Euskara

Adibidez 4

LEHEN
HEZKUNTZA

Koadernoa Lehen hiruhilekoa

LEHEN HEZKUNTZAKO 4. mailarako Adibidez
koadernoa, lehen hiruhilekoari dagokiona,
Zubia Editoriala, S. L.ren eta Santillana
Educacin, S. L.ren Hezkuntza
Argitalpenetarako Sailean Joseba Santxo
Uriarteren eta Antonio Brandi Fernndezen
zuzendaritzapean sortu, taxutu eta
gauzaturiko talde-lana da.
Liburu honen prestatze- eta argitaratzelanean honako talde honek esku hartu du:
Saioa Larrauri Castresana
Nahia Larrauri Castresana
Josu Goikoetxea Gezuraga
IRUDIAK

Alex Macho Andrs

Alex Orbe Ferreiro
Enrique Morente Luque
Javi Kintana Garca
EDIZIOA

Ainhoa Basterretxea Llona

Joseba Santxo Uriarte
PROIEKTUAREN ZUZENDARITZA

Ainhoa Basterretxea Llona

Leonor Romo Fernndez
LEHEN HEZKUNTZAKO 1. ZIKLOAREN ZUZENDARITZA
ETA EDIZIO-KOORDINAZIOA

Joseba Santxo Uriarte

Maite Lpez-Saez Rodrguez-Piero

441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

Aurkibidea
1. unitatea
Irakurgaia. Jatetxean . ...........................................................................4
Hizkuntzaren erabilera. Hitzen ordena ..............................................6
Ortografia. S, x, z . ..................................................................................8
Harremanetan. Egoerak azaltzea . ......................................................9
Idaztearen xarma. Sukaldaritza-errezeta ........................................ 10
Berrikusketa ...........................................................................................11

2. unitatea
Irakurgaia. Diruaren zuhaitza . ........................................................... 12
Hizkuntzaren erabilera. Zenbat? ...................................................... 14
Ortografia. Tt, dd, , ll . ........................................................................ 16
Harremanetan. Pertsonak deskribatzea . ......................................... 17
Idaztearen xarma. Eskema ................................................................ 18
Berrikusketa .......................................................................................... 19

3. unitatea
Irakurgaia. Zergatik da untxia txikia? ............................................... 20
Hizkuntzaren erabilera. Izenordainak ............................................. 22
Ortografia. -np- eta -nb- .................................................................... 24
Harremanetan. Azalpenak ematea ................................................. 25
Idaztearen xarma. Azalpen-testua ................................................. 26
Berrikusketa ..........................................................................................27

2
441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

4. unitatea
Irakurgaia. Esker oneko sugea . ........................................................ 28
Hizkuntzaren erabilera. Determinatzaileak .................................... 30
Ortografia. H letra ............................................................................... 32
Harremanetan. Aginduak ematea.................................................... 33
Idaztearen xarma. Gutuna . .............................................................. 34
Berrikusketa ......................................................................................... 35

5. unitatea
Irakurgaia. Harrizko txoritxoa ............................................................ 36
Hizkuntzaren erabilera. Nolakoa? Nola?......................................... 38
Ortografia. Puntua, bi puntuak eta eten puntuak ........................... 40
Harremanetan. Iritzia ematea ............................................................ 41
Idaztearen xarma. Galdetegia . ........................................................ 42
Berrikusketa.......................................................................................... 43
Berrikusketa orokorra......................................................................... 44

3
441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

Irakurgaia

Jatetxean

Duela urte asko, baserritar gazte bat hirira

joan zen bizitzera. Herria txiki geratu zitzaion
eta mundua ezagutu nahi omen zuen.
Hirira helduta, jatetxe dotore batera sartu
zen. Han, paper handi bat eman zioten, zer
jan aukeratzeko. Baina baserritarrak ez zekien
irakurtzen.
Albokoak eskatzen duena eskatuko dut
neuk ere esan zuen bere baitarako.
Baina esaldiaren bukaera baino ez zion aditu
albokoari: ... eta abar entzun zion, besterik ez.
Zerbitzariari serio-serio esan zion etabar gozo bat ateratzeko. Zerbitzariak baserritarra
txantxetan zebilela pentsatu zuen, eta berak ere adarra jotzea erabaki zuen.
Zerbitzariak, sukaldariarekin adostuta, jaki berezia prestatu zuen: gomazko zartailu
gogor bat, eta, gainean, tomatea, piperra, tipula, eta azenarioak.
Tori, jauna, hona hemen zuk eskatutakoa. On egin!
Eskerrik asko! erantzun zuen mutilak dotore plantak eginez.
Bezeroak barazki guztiak jan zituen baina zartailua jatera zihoanean, ezin zuen sardexkaz
hartu. Eskuaz hartu nahi izan zuenean, goma bustita zegoenez, irrist egin zion eta alboko
mahaira erori zitzaion. Lotsa-lotsa eginda, dirua mahai gainean utzi eta hanka egitea erabaki
zuen.
Aterantz zihoala, ordea, mahaietako batean bazkaltiar batzuk aingira bat jatekotan zeudela
ikusi zuen, eta haiengana hurbildu zen, esanez:
Kontuz, zerbitzaria trufa egiten ari zaizue. Ez saiatu jaten, barregarri geratu nahi ez baduzue!
Kubako ipuina

1 Aukeratu. Zer atera zioten mutilari jateko?

4
441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

1. unitatea

2 Erantzun galderei.

joan zen baserritara hirira? Herria txiki geratu zitzaiolako eta mundua
Zergatik
ezagutu nahi zuelako.

Zergatik
eskatu zuen albokoari entzundako gauza bera? Ez zekielako irakurtzen eta
ezin zuelako jakin paperean zer jartzen zuen.
Zer
gertatu zitzaion zerbitzariak ekarri zionarekin? Ezin izan zuela sardexkaz hartu eta

eskuaz hartu nahi izan zuela baina irrist egin ziola.

Zer
ikusi zuen kanpora zihoala? Bazkaltiar batzuk ikusi zituen, aingira bat jatekotan

zeudela.
3 Ordenatu irudiak zenbaki bidez. Gero, azaldu irudi bakoitza, zure hitzez.

1. Baserritarra alboko mahaikoak zer eskatzen zuen aditzen, eskatzeko.

2. Sukaldariak baserritarrarentzako txantxetako jakia prestatu du.
3. Baserritarrak ezin du gomazko zartailua jan.
4 Bilatu testuan esamolde honen antzeko beste bi.

Zerbitzariak baserritarra txantxetan ari zela pentsatu zuen.

txantxetan ari

adarra jo

trufa egin

5 Zure ustez, zer egin zuen baserritarrak gero, hirian geratu ala herrira itzuli? Arrazoitu. E.

L.

5
441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

Hizkuntzaren erabilera. Hitzen ordena

1 Idatzi esaldiak taulako osagaiak lotuz.
Bilboko suhiltzaileek

legatz izugarriak

erabiltzen dituzte.

Nire herriko baserritarrek

isun galanta

itzali dute.

Zaldibiako aguazilak

nire etxeko sua

jarri digu.

Bermeoko arrantzaleek

traktore modernoak

arrantzatu dituzte.

Bilboko suhiltzaileek nire etxeko sua itzali dute.

Nire herriko baserritarrek traktore modernoak erabiltzen dituzte.
Zaldibiako aguazilak isun galanta jarri digu.
Bermeoko arrantzaleek legatz izugarriak arrantzatu dituzte.
2 Berridatzi esaldiak parentesi barruko hitzak sartuz.
Aitanak oparitu dizkio Nikoleri. (belarritako berriak)
Aitonak belarritako berriak oparitu dizkio Nikoleri.
Piku fresko-freskoak ekarri dizkio izeba Mariari. (osaba Iakik)
Osaba Iakik piku fresko-freskoak ekarri dizkio izeba Mariari.
Nilek galtza gorriak erosi dizkio. (Unaxi)
Nilek Unaxi galtza gorriak erosi dizkio.
Bizikletak utzi zizkieten lagun berriei. (bi anaiek)
Bi anaiek bizikletak utzi zizkieten lagun berriei.
3 Osatu esaldiak irudiari erreparatuta.

Amonak hiru sagar gorri ditu bere saskian.

Goizaldek
Mattinek

bi sagar berde

ditu bere saskian.

lau platano hori ditu bere saskian

Anttonek mertxika gorri bat du bere saskian.

Amona

Goizalde Mattin

Antton

6
441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

1. unitatea
4 Ordenatu hitzak eta idatzi ezezko esaldiak.
goizean / ez / euririk / Bihar / egingo. / du
Bihar goizean ez du euririk egingo.
nebari / pastelak / ez / gustatzen. / Nagoreren / zaizkio
Nagoreren nebari ez zaizkio pastelak gustatzen.

saltzen. / ez / dute / Herriko / gasolindegian / ogirik

Herriko gasolindegian ez dute ogirik saltzen.

denean. / lurrera / Aintzanek / minik / erori / ez / hartu / du

Aintzanek ez du minik hartu lurrera erori denean.
5 Erantzun galderei irudiei erreparatuz, adibidean bezala.

