Extrakte nga literatura

UJSJELLSI

UJI NATYROR

Nn ndikimin e energjis s
diellit e t gravitetit t toks uji n
natyr gjithmon qarkullon, ndrron
gjendjen agregate dhe n prbrjen
e vet pranon materie t ndryshme
nga ajri dhe mjedisi prreth. Sipas
prejardhjes uji i natyrshm ndahet
n

atmosferik,
siprfaqsor dhe
nntoksor.

UJI ATMOSFERIK

Pr shkak t nxehtsis s rrezeve t diellit uji avullohet dhe si m i leht ngritt lart.
Me kondensimin e avullit n atmosfern e ftoht krijohet mjegullina dhe di m e dendur se
kjo mjegulla.
Nse ftohet nn pikn e vesimit, avulli kondensohet n pika t cilat nuk mund t
qndrojn pezull n ajr kshtu q ato bien posht n trajt shiu. Me kondensimin nn
temperaturn m te ult se 0C krijohet bora dhe po qe se ajri i lagsht ftohet prerazi,
prnjher, ather krijohet breshri. N siprfaqen e toks, mbi bimt, objektet ose tokn
avulli kondensohet n ves. N temperaturn m t vogl se 0C krijohet bryma. Vesa e
ngrir quhet krahnez (ose shtrez) e nse ngrihet uji ather krijohen ehuj akulli.
Emrtimi i prbashkt pr t gjitha trajtat e prmendura t ujit jan: uj i reshjeve,
reshje ose uj atmosferik, ndrsa karakteristika kryesore e tyre sht se prmbajn nj
prqendrim t madh t oksigjenit t tretur.

UJI SIPRFAQSOR

N ujin siprfaqsor hyjn ujrat e prrenjve, t lumenjve, liqeneve, deteve, moaleve

dhe akullnajave dhe kan prejardhje prej ujrave nntoksore q burojn n trajt burimesh
dhe prej ujit atmosferik.
Uji siprfaqsor sht m i pastri n burim, por me rrjedhn e mtejme si i prroit dhe si
lumor vjen n kontakt me materie t ndryshme minerale e organike t cilat i tret dhe bart me
vete. S kndejmi, ky lloj uji sht i pasur me materiale t suspenduara dhe mund t jet i
turbullt, i ngjyrosur dhe fort i papastr ngase n shekullin ton ndotja e ujrave
siprfaqsore sht shum e madhe. Ato sot shrbejn si mbledhsit ujrave t zeza dhe
papastrtis tjetr, sidomos ato nga qytetet prej industris.
Dispozitat dhe ligjet urdhrojn q ujrat e zeza para kyjes s tyre n rrjedhat ujore duhet
s pari pastruar e spastruar. N shum raste dispozitat nuk respektohen dhe ksisoj
rrezikohet mjedisi natyror, kurse pasojat ndihen prher e m tepr.

UJI NNTOKSOR
Uji nntoksor gjendet nn siprfaqen e terrenit, n gjendje kimikisht t lidhur e t lir
si uj gravitues . Me humbullimih e ujit atmosferik npr shtresat poroze krijohen dy lloje
ujrash: ujrat BREDHSE nntoksore n trajt piklash q derdhen n currila ose
vrushkuj q vazhdimisht e ndryshojn kahun e lvizjes; dhe UJRAT E BURIMEVE t
akumuluara n vende t prhershme n shtresat ujbartse prej materiali kokrrzor ose n
zbraztit e shkmbinjve. Ujrat nntoksore mund zn hapsira shum t mdha. Mund
t jen t forta, t prmbajn nj prqendrim t madh t dyoksidit t karbonit dhe prqindje
relativisht t lart mineralesh t tretura.

Me humbullimin npr shtresa materialesh t ndryshme dhe trashsish t ndryshme,

uji atmosferik njkohsisht pastrohet e filtrohet. N viset krasike uji atmosferik ose lumor
humbullon npr plasaritjet e shkmbinjve glqeror. Ky uj quhet humbullor.
Ka t gjitha karakteristikat e ujrave siprfaqsore e nntoksore. N pikpamje
sanitare sht e pasigurt. Nse n siprfaqe del nga t arat ose shpellat, kto vende
quhen gurra krasike. Ujrat nntoksore jasht zonave krasike q gjenden n pjest e
eprme t terrenit n thellsit prej 14m nuk jan t mbrojtura me shtres t
padeprtueshme pr ujin nga ndotja, prandaj prmbajn nj numr t madh materiesh
organike e bakteresh dhe nuk jan t prshtatshme pr pije.
Ujrat nntoksore t gurrave nga shtresat e mesme e t thella prej 620 m jan t
mbuluara me material q nuk e lshon ujin dhe kshtu m pak i ekspozohen ndotjes.
Varsisht nga konfiguracioni i terrenit e i renditjes, deri te uji nntoksor arrihet prmes
objekteve e impianteve t ndryshme ujsjellse.
Nse tabani ose niveli eprme i ujit nntoksor te gurrat e ulta shtrihet nn kuotn m
t ult t terrenit, te uji arrihet me bunare (puse). Te gurrat e larta dyshemeja (ta-bani) del
n siprfaqen e terrenit, mbi kuotn m t ult t relievit, kurse shtypja hidraulike ndikon q
uji t ngritt n lartsi. Shtypja e ktill quhet SHTYPJE ARTEZIANE. Ajo shfaqet si
komponent vertikale e shtypjes e orientuar drejt siprfaqes s toks. Uji q sigurohet
prmes vrims natyrore ose pusit quhet uj artezian.
Nse shtypja hidraulike sht e pamjaftueshme, uji n puset e shpuara gjendet n nj
thellsi t caktuar dhe quhet uj subartezian.
Ujin nntoksor n thellsi prej ndotsve t jashtm e mbrojn kryesisht shtresat e
paprshkueshme. Pr nga kualiteti i ujit, m i miri sht uji nntoksor nga puset e thella
dhe burimet me kaptazh t mir.
VEORIT E UJIT
Uji natyror nga mjedisi prreth pranon materie t ndryshme me prejardhje minerale e
organike. Llojet dhe sasit e ktyre prbrsve prcaktojn cilsin e ujit, kurse sipas
qllimit pr t cilin do t prdoret edhe krkesat jan t llojllojshme n pikpamje kualiteti.
Para se do t ndrtohet objekti pr furnizim me uj, bhen hulumtime, s pari aty pr aty n
vend duke kontrolluar terrenin pr t par se a ekziston ndonj ndots potencial dhe pastaj

organizatat t specializuara me laborator dhe t autorizuara merren me ekzaminim ne

gjedheve t ujit.
Me analiza laboratorike fitohen t dhna t ndryshme. Konstatohen veorit fizike, kimike,
bakteriologjike, biologjike dhe radiologjike t ujit dhe, nse ka nevoj, edhe prshtatshmria
e saj teknike pr qllime e destinime t caktuara. Nse uji nuk u prgjigjet krkesave,
ather caktohet mnyra e prmirsimit (kondicionimit) t ujit.

