ISI KANDUNGAN

Bab 4:
Perlembagaan persekutuan : Tiang Seri Hubungan Etnik di Malaysia
4.1

Pengenalan Bab 4

4.2

Sejarah Penggubalan Perlembagaan Persekutuaan

4.3

Konsep dan Definisi Perlembagaan

4.4

Malayan Union

4.5

Persekutuan Tanah Melayu 1948

4.6

Kerjasama Antara Etnik Dalam Menuju Kemerdekaan

4.7

Suruhanjaya Reid

4.8

Jawatankuasa Kerja dan pengisytiharaan Perlembagaan

4.9

Unsur-unsur Tradisi dalam Perlembagaan Persekutuan

4.10

Kesultanan atau Pemerintahan Beraja

4.11

Isu-isu Islam dan Orang Melayu dalam Perlembagaan

PENGENALAN
Perlembagaan merupakan satu set perundangan yang mengatur perhubungan antara
pemerintah dan rakyat, juga antara rakyat dengan rakyat yang bersifat majmuk seperti Malaysia.

Dalam konteks Negara kita, Perlembagaan Malaysia dikenali sebagai Perlembagaan Persekutuan
yang mengandungi 183 perkara.Ia merupakan satu dokumen undang-undang bertulis yang telah
dibentuk berasaskan kepada dua dokumen terdahulu iaitu Perjanjian Persekutuan Tanah Melayu
1948 dan Perlembagaan Kemerdekaan 1957.
Tujuan Perlembagaan adalah seperti berikut :

Mewujudkan satu bentuk pemerintahan yang adil

Mengelakkan penyalahgunaan kuasa oleh pemerintah
Mengawal pergerakan kerajaan dan rakyat
Sebagai alat untuk myelesaikan masalah
Menjamin riwayat negara bangsa
Menjamin keamanan dan kestabilan negara

SEJARAH PENGGUBALAN PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN

Asas Perlembagaan Persekutuan Malaysia ialah Perlembagaan Persekutuan Tanah
Melayu.Berikutan Kemenangan Parti Perikatan dalam Pilihanraya Persekutuan pertama pada
tahun

1955,

Tunku

Abdul

Rahman

Putra

telah

dipilih

sebagai

Ketua

Menteri

Pertama.Penggubalan Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu merupakan langkah pertama ke

arah membentuk kerajaan sendiri selepas Britain bersetuju untuk memberikan kemerdekaan
kepada Tanah Melayu pada tahun 1956.Untuk tugas penggubalan Perlembagaan, kerajaan British
telah menubuhkan sebuah Jawatankuasa Kerja yang terdiri daripada wakil Kerajaan British,
penadihat Majlis Raja-Raja dan Pemimpin-Pemimpin parti.

Perlembagaan yang digubal Suruhanjaya Reid diiktiraf Jawatankuasa Kerja sebagai

Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu mulai tarikh kemerdekaan negara iaitu pada 31 Ogos
1957.

KONSEP PERLEMBAGAAN
Perlembagaan ini dibahagikan kepada 15 Bahagian yang mengandungi 131 Perkara
menyentuh pelbagai aspek pemerintahan iaitu :
Bahagian 1
Bahagian 2
Bahagian 3
Bahagian 4
Bahagian 5
Bahagian 6
Bahagian 7
Bahagian 8
Bahagian 9
Bahagian 10
Bahagian 11
Bahagian 12
Bahagian 13
Bahagian 14
Bahagian 15

Negeri-Negeri, Agama dan Undang-Undang Bagi Persekutuan

Kebebasan Asasi
Kewarganegaraan
Persekutuan
Negeri-Negeri
Peruntukan Kewangan
Pilihan Raya
Badan Kehakiman
Perkhidmatan Awam
Kuasa Khas Menentang Kuasa Subversif dan Darurat
Am dan Pelbagai
Perlindungan Tambahan bagi Negeri Sabah dan Sarawak
Peruntukan Sementara dan Peralihan
Perkecualian Bagi Kedaulatan Raja-Raja dan Sebagainya
Prosiding Terhadap Yang Di-Pertuan Agong dan Raja-Raja

MALAYAN UNION
PENUBUHAN MALAYAN UNION
Sir Edward Gent mencadangkan penggabungan
NNMB3, NNMTB4, Negeri Selat5 di bawah satu
pentadbiran yang dipanggil Malayan Union