Ane

Onintza

Danel

Martin

Olatz

Beat

Zer jango du Anek? Anek babarrunak jango ditu.

Nork ez ditu babarrunak jango? Onintzak ez ditu babarrunak jango.
Zer jango du Danelek? Danelek izozkia jango du.
Nork ez du jango izozkia? Martinek ez du izozkia jango.
Nork jango du tarta? Olatzek tarta jango du.
Zer ez du jango du Beatek? Beatek ez du tarta jango.
6 Lotu galderak eta erantzunak.

Sukaldariak laguntzaileei arroz-esnea .

egiteko errezeta zaharra eman zien.

Nori eman zien?

Nork eman zien?

Zer eman zien?

Sukaldariak eman zien laguntzaileei

arroz-esnea egiteko errezeta zaharra.
rra
errezeta zaha
ko
ite
g
e
a
e
sn
e
Arrozaileei.
ldariak laguntz
eman zien suka

Laguntzaileei eman zien sukaldariak

arroz-esnea egiteko errezeta zaharra.

7
441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

Ortografia. S, z, x
1 Berridatzi esaldiak irudien ordez hitz egokia erabiliz.
Gaurko purearen osagai nagusiak eta dira.
Gaurko purearen osagai nagusiak kalabaza eta azenarioa dira.
handiak epeletan bizi dira.
Marrazo handiak itsaso epeletan bizi dira.
Zer duzu nahiago, ala ?
Zer duzu nahiago, gereziak ala sagarrak?
2 Idatzi esaldiak irudiei erreparatuta.

Mikelek zukua, zerealak eta esnea izan ditu gosaltzeko.

Arratek dilistak, saltxitxak eta izozkia izan ditu bazkaltzeko.
Anderrek zainzuriak, hanburgesa eta pastela izan ditu afaltzeko.
3 Aukeratu irudi bakoitzari dagokion hitza.

zerra

arrosa

soroa

xerra

arroza

zoroa

8
441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

Harremanetan

1. unitatea

Gogoratu
Egoera bat azaltzen dugunean, ari izan aditz-forma erabili ohi dugu:

Jatetxeko zerbitzaria ardoa zerbitzatzen ari da.

Baina kontuz:
Jatetxe dotoreetan, zerbitzariek ardoa zerbitzatzen dute.

1 Erantzun galderei irudiari erreparatuta.

Zer leku da irudikoa?
Jatetxea da.
Zer egiten du jendeak leku horretan?
Jendeak jan egiten du bertan.

Zertan ari dira batzuk eta besteak?
Bezeroak zerbitzariak egiten duena ikusten ari dira.
Sukaldaria janaria prestatzen ari da.
Zerbitzaria ardoa zerbitzatzen ari da.
2 Erreparatu irudiari eta azaldu zer egiten ari den parkeko jendea.

Umeak kukumikuan jolasten ari dira.

Amonatxoa txakurrarekin paseatzen
ari dira.
Emakumea liburua irakurtzen ari da.
Familia askaria jaten ari da.
Kirolaria korrika egiten ari da.

9
441633 _ 0001-0011.indd

18/05/12

10:35

Idaztearen xarma
1 Irakurri sukaldaritza-errezeta eta idatzi osagaien zerrenda. Ondoren, erantzun.
1. Zuritu platano bat, sagar bat, madari bat eta
laranja bat eta txikitu. Ondoren, txikitu guztiak.
2. Almibarretako mertxika potoa zabaldu, eta
mertxika eta erdi txikitu.
3. Txikitutako fruta guztia ontzi handi batera bota
eta ondo nahasi.
4. Mertxika-pototik 100 mililitro ur bota gehitu.
5. Dena ondo nahasi eta gero, 25 gramo azukre
bota nahasketari.
6. Azkenik, hozkailuan sartu eta hozten utzi.

OSAGAIAK

Platano bat,
sagar bat,
madari bat,
laranja bat,
almibarretako
mertxika,
mertxika potoko ura,
azukrea

Zerena da errezeta?
Mazedoniarena.
Probatu al duzu inoiz? Nolakoa da? E.

L.

2 Erreparatu irudiei eta idatzi errezeta.
URDAIAZPIKO- ETA GAZTA-SANDWICHA
OSAGAIAK: moldeko ogia, urdaiazpiko egosia,
gazta eta margarina.
1. Jarri eta hedatu margarina moldeko
ogian.
2. Jarri urdaiazpiko egosia gainean.

3. Jarri gazta-xerra urdaiazpikoaren
gainean eta osatu sandwicha.
4. Ipini sutan zartagin batean, gazta urtu
arte. Eman buelta.

10
441633 _ 0001-0011.indd

10

18/05/12

10:35

Berrikusketa

1. unitatea

1 Ordenatu hitzak eta idatzi ezezko esaldiak.

Arratsaldean / ez / zinemara. / joango / gara

Arratsaldean ez gara joango zinemara.

etxean / telebistarik. / ez / zurea / Gure / dugu / bezalako

Gure etxean ez dugu zurea bezalako telebistarik.

nahi / Ainarak / berriak. / ez / zapatila / dizkit / bere / erakutsi

Ainarak ez dizkit erakutsi nahi bere zapatila berriak.

2 Idatzi ondoko esaldiei dagozkien galderak.

Bihar ekarriko diote gurasoek bizikleta berria Juneri.

Noiz ekarriko diote gurasoek bizikleta berria Juneri?

Bizikleta berria ekarriko diote gurasoek bihar Juneri.

Zer ekarriko diote gurasoek bihar Juneri?

Gurasoek ekarriko diote bizikleta berria bihar Juneri.

Nork ekarriko dio bizikleta berria bihar Juneri?

3 Azpimarratu hitz zuzena.

dilizta/dilista

marrazo/marraso

itsaski/itxaski

zainzuri/sainsuri

izozki/isozki

sardina/zardina

4 Irakurri errezetaren pausoak eta ordenatu zenbaki bidez.

entsaladilla
OSAGAIAK
Patata.
Azenarioa.
Arrautza.
Olibak.
Ilarrak.
Atun-lata bat.
Maionesa

3 O
ntzi handi batean, txikitutako

janaria, ilarrak eta atuna nahasi.

5 Azkenik, estali, hozkailuan sartu

eta hozten utzi.

2 Ondoren, olibak eta egositako jakiak txikitu.

1 Lehenik, patata, azenarioak eta arrautza egosi.
4 G
ero, behar beste maionesa eta gatz gehitu, eta guztia nahasi.

11
441633 _ 0001-0011.indd

11

18/05/12

10:35

Irakurgaia

Diruaren zuhaitza

Txinako mendi garaietan Hwang-Si eta Hwang-Dung

izeneko anaiak bizi ziren. Ez ziren aberatsak, baina ondo
bizi ziren, gurasoek oinordetzan utzitako lurrei esker.
Behin, herrian zela, Hwang-Sik diruaren zuhaitz bati
buruzko kontuak entzun zituen. Pentsatu zuen hura
aurkitzen bazuen, ez zuela lan gehiago egin beharko.
Goiz batean, anaiari galdetu zion:
Lagunduko al didazu diruaren zuhaitza aurkitzen?
Hwang-Dungek ez zuen zuhaitzaz ezer jakin nahi,
baina, hala ere, anaiari laguntzea erabaki zuen.
Gau hartan, bidean topatu zuten zuhaitz eder baten
azpian lo egin zuten.
Goizean goiz, kolpetxo batek Hwang-Dung esnatu
zuen. Lurrera begiratu eta urrezko txanpon bat ikusi
zuen. Diruaren zuhaitzaren azpian eman zuten gaua! Gainera, loratzen ari zen. Hwang-Dung-ek
anaia esnatu zuen eta zuhaitzari kolpeka hasi ziren biak, txanponak batzeko.
Nahikoa daukagu, Hwang-Si esan zion Hwang-Dungek. Ez eman kolpe gehiago, ez dugu
diru gehiago behar.
Hwang-Sik, ordea, altxor handia nahi zuen eta ez zion anaiari kasurik egin. Bat-batean, zuhaitza
txanponak bota eta bota hasi zen, eta Hwang-Si txanponez estalita geratu zen, ezin aterata.
Hwang-Dung korrika joan zen herrira laguntza eske. Herritar batzuekin heldu zenean, HwangDungek ez zuen dirurik ikusi; aitzitik, Hwang-Si hazi hori txikiz estalita zegoen, konorte gabe.
Haziak hartu eta herrira bueltatu ziren. Aberasteko bide egokia ikasi zuten: haziak erein eta
uzta biltzea, zuhaitz magikoen bila ibili beharrik gabe.
Txinako ipuina

1 Irakurri azalpenak eta lotu. Nolakoa da anaia bakoitza?

Langilea da eta nahikoa dauka
bere ondasunekin. Aberasteko
aukera izanda ere, ez du behar
baino diru gehiago nahi.

Hwang-Si

Ez du lan egitea atsegin eta

aberasteko bide erraza aurkitu nahi
du. Behar baino diru gehiago batuko
luke, hori arriskutsua izan arren.

Hwang-Dung

12
441633 _ 0012-0019.indd 12

18/05/12 12:20

2. unitatea

2 Erantzun galderei.

ziren eta non

bizi ziren
Hwang-Si

eta Hwang-Dung?


