1

V D V BI TP V KHUCH TN
V D
1) Mt bn thp c thm cacbon bng cch cho tip xc mt mt vi mi trng
giu cacbon v mt kia vi mi trng ngho cacbon 700oC. Gi s khuch tn l n
nh, hy tnh dng khuch tn cabon ngang qua bn thp nu nng cacbon cc v
tr 5 v 10 mm di b mt thm cacbon l 1,2 v 0,8 kg/m3 tng ng. Bit h s
khuch tn l 3.10-11 m2/s.
Gii:
J D

CA CB
(1,2 0,8) kg / m 3
(3.10 11 m 2 / s)
2,4.10 9 kg/m 2 .s
3
2
xA xB
(5.10 10 ) m

2) thm cacbon tng cng b mt cho thp, ngi ta t thp nhit cao trong
mi trng giu kh hydrocacbon nh metan (CH4). Xt hp kim c thnh phn ng
nht l 0,25 % kl cacbon v c x l nhit 950oC. Nu nng cacbon b mt
c h t ngt v gi khng i 1,20 % kl cacbon, tnh thi gian t nng
0,8 % kl cacbon su 0,5 mm di b mt. H s khuch tn ca cacbon nhit
ny l 1,6.10-11 m2/s v gi s thanh thp l bn v hn.
Gii:
y l trng hp khuch tn khng n nh vi thnh phn b mt c gi khng
i. Cc thng s ca bi ton:
C0 = 0,25 % kl C
Cs = 1,20 % kl C
Cx = 0,80 % kl C
x = 0,5 mm = 5.10-4 m
D = 1,6.10-11 m2/s
Do

C x C 0 0,80 0,25
5.10 4 m

1 erf
2 (1,6.10 11 m 2 / s) ( t )
C S C 0 1,20 0,25

62,5 s

0,4210 erf

Tra bng hm sai s, ta c

z 0,35
0,4210 0,3794

0,40 0,35 0,4284 0,3794

z 0,392

Do
2

62,5 s
t

62,5 s
25.400 s 7,1 h
0,392 t

0
,
392

3) H s khuch tn ca Cu trong Al 500oC v 600oC tng ng l 4,8.10-14 v

5,3.10-13 m2/s. c lng thi gian 500oC to ra cng kt qu khuch tn (v
nng ca Cu ti mt im A) nh khi nung 600oC trong 10 h.
Gii:
Trong c hai trng hp khuch tn ( 500oC v 600oC) do thnh phn bng nhau
cng v tr nn:
C x C0
x
x2
const
const Dt const
const
Dt
CS C 0
2 Dt

D500t500 = D600t600
t500 = D600t600 / D500 = (5,3.10-13 m2/s)(10 h) / 4,8.10-14 m2/s = 110,4 h.
4) 909K v 1250K, h s khuch tn ca ng trong vng tng ng l 10-15,45 v
10-12,40 (m2/s). Hy xc nh nng lng hot ha cho khuch tn Qd v D0, bit R =
8,31 J/mol.K.
Gii:
D T1
D T2

Q
exp d
R

D
1
Qd 1
1
1

do lg T1

DT
2,303R T1 T2
T1 T2
2

DT
10 15, 45
R lg 1
8,31 lg
DT
2
110 12, 40 194.000 J/mol 194 kJ/mol
Vy Q d
1
1
1
1