Singapura pula dijadikan Tanah Jajahan

Mahkota iaitu diperintah secara langsung oleh
British

1 April 1946
Malayan Union diisytiharkan secara rasmi

TUJUAN PENUBUHAN MALAYAN UNION

1. KESERAGAMAN PENTADBIRAN BRITISH

Penggabungan NNMB, NNMTB & Negeri Selat dibawah Malayan Union diharap dapat
melicinkan dan menjimatkan kos pentadbiran
Tanah Melayu akan diletakkan di bawah satu unit pentadbiran pusat yang diketuai oleh seorang
Gabenor British

2. KEPENTINGAN EKONOMI BRITISH

British berharap dengan penubuhan Malayan Union, Penguasaan ekonomi dan pelaburan mereka di
Tanah Melayu tidak terjejas
Dengan syarat kewarganegaraan yang termaktub dalam Malayan Union, British berharap kaum
pendatang iaitu Cina dan India terus menetap di TM sekaligus memastikan sumber tenaga dan
pelaburan di TM terjamin

3. SELARAS DENGAN PIAGAM ATLANTIK

1941- Presiden AS (Roosevelt) dan Perdana Menteri Britain (Winston Churchill) telah
menandatangani Piagam Atlantik.
Piagam ini menetapkan prinsip berkerajaan sendiri bagi semua Negara.
Oleh itu, British di TM telah membentuk Malayan Union sebagai persedian TM kea rah
berkerajaan sendiri (merdeka)

CIRI-CIRI MALAYAN UNION

1. Pentadbiran

TM diketuai oleh Gabenor British

Gabenor dibantu oleh Majlis Eksekutif & Majlis Undangan

2. Kedudukan Sultan

Kedudukan sultan dikekalkan tetapi kuasanya dikurangkan

Menerima nasihat daripada Gabenor
Hanya berkuasa ke atas hal ehwal agama islam dan adat
istiadat Melayu

3. Syarat Kewarganegaraan

Kewarganegaraan diberikan berdasarkan dua cara iaitu :

i.
Melalui kuatkuasa undang-undang : Melalui prinsip Jus
soli, sesiapa yang lahir di negeri2 Malayan Union
secara automatic layak menjadi warganegara TM
ii.
Melalui permohonan : Mesti memenuhi kriteria yang
telah ditetapkan

FAKTOR PENENTANGAN ORANG MELAYU TERHADAP MALAYAN UNION

K E H IL A N G A N K U A S A S U L T A N

S Y A R A T P E M B E R IA N K E W A R G A N E G A R A A N Y A N G L O N G G A R

T ID A K P U A S H A T I D E N G A N T IN D A K A N H A R O L D M A C M IC H A E L

K ED U D U K A N TA N A H M ELA Y U

PERSEKUTUAN TANAH MELAYU 1948

LANGKAH PEMBENTUKAN PERSEKUTUAN TANAH MELAYU

1. British menubuhkan sebuah Jawatankuasa Eksekutif yang dianggotai oleh 12 orang

2. Antara mereka ialah Sir Theodore Adam, dato Onn, haji Muhammad Sheriff, Raja
Kamarulzaman, Dato Nik Ahmad Kamil, Dato Hamzah Abdullah, Dato Abdul Rahman
Muhammad Yasin dan Dato Roland Bradddell
3. Mereka terdiri daripada pegawai kanan British, Peminpin UMNO dan wakil Raja-raja Melayu
4. Mereka mengadakan mesyuarat di Kings House K.L
5. Pada Dasrnya ada lima tuntutan orang Melayu

Raja melayu dan UMNO semua prinsip dan Struktur M.U

Mereka ingin persekutuan seperti Negeri-negeri Melayu Bersekutu

Mereka menolak kerakyatan terbuka M.U

Mereka meminta dasar perlindungan terhadap Negeri-negeri Melayu dan orang Melayu
dipulihkan

Mereka menuntut supaya Raja-raja Melayu sebagai ketua Negeri-negeri melayu diakui
semula