Nor

Bi anaia ziren eta Txinako

mendi garaietan bizi ziren.

Zer
zuhaitzaren
berri
pentsatu
zuen
Hwang-Sik



izan zuenean?
Hura aurkitzen bazuen,

ez zuela lan gehiago egin beharko.

Zer
gertatu
zitzaion
Hwang-Dungi

esnatu
zenean?

Lurrera begiratu zuen eta urrezko

txanpon bat ikusi zuen

Azkenean,

zer egin
zuten
zuhaitzaren

haziekin?
Erein egin zituzten.

3 Ordenatu irudiak. Zer gertatu zen?

4 Markatu. Zein da esapide honen baliokidea?

Ez ziren aberatsak, baina ondo bizi ziren gurasoek oinordetzan utzitako lurrei esker.

Ez ziren aberatsak, baina ondo bizi ziren gurasoek haientzat erosi zituzten lurrei esker.
Ez ziren aberatsak, baina ondo bizi ziren gurasoak hil eta gero jaso zituzten ondasunei esker.
5 Azaldu. Zure iritziz, zer irakatsi nahi digu ipuin honek?

E. L.

13
441633 _ 0012-0019.indd 13

18/05/12 12:20

Hizkuntzaren erabilera. Zenbat?

Gogoratu
Zuhaitzak, pertsonak zenbatu daitezke. Ordea, hotza eta lotsa,
adibidez, ez. Horien neurria adierazteko erabili handia, txikia

Lau zuhaitz landatu ditugu. / Hotz handia egiten du.

Esnea eta gatza ezin dira zenbatu, litroka eta kiloka neurtzen dira:
Litro bat esne edan nuen atzo. / Bi kilo gatz erosi ditugu.

1 Erreparatu irudiei eta idatzi esaldiak taulako elementuekin.

Amonak

bost

handia

dauzka.

Aitak

onddo

sagar

jan ditu.

Amak

logura

asko

du.

Aitonak

hiru

banana

aurkitu ditu.

1.

Aitak hiru banana jan ditu.

2.

Amonak logura handia du.

3.

Amak bost sagar dauzka.

4.

Aitonak onddo asko aurkitu ditu.

2 Sailkatu taulako hitzak.

gerezi
arropa
poz
bero
ikasle
beldur

asko

handia

@eez^ po
arrop ro
ikas ldu

14
441633 _ 0012-0019.indd 14

18/05/12 12:20

2. unitatea
3 Bete hutsuneak, aurreko ariketako hitzak erabiliz, adibidean bezala.

@eez^ asko
ldu handi
Bero handi
arrop asko
po handi
ikas asko

Aitak

jan ditu arratsaldean eta ez du ezer afaldu nahi.

Suziriek

ematen diote gure txakurrari.

egiten du eta hondartzara joateko asmoa daukagu.

Jone dendaz denda ibili ohi da,

Amonari

erostea gustatzen zaiolako.

eman dio biloben opariak.

Eskolako jaian

parte hartu genuen.

4 Erreparatu irudiari eta osatu zerrenda.

3 kilo txitxiri
3 litro es> o
kilo ba azuk
4 litro zuk
3 kilo patat
litro ba olio
5 Ordenatu hitzak eta osatu esaldiak.
hiru / jan / Gure / kilo / astoak / ditu. / azenario

Gure astoak hiru kilo azenario jan ditu.

behar / bat / da / edan / litro / ur / Egunero / gutxienez.

Egunero litro bat ur edan behar da gutxienez.

astero. / Amak / ditu / kilo / laranja / erosten / bost

Amak bost kilo laranja erosten ditu astero.

egiteko. / behar / oihal / Bost / soinekoa / metro / ditut

Bost metro oihal behar ditut soinekoa egiteko.

15
441633 _ 0012-0019.indd 15

18/05/12 12:20

Ortografia. Tt, dd, , ll

1 Erreparatu irudiei eta idatzi izenak.

po t t o k
pi r a

on d d o
er r o s k i l l

2 Erreparatu irudiei eta osatu esaldiak. Zertan ari dira Mattin, Kattalin eta andereoa?

Mattin balleta

dantzatzen ari da.

Kattalin tortilla

jaten ari da.

Andereoa bonbilla

zaharra aldatzen ari da.

3 Bete hutsuneak tt, dd, edo ll erabiliz.

Gaizkak pa tt ar gehiegi edan du eta orain pa tt al daukagu ohean.
Piki ll o piperrak ez zaizkit asko gustatzen, entsaladi ll a, ordea, ikaragarri.
Katu imi o bat aurkitu dugu patioan eta andere oari eraman diogu.
Abadi oko txokoan bi ll ar berria erosi dute.
Amak mai ll ot berria behar du bizikletan ibiltzeko.

16
441633 _ 0012-0019.indd 16

18/05/12 12:20

Harremanetan

2. unitatea

1 Aukeratu. Zein irudi dagokio esamolde honi?

Gibel-handi hutsa da.

2 Berridatzi esaldiak. Jarri nabarmendutako hitzen ordez esanahi bera dutenak.

lasai hitzontzi ikarati atsegin
Zein beldurtia den gure lehengusua, edozerk ikaratzen du!

Zein ikaratia den gure lehengusua, edozerk ikaratzen du!

Gure aitona ez da ezergatik larritzen, oso patxadatsua da.

Gure aitona ez da ezergatik larritzen, oso lasaia da.

Mikel oso mutil jatorra da, baina berritsu samarra.

Mikel oso mutil atsegina da, baina hitzontzi samarra.

3 Osatu deskribapena taulako izenondoak erabiliz.
altua/baxua lodia/argala ile horia/gorria/beltzarana
lasaia/urduria alaia/serioa berritsua/isila

Kattalintxo
Kattalin, gure lehengusina, oso neska polita da. Bederatzi
urte ditu, baina nagusiagoa dirudi; izan ere, oso

altua
da. Asko jaten du baina ez da loditzen,



argala
ikusten
duzuenez,
da. Hala ere, Kattalinen

nabarmenena

ilea da,

ezaugarri

oso
Izaeraz,

urduria

daukalako.

da, ezin da geldirik egon!

egiten
du, pertsona


Barre
asko
da inoiz
isiltzen,
hain da
ez

gorria
alaia

berritsua

da eta
!

17
441633 _ 0012-0019.indd 17

18/05/12 12:20

Idaztearen xarma
1 Irakurri testua adi-adi.

Eskolaz kanpoko jarduerak

Eskolako ordutegitik kanpo, aukera zabala
dugu lagunartean gozatzeko. Ikasturte honetan,
aisialdirako hainbat jarduera eskaintzen dizkigu
gure ikastetxeak; batetik, artearekin loturiko
jarduerak dauzkagu, eskolan landu ohi ez diren
gaitasun bereziak lantzeko; bestetik, osasuntsu
hazteko behar ditugun hainbat kirol-jarduera
dauzkagu.
Aurten, banakako kirolak eta taldeko kirolak
ditugu aukeran: lehen taldean, atletismoa dugu;
bigarrenean, futbola edo boleibola ditugu aukeran.
Arteari dagokionez, musikaren arloan, solfeoa
eta korua ditugu aukeran. Arte plastikoen arloan,
ordea, marrazketa.

Egin goiko testuaren eskema.

Inguratu testuaren ideia orokorra (izenburua).
Azpimarratu ideia nagusiak (gorriz), bigarren mailako ideiak (berdez) eta xehetasunak (urdinez).
Osatu eskema ideia orokorra, ideia nagusiak, bigarren mailako ideiak eta xehetasunak idatziz.

banakako kirolak

kirol-jarduerak

atletismoa
futbola

taldeko kirolak

boleibola

Aisialdirako jarduerak
solfeoa
musika
arte-jarduerak
arte plastikoak

korua
marrazketa

18
441633 _ 0012-0019.indd 18

18/05/12 12:20

Berrikusketa

2. unitatea

1 Osatu esaldiak hitz hauekin.

asko handia gutxi luzea zakarra

zakarra

Haize

Zure gezurrek min

Denbora

gutxi

Denbora

luzea

asko

zebilen eta hosto

handia

erori ziren zuhaitzetatik.

egin diote Koldori.

dugu; azkar ibili, mesedez.

daramat zain; asper-asper eginda nago.

