Y Y ca ti tham gia mt s hot ng ca nh trng t chc, nu iu
kin cho php ti cng c gng n tham gia, ong nhin nhiu lc ti cng ch l mt
khn gi bnh thng, hoc l thnh vin trong i c v cho Y Y. Cho d nh vy thi cng
truyn cho con mt sc mnh v bin, c bit l khi Y Y tham gia thi u th thao, s c v
v an i ca cha va l cht kch thch, va l thuc an thn ca tr.
M, ngi cha thng xuyn tham gia hot ng vi tr. Nu nh bn ng lm
hun luyn vin trong i bng ca tr, bn nht nh phi dnh thi gian cho tr. y l
phong php ca mt ngi cha tn l Jeffery sng ti Caliornia, M. ng lm hun
luyn vin mn bng chy 8 nm, ng choi cng 4 a con (t 3 tui n 15 tui). Nu
nh bn khng th lm hun luyn vin, th bn hy tham gia vo i c v. Max l mt
lut s, anh ni trong qu trnh trng thnh ca con, anh mun bn con nhng anh li
khng bit g v th thao. Ti khng th lm hun luyn vin, nhng ti lun ngi xem cc
trn thi u ca con, c v ng vin con. Anh v v quyt nh tham gia cc hot ng
trng ca con t rt sm.

Nghin cu khoa hc v thc tin x hi u chng minh vic ngi cha tham gia hot
ng, vui choi cng tr, rt c li cho s trng thnh ca tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Tip xc nhiu hom vi. tr
Tr em cn nhng tnh cm, s bo v v tnh yu m p ca cha m. L con mt, tr
em hin nay vn d rt c on, c m bn cnh l cha , tr cng hi vng cha s tham
gia hot ng ca tr. Nu nh ngi cha ly mi l do khng choi cng tr, khng
tham gia cc hot ng ca tr, tr s cng cm thy c on.
Ngi cha c nh hng n s pht trin th cht ca tr. Trong giai on s sinh,
ngi cha u thch dng cc hnh thc vn ng c th tru a vi tr, nh ci
nga, cho tr ngi ln c... kch thch tr bng nhng hot ng thn th mnh m, t c
th thc y s pht trin c th ca tr. Khi tr bc vo tui n trng, ngi cha c
th a tr i tham gia cc hot ng ngoi tri nhiu hon, nh nh bng, leo ni, i chi
nhng khu vui chi gii tr, thm th thin nhin. y u l nhng vic gip tr rn
luyn sc khe.

2. Tnh thiromg ca ngir&i cha l ngun sc mnh quan trng hnh thnh
phm cht c tnh ca tr
Nhng c tnh quan trng ca mt ngi n ng nh c lp, t tin, khoan dung,
kin cng, qu cm c nh hng ngm n tr trong qu trnh tip xc vi tr, t lm
cho tr cng c nhng phm cht ny. Nhng phm cht ny c th hin thng qua
nhng vic lm c th, tham gia hot ng cng tr l c hi th hin tt nht.
Ti thng xuyn tham gia mt s mn th thao cng Y Y nh ln x, vng treo. Chng
ti thng xuyn nhn thy, c ngi rt cao ln nhng chn tay li vng v lng ngng,
ko hai ci l th khng ra hi. Lc ny Y Y thng y ti ra thi vi h, gi th din cho
i phng, ti thng i h i ri mi bt u th hin. Lm xong vi ng tc c
kh cao, Y Y lao ti m ti nh mt ngi anh hng v ni: Cha tht gii!, sau con b
cng th tp nhng ng tc kh i vi la tui ca mnh. Kt thc mt ng tc, chng
ti u p tay v ni Yeah. y nhn tin cng nhc mi ngi, khi chi th thao nht
nh phi ch n s an ton, an ton vn l hng u.

3. Nhng a tr c nhiu thd gian & bn cha th c kh nng giao tip

tt
S phng khong ca cha lm cho tr hc c cch i x khoan dung vi mi ngi;
s t tin ca cha lm cho tr trn y nhit huyt, bit cch vui v chp nhn bn thn.
Kh nng giao tip v thch ng ca Y Y thng c mi ngi khen ngi, tui cn
nh, sng rt nhiu ni, i rt nhiu trng hc, nhng i n u con u c th
nhanh chng ha ng vi cc bn. Thng 8 nm 2006, Y Y t Yn i chuyn trng
xung i Lin hc trung hc c s, ngy u tin i hc dn bn hc cng lp l Y

Nham v nh choi. Thng 10 nm 2008, n Thm Dng hc lp 7, cha n ba ngy Y Y

kt bn vi hu ht cc bn cng lp. Thng 10 nm 2008, sau khi chuyn trng n
Trng Xun, rt nhanh Y Y tr thnh bn tt ca cc bn trong lp. Hin nay, c nc c
rt nhiu noi c bn hc, bn tt ca Y Y, bn tr gi th, gi in thoi, giao lu vi nhau
v hc tp v v cm xc khi trng thnh.

4. bn cha nhiu c th thc y s pht trin tr tu ca tr

Nghin cu khoa hc chng minh rng vic ngi cha giao lu nhiu vi tr, c th
gip tr ngy cng nng cao k nng nhn thc, ng c thnh cng, v s t tin vi nng
lc bn thn. Nhng tr thng xuyn bn cnh cha, c th hc c nhiu kin thc,
kinh nghim, kh nng tng tng v thc sng to t ngi cha, c li cho vic kch
thch s ham hc hi, tnh hiu k, s t tin ca tr. Hcm na ngi cha cn l bn choi ca
tr khi tr nhn ri, l ngi iu tit tm trng tr khi tr thy bun bc, iu ny c li
cho s pht trin tr tu ca tr.
5 . Ngiri. cha tham gia hot ng cng tr s c lcri cho s pht trin v
hon thin vai tr gii, tnh ca tr
Gia nh l noi quan trng t nh tr hc c quan nim, hnh thnh thc v vai
tr ca bn thn, m phng hnh vi. Lc u con tr s m phng hnh vi ca cha m
trong gia nh, sau l m phng hnh vi ca nhng ngi khc bn ngoi, t hnh
thnh thc gii tnh ca mnh. Nu nh thiu i nhn vt ngi cha, nh vy b trai s
mt i s ng cm v c trng nam tnh, tr thnh ngi yu t, thiu tnh t lp, t ch
v s bn b, hnh thnh xu hng n tnh ha, nng lc thch ng vi mi trng km,
khng th thch ng vi cuc sng t lp ca nam gii; b gi cng qu mm yu, ng thi
v xa l vi nam gii nn khi trng thnh s c biu hin nh lo u, s hi xu h, bi ri
khi giao lu vi nam gii.
S tn ti v tnh yu ca ngi cha l ngun sc mnh cho s pht trin tm l, c
tnh ca tr, c nh hng mnh m n s ng n v gii tnh, phong thc sng, gi
tr quan v thi ca tr. Chnh v vy, ngi cha l nhn vt khng th thay th trong qu
trnh trng thnh ca tr.
Ti rt vui v ti khng h t b vai tr ca bn thn trong vic gio dc con gi. iu
c bn nht m ti lm chnh l mi ngy u c gng dnh mt khong thi gian nht
nh choi cng con, cng con c sch, xem tivi. c bit l sau khi xc nh t tng gio
dc tam tam(*), ti cng ch trng vic ngi cng con khi con chi, c sch v xem tivi. S
thn mt ny khin con coi ti l ngi bn tri m nht.
Hy tham gia cc hot ng ca tr nhiu hn, iu ny cng ging nh ngi nng
dn gieo ht vo ma xun, ma thu s c thu hoch.

GIAO LU BNH NG VI TR
Nu nh ngi cha tr chuyn vi tr mt cch bnh ng nh mt ngi bn, m

khng phi l gio hun chng, th trng hp ngi cha c th thun li giao lu t
tng vi con mnh chim phn l&n.
Thng c mt s ngi cha trong chng trnh T vn gio dc gia nh hi: Ti
sao chng ti khng th tr chuyn v hiu c con?, Ti sao con cng ngy cng h n
vy?, Ti sao sau khi con ln trung hc, ti ni g n cng khng nghe?.
Ngn ng chnh l dy ni v nhp cu ph huynh giao lu vi tr, l cu ni ph
huynh khng ch v iu chnh hnh vi ca tr. Chng trch mt s cha m bun phin, lo
lng, bi nu nh li ni ca cha m tr khng nghe, chng ta lm sao c th gio dc tr?
Cng vi s trng thnh ca tr, ni dung v hnh thc giao lu ca cha m vi tr
cng c s thay i, t c th nhn thy s thay i v khong cch tm l gia hai th
h.
Nhng ngi cha thng rt t bc l tm s ca mnh vi tr, m ch quen gio hun
mt cch nghim khc, nhng li yu cu tr phi tm s mi th vi mnh. Yu cu khng
bnh ng ny ng nhin khng th t c hiu qu tt.
Bn c ch n ging iu ca mnh khi ni chuyn vi tr? C lc tr s hi: C
phi cha ang tc gin khng ?, bn nghim mt ni: Khng, nhung biu hin trn mt
bn v ng iu ca bn th hin bn ang tc gin. Tr rt nhy cm, tr c th nhanh
chng nhn ra thi v t thc s m bn mun truyn t. Cn ngi ln chng ta
thng khng nhy cm, khng thc c rng chng ta s dng cc ging iu khc
nhau khi ni chuyn vi tr, cng khng h suy xt n tc dng c bit ca loi ging iu
ny i vi hnh vi ca tr.
Ngi lm cha phi tn trng tr, giao lu vi tr ch khng phi l gio hun tr. Nu
tr chuyn vi tr mt cch bnh ng nh mt ngi bn, m khng phi l gio hun
chng, th trng hp ngi cha c th thun li giao lu t tng vi con mnh chim
phn ln.
Ngi cha thng hi vng c th tn dng mi c hi truyn t o l cho tr, c
lc thi ca ngi cha rt thn thin, nhng v ni dung c truyn t cch xa t
tng ca tr, nn tr khng th tip thu c. Nu nh khi tr cn nh, ngi cha c
thc bi dng mi quan h giao lu hi ha vi tr, th cnh ca giao lu gia hai cha con
rt rng m. Nu t khi cn nh tr khng c bn cnh cha m, hoc l khng c thi
quen thng xuyn giao lu vi cha m, th cnh ca ny sau ny c th s mi mi b ng
kn. S giao lu gia cha v con tr c quyt nh bi vic ngi cha c tn trng tr hay
khng, nht l khi nhng khi kin ca tr khng thng nht vi mnh.
Nghin cu y hc chng minh s thng minh ca con ngi ch yu quyt nh bi
trnh pht trin ca mng li thn kinh no b. Sau khi con ngi sinh ra, nhng cnh
vt, m thanh, mi v v iu quan trng nht l s giao lu ngn ng n t mi trng
gia nh c tc dng quan trng i vi s pht trin ca no. C mt th nghim nh sau,
i vi nhng a tr c hon cnh vn ha gia nh khng ging nhau, t khi sinh ra n
khi 2,5 tui, mi thng dng mt gi ghi li nhng t vng m tr nghe thy v s giao

lu vi cha m, kt qu cho thy trung bnh nhng tr nghe thy nhiu t nht th t im
s cao nht.
T c th thy, ngi cha khng ch phi bo v chu o cuc sng cho tr, cn phi
to cho tr mi trng giao lu ngn ng tt p trong gia nh. Tr tuy khng hiu c
ton b hm ca nhng ngn t phong ph a dng ny, nhng n s khin s pht trin
t bo thn kinh trong no ngy cng mnh m. Bn v tr c th giao lu t tng tnh
cm vi nhau hay khng quyt nh bi thi ca bn. C mt s ngi cha khng th
giao lu bnh ng vi tr, ng mt cht l gio hun tr, lm cho tr c cm gic s hi.
Lc u ni chuyn vi tr, c th hi tr mt s vn khng lin quan n hai cha con,
lm cho tr cm thy thoi mi v vui v tham gia. cm k hi nhng cu hi tru tng,
kh hiu, hoc l nhng vn nhy cm i vi tr hoc nhng vn m tr khng
mun lp tc i mt, khin tr cm thy hi hp lo lng ngay khi bt u tr chuyn, dn
n ny sinh t tng chng i. iu ny khng ch nh hng n cht lng cuc tr
chuyn, m cn lm cho tr sau ny khng mun tho lun vn vi bn.
Ngi cha phi l ngi bn tm tnh tt nht ca tr. Bi v tr chuyn l qu trnh
hai bn nghe v ni, c th ni trao i qua li gia hai bn l mt c trung quan trng
trong giao tip. Cho nn, ng thi vi vic lng nghe tr ni, ngi cha phi tham gia giao
lu tr chuyn vi tr.
Ti sao li nhn mnh phi bnh ng tr chuyn vi tr? Bi v s giao lu khng
bnh ng s lm tr s hi, lm tr t ti, ng nghch, lm tr thy c c... Bn ang i
din vi mt tm hn ngy th non nt, mt mnh t bn phi ct cng khai ph v vun
trng, ch mt cht lch lc, th khng ch lm cho kh nng biu t ngn ng ca tr b
cn tr, m cn lm hi n s pht trin tm l lnh mnh ca tr.
Kt hp c im tm l ca tr em v nhng cm nhn sau nhiu nm giao lu vi Y
Y, ti tng kt ra vi iu cn ch khi tr chuyn vi tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. N gi xung ni chuyn vi. tr
Nu nh mt ngi cao m o ni chuyn vi mt ngi cao im 85 th s c cm gic
nh th no? Nhiu ngi c cu tr li chung l: cm thy p lc. Nh vy th mt ngi
cha caoimyo ni chuyn vi mt a tr cao hn im th s nh th no?
Cho nn, nh ni trn, ngi cha phi bin mnh thnh mt a tr, i vo th
gii ni tm ca tr, ngi xung tr chuyn vi tr. Tr em cn ang trong giai on pht
trin, nn s c nhng hn ch v trnh nhn thc v trnh tm l. Con tr rt ngy
th, thm ch trong mt ngi ln, chng c nhng hnh vi sai tri hoc rt bun ci,
nhng iu ny khng c ngha tr khng chu nghim tc tm ti khm ph cuc sng.
Trong th gii ni tm ca tr, tr cng c nhng nim vui hay ni bun ring, nhng nim
vui ni bun ny cng su sc, chn thnh khng km g cm xc ca ngi ln, ng thi
tr cn c nhng ni lo lng v s hi m ngi ln khng c. V vy, cha m phi ngi
xung, dng tm lng ca mnh cm nhn trong mt tnh hung c th no tr s suy

ngh v x s nh th no.
Nh vy, ngi ln c th hiu c nguyn nhn thc s sau nhng hnh vi ca tr,
c ting ni chung vi tr. Khi tr ni ra nhng iu m ngi ln chng ta thy rt ngy
ng bun ci, th bn cng khng c ci tr, ch giu tr, cng khng c d dng
ph tan nhng suy ngh khc l ca tr, cng khng c dng quyn ca ngi ln p ch
ham mun c ni ca tr, lm tn thng lng t trng ca tr.

2. Phi kin tr giao lim vi. tr mi ngy

Bn khng c ni mnh rt bn, khng c ni tm trng mnh khng tt, cng
khng c ni tr c ngi khc choi cng ri th khng cn mnh na, bi v khng ai c
th thay th c bn - ngi cha ca tr. Mi ngy d bn ch b ra 10 pht ni chuyn
vi tr, th em li hiu qu rt tt vi tr ri.
Ti thng tn dng trit thi gian ni chuyn vi Y Y, c th l bn bn n, ngi
trc tivi hay l trc khi ng... Tr chuyn nhiu nh vy gip ti c th kp thi hiu
c cch ngh v nhu cu ni tm ca con, ng thi cng lm cho con c th din t
nhng g mnh ngh nhiu hon, tt hon.

3. Ni chuyn vi. tr phi ch ngn ng biu t

Phi dng nhiu nhng ngn t mang tnh ng vin khch l v tch cc, trnh nhng
ngn t mang tnh mnh lnh, cm on v ch nho. Rt nhiu lc chng ta khng ch
ng kh v cch ni chuyn vi tr, ngn ng s dng trong qu trnh ni chuyn y mnh
lnh v quyn uy, v d lun lun c nhng cu ca ming nh Khng cho php, Khng
c, hoc l cng nhc ni vi tr Con nn.... Tr chuyn nh vy s lm tr thy khng
thoi mi, lu dn tr s c tm l phn khng khi ni chuyn vi cha, to thnh khong
cch gia hai th h, mun giao lu ha hp vi tr s tr nn ngy cng kh khn.
Trong qu trnh tr chuyn vi tr, c gng khng c ni mt mnh, m phi ch
n phn ng v thi ca tr, cn phi khin tr c ham mun c ni, c th hin
bn thn. Nu nh ch mt mnh bn thao thao bt tuyt, ni nhng iu xa vi, khng cho
tr c hi c ni, th th nht s lm cho kh nng biu t ngn ng ca tr khng c
rn luyn, th hai l khin tr ny sinh cm gic bun chn, trong qu trnh tr chuyn kh
trnh khi vic tr b phn tm hoc mun ln ra ch khc.

4. Phi cho tr quyn c bnh ng tranh lun vi. mnh

y l mt iu m nhiu nm nay ti rt ch trng, quan tm. Tr cng ln th ngi
cha cng phi bnh ng i thoi vi tr. Ngi cha phi tn trng yu cu ny ca tr,
dng thi bnh ng, ng kh trao i bn bc ni chuyn vi tr. Trong nh c th
cho tr nhiu c hi v quyn c tham chnh, ngh chnh, lng nghe kin ca tr.
Phng thc giao lu bnh ng cn c li cho vic bi dng trch nhim vi gia nh ca
tr. Ti c v Y Y tranh lun vi ti, tn trng quan im v cch nhn ca con. Lm nh
vy, con tr mi dm ni, dm th hin suy ngh tht ca mnh, dm thch thc vi uy
quyn.

Cha v con bnh ng, tr khng phi l vt ph thuc vo chng ta, m l mt c th

c lp. Hon na, ngi cha khng phi lc no cng ng, cch ngh v quan im ca tr
cng c nhng ch ng chng ta tip thu hc hi. Cho nn khng c ly cch ngh v
quan im ca mnh p buc tr, chng ta c th xa b s khc nhau gia cch ngh ca
chng ta v cch ngh ca tr bng cch tranh lun bnh ng vi tr. Nu cch ngh ca tr
sai, th chng ta cng phi dng ging iu thong lng, thi n ha ch bo v dy
d tr, ch khng c t v b trn, gio hun ch trch tr mt cch cng nhc.
5 . D n g n h m t tiro n g la i n h n tr
Phi nhn thy s pht trin v trng thnh ca tr, d c mt iu tr lm ngi ln
khng hi lng, nhng ngi cha phi bit chp nhn iu ny tr, nn c lng tin vo
tong lai ca tr; phi dng tm th bnh ng, n ha tr chuyn vi tr; phi nng cao
cht lng mi cuc tr chuyn, a ra cho tr nhng kin b ch v c th thc hin, cho
php tr c s la chn cho bn thn. Phi khng nh nhng tin b nh nht ca tr,
ng thi khng ngng th hin s k vng tch cc, tt p, hp l dnh cho tr.
Mi ngi u c mong mun c ngi khc yu qu, c ngi khc quan tm,
c ngi khc tin tng, tr cng nh vy. Tr mong mun c sng trong mt gia
nh hnh phc, ha thun, mong mun c mt ngi cha hiu tr, tin tr, yu tr, mt
ngi cha ging nh mt ngi bn. Mun tr cm nhn c tnh yu ca ngi cha,
khng ch da vo nhng ngn ng, ng tc c ting c hnh, m hcm c cn cn s giao
lu tm hn. i mt ca ngi ln l mt tm gong ca tr, tr thng qua tm gong
ny quyt nh hnh ng ca mnh, quyt nh c tr chuyn tm s vi cha m hay
khng. Cha m nn c gng tn dng tm gong ny, lm cho tr va nhn thy s quan
tm, ng vin, tnh yu thong, ng thi cng cho tr nhn thy s ph bnh, ch bo v
gio dc.
Nu mt ngi cha c th giao lu vi tr bng nh mt mt cch bnh ng, n ha,
kt hp vi li ni hp l, th s khin tr dn tr nn vui v, t tin trong mt cha m, t
c th trng thnh mt cch khe mnh.
Ni thc, ti l mt ngi tnh kh rt nng ny, khi giao lu tr chuyn vi ngi
khc, kh trnh khi nhng lc c li l cng nhc. i din vi Y Y, tuy ti c gng khng
ch s nng ny ca mnh, nhng thnh thong cng mt kim sot, ni ra nhng l i l
trch mng con. Nhng sau khi nh vy ti li kp thi xin li Y Y, ni vi con: Cha khng
nn ni nh vy, cha xin li con!, Y Y ch ci v ni: Con bit cha hay nng tnh. Chuyn
qua ri th cho n qua i!. Cho nn khng kh tr chuyn vui v gia chng ti khng v
chuyn thnh thong ti mt kim sot m b ph hng.
Tr chuyn giao lu vi tr l mt chuyn rt vui, hon th n cn l mt vic chng ta
phi lm bng tt c tri tim mnh. Chng ta l nhng ngi thn thit nht ca tr trn th
gii ny, nu nh c th tr thnh ngi bn tm tnh gn gi nht ca tr, th c chng ta
v tr u s v cng hnh phc.

BN TH NO CNG PHI TR CHUYN GIAO

L u VI TR
Nn t m th bn thn: Ta c mt a con ng yu nh vy, chng ta phi cng
trng thnh, chng ta phi cng nhau i mt vi rt nhiu vn , chng ta phi sng
hnh phc v vui v.
Ti tng nghe mt cu chuyn nh sau:
C mt ng ch ca mt cng ty cng vic hng ngy rt bn, tip khch rt nhiu, mi
vic trong nh tt c u giao ht cho v, tt c mi vic ca c con gi cng do mt mnh
ngi v lo toan.
Vo mt ngy him hoi ng ny nh ngh ngoi, chung in thoi trong nh reo ln.
B v a con i do ph nn ng ta nh phi nghe in thoi. Trong in thoi l mt
b gi tm con gi ca ng ta, khi bit con gi ng ta khng c nh, c b ny lin nh ng
ta nhn vi con gi ng ta mt s vic. ng ta ly giy bt ghi chp cn thn nhng g c b
dn.
Bui ti b v a con gi v nh. ng ta ly t giy ghi chp, truyn t ni dung ca
cuc in thoi cho con gi khng st mt th g. Lc u c b vn nghim tc lng nghe,
nhng sau th ci vi m mt cch k l, cui cng c hai m con ci ph ln, ngi
cha git mnh, khng hiu con gi ci ci g, thm ch cn c cht khng vui: Cha coi trng
vic ca con nh vy, con li cn ci, con l sao?
Kt qu l c b gi cuc in thoi chnh l con gi ng ta, c b v m c cc xem
ngi cha c th nhn ra ging con gi mnh khng.
Kt qu, c b thng.
Ngi cha nghe xong cu chuyn, khng ni g mt hi lu.
ng ta l mt ngi cha qu bn rn n mc qun mnh l mt ngi cha.
Chng ta c th phn on, ngi cha ny rt t giao lu tr chuyn vi con gi, tt
nhin rt kh tr thnh bn ca con. Cho d ng ta rt quan tm n con gi, rt coi trng
vic ca con, nhng ng ta li khng phi l mt ngi cha tt. Bi v ngi cha tt nht
nh phi l ngi bn tt ca tr.
Bn l g?
Thc ra rt on gin, bn l ngi c th ni chuyn hp gu vi mnh.
Nh th no l ni chuyn hp gu?
Tr chuyn nhiu hon, giao lu nhiu hon, to ra nhiu ting ni chung hon th t
nhin s ni chuyn hp gu.
Tr chuyn chnh l s giao lu t tng v tnh cm, l s trao i thng tin v kin.

Rt nhiu tr khng mun ni vi cha m nhng tm s trong lng mnh, ni vi cha th s

cu no ni khng ng s b cha ni nng mng cho mt trn, cn ni vi m th s m
nghim khc ph bnh cho mt bi. Th l tr cng khng mun ni cch ngh ca mnh vi
cha m, c nh vy s to nn khong cch gia hai th h.
Trong nhng tnh hung nh trn, thng th nhng ngi m rt kh c th bnh
tnh phn tch nguyn nhn, m ch mt mc i tm nhng sai st ca tr. Cc b m
thng ngh: By gi nhp iu cuc sng hin i qu nhanh, trong x hi cnh tranh rt
quyt lit, ph huynh chng ta v k sinh nhai ca gia nh v v tin s nghip ca chnh
bn thn chng ta m hng ngy phi n lc lm vic, cng vic bn rn v cng vt v, mt
mi, khi tr v nh ch mun ngh ngoi, cn u hoi sc ni chuyn vi tr na, tr hiu
chuyn th nn thng cm cho cha m, t mnh ra ngoi choi. Lc ny ngi cha nn xut
hin, trong lng tr ngi cha mi l mt chic ln, ch cn ng di , th d c bt k
ma gi bo bng g tr cng khng s, s chn chn ca ngi cha cho tr c cm gic an
ton. T c th thy, trn phong din ny nh hng ca ngi cha n tr ln hon
ngi m.
Lm th no nui dy tt con ca mnh, lm th no mi c th giao lu tr chuyn
vui v vi tr, u l nhng vn cc v ph huynh rt quan tm, v y cng l vn
kh gii quyt trong bi cnh x hi hin nay. Khi cha m tr chuyn vi tr, u tin cn
phi iu chnh tm trng bn thn, t m th: Ta c mt a con ng yu nh vy, chng
ta phi cng trng thnh, chng ta phi cng nhau i mt vi rt nhiu vn , chng ta
phi sng hnh phc v vui v.
Cho nn, cho d bn bn rn th no, lm mt ngi cha, bn khng c qun giao
lu tr chuyn vi tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Tn trng, tin tng tr l tin tr chuyn c hiu qu v&i tr
Chng ta nn hiu rng yu tr, u tin phi tn trng, tin tng tr. Tn trng v tin
tng l nguyn tc gio dc hin i u tin. Tn trng tin tng tr l phi tn trng s
sp xp thi gian hc tp ca tr, khng c can thip qu nhiu; l phi tn trng quyn
ring t ca tr, khng c xem ty bt, nht k, th ca tr nu cha c s ng ca
tr; l phi tn trng s thch hng th ca tr, ng thi tch cc ng vin tr pht trin
s trng ring ca bn thn; l phi tn trng nhu cu t do giao lu chnh ng ca tr,
bao gm c nhu cu giao lu vi bn khc gii.
Cha m cn phi ng ng v tr ca mnh. Gio dc c th chia thnh ba thi i:
u tin l thi i thh trc truyn t tri thc cho thh sau; thi i th hai l thi
i th h trc v th h sau hc hi ln nhau; thi i th ba l thi i th h sau li
truyn th kin thc cho th h i trc. Gio dc hin nay ang trong thi k tin ha t
thi i th hai sang thi i th ba.

2. Lm gng cho tr nhiu hon ch dy bo bng li. ni l co' s giao

lu c hiu qu vi tr

Lev Tolstoy*-*) tng ni: Trong mt gia nh, ch khi ngi cha c th t gio dc
mnh, a con mi c th t gio dc bn thn. Khng c tm gng tin phong ca ngi
cha, th tht v ch khi ni n chuyn tr t gio dc bn thn. Cha m hiu tho knh
trng ngi gi, tr mi c th hiu tho knh trng bn, khi bn ngh vic la chn cng
vic khc m trn y t tin, tr mi c th t tin i mt vi thch thc. Tc dng ca vic
lm gong v cng ln, sc mnh nhn cch ca cha m l nhn t gio dc quan trng
nht.
Bc sang th k mi, mi trng trng thnh ca tr c s thay i to ln. S pht
trin v quan nim, tnh cm v hnh vi ca nhng a tr ln ln trong mi trng mi c
s khc bit r rt so vi tr em th h trc. iu ny lm cho cha m cm thy rt kh
khn khi gio dc tr, m kh khn u tin l khng hiu c s thay i tm l ca tr
em ngy nay. Th l, trong mt tr, uy tn ca cha m ngy cng gim. Di s gio dc nh
vy, nhng vn v tm l ca tr ngy cng nhiu hon, hin tng b nh i bi ngy
cng ph bin, t l phm ti ca tr v thnh nin ngy cng tng cao, hin tng t st
cng ngy cng nhiu. Mun gii quyt nhng kh khn, nhng vn trn, u tin cha
m phi c s giao lu tr chuyn vi tr.

3. Lng nghe v pht hin l nhp cu giao luni c hiu qu vn. tr

Ngi ln chng ta u c cm nhn nh sau: Khi c chuyn vui, th t tp bn b
chc mng s cng cm thy vui; nhng khi khng vui, th li mun tm mt ngi bn tri
k tm s, c th ngi bn ny khng a ra cho chng ta nhng kin b ch, ch lng
l nghe, thnh thong gt u, nhng khi chng ta ni xong trong lng cng thy nh nhm
hon rt nhiu. iu ny cho thy: Con ngi u c nhu cu tm s. o l ny ong
nhin cng c th p dng gia chng ta v tr. Ch lng nghe tr ni chuyn, cho d l
nhng ch chng ta khng hng th th cng phi kin tr lng nghe. Ngc li, nu
chng ta khng tp trung lng nghe tr ni, tr s cm thy ni chuyn vi bn l v ch, lu
dn, cnh ca tm l ca tr c th s vnh vin ng li vi chng ta.
Khi lng nghe tr, chng ta khng nhng phi c gng nghe, m cn phi suy ngh, tp
trung pht hin nhng im sng hoc nhng kh khn bun phin ca tr thng qua cuc
tr chuyn. i vi nhng im sng th phi kp thi khng nh, pht huy; cn vi nhng
kh khn hoc nhng bun phin m tr ang phi i mt th chng ta cn tch cc hng
dn, kp thi ha gii.

4. Hc cch tn thng v khch l l cht bi tron gip tr chuyn vn

tr hiu qu
Mi ngi u c kht vng thnh cng, mong mun t c s tha nhn v khng
nh ca ngi khc. Khng c a tr no mun sng trong mt th gii ton s ph
nhn. Chnh v vy ph huynh chng ta phi bit tn thng, bit khch l. Nh mt nh
tm l ngi M tng ni: Khen ngi v ng vin i vi con ngi ging nh mt tri,
khng c n, chng ta kh c th trng thnh, ra hoa.
i lp vi vic khen ngi l ch trch. Cc bc cha m tuyt i khng th ni vi tr:
Con khng bng con nh ngi ta. Bi v iu ny s khin lng t tn ca tr b tn

thng v cng ln. C th khi qut thnh mt cu rng: Khen ngi mi c th thnh
cng, trch mng s dn n tht bi!

5. lm ting ni chung l cht xc tc tr chuyn c hiu qu vd tr

Trc tin, chng ta hy xem mt on i thoi gia cha v con gi nh sau:
Cha: Cha cm thy th h ca cc con rt kh hiu.
Con gi: Kh hiu th khng cn phi hiu, tr phi cha v chng con bng tui nhau.
ng xem thng my cu i thoi thng thng ny, bi trong hm cha mt
o l rt su sc: Lm cha m mun hiu tr, bi khng th no thay i khong cch v
la tui, nn hy c gng rt ngn khong cch tm hn gia hai th h. Mt trong nhng
con ng rt ngn khong cch tm hn l cng tr hc tp, cng tr hot ng, bi
dng nhng s thch hng th ging nhau. Nu v cha m v con ci l hai tp hp, th
phi c gng m rng giao ca hai tp hp ny, nh vy hai th h mi c th c nhiu
ting ni chung, vic giao lu tr chuyn s tr nn c hiu qu.
Nh vy, nhng ngi cha phi nng cao nhn thc v vn giao lu tr chuyn vi
tr, t sp xp hp l cng vic v cuc sng, dnh nhiu thi gian bn tr, cng tr tham
gia tp luyn th dc th thao, cng tr i nh sch, gip tr chn nhng cun sch c ch,
cng tr thng thc nhng b phim hay hoc nhng chng trnh truyn hnh th v,
cng tr hc tp... Ngi cha c th a ra nhng ch lin quan n cc hot ng ny
cng tr tr chuyn v tho lun.

THNG XUYN HON i V TR SUY

NGH
Con ci v cha m l bnh ng, cha m phi ng & gc ca tr nhn nhn vn
, thc y con mnh ang giai on a tui no, c im ca giai on la tui
ny l g.
Rt nhiu tr bit cu Ngi ngoi cuc thng sng sut hn ngi trong cuc. Con
ngi khi i mt vi s vt, gii quyt vn , u suy ngh theo mt li mn n nht,
ch quan. Cho d cha m bit rng dy tr c th c c rt nhiu li ch, nhng c bao
nhiu cha m c th va dy tr th c ng thi bn thn cha m cng hc hi vn dng
c nhng cu th ?
i v tr suy ngh chnh l khi mt bn a ra quyt sch lin quan n bn cn li,
khng nhng phi suy ngh n tnh hnh ca mnh m cn phi ng trn lp trng ca
i phng suy xt vn .
Rt nhiu cc bc cha cha m cm thy khng th hiu c tr. Thc ra, vn ny
khng h phc tp, cha m ch cn t mnh vo v tr ca tr, ng t gc ca tr suy
ngh vn , th c th tt c mi kh khn s c gii quyt.

i a s cc bc ph huynh khi gio dc con ci u em nhng suy ngh m ngi

ln chng ta cho l ong nhin p t tr, ch thch ni vi tr nn lm ci g, lm th
no, nhng li khng ni vi tr ti sao li lm nh th. Kt qu l s vic thng c chiu
hng pht trin ngc li, nhng vic yu cu tr lm th tr khng lm, nhng vic khng
cho tr lm th tr li lm. Khi chng ta trch mc tr khng th thu hiu ni lng ca cha
m, chng ta c nn th tm hiu th gii ni tm ca con tr ngoi vic ch chm cht n
vic n, mc, hc hnh ca con? Ti cho rng, cha m nht thit phi hon i v tr vi tr
suy ngh, phi ng trn gc ca tr nhn nhn vn .
C mt ngi m tr a con i siu th, nhung a tr li khng chu i b, m mun
m b. Ngi m ht sc tc gin, khi ngi m ngi xung nh nh tr, mi sng s
nhn ra: Khi ngi xung, ngi m nhn theo tm nhn ca tr th thy trong mt tr l v
s nhng cp chn v mng y qui d ca ngi ln. Lc ny ngi m ht sc thong
con v b con ln.
Con ci v cha m l bnh ng, phi ng gc ca tr nhn nhn vn , thc
y con mnh ang giai on la tui no, c im ca giai on la tui ny l g.
Nh vy mi c th ra nhng k hoch hp l, tr thch th ng thi vui v chp hnh.
C mt ngi cha yu cu a con 5 tui ca mnh phi luyn th php. D rn luyn
khng ngng, nhng vic luyn th php ca con khng h c hiu qu. R rng k hoch
ny khng h ph hp vi quy lut c bn, tr 5 tui cm bt cha chc lm sao c th
luyn th php. Nhng vic khng hp vi quy lut pht trin nh vy th khng nn p t
tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. i v tr suy ngh, c th lm chng ta hiu c nhu c'u tm l ca

Trong qu trnh gio dc thc t, thng xut hin cc tnh hung trng pht hc sinh.
C th con ci ca chng ta cng tng b pht. Nhng tnh hung nh mt hc sinh no
vit sai mt ch hoc dng sai mt t, gio vin pht tr vit li ch ny hoc t ny mt
trm ln khng h l lm vi chng ta. Hin nay, phm vi c thi hnh phng php ny
c m rng hn, ph huynh chng ta cng dn dn hng ng phng php ny. Thc
t, phng php ny khng h em li hiu qu nh mong mun, bi cho d c vit mt
nghn ln th cng ch lm cho tr thy chn ght, lm g cn c ngha gio dc no na?
Th ngh xem nu bn lm sai mt vic, lnh o pht bn i lm li n mt trm ln, bn
s cm thy th no?
Thng xuyn t mnh vo v tr ca tr suy ngh, mi c th lm cho chng ta hiu
c nhu cu tm l ca tr, t c th d dng giao lu tr chuyn vi tr; gip chng ta
on c tm l ca tr, nm c trng im, tin hnh gio dc bng cch thuyt
phc tr; ng thi t chng ta pht hin u im ca tr, c v, ng h tr lm nhng
vic mnh thch, gip tr c khng gian pht trin rng hn.
Trong tc phm Choi qua tiu hc, Y Y rt c k v biu hin v cm nhn khi

mnh lm tr 11 cha m. Tr l cha m ch l cch gi ti tm thi ngh ra, bi c tr l

ch tch thnh ph, tr l gim c th sao khng th c tr l cha m?
Sau khi Y Y c chc danh nh vy, con rt tch cc tham gia lm vic nh, v cng
rt ch ng lm vic nh. Ngoi vic nh, Y Y cn tham gia ngh chnh. Mi ln trong gia
nh c vic g cn bn bc, ch cn con c th nghe, chng ti u thng bo vi con m
cuc hp gia nh. Th l Y Y s ly giy bt, tp trung ngi bn cnh ghi chp bin bn
cuc hp. ong nhin, Y Y cng khng qun pht biu, ni cch ngh v cch nhn ca
mnh, c bit l khi ni nhng chuyn lin quan n mnh, Y Y khng bao gi t b quyn
pht ngn ca mnh.
Vic khi Y Y lm tr l cha m, li ch u tin l con hiu chng ti hon trc, l i ch
th hai l khi kin c s khc bit vi chng ti, con c th ngh cho chng ti. Con c
cch t duy nh vy, ti rt mng. ng thi ti cng hay ng gc ca con suy
ngh, hiu con.

2. i v tr suy ngh c th lm cho chng ta tr& nn tr tu, l tr

Cha trch mng tr qu nhiu s lm cho tr bi ri. Vic tr con mc li l mt vic
hon ton bnh thng. Nhng c ngi cha khi tr lm sai mt vic g , thng mt
mc trch mng tr. S trch mng hp l c th lm cho tr bit c hu qu vic lm sai
tri ca mnh, gip tr sa sai, nhng mng m qu nhiu ch c th c tc dng ngc li.
Bit hon i v tr suy ngh s lm ngi v ngi hiu nhau, sng ha thun vi
nhau; hc c cch i v tr suy ngh s lm cho lng mnh rng m hon. Cn nu
khng bit khoan dung, ch bit cho mnh l trung tm, lm mi vic u xut pht t ci ti
c nhn m b qua hoc bt chp cm gic ca ngi khc, lm nhng vic tn hi ngi
khc thc cht l cng lm tn hi n mnh. Nh vy, ngi cha v tr hc c cch
hon i v tr suy ngh s lm bn thn tr nn tr tu, l tr, gim bt xung t v mu
thun.
C mt cu chuyn nh k v mt ngi i tu ha, sau khi ln tu anh ta ngi v tr
gn ca s. Tu ha dn dn chuyn bnh, anh ta khng cn thn nn lm roi mt chic
giy mi mua ra ngoi ca s. C ngi ni, tht ng tic, chic giy p nh th! Nhng
ngi ny li khng h my may thy tic, m cn vt chic giy cn li i. Mi ngi bt
u bn tn, h u ni anh ta qu ngc nghch. Nhng anh ta li ni ging rt thn nhin
rng, trong mt mi ngi c th ti rt ngc nghch, nhng giy th c i, khi mt mt
chic ri, chic cn li d c mi c p th no, th i vi ti cng chng cn ngha g;
ti nm chic cn li i th ngi nht c s kt hp thnh mt i, vn c th i c.
Kt qu ny khng phi rt vin mn sao?
Trong cuc sng c rt nhiu chuyn phc tp, mu thun. Chnh v vy mi quan h
gia ngi v ngi lun trong trng thi ha hp v khng ha hp. xa b nhng
nhn t khng ha hp, gim bt s mu thun, chng ta nn bit cch nm giy, bit
cch t mnh vo v tr ngi khc suy ngh.

3. i v tr suy ngh, tr con c ci l ca tr con

Ti tng c mt bi vit ca nh th Liu T (1887-1958) v L Tn nh sau:

Mt ln, L Tn mi vi nh vn n nh n cm. Trong ba cm, Chu Hi Anh, con
trai duy nht ca L Tn, cn mt ming tht bm ri li nh ra, ni c mi ri, nhng
nhng ngi khc khng h c cm gic . Ha Qung Bnh (v L Tn) lin ni Hi Anh
nghch ngm, nhng ngi khch khc cng ngh thng b ny b chiu qu sinh h ri.
Nhng L Tn li khng h ngh vy, ng gp ming tht bm m Hi Anh va vt i ln n,
thy qu tht l c mi, ng lin ni: Tr con cng c ci l ca tr con....
c n y, ti rt cm ng, mt lc lu mi c th bnh tnh tr li. T nhng vic
nh nht ny c th thy c L Tn dnh cho con tnh thng v b v s tn tm ht
mnh trong vic gio dc con. ng khng c biu hin ging cc ph huynh bnh thng
khc nh: ni cn thnh n, pht vo mng Hi Anh my ci, hoc l cau my qut ln, lm
Hi Anh s qu khng ni c g. Ti b nh hng su sc bi cu ni ca L Tn: Tr
con cng c ci l ca tr con. Chng ta l ngi ln, trong cuc sng chng ta dng nh
mt, t tng ca ngi ln nhn nhn vn . Chng ta gt b ht s ngy th ca
bn thn, c gng lm cho mnh tr nn chn chn, lo luyn. Chng ta bt u dng kinh
nghim cuc sng tch ly trong qu trnh trng thnh ca mnh nh gi s ng sai
ca tr. Chng ta dng t duy ca ngi ln lm tiu chun, t ra hnh thc thng
pht tr.
Ti tng c bi th f) trn tng cha Ty Lm ca nh th i Tng T Thc
(10 37-110 1), trong c cu: Nhn ngang thnh dy, nhn nghing thnh nh. Trong khi
gio dc tr, chng ta li khng h ngh mnh phi i v tr, ng trn lp trng ca tr
nhn vn , xem xt mnh c thiu st g khng. Trong sch gio khoa ca con gi ti c
mt bi vn tn l Con c vng mu xanh. Ti cha tng nhn thy c vng mu xanh, mi
ngi cng cha tng nhn thy nhng hc sinh trong bi vn li ni: By gi cha c, sau
ny s c. ng, trong x hi pht trin vi tc cao nh hin nay khng c ci g l
khng th xut hin. Mt v d khc l tt c mi ngi u ni nh sng ca mt trng
mu trng hoc mu vng nht nhng c tr li pht hin nh sng ca mt trng mu
xanh, ngi m quan st k lng v thy a tr ni khng h sai.
Nh vy, ch khi nhng ngi cha thng xuyn i v tr vi tr suy ngh, hiu, tn
trng, tin tng tr, tr mi c th trng thnh mt cch vui v v khe mnh.

N GIN HA NHNG TRIET

Kh nng m phng ca tr rt mnh, hnh vi ni nng v c ch ca ph huynh u

c tc dng lm gng rt &n cho tr.
Chng ta ln ln bng cch nghe nhng trit l, sau khi trng thnh chng ta c bn
nng l truyn t nhng trit l ny cho tr. S trng thnh ca tr khng th tch ri s
dy bo, lm gng ca cha m. Trc ht, ni ring v vic dy d bng li ni, chng ta
phi ging cho tr o l lm ngi, ng sai phi tri. o l nht thit phi ging nhng
phi c phng php v k nng. Nu nm vng c iu ny th vic ging o l cho tr
s c hiu qu ln, nu khng th s mt cng v ch.

V vy, ngi ln phi ging gii nhng o l ao to ba ln mt cch gn gi, kho

lo cho tr.
Hin nay phn ln tr em u c thi quen c vn g th hi thy c hoc cha m bi
v thy c v cha m u l ngi ln, nhng g ngi ln ni nht nh l ng. Tuy c lc
nhng o l m cha m ging gii, tr khng hiu lm nhng vn nghe. Cha m cng quen
vi vic gp chuyn g lin phn tch cho tr nhng o l trong , c lc thng cm thy
tr khng th hiu hoc khng th tip nhn quan im ca h. C phi nhng o l ny
khng ng? Khng phi. C phi tr qu ngang bng? Cng khng phi. Th vn l
u?
Cu tr li ca ti l: cch bn ni.
Hin nay c rt nhiu ph huynh khng bit lm th no c th ging gii o l vi
tr, h cho rng vic ging o l vi tr l vic cc k kh. Cha m ni mt cch ao to ba
ln, tr vo tai ny ra tai kia, khng cn thn tr s bt li v phn bc li cha m. C cha
m th c th tr chuyn rt si ni vi con ci, c cha m li rt t tho lun vi tr bt c
iu g. H ni chuyn vi tr c vi ba cu, tr khng kin nhn nghe, h cng chng
cn g ni. Vic tr nghe li hay khng ph thuc ln vo cch ni, k nng ni ca cc v
ph huynh khi ging gii o l cho tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Thi xut kin
Nhiu lc tr khng chu nghe li cha l bi khi ging gii o l, ngi cha khng din
tt vai tr ca mnh, thng l qu cng nhc v nghim khc, v tnh t mnh vo v tr
i lp vi tr. Khi chng ta ging gii o l vi tr phi c thi khoan dung, dng
phong thc ng gp kin bn bc vi tr, lm cho tr cm thy cha m khng h p
buc hay hn ch mnh, t c th xa b tm l phng b, chng i ca tr.
V d khi mua cho tr, bn nht nh phi trng cu kin ca tr, hy tr la
chn v kiu dng, mu sc, nhng v gi c th ph huynh phi quyt nh. C mt ln ti
v v a Y Y i mua giy. Trc khi i chng ti ni vi Y Y rng nu mua sandal th
mua di 100 t, cn giy th thao th khong 150 t. Khi n trung tm mua sm, nhn cc
th loi giy hoa ht c mt, Y Y rt sung sng nhng sau khi nhn thy gi tin lin x
mt, bi v cn c vo gi tin m chng ti quy nh cho con th ch c th mua nhng i
giy m con khng thch lm. Sau khi pht hin ra vn ny, ti thong lng vi v mt
lt, sau vn quyt nh ni vi con chng ti khng th mua cho con nhng i giy qu
cao cp. Bi v con cn nh ang trong tui ln, nu nh mua giy t, sang nm khng i
c th qu lng ph. Hon na giy ca ti v v ti cng ch c gi khong hai trm t.
Sau khi c ti v v ti lm cng tc t tng, cui cng Y Y cng vui v chn mt i
sandal 80 t v mt i giy th thao 154 t.

2. Chin thut vu hi
C th ni vu hi l mt chin thut cn thit khi ging gii o l vi tr. Sau y ti

xin gii thiu vi phng php thng dng.

Phng php cu chuyn: Tr 3, 4 tui l la tui thch nghe k chuyn, ngi cha
c th lm mt nh vn vit truyn c tch, ng ngn, dt nn mt cu chuyn khuyn
rn tr. Nh vy va c th phn tn s tp trung ca tr, trnh khng kh gia hai cha
con tr nn cng thng, li c th pht huy tc dng gio dc. Khi tr tp trung nghe k
chuyn v t cu hi, bn cn c th gip tr hon thnh mt s vic m vn d tr khng
mun lm (nh l n cm, mc qun o).
Phng php ngc hng: Thun theo mun ca tr lm mt vic g ng
thi lm qu vic ln mt cht, tr thy c tc hi ca n. V d, vo ma ng sau
khi tm xong, tr ch mc mt b qun o mng chi a, d bn ni vi tr mc nh
vy s b cm lnh, tr vn khng nghe. Th l cho tr ci qun o ra lun. Tr lnh khng
chu c s mun mc qun o.
Phng php to tnh hung: Khi cng tr xem cc chng trnh thiu nhi, bn c th
ch ra cho tr nhng hnh vi khng ng ca bn nh trong chng trnh, v khen ngi
nhng bn nh c hnh vi ng n. Bn s pht hin ra tiu chun ng sai ca tr thc ra
rt r rng, vic phn bit tt xu c bn khng thnh vn . v d bn nhiu ln ni
vi tr rng nu tr con khng gi v sinh, vi khun s chui vo bng nh nhau vi tbo,
lm cho tr con b m, st. Nhng tr khng bn tm, sau ny khi xem mt b phim khoa
hc ni v h thng min dch ca con ngi i khng virus cm cm, ti gi con n xem.
Sau khi xem xong b phim ny, con c tin b r rt trong vic ra mt mi chn tay.
Phng php i v tr: Khi cng tr chi tr chi, ngi cha c th i vai cho tr. V
d cho tr lm bc s chm cu cho cha, cha c th khc m ln, chn tay ma my lon
x v yu cu cha m (lc ny l tr) th ging nh nhng a tr khi n bnh vin. Kt
qu tr s lm ging nh cc bc cha m vn thng lm, l nghim khc ph bnh
ngi cha khng c khc m ln, chn tay khng c c ng lung tung nh vy.

3. Kch thch lng t trng

Lng t trng v danh d ca tr rt ln. Nu ngi cha c th tinh t pht hin nhng
u im ca tr, kp thi khng nh th s kch thch lng t ho v danh d ca tr, ng
thi lm cho nhng hnh vi tt c cng c v c t gic ha. V d tr thch c
nghe chuyn hi nh ca mnh, th cha m c th h cu ra mt s u im lc nh ca tr,
thng xuyn ni vi con: Hi nh con rt ngoan, rt sch s, n cm cng rt gii....
Nh vy, tr s rt t ho. Lc ny, cha m yu cu tr lm nh hi nh, tr thng rt vui
v lm theo.

4. Kt hcrp dy tr bng li ni v bng hnh ng

Mun lm cho vic gio dc thc s c hiu qu su sc, nht nh cha m phi dng
nhng hnh ng c th v s hp dn v nhn cch nh hng n tr. Kh nng m
phng ca tr l rt mnh, c ch, li ni, phng thc, hnh vi ca ngi ln u c tc
dng lm gng ln i vi tr. V th ngi cha mun bi dng cho tr nhng thi quen
tt th u tin phi tu dng chnh bn thn mnh.

Trong vic gio dc Y Y, ti thng c gng dng nhng cu chuyn nh ging gii
r rng o l ln, lm cho con l gii c iu su xa trong bng nhng ngn ng ht
sc on gin r rng.
C mt ngi cha k v con trai ca ng ta vi ti rng Con ti thch m vi nc tht
to nghch. Hm qua, n li lm nh vy. Ti lin ni vi con: Con bit khng? Con m
nc to nh vy, nhng trn th gii c bit bao nhiu bn nh khc khng c nc
ung, v d nh chu Phi. Hon na, nc ny l ng b phi vt v kim tin mua.
Kt qu l ngay lp tc a tr ng vi nc li. n khi ngi cha ra tay, n lin ni to:
Cha m nc nh thi, ng b phi kim tin mua nc y. Trong cuc sng ca tr,
ong nhin ng b quan trng hon nhng bn nh chu Phi, nhung a tr ti thiu
cng bit c mt l do v sao nn vn nc nh. V khi n ln hon, n s hiu ra l do cn
li.
Tm li, bn hy nh rng ging gii o l cho tr phi kin tr, phi on gin ha cc
o l ln lao.

BO V LNG T TRNG CA TR
Tr cng nh, tm hn cng mng manh, d b tn thcmg. Nh vy chng ta cng
phi bo v cn thn.
Thng qua vic quan st, ng T thy rt nhiu ph huynh i x vi tr nh trong
mt cu i: Ti ni anh c l c, khng c cng phi c; ti ni anh khng
c l khng c, c cng khng c. Th l: M ni khng cho php l khng cho
php!, Cha bo con nh th no th con lm nh th y!.
Khi gp tnh hung ny tr lin khng dm ni ra kin ca mnh na. ong nhin
nhng vic cha m khng cho php tr lm, hu nh u c l do, nhng cha m dng li l,
thi th bo th ch lm tn thong lng t trng ca tr. Nu cha m c th bo v, bi
dng lng t trng ca tr ngay t nh, s c li ch trong sut cuc i tr. Mt ngi c
lng t trng s tn trng ngi khc, s yu thong bo v bn thn mnh, mt ngi c
lng t trng s c ch vi x hi, s c tnh thong yu vi ngi khc.
Rt nhiu ngi cha cho rng, tr khng bit g, ging gii nh th no cng v ch, th
rng c ra lnh dt khot, r rng. Tr di 3 tui qu thc rt kh c th hiu chuyn,
nhng cc ph huynh hon ton c th thng qua biu hin, hnh ng, ging iu lm cho
tr nhn bit c lm th no l ng, lm th no l sai. Tr trn 3 tui d dng nhn
thc c phi tri ng sai, n lc th ch cn ging gii cho tr r rng l c. Cng
c mt s ngi cha cho rng suy ngh tm t ca tr on gin, cho d b mng m mt lc
l s qun, cng ging nh vic tr gin di nhau.
Thc ra khng phi nh vy, suy ngh tm t ca tr rt nhy cm, cng rt mng
manh, rt d b tn thong. Bn b choi vi nhau thng thng tr khng so o, tnh ton,
nhng li rt cc hnh vi li ni ca cha m. Nu cha m khng h tn trng tr, ng
t li mng m ch trch, m khng gii thch r rng cho tr, hoc r rng bit mnh hon

ton v 11, tr c 11, cng kin quyt khng ci u xin li tr, m cn c tnh bt tr lm
theo ca mnh; th s khin tr khu phc nhng tm khng phc, lu dn s ny sinh tm
11 chng i mnh m, bn ni g tr cng khng thch nghe, khng mun lm, c thi
ngang bng; hoc s tr thnh a tr s hi, phc tng, khng h c chnh kin ca bn
thn, cha m ch u con nh y, nhng a tr nh vy khng c c tnh, khng c tin
.
Nhng tr khc nhau c rt nhiu im khc nhau, c tr xinh c tr xu, c tr cao c
tr thp, c tr thng minh nhanh nhn, c tr li rt chm chp... Tr rt d cm nhn
c nhng li bnh phm t bn ngoi i vi tr, cho nn mt trong nhng cng vic
gio dc tr ca cha m l bo v v bi dng lng t trng ca tr.
Bo v lng t trng ca tr, phi ch tm t nhng vic nh nht, c bit l noi
cng cng, cng phi gi th din cho tr. Tm hn ca tr rt mng manh v nhy cm,
nu coi tr l mt a tr khng hiu bit m ph bnh, mng m, lm tn thong lng t
trng ca tr, s khin tr d ny sinh cm gic t ti, nht nht, lo u thm ch cm ght v
th hn, chng i. Tr cng nh, tm hn cng mng manh, cng d b tn thong. Chng
ta cng phi bo v cn thn. Chng ta c th quan tm nhiu hon n ni tm ca tr, cho
tr nhng n ci v nh mt quan tm, cho tr s ng h v s thng cm, quan tm n
tr bng nhng hnh ng c th (xoa u, v vai...). Hy gi th din cho tr, khng c
mng m tr, khng c than phin v nhng li tr ni hay nhng vic tr lm trc mt
ngi khc. Lm tr mt i lng t trng rt d, nhng xy dng li lng t trng y li l
mt qu trnh lu di v rt kh khn.
Trong vic gio dc Y Y, ti rt ch trng bo v lng t trng ca con, gip con xy
dng lng t trng, cho d l mt chuyn nh, nhng im c th khuyn khch ti nht
nh s khen ngi con, con c th trng thnh mt cch vui v, khe mnh. T nh con
thch vit vn, ti thng mm ci c to nhng tc phm ca con, y l phong
thc trc tip nht th hin s khen ngi ca ti dnh cho Y Y. T khi Y Y vit cu u tin,
ti tr thnh ngi c u tin ca Y Y, v cn l ngi c trung thnh nht. Ch
cn Y Y cho ti xem nhng g con vit, bt lun l vit ci g, bt lun l hay d th no, ti
u c to t u n cui, gp cu no hay, ti s c li ln na, ng thi khng qun
khen ngi: i, cu ny vit tht hay!. Ch cn bt c im sng no trong cu ch,
ti cng ngay lp tc khng nh v khen ngi ht li, con hng th nim vui thnh
cng, nim vui vit lch.
Mt ngy vo thng 10 nm 2005, khi Y Y 9 tui, t nhin Y Y c nh hng lm
th. Con cha tng lm th, cng khng h bit lm th nh th no, sau khi n ti xong
con khng xem b phim hot hnh mnh yu thch, m b ra bn vt c suy ngh mt hi v
bi th u tin - Mt tri ra i:

Mt tri, nu mt ngy mt i bn
Th s khng c chim bay trn tri, khng c loi vt chy d&i t;
Mt tri, bn c mi quan h mt thit v&i mun loi trn tri t

Nu nh khng c bn, hoa c ho kh, chim ngng ht, nhn loi cng khng th tn
ti;
Mt tri, bn cng hin cho nhn loi, nhn loi mi mi khng qun bn.
Khi con ho hng em bi th khng c cht vn iu no ny cho ti xem, ti khng
khen ngi con vi cu qua loa cho xong chuyn nh cc ph huynh khc, m c to mt ln,
sau khen con: Con gi ca cha ln u tin lm th lm hay nh th, tht l gii! Cha
tin sau ny con s vit ra c nhng bi th cn hay hn th ny!.
Ngy hm sau, ti ng nguyn vn bi th ny ln mt trang web m ti thit lp cho
Y Y, nhng ngi vo trang mng ca con u c th c c bi th u tin ca Y Y.
Ti ni vi con: y chnh l s ghi li mc trng thnh ca con, khng ai sinh ra l
bit lm th ngay, bi th u tin trong cuc i ca nhng nh th ln cha chc hay
bng th ca con. Y Y nghe xong rt vui: Ha ha, cha thch nhng bi th m con vit, th
ca con c th c trng by trn mng ri.
Sau , Y Y vit my bi th na, mi bi ti u nh gi, ng nhin khen ngi
nhiu, cn vic hng dn, dn dt con ti phi lm mt cch kho lo.
Y Y ni, mi ln hon thnh xong mt bi vn, nhn c s khen ngi ca cha, trong
lng rt vui, cm gic vic vit vn l mt vic vui v, gip mnh th gin, mnh tht l gii!
Gi s khi Y Y a bi th u tin m con vit cho ti xem, ti li nhn mt ni: Th
g y? y cng gi l th sao? Khng bit vit th ng vit linh tinh. Nh vy th Y Y s
ngh th no, con nht nh s ni ra mt cu thoi kinh in trong tiu phm ca Tng
Chu Chu: Lm tn thng lng t trng qu y!. C nh vy, cho d con c hng th
vit bi th th hai, th con cng khng c hng cho ti xem na.
Khen ngi ging nh phn bn ri trn mnh t tm hn tr, c khen ngi th lng t
trng v s t tin ca tr mi c th pht trin mnh m.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1 . Khng itc tru a tr
Con , con hi nh ln y, mau i tm ngay, c th cc ph huynh a tr nh vy l
ch mong mun tr xu h m tin b; nhng tr rt d tng l tht, khin tr thy ngi,
thm ch cm thy t ti, ngh mnh l mt a tr hi.
2 . Coi trng php lch s* khi & cng tr
Nhng li ni trong gia nh di hnh thc nh mnh lnh, phn n, trch mng, u
lm cho tr cm thy s coi thng ca ngi ln vi tr. Nu nh ngi cha thng gi
lch s khi giao lu vi tr, s dng cc li ni lch s nh mi, xin li, cm n,
khng phi khch so, tr s cm nhn c s tn trng ca cha m i vi tr.

