TRKE KONUANLAR N

JAPONCA DL BLGS
S

?K ^m Z&Z fe

A. Mete TUNCOKU

Ali KAS'n y a r d m

HAYASI Tooru

ile

Bu kitap, The Japan Foundation, Assistance to Japanese Language

Teaching Materials Program'nn yardm ile yaynlanmtr.

Biblio Limited Yaynlar: 16

Birinci Basm: Temmuz 1989

Bask: K Print, Tokyo- printed in Japan

Word Processor: KOA-TechnoMate
Printer: Kyocera L-880S
Copyright 1989
Bu kitabn yayn haklar
A.Mete TUNCOKU ve HAYAS Tooru'nundur.
Bibiio Limi ted
2-2-12 Misaki-cho, Chiyoda-ku
101 Tokyo
tel. 03-263-7189

ISBN4-8286-0016-7 C3081

 N S Z
Trkiye'de Japonya ve Japonca'ya duyulan ilgi zellikle
son yllarda hzla artmaktadr. Byk ehirlerde Japonca kurs
lar dzenlenirken, Ankara niversitesi Dil ve Tarih Corafya
Fakltesi bnyesinde 1984 ylnda kurulan Japon Dili
ve Edebiyat

Anabilim
Dal da eitim vermektedir. iki lke arasnda giderek
younluk kazanan ekonomik, siyasal ve kltrel ilikiler bu
ilginin gelimesinde etkili olmaktadr.
Ancak, Japonca'ya ilgi duyup bu dili renmek isteyen
Trkler iin Trke aklamal szlk, ders kitab veya Japon
dilinin yapsn ve temel zelliklerini isleyen bilimsel alma
larn henz bulunmay, uygulamada byk sknt yaratmakta,
duyulan ihtiya artan ilgiyle birlikte her geen gn daha da
artmaktadr. Bugn kullanlan kitaplar genelde ingilizce veya
ingilizce'den evrilmi olup, aklamalar Japonca ve ingilizce
karlatrlarak yaplmaktadr. Byle olunca da doaldr ki, bu
kitaplar sadece ingilizce bilenlere yararl olabilmektedir.
almamza baslarken hareket noktamz bu oldu. Dier bir
deyile amacmz, Japonca renmek veya bu dil hakknda genel
bilgi edinmek isteyen Trklere, Japon dilinin temel kurallarn
ve zelliklerini, Trke ile karlatrarak rneklerle aklayan
bir kitap hazrlamaktr. Bu nedenledir ki almamz znde, ders
kitab olmaktan ok, yardmc kitap olarak okuyucuya yararl
olacaktr kansndayz.
Kitapla ilgili almalarmza 1987 ylnda Tokyo Yabanc
Diller niversitesi, Asya Afrika Dil ve Kltrlerini Aratrma
Enstits'nde balayp, ilk tasla ayn yl sonuna doru hazr
ladk. Doent Dr. Ali KAS alma metninin gnmz Trkesine
gre dzgn ve daha kolay anlalabilmesi iin gerekli btn
dzeltmeleri yapt. Doent Dr. Kaya CAN ve Doent Dr. Pulat
OTKAN, almann geneli zerinde grlerini bildirdi. Sonuta
metin, bu gr ve dzeltmelerin nda yeniden yazlarak son
seklini ald. Metnin son kontrolnde Kmil TOPLAMAOGLU, indeksi
hazrlamada SAWADA Sigeno byk yardmda bulundular.
Yukarda belirttiimiz gibi, kitabmzn bir zellii,
Japonca'y Trke ile karlatrarak aklamaktr.
Bu yUzden,
sadece Japonca ile deil, Trke ile ilgili salam bilgilere de
ihtiyacmz vard. Bu hususta, basta Prof. Dr. Muharrem Ergin
olmak zere, istanbul niversitesi Trk Dili ve Edebiyat Blm
hocalarnn verdikleri bilgiler, kitabmzn temelini oluturdu
diyebiliriz.

Kuskusuz bu kitabn yaynlanmasnda da eitli kurum ve

kiilerin bUylik yardm ve desteini grdk. The Japan
Foundation
(Japon Vakf)'nn bize yapt mal yardm-, skk btemizi son
derece rahatlatt. Biblio
Kitabevi sahibi sayn KAWAMURA Mitsuo
da, hic kr getirmeyecek teklifimizi severek kabul etti. Trkiyenin Japonya BUyUkeloisi sayn Umut ARIK basta olmak zere Trk
Bykelilii mensuplar da ilgi ve yardmlarn esirgemediler.
Gsterdiimiz bUtUn titizlik ve dikkatlere ramen, al
mamzda genelde eksiklikler ve hatalar kalm olabilir. Amacmz
ileride kitab gelitirerek ve eksiklerini tamamlayp yeniden
hazrlamaktr. leteceiniz eletiriler ve grler bize bu
grevimizde ok yardmc olacaktr.

Ankara-Tokyo, Mays 1989

A. Mete TUNCOKU

HAYASI Tooru

GENEL AIKLAMALAR
1. Japonca
rnekleri,
Japon
harfleriyle
birlikte, Trk Alfabesi'ne dayanan
bir
transkripsiyon ile de gsterilmitir. Ancak
bu
transkripsiyon,
ingilizce
yazlan
Japonca szlk ve dil bilgisi kitaplarnda
yaygn olan
Hepburn
sistemi
ile ayn
deildir. Aralarndaki farklar iin kitabn
4. ve 16. sayfasna baknz.
2. Kitapta blm ve ksmlar gsteren iaret
ler, su ekilde kullanlmtr:
A. , B. , C., D
1., 2. , 3. , 4
a), b ) , c).,d) ...
3. Kitapta mmkn olduu kadar ksaltmalar
kullanmamaya altk. Kullanmak zorunda
kaldmz ksaltmalar unlardr:
bk.
vd.
vdd.

vb.

Baknz.
ve devam (gsterilen sayfa ve
bir sonraki sayfa)
ve devamnn devam
(gsterilen sayfa ve sonraki
sayfalar)
ve benzerleri

4. Japonca'daki san eki, hem erkek hem kadn

isimlerden sonra kullanlabildii iin, hem
de genellikle soyadnn sonuna geldii iin,
Trke'ye "sayn" seklinde evirdik. Ancak
san eki, kibarlk acsndan Trke'deki
"sayn"dan ok "bey" ve "hanm"a benzemek- ,
tedir.

iINDEKILER
BRNC BLM: TELAFFUZ VE YAZI SSTEM
1 . TELAFFUZ

1
.'

A. TRKE VE JAPONCA'DA HECE YAPILARI

B. JAPONCA HECE TABLOSU

C. KELMEDEK VURGU
D. / I / VE /U/ NLLERNN DMES

4
7
8

2. YAZI SSTEM

10

A. JAPONCA'DA KULLANILAN YAZI SSTEMLER

B. HlRAGANA
C. KATAKANA

10
11
12

D.
E.
F.
G.
H.

13
14
14
16
16

CFT NSZLERN YAZILISI

JAPONCA'DA BULUNMAYAN BAZI HECELERN YAZILISI
KANCl (Cin Yaz Sistemi)
ARETLER
ROOUA-C! (LATN ALFABES)

KNC BLM: TEMEL FADELER

17

3. FLLER

19

A. JAPONCA FULLERLE iLGlLl GENEL BLGlLER

B. FLLERN DRT TEMEL CEKlM SEKL

19
20

C. FULLERN EKMLERNE GRE C GRUBU

D. FULLERN GRUPLARINI BULURKEN DKKAT EDLMES GEREKEN
NOKTALAR

21

E. FLLERN YKLEM (PREDlKAT) EKLLER

1. Dz ve kibar Konuma ekilleri
2. Fiillerin imdiki ve Gecmis Zamanlar (Olumlu ve
Olumsuz ekilleri)
a) Duz Ko numa ekilleri
b) Kibar Konuma ekilleri
c) imdiki ve Gemi Zaman Ekleri ve rnekleri ...

27
27

iv

27

28
28
28
29

3. Fiillerin Sreklilik Kipi

a) ekimi
b) Japonca Sreklilik Seklinin Belirttii Anlam

31
..

4. Emir Kipi
a) Kibar ve Nazik Emir Sekli (Rica)
b) Kibar Ancak Zorlayc Emir Sekli
c) Kaba Emi r Seki i
d) Kibar ve Nazik Emrin Olumsuzu
e) Kibar Ancak Zorlayc Emrin Olumsuzu
f) Kaba Emrin Olumsuzu
g) Fiillerin Emir ekilleri (zet)
5. istek Kipi
a) istek Kipinin Dz Syleni Sekli
b) istek Kipinin Kibar Syleni Sekli
c) Japonca istek Kipinin Kullanl

31
31
33
33
33
33
34
34
35
36
36
36
37
37

F. FULLERN SORU SEKL

38

G. ULALAR (GERUNDUMLAR)

39

1. /-(Y)ip/ Ulacnn Karl Olan Japonca Ulao Sekli

(Te Sekli)
2. Te Seklinin Olumsuzu
3. /-(Y)erek/ Ulacnn Karl Olan Japonca Ula
Sekli
4. /-(Y)e ... -(y)e/ Ulacnn Karl Olan Japonca
Ula Sekli
5. Fiillerin art ekilleri
a) Birinci art Sekli (Eba Sekli)
b) ikinci art Sekli (Nara Sekli)
c) UUnc art Sekli (Tara Sekli)

39
41
42
43
44
44
45
47

H. ORTALAR (PARTSPLER, SIFAT-FIILLER)

48

SIFATLAR

50

A. TRKE VE JAPONCA SIFATLAR

50

1. Benzer Noktalar

50

2. Farkl zellikler

50

B. JAPONCA SIFATLARIN EKMLERNE GRE Kl AYRI TP

(-SIFATLAR VE NA-SIFATLAR)

51

C. SIFAT EKMLERNN TEMEL EKLLER

52

D. -SIFATLAR
1. -Sfatlarn DUz Konuma eklinde Yklem Olarak
Kullanl
"
a) imdiki Zamann Olumlu Dz Konuma ekli
b) imdiki Zamann Olumsuz DUz Konuma ekli

c) Gemi Zamann Olumlu Dz Konuma ekli

d) Gemi Zamann Olumsuz Dz Konuma ekli
2. -Sfatlarn Kibar Yklem Olarak Kullanl
a) imdiki Zamann Olumlu Kibar Konuma ekli ....
b) imdiki Zamann Olumsuz Kibar Konuma ekli ...
c) Gemi Zamann Kibar Konuma ekli
3. -Sfatlarn isimleri Tamlamada Kullanl
E. NA-SIFATLAR
1. Na-sfatlarn Dz Konuma eklinde Yklem Olarak
Kullanllar
a) imdiki Zamann Dz Olumlu ekli
b) imdiki Zamann Dz Olumsuz ekli
c) Gemi Zamann Dz Olumlu ve Olumsuz ekilleri.-.
2. Na-Sfatlarn Kibar Konuma eklinde Yklem Olarak
Kullanl
.
a) imdiki Zaman ekilleri
b) Gemi Zaman ekilleri
3. Na-Sfatlarn isim Netelemede Kullanl
F.' - S F A T L A R V E N A - S F A T L A R N C E K I M E K I L L E R I

5.

