4.3.

POPRENI STABILITET BRODA PRI VEIM UGLOVIMA NAGIBA

Kod malih uglova nagiba broda, klin koji uranja i klin koji izranja su simetrini, jednakih zapremina.
Tako da i momenti koji u njima nastaju odraavajuse i na polugu stabiliteta i sam stabilitet koji je u
korelaciji sa uglom nagiba broda.

Medutim ukoliko je nagib broda vei a brodsko tijelo ima ograniene dimenzije, onda izraavanje
poluge stabiliteta GZ, preko izraza M0G0.tg ne daje dovoljno tane rezultate.
Iz tog razloga se mora pristupiti tanom utvrivanju vodne linije na kojoj brod pliva i njenog teita, to
znatno komplikuje izraunavanje momenta stabiliteta.

Ovaj problem se u praksi rjeava uvoenjem "S" krivih i dijagrama poluge stabiliteta GZ dobijenih iz
"S" krivih.

S obzirom da smo u mogunosti da izraunamo bilo koju zapreminu i poloaj njenog teita onda to
moemo uiniti i za brod pri raznim gazovima i pri raznim uglovima nakrenutosti, kao to je i prikazano
na slici.

Odreivanje "S" krivih

"S" krive

Za odreeni broj uglova nagiba broda od O do 900 i za odreeni broj gazova, odredi se istisnina i
poloaj teita istisnine B, koristei se momentnim jednainama i nekom od metoda (Simpsonovo
pravilo, integratorska metoda, ... ).
Dobijene zapremine, njihovi momenti, a samim tim i poloaji teita zapremina su na taj nain tano
odreeni.
Ako znamo (ili pretpostavimo) poloaj teita broda, onda se lako izrauna poluga stabiliteta, odnosno
rastojanje GZ.
U zavisnosti od deplasmana i ugla nagiba, poluge stabiliteta se nanose na posebnom dijagramu.
Kada se spoje take koje predstavljaju rastojanje GZ za pojedine uglove nagiba dobijaju se krive koje se
zbog svog karakteristinog oblika nazivaju "S" krive.
Primjer "S" krivih je dat na slici.

Dijagram poluge (kraka) stabiliteta

Na dijagramu su naneene vrijednosti poluge stabiliteta GZ u zavisnosti od deplasmana broda, a za date

uglove nagiba.
Krive su date za odreeni poloaj teita broda G.
Ukoliko teite broda nije u taki G nego u nekoj taki Gl dolazi i do promjena vrijednosti GZ za
vrijednost

GG1 . sin .

Na bazi ovako odreenih "S" krivih, u mogunosti smo da za bilo koji gaz broda, odnosno istisninu,
napravimo dijagram poluge stabiliteta.
Na pravoj D = const., izmjerimo vrijednosti GZ za date uglove i nanesemo ih na dijagramu poluge
stabiliteta koji je prikazan na slici.

Ovakav dijagram vai samo za odreeni gaz, odnosno odreeni deplasman i odreeni poloaj teita
broda.
Kako je Mst = D GZ, moe se sa dijagrama izraunati moment stabiliteta za svaki ugao nagiba,
odnosno svaki ugao nagiba koji nastaje pod dejstvom odreenog momenta spoljanjih sila Mss.
-

Ugao pri kojem kriva poluge stabiliteta postaje nula, naziva se ugao gubitka stabiliteta, a

ugao pri kojem je poluga stabiliteta maksimalna naziva se ugao maksimalne poluge stabiliteta.

S obzirom da je za male uglove

GZ = MG tg , i da je sin ~ tg ~

moe se napisati; -

GZ = MG .

Koeficijent pravca tangente na krivu GZ predstavljen je prvim izvodom jednaine krive (MG),
po uglu , to predstavlja metacentarsku visinu MG.
3

Za ugao = 00, koeficient pravca dakle oslikava poetnu metcentarsku visinu i moe se vidjeti
(izmjeriti) na uglu

= 1rad = 57,3 kao vertikalno rastojanje od apcise do presjene take sa

tangentom.

ANALIZA GZ - KRIVULJE STABILITETA

1. U ishoditu 0 nema kraka stabiliteta i brod se nalazi u statikom stanju ravnotee.
2. U poetku krivulja slijedi prtavac koji spaja ishodite sa ordinatom kod ugla 57.3, a ordinata ima
vrijednost poetne metacentarske visine MoGo koja se dobija raunskim putem. Odvajanjem krivulje od
pravca dogaa se kod ugla od 7 nagiba. MoGo ne smijemo zamijeniti sa metacentarskom visinom kada
se brod nagne u ugao od 57.3.
3. Poveanjem ugla nagiba krivulja se penje tj. krakovi stabilitetai rastu. Taj rast traje do odreenog ugla
nagiba na kome je krak stabiliteta najvei. Najvea vrijednost kraka stabiliteta zove se maksimalni
krak ili GZ max. Odgovarajui ugao maksimalnom kraku zove se kritiki ugao nagiba, a taka T
kritina taka. Daljnjim rastom ugla nagiba, krivulja pada, odnosno krakovi stabiliteta se smanjuju.
4. Taka T na krivulji odgovara uglu kod kojeg paluba broda poinje da uranja u more. Ako se vanjski
moment imalo povea, uspravljajui moment broda biti e prevladan i brod e se prevrnuti. Kritina
taka T je ujedno i taka prevrtanja.
5. Raspon nagiba od take 0 do take R u kome je krak stabiliteta pozitivan, zove se opseg stabiliteta, a
stabilitet je vei, ako je opseg vei, to se postie veim nadvoem.
4

STABILITET JEDRLICE