6. Perundingan ini ditentang oleh orang dagang dan orang radikal Melayu pmpinan
Dr.Burhanudin al-helmy
7. Mereka berpendapat jawatan kuasa Eksekutif ini tidak mewakili semua pihak kerana tidak
dsertakan oleh seorang pun perwakilan orang dagang
8. Mereka menuntut konsep sebuah republik dan kemerdekaan penuh
9. Majlis tindakan Bersama Seluruh Malaya atau All malayan Council (AMCJA) dan Pusat
Tenaga Rakyat(PUTERA) telah ditubuhkan pada tahun 1947 untuk menetang British dan UMNO
10. Mereka mengadakan ceramah politik demotrasi dan mogok
11. Mereka turut mencadangkan sebuah perlembagaan, iaitu Perlembagaan Rakyat. British setuju
menubuhkan Jawatankuasa Perundingan bagi mendapatkan ppandangan mereka

CIRI-CIRI UTAMA PERSEKUTUAN TANAH MELAYU 1948

P
K
M
S
rtk
n
jo
a
y
s
e
b
lih
u
p
R
d
g
-T
B
m
w
1
&
2
c
E
f

KERJASAMA ANTARA ETNIK DALAM MENUJU KEMERDEKAAN

Penubuhan Jawatankuasa Perhubungan Kaum 1949 terdiri daripada pelbagai etnik

yang wujud akibat permintaan yang berlainan daripada pelbagai etnik.
Pada Pilihan Raya Umum 1955, Parti Perikatan yang diterajui oleh UMNO
mengamalkan konsep perkongsian kuasa melalui pembahagian kerusi.
UMNO diperuntukan 35 kerusi sahaja (69%), MCA 15 kerusi (28%) dan MIC
sebanyak 2 kerusi (3%).
Perkara yang menarik semasa Pilihan Raya Umum 1955 ialah penolakan sikap
perkauman orang Melayu.
Sekiranya orang Melayu bersikap perkauman mereka boleh menubuhkan kerajaan
serta perlembagaan yang menjamin kekuasaan orang Melayu.
Namun begitu, orang Melayu tidak menggunakan peluang ini demi kepentingan
perhubungan dan perpaduan antara etnik.
Isu mengenai kemerdekaan melewati batas perkauman dan mewujudkan
masyarakat bersatu padu.
Setelah berunding dengan Pesuruhjaya Tinggi ,Sir Donald MacGillivary, Tunku
Abdul Rahman membentuk kabinet terdiri daripada etnik berbilang kaum iaitu
enam orang Melayu, tiga orang Cina dan seorang India.

SURUHANJAYA REID

Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu digubal oleh Suruhanjaya Reid pada tahun
1956.

Ahlinya terdiri daripada Lord Reid dari Britain,Sir Ivor Jennings dari Britain, Sir William
Mackell dari Australia, B.Malik dari India dan Hakim Abdul Hamid.

Syarat
Perjanjian
London
Hak istim ew a orang Melayu dan
bum iputera dipelihara

Ketua negara yang digelar

Yang di-Pertuan Agong

Sistem
kewarnegaraan
yang seragam

Pem bentukan kerajaan

persekutuan yang kuat

Keistim ew aan
Raja-raja M elayu

Objektif Suruhanjaya Reid

peluang untuk pertumbuhan sebuah negara yang bersatu padu,bebas dan demokratik

membangun sumber negara dan meningkatkat taraf hidup masyarakat

Perlembagaan ini menjadi kukuh kerana suruhanjaya telah meminta cadangan dan

pandangan daripada orang ramai,individu dan Raja-raja Melayu.

Perlembagaan Persekutuan Tanah Melayu 1957 mendapat persetujuan dan pandangan

majoriti rakyat Malaysia.

Inilah permuafakatan sosial (kontrak sosial)
Ia bukan sahaja dokumen perundangan bahkan perjanjian pendamaian.
Melalui prinsip ini orang bukan Melayu diberi hak kewarnegaraan melalui prinsip Jus

soli.
Hak orang Melayu,kedudukan agama Islam,bahasa Melayu dan kedudukan Raja-raja
Melayu dikekalkan.

JAWATANKUASA KERJA DAN PERISYTIHARAN PERLEMBAGAAN

 Satu jawatankuasa telah ditubuhkan oleh Perikatan, Raja-raja Melayu dan colonial
British.
Jawatankuasa ini bertujuan untuk mengkaji semula cadangan Suruhanjaya Reid bagi
menyediakan Kertas Putih.
Kertas Putih suatu laporan yang mengandungi beberapa pindaan ke atas Penyata Reid
dan rangka perlembagaan yang disusun oleh jawatankuasa itu telah diterbitkan pada 3
julai 1957.