Trong qu trnh trng thnh, tr phi tri qua v s ln tht bi, cc ph huynh phi
cho php tr tht bi, ng thi an i v ng vin tr. Khi tr tht bi ngi cha cn phi
bo v v ng h v mt tinh thn cho tr, lm cho tr cm nhn c s tin tng v
thng cm ca cha m dnh cho mnh.

4. Nhn mnh tru im ca tr c hiu qu hom ph bnh tr

Cho d l u im nh nht ca tr, cng phi kp thi khng nh v khch l. Cha oi,
ngy mai con phi n trng sm, v ngy mai t con trc nht. c ri, cha s dy
sm a con n trng. Cha yn tm, chng con s qut dn lp hc gn gng sch s.
Con tht gii.
i vi nhng biu hin tt ca tr, chng ta phi kp thi khen ngi; i vi nhng
li sai ca tr, chng ta phi iu chnh, hng dn tr. Chng ta cn trnh nhng li ni
v biu hin ph nh, giu ct ch bai tr; hy cho tr bit trong lng bn tr l mt a tr
tt.

5. Dng cm nhn li vd tr
Con ngi u s mc li hoc c nhng thiu st, nu nh ngi cha c li, phi kp
thi xin li tr. V d: Tiu Cong, cha rt xin li con, cha khng th mua c chic bt
bi con dng khi i thi, hay l con dng chic bt bn tay con c khng. Tiu Mai, cha
n mun, con i cha trng chc st rut lm phi khng? Sau ny cha nht nh s
n n con ng gi.
v vic xin li tr, ti cng c tri nghim. Con gi c 12 tui, trong nhng nm qua
cng c nhiu ln v nguyn nhn ny hay nguyn nhn kia, ti trch nhm, hiu lm, mng
oan con gi my ln; khi thc c l mnh sai, ti u kp thi xin li con, v nhn c
s tha th ca con. Hnh ng ny gip ti nhn c s tn trng v tin tng ca con
gi, t m quan h cha con ngy cng ha hp hon.
Hy cho tr bit cha m cng l ngi bnh thng, cng s mc sai lm. Tr ght nht
s gi di ca ngi ln, bn thnh tht ni vi tr mt cu Xin li con, cha sai ri, tha li
cho cha nh, tr s thu c nhng iu b ch t , hc c cch lm ngi, hc c
cch rng lng tha th ngi khc.
Bo v lng t trng, tn trng nhn cch ca tr l iu rt quan trng. Nu nh
ngi cha khng ch n phong thc gio dc, thng xuyn lm tr mt mt, s lm
cho tr tr l, v hnh trung s khin cc thi quen xu cng c cng c. Ch c lm mt
ngi cha tn trng tr, mi c th bi dng nn mt a tr c lng t trng, t tin, vui
v, khe mnh.

NHT NH PHI LM TR TIN CY BN

Mun tr thnh ngi cha tt, trc tin bn cn l mt con ngi trng thnh,

hc cch tin cy ngi khc, k c tin cy a con trng c v yu t, rt cn c bo v

ca mnh.
Mt ngi bn lm lut s ca ti k cho ti nghe cu chuyn gia anh ta v con trai
anh ta nh sau:
Mt ln, my bn cng lp ca con trai ti bng lm v ca knh ca lp hc. C
gio iu tra nhng khng c kt qu. C gio ch vo thng b, bt n tha nhn mnh lm
hoc khai ra cc bn khc. Thng b thnh khn ni vi c gio rng lc n trong lp
lm bi tp nn khng h nhn thy. C gio khng tin, cho rng n ni di. Con trai ti v
cng tc gin, mng c gio mt cu: khn!. Cu ni ny gy ra mt hu qu
nghim trng, c gio yu cu nh trng ui hc thng b, nu khng th s ngh dy. L
do ca c gio l bnh thng con trai ti nghch ngm ph phch, ln ny chc chn l do
thng b lm. khng nhn li li cn chi gio vin, kt qu con ti b ui hc. Con trai
b ui hc, ti rt mt mt, khng h hi trng en phi tri th no, lin nh con mt
trn. Thng b cui cng ni mt cu: Cha nh i, nh cht con cng khng nhn!. Ti
nh th no n cng khng ku khc, khng trn trnh. Ti cng tc gin, nu khng phi
v ti ko ra, th xy ra n mng. Thng b b nh n mc khng th dy ni, nhng
khng h ku ca mt ting, n tuyt thc ba ngy. V ti khc lc khuyn rn, n mi
khng kin quyt chng i na. Ti chuyn trng hc cho con.
Hon mt nm sau khi xy ra s vic, trong mt ln chuyn nh, ti tnh c c c
cun nht k ca con trai, n vit: Ti hn c gio v oan cho ngi tt, hn cha v khng
tin tng ti, cha m v thy c u nhn nhn ti bng i mt nh kin. Dng nh ti
sinh ra l ngi xu, c c chuyn xu l do ti lm, tht l v 11, m ti cng khng c
cch no minh oan cho mnh, th cht i cho ri. c n y, ti run ry, l no ti
nghi oan cho con? Lc ti sao khng ngh n vic i iu tra, lm r s tnh? Ti khng
th ngi yn c na, ngay lp tc tm gp bn hc ca con. Kt qu ng tht l mt
v n oan: Rt nhiu bn hc ca con lm chng, hm thng b ng l trong lp
lm bi tp, lm v knh l mt hnh ng v ca mt hc sinh no . Hc sinh ny vn
d mun nhn li, thy c gio tc gin nh vy lin s hi, kt qu l thng b phi chu ti
thay. Ti nghe xong v cng au kh, trong lng v cng hi hn v nh con ln .
Cui cng ti xin li con trai. Di s gip ca v, ti ni chuyn mt cch chn
tnh vi con trai, thng b cui cng cng tha li cho ti. b p cho nhng li lm ca
mnh, xy dng li hnh tng mi, t sau hm ti dnh nhiu thi gian hon bi
dng tnh cm vi con, ci thin mi quan h. Ti tn dng hai ngy ngh cui tun, cc
ngy ngh l, a c nh ra ngoi choi, cng nh cu lng, nh bng bn, nh c tng,
ba thnh vin trong gia nh n lt lm vn ng vin, din vin, trng ti, c lc cn mi
bn b ngi thn tham gia. C nh i choi rt vui v.
Mi quan h gia hai cha con tr nn ha thun, tnh cm ngy cng tt hon. Con trai
cng bt u chm ch hc tp, ngy cng tin b, c bu l hc sinh ba tt.
Cui cng c mt ngy, thng b vit bi vn Ngi cha trong lng ti: V mt
nghim khc ca cha thay i, cha ci nhiu hon. Cha thay i, tr thnh mt
ngi cha thn thin gn gi. Khong cch gia ti v cha gn hon, tnh cm cng tt

hon, chng ti tr thnh nhng ngi bn tri k.... c c nhng dng ny, ti cm
ng roi nc mt, ti cm thy v cng hnh phc. Ti ngh thm trong lng: Con trai,
cha nht nh s khng lm con tht vng, cha mi mi l ngi bn tin cy nht ca con.
Sau khi nghe xong cu chuyn ny, ti rt cm ng, ngi bn ny ca ti v cng hi
hn v hnh vi trc y ca mnh. Ti c th cm nhn c s hnh din v t ho v con
trai mnh trong l i ni ca anh ta.
Mun tr thnh ngi cha tt, trc tin bn cn l mt con ngi trng thnh, hc
cch tin cy ngi khc, k c tin cy a con trng c v yu t, rt cn c bo v ca
mnh. Nhng lm c iu ny khng h on gin, thm ch sau khi tr trng thnh, cha
m vn khng th thot khi cm gic thiu tin cy ny. Nghim trng hon l, cha m
hnh thnh nh kin vi tr, khng hc c cch xa b nh kin ny, khng tin cy tr.
Cha m quen dng cng mt li l trch mc tr. T h l tr cng tng rng mnh chnh
l ngi nh ngi khc nh gi, m khng h mun thay i, t duy cng hon ton
c nh hnh. Lu dn, khi tr au kh v s v dng ca bn thn, tr cng khng c
ng lc thay i.
C rt nhiu ph huynh ni vi ti, h rt mun lm bn vi tr, mun tr chuyn tm
tnh vi tr, nhng tr th thng xuyn khng mun ni chuyn vi cha m, cha m mun
hiu tr th phi v cng tn cng sc. Tr c nhng chuyn ring t, rt nhiu cha m lm
mi cch iu tra, nh m ngn ko c nht k, x th ca con ra c, thm ch trch
mng tr thm t. H khng h bit nhng iu ny s lm tn thong lng t trng ca
tr, to cho tr mt p lc tinh thn rt ln, thm ch ny sinh lng cm hn v chng i,
dng mi bin php phng b v che giu thng tin, lm cho mi quan h gia cha m v
con ci ngy cng xu i.
Cch lm l tr l tn trng s ring t ca tr, cng chnh l tn trng nhn cch ca
tr, cho tr khng gian t do nhng ong nhin khng c mc tr mun lm g th
lm. Phi quan tm n s ring t ca tr, tch cc hng dn tr.
u tin, hy tr chuyn vi tr bng thi bnh ng, ni v nhng suy ngh, nhng
thnh cng v tht bi ca cha m khi cha m trong la tui ca tr, thm ch ni mt s
chuyn ring t, ni cch nhn nhn v cch ngh ca mnh i vi s vic, lng nghe v hi
kin tr, lm cho mnh tr thnh ngi bn ng tin cy ca tr. Sau mt thi gian, tr s
mun ni nhng b mt trong lng mnh vi cha m, nh vy m i c th hiu v nm r
c tm t ca tr, c s dy d v ch bo cn thit.
Sau , phi bi dng cho tr kh nng t gio dc bn thn. Khi c c nhng
thng tin ring t ca tr, cho d c mt s nhn t khng tt hoc vt mc quy nh,
cng khng cn cung ln, ri nh mng tr, c th cng tr tho lun nhng vn v l
tng, s nghip, o c, nhn sinh quan, gi tr quan...; hng dn tr gic ng nhng
chn l i nhn x th, nng cao kh nng iu chnh hnh vi ca mnh theo nhng yu
cu chung. C kh nng t gio dc bn thn th tr u c th t gii quyt nhng khuynh
hng nguy him trong chuyn ring t ca mnh.
Trong gio dc gia nh, khng t cha m c nhng thc mc l: Cha m cng ch n

phng thc gio dc, mi quan h gia cha m v tr cng kh thn mt, nhng ti sao tr
lun coi nhng li thy c ni l thnh ch, cn i vi nhng yu cu ca cha m th li
khng nghe theo hon ton, thm ch cn trc mt mt ng sau lng mt no.
Cha m l ngi thy u tin ca tr, gi s tn nghim v uy tn ca cha m trong
lng tr l mt vic rt quan trng nhng nhiu bc cha m khng nhn thc ng n v
iu ny.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Gi li ha
Hy kp thi thc hin li ha vi tr. Nu v mt nguyn nhn no m tht ha vi
tr th hy kp thi gii thch r, khng th qua loa cho qua chuyn, sau phi cng tr
bn bc phng n b p.

2. C tnh thn trch nhim

Bn nn t ho v cng vic ca mnh. Vi nhng ngi cha khng c cng vic g, th
nn c gng tham gia nhng hot ng x hi, bi nhng ngi cha cch bit vi th gii
kh c th nhn c s tn trng lu di ca tr. Bn cng phi ni vi tr tm quan trng
ca cng vic m tr lm.

3. C lng khoan dung

Khoan dung i vi nhng li lm ca tr khng c ngha l khng quan tm n
nhng li lm , m l khi tr mc li, nn cho tr thi gian v c hi nhn thc, t
kim im bn thn.

4. Coi trng nhng chi tit trong cuc sng

S tn phc ca tr vi cha m bt ngun t nhng chi tit trong cuc sng, bt ngun
t mt s thi quen m bn khng h thc c, nh c ch kin, s quyt on, s dng
cm, dm ni dm lm, thi bnh tnh, kim sot c tnh cm ca mnh, lc quan,
khng li nhi trch mc.

5. Gii tha hip

Tha hip vi tr khng h lm gim uy tn ca ngi cha. Nu tha hip vi tr trong
mt iu kin nht nh, tr s cm thy ngi cha tht ng knh v gn gi. Trc khi
tha hip vi tr, phi yu cu tr ni r rng nguyn vng v 11 do; cng tr tho lun tnh
hp l ca nhng nguyn vng ; c s nhng b nht nh i vi tr. Khi tr ni l do
mt cch r rng ng thi a ra li ha, ngi cha c th tha mn nguyn vng ca tr,
nhng nht nh phi yu cu tr gnh vc trch nhim tng ng.
V mt nghim khc, thng xuyn mng m gio hun tr ch lm cho tr xa cch cha
m. Giao lu bnh ng vi tr, cho tr s tn trng v ng cm cn thit, mi c th nhn

c s tin cy ca tr.

LNG NGHE TM s CA TR
Tr cng nh cng mun c ni, ngi cha nn kin nhn v ho hng lng nghe,
hi v y l thi im p nht hai th h giao lu tr chuyn.
Cc ph huynh hin i khng nn ch n lc cho tr mt cuc sng vt cht y ,
m cn phi dnh nhiu thi gian hon tm hiu tnh cch, hng th ca tr, lm cho tm
hn ca mnh gn gi v thn thit hon vi tm hn ca tr.
Trong qu trnh trng thnh ca tr, ngi lng nghe tt nht, ngi tr mun ni
chuyn nht l cha m. Mi ngy cha m nn dnh hai ting, mt ting, thm ch l na
ting lng nghe nhng ngh tm s trong lng tr, nh vy mi c th tht s nhn thy
u nhc im ca tr, ri hng dn tr khc phc nhc im, pht huy un im, kch
thch tr tu v nng lc trn mi phong din ca tr.
Lng nghe cng l mt cch yu thong.
C lc phi nhn vo ni tm ca tr qua li tr ni. Thc ra ngi ln c rt nhiu
nh kin, h cm thy tr khng h c suy ngh g, tr rt on gin, ngy tho, khng hiu
bit. Thc ra cha chc l nh vy. Khng lng nghe th kh pht hin. C lc mt vi li
ni ca tr l nhng thng tin rt chn thc v ng qu. Chng ta phi hc cch phin
dch, hc cch tip tc hi tr. Bn c th tru mn m tr vo lng hi tr: Vy ? Chuyn
th no?, gip tr bnh tnh tip tc ni ra chn tng s vic, lc ny bn mi c c
thng tin quan trng, t a ra phn on hp 11. Lng nghe l mt cch yu thong,
ngh thut lng nghe l ngh thut gio dc.
Quan tm ch n s thay i tm trng ca tr, nghim tc lng nghe tng cu ni
ca tr. Khi chng ta gio dc tr, ngi cha thng ng vai tr ch ng. Ngi cha rt
d mc sai lm l khi nhn thy tr c vn g lin ni thao thao bt tuyt. Trong mt
ngi cha, phi ph bnh tr tht nhiu th tr mi tin b. Thc ra suy ngh v cch lm
nh vy l khng thng minh. Ti sao? Bi v bn qu vi vng m b qua phn ng ca tr.
C th tr hon ton khng hiu li ni ca bn, hoc l vo tai ny ra tai kia, nh th s
gio hun ca bn khng h pht huy tc dng, m cn lm mi quan h cha con tr nn
xu i.
Tr cng nh cng mun c ni, ngi cha nn kin nhn v ho hng lng nghe,
bi v y l thi im p nht hai thh giao lu tr chuyn. Ti sao rt nhiu cha m
phn nn tr cng ln cng khng thch tr chuyn vi h, mt trong nhng nguyn nhn
ln l khi tr cn nh, vic tr gii by tm s khng nhn c s coi trng thc s ca
bn, v th dn dn tr khng mun tr chuyn vi bn na. Khi c cm gic an ton v tin
cy, tr mi c th ni vi ngi ln nhng b mt trong tm hn tr. Thc ra, tr cng nh
th cng d tr chuyn giao lu. Nu bn kin tr th khi ln ln tr cng s quen tr chuyn
vi bn.

Cha m hy yu thong tr v iu kin, hy vui bun cng tr, c th thng xuyn

lng nghe c ting lng ca tr. y l tin thnh cng ca vic gio dc.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Hc cch lng nghe
Ti tng c mt cu chuyn nh sau:
C mt a tr thng xuyn i hc mun, gio vin tm gp cha a tr ni chuyn
v vic ny. Sau khi bit s vic, ngi cha khng nh mng con. Trc khi i ng, ng ta
hi con trai: Hy ni vi cha, ti sao con i sm nh vy li thng xuyn n mun?.
Lc u cu b yn lng, sau khi thy cha khng h c trch mc, cu b lin ni: Con
ngi xem mt tri mc bn sng, tht l p! Mi m ngm mt tri, con qun c thi
gian n lp. Ngi cha nghe xong bt ci. Bui sng sm ngy hm sau, ngi cha lin
cng con i xem mt tri mc, nhn cnh sc trc mt, ngi cha xut xoa: Tht l p,
con trai, con tht l gii!. Ngy hm , cu b khng n mun. Tan hc tr v nh, cu
b pht hin trn bn c mt chic ng h eo tay rt p, bn di c mt t giy vit:
Bi v mt tri mc rt p, cho nn chng ta cng phi trn trng thi gian v c hi hc
tp, con ngh c ng khng? Cha rt yu con!.
y l mt ngi cha tt hiu su sc v tnh yu. Yu thng con tr, khng th bo
trch mng con tr, khng trng pht con tr mt cch v tnh, m l la chn cch lng
nghe. Trong khi lng nghe, ngi cha dng tnh yu thng, khoan dung, kin nhn,
ng vin khch l tr, to cho tr mi trng trng thnh hnh phc, m p. Th ngh
xem, nu nh sau khi ngi cha ni chuyn vi c gio xong, khng hi r mi chuyn m
nh mng tr mt trn, kt qu s nh th no? Thit ngh chc chn tm lng yu cuc
sng, tinh thn pht hin v thng thc ci p ca con tr s khng cn na.
Ph huynh chng ta rt nhiu ngi c ti n ni, nhng rt kh tm thy ngi bit
lng nghe. Chng ta dng phn ln thi gian ph bnh v dy d tr, l l vic lng nghe
ting lng ca tr. C ph huynh than phin: Tht khng bit con ti ngh th no, n
chng bao gi chu ngoan ngon nghe li ti g c. Ti thng hi ngc li: Lm cha m,
anh tng lng nghe con ci bao gi cha?. Mc tiu ca cha m l nui nng dy d tr
nn ngi, nhng cha m c th bc vo th gii tm hn ca tr hay khng, c th lng
nghe ting lng tr hay khng, l mu cht quyt nh s thnh cng ca vic gio dc.

2. Khng nn ln mt v&i tr
Qu trnh gio dc l qu trnh giao lu i thoi bnh ng gia ngi gio dc v
ngi c gio dc. thc hin s i thoi bnh ng ny, ngi cha nht nh phi
ch ng tip xc vi tr. Tip , ngi cha phi chm ch lng nghe tr, to nn khng
kh vui v bnh ng i thoi vi tr. Khi lng nghe tr, ngi cha phi c mt tm
nim: Cha m v con ci l bnh ng, mi tr u c nhu cu c tn trng v c tin
cy. Ch c lm cho tr cm nhn c s tn trng ca cha m i vi tr, tr mi c th
cng tin tng cha m, coi cha m l nhng ngi bn tri m, khong cch gia cha m v
tr b xa b. Nh vy, qu trnh bi dng dy d tr s tr thnh mt s hng th tt

p.
Khng t tr c suy ngh nh sau: Mi khi kin ca ti v cha khng thng nht, cha
u ly quyn ca mt ngi cha p ti, khng cho ti ni, c lc ph bnh mt cch rt
v 11. Vic cha m khng cho tr pht biu kin ca mnh, cng khng h iu tra, tm
hiu ngn ngnh ca vn , m mt mc tc gin, i ngc li mc ch ca gio dc.
Thc ra, gia cha m v con ci ny sinh mu thun l iu kh trnh khi. Chng ta
phi tr c ni kin ca mnh, kin tr lng nghe tr. Nu khng i tr ni xong, cha
m a ra kt lun ch quan, th tt nhin s em n mt lot nhng hu qu tiu cc,
trong tm l chng i ca tr s biu hin mnh lit nht. Mi ngi u hi vng ngi
khc tn trng mnh, tr cng nh vy, cha m tn trng tr, th nhng li cha m ni mi
pht huy tc dng.

3. Xa b nh kin
Trong mt bui t hp, mt v khch mun th a con ch nh, bn hi: Nu nh
chu iu khin mt chic my bay ch hnh khch ang bay trn bu tri, t nhin pht
hin chic my bay c vn , xy ra s c ht du, chu s lm th no?.
a tr thng thn tr li: Chu s nhanh chng nhy d, h trn my bay i
chu, chu phi l ngi nhy d u tin!.
Rt nhiu v khch sau khi nghe xong lin ci m ln, c v khch ci nghing ng,
h cm thy a tr tht khn ngoan, khi pht sinh s c th ngh n vic cu sng bn
thn mnh trc.
Nhng lc ny ngi cha ca cu b tip tc hi: Sau th sao?.
Cu b ni: Con i mua du, sau quay li cu h.
Nghe n cu ny, ting ci ca cc v khch t nhin ngng li. H khng th ng
c mt c ch ngy th n thun ca a tr li hm cha mt tm lng bc i nh vy.
Ngi cha ny c mt im ng qu, l tip tc lng nghe tr ni hiu c
ngh thc s ca tr. C lc v chng ta c nh kin vi tr, cho rng tr khng bit ngh
hoc cho rng tr ch k, m mng ho huyn m hiu lm thm ch trch oan tr. Thc ra
tr cng c tm hn phong ph, chng ta phi c bit ch lng nghe ting lng ca tr.
Ph Hiu Thng - nh x hi hc ni ting - tng ni: Tr con thng khng hiu li
ngi ln ni, tr hiu c o l t vic nhn ch khng phi vic nghe. Chng ta nht
nh phi thng cm cho c im ny ca tr. Bn hiu tr cng nhiu, bao dung cng
nhiu, s gio dc ca bn vi tr cng c hiu qu cao.

4. Gii dmg li, nhn nhn, lng nghe

ng T lm mt trc nghim nh vi cc v ph huynh xem tnh hung di y bn

s gii quyt th no?

Sau khi tan hc v nh tr ni vi bn mt vic: Hm nay trng con b c gio x
pht..., bn s c phn ng no trong nhng phn ng di y:
Phn ng 1: Ti sao? C phi con khng nghe li khng?.
Phn ng 2: By gi cha rt bn, lt na ri ni.
Phn ng 3: c ri, khng phi bun, ln sau sa l c.
Phn ng 4: Nhn con rt bun, c mun ni vi cha xy ra chuyn g khng?.
Nu bn l cha ca a tr, bn s chn phn ng no?
Ti cho rng a s nhng ngi cha s khng chn phn ng th t, nhng iu m
tr hi vng nht chnh l phn ng th t. Thng thng tm trng l cm gic khng nhn
thy khng s c, cha m nn vn dng ba on nhc dng li, nhn nhn, lng nghe
hon thnh bn nhc tr chuyn tt p gia hai cha con. Im lng l dng li tt c
mi vic ang lm, tn trng i phong, cho tr thi gian v khng gian biu t; nhn
nhn l quan st k lng nhng hnh vi phi ngn ng nh biu hin trn khun mt tr,
t th v nhng ng tc trn c th tr...; lng nghe l ch lng nghe tr ni g, ti
ng kh khi ni chuyn, ng thi ni vi tr nhng cu ngn gn nh Con cm thy thy
c khng cng bng, Con rt tc gin v b nghi oan... dn dt tr ni ra ngh v cm
nhn ca mnh.
C th nhng hnh vi ca tr c ch khng ng, nhng cng khng nn vi vng ph
bnh v sa cha. Sau khi lng nghe, bn hy th n nhn tr bng nhng cu nh Cha
hiu..., Cha cm nhn c.... Bn ng lo lng tr s hiu lm ca bn, bi v gt u
khng c ngha l tn thnh, n nhn cng khng c ngha l i ngc li lp trng ca
bn thn. i tr gii by tm s xong, tm trng n nh, bn dng thi du dng, kin
nh cng tr tho lun phng hng gii quyt, v d C cch no khng b pht
na, Sau ny sa i nh th no... Cch ny khuyn khch tr suy ngh, gip tr hc tp
trng thnh t nhng li lm ca mnh.
Thc ra mi a tr u hi vng nhn c s coi trng ca cha m, trong cuc sng
thc t cc bc cha m u v cng coi trng con ci ca mnh nhng ti sao tr khng cm
nhn c? Ti sao li c rt nhiu tr thng xuyn trch cha m khng hiu mnh, khng
n mnh? Trong rt nhiu tnh hung u l cha m lm khng ng cch, khng
nghim tc lng nghe cch ngh ca tr, v coi tr l tr con nn khng tn trng cm gic
ca tr. Lu dn tr khng mun tr chuyn vi cha m, h su khong cch gia cha m v
con tr cng ngy cng kh san bng.

LM ANH EM CA TR
Tc phm Bi cnh ca tc gia Chu T Thanh miu t rt ng v hay mi quan
h cha con & Trung Quc, l tnh cm rt su sc nhng khng bit cch biu t.

Mt nh bo thng tr ti M c mt bi vit nh sau:

M ti tng vit bi v mt v n lm ngi ta suy ngh. Mt c b Hoa kiu ti gii

khi sp tt nghip trung hc, tham gia mt ba tic thc lon. Sng sm c b cng cc
bn ngi xe v nh, lc gn n nh ngi bn li xe trong cuc vui ung thuc lc nn
t nhin hn m, kt qu l xe m thng vo cy to bn cmg, khin ba ngi t vong,
cuc sng tt p kt thc. Trong tang l, cha ca c b ny ni vi ti, c nht k ca con
gi, ng cm thy v cng hi hn v y ny, tuy hng ngy s&m ti bn con nhng
ng li khng hiu c th gii tm hn ca con.
V d trn phn nh tm quan trng trong vic giao lu gn gi gia cha m v con ci.
Trong vn ha Trung Quc, cuc tr chuyn gia cha m v con ci thng xut hin hin
tng mt bn l chnh bn kia l ph; i vi con ci, tr chuyn vi cha m nhiu lc
khng c ci m nh ni chuyn vi bn b mnh.
M mi quan h gia cha m v con ci coi trng tnh bnh ng, gi khng c t
v b trn, nh khng nn ngh mnh cn nh nn lm sai cng chng sao. Con ci theo ui
s t do t nh, n khi hc trung hc c s th phi t mnh quyt nh mt s vic. Vai
tr ca cha m c bn ch hng dn l chnh, rt t khi cha m ly quyn uy p tr lm
nhng vic tr khng mun lm. Mi quan h gia cha m v con ci ging nh nhng
ngi bn, cha v con cng s tr thnh nhng ngi anh em tt.
Gn y, mt bo co nghin cu so snh tnh hnh quyn v li ch ca hc sinh trung
hc bn nc Trung - Nht - Hn - M cho thy, v tr ca ngi cha trong lng hc
sinh ca bn nc u khng cao. iu ny c lin quan n s phn cng x hi, bi v
ngi cha thng lm nhim v kim tin nui gia nh, khi phi i mt vi p lc cng
vic v cuc sng hi h, bt gic l l vic giao lu tr chuyn vi con ci. Hc sinh Trung
Quc khi bun th tm bn trn mng cn hn tm cha ni chuyn, iu ny cho thy
hin tng xa cch gia cha v con Trung Quc nghim trng hn ba nc cn li.
Hin tng trn c lin quan n truyn thng vn ha ca Trung Quc. Tc phm Bi
cnh ca tc gia Chu T Thanh miu t rt hay v ng mi quan h cha con Trung
Quc, l tnh cm rt su sc nhng khng bit cch biu t. V d cha v con cc
nc phng Ty nht nh phi m nhau, nhng Trung Quc li khng nh vy. Bao
nm qua, vai tr tnh yu ca ngi cha c nh hnh l cao nh ni, nhng ti sao gia
cha v con li thiu ht s giao lu v tnh cm?
Trong tin trnh hn hai nghn nm ca ch phong kin Trung Quc, ch ph
quyn ph vi t cng (con ci phi nghe li cha) quyt nh mi quan h phc tng
v gio hun gia cha v con, ngn cn s giao lu tnh cm cha con. Trong bo co trn
cng c th thy: Hc sinh Trung Quc c t l ni chuyn vi cha m t nht nhng li c t
l cm nhn c tnh yu v s quan tm ca cha m cao nht. iu ny cho thy cha m
Trung Quc khng h thiu quan tm v tnh yu i vi con ci m ch l phng thc v
ni dung yu thng khng ng: Ch coi trng vic hc hnh ca con, m coi thng
nhng vn v tm l ca con ci.
Khi ti cn nh, cha l ngi b trn, nu nh coi cha l anh em bn b th ng l

i nghch bt o. y chnh l truyn thng vn ha Trung Quc.

Ti lun lun cho rng, phi tip nhn mt cch c ph phn vn ha truyn thng;
ng thi vi vic k tha nhng iu t tin lu gi li, chng ta cn phi pht trin, sau
hnh thnh nn nhng gi tr hin i. Lm cha cng nh vy. Sau khi lm cha, quan h
ca ti vi con gi khng ch l quan h cha con truyn thng m cn l quan h thy tr,
bn b, quan h bn b mt mc c th gi l anh em. Nh vy ngi cha nh ti
khng h mt uy danh, m thm ch cn cng nhn c s tn trng ca con, lm mi
quan h cha con cng ha hp.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Gn gi khng khong cch
Rt t ngi cha thn thit gn gi vi tr, nhng li c rt nhiu ngi cha xa cch vi
tr. Liu c phi l tr khng mun gn gi cha? ng nhin khng phi.
Chng ta hy lm mt trc nghim nh tm ra nguyn nhn. Khi tr li, u tin
ng tm l do, ch chn mt p n c hoc khng.
0

Hng ngy bn u v nh trc khi tr ng?

(2 ) Hng ngy thi gian bn tp trung choi vi tr c c mt ting?

(D Bn c c truyn cho tr nghe trc khi i ng, cng tr i tn b hoc choi bng?
@ Bn c thng xuyn m tr vo lng v ni chuyn vi tr?
d) Khi tr khc khng ngt bn c kin tr d dnh tr khng?
Nu p n ca bn u l ph nh, vy th tr khng th gn gi vi bn.
Giai on tr t khi sinh ra n trc khi bc vo giai on thanh thiu nin, l lc
ngi cha nn dnh thi gian bn cnh tr, xy dng mi quan h thn thit cha con. Nu
b qua giai on ny, khi tr ln ln, c th gii ring ca mnh, bn c mun bn cnh
tr th cng khng cn c hi na. Nu trong giai on tr cn cha nht ny, ngi cha li
dnh ht thi gian v tinh thn cho s nghip v vic kim tin, khng c thi gian bn tr
l mt nguyn nhn c bn hy hoi mi quan h cha con. Khi ngi cha pht hin v tr
ca mnh trong lng tr dng nh khng c tn trng, bn mun b p, th s mt rt
nhiu thi gian v cng sc. iu ny s l mt s giy v ng s i vi ngi cha v tr.
Mun tr thnh ngi cha c tr yu mn th chng ta cn phi c gng hc hi v
th nghim.
Ti tng c mt bi vit c tn l Ti sao tr phi vit hai cun nht k. a tr
trong bi vit coi cha m nh k th, vt c suy ngh mi cch phng cha m. Tr
dng nh khng chu nghe li, gi tr vi cha m. Tr loi tr bn ra khi th gii

tm hn ca tr. Trn thc t y li l biu hin v trch nhim nghim trng ca cha m.
Ti thy trc khi trch mng tr, cha m phi kim im li mnh trc. C phi hng
ngy bn t cng vic v cc mi quan h giao tip ca mnh ln v tr hng u, m
khng h n tnh hnh ca tr hay khng, hoc c phi bn ch quan tm n thnh
tch hc tp ca tr, m coi thng s trng thnh trong tm hn tr hay khng?
Vn d l nhng ngi gn gi thn thit nht ca tr li tr thnh k th m tr lun
phng, iu ny l ni bi ai ca nhng ngi lm cha m. Mun ci thin mi quan h
cha con ny, tt nht mi ngy bn nn dnh mt cht thi gian choi cng tr, ni chuyn
vi tr, k chuyn cho tr nghe... Hiu tm t ca tr, cng lm cho tr hiu c bn rt
yu tr.

2. Tn trng bnh ng
y l vn m nhiu ln ti nhc n, mun tr thnh anh em ca tr, ngi
lm cha nht nh phi tn trng tr.
iu quan trng ca bc lm cha l tht s hiu tr, hiu mc tiu sng ch thc ca
tr l g. y, s bnh ng rt quan trng, s tn trng cng rt quan trng, mt ngi
cha c th tr thnh ngi anh em tt ca tr, th s c c hi bc vo th gii ni tm
thc s ca tr.
Va c th tr thnh ngi anh em ca tr, li va c th duy tr c s quyn uy v
s nghim khc ca mnh, lm cho li ni ca mnh c trng lng, c tr n nhn, y
l mi quan h cha con m rt nhiu ngi cha tr mong mun. xy dng c mi
quan h ny l tng i kh, c ngi cho rng khng bao gi hai trng thi trong mi
quan h y cng tn ti.
C mt ngi cha tr ni: Khi con trai cn nh, ti lun lun nhc nh mnh: Con l
mt c th c lp, c t tng v hnh vi ring ca mnh, s giao lu tr chuyn gia hai
cha con phi da trn nguyn tc bnh ng. Ti lun lun lm nh vy. i vi con tr, khi
ti hi vng tr lm nh th no, ti s hi con nh vy c c khng, ng thi ng vin
tr ni ra suy ngh ca mnh. Ti hi con: Con mun nh th no? C cch ngh no khc
khng?. By gi, con trai ti hn 5 tui, thm nhun t tng ny, thng b cng quen
din t nh vy, ng thi khi thng b mun lm g v mun t c ci g, n cng
hi: Nh vy c khng?.
Nhng trn phng din khc, thng b cng c nhng cch ngh ring ca mnh,
ng thi em ngh ra phn bc ngi ln. C lc, ti c bit hi vng ti bo sao
con nghe vy, c bit l nhng khi khng cn gii thch g, r rng l ti ng. Nhng,
thng b li khng nh vy. Thm ch by gi, thng b cn thng xuyn gi thng tn ti,
ti khng bit nh vy c phi l qu ba bi khng.
u tin phi khng nh rng ngi cha ny lm rt tt. Nhng nhng iu bn suy
ngh v lo lng, khng phi do bn qu tn trng tr to nn. Nu nh bn tht s tn trng
tr, tr s tn trng bn, bi v i vi tr, tt c nhng hnh vi ca tr u m phng
ngi ln, m ngi cha chnh l i tng m tr hay m phng nht.

Vic tr qu ty tin vi cha, trc tip gi tn cha, khng phi do cha qu tn trng tr
tr bin thnh ngi ba bi, ty tin, m c mt nguyn nhn khc, v d nh m hay
gi cha nh vy, hoc cha cng hay gi m nh vy, hoc l ng ni gi cha nh th... Cho
nn vic gio dc tr khng phi l vic ca mt ngi, cng khng phi mt mnh bn tn
trng tr l c, m nhng ngi xung quanh cng phi x s vi nhau nh vy.
Mt ngi tn trng mt ngi khc, khng phi v ngi c uy quyn, cao ln hay
khe mnh, m l v mnh tn trng ngi , quan tm yu qu ngi . i vi cha con
cng vy. Tr tn trng cha, v cha yu tr, quan tm n gia nh, bi v nng lc v phm
cht tt p ca ngi cha. Cho nn, khng nn lo lng rng bn tn trng tr m tr li
khng tn trng bn.
Trong cuc sng, ti rt coi trng vic giao lu bnh ng vi con gi, ng thi vi
vic cho con s tn trng cn thit, chng ti cng khng bao gi a qu mc gii hn cho
php. Con thng xng h vi ti: cha, anh, i ca, ng T... ong nhin, nhng cch
xng h mang tnh cht tru chc ny u l trong nh, khi khng c ngi khc th mi
c th s dng.
Ti cho rng, nu nh tr tht s coi bn l anh em, th trn mt mc nht nh
bn l mt ngi cha tt. ong nhin, quan h ngi anh em ny phi c gii hn,
khng c i qu mc cho php, nu khng s b phn tc dng.

KP THI GII TA u PHIN c h o

tr

Gii ta u phin cho tr khng phi l i tr bun phin ri chng ta mi lm, m

phi lm tt cng tc d phng, gip tr t lo lng.
Trng thnh m thiu i s kh khn l mt cuc i khng hon chnh.
Cho nn, mt con ngi trong qu trnh trng thnh phi tri qua rt nhiu kh khn
v tr ngi, nhng kh khn v tr ngi trong giai on nhi ng cn c ngi gip tr gii
quyt, cn c ngi gii p mi thc mc trong lng tr. Ngoi vic thy c truyn o,
hng nghip, gii p thc mc ra, ph huynh cng chnh l nhng ngi lm cng vic
, c bit l ngi lm cha.
T khi lon ton chp chng bc i n khi trng thnh, mi tr em u gp khng t
kh khn. Ngoi p lc hc tp, nhng vn nh khc cng lun khng ngng xoay quanh
tr. Do c mt s vn thng rt kh gii p, tr thng khng bit lm th no, th l
tr t mnh xem sch, hi bn b...
Con ngi mi thi i u c s theo ui ring, ng thi cng c nhng lo u rc
ri ring. Cng vi s pht trin nhanh chng ca x hi v kinh t, mi trng trng
thnh ca th h X cng khng ngng thay i, c bit l gi tr quan x hi, kt cu v
chc nng ca gia nh, s truyn b thng tin x hi, hnh thc giao lu gia con ngi
vi nhau, ci cch ch gio dc, s chuyn bin trong kt cu vic lm... u em n
cho s trng thnh ca tr nhng p lc v thch thc cc mc khc nhau.

1. Nhng rc ri trong vic hc tp ca tr

Nhng rc ri trong vic hc tp ca tr c rt nhiu, v d khi ln lp tr khng th tp
trung ch nghe ging, trong lp tr lm vic ring; tr lm bi tp vi tc rt chm;
nng lc ghi nh trong hc tp ca tr km, tr khng th nh ni nhng th hc; kh
nng t duy c lp khi lm bi tp ca tr km, tr thng thch hi ngi khc, thm ch
khi lm bi, thng chp bi ca ngi khc; kh nng tip nhn l gii vn ca tr km;
tr thiu s kin tr trong hc tp, mt s kin thc tr ch hc mt t, c th vn cha hc
xong, nhng khng mun tip tc hc na; tuy tr n lc hc tp nhng thnh tch hc tp
cng khng tin b...
Mt a tr vit trong bc th rng: Ti mun k thi u tin nm lp 7 t kt qu
tt, kt qu ti tht bi, ch t 67 im, y l mt c sc rt ln i vi ti, lm ti mt i
nim tin chm ch hc tp, mt i sc mnh v dng kh. C phi ti qu v dng?.
Li c mt a tr khc ni: Phi i mt vi s tht bi ht ln ny n ln khc
trong thi c ti hon ton tht vng. Con ng trc mt ti dng nh bin mt, thay
vo l mt bc tng, ti cm thy ti sng trong th gii ny l mt ti c.
Nu nh ngi cha coi thng khng n nhng vn ny, th khng ch nh
hng n vic hc tp ca tr m cn nh hng n s pht trin tm sinh l v sc khe
ca tr. Ngi cha phi gii ta kp thi mi u phin ca tr.
Chng ta phi gip tr duy tr trng thi hc tp thi hc tp ng n, thit lp
mc tiu hc tp. Hy ni vi tr phong php hc tp khoa hc, gip tr xy dng hng
th hc tp, khng c gy p lc cho tr, khng c k vng qu nhiu. Hy ni vi tr
nht nh phi n lc von ln, v c gng ht sc mnh l c.

2. Nhng bn phin v ngoi hnh ca tr

Trc y, Trung tm Nghin cu Khoa hc x hi trng i hc V Hn, tin
hnh iu tra mt s trng tiu hc trong thnh ph V Hn. iu tra tng s 300 hc
sinh, tui t 8-15. Trong s nhng hc sinh c iu tra, c n hem 160 hc sinh cm
thy v cng t ti, trong s c 130 hc sinh thng thn ni, ngoi hnh khng p chnh
l nguyn nhn ln nht khin tr cm thy t ti.
Nhng hc sinh ny cho bit bnh thng cha tng c bn b hay cha m khng
nh v p ngoi hnh ca bn thn.
Theo tm hiu, mt s ph huynh v lo lng vic khen ngi v p ngoi hnh ca tr s
khin tr ch chm ch ngm vut, sao nhng hc hnh nn rt t khen ngi ngoi hnh ca
tr. Thm ch, mt s ph huynh cn trc tip ph nh v p ngoi hnh ca tr, kch
hnh vi thch lm p ca tr.
Cch lm ny v hnh trung em n cho tr nhng m ch khng tt, l ngoi

hnh ca tr xu x khin ngi khc khng thch. i vi nhng tr t ti v ngoi hnh ca

bn thn, cha m v x hi u c ngha v gip tr thot ra khi iu ny.
C mt b gi hc lp 8, thnh tch hc tp rt tt, nhng lun cm thy t ti v ngoi
hnh qu bnh thng ca mnh. C b bc vo thi k thanh xun, cng ngy cng cm
thy ghen t vi nhng bn gi xinh p hon mnh, li cng ghen t hon vi nhng bn gi
va xinh p, va hc gii.
B gi ny sng ni tm, cng khng c bn b thn thit, c ni bun g cng khng
bit tm s vi ai. Cha ca c b th ch c gng kim tin m khng h quan tm n c b,
iu m ng quan tm nht ch l thnh tch hc tp ca c b. C b lun cm thy mnh l
ngi tha, v tng ngh n vic quyn sinh my ln. C b on trch cha m khng
cho c b mt thn hnh xinh p, cho rng sng cng khng cn ngha, th rng nhn lc
ang c thnh tch hc tp tt, li n tng tt p cho mi ngi, th t bit cuc i,
gii thot bn thn.
Ngoi hnh c khuyt im s lm cho con ngi cm thy t ti. Cm gic t ti ny lm
hn ch lng t tn, lng t tin, ch tin th, thm ch nh hng n c cuc i ca con
ngi. C lc, cm gic t ti qu mc s lm hn ch tr, ngn cn s thnh cng, thnh ti
ca tr.

3. Nhng bn phin n t cc mi quan h giao tip

Mi quan h giao tip ca hc sinh l ch nhng mi quan h tm l n nh c hnh
thnh trong qu trnh giao tip trong cuc sng hc tp, cuc sng hng ngy, mi quan h
bn b, thy tr, gia nhng ngi thn trong gia nh. Mi quan h giao tip tt p gip
tr pht trin ton din, gip tm sinh l ca tr pht trin lnh mnh, v cn l yu cu
cn c tr thch ng vi x hi hin ti v tong lai.
Mi quan h gia ngi vi ngi l cu ni x hi ha c nhn. i vi thanh
thiu nin, quan trng nht chnh l quan h vi cc bn cng tui, cng lp, nh hng
ca mi quan h ny v cng ln, bi n l mi quan h bnh ng v a v. Mt hc sinh
sng trong mt tp th, cch i nhn x th, hnh vi, t tng, li ni ca hc sinh
c phn nh trong u ca ngi khc, hnh thnh nhng cch nhn ca ngi khc i
vi bn thn hc sinh , dn n s bnh phm nh gi ca ngi khc i vi bn thn.
iu ny c tc dng tt i vi vic nh gi khch quan, ton din v bn thn.
Mt ngi khng c mi quan h tt p vi mi ngi, th khng th sng vui v c
cuc i, mt hc sinh khng c mi quan h tt p vi bn b, th khng th c mt thi
hc sinh ng nh.
Ngi cha phi gip tr gy dng mi quan h bn b tt p, ng vin tr tham gia
cc hot ng tp th vi bn b nhiu hon, bi v s bi dng mi quan h bn b tt
p yu thong gip ln nhau c hnh thnh trong cc hot ng. Nn ng vin tr
giao lu vi cc bn cng lp, trong qu trnh giao lu vi bn b, hai bn ni ra nhng tm
s ca mnh, t tng thm s giao lrru v t tng v tnh cm, t gia tr s ny
sinh tnh cm thn thit v s tin cy ln nhau, nng cao s tin tng ln nhau.

Trong mi quan h bn b nhiu khi cng pht sinh mt s mu thun, xung t,

nguyn nhn l do thiu s giao lu v tinh thn, thiu s tn trng v hiu bit ln nhau.
Tr thng mong mun nhn c s tn trng ca ngi khc, nhng khng bit tn
trng ngi khc nh th no, chng hi vng nhn c s ng cm ca ngi khc,
nhng li khng bit thng cm cho ngi khc.
Ngi cha nn hc cch giao lu tnh cm iu tit mi quan h khng ha hp ca
tr v bn b, v d nh c th thc hin phong php hon i v tr vai tr, gip tr hiu
c hon cnh ca i phong, t c th thng cm v tha th cho nhau, xy dng mi
quan h ha hp yu thong gip ln nhau.

4. Nhng lo lng n t tui dy th

L L 11 tui dn dn pht hin ra c th mnh c nhng c im hon ton khc vi
cu b hng ngy mnh vn vui choi cng. Vi vy, c b cm thy v cng hoang mang,
thm ch xu h, nhng li khng dm hi cha m. c bit l trc mt cc bn nam, c b
khng dm ngng u ln, khng dm nhn thng vo i phong, khng dm ng thng
lng, ngay c ni chuyn cng lp ba lp bp, nh l va lm vic g c li. C b vng trm
mc nhng qun o b ngc che giu s thay i trn b ngc ca mnh. C lc, cn c
n mc, tc, n ni, v c nhng c ch... ging nh mt cu nhc.
A Kit bc vo lp 7, gn y cu b li cm thy c cht khng bnh thng, ting
ni thanh thot vn c ca cu b li bin thnh ging nh vt c, m bui sng thc dy
trn qun cu c ci g t t. C phi mnh b mc bnh g? Ti sao mnh nh tr
thnh mt ngi khc?. Cc bn trai t tp ni vi nhau, nh vy l A Kit dy th ri.
Nhng dy th l ci g? S c nhng thay i g? Mi ln A Kit hi cha, cha cu b thng
ni: n lc t nhin con s bit.
Giai Giai trong gi hc th dc t nhin cm thy kh chu, c b c my bn n
a n phng y t. Sau khi kim tra bc s pht hin Giai Giai c kinh nguyt. Bc s ni
vi c b y l hin tng bnh thng, v ni r c b khng cn nh na, n tui
dy th. Nhng Giai Giai nhn thy nhiu mu nh vy cm thy v cng hong s v cu
gt: Ra nhiu mu nh vy khng phi s cht sao?.
Vit n y, t nhin lm ng T nh n cu chuyn ca mnh:
Do lc nh khng h c dy d bt c mt iu g v gii tnh, cho nn ln u
tin mng tinh lm ti v cng hong ht, ngh mnh mc bnh g, thi gian n ng
khng yn, nhng li khng dm hi ngi khc. My nm sau ti mi bit l ci g, th
l ti ngh, sau khi ti lm cha, nht nh phi ni vi tr nhng thay i ca tui dy th,
gip tr tri qua tui dy th mt cch hnh phc, vui v. Khi con gi 10 tui, ngoi vic
u ging con nhng cun sch c lin quan n tui dy th, ti cn gii thiu cho con
nhng kin thc lin quan, ng thi ni vi con sau khi con c kinh nguyt, cha s chc
mng con.
Vi ngy trc, con gi 12,5 tui ca ti xut hin k kinh u tin, v c ging
gii cn k t trc nn con gi ti khng h thy bi ri i vi nhng thay i t nhin

ca c th, m cn n nhn n rt thn nhin. Ti v m Y Y cn t chc mt ba tic nho

nh trong gia nh chc mng con bc vo giai on trng thnh.
Gii ta u phin cho tr khng phi l i tr bun b ri chng ta mi lm, m phi
lm tt cng tc d phng, gip tr t khi cm thy lo lng, u phin. ng nhin, s
chun b c tt th no cng khng th gii quyt trit mi vn , nn khi ny sinh vn
chng ta nht nh phi kp thi gii ta mi u phin cho tr, nh vy bn mi c th
tr thnh mt ngi cha tt.

CHIA S NIM VUI VI TR

Trong mt tr, thg& ny y p nhng iu mi m v huyn h, tr lun t m v
thch th kh c khm ph th gii.
Chng ta thng ni ni bun ca con ngi khi c mt ngi chia s th s gim i
mt na, nim vui khi c ngi khc chung vui th s nhn i. Tr cng nh vy.
Tr c nim vui, hi vng c ngi khc cng chia s, c bit l cha m v thy c,
bi v khi chia s, tr cn mong mun nhn c s khng nh v tn thng ca mi
ngi. Nhng rt nhiu ph huynh, c bit l nhng ngi cha thng l l iu ny, c
bit l i vi nhng vic m ph huynh coi l qu vn vt.
X hi hin i l mt x hi cng hng, cho nn mi ngi u phi bit chia s.
Tr c th k cho bn nghe nhng nim vui, chuyn vui trng hc, ng v lc
bn ang bn hay tm trng ca bn khng tt m t chi chia s nim vui vi tr, hy chia
s nim vui vi tr bng s chn thnh v ho hng ca mnh.
Trong cuc sng thc t ca chng ta, c rt nhiu ph huynh lm mt i nim vui v
s chn thnh ca tr. Chng ta thng t v nghim ngh, ni nng nghim khc vi tr.
Tr ht th ni tr m qu!, tr k chuyn th cng ni lm ngi khc au u, tr cho
chng ta thng thc nhng tc phm nh ca tr th li ni Ch c ngha g... Ht ln
ny n ln khc b gii go nc lnh vo u nh vy, tr cm thy ti sao cha m khng
h hiu tr, khng h hng th ni chuyn vi tr? Ngy ngy to khong cch vi tr, t
nhin cng mt i rt nhiu c hi v iu kin gio dc tr.
Trong mt tr, th gii ny y p nhng iu mi m v huyn b, khin tr lun t
m v thch th khi c khm ph th gii. bn tr, chng ta hy nhn tr bng i mt
vui ti, lm sng li tm hn gi nua mt mi ca chng ta, chia s nim vui vi tr, gip
tr trng thnh khe mnh, vui v.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Chia s nim vui vi. tr t nhng vic nh nht
Mt ngi cha tr ni: Con trai ca ti va qua sinh nht 7 tui, hng ngy thng
b u rt vui v, lun lun pht ra nhng ting ci sng khoi. Nhng s vic i vi

ngi ln khng c g l th trong con mt ca thng b li l chuyn th v, chuyn ng

vui. V c ung nhng ung mnh thch nn thng b n mt n ci ht sc mn
nguyn, v c choi nhng choi yu thch nn thng b cng n mt n ci rng r,
v c xem chong trnh tivi yu thch m thng b t ra vui sng l lng, v c nghe
mt bi ht yu thch m thng b lp tc ht theo, v pht hin bn ng c mt cy nh
ang ra hoa kt qu m cm thy v cng th v. Mt ci np chai nh, mt chic l roi trn
mt t, mt ci u mu thuc l, mt bng hoa cha n ht, mt ngi sao trn bu tri,
mt chic xe cnh st r m chy qua, mt chic bin qung co nhiu mu sc, mt bi ht
du dong m i hay mt bi ht vui nhn m vang... u c th lm thng b rung ng.
Hng ngy, nim vui ca con tc ng n ti. Khi chia s nim vui vi con, ti cng
c th tm li nim vui thi th u ca mnh.
Con p mt lu i thn k, Con xy mt chic cu rt di, Xe ca con c th chy
rt nhanh trn ng, Con pht hin ra nhng cy u nh trng ln hn ri ... Khi
tr ni nhng iu ny vi bn b, thy c, cha m, trong mt tr u trn ngp nim vui.
Khng h ni qu khi cho rng tr rt d mn nguyn vi mi th, mt cht thay i hay
th nghim nh cng lm tr thy v cng phn khi.
Ni ngi ta tm n l ni c nhng khm ph, ni c nhng khm ph th s c
s yu thch, ni c s yu thch th s c nim vui, m nim vui c t trong nhng iu
nh nht nht.

2. Bit chia s nim vui

C mt gio vin th dc trng tiu hc vit nh sau:
Mt hm, trong gi th dc ca hc sinh lp 1, va i n hnh lang sn vn ng, ti
lin nhn thy mt hc sinh tay cm dy nhy chy n ch ti, do chy nhanh qu, b dy
qun vo ngi ri ng ra, a khc. Ti vi chy n gip cu b g dy. Cu b t nhin
nh ra chuyn vui mun ni vi ti, lin lau nc mt mm ci: Thy i, thy xem chic
dy nhy mi m cha em mi mua cho em khc dy ca cc bn. Ti nhn thy n ci
ngy th ca cu b, lin ni vi cu b: Rt p! Chm ch luyn tp, nht nh em s tr
thnh ngi nhy gii nht!. Nghe li khen ca ti, cu b lp tc ng dy chy v ch
xp hng.
Trong lp ny c mt b gi gp tr ngi v tm l, thnh tch vn ng ca c b rt
km, mn nhy xa nhy c khng n 30cm, cn v k thut nhy dy ca c b, ti cng
khng dm k vng qu nhiu. Khi tp nhy dy c gn mt thng, c b chy n trc
mt ti v ni vi ti: Thy i, em bit mt cch nhy dy, thy c bit khng?. 0 , vy ?
Em nhy cho thy xem!. Sau , c b nhy rt hng hi. Ch nhn thy c b c gng nhy
(cho d nhy khng cao n ocm), c gng dng lc qut dy, c gng ht sc nhy ln,
nhng c b khng th thnh cng trong vic lun dy qua chn. Nhng nhn s ho hng
ca c b, ti khng th ni Em nhy nh vy l khng ng, bi v ti bit, phng php
nhy dy ng vi c b l qu kh, kh n mc c l c i c b cng khng hc c,
cho nn ti ng vin c b v ni: Em nhy gii lm, c gng luyn tp, nht nh s tr
thnh mt cao th nhy dy. Nghe li khen ca ti, c b rt vui, chy ra khoe vi cc bn

cch nhy dy c o ca mnh.

y l mt thy gio th dc gii, mt thy gio bit chia s nim vui vi hc tr. Thy
chia s nim vui c dy nhy mi vi hc sinh th nht, li chia s nim vui c phcmg
php nhy sng to vi hc sinh th hai.
Thc ra, nhng cu chuyn nh vy cho d l trng hay nh, hng ngy u c
th xy ra, bi v mi a tr u mun chia s nim vui ca mnh vi thy c v cha m,
mi a tr u mun nhn c li khen v li ng vin ca thy c v cha m. Lc ny
cho d thy c v cha m ch cn cho tr mt cu ng vin hay mt n ci rng r, tr s
cm thy v cng mn nguyn, thm ch mng vui khn xit. y l mt tri nghim tnh
cm tch cc. Tri nghim ny s khin tr ny sinh nhu cu tm l mun tip tc c c
s hi lng mn nguyn , s ny sinh nhng ng c v hng th mi. Lc ny, tr s
da vo bn, bi v trong lng tr, bn l mt ngi thy tt, mt ngi cha tt, mt ngi
m tt c th hiu mi tm t tnh cm ca tr.
Tm li, ngi cha tt nht nh phi hc tp ngi thy gio ni trn, bit cng tr
chia s mi nim vui.

Chng III
NGI CHA TT L NGI BN
CNG TR CHI TR CHI
i vi tr, vui choi l iu vui sng nht; i v&i cha m, vui choi cng l mt
phong thc gio dc con ci hiu qu nht.
T trc n nay, ph huynh chng ta u cho rng gio dc gia nh chnh l s
khai ph tr tu v hc tp vn ha, h nhc n gio dc tr l ni n vic lm th no
c th nng cao thnh tch hc tp ca tr, cho tr i hc lp nng khiu g... Choi v
gio dc l hai vic khng lin quan n nhau. Trong mt nhiu ngi, hc tp phi tranh
th tng pht tng giy, cn choi l lng ph thi gian, nh hng n hc tp.
Xut pht t thc t tng nh vy, cc bc ph huynh, c bit l nhng ph huynh
coi trng vic gio dc gia nh, coi trng s trng thnh ca tr, s khng lit k vic vui
choi vo thi gian biu ca tr.
Ph huynh c cch ngh nh vy cng d hiu, truyn thng vn ha ca chng ta xa
nay coi trng hnh thc hc tp chm ch, nhng tm gong khng ngi kh ngi kh, mit
mi hc tp lun c chng ta ca ngi v noi gong, cn vui choi l biu hin ca vic
li hc, ca thi hc tp khng ng n. Vic hc tp c nhiu p lc nh vy, lm sao
c th c thi gian cho tr choi?
Mt trong nhng cu m cc bc ph huynh thng mng m con tr nht l: C ngy
ch bit choi! i lm bi tp ngay!.
Liu vui choi v hc tp c phi l hai vic lm i lp nhau hay khng? Thc ra vui
choi v hc tp l hai vic lm thng nht, nhng tr choi hu ch chnh l hc tp, m vic
hc tp mt cch khoa hc cng chnh l vui choi; vui choi c th thc y vic hc tp, cn
bin hc tp thnh tr choi c th khin vic hc tp tr nn thoi mi hem rt nhiu.
Choi l choi, ti sao c th ni chcri cng l hc? Rt nhiu ph huynh s ngh nh vy.
Trong mt ph huynh, choi ch c th l mt cch gii tr ngoi lc hc, ch lm mt thi
gian m thi.
Ngh nh vy l mt s hiu lm ln v vic vui choi.