2,303 2,303
909 1250
T1 T2

lg D 0 lg D

Qd
194000
lg(10 15, 45 )
4,28
2,3RT
2,3.8,31.909

D 0 10 4, 28 m 2 / s 5,2.10 5 m 2 / s

BI TP
1) bn mi mn ca mt bnh rng thp (Fe-) c ci thin ng k nh tng
cng b mt bng cch gia tng hm lng cacbon trong mt lp di b mt ngoi
khi cho cacbon khuch tn vo trong thp. Cacbon c cung cp t mt mi trng
kh bn ngoi giu cacbon nhit cao v c gi nhit khng i. Hm lng
cacbon ban u trong thp l 0,2 % kl C, cn hm lng cacbon b mt c gi
1,0 % kl C. qu trnh x l t hiu qu, phi t c hm lng cacbon su
0,75 mm di b mt l 0,6 %kl C. Xc nh thi gian khuch tn cn thit mi
nhit trong khong (900oC, 950oC, 1000oC, 1050oC), bit i vi khuch tn ca
cacbon trong Fe- th D0 = 2,3.10-5 m2/s v Qd = 148 kJ/mol.
p s: 900oC 29,6 h, 950oC 15,9 h, 1000oC 9,0 h, 1050oC 5,3 h
2) Xt bi ton tinh ch kh hydr bng cch khuch tn qua mt bn bng Pd, mt bn
ca bn tip xc vi hn hp kh tp cha hydr v cc tp cht khc nh nit, oxy,
hi nc, cn mt bn cha kh hydr c p sut thp v c gi khng i. Tnh
khi lng (kg) hydr khuch tn qua bn Pd dy 5 mm, din tch 0,20 m2 500oC
trong mi gi. Gi s h s khuch tn l 1,0.10-8 m2/s v nng hydr hai pha
cao v thp tng ng l 2,4 v 0,6 kg/m3 Pd v khuch tn trng thi n nh.
p s: 2,6.10-3 kg/h
3) Mt mt ca tm Fe (Bcc) dy 1 mm tip xc vi mi trng giu cacbon v mt
kia vi mi trng ngho cacbon 725oC. Sau khi t ti trng thi n nh, tm Fe
c lm ngui nhanh v nhit phng. Nng cacbon b mt hai bn ca tm
Fe c xc nh l 0,012 v 0,0075 % kl C. Tnh h s khuch tn nu dng khuch
tn l 1,4.10-8 kg/m2s. Gi : chuyn nng % khi lng sang kg cacbon/m3 Fe

C1
"
bng cng thc: C1
C1 C 2

1 2

x1000

vi C1 nng cht 1 (kg/m3 vt liu) v C1, C2 l nng cht 1 v 2 tnh theo %

khi lng, 1, 2 l khi lng ring cht 1 v 2
Bit khi lng ring ca cacbon l 2,25 g/cm3 v ca Fe l 7,87 g/cm3
p s: 3,95.10-11 m2/s
4) Xc nh thi gian thm cacbon cn thit t nng cacbon l 0,45 % kl C v
tr 2 mm t b mt ca mt hp kim Fe-C c hm lng cacbon ban u l 0,20 % kl.
Nng b mt c gi 1,30 % kl v nhit x l l 1000oC. Bit rng i vi
khuch tn ca cacbon trong Fe- th D0 = 2,3.10-5 m2/s v Qd = 148 kJ/mol.
p s: 19,7 h

4
5) i vi mt hp kim thp, ngi ta xc nh rng vic x l nhit thm cacbon
trong 10 h s nng hm lng cacbon ln 0,45 % kl ti im nm cch b mt 2,5 mm.
c lng thi gian cn thit t cng nng im nm cch b mt 5 mm cho
cng loi thp v cng nhit x l.
p s: 40 h
6) nhit no h s khuch tn ca Cu trong Ni l 6,5.10-17 m2/s. Bit Qd v D0
tng ng l 256.000 J/mol v 2,7.10-5 m2/s.
p s 1152 K
7) nhit no h s khuch tn ca Cu trong Ni gp 100 ln gi tr h s khuch
tn 800oC. Bit Qd bng 256.000 J/mol v R = 8,31 J/mol.K.
p s 1005oC
8) H s khuch tn ca Fe trong Ni cho theo bng
T(K)
D (m2/s)
1273
9,4.10-16
1473
2,4.10-14
a) Xc nh gi tr Qd v D0
b) Xc nh gi tr ca D 1100oC
p s: a) 252400 J/mol v 2,2.10-5 m2/s. b) 5,4.10-15 m2/s.
9) Cho cacbon khuch tn qua bn thp dy 10 mm. Nng ca cacbon hai b mt
c gi khng i l 0,85 v 0,40 kg/cm3 Fe. Nu Qd v D0 tng ng l 80.000
J/mol v 6,2.10-7 m2/s, hy xc nh nhit m ti dng khuch tn J l 1,43.10-9
kg/m2s.
p s: 1044 K.
10) Mt cp khuch tn A v B gm hai kim loi A v B ghp st b mt vo vi
nhau. Sau 20 h x l nhit 800oC v lm ngui v nhit phng th nng ca B
trong A l 2,5 % kl ti im nm cch b mt tip xc gia A v B 5,0 mm. Nu mt
qu trnh x l nhit khc c p dng cho cp ny vi 20 h v 1000oC th v tr
no trong A, hm lng ca B l 2,5 % kl B. Gi s Qd v D0 tng ng l 125.000
J/mol v 1,5.10-4 m2/s.
p s: 15,1 mm