SKP
RTE
DAN
A
SG
V
TE
D
AWR
SAU
HTS
HKI
ER
RJJ
SAA
T
O
N

E
U
I

E
I
U
A
A

AA

E
A
NN

UNSUR-UNSUR TRADISI DALAM PERLEMBAGAAN PERSEKUTUAN

 Tradisi bermakna pemindahan dan kesinambungan daripada satu

generasi kepada generasi yang lain.
Tradisi mencerminkan sejarah, budaya dan fahaman sesuatu bangsa
dan masyarakat(Abdul aziz 2002)
Konteks politik dan perlembagaan, tradisi bermaksud dengan sistem
tradisi merujuk kepada sistem yang wujud sebelum kedatangan zaman
moden.
Disamping faktor sejarah dan kesinambungan sesuatu bangsa , intitusi
tradisi dapat menampung kekurangan yang sukar diatasi oleh system
demokrasi.
Unsur tradisi ini penting bagi menstabilkan system politik Negara dan
laporan yang dibuat oleh Suruhanjaya Reid .
Unsur-unsur tradisi dilindungi ini di bawah Akta Hasutan 1957 dan
dianggap sebagai isu sensitif.
Unsur-unsur taradisi juga merupakan satu prasyarat dan
permuafakatan yang diterima oleh etnik melayu dan bukan melayu.

KESULTANAN ATAU PEMERINTAHAN BERAJA

SISTEM BERAJA

Sistem beraja telah wujud di negeri-negeri Melayu sejak berabad-abad lamanya.

Dalam system ini, raja berkuasa mutlak dalam setiap pemerintahan negeri yang dibantu
oleh pembesar-pembesar.
Semasa pemerintahan British, sultan perlu menerima nasihat daripada Residen kecuali
tentang agama Islam.

SISTEM DEMOKRASI DAN RAJA BERPELEMBAGAAN

Raja atau Yang di-Pertua Agong perlu menerima nasihat daripada menteri dan bertindak
menurut nasihat tersebut.
Di peringkat pusat, Yang di-Pertua Agong menjalankan tugas menurut nasihat kabinet
Di peringkat negeri, raja hendaklah bertindak atas nasihat Majlis Mesyuarat Kerajaan.

FUNGSI
Memerintah
persekutuan
Pemerintah Tertinggi
Angkatan Tentera
Sebagai lambang
perpaduan masyarakat
Ketua Agama

Sebagai lambang
keadilan dan
kesaksamaan
Tonggak Kehormatan

HURAIAN
Baginda dikehendaki bertindak atas nasihat kabinet.
Berkuasa mengampun dan menangguhkan hukuman ke atas orang yang bersalah
dalam persekutuan Kuala Lumpur.
Perlembagaan memperuntukkan telah menjadi tanggung jawab dan amanah Yang
di-Pertua Agong memelihara kedudukan istimewa masyarakat di Negara ini.
Raja merupakan ketua agama islam di negeri masing-masing.
Raja bertanggung jawab menjaga agama islam serta sebarang pindahan tentang
agama Islam perlu mendapat perkenan raja-raja terlebih dahulu.
Baginda berkuasa melantik semua hakim Mahkamah Persekutuan dan
Mahkamah Tinggi atas nasihat Perdana Menteri selepas rundingan dengan
Majlis Raja-raja.
Baginda berkuasa untuk mengurniakan penghormatan,pingat dan bintang kepada
pihak berkenaan yang telah memberi khidmat cemerlang kepada Negara.

ISU-ISU ISLAM DAN ORANG MELAYU DALAM PERLEMBAGAAN

Agama Islam mengikut perlembagaan terkandung dalam Perkara 13,8,11,12,121,150 dan

kedudukan Yang di-Pertua Agong dalam hal ehwal agama Islam.
Berikut adalah beberapa keistimewaan Islam yang ditonjolkan dalam perlembagaan :

NO
1

KEISTIMEWAAN
Perkara 160,Melayu sebagai seorang beragama Islam, lazim berbahasa Melayu dan menurut adat
istiadat Melayu

YDPA dilantik daripada kalangan raja di negeri-negeri Melayu.

YDPA mestilah berbangsa Melayu,beragama Islam dan berketerunan raja.

Perkara 3 (3), YDPA merupakan ketua agama Islam di negeri Melaka,Pulau Pinang,Sabah,Sarawak
dan Wilayah Persekutuan.

Raja di setiap negeri beraja merupakan ketua agama Islam bagi negeri masing-masing.
Raja mempunyai budi bicara dan tidak terikat dengan EXCO

Kedudukan agama Islam tidak boleh dipinda dalam keadaan darurat.

