Kabanata 5: Produksyon

Produksyon - isang gawain na nagbibigay ng kita sa isang tao

1. Utilities of Production
a. Utility of Form - ang isang bagay ay nagkakaroon ng mas mataas na halaga kung babaguhin ang
kaanyuan nito. Karaniwang mas malaki ang magiging halaga ng isang produkto kapag mas
malayo ang huling anyo nito sa orihinal.
b. Utility of Time - mga bagay na tumataas ang halaga dahilan sa paglipas ng panahon.
Karaniwang mas nagiging mahal ang halaga ng ilang bagay kung mas luma ito.
c. Utility of Place - mga bagay na mas nagiging mataas ang halaga depende sa lugar na kanyang
kinaroroonan. Karaniwang mas malayo ang pinanggalingan, mas mahal ang nagiging halaga.
d. Utility of Possession - mga bagay na dahil sa nagmamay-ari sa mga ito ay tumataas ang halaga.
Karaniwang mas sikat ang isang tao , mas nagmamahal ang kanyang mga kagamitan.
e. Utility of Service - tinutukoy nito ang pagbibigay ng serbisyo ng isang tao depende sa kanyang
kakayahan. Karaniwang mas madaming kasanayan, mas mahal ang halaga ng serbisyo.
2. Mga Salik ng Produksyon
a. Yamang-Likas - mga hilaw na materyales na ginagamit sa produksyon
b. Yamang-Tao - tinutukoy nito ang mga taong nagtratrabaho para makagawa ng produkto. O ang
workforce1 ng isang kompanya.
c. Yamang-Kapital - mga bagay na nakakatulong sa pagpapabilis ng produksyon at/o ng
pagtratrabaho. (Hal. mga imprastruktura, transportasyon, teknolohiya)
d. Entrepreneur - ang taong nag-aayos at namamahala ng anumang negosyo, ay karaniwang may
malaking pagkukusa at panganib.
3. Mga Panahon ng Produksyon
a. Very Short-Run o Immediate Market Period - Dahil sa kaiklian ng panahon, mas pinagbubuti
ang mga variable input2 kaysa sa fixed input3
b. Short-Run Market Period - Dahil sa medyo mas mahaba ang panahong ito, pantay ang dami ng
variable input at fixed input
c. Long-Run Market Period - Dahil sa mahaba ang panahon na tinutukoy nito, mas higit ang
fixed input kaysa variable input

4. Law of Diminishing Returns

product function - nagpapakita ng relasyon ng dami ng sangkap laban sa lebel ng
produksyon
a. Total Product - kabuuang produksyon o ang dami ng produktong naprodyus
TP= AP x VI
1 workforce - the group of people who work for a particular organization or business
2 variable input - mga input na nagbabago depende sa dami ng produktong gagawin
3 fixed input - mga input na hindi nagbabago kahit na magbago ang lebel ng produksyon

b. Average Product - ang dami ng produktong nagagawa ng bawat manggagawa

TP
A P=
VI
c. Marginal Product - karagdagang produktong nagagawa ng bawat manggagawa
TP TP1
MP= 2
VI 2VI 1
5. Mga Uri ng Gastos
a. Ayon sa Tumitingin
i.
Economic Cost - sakripisyong kasangkot sa pagsasagawa ng isang aktibidad, o pagsunod sa isang
desisyon o kurso ng aksyon
ii.
Opportunity Cost - Ang benepisyo , kita, o halaga ng isang bagay na dapat ibigay ng hanggang sa
makuha o makamit ang isang bagay pa
iii.
Acquisition/Historical Cost - halaga ng pagkakabili sa isang sangkap
b. Ayon sa Tumatanggap
i.
Explicit Cost - kabayaran na tinatanggap ng may-ari ng sangkap na hindi kasyoso sa negosyo
ii.
Implicit Cost - kabayaran na tinatanggap ng may-ari ng sangkap na kasyoso sa negosyo
c. Ayon sa Relasyon sa Lebel ng Produksyon
i.
Fixed Cost - kabayarang hindi nagbabago habang tumataas o bumababa ang lebel ng produksyon
ii.
Variable Cost - kabayarang nagbabago habang tumataas o bumababa ang lebel ng produksyon
iii.
Total Cost - ang kabuuan ng fixed cost at variable cost
d. Ayon sa Anggulo ng Bawat Produkto
i.
Average Fixed Cost - total fixed cost na hinati sa bilang ng mga yunit ng produksyon
ii.
Average Variable Cost - total variable cost na hinati sa bilang ng mga yunit ng produksyon
iii.
Average Total Cost - ang pinagsamang Average Fixed Cost at Average Variable Cost
iv. Marginal Cost - ang karagdagang gastos sa bawat pirasong produkto

Kabanata 6: Pagkonsumo
1. Hierarchy of Needs
Ayon kay Abraham Maslow, ang mga tao ay nau-udyok upang makamit ang mga tiyak na mga
pangangailangan. Kapag ang isa sa mga kailangan nila ay natupad naghahangad ang isang tao
upang matupad ang susunod na isa, at iba pa.