Ga
Gurrat, gurra e ult (Gu), gurra e lart (gl), burimi (b), gurra arteziane (Ga), pusi (P),
pusi artezian (Pa), pusi subartezian (Ps), izoluesit (iz).

VEORIT FIZIKE TE UJIT

Temperatura 812 i jep ujit pr pije shije t freskt, kurse ai m i ngroht sht i
samt. N praktik temperatura e ujit nuk ka rndsi t pa ndrmjetsuar higjienike, vese
shfrytzohet si tregues e rregullsis higjienike t ujit. do ndryshim i vrullshm bn me dije
se, pr shembull, uji siprfaqsor u sht ekspozuar faktorve t jashtm dhe se ekziston
mundsia e ndotjes. Temperatur konstante kan ujrat e thella nntoksore.
Densiteti i ujit varet prej temperaturs. Kur ngrohet uji bymehet e bhet m i leht,
ndrsa me ftohje tkurret e bhet m i rnd deri n temperaturn - 4C, kur edhe sht m i
rnd, ndrsa me ftohjen e mtutjeshme, srish bhet prher m i leht (akulli noton mbi
uj).
Vllimi i ujit zmadhohet me ngrohje, veanrisht me kalimin n avull uji, i cili n makina
shndrrohet n pun t dobishme. Me kalimin n akull vllimi i ujit zmadhohet prreth 10%.
Bymimi, zgjerimi sht shum i fuqishm dhe veprimi shkatrrues sht m i madh
ndrmjet 2C dhe 6C, kshtu q t gjitha impiantet e pambrojtura q prmbajn uj
gjat acarit plcasin. Pr ti mbrojtur, tubat futen n tok nn zonn e ngrirjes, ndrsa npr
ndrtes kalohen npr ambiente e vende ku nuk i ekspozohen veprimit t acarit.
Kohezioni i ujit zvoglohet me ngrohje, prandaj uji i nxeht rrjedh m leht se i ftohti q
sht edhe m i dendur.
Adezioni i ujit sht m i madh se kohezioni. Uji puthitet n muret e tubave prmes t
cilave kalon dhe duke u frkuar pr to lind rezistenca dhe shtypja zbret.
Kjo veti sht shum e rndsishme dhe merret parasysh me rastin e prllogaritjeve t
instalimeve t ujsjellsit dhe t nxehjes s ujit.
Trysshmria e lngjeve e me kt edhe e ujit, n sendorsi sht veori e tij q nen
trysnin e forcave siprfaqsore ta ndrroj vllimin e vet. Tryshmria e ujit sht fort e
vogl dhe n shumicn e rasteve konsiderohet i patrysshm.
Ngjyra e ujit. Ngjyra e kaltr sht shprehur vetm te sasit e mdha t ujit dhe vjen
prej oksigjenit q gjendet n prbrjen e tij. Uji i pastr sht pa ngjyr dhe lng i kthjellt.
Ngjyra e ujit tregon pr pranin e materieve t tjera. Tonet e verdhemta tregojn pr
pranin e materieve organike, ngjyra e verdhemt-kuqrremt tregon pr pranin, e
hidroksidit t hekurit, e kuqrremt e murrme pr materiet humusore, e errta pr
przierjet e manganit, njollat e yndyrshme pr naftn, kalbsira pr helmet e lufts etj. N
baz t ngjyrs s ujit prcaktohet prshtatshmria pr prdorimin e tij.
Turbullueshmria e ujit mund t jet tregues i vlers sanitare t ujit. Nse turbullohet
n burim ose pus, kjo sht shenj se n te sht duke u derdhur papastrtia nga
siprfaqja e trollit.

Era e ujit rrjedh prej parins s disa materieve organike ose joorganike. sht gj
karakteristike se era ndihet fort pak ose nuk ndihet fare n ujin e e ftoht ndonse edhe n
t mund t ekzistojn materie t dmshme. Era zbulohet m s lehti n temperaturn 40
50C. do materie ka ern e vet karakteristike.
Ujrat nntoksore nga terrenet moalike kundrmojn n torf. Era e karbolit dhe e
jodoformit tregojn pr prezencn e ujrave t zeza, kurse disa alga ujit e japin er myku,
peshku etj.
Shija e ujit ndihet me shqisn e njeriut dhe ekzaminohet, pr shkaqe t arsyeshme,
pas ekzaminimit kimik e bakteriologjik. Uji i pijshm prmban mjaft oksigjen t tretur dhe ka
nj shije freskuese, ndrsa kur t ngrohet sht i pashijshm. Shija e ujit varet nga
temperatura dhe nga prqendrimi i materialeve t tretura n t dhe sa m e lart t jet
temperatura, aq m e shprehur sht shija.
Prania e materieve organike ujit i jep shije t mbltimet, hidroksidi i hekurit t samt,
kurse sulfatet e magnezit e natriumit shije t hidhur. Acidi i lir i karbonit krijon ujra t
tharta minerale. Sasit e vogla t krips se tretur, po ashtu japin shije t kndshme. Po qe
se n uj gjenden minerale te tretura mjekuese, t tillat quhen ujra minerale, ndrsa
ujrat e nxehta minerale quhen termale.
Shija e njelmt pr shkak t sasive t mdha t krips n ujin e detit se n at
nntoksor, pr shkak t reagimit t organizmit t njeriut ndaj kripes nuk mund t
shfrytzohen pr pije.