Vui choi l mt hot ng mang tnh cht gii tr, nhng li hm cha chc nng gio
dc to ln.
u tin, n dy tr bit nhn thc. T ngy tr cho i, tr bt u cm nhn,
nhn thc th gii thng qua vic vui choi, ng thi hc cch ni chuyn, giao tip vi
mi ngi thng qua vic vui choi. C th ni vui choi l ngun gc gip tr hiu c cuc
sng.
Tip , vui choi cn gip tr lm vic. V d c rt nhiu tr choi cn phi c s phi
hp vi ngi khc mi ginh c thng li. Trong qu trnh choi cc tr choi, tr hiu
c tm quan trng ca s phi hp, hc c cch phi hp vi ngi khc nh th
no. Hu ht cc tr choi u c quy tc, nu khng tun th nhng quy tc th kh c
th choi mt cch thun li, trong qu trnh choi tr s hnh thnh thi quen tun th
nguyn tc k lut, sau ny trong cuc sng tr s c thc tun th quy tc k lut ca x
hi...
Hon na, tr choi c th gip tr nng cao nng lc thc tin, kh nng gii quyt vn
, kh nng m phng, kh nng sng to, nng lc t duy, thm ch cn c th gip khai
ph tr tu, thc y s pht trin ca bn cu no, nng cao kh nng tp trung, kh nng
quan st, kh nng tng tng, kh nng iu chnh... ca tr.
Cho nn i vi tr, vui choi l iu vui sng nht, cn i vi cha m, choi l
phong thc gio dc tr t hiu qu cao nht. Tr c th hc c rt nhiu tri thc, tng
thm rt nhiu kh nng thng qua cc tr choi, iu ny khng th cn o ong m c.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1. Choi, nng cao kh nng t lp
Mi a tr sau khi trng thnh u phi t mnh i din vi x hi. V vy, vic tr
c th hnh thnh phm cht tnh cch c lp hay khng l vn quan trng gip tr c
th tn ti v pht trin trong x hi mang tnh cnh tranh quyt lit tong lai. Chng ta
nn bi dng kh nng t lp ca tr ngay t nh, gip tr hnh thnh thi quen vic ca
mnh th mnh t lm, hnh thnh phm cht c tnh dm c lp gii quyt cc vn .
T khi con gi Y Y ca ti bt u hc ni, ti ch bi dng cho con thc t lp.
Khi con c th t mnh lm mt s vic, ti con t lm bi dng nng lc t gii
quyt vn ca con. ong nhin lm nhng vic ny u tin hnh thng qua hnh thc
vui choi. V d, khi th diu, ti cho con t th; khi chng ti cng nhau i cho thuyn,
ti ng vin con t cho, dng sc mnh ca mnh thuyn i v pha trc.
Tr s cm thy vui v khi mang li nim vui cho mi ngi thng qua lao ng ca
bn thn mnh, t cng tch cc yu cu bn thn kin tr lm mi vic cho n cng;
choi hng, c gng tr t mnh sa, gp vn kh khn g trong khi choi, cng ng
vin tr t mnh gii quyt... ng thi vi vic cm nhn c nim vui, iu diu k trong
cc tr choi, th kh nng t gii quyt v thc t lp ca tr cng dn c nng cao. Tr
t ho, cha m khng phi lo lng, c th ni l mt mi tn trng hai ch.

2. Choi, c th gip tr c tm l khe mnh

Tm l khe mnh quan trng nh th no i vi s pht trin v trng thnh ca
mt con ngi, chng ta khng cn bn na. Ch c iu rt nhiu ngi cha cm thy m
h, lm th no gip tr c c tm l khe mnh? Lm th no gip tr trng
thnh khe mnh vui v? Phng thc n gin nht chnh l a tr n vi cc tr chi.
Ti thng xuyn cng Y Y chi cc tr chi sc v kh nng phn ng v tc , v
d cht mt ng cc ming g vi cc hnh dng khc nhau, thi xem ai trong thi gian
ngn nht c th tm ra ming g theo hnh dng nh yu cu, nh vy c th bi dng
cho tr kh nng t khng ch tm l khi i mt vi nhng tnh hung cp bch.
Cn cc tr chi mang tnh cnh tranh u c s phn chia thng bi, kt qu tht bi
c th gip tr nng cao kh nng i mt vi tht bi. Ti v Y Y thng xuyn chi c, t
khi con c hng th vi tr chi ny, ti rt t nhng con, Y Y thua nhiu hn thng, rt
nhiu khi Y Y thua lin my vn, mt rm rm, nhng ti quyt khng nh tay.
Lc u con b bc bi y bn c ra hoc nm bi i, khng vui ni: Khng chi na,
sau ny khng bao gi chi na. Ti lin ni vi con: Phi c tinh thn i mt vi tht
bi, mi c dng kh i mt vi nhng th thch. Ch thua nh vy trn trnh, sau ny
gp nhng tht bi ln hn, s b gc ng. Di s ng vin ca ti, dn dn Y Y c th
thn nhin i mt vi tht bi, d thua cng t khi tc gin hay b cuc, lun ming i:
Chi li.
C rt nhiu tr chi tp th, gip tr bit hp tc v khoan dung, hiu c cnh
tranh rt quan trng, hp tc l m bo cho vic ginh c thng li; nim vui trong cc
tr chi gip tr hnh thnh tnh cch lc quan, yu i v trn y hi vng...
Cc tr chi sc bng k nng, gip tr hnh thnh kh nng t khng ch, khng
mt bnh tnh khi i mt vi nguy him.
Tm l cm xc trong thi th u l sc mu tnh cm nn tng trong cuc i mi con
ngi, nu c c nhng nm thng tui th vui v, ng ngha vi vic mua c bo
him tinh thn sut i.

3. Cc tr choi, c th gip tr rn luyn ch kin cng

Cuc tranh ua trong x hi tng lai l v cng quyt lit v tn khc, nu nh tr
khng c ch kin cng, khng c nng lc sng tt, th tr rt kh theo ui cng vic
mang tnh cnh tranh cao, cng rt kh kin cng i mt vi mi kh khn trong cuc
sng. Cho nn chng ta cn ch hun luyn tr mt s phm cht ch ngay t nh, lm
cho tr hnh thnh phm cht ch dm u tranh vi kh khn, dng cm khc phc kh
khn. Ti thng xuyn a Y Y i leo ni, i b xa hoc chi mt s tr chi sc v
ch. Dn dn con c y phm cht bn b, khng chu thua, v chu ng c gian
kh...
Ngy sinh nht Y Y va trn 8 tui, ti a con i vn th chi. Sau khi ngm nhn

tt c cc loi ng vt, khi i ra ca chnh, chng ti pht hin ng trc c mt dy ni.

i din vi con ng chnh ca vn th, ngi ta ci to li mt con ng st vch
ni, c th tro bc thang ln n nh ni. Ti hi Y Y c mun leo ln khng, Y Y ngng
u ln nhn nh ni, kin nh ni: Ln thi cha!.
Ti hng ng quyt nh ca Y Y, i v pha con ng ln ni. t nhin, Y Y gi ti:
Cha oi, con c th i ng khc c khng ?. ng khc no? Lm g c con ng
no khc?. ng kia!. Ti nhn theo con ng Y Y ch, cch ng ln ni khng xa,
c mt con ng nh quanh co c th ln ni. Ni l ng nhng thc ra hu nh khng
c mt ng r rng, ch l c mt s t ngi i qua, c di khng mc ln na, t
vng l ra to thnh mt con ng nh, cch nh ni khong oom . Nhn t di ln,
con ng ngon ngoo, un khc, m rt nhiu bn t, trn ng li cn c nhiu si
, hai bn ng l c di v bi gai kh ho.
Ti hoi lo lng, con ng nh vy th i th no? Y Y c th i ni khng? Hay l i
theo ng kia? ng ny khng d i. Ti khuyn Y Y t b nh mo him. i ng
st vch ni th c g hay u? i theo con ng ngi khc cng i th khng c g th v,
khng d i mi hay cha !, Y Y ni ra l do ca mnh, nhng cu ni mang tnh trit l,
khng h ging li ni ca mt a tr 8 tui. Th l ti hon ton ng vi ngh ca Y
Y.
Y Y leo pha trc, ti lun c gng theo st con, ch quan st bo v Y Y. Con
ng ny qu thc qu kh i, Y Y phi dng c chn c tay leo ln, ti cng phi dng
tay mi c th ng vng c. Kh khn lm mi leo ln c cao nht nh,
khng ng li b trt di mt ci, lm cho ti li quay tr li v tr xut pht. i giy i
di chn ton bn t. Ngng u ln nhn Y Y, bng hnh nh b ca con vn ang n lc
leo ln pha trc. Th l ti li xut pht li, kt qu l sau khi leo c mt on, li b
trt v v tr ban u. Nh vy bt u li ba ln, cui cng ti khng b trt xung na,
i st sau lng Y Y.
Quan st k Y Y mi pht hin khng b trt xung, hai tay Y Y bm cht nhng cy
c bn ng, chn nh nhng cn thn bc ln, i khi ng vng, mi tng bc tng
bc mt leo ln nh ni.
Sau hon na ting leo tro, khi chng ti leo ln c nh ni cng vi nhng khch
du lch khc, mt ti v Y Y u y bn t, hai tay ca Y Y b st st, nhng con khng h
t ra mt cht au n no. ng ch cao nht, mt Y Y n n ci chin thng.
Cu chuyn ny th hin y ch khng ngi kh khn gian kh ca Y Y. Sau ny
trong cuc sng, con khng lc no l khng th hin ngh lc i mt con ng khc
ny.

4. Vui ch(ri c th gip tr ph t huy kh nng sng to

C rt nhiu tr choi cn mt s k nng k xo v tr tng tng nht nh. Cho nn,
khi choi, k nng vn dng tri thc v kh nng gii quyt vn linh hot ca tr c rn
luyn, hon na cn c th kch thch kh nng sng to v bin ca tr. V d nh nhng tr

choi lm th cng m Y Y yu thch, khng ch rn luyn kh nng ct dn ca con, m

trong qu trnh ct dn y, Y Y lun c nhng ngh v sng kin mi m, lm cho nhng
vt con t tay lm ra v cng hp dn. Rt nhiu th cng con lm c bn b yu
thch, bn tr con v cng thch th, nhng li khng lm c, nh i Y Y cho.
Trong cc tc phm th cng ca Y Y, tc phm li trong ti n tng su sc nht l
chic my bay giy: Hai cnh dang rng, u my bay rt cao, trng rt honh trng. iu
ch yu l chic my bay eo mt chic d. Y Y tung chic my bay ln khng trung, bay
c mt ng chic d m ra, my bay t t h cnh xung mt t.
Ti ngc nhin hi con, ti sao li ngh n vic thm chic d trn my bay, con ni
y l thnh qu m con phi suy ngh c mt ngy. Lc u con ch gp chic my bay bnh
thng, choi mt lc, con lin ngh lm th no chic my bay va c th bay vng li
va c th bay lu hon. ong nhin l phi ko di thi gian my bay h cnh, nhng lm
th no c th gii quyt c vn ny? Th l con ngh ra rt nhiu phong n.
Khi con nhn thy chic ti nilon trn bn, mt con sng ln. Nu nh nh vo my
bay mt chic d th s nh th no? Th l con cm ko, ct t ti nilon mt ming nh
hnh vung, sau mi gc nh mt si dy nh, tip theo kt bn si dy ny li, ni vo
thn chic my bay. Chic my bay bay ln im cao nht ri roi xung, do lc cn ca
chic d lm cho my bay c th t t h cnh. Cnh tng lm Y Y v cng phn khi,
reo h m .
Dng giy bnh thng lm my bay l mt sng to; nhng trn my bay gn thm
mt chic d, ko di thi gian my bay h cnh th l mt sng to tr tu hon nhiu. Vic
vui choi nh vy cn c ngha hon rt nhiu so vi vic ngi hc thuc my cng thc
nh l cng nhc trn lp.
Cho tr vui choi ging nh mt ming bt bin c th vo bin, c v vn nhng
iu th v tr hc tp. Tt c mi s dy d c bao hm trong nhng tr choi on
gin, cho nn hy tr choi, hy dy tr choi tt hon. Cha m phi bit cch ng vin tr
choi mt cch thng minh, linh hot v vui v.
Cho nn, ngi cha tt nht nh phi choi tr choi cng tr.

CNG TR RN LUYN THN TH

Giai on nhi ng l thi k quan trng pht trin th cht con ngi. Thi k ny
c th tr pht trin nh th no c nh hng ln n th cht v th hnh c mt i
ca tr.
Ni n vic rn luyn thn th, iu u tin no chng ta ngh n l tham gia cc
cuc thi u, cc hi thao, cc phng tp th hnh... hoc bn ng vo sng sm ma h,
ti cc qung trng, nhng iu nhy th dc ca cc ng cc b, hay l nhng ngi tp
th dc trong cng vin gi lnh... Cn cc hot ng nh cc ph huynh cng con chy
nhy trong sn, choi cu trt, ngy ngh a con i cng vin, i b ng xa, trong mt

mi ngi khng phi l rn luyn thn th.

iu ti mun ni y l vic tp th dc lun tn ti trong cuc sng ca chng ta.
V d nh vic choi chuyn bng, leo cu thang, cu, nhy dy, chy b, boi li, vn
mnh tp th dc... cng l nhng hnh thc rn luyn thn th. Nhng hnh thc rn luyn
ny ngi cha c th lm cng tr.
Lm cha m chng ta u hi vng con ci c mt tong lai tt p, c mt thn th
khe mnh, v cng hiu r ch khi c mt thn th khe mnh, tr mi c th c mt
tong lai tt p. Nhng ngi lm cha lm m nh chng ta li ch ch trng n vic
cung cp y cht dinh dng cho tr, ch ch trng n vic pht trin tr tu cho tr,
m coi thng vic rn luyn thn th, coi thng vic tng cng th cht cho tr. V vy,
trong trng mm non v trng tiu hc mi xut hin b bo ph, b ht tiu, b cn
th... nhng b thng xuyn b m, th cht yu km cng rt nhiu.
iu ny ph huynh chng ta cn t phn tnh. T khi tr cn nh, chng ta thy ci g
c cht dinh dng lin cho tr n, cht dinh dng tuy y , nhng ti sao tr vn
thng xuyn b m? Nguyn nhn chnh l thiu s rn luyn.
Giai on nhi ng chnh l c hi tt tr hnh thnh thi quen rn luyn thn th.
Nu nh b qua c hi ny, khi tr ln ln, do b nh hng bi thi quen c, thi quen
mi rt kh c hnh thnh. Giai on nhi ng l thi k quan trng pht trin th cht
con ngi. Thi k ny c th tr pht trin nh th no, c nh hng ln n th cht v
th hnh c mt i ca tr. V th, ngi cha cho tr tp th dc mt cch hp l v iu
s c ngha to ln i vi tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Phi nng cao nhn thc ca tr i vi. vic rn luyn thn th
Hu ht cc gia nh hin nay ch c mt con, v vy kh nung chiu. Cha ni g n
vic tp th dc, nhiu gia nh n vic t mnh i b cng khng mun cho tr i, s tr
mt. Nu nh chi ngoi tri tr b ng, cha m cng xut xoa mi. Mt s ph huynh cho
rng con mnh th cht yu t, nu mt qu s b m. Thm ch c mt s ph huynh cho
rng nhng hnh ng nh tro, ln, lt l nhng ng tc nguy him, li cn lm bn qun
o. Cn c ph huynh quan nim hot ng th dc ngoi tri cng ch l vui chi, khng
c tc dng bng vic vit ch, xem sch. Nhn thc sai lm ca cc bc ph huynh v cc
hot ng th dc, lm cho tr em hin nay thiu i c hi rn luyn thn th.
Ma xun m p trm hoa ua n, cha m nn a tr i chi ngoi tri, tr khong
4, 5 tui c th ra ngoi i b xa, c th tin hnh ng thi i nhanh v i chm, chy
nhanh v chy chm v nhy ln nhy xung, va rn luyn cho tr nhng ng tc c bn,
li va rn luyn mt s t cht c bn ca c th nh tc , sc bn, cn c th bi
dng cho tr tinh thn chu ng gian kh, rn luyn ngh lc vng chc do dai, lm tr
cng ho hng thng thc cnh vt th gii t nhin, tng thm hiu bit, t kch thch
tnh tch cc tham gia rn luyn thn th ca tr.

Vic rn luyn thn th chnh l phng tin cc ph huynh tin hnh gio dc t
cht cho tr. Trn thc t, tr rt hiu ng, c rt t tr thc s khng thch vn ng. Rn
luyn thn th chnh l hot ng cha m v con ci c th cng nhau tham gia, qu trnh
rn luyn thn th va l qu trnh bi dng tinh thn chu ng gian kh, rn luyn
phm cht ch cho tr, cng l qu trnh tr nhn thc c s cnh tranh cng bng, tinh
thn ng i, quan h giao tip gia mi ngi; l qu trnh tr gii ta mi cm xc tiu
cc, tn hng nim vui m vic tp luyn em li; cn l qu trnh cha m v tr giao lu
tnh cm, tng cng hiu bit ln nhau.

2.

Coi trng tm quan trng ca tr choi, i vi. vic rn luyn thn th

tr
Cc tr choi l bi hc th dc u tin ca tr, tr choi c th gip tr thng minh
lanh li, thn th khe mnh. Mc ch ca cc tr choi khng ch vic tng cng th
lc, m cn lm cho tr s dng ng u c chn v tay, t gip kch thch no b mt
cch ng u, thc y no b pht trin. c bit l c tc dng ln trong giai on s
sinh v mm non, khi c th tr ang pht trin mnh m.
T 1-5 tui l thi gian hp l nht gip tr pht trin vn ng cm gic, thi im
ny pht trin cm gic v vn ng ca tr mt cch c k hoch v mc ch, khng ch l
s kch thch tt vi no b, m cn c th nng cao kh nng ch huy ca no b vi cc c
quan trong c th, thc y s pht trin ca thn kinh vn ng.
Nhng tr chi c th la chn cho tr t 1-3 tui l: th dc ngn tay, nn t,
bng t im c nh, bng ang di chuyn, ln, p bng, hai chn kp i...
Nhng tr chi c th la chn cho tr t 3-5 tui l: chy theo cc loi ng cong, cc
loi tr chi trn tm, nhy dy, cc tr chi ko gin c th, ng mt chn, tp i xe p...
Cc tr chi lng ghp, xp hnh, xu chui... c tc dng rn luyn tnh linh hot ca cc
ngn tay v c bp ca tr.
Nhng tr chi v bng l nhng tr chi thiu nhi lu i, cc tr chi ny khng ch
gip rn luyn sc mnh c tay ca tr, m cn c th gip tr rn luyn kh nng khng
ch hot ng ca tay, nng cao kh nng kt hp gia tay v mt, tng cng kh nng
phn ng vi tc nhanh ca tr. c tnh n hi ca bng lm tr phi suy on s thay
i phng hng chuyn ng ca s vt, nng cao kh nng d on phng hng ca
tr.
Sau khi bit i, tr s hnh thnh v pht trin cc k nng vn ng cao cp nh nhy
nht, m phng cc ng tc thn th, nhn bng, nhy dy... Mun nng cao v bi dng
kh nng vn ng ca tr, c th thng qua cc tr chi. iu ny cn ph huynh chng ta
phi kt hp cc c trng sinh l ca tr ra k hoch chi khoa hc, ph hp vi c
im pht trin ca tr.

3.
cho tr

Phi cn c vo c im la tui sp xp hp l hrmg vn ng

Tr ang trong giai on pht trin, khng th ch quan tm n cng luyn tp,

m phi cn c vo c im la tui, hng th v nhu cu ca tr, gip tr la chn nhng

tr choi hoc nhng mn th thao tr thch, tr c kh nng v tr c th kin tr thc hin.
Vn mu cht l phi kin tr rn luyn, khc phc mi iu kin kh khn. Nu nh 3
ngy nh c, 2 ngy phoi li s khng c hiu qu. Khi cha m cng tr tp luyn th dc,
hng dn, khng nh, ng vin tr nhiu hon s to nn khng kh luyn tp thoi mi.
Tr mun rn luyn tt thn th, nht nh phi nm vng phong php khoa hc v
nguyn tc chun xc. Cn c vo quy lut c bn v sinh l v tnh hnh c th nh la tui,
gii tnh, tnh trng th cht ca tr v iu kin khch quan, la chn nhng tr choi v
mn vn ng hp l, ng thi di s hng dn nht nh, sp xp hp l lng vn
ng, tin hnh luyn tp mt cch c k hoch. Giai on mm non tr cn nh, tnh t
gic km, cc ph huynh nht nh phi c nhng hng dn chnh xc. Thng thng, cha
m mi ngy nn cng tr rn luyn thn th hoc choi cc tr choi ngoi tri t nht 1 gi
ng h, ng thi kin tr duy tr trong thi gian di.

4. Lu yn tp th dc th thao l iu cn thit tr l&n ln khe mnh

Tp luyn th dc th thao cng l mt trong nhng nhn t quan trng gip tr cao
ln. Thng xuyn tp luyn di nh nng mt tri, khng ch c th hng y nh
nng mt tri, m cn c th kch thch cc c bp, xng pht trin, gip tr nhanh chng
cao ln, nhng phi ch khng c tp luyn qu sc.
Theo nh ti liu thng k ca t chc Y t th gii v s pht trin ca tr th ma
xun l ma tr ln nhanh nht. Bi v ma xun vn vt nh bng tnh, trm hoa ua n,
mi vt u bc vo thi k tng trng nhanh nht. Con ngi, c bit l nhi ng cng
nh vy, bi s pht trin ca c th c quan h cht ch vi thi gian si nng.
Chng ta u bit, mt tri cho tri t ca chng ta nh sng v nhit , khng c
nh sng mt tri chng ta khng th tn ti. Tia hng ngoi ca nh sng mt tri c tc
dng thm thu vn vt v cung cp nhit , s m p c th thm thu vo cc c quan
trong c th, lm lu thng cc huyt mch, cc t bo xng cng c cung cp nhiu
cht dinh dng, s pht trin ca b xng cng nhanh hn v tt hn. Tia t ngoi ca
nh nng mt tri c th kch thch chc nng to mu ca c th, lm tng hng cu trong
mu. iu quan trng hn l n c th thc y s tng hp vitamin D di da, h tr b
xng pht trin.
Ngi cha nn thng xuyn a tr ra ngoi tri hot ng hoc rn luyn sc khe,
tn hng nh sng mt tri, cho tr chy nhy, nh vy c li cho s pht trin b xng
ca tr. Thng xuyn cng tr rn luyn thn th, s lm tr ln nhanh hn, khe mnh
hn, cng trng hn.

CNG TR RA NGOI TRI

C ngi gi tr em hin i l thiu nin trong nh knh, hin nay cng ngy cng
nhiu tr b pht hin mc bnh t k, ngy cng nhiu tr vn nn & tui trong sng
vui toi khng ngt ku ca: Cuc sng ny tht v v!.

Trong thnh ph ton nhng ta nh b tng ct thp, sng trong nhng cn h nh

chic lng chim, con ngi ngy cng khng c hng th vi cc hot ng ngoi tri, hot
ng ngoi tri ca tr cng dn b coi thng v hn ch. Trc y tm chiu ti, thng
nhn thy mt l tr nhy dy, nhy bao b, choi tr bt mt bt d, n nay nhng cnh
tng nh vy ngy cng kh gp.
Ngoi nguyn nhn kin trc th ngy nay ngy cng chi cht chng cht, khng gian
vui choi ca tr ngy cng b thu hp, nguyn nhn ch yu khin tr b cp i quyn li
c vui choi hot ng ngoi tri chnh l t tng ca cha m.
u tin, hin nay mi gia nh ch c mt a con, cha m lun c gng bo v tr 24
ting mt ngy. Mun tr i ra ngoi vui choi, nhng nh b ng hoc gp tai nn nguy
him hon th phi lm th no? Khng ch vy, i ra ngoi choi rt mt, bn ngoi va c
gi bi li khng sch s... Tm li l tr trong nh l an ton nht, cha m s an tm
nht. Th hai, tr em hin nay chu rt nhiu p lc hc tp, tan hc v nh thi gian lm
bi tp cn khng , ly y ra thi gian ra ngoi choi? iu th ba, ra ngoi choi vi
ai? Tr em cc gia nh khc cng b nht trong nh, con mnh mt mnh bn ngoi
cng chng c g hay, tt nht l khng ra khi ca.
C mt ngi bn tng than phin vi ti, con ca c y mun xung di sn chung
c choi, kh ni khng c bn choi cng. C y lin gi con gi in thoi cho bn b, r
bn b cng ra ngoi choi. Kt qu l a tr gi hon 10 cuc in thoi, nhng khng th
r c mt ngi bn no. Nu khng phi l v cha m khng ng th l v bi tp qu
nhiu, kt qu l con c y tht vng hy b k hoch ra ngoi choi, v khng ngt ku ca:
Tht l chn!.
V nhng nguyn nhn trn, cho d tr c mt cht thi gian ngh ngoi th gin,
cng ch trong nh choi choi, xem tivi, choi in t...
Trong nh vy, trng tr cng khng c t do ra ngoi hot ng. Trc y cc
trng hc thng xuyn t chc hot ng du xun cho tr, hin nay hu nh cc trng
u khng t chc hot ng ny na. Ti sao? Nguyn nhn rt on gin, mt l t chc
mt ln hot ng nh vy phi tn rt nhiu thi gian, cc trng li khng n b ra
nhiu thi gian nh vy; hai l xt n vn an ton ca tr, tt nht nn tr trong
lp hc.
Kt qu l c ngy tr t nh n trng, sng mt cuc sng nh trong lng. C
ngi gi tr em hin i l thiu nin trong nh knh, hin nay cng ngy cng nhiu tr
b pht hin mc bnh t k, ngy cng nhiu tr vn nn tui trong sng vui toi
khng ngt ku ca: Cuc sng ny tht v v!.
Trong giai on mm non, nn dnh nhiu thi gian a tr ra ngoi tri hot ng,
nh cho tr ra ngoi phoi nng, choi cu trt, cng bn b i do choi nhng khu vui
choi, nh vy c th tr s c rn luyn tt; cng c th tn dng k ngh a tr ra ngoi
choi, leo ni, i choi cng vin, nh vy c th gip tr tri nghim s mt mi, s gian
kh, cm nhn cuc sng ngoi v ngt cn c v ng v v cay, gip tr ti luyn trong mi
mi trng.

ng T lun lun kin tr mt quan im: Trong qu trnh trng thnh ca tr,
khng th thiu c hot ng ngoi tri. Cho nn khng ch tr choi vui v, m cn
tr ra ngoi choi mt th gii rng ln hon.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Hot ng ngoi tri, m ngy l khng th thiu
u tin l bi hot ng ngoi tri c th tng thi gian tr tm nng, ht th khng
kh trong lnh, gip ch cho vic tng cng th cht ca tr. Nhng a tr thng xuyn
tham gia hot ng ngoi tri thng c mt thn th rn chc, sc khng cao, khng d
b cm cm, cng rt t khi mc cc chng bnh khc. Cn nhng a tr c ngy b nht
trong nh, ma h s nng, ma ng s lnh, cng c chm sc qu k lng, c th
cng yu t, ging nh bng hoa trong nh knh, khng th chu c cht gi ma.
Th hai, i ra ngoi, tr c khng gian rng ln tm hn c thoi mi tung bay,
c c nim vui, tm l v c th u c th gin, c ch cho vic th hin c tnh ca
tr, tha mn c bn tnh thch t do, ham hiu ng, thch tm ti ca tr, bi dng
cho tr tnh cch lc quan yu i.
Th ba, vui chi th gii bn ngoi, c th gip tr c nhiu c hi tm hiu t nhin,
tm hiu x hi, gip tr tng cng hiu bit, m rng tm nhn.
Th t, hot ng ngoi tri c th gip tr quen bit c nhiu bn b, trong qu
trnh tr chi tr chi vi cc bn, tr s hc c cch sng vi ngi khc, cch nhng
nhn, cch tun th mt s quy tc khi giao tip vi ngi khc...
Th nm, ra th gii bn ngoi vui chi c th nng cao kh nng c lp gii quyt
vn ca tr, rn luyn ngh lc khi ri vo hon cnh kh khn, v tng thm kht vng
hc tp khm ph nhng iu mi m...
T ngy c th a Y Y ra ngoi chi, mi ngy ti u kin tr sp xp mt khong
thi gian nht nh a con ra ngoi chi. i n khi con c th t mnh xung lu choi,
hot ng ngoi tri tr thnh mt ni dung quan trng khng th thay i trong thi
gian biu ca con. Sau khi con ln lp, m bo thi gian vui chi ca con, ti thng
tm n trng, gip Y Y ginh c quyn gim s lng bi tp. T h l mi ngy sau khi
tan hc, con lm xong bi tp c giao vi tc nhanh nht, ri xung sn di chung
c vui chi. C th l nh cu lng, cu, nhy dy... Cho d l ma ng hay ma h,
con thng chi n khi t m m hi, sau vui v tr v nh.

2. M i tn khng th thiu vic i choi. & ngoi gn n o i chng ta sng

Th gii t nhin v cng thn k v ti p, trong bao hm nhng kin thc rng
ln, c th ni trn th gii khng c ngi thy no tt hn th gii t nhin. Chng ta
khng nn tr cch li khi th gii y. Cui tun, hy a tr i khm ph t nhin. Tr
bc vo th gii t nhin, cm nhn iu k diu ca th gii y, kh nng quan st ca tr
ngy cng nhy bn, tr tng tng cng ngy cng phong ph, s nhn thc v th gii

t nhin, s hiu bit v cc loi sinh vt cng ngy cng tinh t, kh nng cm nhn v ci
p cng ngy cng cao. ng thi nhng chuyn i ny s gip tr lu li nhng k c tt
p trong cuc i, y l mt ti sn v gi.
Cui tun, ch cn thi tit p, ti lin a Y Y ra khu ngoi gn nh choi, hoc l i
xe p, hoc l i b, hoc l li t, n ma hoa n, ti cng con leo ni, hi hoa, kt
nhng vng hoa ti p, cng con c th; nhng ngy h nng bc, ti a con i bin,
nghe ting sng bin r ro, xung bin tm, hoc l ng trn bi ct bt s, bt ngao; n
ma thu mt m, ti cng con n nhng vn qu ngm nhn nhng cnh cy tru qu,
cng nng dn thu hoch v ma, cm nhn nim vui ca mt v ma bi thu; n
ma ng c tuyt roi, ti a con ra ngoi p ngi tuyt, trt tuyt... Mt nm bn
ma u c v vn tr choi, u c nhng nim vui v tn.
Ngoi vic ln rng xung bin, ti cn a Y Y i cng vin, i vn th... nhng
thnh ph noi chng ti tng sng, hu ht tt c mi cng vin, mi vn bch tho u
lu li ting ci ca Y Y.

3. M i nm u ph i c nhng chuyn du lch xa

Th gii bn ngoi rt th v, n c sc hp dn v cng ln i vi tr, tr lun lun
mun bit th gii bn ngoi nh th no, cho nn, bt lun ngi cha bn nh th no u
phi dnh thi gian a tr i nhn ngm th gii ny. Cho d ch mt n hai ln mt
nm, bn hi sinh vi ngy, thu nhp t i mt cht nhng nhng g m tr c c s ln
hn rt nhiu so vi nhng tn tht v vt cht ca bn. Hn na, y cng l khong thi
gian tt nht cha con cnh nhau, tm s tr chuyn cng nhau, cng l c hi bn
th gin, c th gi l mt cng i vic.
Mun i du lch xa, k ngh ng chnh l c hi tt nht. Ti lun tin rng i mt ngy
ng hc mt sng khn. e Y Y bit th gii bn ngoi rng ln, k diu nh th no, trong
khi nhng a tr khc bn rn i hc cc lp hc thm, ti a Y Y i Bc Kinh ngm di
dung ca Mao ch tch, i i Lin tham quan cng vin hi dng bi bin Lo H, i
Ty An xem tng binh m lng m Tn Thy Hong, i Thanh o, Hng Chu, Cp Nh
Tn, Trng Xun, T Nam... Hoc l i v qu ni, ngoi, tha thch vui chi.
Trong 10 nm tr li y, ti a Y Y i thm hn 60 th trn lng qu ca hn 11
thnh ph: Ct Lm, Hc Long Giang, Liu Ninh, Sn ng, Giang T, Chit Giang, H
Nam, Qung ng, Thim Ty, Bc Kinh, Thin Tn, trong khi vui chi vui v, con hc
c rt nhiu tri thc m trn sch v khng c. Bi v i nhiu kin thc s rng hn, khi
con giao lu tr chuyn vi ngi khc, con c rt nhiu ch ni, khi con vit vn, ni
dung cng rt phong ph, m iu quan trng hn c l suy ngh ca con khi nhn nhn vn
ngy cng c m rng.
Rt nhiu ph huynh ch chm ch n vic hc ca tr, thm ch ngy ngh cng
khng n dnh mt cht thi gian cho tr chi, cng khng ni n k ngh a tr i khm
ph th gii t nhin. Phn ln thi gian trong k ngh ca tr u dnh cho cc lp hc
thm, cc lp nng khiu, c ra ngoi chi ch l mt gic m.

Nhng ngi cha xin hy ri mt khi sch v, cho tr mt k ngh thoi mi, vui v,
ng thi cng cho tr khng gian hc tp nhiu tri thc hcm. Ngoi nhng iu trn
sch v, nhng th tr cn hc cn rt nhiu, nhng kin thc y trong th gii t nhin,
trong th gii bn ngoi.

CNG TRXEMTIVI
Mun vic xem tivi tr thnh mt vic khoa hc v vu v, bn phi n lc lm tt
ngha v ca mt ngi dn ng i vi tr.
Xem tivi l lng ph thi gian, nh hng n th lc, phn tn s ch ca tr i vi
hc tp, cc ph huynh c qu nhiu l do bt tr ri khi mn hnh tivi. Nhng khng
bit bn tng ngh, tui th ca tr s mt i bao sc mu nu thiu nhng b phim hot
hnh th v. Khng c chng trnh Th gii ng vt thn k, chng trnh Tm kim khm ph k diu, tm nhn ca tr s b thu hp bao nhiu.
Trong nhng nm thng tui th ca ng T khng h c tivi. n khi hn 20 tui,
ti mi xem tivi. Cho nn ti cm thy tr em hin nay rt hnh phc, c th thng thc
nhng chng trnh tivi t ngy sinh ra.
Bit vic ti cho Y Y chi thoi mi, cho Y Y xem tivi nhiu thi gian trong ngy, nhiu
ph huynh trn trn mt: Ti sao li nh vy? Chng ti cm cn khng c....
C rt nhiu l do cc ph huynh khng cho tr xem tivi:
u tin, xem tivi lm l vic hc tp. C n 67% ph huynh cho rng V vic hc tp
nn khng cho php tr xem tivi; 90% ph huynh cho rng Tr xem tivi nhiu nh hng
n hc tp. Hu nh tt c mi ngi u quan nim khi tr cn ang i hc nn tn
dng mi thi gian tr hc tp, m xem tivi mt rt nhiu thi gian, khng n dnh thi
gian tr xem tivi. Theo iu tra, tr em hin nay sau khi tan hc khng ch phi hon
thnh nhng bi tp c gio giao, m c n 60% tr phi hon thnh nhng bi tp bn
ngoi do cha m giao. Ngoi vic ny ra, cn phi tham gia cc lp hc thm, xem tivi
tr thnh mt vic qu xa x. Hn na rt nhiu ph huynh kin quyt cho rng: xem tivi
khng nhn c im cao, xem tivi cng khng th nhn c giy bo vo i hc. Ngoi
ra, cc ph huynh cn lo lng, xem tivi lm tr qun i vic hc hnh, nhiu tr h xem tivi
l cm u vo chic tivi , ngi trc mn hnh tivi khng h chp mt, qun n qun
ng, lm sao m khng nh hng n vic hc tp?
Th hai, hin nay c rt nhiu chng trnh truyn hnh khng ph hp vi tr nh
phim bo lc, phim tnh cm c cnh nng... nh hng xu n tr. C mt ngi bn
tng than phin vi ti nhng cu con trai 12 tui ca mnh c c m trong tng lai tr
thnh mt st th. Bi v st th trn tivi nhn rt anh hng. Tr xem tivi c ngh nh vy
cn dm cho tr xem sao?
Th ba, xem tivi nhiu tr s hm m mt cch m qung cc nhn vt trong phim
hoc l cc minh tinh ni ting, rt nhiu tr b nh ra i, b b vic hc hnh i tm cc

nhn vt ni ting .
Th t, xem tivi lin tc trong thi gian di s khin tr gim st th lc, th cht yu,
tinh thn mt mi, thm ch hnh thnh tnh cch t k...
i mt vi nhiu vn nh vy, iu u tin cc bc ph huynh lm l coi tivi l
mm mng gy ra nhng nh hng xu, v th cch lm on gin l khng ch tr xem
tivi. Theo thng k, 27% ph huynh hon ton khng cho php tr xem tivi, 69% ph huynh
nhn mnh ch c th xem nhng chong trnh c ch, khng c lm nh hng n vic
hc, 4% ph huynh c bn khng qun l vic xem tivi ca tr.
Thc ra, vn pht sinh khng phi l li ca tivi m l nhn thc sai lm ca cha
m. Chng ta khng nhng khng nn tch ri tr khi tivi, ngc li, l mt ngi hin
i, chng ta cng phi tip cn tivi.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Xem tivi cng l mt hnh thc hc tp
X hi hin nay, tivi tr thnh ngun cung cp thng tin ch yu nht trong cuc
sng ca con ngi. Theo nh phn tch ca lun vn trong hi tho quc t Media v
thanh thiu nin trong tng lai c t chc ti Paris, Php, trn ton th gii t l ngi
dn c tivi l 60%, t l c tivi trong thnh ph t 110% . Trong nhng iu tra ca cuc
tho lun ny cng pht hin 83,3% ph huynh dng tivi nh phng tin truyn thng
cung cp thng tin. Con s ny ni vi chng ta rng: Tivi ngy cng c mi quan h mt
thit vi chng ta.
X hi hin i l mt x hi thng tin, m internet v tivi l phng tin ch yu
chng ta tip nhn thng tin. Khi internet vn cha c ph cp khp ni, tivi tr
thnh phng tin cung cp thng tin ch yu nht.
Ngoi vic gip chng ta nm bt thng tin, tivi cn c th l mt phng tin gip
chng ta gii tr, gip tr quan st x hi, m rng tm nhn, t c tri thc bng trng
thi tinh thn vui v thoi mi. C th ni tivi l mt con ng hc tp rt tt.
iu quan trng hn, tr cn c gii tr. Ngi ln sau khi ht gi lm vic c th
xem tivi, c th i ht, nh c, nh mt chc, tr l no phi lm bi tp m khng c
lm vic g khc? Di p lc ca vic hc tp thi c, hot ng vui chi gii tr ca tr ngy
cng t i, dng nh ch cn li vic xem tivi, chng ta tht s khng nn cp i quyn
c xem tivi ca tr. Vui chi, gii tr, ngh ngi chnh l quyn li ca tr, Cng c
quc t v quyn li ca tr em quy nh r: Tr em c quyn c vui choi v th
gin, tham gia cc tr chi v hot ng vui chi gii tr ph hp vi la tui ca mnh, v
c quyn c t do tham gia cc hot ng vn ha, vn ngh, vy xem tivi khng phi l
mt hot ng vn ha gii tr sao? ng nhin l ng. Cho nn, tr em c quyn tham
gia hot ng ny, chng ta lm cha m khng c quyn cp i quyn c vui choi gii
tr ca tr.

Xut pht t nhng iu ny, vic chng ta phi lm l lm th no pht huy y

chc nng gio dc ca tivi, m khng phi ch v c mt vn nh xut hin, m cm tr
khng c xem tivi. cm tr khng xem tivi l vic lm khng thc t, khng khoa hc.
Nu nh khng gii quyt vn tn gc, ch mt mc cm on tr, khng ch v ch m
cn dn n nhng nh hng khng tt.
Tivi ch l cng c, dng n nh th no, mu cht l ngi s dng. Nu c cch
xem hp l, tivi chnh l cnh ca gip tr hc hi tri thc, m rng tm nhn.

2. Phi dy tr phng php xem tivi hp l

Tivi l phong tin hc tp, c th em n cho tr kin thc, kinh nghim phong ph,
em n nim vui v s m mang tri thc, th nn chng ta phi cho tr xem tivi. ong
nhin, iu ti nhn mnh y l, phi ch trng vic hng dn tr. Khng phi l ng
h tr xem tivi l khng quan tm tr xem nh th no, cho tr xem g ty . Bn trn ti
ni, sai lm khng phi tivi, m chnh l s hng dn, ch o, gim st khng ng
cch ca cha m.
Th ngh xem, i vi nhng chong trnh tr thch xem nhng chng ta li khng
mun tr xem, chng ta s phi x l nh th no? Kin quyt nghim cm, can thip th
bo; khuyn rn khng c tc dng, bung tri b mc tr; hay l ging gii cho tr, ni vi
tr ti sao mnh khng mun tr xem... Quan st k chng ta c th thy, rt t ngi chn
cch lm th ba.
Mt vn khc l khi ba ngi trong gia nh cng nhau xem tivi, n nhng chong
trnh khng ph hp vi tr, chng ta s phi lm nh th no? Rt nhiu ph huynh s
khng do d g ngay lp tc i knh, cn c mt b phn nh cc ph huynh s ni vi tr:
ng dy, i c sch!, cng c nhng ph huynh c thi khng quan tm g n vic
ny, tr xem cng khng sao.
Cn mt vn na, bn c thng xuyn gip tr la chn nhng chong trnh hay
v b ch vi tr khng? Bn c thng xuyn cng tr xem tivi khng? Bn c bit nhng
chong trnh no tr thch xem v nhng chong trnh no tr khng thch xem khng?
Bn c thng xuyn tho lun vi tr nhng chong trnh tivi va xem xong khng?...
Nhng vn trn, bn phi t kim tra li bn thn. Ti dm ni, c rt nhiu ph
huynh lc u, cm thy mnh thiu gim st v hng dn trong vic tr xem tivi.
Trc khi cho Y Y xem tivi theo mnh, trc ht ti phi dy con bit cch xem tivi.
u tin, gip tr ra thi gian biu xem tivi. Cng con xem bo truyn hnh, cn c
vo thi gian chiu nhng chong trnh m con thch xem, sp xp thi gian cho con xem.
Sau k ra mt thi gian biu, treo trc bn hc ca con. Con t gic tun th thi gian
biu, mt thi gian di sau con lin hnh thnh thi quen xem tivi ng gi, nh vy c th
trnh c vic xem tivi khng iu , hon na cn c th tng thm tnh mc ch ca
vic xem tivi. ong nhin thi gian biu ny c th linh hot, ch cn tng thi gian khng
thay i, thi gian c th c th cn c vo tnh hnh thc t quy nh.

V d, trong mt khong thi gian trn knh thiu nhi pht chng trnh Y Y thch xem
vo bui tra, nh vy thi gian biu xem tivi ca Y Y chuyn sang bui tra; nu nh bui
ti c chong trnh Y Y thch xem, nh vy thi gian biu xem tivi ca con li chuyn sang
bui ti. Hon na, khng nht nh l ch c xem tivi khi lm bi tp xong. Nu nh sau
khi tan hc v nh th c chong trnh hay, ti lin cho con xem. Con ho hng xem xong
chong trnh, s cng c hng th vi vic hc tp. Sau khi hnh thnh thi quen, Y Y rt t
gic, lc no xem tivi, lc no c sch, lc no vui choi, Y Y t mnh c th sp xp hp l,
rt t khi chng ti phi thc gic.
Th hai, phi bi dng hng th ca tr i vi nhng chng trnh mang tnh khoa
hc v hu ch. Tr thng rt thch xem phim hot hnh, iu ny khng th ph nhn
c. Nhng chng ta khng th tr ln su vo th gii phim hot hnh, nh vy
ngha gio dc ca tivi s khng cn na. Ngoi phim hot hnh, cn c rt nhiu chng
trnh tr c th xem, nh Thgii ng vt, Tm kim - Khm ph..., ch cn hng dn
mt cch khoa hc, tr s c hng th i vi nhng chong trnh ny.
Mi ngi c hng th vi mt chong trnh tivi khc nhau, bnh thng chng ta
phi ch tn trng hng th ca tr, khng th em s thch ca mnh p buc tr.
Cng khng th v cho rng tr ch thch xem nhng chng trnh mang tnh cht gii tr,
nh vy khng phi l mt s thch hay, nn lin ngay lp tc can thip. Suy cho cng, cho
tr xem tivi, mc ch c bn l tr vui v v hc tp, s hc tp kin thc phi c xy
dng trn c s vui v tip nhn. Nu nhng chng trnh tr khng c hng th, cho d
chng trnh c nhiu kin thc b ch nh th no, tr cng kh c th tip thu c.
Th ba, nng cao kh nng phn on ca tr. i truyn hnh cung cp cho chng ta
rt nhiu chng trnh, nhng chng ta khng th xem tt c. Chng ta phi bit la chn
chng trnh no ph hp nht vi mnh xem. Vi vy, hy dy tr cch la chn chng
trnh, hiu c chng trnh no ph hp vi mnh, chng trnh no khng ph hp.
Nhiu khi ti v Y Y cng xem tp ch Truyn hnh, khoanh li nhng chng trnh ph
hp vi con hoc con thch xem, sau ghi vo thi gian biu. Hai l trong qu trnh xem
nhng chng trnh truyn hnh, hc cch phn on v tip thu, nhng thng tin no c
ch cho bn thn, nhng thng tin no l khng cn thit.
ng nhin, i vi nhng tr cn nh, lm c nh vy l rt kh. Nhng ch cn
hng dn tr tng bc tng bc mt, kh nng phn on ca tr s ngy cng c
nng cao.
3. Cng tr xem tivi
Cng tr xem tivi l bi v, mt l xem tr c th tr thnh ch nhn ca chic tivi hay
khng, c th xem tivi mt cch khoa hc hay khng, c th trng thnh lnh mnh nh
mn hnh tivi hay khng, nhng iu ny khng th tch ri s hng dn cn thn ca
cha m; hai l, phn ln cc ph huynh u coi thng tm quan trng ca vic cha m
cng tr xem tivi, c bit l i vi nhng ph huynh c thi gian ngh ngi t i, thng
con xem tivi mt mnh, thm ch hi vng tivi c th l ngi bn chi ca tr, cho cc
ph huynh c th dn mi tm tr vo cng vic v i kim tin.

Khng cho tr xem tivi l mt sai lm mc tr xem tivi cng l mt sai lm. Mun
vic xem tivi tr thnh mt vic khoa hc v c tc dng gii tr, chng ta phi c gng tr
thnh ngi dn ng ca tr.
Cng tr xem tivi c th t c nhng mc ch sau:
u tin, lm tng thm tnh cm vi tr, ng thi c th tn dng thi gian cng tr
xem tivi bc vo th gii tm hn tr, hiu c cm gic ni tm ca tr, t gip
ch cho s giao lu, tm s v hng dn trong cuc sng hng ngy.
Th hai, c th kp thi loi b nhng nh hng khng tt ca nhng cnh gy tc
ng xu n tr. V d nh nhng cnh bo lc nh git nhau, chng ta phi cng tr
tho lun, ni vi tr nhng g l thin, nhng g l c, nhng g l iu tt p ng c
hc tp, nhng g l xu xa cn phi ph phn, t loi b c nhng iu xu xa c th
bc vo th gii ni tm ca tr. iu ny yu cu chng ta khi xem tivi cng tr, khng
ch tp trung vo mn hnh tivi, m phi ch quan st nhng biu hin ca tr lc xem
tivi, chng ta phi ch n nhng biu hin ca tr nh qu s hi hoang mang hay qu
phn khch, tc gin.
Th ba, c th kp thi gii p nhng vn m tr a ra. Mt s chong trnh tivi
c ch, tri thc bao hm trong rt nhiu, trong chc lt tr khng th hiu v lnh hi ht
c, lc c cha m bn cnh, tr c th hi cha m bt c lc no, cha m ging
gii. Lc ny cha m phi kin nhn n cn gii p nhng cu hi ca tr, nh vy, kht
vng tm ti v tinh thn ham hc hi ca tr mi c pht huy.
Th t, c th cng tr tho lun cc chong trnh tivi. Nu nh bn khng xem cng
tr, lm sao c th cng tr bnh lun cc chong trnh truyn hnh. Ngay c vic tr xem
chong trnh g bn cng khng bit, tr thch xem chong trnh g bn cng khng bit,
nh vy bn v tr cn c th ni chuyn giao lu c g. Cng tr xem tivi c th tho
lun vi tr v mt tnh tit, mt cnh quay bt c lc no, khng ch nng cao kh nng
thng thc ca tr, m cn c th nng cao kh nng t duy, kh nng biu t...

CNG TR C NHNG CUN SCH HAY

Nhng g tr hc c & trmg ch yu l nhng kin thc trong sch gio khoa,
nu nh ch nm vng c nhng kin thc y, th kt cu tri thc ca tr qu om gin.
Sch v l nc thang tin b ca nhn loi, c sch l con ng tt nht v phong
php quan trng tm hiu cuc i v t c tri thc. Nhng g tr hc c trng
ch yu l nhng kin thc trong sch gio khoa, nu nh ch nm vng c nhng kin
thc y, th kt cu tri thc ca tr qu on gin.
c nhng cun sch hu ch ngoi gi hc c tc dng m rng tm nhn, bi dng
s thch hng th rng ln, hc cch i nhn x th..., hon na cn c th tng thm kin
thc. ng thi, c sch c th gip chng ta chin thng mi th thch v gian nan, cho
chng ta dng kh v hi vng von ln, cho chng ta sc mnh chin thng mi kh

khn. c sch cn c th gip chng ta gii ta mi phin mun, bc vo th gii yn

tnh ca nhng con ch, lm cho tm hn chng ta nh c tip thm sc sng, dn dn
tr nn giu c hon trong i dong tri thc.
i vi hc sinh, c sch ngoi gi hc c tc dng tch ly t vng, nng cao kh
nng vit vn. c sch l mt qu trnh tch ly, lu dn, s c kht vng mun vit vn.
c nhiu sch, khi vit cng c cm gic d dng hon.
trng hc, tr ch yu da dm vo gio vin, ti liu v bc ging, nh vy trn
mt mc no s hn ch tnh ch ng v tnh sng to ca tr. Cn khi c nhng
cun sch yu thch ngoi gi hc, gip nng cao tnh tch cc trong vic hc tp ca tr,
lm tr ch ng nhn thc, ch ng tip thu v nm vng tri thc, ng thi vn dng
nhng tri thc ny ng no suy ngh vn , phn tch vn v gii quyt vn , t
bi dng v xc lp c hiu qu thc ch th, lm cho tr chuyn t thc hc tp
theo kiu li sang kiu ch ng.
Vic c sch c nhiu li ch nh vy, nhung tnh hnh c sch ngoi gi hc ca tr
li khng h lc quan.
Ti tng lm mt cuc iu tra vi 100 tr, s hc sinh mi tun dnh ra 3 n 5
ting c sch ngoi gi hc chim 36%, s hc sinh mi tun dnh ra di 3 ting
c sch ngoi gi hc chim 45%, s hc sinh v c bn khng c sch ngoi gi hc
chim 19%.
v nguyn nhn ca vic khng c sch, 40% s hc sinh cho rng khng c thi gian
c sch ngoi gi hc, 10% s hc sinh cho rng khng c sch ngoi gi hc no ng
c, 30% s hc sinh cho bit khng c khng kh c sch, 20% s hc sinh cho bit cha
m v thy c khng ng h vic tr c sch ngoi gi hc.
Thc ra, ph huynh khng ch phi to iu kin tr thoi mi c sch ngoi gi
hc, m cn phi dnh thi gian cng tr c sch ngoi gi hc.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Khng ic ng cnh ca ny
Nguyn ph ch nhim y ban Gio dc Quc gia - Liu Bn tng ni: Mt hc sinh
khng coi trng vic c sch l mt hc sinh khng pht trin, mt gia nh khng coi
trng vic c sch l mt gia nh tm thng, mt trng hc khng coi trng vic c
sch l mt trng hc nhm chn hc ch thi, mt dn tc khng coi trng vic c
sch l mt dn tc khng c hi vng.
Cho nn, chng ta khng c ng cnh ca ny ca tr.
Ngy nay, hnh thc gio dc hc thi ging nh mt cnh tay v hnh, khng ch
cp i c hi c bi p tm hn bng nhng bui hot ng ngoi gi ca tr, m cn
ng cnh ca giao lu vi nhng cun sch ca tr. Hnh thc gio dc hc ch thi din

ra trong mt thi gian di khin mi ngi lun cho rng tr c sch ngoi gi hc khng
gip ch g cho thnh tch thi c ca tr, m nh gi t cht chnh th ca mt hc sinh ch
yu li da vo nhng bi kim tra v nhng im s.
Di s tc ng ca nhng iu ny, nhng ngi cha lun coi im s, thnh tch
ca con l s mt. Trong mt h, con mnh ch thi mi c th thnh ti. M thi c li da
vo im s, ch khng ph thuc vo vic bn c bao nhiu cun sch. Cho nn, rt
nhiu ph huynh khng nhng khng ng h tr c sch, m cn cp i thi gian c
sch ca con, mt mc bt tr phi hc tp.
Cng c ph huynh cho php tr c sch, nhng iu kin l c sch l nng cao
thnh tch hc tp, l thi c. Cho nn h chun b cho tr nhng cun sch bi tp lm
nh, nhng cun vn mu hay nhng ti liu h tr vic dy hc. Ti tng xem trong cp
sch ca nhiu a tr, ngoi sch gio khoa l cc loi sch tham kho m cha m mua cho
nh sch Bi tp ting Anh, Bi tp trc nghim..., khng h c nhng cun sch nh
truyn c tch hay sch thiu nhi.
Di p lc hc tp ngy cng ln, thi gian ngh ngoi th gin ca tr cng ngy cng
t i. Thi gian v khng gian c sch ngoi gi hc u b nhng bi tp, nhng kim
tra v nhng cuc thi chim lnh ht.
Chng ta hy quay tr li nhng ngy thng tui th, hy ngh li, khi chng ta cn l
nhng a tr, ai cha tng m c c c chic hp thn b ca Pandora, th hi vng
y hp ra? Ai cha tng m c c ci chi ca m ph thy, t do bay ln trn bu
tri xanh? Ai cha tng m c c thm bay, ti thn k, bt thn... Vy ti sao chng ta li
cp i quyn c c m ca tr? Khng c nhng gic m p nh vy, tui th ca
tr s ti tm nh th no?
Cho nn, xin ng ng cnh ca m ra th gii thn k ca tr!
2 . c sch c th thay i cuc i
Ngi xa ni: c sch th s tr nn giu c, s ly c v p(*). y l cu ni
th hin vic c sch ca ngi xa c vt cht ha nh th no, ti khng tn ng vi
quan im ny. iu ti mun ni l c sch c th nh hng n cuc i ca c mt
con ngi, c th thay i vn mnh ca mt con ngi.
Bn thn ti l mt v d. Hc ht lp 6, ti tm bit chic gh nh trng, sau bng
cch chm ch t hc v t c, mi tng bc tng bc i ti ngy hm nay. Nhng nm
gn y, trong nh ti d khng h lp t nhng dng cao cp, nhng ti t ho v
trong phng sch c nm gi sch, nhng cun sch c sp xp ngay ngn thng hng,
chng l ti sn qu gi nht trong cuc i ca ti.
C ngi tng iu tra nhng em nh c bnh chn l Mi thiu nin tiu biu
ton quc, v pht hin ra nhng em nh ny c kh nng c sch cao hn nhng tr em
bnh thng; cng c ngi tng phng vn nhng ngi thnh cng, v pht hin ra khi
nhng ngi ny tng kt kinh nghim thnh cng ca mnh u ni c sch em n cho

h rt nhiu li ch...
C th dng mt cu ni khi qut li ch ca vic c sch: c sch lch s lm
cho con ngi sng sut, c th lm cho con ngi thng minh, tnh ton lm con ngi
t m, trit l lm con ngi su sc, o c lm con ngi cao thng, logic lm con ngi
gii tranh bin.
C th ni, mt a tr bnh thng nh c thi quen c sch s tr thnh mt con
ngi phi thng; mt dn tc bnh thng v coi trng vic c sch s tr thnh mt dn
tc v i. Cn mt con ngi ngay t nh khng c thi quen c sch, th ging nh mt
chic my bay giy khng cnh, bay khng cao v khng xa.

3. Lm cho vic c sch tr& thnh cch sng

c sch khng ch tr thnh mt hot ng quan trng trong cuc i con ngi, m
phi tr thnh cch sng ca con ngi .
Mt ngi mun thnh cng, mt nhn t quan trng l phi bin vic c sch tr
thnh thi quen. T nh nui dng thi quen thch c sch, c nhng cun sch hay
cho tr s em li li ch sut i cho tr.
Nhng phi lm th no mi c th khin tr yu thch c sch, nng cao kh nng
c sch, bin vic c sch tr thnh cch sng ca tr? v n ny thng lm cho rt
nhiu ph huynh au u. Trong cuc sng, chng ta thy rt nhiu tr khng mun c
sch, ght c sch. i vi chng, c sch l mt chuyn ht sc kh khan, c thi gian
rnh ri, chng u dng xem tivi, choi in t. Qu thc chng khng th tnh tm v
ngi yn c sch c.
Cho nn, mun hnh thnh cho tr hng th c sch, khng phi l chuyn mt sm
mt chiu c th lm c, n cn s kin tr v lng tin. Tng kt li nhng kinh nghim
c c kt trong qu trnh hng dn Y Y c sch, ti ngh chng ta phi bt u t
nhng phng din sau:
(1) Phi c sch t sm. C nghin cu ca chuyn gia cho thy, khi tr nm vng
c 600 ch Hn hay dng nht, th c th hiu c 80% ni dung ca mt cun sch
thng thng; khi nm vng 1.400 ch Hn, th c th nm vng c 95% ni dung ca
mt cun sch; khi nm vng 2.400 ch, tr c th hiu c 99% ni dung ca mt cun
sch. Th nn phi cho tr tip xc vi ch vit ngay t sm, khng c lo lng tr s
khng hiu. ng nhin, khi lm nhng cng vic ny, nht nh khng c p buc tr,
m phi c phng php hp l, th v, tr c th vui v thoi mi bc vo th gii ca
nhng cun sch.
(2) m bo thi gian c sch. iu ct li ca c sch l phi kin tr, bin vic c
sch tr thnh cch sng l mt qu trnh lu di, khng th c mt ngy ngh mt ngy.
Nu nh mi ngy u cho tr mt khong thi gian c sch, cho d ch l mi pht, lu
dn s l mt con s v cng ng kinh ngc.

(3)
To ra khng kh c sch. Mt khng gian, khng kh tt mi c th m bo tr
c tm trng vui v, tp trung tr lc c sch. Nguyn nhn quan trng khin cc gia
nh th hng c nhiu ti t l bi h c khng kh c sch tt. Nu nh cha m l
nhng phn t tr thc, bn thn cha m cng c thi quen c sch, lm gong cho tr, t
nhin s nh hng tt n tr.
Ni tm li, khin tr c hng th vi vic c sch, coi vic c l cch sng, ng
ngha vi vic cho tr chm cha kha m cnh ca tri thc rng ln, chp cnh cho tr
bay trn bu tri bao la...