( Z E T ) ...

53
53
53
54
54
55
56
56
56
57
57
59
59
59
59
59
60
60
61
62
63

G. S F A T L A R D A K A R L A T R M A

64

H. S F A T L A R N Y A N Y A N A K U L L A N L M A S

65

ISIMLER VE ZAMIRLER

66

A.

SIMLER

66

1. isimler Yklemin Anlamn Tamamlamak iin Kullanlr

lar
66
2. simler Yklem Olarak Kullanlrlar
66
B. AHIS ZAMRLER
C. ARET KELMELER (ZAMR, SIFAT VE ZARFLARI)
1. iaret Kelimelerinin eitleri
2. iaret Kelimelerinin Kullanllar
3. iaret Kelimelerinin Ayrm

vi

68
68
68
69
71

6. BLDRME EDATI : DA VE DESU

72

A. BLDRME EDATININ BASLCA CEKlM EKLLER

72

B. BLDRME EDATININ OLUMSUZ EKL

1. Dz Olumsuz Sekli
2. Kibar Olumsuz Sekli

73
73
74

C. BLDRME EDATININ KULLANILII

1. YUklem Grevli isimlerden Sonra Kullanl
2. Yklem Grevli Na-sfatlardan Sonra Kullanl ..
3. Yklem Grevli I-sfatlardan Sonra Kullanl ...
4. Fiillerden Sonra Kullanl
D. NO DESU (NO DA)
1. No desu (No da) 'nn Kullanl
2. A/o desu (No da)'tn
Soru Zarflaryla Kullanl ..
3. isimler ve No desu (No da) Arasna Konulan /Na/
Hecesi
4. No desu(No daj'nn Konuma Dilindeki ksal ti mal-ar

74
74
75
75
76
78
78
79

7. ZEL F LLER

80
81

82

A. ARU VE IRU FLLER

82

1. Aru ve Iru Fiillerinin nemi

2. Aru ve Iru Fiillerinin ekim zellikleri
3. Aru ve Iru Fiilleri Arasndaki Farklar
4. Iru Fiili Yerine Aru Kullanlabilen Durumlar
5. Aru ve /ru'nun Kullanl
B. NARU FL
1. Naru Fiilinin ekimi ve Anlam
2. Naru Fiilinin Kullanl
C. SURU FL
1. Suru Fiilinin ekim zeli ii
2. Suru Fiilinin Kullanl

82
82
83
84
85
86
86
86
88
88
88

8. HAL EDATLARI VE AYIRICI EDATLARI

90

A. EDATLARIN TEMEL FONKSYONLARI

90

B. EDATLARIN ETLER

91

rt

C. HAL EDATLARI
93
1. O Edat
93
a) Temel Fonksiyonlar
93
b) Yer Deitirme Bildiren Fiiller ve O Edat ....
94
c) Bir Yerden Cks Hareketini Belirleyen O
95
d) O Edatnn Japonca Yazls '
95
2. De Edat
96
a) Yer Belirlemede Kullanl
96
b) Ara ve Gere Belirlemede Kullanl
96
c) Hareketin Yapl Seklini Gstermede Kullanl
97
d) Sebep Belirtmede Kullanl
97
e) Zaman ve Deer Belirlemede Kullanl
98
3. Ni Edat
98
a) Fiilin Belirttii Hareketin Ynn Gstermede
Kullanl
98
b) Yer Belirtmede Kullanl
99
c) Saat,Ay ve Haftann Gnn Belirtmede Kullanl 99
d) Duygu ve Dncelerin Nedenini Belirtmede
Kullanl
100
e) Ama Belirtmede Kullanl
100
4. E Edat
101
5. To Edat
102
6. Kara Edat
103
7. Yori Edat
104
8. Uade Edat
104
9. No Edat
105
10. Ga Edat
109
11.Hal Edatlarnn Kullanllar (zet)
111
D. AYIRICI EDATLAR
112
1. W a Edat
a) Ana Konuyu Belirtmede Kullanl
b) Karlatrma Yaparken Kullanl
c) Wa Edatnn Yazls
2. M o Edat
3. Demo ve Sae Edatlar
4. Koso Edat
5. Dake ve Sika Edatlar
6. Bakar Edat
7. Nado Edat
E. SMLER BALAYAN EDATLAR
1. To Edat
2. Ya Edat
3. Ka Edat

113
113
115
116
116
117
119
119
120
121
122
122
123
123

viii

9. SAYILAR

124

A. TEMEL SAYI SSTEM (Cince Kkenli Saylar)

B. ASIL JAPONCA SAYILAR

124
128

C. SAYILARLA BRLKTE KULLANILAN BRMLER

1. Birinci Gruptaki Birimler
a) Heya <oda> .
b) Tsubu <zerre, tane, damla>
c) Hako <kutu>
d) Kire <dilim>
e) Taba <deste, demet>
f) Sara <tabak>
g) Mune <ev, bina>
h) Kumi <takm, kme, grup>
i) Tsubo (alan ls birimi)
j) Hukuro <torba>
k) Ban <gece>
2. Ses Deimesine Uramayan ikinci Grup Birimler ...
a) Dai (Makinalar sayarken kullanlr)
b) Mai (Kat, mekdil gibi ince maddeleri sayarken
kullanlr)
c) Do <defa>
d) Bai <kere, misli>
e) Byoo <saniye>
f) Ueetoru <metre>
g) Son <numara>
h) En (Japon parasnn birimi)
i) Cikan <saat(zaman sresi olarak)>
3. Ses Deimesine Urayan kinci Grup Birimler
j) Ko <tane>
k) Kai <kere, defa>
1) Satsu
(Kitap, defter gibi maddeleri saymak iin
ku 11 an lr)
m) Sat <yas>
n) Too <bas (byk hayvanlar sayarken kullanlr)>
o) aku (Elbise saylarn belirtirken kullanlr)
p) Hon (Aa, kalem gibi uzun cisimleri saymak iin
kullanlr)
q) Hai (Bardak, fincan, tas, kova gibi bir kab
dolduracak kadar miktar belirtirken kullanlr)
r) Hiki (Kedi,kpek gibi kUk hayvanlarla balklar
ve bcekleri saymak iin kullanlr)
s) Hun <dakika>
t) Via (Kularn saylarn belirtirken kullanlr)
u) Soku (Ayakkablar sayarken kullanlr)

129
129
129
130
130
130
131
131
131
132
132
132
132
133
133
133
133
134
134
134
134
134
134
135
135
135
136
136
136
137
137
137
138
138
138
139

v) Ken (Evlerin saylarn belirtirken kullanlr)

w) Kai (Ev veya binalarn katlarn belirtmede
kullanlr)
4. Kurallara Uymayan Birimler
x) Rl ve Nin <kisi>
y) Nii, Ka <gUn>
'
z) Tsuki, Kagetsu: GaLsu <ay>
D. SAYILARIN KULLANILILARI

138
139
140
140
140
141
142

NC BLM: KARIIK FADELER (Temel ifadeleri Genitiren

Unsurlar)

143

10. YARDIMCI FLLER VE SIFATLAR

145

A. YARDIMCI FllL VE YARDIMCI SIFATIN GREVLER

B. MASU EKLNN GVDESNE EKLENEN YARDIMCI FLLER VE
SIFATLAR
1. Tai <-mek istemek>
2. Yasui <-mesi kolay>
3. Nikui <-mesi zor>
4. Hacimeru <-meye baslamak>
5. Owa.ru <-meyi bitirmek>
6. Tsuzukeru
<-meye devam etmek>
7. Sug i ru <f az la ...>
8. Soo desu (da) <-(y)ecee benzemek>
C. FLN TE EKLNE EKLENEN YARDIMCI FL VE SIFATLAR ..
1. tru <-(i)yor>
2. Aru
3. Oku
4. Sim.au <-mis olmak>
5. Miru <-meyi denemek>
6. Kr
7. Iku
8. Kudasai <lUtfen ... -(y)in>
9. Ho$ii <-mesini(-menizi vb.) istemek>
10.Wa ikenai (V/a ikemasen) ve IVa naranai
(narimasen)
<-mek yasak>
t
11.Uo i i (Mo i i desu) <-mek de mUmkn>
12.Fiilin Te ekline Eklenen Baka Yardmc Fiiller ..

145
146
146
147
147
148
148
149
149
150
150
151
152
153
154
155
155
156
157
158
158
159
160

D. FLLERN BAKA CEKlM EKLLERNE EKLENEN YARDIMCI

Fi L VE SIFATLAR
1. Koto ga dekim (dek.ima.su) <-(y )ebi lmek>
2. Tokoro da (desu) <-mek Uzeredir>

11. DZ CMLEYE EKLENEN YARDIMCI SIFATLAR

A. DUZ CMLELERN TMNE DORUDAN EKLENEBLEN YARDIMCI
SIFAT: 500 DA (DESU) <-mis>
1. Anlam ve Kullanl
2. Grn Anlatan Soo da (desu) ve Rivayet Anlatan
Soo da (desu)
B. CMLE SONUNDAK 04'Yi NA VEYA NO YAPTIKTAN SONRA
EKLENEN YARDIMCI SIFATLAR
1. Yoo da (desu)
<...gibi, -(y)e benzer>
2. Hazu da (desu) <...olsa gerek>
3. Tsumori da (desu) <-mek niyetinde>
C. CMLE SONUNDAK DA'Yl KALDIRDIKTAN SONRA EKLENEN
YARDIMCI SIFATLAR
1. Ras (desu)
<...gibi gzkyor>
2. Mitai da (desu) <-(y)e benzemek, ...gibi>
3. Daroo (Desoo) <herhalde...>

12. GEL VE GESZ Fi LLER

160
160
161

162

162
162
163
164
164
166
167
168
168
169
170

172

A. TRKE VE JAPONCA'DAKI FULLERDE GECISLILK VE

GEClSSlZLlK
B. KKLER AYNI OLAN GECSU VE GESZ FULLER

13. ED iLGEN (PAS F) CMLELER

172
173

178

A. Fi ILIN EDLGEN SEKL

178

1. Trke ve Japonca Edilgen Fiiller

2. Japonca'daki Edilgen Fiillerin Tretilii
a) Birinci Grup Fiillerin Edilgen Sekli
b) kinci Grup Fiillerin Edilgan Sekli
c) nc Grup Fiillerin Edilgen Sekli
B. EDLGEN FLLERN EKL
C. ETKEN (MALUM) VE EDLGEN (PASlF) CMLELERN
KARILATIRILMASI