VEORIT KIMIKE T UJIT

Veorit kimike t ujit natyror varen prej llojit dhe sasis s materieve te tretura me
prejardhje joorganike e organike dhe prej gazeve q ai merr nga mjedisi prreth. Ujra
kimikisht t pastra H20 nuk ka n natyr. Veorit kimike t ujit prcaktohen n laborator
me an t ekzaminimit t gjedheve t ujit .Elementet kimike n uj mund t jen helmuese
apo t dobishme. Elementet helmuese n ujin pr pije jan lloje t ndryshme t metaleve:
zhiva, amoniaku, kompozimet e fenolit e t tjera, veprimi i t cilave mund t manifestohet
momentalisht ose duke prdoruar ujin e keq pr pije gjat nj periudhe m t gjat kohore.
Prbrs t dobishm t ujit jan mineralet t cilat jan t mir pr pije i japin shije t
kndshme, kurse ujrave minerale edhe shije specifike.
Ligjet pr masat higjieniko-teknike pr mbrojtjen e ujit t pijshm prcaktojne: sasit
maksimale t lejuara t elementeve n uj, q nuk jan t dmshme, fortsin e ujit si dhe
radioaktivitetin dhe veorit biologjike t ujit.
N baz t tyre, pas mbarimit t analizave ekspertt nxjerrin prfundime pr rregullsin
e ujit pr pije bashk me arsyetimet. Me rregullore jan rregulluar edhe sasit e lejuara t
mineraleve, ngase prqendrimi i madh i tyre mund shnoj edhe ndonj ndotje tjetr
organike ose bakteriologjike.
Prania dhe prqendrimi i karbonit, hidrokarbonatit, kloridit sulfat t kalciumit e
magnezit, ujit ia prcaktojn fortsin, e cita prbhet prej dy komponentsh.
Nse mund t ndahen e mnjanohen me valimin e ujit, fortsia e till quhet karbonate
ose e kalueshme. Fortsia e prhershme (jokarbonate) nuk humb me valimin e ujit.
Fortsia e ujit matet me shkallt gjermane te fortsis (d), prkatsisht 10 mg (CaO)
n 1l uj. Sipas shkalls s fortsis, uji sht shum i but (04), i but (48d),
mesaterisht i fort (812d), m j a f t i fort (12 18d), i fort (1830d) dhe shume i fort
mbi 30d.
Uji mesatarisht i fort sht m i prshtatshmi pr pije, kurse i buti ka shije t samt.
Me kalimin nga ujrat shum t buta n at t fort dhe anasjelltas, te njerzit krijohet gurthi
n dhmb. Uj i shiut dhe ujrat siprfaqsore jan t buta e t pa shije pr pije, por t
prshtatshme pr shum deg industriale.
Industris s tekstilit i prgjigjet uji i but, por pa ngjyr, pa hekur e metale. Pr
kaldajat (gjeneratort) e avullit, varsisht nga trysnia punonjse, prdoret uji shum i but.
Pr ftohjen e stabilimenteve t qndrueshme krkohet q uji t mos jet m i nxeht se
25C, e mund t jet edhe shum i fort.
Ujin cilsor pr pije por t but e shfrytzon industria e birrs, e sheqerit etj., ndrsa
industris s letrs i nevojitet uji edhe pa ngjyr edhe pa hekur. Uji i fort pengon shumimin
e sapunit, kurse n industrin e tekstilit ndikon edhe n cilsin e prodhimeve.
N t gjitha impiantet me uj t nxehur, n kazan, bojler, tenxhere pr zierje dhe n
tuba krijohet gurthi (gurth kazani). Prpos q tubave ua zvoglon diametrat ai edhe
zmadhon rezistencat e kalimit dhe vepron edhe si izolues termik. Ai zvoglon kalimin e
nxehtsis npr mure dhe s kndejmi nevojiten edhe sasi m t mdha t energjis pr
nxehjen e ujit n sistem.

VEORIT BIOLOGJIKE T UJIT

Veorit biologjike dhe bakteriologjike t ujit prcaktohen me

analiza bak-teriologjike. Me uj higjienikisht t rregullt ruhet
shndeti i njerzve. Dihet se uji sht i volitshm pr zhvillimin dhe
transmetimin e baktereve patogjene t smundjeve t ndryshme
ngjitse. Numri i bacileve patogjen n uj mund t jet aq i vogl,
sa q n t gjedhen e ujit n pikpamje bakteriologjike
ekzaminohet as t mos zbulohen dhe ksisoj t jepet prfundim i
gabuar pr rregullsin e ujit.
Prandaj, gjithher hulumtohet prania a baktereve polimorfe,
krkohen koli bakterit (bacterium coli) q jetojn n zorret e
njerzve e t shtazve dhe n uj arrijn me hedhurina organike.
Prania e baktereve colimorfe shfrytzohet si prov e ndotjes
bakteriologjike e ujit.
Ato shrbejn si indikator t ndotjes s mundshme me bacile
patogjene.
N ligjet pr masat higjieniko-teknike pr mbrojtjen e ujit t
pijshm jan prcaktuar edhe kushtet bakteriologjike.

PRMIRSIMI I CILSIS S UJIT

Prmirsimi ose kondicionimi i cilsis s ujit sht i domosdoshm nse ndonjra

nga veorit e ujit natyror nuk i prgjigjen vendit ku do t shpenzohet, kshtu prej destinimit
t shpenzimit varet edhe mnyra e prmirsimit.
Spastrimi i ujit bhet kryesisht pr mbrojtjen e shndetit publik.
Ve ksaj, uji pastrohet:
pr shkaqe estetike (mnjanimi i ers, i ngjyrs dhe i turbuilsis),
pr shkaqe ekonomike (zbutja e ujit pr t zvogluar shpenzimin ),
pr nevojat e industris (prgatitja e ujit pr bojler) dhe pr shkaqe t tjera (prgatitja e
ujit pr pishina notimi, prpunimi i ujit me qllim reduktimi t korozivitetit, me qllim t lufts
s smundjes s gushs (strums), t fluorozs etj.).

Procesi i trsishm i kondicionimit t ujit bhet nn kontrollin e ekspertve, t cilt

prcaktojn numrin dhe llojin e procedurave t spastrimit dhe n 'koh do t zbatohen
kto.
Pr prmirsimin e cilsis s ujit t pijshm procesi teknologjik prbhet nga kto
procedura:
Dekantimi i ujit. N dekantues, ujit i ngadalsohet rrjedha me qllim q grimcat
(pjeszat) mekanike t fundrrojn n fund. Llumi nxirret koh pas kohe, kurse uji prcillet
n prpunimin e mtutjeshm.
Filtrimi i ujit. Uji filtrohet duke e lshuar npr shtresa rre, thngjilli aktiv, zhavorri
e t ngjashme, n t cilat ndalen grimcat q qndrojn pezull dhe materiet koloide, por
ndodh edhe ndryshimi i elementeve kimike ngase uji pastrohet n pikpamje bakteriologjike
me an t oksidimit t materieve organike. Para filtrimit, ujit i shtohen mjete pr ngjizje
(koagulim) pr t cilat ngjiten grimcat e papastrtis.
Ajrimi. Pas filtrimit uji ajrohet (aerimi) n dy mnyra: duke prshkuar npr sita dhe duke
spkatur npr sprkator pr t rn n kontakt piklat e imta, me ajrin. Materiet e shkrira,
ne uj bashkohen me oksigjenin nga ajri dhe me formn e re mnjanohen nga uji.
Pastrimi kimik i ujit sht i detyrueshm, sepse cilsia ne pikpamje biologjike n
fazat pararendse nuk mund t prmirsohet plotsisht.

Procesi teknologjik i pastrimit t ujit.