2 Bete hutsuneak tt, dd, edo ll erabiliz.

erroski ll a

bonbi ll a

onddo

Ka tt alin

ba tt et

andere o

po tt oka

pira a

pa tt ar

bi ll ar

Abadi o

torti ll a

3 Osatu animalien sailkapenaren eskema, taulako datuak erabiliz.

Arrainak

Ugaztunak

Hegaztiak
Animalien sailkapena
bizkarrezurrik ez duten animaliak

Moluskuak
Ornodunak
Intsektuak

Arrainak
Hegaztiak

Ornodunak
(bizkarrezurra
duten animaliak)

Narrastiak

Intsektuak

Ornogabeak
bizkarrezurrik ez
duten animaliak

Anfibioak

Ugaztunak

Animalien
sailkapena
(

Moluskuak
)

Araknidoak

Anelidoak

19
441633 _ 0012-0019.indd 19

18/05/12 12:20

Irakurgaia
Zergatik da untxia txikia?
Garai zaharretan, untxiak handiagoa izan nahi
zuen, txikia zela iritzita. Ama Lurrarengana jo zuen
eta bere nahia azaldu zion. Ama Lurrak esan zion:
Ekarri arranoaren luma, lehoiaren letagina eta
sugearen arrautza, eta handiago bihurtuko zaitut.
Orduan, untxiak txirulatxo bat egin zuen kalabaza
batez eta, hura jotzean, arranoa agertu zitzaion.
Zer da soinu hori? galdetu zion arranoak.
Soinu hori nire gorputzeko ileak egiten du esan
zion untxiak, gezurretan. Soinu horrekin, animaliak
erakartzen ditut. Hara, zuk zure luma bat ematen
badidazu, nik nire ilea emango dizut.
Ile hori oso baliagarria da niretzat pentsatu zuen arranoak, eta untxiaren tratua onartu
zuen. Untxiak ile pixka bat eman zion, eta arranoak, ordainetan, bere lumetako bat eman zion.
Untxiak txirula jotzen jarraitu zuen, eta soinuak sugea eta lehoia ere erakarri zituen. Zur
eta lur zeuden, untxia beraien aurrean hain lasai ikusita.
Zer da soinu hori? galdetu zioten untxiari.
Nire ilearen soinua da hori erantzun zien untxiak Eta soinuak animaliak erakartzen ditu.
Eta arranoarekin egin zuen tratu berbera egin zuen haiekin, eta sugearen arrautza eta
lehoiaren letagina eskuratu zituen.
Eta luma, arrautza eta letagina hartuta, Ama Lurrarengana itzuli zen untxia.
Txikia izan arren, eskatutako guztia lortu duzu esan zion Ama Lurrak. Ezin zara
handiagoa izan, oso arriskutsua izango zinateke-eta!
Ama Lurrak, bere hitza nolabait betetzeko, belarrietatik tira egin eta esan zion:
Tira, belarri handiagoak izango dituzu, baina ez duzu gorputz handiagorik behar!
Kubako ipuina

1 Idatzi. Nork eman zion hauetariko bakoitza untxiari?

lehoiak

sugeak

arranoak

20
441633 _ 0020-0027.indd

20

18/05/12

12:20

3. unitatea

2 Erantzun galdera hauei.

lortu behar zuen

Arranoaren luma, lehoiaren letagina eta sugearen
untxiak?
Zer
arrautza lortu behar zituen.

esanetan,
zerk
egiten zuen soinua? Bere gorputzeko ileak egiten zuen.
Untxiaren

lortzen
omen zen soinu
horren
bitartez?

Soinu horren bitartez, animaliak
Zer
erakartzen omen zituen.
3 Aukeratu. Zer esan nahi du testuko ondorengo esaldiak?

Sugea eta lehoia zur eta lur zeuden untxia hain lasai ikusita.
Sugea eta lehoia lurrean etzan ziren, lasai untxiaren ondoan.
Sugea eta lehoia erabat harrituta zeuden, untxia lasai zegoelako.
4 Adierazi esaldi hauek egia ala gezurra diren.
Ama Lurrak ez zion jaramonik egin untxiaren eskaerari.

Gezurra

Untxiak kalabaza zati batekin egin zuen txirula.

Egia

Lehenbizi azaldu zen animalia lehoia izan zen.

Gezurra

Untxiak hiru gauzak lortu zituen.

Egia

Untxiak handiagoa izatea lortu zuen azkenean.

Gezurra

5 Aukeratu. Zein irudi dator bat ipuinaren bukaerarekin?

Zure ustez, ondo jokatu zuen Ama Lurrak? Zergatik?

E. L.

21
441633 _ 0020-0027.indd

21

18/05/12

12:20

Hizkuntzaren erabilera. Izenordainak

Gogoratu
Pertsona eta gauzen izenen ordez izenordainak erabili ahal ditugu.
Pertsona-izenordainak pertsonen izenen ordez erabiltzen
ditugu: ni, zuk, hark, guk

Haiek (Jon eta Ane) lagunak dira.

Izenordain batzuek ez dute zehaztasunik ematen: inor, norbait, ezer
Norbait sartu da etxera / Ez daukat ezer emateko.

1 Osatu esaldiak, izenordain egokiak aukeratuz.

ni / nik

zu / zuk

gu / guk

Gu

orkestra bateko partaideak gara.

Nik

oso ondo jotzen dut tronpeta.

Musikazalea
al zara

zu

2 Osatu esaldiak, izenordainak erabiliz.

Guk


Gaur goizean,
Zuek

baratzeko patata guztiak batu ditugu.

ni

zorabiatu egin naiz ikasgelan.

bihar aireportua joan behar duzue, amonaren bila.

3 Ordezkatu azpimarratutako zatia, adibidean bezala.

Nagore, Iker eta Peru zinemara joango dira gaur.

Haiek zinemara joango dira gaur.

Anderrek, Martak eta zuk ez duzue izurdea saltoka ikusi.

Zuek ez duzue izurdea saltoka ikusi.

Oier, Olaia eta hirurok Gorbeian egon gara gaur.

Gu Gorbeian egon gara gaur.

Amaiak galtza berriak jantzi ditu gaur.

Hark galtza berriak jantzi ditu gaur.

22
441633 _ 0020-0027.indd

22

18/05/12

12:20

3. unitatea
4 Bete hutsuneak, izenordain zuzena aukeratuz.
zerbait norbaitek inork ezer

orain ez dago;

Nire aterkia hor utzi dut lehen eta
inork

Zure euritakoa ez du

zerbait

eraman du.

hartu; neuk gorde dizut toki seguruan.

da eta ez dizut

Ibonek kontatu didana sekretua
Ziur nago gurasoek

norbaitek
ezer

esango.

ekarriko digutela opor-bidaiatik.

5 Biribildu esaldi hauetako forma zuzena.

Zuk kontatu duzuna edonork/inork konta dezake.
Etxean egon gara haren zain, baina ez da edonor/inor agertu.
Lantegikoek inor/norbait bidaliko dute kutxa hori jasotzera.
Horrela jarraitzen baduzu, ez duzu ezer/edozer lortuko.
Ekarri al duzue jateko edozer/zerbait? Goseak hilik nago, ezer/edozer jango nuke!
6 Osatu elkarrizketa, hitz hauek erabiliz.
edonori inor inor ere ez zerbait norbait norbaitek ezer ere ez

Azeriaren kezka

Azeri bat arduratuta zebilen aspaldian. Egun hartan ere, etxera heldu

norbaitek
zenean,

gauzak lekuz mugitu zizkiola iruditu zitzaion.

duzu inor
Ikusi al

nire etxera sartzen? galdetu zion

auzoko azeriari.
Ez, inor ere ez

erantzun zion auzokoak.

nabil. Uste dut

Bada, oso arduratuta

norbait

sartzen dela nire

etxean azaldu zion azeriak.

Zerbait falta zaizu? jakin nahi izan zuen auzokoak.
Ez,

ezer ere ez

, baina gauzak tokiz kanpo daudela iruditzen zait.

Zaude lasai lasaitu zuen auzokoak. Ziurrenik, zeuk utzi dituzu

horrela.

Edonori

gertatu ahal zaio

horrelako

zerbait

Hala ere, badaezpada, aurrerantzean neu ere adi-adi egongo naiz.

23
441633 _ 0020-0027.indd

23

18/05/12

12:20

Ortografia. -np- eta -nbGogoratu

Euskaraz n idazten da p eta b letren aurrean. Gaztelaniaz -mp- eta

-mb- hizkiekin idazten diren hitzak euskaraz -np- eta -nb- hizkiez
kanpaia, bonboia.
idazten dira: campana, bombn

1 Zein hitz dago tokiz kanpo? Idatzi hutsunean.

danbada

Ahatea, danbada, kaioa, oilarra

Sagarra, mandarina, bonboia, mahatsa bonboia

tronpeta

Tronpeta, bihurkina, mailua, zerra

2 Idatzi zer diren.

kanpaia

inprimagailua

alfonbra

panpina

kantinplora

banpiroa

3 Idatzi definizio bakoitzari dagokion hitza.

Hirian zehar ibili ohi den tren mota txikia:
tranbia
Kanpatzeko erabiltzen den oihalezko etxola:

kanpadenda

musika-tresna:



Makilatxoekin joz, soinua ateratzen duen
Txokolatezko gozoki txiki betea:

denbora

bonboia

Sustraien eta adarren artean dagoen zuhaitzaren
zatia:

enborra

24
441633 _ 0020-0027.indd

24

18/05/12

12:20

Harremanetan

3. unitatea

1 Erreparatu irudiei eta erantzun.

Zein dago desagertzeko zorian?

Panda hartza dago desagertzeko zorian.