178
179
179
180
180
181

xi

182

D. ZNEY OLUMSUZ YNDE ETKLEYEN EDLGEN CMLELER

1. Normal Edilgen Cmlelerden Farkllklar
2. Asl zne ve Olumsuz Ynde Etkilenen zne
3. zneyi Olumsuz Ynde Etkileyen Edilgen CUmlelerdeki
Fiillerin zellii

14. ETTRGEN (FAKTTF) CMLELER

183
183
183
184

186

A. TRKE'DE ETTRGEN CMLELER

186

1. Geisiz Fiilden Tliretilen Ettirgen Fiilli Cmleler

2. Geili Fiilden Tretilen Ettirgen Fiilli Cmleler
B. JAPONCA'DA ETTRGEN CMLELER
C. JAPONCA'DA FULLERN ETTRGEN EKLLER
1. Birinci Grup Fiillerin Ettirgen ekilleri
2. ikinci Grup Fiillerin Ettirgen ekilleri

186
187
187
188
188
189

3. nc Grup Fiillerin Ettirgen ekilleri

D. JAPONCA'DA ETTRGEN FLLERN CEKL
1. Ettirgen Fiillerin Temel Drt ekli

189
190
190

2. Ettirgen Fiillerin Edilgen ekilleri

190

E. JAPONCA ETTRGEN CMLELERDE ASIL ZNENN GSTERL..

191

1. TUrkce'ye Benzer Noktalar

2. Trke'de Bulunmayan Bir zellik
F.' IZlN VERME ANLAMINI TAIYAN ETTRGEN CMLELER

191
192
193

15. YETERLLK (KTDARLIK) BLDREN CMLELER

A. KOTOGA DEKRU (DEKMASU)
B. FLLERN YETERLLK EKLLER
1. Birinci Grup Fiillerin Yeterlilik ekilleri
2. ikinci Grup Fiillerin Yeterlilik ekilleri
3. UUncU Grup Fiillerin Yeterlilik ekilleri
4. Kiru ve Miru Fiillerinin Yeterlilik ekilleri
C. FLN YETERLLK EKLYLE YAPILAN YETERLLK
CMLELER

XII

194

....

194
195
195
196
197
198
198

1 6 . B i RLES K CMLELER
A. TRKE'DE BRLElK CMLELER
1. Eit Grevli Basit Cmlelerin Birletirilmesi ....
2. Eit Grevli Olmayan iki Basit Cmlenin
Birletirilmesi
B. JAPONCA'DA BRLEK CMLELER
1. Eit Grevli Basit Cmlelerin Birletirilmesi ....
a) Sosite
<ve>
b) Sorekara
<ondan sonra>
c) Suruto <yle olunca, o zaman, derken>
d) Sikai
<fakat, ama>
e) Tokoroga <ama, ne var ki, ancak ne var ki> ....
f) Soretomo <yoksa>
2. Eit Grevli Olmayan iki Basit Cmlenin
Birletirilmesi
a) Masu eklindeki Fiillerden Yaplan Ulalar ....
b) Te Sekli (De ekli). <-(y)ip>
c) Te Sekli + Kara <-dikten sonra>
d) Te Sekli + Uo <-se de, -se bile>
e) Tara <-diyse, -se, -(y)ince>
f) (No) nara <-se, ...doru ise>
g) 6a <-se>
h) To <-(y)ince, ... ise>
i) Nagara <-(y)erek>
j) Ga <ama>
k) keredo(mo)
<ama>
1) Noni <ama, -(y)e ramen>
m) (Na) node <digi (-digim, -diginiz vb.) iin>...
n) Kara <. . . yUznden>
o) Toki <-digi (-digim, -diginiz vb.) zaman>
p) Toki ni <... iken>
q) A/da <d i g i (-digim, -diginiz vb.) srece> ....
r) Zaman ve Sre Gsteren Dier Birleik Cmleler..
3. Balama Edatlar ve Ulalar (zet)

200
200
200
201
202
202
202
203
203
204
204
205
205
206
206
207
208
208
210
212
213
213
214
215
216
216
217
217
218
219
220
221

1 7. CMLE SONU EDATLAR I

222

1. Ka Edat

222

2.
3.
4.
5.
6.

222
223
224
224
226

Ne Edat
(Va Edat
No Edat
Yo Edat
Dier Cmle Sonu Edatlar

228

18. SAYGI DL
JAPONCA'DA YAKN EVRE VE YABANCI EVRE
JAPONCA'DA "VERMEK" VE "ALMAK" FULLER
SAYGI DLNDEK U AYRI FADE EKL
SAYGILI FADELER
'
1. Fiillerin Saygl Anlatm Sekli
a) O- ... ni narimasu
(naru)
b) O- ... kudasaima.su (kudasaru)
c) Kural D Saygl Anlatm ekilleri
d) Saygl Anlatm ekli Olarak Kullanlan Edilgen
Sekli
2. simlerin Saygl Anlatm ekli
a) Kiileri Belirten Kelimelerin Saygl Anlatm
ekilleri
b) O-, GoE. ALAK GNLLLK BLDREN FADELER
A.
B.
C.
D.

228
229
231
231
231
231
232
233
234
234
234
235
236

1. Alak Gnlllk Bildiren fadelerin Kullanl

2. Fiilin Alak Gnlllk Bildiren ekilleri
F. KBAR KONUMA EKLLER
1. DUz ve Kibar Konuma ekilleri
2. DUz ve Kibar Konuma ekilleriyle Saygl fadeler
Arasndaki Fark
3. Dz ve Kibar Konuma ekilleriyle Saygl fadeler
Arasndaki liki
4. Bildirme Edat esu'nun Cok Kibar Konuma ekli ..

240
241

G. SAYGI DLNN RENLMES IClN GEREKL UNSUR

242

DRDNC BLM: KONUMA METN

A.
B.
C.
D.
E.

236
236
239
239
239

243

SELAMLAMA
TANIMA
ALE
, MESLEK
HAVA DURUMLARI

244
248
250
252
254

F. ALIVER

256

NDEKS

259

xiv

"1 .

A.

T E L A F F U Z

TRKE VE JAPONCA'DA HECE YAPILARI

Genel olarak her kelime eitli seslerden meydana gelir.

Bu sesler rastgele sralanmam olup, belli gruplardan oluur,
iste bu ses gruplarna dibilgisinde hece denilmektedir, rnein
Trke'deki baz kelimelerin hecelerini ksa izgiyle ayrrsak
syle gsterebiliriz:

a-ra-ba
san-dal-ye
va.-la.il

kalk-nak
Trke'deki heceler, "araba" kelimesindeki /a/ hecesi gibi sadece
tek bir sesten olutuu gibi, "kalkmak" rneindeki /kalk/ hecesi
gibi drt sesten de olusabilmektedir .
Japonca'daki hece yaps. Trke'ye gre daha yalndr.
Japonca kelimeler, ou zaman bir veya iki sesten oluur.
i-e
o-o-ki-i
sa-ka-na
ko-do-mo-ta-i

<ev>
<bUyUk>
<balk>
<ocuklar>

sesten oluan heceler de vardr. Bunlarn

sonunda
/n/, /p/, / t / , / / , / s / , / / ve A /
seslerinden biri yer alr.
Ancak, /n/ sesi dnda kalan sesler hece sonuna geldii zaman,
bir sonraki hecenin basna mutlaka ayn ses gelmelidir.
Sap-po-ro
kat-ta
do-i
kis-sa-ten
i-o-ni
sak-ka

Buna k a r s ,

<( Japonya'da bir sehir-)>

<ald(m)>
<hangi (taraf)>
<kafe, pastane, kahvehane>
<birlikte>
<yazar>

/ n / sesinden

sonra her. hangi

lir.
nin-gen
in-nen
sen-se-i

<insan>
<yeni y l >
<gretmen, hoca, Ustad>

bir ses g e l e b i -

Grld gibi Japonca'da heceler Trke'ye oranla daha

basit bir ekilde sralanmaktadr. Bu nedenle, Japonca renmeye
balayan kii, kelimelerin syleyi biimi zerinde alrken,
tek tek sesleri karmak yerine, heceleri renirse, daha kolay
ve tutarl bir yol
izlemi olur.
se heceleri renmekle balamann bir yarar daha vardr.
Japonca'da temel iki alfabe kullanlr: Hiragana
ve Katakana.
Bu
alfabelerde, harfler bir sesi deil, bir heceyi
karlamaktadr.
Bu yzden aada aklayacamz hece tablosu son
derece
nemi idi r.

B. JAPONCA HECE TABLOSU

Japonca heceler, aadaki tabloda gsterilmitir.

ka

ga

sa

za

ta

ki

gi

c i

ku

gu

su

zu tsu

ke

ge

se

ze

ko

go

so

kya gya

ra

wa

ri

ru

re

ro

rya

nyu hyu byu pyu myu

ryu

nyo hyo byo pyo myo

ryo

na

ha

ba

pa

ma

ni

hi

bi

pi

mi

nu

hu

bu

pu

mu

te

de

ne

he

be

pe

me

zo

to

do

no

ho

bo

po

rno

ca

nya hya bya pya mya

kyu gyu

cu

kyo gyo

so

co

da

ya

yu

yo

Tablonun birinci stununda yer alan /a/, /i/, /u/, / e / ,

/o/ hecelerinin hepsi Unl(vokal )dr. Japonca'da baka
nl
yoktur, zn nller, ksa iki nlnn yan yana gelmesi olarakdnlmelidir. Bunlardan sadece /u/ sesi, zellikle Tokyo ive
sinde, bazan Trke'nin / / sesine benzer bir ekilde telaffuz
edilebilir. Ancak, kitapta bu sesin telaffuzu daima /u/ olarak
gsterilecekti r .