Dezinfektimi m e rndomt e ujit bhet me klor ose me komponimet e tij. Prdoret

klor gazi, glqerja e klorit dhe glqerja klorike e lngt, kalcium hipokloridi i ashq. kaporit si
dhe natrium hipokloridi ose Uji i Zhavelit.
Llojet dhe prqendrimet prcaktohen nga profesionist t ujsjellsit. Po qe nevoja kryhen
edhe procedura speciale, si fluorizimi, rrezatimi ultraviolet e sipas nevojs edhe
dekontaminimi i ujit. Pastrimi i ujit n ujsjells bhet me procedurh e caktuar,- ne baz t
analizave t shpeshta, sepse edhe ndryshimet e cilsis s ujit jan t shpeshta, sidomos
kur furnizimi me uj bhet nga ujrat e rrjedhshme.
Uji i pastruar ka eprsi mbi ujin e marr prej burimeve prreth.
Sterilizimi i ujit n objektet individuale ujsjellse. Filtrimi i ujit t rezervuareve dhe
puseve kryhet me impiante t vogla t ashq. hipoklorinator me uj t Zhavelit, i cili ngadal
rrjedh n sasi t duhura dhe ujin e sterilizon n mnyr automatike.
Prov se dezinfektimi sht br, sht prania e t ashq. klor rezidual n ujin pr pije.
Kjo sht nj sasi e caktuar e klorit t tretur n uj n gjendje t lir.
Ajo nuk ndihet me shqisen e shijimit ose t t nuhaturit dhe shrben si mbrojtje nga
prania e baktereve n uj,
Pr nevojat industriale, pr shembull, pr zbutjen e ujit pr t furnizuar kaldajat
(gjeneratort), uji distilohet ose i shtohet tretje glqereje, glqere dhe sod, e pastaj
filtrohet.
FURNIZIMI ME UJ

Furnizimin me uj e kushtzojn shum faktor, si jan: llojet e konsumuesve, llojet

e ujit, mnyra e furnizimit, shpenzimi i ujit etj., dhe sipas tyre ndrtohen edhe objektet,
impiantet dhe instalimet prkatse.
Llojet e konsumuesve u prkasin njerzve popullsis t ciln duhet furnizuar me
uj higjienikisht n rregull, me uj t pijshm pr pije dhe nevoja t tjera, mandej industria
pr procese teknologjike, bujqsia pr ujitjen e fushs etj.
Llojet e ujrave. Uji natyror sht ndar sipas cilsis pr pije, kshtu q si m
cilsori konsiderohet uji nntoksor, pastaj ai siprfaqsor dhe n fund uji atmosferik. Po qe
se ekziston mundsia e zgjedhjes, ather m s miri sht q popullsia dhe industria t
furnizohen me uj nntoksor, sepse ai sht i mbrojtur nga ndotja prej mjedisit t jashtm.
Ky merret m s lehti e m s thjeshti me kaptazhimin e gurrave. Pr konsumues t
mdhenj, pr shembull pr qytete dhe industri, shpesh nevojiten sasi m t mdha uji, dhe
s andejmi merret uji siprfaqsor i lumenjve ose uji paraprakisht i akumuluar n liqenet e
ndrtuara artificialisht.
Deri te konsumuesit uji sillet paraprakisht i pastruar dhe nn mbikqyrje t
prhershme t ekspertve. Konsiderohet se m s miri sht t shfrytzohet uji bu-rimor
dhe me rrug t gravitetit t sillet deri te konsumuesit, qoft edhe nga largsit m t
mdha sesa t shfrytzohet uji siprfaqsor. Me kt problem merren nj ekip i tr
profesionistsh, t cilit n baz t rezultateve t marra me pun krkimore dhe me matjen e
sasive t ujit, me an t hulumtimeve sanitare dhe analizave ekonomike vendosen pr llojin
e ujit e cila do t kaptohet me objekte.
Uji atmosferik shfrytzohet kur nuk ka uj tjetr ose ekziston n sasi t vogla kryesisht
pr konsumues individual.
Mnyra e furnizimit t konsumuesve me uj mund t jet individuale dhe lokale pr
nj ose m shum amvisni dhe e prbashkt ose publike me an t ujsjellsit.
Pr furnizimin individual ndrtohen objekte m t vogla, pr shembull, puse, pompa,
cisterna, meq shpenzimi nuk sht i madh. Kto mund t ndoten rastsisht ose qllimisht,
vshtir mund t kontrollohen secili ve e ve, ka do t thot se nuk mund t merret
kurdoher uji higjienikisht i garantuar se sht n rregull. Puset dhe ezmat (krojet) e
prbashkta t burimeve e t ngjashme mundsojn furnizimin lokal t disa amvisnive me
uj.
Pr furnizimin e prbashkt t konsumuesve ndrtohen impiant e ujsjellsve ku
hyjn t gjith ujmarrsit, impiantet pr prpunimin e ujit, stabilimentet dhe impiantet
ujnxjerrse, rezervuaret, rrjeti ujsjells me t gjitha kyjet, dhe ujmatsit (njehsort e ujit)
pr matjen e shpenzimit t ujit dhe pr arktimin e ujit t shpenzuar n ndrtesa.
Impiantet ujsjellse konsumuesve u sigurojn sasit e nevojshme t ujit higjienikisht
n rregull i cili prher e vazhdimisht kontrollohet. Impiantet e ujsjellsit, n kohn ton i
ndrtojn, eksploatojn dhe i mirmbajn organizata e ujsjellsit komunal, publik ose
urban (ujsjellsi).

Konsumuesi
Personi n ndrtesn individuale t banimit
Personi n ndrtesa t mdha t banimit
Personi n hotel
Shkolla pr 1 nxns
Ndrtesat administrative pr nj npuns
Kazermat pr nj ushtar
Banjat dhe vendet klimatike pr nj person
Spitalet pr nj t smur
erdhet ditore pr nj person
Kinemat dhe teatrot pr nj vizitor
Banjat grupore (t prbashkta) pr nj vask n or
Banjat grupore me dushe, pr nje dush n or
Mesatarisht nj banor n vende t vogla
Mesatarisht 1 banor n qytete
Mesatarisht 1 banor n qytete t mdha

Q
75
50
250
12
12
50
100
250
75

=lit/dit
150
120
400
15
15
60
150
400

2
1000
500
60
100
150

4
1500
800
100
150
300

Konsumimi i ujit sht faktor shum i rndsishm dhe pr t kihet kujdes n

projektimin e ujsjellsit e t instalimeve ujsjellsve. Vllimi i konsumit t ujit sht
karakteristik pr ndryshimet e prhershme. Ai ndryshon gjat vitit varsisht nga stint
vjetore ngase shum m tepr konsumohet n kohn e temperaturave t larta sesa kur
bn t ftoht. Ndryshon edhe gjat 24 orve dhe m shum shpenzohet ditn se natn.
Kjo varet nga niveli kulturor dhe standardi jetsor.