Safety Needs
Physiological
Needs
Love and Belongingness

Esteem

Self-actualization

a. Self-Actualization - realizing personal potential, self-fulfillment, seeking personal growth and

peak experiences.
b. Esteem - self-esteem, achievement, mastery, independence, status, dominance, prestige,
managerial responsibility, etc.
c. Love - friendship, intimacy, affection and love, - from work group, family, friends, romantic
relationships.
d. Safety - protection from elements, security, order, law, stability, etc.
e. Physiological - air, food, drink, shelter, warmth, sex, sleep, etc.
2. Ang Pagkonsumo
a. Tatlong Uri ng Pagkonsumo
i.
Direct Consumption - ang isang bagay ay kinokonsumo nang hindi na kailangang baguhin pa
ang anyo nito.
ii.
Productive Consumption - ang isang produktong nabili ay gagamitin pa upang makabuo ng iba
pang produkto
iii.
Wasteful Consumption - mas pinahahalagahan ng isang konsyumer ang kanyang mga luho o
wants kaysa sa kanyang mga pangangailangan o needs.
b. Tatlong Paraan ng Pagkonsumo
i.
Consumption through transformation - ang isang bagay ay nakokonsumo sa pamamagitan ng
pagbago sa kanyang anyo.
ii.
Consumption through deterioration - ang isang bagay ay kinokonsumo sa pamamagitan ng
pagkaluma.
iii.
Consumption through destruction - ang isang produkto ay hindi na muling mapakikinabangan
upang ito ay ituring na nakonsumo na.
c. Ang mga Karapatan ng mga Konsyumer (R.A. 7394 o Consumer Act of the Philippines)
i.
Right to choose - ang isang konsyumer ay may karapatan mamili ng produktong bibilhin.
ii.
Right to be informed - karapatan ng isang konsyumer na malaman ang ma sangkap ng
produktong kanyang binibili, pati ang wastong paggamit dito. Kaakibat din ng karapatang ito ang
karapatan laban sa false advertisement4.
iii.
Right to safety - ang karapatang ito ay naglalayong ipagtanggol ang mga mamimili laban sa
pinsala na dulot ng mga produkto, at nagpapahiwatig na ang mga produkto ay hindi dapat
maging sanhi ng pinsala sa mga gumagamit kung ang naturang paggamit ay ang inireseta.
iv. Right to a clean environment - ang karapatang manirahan at magtrabaho sa isang kapaligiran
na non-threatening sa kabutihan ng mga tao.
v. Right to basic necessities - karapatan ng mga konsyumer na sigurado ang suplay ng kanyang
mga pangangailangan sa pamilihan.
vi.
Right to representation - karapatan ng mga konsyumer na humingi ng tulong sa mga abogado
sa tuwing mayroon silang mga pinsalang natamo mula sa paggamit ng mga depektibong
produkto
vii.
Right to compensation for damages sustained - tuwing mapapatunayang ang pinsalang natamo
ng isang konsyumer ay dulot ng kanyang biniling produkto, ang konsyumer ay karaniwang
ginagawaran ng mga piskal ng tinatawag na danyos.
4 false advertisement - refers to a manufacturer's use of confusing, misleading, or blatantly untrue statements when
promoting a product

d. Ang mga Responsibilidad ng mga Konsyumer

i.
Critical Awareness - ang paggamit ng five senses sa pagbili ng mga produkto (sight, hearing,
smell, taste, at touch). Sa pamamagitan ng mga ito mabibigyang-pansin ang mga produkto sa
pamilihang hindi sumasang-ayon sa mga karapatan ng mga konsyumer
ii.
Environmental Concern - Mahalagang alam ng mga konsyumer ang epekto ng produksyon ng
mga produktong nakikita nila sa pamilihan
iii.
Social Responsibility - Iginagalang ba ng mga prodyuser ang mga karapatan ng kanilang mga
manggagawa?
iv. Solidarity - Sa pamamagitan ng pagpapakita ng pagkakaisa, ang grupo ng mga konsyumer ay
maaaring makapaglunsad ng mga pagbabago sa sistema ng paggawa ng mga prodyuser,
v. Action - pagsasagawa ng boykot o di pagbili sa mga produktong lumalabag sa mga karapatan ng
mga konsyumer

Microeconomics - is a branch of Economics that studies how the household (consumer5) and
firms (producer) allocate limited resources.