Kitaptaki Yazl

Gerek Telaffuz

cugyoo

cgyoo

karui

kar i

degui

degi

Anlam
<ders>
<hafif>
<ks>

kinci
ve daha sonraki stunlarda yer alan
heceler,
Unsz(konsonant) art nl yapsndadr. Ayn stundaki
heceler,
ayn veya birbirlerine benzer UnsUz tar ve nllerin sralan
birinci stunda yer alan bes nlnn sralanna
gre
olur.
Tablonun alt ksmnda yer alan /kya/, /kyu/, / k y o / , / g y a / , / g y u / ,
/ g y o / gibi heceler
ise, inceltilmi (damaksllam)
UnsUzler
tar, (inceltilmi nszler Trke'de bazan kendilerinden
sonra
gelen nllerin
zerine
konulan
(*)
inceltme
iaretiyle
gsterilir.
Bu tr Trke kelimeler yabanc kkenlidir.)
Tabloda da grld gibi, ayn stunda yer alan hecelerin
nszleri genellikle ayndr. Ancak, Japonca'da / s i / , / z i / , / t i /
ve / t u / heceleri olmayp, / s i / yerine / i / , / z i / yerine / c i / ,
/ t i / yerine / i / ve / t u / yerine de /tsu/ heceleri kullanlr.
Bu
yzden, / s a / , / z a / ve / t a / stunlarnda yer alan
hecelerin
nszleri, teki stunlardaki nszlerden farkl olarak, d e i i k
lik gstermektedir.
/ Z a / stunundaki teki heceleri /za/, / z u / , / z e / ve / z o /
olarak gsterdik. Ancak, bunlarn sylenileri
Trke'dekinden
biraz farkldr. Bu farkn daha kolayca anlalabilmesi
iin
Syle aklayabiliriz: Dilimizi sanki /da/, / d u / , / d e / ve / d o /
hecelerini karacakmiz gibi st d i 5 etinin arkasna getirelim.
Ancak, heceyi sylerken, onu / z / ile balayacak ekilde
syleye
lim. Yani / d a / , / d u / , / d e / ve / d o / olarak deil, / d z a / , / d z u / ,
/ d z e / ve / d z o / seklinde syleyelim. Bylece Trke'deki
/za/,
/ z u / , / z e / ve / z o / hecelerine gre daha kuvvetli
olan, / d z a / ,
/dzu/, / d z e / ve / d z o / hecelerini elde etmi oluruz, / t s u / h e c e s i
ni karmak iin de ayn yolu izleyebilirsiniz. Yani, dilimizi
/ t u / hecesini syleyecekmi gibi hazrlayp, / s u / seklinde sy
lersek, / t s u / hecesini karm oluruz.
/ h a / stununda / h u / olarak gsterdiimiz hece,
konuma
dilinde, ounlukla /fu/'ya benzer bir ekilde telaffuz edilmekted i r.
/ W a / stununda sadece / w a / hecesi yer almaktadr.
Bu
hecenin Japonca'daki
syleni seki: ayn olmamakla
birlikte,
Trke'deki / v a / hecesinin syleniine benzer. Ancak,
Japonca'
daki / w a / sesini, Trke'deki / u a / sesini bir arpda
kararak
elde edebi liriz.

Hece sonunda kullanlan /n/ sesi, /na/, /ni/, /nu/, /ne/

ve /no/ hecelerinden ayr olarak, tabloda tek basna baka bir
stunda yer almaktadr. Bunun nedeni de, aada gsterildii
gibi, /n/ hecesinin, yerine gre farkl ekillerde telaffuz
edilmesidir:

1- Kendinden hemen sonra gelen nsz /m/, /p/ veya /b/

ise, /m/ sekline dnr.
yon-man
kan-pa-i
san-ba

>

yom-man
kam-pa-i
sam-ba

<krk bin>
<kadeh kaldrma, serefe!>
<ebe>

2- Kendinden hemen sonra gelen nsz /n/, /t/, /d/, / z /

veya / r / ise, /n/ sesi, Trke'deki /n/ sesi gibi
sylenir.
son-na
kan-tan
on-do
sen-za-i
ken-ri

'

>

son-na
kan-tan
on-do
sen-za-i
ken-ri

<yle>
<kolay>
<scaklk derecesi>
<deterjan>
<hak>

Kendinden hemen sonra gelen nsz /k/ veya /g/ ise, /n/
seni, sar
kef,
yani artdamak tmlU geniz nsz
olarak karlr. (Bu ses, Anadolu azlarnda yaygn
bir ses olup, "deruz", "baa", "gidecen/ (gideceksin)
kelimelerinde yer alr. Nazal ne de denir.)
son-ke-i
man-ga

>

sor-ke-i
mar-ga

<sayg>
<izgi roman, izgi film,
karikatr>

4- Yukardaki durum dnda hece sonundaki /n/ sesi,

genellikle yumuak ve belirsiz bir ekilde telaffuz
edi1 ir.

C. KELMEDEK VURGU
Trke'de kelimelerin cgunda son hece dierlerinden daha
baskl ve daha yUksek bir tonla sylenir. Daha baskl sylenen
heceleri bytlk harflerle yazarsak, baz kelimeler syle gstere
biliriz:

gU-ZEL
a-ra-BA
ek-UEK
Baz kelimelerin ise, basndaki veya ortasndaki
yUksek tonla sylenmektedir:

heceler

MA-sa
san-DAL-ye
is-TAN-bul
AN-ka-ra.
Trke'de vurgu, bazen de farkl anlam belirtmekte nemli
bir rol oynar. GtT-me ve git-UE,
YA-ztn
ve ya-ZIN
rneklerinde
grld gibi.
Japonca'da da vurgu nemlidir ve kelimeden
kelimeye
deiir. Bazen, sesdes (ayn sesi tayan) iki kelimenin deiik
anlamlar, ancak vurgu yardmyla birbirinden ayrlr:
a-ME
A-me
su-M
SU-mi
ha-S
HA-i

<sekerieme>
<yamur>
<kmr>
<kenar, kse>
<kpr>
<yemek ubuklar>

Ancak, hemen belirtelim: Vurgulu olsa da olmasa da heceler ayn

baskyla ve ayn uzunlukta sylenir. Yani, vurgulu ve vurgusuz
heceler arasndaki fark, sadece yksek tonla sylenip sylenmeme
sine baldr.
Japonca kelimelerde vurgunun kanc hecede olaca konu
sunda genel bir kural yoktur. Bunun iin, kelimeyi ve vurgusunu
szlkte aramak gerekmektedir. Ancak, yukarda belirtildii gibi
sadece vurgu ile birbirinden ayrlan kelimelerin says fazla
deildir. Biz de burada Japonca kelimelerdeki vurgular zel bir
ekilde gstermeyecek, hepsini dz yazacaz.

0. / i / VE Al/ NLLERNN DMES

Japonca'daki / i / ve /u/ nlleri, baz durumlarda ok
yumuak telaffuz edilerek, fslt gibi, cok zayf bir ekilde
sylenirler, rnein, i-ken <snav> kelimesindeki / i / nls son
derece yumuar ve /-ken/ gibi telaffuz edilir. Bununla birlikte,
sz konusu durumlarda / i / nlsnn dsUrUlmemesi, kelimenin
anlalmas bakmndan byk sorun yaratmaz, rnein, /-ken/
kelimesi, /i-ken/ olarak telaffuz edilse bile, anlam kolaylkla
karlr.
/i/ ve /u/ nllerinin dmesi, su iki durumda gerekleir
(rneklerde, dsen nl parantez ierisinde gsterilmektedir):

1. ki tmsz (sedasz) nsz arasndaki / i / ve /u/ nls

der:
k( i)ta
(i)ka
h(u)tar i
ts(u)kemono

<kuzey>
<geyik>
<iki kisi>
<turu>

2. /i/ ve / u / nlleri, kelimenin sonunda yer ald zaman,

kendilerinden nce de sedasz nsz gelirse, der:
ka(i)
ik(i)
tats(u)
soh(u)

<deger>
<nefes>
<ayakta durmak>
<byk baba>

zellikle konumada sk sk kullanlan desu (bildirme

edat) ve masu (fiillere nezaket ve incelik
anlam kazandran
bir ek) da, bu kural gereince, konuma dilinde genellikle su
sekide sylenir:
des(u)
des(i)ta

[bildirme edat]
[bildirme edatnn gemi zaman
sekli]
[fiilin kabarlk eki]
[kibarlk ekinin gemi zaman
seki i]

mas(u)
ma(i)ta

Yukarda da ksaca b e l i r t t i i m i z g i b i , bu nl dUsmesi,

a s l n d a k e l i m e l e r i n a n l a l m a s bakmndan pek nemli
saylmaz.
Biz bu n o k t a y , Japonca konuma s r a s n d a , benzer ses dsmeler i y l e k a r l a t n z d a , herhangi b i r yanlmaya yol amamas i i n
aklamak gereini duyduk.

2 .

YAZ I

S i STEM i

nceki blmde akladmz gibi, Japonca'daki kelimele

rin okunu biimi, Trkler iin olduka kolaydr. Ancak, yazls,
dier Uzak Dou dillerinde grldUU gibi, Latin Alfabesi'ne
benzemez. Bu yzden, balangta Japonca'nn yazls biraz zor
gelebilir. Biz bu kitapta Japonca yaz sisteminin renilmesini
art olarak dnmeyeceiz. Bununla birlikte, ilerideki alma
larnzda kolaylk salamak ve sizi Japonca yazlara bastan
altrmak amacyla, burada, Japonca yaz sistemi hakknda ksaca
bilgi vermek istiyoruz. Ayrca, bundan sonra vereceimiz her
rnek cmle, hem Trk Alfabesi'ne dayanan fonetik harflerle, hem
de Japonca yazl sekliyle verilecektir.

A. JAPONCA'DA KULLANILAN YAZI SSTEMLER

Japonca'da Hiragana,
Katakana
ve Kanci olmak zere U ayr
yaz sistemi kullanlr. Bunlardan Hiragana
ve Katakana'da
her
harf birer hece belirtir. Japonca'daki Hece Tablosu'nda gsteri
len (bk. sayfa 4) her hece iin birer Hiragana
ve Katakana
harfi
vardr, rnein, Hiragana i" ve Katakana J harflerinin ikisi de
/ka/ okunur. Genellikle, Hiragana,
Japonca kkenli keli- melerin
yazlmasnda kullanlr. Katakana
ile de yabanc dillerden
Japonca'ya
giren
kelimeler
ve
Trke'deki
"tr tr",
"vzr vzr", "at pat" gibi ses veya durum taklit eden kelime
ler gsterilirler.
Kanci,
nc yzylda veya
daha
nceleri
in'den
Japonya'ya getirilmi Cince harflerdir. Ancak, bin seneyi asan
bir suredir kullanlagelen Kanci, Cince kkenli kelimelerle
birlikte Japonca'nn temel bir
blUmUn
oluturur.
Artk
Kanci'siz Japonca dnlemez. rnein, gnmz Japoncasndaki
kelimelerin hemen hemen yars Kanci ile yazlmaktadr.
Genelde Kanci ile kelimelerin kkU, Hiragana ile de
kelimelere taklan ekler yazlr. ocuklar iin yazlm kitap
larda daha ok Hiragana kullanlr. Japonya'da renciler, ilk
okulu bitirinceye kadar yaklak 900 Kanci renir. Ancak, gazete
gibi normal bir yazy okuyabilmek iin 2000'e yakn Kanci bilmek
gerekmektedir.