i popullsis, nga fakti se fare destinimi ka ndrtesa, a sht e banimit apo e industris nga
lloji i objekteve sanitare, mnyra dhe dendsia, e prdorimit si dhe nga prdorimi i
njekohshm. Me shprehjen konsumi i ujit, nnkuptohet sasia e ujit e shprehur me njsi t
vllimit n njsin kohore. Te prdorimi shprehet:
konsumi mesatar ditor (Q opt. dit),
konsumi maksimal ditor (Q max. dit),
konsumi maksimal n or (Q max.or),
konsumi n sekond (g/s).
Konsumi i ujit pr njsin lit/dit pr njeri n objektet me destinim t ndryshm si dhe
pr shfrytzuesit e tjer, sht dhn n tabeln.
OBJEKTET DHE IMPIANTET PR KAPTAZHIN E UJIT
Sistemi pr kapjen ose marrjen e ujit prej vendburimit quhet kaptazh. N kuptimin e
ngusht t fjals kshtu quhet edhe vet mnyra e marrjes s ujit nga burimi.
Sipas vend gjetjes s ujit n natyr, dallohen kto kaptazhe t ujrave:
siprfaqsore,
nntoksore dhe
atmosferike.
KAPTAZHI I UJIT SIPRFAQSOR

Mnyra e marrjes s ujit siprfaqsor varet prej madhsis s rrjedhs s ujit dhe
konsumit t ujit. Prej lumenjve e liqeneve, nse n fund t tyre nuk ka llum, uji kaptohet drejt
prej rrjedhs ose n mnyr indirekte me tipin bregor t marrjes.
Pr marrjen e drejtprdrejt nga rrjedha e ujit ose akumulimi shrben gypi thiths i
fiksuar pr rrjetn e cila mbron dhe ndal mbeturinat q gjenden n uj.
Pr kaptazhin e ujit me tipin e marrjes bregore, n brigje grmohen puse me hapje n
mbshtjella, npr t cilat hyn uji. Sipr pusit gjendet shtpiza. Uji mirret, nxirret me
ndihmn pompave prmes gypit thiths me shport e rrjet t lshuar n pus dhe prcillet
m tutje n rrjet.
KAPTAZHI I UJRAVE NNTOKSORE

Pr kaptazhin e ujit nntoksor ndrtohen objekte ose puse vertikale dhe kaptazhe e
galeri horizontale.
Puset jan objekte vertikale nn nivelin e trollit. Ato shrbejn pr kaptazhin e ujit
nntoksor. N ndrtimtari shfrytzohen edhe pr lshimin, uljen e nivelit t ujrave
nntoksore, si puse hulumtuese pr fondimin e objekteve etj.
Pr furnizimin individual me uj shfrytzohen t ashq. puse shtpiake, por kta
ndrtohen edhe pr furnizim te prbashkt grupor. Te furnizimi i prbashkt me uj, puset
jan pjes integrale e ujsjellsve.
Sipas kushteve hidrologjike puset jan t rndomta, ku uji nuk sht nn trysni, dhe
subarteziane si dhe arteziane ku uji shprthen nn trysni.
Pr nga mnyra e punimit dallohen:
puset e grmuara,
puset gypore,
puset e kombinuara, t shpuara e t rrmuara.
Puset e rrmuara. Puset e rrmuara shrbejn pr kaptimin e ujit nntoksor prej
shtresave t cekta ujbartse dhe kan thellsi m t madhe deri m 40 m.
Ant e mira t puseve jan konstruksioni i thjesht, mundsia e kontrollimit dhe q uji
n to vjen n mnyr t njtrajtshme.
Puset rrmohen me dor dhe me makina me ndihmn e vegls pneumatike dhe
motorike, kurse n shkmbinj me eksploziv. Ndrmjet hapjes s puseve q mund t jet
rrethore, me diametr 11,5 m (te t mdhenjt edhe m tepr se 4 m) ose katrore,
punohet nj veshje a mbshtjell prej betoni t derdhur dhe prej unazash t betonarmes
ose muroset me gur ose tulla.
Mnyra e punimit t mbshtjells dhe e rrmimit t pusit varet prej llojit t toks,
thellsis s pusit, sasis s ardhjes s ujit e t ngjashme, bhet n dy mnyra:
Te mnyra e par, n tokn koherente dhe te puset m t cekta, s pari rrmohet
pusi deri te thellsia e duhur dhe m pas, nga posht-Iart punohet mbshtjella ose veshja.

Ajo mund t jet prej tullave me trashsie 25 cm ose prej guri deri m 50 cm, ose e derdhur
prej betoni me trashsie 815 cm.
Mnyra e dyt konsiston n rrmimin me mbshtetje ka sht shum m e sigurt pr
pun, veanrisht n terrenin q shkaprderdhet ose ku ardhja e ujit sht e madhe.
Pjesa m e ult e pusit themelohet mbi nj kuror betonarmeje me maj t
pjerrsuar,. Kurora betonohet n hapsirn e rrmihur cekt. Pastaj rrmohet nga ana e
brendshme, kurse materiali hidhet, nxirret jasht pusit. Sipr kurors veshja mund t
muroset me tulla ose gur ose t derdhet n mbshtjelln prej betoni.
Mund edhe t palohen, stivohen njra mbi tjetrn unazat e betonit. Pr shkak t
peshs s veshjes dhe t nn rrmihjes s prhershme, mbshtjella gjithnj lshohet
teposht. Koha m e prshtatshme pr rrmimin e puseve (bunareve) sht ajo gjat nivelit
m t ult t ujrave. Nga fundi, nga anash dhe, shum rrall, vetm nga anash uji vjen n
puse. Kundrejt drejtimit t ardhjes s ujit, n pjesn m t ult t pusit, mbshtjella punohet
me vrima ose pa to.
Puset detyrimisht duhet mbrojtur nga ndotja, nga ndotsit e rrjedhave nntoksore t
ujit, p.sh., nga Toaletet, gropat septike, plehrishteve etj. Puset pr furnizim individual e lokal
caktohen trmal ndotsit n largsin m t vogl prej 20 m, kurse n vendet ansore 50
70 m.
Puset e ujsjellsit vendosen n zona t mbrojtura prej fardo qoft ndotje t
mundshme. Nn nivelin e terrenit veshja e pusit nga ana e jashtme mbshtillet me nj
shtres argjile t yndyrshme me trashsi 3040 cm n thellsin prej 35 m, pr t'u
penguar n kt mnyr deprtimi i ujit prgjat veshjes teposht.
Hapja (gryka) e pusit ngrehet mbi troll deri m 0,80 m dhe mbulohet me kapak druri.
por ndrtohet edhe shtpiza me dereke. Po qe se uji nxirret me pomp, ather n gryk
vihet nj kapak betoni. Pr hyrje n pus ndrtohet edhe nj hapje.
Hapsira rreth pusit me diametr 56 m pllakzohet me pllaka betoni ose n ndonj
mnyr alternative.