Zer esan nahi du desagertzeko zorian egoteak? Azaldu zure hitzekin. Munduan horrelako

animalia gutxi daudela eta, horrela jarraituz gero, betiko galduko direla.
Zergatik daude desagertzeko zorian? Aukeratu erantzun egokia.
Gizakiak haien ingurunea suntsitu duelako.
Animalia horietako asko zooetara eraman dituztelako.
2 Irakurri egoera hauek. Gero, lotu egoerak eta esaera zaharrak.
Asierren irakasleak poz-pozik daude. Asier ikasle fina
da eta gelan beti txintxo egoten da. Gurasoak, aldiz, ez
daude pozik. Etxean beti haserre eta aldarrika ibiltzen da.

Gaizka oso lodia da. Eskolara heldu denean, Maite ikusi

du. Maite ere lodia da. Gaizkak trufa egin dio.

Mikeltxo txikiari txupetea kendu diote gurasoek. Panpina
bat oparitu diote ordainetan, baina Mikeltxok ez du nahi
panpinarik, bere txupete zaharra baizik.

Zozoak beleari, ipurbeltz.

Kanpoan uso, etxean otso.

Txakur goseak, okela amets.

3 Idatzi. Gogoratzen al duzu esaera zahar hauen parekorik?

Zozoak beleari, ipurbeltz.
Kanpoan uso, etxean otso.
Txakur goseak, okela amets.

Astoak

mandoari, belarri luze.

Etxean otso, kalean uso.

Txerri goseak, ezkurra amets.

25
441633 _ 0020-0027.indd

25

18/05/12

12:20

Idaztearen xarma
1 Ordenatu azalpen-testua, zenbakiak jarriz.

Behiaren esnea ezin da

zuzenean edan. Horregatik, jetzi ondoren, irakin edo pasteurizatu egin
behar da, esnea edan
ahal izateko. Horrela, esnea prest dugu edateko.

Esne ona lortzeko, lehen-lehenik, esnea

emango digun behiak ondo jan behar
du. Horregatik, oso garrantzitsua da
behiaren elikadura. Bazka freskoa, hau
da, belarra, eta pentsu egokia jan behar ditu.

1
Ondo jan duen behiak esne ona sortzen du eta bere
errapeetan biltzen du. Errapeak behiaren ugatzak edo
titiak dira. Egunero-egunero, baserritarrak behia jetzi egin
behar du, hau da, esnea atera behar dio.

2
2 Erreparatu irudiei eta azaldu zeure hitzez.

E. L. Adibidez:

Lurraren lanketa

Antzina, gizakiek inolako laguntzarik gabe lantzen zuten lurra, metalez eta zurez
eginiko lanabesak erabiliz.
goldea
asmatu eta astoen edo mandoen laguntzaz hasi ziren lurra lantzen.
Gero,
Gaur egun,

traktoreak erabiltzen dituzte nekazariek lurra lantzeko, horrela arinago

eta erosoago lantzen dute lurra.

26
441633 _ 0020-0027.indd

26

18/05/12

12:20

Berrikusketa

3. unitatea

1 Osatu esaldiak taulako hitzak erabilita.

inor norbaitek inork edonork

Edonork

esan dezake zuk esan duzun hitz-korapiloa.

norbaitek
Gaur
goizean

telefonoz deitu du gure etxera.

etorri da gaur
bizikletan


Inor
Nor
eskolara?
Inork

ere ez.

ere ez du ikusi zuk galdutako motxila.

2 Bilatu letra-zopan inguruko irudiei dagozkien hitzak.

Z
E
M
P
A
N
P
I
N
A
T
A
O

A
H
A
N
E
A
Z
O
U
M
E
I
K

K
A
N
P
A
D
E
N
D
A
D
X
A

I
D
T
K

I
N
T
Z
T
X
B
K

X
N
S
A
E
K
I
D
S
B
Z
D
E

E
A
L
N
B
D
A
N
B
O
R
R
A

N
L
U
P
X
M
L
U
K
N
U
I
L

B
E
G
A
O
E
Z
E
N
B
X
M
N

O
P
I
I
S
K
A
X
X
O
I
L
X

R
O
S
A
A
X
I
A
A
I
M
Z
A

R
N
T
R
O
N
P
E
T
A
L
E
S

A
X
E
U
U
A
B
A
A
K
U
A
E

E
U
K
A
N
T
I
N
P
L
O
R
A

3 Ordenatu azalpen-testua, zenbakiak jarriz.

Txita nola jaiotzen den

3 Hogeita bat egun horiek igaro eta gero, txita jaio egingo da.
Kanpora ateratzeko, arrautza-oskola hautsiko beharko du.

2 Ondoren, hogeita bat egunez, oiloak arrautzak txitatu edo

berotuko ditu. Horrela, arrautza barruan txita hazi egingo da.

 iloa baten txita jaio dadin, lehenik, oiloak arrautza errun

O
behar du, noski. Normalean, zortzi edo hamar arrautza erruten
ditu, bat eguneko.

27
441633 _ 0020-0027.indd

27

18/05/12

12:20

Irakurgaia
Esker oneko sugea
Behin, Sung izeneko mutil gazte batek suge txiki
bat aurkitu zuen gaixorik. Etxera eraman zuen eta
Ortzadar deitu zion. Hasieran, eltxoak eta kakalardoak
eman zizkion elikatzeko; gero, arratoiak eta animalia
handiagoak. Sugea ikaragarri hazi zen eta basora
bueltatu behar izan zuen.
Inoiz behar banauzu, esan nire izena eta zuregana
etorriko naiz esan zion sugeak.
Handik urte batzuetara, Sungek erregearentzat lan
egin nahi izan zuen, baina opariren bat behar zuen hori lortzeko.
Ortzadar! oihu egin zuen Sungek. Perla eder bat behar dut erregeari oparitzeko!
Berehala, suge erraldoia agertu zen landare artetik eta perla ikusgarria eman zion.
Sung, perla hartuta, gortera joan zen eta erregeari oparitu zion. Horrela, lana lortu zuen.
Urte batzuk geroago, Erregea gaixotu egin zen eta azti jakintsu batek esan zuen:
Animalia beraren bi kilo gibel janez gero, sendatu egingo da.
Nik erraz eskuratu ahal dut gibel hori, pentsatu zuen Sungek. Basora joan zen eta Ortzadarri
bi kilo gibel eskatu zizkion.
Ondo da onartu zuen sugeak. Sartu nire barrura eta moztu gibel zatia.
Erregea, sugearen gibela janda, indarberrituta sentitu zen. Baina urte batzuen buruan berriro
gaixotu zen. Oraingoan, erregeak hiru kilo gibel jan behar omen zituen hilezkor bihurtzeko.
Sung Ortzadarren bila joan zen berriro eta eskaria egin zion.
Nire gibelaren zati bat eman nizun duela ez asko! kexatu zen sugea, baina laster etsi zuen.
Ondo da, baina ez hartu behar baino zati handiagorik!
Baina Sungek, sugearen barruan zegoela, hiru kilo moztu beharrean, sei kilo moztu zituen,
bera ere hilezkor bihurtzeko. Sugeak, minaren minez, ahoa itxi zuen eta Sung sugearen barruan
geratu zen betiko.
Asiako ipuina

1 Aukeratu. Zer ematen zion jaten Sungek sugeari?

28
441633 _ 0028-0035.indd 28

18/05/12 12:26

4. unitatea

2 Esan hurrengo esaldiak egia ala gezurra diren.

Sungek gaixo zegoelako eraman zuen sugea etxera.
Sugea belarjalea zen, ez zuen haragirik jaten.

Egia

Gezurra
Egia

Sungek erregearen gortean egin nahi zuen lan.

Sungek urrezko eraztun eder bat oparitu nahi zion erregeari.

Aztiak erregea sendatzeko era azaldu zuen.

Gezurra

Egia
Gezurra

Sugeak pozik eman zion gibela Sungi, bigarren aldiz eskatu zionean.
3 Ordenatu esaldiak zenbaki bidez. Zer gertatu zen?

S ugearen barruan zegoela, Sungek behar baino

gibel gehiago hartu zuen.

Sugeak ahoa itxi zuen eta Sung harrapatuta geratu zen betiko.

E rregea bigarrenez gaixotu zenean, beste hiru kilo gibel

eskatu behar izan zituen Sungek.

E rregea gaixotu zenean, Sungek bi kilo gibel eskatu

zizkion sugeari.

Sungek perla bat eskatu zion sugeari, erregeari oparitzeko.