10

B. HRAGANA
Hiragana,
tek heceli
harflerden
oluur.
Sayfa 4te
aklanan Japonca'daki Hece Tablosu'nun Ust blUmllnde gsterilen
her heceye denk dUsecek ekilde birer tane Hiragana harfi vardr,
rnein, Hiragana i, tek basna /ka/ okunur. Simdi Hiragana
harflerinin tmUnU bir tabloda gsterelim:

tfi

ka

9a

sa

za

10

11

12

13

14

15

16

fc

fe t

12

to

ta

da

na

ha

ba

pa

ma

ya

ra

wa

^
n

IfN

*>

(6)

t;

o-

XI

t;

ki

gi

ci

(ci)

ni

hi

bi

pi

mi

ri

<

<

1*

(*)

t*

ku

gu

su

zu

tsu

(zu)

nu

hu

bu

pu

mu

yu

ru

tr

-tf

to

.*>.

/<

/<

ke

ge

se

ze

t
te

T?

de

ne

he

be

pe

me

ko

-*
go

re
-5

fc

03

IS

&

fc

so

zo

to

do

no

ho

bo

po

mo

yo

(* )
ro ( o )

tUmsz (Sedasz) UnsUz heceleri gsteren harflere ( ' ) iareti

eklendiinde, karl olan, tUmlU (sedal) UnsUzl heceleri
gsteren harfler elde edilir, rnein, jj (/ka/) harfine ( " )
iareti eklenirse ifi (/ga/) harfi elde edilir. Bu durum, UUncU,
besinci, yedinci ve onuncu stunlarda grlmektedir. Onbirinci
stundaki harfler ise, dokuzuncu stundaki harflere ( * ) iareti
eklenerek elde edilir, rnein, (i (/ha/) harfine ( " ) iareti
eklenirse (i (/pa/) olur.
Parantez iine alnan * (/ci/), "5 (/zu/) ve 6
(/o/)
harfleri, sadece belirli kelimeler veya eklerde kullanlr. Dier
bUtUn kelime ve eklerde C
(/ci/), -f
(/zu/) ve S
(/o/)
kullanlr.
Japonca'daki Hece Tablosu'nun ait blmnde gsterilen
heceleri belirtmede ^ (/ya/), tf> (/yu/) ve i. (/yo/) harflerinin
kUUU olan ^ , > ve i. kullanlr.

11

f P
gya

kya

*f

kyu

gyu

J:
kyo

#" J: L i.
gyo
o

C *

*> *

t> f

tf*

r/*

h- *

>J *

ca

nya

hy

bya

pya

mya

rya

C *>
cu

*> *

tc

T> n>

t / M>

tf >

# *

>J >

nyu

hyu

byu

pyu

myu

ryu

C J:
co

*> i:
o

t- J:

t> -t

V J:

t; x

nyo

hyo

byo

pyo

* J:
myo

ryo

Bu tabloda da ( " ) ve ( * ) i a r e t l e r i
stlenmektedir.

ayn

'J .t

fonksiyonlar

C . KATAKANA

Katakana da, Hiragana

gibi tek heceli harflerden oluur.
Hiragana'ya gre daha kseli ve sert ekilleri vardr. Japonca'
deki her heceyi karlayan birer tane Katakana harfi de vardr.

7
*"
da

na

(^)
(ci)

fcf tr

ni

hi

bi

pi

hu

tf

ka

ga

sa

za

ta

10

11

12

13

14

15

16

y\

>

ha

ba

pa

ma

ya

ra

wa

mi

ri

a.

)l>

bu

PU

mu

yu

ru

-I"

f-

ki

gi

ci

>

*"

ku

gu

su

- " .

s<

ke

ge

se

e
ze

te

de

ne

ne

be

pe

me

re

rf

!/

r-

ko

go

so

zo

to

do

no

ho

bo

po

mo

yo

(y> *
zu tsu (zu) nu

12

(9 )
ro ( o )

Hiragana
sisteminde grld gibi, Katakana
sisteminde
de
tmsz UnsUz heceleri gsteren harflere ( " ) iareti eklendi
inde, karl olan OtUmlU UnsUz heceleri gsteren harfler elde
edilir. Bu durum, nc, besinci, yedinci ve onuncu stunlarda
grlmektedir. Onbirinci stundaki
harfler
ise, dokuzuncu
stundaki harflere ( " ) iareti eklenerek elde edilir.
Parantez iine alnan *f (/ci/), *J (/zu/) ve 9
(/o/)
harfleri,sadece belirli kelimeler veya eklerde kullanlr. Dier
btn kelimeler ve eklerde V
(/ci/), X
(/zu/) ve *
(/o/)
kullanlr.
Japonca'daki Hece Tablosu'nun alt blmnde gsterilen
heceleri belirtmede "V (/ya/), 3. (/yu/) ve 3 (/yo/) harflerinin
k olan + , a. ve 3 kullanlr.

* + = + i/ + V + ^ + + t + fcf + f +
kya
*

3.

kyu
#

kyo

9ya
*

=L

gyu
*

gyo

ca

nya

hya

bya

pya

y i-

mya

rya

i' a

i> a

J- a

fc a

fcfa

cu

nyu

hyu

byu

pyu

myu

> 3

V 3
co

nyo

hyo

t^ 3

byo

pyo

myo

y a
ryu
y 3
ryo

D. FT NSZLERN YAZILISI
TELAFFUZ Blmnn A ksmnda, Japonca kelimelerde bazen
ayn nszn yan yana gelebildiine deindik.
Bu tUr ift
nszleri gstermek iin /tsu/ harfinin k kullanlr. Bu
kural, hem Hiragana hem Katakana iin geerlidir.

Sapporo

$ o # 3

+r -> JK D

katta
ki ssaten

a o fc
4f o *
# o $ -c^

* *9
K *
+ y t f >

"S.oni

^ o t J: i :

-f 5 ^ 3

sakka

* o A

9" >/ *

do. i

13

E. JAPONCA'DA BULUNMAYAN BAZI HECELERN YAZILISI

Yabanc dillerden,, zellikle ngilizce basta olmak zere
dier Batl dillerden Japonca'ya giren kelimelerde, /fa/, /va/,
/si/ ve / z i / gibi asl Japonca kelimelerde kullanlmayan heceler
bulunabilir. Bu tlir heceler, kUcUk 7 (/a/), -r (/i/), ) (/u/),
x. (/e/)
ve * (/o/) harfleri kullanlarak, bazen su ekilde
yazlr (Yabanc dillerden giren kelimeler sadece Katakana ile
yazlr):

fa
fi
fu
fe
fo

F. KANC

y T
y

1"

wi

we
wo

? X
y *

y
y

y *

ti
tu

T"

si

va
vi
vu
ve
vo

?7
>"-<

y
V

y*
7* <

h *)

di
du

X -e

zi

*-<

<

K >

(in Yaz Sistemi)

Kanci'nin Hiragana ve Katakana'ya gre bambaka

bir
sistemi vardr. CUnkli, her bir Kanci bir ses deil, bal
basna
bir nesne veya kavram karlamaktadr. Simdi birka basit
rnek
grelim:
*

(ki)

<agac>

(hayas)

<koru>

S:

(mor i)

<orman>

"Aa" gsteren Kanci'yi yan yana yazarsanz "koru", ona

bir tane daha "aa" Kanci'sini eklerseniz "orman"
karl
Kanci'yi elde edersiniz.
Ancak, ou zaman durum bu kadar basit deildir. Her
Kanci'nin yazlsn, okunuunu ve anlamn tek tek ezberlemek
gerekmektedir. Yine de tamamen kuralsz deildir, rnein:

14

&

(kin)

<maden, altn>

&

(gin)

<gllmUs>

(tetsu)

<demir>

(koo)

<elik>

16

(namari)

<kursun>

Si

(suzu)

<kalay>

Birinci satrdaki Kanci'nin "maden" anlamn tadn

bilirseniz, ikinci satrdan sonraki Kanci'leri bilmeseniz de,
onlarn iinde klicUk "maden" Kanci'si bulunduundan, "maden* ile
ilgili bir anlam tayabileceini karabilirsiniz.
Buraya kadar verdiimiz rneklerde bir tane Kanci bir
kelime oluturuyordu. Fakat ou zaman
iki veya daha fazla
Kanci
bir kelime oluturur, rnein, ffc (tetsu) Kanci'sinin
anlam "demir" ve S (doo) Kanci'sinin anlam "yol" olurken, bu
iki Kanci'den oluan 8fc>I (tetsu-doo) kelimesi 'demir yolu"
anlamn tar.
Her bir Kanci'nin, genellikle, iki veya daha fazla okunuu
vardr, rnein, yukarda gsterilen il Kanci'sinin doo ve mii
olmak zere iki ayr okunuu vardr. Bunlardan doo, Cince
telaffuzunun Japoncalasms, mii ise, hemen hemen ayn anlam
tayan asl Japonca kelimeye gre okunuudur. Birinci okunua
On-yomi,
ikincisine Kun-yomi
denir. Baka bir deyile,
On-yoni,
Kanci'nin ince'deki asl telaffuzuna gre okunuu, Kun-yomi
ise
anlamna gre okunuudur diyebiliriz.
Kanci

Kun-yomi

On-yomi

/fc

ki

boku, ffloku

hayai

rin

&

mor i

sin

On-yomi ve Kun-yomi 'yi Trke'den rnek vererek aklamaya

alalm, rnein, "isim" kelimesi, aslnda Arapa kkenli bir
kelimedir. Arap harfiyle
--I
seklinde yazlr. Kanci'nin
kullanl, "isim" kelimesini
.I
olarak yazmaya benzemekte
dir. Simdi bu yazy /isim/ olarak telaffuz ederseniz, On-yomi
ile okumu olursunuz. Buna karlk, ayn yazy /ad/ seklinde
telaffuz ederseniz, Kun-yomi
ile okumu olursunuz.