Fig. Puse te grmuara: pus me veshje t murosur; pamja nga lart (Pl), n prerje (L-L),
niveli i ujit (N), niveli i ulur (NU), lla t imentos (), argjila (a), hapja (h), zbraztsira
pr uj (Z); pus me veshje t betonit (H), hapja e kontrollit (hk),

Elevatort prderisa t jen n lvizje trheqin ujin vazhdimisht prej pusit. Elevatori
prbhet prej shiritit pa mbarim q sillet rreth rrots s poshtme t vendosur n ujin e pusit
dhe rrotull rrots s eprme, sipr pusit.
Prgjat gjith shirit jan vedrat,e fiksuara pr marrjen edhe ngritjen e ujit, i cili me
rrotullimin e vedrzave rreth qarkut t eprm derdhen n koritn pran pusit. Shiriti i
elevatorit mund t jet i prbr edhe prej nj vargu fletsh mbi t cilat uji qndron me an
t adezionit dhe derdhet te qarku i eprm me an t gravitetit.
Pompat. Pr t nxjerr ujin prej pusit lshohet nj gyp thithes i mbrojtur nga
grimcat e ujit me nj rrjet. N ann e eprme gypi gjendet mbi hapjen dhe sht i lidhur me
pompn e cila ngre ujin. Pompa motorike mund t vendoset n hapje ose n pus.

PUSET GYPORE

Pr nga mnyra e punimit, dallojm puset e nguljes dhe puset e shpuara gypore.
Puset e nguljes jan t njohur sipas emrtimeve puset e Noertonit dhe puset abisinase.
Prbhen prej nj gypi t elikt t zinkuar me diametr 4050 mm (5/4) i cili ngulet n
tok deri n thell-sin prej 67. m. Pr ta ngulur m leht skaji i poshtm i gypit sht i
mprehur, kurse vet gypi sht i prfaruar pr t kaluar uji. Mbi terrenin n lartsin rreth 50
cm n gyp montohet nj pompe dore prej hekuri t derdhur.
Kjo ka trajt t cilindrit vertikal me nj deg shkarkuese dhe me levn me t ciln
manipulohet. N cilindr gjendet pistoni me kalptues lkure. Me forcn e dors, prmes
levs pistoni lvizet dhe krijohet nj vakuum i cili prthith ujin nga gypi dhe e nxjerr prmes
gryks dredhse me turre, varsisht nga pozicioni i cilindrit. Kapaciteti i pompave t dors
sht 1215 l/min.

Fig. Pus i nguljes (PN):

niveli i ujit (NU), shtresa
ujbartse (ShU).

Pr thithjen dhe ngritjen e ujit deri m 18 m lartsi vendose. pompa me piston.

Pompimi i ujit sht nj pun e rnd, keshtu q kudo q sht e mundshme n
vend t pompave t dors vendosen pompa me lvizje motorike.
Puset e shpuara jan puse gypore prej gypash t elikut t zinkuar, hekuri t
derdhur, bakri, kurse pr marrjen e ujrave minerale, prej gypave a tubave t porcelanit
me diametr 500100 mm.
Shrbejn pr marrjen e ujit edhe nga thellsi shum t mdha, madje... deri n
500 m. Tubi prfundimtar, me shport e filtr sitor n skaji e poshtm shfrytzohet n
shtresn ranore uj bartse.
Pr hapjen e pusit gypor, terrenin e shpojn ekspertt e Org. te specializuara,
madje me turjela e makina t ndryshme shpimi varsisht nga lloji i materialit n shtresat
npr t cilat kalojn. Mbrohen me tuba mbshtjells q kan diametra 50100 mm
m te mdhenj se tubi am apo i prhershm i pusit.
Tubi mbrijts i shtylls s eksploatimit mund edhe t nxirret aq sa sht gjatsia e
fiiterit. Ne skajin e eprm, menjher nn terren ndrtohet nj hapje n t ciln
vendoset pjesa prfunduese e pusit, d.m.th. impianti pr thithjen e ujit (pompa). Nse uji
nxirret me ndihmn e stabilimentit thiths te ujrat e rndomta nntoksore ose
subarteziane, n shtylln e eksploatimit (n tubn e metalit) lshohet gypi thiths i
poms pr uj.
Pr sasi m t mdha t ujit nga gurra ujbartse, uji thithet prmes nj grupi
pusash t renditur ndrvetshm n largsi 50150 metra.

Fig. Puset e shpuar: me pomp dore (A); gypi i pusit (gp); shtresat: e padeprtueshme
(shp), e deprtueshme (shd), ujbartse (shu), filtri (f); me pomp nnujore (G); gypi
shtyts (Gsh), agregati i pomps (A); pajisja e shpueses pr shpimin e pusit (U);
shtyllat: konduktuese (Shk), preventeri (Shp).
Kaptazhet horizontale. Quhen edhe drenazhe dhe shrbejn pr kaptimin
(prfshirjen, kapjen, marrjen) e ujit nga shtresat e cekta uj bartse.
N kt grup hyjn galerit gypore n form t nn mihjes e t kaptazhit.
Punohen prej materialesh t qndrueshme ndaj ndikimeve t ujit si jan qeramika,
betoni, guri, tulla dhe hekuri i derdhur.
Galerit gypore jan tuba me vrima n gjysmn e eprme n pr t cilat hyn uji,
kurse rrjedh npr pjesn e poshtme t lmuar t tubit.

Fig. ezma n gurr: prerja (O), materiali filtrues (I), dekantuesi (II), rezervuari (III), hapsira pr
montimin e tubave (IV), llulla (Ll), tubi lshues (t), ventilimi (v);
detaji (N), guri (g); argjil e ngjeshur (ar) rra (r), zhavorri (zh),aklli ().

Fig. Cisterna: baza (B), sipr-faqja shkarkuese (S), filtri paraprak (FP), filtri (F), rezervuari (R), filtri i rrs
(FR), pusi (P), kaprderdhja (k), lshimi (L), derdhja nga ulluku (U), me govat t prmbysshme (gp),
gypi i ullukut (gu).

Galerit n trajt nn mihje jan tunele zakonisht prej betoni me vrima n muret
ansore pr t ardhur uji. Pr kontrollimin e puns s drenazhit, n do 2050 m
ndrtohen puse pr revidim (kontroll). Sipr grumbulluesit medoemos ndrtohet nj
shtres mbrojtse prej argjils s rrasallitur, e cila pengon deprtimin e ujit
siprfaqsor.