4 Bilatu hitz hauen sinonimoak ipuinean zehar.

handi egin: hazi

lortu:
eskuratu

oihan: baso

eman:
etsi
amore

itzuli: bueltatu

moztu
ebaki:

jakintsu
jakitun:

hilezkor
hilezin:

5 Azaldu. Zure ustez, ondo jokatu al zuen Sungek sugearekin? Zergatik?

E. L.

29
441633 _ 0028-0035.indd 29

18/05/12 12:26

Hizkuntzaren erabilera. Determinatzaileak

Gogoratu
Zenbakiek kopuru zehatza adierazten dute:
Gaur bi kiwi jan ditut. (badakigu bi direla)
Asko, gutxi eta antzeko hitzek ez dute kopuru zehatza adierazten:
Nik kiwi asko jaten ditut. (ez dakigu zenbat)

1 Bete testuko hutsuneak hitz hauekin.

zenbait ornogabeek ornogabeak asko

Animalia ornogabeak

Animalia

ornogabeek

ez dute hezurrik, ezta bizkarrezurrik

zenbait

ere. Hala ere,

ornogabek oskola edo maskorra

ornogabeak

dute gorputza babesteko. Animalia

lehorrean

asko

zein uretan bizi dira, baina ornogabe talde

uretan bizi dira, adibidez, marmokak eta itsas izarrak.
2 Osatu esaldiak, forma egokia aukeratuz.

horrek

Hor aurrean eltxo bat dago. Eltxo

a) honek

ziztatuz gero, min handia izango dut.

b) hori

haiek

Antzina intsektu ikaragarriak bizi ziren. Intsektu

a) hauek

b) haiek

hark

Iaz aurkitu genuen labezomorro

a) hurak
a) hori

arriskutsuak ziren.

c) horrek

nazka handia eman zigun.

b) hark

hori

Zure aurrean daukazun tarantula

c) horrek

c) haiek
oso pozoitsua da.

b) horrek

c) hura

3 Erreparatu irudiei eta osatu esaldiak, taulako hitzak erabilita.

Oso lagun gutxi joan gara erakusketara;

pixka bat

Aitak ezti
Asierri

hainbat

bost

besterik ez.

kendu die erleei.

euli sartu zaizkio logelan.

pixka bat
hainbat
bost

30
441633 _ 0028-0035.indd 30

18/05/12 12:26

4. unitatea
4 Ordenatu hitzak eta berridatzi esaldiak.
onddo / zenbait / mendian. / txiki / bildu genituen / Atzo,

Atzo, zenbait onddo txiki bildu genituen mendian.

zail / Gaur, / ariketa / makina bat / egin dugu.

Gaur, makina bat ariketa zail egin dugu.

saria / Eskolako / azkarrek / zenbait / jaso dute. / ikasle

Eskolako saria zenbait ikasle azkarrek jaso dute.

5 Osatu perpausak, hitz hauek erabiliz.

guztia ehunka pare bat apur bat

Ilean
Liztorra

pare bat
apur bat

bartz edo arrautza ikusiz gero, erosi berehala zorrien botika.

zirikatzea nahikoa d, haren ziztada jasotzeko.

Pipia egurretik kendu ezean, etxeko egur

Enbor zahar eta ustel horretan

ehunka

6 Erreparatu irudiari eta osatu esaldiak.

guztia

zula dezake.

labezomorro bizi dira.

E. L. Adibidez:

Mutil hura oso atsegina da. Zure ustez, zenbat lagun ditu?
Mutil

hark

lagun asko

ditu.

Neska hori oso aberatsa da. Zure ustez, zenbat diru dauka?
Neska horrek

diru mordoa

dauka.

Mutil hau oso bakartia da. Zure ustez, zenbat lagun ditu?
Mutil

honek

lagun gutxi

ditu.

31
441633 _ 0028-0035.indd 31

18/05/12 12:26

Ortografia. H letra
1 Osatu hitz gurutzatuak, zenbakiekin.
3

A
2

M 1

H O G

2
4

4
5
6

R
3

O G

2 Erreparatu irudiei eta idatzi izenak azpian.

hostoa

hegazkina

hegoa

hurra

haria

hortza

3 Biribildu forma zuzena.

hiri/iri

haize/aize

hanka/anka

irusta/hirusta

aragi/haragi

eldu/heldu

eltxo/heltxo

hagin/agin

32
441633 _ 0028-0035.indd 32

18/05/12 12:26

Harremanetan

4. unitatea

1 Osatu ezkerreko esaldiak hitz hauekin. Gero, lotu esaldiak, aginduak osatzeko.
zoaz

ezazu

zaitez

A. Gera

iezadazu

B. Esan

Zoaz

C.

D. Jan

ezazu

iezadazu

zaitez

eta hil ezazu basoan Edurnezuri!

sagar gozo hau.

gurekin bizitzen, mesedez!

nor den erreinuko ederrena.

2 Adierazi goiko ariketako zein esaldi dagokion irudi bakoitzari.

3 Aukeratu. Zer esan dute?

Zatoz barrura, mesedez.

Zaude geldi pixka batean.

Etorri oraintxe bertan!

Geldi!

33
441633 _ 0028-0035.indd 33

18/05/12 12:26

Idaztearen xarma
1 Ordenatu gutunaren atal hauek zenbaki bidez.

t naiz eta asko

Bederatzi urteko ume ba
eta musika
maite ditut antzezpenak
n bitartez, nire
kontzertuak. Gutun hone
ltura eskaintza
adineko umeentzako ku
nahi dizut.
oso txikia dela adierazi
za gehiago
Horregatik, kultura ekint
dizut.
antolatzea eskatu nahi

5
1

Danel Urrutia

Donostiako Udaleko
kultura eta kiroletako
zinegotzi andrea:

Donostia, 2012ko
azaroaren 20a

4
Eskaria kontuan hartuko
duzulakoan, agurtzen zaitut.

2 Irakurri gutun hau arretaz eta erantzun.

Aizu, zuzendari, ikastetxean irteera gutxi egiten ditugu, eta
ni nazkatuta nago. Horregatik, urtean gutxienez irteera
pare bat antolatu behar dituzu. Ea lan pixka bat egiten
duzun. Ez badidazu kasu egiten, gorriak ikusiko dituzu!

Zuzen
idatzita
al dago? Zergatik?


Ez. Tonua ez da egokia, eskariak ez dira horrela

egiten, hain era zakarrean.

atal falta
zaio?
Data, hasierako agurra, azken agurra eta sinadura.
Zer
3 Idatzi goiko gutuna, era egokian eta falta diren atalak erantsiz.

E. L.

34
441633 _ 0028-0035.indd 34

18/05/12 12:26

Berrikusketa

4. unitatea

1 Osatu testua, taulako hitzak erabiliz.

apur bat mila gutxi makina bat pilo bat

Intsektuen museoa
makina bat intsektu ikusi
gutxi gora behera; beldur apur bat
ere

Intsektuen museoan egon ginen eta

genituen,

mila

izen genuen, horrenbeste zomorro ikusita! Museoko alderik harrigarriena

pilo bat

armiarmena zen, armiarma

zituzten kristalezko kutxa

handietan. Hala ere, nire intsekturik gustukoena tximeleta da eta horientzat

gutxi
zituzten.
ez zeukaten toki handirik; oso tximeleta
2 Idatzi letraz zenbaki-segida hauek.
10, 11, 12

Hamar-hamaika-hamabi.

14, 24, 34

Hamalau-hogeita lau-hogeita hamalau

30, 70, 90

Hogeita hamar-hirurogeita hamar-laurogeita hamar

3 Osatu esaldietako hutsuneak.

Udazkenean zuhaitz askori

hostoak

Bilbotik New York-era joateko

hegazkina da garraiobide azkarrena.

Gizakiok bi

hanka

Praka horiek konpontzeko,

erortzen zaizkie.

ibiltzeko.

haria

4 Osatu gutunari falta zaizkion atalak.

eta jostorratza behar ditut.

E. L.

Arraldeko herri-kiroldegiko arduradun andrea:

Arraldeko hamar urteko ume bat naiz. Herriko futbol taldeko partaidea naiz. Txikiak garen
arren, entrenatu beharra daukagu ondo jokatu nahi badugu. Kontua da kantxako ordutegian
ez gaituzuela kontuan hartzen eta ez dugula izaten non jokatu. Horregatik, guretzat ere,
tokia gordetzeko eskatu nahi dizuet.

35
441633 _ 0028-0035.indd 35

18/05/12 12:26

Irakurgaia
Harrizko txoritxoa
Bazen behin harrizko txori magiko bat, bi
mendiren arteko baso eder batean bizi zena. Oso
pisutsua zenez, ezin zuen hegan egin. Egunen
batean hegan egingo zuela egiten zuen amets,
baso ederrei zerutik begiratu ahal izateko. Egun
hori heldu bitartean, toki batetik bestera saltoka
ibiltzen zen, zuhaitz ederren artean.
Txoriaren amets guztiak, ordea, sute ikaragarri
batek hondatu zituen. Lehen zuhaitzak eta
landare ederrak zeuden tokian enbor zatiak
eta errautsak baino ez ziren geratu; basoko
animalia guztiak ere desagertu edo hil egin
ziren. Jadanik ez zegoen zerutik zer ikusi.
Harrizko txoriari suak ez zion kalterik egin,
baina sua itzali eta ingurura begiratu zuenean,
ezin izan zion negarrari eutsi hango egoera
latza ikusita. Gau eta egun egin zuen negar,
begiek ere min egin arte. Malkoetako bakoitzak harria apurka-apurka desegin zuen eta, egunak
joan, egunak etorri, harrizko txoria ur-putzu txiki bilakatu zen. Eguna argitu zuenean, eguzkiak
malkoak lurrundu zituen eta harrizko txori ederra hodei zoriontsu bilakatu zen. Horrela, hegan
egitea eta paisaia ikusgarriak zerutik ikustea lortu zuen: bere ametsa bete zuen, azkenean.
Egun hartatik aurrera, hodeia zeruan zehar dabil etengabe, baso eta mendi ikaragarriei
begira. Sutea gogoan, berehala abiatzen da basoak urez bustitzera, bero eta sute garaietan.
Pedro P. Sacristn (moldatua)

1 Aukeratu. Hauetako zein da ipuineko protagonista?

36
441633 _ 0036-0043.indd 36

18/05/12 13:57

5. unitatea

2 Erantzun galderei.
Zergatik ezin zuen txoriak hegan egin?

Harrizkoa zenez, oso pisutsua zelako.