15

G. ISARETLER
Japonca'da
cUmlenin
sonu ( . ) iaretiyle belirtilir.
CUmle olduka uzun ise, iine ( , ) iareti de konulabilir. Dier
bir deyile, Trke'deki nokta (.) iaretinin grevini ( . )
iareti: virgUl (,) iaretinin grevini ise ( , ) iareti grmek
tedirler. Ayrca, baka kiinin syledikleini aynen aktarmak
iin, ( T
j ) iareti kullanlr. Bunlar, Trke'deki (" ")
iaretinin karldr.
H. ROOMA-C (LATN ALFABES)
Genellikle
Japonca, yukarda akladmz
Hiragana,
Katakana ve Kanci ile yazlr.
Ancak, pek fazla olmamakla
birlikte, baz durumlarda, rnein pasaport, harita veya yabanc
lar iin Japonca gramer kitaplarnda, Latin Alfabesi de kullanl
maktadr. Simdi aada gsterilen U ayr sistem vardr:
1. HeboTi-iki
a
1

u
e
0

3a sa
91 shi
gu su
9e se
90 so

za ta
Ji eh i
zu tsu
ze te
zo to

da

de
do

kya gya sha

kyu gyu shu
kyo gyo sho

ja cha
JU chu
JO cho

ka
ki
ku
ke
ko

2. Kunrei-$iki
a
I

u
e
0

(Hepburn Sistemi)

ka
ki
ku
ke
ko

9a
g
gu
ge
go

sa
s
su
se
so

3. Nihon-$iki

u
e
0

ka
ki
ku
ke
ko

ga
gi
gu
ge
go

ha
hi
fu
he
ho

ba
bi
bu
be
bo

pa
pt
pu
pe
po

ma
m
mu
ne
mo

nya hya bya pya m y a

nyu hyu byu pyu m y u
nyo hyo byo pyo m y o

ya

yu

yo

ra
r

ru
re
ro
rya
ryu
ryo

wa

(Eitim Bakanl Sistemi)

za
z
zu
ze
zo

ta
ti
tu
te
to

kya gya sya zya tya

kyu gyu syu zyu tyu
kyo gyo syo zyo tyo

na
ni
nu
ne
no

da

de
do

na

ha

hi

nu
ne
no

hu
he
ho

ba
bi
bu
be
bo

pa
p
pu
pe
po

ma
m
mu
ne
mo

nya hya bya pya mya

nyu hyu byu pyu m y u
nyo hyo byo pyo m y o

ya

yu

yo

ra
r

ru
re
ro
rya
ryu
ryo

wa

(Japon Sistemi)
sa'
s
su
se
so

za
z
zu
ze
zo

ta
ti
tu
te
to

da
di
du
de
do

na
ni
nu
ne
no

ha
hi
hu
he
ho

ba
bi
bu
be
bo

pa
pi
pu
pe
po

ma
mi
mu
me
mo

kya gya sya zya tya dya nya hya bya pya mya
kyu gyu syu zyu tyu dyu nyu hyu byu pyu myu
kyo gyo syo zyo tyo dyo nyo hyo byo pyo myo
kwa

16

ya

yu
yo

ra
r
ru
re
ro
rya
ryu
ryo

wa
w

we
wo

 K NC i
TEMEL

BLM
FADELER.

L L E R

A. JAPONCA FLLERLE LGL GENEL BLGLER

T r k e ' d e olduu g i b i , Japonca'da da

yklem ( p r e d i k a t )
g e n e l l i k l e cmlenin sonundadr. J a p o n c a ' d a , cmleyi oluturan
unsurlardan z n e ( f a i l ) , nesne ve zarf a t l s a b i l e , o cmle yine
de bamsz b i r cmle o l a r a k kabul e d i l e b i l i r . Ancak, yklem iin
ayn eyi syleyemeyiz. Yklem a t l r s a ,
o cmle a r t k cmle
saylmayp, b i r cmlenin p a r a s ya da eksik cmle olarak kabul
e d i l i r . Bunu b i r r n e k l e a k l a y a l m ;
1. t> tz L tt B 8 r H
Wifr$.? .
Watai wa mainii inbun o yomimasu.
< Ben her gn g a z e t e okurum. >
2.S B

SfBfl

& * *

T .

Mainii
inbun o
yomimasu.
< Her gn gazete okurum. >
S.SrBB &
&*
t.
inbun o yomimasu.
< Gazete okurum. >
AMfr T.
Yomimasu.
< Okurum. >
Grld gibi, 2 numaral cmlede
zne watasi wa, 3
numaral cmlede zne watai wa ve zarf mainii, 4 numaral
cmlede ise, srasyla, zne watasi wa, zarf mainii ve nesne
inbun o atlsa bile, cmlenin anlamnda fazla bir deiiklik
olmamakta, ve belirtilmek istenilenin, hic deilse bir blmU
anlalmaktadr.
Oysa, ayn cmlenin yklemi olan yomimasu kelimesi atlr
sa, cmlede belirtilmek istenilen belirsizlesmekte, cmle de
anlamszlamaktadr.
Yklemi tekil eden kelimelerden en ok kullanlan,
kuskusuz fiildir. Bu nedenle, Japonca elimle yaps iinde yer
alan kelimelerin en nemlisi fiildir diyebiliriz. Bu nedenle,
nce fiiilleri ele alp incelemeyi uygun bulduk.
Bilindii gibi, Trke bir szlkte fiiller /-mek/ veya
/-mak/'l masdar ekilleriyle gsterilirler. Japonca bir szlkte

19

ise, bUtlin fiillerin sonu /u/ hecesiyle biter. Baka bir deyile,
TUrkce'de fiillerin szlk sekli /-mek/ veya /-mak/'la biterken,
Japonca'da /u/'yla biter:
kakjj
taber
iku

yazmak
yemek
gitmek

Hemen belirtelim ki, Trke'de sonu /-mek/ veya /-mak/'la

biten her kelime de fiil deildir (/ekmek/, /akmak/, /tokmak/
gibi). Benzer bir durum Japonca'da da vardr. Japonca'da sonu
/ u / ile biten butun kelimeler fiil deildir:
isu
asu
uguisu

<sandalye>
<yarn>
<bulbul>

B. FilLLERIN DRT TEMEL EKIM SEKL i

Bilindii
sonundadr:

gibi

Trke

bir

cmlede

ahs

eki

fiilin

geldim
geldin
geldi

Oysa Japonca fiiller, Trke'deki gibi ahs eki almazlar.

Dolaysyla, sadece fiile bakarak o fiilin kanc ahsa ait
olduunu kolayca anlayamazsnz. Bunu bir rnekle grelim:

*>fcut

JL* -

Watasi wa kak imau.

<Ben yazar im.>
* & tz (i *.#.*..? .
Anata wa kak I masu.
<S i z(tek i 1) yazarsnz.>

* *> ^ t ftJULt
Uiiko wa kak i ma u.
<Miiko yazar.>
rnekten de anlalabilecei gibi, kaku <yazmak> fiili,
her Uc ahs iin de ayn ekilde
kullanlmakta (kakimasu),
ahslara gre deiiklie uramamaktadr.

20

Buna karlk, Japonca fiiller, cUmle iinde stlendikleri

fonksiyonlara bal olarak, seklini deitirir, rnek olarak
kaku fiilini ele alp ekim ekillerini grelim.
\
2

kaku
kakana i

<yazar>
<yazmaz>
<yazd>
2- kaita
2- kakanakatta
<yazmad>
<yazp>
i kaite
- kakeba
<yazsa, yazarsa>
] kake
<yaz>
A kakoo
<yazaym, yazalm>
"2- kakeru
<yazabilir>
2 kaketa
<yazabildi>
4 kakimasu
<yazar(kibar konuma sekli)>
i kakimasen
<yazmaz(kibar konuma sekli)>
-* kakimai ta
<yazd(kibar konuma sekli)>
-1 kakimasendei ta <yazmad(kibar konuma sekli)>

Bu rneklerden sonra, Japonca'daki fiil ekimlerinin ok

karmak ve zor olduu sonucuna vararak, 'Bunlar nasl ezberle
yeceiz?" diye korkuya kaplmayn. nk bu ekimlerin tm,
fiillerin aada belirtilen drt temel
ekili
seklinden
tretilir:
1.
2.
3.
4.

Szlk sekli:
Nai sekli:
Uasu 6ekli:
Te sekli:

kaku
kaka-nai
kaki-masu
kai-te

Fiillerin bu drt temel ekim durumunun Trke'deki kar

lklar yledir:
1. Szlk sekli: geni zamana benzer.
2. Nai sekli:
olumsuz geni zamana benzer.
3. Masu sekli:
anlamca szlk sekli ile ayn olup, daha
kibar bir konuma seklidir.
4. Te sekli:
/-ip/, / - i p / ula(gerundium) sekline benzer.

C. FLLERN EKMLERNE GRE GRUBU

imdi de, Japonca fiillerin, bu drt teael ekili
lerini, bir tabloda balca rnekleriyle gsterelim:

21

ekil

TABLO 1

szlk s.

nal s.

masu e.

te s.

itmek

osu

osanai

osimasu
[osimasu]

o i te
[osi te]

satmak

uru

urana i

ur imasu

utte

vurmak

utsu
[utu]

utanai

u imasu
[ut imasu]

utte

amak

aku

akana i

ak imasu

ai te

yUzmek

oyogu

oyogimasu

oyoide

umak

tobu

tobana i

tob imasu

tonde

rmek

amu

amana i

a rr. imasu

ande

au

awana i

a imasu
[avimasu]

atte

ifana i

i imasu
[iwimasu]

itte

kaimasu
[kawimasu]

katte

oyoganai

1
grllsmek,
karlamak

[a*u]

sylemek

iu
[iwu]

satn almak

kau
[kawu]

gitmek

iku

sylemek

osaru

var olmak

aru

kawanai

i kana i

osaranai

nai

22

ikimasu

itte

osa imasu

osatte

ar imasu

atte

grmek

mi ru

yemek

taberu

etmek
yapmak

suru

i na i
[sinai]

simasu
[s imasu]

i te

gelmek

kuru

kona i

kimasu

ki te

mina i

mimasu

mi te

tabemasu

tabete

tabenai

* [ ] iinde fiilin asl ekilleri gsterilmektedir, rnein,

suru fiilinin nai sekli, aslnda sinai olarak dnlrken
Japonca'da /si/ hecesi olmayp yerine /i/ hecesi kullanldn
dan sinai, inai olmutur.
Yukarda, Tablo l'de gsterilmeyen fiillerin ekilileri,
szlk seklinin son hecesine gre yaplr. Baka bir deyile,
szlk ekillerinin son heceleri ayn olan fiiller, genellikle
ayn ekilde ekilir. (Ancak, ileride de aklayacamz gibi,
sadece son hecesi /-ru/ olan fiiller bu kuraln dndadr.)
rnein, szlk sekli /-su/ ile biten fiillerin tm,
Tablo 1'de yer alan osu fiiliyle ayn ekleri alarak ekilir.

<itmek>
<konusmak>
<dnc vermek>
<bozmak>
<iade etmek>

szlk s.

na s.

masu s

osu
hanasu
kasu
kowasu
kaesu

osana
hanasana i
kasana i
kowasana i
kaesana i

osimasu
hanaimasu
kaimasu
kottasimasu
kaemasu

te s.
osi te
hana;i te
ka i te
kowai te
kaei te

Ayn e k i l d e , son h e c e l e r i / t s u / i l e biten katsu <yenmek>,

matsu <beklemek> ve t a t s u <ayaga kalkmak> gibi f i i l l e r de,
Tablo
1'deki utsu <vurmak> f i i l i g i b i e k i l i r l e r .
Bu aamada, ayn e k i l d e ekime urayan f i i l l e r i b i r arada
syle g s t e r e b i l i r i z .