Kabanata 7: Ang Demand

1. Ang mga Salik ng Demand
a. Panahon - may mga produktong napa-panahon ang pagiging mabenta
b. Tradisyon - Ang ating mga tradisyong bunga ng ibat-ibang mga relihiyon at paniniwala ay
nakaapekto rin sa mga produktong ating binibili
c. Kita - Sinasabing ang mga produktong binibili ng mga konsyumer ay nakabatay sa laki ng
kanyang kinikita
d. Laki ng Populasyon - Kung ang populasyon ay lumalaki, ito ay nangangahulugan na ang
demand ay madaragdagan din.
e. Panlasa - ang panlasa ng isang tao ay nakakaapekto sa kanyang mga bibilhing produkto
f. Presyo ng Komplimentaryong Produkto - Karaniwang tumataas ang demand para sa isang
produkto sa tuwing bababa ang presyo ng kakomplimentaryo nito
g. Komplimentarying Produkto - Karaniwang tumataas ang demand para sa isang produkto sa
tuwing tataas ang presyo ng pamalit na produkto nito.
2. Ang Batas ng Demand
a. Demand schedule - talahanayan na nagpapakita ng relasyon ng presyo at demand
Presyo (P)

Dami ng Demand (Qd)

20

18

5 consumer - only when you are willing and able to buyprospective buyer - willing but not able, or vice
versa.

16

Mga Punto

Presyo (P)

Dami ng Demand
(Qd)

Coordinates

20

(20,2)

18

(18, 4)

16

(16, 6)

b. Demand curve - isang talangguhit na nagpapakita sa relasyon ng dami ng demand at presyo ng

isang produkto

c. Demand equation - isang mathematical equation na nagpapakita sa relasyon ng dami ng demand

at presyo ng isang produkto
y y
m= 2 1
x 2x 1

3. Ang Presyong Elastisidad ng Demand

a. EPD - ang porsyentong pagbabago dami ng demand sa bawat porsyentong pagbabago ng
porsyento
(Qd 2Qd 1) ( P1 +P2)
E pd =
x
(P2P1 ) (Qd 1 +Qd 2 )
4. Mga Uri ng Elastisidad
a. Inelastiko - hindi masyadong lubha ang reaksyon ng pagbaba ng dami ng demand sa pagtaas ng
presyo
i.
Luxury goods
ii.
Mga produktong maraming pamalit

b. Elastiko - sobra ang reaksyon ng pagbaba ng dami ng demand sa tuwing tataas ang presyo ng
produkto
i.
Mga produktong walang kapalit
ii.
Mga pangangailangan

c. Unitary - pantay ang pagbabago ng dami ng demand at pagbabago ng presyo

d. Ganap na Inelastiko - walang pagbabago sa dami ng demand habang nagbabago ang presyo

e. Ganap na Elastiko - hindi nagbabago ang presyo sa alternatibong dami ng demand

Formula:
(Qd 2Qd 1) ( P1 + P2)
E pd =
x
(P2P1 ) (Qd1 +Qd 2 )
Ex:

P1 = 60
P2 = 75

Qd 1 = 200
Qd 2 = 150

150200
60+75
)x (
)
7560
200+150
50
135
Epd=(
)x(
)
15
350
Epd=(

Epd=

6, 750
5, 250

Epd=1.29
Epd=1.29

Elastiko = 0-0.99
Inelastiko = 1 +++
Unitary = 1
5. Ang Presyong Elastisidad at ang Pagnenegosyo
Malaking tulong sa isang entrepreneur ang kaalaman tungkol sa uri ng elastisidad na
taglay ng kanyang ibinebentang produkto o serbisyo. Mula sa kaalaman niyang ito maaari niyang
palakihin ang kanyang tubo sa pamamagitan ng pagtatakda g tamang presyong naaayon sa
elastisidad na taglay ng kanyang ibinebenta

Presyo (P)

Dami ng Demand (Qd)

Kabuuang Kita (TR)

Epd

4000

4000

3000

6000

-0.43

2000

6000

-1

1000

4000

-2.33

Sa tsart ay mayroong tatlong pagbabagong naganap sa presyo, mula 1 papuntang 2, 2

papuntang 3, at 3 papuntang 4. Dahil mayroong tatlong presyong pagbabago, maaaring
magkaroon ng tatlong Epd.
Mula sa kaalamang ito, maari nang malaman kung ano ang dapat gawin upang mapataas
ang kabuuang kita ng isang negosyo

Price Change

Uri ng Elastisidad

Presyo

Kabuuang Kita

inelastiko

walang pagbabago

walang pagbabago

II

III

unitary

elastiko

6.
a.
b.
c.

Perfectly Competitive Market

Many small firms
Products are homogenous6
Freedom of entry and exit - ang mga firms ay libreng pumasok at lumabas ng market
d. Perfect information - ang kaalaman ay malayang magagamit ng lahat ng kalahok , na
nangangahulugan na ang risk-taking ay kakaunti at ang papel na ginagampanan ng mga
negosyante ay limitado.

6 homogenous - of the same kind; alike.