Panahon ng Kastila

Mga kilalang Nobelista at ang kanilang mga tanyag na Nobela:

1.) Dr. Jos Protacio Rizal Mercado y Alonzo Realonda

=(19 Hunyo 1861 30 Disyembre 1896)
= ay isang Pilipinong bayani at isa sa pinakatanyag na tagapagtaguyod ng pagbabago
sa Pilipinas noong panahon ng pananakop ng mga Kastila. Siya ang kinikilala bilang
pinakamagaling na bayani at tinala bilang isa sa mga pambansang bayani ng Pilipinas ng
Lupon ng mga Pambansang Bayani.
=pinanganak si Rizal sa isang mayamang angkan sa Calamba, Laguna at pampito sa
labing-isang anak ng mag-asawang Francisco Engracio Rizal Mercado y Alejandro at Teodora
Morales Alonzo Realonda y Quintos.
= nag-aral siya sa Ateneo Municipal de Manila, at nakakuha ng diploma sa Batsilyer ng
Sining at nag-aral ng medisina sa Pamantasan ng Santo Tomas sa Maynila. Ipinagpatuloy niya
ang kanyang pag-aaral sa Universidad Central de Madrid sa Madrid, Espanya, at nakakuha ng
Lisensiya sa Medisina, na nagbigay sa kanyan ng karapatan sanayin ang medisina. Nag-aral
din siya sa Pamantasan ng Paris at Pamantasan ng Heidelberg. Isang polimata si Rizal;
maliban sa medisina, mahusay siya sa pagpinta, pagguhit, paglilok at pag-ukit. Isa
ring poliglota si Rizal, na nakakaunawa ng dalawampu't dalawang mga wika. Itinatag ni Jos
Rizal ang La Liga Filipina, isang samahan na naging daan sa pagkabuo ng Katipunan na
pinamunuan ni Andrs Bonifacio.
= isa siyang makata, manunulat, at nobelista na ang pinakatanyag sa kanyang mga
gawa ay ang nobela ng: Noli Me Tngere, at ang kasunod nitong El filibusterismo.

2.) Padre Modesto de Castro

= ay

itinuring

na

pangunahing

manunulat

noong

ika-19

na

daantaon.

Tubong Bian, Laguna, kinilala siya dahil sa kanyang angking kakayahan sa pagsulat ng mga
sermong pampolitika na kanyang binibigkas at nang tumagal ay sinulat para malathala.
=ang katipunan ng mahuhusay na sermon ni Padre de Castro na humuhubog sa
kagandahang-asal ay pinamagatang Platicas Doctrinales. Ito ay binubuo ng 25 mahuhusay na
sermon.
=naging kura paroko si Padre de Castro ng Katedral ng Maynila at pagkatapos ay
ng Naic, Cavite.

=kilalang akda ni Padre de Castro ang Urbana at Felisa na tungkol sa kagandahangasal at relihiyon.
3.) Padre Antonio de Borja
=Si Fray de Borja ay isinilang sa Valencia, Espanya noong 1644. Naging misyonero siya
at ipinadala sa Filipinas sa edad 27. Iba't ibang matataas na tungkulin ang hinawakan niya bago
naging prokurador ng mga Heswita. Namatay siya noong 27 Enero 1711, tatlong taon
pagkatapos payagan ng Simbahang Katoliko na ilathala ang kaniyang salin sa Tagalog. Narito
ang buod ng tanyag niyang nobela:

Barlaan at Josaphat
Ang kasaysayan ng barlaan at josaphat ay umiikot sa nabigong pagsisikap ng isang hari
na mailayo sa kristyano ang anak na prinsipe, naituro ni Tomas Apostol ang aral ng diyos sa
Indya, na pinaghaharian noon ni Abenir. Dahil sa hulang magiging kristyano ang kanyang
magiging anak na lalaki, sinikap na ibukod ng tirahan at kapaligiran ang prinsipeng Josaphat
sapul noong isilang ito. Sa paglaki ni Josaphat, narinig nya ang tungkol sa kamaharlikaan ng
bagong relihiyon. Natutuhan niyang pag-isipan ang buhay ng kamatayan nang matanaw niya
ang isang taong kahabag-habag.
Nabalitaan ng matandang paring si Barlaan, na nasa Senaar, ang tungkol sa mabuting
kalooban ni Josaphat. Nagpanggap siyang isang tagapagtinda kaya nakatagpo niya si
Josaphat, na nahikayat niyang magpabinyag. Lahat ng ito'y lingid sa kaalaman ni haring Abenir
hanggang sa makaalis na sa palasyo si Barlaan. Nang matuklasan ni haring Abenir ang
nangyari sa anak, iniutos niyang dakpin si barlaan, ngunit di ito matagpuan. May
pinapagpanggap na Barlaan ang hari at siyang dinakip. Sa gayon, sa pag- aakalang malagim
ang kararatnan ng kaibigang pari, nagtapat si Josaphat sa hari. Ngunit ang ganito'y naging
daan para pagsikapan ni Josaphat na hikayatin ang ama. Napagkillala ni Abenir na kailangang
paghimok ang gamitin sa anak at hindi pagbabanta. Sa gayon, hinamon ni Abenir ang anak
saka ang mga kapanalig nito sa isang pagtatalo, at kung mananalo si Josaphat at Barlaan
Magpapabinyag ang hari at ang mga kampon nito. Nanalo sina Josaphat.
May tauhan ang hari na nahikayat nang una ni Josaphat kaya nagalit ang hari. Pinalitan
niya ng mga mapanuksong babae ang mga tagasilbi sa palasyo. Nagdamdam si Josaphat sa
ama dahil sa tangkang pagbubulid nito sa kanya sa kasamaan. Iminungkahi ng ministro ni
Abenir na hayaang mamuno sa isang hiwalay na kaharian si Josaphat. Pumayag si Abenir.
Subalit maraming tao ang lumipat sa kaharian ni Josaphat, kaya naisip ni Abenir na marapat
lang na pabinyag siya. Iniwan niya ang kaharian kay Josaphat at namuhay siya nang tahimik
hanggang sa mamatay. Ibig din namang manahimik ni Josaphat kaya iniwan niya ang kaharian
sa isang tapat na tauhan, si Barachias, at hinanap niya si Barlaan hanggang sa matagpuan niya
ito.
Minsan tinawag ni Barlaan si Josaphat at sinabing malapit na siyang mamatay.
Pinasundo niya kay Josaphat ang mga monghe sa di-kalayuang monesteryo. Nagmisa si
Barlaan bago mamatay. Nanaginip minsan si Josaphat at nakita niya ang dalawang korona: isa
para sa kanya at isa para sa ama. Sinabi niyang hindi marapat ang kanyang ama. Lumitaw sa
pangitain si barlaan at sinisi siya nito. Nagsisi si Josaphat. Namuhay siya bilang ermitanyo.
Nang mamatay siya, inilibing siya sa puntod ni Barlaan.
Nang mapag-alaman ni Barachias na namatay na si Josaphat, pinahanap niya ang
libingan nito. Nang hukayin nila ang puntod, natagpuan nilang buo ang mga mabango pang
bangkay ng dalawa, na napabantog mula noon, kaya naman marami pa ang nagpabinyag.