23

osu
utsu
aku
oyogu
tobu
amu
inu
aj

tipi:
tip
tip
tip
tip
tip
tipi
tipi:

hanasu. kasu, kowasu, sasu, vb.

katsu, tnatsu, motsu. tatsu. vb.
a rku.' kaku, oku, saku. vb.
i sogu, kogu. mogu. sawagu, vb.
narabu, sakebu. yobu, yorokobu. vb.
kamu, nomu, pusumu. yam. hasamu. vb.
sadece inu
iii, ou_, ka, hiro^j. tsukaj, vb.

Tablo 1'deki rnek fiiller

szlk ekillerinin son hecesi /-ru/
olduu grlllUr:

incelendiinde, Japonca'da
ile biten U eit fiil

-Birinci grupta yer alan fiillerden, sadece son hecesi

/-ru/ ile biten fiil eitleri:
nemuru, keru,
yani, uru tipi fiilleri: ikaru, hairu
inoru, vb.
-kinci gruptaki fiillerin hepsi /-ru/ ile biter;
yani, miru tipi: iru, niru, ikiru, tociru, vb.
ve taberu tipi: deru, hirogeru, yameru, vb.
-Ulincu grup fiilleri;
yani, suru ve kuru.
Ksacas, birinci grup fiillerde, /-ru/ hecesinden nce
gelen /a/, /i/, /u/, /e/, /o/ nllerinden biri vardr. Buna
karlk, ikinci grup fiillerde ise, /-ru/ hecesinden nce sadece
/ i / veya / e / UnlUsU vardr. Baka bir deyile, eer bir fiilin
szlk seklinin sonu /-aru/, /-uru/ veya /-oru/ ile bitiyorsa, o
fiil birinci grup bir fiildir ve de uru gibi ekilir.
Sorun yaratabilecek fiiller, szlk sekli /-iru/ veya
/-eru/ ile biten fiillerdir. Bu durumda fiilin, birinci ya da
ikinci gruba girip girmedii, ancak szle bakarak anlala
bilir. Birinci gruptan /-iru/ veya /-eru/ ile biten fiillerin
baslcalarn syle gsterebiliriz:

24

*SzlUk sekli /-iru/ ile

baslcalar:

biten

1. grup fiillerden

iru <bilmek>, hairu <kosmak>, nigiru <elle tutmak>,

kugiru <parcalara ayrmak>, iru <lzm, gerekmek> vb.
("Var, var olmak' anlaml iru ise 2. grup bir fiildir.)

*SzlUk sekli
baslcalar:

/-eru/ ile

biten

1. grup

fiillerden

suberu <kaymak>, aberu <konusmak>, heru <azalmak>,

kaeru <dnmek>, aseru <telaslanmak> vb.
Bir de kiru fiili vardr ki, birinci
gruba
girdiinde
<kesmek>, ikinci gruba girdiinde ise <giyinmek> anlamna gelir.
Fiilin hangi anlama geldii vurgudan anlalr. Syle ki:
K-ru seklinde okunduunda <kesmek>:
ki-RU seklinde okunduunda ise <giyinmek> anlamna
gel ir.
Son olarak da, birinci grup fiillerden olup ta, bir bakma
kural d olan iku, oaru ve aru fiilleri vardr. Iku fiilinin
/-te/ sekli, yukarda belirtilen kural gereince aku fiili gibi
ekilerek ikite olmas gerekirken, kurallara uymayp itte seklini
alr. Oaru fiilinin /-masu/ sekli de, kural uyarnca oarimasu
olmas gerekirken oaimasu olur; aru fiilinin /-nai/ ekli ise
aranai deil, sadece nai'dir.
UUncU grup fiillerin tUmti kural d fiillerdir. Suru ve
kuru gibi ekilen fiil rnekleri yoktur. Bu nedenle, daha nce
belirtilen iku, oaru ve aru ile birlikte, kural d bu bes
fiilin ekimini ezberlemek gerekir.
Drt temel ekim sekline gre, fiillerin sonundaki ekleri
topluca syle gsterebiliriz:

25

TABLO 2
szlk seklinin
sonu

nai s.

masu s.

te s.

-su

-sana i

-5 imasu

-site

-tsu

-tana i

-imasu

-tte

-ku *

-kana i

-kimasu

-i te

-gu

-ganai

-gimasu

-i de

-bu

-bana i

-b imasu

-nde

-mu

-mana i

-mimasu

-nde

-nu

-nanai

-nimasu

-nde

-(UnlU)-u

-wanai

-imasu

-tte

-aru **

-aranai

-ar imasu

-atte

-uru ***

-urana i

-ur imasu

-utte

-oru

-orana i

-or imasu

-otte

-i ru

-i ranai
-i nai

-i rimasu
-imasu

-itte (l.g. )
-ite (2.g. )

-eru

-eranai
-enai

-erimasu
-emasu

-ette (l.g.)
-ete (2.g. )

* Ancak iku kural ddr.

** Ancak aru ve ossaru kural ddr.
Ancak suru ve kuru kural ddr.

26

D. FLLERN GRUPLARINI BULURKEN DKKAT EDLMES GEREKEN NOKTALAR

Buraya kadar yaptmz aklamalardan da anlalaca
gibi, Japonca'da fiiller karmak gibi grnse de, aslnda
olduka dzenli ve kurallara baldr. Bir bakma, Trke'nin
fiil ekimine benzemektedir. Fiillerin szlUk ekillerinin son
heceleri bilirseniz, yukarda akladmz kurallara gre hemen
tUm ekim ekillerini elde edebilirsiniz.
Ancak, szlUk seklinin son hecesi /-ru/
ile
biten
fiillerin ekiminde biraz dikkatli olmak gerekir. Unktl, bu
fiillerin sadece szlUk ekillerinin son hecesine bakarak hangi
gruba girdiklerini anlamak mmkn deildir. Bununla birlikte,
eer, bir fiilin szlUk sekli dndaki herhangi bir ekim sekli
bilinirse, o fiilin 1. ya da 2. gruba girip girmedii
kolaylkla
anlaslabi1 ir.
rnein, fiillerin nai sekline bakldnda, o fiilin
hangi gruba girdii aka belli olur. Bunu syle anlayabiliriz:
Eer /-nai/'den nce /a/ geliyor ve /-anai/ oluyorsa, o fiiller
1. gruba; yle deil de, /-inai/ veya /-enai/ seklinde iseler o
fiiller 2. gruba girerler.
Bunlar dnda kalan bes kural d fiilin (suru,
iku, aru, oaru) bulunduunu hi unutmamak gerekir.

kuru,

E. FLLERN YKLEM(PREDKAT) EKLLER

1. DUz ve Kibar Konuma ekilleri:
Japonca'daki dz ve kibar konuma ekilleri,
gnlk
yasamda byk nem tar. Konuulan kii (gnderilen), eer,
aileden birisi, yakn arkada, yat, daha gen ya da sosyal
statU bakmndan daha aa bir konumda ise,
konuan
kii
(gnderen), genellikle, yklemlerin dz seklini kullanr. Yaz
dilinde de yklemlerin dz sekli kullanlr.
Samim olunmayan (olunsa da konumacdan ya ve statce
daha Ust durumda bulunan) kiilerle konuurken kibar konuma
ekilleri kullanlr.
Japonca renen yabanclarn, ilke olarak, kibar konuma
ekillerini kullanmalar, fazla yanl yapp pot krmamalar a
sndan yararl olur. UnkU, konuurken yklemin dz sekli yerine
yanllkla kibar seklini kullanmak, kiba.r sekli yerine yanl
lkla dUz 'eklini kullanmaktan daha iyidir. En azndan, daha az
yanl yapp pot krmamay salar.
Fiiller, yUklem olarak kullanldnda, ayn kurala bal
olur. Bu demektir ki, fiillerin de dz ve kibar konuma ekilleri
vardr.

27

2. Fiillerin imdiki ve Gemi Zamanlar

Seki Iler i ):

(Olumlu

ve

Olumsuz

a) DUz Konuma ekilleri:

Japonca'da, fiillerin imdiki zamann dliz sekli, aslnda
daha ok, Trke'deki geni zamana benzer. Fiillerin dliz ekil
leri iin, yukarda grdmz szlk sekli kullanlr.
imdiki zaman sekli

= szlk sekli:

imdiki zaman olumsuz sekli nai sekli:

kaku
kakanai

Fiillerin gemi zamann dliz sekli iin de, te seklindeki

fiilin son sesi olan / e / sesi /a/'ya evrilir. (Japonca'da, di'li
gemi ve mis' gemi zaman ayrm yoktur.)
kaite (te sekli)

ka i ta (gemi zaman, dliz sekli)

Gemi zamann olumsuz dliz sekli, fiilin nai seklinden

tretilir. Bunun iin de, nai seklinin sonunda yer alan /-nai/,
/-nakatta/ olarak deitirilir.
kakanai (nai sekli)

> kakanakatta
(ge. z. olumsuz, dz s.)

Buraya kadar akladmz dliz

biliriz.
imdiki
imdiki
gemi
gemi

zaman
zaman
zaman
zaman

olumlu s.
olumsuz s.
olumlu s.
olumsuz s.

ekilleri

syle

gstere

kaku
kakana i
kai ta
kakanakatta

b) Kibar Konuma ekilleri:

Kibar imdiki zaman ekilleri, /-masu/ ile yaplr. Fiilin
imdiki zaman m yoksa gemi zaman m olduu, olumlu mu olumsuz
mu olduu, masu seklinin son /-masu/ ksm
deitirilerek
gsteri lir.
imdiki zaman olumlu s.
imdiki zaman olumsuz s.
gemi zaman olumlu s.

28

kakimasu
kakimasen
kakimaita

Gemi zamann olumsuz kibar sekliyse, yukardaki kural

lardan biraz farkldr. imdiki zaman olumsuz sekli /-masen/'in
sonuna 6. blmde (sayfa 72 v.d.d.) greceimiz bildirme
edat
desu'nun gemi zaman sekli /deita/ eklenerek elde edilir:
gemi

zaman olumsuz 5.

kakimasen deita

o) imdiki ve Gemi Zaman Ekleri ve rnekleri:

Buraya kadar akladmz, fiillerin ekimlerinde kulla
nlan ekleri toparlayarak bir kez de tablo halinde gsterelim.