Zertarako egin nahi zuen hegan?

Baso ederrei zerutik begiratu ahal izateko egin

nahi zuen hegan.

Zer gertatu zitzaion basoari sutearen ondorioz?

Hondaturik geratu zen, errautsak

baino ez ziren geratu; eta basoko animalia guztiak hil ziren.

3 Ordenatu irudiak zenbaki bidez. Zer gertatu zen sutearen ondoren?

4 Azaldu ordenan goiko irudietan gertatzen dena.

1. Harrizko txoria negarrez hasi zen, basoa hondatuta ikusita.
2. Txoria ur-putzu bihurtu zen eta eguzkiak lurrundu egin zuen.
3. Txoria hodei bihurtu zen eta ordutik zeruan dabil etengabe.
5 Lotu ipuineko hitzak eta horien sinonimoak.

hondatu

segituan

latz

izugarri

berehala

larri

ikaragarri

alferrik galdu

6 Idatzi. Zu hodeia bazina, zer ikusi nahi zenuke?

E. L.

37
441633 _ 0036-0043.indd 37

18/05/12 13:57

Hizkuntzaren erabilera. Nolakoa? Nola?

Gogoratu
Erreparatu desberdintasunari:

Nolakoa da Iker? Iker alaia da.

Nola dago Iker? Iker alai dago.

1 Lotu erantzunak eta galderak.

Etxea zaharra da.

Txakur hori lasai dago.

Etxea zahar dago.

Neskatoa alaia da.

Neskatoa alai dago.

Nolakoa da?

Txakur hori mantsoa da.

Nola dago?

Liburutegia handia da.

Liburutegia urruti dago.

2 Erreparatu irudiei eta idatzi. Nolakoak dira?

berritsua indartsua luzea bizarduna

luzea

berritsua

bizarduna

indartsua

3 Erreparatu irudiei eta idatzi. Nola daude?

okertuta hondatuta argal zulatuta

zulatuta

okertuta

argal

hondatuta

38
441633 _ 0036-0043.indd 38

18/05/12 13:57

5. unitatea
4 Idatzi esaldi bakoitzari dagokion aditza.

da

Gure txakurra esanekoa

, deitu eta berehala etortzen da.

Urak denbora luzeegia eman du izozkailuan eta izoztuta

Ezin gara sartu, ez daukagu giltzarik eta atea itxita

dira

Gure auzokoak oso atseginak

dago

dago

, beti daude laguntzeko prest.

Berandu iritsi gara eskolara eta irakasleak haserre

dago

5 Osatu testua, taulako hitzak erabiliz.

Mattin hondartzaina

Mattinek gure herriko hondartza zaintzen du. Hondartza

zaintzen eta hitz egiten ematen du eguna, oso
baita. Gizon

atsegina

da, beti izaten du irribarrea

aurpegian. Hala ere, aspaldian

hondartza

zikin

berritsua

haserre

zebilen,

zikin
burdinazkoak

zegoelako. Jendeak ez zuen

haserre

hondartza behar bezala zaintzen, eta hainbat zakarrontzi

pozik

hondatuta zeuden. Alkateari zakarrontzi berriak eskatu

berritsua

zizkion, eta hark baietz erantzun zion. Esan eta egin; oraingo

hondatuta

zakarrontziak burdinazkoak dira eta ezin izango ditu inork

atsegina

apurtu. Mattin oso

pozik

dago.

6 Deskribatu familiako kide bat taulako sei hitz erabiliz. Nolakoa da? Nola dago?

E. L.

argala haserre indartsua gaiztoa alai zaharra

urduri lasai atsegina pozik jatorra berritsua

39
441633 _ 0036-0043.indd 39

18/05/12 13:57

Ortografia. Puntuak
Gogoratu
Bi puntuak : bana-banakako aipatze baten aurretik jartzen dira.
Nire lagun minak hauek dira: Eneko, Uxue eta Olatz.
Eten-puntuak eta abar delakoaren ordez erabiltzen dira:

Nik hainbat lagun ditut: Leire, Asier, Teo, Nahia

1 Irakurri esaldiak eta ipini bi puntuak dagokien lekuan.
Atzo, hainbat liburu erosi nituen: Pinotxo, Txanogorritxo, Hiru txerrikumeak...
Gure etxeko fruta-ontzian denetarik dago: gereziak, sagarrak, mahatsa...
Mirenen lagunak hauek dira: Nekane, Idoia, Markel eta Olatz.
2 Jarri puntua edo eten-puntuak esaldi bukaeran.
Hainbat lagun etorri dira: Josune, Arrate, Eunate, Leixuri
Olentzerok denei ekarri zien oparia: amari, aitari, Nagoreri eta Eiderri.
Jonek animalia asko ditu etxean: lau txakur, katu bi, suge bat eta bi hamster.
Harategian hainbat gauza erosi ditugu: saltxitxak, oilaskoa, txerri txuletak
3 Erantzun galderei, esaldiaren bukaeran puntua edo eten-puntuak jarriz.

E. L.

Zein dira zure jaki gustukoenak?

Zer jan zenuen atzo bazkaritan?

Zein dira zure hiru kolore gustukoenak?

Nor dira zure ikaskideak?

40
441633 _ 0036-0043.indd 40

18/05/12 13:57

Harremanetan

5. unitatea

1 Lotu eta adierazi noren iritzia den bakoitza.

Nik uste dut kaleak

garbi mantentzea ona
dela herriaren
osasunerako.

Nire iritziz, animaliek guk

beste errespetu merezi
dute. Beraz, zain
ditzagun!

Nire ustez, ez dugu

behar beste zaintzen
itsasoa. Gero eta
zikinago dagoela
ohartu naiz.

Nik uste dut mendia toki

zoragarria dela eta
denon artean zaindu
behar dugula.

2 Lotu bi zutabeak era zuzenean.

Nire ustez,

naturaz gozatzea munduko gauzarik ederrena da.

Nik uste dut

naturaz gozatzea munduko gauzarik ederrena dela.

3 Asmatu bi pertsonaia hauen iritzi bana.

E. L. Adibidez:

1. Ni us du irakurte
oso dirtigarri el et
gauz asko ikase> diel
liburua irakurrit.
2. Ni iritzi, oso on d
kirol egie et bizimod
osasungarri izae.
41
441633 _ 0036-0043.indd 41

18/05/12 13:57

Idaztearen xarma
1 Aukeratu erantzun zuzenak, idatzi letrak eta hitza osatuko duzu.

HERRIKO Igerilekuko testa

1. Uretan lehenengo aldiz

4. Txizalarri zarenean

R salto eginez sartzen naiz.

R komunera joaten naiz.

I pixkanaka sartzen naiz.

T uretan egin ohi dut.

2. Igerilekuko aldageletan
G txankletak janzten ditut.
O oinutsik ibiltzen naiz.
3. Erabiltzen al duzu txanorik?
E Bai.

5. Zer egiten duzu igerilekutik

irten ondoren?
I Dutxa hartzen dut.
A Jantzi egiten naiz.
HITZA:

IGERI

F Ez.

2 Idatzi galdera bana erantzun sorta bakoitzerako. Ondoren, erantzun.

E. L. Adibidez:

Bideojokoak
1. Noiz ibiltzen zara jolasean bideojokoekin?
Egunero edo ia egunero.
2.

Noizean behin.

Inoiz ere ez.

Jokalari trebe samarra.

Jokalari hasiberria.

Nolako jokalaria zara?

Oso jokalari trebea.

3 Luzatu goiko galdera sorta, beste bi galdera eta zenbait erantzun emanez.

E. L.

3.

4.

42
441633 _ 0036-0043.indd 42

18/05/12 13:57

Berrikusketa

5. unitatea

1 Osatu esaldiak, hitz hauek erabiliz.

eskuzabala sasoian haserre kirolzalea luzea
Mikel mendian edo korrika ibiltzen da beti; oso

kirolzalea

Ordubete egon behar al dugu zure zain? Hori oso denbora

Irati

sasoian

Haserre

da.

luzea

da!

dago, mendirik altuenak ere erraz igotzen ditu.

nago, zuen ohea egin gabe utzi duzue-eta!

Aitonak bere janaria ere emango liguke; gizon eskuzabala da.

2 Jarri puntua, bi puntuak eta eten puntuak esaldietan.
Hainbat gauza birzikla ditzakegu: potoak, botilak, papera, ontziak
Kostaldea garbitzera hauek joan dira: Miren, Josune, Aintzane eta Ikerne.
Telebistan kirol asko ematen dituzte: eskubaloia, tenisa, txirrindularitza, futbola
Atera armairutik bazkaltzeko behar ditugunak: sardexkak, aiztoak, platerak eta edalontziak.
Olentzerok makina bat gauza ekarri dit: baloia, puzzlea, pijama
3 Osatu test honetako galderak eta erantzunak.