4. Cng tr c sch
Trung Quc, vic hai cha con c sch cng nhau l mt vn gio dc gia nh
khng c quan tm y . Nguyn nhn dn n tnh trng ny u tin ng nhin l
do i b phn cc gia nh khng cho php tr c sch, nh vy tt nhin s khng c
chuyn cng tr c sch; th hai, rt nhiu ph huynh khng c thi quen c sch, t
nhin s khng c thc c sch cng tr; th ba, i vi nhng gia nh khng phn i
vic tr c sch, a s u ngh Tr c sch rt ngoan, ch c nghch ngm g u,
khng cn canh chng, c n xem mt mnh i, cho nn khng quan tm ch g n
vic c sch ca tr.
Nhng biu hin trn th hin r mt vn : Cc v ph huynh nhn thc cha v
tm quan trng ca vic c sch cng tr.
Tivi ng nhin c nhiu chng trnh hay, bn thn chng ta cng c nhiu vic
phi lm, nhng chng ta nht nh phi c sch cng tr. Bi v li ch ca vic c sch
cng tr l v cng to ln.
u tin, y l con ng tt nht gip tr hnh thnh thi quen thch c sch. C v
ph huynh than phin, trong nh mua rt nhiu sch hay, sch kinh in, nhng tr khng
h s n. Th ngh xem, nu cha m cng tr c nhng cun sch ny, tr c th nh
vy khng? Th hai, y l mt c hi v cng tt giao lu tnh cm vi tr. Thng qua
vic cng tr c sch, cng tr giao lu, xy dng mi quan h cha con tt p. Th ba, c
th kp thi hiu v hng dn tr c sch. Th t, gip tr tip nhn nhng tinh hoa
trong nhng cun sch, loi b nhng iu khng c li.
Cho nn, cng tr c sch l mt hot ng quan trng trong gio dc gia nh, va
gip tr hc c nhng tri thc mi, gip hnh thnh hng th c sch cho tr, va c
th i vo th gii tm hn tr, tng c hi giao lu vi tr, thc y s trng thnh trong
tm hn tr...
Nhng sau khi thc c tm quan trng ca vic c sch cng con, c mt s
ngi cha li ny sinh nhng vn mi: c sch cng tr nh th no? C ngi ni
mnh va c mt lt bun ng, ngh n vic cng tr c nhng cun sch m tr
thch tht l au u; c ngi ni sch m mnh gii thiu cho tr, tr li khng thch, v
th khng cn tm trng u cng tr c nhng cun sch m tr t chn...

C rt nhiu vn , nhng p n ch c mt: Phi bt u t chnh bn thn mnh,

hnh thnh thi quen c sch cho bn thn. u tin bn thn chng ta phi thch vic c
sch, bit cch c sch, trng thnh hon trong qu trnh c sch. Nhng vic kh hon
cng phi c gng lm, hung h vic t mt cun sch hay trn u ging, mi ngy
dnh ra mt cht thi gian c n, khng phi l mt chuyn qu kh.
Hai cha con ti cng nhau c sch, bt u t vic ti c, Y Y nghe. Trc khi Y Y
nhn bit c mt ch, hng ngy ti u c cho Y Y nghe nhng cu chuyn hay, nhiu
khi trong lc nghe ti k chuyn Y Y chm vo gic ng. Khi Y Y giai on nhn bit mt
ch, ti khng ch cm thun dy con nhn bit mt ch, m vn dng n vo qu trnh c
sch. Ti cho rng mc ch ca vic nhn ch l c, cho nn cn kt hp vic nhn ch
v vic c li vi nhau.
Ti m con vo lng, Y Y t cun sch ln i, hai cha con cng nhau xem cun sch
trong tay con. Y Y s lin tc hi ti, ch ny c nh th no, ch c ngha g. Ti nm
bt c hi ny dy Y Y nhn bit mt ch. Kt qu l Y Y va c nhng cun sch hay,
va hc ch, tc nhn bit mt ch rt nhanh, lng ch hc c tng ln nhanh
chng.
Nhng ch con dn dn nhn bit c ngy cng nhiu, c th khng cn ph thuc
vo ti, c th t c truyn c, nhng ti khng h t b vic c sch cng con. Mi
cui tun, ti v Y Y cng nhau ta lng ln gh sofa, cng nhau cm mt cun sch. Chng
ti phn cng nhau, ti c con nghe, con c ti nghe, mi ngi mt on; hoc l phn
vai c, xem ai m phng nhn vt ng hn.
Sau khi Y Y ln lp 4, lp 5, ti cng dn dn gim bt thi gian c sch cng con,
nhng vn thng xuyn dnh thi gian nghe con k gn y con c sch g, v nghe con
ni v cm nhn, nh gi ca con sau khi c nhng cun sch y, ng thi cng con
tho lun nhng tnh tit v ch trong cun sch... Lm nh vy, mt l c th lm con
cm nhn c ti vn nh ang c sch cng con, ti vn quan tm con ang c sch g,
t c th kch thch nim dam m v s thch ca con vi vic c sch; hai l c th gip
ti nm bt c tnh hnh c sch v s pht trin tm l ca con bt c lc no.
Cng tr c sch, tr trng thnh hn, chng ta cng c th trng thnh; tr c
c nim vui, chng ta cng c c nim vui.

CNG TR C NHNG T BO HAY

Khi tr ni vi chng ta nhng thu hoch v nim vui sau khi c, chng ta nht nh
phi t ra vui v nh tr, chia s nhng thnh qu ca vic c vi tr.
u tin phi ni n mi nhn duyn ca ng T v nhng t bo.
Tuy ti sinh ra trong mt gia nh nng dn ngho, nhng may mn c hng li
ch t vic cha ti lm k ton nng trng hp tc x, hng ngy nhn vin bu in u
em nhng t bo m nng trng t n nh ti, hm sau cha ti li cm n n nng

trng. Th l ti c c hi tip cn vi cc t bo. T lc khong 6 tui, ti my m lt

gi nhng t bo , cho d khng hiu ni dung trn t bo (bi 8 tui ti mi i hc),
nhng nhn nhng bc nh chen gia cc hng ch ti cng v cng vui sng. Sau ny,
khi c th c ch, ti li cng thch lt gi nhng t bo, thm ch cn thng xuyn c
to ni dung trn t bo, tuy thng xuyn c sai, c lp bp, c m khng hiu mnh
ang c g, nhng thi quen c bo cng c hnh thnh t y.
Nhiu nm sau , cho d i n u, cho d mi trng sng nh th no, hng ngy
mi bui sng ti u mua mt t bo, y l mt thi quen ti khng bao gi thay i.
c nhng lc trong ti ti ch cn tin mua vi ci bnh mn thu, nhng ti vn b tin
ra mua bo. C th thy tnh yu vi bo ch ca ti ln hn rt nhiu so vi nhng thc
n vt cht ch tha mn nhu cu no bng.
Nhng t bo xem t khi cn nh c ni dung g, ti khng cn nh ni na. Nhng
n m ra cnh ca tr tu trong ti, nng cao kh nng lnh hi ca ti vi cc con
ch, dn ti vo th gii k diu ca cc con ch, t khng th thot ra c na.
H nhc n vic hc tp, chng ta thng ngh n trng hc v sch v. Khng th
ph nhn trng hc l mt mi trng hc tp rt tt, sch v cng l ni khi ngun ca
tri thc. Nhng hc tp khng ch thng qua sch v, khng ch c tin hnh trng
hc.
Cuc sng mi ni u l mi trng c th hc tp, hc tp c th tin hnh mi
ni.
c bo cng chnh l mt phng thc hc tp rt tt, n c th m rng tm nhn
ca chng ta, c th lm phong ph cuc sng ca chng ta, vun p tm hn ca chng ta.
Qu trnh hc tp chnh l qu trnh trng thnh. c bit l nhng nm thng tui
th, hnh thnh cho tr thi quen c bo, tr c th thu c li ch sut cuc i.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Cho tr cm nhn ircrc nim vui khi c bo
S d tr thch chi cc tr chi l bi v cc tr chi c th lm tr cm thy vui. Nh
vy, mun lm tr thch c bo, cng phi cho tr cm nhn c nim vui khi c bo.
u tin, ngi cha phi c v ng vin tr, c bit l khi tr ni vi chng ta nhng
cm nhn khi c bo, chng ta khng th b qua c hi ng vin tr. Tip , chng ta
phi cho tr c hi cm nhn nim vui ca vic c bo, v d nh cho tr tham gia cc cuc
thi v hot ng c bo, khi tr c mt s thu hoch, phi kp thi khng nh tr.
Hn na, khi tr chm ch c bo, chng ta khng c lm phin tr, cng khng
c a ra mt s yu cu i vi tr da vo hng th ca chng ta. Bi lc ny tr ang
say m tn hng nim vui ca vic c, iu bn phi lm l chia s nim vui ny, ch
khng phi l ph v mi trng c ca tr. Ngoi ra, khi tr ni vi chng ta nim vui v

thu hoch ca tr t vic c bo, chng ta nht nh phi t ra vui mng nh tr, chia s
thnh qu ca vic c vi tr, nh vy s lm tr c cm gic thnh cng, ng thi s
cng c hng th vi vic c bo.
T sau khi Y Y ln tiu hc, ti t mua cho con bo Ng vn, bo Nhi ng. C lc,
mun khuy ng khng kh, chng ti cng c vi nhau nh choi mt tr choi. V d
nh c mt khong thi gian chng ti cng nhau c bo Ng vn, u tin ti ngh
mi ngi c mt bi, tuy con khng phn i, nhng yu cu ti c bi di, con c bi
ngn, ti c tnh ni ti c bi ngn, con c bi di. Tranh lun khng ngt, con
ngh chng ti on t t. Sau , ai thng th c bi ngn, ai thua th c bi di.
Thi gian , con thng xuyn ni vi ti: Cha oi, chng ta cng nhau c bo nh.
C lc chng ti cn c vo ni dung ca bi bo tho lun, a ra cch nhn ca mnh
v bi bo . Y Y thng c cch ngh ring, cho d c lc nghe rt ngy th nhng ti
lun gi nguyn tc tn trng con, lun khng nh vic con dm suy ngh, dm ni. Trong
giai on ny kh nng hiu v phn bit ca Y Y tng ln rt nhanh, nhiu khi ni ra nhng
cu lm ti rt ngc nhin, cm thy khng ging nh li ca con mnh ni ra.
Sau khi vo trung hc c s, Y Y khng ch hi lng vi vic c bo, con bt u ct
bo, con ct nhng bi vit m mnh thch, dn vo mt cun s tuyn tp nhng bi vit
hay, mi bi vit u km theo l i bnh lun.

2. Cho tr tham gia hot ng ca cc t ho

Khi k mt ca nm lp 2 kt thc, bo Vn hc t chc mt hot ng Hi p kin
thc c bo, Y Y lin tch cc tham gia hot ng ny, ng thi nhn c gii thng
ca bo Vn hc. T , con ngy cng thch c bo Vn hc, mi k bo ra, u chm ch
c ht tng bi. Sau ny li tham gia mt cuc thi ln v kin thc c bo cng nhn
c gii thng. Con ngy cng tch cc c bo, ng nhin tnh tch cc ny cng th
hin trong vic c sch.

3. Cho tr hc cch gi bi cho bo

Lng bo m Y Y xem ngy cng nhiu, con khng cam tm mi mi ch l mt c
gi, dn dn con c thc mun gi bi. Sau ngy con c hc vt cp ln lp 3, con lin
ni vi ti: Cha i, con mun vit v nhng cm nhn v qu trnh con c hc vt cp,
sau nh ta son in ra cho mi ngi cng xem. Nghe xong ti rt vui. C c mun
dng ch vit biu t, sau cho mi ngi cng xem, y qu thc l mt vic tt.
Th l ti tch cc ng h v ng vin Y Y.
Hm Y Y vit rt lu, n khi n cm con a cho ti bn tho u tin, ti cm ln
xem, bi vit khng di lm, khong 200, 300 ch, vit rt t m qu trnh c vt cp
ca bn thn v tm trng trong cc giai on, cu c cng lrru lot. Ti gt u: Bi vn
ny vit tht hay. a cho m nh vo my tnh, in ra np cho ta son. Y Y nghe xong
rt vui: Th th con c th ging cha, c th in bi ca mnh ln bo. Ti ni: ng vy,
tng lai con cn gii hn cha!, Y Y vui sng nhy ln, gic m nhanh chng nh my
bi vit.

Vi ngy sau, ti em bi vit ca mnh v bi vit Ti vt cp ri ca Y Y n ta

son ca t Nht bo Trng Xun. Lc u, ngy ngy Y Y u hi ti c tin g cha, sau
dn dn qun mt vic tng gi bi cho bo.
Khng lu sau, ti nhn c t bo ca ta son gi n, gi ra xem lin nhn thy bi
vit ca ti, chnh l bi vit np cng vi bi ca Y Y. Khng c bi ca YY sao? Ti lt i
lt li nhng trang khc ca t bo, sau khi xc nhn l khng c, ti cm thy hoi tht
vng. Ti ngh, hay l khng ni vi Y Y, bi vit ca ti c ng ri, bi ca con li
khng c ng tnh g, hay i thm mt thi gian na.
Y Y tan hc tr v nh, nhn thy trn bn c t bo, lin cm ln xem, khi nhn thy
bi vit ca ti, Y Y lin ngng u ln ni vi ti: Cha oi, bi vit ca cha c ng ri!.
Ti mt ting, lo lng tip theo con s hi bi vit ca mnh sao li khng c ng, Y
Y li ni: Bi ca con cng c ng ri. Bi ca con ?, ti hi li. ng vy,
chnh l bi Ti vt cp ri, cc bn u nhn thy.
Ti nghe xong v cng ngc nhin, chuyn g vy? Ti hi bo ca ngy no? Y Y bi
ri: Con cng khng bit, hm nay my bn ni vi con, nhn thy bi vit ca con trn
bo, con cng khng hi l bo g....
Ti ngh, cng c th l my hm trc t Nht bo Trng Xun ng, khng gi t
bo n cho chng ti. Nh vy th khng c, y l bi vit ca Y Y, bt lun th no
cng phi tm c t bo ny. Th l ti nhanh chng chy n quy bo gn nht tm,
iu ng tic l chy khp cc sp bo cng khng tm thy t bo ng bi vit ca Y Y.
Ti bun b tr v nh, li cm t bo ng bi vit ca ti ln, Y Y ngi i din ti
t nhin reo ln: Cha oi, cha xem ny, y!. Ti nhanh chng m t bo mi pht hin
ra bi vit ca hai cha con c ng cng ngy, ch c iu l c ng trn hai mt khc
nhau, ti ch nhn thy bi vit ca mnh m khng pht hin ra bi vit mt sau chnh l
kit tc ca Y Y.
Ti t ra v cng phn khi, Y Y cng v cng vui mng. Chng ti li chm u vo
c li bi vit ca Y Y, va c va khen ngi: Con xem, con rt gii, bi vit u tin
c ng ri, m con cn rt nh. Khi cha vo b i, cha mi bt u vit, nhng bi vit
ch c my chc ch, khng bng con by gi.
Chuyn ny c g u, sau ny con s vit nhiu bi hon!, Y Y t tin ni. Ti ni:
c y, chc chn l con lm c!.
Qu nhin, t ngy hm , Y Y rt c hng th vi vic vit lch, ng lc cng tng
cao, khng cn ti nhc nh v thc gic, thng ch ng cm bt ln, vit li nhng cm
nhn ca mnh v cuc sng.
Tn con c in ln mt bo l mt ng lc v cng mnh m, sau ny con c khng
mun vit cng kh. Bn c th th phoTig php ny, b cng sc hng dn tr vit mt
bi, gip tr gi bi vit n ta son, ngh cch gip tr ng ti hoc pht hnh tc
phm, ti tin chc rng nhng bi vit tip theo khng cn s thc gic ca bn na...

VUI CHI CNG L BI TP CA TR

Vui choi, cng ging nh mt loi vitamin khng th thiu c trong qu trnh
trng thnh ca tr, n l hot ng tr thch nht trong rt nhiu hot ng, l hot
ng ph hp gip nhn cch ca tr c pht trin khe mnh v ton din.
Nh gio dc ngi Lin X Anton Makarenko (1888-1939) tng ni: Vui choi c
ngha c bit quan trng trong cuc sng ca nhi ng, c ngha quan trng ging nh
mi hot ng, cng vic v lao ng ca ngi ln.
Sau khi c sinh ra, ngay t khi cha bit ni chuyn v bit i th tr bit choi ri.
Tr ln ln cng vic vui choi, vui choi gip tr hc c rt nhiu k nng, lm t duy ca
tr pht trin, rn luyn kh nng hot ng v kh nng hp tc ca tr. Trong qu trnh
tr khng ngng choi nhng mn choi, nhng tr choi mi m, tr s hc hi c rt
nhiu kin thc, hnh thnh v pht huy kh nng sng to.
Vui choi c tc dng cc k quan trng i vi qu trnh trng thnh ca tr. Choi
khng ch gip pht trin th cht, tm 11, m cn c li cho vic hc tp ca tr. Nhng tr
tui ny c th t c tri thc, bi dng ti nng nh hot ng vui choi.
Vui choi ging nh mt loi vitamin khng th thiu c trong qu trnh trng
thnh ca tr, n l hot ng m tr thch nht trong rt nhiu hot ng, l hot ng
gip nhn cch ca tr c pht trin khe mnh v ton din. u chng ta cng c th
nhn ra rng khi choi tr rt tp trung, rt vui v. Tuy l tr ang choi, nhng ging nh tr
ang chm ch lm mt vic g . i vi tr, vui choi khng phi l mt vic ty tin nh
trong mt ngi ln, m n l mt hnh thc lm vic nghim tc.
Khi con gi Y Y ca ti 3, 4 tui, con thng thch ly go t trong bao go ra cho vo
mt ci bt, ma h thch nghch nc cho t c ngi, trong bp th thng xuyn thch
g vo ni, hng th vi vic ng m cnh t, ly trong ngn ko ra ri li vo, tho
d nhng choi va mua...
Ti khng h ngn cm nhng hnh vi ph hoi ny ca con, bi v s trng thnh
ca con cn s vui choi y.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1. Vui choi, c th thc y s pht trin c th ca tr
Trong x hi hin i ngy nay, cc ph huynh thng khng tic tin mua cho tr cc
loi choi cao cp nh: nhng loi choi k thut iu khin bng m thanh, iu khin
bng in, choi in t. Cc loi choi in t ny tuy cung cp cho tr ngun thng
tin ln nhng cng li em n cho tr rt nhiu hiu ng khng tt, l s pht trin kh
nng tng tng v sng to ca tr b hn ch; tnh ch ng tch cc ca tr khng c
pht huy ht; thiu i mi trng trng thnh trong mi quan h giao tip vi mi ngi;
thiu rn luyn, t cht c th cng ngy cng km.

M tr cn c mt thn th khe mnh bi v sau ny khi ln ln tr phi i din vi

mt x hi y tnh cnh tranh quyt lit; p lc cng vic hc tp, tinh thn cng rt ln;
khng c mt sc khe v tinh thn khe mnh th lm sao c th bc vo x hi tham gia
cnh tranh?
a tr ra ngoi vui choi c tc dng tng cng t cht c th ca tr. nh sng mt
tri, khng kh l nhng nhn t khng th thiu trong mi trng t nhin, trong khng
kh trong lnh c oxy, c th thc y s trao i cht, lm cho cng nng ca h h hp
v tim mch ca tr c nng cao, tr t khi b ho, cm cm, kh nng min dch mnh ln.
Do tr c nhng hn ch v la tui, gii tnh, s thch hng th khng ging nhau, nhng
tr choi tr thch cng khng ging nhau. Chng ta c th tn dng nhng bi c xanh,
nhng sn choi bng phng, nhng noi c mi trng khng kh trong lnh, y nh
sng cho tr vui choi.

2. Vui ch(A c th thc y s pht trin tr nng ca tr

2.1. Thng qua hot ng vui choi pht trin kh nng cm nhn v nhn bit ca
tr. T ngy c sinh ra, tr bt u cm nhn, nhn bit th gii trong khi vui choi, c
th ni vui choi l hot ng u tin gip tr hiu cuc i.
Kh nng cm nhn bao gm kh nng nhn, nghe, ngi, nm v s. Kh nng cm
nhn l nng lc nhn bit s vt nht nh phi c, tr c th phn bit s ging v khc
nhau gia cc vt th thng qua vic vn dng th gic, thnh gic, khu gic, v gic v xc
gic, v d nh phn bit hnh dng mu sc, s to nh gia cc vt th.
Nhn thc ca tr v cc s vt bt u t cm nhn, khng c bt k hot ng no c
th gip tr cm nhn su sc hn hot ng vui chi. Trong qu trnh vui chi, tr c th
hiu c tnh cht ca cc s vt thng qua s tham gia ca cc loi gic quan nh mt
nhn, tai nghe, ming nm, tay s, nhng hot ng thc tin ny gip n tng ca tr v
cc s vt su sc hn, nh cng lu hn.
2.2. Thng qua vic vui choi c th pht huy kh nng tng tng v kh nng sng
to ca tr. Tng tng l mt nng lc quan trng ca nhn ti trong lnh vc pht minh
khai ph ci mi. Vui chi, c bit l hnh thc vui chi phn vai l phng thc v cng
tt pht huy kh nng tng tng, v d nh: Khi chi hng, cc b trai thng
thch lm cha hoc lm con, b gi li thch lm m, cho bp b n cm, thay t cho bp
b... Trong khi chi nhng tr chi ny, nu nh tr xut hin mt s hnh vi khng ng,
ph huynh khng c ci nho hoc nghim cm, bi nh vy s hn ch s pht trin
kh nng tng tng ca tr. Cha m nn cung cp iu kin vt cht v an ton tr
pht huy kh nng tng tng, lm ht kh nng kch thch tr m phng, tng
tng, sng to.
Hn na, vic vui choi c th nng cao kh nng thc hnh, kh nng gii quyt vn
, kh nng t duy, thm ch cn c th thc y no pht trin, nng cao nng lc ch ,
nng lc quan st, nng lc tng tng, nng lc iu ha ca tr...

3. Vui choi c th thc y kh nng giao tip x hi ca tr

Trong khi vui choi, c rt nhiu tr choi cn s phi hp ca ngi khc mi c th

ginh c thng li, trong qu trnh choi cc tr choi, tr s hiu c tm quan trng
ca s hp tc, hc c cch hp tc vi ngi khc; cc tr choi u c quy tc ring ca
n, nu khng tun th quy tc th kh c th tin hnh choi mt cch thun li. Trong qu
trnh choi, tr hnh thnh thi quen tun th quy tc, sau ny trong cuc sng s c thc
tun th nhng quy tc ca x hi.
Chng ta thng gp mt s tr c tnh cch hng ni, tnh tnh c c, gp ngi l
cm thy rt thn thng, kh c th vui choi v tip xc vi nhng bn b khng quen bit.
Vui choi chnh l nhp cu gip tr nhn ra th gii chn thc. Cc ph huynh c th thay
i trng thi trn ca tr bng cch ng vin tr vui choi vi cc bn khc, trong qu
trnh vui choi cho tr cng bn bc la chn ch , ra nhng quy tc, nh hng ln
nhau, gim st ln nhau, nh vy, khng ch tng cng s giao lu ca tr vi bn b, m
cn gip ch cho vic hnh thnh tinh thn hp tc, bi dng kh nng giao tip x hi ca
tr.
Ti vn cn nh khi con gi ti 3 tui, v ti a con n sn vn ng ca trng hc
choi. C mt c b thng xuyn choi vi Y Y i mt chic xe p nh p vt qua mt Y Y.
Y Y xin m: Con cng mun i. Nhng lc , chic xe p ca con khng , khng c
xe cho con i. Y Y ch theo c b kia v ni: Con mun i chic xe kia!. V ti ci v ni:
Vy con n hi ch xem ch c cho con mn mt lt c khng. Y Y lin i n ch c
b v ni: Ch oi, cho em choi mt lt c khng? i xe ca em c mang n, em
cng cho ch mn xe ca em choi!. C b qu nhin ng lin, Y Y vui v i trn chic xe
va mn c.
Nhng i cha c bao xa, c b lin thay i quyt nh. C b ui theo ko chic
xe li. Sau khi gi c chic xe, c b nht quyt bt Y Y phi nhy xung. Y Y khng vui:
Ch ng vi em ri, em vn cha i!. Y Y c ngi trn xe nht nh khng xung. Hai
ngi khng ai chu nhng ai. Mt lc sau, Y Y nhy xung, nhng hai tay vn nm cht
ghi-ng xe, n n ci v ni: Ch cho em i mt vng c khng, em cm on ch!. C
b khng h lay ng, Y Y tip tc: choi ca em s cho ch choi, c khng?.
Sau mt hi thoug lng, c b cui cng cng bung tay khi xe, Y Y nhanh chng
nhy ln xe, i mt vng quanh sn. C b cng vui v ly choi ca Y Y choi. Sau ny,
hai c b tr thnh bn tt ca nhau.
Cng vi s trng thnh ca tr, phong din cuc sng v phong din tri thc m
tr tip xc ngy cng rng, tnh hiu k ngy cng ln, theo tr s t ra mt lot cu
hi, ny sinh mt lot tng tng, tng tng mt th gii khc nh th no, mnh s
lm g... y chnh l th gii ca nhng hot ng vui choi. V th cc ph huynh phi
cn c vo c im la tui khc nhau ca tr, to c hi cho tr c vui choi, c th
pht huy tc dng tch cc ca vic vui choi, thc y s nng cao v nng lc trn mi
phong din ca tr, lm cho tinh thn v th cht ca tr c pht trin khe mnh.
Vui choi c th em li cho tr nim vui, kinh nghim, kin thc, t tng, sc khe...

NHNG TR BIT CHI S CNG THNG MINH

HN
Bit chi em li hiu qu hc tp tt nht cho tr em, n bt u bng nim vui v
kt thc bng tr tu. Vui choi hm cha trong n nhu cu pht trin v thi c gio dc
i vi tr em.
T lu, chng ta bit thut ng ch s thng minh, nay ngi ta cn ni n ch
s cm xc. Thc ra, i vi tr cn c c ch s choi, cng chnh l s tham gia v
nhng thu hoch ca tr trong hot ng vui choi.
a tr no cng thch choi, a tr no cng thch choi. Tuy lm cha lm m,
nhng chng ta nht nh phi nh li khi cn l tr con, chng ta thch vui choi nh th
no.
Trong hi c v tui th ca ti, lc hong hn sau khi tan hc l thi gian vui choi
ph hp nht, v n nh t cp sch xung mt ci l vi vng chy ra ngoi choi. My
a tr tm nm tm ba thnh mt nhm. Ma xun th chi nm h, nm vng, cu;
ma h th i ra sng bt tm c; ma thu th i ra ng bt chim, trn trong nhng ng
rm chi trn tm; n ma ng th c cng nhiu tr chi hn, nh trt tuyt, p
ngi tuyt, nm tuyt... Mt nm bn ma, 365 ngy, hu nh ngy no ti cng chi n
ti, khi m gi V nh n cm thi, chng ti mi vui v tr v nh.
Cui tun hay k ngh, ti u phi gip gia nh lm ng. Lc hc tiu hc, vic ti
hay lm nht l i n ci, nht phn tru b, ct rau. ct rau v cho ln n, phn b bn
ly tin mua sch bt, ci nu cm. Tuy ni l i lm, nhng khng thiu nim vui ca
vic i choi. Cp r hn cc bn cng i ct c cho ln n, va lm va ht, nhim v hon
thnh th tm ch r, ri chng ti cng nhau hi hoa bt bm, chi cho n khi v ht
m hi, mi cp r tr v nh. Do c nhng tri nghim cuc sng vui choi phong ph ca
tui th, mi c mt ng T vi l lun gio dc lun phi vui v, thoi mi ca ngy hm
nay.
Mun choi, thch chi, bit chi, theo quan nim truyn thng khng phi l mt vic
tt, cch gii thch in hnh nht cho quan nim ny l mi chi n mc mt ch lm
vic v hc tp. Nhng trong th gii tr th, nhng logic ny khng h c tc dng, mun
chi, thch chi l l ng nhin. Nhng bit chi li khng n gin nh vy, iu ny
phi da vo tr tu ca mi a tr.
Bit chi l hiu qu hc tp tt nht ca tr em, n bt u bng nim vui v kt thc
bng tr tu. Vui chi hm cha trong n nhu cu pht trin v thi c gio dc i vi tr
em. Vic hc tp trong qu trnh vui chi l hc tp t pht, tm ti t pht, c th tip
nhn nhiu kch thch t mi trng hn, gip cho b no pht trin, gi m tr tu, lm
cho chc nng ca b no c pht trin y , v vy tr cng thng minh hn.
Nh tm l hc ni ting ngi Thy S Jean Piaget (1896-1980) qua nhiu nm nghin
cu pht hin ra s vui chi ca tr tri qua ba giai on:

1. Vui choi mang tnh cht luyn tp, xut hin trong vng 2 nm u i, c im ch
yu ca hot ng ny l s lp li v ti hin cc ng tc. V d: Ht ln ny n ln
khc lm ng g va xp ln ri li xp li, ko chic xe i i li li, i mi khng
chn. i vi tr, bt k hot ng g, bt k choi g, ch cn tr vn cha chn lp li
mt hnh ng, loay hoay mi mt vic, c ngha l i vi tr nhng hnh ng
vn mang tnh th thch.
2. Hot ng vui choi mang tnh tng trng, tc l cc tr choi mang tnh cht m
phng, xut hin trong giai on tr khong 3 tui, kh nng pht trin nhn thc ch
yu nht chnh l bit cch s dng nhng biu tng khng ging nhau. Tr thng
m phng nhng hot ng ca ngi ln, nh choi hng, i bnh vin, n
ca hng mua hng..., ng vai nhng nhn vt theo tr tng tng ca mnh. Giai
on vui choi mang tnh tng trng chnh l giai on quan trng pht trin kh
nng tng tng, kh nng ngn ng, pht trin nng lc x hi ca tr.
3. Vui choi mang tnh quy tc, xut hin khi tr 4, 5 tui, y cng l giai on manh nha
v thc tun th quy tc. Cng vi s ln ln v tui ca tr, tr bt u bit la chn
bn choi, la chn phong thc choi (chn thi gian choi, thay i khng gian v mi
trng choi, quy c, thong lng phong php v quy tc choi...), chng khng
choi mt s tr choi c nh m khng ngng m rng khng gian vui choi ca bn
thn.
Xem ra, mt ch choi on gin li c rt nhiu vn , nh vy, lm th no mi c
th tng bc gip tr bit choi, gip tr thng minh hon?
p n ch c bn ch: cha con cng choi. Ngi cha phi quan st tr nhiu hon, to
khng kh vui choi, cng tham gia choi cc tr choi vi tr, mi c th gip tr choi vui
hon, choi thng minh hon.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Phi to ra mi trng, ng vin tr mun chr
Hi 100 a tr xem mun choi hay khng, c 100 a tr s tr li rng mun.
Nhung ci s mun ny, c lc li b s k vng, s th , thiu kin nhn ca bn dp
tt, cho nn phi thc tnh li. Lc ny, iu m cc bc ph huynh phi lm l to ra mi
trng vui choi vui v cho tr.
u tin, v vic b tr khng gian, phi xt n cc phong din mu sc, hnh nh,
m thanh. Hon na, phi to cho tr mi trng c th trc tip tip xc, mt noi tr c th
tha sc vui choi, v d: h ct, b nc, dng c leo tro, choi m phng... Cui cng,
mt im quan trng nht l, phi to ra mi trng choi c s giao tip, thng xuyn
choi cng tr, s dng phong php tr d tip nhn nht, lm cho tr c hng th vi cc
tr choi .

2. Phi quan tm ch n tr t nhng iu nh nht, kch thch tr

thch choi.

Thch choi c thit lp trn c s mun chi, l s th hin ra bn ngoi hnh vi

mang tnh ch ng. Cho nn, u tin cc ph huynh phi hiu c trong cc giai on
pht trin, tr thch chi nhng tr chi g nht, sau pht hin ra nhng tr chi v
nhng s vt tr cm thy hng th, cng chnh l quan tm n nhu cu hot ng ca
tr, nm bt mi c hi gip tr vui chi, to iu kin, cung cp nhng kinh nghim gip
tr c th chi theo nhu cu ca mnh.
iu ng ch l ngi cha kin quyt khng c gip tr gii quyt nhng kh
khn m tr gp phi trong qu trnh chi, hy cho tr thi gian, khng gian v s t do,
tr t tm ti, nh vy mi c th lm cho tr chi vui hn, chi lu hn. ng nhin, nu
c th i theo nhng tin trin ca tr, kho lo cung cp cho tr mt s chi, hoc c
to cho tr s hi hp, s lm cho tr tp trung chi hn.

3. Ihr&ng dn tr bit choi.

My m tm hiu l on do u ca tr chi, tr thch chi l bi v vic chi v vic
my m tm hiu c mi quan h mt thit vi nhau. Khi tr bit p dng nhng g tr tm
ti c vo trong cc tr chi, tr bt u bit chi. Mun lm c iu ny, u
tin ngi cha phi hiu su sc vic chi ca tr, lin h gia chi v s pht trin
khe mnh ca tr, hiu c nhu cu choi trong cc giai on la tui khc nhau, nm
vng c im ham hc, hiu ng, hiu k ca tr, tn dng mi c hi gio dc pht
trin c th cht v tm hn ca tr, hng dn tr trong qu trnh chi c th hc tp, c
th tm hiu, c th pht trin t duy.
Trong qu trnh chi vi tr, ngi cha c th tm ti cng tr, c thc cht vn, gi
m, hng dn, kch thch kh nng sng to v kh nng gii quyt vn ca tr, phi
khen ngi kh nng tng tng, tnh hiu k v hnh ng tm ti khi tr t tay my m
nghin cu nhng s vt mi m trong lc chi.
Chi l con ng gip tr pht trin mi quan h giao tip c hiu qu nht. V vy,
nn tch cc ng vin tr tham gia cc tr chi cng bn v cc tr chi tp th, nh vy c
th tng thm ch s cm xc cho tr.
Nhng tr bit chi thng rt nghch ngm v hiu ng. Nghch ngm hiu ng l
bn tnh ca tr, s nghch ngm hiu ng ban u chnh l s th hin t nhin ca tnh
c lp t ch ca tr. Trong x hi hin i y tnh cnh tranh, nhng nhn ti gii pht
minh, khm ph ci mi c kh nng sng to, kh nng tng tng, c chnh kin v gan
d mi c th theo kp thi i. Nhng tr nghch ngm hiu ng sau khi trng thnh
thng thng minh nhanh nhn, c chnh kin, gii sng to. V th, cc v ph huynh phi
c cch nhn nhn ng n i vi nhng tr nghch ngm hiu ng, khng nn qu
nghim khc b buc tr m hy hoi bn tnh ca tr.
Thc tin khoa hc chng minh, trong s nhng tr t 2 n 6 tui, b no ca nhng
tr thch vui chi t nht cng ln hn 30% so vi nhng tr khng thch vui chi. V trong
qu trnh vui chi, tr phi hon thnh my chc ng tc c lin quan n hot ng t
duy ca b no, v d nh gi thng bng, iu chnh hot ng tm l, gii quyt vn ...
Thng qua vic vui chi, tr c th tng thm kh nng nhn bit cc vt, nng cao kh

nng biu t ngn ng v kh nng sng to tng tng bng t duy, cn c th loi b
p lc tm l v cm gic s hi...
Cho nn, a tr bit choi chc chn l a tr thng minh.

TR HAM CHI L NHNG TR RT TR TU

S gio dc trong giai on s&m (tr t 1 n 3 tui) khng c ch hc khng choi
hoc hc nhiu choi t, nh vy s vi phm quy lut khoa hc v hnh vi ca tr.
Nghin cu khoa hc cho rng tim nng ca no ngi l v cng to ln, ging nh
mt kho tng qu bu; nng lng tr tu trong tim nng ca con ngi to ln ging nh
nng lng vt l ca ht nhn nguyn t. B no ca mt a tr chnh l phng thc
nghim v tnh sng to v cng.
Cch tt nht khai ph tim nng ca tr chnh l vui choi. Vui choi l mt loi hnh
hot ng c s kt hp gia t duy v hnh vi ca con ngi; trong qu trnh vui choi, c
th nng cao kh nng quan st, bi dng t duy logic, rn luyn kh nng suy on, tng
thm kh nng sng to, tng cng kh nng phn on, khai ph v pht trin kh nng
tng tng... ca tr; c th bi dng cho tr hng th, s thch, ng thi tng cng
lng t tin, ngh lc, kh nng hp tc v giao tip x hi...; ng thi cn c th nng cao
kh nng vn ng, kh nng iu tit v s nhanh nhy ca c th.
B trai nghch ngm bng bnh l iu tt, b gi hiu ng l iu may. Nhng tr
bng bnh, nghch ngm thng ham choi, chng lin tc choi cc vt, cc chi vi
hnh dng khc nhau, t cc vt tng t nhau hnh thnh kh nng khi qut; chng
thch chi trn tm, quan st k lng loi b nhng hin tng gi, tm kim mc tiu,
hnh thnh thi quen t duy tinh t; chng cn c th bin mt khc tre thnh nga, my
bay, sng, ha tin, tng tng ra nhng vt khng c thc mt cch sng ng nh
tht; khi vui chi tm trng phn khch, vui v, thoi mi ca tr s kch thch v iu ng
kh nng hot ng cao ca thn kinh no b.
Nhng tr ham chi l nhng tr rt tr tu. Cc nh khoa hc c rt nhiu nghin
cu v iu ny. Nh tm l hc ngi M Mark Ronsenzweig (1922-2009) lm th
nghim trong phng thc nghim nh sau: La chn ra cc con chut c t cht di truyn
ging nhau, chia chng ra lm 3 nhm bt k. Ba con chut nhm th nht b nht trong
lng st c cho n hng ngy, c coi l mi trng tiu chun; cc con chut nhm
th hai b cch li, nht ring trong nhng chic lng ti tm, khng c nh sng, gn nh
khng c kch thch, y l mi trng thiu thn; mi my con chut nhm th ba b
nht trong chic lng rng ri y nh sng v thit b, bn trong c cc loi chi
nh xch u, cu trt, cu thang g..., y gi l mi trng phong ph.
Sau vi thng nhng con chut sng trong mi trng phong ph l nhng con chut
ham chi, nhng con chut sng trong mi trng thiu thn th ngoan ngon nht.
M x phn tch b no ca chut, pht hin ra ba nhm chut c s khc bit r rng v
mt vt cht ha hc trong no lin quan n tr lc. Nhm chut sng trong mi trng

phong ph c u th r rng nht. Th nghim cho thy, mi trng cng phong ph, vic
vui choi cng y , b no cng pht trin tt.
Vui choi c ch cho vic pht trin tr lc, cng gip ch rt nhiu cho vic pht trin cc
nhn t phi tr lc. Vui choi c th tha mn kht vng ca tr, ng thi kch thch tnh
hiu k, ham mun hiu bit v tinh thn khm ph ca tr. Vui choi vi cc bn cng tui
c th hon thin c tnh, pht trin kh nng giao tip x hi tong ng ca tr. Nhng tr
choi gii c rt nhiu u im nh thng minh, lanh li, lc quan, vui v, hng hi von
ln, vui tnh, thch giao lu vi mi ngi, c tr tng tng phong ph, dng cm gan d,
c xu hng pht trin bn thn mnh m. Chnh v vy, gio dc tr trong giai on sm
khng c ch hc khng choi hoc hc nhiu choi t, bi nh vy s vi phm quy lut
khoa hc v hnh vi nhi ng.
Mt ngi cha va mua v mt chic ng h vng, kt qu l cha n nm pht
b cu con trai 5 tui lm hng, ngi cha v cng tc gin, nh cu con trai mt trn. Khi
ngi cha ni chuyn ny vi o Hnh Tri, ng ni: Mt Edison ca Trung Quc b
anh hy hoi.
Rt nhiu ph huynh sau khi nghe cu chuyn ny u tng c nhng tri nghim
tong t, tit kim dnh dm mua choi cho con, cha c vi ngy th b con lm
cho tan tnh. Mi khi nhn thy cnh tng ny, cha m thng ngn cm, nh th trch
mc, nng th nh chi hnh vi ph hoi ny ca tr.
Trn thc t, tho ri choi li chnh l ngha ca vic choi choi ca nhng a
tr thng minh. Rt nhiu tr c kh nng sng to khi choi choi, khng h tha mn vi
vic choi a bnh thng, hay thao tc theo quy tc, hng th ln hon ca chng l thng
qua vic ph hoi choi hiu c nguyn l v kt cu bn trong ca n. Loi hnh vi
ph hoi ny c nguyn nhn chnh l nghi vn trong u tr, v d nh: Xe t ti sao li
chy c? Bp b ti sao li bit ni? ng h bo thc ku nh th no? Con ngi lm
th no chui vo i ni chuyn?
Trong qu trnh vui choi, tr quan st thy rt nhiu hin tng i vi chng l v
cng k diu, nn tip tc t ra rt nhiu nghi vn. Chng hi vng c th nhanh chng tm
ra p n, v th m chng tho cc choi ra, thm ch l nhng mn qu bu trong
gia nh. Nhng hnh vi ph hoi ny ca tr chnh l s bt u tm hiu th gii, cng l
manh nha ca t duy sng to. tha mn nhu cu ham hc hi ca mnh, rt nhiu
vt nh ng h, my ghi m, in thoi... u tr thnh choi ca tr.
Nu ph huynh v bo v choi, khng cho php tr ty tho g choi, s lm mt
i rt nhiu ngha quan trng ca mn choi vi tr, hn ch hng th tm ti th
gii, hy hoi tim nng sng to ca tr. Nhng th m tr mt i c gi tr hon rt nhiu
so vi choi.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Phi hiu irc ngha thc s ca vic tr vui ch(A

Chng ta thng xuyn nghe thy cha m trch mc tr khng bit gi gn choi,
ng l ph hoi. Thc ra vic choi ca tr chnh l mt phong thc hc tp. Tr hc
tp, tng thm tri thc, bi dng nng lc trong qu trnh vui choi.
Ph huynh khng nn dng phong php cm on i vi nhng vic vui choi mang
tnh cht ph hoi ca tr, m phi c nhng hng dn chnh xc hp l. u tin ngi
cha nn ni vi tr nhng choi c th tho ra, nhng choi khng th tho ra, c bit
l nhng vt qu gi cng khng th tho ra, nhng vt khng dng choi trong
nh. Tip theo, gip tr la chn nhng vt c th tho d. Trong khi la chn choi,
mt s ph huynh cho rng choi cng t th cng tt, c bit l choi t ng.
Nhng trn thc t rt nhiu choi t ng t li khng c ch cho vic pht trin tr
tu ca tr, mt s choi c th tho d li l nhng th va r va p, c ch cho s
pht trin tr tu ca tr. Khi la chn choi, phi ly tiu chun l c th pht trin tr
tu ca tr hay khng, c th rn luyn kh nng ng no ng tay ca tr hay khng,
khng c ly tiu chun t r la chn.
Rt nhiu tr ch bit tho d m khng bit lp li choi. Lp choi c th gip tr
hiu su hon v nguyn l thao tc ca choi. Nhng lp li choi kh hon rt nhiu so
vi vic tho d choi, tr thng xuyn khng lp li c nh ban u nn b d.
Trong tnh hung ny, cha m nn hng dn tr. Khi tr lp xong choi, chng s cm
nhn c s thnh cng to ln, hiu c gi tr bn trong ca choi. Khng ch hc
c tri thc, tng lng t tin v kht vng tm ti, tr cng bit cch trn trng choi.

2. Khng irc hn ch's t do vui choi, ca tr

Cha m thng khng yn tm v tr, gim st tr qu nhiu, ngay c khi choi cng
vy. Khi thy tr vui v nghch t ct, lin mng tr lm bn tay chn qun o; nhn thy
tr tro cy th s tr ng, xc da; tr chy nhanh, chy xa li s tr lc ng. Tr phi
choi trong s cm on nh vy, lm sao c th vui v choi c.
iu quan trng hcm l trong qu trnh tr t do vui choi, c th tha sc pht huy kh
nng tng tng ca mnh, tr dng t ct to thnh cc con vt hoc m hnh nh
ca, choi hng th nghim cc vai tr trong x hi, th hin thnh qu sng to ca
mnh khi tho lp choi. Cho nn, cha m nn yn tm tr tha sc vui choi, choi khc
hn cc nguyn tc thng thng. Ph huynh phi dm l l tr, s l l ny khng
phi l t b gio dc, m l gio dc mang tnh sng to i vi tr.
Nh gio dc hc ngi Nht Bn Ibuka Masaru (1908-1997) tng ni rng: Tho d
chi c l chnh l mc ch chi ca tr... Nu ngi ln ngn cm hnh ng ny,
khng nhng l can thip ch khng phi l gio dc, m cn lm mt i c hi trng
thnh ca mt con ngi. Cha m nn cho tr thi gian tr vui chi thoi mi, tha sc
tng tng, t do sng to, nh vy tr s t c nhng tri thc v kh nng thao tc
c lp m cha m thng khng th em li cho tr. Ph huynh c th thy vic tr tho
lp chi c th to nn mt k s tng lai, vic tr nn t ct c th to nn mt kin
trc s tng lai, vic tr chi hng c th to nn mt gio vin hay mt bc s tng
lai...

3 ' Pht hin v pht huy hng th ca tr

Hng th chnh l b my hin th tim nng ca tr, cng l ngun dinh dng tt
nht bi dng tr tu v kh nng ca tr. Nhng c mt s ph huynh khng h n
nim dam m ca tr, bt tr phi lm theo mun ca ngi ln, v tnh lm t on
hng th t pht ca tr, lm s pht trin tr lc ca tr thiu dinh dng hoc mt cn
bng dinh dng, lm cho mm non tr tu y sm kh ho. Khin rt nhiu tr sau khi i
hc, khng bit hng th ca mnh l g, n khi ln ln, khng h c hng th vi bt c
iu g. Khng c hng th cng chnh l mt i ng c sng to, tr tu ca con ngi
cng tr nn khng c g ni bt.
V th, trong qu trnh tr vui choi, ngi cha nn pht hin s trng v s thch ca
tr, hoc khi tr hi mt lot nhng cu hi Ti sao, nn tm ra nhng hng th c th
lm tr ci khng ngt, m nhng hng th ny phi mang tnh lu di.
C tr ngay t nh thch bi bi v v, nhng bc tng trong nh hay trn mt t
u c v y kit tc ca tr, mi khi v l tr dnh 2, 3 ting ng h tp trung cao ,
v cng thch th. Cha m nhn thy tr v bn tng, tuyt i khng c mng m tr,
lm tn thng nim dam m ca tr, m nn hng dn ch bo tr, cung cp cho tr giy
v cng c v, cho tr tham gia lp hc v, to mi iu kin bi dng hng th v
hi ha cho tr, pht trin ti nng ca tr, lm cho nim hng th ny tr thnh nng lc
hi ha.
i vi nhng tr thch v ln tng, ngoi vic ging gii l l cho tr, ph huynh cn
phi gip tr tha mn c mun th hin bn thn, gip nhng bc tranh ca tr c mt
khng gian trng by. Nh vy va c th kch thch hng th sng tc v ham mun th
hin ca tr, li gip tr sa c tt v by khp ni. Di s bi dng v gio dc cn
thn ca cha m, tim nng tr tu cn manh nha s pht trin mnh m.

TR GII CHI L TR GII SNG TO

Trong qu trnh t do vui choi, lnh hot ca hai bn tay ca tr c rn luyn,
v s vn ng ca t ch v t duy ca b no c mi lin h sinh l vi nhau, v th m
vng no b giu tnh sng to nht ca tr c khai ph.
Lch s pht trin ca x hi loi ngi l lch s trn y s sng to. Cuc sng ca
con ngi pht trin t hang ng n nhng ngi nh cao tng, t xe nga n phi thuyn
v tr, t vic t cnh thng n vic dng nng lng mt tri nhn to. S pht trin
ca x hi loi ngi cn s sng to, m ngun gc ca nhng sng to l con ngi.
Ch c con ngi vi phng thc t duy mang tnh sng to, mi c th ph v quy lut
thng thng, sng to k tch.
S pht trin kh nng sng to ca con ngi bt u ngay t trong giai on s sinh
v mm non. Giai on mm non chnh l giai on then cht bi dng v pht huy
kh nng sng to ca tr, nhng c s c t nn mng trong giai on ny s nh
hng n ton b qu trnh pht trin trong cuc i tr.

Theo kt qu nghin cu c lin quan n kh nng sng to ca tr M: T 3 n 5

tui l thi k pht trin cao kh nng sng to ca tr, khi 4 tui tr s t im s cao
nht trong bi kim tra t duy sng to, sau 5 tui kh nng sng to ca tr dn dn c xu
th gim i. iu ny rt cuc l ti sao?
chnh l v trong giai on mm non, hot ng ch yu ca tr trong trng mm
non hay trong gia nh l hot ng vui choi, cha m v cc thy c gio rt t khi hn ch
hot ng vui choi ca tr, tr c rt nhiu khng gian t do tha sc choi, tha sc ngh
v tha sc pht huy. Lc ny cha m v thy c cng khng can thip qu nhiu vo suy
ngh v hnh ng ca tr, tr s khng b ngi khc ph nh v trch mng v nhng
ngh vin vng ca mnh. Cho nn, t duy sng to c pht trin tt.
Nhng khi ln ln, tr dn dn phi i din vi hot ng hc tp, lc ny cha m tr
nn nghim khc, h nhn mnh vic tr nn nm vng nhiu tri thc, h rt coi trng vic
tr c suy ngh ng n hay khng. Cha m s ni vi tr ci g l ng, ci g l sai; nn
lm g, v khng c lm g. Khi tr khng lm theo li dy d ca ngi ln, tr s b ph
bnh v trng pht. lm va lng ngi ln, tr dn dn b i nhng ngh vin vng
ca mnh, suy ngh tm ra p n ngi ln mun, nh vy tr s c ngi ln khen
ngi v ng vin. V th s pht trin t duy mang tnh sng to ca tr b hn ch.
X hi cn pht trin, mun pht trin th phi da vo kh nng sng to, tr phi c
t duy sng to th mi c th m bo cho s tin b ca x hi.
T duy mang tnh sng to ca tr c bi dng trong qu trnh vui choi. Vui choi
l hot ng ch o ca tr mm non, trong qu trnh vui choi, kh nng sng to ca tr
ngy cng c nng cao, t m phng on thun pht trin n s sng to, tr dn dn
tn dng t duy sng to ca mnh pht trin nhng hnh thc vui choi kiu mi, ng vai
mt cch sng to, ch to choi mt cch sng to...

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Cho tr t tay lm bi diTig tir duy sng to
Tnh hiu k vn c ca tr s thc y tr khng bao gi chu ngi yn, thng s ci
ny, ng ci kia. Lc ny, cha m khng c th bo ngn cm v s tr lm lon c,
m nn c v tnh hiu k ca tr, ng thi gii thch cho tr, ng vin tr t tay to ra
mt s pht minh nh. Trong qu trnh cc u ngn tay tip xc vi vt, t duy sng
to ca tr cng c pht trin tt nht.
V d, con gi Y Y ca ti khi cn nh rt thch choi choi th cng, mi ln choi, Y Y
u khng ngng c nhng ngh v sng kin mi m, vt con to ra thng v cng
mi m, c nht v nh, nhn c s khen ngi ca bn b.

2. Cho tr khng gian vui choi, v txr&ng txrmg t do

Khng nn cho rng tr hoang ng, suy ngh k qui, khng ph hp vi thc t m
coi thng, phi hng dn v ng h tr. Sng to khng th tch ri tng tng, tr

da vo kh nng tng tng khoi ngun mng tng v th gii. Ch c sng trong
th gii t do tng tng, t duy sng to mi c th pht trin.
V mong mun tcmg lai con mnh tr thnh ngi xut chng, cc bc cha m dn tt
c thi gian ca tr vo hot ng hc tp, ngay c thi gian ngh ngoi him hoi ca tr
cng khng b qua. Cng vi vic ny, cc hot ng vui choi t do ca tr nh bt bm,
choi xp g, bp b, hoc l vui a cng cha m... li mt i v bn rn.
Thc ra, cha m nn t b t tng ny, tr c nhiu thi gian choi t nn, bt cn
trng, chy nhy trong sn, a nghch trn bi bin, lm nhng vic m tr thch lm.
Trong qu trnh vui choi t do, tnh linh hot ca i tay tr c rn luyn, s vn
ng ca t chi v t duy b no c mi lin h sinh l, v th m vng no b mang tnh
sng to phong ph nht ca tr c khai ph. Nhng tr giu kh nng sng to vic g
cng thch hi ti sao, thch bnh lun v cc s vt, thch th, suy ngh bin i nhiu v
phn ng nhanh chng, khng b hn chbi nhng thng tin bit...
Trong khng gian t do ca mnh, tr thng c nhng biu hin sng to, sng to
cng s em n nim vui, khin tr c cm gic tha mn v thnh cng. Cm gic thnh
cng ny c li cho s thit lp kh nng thch ng ca tr i vi mi trng v x hi. M
kh nng thch ng ny li gip cho nng lc sng to ca tr c pht huy hon trong
cng vic thc t sau ny.

3. Cho tr vui choi, c ti nng c bit

Cui th k XVI, mt thong nhn bun knh ngi H Lan c mt cu con trai rt
thng minh hiu ng, nghch ngm. Cu b thng xuyn n phng mi knh choi. Mt
hm, cu b cng nghch knh vi ngi cng nhn, cu b t knh cn th v knh lo
cnh nhau, xem s thay i ca ming knh. Lc th cu b tch xa chng ra, lc th t
gn chng li. Khi t hai ming knh mt trc mt sau, bng cu b ngc nhin ku ln,
th ra, thng qua hai tng mt knh nhng s vt xa c ko gn li. Thong nhn bun
knh pht hin ra iu k diu ca knh trong qu trnh cu con trai vui choi, knh vin vng
c pht minh t .
Thc ra trong qu trnh vui choi, chng ta c th pht hin ra ti nng c bit v nng
khiu bm sinh ca tr. Nu c th bi dng, lm hng th ny mnh hon, th c th gy
dng c ti nng c bit ca tr, gip tr c bc t ph trong mt phong din no
, gip tr c nhng cng hin c bit.
Ti nng bm sinh v ton hc ca nh ton hc v i ngi Anh James Clerk Maxwell
(1831-1879) do cha ng pht hin v bi dng. C mt ln, cha ng tnh c pht hin bc
tranh m cu con trai v rt c bit. Con trai v mt chic bnh cm hoa cc, bng hoa cc
do my hnh hp to nn, nhng chic l hnh tam gic vi kch c khc nhau, s kt hp
hnh dng ca chng rt k diu. Ngi cha ngc nhin pht hin ra kh nng khng ch
hnh hp ca con trai, t khng ngng hng dn, lm cho Maxwell nhanh chng c
hng th vi mn ton hc, cui cng tr thnh mt nh ton hc kit xut.

Khng cho tr choi, ng ngha vi vic hy dit bn tnh ca tr, lm tr mt i ng

lc sng to, nh vy lm g cn sng to v pht minh na.

VUI CHI TRONG GIA NH

Vui v l mt cm gic v tri nghim ca bn thn, khng th dng tin mua c,
cng khng th dng vt cht to ra.
Qu trnh trng thnh ca tr khng th tch ri vic vui choi. Khi cn nh tr phn
ln vui choi nh. C tr thch t choi choi, c tr choi cng bn, nhng hu ht l cha
m choi cng con.
Nu ngi cha c th dnh thi gian choi cng tr, ng thi tn dng nhng vt
chng ta tip xc trong qu trnh choi dy tr, nh vy tr khng ch hc c tri thc
v kinh nghim trong bu khng kh thoi mi vui v, m cn trnh c cm gic c on
khi thiu bn choi.
i vi ph huynh, cng tr vui choi, tm trng vui v ca tr s lm tm trng khng
tt do cng vic v nhng vn khc ca chng ta tr nn thoi mi, v c th cm nhn
c tnh cm cha con tt p v nh li nim vui thi th u, ng thi c th pht hin
ra hng th, c im ca tr, t hng dn tr pht huy tim nng ca mnh mt cch
tt hon.
Nhng c mt s ph huynh xem vic choi cng tr l vic chi theo tr, tr l ngi
ch o, cha m l ngi lm theo, cha m l ngi b ng i theo tr, tt nhin n s tr
thnh mt vic khng thoi mi v th v cho lm. Tm trng cha m khng vui, t nhin
tr cng khng vui. Hy coi vic chi cng tr l vic chi vi tr, cha v tr cng ci,
cng nhau tm ti gii quyt nhng kh khn gp phi trong cc tr chi, cng nhau ng
no suy ngh nhng cch chi hay hn, cng nhau tn hng nim vui khi chi, nh th c
tr v cha m u thy vui v.
Trong qu trnh vui chi cng tr ngi cha nn vn dng kh nng quan st thnh
thc ca mnh pht hin lm th no mi c th gip tr chi vui hn hn.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Lm bn choi, tt nht ca tr
Khi cha v tr cng chi, ngi cha va l b trn hng dn tr, li va phi l ngi
bn thc s ca tr. V d: Khi chi tr chi khm bnh, tr nht nh s mun lm bc s,
cha lm bnh nhn. Nhng lc bc s khng bit ni g th bnh nhn c th nhc nh
rng bnh nhn n gi ung thuc hoc bo bc s k n thuc cho bnh nhn...
Cha v con cn c th ng vai cc nhn vt trong truyn tranh. V d nh khi k cu
chuyn Ch th ngoan ngon, ngi cha v tr c th ln lt ng vai con si xm v con
th trng. Trong khng kh vui v thoi mi, tr c th rn luyn kh nng din t v kh
nng k truyn.

 n quan v bn bi l nhng tr chi ti v Y Y thng chi nh, chng ti bt u

chi khi Y Y 2, 3 tui, v duy tr c khong 10 nm ri. Khi con ln hn mt cht c
th chi cc tr chi lin quan n ch, ti v v ti thng cho Y Y chi tr to cu. Mt
ngi c th ty ni ba ch hoc ba t khng lin quan g n nhau, yu cu i phng
t cu, trong cu ny nht nh phi c ba t hoc ba ch va ni. Khng lm c th b
pht biu din mt tit mc. Y Y rt c hng th vi tr chi ny, chng ti thng chi tr
chi ny sau khi tt n, nm trn ging choi. C lc rt mun, chng ti mun dng
tr chi, bo Y Y n gi i ng nhng Y Y thng ni n: Chi mt ln na i cha, chi
thm mt ln na cha nh....
V d nh tr choi ni tip t trong thnh ng. Tt nht l cha m cng tham gia tr
chi ny, cng ng ngi th cng vui, y cng l mt tr choi m gia nh ti duy tr
trong nhiu nm. Cng ln, Y Y dn dn khng thch chi nhng tr chi ny na, th l
con b ra phng php ci tin tr chi. Y Y ngh mt ngi ni ra mt ch, hai
ngi cn li ly ch ny lm ch u ca thnh ng, trn chin din ra rt kch lit nhng
cng rt vui v.