OBJEKTET PR KAPTAZHIN E UJIT BURIMOR

Pr marrjen, akumulimin dhe shfrytzimin e ujit burimor ndrtohen objekte
kaptazhi. Kta prbhen prej nj ose m tepr komo-dhomash q shrbejn si
rezervuar uji dhe si dekantues.
N kaptazhet e burimeve dhoma e tret shrben si pjes zbritse ku vendosen tubat dhe impianti pr prcjelljen e ujit n rrjetin ujsjells ose deri te fyti lshues n
ezm t vendosur n murin e prparm t objektit prej s cils popullsia merr uj.

N kohn e sasise m t madhe t burimit, teprica e ujit t pijshm mnjanohet

prmes tubit kaprderdhs. Pr ventilim shrben tubi q n maj sht i mbrojtur prej
insekteve, gjetheve etj. me nj rrjet.
Trajta e objekteve, numri dhe renditja e dhomave varen prej kushteve hidrologjike
dhe prej terrenit. Po qe se n shtresn shkmbore uji shprthen nga posht-lart,
ndrtohen kaptazhe nnvorbullore, e nse burimi del prej materilatit ranor ose me
zhavorr, marrja e ujit bhet prmes filtrit me zhavorr. Objekti i kaptazhit dhe shtresa uj
bartse, prej deprtimit t ujit siprfaqsor mbrohen me nj shtres t argjils s
rrasallisur, kurse mbi t ngritet nj (pend) pr t ruajtur temperaturn e ujit dhe
mbrojtur nga ndotja.
Kaptazhi i ujit atmosferik. N viset pa uj, n ishuj, n viset shkmbore etj. ku
te uji i pijshm nuk mund t arrihet n ndonj mnyr tjetr, ndrtohen sterna tipesh
dhe trajtash t ndryshme.
Pjest prbrse t sterns jan:
siprfaqet e grumbullimit,
impiantet pr filtrim,
rezervuart,
impiantet pr thithjen e ujit.
Siprfaqja e grumbullimit mbrohet me rrethoj. Gjithmon duhet t jet e pastr,
me siprfaqe t pllakzuara dhe me pjerrsi. Mund t shfrytzohen edhe pullazet e
ndrtesave, por pr shkak t shpesve q zbresin mbi pullaze, uji atmosferik nga kta
sht i papastr. Uji i shiut q sapo filloi t bjer, zakonisht nuk shfrytzohet, ngase
shprlan siprfaqen dhe papastrtin, prandaj ai ndahet me ndihmn e govats apo t
korits s prmbytshme .

Uji atmosferik lirohet mekanikisht nga grimcat n parafiltr, dhe m pas prcillet
m tutje n dhoma me filtr prej rre . Nprmjet hapjes filtri pastrohet, rra nxirret dhe
prej tij mnjanohet llumi, ose zvendsohet me filtr t ri.
Rezervuaret sternat shrbejn pr ruajtjen e ujit. Bazn e kan katrore, knddrejte
ose rrethore. Muret prej guri e tullave muratohen drejtprdrejt t ose derdhen prej betoni.
Suvatohen me lla imento dhe siprfaqet u lmohen. Pr t mos e humbur rezervuari
ujin dhe pr t'u penguar deprtimi i ujit siprfaqsor, bhet hidroizolimi.
N ann e eprme rezervuart jan t mbyllura me pllak, sepse hapsira e brendshme
duhet t jet e errsuar. Mbi pllak, pr t'u ruajtur temperatura e ujit dhe niveli i terrenit,
hidhet dhe.
N pllakn e siprme duhet br nj hapje pr hyrje n rezervuar, sepse s paku nj
her n vit at duhet zbrazur, pastruar e dezinfektuar. Pr t'u penguar hyrja e insekteve
rezervuari ventilohet prmes vrims s ventilimit.

IMPIANTET PR THITHJEN DHE SHTYTJEN E UJIT

Pr prthithjen e ujit nga puset, rezervuart dhe rrjedhat ujore, prdoren pompat
motorike, t ndryshme pr nga konstruksioni, kapaciteti dhe fuqia e shtypjes s ujit. N
praktik m s shumti prdoren pompat centrifugale mbiujore ose nnujore. Pr nga
pozita ato jan vertikale ose horizontale.
Funksionimi i pompave centrifugale , mbshtetet n parimin e transmetimit t
fuqis centrifugale n masn e ujit, e cila shndrrohet n energji t lvizjes s ujit npr
tuba, e kur lvizja sht penguar, shndrrohet n shtypje (trysni).
Pompat centrifugale prbhen prej tamburit nga hekuri i derdhur, ku gjendet
qarku me lopata (rotori) t lakuara, t cilat sillen me nj shpejtsi shum t madhe (deri
m 2900 rrotullime n minut).
Lopatat jan t kthyera, lakuara asisoj q formojn kanale radiale n t cilat uji
hyn aksialisht dhe pr shkak t forcs centrifugale rrymon me nj shpejtsi t madhe
npr kanal e drejt tubit shtyts. N afrsin e qarkut t kyjes s tubit thiths pr uj,
krijohet nj vakuum i cili prthith ujin nga tubi dhe e shtyn npr tubin shtyts.
Prodhohen disa tipa pompash.
Pompat njshkallshe centrifugale kan nj qark me lopata. Nse vendosen njri
pas tjetrit m tepr qarqe me rrema fitohen pompat shumshkallshe. Trysnit e tyre
mblidhen dhe shtyjn ujin n nj lartsi m t madhe.
Pompat nnujore po ashtu jan disashkalshe (shumshkallshe), por kan trajt
cilindri dhe lshohen tok me elektromotorin n tubin e pusit dhe zhyten n uj i cili mund
t gjendet shum thell (deri m 150 m thellsie). Prdoren domosdo n puset me
thellsi mbi 25 m.
Pompa me kapacitet dhe lartsi t shtytjes, e iftzuar me motorin m fuqi
korresponduese, quhet agregat.
Dimensionimi i agregatit prcaktohet n baz t prurjes s ujit dhe t lartsis s
shtylls ujore. N baz t diagramit t karakteristikave q jep prodhuesi zgjidhet m i
prshtatshmi.

IMPIANTET E UJSJELLSIT

N parktik emrtimi i prgjithshm pr objektet q shrbejn pr furnizimin e nj

numri t madh konsumuesish me uj, sht ujsjellsi. Prbhet prej impianteve
ujsjellse ku hyjn: vendet e marrjes, impiantet dhe stabilimentet pr prpunimin e ujit,
stabilimentet dhe impiantet thithse, tubat pr prurjen e ujit deri te vendbanimet (qytetet)
dhe rrjeti prndars i tubave me degt pr kyjen e ndrtesave. N ndrtesa quhen
instalime ujsjellsve.
Sipas vllimit t stabilimenteve dhe qllimeve pr t cilitdo t shfrytzohet uji
dallohen:
Ujsjellsi komunal (publik) prmes t cilit furnizohen me uj pr pije qyteti ose
vendbanimi.
Ujsjellsit pr qllime t posame ku hyjn ujsjellsit lokal, pr grupe
ndrtesash t bllokut banesor, pr spitale, pr kompleksin industrial, ujsjellsi
hekurudhor, ata special pr aeroporte, stadiume, zjarrfikje, pr ujitjen e parqeve, pr
ekonomit bujqsore, pr ujitjen e fushave etj.
Ujsjellsi individual shrben pr furnizimin e instalimeve shtpiake t ndrtesave
q gjenden larg, jasht vendbanimeve me uj komunal, ose kur nuk sht ndrtuar fare,
pr shembull, n qytete t vogla, n fshatra, pushimore pr vendbanime vikend etj.