4.) Pedro Alejandro Paterno

=ay isinilang noong 27 Pebrero 1858. Siya ay isa sa 13 anak ng nakaririwasang magasawa na sina Don Maximo Paterno at Donya Carmen de Vera Ignacio.
=iya ay nagtapos ng Bachiller en Artes sa Ateneo Municipal de Manila. Siya ay nagkamit
ng karangalan sa kanyang pagtatapos. Ipinagpatuloy pa rin niya ang pag-aaral sa Unibersidad
de Salamanca. Dito niya kinuha ang mga kursong Pilosopiya at Teolohiya, pagkatapos ay
lumipat siya sa Unibersidad Central ng Madrid na kung saan naman ay nagtapos niya ang
pagkadalubhasa sa batas noong 1880..
=siya ay isa sa mga Pilipinong propagandista sa Espanya. Noong 1882,
napagtagumpayan niyang maalis ang monopolyo sa Tabako sa bansang Pilipinas.Noong
himagsikan, siya ay sumanib kung kaya'y isa siya sa naging prominenteng tao noong ihayag
ang Unang Republika ng Pilipinas. Siya ay hinirang na Pangulo ng Kongreso sa Malolos noong
15 Setyembre 1898.
=si Pedro Paterno ay nahalal na kinatawan ng Unand Distrito ng Laguna para sa Unang
Asemblea ng Pilipinas noong 16 Oktubre 1907. Siya ay namatay sa edad na 53 noong 11
Marso 1911 sa sakit na kolera. ) (unang nobela).
=bilang makataa, siya ang kauna-unahang Pilipino na sumulat ng isang opera sa wikang
Pilipino, sang Sandugong Panaginip. Nilikha rin niya ang mga aklat na tula na Sampaguitas y
Poesias Varias at Poesias Lyricas y Dramaticas. Ang pinakatanyag na nobelang isinulat niya ay
ang Ninay .

5.) Graciano Lopez Jaena (18 Disyembre 1856 20 Enero 1896)

= ay isang Pilipinong manunulat, rebolusyonaryo, at pambansang bayani mula sa
lalawigan ng Iloilo, na nakilala sa kanyang pahayagang, "La Solidaridad". Nakilala rin siya sa
kaniyang akdang Fray Butod. Butod ang salitang Hiligaynon para sa kabag at katumbas din
ito ng balbal na tabatsoy.
=dukha ang mga magulang nang isilang si Graciano Lopez Jaena sa Jaro, Lungsod ng
Iloilo, noong 18 Disyembre 1856. Ang ina niya, si Mara Jacoba Jaena, ay isang mananahi
lamang habang ang ama, si Plcido Lpez, ay hamak na tagakumpuni ng kahit ano na lamang.
Subalit nagkapag-aral nang kaunti si Placido samantalang lubhang matimtiman si Jacoba kaya
tatag sa pag-aaral at sa pagsamba ang tinubuan ni Graciano. Namatay si Lopez-Jaena sa sakit
na tuberculosis sa edad na 39 sa Barcelona, Espanya.)

=isa sa mga nobelang naisulat niya ay Ang Bandido sa Pilipinas na tungkol sa

paghihimagsik at pag-aaklas.

Panahon ng Amerikano

Mga kilalang Nobelista at ang kanilang mga tanyag na Nobela:

1.) Lope K. Santos (25 Setyembre 1879 1 Mayo 1963)
= ay isang tanyag na manunulat sa wikang Tagalog noong kaniyang kapanahunan, sa
simula ng ika-1900 dantaon.Bukod sa pagiging manunulat, isa rin siyang abogado, kritiko, lider
obrero, at itinuturing na "Ama ng Pambansang Wika at Balarila" ng Pilipinas.
=ipinanganak si Lope K. Santos sa Pasig, Rizal - bilang Lope C. Santos - sa magasawang Ladislao Santos at Victoria Canseco, na kapwa mga katutubo sa Rizal. Ngunit mas
inibig na gamitin ni Santos ang titik na K bilang kapalit ng C para sa kaniyang panggitnang
pangalan, upang asang padasino das (Kolehiyo Pilipino), matapos na makapag-aral sa Escuela
Normal Superior de Maestros (Mataas na Paaralang Normal para sa mga Guro) at sa Escuela
de Derecho (Paaralan ng Batas).
=naging dalubhasa siya sa larangan ng dupluhan, isang paligsahan ng mga manunula
na maihahambing sa larangan ng balagtasan. Noong 1900, nagsimula siyang maglingkod
bilang patnugot para sa mga lathalaing nasa wikang Tagalog, katulad ng Muling
Pagsilang at Sampaguita. Siya ang tagapagtatag ng babasahing Sampaguita. Sa pamamagitan
ni Manuel L. Quezon, naging punong-tagapangasiwa si Santos ng Surian ng Wikang
Pambansa.
=kabilang sa mga katawagang nagbibigay parangal kay Santos ang pagiging Paham ng
Wika, Ama ng Balarilang Pilipino, Haligi ng Panitikang Pilipino, subalit mas kilala rin siya sa
karaniwang palayaw na Mang Openg.
=Narito ang buod ng isa sa mga tanyag na nobelang kanyang isinulat:

Banaag at Sikat
Ang buod ng kasaysayan ng Banaag at Sikat ay lumiligid sa mga adhikain at
paninindigan ng dalawang magkaibigang sina Felipe at Delfin. Si Felipe ay anak ng isang
mayamang presidente ng isang bayan sa Silangan. Dahil sa kanyang pagkamuhi sa mga
paraan ng pagpapayaman ng kanyang ama at sa kalupitan nito sa mga maralitang kasama sa
bukid at sa mga utusan sa bahay ay tinalikdan niya ang kanilang kayamanan, pumasok na
manggagawa sa isang palimbagan, at nanligaw sa isang maralita ngunit marangal na dalaga, si
Tentay. Samantala, siyay nakatira sa isang bahay ng amang-kumpil na si Don Ramon sa

Maynila. Ang mga paraan ni Don Ramon sa pagpapayaman, ang kanyang mababang pagtingin
sa mahihirap at ang pag-api niya sa mga pinamumunuan ay nakapagpalubha sa pagkamuhi ni
Felipe sa lahat ng mayayaman at nagpapatibay sa kanyang pagiging anarkista.
Pinangarap niya ang araw na mawawala ang mga hari, punumbayan at alagad ng batas, ang
lahat ng taoy magkakapantay-pantay at magtatamasa ng lubos na kalayuan at patas na
ginhawa sa buhay.
.Nang pilitin ng ama na umuwi sa kanilang bayan, siyay sumunod. Subalit itinuro niya sa
mga kasama sa bukid at sa mga katulong sa bahay ang kanilang karapatan. Sa galit ng ama,
siyay pinalayas at itinakwil bilang anak. Nagbalik siya sa datingpinapasukan sa Maynila at
hinikayat si Tentay na pumisan sa kanya kahit di kasal, sapagkat tutol siya sa mga seremonyas
at lubos na naniniwala sa malayang pag-ibig
.
Si Delfin ay hindi anarkista kundi sosyalista. Hindi niya hinangad na mawala ang
pamahalaan ngunit katulad ni Felipe ay tutol siya sa pagkakaipon ng kayamanan sa ilang taong
nagpapasasa sa ginhawa samantalang libu-libo ang nagugutom, nagtitiis at namamatay sa
karalitaan. Tutol din siya sa pagmamana ng mga anak sa kayamanan ng mga magulang. Siyay
isang mahirap na ulilang pinalaki sa isang ale (tiya). Habang nag-aaral ng abogasya ay
naglilingkod siya bilang manunulat sa isang pahayagan. Kaibigan siya at kapanalig ni Felipe,
bagamat hindi kasing radikal nito.
.
Nais ni Felipe ang maagang pagtatamo ng kanilang layunin, sukdang itoy daanin sa
marahas na paraan, samantalang ang hangad ni Delfin ay dahan-dahang pag-akay sa mga tao
upang mapawi ang kamangmangan ng masa at kasakiman ng iilang mayayaman, sa
pamamagitan ng gradwal na pagpapasok sa Pilipinas ng mga simulain ng sosyalismo.
Si Don Ramon ay may dalawang anak na dalaga at isang anak na lalaking may asawa na. Ang
mga dalagay sina Talia at Meni. Si Talia ay naibigan ng isang abogado, si Madlanglayon. Ang
kasal nilay napakarangal at napakagastos, isang bagay na para kina Felipe at Delfin ay
halimbawa ng kabukulan ng sistema ng lipunan na pinangyayarihan ng mayayamang walang
kapararakan kung lumustay ng salapi samantalang libu-libong mamamayan ang salat na salat
sa pagkain at sa iba pang pangunahing pangangailangan sa buhay
.
Sa tulong ni Felipe noong itoy nakatira sa bahay ni Don Ramon, nakilala at naibigan ni
Delfin si Meni. Si Don Ramon ay tutol sa pangingibig ni Delfin sa kanyang anak; dahil itoy
maralita, at ikalawa, dahil tahasang ipinahayag nito ang kanyang pagkasosyalista sa isang paguusap nilang dalawa sa isang paliguan sa Antipolo. Ang pagtutol na ito ay walang nagawa.
Nakapangyari ang pag-ibig hanggang sa magbinhi ang kanilang pagmamahalan. Nang
mahalata na ni Talia at ni Madlanglayon ang kalagayan ni Meni, hindi nila ito naipaglihim kay
Don Ramon. Nagalit si Don Ramon; sinaktan nito si Meni at halos patayin, Sa a-uki ni
Madlanglayon, pumayag si Don Ramon na ipakasal si Meni kay Delfin, Subalit nagpagawa ng
isang testamento na nag-iiwan ng lahat ng kayamanan sa dalawa niyang anak; si Meni ay hindi
pinagmanahan.
Si Meni ay nagtiis sa buhay-maralita sa bahay na pawid na tahanan ni Delfin. Paminsanminsan, kung mahigpit ang pangangailangan, nagbibili siya ng mga damit o nagsasangla ng
kanyang mga alahas noong dalaga pa. Itoy labis na dinaramdam at ikinahiya ni Delfin at ng
kanyang ate, subalit wala naman silang maitakip sa pangangailangan. Sa simula, si Meni ay
dinadalaw ng dalawang kapatid, lalo na si Talia, at pinadadalhan ng pera at damit. Subalit ang
pagdalaw ay dumalang nang dumalang hanggang tuluyang mahinto, ay gayon din ang
ipinadadalang tulong. Samantala, si Don Ramon, sa laki ng kanyang kahihiyan sa lipunan dahil
sa kalapastangang ginawa ni Meni at ni Delfin, ay tumulak patungong Hapon, Estados Unidos
at Europa, kasama ang isang paboritong utusan. Wala na siyang balak bumalik sa Pilipinas.