2. Lm th cng gip tr lnh hot nhy bn hom

Chng ta thng nghe thy cc v ph huynh trch mng tr khi tr lm th cng: Li
lm ci g y? Thi gian y c sch, lm bi tp!. Ti cm thy rt ng tic cho
nhng v ph huynh ny bi v nh vy khng ch hy hoi nim vui ca tr m cn lm
mt i c hi cho tr rn luyn kh nng t tay lm, kh nng sng to v kh nng tng
tng.
Cc trng hc hin nay thc hin m hnh gio dc hc thi tay v no tch ri
nhau, ch coi trng im s m khng coi trng kh nng. Nhng mt con ngi c kh
nng sng to, kh nng t tay lm v kh nng tng tng nh th no li quyt nh
nng lc tng hp ca con ngi y. Mt hc sinh ch bit lm bi tp, hc thuc bi th ch
l mt con mt sch, s khng tr thnh nhn ti c th sng to v pht minh ci mi.
b p l hng trong gio dc cc trng hc, chng ta nn ng vin tr lm th
cng nhiu hn. Bi v qu trnh thao tc tay hon thnh tc phm, cn s phi kt hp
ca thao tc t duy, quan st, phn on, thm m ca tr hon thnh tc phm yu
thch, nh vy kh nng sng to, kh nng thc hin v kh nng tng tng ca tr s
c rn luyn v nng cao.
Y Y thch lm th cng, t ct giy n nn t, con u rt thch. Trong mt gc phng
ng ca con c hai thng giy rt to, bn trong cha y nhng tc phm ca con, trn
tng treo rt nhiu hc giy, trn ca dn rt nhiu ngi sao nm mu, trn my tnh, tivi
by rt nhiu bp b, rt nhiu tc phm m Y Y dn ht tnh yu, cng sc v tr tu vo
trong .
Hng ngy Y Y thng dnh ra mt khong thi gian nht nh lm nhng vt
nh nh vy. Ti khng ngn cm con, khng cho rng con lm nhng vic nh vy l lng
ph thi gian, m cn c gng lm mt b trng hu cn tt nht ca con, to mi iu
kin, con cn nguyn liu g, dng c g ti u c gng mua cho con ngay lp tc. C lc ti

cn ngi lm cng con, lm tr th ca con, chia s nim vui vi con.

3. Co' th ca ngici cha chnh l choi, tt nht ca tr

Khi chia s kinh nghim v cm xc vi cc v ph huynh trong vic nui dy tr, ni
n vic tr vui choi thoi mi, ti thng thy cc v ph huynh phn hi rng: i,
mun tr choi vui th phi chu b tin ra. Anh ngh xem, i nhng khu vui choi gii tr
choi, l no li khng cn v? M v th li rt t; a tr i du lch, tin n ngh mt
chuyn cng khng phi t; mua choi ca tr cng n hng trm nhn dn t....
Cng c nhng ph huynh ng trn mt gc khc ni v mi quan h ca vic
vui choi v tin bc: Tin b ra cng nhiu, mua cho tr nhng choi cao cp, mi ngi
n choi vi tr cng c. Ni tm li, b cng nhiu tin tr cng thy vui....
Ni nh vy l no nhng tr em sinh ra trong gia nh ngho kh th khng c nim
vui, th khng vui choi c? Th ngh xem tui th ca chng ta ngay c cm cng khng
no, chi l ci g cng khng bit, nhng chng ta khng thy vui sao? Chng ta khng
vui chi sao? ng nhin l khng, mt ming t mt cnh cy hay mt vin u l
chi tt nht ca chng ta, u c th mang n cho chng ta nhng nim vui khn xit.
Cho nn vui chi khng lin quan g n tin bc, c bit l cc hot ng vui chi
trong nh. Rt nhiu tr chi ca ti v Y Y khng phi b ra mt ng no nhng nim vui
thu c khng th k xit.
Khi Y Y cn nh, ti thng em c th ca mnh ra lm chi. V d ti nm trn
ging, khi nhn trm thy Y Y bc vo phng lin nhm mt gi v ng, gi mt chn ln
cao. Y Y cm thy rt k l, ti sao cha ng ri li c th gi chn cao vy? Th l con chy
n h chn ti xung. Nhng chn ny va h xung th chn kia li gi ln. C nh vy,
mt chn h thp mt chn gi cao, lm nh th no cng khng yn c. Y Y ci khanh
khch, ng no suy ngh. Con ngh ra cch n mt chn ca ti xung ri ngi ln, dng
mng gi, sau li dng hai tay n chn kia xung. Kt qu l khng ch c
hai ci chn ni lon ca ti. Y Y ci c ... ng nhin chng ta c th dng cnh tay
thm ch l mt, ming... chi tr chi ny. Trong qu trnh chinh phc, Y Y khng
ngng c nhng sng kin mi m v cng khng ngt c nhng ting ci thng li...
Vui chi nh vy thng mang n nhng n ci sng khoi cho Y Y, trong nh lc
no cng trn ngp ting ci, khng kh lc no cng khin chng ta th thi.
Vui v l mt cm gic v tri nghim ca bn thn, khng th dng tin mua c,
cng khng th dng vt cht to ra. Cho nn mun tr vui, khng phi l cha m c b
tin ti ra th c th mua c, m phi da vo tnh yu v s kin nhn to iu kin
cho tr vy vng bi li trong dng sng y p nim vui v ting ci.

C TR VUI CHI NGOI TRI

ch li ca vic vui choi ngoi tri i vi tr l rt l&n, khng ch c ch cho vic
pht trin tr tu, m cn nh h&ng tch cc n sc khe v tm nhn rng ln ca tr.

Nhng bc cha m lm cng nhn lao ng bnh thng c th khng cho tr mt cuc
sng vt cht y , nhng chng ta li c th mang li cho tr mt tui th nhiu mu
sc, cho tr mt th gii tnh cm phong ph, cho tr mt hi c tui th tt p. Cho nn,
cng vi vic cho tr chi tha thch, chng ta cn phi ngh cch cho tr chi v i ni dung
phong ph hn, v i hnh thc a dng hn. Nh vy nim vui m tr thu c s ln ln
gp bi, kin thc tm nhn ca tr cng phong ph hn.
Vui chi trong nh c nhiu hnh thc phong ph a dng, cc tr chi ngoi tri cn
a dng hn rt nhiu.
Sau khi Y Y tan hc v nh, ti u cho con thoi mi chi nhng tr chi thng ngy,
ng thi tm mi c hi a con i cm nhn nhng iu m i m v th v, cung cp
cho con khng gian vui chi rng ln.
C v ph huynh s ni, chng ti cng mun cho con chi nhng tr chi a dng th
v hn, nhung chng ti khng c iu kin a con i mt s ni c bit, chng ti cng
khng c c hi a con i v cc vng qu cm nhn mt cuc sng khc v i cuc sng
ni thnh th, cho nn con chng ti hng ngy ch c th chi cc tr chi c rch, khng
c g l m i m, hoc l khng chi g, ch c th xem tivi git th i gian.
Cc tr chi trong nh hay cc tr chi ngoi tr i cng ging nhau, c rt nhiu tr
chi khng cn bt k s u t v kinh t no. V d nh sau mt trn ma, ti v Y Y cm
xng hoc cc dng c c th thng nc, tm nhng ni no nc b tc, bt u o
knh dn nc, nhn dng nc c dn v ni mnh mun, Y Y hng phn v tay ci.
Nhng tr chi nh vy c th lm cho Y Y vui n qun ht mt mi.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. ira tr i tham g ia cc hot ng l n no nhit
Hin nay rt nhiu thnh ph hng nm u t chc mt s hot ng ln v d nh
trin lm hng nng sn, trin lm xe t, trin lm n, l hi ru, l hi thi trang,
tun l ngh thut, tun l vn ha, hi ch sch v i quy m ln..., mi ln c nhng hot
ng ny ti u a Y Y i chi. Y Y c ngm nhn cc sn phm nng sn a dng,
c n cc mn n ngon ca cc nc trn th gii, c c nhng cun sch phong ph
hi ch sch, cn c th cng ht cng nhy v i mi ngi khi tham gia hot ng tun l
vn ha, ti ngh con khng ch vui v m cn c th hc c rt nhiu iu khng hc
c trong sch v.
Ti cn nh ngy 1 thng 6 nm 20 0 4 l ngy Trin lm Thc phm Trung Quc ln
th 1 1 c t chc ti Trng Xun. Ti lin a con i tham gia trin lm chc mng
ngy 1 thng 6. n sng xong, Y Y lin vi vng gic chng ti i.
T khi bc vo trin lm , Y Y khng lc no ngng nhy nht, con chy t gian hng
ny sang gian hng kia, mi khi nhn thy th g m i m, lin reo ln: Cha m, nhanh n
y xem, vui qu! . Khi nhn thy nhng mn n trong trin lm, mt ca Y Y dng nh
khng nhn, mm n ci ny, mt li nhn sang ci kia, nhn con nh vy chng ti

cng rt vui.
T trong trin lm i ra qung trng c my vi phun nc, Y Y lin vi vng chy
vo tm ma, lc chy ra, qun o b t ht, con reo ln: Thch qu! sau li chy
vo.
Hm chng ti i n khi mt tri ln mi tr v nh. Ti v v ti u cm thy v
cng mt mi, nhng Y Y li v cng phn khi, vui mng, v n nh vn cn ho hng
m vai b c ti ni: Cha oi, ngy mai li i trin lm choi nh!. Ti bo con, i trin lm
choi c g hay u, con bt u thao thao bt tuyt ni v nhng iu nghe thy, nhn thy
trin lm, nh li chic bnh ga t cao c tng lu, nh n ming u ph thi nht
thin h... mt con sng ln, chn tay ma may nhy nht.
Ti ngh nhng k c ny s theo con i sut cuc i, khi con tm bit tui th, bc
vo con ng tranh ua quyt lit, nhng k c ny vn s em li nim vui trong cuc
sng sau khi trng thnh ca con.

2. Thmg xuyn a con v nng thn choi.

Ngoi vic tham gia nhng hot ng nh trn, vic ti hay lm nht vn l a Y Y v
nng thn choi, con c choi nhng tr choi mi trong khng gian rng ln.
i vi nhng a tr sinh ra v ln ln thnh ph, vng qu chnh l mt mnh t
thn k. Ti lun cho rng, cuc sng vng qu hay cuc sng thnh ph u thiu thn.
Nhng ngi cha tng sng thnh ph tm nhn hn hp, t duy on gin; nhng
nhng ngi cha tng sng nng thn, c ngy sng trong khng gian nh hp, t nh
n trng ri li t trng v nh, phng thc sng n nht, ni dung hc tp kh
khan, khng ch no l khng c ting n, chng ta khng c cch no cho tr c khng
gian vui chi thun khit. Nim vui, nh sng u b kha cht trong khng gian nh hp.
nng thn c nhng dng nc trong tro, c hoa c mc khp ni, c nhng ch
chim ht ca, c nhng n c bi ln, c nhng a tr khng s cha m mng v lm bn
qun o, khng cn phi n lp hc n, hc m thut... v nng thn, bn s lun lun
cm thy vui ti v khng b b buc v c sng trong khng gian rng ln, s cm thy
v cng sng khoi v non xanh nc bic, cy ci ti p, s cm thy thanh bnh phng
khong v tnh ngi gin d cht phc...
Mt ngi sinh ra v ln ln nng thn nh ti lun lun trn ngp tnh yu v ni
nim nh nhung vi mnh t y. Ti sao th phn hoa khng th tri buc ni lng ti,
m nhng c cy qu hng li em n cho ti nhiu cm xc? Bi v ni ti c
mt tui th m m v vui v, ti hiu mnh t y c nhiu nim vui nh th no. Cho
nn, sau khi Y Y sinh ra, ti ngh tui th ca con khng th thiu nhng k c v nng
thn. Cho nn, ti thng tranh th mi thi gian c th a Y Y v qu thm ng b
ni. Mi ln Y Y v n ca nh ng b, sau khi vi vng cho ng b, lin ngay lp tc chy
ra ngoi, bi c rt nhiu bn ang i con, c rt nhiu tr chi hay ang vy gi con. Mt
ln v qu vo ma h, ti a Y Y v chu ti ra sng bt c, nhng gia ng gp ma
to, mi ngi ai ny u b t ht, lnh n pht run. Y Y mc qun o ca anh h, mt

y bn t, ging nh mt a tr nng thn. Nhng tuy b t nh chut lt nhng con

lun lun ci, trong mt trn ngp s phn khch.

3. C v tr ra ngoi choi.
Cc tr choi ngoi tri rt phong ph a dng, c th tin hnh khp mi noi nh
th diu, trt patin, trt vn, bn bi, nm lon, cp c, trn tm, bt mt bt d...
ch li ca vic vui choi ngoi tri i vi tr l rt ln, khng ch c ch cho vic pht
trin tr tu, m cn nh hng tch cc n sc khe v tm nhn rng ln ca tr.
Y Y dn dn trng thnh chnh trong cc hot ng vui choi ngoi tri . My nm
nay, ti thng xuyn a Y Y n cng vin hoc i qung trng th diu. u tin con
khng th t th c, phi nh ti gip, dn dn Y Y c th t th diu mt mnh.
Ma ng vng ng Bc, hoa tuyt bao ph khp mi noi, khin thnh ph c
trang hong v cng m l. Sau vi trn tuyt lin tip, tr em c th ra ngoi choi nhiu tr
choi hon: p ngi tuyt, nm tuyt, trt tuyt, ngi xe tuyt...
Khi mi choi tr trt xe tuyt, ti cng Y Y trt, sau khi Y Y nm vng mt s k
nng c bn th con t trt. Do ng tc khng thun thc, con b ng nhiu ln. Nhng
con khng cam lng, th l li bt u trt li, n lc ht mnh. Cho n khi thao tc thnh
thc, khi c th trt nhanh, mt con trn ngp nim vui. Tr cm nhn nim vui ca vic
th diu hay vic trt tuyt, c mi gia qua gian kh, dng cm von ln khc phc
kh khn. Nh vy khng ch rn luyn thn th, m cn c th bi dng tinh thn lc
quan ca tr. Mt cng i vic, ti sao chng ta li khng lm?
Cho nn, phi c v tr ra ngoi choi. Nhng, mong nhng ngi cha ch : Vui choi
bn ngoi mt l phi da vo c im la tui v tnh trng sc khe ca tr; hai l phi
m bo s an ton cho tr; ba l phi tn trng s thch ca tr.
Cui cng, ng T xin gii thiu cho mi ngi mt s tr choi ngoi tri ca cha v
con:
(1) Bin thnh qu bng. Cch choi: Tr v m gi v mnh l mt qu bng da, va
c ca dao va nhy nh qu bng da. Ca dao: Ti l qu bng da, va thch ma li va
thch nhy/p mt ci, nhy mt ci/Dng chn , ti lin chy. (Ni dung ca bi ca
dao c th t bin mt lot cc ng tc). ch li: Rn luyn kh nng nhy ca tr, ng
thi tng cng sc mnh ca i chn.
(2) Tm bu vt. Chun b: u tin giu choi my noi khc nhau, hoc mt noi.
Cch choi: Ngi m lm trng ti, cha v con lm ngi i tm bu vt. Ngi m ra khu
lnh, con v cha lin i tm, xem trong thi gian quy nh ai c th tm thy bu vt trc,
ch li: Rn luyn kh nng quan st v kh nng phn on ca tr, ng thi bi dng
cho tr nng lc t mnh gii quyt vn .
(3) Gim bng. Cch choi: Di nh nng mt tri, bng ca cha in trn mt t, lc

ny c th cho tr gim vo bng ca cha, tr phi da vo phong hng chuyn ng v

tc di chuyn ca cha thay i tc v phcmg hng di chuyn ca bn thn. ch
li: Rn luyn s chuyn ng nhp nhng v kh nng theo di bng mt ca tr.
(4) Hai hp mt. Cch choi: Chn tr ng trn chn ph huynh, ph huynh v tr
khoc tay nhau, ph huynh bc v pha trc ng thi cng a c th tr hng v
pha trc. ch li: Bi dng s kt hp n gia hai cha con.
(5) ng tm hip lc. Cch choi: Tr ng gia cha m, hai tay nm cht vo tay ca
cha v m ng thi hai chn nhc ln khi mt t; lc ny cha m cng nhau i v pha
trc, tr phi dng lc bm cht nu khng th s b roi ra khi tay cha m. ch li: Rn
luyn sc mnh ca i tay v kh nng gi thng bng.
(6) Kim ch nam. Chun b: Cho tr nhn bit cc phng hng ng ty nam bc v
tri phi trc sau. Cch chi: Tr ng yn, ngi cha ra khu lnh, v d pha bc, tr
lin nhy ti ch xoay v pha bc. ch li: Rn luyn cm gic v phng hng v k nng
nhy ca tr.
(7) Tr chi m phng. Cch chi: Ngi cha ra khu lnh cho tr hc ting ku v
ng tc ca ng vt. Tr ln th c th cho tr m phng c im ca ngi m tr thn
quen. V d nh ting ho ca ng ni, ting ngy ca cha... ch li: Bi dng kh nng
quan st v m phng ca tr.
(8) Xem ai nm chun. Chun b: 2, 3 ti ct, ng thi v cc vng trn trn cc v tr
khc nhau. Cch chi: Cha v tr ng ni cch vng trn khong im, ri nm ti ct vo
vng trn. ch li: Rn luyn sc mnh ca cnh tay v kh nng kt hp ca tay v mt.

C NHIU CCH CHI BI

Thng qua vic choi bi, kh nng suy on, phn on, quyt on, kh nng ghi
nh& v c kh nng i mt vi tht bi ca tr cng c rn luyn.
nh bi Ty l tr chi thng gp nht trong cuc sng hng ngy ca chng ta,
ngi ln hay chi, tr em cng vy.
nh bi khng ch l mt hnh thc gii tr m n cng ging nh cc tr chi khc,
n c th pht huy tc dng tng cng mi quan h gia con ngi vi nhau, lm linh
hot b no, bi dng tnh cm lnh mnh... Nhng l bi va r va p, thun tin
mang theo, mt bi d nhn bit, khng hn ch s ngi chi, khng cn chn a im,
cch chi a dng, gi tr u c th chi. V th l loi hnh gii tr c mi ngi yu
thch nht.
S d chi bi c th pht trin tr lc ca tr l bi v khi chi bi, ngi choi phi
khng ngng iu chnh sch lc ca mnh, lm th no li dng nhng con bi c ch,
lm th no bin thbt li thnh th c li... mi ln nh ra mt con bi phi suy ngh
v tnh ton k lng.

Ti lun lun cho rng choi bi l mt hnh thc lao ng tr c phc tp, n ging nh
nh c, mun ginh c thng li phi tnh ton suy ngh cn thn. Thng qua vic choi
bi, kh nng suy on, phn on, quyt on, kh nng ghi nh v c kh nng i mt
vi tht bi ca tr cng c rn luyn.
Ngoi ra, chng ta c th rn luyn kh nng ton hc thng qua vic choi bi. Qua tr
choi, tr c th nhn bit nhng con s cm gin, li c th lm nhng php ton on gin,
ph huynh c th hon thnh vic gio dc v lng v ton hc cho tr trong khng kh
thoi mi th gin.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1. Nhn thc ng n v vic tr choi, b
Ni n vic nh bi trong u chng ta s ngh ti cnh tng nh th no? Mt
m ngi ngi ht thuc, quy vo nh bi, bn ngoi l mt m ngi ng xem...
Nu nh th thay vo l mt l tr quy vo nh bi th s gy xn xao d lun.
Trong mt ca cha m, nh bi ng ngha vi vic nh bc hoc l ng ngha vi vic
git thi gian, khng c ch li g. Nhng tr th khng th nh bc, v tr nh bi gii
tr ch khng phi git thi gian. Thm ch c ph huynh v cho rng cho tr choi bi th
tr s h n nn bt tr trnh xa nhng cy bi.
Ti mun ni, th nht, nh bi c lin quan n nh bc hay khng th phi xem
bi c phi l dng c nh bc khng, trong qu trnh choi c hnh thc n thua hay
khng. Nu nh mun nh bc, bt k vt g cng u c th dng nh bc. V d nh
cm hai chic bt on xem chic bt tay no di hon, on ng th c tin on sai
phi tr tin, lc hai chic bt chnh l dng c nh bc, nh th th khng cho tr dng
bt na sao? Cho nn khng th ch c nh kin vi nh bi. iu th hai, tr khng c
gii tr sao? Ngi ln lm vic mt mi th phi ngh ngoi th gin, nh mt chc, i
nhy, i ht hoc i du lch; tr hc tp mt mi th khng th th gin gii tr sao?
nh bi cng l con dao hai li, nu nh mi m nh bi hoc tham gia nh bc,
th n c hi; nu nh bit tn dng n lm tr choi gii tr, choi mt cch hp l th n c
ch. Ging nh con dao trong nh bp, nu thi rau th n l dng c, nu dng n
git ngi th n li l mt hung kh.
Trong nhng l bi cn hm cha nhng kin thc nh ton hc, thin vn, lch, v d:
Mi nhm bi c 13 con, bt i mt con, th n chnh l cc thng trong mt nm, thm mt
con chnh l thng nhun; c 4 nhm i din cho 4 ma; 52 l bi biu th 52 tun trong
mt nm.
Cho nn, cha m phi nhn thc ng n v vic tr nh bi.

2. Dy tr bit nh bi
Sau khi nhn thc c nhng ch li ca vic choi bi, phi dy tr cch choi. Bi Ty

c th theo chng ta sut cuc i, t khi cn nh n khi l thanh nin, trung nin hay n
gi.
Y Y hc tnh t vic choi bi. Lc u chng ti m nhng hnh v trn l bi, con
hiu c khi nim v nhng con s; tip theo so snh bi ca ai to hon, con lin hiu
c s ln nh ca nhng con s; choi ba cy, con hc c php cng...
Hin nay Y Y bit choi hon mi tr vi bi Ty. Ngay c khi khng c ngi choi
cng, con cng c th sng to ra cch choi bi khng cn i th, mt mnh t choi vui v.
Ti cn cng Y Y sng to ra nhng cch choi bi mi. Ti v Y Y dng bi vit ra
nhng cu chuyn, u tin mt ngi rt mt cy bi sau son tnh tit mt cu
chuyn, ngi kia cng rt mt cy bi, cng phi ni ra mt tnh tit, nhung yu cu l
phi tip tc tnh tit cu chuyn ca ngi trc. C nh vy ni tip, mt cu chuyn
mi rt di s ra i. Y Y choi rt vui, tnh tit nhng cu chuyn c ngh ra ngy cng
hp dn. Nhng cu chuyn m chng ti dng phong thc ny ngh ra c th bin
tp thnh mt cun sch.
Khi cn nh, c th cho tr choi cc tr choi nh nhn bit mu sc hoc nh v tr.
Cch choi ca hai tr ny nh sau:
Nhn bit mu sc: Bn c th em cc qun bi trong tay chia lm hai phn, a mt
phn cho tr ng thi ni vi tr: Con nhn xem nhng con s trn cy bi c hai loi
mu sc, mt loi l mu mt loi l mu en, by gi chng ta phn loi nhng cy bi
mu en v mu thnh hai loi khc nhau, ai phn loi xong trc, th ngi thng.
Sau hai bn bt u thao tc. tng thm tnh hng th, c th ra mt s nguyn tc
thi u, ai thng th c th c nhn phn thng. Cha m nn c cho tr thng vi
ln, nng cao lng tin v s thch th lu di ca tr vi tr choi.
Nh v tr: Ly ba qun bi, trong c mt l l Joker, t l bi ny vo gia hai l
bi khc sau ni vi tr, con l Tn Ng Khng, cn con Joker ny chnh l mt con yu
qui c rt nhiu php bin ha, con phi nhn ng, khng c nhn nhm, nu n
xnh ra th n s lm nhng vic xu. cho tr nh r v tr ca qun bi Joker, sau bt
u thay i v tr ca cc qun bi ri bt tr ni ra v tr ca qun Joker. Choi bi nh vy
c th rn luyn kh nng tp trung v phn ng nhanh ca tr.
Tr choi c th pht trin tr tu ca tr. Choi l bn tnh ca tr. iu quan trng l
phi tr trng thnh, tng thm tri thc thng qua vic vui choi.
Con ngi ai cng phi bc ra x hi, ngi khng bit choi c th s khng bit giao
tip x hi, ngi khng bit choi cng l ngi khng bit hng th cuc sng. Trong
khi choi lm nng khng kh, trong khi choi th gin bn thn, trong khi choi tch ly sc
mnh.
Hi vng cc tr choi bi phong ph c th cng tr trng thnh khe mnh.

C RT NHIU CCH CHI C

Chi c u tin phi ngi c mt ch lu, phi c lng kin tr, s cn thn v
lng t tin, cn phi bit nm bt thi c, khi thi c cha chn mui th phi bnh tnh.
Vn ha c l mt b phn cu thnh quan trng trong nn vn ha Trung Hoa. Nhng
tr nh c lu truyn trong dn gian nc ta rt phong ph, l kt tinh tr tu ca nhng
ngi c s thch choi c xa nay, l mt di sn vn ha qu bu.
C l tr choi t duy, gi tr giu ngho u c th choi. nh c khng ch c th
nng cao ch s thng minh, m cn c th nng cao ch s cm xc. Trong x hi hin i,
ch s cm xc quan trng hon ch s thng minh. Choi c u tin phi ngi c mt ch
lu, phi c lng kin tr, s cn thn v lng t tin, cn phi bit nm bt thi c, khi thi
c cha chn mui th phi bnh tnh. Nhng iu ny chnh l nhng t cht c bn m
con ngi hin i cn c. C ch s cm xc cao th mi c th pht huy ch s thng
minh mt cch bnh thng, mi c th nng cao kh nng quan st, kh nng tng
tng, kh nng phn tch, kh nng ghi nh...
Chi c l tr chi gii tr c ngi ln yu thch, cng l tr chi khin tr em
thch th.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Choi, c tt cho tr tu v t duy
Tt c cc tr chi c ngoi vic c tc dng gii tr, u c chc nng pht trin tr tu.
nh c l hot ng vn th mang tnh gii tr, tnh th dc v tnh tr tu, u tin n
c th pht huy tc dng quan trng trong vic khai ph thc y v nng cao tr tu tr em.
Ngi xa c cu Mun luyn tr th nn nh c; cho d l c caro, c nhy, c tng,
c vy, khi i din vi bn c v cc qun c, u phi ng no ngh cch by qun, cch
di chuyn. i nh th no mi c th khng c nguy him, mi c th ginh c thng li,
cn phi c nng lc quyt on v nng lc phn on.
Thng xuyn phi ng no, t nhin t duy s linh hot, kh nng phn on, suy
on cng khng ngng c nng cao; tip , chi c cn s tp trung ch cao, cn
phi tnh tm quan st v mu tnh nc i, nh vy c tc dng nng cao kh nng kim
ch tnh nng ni, tng tnh k lut, v bi dng thi quen lm vic tp trung cho tr; th
ba, choi c c th to c hi cho tr rn luyn kh nng i mt vi tht bi. Hai bn chi
c, t s c bn thng bn thua, bit chp nhn tht bi c th tng cng kh nng i mt
vi tht bi, t s c tinh thn khng s tht bi; hn na, nh c cn phi c thc
quan st ton cc, khng th ch hn ch my qun c hoc my nc i trc mt, cho
nn rt c ch cho vic rn luyn thc nhn trc ton cc ca tr.
Chi c c nhiu ch li nh vy, ng nhin ti s khng tr chi ny xa ri th
gii ca con gi. Khi con cha y 1 tui, hai v chng ti chi c tng, con ngi bn
cnh gy ri.

Sau ny ln ln, con dn dn nhn bit c cc qun c, hc cch by bn c, sau

bt u hc nh c. Ngoi c tng, ti cn dy con choi c caro, c nhy... Trong ngn
ko t trong nh by loi c, ch cn ti c thi gian, Y Y lin by cc loi c ln ging,
thch u vi ti, v ti tr thnh i th ca con.
2 . Dy tr choi, c'
Choi c c nhiu ch li nh vy, vy th chng ta phi gip tr hc nh c. ong
nhin u tin cha m phi bit nh c. i vi nhng tr nh, c th dy tr nh c
nhy, c caro. Tr ln hon mt cht c th dy tr nhng tr kh hon nh c tng, c
vy...
Qua vic choi c, hy ni vi tr thng khng kiu bi khng nn, lun lun phi c
mt tm th vng vng. Nh vy nhng thu hoch ngoi tr choi l mt ti sn qu gi
khng th cn ong o m c i vi tr.

Chng IV
NGI CHA TT L TM GNG
CA TR
NGI CHA PHI L THN TNG CA TR
Tc ng c cu: Mt ngy lm thy, c i lm cha. Chng ta phi ni: Mt ngy
lm cha, c i lm thy.
Ni n thn tng, ngay lp tc chng ta s ngh n nhng minh tinh hay ngi sao
m nhc. Thc ra i vi tr, cha m chnh l thn tng u tin trong cuc i.
Mt ngi cha d vm v hay th sinh u l thn tng u tin trong lng tr. Tc
dng ca thn tng c lin quan n s dn dt, hng dn. Khi tr bt u bit m
phng mt s hnh ng ca bn, l thn tng ca tr, bn nn lm th no?
Trc y c mt phu nhn t tng rt coi trng vic gio dc con trai, hng ngy b
lun lun nhc nh con trai phi n lc hc tp, phi l php, phi coi trng ch tn, phi
trung thnh vi qun vong. Cn t tng th bui sng ri khi nh i thit triu, bui ti
tr v nh th c sch. Phu nhn cui cng khng chu ni lin ni: Phu qun khng nn
ch quan tm n vic ca mnh v c sch, cng phi dnh thi gian dy d con trai.
T tng mt khng ri sch, ni: Ti lc no cng ang gio dc con trai y thi. iu
v t tng ny mun ni y chnh l lun lun lm gong cho con, dy con bng hnh
ng c th ca mnh, tr thnh thn tng ca con.
Tc ng c cu: Mt ngy lm thy, c i lm cha. Chng ta phi ni: Mt ngy
lm cha, c i lm thy. Ngi cha chnh l ngi tr gn gi nht v knh trng nht, l
ngi c nh hng v cng to ln vi tr, cho nn khi lm cha, bn phi dng hnh ng,
dng tm lng ca mnh dn ng cho tr trong sut cuc i...
Cu chuyn trn ni vi chng ta rng, hnh thc gio dc ngm trong gia nh v nh
hng ca n c mi lin h trc tip n s hnh thnh phm cht o c, quan nim k
lut, nhn sinh quan... ca con ci. C th bn tng nhn thy cnh tng ny: Trn xe
but, mt ngi n ng va ht thuc, va hng th k chuyn cho con. Ngi ph n
ngi cng hng gh khng ngng dng tay xua khi thuc bay n, ngi n ng khng h
. Ngi ph n khng chu ni na, lch s bo ngi n ng dp iu thuc i, ngi
n ng li ni: Ti ht thuc ca ti, lin quan g n c?, cu con trai ca ng ta cng

ni theo: Lin quan g n c?, ngi n ng c xoa u cu con trai, nhng nhng
ngi khc th trch: Anh lm gong cho con trai nh vy sao?.
Tm gong l mt t mang ngha tt, ph huynh mun phn u tr thnh tm
gong th phi ly hnh ng ca mnh lm gong cho tr, khng c ngi khc
ph phn, c bit l trc mt tr. Trn i khng c cha m no khng mun tr thnh
thn tng v tm gong ca tr, vy rt cuc nn lm th no?

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1. Con ci b nh hmg b&i li. ni vic lm ca cha m
Xung quanh chng ta thng c mt s ph huynh ni vi tr phi chm ch hc tp,
nhng bn thn mnh th li ngi nh mt chc; dy d tr phi hiu knh vi ngi
trn, nhng bn thn mnh li khng h quan tm n cha m... Hin nay, ngay c tr em
trng mm non bit ni di nnh ngi ln. Thc ra, tr hc nhng iu ny u l
b nh hng bi l i ni vic lm ca cha m.
Cng c th cc bc ph huynh khng cng khai dy d tr, nhng nhng li ni c ch
ca chng ta li c tc dng gio dc ngm i vi tr. Hnh vi ca bn thn ph huynh
thc ra ang ni vi tr con nn tr thnh ngi nh th no, cha m chnh l ti liu sng
cho tr trng thnh.
Ngi cha thng xuyn bn tr, l ngi nui nng v gim h ca tr, ong
nhin, c ch v li ni ca ngi cha s c nh hng mang tnh quyn uy i vi tr.
Nhng hnh vi khng tt, c ch bt nh, li ni bt lch s, hnh ng th bo, thng
xuyn ni by, s vi phm php lut ca ngi cha, s khin ngi cha tr thnh mt tm
gong xu cho tr.
V d mt ngi bn ca bn mun u t mt lnh vc no m khng c vn,
anh ta tm n bn cu cu: Ti nht nh c th lm tt, anh gip ti i!, bn ni: Ti
tin tng anh. Li ni l mt s tn nhim v ng h to ln ca bn i vi anh ta. Con
bn ngi bn cnh nghe, th l khi bn ca con bn c kh khn, con bn s lun bn
cnh v ni vi bn mnh rng: Mnh tin bn, bn s khc phc c kh khn. Nh vy,
bn dy cho con bn v s tin cy.
Hnh thc hc tp sm nht ca tr bt u t s m phng. Ngay t khi rt nh, tr
ghi nh nhng iu nhn thy nghe thy, cm thy vo trong b no ca mnh. Tng li
ni, tng hnh ng, tng nh mt, thm ch l th gii tm hn ca ngi cha u s nh
hng ngm n tr. Tr s m phng n trong cuc sng sau ny.
Trc mt tr, ngi cha phi lm gong, v d gp g ai th cho hi, lc v th cho
tm bit... Bnh thng trong nh, mi ngi phi ch s dng ngn t vn minh nh
cm on, xin li, khng sao...
Tr khng hiu c tm quan trng, cng khng bit ti sao phi cho hi. Mt ngi
c th rt quan trng i vi cha m nhng li l mt ngi l khng h c mi lin h g

vi tr. Bn tnh ca tr l ch c hng th i vi s vt lin quan n mnh, m khng bit

n n ci vi mt ngi l. V th trc mt ngi khc, chng ta phi coi tr bnh ng
vi ngi ln, hy gii thiu: y l c..., c y l ng nghip ca cha; y l con trai ti.
Nh vy va c th lm cho i phong tn trng tr, i x bnh ng vi tr, va c th
gip tr lm quen, tip nhn i phong, khin tr thoi mi, t nhin tr s bit l php.
y chnh l tm quan trng ca vic dng li ni c ch ca bn thn dy d tr
ngay t nh, nu nh bn mun con mnh thnh ti, th bn thn phi trng thnh cng
tr.
2 . Dy tr phn bit phi tri ng sai
Trong b phim Ni bun trng thnh (Growing Pains) c mt on n tn by gi
ti vn nh:
Mt a tr 3 tui khng cn thn va vo gc bn b ng, cu b au qu khc a ln,
p vo bn. Jason - cha ca cu b - ch ch quan st, khng h chy n m cu b, cng
khng ni nhng li d dnh. Cu b khc mt lc th chn, khng khc na, lc ny ason
mi m cu b vo lng v hi: Cn au khng?, cu b ni: Khng au na, Vy th
con i vi bc cho cha xem. Cu b i my bc ri li nhy my bc. Con th gi
cnh tay ln cho cha xem!, Jason li ni. Cu b gi cnh tay ln, c v khng sao. Lc ny
Jason mi ni: Con xem, con l con ngi, con c chn c tay, c th chy nhy, nhng
bn th khng bit di chuyn, r rng l con va vo n, ch khng phi n lm con ng, n
khng sai, ng ra n phi p con. Con thy c ng khng?. Cu con trai ni: Vng.
Thl Jason bo con xin li chic bn v hnh ng ni gin p chic bn. Cu b nhn li
ph bnh ca cha v xin li chic bn.
Nu chuyn ny xy ra Trung Quc, th bnh thng ph huynh chng ta s m tr,
d tr, sau s p chic bn v ni: Ti sao my li bt nt con tao?. Ti mong nhng
ngi cha trong tnh hung ny phi c thi ng n, c nhng li gii thch hp l,
cho tr hiu rng mnh lm sai th khng th li cho ngi khc.
T v d ny ta thy rng, tr cha n giai on bit phn bit phi tri ng sai,
ngi cha ng vai tr then cht. Dy d tt, tr mi hiu c cch hiu tho vi cha m,
mi bit cch chm ch hc tp, bo p x hi.
C mt cu chuyn nh sau:
Kit Kit ang hc mu gio, hng ngy trn ng v nh, cu b lun k rt nhiu
chuyn trong trng mu gio cho cha nghe. Hm nay, cu b ni vi cha: Hm nay, lc
chi cu trt Nguyn Nguyn khng chu xp hng, ht ln ny n ln khc c chen ln
trc mt con. Ngi cha hi: Th con lm th no?, Kit Kit ni: Con bit lm th
no, Nguyn Nguyn cao hn con, con khng nh ni bn y. Ngi cha ci, xoa u
cu con trai, ni: Kit Kit nh chng ta bit khng chp nht chuyn nh ri.
S tranh chp gia tr con nhiu khi khng cn s can thip ca ngi ln, v d vi
ngi ln vic anh y ti ng l nh nhau, nhng i vi tr li l mt tr chi, tr rt

kh khng ch hnh vi ca mnh. Nhng chng phi hc tp t nhng tr choi nh vy, v

ngi ln khng cn ng bn cnh ch tr. Tuy nhin c mt s iu li khng phi nh
vy.
Nh vic c phi xp hng khi choi cu trt hay khng? u tin ngi cha nn ni
vi tr v vn trt t, tr hiu ai cng phi tun th quy nh, trt t x hi; hnh
ng chen vo hng l sai. Th hai, ngi cha nn ni vi tr v vn chnh ngha, khng
th v cao to m ngi mun g c ny, cn mnh th phi nhn nhn; hon na sau ny
khi i din vi nhng ngi nh b hon mnh, th mnh cng khng c quyn bt nt
ngi . Phi ni vi tr rng mt ho hn ch thc tuyt i khng c i bt nt k
yu v khng c s hi k mnh.
Ngi cha l thn tng u tin ca tr, iu kin u tin tr thnh mt thn
tng tt l phi c lng chnh ngha, phi dy tr khng c dng bo lc gii quyt
vn , khng c v l, cng khng c khut phc trc sc mnh, lun lun kin tr
quan im ng sai v o ngha ca mnh. Nu ngi cha ca Kit Kit sau khi ci, lin
ni vi con trai: Sau ny nu gp chuyn nh vy, cho d l Nguyn Nguyn hay ngi
khc chen ln trc mt con, con u phi ko bn ra ng sau, bn con phi xp hng,
ri ni vi bn cu trt l tr choi ca tt c mi ngi, phi tun th trt t; th mi l
mt ngi cha bit gio dc.
Thn tng v tm gong c xy dng t nhng hnh ng ca bn thn, ch
khng phi t nhng li ni sung. Gia nh l ci ni tr trng thnh, cn ngi cha
l thn tng v tm gong ca tr.

NGI CHA TT PHI C PHAM c h t T T

Mt ngi cha tt lm bt k vic g c ch, u phi quyt tm, kin tr, c ngh lc,
khng s kh khn.
Phm cht tt l iu kin u tin m bo s thnh cng ca mt con ngi, mt
nhn cch v i dn dn c hnh thnh trong mt mi trng tt p. Gia nh l
trng hc u tin ca tr, cha m l nhng ngi thy u tin ca tr. Nhng phm
cht m tr th hin thng chu s nh hng ngm t ngi cha; i tng u tin m
tr tn knh chnh l ngi cha ca mnh.
Sc mnh ca mt tm gong l v cng to ln.
Nh gio dc Tn Knh Tu (1901-1990) tng ni: Mt ca tr l camera, tai ca tr
l my ghi m, no ca tr l my tnh. ng so snh nh vy l nhn mnh cc ph
huynh phi ch n mi hnh vi ca mnh. Ngoi vic dy d tr trong gia nh, cc ph
huynh phi dy d tr ngoi x hi, phi bi dng tr tr thnh mt thnh vin tt ca x
hi. S gio dc trn phong din ny ch yu da vo vic cha m lm gong cho tr bng
hnh ng ca bn thn.
Nu bn i cng tr trn ph, bn nht nh phi tun th lut l giao thng, phi i

vch ng hoc phn ng ca ngi i b, khng c vt n , phi bo v ti sn

chung, phi gi v sinh cng cng, khng c hi ngt hoa trong cng vin v ch bo v
mi trng.
Gio dc gia nh i vi tr, c bit l i vi tr nh, ch yu da vo hnh vi ch
khng phi da vo li ni. Trong chong trnh t vn gio dc gia nh, ng T thng
thy cc ph huynh ni: Ti ging gii o l rt nhiu, nhng m tr khng nghe.
Nhng ph huynh ny gio dc tr bng li ni. M thc cht ca vic gio dc tr chnh l
gio dc bn thn mnh. Lm c nh vy chng ta mi l nhng ngi cha ngi m t
tiu chun.
Mt ngi cha tt lm bt k vic g c ch u phi quyt tm, kin tr, c ngh lc,
khng s kh khn. Nhng phm cht ny cng c biu hin trong vic gio dc con ci.
Dy c tr khng phi l chuyn mt sm mt chiu. Giai on nhi ng l giai on m
kh nng m phng ca tr rt mnh, kh nng phn bit li rt yu. Tr d tip nhn
nhng nh hng tt nhng cng d nhim nhng nh hng xu, dy d tr cho tt
khng phi l chuyn on gin.
Ngi cha hiu c trong cuc sng phi khng ngng nng cao bn thn, bit nm
bt thi c dy d tr mi l mt ngi cha thng minh. Bi dng cho tr nhng phm
cht o c tt t nh l s tch ly nhng ti sn qu bu cho cuc sng sau ny ca tr.
Chng ta nn cho tr nhng phm cht nh th no, cho tr hc nhng iu g?

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Hnh thnh thi quen tt
Thi quen l nhng hnh vi, xu hng, phong cch x hi c hnh thnh trong mt
thi gian di, kh c th thay i trong thi gian ngn. Nh trit hc ngi Anh Francis
Bacon (1561-1626) tng ni: Suy ngh ca con ngi quyt nh bi ng c, nhng
hnh vi a phn quyt nh bi thi quen. Thi quen l sc mnh to ln, n c th quyt
nh cuc i mt con ngi. Thc ra, hnh phc hay khng hnh phc, quyt nh bi
thi quen ca bn. Bi dng mt thi quen tt, c th cuc i ca bn s thay i!
Ti sao thi quen li c nh hng ln nh vy? Bi v Sc mnh ca thi quen ln
hn rt nhiu so vi l tr. Mt khi thi quen hnh thnh, th khng cn dng n tr
nh, n s pht huy tc dng mt cch d dng v t nhin.
My nm trc, trong mt bui hp mt ca nhng ngi tng t gii Nobel, nh bo
phng vn mt nh khoa hc rng: Xin hi, ngi hc c iu m ngi cho l quan
trng nht trng hc no?. V ny bnh tnh tr li: trng mm non. Ngi hc
c iu g trng mm non?. Ti hc c vic chia mt na ca mnh cho bn,
khng phi ca mnh th khng c cm, trc khi n phi ra tay, lm vic g sai phi
xin li, sau khi n cm tra phi ngh ngi, phi quan st k th gii t nhin.
Cu tr li bt ng ca nh khoa hc ny cho thy vic hnh thnh thi quen ngay t
nh c mt ngha quyt nh i vi cuc i ca mt con ngi. Cho nn, tc ng Trung

Quc c cu: 3 tui nhn ln, 7 tui nhn gi, cu ny c ngha l t thi quen lc nh ca
tr c th on c tong lai khi tr trng thnh.
ng nhin, vic hnh thnh nhng thi quen tt ca tr cn phi da vo cha m. V
vy, vic u tin ngi cha phi lm l gip tr hnh thnh nhng thi quen tt.

2. n c, tit kim v c ki lut

Cn c, tit kim l nn tng lp quc v lp thn. Hai phm cht ny tong tr cho
nhau. Nhng ngi li bing khng hiu lm ra ca ci vt cht khng h d dng,
thng s khng bit trn trng thnh qu lao ng.
Mi ngi cha u phi c tinh thn cn c tit kim, ng thi phi pht huy tinh
thn qu bu ny trong gia nh. Theo iu tra, nhng gia nh c iu kin kinh t kh
khn, th tinh thn cn c tit kim ca tr ln hon rt nhiu so vi nhng tr sng trong
nhng gia nh giu c. iu ny nhc nh chng ta, cng c tin, chng ta cng phi bit
tit kim, v phi dy d con bit tit kim. D nhn loi c pht trin n giai on no, th
cn c tit kim vn lun lun l mt phm cht tt p.
Mt ngi mun c c tnh cn c tit kim, th cn phi c tinh thn k lut cao,
mun c c thnh cng hay tin b th cng khng th thiu tinh thn k lut. Tr s ghi
nh trong lng vic ngi cha c nghim khc yu cu v kin tr bn b vi bn thn hay
khng. Mt ngi cha c ch kin cng, mi c th yu cu tr t qun l bn thn. Nu
cc ph huynh khng bit khng ch bn thn, thng xuyn loi lng, ni khng gi li, th
khng th nui dy tr tt.

3. Ham hc hi, chu suy ngh

Ham hc hi, chu kh suy ngh l tin gip con ngi m rng tm nhn, xy dng
nn tng tri thc tt p, gii quyt vn mt cch sng to. Nhng ngi li hc hi,
khng chu ng no s khng sng to c g.
Nh th ni ting ngi n Tagore (1861-1941), hi nh do hc km nn b nh
trng ui hc. Cha ng v mun nui dy con trai tht tt, nn ly bn thn mnh lm
gng gy nh hng cho con trai. Mi bui sng sm, ng gi con trai dy, hai cha con
cng nhau ngm th c. Sau ba sng, ng bo con trai ngi xung, nghe ng c kinh vn,
sau ra ngoi i tn b, va tn b va ging gii cc loi tri thc. Khi v n nh, ng li
dy con trai hc ting Anh. Bui ti, hai cha con cng nhau hc tp, ging gii nhng tri
thc v thin vn hc, kin thc ca Tagore ngy cng rng ln. Ngi cha truyn t li tri
thc trong nhng cun sch trong nh cho con, Tagore c ht nhng cun sch ni ting,
sau vit nn bi th u tin ca mnh. Di s dy d tn tm ca ngi cha v s n
lc ca bn thn, Tagore tr thnh mt nh th ln ca th gii.
Chng ta phi hc tp ngi cha ca Tagore v tinh thn ham hc hi, ham hiu bit.
Hy tr thnh mt ngi cha, ngi m thch hc hi, thch ng no suy ngh.

4. Vn minh, thn thin

Cha m vn minh, lch s th con ci s hc theo tr thnh mt con ngi vn minh,

lch s. Cha m sng ha thun vi ngi khc, on kt vi ngi thn v bn b, c tinh
thn gip ngi khc, tr cng s bit sng ha thun vi ngi khc, cng bit lm
nhiu vic tt. C mt s ph huynh khng coi trng s vn minh, lch s, ch bit n bn
thn mnh, lnh lng vi ngi khc, iu ny v cng bt li i vi s trng thnh ca
tr. Bi trong x hi, khng ai thch nhng ngi khng vn minh lch s, khng thn
thin.
X hi ging nh mt gia nh ln, mi ngi tn trng v mun giao lu vi nhng
ngi vn minh thn thin, iu ny to iu kin cho s thnh cng sau ny ca ngi .
iu ng tic l c ph huynh li ni vi tr: Ai nh con th con nh li, ai mng con th
con mng li. C ph huynh khi con mnh b mt a tr khc tt, lin dn con n trng
tm a tr , trc mt mi ngi tt a tr mt ci v ni: Con trai, nh k, phi
lm nh vy!. Thc ra, c nhiu cch gii quyt tt hon. Ci tt ca ngi cha c l s lm
mt i mt a tr vn minh v thn thin.
5. Lc quan, khoan dung
Lc quan l biu hin tng hp ca tm lng rng m, t tin, dng cm i mt vi
kh khn, hi hc... Cuc sng c nhiu trc tr, lun lc quan l mt iu khng h d
dng, cn phi khng ngng rn luyn. Phm cht lc quan ca cha m dn dn s truyn
sang con ci, s c li trong cuc i sau ny ca tr.
Trn xe but ng c, bn dt tr v b ngi khc va vo, ngi vi vng ni Xin
li ri xung xe, nhng bn li ni gin: Xin li l c sao?. Gp tnh hung nh vy,
c ngi la ht, mng m, thm ch cn xy ra ci v nh nhau. Lc ny, hnh nh ca bn
trong lng con s nh th no? Ch cn mt cu Khng sao hay l mt n ci th s khc.

PHI HNH THNH THI QUEN T T

Thi quen tt ging nh tin gi trong ngn hng , li tc s khng ngng tng ln,
bn lun lun c th dng nhng li tc .
Ci gi l thi quen l ch phong thc hnh vi c c nh ha khng ngng lp li
v luyn tp m hnh thnh. Thi quen v cng quan trng vi con ngi, n theo con
ngi sut cuc i, nh hng n cch sng v s trng thnh ca mt con ngi. C
thi quen tt v thi quen xu. Thi quen tt ging nh tin gi trong ngn hng, li tc s
khng ngng tng ln, bn lun lun c th dng nhng li tc . Cn thi quen xu ging
khon n khng th tr ni, khon n ny vi li sut khng ngng tng ln, cui cng s
lm cho bn ph sn.
C ngi ni gio dc gia nh chnh l hnh thc khng gio dc m li gio dc.
Cch ni ny khng hon ton chnh xc, nhng n c l l nht nh. Tr trng thnh
trong qu trnh quan st v m phng hnh vi ca cha m. Nhng hnh vi c ch ph hp
o c ca cha m s gip tr hc c iu tt, ngc li th s gy nh hng khng tt
cho tr.

Cha m c hnh vi khng ng n, tr cng d hnh thnh nhng thi quen xu. C
mt s ph huynh ch k, ch quan tm n li ch ca bn thn mnh, qu coi trng vt
cht, ch quan tm n tin, lm cho tr ngay t nh hnh thnh ch ngha ch k; mt s
cha m th c on, lng d hp hi, t c li ch khng t th on, lm tr cng
ch k, hp hi ngay t nh, lun coi mnh l trung tm; c cha m li khng c ch tin th,
lm cho tr thiu i mc tiu sng v tinh thn phn u, gp kh khn l chn bc; li c
mt s cha m cho rng c sch l v ch, khng bng vic i kim tin sm, lm cho tr
b hc sm bc ra x hi, khi khng bit phi tri ng sai, s ly nhim nhng thi
quen xu...
Cho nn, v tr, cc ph huynh hy tu dng phm cht ca bn thn, nui dng
nhng thi quen tt. Bi tc dng lm gong ca cha m c ngha c bit i vi s
trng thnh ca tr. Cha m k vng tr s tr thnh ngi nh th no, u tin cha m
nn l ngi nh th y.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1. Hnh thnh thi quen hc tp tt
Mun gio dc tr, lm cho tr hnh thnh thi quen hc tp tt, th cha m cng phi
c thi quen hc tp tt. Khng c cho rng c nh ri, c cng vic ri, th c th bung
lng bn thn, khng cn c gng na. C nhng ph huynh thy khng c hi vng c
bt, lin bt u khng cu tin. Tt c nhng iu ny u nh hng n tr mt cch v
hnh.
Lm cha phi xy dng cho mnh quan nim hc tp sut i. y l yu cu pht trin
ca thi i, cng l iu cn thit gio dc con ci. S hc tp v tinh thn ham hc hi
ca ngi cha nht nh s ng mt du n su sc trong lng tr.
Ngy nay l thi i cng ngh thng tin, internet c ph bin ti mi nh. S
pht trin ca thi i v s tin b ca x hi l tt yu, quan nim v phong php gio
dc gia nh cng phi thch ng theo, nhng ngi cha cng phi tin b theo thi i.
Thi i internet em n s hin i ha trong quan nim gio dc, s thng tin ha
trong ni dung gio dc, s t ch ha trong phong thc hc tp v s bnh ng ha
trong quan h cha con... i din vi thch thc ca thi i internet, mt s ph huynh
cm thy hoang mang. Cc v ph huynh khng c sng bi hay bi xch cng ngh thng
tin mt cch m qung, m phi khng ngng nh v vai tr ca mnh trong thi i mi.
S tin b cng thi i ca ngi cha c c th ha bng ba yu cu sau: Mt l c
gng theo kp tro lu ca thi i, hai l trng thnh cng tr, ba l dnh thi gian
c sch. Kin tr hnh thc gio dc khi hai cha con giao lu tr chuyn, cng tr tip nhn
nhng th mi m, c gng hn ch khong cch gia hai th h, tranh th thi gian c
sch, chnh l phong php thc t nht gip ngi cha theo kp thi i.

2. Hnh thnh thi quen hnh vi tt

Tr rt gii m phng, cha m l i tng u tin tr m phng. Ngi lm cha phi

ch n tng hnh ng, tng li ni ca mnh. Ngi cha chm ch tit kim, sp xp
vic nh chu o, tr cng s chm ch lm vic nh; cha m c ngy chm m trong mt
chc v cc tr choi trn mng, tr cng s c xu hng ham choi. Bn th ngh xem, khi
con bn cm v bi tp bo bn k tn, mt tay bn nh mt chc, mt tay cm bt v
linh tinh vo v bi tp ca con, con bn s nhn c s ng vin khch l v s gio dc
g trong .
Yu cu tr phi lm c, m bn thn ph huynh li khng lm c, khng ch
n vic lm gong cho tr, s lm mt i hnh tng ca cha m trong lng tr.
Ti tng c hai tin:
Mt nhn vin lm vic Ngn hng Cng thcmg V Hn khi i choi b bin,
khng cn thn nh roi v tin v cc vt phm qu gi khc. Mt ngi l sau khi nht
c, v mun dy d con, lin a con gi ca mnh ch ng i tr li cho ngi b mt.
Ngi cha ny khng ngng nhn mnh: Hm nay ti tr chic v ny, c i con gi ti s
lun ghi nh iu ny.
Trc bn xe Bc Kinh, c hai cha con eo bin Ch ng min ph, c nhim v ch
ng cho du khch, ngi cha ny l ch tch mt trung tm vn ha ngn ng no
Bc Kinh, bnh thng rt bn, trong dp ngh l Quc t Lao ng dnh thi gian a
con trai i lm vic cng ch. Hnh ng ca hai cha con cng khin mt s ngi nhit
tnh tham gia vo hot ng ny.
Hnh ng ca hai ngi cha k trn thc ra rt bnh thng, lm c cng khng
kh. Cha m mun lm cho tr thy t ho, nhiu khi khng cn lm nhng hnh ng
kinh thin ng a. Mt cu ni, mt hnh ng c v rt bnh thng cng c th gi m
cho tr, cng c th vun p cho tr mt tm hn giu yu thong.

3. Hnh thnh thi quen tu* duy tt

Mi bc cha m u hi vng con mnh khn ln thnh ti, c bit l trong thi i
kinh t tri thc, mi ngi ngy cng coi trng kh nng sng to ca tr. Vic tr c mt
nng lc nht nh ong nhin quan trng, nhng qu trnh hnh thnh kh nng th
cng khng c coi thng, khng c qu trnh lm sao c c kt qu? S hnh thnh
kh nng ca tr c rt nhiu nhn t, trong iu quan trng nht l phi c mt thi
quen t duy tt.
Nhn t gia nh nh hng n s hnh thnh thi quen t duy ca tr. Cha m v tr
khng ch c quan h mu m, m cn c quan h ca ngi gio dc v ngi c gio
dc. Hnh ng li ni ca cha m c tc dng lm gong v nhn cch cho tr, y l loi
hnh gio dc trc quan, hnh tng. V th ti khuyn cc v ph huynh xy dng thi
quen t duy tt cc phong din di y:
(1)
Thi quen chm hc, thch hi, Einstein tng ni: a ra mt vn quan
trng hon gii quyt mt vn , vn n t nhng nghi vn trong b no. Ngi cha
phi khng ngng hc tp, bi dng tnh hiu k ca bn thn i vi mi s vt mi m

xung quanh. Tr v tui nh, t tri thc, khng c kinh nghim x hi nn thng xuyn t
cu hi vi cha m. Lc ny cha m nn n cn gii p cho tr. Nhng c cha m v khng
n vic nng cao tri thc trong mt thi gian di, nn khng th cho tr l i gii p
chnh xc, lin trch mng tr lm chuyn. Hnh ng ny ngm m th tr ng ngh cu
hi na. Cha m khng bit rng lm nh vy s hy hoi mt mm non hiu hc.
(2) Thi quen mnh dn thc hin. Thi quen ny gm hai loi: trc tip thc hin v
gin tip thc hin. Loi trc tip thc hin l vic trc tip tham gia vo cc hot ng tr
choi vi ngi khc, cc hot ng vn th, v trong khi tin hnh hot ng hc tp cc
loi tri thc ca con ngi. Loi gin tip thc hin l hot ng hc tp nhng thnh qu
ca ngi khc, v d nghe ging, c sch, xem tivi... Hai loi hnh hot ng thc tin c
tc dng b tr cho nhau. Ngi cha c th tn dng hai ngy ngh a tr i tham gia cc
hot ng x hi. Bi thng qua thc tin chng ta c th t c tri thc, ng thi
thng qua thc tin pht hin nhng iu nghi vn, thc y chng ta tch cc suy ngh v
cui cng dn dt tr tch cc suy ngh.
(3) Thi quen quan st t m. Mun pht hin vn , ngoi vic c nng lc thc tin
nht nh, cn phi c thi quen quan st. Quan st l con ng c bn nht thc y t
duy, l c s sng to. Nh pht minh ngi Anh Jam es Watt (1736-1819) trong khi
quan st hin tng hi nc nng y np bnh ln lin pht minh ra my hi nc.
Ngi cha nn ch bi dng thi quen quan st t m ca bn thn, ch quan st cuc
sng, quan st hin tng x hi, ng thi dng li ni v hnh ng dy tr, lm cho
tr cng hnh thnh thi quen tt p ny.

4. Hnh thnh thi quen sng tt

Gia nh phi hnh thnh mt thi gian biu c nh, bao gm thi gian ngh ngi, n
cm, gii tr, hc tp... mi thnh vin u phi t gic tun th, lu dn s hnh thnh
quan nim v thi gian. Sau ny khi bc vo trng hc hay x hi, tr s t gic tun th
k lut tp th, bo v trt t x hi.
C gia nh lm thi gian biu cho tr, nhng cha m li cho mnh l ngoi l. C ph
huynh thm ch thc c m nh mt chc, ung ru; c v th xem tivi, nghin ln
mng, qun c vic ngh ngi; c ngi th li say sa trong sn nhy, ham vui; nhng ph
huynh nh vy rt kh dy d c tr.
Giai on nhi ng chnh l giai on quan trng hnh thnh nhng thi quen tt.
Mt ngi trong giai on nhi ng hnh thnh nhng thi quen tt v n ung, ng, ngh,
hc tp, v sinh, s c l i cho c cuc i ngi ; ngc li nu nh hnh thnh thi
quen xu sau ny mun thay i cng rt kh.
Cha m phi hnh thnh thi quen ng tt. C nhng v ph huynh khng c thi gian
ng c nh, nhng li yu cu tr phi ng ng gi, iu ny lm tr c mt s ngh
hiu k, mun bit trong lc mnh ng th mi ngi lm g, cho nn khng chu ng. V
vy, tt nht cha m nn i ng cng lc vi tr, bui sng phi gi tr dy ng gi, gip
tr hnh thnh thi quen ng tt. Cha m phi dy tr tng ngy, mi c th gip tr t
mnh nhanh chng i vo gic ng.