E. L. Adibidez:

Garbitasunari buruzko testa

1. Noizero garbitzen duzu zeure burua?
Egunero hartzen dut dutxa.

Astean behin.

Astean bizpahiru aldiz.

2. Noiz garbitzen dizu hortzak?

Jatordu guztien ondoren.

Gauean.

Inoiz ere ez.

3. Nola eduki ohi duzu zure logela?

Txukun-txukun.
4.

Zikin-zikin.

Txukun samar.

Garbitzen al dituzu eskuak jan aurretik?

Beti.

Batzuetan.

Inoiz ez.

43
441633 _ 0036-0043.indd 43

18/05/12 13:57

Berrikusketa orokorra
1 Jarri ezezkoan esaldi hauek.
Irakaslea astelehenetan berandu etortzen da eskolara.
Irakaslea astelehenetan ez da berandu etortzen eskolara.
Ireneri ez zaizkio txokolatezko pastelak gustatzen.

Ireneri txokolatezko pastelak gustatzen zaizkio.

Gure gurasoek kotxe berria erosi dute.

Gure gurasoek ez dute kotxe berria erosi.

Jantokiko arduradunek jaia jantokian egiten utzi digute.

Jantokiko arduradunek ez digute utzi jaia jantokian egiten.

Gure amonak eskiatzea eta patinatzea gustuko ditu.

Gure amonak ez ditu gustuko eskiatzea eta patinatzea.

2 Erantzun galderei esaldi honetan oinarrituta.

Gaur goizean Zuriek Saioari txarolezko zapatak erosi dizkio.

Noiz erosi dizkio txarolezko zapatak Zuriek Saioari?

Gaur goizean erosi dizkio txarolezko zapatak Zuriek Saioari.

Nori erosi dizkio txarolezko zapatak Zuriek gaur goizean?

Saioari erosi dizkio txarolezko zapatak Zuriek gaur goizean.

Nork erosi dizkio txarolezko zapatak Saioari gaur goizean?

Zuriek erosi dizkio txarolezko zapatak Saioari gaur goizean.

Zer erosi dio Zuriek Saioari gaur goizean?

Txarolezko zapatak erosi dizkio Zuriek Saioari gaur goizean.

3 Bete esaldietako hutsuneak. Asko ala handia?
Lehiaketan lehena geratu zinela entzun nuenean,
handia
poz
hartu nuen.

asko
Lorezainak lore
bildu ditu
emaztearentzako lore-sorta egiteko.
Mutikoak haginlariarenera joan beharko du;
hagineko min
dauka.
handia
Emakumeak arropa gehiegi du soinean eta bero
Pertsona

asko

handia

dauka.

bildu ziren Jonen aitonaren hiletan.

44
441633 _ 0044-0048.indd

44

18/05/12

12:17

Berrikusketa
4 Bete testuko hutsuneak, hitz hauek erabiliz.
metro kilo litro
Gurasoek baserrian negutegi berria ereitea erabaki
dute. Horretarako, kooperatibara joan behar izan
dugu hainbat gauzaren bila. Negutegia egiteko, 50

metro

plastiko zuri erosi dugu eta lurra

estaltzeko beste 20

metro

plastiko

beltz. Negutegiko soroan tomateak, lekak eta kalabazak

jarriko ditugu eta bakoitzeko 2

kilo

hazi

litro

erosi dituzte. Gainera, 100

ur

ere erosi dute. Ez al dakite iturriko ura erabiltzen dela?

Ez dakit ortuaririk izango dugun, oporretako dirua,
behintzat, xahutu dugu!
5 Aukeratu izenordain egokia.
Gaur arratsaldean

zu

gurekin etorriko zara zinemara.

a) zuek b) zu c) zuk d) gu

Nik

ez daukat etxeko giltzarik; zeuk ireki, mesedez.

a) Gu b) Ni c) Hark d) Nik
Eskiatzera etorri nahi duzu?

Hark

utziko dizkizu eskiak.

a) Hark b) Hura c) Zuk d) Zu

Zuek

erratza pasatzen baduzue, nik harrikoa egingo dut.

a) Zu b) Zuk c) Zuek d) Haiek

Biharko txangoan

Guk

eramango dugu guztion bazkaria.

a) guk b) gu c) haiek d) nik

6 Irakurri esaldiak eta biribildu forma egokiak.
Ate hau ezin du inork/norbaitek ireki, giltza aspaldi galdu zen.
Edonor/Norbait erori al da? Kolpe-hotsa entzun dut.
Motxila hori inork/edonork lapur dezake, hor lurrean utzita.
Edonor/norbait izan daiteke lasterketako irabazlea: oso azkarrak dira guztiak.
Guztia dakiela uste du baina ez daki ezer/zerbait.

45
441633 _ 0044-0048.indd 45

28/05/12 13:00

Berrikusketa orokorra
7 Osatu esaldiak, irudiari erreparatuta. Zer jango du bakoitzak? Zenbat?

ogitartekoa
gozokiak
erroskilla
gailetak

hiru gaileta

Neska betaurrekodunak

erroskilla bat

Mutil ilegorriak

bost gozoki

Bikiek

jango ditu.

jango du.

jango dituzte.

ogitarteko bat

Bi motots dituen neskatoak

jango du.

8 Osatu testua, hitz hauek erabiliz.

pixka bat gutxi makina bat pare bat guztia

Pixka bat

nekatuta nabil azken egunotan. Eskolan

pare bat

digute eta azterketa

gutxi

Gainera, lo

makina bat etxerako lan bidali

ere izan dut: euskarako azterketa eta matematikakoa.

egin dut, lehengusu-lehengusinak gure etxera etorri direlako; izan

ere, etxera etortzen direnean, oso berandu joaten gara ohera. Oso dibertigarria izaten da baina

guztia

etxe

hankaz gora jartzen dugu!

9 Osatu esaldiak, hitz hauek erabiliz.

sasoian
Okindegia
Iker oso

zulatuta

itxita

itxita

jatorra

dago; ezingo dugu ogitartekorik jan.

langilea

da, egunero egiten ditu etxeko lanak.

Egunean 5 kilometro egiten ditu;

Zuzendaria oso

langilea

jatorra

Ezin naiz bizikletan ibili, gurpila

sasoian

dago, gero!

da, ez da inoiz haserretzen.

zulatuta

daukat-eta.

46
441633 _ 0044-0048.indd

46

18/05/12

12:17

Berrikusketa
10 Idatzi definizio bakoitzari dagokion hitza.
jauzi/jausi
Salto:

zoro/soro

arrosa/arroza

jauzi

Zereal mota: arroza

arrosa

Lore koloretsu eta usaintsua:

Lur saila: soroa

Burutik ondo ez dagoena: zoroa

Erori:

jausi

11 Osatu hitz gurutzatuak irudien laguntzaz.

1
5

R
O

O
6

Z
O

O
7

R
T

E
I

4
3
12 Jarri puntua, bi puntuak eta eten puntuak behar diren tokietan.
Hiru lagun handi egin ditut udalekuan: Terese, Elene eta Mikel.
Nire ama erizaina da. Nire aita idazkaria da.
Merkealdian gauza pilo bat erosi dugu: zapatak, galtzak, berokia
Honakoak erosi ditugu mozorrotzeko: partxea, ezpata, ileordea eta pinturak.

47
441633 _ 0044-0048.indd

47

18/05/12

12:17

Arte-zuzendaritza: Jos Crespo Gonzlez.

Proiektu grafikoa: Pep Carri.
Azalaren irudia: Max
Proiektu-burua: Rosa Marn Gonzlez.
Irudien koordinazioa: Miren Pellejero Etxezarreta.
Proiektuaren garapenerako arduraduna: Javier Tejeda de la Calle.
Garapen grafikoa: Jos Luis Garca Bermejo, Ral de Andrs Gonzlez,
Rosa Barriga Gaitn eta Jorge Gmez Tobar.
Zuzendaritza teknikoa: ngel Garca Encinar.
Koordinazio teknikoa: Miren Pellejero Etxezarreta, Julio del Prado Martnez eta Jess Muela.
Prestaketa eta muntaketa: Miren Pellejero Etxezarreta eta Maitane Barrena Telleria.
Zuzenketa: Amaia Lasheras.

2012 by Zubia Editoriala, S. L. / Santillana Educacin, S. L.

Legizamon poligonoa
Gipuzkoa kalea, 31
48450 Etxebarri (Bizkaia)
Printed in Spain
ISBN: 978-84-9894-336-8
EK: 372635
Lege-gordailua:

441633 _ 0044-0048.indd

48

Lan hau edozein modutan erreproduzitzeko, banatzeko, jendaurrean erakusteko edo

aldatzeko, nahitaezkoa da beraren jabeen baimena izatea, legeak aurreikusitako
kasuetan izan ezik. Lan honen zatiren bat fotokopiatu edo eskanerretik pasatu nahi
izanez gero, jo CEDROra (Centro Espaol de Derechos Reprogrficos / Erreprografia
Eskubideetarako Espainiako Zentroa, www.cedro.org).

18/05/12

12:17