SJELLJA E UJIT DERI TE KONSUMUESIT

Sipas mnyrs s sjelljes (prurjes) s ujit n rrjet dallohen:
Ujsjellsi i gravitetit me objektin ujmarrs m t lart se vendi i shpenzimit, ku uji vjen n rrjetin prndars me an t gravitetit
dhe krijon shtypje t mjaftueshme.
Ujsjellsi me ngritjen artificiale t ujit, ku vendet e konsumimit jan n nj
kuot m t lart se objekti ujmarrs . Shtypja e duhur pr ngritjen e ujit arrihet, s
pari, me ngritjen e ujit me pompa n rezervuare t ngritura lart e t futura n tok n
ndonj kodr t afrme ose n rezervuare t lartsive pyrgje.
TIPAT E RRJETIT UJSJELLS

Rrjeti i jashtm i vendbanimit (rrjeti urban ujsjells) prcjell ujin deri te ndrtesat.
Futet n dhe (tok) pr mbrojtje dhe pr shkak t ndikimit t temperaturave t jashtme.
Traseja e rrjetit shkon rrugve n dy mnyra, si e degzuar ose si unazore.

N rrjetin e degzuar, pr shkak t renditjes s rrugve, traset u prngjan

degve t drurit, kurse skajet u mbarojn n rrugt e ndryshme. Deri te ndrtesat uji
prcillet vetm nga njra an.

Rrjeti unazor ose qarkor sht n trajt unaze, ngase uji qarkullon npr
sistemin e mbyllt t tubave t lidhura n mes veti t trasuara npr rrug, ndrsa
kyjet e ndrtesave marrin ujin nga t dy ant.
N rrjetin e jashtm vendosen qepenga (pengojca) pr kyjen e ujit nga pjes t
ndryshme, pastaj hidrantt , ku kyen zorrt pr larjen e rrugve, fikjen e zjarreve e t
ngjashme.
Rrjetet ujsjellsve me cilsi t ndryshme t ujit. Prve furnizimit me uj
t pijshm t pastr shum degve industriale u jan t domosdoshme edhe sasi
shum t mdha uji pr shpenzim industrie, pr shembull, larja e xehes, ftohja e
makinave e t ngjashme. Nse nuk ekziston kaptazh vetjak i ujit t pijshm, prej
ujsjellsit urban furnizohen me uj pr pije, ndrsa prej nj gurre t veant, pr
shembull, prmes stacionit thiths n lum, marrin uj industrial. Pr shkak t rrezikut
prej ndotjes s ujit pr pije, vmendje e posame duhet patjetr kushtuar ndrtimit t
rrjetit, dhe sidomos mirmbajtjes, pr t mos u lidhur n mes vete rrjetit me cilsi t
ndryshme t ujit.
Ujsjellsi individual shrben pr furnizimin individual t ndrtesave me uj. T
gjitha objektet i ndrton investuesi me shpenzime t veta.
Ktu hyjn edhe objektet e marrjes, pr shembull, sternat, puset etj, impianti pr
sterilizim, nse ka nevoj, edhe agregati i pomps pr krijimin e shtypjes s duhur pr
prurjen e ujit deri te vendi i konsumit, p.sh., aparatet shtytse: hidrofort (h),
hidrocentralet , dhe rezervuart .

Fig. Ujsjellsit individual: ujsjellsi shtpiak me pus t rrmuar

(p), me pomp (pp), me rezervuar (r) dhe me rrjet t siprm prndars
(B); sistemi me pus t nguljes (n) dhe hidrofor (h) (P); me marrje nga
i i l (k R)

PJESA KONSTRUKTIVE
TUBAT UJSJELLSE
Pr prcjelljen e ujit prodhohen n mnyr industriale, me diametra t ndryshm,
tuba t drejt dhe pjes fasonik prej hekuri, eliku, bakri e plumbi t derdhur, prej
azbest-imentos dhe plastmasave.
Diametrat nominal (DN) jan diametra t brendshm t t gjitha tubat pos atyre
prej plastike te t cilt diametra nominal jan ata t jashtmit. Shprehen me milimetra,
kurse pr tuba t holl me colle ("). Me rastin e hartimit t projekteve, t blerjes e t
ngjashme, tubat ose gypat shnohen edhe me simbole edhe me shenja t shkronjave.
Tubave t gatshm n industri u ekzaminohen cilsia dhe veorit e tjera.
Pr shkak se prcjellin ujin nn shtypje u ekzaminohet qndrueshmria ndaj
shtypjes hidraulike (n praktik quhet edhe shtypje e uzins).
Rrjeti i jashtm dhe ai oborrit deri te futja n ndrtes, punohen me tuba prej
hekuri, eliku t derdhur e t zinkuar, prej azbest-imentos dhe plastmasave bashk me
pjest prkatse fasonike.
Instalimet e shtpis mund t punohen sipas dispozitave : prej hekuri, eliku,
kurse kushtet pr prdorimin e tubave t plastiks do t jene te standardizuara.
Ujsjellsi (institucioni komunal) prcakton se cili material n cilin rast mund t prdoret.

Rrjeti shtpiak prbhet prej tri pjessh:

prej tubit kryesor ujsjells ose kyjes shtpiake,
prej tubit kryesor prndars,
prej tubit prndars brenda ndrtess.
Kyja shtpiake (Ksh) shrben pr t'u lidhur me vendin prej nga ndrtesa
furnizohet me uj.
Prej kyjes s shtpis npr ndrtes shkon tubi krysor pr-ndars.
Prej tubit prndars (PH) ndahen vertikalet (V), t cilat prmes degve (D)
prcjellin ujin deri te vendet e derdhjes.
KYJA SHTPIAKE

N vendbanimet me ujsjells komunal tubi pr kyjen shtpiake n njrin skaj

lidhet pr tubin rrugor ujsjells. Gjatsia e kyjes llogaritet deri te valvola e lshimit
prapa ujmatsit. N fig. sht shnuar me gjatsin. A prej tubit rrugor deri te pusi me
ujmats para ndrtess, prapa vijs s rregullacionit.