Nakalimutan niya ang pagwasak na nagawa niya sa karangalan ng maraming babae na

kanyang kinasama; ang tanging nagtanim sa kanyang isip ay ang pagkalugso ng sariling
karangalan sa mata ng lipunan dahil sa kagagawan ni Meni.
Samantala, nagluwal ng isang sanggol na lalaki si Meni. Sa pagnanais na
makapaghanda ng isang salu-salo sa binyag ng kanyang anak, susog sa mga kaugalian, si
Meni ay nagsangla ng kanyang hikaw, sa kabila ng pagtutol ni Delfin na tutol sa lahat ng
karangyaan. Ang ninong sa binyag ay si Felipe na hindi lamang makatanggi sa kaibigan, subalit
kontra rin sa seremonyas ng pagbibinyag. Bilang anarkista ay laban siya sa lahat ng
pormalismo ng lipunan. Sa karamihan ng mga pangunahing dumalo, kumbidadot hindi, ay
kamuntik nang kulangin ang handa nila Delfin, salamat na lamang at ang kusinero ay marunong
ng mga taktikang nakasasagip sa gayong pangyayari.
Ang kasiyahan ng binyagan ay biglang naputol sa pagdating ng isang kablegrama na
nagbabalitang si Don Ramon ay napatay ng kanyang kasamang utusan sa isang hotel sa New
York. Nang idating sa daungan ang bangkay, sumalubong ang lahat ng manggagawa sa
pagawaan ng tabako sa atas ni Don Felimon, kasosyo ni Don Ramon, na nagbabalang hindi
pasasahurin sa susunod na Sabado ang lahat ng hindi sasalubong.
Kasama sa naghatid ng bangkay sa Pilipinas si Ruperto, ang kapatid ni Tentay na
malaon nang nawawala. Pagkatapos makapaglibot sa Pilipinas, kasama ng isang Kastilang
kinansalaan niya sa maliit na halaga, siyay ipinagbili o ipinahingi sa isang kaibigang
naglilingkod sa isang tripulante. Dahil dito, nakapagpalibot siya sa ibat ibang bansa sa Aprika at
Europa, at pagkatapos ay nanirahan sa Cuba at California, at sa wakas ay namalagi sa New
York. Doon siya nakilala at naging kaibigan ng utusang kasama ni Don Ramon na naninirahan
sa isang hotel na malapit sa bar na kanyang pinaglilingkuran. Si Ruperto ang nagsabi kay
Felipe na kaya pinatay si Don Ramon ay dahil sa kalupitan nito sa kanyang kasamang utusan.
Ang libing ni Don Ramon ay naging marangya, kagaya ng kasal ni Talia. Hanggang sa libingan
ay dala-dala pa ng mayamang pamilya ni Don Ramon ang ugali ng karangyaan ng pananalat at
paghihirap ng maraming mamamayan. Sa libingan ay Naiwan sina Delfin at Felipe na inabot ng
talipsilim sa pagpapalitan ng kuro-kuro at paniniwala.
Naalaala ni Felipe ang kaawa-awang kalagayan ng mga kasamat utusan ng kanyang
ama. Nasambit ni Delfin ang kawalang pag-asa para sa maralitang mga mamamayan habang
namamalagi sa batas ang karapatan ng mga magulang na magpamana ng yaman at
kapangyarihan sa mga anak. Nagunita nila ang laganap na kamangmangan at mga pamahiin,
ang bulag na pananampalataya. Kakailanganin ang mahaba at walang hanggang
paghihimagsik laban sa mga kasamang umiiral. Marami pang bayani ang hinihingi ang
panahon. Kailangang lumaganap ang mga kaisipang sosyalista, hindi lamang sa iisang bansa
kundi sa buong daigdig bago matamo ang tunay at lubos na tagumpay. Napag-usapan nina
Felipe at Delfin ang kasaysayan ng anarkismo at sosyalismo ang paglaganap nito sa Europa,
sa Aprika, at sa Estados Unidos. Sinabi ni Felipe na ang ilang buhay na napuputi sa
pagpapalago ng mga ideyang makamaralita ay kakaunti kung ipaparis sa napakamaraming tao
na araw araw ay pinahihirapan. Subalit matigas ang paninindigan ni Delfin laban sa ano mang
paraang magiging daan ng pagdanak ng dugo.
Sa kabila ng pagkakaibang ito ng kanilang paninindigan ay nagkaisa sila sa pagsasabi,
sa kanilang pag-alis sa libingan, noong gumagabi na, Tayo na: iwan natit palipasin ang diin ng
gabi."

2.) Valeriano Hernandez Pea

= ay isinilang sa nayon ng San Jose, Bulakan, Bulakan noong Disyembre 12, 1858. Siya
ay bunsong anak nina Marcos Hernandez at Dominga dela Pea. Ang kanyang ama ay isang
platero, at ang hanapbuhay na ito ang kanyang ginamit upang maitawid ang kanyang pamilya
sa pang-araw-araw na pangangailangan.

=nagsimulang mag-aral si Tandang Anong (ito ang tawag sa kanya ng mga kasamahang
manunulat sa Muling Pagsilang) ng Kartilya at ang kanyang naging guro ay ang kanilang kapitbahay na si G. Marcelino Nuque. Sa murang edad na sampu ay nakitaan na siya ng pagkahilig
sa pagbabasa at pagsusulat.

=nagsimula siyang mamasukan bilang kawani ng isang Kapitan Alvarez sa gulang na

labindalawa matapos pumanaw ang kaniyang ama. Nagsilbi rin siyang kawani ng husgado.
Nakasal siya kay Victoria Laktaw, isang taga-Matungao sa gulang na 45, subalit ang magasawa ay hindi pinalad na mabiyayaan ng anak.