Peruntukkan Islam terjamin dalam keadaan mana sekalipun.

Sebarang pindaan agama Islam memerlukan sokongan majoriti lebih 2/3 parlimen dan perkenan
YDPA.

KEDUDUKAN ISTIMEWA ORANG MELAYU.

Menurut perlembagaan,orang Melayu ditakrifkan dalam Perkara 160(2) sebagai seornag yang
menganut agama Islam,lazimnya berbahasa melayu,menurut adat istiadat Melayu dan :

LSIBT B AI E DYU HR ABA KI RKA ER P TS AA UE N TBR Y EU A L N U A M

MB E E R M D P O U M N IY S A I LI D I
MLNSPM AE E S RHME R E HI END RS US EE J DTB KOA I IU ANR D N AY D AG IN I A G N
E S E K U T U A N
PYBD AEE NRRN SGK G E E A K T N UU T RP U TU MA N N A
AO T RA U A N G
ATNA TTE MAA R UU ES LE AB Y U U T
S IN G A P U R A
MS I N E G L A A P UY R U A
SP A I N D G A A H P AU R IA
M E R D E K A

YDPA atas nasihat kerajaan boleh memberi peruntukan kepada orang Melayu beberapa bahagian
seperti :
Menentukan suatu kadar bilangan jawatan dalam perkhidmatan awam
Menentukan kadar perbezaan permit dan lesen bagi menjalankan sebarang perniagaan
atau pekerjaan
Menentukan kadar perizaban dalam biasiswa,bantuan dan keistimewaan pelajaran dan
latihan atau kemudahan khas yang diberikan oleh kerajaan
Perkara 89 menyentuh tentang tanah rizab melayu seperti :

Tanah rizab melayu terus menjadi tanah rizab melayu selepas merdeka
Mana-mana tanah yang bukan tanah rizab melayu boleh diisytiharkan sebagai tanah rizab
melayu mengikut undang-undang
Kerajaan negeri boleh mengambil tanah untuk menempatkan orang melayu dan bukan
melayu
Jika tanah tersebut telah dimiliki oleh orang bukan melayu maka tanah rizab melayu tidak
boleh diisytiharkan.

KESIMPULAN

Perlembagaan Pesekutuan terhasil dari semangat tolenrasi dan permuafakatan generasi

terdahulu dari pelbagai etnik. Ianya juga melahirkan kontrak sosial yang dipersetujui dan
dizahirkan dalam perlembagaan yang harus dihormati setiap etnik di atas prinsip ketertinggian
dan keluhuran perlembagaan..Dengan adanya undang-undang yang teratur dan adil ini dapat
melahirkan keharmonian dalam kepelbagai etnik di negara kita.

BIBLIOGRAFI

Shamsul Amri Baharuddin. 2012. Modul Hubungan Etnik (Edisi Pertama). Bangi: Institut
Kajian Etnik (KITA), UKM.
Shamsul Amri Baharuddin. 2007. Modul Hubungan Etnik (Edisi Pertama). Bangi: Institut
Kajian Etnik (KITA), UKM.
Abdullah Bin Ayub, Cara Pemerintahan Tanah Melayu 1957-1963, Kuala Lumpur:
Dewan Bahasa dan Pustaka, 1978.

Cheah Boon Kheng,,Evolusi Sebuah Persekutuan,1978 dalam Zuraina Majid, Masyarakat

Malaysia,Pulau Pinang: Universiti Sains Malaysia.

Abdullah Bin Ayub, Cara Pemerintahan Tanah Melayu 1957-1963, hlm 31. Lihat juga
Shamsul Amri Baharudin,Masyarakat Malaysia & Alam Sosialnya, Kuala Lumpur:
Dewan Bahasa Pustaka, 1993.

Mansor Mohd Noor, Abdul Rahman Abdul Aziz & Mohamad Ainuddin Iskandar Lee.
2006. Hubungan Etnik di Malaysia. Petaling Jaya: Prentice Hall

Zaid Ahmad, Ho Hui Ling, Sarjit Ding Gill, Ahmad Tarmizi Talib, Ku Halim Ku Arifin,
Lee Yok Fee, Nazri Muslim dan Ruslan Zainuddin. 2006. Hubungan Etnik di Malysia.
Shah Alam: Oxford Fajar Sdn. Bhd.