Cha m phi rn thi quen n ung tt. Li ni v thi quen v chuyn n ung ca cha
m c nh hng rt ln i vi tr. Nu nh cha m c thi quen kn c chn canh hoc
bnh phm rng nhng mn n ny khng ra g trc mt tr, th s khin tr cng khng
thch n nhng mn n . Nh vy tr s hnh thnh thi quen kn n. Cho nn trnh
vic tr c c cm vi n, th bt lun th no, trc mt tr nh, cha m cng khng
c biu l s khng thch th ca mnh i vi n.
Cha m phi c thi quen v sinh c nhn tt. Cha m l ngi c vai tr mu cht gip
bi dng cho tr thi quen v sinh c nhn tt. Cha m c yu cu nghim khc vi thi
quen v sinh c nhn ca bn thn, s ch trng ti thi quen ca con mnh. T vic hng
ngy nht nh phi c thi quen ra mt ra chn, nh rng n vic trc khi n com
phi ra tay, c thi quen gi qun o sch s.
Giai on nhi ng l giai on kt cu v chc nng ca b no pht trin mnh m
nht, l giai on then cht hnh thnh thi quen sng tt. Thi quen sng tt khng
phi l bm sinh, m dn c hnh thnh trong cuc sng, n qun trit mi phong din
trong cuc sng ca mt con ngi. Cha m nn yu cu nghim khc i vi bn thn, lm
mt tm gong tt cho tr, gip tr hnh thnh thi quen sng tt ngay t nh, tr s c
mt tng lai tt p.

LUN C MT TM LNG LNG THIN

Mt ng&i c th khng c v ngoi khin cho nhng ngi khc ngng m, cng
c th sng nhng ngy thng thiu thn tin bc, nhng khng c tm lng long
thin, th cng cuc i ngi lun gp tr ngi v nht nha.
Ngi khc nh con, con phi nh li, nh khng ni th cn, Chng ta th phi
n tin, cn hon l b bt nt, chu thit. y l nhng li m rt nhiu ph huynh hin
nay thng xuyn ni khi gio dc tr. Sau khi tr b m c mt cht, rt nhiu ph huynh
ch nghe mt pha t tr, lin ni gin a tr i kin tng.
iu ny lm ti nh n tui th ca ti:
Lc nh, ti l mt a tr v cng nghch ngm, thch nh nhau. Nu gp i th
nh hn, ti s thng. Khi ti vui v tr v nh, th cha m ca a tr b ti nh dn n
n ca nh ti khc lc thm thit kin tng, m ti nh phi nh cho ti mt trn
ngay trc mt h. Nhng nu nh gp phi i th ln hn, ng nhin ti s b nh.
Ti khc lc tr v nh, v cng hi vng m s dn ti n nh a tr kin tng,
nhng m ti kin quyt khng i, li cn nh ti thm mt trn.
Ti khng hiu ni, nh ngi khc khi v nh b nh, b ngi khc nh ti sao v
nh cng b nh? M ti va lau nc mt cho ti, va ni vi ti: Con , m mun ni
vi con, khng c nh nhau vi ngi khc, phi sng ha thun vi mi ngi....
M ti ni rt nhiu, tng hp li l: Con ngi phi lng thin, phi sng ha
thun vi mi ngi. Sau ny, nh nhng li dy bo ca m, bt lun l u, khi i b

i, qu hng, hay ni xa l, ti u sng ha thun vi mi ngi, v th c rt nhiu

bn b lun sn sng gip ti khi ti gp kh khn.
Trong cuc sng, c rt nhiu ph huynh li truyn b cho tr t tng Con ngi
lun nghi k, la di ln nhau, Con ngi lun mu tnh hm hi ln nhau... vi mc
ch Lm cho tr bit cch bo v bn thn, nu khng s b la di. Nhng s hng dn
phin din thm ch l sai lm ca cha m, khin s lng thin trong tr ngy cng gim
i.
Quan nim Ngi lng thin s b ngi khc bt nt khin cha m khng mun
gio dc tr lng thin. Cha m cho tr nhng b qun o p, nhng mn n ngon,
nhng li qun cho tr s lng thin. Lng thin tr thnh mt khi nim sm li
thi v b qun lng. Trong cuc sng cnh tranh, trong cc mi quan h chng cho trong
x hi, nguyn tc li ch hnh nh thay th nguyn tc o c t rt lu.
Tuy nhin con ngi vn thch s lng thin, vn lun hoan nghnh tm lng lng
thin, vn lun hng n n. Lng thin mi c c hnh phc, c tm lng lng
thin mi c th sng vui v ha thun vi mi ngi.
C cu ni: V t bi nn thu hiu. Thc ra, i vi nhng con ngi sng trong x
hi hin i, c mt tm lng lng thin v ha ho, ng thi i x vi x hi, vi mi
ngi bng tm lng y, khng phi l mt vic qu phc tp v kh khn. Ch ng cho
ngi b lc, dang tay ra gip ngi gp kh khn, dng n ci chn thnh chc
mng s thnh cng ca bn b, dng nhng li ng vin chn thnh c v ng nghip
khi ngi tht vng... Nhng c ch tng chng n gin ny c th lm nn nhng
iu k diu cho ngi khc v cho chnh chng ta.
Mt li ni v tm c th s l mi la nhm ln s tranh chp, mt li ni tn nhn c
th hy hoi sinh mnh ca mt con ngi, mt cu ni kp thi c th xa i mi cng
thng, mt li ni tri tm s tr lnh vt thng, cu vt c ngi khc. Li ni lng
thin, hnh ng lng thin khng phi l vic g qu xa vi. Chng ta u l nhng con
ngi bnh thng, lng thin v chn thnh c th lm cho mt ngi bnh thng tr
thnh mt ngi phi thng.
Trong tt c nhng phm cht o c, bn tnh lng thin l iu cn thit nht, yu
thng quan tm ngi khc, mi pht hin c gi tr cuc sng ca mnh trong ting
ci vui v v s cm kch ca ngi khc.
Tm lng lng thin ca ti bt ngun t ngi cha ngi m lng thin ca ti,
ging nh mt s tip ni v k tha, ti li gieo lng lng thin vo lng con gi ti.
Cho nn, cha m lng thin th mi c nhng a tr lng thin.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Phi lun c tm lng licomg thin
C hai cu chuyn nh nh sau:

Sau mt trn ma to gi ln, hng ngn con c b dt vo b bin, mt b trai kin

tr nht tng con c v th v bin. ng lc c mt ng lo i qua v ni vi cu b:
Mt ngy chu cng chng nht c my con u. Cu b va nht c va ni: t nht
nhng con c m chu nht s c mt vn mnh mi.
Trong mt khu rng Brazil, c mt ngi th sn bn mt con bo, ri thy con bo
ny ko l phn rut th ra bn ngoi, b hon na ting ng h, tm n hai con bo con,
cho hai con bo con b hp sa cui cng ri gc xung. Nhn thy cnh tng ny, ngi
th sn lin b gy cy sng sn trong git nc mt hi hn.
Nu nh cu chuyn th nht l bi hc v tm lng long thin ca tr i vi ngi
ln, th cu chuyn th hai li l s th hin tm lng long thin ca ngi th sn, l mt
bi hc v s sa sai.
Ti k tha tm lng long thin m cha m cho ti, dng mu long thin trong
ti chy sang con gi ti. Con gi ti long thin ngay t nh, gp con mo hay con ch
lu lc l em v nui. Do vn an ton v v sinh... nn trc nay nh ti cha tng nui
th cng trong nh, nn yu cu ca con khng c p ng. Th l ti kin ngh xy mt
ngi nh nh di tng mt cho nhng ch ch ch mo ny, Y Y thng xuyn em nc
v thc n cho chng. C lc, cn b nhng ch ch ch mo bn ln nh, tm gi cho
chng, sau khi tm ra sch s cho chng xong, li em chng quay tr li ch c.
c bit l khi gp nhng ngi cn s gip , Y Y s c gng ht mnh gip
i phong, thm ch c khi cn vt ra ngoi kh nng ca mnh. Nhng lc nh th,
chng ti bn ni vi con, gip ngi khc cng phi lng sc mnh.

2. Khng th thiu nhng hnh ng, c chi lirong thin

Vo mt m 200 nm trc, c mt ngi tr tui v cng dam m m nhc i trn
ng ph Vin, o. V nh ngho, khng mua c n piano, hng ngy anh ta phi n
mt trng tiu hc luyn n. Anh ta thch sng tc, nhng kh khn n mc c lc
khng c tin mua giy vit nhng bn nhc ca mnh. Lc ny, trn ng tr v nh
anh ta v cng lo lng v sinh k ca mnh. t nhin, anh ta nhn thy bn cnh mt ca
hng bn c c mt cu b qun o rch ri ang rao bn mt cun sch c v mt b
qun o c . Anh ta nhn ra a tr ny tng ht trong lp hc ca anh. S ng cm
ln lao thc gic anh rt ra ng tin duy nht trong ti o mnh mua cun sch .
Anh ta va i va xem cun sch, v pht hin trong c bi th Hoa hng di ca nh
th ln Goethe (1749-1832). Anh ta c to ht ln ny n ln khc, tm hn anh ta m
chm trong th, mt giai iu nh nhng v thn thit bay ra t su thm trong lng anh
ta.
Ngi thanh nin ny chnh l nhc s Schubert (1797-1828), tc phm Hoa hng di
ca ng tr thnh mt ti sn qu bu trong kho tng m nhc th gii. Nhng c bao
nhiu ngi bit rng, s ra i ca bn nhc ny bt ngun t tm lng lng thin ca
ng?
Gieo s lng thin, mi c th gt c hi vng. Mt con ngi c th khng c v

ngoi lm cho nhng ngi khc ngng m, cng c th sng nhng ngy thng thiu
thn, nhng khng c lng long thin, th cng lm cuc i con ngi gp trc
tr v nht nha. Long thin, nhng nhn, khoan dung, thu hiu, thng cm s lm cho
con ngi cm thy s tt p v nim hnh phc trong cuc sng.
em ht ging lng thin gieo vo lng tr, bi dng cho tr phm cht lng thin,
l ci gc r lm ngi.

COI TIT KIM L MT THI QUEN

Vic n mc i li ca tr khng cn phi qu cao cp, cu k; ch cn n no mc
m, sch s gn gng l c.
Ai i bung bt cm y/Do thm mt ht ng cay mun phn. Rt nhiu ngi
khng thc s hiu hm ngha ca cu ca dao ny. Lng ph mt ht cm c g l to tt u?
Nhng, cch suy ngh ny li c th hnh thnh thi quen tiu tin lng ph, khng c k
hoch. Khng trn trng mt ht go th mt bt cm c g qu bu? Lng ph mt ba cm
ngon cng c sao?
Trn thc t, tit kim th hin nhng vic nh nht. Chng ta nht nh phi nhn
thc c rng c c mt ht go, mt git nc, mt s in khng h d dng, u
dng cng sc ca ngi lao ng i li. Ch c tht s hiu c s gian kh ca ngi
lao ng, mi tht s hiu c hm ngha ca t tit kim. y mi l hm ngha thc
s ca cu ca dao trn. Ch c hiu c iu ny, chng ta mi c th bit cn c tit kim.
Rt nhiu ph huynh cho rng iu kin sng ngy nay ci thin rt nhiu, kinh t
x hi cng ngy cng tt hn, nn tr khng cn bit tit kim, cho tr n ngon, mc p,
cha m cng cm thy p mt.
Thc ra, cch ngh ny l sai lm.
Bi v cn c tit kim gip chng ta rn luyn ch, rn luyn phm cht chu kh chu
kh, khng ngng vn ln. l iu kin quan trng thnh cng trong s nghip.
Khng c tinh thn lao ng chm ch, ch phn u v khng s gian lao, n lc vn
ln, th rt kh c th thch ng c vi yu cu ca x hi ang ngy cng cnh tranh
khc lit. Cuc sng gin d c th bi dng phm cht tt p, nng cao cnh gii tinh
thn ca con ngi, nu nh t nh tr hnh thnh thi quen chn ght lao ng, ch
bit chi bi, tiu tin khng bit tic, th rt nguy him.
C mt on kho st ca nc ta sang Nht Bn tham quan mt trong nhng tp
on kinh t ln ca Nht Bn - cng ty Toyota. Mt ngi quan st tinh t khi pht hin ra
trong mi bnh cha nc ca bn cu u t my vin gch, th t ra v cng kinh ngc.
Ngi Nht nhn thy nt mt kinh ngc ca chng ta, lin ci v gii thch: gch
trong l lm gim tc nc chy, tit kim nc. Tit kim l mt nhn t ln
gip cng ty Toyota thnh cng, lun lun hng thnh.
Nguyn th tng c Helmut Kohl, mt ln m tic mi bn b, khi sp kt thc ba

tic, pht hin trong a vn cn mt t nc canh, lin khng do d cm a ln, dng li

lim sch. Nc c s d c th phc hi kinh t rt nhanh sau chin tranh th gii th
hai tr thnh mt cng quc, l bi v hng nghn hng vn ngi dn c u c tinh
thn tit kim ging nh th tng Kohl. Nc c hin nay giu c, nhng h khng
bao gi qun i qu kh.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Cha m phi nhn thc ng n
Cuc sng hin nay ca nhn dn khng ngng c nng cao, ong nhin mi yu
cu ca tr thng c p ng y . Nhng nu vic n, mc, dng ca tr li c
em ra so snh mt cch m qung, th d lm cho tr hnh thnh nhng phm cht khng
tt nh ch bit hng th, thch h vinh... V th cha m phi thng xuyn ging cho tr
o l cn c tit kim.
Cha ti tuy l mt ngi nng dn nhng cng c mt s quan nim gio dc khoa
hc, cha m ging gii cho chng ti rt nhiu o l m cc v ph huynh thi khng
th ging gii c. Ti vn cn nh mt cu m cha thng xuyn ni vi chng ti: Bit
lm khng bng bit tnh. Vic n mc khng lm chng ta ngho i nhng khng bit tnh
ton th s ngho. Cha dng cu ni ny gio dc chng ti va tit kim va phi bit
tnh ton v lp k hoch.

2. Cha m phi ly mnh lm gtrong cho tr

Cha m phi c quan im lao ng r rng, phi yu thch lao ng, tn trng nhn
dn lao ng, trn trng thnh qu lao ng, nghim khc yu cu bn thn phi sng tit
kim gin d. Nhng vic nh trn trng long thc, dng nc, dng in tit kim... u
c th pht huy tc dng lm gong trc mt tr.
Phi khin tr hnh thnh thi quen tit kim t nhng vic nh nht. u tin l trn
phong din s dng choi v cc dng hc tp, khng c php v choi khng
tin dng m vt b, m phi ngh cch xem c sa c khng; ng v vit sai mt ch
m x i c mt t giy; khng c thng xuyn lm gy ngi bt ch; cp sch, hp bt
cn dng c th phi dng, khng c ty tin thay ci mi. Trong cuc sng phi coi
trng s tit kim, v d ra ngoi phi tt n, dng mt chu nc vo nhiu vic, gi gn
qun o... Vic n mc i li ca tr khng cn qu cao cp, cu k, ch cn n no mc m,
sch s gn gng l c.
Ti nh n mt chuyn ti rt h thn:
l mt ngy vo u xun nm 2009, ti khng cn thn lm roi chic ng h
thch anh t trn bn xung t. Sau khi b roi, cho d ti c sa th no, n cng khng
chy, cui cng ti tuyn n t hnh cho n: p n ln ging. Khng ng n li hot
ng.
Ba ngy sau, vo bui ti, ti mun chnh gi thng nht ca tt c cc ng h trong

nh nh ng h my tnh, ng h in thoi... ly thi gian bt u chong trnh thi s

7 gi ti ca i truyn hnh Trung ong lm chun. Ti pht hin ra rng, c ci th nhanh
10 pht, c ci th chm 8 pht. Sau khi chnh chun cc loi ng h, t nhin ti ngh
n chic ng h thch anh my ngy trc lm roi. Ti thy n mi chy n hon 4 gi,
mt ngy chy chm 1 ting ng h, cn dng n lm g? Ti lin qung n vo phng ng.
Con gi Y Y 12 tui ca ti nhanh chng nht n ln, mt rt nghim tc, cht vn ti:
Cha, ti sao cha li i x vi n nh vy?.
Chic ng h hng ny cn gi li lm g?.
Khng sa sao?.
Khng ng sa.
Khng ng sa sao, 25 t mi mua c, b ra 2, 3 t l sa c ri.
Lc ti khng bit ni g, trong lng ngh: Con ni cng c l, chuyn ny con lm.
Na ting sau con gi cm chic ng h thch anh c sa ni vi ti: Con
sa xong ri, ln sau cha khng c nh vy. Ti gt u lia la nh mt a tr mc li.
Ti va thy h thn va thy vui, h thn v nhng hnh vi ca bn thn, vui mng v con
gi ti bit tit kim v hiu bit.

3. Cha m cho tr tin tiu vt hcrp l

Nhng tr tui khc nhau s c nhn thc khc nhau v tin bc v nhng con s,
cho nn khi cho tr tin tiu vt, nn suy xt chn chn v nhu cu ca tr.
Bnh thng nhu cu dng tin v tui t l thun vi nhau, tr cng nh, cho tr
cng t tin, thi gian cho cch nhau cng ngn.. Nhng nhng tr ln hon mi ln c th
cho nhiu hon mt t, ng thi cch 1 tun hoc 2 tun cho tr mt ln.
i vi nhng tr di 5 tui, c th mi ngy cho tr mt s tin tiu vt nh. Hy
suy xt n vn cho tr hc cch tiu tin v hiu c gi tr ca ng tin, phi dy tr
bit tit kim. Cha m nn xy dng cho tr quan nim chnh xc v tin bc.
Cho tr tin tiu vt khng phi l tr lm phin mnh, cng khng phi l bi
thng cho tr. Khi cho tr tin tiu vt nn hng dn tr bit cch s dng v gi n, nh
vy mi c th pht huy tc dng gio dc ca vic cho tr tin tiu vt.
C th p dng phong php cha m l ngn hng pht tin tiu vt, khi mun mua
tr s ngh vi cha m, cha m cng tr i mua, chn hng. Lc ny cha m c th hng
dn tr ghi li cc khon chi tiu, gip tr tiu tin c k hoch.
Cho tr quyn quyt nh, s dng tin tiu vt, khng ch bi dng cho tr khi nim
v nhng con s, bi dng kh nng c lp t ch ca tr, m trong qu trnh s dng

tin tiu vt tr c th xy dng quan nim v gi tr quan.

Nhng tr khng c kinh nghim chi tiu s khng bit t khng ch bn thn, s c
thi quen da dm khi pht sinh tnh hung. Nu cha m p ng mi yu cu ca tr, tr
s d c thi quen tiu xi hoang ph; cn nu ph huynh qu nghim khc khng ch vic
tiu tin ca tr, th c th khin tr tr nn cn trng qu mc, hnh vi bo th, thiu kh
nng t lp. V vy, bt lun tr ln hay nh, bt lun s tin y nhiu hay t, cha m u
phi nh r mt nguyn tc: T nh phi bi dng cho tr khi nim chi tiu tit kim,
tiu pha c k hoch v bit tch ly. Nh vy s gip tr c k hoch s dng tin bc, qun
l tin mt cch hp l trong toiig lai.
Chng ti xng vic gio dc tr tit kim, tr lm nhng vic nh trong kh
nng ca tr, khng c lng ph mt xu, mc ch khng phi l tr lao ng lm giu
cho gia nh, m l cho tr hnh thnh thi quen lao ng, thi quen tit kim ngay t nh,
t rn luyn, hnh thnh nhng phm cht o c tt tr, gip tr sau ny pht trin
tt hon, c tong lai v c tin sng ln.

TINH THN TRCH NHIM L CI Gc CA

MT CON NGI
Thi ca mt con ngi quyt nh s thnh cng ca con ngi y trong s
nghip; tinh thn trch nhim ca cha m quyt nh tong lai a con ca h.
Ti vn nh b phim Cng cha i hc k v mt cu chuyn c thc:
Thch Oa l mt em b vng ni, m mt sm, hon cnh gia nh v cng kh khn.
Thch Oa c i hc, ch gi ca em phi thi hc, i ly chng, dng s tin snh l
ca nh trai lm tin hc ph cho Thch Oa. C gio ca Thch Oa rt qu a tr thng
minh chu kh ny, v rt nhiu ln ng tin ng hc ph cho Thch Oa. Tt c nhng
iu ny l thc y Thch Oa khc phc mi kh khn, chm ch hc tp. Thch Oa
ginh c gii qun qun trong cuc thi Olympic ha hc ton quc. Khi cu b thi vo
trng i hc S phm tnh vi thnh tch xut sc, th ngi cha b trng gi nm lit
ging. Mt Thch Oa kin cng t chi s gip ca b con hng xm, a ra mt
quyt nh lm mi ngi v cng ngc nhin: cng cha ln lng, vo thnh ph hc...
Tnh tit cu chuyn rt on gin, rt nhiu ngi xem xong roi l, ti cng v cng
xc ng. Ti cm ng trc tnh cha con su nng, trc tinh thn kin quyt qu cm
ca cu thiu nin, v trc tinh thn trch nhim v cng ln lao ca cu b Thch Oa. Ti
bt gic t hi: Nhng ngi trng thnh nh chng ta, nhng ph huynh nh chng
ta, c y tinh thn trch nhim hay khng?
Ci gi l tinh thn trch nhim l ch thc, tnh cm v tm nim ca bn thn phi
c trch nhim vi bn thn mnh v ngi khc, vi gia nh v tp th, vi t nc v x
hi; v thi t gic tong ng vi n. Cho nn ch cn bn l con ngi ca x hi, bn
phi lun lun th hin tinh thn trch nhim ca bn i vi mi ngi.

Trch nhim chnh l nhng vic bn nn lm, l nhng nhim v cn phi m

nhim, hon thnh s mnh nn hon thnh, lm tt cng vic cn lm tt. Trch nhim l
gi tr quan m mi con ngi cn phi c, l t cht c bn cn c ca mi cng dn, mi
v ph huynh. V s thc tin chng minh, mt ngi c tinh thn trch nhim cao th
lun lun c gng lm vic ht mnh.
Mt ph huynh c tinh thn trch nhim cao, lun trn y tnh yu, ton tm ton
thc hin vic nui dy con ci. Thi ca mt ngi quyt nh s thnh cng ca ngi
trong s nghip, tinh thn trch nhim ca cha m quyt nh tng lai con ci ca h.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. x c nh r tm quan trng ca trch nhim
Ti vn nh mt cu ni ca nh tm l hc ngi c Erich Fromm (1900-1980):
Trch nhim khng phi l mt ngha v ngoi lc p buc chng ta lm, m n l phn
ng ca ti i vi nhng vic mnh quan tm. Nu mt con ngi lun ly mnh lm
trung tm, khng quan tm n con ngi v s vt xung quanh, nh vy th anh ta thiu
tinh thn trch nhim c bn. M mt con ngi thiu o c tnh cm, thiu tinh thn
trch nhim, th s khng nhn c s quan tm ca ngi khc, cng khng th hp tc
chn thnh vi ngi khc, cng khng th thch ng vi x hi tng lai. Ch khi no bn
thc s nhn thc c tm quan trng ca hai ch trch nhim, bn mi lun c gng
bi dng tinh thn trch nhim ca mnh.
Lm ph huynh chng ta phi ng thi m nhn vai tr gia nh v vai tr x hi,
cng c ngha l va c trch nhim vi cng vic, va c trch nhim vi gia nh. Hin
nay c mt s ngi khng c trch nhim vi cng vic, ch lm qua loa cho xong, n
thng lnh lng l xong vic. Nhng ngi ny cm thy mnh rt thng minh. Thc ra h
ang la di chnh bn thn mnh. H tng rng la di gim c v ng ch, c th kim
li v mnh, nhng thc ra iu m h la di chnh l tui thanh xun v sinh mnh ca
bn thn. Cng c mt s ngi khng c trch nhim vi gia nh, c ngy ung ru,
nh bc, khng phng dng cha m gi, khng gio dc con ci, ri ngh rng sng nh
th l thoi mi, nhng thc ra ch l cuc sng ca mt ci xc khng hn.
Tinh thn trch nhim cn th hin trong vic chu trch nhim vi hnh vi ca bn
thn trong qu trnh giao tip vi ngi khc; khi mc li c th ch ng nhn trch
nhim ca bn thn, ng thi ch ng b p chuc li ca mnh...
C mt cu chuyn nh sau:
Mt bui ti sau khi tr v nh, c gio Vng ly ra mt t tin gi 10 0 t, y l tin
sch ph huynh ng. Con gi ca c rt tc gin, bo c tra xem l ca ai. C Vng ni
vi con khng tra ra, tin c ng b vo ri. C t tin ny trn bn. Sng dy, con
gi c cng tc gin. ng vo hm cng l hm trng hc thu tin sch, c b lin li
dng lc m khng ch t tin gi vo trong cp sch. n trng hc, li dng lc
c gio bn rn thu tin sch, c b lin a t tin gi vo tay c gio. Lc c b v
cng c .

Bui ti, sau khi c Vng tan lm tr v nh pht hin t tin gi khng cn na, lin
hi chng, chng c ni khng cm. C truy hi mt hi lu, con gi mi ni cho c bit s
vic, li cn c ni: Con gip m ly li 100 t. Lc c Vng lin ni: Con i,
con sai ri, chng ta khng th lm nhng vic khng thnh tht nh vy. M mt 100 t,
nhng con th mt ch tn. Con phi nh k, tin c th kim nh lao ng, nhng ch tn
th tn bao nhiu tin cng khng mua c. M cho con 100 t, ngy mai con tr cho c
gio v phi dng cm nhn li vi c.
Ngy hm sau, c b tr tin cho c gio, ng thi thnh khn ni vi c: Tha c, c
ng ni chuyn ny vi cc bn, h s ngh em l a tr h. C gio ni: Khng, nu
nh ngy hm nay em khng lm nh vy th em mi l mt a tr h, v by gi, c phi
ni vi cc bn em l mt a tr thnh tht. Nh vy o c tt p cm r vng
chc trong tm hn c con gi b nh ca c gio Vng.
Rt nhiu ph huynh yu cu tr phi pht trin ton din, phi tu ch tr thnh nh
khoa hc, nh ngh thut, hay doanh nhn, m coi thng vic bi dng nhng tiu
chun quy tc c bn tr lm ngi. Khi khng th tr thnh cc nh ny, cha m v
con ci u s cm thy l tng b dp tt, khng c tng lai. Nhng a tr ln ln trong
mi trng nh vy, thng thiu l tng, khng c hoi bo, ch bit tnh ton thit hn,
thm ch lng y th hn, rt kh c th sng ha thun vi ngi khc.

2. Phi coi trng vic nh

Li rn dy ca ngi xa T nh thy ln v cng chnh xc trong trng hp ny.
Thc ra trong cuc sng c rt nhiu vic nh c th th hin mt con ngi c tinh thn
trch nhim hay khng. V d nh sang ng ba bi, thch h vinh, ni khng gi li...
Tinh thn trch nhim c th th hin trong cng vic hng ngy, ch cn bn c tinh
thn trch nhim, bn s lun cn thn, nghim tc, chm ch lm vic. Tinh thn trch
nhim lun l nhn t c bn nht thnh cng. Thi lm vic thng quan trng hn
bn thn cng vic. Mi ngi thng ni say m l ngi thy tt nht. Say m s khng
dy bn iu g nhng n th hin r thi i vi cng vic ca bn, thi ny c th
mang li cho bn rt nhiu li ch.
C mt cu chuyn nh sau:
Mt cng ty mun ct gim bin ch, cng b danh sch nhng ngi phi thi vic,
trong c Tiu Phng v Tiu Yn. Theo quy nh mt thng sau th h phi ngh vic.
Hm , nh mt mi ngi nhn hai c u e d, khng dm ni mt cu, bi chuyn ny
ln u ai cng u kh c th chp nhn c. Ngy hm sau khi i lm, Tiu Phng
trong lng vn rt phn n, tm trng vn rt kch ng, khng th lm c vic g, lc th
tm ng nghip khc lc tm s, lc th tm ch nhim minh oan, nhng cng vic
hng ngy ca c nh t hp cm, gi vn kin, nhn vn kin... c u gc sang mt bn,
ngi khc nh phi lm thay c.
Nhng Tiu Yn, sau khi khc mt m, bun th bun, nhng cn mt thng na mi
ngh vic, cng vic khng th khng lm. Th l c lng l m my tnh, tip tc lm vic.

Cc ng nghip bit c sp ngh vic, ngi khng dm giao vic cho c. C ch ng

cho hi mi ngi v ly vic v lm. C ni: L phc khng phi l ha, l ha khng
trnh ni, d sao cng nh vy, chi bng chm ch lm ht thng ny, sau ny mun lm
cho mi ngi cng khng c c hi na. Th l ng nghip li ging nh trc y,
Tiu Yn nhanh nh ci ny!, Tiu Yn nhanh gi ci ny i!. Tiu Yn lun mm vng
d, chm ch lm vic, ai gi l n, lm ht cng v v trch nhim ca bn thn.
Mt thng sau, Tiu Phng phi thi vic theo quy nh, nhng tn ca Tiu Yn
khng cn c trong danh sch gim bin ch. Ch nhim tuyn b li ca sp tng trc
mt mi ngi: V tr ca Tiu Yn khng ai c th thay th c, cng ty lun rt coi
trng nhng nhn vin nh Tiu Yn!.
Tiu Phng phi ngh vic, ti sao Tiu Yn li c gi li? Chnh thc trch
nhim to ln vi cng vic cho Tiu Yn c hi.

3. Phi bit cch dng cc tm ging trch nhim

Khi c danh ngn v cc cu chuyn v nhng con ngi v i, chng ta xut xoa, v
nhn ni tht l ng. Nhng chng ta phi bit, thnh cng ca bt k v nhn no u
c xy dng trn c s mt tm nim kin nh, mt tinh thn trch nhim ln lao.
C mt cu chuyn nh th ny:
Trong mt v m tu trn bin, 8 ngi may mn sng st tp hp trn mt chic
thuyn cu sinh, lnh nh trn bin 8 ngy, v ch c na chai nc khong. Mi ngi
u nhn chm chm vo chai nc khong , v u mun ung n ngay lp tc. Thuyn
trng nh phi cm mt cy sng di canh chng na chai nc ny. Ngi i din vi
thuyn trng l mt ngi n ng hn 50 tui b hi, ng ta nhn chm chm vo chai
nc, dng nh ang chun b lao vo ung sch bnh nc cu mng .
Trong giy lt khi thuyn trng ng gt, ngi n ng hi t nhin lao n, cm
chai nc ln nh ung, thuyn trng git mnh tnh dy cm sng ln, cha vo mt
ngi n ng v ra lnh: xung, nu khng ti s n sng!. Ngi n ng nh phi
nc xung. V thuyn trng li t u sng ln np chai nc, nhn chm chm vo
ngi n ng, nhng nh mt ca ngi n ng vn khng ri khi na chai nc c th
quyt nh vn mnh ca rt nhiu ngi. Sau , thuyn trng cng khng gng ni.
Trong khonh khc sp hn m, thuyn trng nm cy sng vo tay ngi n ng hi,
ng thi ni mt cu: Anh trng i!.
Khi sng trong tay ca ngi n ng tng mun ung ht na chai nc , ng ta
li cm thy mnh v cng v i. Trong 4 ngy tip theo, ng ta lun tn tm trng na chai
nc cn li, cch 2 ting li cho mi ngi ung hai git nc. n ngy th 4 sau khi h
c cu sng, trong chai nc ch cn li mt t nc di y, 8 ngi bn h t tn
cho s nc cn li l Nc thnh.
Cu chuyn trn c trch ra t cun sch Bi dng mt con ngi ch thc ca tc
gi ng Tin V. y l mt cu chuyn rt hay v tinh thn trch nhim. N cho thy

rng khi mt ngi c giao cho trng trch nng n, tm hn anh ta s c nhng thay
i k diu, s thy bn thn c gi tr, s thy s quan trng ca trch nhim, s tr thnh
ngi c k lut, ch ng v tch cc! Cho nn, nu nh bn l nhng ngi cha ngi m
sng sut, t by gi hy bt u con bn gnh vc trch nhim.
Trn th gii ny, mt ngi nh b hay mt ngi v i u phi c trch nhim nh
nhau, y l mt chn l vnh vin khng bao gi thay i. Lm ngi th phi c trch
nhim, y l nguyn tc lm ngi c bn ca chng ta.
L mt ph huynh c trch nhim, bn s c mt a con thnh cng!

NGI CHA TT PHI KHNG NGNG PHN

U
Mt ph huynh thiu l tng, hoi bo, khng c tinh thn trch nhim v ch tin
th, th khng th l tm gong cho tr.
Trong cuc i ca mnh, mi con ngi lun tip nhn s gio dc trn ba phong
din: gio dc gia nh, gio dc nh trng v gio dc x hi. Gio dc gia nh l hnh
thc gio dc sm nht v c nh hng lu di nht vi mi ngi. Trong qu trnh
trng thnh ca tr, gio dc gia nh c tc dng v cng quan trng.
Dy d tr thc tl dy tr sng th no, lm ngi th no. Khi chng ta gio dc tr
nn lm th no, th phi ch xem bn thn chng ta c thc hin c nhng o l
chng ta ni vi tr khng. Tr cng bit quan st, chng s hc cch sng t chng ta. C
lc tr lm bi tp mt, ngng u ln thy chng ta ang choi bi, ang ung ru, ang
tn gu, th ch hc tp ca tr s b gim st; nu nh tr nhn thy cha m vn ang bn
rn vi cng vic, bn rn hc tp nng cao bn thn, bn rn lao ng; tr cng s bit
trn trng thi gian hc tp ca mnh.
C ph huynh b vic thc tr hc tp tt hon. Nhng kt qu l, tr cng t ra tiu
cc, li bing, bi vic ph huynh b vic nu ra mt tm gong sng khng tch cc
cho tr. Nu nh ph huynh cho tr nhn thy cha m cho d ln tui, trch nhim cuc
sng v cng vic vn v cng nng n, nhng cha m vn lun c tinh thn tin th, th tr
cng c c s gi t trong .
Ngi lm cha m nn c l tng, trch nhim, ch tin th. L tng, hoi bo chnh
l hi vng v mt tong lai tt p, l phong hng tin ln, l mc tiu phn u ca
mt con ngi, cng l ng lc gip con ngi von ln. Mt ph huynh thiu l tng,
hoi bo, khng c tinh thn trch nhim v ch tin th, s khng th l mt tm gong tt
cho tr. Con ci h v bn thn h lun cm thy m h v khng tm thy gi tr nhn sinh
ca bn thn, cng d dng hi lng vi cuc sng hin ti, v th m mt i ng lc sng
to, khng c ch tin th.
Thc ra t xa n nay tt c nhng v nhn c cng hin cho nhn loi, c ai m
khng c nhng hoi bo cao xa ngay t nh? Thng thng, ngi c hoi bo ln lao u

l ngi c tinh thn trch nhim v c ch tin th. Nu nh mt a tr ngay t nh

nhn thu hng trn, iu ni ln s tht bi ca gio dc v s bi ai ca c x hi.
Trng Giang sng sau x sng trc, th h sau s gii hon th h trc. Tuy s pht
trin ca x hi khng phi l mt ng thng, nhng xu th chung nn l nh th.
Tinh thn tin th l linh hn ca mt dn tc, l ng lc v bin mt quc gia
pht trin thnh vng. X hi pht trin, t nc giu mnh, dn tc tin b, cn mi
ngi phi c tinh thn tin th. Cha m phi c tinh thn tin th mi c th dy tr ham
hc von ln.
Nh gio dc ngi Lin X (c) Vasyl Sukhomlynsky cho rng, hc tp l mt hnh
thc lao ng tr c, v c im ca vic lao ng tr c l ngi lao ng bt buc phi
trng thi ch ng mi c th hc tp tt. Nu khng c tinh thn ch ng tin th, tr s
khng th hc tp tt c. Trong iu kin kinh t th trng, nu chng ta khng bi
dng tr c tinh thn ch ng tin th, th tong lai tr khng th thnh cng trong cuc
sng. Khng c tinh thn ch ng sng to, ng ngha vi vic tr khng c hng th vi
cuc sng, khng c hng th vi cuc i, khng c hng th vi bn thn, khng c
hng th vi tt c, tinh thn lun r, nh vy th gii tinh thn ca tr khng th trng
thnh c.
V th, cha m, phi lun lun c tinh thn tin th, lun lun th hin tinh thn cu
tin, l mt tm gong tt cho tr. Cha m cng ang hc tp, ang tin b! lm cho tr
hiu c vic hc tp nhng tri thc mi, khng ngng tin b l vic theo chng ta sut
i.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. Phi c tnh thn khng s* tht hi
iu ny gm hai ni dung, mt l c v tr tch cc von ln, hai l ng vin tr
khng s kh khn. Phi gio dc tr: trong qu trnh tch cc von ln, phi chun b i
mt vi tht bi. Con ngi khng th lun lun thnh cng, nhng phi bit i ra t s
tht bi, chy trn s tht bi ng ngha vi vic t b kh nng thnh cng. Lm bt c
vic g, ch cn n lc lm, khng s tht bi, th s c hi vng thnh cng.
C mt cu chuyn nh sau:
Mt con la b roi xung mt chic ging cn m mi ngi ang chun b lp. Ging
rt su, con la li rt gi, mi ngi ngh mi cch cng khng th ko con la ln
c, cho d con la ku cu thm thit. Bt c d, mi ngi nh phi chn sng n.
Khi xng t u tin c ht xung ging, con la ku to hon, r rng n hiu c
ca con ngi. Nhng khi xng t th hai c ht xung ging, th con la li yn lng
mt cch k l. Mi ngi pht hin ra, sau mi xng t ht xung ging, con la u c
gng lm rt ht t trn lng xung ri gim ln, v n ngy cng leo cao hon mt cht.
Con ngi khng ngng t xung ging, con la cng khng ngng c gng gi ht t
xung ri gim ln t. C nh vy, con la dn dn ln cao hon, cui cng n bc ra
khi chic ging trong nh mt v cng kinh ngc ca mi ngi.

Nu nh by gi, bn cng ang trong chic ging kh , ting ku cu thm thit

ca bn c th ch c p li bng nhng xng t mun chn sng bn, th b quyt
bn thot khi ng cng chnh l c gng gi ht t trn ngi xung, lm cho t tr
thnh bc thang ca mnh.
Li c mt cu chuyn khc:
Sau con ma, mt con nhn kh khn b ln bc tng v vi mng nhn rch
nt ca mnh. V mt tng t, khi n b n mt cao nht nh, n lin b roi xung,
n li b li ht ln ny n ln khc, v b roi xung ht ln ny n ln khc.
Ngi u tin nhn thy con nhn, anh ta th di, t lm bm: i ti chng ging
con nhn ny sao? Sut ngy bn rn m cng khng thu c li ch g. Th l, anh ta
dn dn mt i ch.
Ngi th hai nhn thy lin ni: Con nhn ny tht l ngu xun, ti sao khng b ln
nhng ch kh bn cnh? Sau ny nht nh mnh s khng ngu xun ging con nhn .
Thl, anh ta dn dn tr nn thng minh.
Ngi th ba nhn thy, anh ta ngay lp tc cm ng bi tinh thn khng s tht bi
ca con nhn. Th l anh ta tr nn kin cng.
Hai cu chuyn trn dy cho chng ta cch i mt vi th thch m khng nn ch,
lun c tinh thn tch cc von ln.
2 . Dm mo him
i vi nhiu vic, tht bi hay thnh cng ch trong gang tc. Ci chnh l bn c dm
vt qua bc ny khng. Trn trnh tht bi chnh l k th ca thnh cng, s tm ti
nhng s vt mi lun i hi phi c can m gnh chu nguy him khi phm sai lm. Nh
vt l hc ngi c Marx Planck (1858-1947) l ngi u tin a ra thuyt lng t,
y l mt pht hin mang tnh cch mng, nhng do nht nht, ng khng pht trin
n ln thnh l lun lng t, m trong mt thi gian di c thi nghi ng l lun ca
bn thn ng thi lun c gng iu ha s mu thun gia thuyt lng t vi vt l
hc c in. ng tng ni vi con trai: Cha tng cm thy cha c nhng pht hin
quan trng c th snh vai vi pht hin ca Newton, nhng cng c th s chng minh l
cha v cng sai m. Khi i mt vi s la chn ny, ng li bc. Khi phn tch thi
ca chnh bn thn mnh ng ni: Vic m ti lm c th gi on gin l hnh ng
c n c ng v khng. Bn tnh ti vn thch s yn n, khng mun tin hnh bt k s
mo him no.
im yu nhn cch ny ca Planck lm cho ng t b thnh cng ln hon rt
nhiu. Kark Mark (1818-1883) tng ch ra r rng: Li vo ca khoa hc cng ging nh
li vo a ngc, nht nh phi ra yu cu sau: y t chi tt c s do d, bt k s
nht nht s hi no u v ch. Cho nn, trong qu trnh theo ui, t c mt
thnh tch no , thc dng cm i mt vi kh khn l iu khng th thiu c.

Cc bc cha m nn c gng bi dng cho tr tinh thn mo him, dy tr khng s

kh khn, ch cn nhn thy kh nng ca thnh cng th khng c t b n lc. Nhng
trong nn gio dc hin nay, rt nhiu cha m nhn mnh gio dc khng sai lm . Quan
nim gio dc ny nhn mnh qu mc tnh chnh xc, khng cho php tr sai. Khin tr
khi theo ui tnh chnh xc mt cch phin din, th cng mt i kht vng tm ti. Bi v
rt nhiu s tm ti u khng c g chc chn, khng lm nhng vic khng chc chn
lm tr khng dm sng to.
V d, khi tr gii mt bi ton, tr c th vn dng cch gii ging nh c gio ging,
tr li cu hi mt cch chnh xc. C th tr s pht hin ra cch gii khc vi c gio,
nhng tr khng chc chn v chnh xc ca cch gii ny. Nu nh cch gii ny sai, tr
s b cha m trch mng. Nh vy, lm cha m khng nn dng mc im 10 0 nh gi
vic hc tp ca tr, m phi nhn vo tinh thn dm tm ti ca tr. Thc ra, khc bit ln
nht gia nhng ngi thnh cng v nhng ngi bnh thng chnh l tinh thn dm
mo him.

L MT NGI CHA C LI NI I I VI
VIC LM
Nu ngi cha khng th ni c lm c, ph v thong lng vi tr, p ng
yu cu khng hp l ca tr, tr s ngh: Ch cn mnh khc, kin tr yu cu ca mnh,
cha s p ng.
ng sau nhng a tr c t cht cao, nht nh l nhng ngi cha ngi m c t
cht cao. Nhng cha m khng c t cht cao, s gp phi kh khn v tr ngi khi mun
bi dng nn nhng a tr c t cht cao. Chng ta phi nng cao t cht ca cha m,
bi v t cht ca cha m quyt nh tong lai ca tr.
Khng T ni: C gi ngn chi bt xut, s cung chi bt i d. ngha ca cu ny l:
Ngi xa khng d dng ni ra mi iu, bi v h cho rng ni ra m khng lm c l
mt iu s nhc. Trong cuc sng, chng ta cng nn ging nh ngi xa, trc khi ni
ra phi suy ngh thn trng, khng th ngh ci g th ni ci . Hon na nhng iu ni ra
bn phi lm c. Nu nh bn khng th lm c, th khng nn ty tin ni ra.
Trong cuc sng hng ngy, chng ta thng xuyn thy mt s ngi thc hin c
nhng li ha ca bn thn mnh, nhng li c mt s ngi ni li qun li. Thc ra, li
ni ca nhng ngi ny u l gi, h khng th lm c. ong nhin chng ta nn hc
tp theo nhng ngi thuc nhm u tin, hc tp h cch ni c lm c, lm mt
con ngi lm trn bn phn ca mnh. i vi ngi thn v bn b th ni c phi lm
c, c bit l i vi nhng a con cha trng thnh ca chng ta.
Cha oi, con vn mun n kem, cha cho con mt ci na. a tr bt u vi vnh
ngi cha. Khng c! Ni ri ch c n mt ci, ngi cha cau my ni. Con vn
mun n!, a tr ngi bt xung t, ln ra n v. Nu nh ngi cha khng th ni c
lm c, li cho tr mt ci kem hoc dng choi, n ngon khc thay th kem:
Thi, ngy mai cha a con i mua chic t m con thch c khng?, ph v

thng lng vi tr, p ng yu cu khng hp l ca tr, tr s ngh: Ch cn mnh khc,

kin tr yu cu ca mnh, cha s p ng.
Sau ny, tr s nm c nhc im ni c nhng khng lm c ca cha, cng
ngy cng t ra bng bnh.
V d trn trn thc t cng chnh l th hin hnh vi ni c khng lm c, l biu
hin nhu nhc, khng c nguyn tc ca ngi cha. Tr s pht hin ra khc n v l mt
phng php tt ngi cha tha mn yu cu ca tr. Sau ny, tr vn s dng phng
php ny i ngi cha tha mn mi yu cu ca mnh. Cch lm thng minh nht ca
ngi cha lc ny l ni r o l, lm mi vic nh giao hn t trc. Ngi cha nh
vy mi thc s l ngi ni c lm c.
Bnh thng khi i x vi ngi khc chng ta cng phi nh vy, khng ha th
thi, nhng khi ha nht nh phi thc hin. Trng hp i phng c yu cu qu
cao, chng ta c th t chi mt cch kho lo.
Theo nh iu tra, trong gio dc gia nh, hin tng ni c lm c ny khng
ph bin, nhng li ha ca cha m thng thng bin thnh chi phiu khng. C ba
nguyn nhn c bn: Mt l, mt s ph huynh ch thun mm ni ra cho vui, hon ton
khng nh thc hin; hai l, mt s ph huynh cm thy con mnh nhanh chng qun i
nhng li ha ca cha m; ba l, mt s ph huynh thc s rt bn, khng th dnh thi
gian i cng tr, hoc l v vn ti chnh khng c kh nng thc hin li ha ca mnh.
Nhng cha m phi bit rng, cch lm k chi phiu khng ty tin ny ca cha m khng
h c li cho s trng thnh ca tr.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1 . Phi tn trng tr
Ch cn kt qu thi ca con nm trong tp 10 ca lp, cha s mua xe mi cho con!.
i con thi vo trng chuyn ca thnh ph, m s cho con i du lch Hn
Quc!.
Con c 100 im cha s thng con 100 t!.

Tr tuy nh nhng tr l mt c th c lp hon chnh. Tr c t tng ring ca

mnh, c th phn bit mt s iu phi tri. Tr thng lun lun nh nhng s vic m
cha m ha vi tr. Cha m phi tn trng tr nh mt ngi bn ca mnh. Nhng vic
ha vi tr th phi lm c, nu nh khng thc hin c, nn kp thi gii thch cho
tr, xin li tr, lm cho tr c cm gic c tn trng, lm cho tm hn b nh ca tr
khng b tn thng.
Mt hm con gi Y Y 5 tui ca ti mun i vn th. V ti ang ngi trc my tnh

bn rn lm vic, khng ngng u ln v ni: Hm nay m bn, cui tun sau m a con
i. Con gi ngoan ca ti khng ni g na. n ch nht, v ti vn bn khng dt ra
c, v qun l i ha vi con gi t tun trc. Con gi ti li nhc n vic i vn th
mt ln na, nhn vo thi gian biu lm vic kn mt, v ti ch c th ni: Tun sau vy.
Kt qu l li li ht ln ny n ln khc, vn khng thc hin c.
Cui cng, khi con gi ti nghe thy li ha Tun sau m a con i vn th, lin
ni mt cch bt mn: M ch ni di thi, m ni m khng thc hin, m khng phi l
ngi thnh tht!. V ti nghe xong v cng ngc nhin, vi vng b ht mi cng vic,
a con gi i vn th, thc hin li ha c y ha t rt lu. Sau s vic v ti ni vi
ti, vn d c y khng thc s mun a con i vn th choi, ni tun sau a con i ch
l mt cch tr hon, trong lng ngh con gi s khng nh vic ny. Khng ng con gi li
nh k li ha ca c y, lun lun i c y thc hin li ha. Con gi ti dy cho v ti
mt bi hc: S giao lu gia ngi ln vi nhau coi trng ch tn, i vi tr cng phi
ni l lm, khng th nut li.

2. Phi l tm giromg ca tr
Cha m ni i i vi lm l nhn t quan trng xc lp v tr ch o v uy quyn ca
cha m trong lng tr. Nu cha m thng xuyn ni di tr, lu dn s lm tr mt i s
tn nhim i vi cha m. Hai bn khng c s tn nhim, th ni g n tnh hiu qu trong
vic gio dc?
Hin nay nhng li ha sung nh vy gia cha m v con ci khng h him gp.
Khi tr thc hin c nguyn vng ca cha m, cha m li v nguyn nhn no
khng th thc hin li ha trc y vi tr, tr s nhn nhn v s thnh tht v ch tn
nh th no.
C mt a tr vit trong bi vn ca mnh rng trong bi kim tra gia k, cu b t
c 10 0 im, ngi cha ha mua tng cu b mt chic xe p mi, kt qu l do thiu
tin nn khng mua c cho cu b. Li c mt ln thi cui k, cu b t c 95 im
mn ng vn, m cu b ha cho cu b i n KFC, kt qu li khng thc hin. Cha m oi,
cha m thng gio dc con khng c ni di nhng ti sao cha m li thng xuyn
khng thc hin li ha ca mnh vi con?. y chnh l ting lng ca tr.
Ngh k chng ta s thy li ca cu b trn c mt o l nht nh. Hin nay rt nhiu
cha m v mong mun tr chm ch hc tp, quen vi vic thng xuyn cho tr nhng li
ha. Cng c th cha m ch but mm ni ra, nhng tr th v cng nghim tc. Kt qu
ca vic khng thc hin li ha chnh l dy tr khng gi ch tn, khin tr ngh rng c
th khng cn thc hin li ha vi ngi khc.
Li ha ca cha m i vi tr phi c chng mc, nhng vic khng lm c th
khng c ni khoc; nhng vic khng nn p ng nht nh khng p ng. V d,
nhng vic nh nh n com mc qun o, hoc mt s vic nh trong kh nng ca tr th
tr nn t lm, khng c ha vi tr khi tr lm xong s thng tr ci g.
Cha m khng c d dng a ra li ha vi tr, nhng mt khi ni th phi lm

c. Nu khng th, sau ny tr s khng nghe li bn na. Cu chuyn Si n ri c th

k cho tr nghe nhng khng th lm vi tr.

LY S THNH TN LP THN
Mt ng&i thnh tht c ch tn, t nhin s c nhiu ngi gip , c th ginh
c s tn trng v tnh bn t mi ngi.
Th no gi l thnh tn? Thnh tn chnh l thnh tht gi ch tn. Thnh tht tc l
ni tht, lm nhng vic tht. Gi ch tn chnh l tun th li ha, thc hin li ha.
Dn v tn bt lp, gia v tn bt ha, quc v tn bt hng. Thnh tn l phm tr o
c ca vn ha nhn loi, n l phm cht o c quan trng nht lm ngi, l c s
mt con ngi sinh tn v pht trin trong x hi v cu ni ca mt x hi hi ha.
Thnh tn l b phn cu thnh quan trng khng th thiu c trong nhn cch hon m
ca mt con ngi.
Thnh tn l c s x l mi quan h gia c nhn v x hi, c nhn v c nhn.
Nhng ngy nay, iu vn lun c coi l mt o c truyn thng kinh in ang phi
i mt vi nhng xung t v kho nghim trc y cha tng c, ng thi c xu th
khng ngng pht trin v ko di. Ni rng x hi ang trong cuc khng hong thnh
tn cng khng c g l qu li.
Rt nhiu tr cng khng th trnh khi cuc khng hong ny. Do chu nh hng
ca cc loi nhn t xu, khng t tr c quan nim m nht v thnh tn. Tr khng hiu
nhng li t ra rt hiu, sao chp bi tp, copy lc thi c, ni di, la di thy c v cha m,
ni nhng khng lm, ly mi l do trn hc; khi vi phm k lut th c nhng hnh vi
nh che giu chn tng s vic, thu dt nn nhng li ni di; trc mt cha m thy c
ha rt nhiu ln nhng lun khng thc hin.
Cha m hin nay ch quan tm n thnh tch hc tp ca tr m coi thng vic gio
dc v s thnh tht v ch tn, y l vn tn ti ph bin trong gio dc con ci ca rt
nhiu gia nh. Rt nhiu cha m di s nh hng ca t tng gio dc hc thi, v
mun tr thi vo cc trng im, thi cc trng i hc l tng, nn ch coi trng vic
gio dc tr tu, m coi thng vic gio dc v s thnh tht v ch tn. Tr khng chm
ch hc tp l vn cha m au u nht; im s ca tr l vn cha m quan tm nht.
Vy l, hc tp hng u, thnh tch l s mt cng tr thnh mc tiu duy nht ca tr,
thnh tn hay khng thnh tn cha m u khng quan tm. Thm ch c mt s tr v mun
tha mn nguyn ca cha m, lc thi th chp bi, thi t im km v nh ni di hoc
sa bng im.
Cui thi Tn c mt ngi tn l Qu B, lun lun gi li, uy tn rt cao, rt nhiu
ngi c tnh bn su m vi ng ta. Lc cn lu truyn cu ngn ng: C 100 lng
vng khng bng c mt li ha ca Qu B (y chnh l ngun gc ca cu thnh ng
Li ha ngn vng). Sau ny, ng ta c ti vi Hn Cao T Lu Bang, b treo thng
truy n. Kt qu l nhng ngi bn c ca ng ta khng nhng khng b tin bc m hoc

m cn i din vi nguy him chu di cu tc bo v ng ta, gip ng ta thot nn. Mt

ngi thnh tht c ch tn, t nhin s c nhiu ngi gip , c th ginh c s
tn trng v tnh bn ca mi ngi. Ngc li, nu nh ch ham li lc trc mt m mt
i ch tn vi bn b, b ngoi l c li, nhng thc cht hy hoi danh d ch tn
ca mnh, m iu cn quan trng hon vt cht nhiu. Cho nn, mt ch tn vi bn b,
khng khc g vi vic b da hu nht vng.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Cha m phi dng hnh ng ca mnh lm givong cho tr
C ph huynh dy tr phi chm ch hc tp khng c ham choi, nhng bn thn
mnh li ngy m ngi choi trn bn mt chc; c ph huynh dy tr phi vn minh,
khng c ci nhau, nhng gia cha m li thng xuyn xy ra mu thun, nh mng;
c ph huynh dy tr phi thnh thc khng c ni di, nhng cha m li thng xuyn
lm nhng vic gi di trc mt tr... Nhng a tr c gio dc trong mi trng nh
vy c th thnh tht gi ch tn khng?
C nhiu nhn t nh hng n quan nim v s thnh tht v ch tn ca tr, nhng
trong gia nh ng vai tr v cng quan trng. Gia nh l trng hc u tin ca tr,
gio dc gia nh khng nhng l c s gio dc s thnh tn ca tr, m cn ng vai tr
ch o, nhng nhn t khc u l h tr, b sung. Trng hc v c bit l x hi u c
nhng im khng hon thin, ngoi ra thng c mt s nh hng tiu cc. Nu nh coi
gio dc l mt cuc chin tranh ginh git th h tr, th x hi l chin trng, trng
hc chnh l trn a tuyn u, gia nh li l khu cn c. Nu nh khu cn c c xy
dng vng chi - gio dc gia nh tt, th s bo m v thc y s thng li trong cuc
chin. Cho nn tng cng gio dc lng thnh tn ca tr phi bt u t gia nh, bt u
t chnh cha m.
Cn nh khi Y Y 6 ti, c nh chng ti i choi ph. Lc bt xe l dng th, lc ln xe
ti ch qut hai ci ri bc vo trong, con gi ti ht ln trc mt mi ngi: Cha oi, cha
khng qut th cho con!, Con cn nh, ti gii thch nh nhng. Con cao hn mt
mt ri. Lc ti v ti x u khng , con gi ti li rt kin quyt.
Chng ti cng o, qu nhin con gi cao hn mt mt, th l ti quay li qut th
thm mt ln na. Sau ti v vai con gi v ni: Con gi ln ri. Con l mt a tr
thnh tht.

2. Ch tn chnh l si. dy ni quan h ca ngir. vi. ngi

Tt c cc mi quan h gia con ngi vi nhau u dng ch tn lm c s bt u
v duy tr. Ch tn mt i, mi quan h gia con ngi vi con ngi cng v; khng c
ch tn bn s b ngi khc bi tr trong tt c mi trng hp.
c c mt cu chuyn nh sau: Mt lu hc sinh cho rng, di tu ngm khng
thu v nn thng xuyn trn v. n khi tt nghip, v bn thn khng c ch tn, nn d
thnh tch hc tp c tt n u th anh ta cng khng c cng ty no nhn. Mt nhn

vin ngn hng ni rt r rng: Ti th cho nhng ngi ngho thnh thc bit gi li vay
tin cn hon cho nhng ngi giu, khng c ch tn vay, tuy nhng ngi giu ny c kh
nng tr tin d dng hon.
i vn ho ngi Php Balzac (1799-1850) tng ni: Nu nh bn mun tr thnh
mt con ngi thnh cng, bn nht nh phi coi li ha l tn gio th hai, tun th li
ha nh bo v danh d ca bn. T c th thy, thnh thc gi ch tn c gi tr tim
tng rt to ln.
Hu ht cc nh tm l hc gio dc ca c u cho rng, thi k tr 4, 5 tui l thi k
ch yu nht bi dng gi tr quan v kh nng phn bit phi tri ng sai, 97% phm
cht tnh cch ca tr c hnh thnh trong giai on ny. v th, trong h thng gio dc
thanh thiu nin ca c, gia nh l mi trng quan trng gio dc o c ca con
ngi, cha m l ngi thy o c v lng ca tr. Lut gio dc ca c quy nh r,
cha m c ngha v v trch nhim gio dc tr. Ph huynh c cng rt coi trng vic
to cho tr mt khng kh chn thnh trong gia nh. Cc ph huynh u tun th quy tc
, gio dc tr thnh tht gi ch tn, cha m nht nh phi l tm gong cho tr.
Cng l t nc tht bi trong chin tranh th gii th hai, Nht Bn, vic gio dc
s thnh tn xuyn sut cuc i ca mt con ngi. Trong gia nh, cha m thng xuyn
gio dc tr khng c ni di, n trng lun lun nghe thy hai ch thnh thc,
cng ty hai ch thnh tn l quan nim kinh doanh ph bin. Rt nhiu ni quy cc
trng hc u c hai ch thnh tn, nh khu hiu gio dc ca trng trung hc ng
Kinh l Thnh tht, cn c, nhn i.
Nht Bn, gio dc v s thnh tn khng phi l mt cu ni so rng m n c
qun trit trong cuc sng ca tr trng hc. Cc trng Nht Bn c mn o c,
ni dung ch yu ca mn hc ny l thnh thc, long thin, von ln, cng hin, nhng
nhn, danh d, chnh ngha. Trong cc trng tiu hc Nht Bn, mi ngi u phi c
mt cun s tay v o c, c gi l S ghi chp ca tm lng. Cun s tay o c
ny dng nhng ngn ng d hiu ghi li cc quy phm o c, trong thnh thc l
mt trong nhng ni dung quan trng.
Ph huynh chng ta phi ly hnh ng ca mnh lm gong, tng cng s gio dc
v lng thnh thc i vi tr. Phi bt u t nhng hnh ng nh nht ca bn thn
mnh, dy tr i x vi mi ngi bng tm lng thnh thc, bng hnh ng v li ni
chn thnh, quan tm n mi ngi, ng cm vi ngi khc, lun vui v gip ngi
khc, nghim khc yu cu bn thn ni i i vi lm, khng c ni di. Trn phong
din gio dc gi li, cha m phi lun ng gi, gi ch tn, c tinh thn trch nhim, ni
phi lm, khi mc li phi dng cm nhn trch nhim, bit sa sai, cho tr mt tm gong
chn chnh.