=nagsimula siyang sumulat sa pahayagang El Renacimiento Filipino (Muling

Pagsilang) na pinamatnugutan ni Jose Palma at sa pahayagang Taliba kung saan inilathala
ang kanyang pitak na Buhay Maynila na nasalin kay Huseng Batute matapos na siya ay
pumanaw. Sa mga pahayagang ito nakilala ang kanyang angking husay sa pagsulat. Maliban
sa mga tula, sumulat din siya ng mga nobelang inilabas ng serye sa Seccion Tagala ng Muling
Pagsilang. Dito iniluwal ang kanyang mga unang nobela na sa kalaunan ay naging panulukang
bato ng mga akdang prosa ng mga sumunod na panahon.

=pumanaw ang dakilang alagad ng sining noong Setyembre 7, 1922 at inilibing sa

kanyang pinagmulang bayan ng Bulakan, Bulakan.

=kilala sa taguring Ama ng Nobelang Tagalog, itinuturing na obra maestra niya

ang Kasaysayan ng Magkaibigang si Nena at si Neneng (1905), bagamat iniluwal din ng
kanyang panitik ang iba pang mga nobela tulad ng: Pagluha ng Matuid (1899), Mag-inang
Mahirap (dalawang bahagi 1905 at 1906), Hatol ng Panahon (1909), Pahimakas ng Isang
Ina (1914), Unang Pag-ibig (1915), Dangal ng Magulang (1920), at iba pa, gayundin ang mga
maiikling kuwento at mga tula.
3.) Iigo Ed. Regalado
=pinanganak siya noong 19 Marso 1888 sa Sampalok,Manila at anak nina Iigo
Regalado y Corcueca at Saturnina Reyes.
=tanyag noong sa sagisag na Odalager.
=naging patnugot siya ng pahayagang Mithi, Watawat, Pagkakaisa, at ng lingguhang
magasin na Ilang-ilang. Isa siya sa mga Taliba ng panulaan. Kilala siya bilang makata ng pagibig. Ang kanyang mga tula ay natipon sa isang aklat na pinamagatang Damdamin na nagtamo
ng unang gantimpala sa Timpalak Komonwelt noong 1941. Nag-aral si Ed. Regalado sa
Escuela Muncipal de Sampaloc, at nakuha niya ang kanyang per ito mercantil sa Colegio
Filipino, ang Batsilyer sa Sining sa Liceo de Manila, at ang kanyang bachiller en leyes sa La
Jurisprudencia. Pumasok rin siya sa Unibersidad ng Pilipinas (Fine Arts), kung saan naging
guro niya si Fabian de la Rosa sa pagpipinta, at naging kaklase niya naman sina Fernando
Amorsolo at Guillermo Tolentino.
=hindi lamang siya makata, isa rin siyang kwentista, nobelista at peryodista. Ang
kanyang nobelang Sampaguitang Walang Bango ay nasulat sa panahong Ginto ng nobelang
Tagalog. Ito'y tungkol sa isang babaing martir ngunit sa huli ay nagtaksil kaya iniwan ng asawa.
Katulad siya ng sampagita na akala ng marami ay maganda, dalisay at namumukod sa
kabanguhan subalit sa kabila noon ay naging taksil kaya itinuring na sampagitang walang
bango.
(Ilan pa sa mga nasulat ni Odalager ay ang May Pagsinta'y Walang Puso at Dalaginding.)

4.) Fausto J. Galauran (isinilang Oktubre 13, 1904)

= ay isa sa mga Pilipinong manunulat na may pinakamaraming nasulat na nobela. Isa
siya sa mga batikang manunulat ngpanitikan na inaanyayahan ni Severino Reyes para sumulat
sa magasing Liwayway, noong panahong pinamamahalaan na ni Ramon Roces ang babasahin.
=bagama't tapos ng kursong panggagamot, nahilig siya sa gawaing pagsusulat. Naging
kasapi siya ng samahan ng mga manunulat na Ilaw at Panitik at Akademya ng Wikang Pilipino.
ng kanyang tunay na pangalan ay Fausto Jacinto Galauran at Sanchez. Ang Sanchez ay galing
sa kanyang ina, Bonifacia Sanchez. Ang Jacinto ay ang tunay nilang apelyido. Ang Galauran ay
likha lamang dahil sa panahon ng kagipitan.
=siyay ipinanganak sa Kalookan, lalawigan ng Rizal, noong ika-13 ng Oktubre ng taong
1904. Ikalima siyang anak ng mag-asawang Patricio J. Galauran at Bonifacia Sanchez, kapuwa
namatay na. Nagsimula siya ng pag-aaral sa primarya ng Kalookan ay nagtapos sa Intermedia
ng nasabing bayan na May Karangalan.
=tinapos niya ang High School sa National University na may mataas na karangalan
(with Highest Honors). Nakamit niya ang titulong Associate in Art in Medicine at Bachelor of
Science sa Unibersidad ng Pilipinas, at ang titulong Doctor of Medicine sa paaralan ng
panggagamot ng nasabing unibersidad. Nakalampas siyang maluwalhati sa pagsusulit sa
pamahalaan nong ika-30 ng Mayo 1930 na pang-apat sa hanay ng sampung pinakamataas.
Buhat noon, Si Dr. Galauran ay naging isang masipag na manggagamot sa mga pagamutan at
lalung-lao na sa Kalookan. Lahat halos ng kababayan niya ay natingnan at nagamot sa
mahabang panahon ng kanyang panggagamutan.
=naging Patnugot ng Kagawaran ng Ksaysayan at Script ng X-Otic Films bago
nagkadigma. Siya aay naging Puno ng Script and Story Department ng Sampaguita Pictures.
=isa sa mga nobelang isinulat niya ay ang Dr. Kuba.

5.) Rosalia de Leon Aguinaldo

=Ipinanganak siya sa Oriol, Bataan.
=isa sa mga bantog na nobelistang Pilipina. Siya ang kauna-unahang babaeng
manunulat na gumamit ng tunay niyang pangalan sa pagsusulat imbes na gumamit ng ibang
pangalan o katawagan. Ang kanyang mga akda ay namayagpag sa panahon ng Amerikano at
nakapagtamo ng pagkilala at parangal. Ang kanyang mga akda ay karaniwang umiikot sa pagibig at paghihigante.
=isa sa mga tanyag na nobelang naisulat niya ay ang Mutyang Itinapon.

Panahon ng Hapon

Noong Panahon ng Hapon, hindi rin naging maunlad ang nobela dahil sa kakulangan sa
materyales (papel) at niliitan ang mga letra (sa Liwayway).
Namayagpag sa panahong ito ang tulana mas pinaiksi at tinawag na: Haiku at Tanaga.

Panahon ng Republika
(19461972)

Mga kilalang Nobelista at ang kanilang mga tanyag na Nobela:

1.) Edgardo M. Reyes (20 September 1936- 15 May 2012)
= ang isa sa mga tinaguriang Haligi ng Kontemporaryong Panitikang Pilipino.
= Ilan sa kanyang mga nasulat ay ang Laro sa Baga, Sa mga Kuko ng Liwanag at
Ligaw na Bulaklak. Siya rin ang isa sa mga autor ng Mga Agos sa Disyerto.
= ang kanyang mga likha ay unang natampok sa Tagalog na magasin na Liwayway.
Bukod sa pagiging isang manunulat, si Edgardo ay isa ring mahusay na Screenwriter. Ilan sa
kanyang mga likha tulad ng Laro sa Baga at Mga Uod at Rosas ay nagkamit na ng mga papuri.
Ang mga ito ay nakilala sa buong mundo at naisalin na sa ibat-ibang wika.
2.) Lazaro Francisco (22 Pebrero 1898 17 Hunyo 1980)
=ay pang-apat na anak ni Eulogio Francisco at Clara Angeles. Siya ay isinilang sa Orani,
Bataan ngunit pumunta at tuluyang namalagi sa Nueva Ecija.
=siya ay itinuturing na isa sa matibay na haligi ng panitikang Filipino. Ilan sa mga isinulat
niyang mga nobelang ay ang Singsing na Pangkasal, Bayang Nagpatiwakal, Sa Paanan ng
Krus, Ilaw sa Hilaga, Binhi at Bunga, Cesar, Sugat ng Alaala, Ama, Maganda Pa Ang
Daigdig, at ang pinakahuli niyang nobela, ang Daluyong. Maliban sa Bayang Nagpatiwakal,
lahat ng kanyang nobela ay nalathala sa Liwayway.
= si Lazaro Francisco o "Saro" ay isa sa apat na napiling parangalan ng 2009 Gawad
Pambansang Alagad ng Sining (Panitikan). Kinikilala rin siya na ama ng Kapatiran ng mga

Alagad ng Wikang Pilipino (KAWIKA). Iginawad sa kanya ang mga karangalang Patnubay ng
Lahi ng Maynila. Dangal ng Lahi ng Lungsod ng Quezon, at noong 1970 ay ipinagkaloob sa
kanya ang Republic Cultural Heritage Award sa Panitikan.
3.) Lualhati Bautista
=pinanganak sa Tondo, Manila noong 2 Disyembre 1945. Nagtapos siya sa Emilio
Jacinto Elementary School noong 1958, at sa Torres High School noong 1962. Naging
journalism major siya sa Lyceum of the Philippines, ngunit nag-drop out bago man niya
matapos ang kanyang unang taon.
= isang bantog na babaeng Pilipinong manunulat. Kadalasan, ang mga akda niya ay
nasa anyong nobela o maikling kuwento, pero nakalikha na rin siya ng ilang akdangpampelikula. Ilan sa mga nobela niya ang: Gapo, Dekada '70.
4.) Amado Vera Hernndez (13 Setyembre 1903 24 Marso 1970)
=ay isang makata at manunulat sa wikang Tagalog. Kilala rin siya bilang "Manunulat ng
mga Manggagawa", sapagkat isa siyang pinuno ng mga Pilipinong manggagawa at sa kaniyang
mga pagpuna at pagsusuri sa mga kawalan ng katarungang naganap sa Pilipinas noong
kaniyang kapanahunan. Nakulong siya dahil sa pakikipagugnayan niya sa mga kilusang
makakomunista. Siya ang punong tauhan sa isang bukod-tanging kasong panghukuman na
tumagal ng 13 taon bago nagwakas.
=narito ang buod ng pinakatanyag niyang nobela:
Luha ng Buwaya
Tumatalakay sa ginagawang panggigipit ng maykayang pamilya sa mga maralita at kung
paano nagkaisa ang nasabing mga dukha upang lutasin ang kanilang problema. Inilahad sa
nobela ang sistemang piyudal na kinakatawan nina Donya Leona at Don Severo Grande, na
nag-aari ng malalawak na lupain sa Sampilong. Ginamit ng mag-asawa ang kanilang salapi,
impluwensiya, at kapangyarihan upang paikutin at bulukin ang mga institusyong gaya ng
hukuman, simbahan, at pamahalaan nang mapanatili ang kanilang interes. Kalaban ng magasawa ang pangkat ng mga dukhang mula sa pook-maralita, na pinamumunuan ni Bandong. Si
Bandong ay isang guro na naging gabay ng mga tao sa makatwirang pagkilos laban sa mga
pamamalakad ng mag-asawang Grande. Nagbuo ng kooperatiba ang mga dukha sa pagnanais
na makaraos sa kahirapan. Tumindi ang tunggalian sa kuwento nang ipakulong si Bandong
gayong wala naman siyang kasalanan, at sa halip ay naghasik ng lagim ang mga tauhan ng
mag-asawang Grande. Sa dakong huli ng nobela'y matutuklasan na ang lupaing kinatitirikan ng
mga bahay ng mga dukha ay hindi pag-aari ng mag-asawang Grande. Mauunawaan din sa
wakas ng mga tao na sama-sama lamang na pagkilos nila mababago ang bulok na sistemang
piyudal sa lipunan.
Ang "luha ng buwaya" ay bulaklak ng dila na nangangahulugang "mapagbalatkayo" o
"pagkukunwari."