GIO DC BNG HNH NG C sc MNH

V CNG TO LN
Dy tr bng hnh ng s& d c nh hng to ln l bi v gio dc bng hnh ng

c th lm cho ngi hc trc tip c mt v d m phng.

Gio dc bng hnh ng tc l thng qua biu hin t nhin v hnh vi v thi ca
ngi gio dc gy nh hng n ngi khc. Gio dc bng li ni l hnh thc v
cch lm ph bin nht, l qu trnh gio dc mt pha, l s gi m cho tr ch ng tri
nghim, cm nhn th gii, m tr l ngi b ng gin tip tip nhn v t c kinh
nghim.
Bn cht ca vic gio dc bng hnh ng chnh l vic ly mnh lm gong, ch
trng vic dng hnh ng thc t ca bn thn gy nh hng n tr, hiu qu ca
vic gio dc bng hnh ng cao hon rt nhiu so vi vic gio dc bng li ni. Gio dc
bng l i ni c th lm cho tr nhn bit c my nghn ch, hc thuc my trm bi th
c, nm vng mt s k nng tnh ton..., nhng nhng quy phm o c, nhng tnh cm
o c, nhng phm cht ch, nhn sinh quan, gi tr quan v th gii quan c nh
hng mnh m nht i vi s trng thnh ca mt con ngi th khng th thng qua
vic gio dc bng li ni t c, ch c nh hng ngm t hnh ng ca cha m,
thy c mi c th cm r su trong tm hn tr. Cho nn, chng ta ni Gio dc bng
hnh ng quan trng hn gio dc bng li ni.
Ngi thy u tin ca mi ngi ch c th l cha m. Bt lun l khi tr bi b hc
ni, hay tr chp chng bit i, lun lun c tm huyt ca cha m trong . V th, hnh vi
li ni ca cha m c th khc du n su m nht trong tm hn ngy th ca tr. Cha m
khng ch l ngi thy u tin ca tr, m cn l ngi thy sut i ca tr.
Gia nh l x hi thu nh u tin trong qu trnh tr trng thnh. Trong gia nh tr
hc tp, pht trin nhn thc v hnh vi. C ch li ni ca cha m t nhin s tr thnh
i tng tr m phng, i vi tr, tm gng chnh l s ng vin v khch l tt
nht. Mi ngi u rt quen thuc vi on qung co cng ch sau:
Mt ngi m tr d lm vic mt mi c ngy, sau khi i lm v vi vng ra chn
cho ngi m gi ca mnh, con trai ca ch nhn thy, mt lt sau, cu b kh nhc b mt
chu nc n ra chn cho m mnh.
Tuy tnh tit ca on qung co n gin, nhng n bao hm mt o l su sc - gio
dc bng hnh ng c tc dng to ln hn gio dc bng li ni.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Gio dc bng hnh ng c sc mnh v cng to lm
Ku gi hng ngn khu hiu khng bng mt hnh ng c th ca bn thn. Ti tng
c hai cu chuyn nh sau:
Chuyn th nht: 200 nm trc, c mt ngi M tn l Jan as, ngi ny hc rng
ti cao, rt ch trng n vic gio dc bn thn, cng rt coi trng vic gio dc con ci.
Qua 200 nm, gia tc ca ng ta tri qua 8 i, trong , c 13 ngi lm hiu trng
trng i hc, 100 ngi tng lm gio s cc trng i hc, 14 ngi kin lp nn cc

trng i hc v cc trng chuyn mn, 18 ngi tr thnh nh vn, 1 ngi lm ph

tng thng, 2 ngi lm i s, hon 20 ngi l thng ngh s, 18 ngi tr thnh tng
bin tp cc ta son bo. Trong hai thk, khng mt ai b bt gi, t ti hay nhn bt k
hnh pht g.
Cu chuyn th hai: Hon 200 nm trc thnh ph New York, c mt ngi nghin
ru v c bc, khng qun l gio dc con ci. Tnh n thi im ny, gia nh ny cng
tri qua 8 i, trong , hon 200 ngi tr thnh hnh kht v ngi lang thang, c
mt s ngi lu lc cht noi t khch qu ngi. Trong s con chu c 7 ngi b n t
hnh v ti git ngi, hon 300 ngi b mt mng hoc b tn ph v nhng ba tic thc
lon.
T , c th thy, c ch v li ni ca cha m chnh l cun sch gio khoa khng c
ch, nhng thi quen hnh vi, nhng c ch li ni, nhng s tu dng trong cuc sng
hng ngy ca cha m u c tc dng ngm i vi tr.
Tc ng c cu: Gn mc th en, gn n th sng. Tc ng li dy: Tr l ci bng
ca cha m, cha m l tm gong tr soi vo; cha th no con s th ny. C th thy tm
quan trng ca cha m i vi tr. Cho nn, cha m l mc hay l n, sc mnh tm
gong ca cha m l v cng to ln. Th ngh xem, nhng ngi cha, ngi m c ngy
nh mt chc, ung ru, uy tn ca h trong mt tr s nh th no, kh nng thuyt
phc tr ca h s ln n u? Kt qu ong nhin s l tr khng yu thch hc tp v
ham choi.
Gn y, trn mt s phong tin thng tin i chng cng b mt s kt qu iu
tra nghin cu: Theo thng k, khng t gia nh tuy c iu kin sng y , vt dng gia
nh cao cp, nhng li khng h c mi hong ca sch v trong nh. Mt na trong s
nhng gia nh c iu tra khng c phng c sch, thm ch mt phn t s gia nh
ngay c gi sch cng khng c. C cha m ch yu cu tr chm ch hc tp, nhng li
khng yu cu tr n lc von ln, nh vy c c khng? sng trong mi trng gia
nh thiu vn ha nh vy, tr lm sao c th tin b c? Thc ra, trong quy lut trng
thnh ca mt con ngi, s hnh thnh nhn cch, t cht c mi quan h trc tip vi
khng kh gia nh tt p.
Nu nh cha m t do xem phim, bt tr ng ca hc bi, tr c th hc c khng?
Nu nh cha m mi m nh mt chc, choi tr choi, nhng li bt tr chm ch hc tp,
tr lm sao c th nghe theo c? Khng kh gia nh khng tt, s c tc dng xu n
qu trnh trng thnh ca tr.
Mun gio dc tr, ph huynh chng ta phi bit t gio dc bn thn mnh, ly hnh
ng ca bn thn gy nh hng cho tr.

2. Sc mnh ca tm gironig l v cng lim

Trn ng ph, mt ngi cha tr dt cu con trai khong 4, 5 tui i do choi. Cu
con trai mua mt que kem, tin tay vt v que kem ra ng. Ngi cha tr ngay lp tc
dng li, ci xung nht v que kem, cu con trai quay li nhn cha khng ni g. Ngi cha

tay cm v que kem i v pha trc. Cha oi, cha nht n lm g?, cu con trai bn
khon hi. Ngi cha khng ni g tip tc i v pha trc, i c mt on, nhn thy
thng rc, ngi cha vt v que kem vo thng rc, sau nhn cu con trai nh. Cu b
sng mt ln v ni: Cha oi, con bit ri, ln sau con s vt v kem vo thng rc. ng
ri, khng ch l v kem, m cc loi rc khc nh v hoa qu, giy b i, u khng c
vt ba bi, bi n khng nhng nhim mi trng m cn d lm cho ngi khc gim
phi v b ng. Ngi cha ni mt hi di. Cu con trai tin phc gt u lia la.
o c v quy tc x hi, ngi ngi phi tun th. Tr ging nh mt tm la
trng, phi nhn vo vic ph huynh chng ta v hoa ln la hay l b mc n. Nu nh b
mc n, th tm la trng c th b bn do b v ba; nu nh mun v hoa ln , th
ngi cha phi ly mnh lm gong. Cho nn, ngi cha phi ch n li ni v hnh vi
ca mnh, mun bi dng mt th h Tri vinh minh nhc (bit vinh bit nhc), phi bt
u t bn thn mnh, khng ngng nng cao t cht ca bn thn lm tm gong cho tr.
Khng tch tng bc, khng th i c vn dm; khng tch tng dng, khng thnh
bin ln. Th ngh xem ngay c nhng quy tc o c ti thiu nht m con ngi
khng c th lm sao c th m nhn trch nhim gio dc nng n ca mnh i vi th
h sau?
Tr lun lun ch quan st chng ta, chng ta lm g c sc mnh to ln hon rt
nhiu so vi vic chng ta ni g. Chng ta l tm gong thng thn, tr s thnh thc;
chng ta dng tnh yu chm sc tr, tr s yu cuc i, yu th gii; chng ta d dng
tha th, tr s khoan dung; chng ta dng n ci v i mt sng nhn cuc sng, tr s
lc quan; chng ta cm on nhng li chc phc ca ngi khc, tr s bit on; chng ta
sng ha ho, tr s cng ha thun vi mi ngi; chng ta sng c ch tin th, tr s n
lc von ln; chng ta dng cm i mt vi thch thc v tht bi, tr s hc c cch
kin cng sng; hnh vi ca chng ta ging mt anh hng, tr s tr thnh dng s...
Gio dc bng hnh ng s d c nh hng to ln l bi v n c th l mt v d
mu ngi hc m phng bng hnh ng, khi ngi hc gp mt s kin nh vy, t
nhin s lm theo hnh vi v thi quen ca ngi gio dc.

3. Khn ging la ht khng bng hnh ng

Trong qu trnh trng thnh ca tr, mt hnh ng hay mt li ni ca cha m u
c tr nhn bng mt, ghi nh trong lng. Cha m truyn b cho tr t tng g, l mt
tm gong nh th no i vi tr, tr u tip thu mt cch v iu kin. y gi l Khn
ging la ht khng bng hnh ng. Chng ta quan tm chm sc n cha m chng ta
nh th no, tr cng s quan tm chm sc chng ta nh vy.
Ti thng xuyn a v con v qu thm cha m, ong nhin mi ln v u phi
mua cho cha m nhng dng, n m cha m thch, trc khi i cho ng b mt cht
tin.
Ti sng ngoi 27 nm, s ln tr v thm qu l hon 80 ln, ngay c khi ti lm
vic Hi Khu, Trng Khnh, Ty An v Hng Chu, mi nm cng ti thiu v nh mt
ln. Trong thi gian lm vic Trng Xun, hu nh cch mt thng li v qu thm cha

m, c lc qu bn rn, lin bo v a con v qu thm ng b. Cho nn, Y Y lun c tnh

cm su sc vi ng b ni v h hng, ng thi con em tnh yu ca chng ti dnh cho
cha m th hin vi chng ti, lm chng ti cm nhn c tnh yu ca con gi dnh cho
chng ti.
S thc chng minh, cha m c hiu tho vi cha m ca mnh hay khng s nh
hng trc tip n thi ca tr. C mt cp v chng trung nin rt khng hiu tho
vi cha m. H ui cha m ca mnh n trong cn nh nh c nt, mi ba com cho
cha m n nhng thc n tha bng mt chic bt g nh. Mt hm h nhn thy con trai
ca mnh ang c o mt ming g, lin hi cu b c o ci g. Cu b ni: Bt g,
i khi no cha m gi dng cho tin. Lc ny, cp v chng trung nin t nhin tnh ng,
a cha m v nh cng chung sng, vt chic bt g i, cho cha m n nhng n ngon
nht trong nh. Di s nh hng ny, cu con trai cng thay i thi ca mnh i
vi cha m.
Phi tr tri nghim s vui v m tnh thn em n cho mnh trong cuc sng, t
mi c th pht trin nhng hnh vi tt, dn dn hnh thnh thi quen tt. Ti lun lun
gio dc Y Y phi ch n mt s vic nh c th nht, v d nh quan tm n ngi
khc, gip ngi ln lm vic; thng xuyn gi in thoi hi thm ng b; cha m i lm
v rt tr cho cha m ung, m lng cho cha m...
Ngoi vic phi l mt tm gong tt, thi gio dc tr cng l mt hnh thc gio
dc bng hnh ng. C mt s ngi lm cha, c ch li ni v cch i x ca h vi
ngi khc u rt tt, nhng nhng li sai ngay t nh ca tr h khng kp thi un nn,
dung tng nhng hnh vi khng ng mc ca tr, dn n vic khi trng thnh tr
sng khng c quy tc, bung th, bng bnh h n. Thc ra dung tng nhng hnh vi
khng ng chnh l mt sai lm trong vic gio dc bng hnh ng.
S vui mng phn n ca cha m, s phn on gi tr v thi i vi s vt u
biu hin r rng trong hnh ng ca cha m, tr s trc tip hc t . c tnh ca n l
copy ch khng ch on gin l m phng. Tr rt d dng tip nhn ton b hnh vi c ch
thi ca cha m, v tnh copy li m khng bit; cn m phng l thng qua vic hc tp
c thc mi t c.
Bn mun t c ci g nh th no th u tin bn phi trng n nh th y. y
l cu ni ca tin sinh H Thch, mt nh trit hc ni ting. Mt ngi xut thn t nng
dn nh ng T rt tin tng vo iu ny v n rt ph hp vi quan nim nhn qu.
Nu ngi ln thiu thc x hi, mi choi li lao ng, ham h li lc, khng chu hc
tp, nh vy th h sau s nh th no ong nhin c th d on c. V th, mun c
mt kt qu gio dc tt, th phi gio dc bng hnh ng ca bn thn.

C L NN HNG HN
i vi nhng yu cu khng th p ng ca tr, tuyt i khng c p ng.
Cho d tr c kht khao t c iu nh th no, cho d tr go khc m cng
khng th chiu tr.

L l hng hn trong t in gii thch l: L do y , v th m ni chuyn c kh

th; cng chnh l ni c l th t nhin s hng hn.
L l hng hn l mt cm t mi ngi u quen thuc, trong cuc sng thnh
thong cng l l hng hn mt ln, nhung rt t ngi ngh n vic n c mi lin h
nh th no vi gio dc, vi gio dc gia nh, v vi gio dc bng hnh ng. Thc ra n
c mi lin h cht ch vi gio dc, c bit l gio dc bng hnh ng.
Ti sao bn li l l hng hn? Bi v c l, bn s c kh th, nu nh hnh ng ca
bn khng chn chnh, th c l khng? Cho nn mun lm tr tin phc, mun tr thnh
tm gong tt ca tr, mun bi dng ra nhng a con xut sc, th nht nh hnh
ng phi chn chnh.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1 . N i khng vi. nhng yu cu khng hp l
Khi con gi ti 4, 5 tui, lc nh ti Trng Xun. Mt ln con v ti i tu ha
n thnh ph Ct Lm. Lc gn i, v ti chun b cho con rt nhiu n, ung, dn
d con lc ln xe i th n. Con gi ho hng eo chic ba l y n, nh mt ngi
ln, vy tay ni vi m ang ra sc dn d: Tun lnh!, sau vui v ra khi nh cng ti.
Tu ha va i c mt on, nhn vin phc v y xe n i qua. Khi xe y n
ch ti v con gi ngi, con gi i mua t n vt, nhng ti khng ng . Ti ni r
rng vi nhn vin phc v rng ti khng mua, v bo c y i i. Lc ny, nhng ngi
xung quanh ni vo bo ti mua cho con gi. C l vi c s ng tnh to ln ca mi ngi
cho nn Y Y c nm cht n, thch thc ti, khng chu n xung.
Cui cng ti khng chu ni tc gin vi con: xung! Cha ni khng mua l
khng m ua! ng thi ly gi n trong lng con ra t li vo xe. Nhn vin phc v
ni: Cha tng gp ngi cha no nh anh! ri tc gin b i. Con gi v cng tht vng,
a khc. Nhng hnh khch xung quanh li thm du vo la: Anh tht nhn tm,
lm tr au lng nh vy?, y nht nh l b dng, con b thch nh vy, ti sao li
khng mua cho con b?, Mua cho con b mt th an i con b cng c.... Ting
khc ca con gi li cng to hon, va ti thn li va thy mt mt. Ti khng gii thch g
vi nhng ngi xung quanh, cng khng an i con, i con trt ht mi bt mn ra ngoi.
Khi con gi cui cng khng khc na, ti ni: Chng ta ni chuyn nh!. Con mm
mi khng ni g, vn cn ang tm trng. Ti sao con nht nh phi mua nhng mn
?. Con gi vn khng ni g, ti nghim ngh hi li mt ln na. Con ni: Con i v
kht. Thti sao con khng n n ung mang t nh i?. Con gi im lng. M
chun b n cho chng ta, i chng ta c th n; cn chun b c ung cho chng ta
na, chng ta cng s khng b kht. Ti sao chng ta li phi b tin ra mua?. Ti tip tc
hi con, ng thi ly nhng n m v ti chun b ra, nhng ny tuyt i khng
thua km g nhn vin phc v bn. Nhng v khch ngi bn cnh nhn thy nhng th
ny, c ngi gt u ni: ng vy, c ri th khng phi mua na!. Ti nhn con gi, i
phn ng ca con, con b ci u xung khng ni g. Mt lt sau, con ni: Cha oi, con sai

ri. Ting con rt nh nhng ti nghe rt r.

Ti sao khng p ng yu cu ca con, m con vn phi xin li ti? l bi ti c 11
cho nn ti c th kin quyt t chi yu cu khng hp l ca con.
i vi nhng yu cu khng th p ng ca tr, tuyt i khng p ng. Cho d tr
c mong mun t c yu cu nh th no, cho d tr c go khc m cng khng th
chiu tr. Lun lun tha mn yu cu khng hp l ca tr tng l yu tr, thc t l thc
y tr theo ui nhng yu cu khng hp l, c hi ngm n tr.
Mong mun ca con ngi l v bin.
Rt nhiu cha m c nhng cm nhn nh vy. Mi ln a tr i siu th hoc vo cc
ca hng choi, tr thng khng ngt yu cu cha m mua cc loi choi v n...
y l vn khin rt nhiu cha m cm thy au u. Mi ln trc khi a Y Y i siu
th, ti thng ni vi con: Hm nay, cha a con i siu th choi, con c th mua mt
mn m con mun mua nht, gi c trong vng... Con phi ngh k mun mua ci g ri
quyt nh mua, nu nh con i mua nhiu th cha s khng a con i na. Sau khi
nghe xong iu kin ca ti con thng vui v p: Vng, con bit ri .
Trong qu trnh trng thnh ca tr, chng ta phi dy cho tr cch khng ch ham
mun ca bn thn, phi c l l hng hn ni khng vi tr. Tin ca vic ny l cc
bc ph huynh phi c nhng hnh ng chn chnh, l l ca bn phi hp l.

2. Phi kim im bn thn c gy tc ng xu vi. tr hay khng

Trong qu trnh nghin cu v cng tc gio dc gia nh trong nhiu nm, ti thng
xuyn tip xc vi mt s v d phn din, hay chnh l mt s phong php gio dc v
chi tit cuc sng khng hp l ca cha m, s c nh hng xu n phm cht tnh cch
v hnh vi ca tr, nhng bn thn h khng thc c, m cn lun mm gio dc tr
nn th ny, th kia.
V d, c mt b trai hc tiu hc lun mm ni by, thng xuyn bt nt bn n,
thm ch cn khng l php vi gio vin n. Gio vin ch nhim lin lc vi m cu b,
khng ng m cu b li khc lc vi gio vin cu b ny bt l vi m nh th no. Gio
vin ch nhim lao tm kh t gio dc cu b ny phi l php nhng khng c hiu
qu. Mt hm, gio vin ch nhim n thm nh cu b, ngi chy ra m ca n cu b
chnh l cha cu b. Nghe c gio ni nhng nhc im ca cu b, ngi cha lin va
mng cu b, va cm gy ui cu b qut tho: Ai bo my khng chu hc, ai bo my
chi ngi ta, my hc u nhng thi ?. Cu b va chy va tr li: u hc cha
c. Ngi cha khng bit ni g. C gio ch nhim lin hi m cu b u, ngi cha lin
trn mt ni: vn ang trn ging, ng l mt con ln!. C gio ch nhim lin hiu
c nguyn nhn cn bn ti sao cu b khng l php.
Ngi cha s nhc v mnh ngay trc mt con v ngi l, khng n h vic ngi
ngoi ang , tr lm sao c th l php c? Tr lm sao c th nghe li dy d ca
cha? C gio ch nhim ph bnh ngi cha, ngi cha ny cng thc c hnh vi ca

bn thn s gy nh hng khng tt n tr. Dn dn ng bit cch tn trng v, khng

ni li th bo na. Cu b ny cng cng ngy cng l php, cng bt u nghe li dy d
ca cha.
Lm cha m phi nu mt tm gong tt cho tr, khi cha m pht hin ra nhng
nhc im v li lm ca tr, phi tm ra ngun gc ca n, phi kim im xem hnh vi
ca mnh c tc dng xu n tr hay khng, nh vy khi gio dc tr mi c l l. Ngi
cha phi c gng cho tr cch xa hoc t tip xc vi mi trng xu, ng thi phi ly
mnh lm gong, cng tr xy dng thi quen hnh vi vn minh lch s.
Nhng thi quen hnh vi khng tt ca tr u c ngun gc t mi trng xung
quanh, mun lm tr tn trng chng ta, tr thnh mt con ngi vn minh, lch s, l
php, c gio dc; th u tin phi lm sch mi trng xung quanh tr. Gio dc ngi
khc u tin phi gio dc bn thn, nh vy bn mi c th hng hn v y l l khi
gio dc tr.

Chng V
NGI CHA TT L NGON s c
MNH CHO TR
T TIN GIP TR THNH TI
Thng xuyn ly nhc im v thiu st ca con mnh so snh vi u im v
im mnh ca con nh ngi khc, th tr t ti l iu khng trnh khi.
Bill Gates l nhn vt c th gii u bit n, trong thi gian 20 nm ngn ngi, ng ta
c mt khi ti sn khng l, tr thnh ngi giu nht th gii, cng t c thnh
tu to ln lm th gii quan tm.
Sau khi sng lp cng ty phn mm, Bill Gates vit mt bc th cho cha m ca
mnh, trong c on:

Cha m yu qu, cm om cha m! Cha m khng bao gi& ni con km ci hom nhng
a tr khc. Cho d trn mtphomg din no con thc s khng bng h nhumg cha
m lun ni v& con: <
Con , con khng km ci hom bt k a tr no, hy tin vo bn
thn, con l ngi gii nht!. S ng vin nh nh sng mt tri ca cha m khin
con c lng t tin mnh m lm ng lc, gip con dn dn i n thnh cng, b&c n
s huy hong trong cuc i!
Sau khi c xong on ny, ti ngh n mt ngi cha. Phong php gio dc con ci
ca ng ta hon ton tong phn vi ngi cha ca Bill Gates. ng ta thng xuyn em
nhng thiu st ca con ci mnh so snh vi nhng u im ca con nh ngi khc, v
cho rng nh vy c th lm con n lc von ln.
Bn X trong lp con mi ln thi u t im cao hon con, tt c cc mn hc u rt
xut sc, thnh tch lun lun ng u. Nhng thnh tch ca con cha tng vt qua bn
y, con bit ti sao khng? Sau khi tan hc ngi ta v nh lm bi tp, lm bi tp xong li
c sch.
Nhng con tan hc l ln mng choi game, m v bi tp ra cha vit c my ch,
h nghe thy ting ht ca Chu Kit Lun l ngay lp tc nm bt ln bn, chy n trc
mn hnh tivi va ht va nhy, qun lun chuyn lm bi tp. Thi v thnh tch hc
tp ca con km xa ngi ta.

y chnh l phng php gio dc gia nh kiu m chng ta thng thy.

Thng xuyn ly nhc im v thiu st ca con mnh so snh vi u im v
im mnh ca con nh ngi khc, th tr t ti l iu khng trnh khi, tr s cm thy
mnh km ci hn cc bn khc Phng php gio dc so snh nh th ny khng hp l.
Mi a tr u c u im v nhc im ring, khng c so snh chng vi nhau.
Phi c gng pht hin nhng im sng ca tr, ng thi ng vin khch l, lm cho tr
t tin. Phi ni vi tr con l ngi gii nht.
T tin l mt tm th tch cc, l dng kh gip con ngi i mt vi nhng thch
thc trong nhng giai on khc nhau ca cuc i, ch c tin tng bn thn, tn trng
bn thn mi c th tch cc vn ln, dng cm tin v pha trc.
Trong cuc sng, mt ngi t tin nht nh l ngi mnh m, ngi hiu r u
im cng nh nhc im ca mnh, v th t tin pht huy cc u im. Mt ngi c tri
thc, cha chc c th bay xa, nhng mt ngi t tin li c th i khp chn tri gc b.
Chng ta khng kh pht hin ra nhng ngi giu lng t tin c th nm bt thi c,
trn y t tin i mt vi thch thc, ngh mi cch t c thnh cng; cn nhng
ngi khng c lng t tin lun lun li bc trc kh khn th s tht bi trong cuc
sng.
Tm li, bi dng lng t tin ca tr c tc dng quan trng trong cuc i tr. y
cng chnh l t cht tm l cn thit tr thnh ti. Mun lm cho tr c t cht tm l
mnh, u tin phi bi dng cho tr lng t tin.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. N i vi. tr Con rt g
Thi ca cha m i vi tr rt quan trng. S khng nh, ng vin ca cha m, s
lm cho tr v cng t tin. Th ngh xem, nu nh ngay c cha m cng khng cho rng con
mnh lm c th tr phi tm s t tin u?
T khi con gi ti c th t mnh lm vic, cu ni m ti ni vi con nhiu nht l:
Con tht l gii!.
Ti cn thng xuyn ni vi con: Cha tin con c th lm c!.
Cho nn, Y Y ngay t nh thch ni Yn tm i, con lm c! hoc l khi ngi
khc mun gip con b, con b lin kin quyt t chi: Chu t lm c!, mt y v
t tin kin nh.
Rt t khi ti nghe thy con ni nhng li tiu cc nh Con khng th, Con khng
dm hay Con khng bit.

Trn phng din tm l hc v gio dc hc c mt thc nghim ni ting v vn

ny. Thc nghim ny do nh tm l hc ni ting ngi M - gio s Robert Rosenthal
hon thnh.
ng chia mt n chut bch thnh hai nhm, nhm A v nhm B. ng ni vi ngi
nui dng nhm A, chut trong nhm ny rt thng minh; ng thi li ni vi ngi
nui dng nhm B, nhm chut ny c tr tu bnh thng.
My thng sau, v gio s ny tin hnh kim tra cho hai nhm chut vo m cung, v
pht hin ra chut nhm A thc s thng minh hn chut nhm B, chng c th ra khi m
cung v tm thy thc n trc.
Th l Rosenthal ngh hiu ng ny c th xy ra ngi hay khng? ng ta n mt
trng trung hc bnh thng, i vo mt lp bt k, sau khoanh trn tn my hc sinh,
ri ni vi gio vin ca chng rng nhng a tr ny c ch s thng minh rt cao, rt
thng minh.
Mt thi gian sau, gio s li n trng hc ny. K tch xy ra, nhng hc sinh
c ng la chn ra tr thnh nhng hc sinh xut sc trong lp. Lc ny gio s mi
ni vi gio vin ca chng rng bn thn khng hiu bit g v nhng hc sinh ny. iu
ny khin gio vin rt kinh ngc.
Ti sao li xut hin hin tng ny?
Chnh l ma lc thn k ca s k vng pht huy tc dng. Gio s Rosenthal l nh
tm l hc ni ting, rt c uy tn . Cc thy c gio tin tng su sc vo li ni ca ng nn
c k vng tch cc i vi nhng hc sinh m ng chn ra, i x vi chng nh nhng
a tr thng minh; m nhng hc sinh ny cng cm nhn c s k vng ny, cng cho
rng mnh l ngi thng minh, t nng cao lng t tin, nng cao tiu chun yu cu vi
bn thn, cui cng chng tht s tr thnh nhng hc sinh xut sc.
y chnh l Hiu ng Pygmalion ni ting. ng vin con bn, xy p cho chng
lng t tin, k vng ca bn s quyt nh phn ln tng lai ca tr.

2. Kp thi, ng vin v cho tr s t tin

T tin bt ngun t tm l tch cc, t ti bt ngun t tm l tiu cc.
Tm l tch cc ca con ngi mt khi hnh thnh s ging cnh bum gip bn
thnh cng; ngc li, tm l tiu cc ca con ngi mt khi hnh thnh m khng kp
thi loi b, th s nh hng n thnh cng ca bn.
Khi tr lm vic g tht bi, chng ta phi ni vi tr, tht bi l chuyn bnh
thng, khng c nn ch, phi trn y t tin bt u li. Tr s rt nhanh chng xy
dng s t tin di s c v ca chng ta, tr s nh r: Tht bi mt ln khng ng
ngha vi mi mi tht bi.

Khi Y Y ln u tin vt cp, kim tra ting Anh gia k ch t 47 im. Con khc, v
nh trong tm trng bun b cc im.
Ti khng h ph bnh con na cu, ngc li v vai con biu doTLg: Con c 47
im l rt tt ri. iu ny th hin tri thc ca 47 im ny con hon ton nm vng. Th
ngh xem, so snh vi cc bn cng lp, con t hon cc bn 2, 3 tui, m cn hc sau cc bn
mt nm, cc bn c 8o, 90 im, con c 47 im, con khng h km ci hon cc bn.
Hon na, khi cha ln bng con, ngay c 2 ch ci cng khng thuc, con xut sc hon cha
hi nh rt nhiu!. Y Y cui cng lau nc mt v ci.
Trong k thi cui k 3 thng sau, mn ting Anh ca con t 97 im.
Mun tr t tin, u tin ngi cha phi t tin. Rt kh tng tng ra mt ngi cha
khng t tin li bi dng nn mt a tr t tin.
C mt ln, ti v v a Y Y n cng vin Ng Ly H Thm Dong choi. Khi nhn
thy my ngi bn ang choi rt vui v trn my loi dng c th dc leo tro, con cng
mun choi, nhng v ti khng yn tm, khuyn con nn choi nhng tr choi on gin, c
ch s an ton cao. Con gi cu cu ti, ti khuyn v nn p ng yu cu ca con gi.
v ti yn tm v ng vin con gi, ti cng tro ln, cng con gi choi. Ti nhanh
chng tro ln, hon thnh ng tc ri li nhy xung, nhng sau khi con gi leo ln lin
s hi, khng dm tro ln na, ni: Cha oi, mau b con xung. Ti xem xt tnh hnh
xung quanh, xc nh l an ton, khng c vn g lin tr li: Xung lm g, khng
sao, c tro ln i!. Di s ng vin ca ti con gi cui cng cng chin thng kh
khn.
Ti thng xuyn ni vi Y Y, ngi tt nghip tiu hc nh cha lm th no i n
ngy hm nay. Thng qua qu trnh trng thnh gian kh ca ti, con cm nhn c sc
mnh ca ti, cho nn khi lm vic con cng ging ti, lun trn y t tin, khng d dng
t b.
Mt ngi n ng khng t tin th khng phi l mt ngi n ng chn chnh, mt
ngi cha khng t tin th khng phi l mt ngi cha t tiu chun, cng khng th tr
thnh tm gong ca tr, ch khin tr cng thiu t tin, m mt con ngi khng c lng
tin th khng th lm c g.

3. T tn l sc mnh v bin
Nhng ngi thnh cng t xa n nay u c mt c im chung - t tin.
Chnh s t tin khch l h i ti thnh cng. V d nh mt ngi m mi ngi
u bit - Hn Hn (1982). Bt lun trong sng tc vn hc, hay l trong cuc ua xe Fi,
anh ta lun cho rng mnh l ngi gii nht. Cho nn, anh ta vit ra nhng cun sch
ni ting Tam trng mn, Trng An lon, ng thi ginh qun qun trong cuc ua xe
nm 2007.

T tin c th gip chng ta pht hin ra s trng ca mnh, t c ng c tch cc,

ng vin bn thn pht huy s trng, t c mc tiu.
T tin l cm gic tin tng bn thn sau khi nh gi chnh xc v bn thn mnh, n
c th khch l mi ngi la chn nhng hng i kh nhng li l con ng tt yu
phi i qua ca bn thn, ng thi bt chp tt c tin v pha trc. Trong qu trnh phn
u, t tin ng vin con ngi khc phc kh khn, dng cm tin v pha trc.
S thnh cng ca nh din thuyt ni ting ngi Hy Lp c i - Demosthenes (384
TCN-322 TCN) l mt minh chng rt r rng. ng vn b ni lp nghim trng, th kh
khn, ting rt nh. Trong thi i ng sng, Hy Lp rt sng bi thut hng bin, ng lin
quyt tm phi tr thnh mt nh hng bin, ng thi tin tng bn thn c th thnh
cng. Vy l ng c gng rn luyn, ngm trong ming luyn ni, nht mnh vo hm
rn luyn, hc tp theo nhng ngi ni ting. T nhng n lc rn luyn gian kh ca
mnh, cui cng ng tr thnh nh hng bin ni ting.
iu ny ni ln s t tin c th lm cho ngi bnh thng lm nn mt s nghip to
ln. T tin l ngun gc sc mnh con ngi thnh cng.
Ngi c lng t tin va khng t ti, khng t ph, va c th nhn thc chnh xc v
bn thn. Di tin nh gi hp l nhng nhn t ni ti ca bn thn nh tri thc,
nng lc, phm cht, tnh cch... tin tng mnh c u im nht nh cc mt ny, tin
tng mnh c th khc phc nhc im cn tn ti, c th nhn thy bn thn c tim lc
rt ln khai ph v pht huy.
Cha ca thuyt tin ha Charles Darvvin lc nh hc khng tt, rt nhiu ngi cho
rng ng l mt a tr ht sc bnh thng. Nhung ng khng h nn lng m lun kin
nh tin ln thc hin mc tiu mnh la chn, khng ngi gian kh thc hin chuyn
i kho st vng quanh th gii trong vng 5 nm, thu thp mt lng ln ti liu v a
cht v sinh vt. Sau qua 20 nm phn tch, tng hp v vit lch cui cng ng hon
thnh mt tc phm v i mang ngha vt thi i Ngun gc mun loi (Tn gc: On

the Origin o/Species).

iu ny cho thy mi con ngi u c tim nng rt ln, ch cn tin tng bn thn,
n lc phn u, s c th khai ph tim nng, t c thnh cng.

CHO TR TNH CCH LC QUAN

Ngi lc quan u nhn thy c hi trong nhng him nguy, cn ngi bi quan
trong mi c hi u nhn thy s nguy him.
Lc quan l mt thi sng tch cc.
Trong sa mc rng ln, khi hai ngi n ang cht vt tin bc, thy ch cn li na
chai nc, ngi bi quan s ni, i, ch cn na chai nc thi nhng ngi lc quan li
ni, A, cn na chai nc na. Cui cng ngi bi quan mi mi li sa mc, cn ngi
lc quan s thot ra khi sa mc.

Ti tng hai ln i qua sa mc, nn c cm nhn su sc vi vn ny.

i mt vi cng mt hin tng, c tm th khng ging nhau, s ny sinh kt qu
khng ging nhau: Ngi bi quan vnh vin ch nhn thy s tht vng, nhng ngi lc
quan li c th nhn thy hi vng.
Ngi v ngi ch c s khc bit rt nh, nhng s khc bit rt nh ny li to nn
s khc bit v cng to ln. S khc bit rt nh chnh l tm th vn c l tch cc hay tiu
cc, s khc bit ln chnh l thnh cng v tht bi.
Nu mt ngi lun c tm th tch cc, th anh ta nht nh s t c hnh phc.
C ngha l tm th quyt nh thnh cng. Ngi lc quan u nhn thy c hi trong
nhng him nguy, nhng ngi bi quan trong mi c hi u nhn thy s nguy him.
C mt ngi cha tin hnh ci to tnh cch cho mt cp anh em sinh i, v
trong c mt ngi qu lc quan, mt ngi li qu bi quan. Mt hm ng mua rt
nhiu chi mi y mu sc cho a tr bi quan chi ri li nht a tr lc quan vo
chung nga y phn nga. Sng sm hm sau, ngi cha thy a tr bi quan ang khc
nc n, lin hi: Ti sao con khng chi nhng chi kia?, Chi th s hng, a tr
vn tip tc khc.
Ngi cha th di chy vo chung nga, li pht hin a tr lc quan ang vui v
mc ci g trong ng phn nga. a tr c ni vi cha, Con k cha nghe, con
ngh trong ng phn nga nht nh c mt con nga con.
i vi a s tr em, tnh cch lc quan quyt nh s thnh bi trong cuc i ca
chng.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Phi c phitong thc tu* duy lc quan
Trong cuc sng chng ta thng pht hin, c tr tuy ch 5, 6 tui, nhng lun lun
bun ru, s ngi l, s ni chuyn, s lm sai. trng hc, nhng ni no nhit, tr
u khng xut hin; nh rt t khi ni chuyn vi cha m, thch thu mnh trong cn
phng nh.
C tr thiu s t tin, thng xuyn cho rng mi mt ca mnh u khng xut sc,
mi u im m nhng a tr khc c th mnh khng c, tr ngh rng mi nim vui
trong cuc sng u dnh cho nhng tr c thy c, cha m yu qu hng th.
Nhng a tr nh vy sau ny ln ln c kh nng tr thnh nhng ngi theo ch
ngha bi quan, thm ch mc bnh v tinh thn. Ngc li nhng a tr lc quan lun hot
bt ng yu, t duy nhanh nhy, tng lai chng c th tr thnh nhng ngi thnh
cng trong s nghip, xy dng c mt gia nh hnh phc.
V d nh lc ny tri ma, th phi dn dt tr ni Ma ri, ch khng c ni

Mt ngy cht tit, li ma ri. Bi v ni nh vy khng th thay i c s tht l tri

ma. ng nhin, nu ni Tt qu, li ma ri, cng khng th lm tri ma pht sinh
bt k thay i no nhng nu ni nh vy vi tr, tnh hnh s hon ton khc. i, tt qu,
li ma ri! Chim ang ht, c cng ang ht, chng u nhn c s ti tm ca ma.
Truyn nim vui cho tr nh vy, lm cho tr d sng trong mi trng no cng lun c
tm trng vui v.
Lc quan l mt loi xu hng tnh cch lm cho con ngi c th nhn thy mt c li
ca s vic, k vng vo mt kt qu c li. C th c mt s tr bm sinh lc quan, mt s
tr hon ton ngc li. Nhng cc nh tm l hc pht hin tnh cch lc quan c th bi
dng, cho d bn tnh bm sinh ca tr khng c phm cht lc quan, cng c th c c
thng qua n lc.
Mun bi dng phm cht lc quan ca tr, u tin ngi cha phi c phng thc
t duy lc quan.
Ngi cha c thi lc quan khi x l vn ca bn thn v gia nh c tc dng th
phm quan trng i vi tr, tr s dn hnh thnh phm cht lc quan thng qua quan st
v m phng. Khi tr gp chuyn bt li m bi quan, ngi cha nn dn dt tr suy ngh vn
trn nhiu phng din, ng thi cho tr hiu thc s vn tn ti trong .
Cch ngi cha ph bnh tr c ng n hay khng s nh hng n tnh cch sau
ny ca tr l lc quan hay bi quan. S ph bnh ca ngi cha vi tr phi ng mc,
khng nn em nhng li sai thnh thong tr mc phi ni qu ln thnh nhng li lm
mang tnh vnh vin. Cha m nn ch ra li v nguyn nhn mc li c th, lm tr hiu
nhng li mnh mc phi c th thay i, ng thi bit cch bt tay vo thay i nh th
no.
Tnh cch lc quan ca tr u tin bt ngun t mt gia nh ha thun, bt ngun t
s lc quan t tin, hi hc phng khong ca cha m v c bit l ca ngi cha. Ngi
cha khng ch phi lc quan, m cn phi gip tr i mt ng thi chin thng nhng kh
khn tr gp phi, dng tinh thn lc quan ca mnh gy nh hng n tr.
Nh vy cho d trong cuc sng sau ny tr gp kh khn th thch, tr cng s lun
lun gi mt tm th tch cc, ng thi c kh nng chu p lc tm 11, khc phc kh
khn thc hin mc tiu ra. Bi v s gio dc ca ngi cha lm cho tr tin
tng mi iu u tt p. Mt ngi c hi c tt p v hnh phc v nhng nm thng
tui th ca mnh s lun lun trn y hnh phc.
Cha m khng c ty tin trt s tc gin v khng vui ca mnh ln tr, cng khng
c ty th hin thi bi quan vi tr. Mi thnh vin trong gia nh u nn ch n
vic bi dng tnh hi hc. Cha m nn yu thng v tn trng nhau, c vn g th
cng nhau thng lng, khng c ty tin th hin mu thun trc mt tr.
Ngi cha nn c s ng vin v hng dn tch cc i vi tr, lm ngi bn ln
ca tr, ch lng nghe yu cu v kin ca tr, lun ging gii cc vn vi tr bng
ging iu mm mng.

Tuyt i khng th tm hn non nt ca tr tri nghim nhng cm xc nh lo

lng, s hi, lnh lng, au kh... qu sm, m nn c thc gip tr thng xuyn nhn
thy n ci ca bn, nh vy mi c li cho s hnh thnh tm th lc quan yu i ca
tr.

2. Lc quan v t tin lun gn lin i nhau

Lc quan v t tin ging nh anh em sinh i, lun gn lin vi nhau. i din vi kh
khn, lc quan ging nh mt b o gip, c th chng chi mi s tn cng v xm hi; i
mt vi kh khn, t tin ging nh mt chic cha kha, m ra tm lng dng cm tin v
pha trc.
Lm cha nn c nhn thc con mnh c mt tim nng v cng to ln.
Cng khng nn qun l tr qu cht ch, phi tr th mi vic, cn phi thng
xuyn ni vi tr Con lm c, Con th xem !.
Tr em c c im lun ly s nh gi ca ngi khc nh gi bn thn. Nu
nh tr thng xuyn nghe thy cha m ni: Con lm c!, t nhin tr s c cm gic
Mnh lm c, s t tin vi bn thn. Cha m tin tng vo tr, tr s tin tng vo bn
thn. Lu dn, tr s bin thnh ngi lc quan vui v.
Mt a tr v b l chong trnh hot hnh yu thch, c bui ti khng vui v; mt
a tr c nhiu th vui hem, khng xem c chong trnh hot hnh, tr s c sch hoc
choi tr choi, v cng tm thy nim vui trong .
Lc quan l sc hp dn ln nht m tr c, n cn quan trng hon thng minh v xinh
p. Lm cha, bn phi thng xuyn k cho tr nghe nhng cu chuyn vui v v hi hc,
cho tr bit c lc quan chnh l thi sng tch cc, dn dn, tr s bit cch to ra
nim vui v trn trng nim vui.

3. C ngirri cha vui v mi c th bi dmg mt a con vui v

Xut pht t iu ny, nhiu nm nay lm cha, ti u c gng khng biu l s khng
vui trc mt con. Nhng ngi quen bit con gi ti u ni, a tr ny rt hi hc. Ti
ngh ngoi vic c di truyn t ti, khng kh gia nh vui v hng ngy ca chng ti
cng nh hng n tr. Bt lun trong cuc sng gp chuyn phin no g, ti u c gng
khng th hin cm xc khng vui trc mt con tr.
Trong cuc sng khng th trnh khi nhng vic khng nh , khng th trnh
khi, th chng ta phi hc cch vui v i din vi nhng vic . Lm cha m nu nh
khng th lun lun cho tr nim vui, th phi gip tr hc cch loi b tm trng u bun,
t mnh to ra nim vui.
Ti rt coi trng vic em n cho Y Y nim vui, bt lun cho con lm g, ti u phi
hi con: Con c vui khng?, ng thi thng xuyn k vi Y Y v nim vui ca mnh,
gip Y Y cm nhn c nim vui mt cch chn thc hon.

Tr c tnh cch lc quan, vui v sng chnh l mt nng lc, lm cho tr sng vui v l
ngha v ca cha m. Nu khng th cho d c bi dng ra nhng thc s, tin s, cng kh
c th em n cho tr mt cuc sng hnh phc!
Cho tr tnh cch lc quan, cng ng ngha vi vic mua cho tr bo him tinh thn
sut i.

CHO TR HC CCH KIN CNG

Khi tr ht ln ny n ln khc chin thng mi kh khn, tr s tng thm dng kh,
khoi dy c mun chin thng kh khn, tm l s hi s mt i, lng t tin s c tng
cng, lc ny tr s ni vi bn thn: Mnh lm c, Mnh c th.
Cng vi s tin b ca x hi v s pht trin ca kinh t, iu kin sng ca tr ngy
cng tt p hon. Tr em hin nay u trng thnh trong s yu chiu ca ngi m,
trong s c rt nhiu tr hnh thnh nhng nhc im nh yu t, ch k, tnh li cao,
tnh c lp km. Nhng a tr sng trong bnh mt ong nh vy, nu nh khng khc
phc nhng nhc im trn, nu nh ngi cha khng tin hnh gio dc tr, khng kp
thi dy tr i mt vi kh khn mt cch hp l, bi dng cho tr phm cht ngh lc
kin cng, th tong lai tr kh c th ng vng trong x hi.
khc phc nhng nhc im nhu nhc, yu t ca tr, ngi lm cha phi cn
c vo s pht trin tm sinh l ca tr to ra hoc li dng mt tnh hung no , t
ra nhng vn kh, lm tr ng no ng tay, n lc khc phc kh khn. Bi cuc
i ca mt con ngi khng th lun lun thun bum xui gi, kh khn v trc tr l
iu kh trnh khi. Gio dc tr vt qua kh khn, i mt vi kh khn c li cho tr
thch ng vi x hi mt cch tt hon.
S hnh thnh phm cht tm l tt p cn mt qu trnh lu di v phc tp, khng
th lm c ngay. Lm cha, ti cho rng nn cn c vo c im la tui ca tr kt hp
vi cuc sng hng ngy, kin tr tng bc, cui cng t c mc ch ca vic tin
hnh gio dc i mt kh khn cho tr.
Kh khn v trc tr c th rn luyn phm cht v ch ca con ngi. Chin thng
kh khn khng phi l vic c th lm c trong mt sm mt chiu, cng khng phi l
vic c c gng theo ui l c, iu mu cht l thun theo t nhin, thun theo quy
lut pht trin ca tr.
Trong cuc sng nn ngm bi dng cho tr kh nng chu ng v khc phc kh
khn, kin tr n cng. Bt k hnh vi dung tng no u to nn t tng li tr, phi
tr nhn thc c kh khn trong qu trnh t mnh tri nghim, hc bn lnh khc
phc kh khn, chin thng kh khn. T , hnh thnh phm cht nhn cch kin cng,
ngh lc.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngd cha

1. e tr lm nhnxg vic tr c th lm

Nung chiu tr qu mc, thay tr lm mi vic, cui cng tr s yu t li, khi gp

kh khn th khng bit lm th no.
V d khi tr ng, nu khng nghim trng, chng ta nn c v tr t mnh ng ln,
ch khng phi l vi vng chy n nng tr dy; nu tr mun choi choi, nn c v tr
t ly, qun o cng phi ng vin tr t mc, tuyt i khng c com bng nc rt
tn tay tr.
Chng ta nn cho tr gp mt s kh khn tr ngi nht nh, gip tr dn dn hc
c cch kin cng i mt vi mi th trong cuc sng.

2. Tin hnh rn luyn sc khe ca tr nung c ch kin cng

V d, khi ma ng n, c v tr dy sm tp th dc, chy nhy, rn luyn cho tr
ch v ngh lc u tranh vi gi lnh; nh, c th cho tr lm mt s vic nh trong kh
nng; tn dng k ngh h a tr i ngoi i b, i leo ni, i cng vin..., t gip tr
cm nhn c s mt mi, s gian kh, cm nhn c cuc sng ngoi v ngt, cn c
ng v cay, gip tr c ti luyn trong kh khn mi hon cnh.

3. Tn dng cuc sng hin thc, nng cao kh nng sng t lp ca tr

bi dng cho tr c kh nng sng c lp, c th mt mnh i mt kh khn gii
quyt tt vn , cch gio dc ca ngi M ng c hc tp. Tr em M ngay t nh
phi sng mt mnh trong phng ca mnh, t mnh hot ng, rn luyn kh nng sng
c lp.
Cho nn ng T cho rng, tr em t 3 tui tr i c th cho ng mt mnh, ng thi
cho tr hc cch t n com, t mc qun o, t gp chn mn, t thu dn choi, t i v
sinh; ng thi, yu cu v thi gio dc ca cha m i vi tr phi thng nht, hng
ngy nn tin hnh luyn tp nhiu ln, nhc nh nhiu ln, yu cu nghim khc i vi
tr. Ngoi ra c th cho tr lm mt s vic nh ngay t nh, v d nh qut dn phng,
mua gip cha m.

4. ng vin tr khc phc kh khn, bi dng phm cht, ngh lc kin

cng
C tr c phn ng tiu cc khi gp nghch cnh, thng s r bun ru, dng cch
rt lui n trnh. Mun thay i hin tng ny th khi tr gp kh khn, phi dy tr dng
thi ng n, dng cm i mt, thch thc vi kh khn.
V d, khi tr leo ni s cao, s b ng, chng ta nn c v tr v ni: ng s, con
c th lm c, ng mt ci c ng g?, Con tht dng cm!.
Rt nhiu b gi s i trn thanh g thng bng, s boi, lc ny chng ta nn c v tr
rng: ng s, nht nh con s lm c!. Khi tr b ng, ngi ln khng chy n
nng hay d dnh tr, m hy tr t ng dy. Nh vy tr s dn dn tng bc xy
dng lng t tin, n lc chin thng kh khn.

Khi tr ht ln ny n ln khc chin thng kh khn, tr s tng thm dng kh, khoi
dy c mun chin thng kh khn, tm l s hi s mt i, lng t tin s c tng
cng, lc ny tr s ni vi bn thn mnh: Mnh lm c, Mnh c th.

DY TR QUYT ON
Theo nghin cu tm l hc, s hnh thnh tnh cch khng quyt on khi lm vic
ca mt con ngi c ngun gc t tui th ca ngi , rt c th l kt qu ca s nh
hng t mi trng v con ngi xung quanh.
Nhng nm gn y chng ta c th nhn thy rt nhiu bn tin nh sau: Tr sp thi
i hc, khng bit ng k ngnh ngh g; khi hc i hc khng bit t lo liu cuc sng;
khi tt nghip i hc, th yu cu cha m dn mnh i tm vic; khi vo on v lm vic,
khng bit gii quyt mi quan h vi ng nghip, khng th ng ph vi nhng s vic
xy ra t ngt, gp chuyn th lun do d khng quyt.
Theo nghin cu tm l hc, s hnh thnh tnh cch khng quyt on khi lm vic ca
mt con ngi c ngun gc t tui th ca ngi , rt c th l kt qu ca s nh
hng t mi trng v con ngi xung quanh. Cho nn, mun lm ngi cha tt th nht
nh phi coi trng vn ny.
Cha m (c bit l ngi cha), trc mt tr nht nh phi quyt on, phi dng s
quyt on ca mnh gy nh hng ngm n tr. Tr c yu cu g nn p ng th p
ng, khng nn p ng th phi c thi t chi kin quyt, gii thch r nguyn nhn
vi tr.
T nh bi dng cho tr thc t mnh quyt nh c li cho s pht trin tnh
cch ca tr. Ngi cha phi c v v khen ngi tinh thn v hnh vi quyt on ca tr
trong cuc sng, ph bnh nhng hnh vi rt r v hoi nghi ca tr. Nhng vic c th cho
tr t quyt nh th hy tr quyt nh, trnh hnh thnh tm l li tr.
Cha m khng c th hin mu thun trc mt tr, nu khng tr s khng bit
nn lm th no, khng bit ai ng ai sai, dn dn tr s hnh thnh thi quen do d khng
dt khot. Cha m khng c s dng bin php hm da tr, bi nh vy tr s nht
nht, s hi, m y l nhng nhn t quan trng hnh thnh trng thi do d ca tr.
C lc mt quyt nh quyt on c th cu c vn mnh ca c mt quc gia v
dn tc.
Winston Churchill, mt trong ba ngi ng u phe ng minh trong cuc chin
tranh th gii th hai l mt v nhn c nhn dn knh trng, yu mn. Khi ng cn l
mt thiu tng hi qun, chin tranh th gii th nht bng n, di tnh th th tng
khng a ra lnh tn cng, ng quyt on h lnh tin cng, kt qu l qun i c
b nh cho toi bi. ng da vo ti nng lnh o xut sc ca mnh, nh bi Php, Nga,
c. Cho d l nhng chuyn nh, s quyt on cng c th th hin ti nng lnh o
ca mt con ngi.

Trong cuc sng chng ta cng phi quyt on nh vy. Nu nh khng quyt on,
cng xng s ngng sn xut, cng ty s ph sn, qun nhn s mt i bin cong, ngi
bnh s cht trn bn phu thut...
Ti tin rng mi v ph huynh u khng mun nhn thy con mnh c tnh thiu quyt
on.
Vy lm th no mi c th bi dng nn mt a tr c thc c lp, gii giang
quyt on?

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1. Khng irc thay tr lm mi vic
Hnh thc gio dc ny s khin kh nng thch ng vi x hi ca tr km, nng lc
sng t lp yu.
V th, ngi cha phi c tm nhn xa (ngi m thng nung chiu tr), phi nhn
thc c rng tr s trng thnh, phi t mnh i mt vi x hi. T khi tr cn nh
hy yu tr bng tnh yu c l tr, loi tnh yu ny ly yu cu nghim khc lm tin , n
khng phi l s tha mn vt cht on thun, m l s yu thong v tinh thn.
Ngi cha phi thng xuyn cung cp cho tr nhng thng tin c ch, t hon ton
bo v tr cho n tr t bo v mnh, lm cho tr c s t ch.
Nhng tr nh vy s khng li v do d trc mi vic.
Ngi cha phi cho tr lm nhng vic tr c th lm. C th cn c vo quy lut pht
trin tm sinh l ca tr, bi dng cho tr thi quen v hng th t mnh lao ng hc tp.
Cho tr t mnh git tt, tri ga, git qun o, sp xp sch v, dn dp phng, gip cha m
ra rau nu com, tip i khch. Cho d trong mt ngi ln tr lm khng tt n u,
cng phi kin tr hng dn tr t t lm xong vic; ng vin tr, iu g nn lm th lm.
2 .

Cho

t r

CO'

hi t

mnh

l a

chn

Chng ta thng xuyn nghe thy mt s ph huynh than th tr qu li. Thc ra

tnh cch ny c mi lin h ln vi gio dc gia nh. Cha m (c bit l ngi m) yu
con qu mc, thng xuyn gip con lm tt c mi vic, t sng n ti khng cho tr mt
cht thi gian no tr t mnh lm vic. Cha m thit lp cho tr tt c mi trnh t,
tr lm sao c th t do la chn?
V th, cha m phi c thc bi dng kh nng c lp t ch ca tr. Mt s vic c
th cho tr t do chn la, sp xp, nh vy mi c li cho vic tr hc cch vn dng sc
mnh ca bn thn tip nhn s vic mi, i mt vi mi trng mi, ung dung cho
n tong lai.
Ma h nm 2007, lc ti v Y Y ang sng i Lin, vo thi gian ny hng nm

i Lin u t chc cuc thi i b quc t. Sau khi nhn thy thng tin ny trn bo, Y Y
lin i tham gia.
Cuc thi i b ln ny c bn mc: 5km, okm, 2okm v 30km. Ti kin ngh con nn
tham gia thi i b okm, nhng con ni nh vy qu ngn, c i ng k i b 20km. Ti
min cng ng .
Ngy hm sau i hc, c gio ni c th ng k tp th, c lp c hon mi bn ng
k tham gia thi i b, m hu ht u ng k thi i 30km. Ngay t nh Y Y c tinh thn
khng chu khut phc, vy l con ng k thi i b cp 30km.
Khi va bit tin ny ti kin quyt phn i, sau ny con thuyt phc ti, ti cho con
c hi t la chn.
Trong cuc sng, d vic hc hay mua bn, h c lin quan n con b, ti u cho con
b c hi la chn.

3. ng vin tr xy dng lng t tn

Nhng a tr lm vic do d thng thiu t tin. Tr lm vic khng quyt on,
chnh l bi v tr khng t tin, dn n do d khi lm vic. Ngi cha c th dy tr, bt
u t nhng vic tr lm rt gii, tng cng lng t tin ca tr, sau dn dn chuyn
sang lm nhng vic khc, nh vy cng c th rt c ch cho tr!
Sau khi tr c gng ht sc hon thnh mt vic g , chng ta nn kp thi ng
vin khch l khen thng tr, c th ch l mt n ci, mt ci gt u, v tay, xoa u
tr... cng c th biu dng bng li ni, bng nhng mn nh.
Nhng nu nh con bn khng th hon thnh vic g mt cch hon ho, bn nht
nh khng c t ra tht vng hay ni gin, cng khng c mng m, ch giu tr. Lc
ny nn ng vin tr, lm tr nhn thc c cuc i mt con ngi s gp rt nhiu trc
tr, ch dng kh n lc tin ln, mi c th khc phc v chin thng kh khn. Ngoi ra
khi tr b ra n lc rt ln t c thnh tch no , phi kp thi khng nh, cho tr
nhn thy nng lc ca mnh, t cng t tin i mt vi nhng kh khn mi.
C tr gp nghch cnh l c phn ng tiu cc, thng r bun ru, rt lui. Mun
thay i hin tng ny, th khi tr gp kh khn, nht nh phi dy tr thi chnh xc,
dng cm i mt, thch thc vi kh khn.