5.) Esteban Jabellana

= Ipinanganak si Jabellana (Estevan Javellana) noong 1918 sa Iloilo. Nag-aral siya sa
Iloilo High School at sa San Agustin College, bago nagtungo sa Unibersidad ng Pilipinas kung
saan siya nagtapos ng abogasya.
=Noong 1947, dalawang taon matapos siyang magtungo sa Estados Unidos, ay
nailimbag ang kai-isang nobela ni Javellana, ang Without Seeing the Dawn. Halaw ang
pamagat nito sa isang pangungusap na binigkas ni Elias sa nobelang ''Noli Me Tangere'' ni Jose
Rizal. Naging mainit ang pagtanggap ng mga mambabasa sa Estados Unidos at sa Pilipinas sa
nobela. Noong 1976 ay nailimbag din ito sa Pilipinas. Itinanghal ito ng ilan sa nangungunang
manunulat na Pilipino bilang isa sa pinakamahusay na nobelang Ingles na isinulat ng isang
Pilipino. Sa kabila ng tagumpay ng Without Seeing the Dawn ay hindi ito sinundan ni Javellana
ng iba pang nobela. Pumanaw siya noong 1977.
Panahon ng Bagong Lipunan
(1972-kasalukuyan)

Mga kilalang Nobelista at ang kanilang mga tanyag na Nobela:

1.) Bienvenido Ramos
= unang kinilala si Bienvenido A. Ramos bilang makata at manunulat sa Filipino at
Ingles, nasa unang taon pa lamang siya sa Bulacan High School (Marcelo H. del Pilar National
High School ngayon) nang siya ang magwagi ng dalawang unang gantimpala sa timpalakpanitik na inilunsad ng paaralan kaugnay ng pagdiriwang sa Araw ni Balagtas (Abril 2, 1947).
Nasa second year si BAR nang nagsimula siyang magsulat ng mga tulang nangalathala sa mga
pambangsang magasin, tulad ng Liwayway, Ilang-Ilang, Bulaklak, at iba pa. Noon
nabunsod ang isang mabunga, namumukod na writing career, na tinampukan ng kawing ng
panalo sa mga timpalak-panitik sa iba-ibang sangay ng Panitikang Pilipino. Noong 1979 ay
iginawad sa kanya ang titulong Poet Laureatesa magkakasamang pagtataguyod ng Makata
Inkorporada, Surian ng Wikang Pambansa at National Press Club of the Philippines.
=sinilang si Bienvenido A. Ramos noong Enero 15, 1934 sa sitio Apugan, Atlag, Malolos,
Bulacan mula sa pag-asawahang Dominador L. Ramos, isang mangingisda, at Modesta
Avendano. May pambihirang likas na talino, nakakabasa na ng Tagalog si BAR bago pa man
siya nag-aral sa grade one. Nanguna siya sa klase mula sa unang baitang ng mababang
paaralan hanggang sa matapos sa hayskul noong 1951.
=isa sa mga tanyag niyang nobela ay ang May Tibok ang Puso ng Lupa.
2.) Lualhati Bautista

=pinanganak sa Tondo, Manila noong 2 Disyembre 1945. Nagtapos siya sa Emilio

Jacinto Elementary School noong 1958, at sa Torres High School noong 1962. Naging
journalism major siya sa Lyceum of the Philippines, ngunit nag-drop out bago man niya
matapos ang kanyang unang taon.
= isang bantog na babaeng Pilipinong manunulat. Kadalasan, ang mga akda niya ay
nasa anyong nobela o maikling kuwento, pero nakalikha na rin siya ng ilang akdangpampelikula. Ilan sa mga nobela niya ang: Gapo, Dekada '70.
=isa sa mga nobelang nailimbag niya sa panahon ng bagong lipunan ay ang Bata,
Bata, Pa'no Ka Ginawa? na nakapagpanalo sa kanya ng Palanca Award ng tatlong beses:
noong 1980, 1983, at 1984.

3.) Denny R.
= Si Denny R. (isinilang Pebrero 11, 1994 sa San Pablo, Laguna) kilala ng kanyang
sagisag-panulat na HaveYouSeenThisGirL, ay isang mahusay na manunulat manunulat na
inaabangan ng mga kabataan sa bagong henerasyon.
= Nakilala siya bilang may-akda ng Diary ng Panget (isang nobela) na unang lumabas
sa Wattpad at muling nailimbag ng Psicom. Naisa-pelikula rin ito at naipalabas noong Abril 2,
2014 na pinagbidahan nina James Reid, Nadine Lustre, Yassi Pressman, at Andrei Paras.

4.) Nick Juaquin ( Mayo 4,1917 Abril 29, 2004 )

= si Nicomedes Mrquez Joaqun, na kinikilala ng karamihan bilang Nick Joaquin, ay
isang Pilipinong manunulat, mananalaysay ng kasaysayan at mamamahayag at kilala sa
pagsusulat ng mga maikling kuwento at nobela sa wikang Inggles pagkatapos ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig. Dahil sa maraming karanasan noong panahon ng digmaan, ang paksa
ng kanyang mga akda ay iba-iba ukol sa makatotohanan at buhay na buhay kaya malapit sa
karanasan ng mga mambabasa. Kinikilala rin siyang Quijano de Manila bilang pangalangpanulat.
= siya ay ipinalalagay na isang higante sa larangan ng pagsusulat. Ang wika ng kanyang
panulat ay malambing at masining.
=isa sa mga nobelang nailimbag niya ay ang Rizal in Saga (Rizal sa Maalamat na
Tuluyan) (1996)