4. C v tr t quyt nh
Khi tr m phng, lm theo ngi khc mt cch m qung, cha m nn t ra khng
hi lng: Cha khng thch nhng a tr khng c chnh kin. Phi ng vin tr ra
my phng n, ri cha m c th gip tr la chn phng n tt nht trong .
Chng ta phi tn trng quyt nh ca tr. Bnh ng tn trng tr th hin vic cha
m cho tr c hi pht biu kin, ng thi ng h nhng quyt nh hp l ca tr. Cch

lm ny khng ch on gin mang ngha ng h mt quyt nh no ca tr, n cn

truyn t cho tr thng tin nh sau: Con c quyn quyt nh phong hng ca cuc i
mnh, ch cn quyt nh ca con c suy ngh k v hp l.
Ngi cha nn cho tr c hi t quyt nh bi dng tnh quyt on tr, v d:
Cho tr quyt nh chn mua loi choi. Mua t hay l mua robot bin hnh? Ngy ch
nht i cng vin hay choi in t? Thi gian hc tp trong k ngh h l bui sng hay bui
chiu? Tham gia lp nng khiu hi ha hay nhy ma?
Cm k vic ra nhng quy nh mang tnh p buc trn tt c mi phng din trong
cuc sng ca tr. Bt lun quy nh ny hp l hay bt hp l, u s lm tr mt i kh
nng t ch, t quyt nh trong qu trnh trng thnh ca tr. Sau ny ln ln, khi i
din vi s la chn ca cuc i, rt c th tr s qu bng bt thiu suy ngh hoc do d
khng quyt on.
5. D n d t tr nhanh chng a ra nh ng q u yt n h hp l
Yu cu ca phm cht quyt on l nhanh chng a ra nhng quyt nh hp l.
Hp l l kt qu ca vic suy ngh k lng, nhanh chng l kh nng quyt nh ngay lc
. Cha suy ngh k lng m a ra quyt nh l bng bt l mng, cn suy ngh qu lu
khng th a ra quyt nh l do d thiu quyt on. y l hai loi tnh cch i lp vi
tnh quyt on.
u tin, ngi cha nn dy tr cch suy ngh thu o, la chn thn trng. Do tr d
b nh hng bi mi trng xung quanh, trnh nhn thc ca bn thn cn thp, s
a ra quyt nh m khng suy ngh nhng c th s hi hn ngay lp tc. Cho nn, trc
khi tr a ra bt k quyt nh g, bn nn ni r vi tr, quyt nh th khng th d
dng thay i, tt nht phi suy ngh k trc khi quyt nh.
K cha m nn dn dt nhng tr khng th quyt on sm a ra quyt nh. Tr
v thiu kh nng phn on v kh nng quyt on, hoc do nh hng ca bn tnh hoc
hng th ca bn thn, nn s chn ch do d. Nu nh tr a ra nhng quyt nh khng
hp l trong mt ngi ln, th nn lm th no? C hai trng hp xy ra, mt l ngi
ln cho rng l quyt nh khng hp l, nhng tr c l l ring ca mnh, ngi ln nn
c gng ng v tr ca tr nhn nhn vn , chp nhn quyt nh ca tr, trng
hp ny chim a s; hai l quyt nh ca tr thc s khng hp l, c th ging gii cho
tr hiu.
i vi nhng quyt nh bt li cho vic pht trin tm sinh l ca tr, nu xc nh
ng l quyt nh khng hp l, nu l nhng s vic khng qu quan trng, c th tr
th sau a ra quyt nh; nu nh s vic kh quan trng, ngi cha nn ni r,
khuyn tr thay i quyt nh. V d sau gi th dc, tr cn mun chi cc tr chi tiu
hao th lc, bn c th ni r l do vi tr, ng thi khuyn tr nn choi nhng tr chi tr
c m tr c hng th.

6. e tr kin tr q u yt nh ca m nh

Phm cht quyt on cn bao gm t cht sau khi a ra quyt nh, kin quyt gi
quyt nh ca mnh n cng, chnh l yu cu v ngh lc. Nu nh quyt nh m
khng hnh ng, ch ni m khng lm, th khng phi l ngha hon chnh ca tnh
quyt on.
Di s gip ca cha m, tr a ra quyt nh: T nay v sau, v nh lm xong bi
tp mi xem tivi. Kin tr c hai ngy li u ng y. iu ny cng l bnh thng,
bi v ch ca tr rt yu, d b nh hng bi tm trng ca bn thn v tc ng bn
ngoi, kh nng bin quyt nh thnh hin thc v cng thp, tnh trng li ni v hnh
ng khng thng nht l chuyn bnh thng.
Cho nn, ngi cha nn bin quyt nh ca tr thnh mt tha thun ming hoc tha
thun trn giy t, c iu khon thng pht r rng. Nu l tha thun trn giy t, c
th dn n v tr bt mt. Nu tr c th kin tr thc hin, mt thi gian sau hy khen
thng tr. Nhng nu tr khng th kin tr lm theo quyt nh ca mnh, c th nhc
nh v cnh co tr, ng thi c th pht tr.
Tr con c s khc bit, gii tnh v la tui khc nhau, kh cht v tnh cch cng khc
nhau, biu hin quyt on v ch cng khc nhau, s khc bit ny yu cu nhng ngi
gio dc phi ty tng tr m thay i phong php cho ph hp, pht huy s trng, b
p s on. Vi nhng tr nng ni bng bt, nn ch trng bi dng tnh kin tr mt
cch l tr; i vi nhng tr do d khng quyt th nn ch trng bi dng kh nng
quyt on v kh nng hnh ng
My nghn nm trc, khi gio dc hai t c nhng c im tnh cch khc nhau,
Khng T c hai ch th l thch lm th lm v thn trng hnh ng. y l v d
in hnh v gio dc tnh quyt on.
La tui khc nhau cng s nh hng n cch bi dng phm cht quyt on.
Chc chn l cng vi s ln ln v la tui, nhng yu cu m ngi ln a ra vi tr
cng ngy cng cao. v mt phong php, nhng tr nh tui (t 3 n 6 tui) do trnh
tri thc v nng lc ca bn thn cn thp, nn ngi ln phi s dng nhiu phong php
hng dn hon; cn i vi nhng tr ln hon, nhng tr la tui tiu hc th cng nn
ch n tnh t ch v t lp ca tr.
v ni dung v phm vi, nhng s vic m tr nh a ra quyt nh thng l nhng
vic nh trong cuc sng, cn nhng tr ln hon li c th m rng thnh nhng vic lin
quan n gia nh, lp hc v nh trng.
i vi tr c gii tnh khc nhau, nhng yu cu t ra v tnh quyt on cng khc
nhau. Vi b gi, cha m thng yu cu tr phi nghe li v tinh t, tong ng vi iu
l yu cu kh cao vi vic tr phi suy ngh tht thu o trc khi quyt nh; vi b trai,
thng thng ngi ln yu cu tr ch ng v c lp, v vy ch trng hon n kh
nng ra quyt nh nhanh chng.
Nhung cng vi s pht trin ca thi i, nam hay n u cn phi c phm cht
quyt on v t ch.

KHOAN DNG S LM TR NG YU HN
Khoan dung l mt phm cht tt p, l mtphong php i nhn x th thng
minh, l thuc bi tron cho mi quan h gia ngi vi ngi.
Ti rt thch li bi Dy tr sau:

a tr trng thnh trong s soi mi hc c trch mc; a tr tr&ng thnh

trong s th ch hc c u tranh; a tr tr&ng thnh trong ting ci kch hc
c xu h; a tr tr&ng thnh trong s nhc hc c y ny; a tr trng thnh
trong s khoan dung hc c nhcmg nhn; a tr trng thnh trong s ng vin
hc c t tin.
Nhng trong cuc sng, nhng tr bit nhng nhn cng ngy cng t, cn nhng ph
huynh khng bit khoan dung cng ngy cng nhiu.
C ngi khng cn thn lm roi mt ti rc trc ca nh ngi khc, ng lc
ng ch nh dn con trai n nh b ni, nhn thy cnh tng ny lin trc tip oanh tc
mt thi mt hi nhng li vng ngc vo mt ngi kia. Trong lng tr lc rt sng
bi cha, u bit c l nhng li l th tc, cui cng hiu qu ca s dy d ny v
cng tt, thm ch tr khng bao gi hiu c th no l khoan dung.
Khoan dung ging nh nh sng mt tri gia tra ma ng, c th dn dn lm tan
chy bc tng lnh lo trong tim; khoan dung cn l mt loi tnh yu chn thnh v
lng, c th bin xung t thnh ha ho, c th bin chin tranh thnh ha bnh. Khoan
dung l mt s tu dng, n l cnh gii i x tt vi x hi, i x tt vi bn thn, n
c th em n cho tm hn bn s yn bnh v thanh thn. N khng ch ci thin mi
quan h ca bn vi x hi, m cng c th lm cho tm hn bn c xoa du v thng
hoa. i x vi ngi khc bng tm lng rng lng s lm cho hai bn cng tin tng v
yu qu nhau hon
Bt lun lm g chng ta u hi vng c th thnh cng, u hi vng con ci ca chng
ta c th gii hon chng ta. Nh vy mun thnh cng, u tin phi hiu c o l lm
ngi, phi khoan dung. Ngay t nh bi dng cho tr tnh khoan dung lng,
chnh l tch ly cho tr mt ti sn qu gi cho cuc i sau ny.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ng cha

1. Phi c tm lng rng nh bin lm
Lm ngi phi khoan dung lng, phi bit cch tha th cho ngi khc, tha th
cho ngi khc chnh l lm cho bn thn mnh vui v. Khng c ai l hon ho c, con
ngi ai cng c khuyt im ca mnh, khi ny sinh mu thun vi ngi khc, chng ta
khng c ngay lp tc trch mng ngi , thng ngh n khuyt im ca mnh th
iu g cng c th gii quyt c.
V mt s iu, ngi vi ngi kin quyt khng tha hip m to nn nhng tn

thng vnh vin. Nu chng ta bt u t chnh bn thn chng ta, khoan dung i x vi
ngi khc tin rng bn s thu c nhng kt qu khng ng.
My nm trc ti trng i hc Bach khoa Virginia xy ra mt v tn cng bng
sng lm 32 ngi thit mng. Trong l mc nim nhng nn nhn, iu lm mi ngi bt
ng l hung th cng c lit k vo danh sch nhng ngi c mc nim, 33 qu bng
bay c th ln bu tri, 33 ting ting chung mc nim c ging ln.
Nm 1991, lu hc sinh Trung Quc L Cng theo hc ti trng i hc Iowa ca
M, n sng git cht 5 gio vin bao gm c gio vin hng dn ca mnh v cc bn
hc, ri t st. Sau khi s vic xy ra ba ngy, ngi thn ca mt trong nhng ngi b
hi, thng qua phng tin thng tin, gi mt bc th cng khai cho ngi nh L Cng,
hi vng hai bn ly thi khoan dung chia s ni au ca nhau.
Hnh ng coi hung th l mt con ngi y nhn vn ny lm cho chng ta c nhiu
suy ngh su sc.
Con ngi nn khoan dung lng. Bi v khoan dung l chic cha kha lnh mnh,
l kt tinh s tu dng v tm lng lng thin ca con ngi, l liu thuc tt cho mt
cuc sng hnh phc. Khoan dung l phm cht tt p, l mt phng php x th thng
minh, l thuc bi trn ca mi quan h gia ngi vi ngi.
Khoan dung i x vi ngi khc cho d i n u, cng s em n cho bn mt
lung gi xun m p. Khng khoan dung vi ngi khc s em n cho bn s au kh.

2. Khoan dung c th m* rng con mg ca bn thn

Ci gi l vn hn ch l bi s hp hi, h khc nht thi i vi ngi khc, m t
to chng ngi vt trn con ng i ln ca bn thn; cn ci gi l may mn cng l bi
gip , c n hu i vi ngi khc m m rng con ng i ca mnh.
Lu B n bc thng kinh s, khng sch g l khng c, c bit c hng th vi
thin vn. Khi Chu Nguyn Chng khi nghip, ly l trng mi ng ra gip. Ban u, Lun
B n kin quyt t chi, sau nhn c hai bc th mi ca Tn Vim ng mi quyt
nh xut sn. Lu B n n ng Thin, hin 18 k cho Chu Nguyn Chng. ng da
vo ti hc v thn c diu ton ca mnh ph tr Chu Nguyn Chng bnh nh thin h,
sng lp ra triu Minh.
Sau khi Chu Nguyn Chng ln ngi, Lu B n dng tu thit lp qun v php,
chnh n triu cng, tt c nhng quan li mc sai lm u phi trng tr theo lut php,
v vy mi ngi u s Lu B n. Trung th tnh s L Tn v tham lam dung tng cho
k di m b trng tr. T tng L Thin Trng v cng yu qu L Tn, yu cu gim
nh ti, Lu B n khng nghe, em L Tn ra git, t gia Lu B n v L Thin
Trng c mu thun.
Sau , thi t Chu Nguyn Chng mun trng pht t tng L Thin Trng, Lu
B n lin khuyn: Tuy ng ta mc li, nhng cng lao rt ln, uy vng rt cao, c th iu

ha ch tng.
Thi t ni: ng ta nm ln by lt mun hi ngoi, ngi vn ngh cho ng ta? Ta
mun ngi lm t tng. Lu B n phn i: Nh vy sao c? Thay mt t
tng ging nh thay tr ct, phi dng g ln, chc chn, nu nh dng g nh, cn nh
s sp xung ngay.
Lu B n khng khi m c i tit, nhn c s tn nhim v knh trng ca thi t
Chu Nguyn Chng v cc vn v b quan.
Mun lm nn mt s nghip ln, ngoi vic phi c ti nng hn ngi, u c nhy
bn, cn phi c thi x th khoan dung lng. Bt lun l vic ln hay vic nh, nu
nh u c th nh vy, ngi khng lm nn nghip ln cng kh.
Khoan dung i vi ngi khc khng phi l mt biu hin yu t, cng s khng lm
mt i s tn nghim, m n l kh nng gii quyt v hon thin nhng vic khng vui.
Khoan dung chnh l i x rng lng vi nhng ngi c khuyt im, dng s rng
lng dung np s hp hi, dng s rng lng cm ng ngi khc, ging nh nc, ly
s v hnh ca mnh bao dung tt c nhng s vt c hnh.

3. Khoan dung lcmg chnh l phm cht nhn cch cao qu

ng T xin k cho mi ngi nghe mt cu chuyn v tr em nc ngoi:
c, trong i snh ca mt khu tri h, mt nhn vin vi v mt v cng hi li
ang an i mt a tr 4 tui, a tr v cng s hi ny khc n mt l.
Vn d hm c rt nhiu tr, nhn vin ny v mt pht s , sau khi gi hc mn
tennis ca tr kt thc, tnh thiu mt tr, b a tr ny li sn bng. n khi pht hin
ra th c y nhanh chng chy n sn bng a a tr tr v. a tr ngi mt mnh rt
lu mt sn bng vng v, s hi, khc nc n.
Khng lu sau, m a tr n, thy con mnh khc thm thit. Ngi m ngi xung
an i con, ng thi l tr ni vi cu b: Khng c chuyn g ri, ch y v cng lo lng v
khng tm thy con, v ch y rt bun. Ch y khng c . By gi con hy n thm ch
mt ci an i ch.
a tr ngoan ngon lin ng dy hn ln m ngi nhn vin ang ngi bn cnh
cu b, ng thi kh ni vi c nhn vin: Khng phi s, khng c vic g ri.
Theo cch ngh ca nhiu ngi, nhn thy con mnh s hi, cha m s khng l tr,
khng khng ch c tnh cm, cm thy v cng phn n. Sau , cha m hoc l dng
li ni khc nghit chi mng nhn vin mt trn, hoc l c phn nn vi qun l, thm
ch tc gin a a tr v, khng cho tham gia bt k lp hc ti nng no ca trng ny
na.

Phng thc gii quyt hon ton khc nhau thc ra phn nh s khc bit trong
quan nim gio dc gia nh.
V ph huynh ny khi gio dc tr, xut pht t gc pht trin lu di, gii tn dng
mi c hi thc y nhn cch tt p ca tr hnh thnh. H chn phng thc gio dc
nh vy l bi dng s khoan dung v n cn ca tr. c bit coi trng bi dng
phm cht lng thin ca tr, trong bao gm s khoan dung vi ngi khc.
Thc ra, trong cuc sng ca tr, hng ngy u pht sinh rt nhiu vic ngha. Thi
c gio dc tt nh vy, nu nh cha m c th nhy cm nm bt, dn dt tr th quan st
tm trng ca i phng, hc cch trao i v hiu cho ngi khc, tr s tr thnh mt
ngi d thng, lng thin, c yu qu.
Lng ngi khng c chinh phc bng v lc, m bng tnh yu v s khoan dung
lng.
Khoan dung l mt trong nhng phm cht cao qu nht ca con ngi. Cch lm ca
v ph huynh trn cho chng ta mt gi : Mun bi dng nn mt a tr khoan dung
lng cha m phi ly mnh lm gng, lm tm gng tt cho tr, ng thi nm bt
c hi gio dc hng dn tr.
M ca s cho ngi khc cng s khin cho bn thn nhn thy bu tri hon chnh
hn.

T L c T CNG CHNH L CHIEC THANG

TRNG THNH
Nu bn bo v tr nh con g mi gi, bn s rt mt, tr cng mt; tr c c hi
chm sc mi ngi, tr s cm thy rt thoi mi v s trng thnh rt nhanh.
Khng da vo tri vo t, mi vic u phi da vo chnh bn thn mnh, y l
t tng m ti truyn t cho con gi ngay t khi con ti cn rt nh. Bi v ti bit r
rng x hi tng lai y s cnh tranh v th thch, nu mun tr tr nn bt bi trong
cuc cnh tranh , ng vng ng thng trong ging t, th nht nh tr phi c kh
nng c lp t ch. Ngay t khi tr cn nh hy bi dng cho tr thc t lp, tr t
ngh t lm, th v tri nghim, tr mi dn dn tr nn c lp, ng thi t tin i mt
vi mi ging bo v th thch trong tng lai.
Thc ra mi a tr khi cn nh u rt thch lm vic, ph huynh chng ta phi c
thc to iu kin, bi dng cho tr mi nng lc. Ch cn l nhng vic tr c th lm,
mun lm, tnh nguyn lm, th hy cho tr c hi rn luyn, d tr lm khng tt cng
khng sao, nh vy tr s dn tr nn c lp t ch.
Nu bn bo v tr nh con g mi gi, bn s rt mt, tr cng mt; tr c c hi
chm sc mi ngi, tr s cm thy rt thoi mi v s trng thnh rt nhanh. Nh vy,
ti sao li khng tr lm?

Bn c tr lm vic nh khng? Hu nh cc v ph huynh u lc u. nh chu

c lm vic nh khng? a s tr u lc u.
Cha m ch quan tm vic hc tp ca tr, coi nng cao thnh tch l vic quan trng
nht khi gio dc tr, thc s khng quan tm vic bi dng cho tr kh nng c lp t
ch.
Trn thc t, lm vic nh khng nhng khng nh hng n vic hc ca tr, m cn
gip ch cho vic nng cao nng lc, nng cao thnh tch hc tp ca tr. Bi v, th nht,
lm vic nh c th rn luyn cho tr kh nng ng no ng tay v kh nng gii quyt
vn . iu ny trc tip c tc dng nng cao kh nng t duy logic ca tr, nng cao kh
nng hc Ton, Vt l v kh nng logic trong ngn ng ca tr; th hai, lm vic nh c th
bi dng cho tr lng t tin, nhng vic tr bit lm cng nhiu, tr s cng t tin, cng
ngy cng lc quan; th ba, c th bi dng cho tr tinh thn trch nhim, gip tr hiu
c ni vt v ca cha m thng qua vic lm vic nh, t tr hiu c trch nhim
ca bn thn; th t, lao ng c th rn luyn sc khe, gip b no c ngh ngoi y
.
V vy, sau khi tr hc tp trong mt thi gian di, nn tr lm vic nh.
Cho tr hc cch t qun l bn thn, sng c lp, t mnh i mt vi kh khn, l
tnh yu l tr dnh cho tr. Chng ta khng th theo tr, chm sc tr sut i, n mt
ngy tr phi ri xa chng ta t mnh i trn con ng ca mnh.
Ta son tp ch Nghin cu thiu nin nhi ng tng lm mt cuc iu tra v vic
gio dc thi u th i vi 148 thanh nin xut sc, v pht hin ra, nhng thanh nin
xut sc khi cn la tui nhi ng c su c tnh ln, trong su c tnh , tinh thn
c lp t ch c a ln hng u.
C th thy tinh thn c lp t ch c vai tr v cng quan trng trong s pht trin
ca tr. Khi tr dn ln ln, tr khng nhng hc c rng trong cuc sng hng ngy v
trong hc tp, vic ca mnh th mnh phi t lm, m khi gp tnh hung t ngt, tr s
bnh tnh, quyt on gii quyt; iu quan trng hn l tr tr thnh mt con ngi c
lp, i mt vi ging bo mt cch kin nh, qu cm.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Tng cirnig thc sng t lp ca tr
Qu trnh bi dng thc sng t lp ca tr, u tin phi c mt nhn thc ng
n.
Cng vi s pht trin v c th, hnh ng ca tr, tr s dn dn hc cch t mnh
n cm, t mc qun o v thu dn choi di s hng dn ca cha m. Nhng tr ln
hn c th bt u git khn mt, tt...
Chng ta nn nm bt c hi ny, tr t lm vic, cho tr c hi c ng chn

ng tay, t bi dng thc t lp cho tr. Nu cha m b qua c hi tt bi dng

kh nng t phc v bn thn ca tr, v lun cho rng con mnh vn cn nh, nn vic g
cng lm thay tr, lu dn, tr s hnh thnh thi quen li vo ngi ln.
Tm li, phi cung cp cho tr mi c hi thc hnh, gii phng chn tay, mnh dn
lm mi vic. Khng c c hi th khng th ni n vic rn luyn v nng cao.
2 . D y tr n h n g k n n g t ch m sc m n h
Mun tr bit t chm sc mnh cn phi tr hiu c phng php t chm
sc mnh. Tr khng bit cch tht dy giy, th khng th tht c; tr khng bit cch
ra mt, th khng th ra mt sch c; tr khng bit chi u, th khng th
t chi v ch c c. C ngha l cho d tr c thc t lm nhung nu nh thiu k
nng, th c mun lm cng khng th lm tt c. Cho nn, chng ta phi cho tr hc cc
phng php t chm sc mnh c th.
V mi a tr u c s khc bit, nn yu cu i vi mi tr cng khc nhau. i vi
nhng tr c kh nng t lp cao, th yu cu cao; i vi nhng tr c kh nng t lp
km, th hy yu cu thp hn. Khng c p buc, cng khng c coi thng tr, nht
nh phi cn c vo c im ca tng tr c phng php hp l.
V d khi hng dn tr i giy, i vi nhng tr nh th u tin phi yu cu tr i
ng giy chn tri v giy chn phi; i vi nhng tr ln hn khng ch yu cu tr i
giy ng chn, m cn phi yu cu tr tht dy giy, v d trng hp tr c s pht trin
v kh nng t lp khng cn bng, tht dy giy l mt im yu ca tr, chng ta c th
kin nhn hng dn t m hn na.
Sau khi c c nhng k nng t chm sc bn thn c bn, phi ch nng cao tc
, cht lng lm vic ca tr. Vi nhng tr nh khi n cm, lc bt u c th lm ri
vi, qua mt thi gian bi dng v luyn tp tr s dn dn nm vng k xo n cm, t
lm ri hoc khng lm ri na.
Kh nng t chm sc chnh l ch kh nng t lo liu cuc sng, kh nng t qun l
bn thn, y l kh nng c bn nht m mi con ngi cn c c lp sng trong x
hi. Bt lun nh th no, khi tr yu cu bn gip tr lm vic g, nu nh bn xc nh tr
c th t mnh lm c, vy th hy lnh lng ni vi tr: Vic ca mnh th t mnh
lm !.

3 . L m v i c n h n n l m t m n h c b t bu c c a tr
Hn 2 tui, Y Y c thc lm vic nh. Mt ln, con khng cn thn lm nc.
Khng ai nhc nh con, con t i vo nh v sinh ly gi lau sch nc. Bn th ngh xem
mt a tr i vn cha vng li c th cm gi lau nh, trng s th no?
B ni khng n lng nhn chu nh vy, nh chy n ly gi nhng b ti ngn li.
Mi ngi nn ci nhn Y Y nh mt con chut, ko theo mt chic ui di, li mt vt
nc di trn mt t, gi lau vo nh v sinh...

i b phn cha m cho rng, khi tr i hc ch cn tr hc tt l c, nhng vic nh

nu cm ln ri t nhin tr s bit, cn g phi tn cng, tn sc vi tr? T tng ny
c thit lp trn c s quan nim Hc tp l s mt, hu qu l khi tr trng thnh
cng khng bit chm sc bn thn. Nu cm l mt vic c th hc c rt nhanh, nhng
tnh li khng phi ngy mt ngy hai c th thay i c, thc v kh nng c lp
cng khng phi ngay lp tc m hnh thnh c. Nhng tr khi hc i hc vn phi thu
gip vic c l khng bao gi trng thnh c.
Cho nn nu bn thc s yu tr th hy tr lm nhng cng vic nh m tr c th
lm c.

4. tr lm chim urig ch khng ph i l chim n

Ti tin rng mi ngi lm cha m u hi vng con mnh tr thnh chim ng, tng
lai c th sng c lp, dng cm bay cao trn bu tri xanh. Nhung nhiu khi nhng vic
chng ta lm khng phi l bi dng mt con chim ng, m l to nn mt con chim
n.
Trong mt ngy hi tuyn dng tng xut hin cnh tng nh sau: Mt ph n
ln tui chy ht t gian ny n gian khc, in hn 60 bng biu xin vic lm cc loi,
ng thi khng ngt yu cu cc n v tuyn dng t vn. Rt nhiu ngi tng rng b
y n tm vic, nhng hi thm mi bit tt c nhng g b lm l v cu con trai 26 tui.
Bi v cu con trai nh nhn ri, khng c cng vic, hng ngy ngoi vic n ng th ln
mng chat, nh bi, chi tr chi. Cha m khng th tip tc nui cu ta, gic cu ta tm
vic, nhng cu ta khng c can m chp nhn cc cuc kim tra trnh ca n v
tuyn dng. Khng c cch no, ngi m phi chy ra ngoi tm vic cho con trai.
Quan nim gio dc ca chng ta l chng ta th chu i cng phi tr n no; chng
ta th mt mi cng khng tr phi chu kh; chng ta th chu gi rt, cng phi tr
c trong cn nh m p...
Chng ta hy xem nhng ngi thnh cng vang di, bi dng chim ng nh th
no:
Con gi c nht ca cu tng thng M Jim m y Carter, khi 14 tui i lm phc v
trong k ngh h, nhim v ch yu l chy vic vt, gi vn kin, lm nhng vic linh tinh,
mi ngy c nhn 2,5 dollar. Con trai cu tng thng M Ronald Reagan, sau khi tht
nghip khng da dm vo ngi cha tng thng ca mnh, m t tm vic v sng bng
ng lng tr cp tht nghip, lun th hin tinh thn t lc t cng. Con gi ca th
tng Phn Lan i hc Thy in, do vt gi Thy in cao hn Phn Lan, s tin
ngi cha cho c b ch trang tri 2/3 cuc sng ca mnh, thi gian rnh c ra bt
mt nh hng trang tri cuc sng. Con trai ca c tng thng nc Yugoslavia (Nam T
c) Tosip Broz Tito (1892-1980), 19 tui ra ngoi phn u, khng h li dng nh hng
ca cha, bt u t vic lm mt cng nhn bnh thng, da vo s phn u ca mnh,
cui cng tr thnh tng gim c ca mt cng ty du m...
Ti sao Trung Quc con ci cc gia nh giu c v gia th t ngi thnh ti, m

trong nhng gia nh ni ting, giu c, quyn lc nc ngoi li c nhng ngi xut sc
nh vy?
Tr c bao bc qu k s ch l chim n, tr t do bay nhy, tr mi c th tr
thnh chim ng.
5. P h i rn lu yn tr c lp g i i q u yt m u thun trong quan h gia o tip
Gii quyt mi quan h giao tip nh th no cng l mt ni dung quan trng th hin
kh nng t lp ca tr. Rt nhiu lc, chng ta l l vic tn dng s x l mu thun
trong quan h giao tip rn luyn thc t lc t ch ca tr. V vy, chng ta thng
xuyn nhn thy cnh, khi hai a tr tranh mt mn choi, nhng ngi m vi vng
chy n, khuyn a ny, ko a kia, dp b mu thun; tr ci nhau vi bn, bu mi tr
v nh, m vi vng dn tr i tm bn lm ha, nhn thy hai tr nm tay nhau vui v, mi
yn tm tr v nh...
Trn i khng c cha m no l khng yu thng con ci, tuyt i a s u yu con
v hn, dc ht tm sc cho con ci. Yu tr l bn tnh v trch nhim ca cha m, nhng
yu qu mc ch c th lm tr chm m trong vng bo v m p cha m dt nn, ngn
cn c tnh ca tr trng thnh, hn ch s c lp v nhn cch ca tr. V th, tnh cm
ny ca cha m khng phi l yu tr thc s m l s sai lch trong gio dc.
T khi tr ra i, chng ta lun bo v tr, s tr b lnh b i, s tr ti thn khng
n tr phi chu kh, chu mt, cng khng n tr ra ngoi hng chu ma gi. Tr c
th t lm c, nhng cha m vn thay th tr lm mi vic. C nhng gia nh giu c
hoc c quyn lc, thm ch li dng cc mi quan h, khng nhng cho tr mt cuc sng
sung sng sang trng m cn m ca sau cho vic hc hnh v lp nghip ca tr, tri ra
cho tr mt con ng i y hoa ti...
Kt qu l tr khng c ch tin th, khi gp phi kh khn th khng bit lm g, khng
ng dy c. Thm ch c ngi v quen da dm di i cnh bo v ca cha m, n
lc phi m nhn trch nhim phng dng cha m, vn cha m phi nui mnh.

LM MT NGI CHA NHN XA TRNG RNG

Tm nhn gio dc thin cn ca cha m rt c th s bin tr thnh vt hi sinh kh
cha m mong tr thnh ti.
Th gii lun bin i, pht trin vi tc cao, khng ai c th tng tng ra c
x hi s bin i nh th no trong 2 nm na. Nhng cho d l nh vy, mun thnh
cng trong s nghip, c thnh tu ln trong cuc i th khng th khng lp k hoch
cho ngy mai, d kin tng lai. Mun lm c iu ny phi c tm nhn xa.
Nu mun tr thnh ti, th nht nh phi dy tr nhn xa trng rng, ng thi cha
m cng phi c tm nhn xa.
Cha m hin nay u khng c tm nhn xa v vn nn bi dng tr thnh

ngi nh th no. Cha m hng ngy u ngh Con ti nn hc trng tiu hc no,
trng trung hc no, trng i hc no, s tm mt cng vic nh th no. M khng h
ngh rng, i n khi chng ta 80 tui chng ta hi vng con ci chng ta s nh th no.
Thc ra chng ta ch hi vng con ci chng ta khe mnh, c mt ti ngh no , hiu tho
vi cha m, gia nh hnh phc, nhng th cn li ch l th yu.
Do chng ta khng c tm nhn xa, li chu nh hng ca nn kinh t th trng, c
bit l cch ngh ch cu li trc mt, khin tm hn chng ta khng th yn tnh c.
V d mt ngi no cho con hc mt trng hc tt, tuyt i khng ch v ngh
cho tr. Trong su thm ni tm anh ta, 80% l vi bn thn anh ta cm thy rt vinh d v
chuyn ny. Anh ta khng h ngh n khi 60 tui, con ci ca anh ta nn l ngi nh th
no.
Mun tr thnh ti, thnh ngi, cha m khng th khng c tm nhn xa. Bi c tm
nhn xa cng chnh l xc nh phong hng cuc i cho tr, dng ch hng cao xa
kch thch tr, ng thi yu cu tr kin cng thc hin mc tiu ca cuc i mnh.
Ngi khng c phm cht ny th tuyt i khng th lm nn vic ln, thm ch vic nh
cng khng lm c.
L Tn ni rng sinh tr ra, cn phi ngh n vic gio dc tr th no, mi c th lm
cho a tr mnh sinh ra tong lai tr thnh mt ngi hon chnh.
C tm nhn xa, tr s c nhng thnh cng ln hon. Lm cha phi gio dc tr hoch
nh tong lai mt cch c mc ch, c k hoch, c tm nhn xa, y l bc u tin
trong s thnh cng ca tr. Nhng iu quan trng l phi tn trng l tng ca tr.
Ngi cha phi em kinh nghim cuc i qu bu ca mnh truyn t li cho tr, dn dt
tr pht trin theo phong hng l tng. Xy dng k hoch cho vic gio dc tr nhng
khng c bt tr thc hin mt cch cng nhc, m phi cn c vo xu th x hi v thc
t ca tr, c s iu chnh hp l.
Ngi thnh cng u l nhng ngi c tm nhn xa, bi v ch nhng ngi nhn xa
trng rng mi c ch hng ln, quyt tm ln v hnh ng ln.
Walter Elias Disney (1901-1966) chnh l mt ngi thnh cng bit nhn xa trng
rng.
ng tng tng ra mt noi nh sau: Noi nng lc tng tng quan trng hon
tt c, tr em vui a, c nh c th thm him trong mt th gii mi, nhng nhn vt
trong cc cu chuyn v trong tiu thuyt s xut hin trong cuc sng con ngi, ng thi
c th tip xc c. Tm nhn xa ny sau ny tr thnh s tht, u tin Caliornia, M
c cng vin Disney, sau ny li pht trin thm mt cng vin Disney khc Florida, M,
sau l Nht Bn, Php, Hng Kng.
Ngi khng c tm nhn xa ch c th nhn thy nhng th trc mt, s thy
nhng bn cnh. Ngc li ngi c tm nhn xa trong lng c c th gii. Tm nhn xa
khng lin quan n ngh nghip ca mt con ngi, anh ta c th l li xe ch hng,

thng nhn, qun nhn, vin chc, nng dn.

Ngi ngho nht th gii khng phi l ngi khng c mt ng tin no, m l
ngi khng c tm nhn xa.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1. Loi b nhng hnh v thin cn
Do chu nh hng ca quan nim v t tng truyn thng, do s hn ch trong trnh
nhn thc ca cha m v x hi v cuc i, rt nhiu cha m c nhng hnh vi thin
cn trong vn gio dc tr.
V d, rt nhiu cha m c mt thi quen: Trc mt ngi khc, thch em con ci
mnh ra so snh vi con ci nh ngi khc. Cng c th mc ch ca vic cha m lm nh
vy ch l n thun mun con ci mnh hc tp im mnh ca nhng a tr khc,
nhng cha m khng h bit lm tn thng n lng t trng ca tr.
C mt b gi c lng t tn cao, m ca c b v c tm l mong con thnh ti, nm bt
c c im t tn cao ny ca con gi, nn lin tc so snh c b vi ngi khc, hi
vng con gi ca mnh n lc hc tp ngi khc vn ln. Nhng sau mt hi so snh
vi ngi khc, c b li nhn ra rng mnh khng bng ngi khc nn mt ch. M c b
khng h n ni au trong lng con, m cn thm du vo la: Xem y, ngi ta
gii hn con trm vn ln, phi lm th no, con t mnh xem xt. C con gi cng au
lng, hng ngy lo lng ln sau m s em mnh so snh vi ai. C b b tn thng lng t
trng ht ln ny n ln khc, t nn lng nht ch, cui cng khng lm c vic g.
ng mang tr ra so snh c khng? Tr c t tng, c nhn thc ca bn thn,
iu quan trng nht l tr cng cn nhn c s thu hiu v tn trng ca ngi khc.
Mi ngi u c qu trnh trng thnh ca mnh, s trng thnh v tm l ca tr
th hin s khc bit v c th rt ln.
Nu nh tr lun v tr b coi thng, b h thp trc mt ngi khc hoc b trch
mng, tr s t ti, thiu t tin vi bn thn, lun rt r s hi. Lu dn, khi b mng m
nhiu ln, tr khng cn na, cng khng bit th no l xu h na. Ri dn dn tr s
hnh thnh tt xu khng thnh tht v bng bnh.
Cha m nn nhn thc rng, s trng thnh ca tr l mt qu trnh lu di, l s
trng thnh ton din ch khng phi l s trng thnh trn mt phng din no .
Chnh s thin cn trong hnh vi v quan nim ca cha m trc tip dn n vic rt
nhiu tr thiu l tng, thiu nim tin, thiu s rng buc, khng bit n, hnh thnh rt
nhiu thi quen xu, v nghim trng hn l hnh thnh tnh ch k ch bit n bn thn
mnh.
S thin cn trong vic gio dc ca cha m rt d bin tr thnh vt hi sinh khi cha

m mong con thnh ti.

Cha m thin cn ong nhin tr cng s thin cn

2. Nhn xa trng rng t ircrc thnh cng

Gi s bn c tt c, nhng khng c tm nhn xa, th ngy mai bn s khng c g ht.
V thn may mn s khng thin v bt k ai. Mt ngi thiu tm nhn xa, khng th
nhn thu tong lai, thng m mt nhn c hi tri i, cui cng khng thu hoch c
gC mt cu chuyn nh sau:
Tiu Vng v Tiu L cng lm trong mt siu th. Lc u hai ngi u bt u t v
tr thp nht nh nhau. Nhng sau Tiu Vng may mn lt vo mt xanh ca tng
gim c, rt nhanh chng c thng ln chc gim c b phn, nhng Tiu L vn
nguyn v tr c. Cui cng mt hm, Tiu L khng chu c lin xin ngh vic, ng thi
ni tng gim c khng bt nhng ngi lm vic chm ch, m li thng cp cho
nhng ngi khng chu lm vic, thch nnh b.
Tng gim c kin tr nghe Tiu L ni, ng bit chng thanh nin ny l mt ngi
rt chm ch, cng vic cng rt vt v, nhng lun cm thy anh ta thiu iu g . t
nhin, ng ngh ra mt cch rt hay l bo Tiu L i ra ch xem hm nay ngoi ch bn
nhng g. Khng lu sau Tiu L quay li bo co rng ngoi ch ch c mt nng dn
ko mt xe u i bn.
Tng gim c li hi chic xe u khong bao nhiu cn? Tiu L li chy i, sau
quay v bo co c 10 ti.
Gi c l bao nhiu?
Thl Tiu L li chy ra ch mt ln na... Tng gim c nhn Tiu L ang th hn
hn v ni: Hy ngh ngi mt lc i, xem Tiu Vng lm nh th no. Th l tng gim
c gi Tiu Vng n, bo anh ta lm vic nh Tiu L lm.
Mt lc lu sau Tiu Vng tr v bo co tnh hnh hin nay ch c mt nng dn
ang bn u, c 10 ti u, gi c hp l, cht lng tt, anh ta cn cm v my gi
gim c xem. Ngi nng dn ny cn bn my ti c chua. Theo nh Tiu Vng, gi c
cng hp l, cng ty c th cn nhc nhp vo mt s hng. C th tng gim c cn xem
my qu c chua ny, nn cm v my qu. M ngi nng dn ti cng a n y,
ang i bn ngoi.
Tng gim c nhn vo mt Tiu L ni: Bo ngi nng dn vo y.
Cng mt s vic, nhng ngi khc nhau li c nhng hnh vi khc nhau, dn n
nhng kt qu khng ging nhau. Tiu Vng v ngh nhiu hn Tiu L vi bc, v th t

c thnh cng ln hn trong cng vic.

Tng lai lun m rng cnh ca i vi nhng ngi c chun b, ch c nhng
ngi d on c c hi s xut hin trong tng lai, ng thi ngay lp tc bt tay vo
hnh ng, tng lai mi ngy cng tt p.
Ch cn ngh trc c, thc t lm c, th gii ny vnh vin s c nhng s
nghip v i i bn khai ph.
Ngi thnh cng s d thnh cng nguyn nhn thc ra ch c mt: H bin nhng
vic trong mt mi ngi l bnh thng thnh c hi, t s thay i trc mt, h d kin
tng lai, ng thi nm bt c hi. Thng ip m Bill Gates ni vi chng ta l: Thc ra
s thnh cng trong tng lai m rng cnh ca vi tt c mi ngi, vn mu cht l
phi c s chun b, tnh ton lu di, ng thi bit cch nm bt c hi nh th no.
Microsot s d c th t c thnh cng nh ngy hm nay, l do ln nht chnh l
h d on c my tnh c nhn s v cng ph bin trn th gii. My tnh lc
u l nhng chic my ln nng n, thng dng trong cng nghip, qun s; cn
Microsot li khai ph h iu hnh dng trn my tnh c nhn.
Thnh cng ca Microso ni ln iu g?
Nht nh phi c tm nhn xa!

3. Tm nhn xa mang n tiong lai

T lu, mi ngi bit c tm quan trng ca tm nhn xa i vi vic lm
ngi, i vi thnh cng.
Theo nh cu th 18, chng 29 cun Chm ngn, Kinh thnh cu &c ghi: Khng
c tm nhn xa, con ngi s bung th. T chng ta khng kh thy c ngha v gi
tr ca tm nhn xa.
Nu c tm nhn xa, chng ta lm vic s c mc tiu, bi v chng ta bit lm vic ny
c ngha g, ti sao chng ta phi lm n, chng ta lm n s gy ra hu qu g. Nh vy,
chng ta c th t c cm gic thnh cng, nim vui trong s n lc phn u .
Nu nh chng ta c tm nhn xa, cho d chng ta hon thnh mt cng vic kh khan
cng khng cm thy vt v v mt mi, m lun trn y nhit tnh v ng lc; cho d
mt chuyn n iu nht cng c th khin chng ta tha mn.
Tng c ngi hi ba ngi th xy mt cu hi: Anh ang lm g?
Ngi th nht tr li: Ti ang lm vic c nhn lng.
Ngi th hai tr li: Ti ang xy nh.

Ngi th ba tr li vi tm trng phn khi v y nhit huyt: Ti ang xy mt ta

gio ng!.
Cng mt s vic, ch c ngi th ba v c tm nhn xa, nn c ng lc, lm vic rt
nhit tnh. Anh ta nhn thy c cng trnh anh ta ang lm - mt ta gio ng! T ,
cung cp cho anh ta gi tr cng vic, gi tr ca chnh bn thn anh ta, nh vy anh ta mi
sng c ngha.
Kh nng sinh tn ca nhng ngi tr hin nay rt km, iu ny c lin quan n
vic cha m h gio dc h m khng c tm nhn xa.
Thp nin 80 ca th k XX, Trung Quc vn trong thi k u ca cuc ci cch m
ca, cha m v trng hc lc rt kh c th tng tng ra rng, 20 nm sau, cuc
cnh tranh tn ti ca ngi tr l v cng khc lit, lc ny, ai nhiu tr tu th ngi
s c nhiu c hi hn. Nn ngoi mt s t ph huynh c tm nhn xa ra, th i b phn
nhng bc ph huynh cn li u khng b cng sc ra bi dng nng lc ca tr.
Kt qu ca iu l hin nay rt nhiu sinh vin tt nghip t cc trng i hc
khng th thch ng vi x hi, lm n v ny vi ngy khng c, n n v khc lm
vi ngy li b ui, cui cng nh phi nh n bm.
Khi ng k chuyn ngnh thi i hc cho con, cha m u nhn vo t l tm c
vic lm hin ti, cho nn u cho con ng k vo nhng ngnh hot. Thc ra, y chnh l
biu hin ca vic khng c tm nhn xa, bi v hot hay khng hot u l thun theo s
pht trin ca nn kinh t x hi, v th bt k chuyn ngnh no u c kh nng s tr
thnh chuyn ngnh hot trong tng lai. Nm nay t l tm c vic lm ca chuyn
ngnh y cao khng ng ngha vi vic 4 nm sau t l tm c vic ca n vn cao.
Mun bi dng mt a tr c tm nhn xa, cha m nht nh phi c i mt gii
quan st, gii pht hin, phi c tm nhn mang tnh chin lc.
Nu nh cha m c th cn c vo s trng ca tr hoch nh tng lai, dy tr
bit suy ngh, nhn vn t nhiu gc , gip tr pht huy s trng, khai ph tim nng,
con bn s tr thnh ngi xut chng trong x hi tng lai.

SNG TO S LM THAY i c u c I
Hy trn trng thc sng to t nhng nt v nguch ngoc ca tr, cng c th
cuc i huy hong ca tr bt ngun t nhng nt v nguch ngoc y.
C mt a tr 4 tui tn l cm cm, khi b ni c b t do v, c b v mt cy
to rt l, qu to di gc cy, chm di t.
B ni lin ni vi c b: Chu v sai ri, qu to phi trn cnh cy.
C b lin tr li: Cy khoai, cy lc v cy khoai ty, qu ca chng u di t,
nh vy th s khng s gi bo.

B ni khng bit phi ni vi c b nh th no: B ni th no th chu mi hiu,

to ch mc trn cnh cy thi.
Mt b trai khc l Tn Tn th v mt con mo, khi m cu b nhn thy, m cu b
ni: Tn Tn, ti sao con v mo li c mt chic ui ca h li, trn i lm g c con mo
no nh vy?.
Tn Tn p: Khi mo lnh, th chic ui ln c th lm chn mo p.
Ngi m ni: C ui ln th khng phi l mo na.
Cu b nghing u hi li: Khng phi lc ny m gi n l mo sao?.
Ngi m khng bit ni g na.
Thng qua hai cu chuyn nh trn, iu ng T mun ni l t nh hy bi dng
cho tr kh nng tng tng, to cho tr mi trng sng to rng m. i vi nhng nt
v nguch ngoc ca tr, chng ta khng c ch gii hn vic ging hay khng ging,
m phi c v ng vin tr t do tng tng, mnh dn th hin, tr c c nim vui
sng to khi t duy ngc, t duy phn k (Divergent Thinhking).
Albert Einstein v Thomas Edison khi cn nh, thng ngh v lm nhng vic m
ngi ln cho l khng c l, v thng xuyn b thy c mng m. Nhng thc tin
chng minh, iu ny gip ch nhiu cho nhng nghin cu khoa hc v nhng pht minh
sng to ca h sau ny. Hy trn trng thc sng to t nhng nt v nguch ngoc ca
tr, cng c th cuc i huy hong ca tr bt ngun t nhng nt v nguch ngoc y.
Thi i hin nay chnh l thi i khoa hc k thut pht trin nhanh chng, tri thc
ngy cng i mi, v cng l mt thi i cnh tranh khc lit. Mt quc gia mun chin
thng trong cuc cnh tranh , th cn phi c mt i ng nhn ti thng minh sng to
c nn tng vng chc, c t cht tng hp cao, lun dng cm sng to.
Nht Bn sau chin tranh ti sao li c th phc hi nhanh chng, ng thi tr thnh
mt cng quc kinh t? l bi v mt mt h thc hnh chnh sch nhp khu k thut
lu di, mt mt h coi trng vic bi dng mt th h mi c kh nng sng to, ng
thi m ra cc hot ng pht minh sng to rng ri trong nhn dn.
Lch s chng minh, mt quc gia mun hng thnh, mt dn tc mun c lp th
phi c mt i ng ln nhn ti c kh nng sng to. C nghin cu chng minh: T 3
n 9 tui l giai on nn tng pht trin kh nng sng to ca tr, nu nh b qua giai
on ny, sau ny rt kh c th bt u li c.
Hin nay trong rt nhiu gia nh, do cha m thiu nhn thc v nhng hnh vi sng
to ca tr, coi nhng biu hin sng to ca tr l nhng iu k quc, nghch ngm,
thng khng quan tm, hoc th bo can thip, v tnh lm tn thong, hn ch kh
nng sng to ca tr.

C thc sng to mi c th c kh nng sng to.

Ni n y, c ph huynh c th cho rng, con ca ti khng phi l ngi c kh
nng sng to, khng th tr thnh nh khoa hc, nh pht minh. Thc ra, l nhn thc
sai m ca cha m, coi kh nng sng to l v cng thn b, mt tm cao khng vi ti
c. i vi tr, tuy khng th sng to ra iu g lm chn ng th gii, nhng tr li
c tim nng sng to to ln, ch c iu kh nng sng to tim tng ca tr vn cha c
khai ph v tn dng.
o Hnh Tri tin sinh tng ni: Mi noi u l ch sng to, ngy ngy u l thi
gian sng to, ngi ngi u l nhng ngi sng to.
Khi con bn v ra mt bc tranh mi m k l, chnh l biu hin ca s pht huy
tnh sng to; khi con bn tho tung choi, n pin, my mc, cng l biu hin ca
tnh hiu k v ham mun sng to; khi con bn ni ra nhng t ng mi m, ht ln nhng
li ht t sng tc, u l biu hin ca kh nng sng to.
Trong gia nh, khi bn cnh tr, nu bn tinh t th khng kh pht hin ra tr lun
lun c kh nng sng to tim tng, vn chnh l bn pht hin, hng dn v bi
dng kh nng sng to ca tr nh th no.

Kin ngh ca ng T dnh cho nhng ngi cha

1 . Khng kh gia nh ha thun l iu kin m bo tr pht trin
kh nng sng to
Gia nh l mi trng u tin m tr tip xc, vic to ra mt khng kh vui v thoi
mi trong gia nh, tr t do tng tng, giao lu bnh ng vi tr, c tc dng cc k
quan trng trong vic thc y kh nng sng to ca tr pht trin. Trong bu khng kh
ny, tr c nguyn vng giao lu tch cc vi cha m, thng xuyn mun th nghim
nhng tng v cch nhn mi m, lm cho phong thc t duy v hnh vi ca bn thn
mang tnh c o. Ch khi trong bu khng kh t do vui v , tr mi dm ngh dm
hi, dm sng to.
V th ngi cha nn to ra mt mi trng gia nh ci m, ng thi cho tr mt
khng gian c lp, thi gian y v nhng vt liu c bn trn phng din vt cht
(nh giy v cc nguyn liu v, bt v, cc loi chi c th tho ri, v mt s th
bn thnh phm), ng thi c v ng h tr v mt tinh thn.

2. Bo v tnh hiu k ca tr, thp ln kh nng sng to ca tr

Tnh hiu k c biu hin r rng nht tr em. i din vi th gii nhiu sc mu,
tr c tnh hiu k mnh m. Mt bng hoa nh bnh thng, nhng th chi trong ca
hng, thm ch l nhng th trong mt ngi ln khng c tc dng g nh vin nh,
chic chai nh, v c, giy vn, hp dim ht, hp bt b i... u c th tr thnh i
tng nghin cu ca tr.

Nhng s vt i vi ngi ln l bnh thng, nhng i vi tr li l nhng iu

thn ki. Tr thng t ra rt nhiu cu hi, v d nh ti sao nhng ngi sao trn bu tri
li khng roi xung, ti sao chim li bit bay, ti sao g mi c th trng m g trng li
khng th, cu vng hnh thnh nh th no...
Tnh hiu k chnh l ng lc ln tr ch ng quan st, suy ngh cn nhc vn ;
l ng lc bn trong thc y tr tch cc ch ng quan st th gii, pht trin t duy
sng to; l khi im ca kh nng sng to. Ngi cha phi bo v tnh hiu k ca tr
ng thi hng dn tr, tr hc c cch suy ngh su xa hon.
i vi nhng cu hi ca tr, ngi cha nn tn tnh tr li, nu gp nhng vn
khng hiu, th cng tr tm ti liu, khng tr li qua loa cho xong chuyn, git cht kht
vng tm ti ca tr.

3. C v tr tch cc tm ti
Khi ngi khc hi nh khoa hc Einstein ti sao ng li c nhiu sng to nh vy,
ng tr li: Ti khng c ti nng g c bit, ch c iu ti thch tm hiu n cng m
thi. Tch cc suy ngh l ngi dn ng ca thc sng to, cho nn ngi cha phi
bo v v ng h ham mun tm ti v hnh vi sng to ca tr.
Khi con gi Y Y ca ti 5 tui, c mt ln xung sn chung c choi, gi con v nh n
com con khng v. Th l ti lin chy xung ch con, ch thy con ang ngi di mt cy
i th, chm ch nhn nhng con kin ang chuyn nh, ti khng lm phin con, m
ngi xung cng con quan st.
Con thy ti cng quan st, lin hi: Cha oi, con kin nh nh vy ti sao li c th
vn chuyn nhng n ln nh vy?. Con b ly t p thnh mt ng nh ri ni:
Chng ta lm th nghim nh nh, xem kin c th chuyn n qua ni khng?. Ti gt
u.
Th nghim bt u, ch nhn thy mt con kin vc n n chn ni th khng th
tip tc di chuyn, lc ny, con kin n xung, b ln sn ni ko n qua
ni. Sau khi th nghim lm xong, cha con ti vui v v nh n com. Ch nhng con kin
vn tip tc c ni n sau ba cm.
Quan st tm l tr, bo v ham mun tm ti ca tr, ng h hnh vi khm ph ca tr,
rt c li cho s ny mm thc sng to ca tr.

4. tr t do tirmg tinng
Trong qu trnh tr sng to, tng tng l ngi dn ng, khng c s tng
tng th khng c hng sng to, khng th tin hnh sng to.
Cha m hu ht u c nhng tri nghim nh mt mn choi n tay tr, choi cha
c my ngy th b tho ri ra. Thc ra, y l tr mun trin khai s tng tng ca
mnh c nhng sng to mi. Nu nh cha m khng cho tr c hi ny, thm ch can

thip, th s cp i c hi sng to ca tr.

Cha m sng sut nn dng thi khoan dung kin nhn i mt vi tt c nhng
g thuc v tr, cho d l hnh vi u tr thm ch mang tnh ph hoi; phi cn c vo kh
nng tng tng ca tr ng vin, hng dn tr thc hin tng sng to ca
mnh.
5 . P h i k h en ngi, tc p h m c a tr
Th gii trong mt tr rt sinh ng, phng thc m tr th hin th gii tm hn ca
mnh cng rt phong ph. Lm cha, phi hc cch lng nghe ting lng ca tr, ch nhng
biu hin ca tr, cho d l s thay i mang tnh sng to nh nht, mt t ng mi,
mt bi ht sai nhc, bn u phi khen ngi tr mt cch tht lng. Nh vy tr s rt vui,
li c linh cm sng to.
Tiu L dng bt mu v hnh mt th ging nh tivi, ri vui v chy n khoe cha:
Cha i, y l ngi nh ca ngi ngoi hnh tinh, y l ging, gh sofa, t tivi ca
ngi ngoi hnh tinh. Ngi cha nhn th no cng thy ging hnh chic tivi, nhng
ngi cha vn t ra ngc nhin khen c b: Con v tht gii, ngi ngoi hnh tinh nht
nh s thch ngi nh ca con, chng ta tip tc v cho ngi ngoi hnh tinh nhng
dng khc.
c cha khen ngi, c b li cng c hng th sng to, kh nng sng to ngy cng
cao.
Do s thm cn c ca quan nim gio dc truyn thng, s gio dc ca cha m
thng v tnh hn ch kh nng sng to ca tr, lm tr vn d c kh nng sng to tr
nn cng nhc, ch bit lm theo quy tc, kh nng ng bin km.
Ngi lm cha nn coi vic bi dng thc sng to cho tr l s mnh quan trng
trong cng tc gio dc gia nh, t gic bi dng thc sng to ca tr, cho tr khng
gian sng to rng ln, hn na lm tim nng ca tr c pht huy ht mc.
Giai on t 1 n 3 tui chnh l giai on hong kim khai ph b no ca tr, bi
dng thc sng to v kh nng sng to ca tr. Bn tnh ca tr tim tng kht khao
c sng to mnh m, ch cn chng ta ch dn dt, ng thi cho tr thoi mi tm
ti, th c th bi dng kh nng sng to ca tr. Nu khng th tinh thn sng to ng
qu ca tr s b hy hoi ngay trong giai on manh nha.
Mc coi trng ca ngi cha i vi vic bi dng thc sng to v kh nng to
cho tr c th nh hng n c cuc i tr.

LI CUI SCH
Tnh t cun sch T khen bn thn vo nm 2004, n cun sch Ngi cha tt hon
l ngi thy tt, th y l tc phm th tm ca ti xut bn ti Nh xut bn Li
Giang, cng l tc phm th 26 ca ti v gio dc.
Trong hon 20 tc phm ny, c gio dc vui v, gio dc t cht, c c s gio dc ca
ngi cha, ngi m, tuy u nhn c s yu thch ca cc c gi, nhng nh hng
ca ni dung gio dc ca ngi cha v gio dc vui v mnh m hon. Bi v, lm mt
ngi cha, ti bi dng mt c con gi vui v (Phm Khong Quc Nht, 9 tui cho
ra i tc phm Choi qua tiu hc, 12 tui xut bn tc phm Thi trung hc c s vui v

ca Phm Khong Quc Nht).

L mt ngi cha c hon 10 nm kinh nghim gio dc tr, ng T nhn mt
cch tng qut s pht trin mt i ca tr, cm nhn c hnh thc gio dc gia nh
quan trng hon rt nhiu so vi hnh thc gio dc ti nh trng, m trong gia nh ngi
nh hng nhiu nht n tr li chnh l cha m.
Trong gia nh, i b phn nhng ngi cha u c kinh nghim hon nhng ngi
m, c im tnh cch, phong thc t duy nam tnh, s bi dng tinh thn c lp,
quyt on, dng cm, s bi dng kh nng ng no ng tay u l vic nhng ngi
m rt kh c th mt mnh hon thnh c. Hnh ng, li ni ca ngi cha c nh
hng to ln, mnh m n tr. Nu trong nh c mt ngi cha t tin, kin cng v
khoan dung vui tnh, th tr c th cm nhn c s m p ca gia nh. Gia nh khng
ch l noi cho tr n no mc m m cn l noi nui dng tm hn tr.
ng nhin ng T ni ngi cha tt hon l ngi thy tt, khng c ngha l s
gio dc ca m khng quan trng. Vai tr v tc dng ca ngi m trong vic gio dc tr
cng rt quan trng. Nu nh ni trong vic gio dc gia nh, ngi cha l mt cy i th,
th ngi m l mt thm c xanh. Cy i th v thm c xanh ging nh khng kh v
nc, hp sc to nn cho tr khng gian trng thnh tt p. Nh vy, tr s cm nhn
c sc mnh ca c hai tm gong, hai loi tnh yu...
Trong nhng nm theo ui cng tc nghin cu gio dc v lm cha, nhng ch
lin quan n gio dc lun lun hin ln trong u ng T: gio dc nh trng, gio
dc c s, gio dc mm non, gio dc gia nh, gio dc ca ngi cha, gio dc ca ngi
m, gio dc vui v, gio dc t cht... Gio dc ca ngi cha c quan tm c bit. Bi
bn thn ti l mt ngi cha, v bi v vn ny cha h c quan tm ng mc.
Trong qu trnh khng ngng suy ngh tm ti, tc phm gio dc v ngi cha Ngi

cha tt hn l ngi thy tt ra i.

u tin ti phi cm cm con gi lun st cnh cng ti. Bi v khng c con gi, th
khng c cun sch bn c ngy hm nay; khng c con ti cng khng c t cch ni v
vn ny y; khng c con, ti cng khng th ng vai tr ngi cha.
Ti cng con gi ln ln trong vng 13 nm, chnh con dy ti lm mt ngi cha
nh th no; cng l con trao cho ti danh hiu ngi cha theo ngha ch thc; con
em n cho ti nim vui bt tn, lm ti lun trn ngp tm huyt chin u trn tuyn
u trong cng tc gio dc gia nh...
Tip theo, ti cm on Trung tm Bc Kinh Nh xut bn Li Giang, chnh s lao ng
cn mn ca h gip nhng tc phm ca ng T n vi c gi, thit lp nn mt
vn n ti v c gi giao lu, l cu ni hu ngh m p, nhiu ngi bit c
quan nim gio dc ca ng T, chia s nim vui trong vic nui dy tr, t gip ng
T nhn c s ng tnh v hng ng ca bn b v cc v ph huynh.
ng thi ti xin cm cm cc bn bin tp vin lm vic ht mnh cho cun sch
ny.

Ngcri cha tt hon l ngi thy tt ang c t trc mt bn, nu nh cun

sch ny c th gip ch cho bn trong qu trnh dy d tr, l nim an i ln nht ca
ng T. ng thi ng T mong nhn c s ph bnh gp ca cc c gi.
ng T

Trng Xun, ma thu nm 2009