5.) Liwayway Arceo

= pangunahing mangangathang Tagalog at Filipino na nakasulat ng 90 nobela, 2 libong

mahigit na kuwento, 1 libong mahigit na sanaysay, 36 tomo ng iskrip sa radyo, 7 aklat ng salin,
3 iskrip sa telebisyon, at di-mabilang na kuntil-butil na lathalain sa halos lahat ng pangunahing
publikasyong Tagalog o Filipino. Binago ni Arceo ang topograpiya ng panitikang Tagalog, at ng
ngayon ay tinatawag na panitikang popular, sa paglalathala ng mga akdang nagtatampok ng
halagahan [values], lunggati [vision], at kaisipang Filipino. Ginamit din niyang lunsaran ang
pamilya bilang talinghaga ng Filipinas; at sa pamamagitan ng masinop ng paggamit ng wika ay
itinaas sa karapat-dapat na pedestal ang mga kathang Tagalog, sa kabila ng pamamayani ng
Ingles bilang opisyal na wika ng edukasyon at gobyerno.
=isa sa mga tampok niyang nobela ay ang Titser, narito ang buod:

Titser
Ang nobelang Titser ni Liwayway Arceo ay sumesentro sa buhay ng mag-asawang
Amelita at Mauro na kapwa pinili ang propesyon ng pagtuturo. Nakapokus ang naratibo sa
mariing di-pagsangayon ni Aling Rosa, ang ina ni Amelita, sa pagsasamahan ng dalawa.
Sapagkat ang kanyang apat na anak ay nakapagtapos sa kolehiyo ng may "titulo," tutol si Aling
Rosa sa pagkuha ng kursong edukasyon ng kanyang bunso, dala na rin ng kaisipang hindi
titulong maituturing ang pagiging "titser", bukod pa sa kakarampot na sweldong nakukuha ng
anak. Gayunpaman, nakahanap ng pag-asa si Aling Rosa sa katauhan ni Osmundo, isang
binata mula sa pamilya ng mga haciendero na sumusuyo kay Amelita. Subalit nabigo muli si
Aling Rosa sapagkat iba ang iniibig ng kanyang dalaga, at ito'y walang iba kung hindi si Mauro,
isang ring guro sa pampublikong paaralan.
Nang malaman na ipapakasal siya ni Aling Rosa sa binatang si Osmundo, agad na
nagkipagisang dibdib si Amelita kay Mauro. Dahil sa pagkabigo, at dahil na rin sa poot sa
bunsong anak, umalis si Aling Rosa sa probinsya at nagbakasyon sa mga anak na nasa
Maynila. Bagamat doon ay hindi siya inaaasikaso ng mga anak, labis pa rin ang kanyang
kaligayahan dahil sa asensong tinatamasa ng mga ito, at ikinakatwiran na lamang sa sarili na
talagang abala ang mga taong mauunlad ang buhay. Samantala, sa probinsya, nagdesisyon rin
ang binatang si Osmundo na umalis na sa nayon at magtungo sa Estados Unidos. Ngunit bago
mangyari ito ay gumawa siya ng maitim na plano laban sa mga bagong kasal. Inutusan niya
ang isa sa mga katiwala na patayin si Mauro. Subalit wala sa kaalaman ni Osmundo na hindi ito
ginawa ng kanyang inutusan sapagkat ang anak nito ay minsan ring pinagmalasakitan ng
gurong si Mauro. Nasa ikapitong buwan pa lamang ng pagdadalantao si Amelita nang
ipinanganak ang kanilang anak na si Rosalida. Dahil kulang sa buwan ang bata ay kailangan
nitong manatili sa ospital. Nalaman ito ni Aling Rosa at agad na binisita ang anak, sa kabila ng
hinanakit. Kahit ganito ang sitwasyon, hindi pa rin tumitigil ang ina ni Amelita sa pagsasaring
ukol sa mahirap na pamumuhay ng mag-asawa. Ipinamumukha pa rin niya ang matinding
pagtutol sa manugang na si Mauro.

Lumipas ang ilang taon. Lumaki si Rosalida na isang mabait at matalinong bata. Isang
araw ay nagbalik si Osmundo sa probinsya, at nagkaroon ng malaking pagdiriwang para sa
kanyang pagdating. Doon muling nagkatagpo sina Mauro at Osmundo, subalit kinalimutan na
ng dalawa ang nakaraan. Taliwas naman dito ang nadaramang pangamba ni Amelita sa
pagbabalik ng masugid na panliligaw. Nararamdaman nitong may plano itong masama laban sa
kanyang pamilya.
Hindi pa rin nawawala ang pag-ibig ni Osmundo kay Amelita, kahit na may asawa't anak
pa ito. Nagkaroon ng pagkakataong makilala niya si Rosalida, at naging magaan ang loob nito
sa bata. Isang araw ay naisipang ipasyal ni Osmundo si Rosalida sa kanyang hasyenda. Wala
ito sa kaalaman nina Mauro at Amelita, at labis na nag-alala ang mag-asawa. Buong akala nila'y
si Rosalida ang paghihigantihan ni Osmundo ngunit di naglaon ay nagbalik rin ang bata,
ipinagmamalaki pa ang kabaitang ginawa ni Osmundo. Di nagtagal, napagkuro na rin ni
Osmundo na tuluyan ng tumira sa ibang bansa at kalimutan ang minamahal na si Amelita.
Nagkaroon ng malubhang karamdaman si Aling Rosa. Hinanap niya ang kanyang mga anak
ngunit wala ni isa mang dumating maliban kay Amelita na matiyagang nag-asikaso sa kanya.
Pawang gamot at padalang pera lamang ang ipinaabot ng apat na anak. At doon natauhan ang
matanda sa kanyang pagkakamali.

ST. PETERS COLLEGE OF ORMOC

COLLEGE UNIT
6541 ORMOC CITY, LEYTE, PHILIPPINES

______________________________________________________
__
Filipino 17:
Dula at Nobelang Filipino
Mga Kilalang Nobelistang Pilipino sa Ibat ibang
Panahon
______________________________________________________
____

IPINASA NI:

FRANCA R. AZORES BSED 4

IPINASA KAY: GNG. MYRIAM DIO