TABLO 3
dUz sekil

kibar sekil

imdiki z.

olumlu

kak

kakimasu

z.

olumlu

ka i ta

kakimai ta

imdiki z.

olumsuz

kakana i

kakimasen

z.

olumsuz

kakanakatta

kakimasen de ta

gemi

gemi

Simdi de balca fiillerin ekimini grelim:

<itmek>
osu
oita
osanai
osanakatta

oitnasu
osimaita
oimasen
oimasen deita

<almak>
aku
a i ta
akana i
akanakatta

akimasu
ak ima i ta
akimasen
akimasen deita

<vurmak>
utsu
utta
utana i
utanakatta

umasu
uimai ta
u imasen
uimasen deita

<yllzmek>
oyogu
oyoida
oyoganai
oyoganakatta

oyogtmasu
oyogimaita
oyogimasen
oyogimasen deita

<rmek>

amu
anda
amana i
atnanakatta

ammasu
amimai ta
amimasen
amimasen deita

<uymak,

au
atta
awanai
awanakatta

<lmek>
nu
i nda
inanai
irranakatta

karslamak>

<gitmek>

iku

amasu
aimai ta
aimasen
aimasen deita

<yemek>
taberu
tabeta
tabenai
tabenakatta

mmasu
mimai ta
mimasen
mimasen deita

<etmek, yapmak>
suru
i ta
i na i
inakatta

ikimasu
ik i ma i ta
ikimasen
ikimasen de i ta

i tta
ikana
ikanakatta

<grmek, bakmak>
m ru
mi ta
mi na i
minakatta

nmasu
inimas i ta
sinimasen
sinimasen deita

tabemasu
tabemaita
tabemasen
tabemasen deita

<gelmek>
kuru
ki ta
kona i
konakatta

masu
imai ta
imasen
imasen deita

kimasu
k i ma i ta
kimasen
kimasen deita

BUtUn bu aklamalardan sonra, T a b l o

3'te belirtilen
sekil ile Japonca baz kolay cUmleler y a p a b i l m e n i z gerekir.

30

3. Fiillerin SUreklilik

Kipi:

a) ekimi:
Buraya kadar belirtilen imdiki ve gemi zaman ekil
lerinden baka, Japonca'da
fiillerin bir de sreklilik
ifade
edensekilleri vardr. Ancak bu sekil, tek bir ekle deil, fiilin
te sekli ile iru <varolmak, bulunmak> fiili birlikte kullanlarak
elde edilir. Bu durumda iru fiili, yardmc fiil olarak kullanl
maktadr.
iru fiili, 2. grup fiillerden olup, miru fiili gibi
ekilerek, imdiki ve gecmis zamanlarda sreklilik
durumunu
belirtmek iin kullanlr.
Simdi kaku fiilini rnek
alarak
sreklilik ekillerini gsterelim:

dz konuma .

kibar konuma .

sim.z.olumlu:

kaite iru

kaite imasu

<yazyor>

ge.z.olumlu:

kaite ita

kaite imaita

<yazyordu>

sim. z.olumsuz: kaite inai

kaite imasen

<yazmyor>

ge. z.olumsuz: kaite inakatta

kai_t_ imasen dei ta <yazmyordu>

(Olumsuz eklin bir de kakanaide iru <yazmamakta

sekli olup, anlamca farkldr.)

direniyor>

b) Japonca SUreklilik Seklinin Belirttii Anlam:

Japonca sreklilik
sekli, anlamca Trke'deki
/-iyor/
sekline benzemekle birlikte, farkl olduu durumlar da grlr.
Japonca sreklilik seklinin balca iki anlam vardr:
1-

Yukardaki
rneklerde grld gibi,
eylem
devam
etmektedir. Tpk Trke'deki /-mektedir/, /-maktadr/
gibi:

Watai wa ima tegami o kaite: imau.

<Ben simdi mektup yazyorum (yazmaktayim).>

31

2- Eylem bitmi, ancak e t k i ya da sonucu devam e t m e k t e d i r :

jg #

HlXil*..t!

Mado ga a i t e jmau.
<Pencere ak duruyor. (Pencerenin ak
alma eyleminin b i r sonucudur. )>
7 7 / ? m

0 * ^

olmas,

gemiteki

'..?.s..}:..$.

Ahumetto wa Nihon e j_tjte__i mast,

<Ahmet (su anda) Japonya'da bulunuyor.(Ahmed'in Japonya'da
bulunuu, gemiteki gitmek eyleminin bir sonucudur. )>
Sreklilik kipinin, Trke'de olmayan 2. anlamna dikkat edilmesi
gerekir.

32

4. Emi r Kipi:
a) Kibar ve Nazik Emir Sekli (Rica):
Trke'de, "Git", "Gidin" ve "Gidiniz"
gibi
farkl
kibarlk derecesini gsteren deiik emir ekilleri olduu gibi,
Japonca'da da benzer bir durum vardr.
Japonca'da emir kipinin, genellikle, kibar ve
nazik
syleni sekli kullanlr. Bu sekil, aslnda emir deil, rica
belirtir. Emir kipinin baka syleni ekilleri ise, olduka kaba
ve sert olup, kullanl snrldr. Bu nedenle, kibar ve nazik
emir seklinden balamay uygun bulduk.
Emir kipinin kibar ve nazik seklini elde etmek iin,
ilgili fiilin te eklinin sonuna /kudasai/ eklemek yeterlidir.
Bunun Trke'deki karl /-(y)in/ veya /-(y)iniz/'dir.
tabete kudasai: <Yiyin (ltfen).>

b) Kibar Ancak Zorlayc Emir Sekli:

Daha zorlayc anlamda emir, masu seklindeki
fiilin
/-masu/ ksm atlp, yerine /-nasai/ getirilerek yaplr.
tabemasu

(masu s.)

tabenasai (zorlayc emir s.)

<Ye ( Yemelisin.)>

o) Kaba Emir Sekli:

Daha kaba ve buyurgan bir emir sekli vardr.
Syle elde edilir:
-Birinci grup fiillerde, szlUk 6eklinin
sesinin /e/'ye dntrlmesi gerekir:
kaku

(szlUk s.)

kake

(kaba emir s.) <Yaz!>

33

en

Bu gekilse,

sonundaki

/u/

-ikinci grup fiillerde, szlk seklinin sonundaki / u / sesini

/ o / yapmakla olur:
taberj

(szlk s. )

tabero_

(kaba emir s.) <Ye!>

-Dzensiz fiiller olan UcUncli grup

ekilleri ise, syle yaplmaktadr.
suru_

(szlk 5. )

i ro

(kaba emir s.) <Yap!>

kuru_

(szlk s.)

koi

(kaba emir s.) <Gel!>

fiillerin

kaba

emir

d) Kibar ve Nazik Emrin Olumsuzu:

Fiillerin olumsuz emir sekli, fiilin olumsuz te sekli
(sayfa 41de aklanacaktr) kullanlarak yaplr, nce olumsuz te
eklini syle elde ederiz:
tabenai

(nai sekli)

tabenaide (olumsuz te sekli)

Bir fiilin olumsuz te seklinin sonuna, olumlu
seklindeki gibi kudasai kelimesi getirilirse, o fiilin
ekilde sylenen olumsuz emir sekli elde edilmi olur.
tabenaide kudasai

emir
kibar

<(Ltfen) yemeyin.>

e) Kibar noak Zorlayc Emrin Olumsuzu:

Bir de, dorudan ve zorlayc emir sekPi vardr ki, bunun
olumsuz sekli yoktur. Bu olumsuz emrin yerine syle ekiller
kullanlabilir:

34

-te wa ikenai

(dz)

ya da
-te wa ikemasen (kibar)
Ancak, bu ifade, aslnda emir olmayp, eylemin yaplmas
nn doru olmadn veya yasaklandn belirten yardmc fiil
dir. Bunu sayfa 158de daha ayrntl bir ekilde greceksiniz.
tabete wa ikenai

(dz konuma sekli)

<Yemek yasak. Yemek doru deil.>

tabete wa ikemasen (kibar konuma sekli)

<Yemek yasak. Yemek doru deil.>
f) Kaba

Emrin Olumsuzu:

Fiillerin en sert ve zorlayc emir seklinin olumsuzunu

elde etmek kolaydr. Bunun iin bir fiilin szlk sekli sonuna
/-na/ eklemek yeterlidir.
taberu
Taberuna.

(szlk sekli)
<Yeme!>

Bu kural, daha nce

iin de geerlidir:

akladmz,

suru
Suruna.

(szlk sekli)
<Yapma!>

kuru
Kuruna.

(szlk sekli)
<Gelme!>

35

UUncil

grup

fiiller

g) F i i l l e r i n Emir e k i l l e r i

(zet):

Buraya kadar akladmz

emir
ekillerinin
a a d a k i tabloda toplu olarak g s t e r i l m i t i r :

ttimU,

TABLO 4
OLUMLU

i. grup fiil'

2. grup fiil ,

ka i te kudasa i

tabete kudasa i

kibar zorlayc

kakinasa i

tabenasa i

kaba zorlayc

kake

tabero

kibar

TABLO 5

OLUMSUZ

1. grup fiil

2. grup fiil

kakanaide kudasai

tabenaide kudasai

kibar zorlayc

(yok)

(yok)

kaba zorlayc

kakuna

taberuna

kibar

Ancak, yukarda akland gibi, zorlayc emir ekilleri

kullanld zaman, konuma konusuyla ilgili artlara yeterince
nem verilmesi gerekmektedir. Bu yzden, zellikle bu son iki
sekli, zorunlu kalmadka kullanmamanz gerekir.
nemli bir konuyu daha belirtelim: Japonca'da, Trke'deki
"Yesin", "Yazsn" gibi, esir
kipinin
nc
ahslarnn
karl yoktur.

5. istek Kipi:
a) stek Kipinin DUz Syleni Sekli:
Bir eylemin olmas istenirken ya da bir eylem nerilirken
istek kipi kullanlr, istek kipinin dz syleni sekli, fiil
lerin szlk ekillerinden elde edilir.
-Birinci
grup
fiillerin dUz istek sekli, szlk
sonundaki /-u/ yerine /-oo/ getirilerek yaplr:
kaku
kak
kakoo

(szlk sekli)
<yazmak>
(/-u/ eki atlyor)
(/-oo/ ekleniyor) <yazaym, yazalm>

35

seklinin

-kinci
grup fiillerde ise, szlk seklinin
yerine /-yoo/ eklenir.
taberu
tabe
tabeyoo
-nc

grup

sonundaki

/-TU/

(szlk sekli) <yemek>

(/-ru/ eki atlyor)
(/-yoo/ ekleniyor) <yiyeyim, yiyelim>

fiillerde ise durum yledir:

suru
kuru

iyoo
> koyoo

<yapaym, yapalm>
<geleyim, gelelim>

b) stek Kipinin Kibar Syleni Sekli:

stek kipinin kibar syleni sekli ise, fiillerin masu
seklinin sonundaki /-u/ yerine /-oo/ getirilerek yaplr. Bu
arada / s / sesi / s / olur. Yani, kibar istek seklini elde etmek
iin, masu seklinin sonundaki
/-masu/'y
/-maoo/
yapmak
yeterlidi r.
tabemasu
tabemaoo

(<yemek> fiilinin masu sekli)

(kibar istek sekli) <yiyeyim, yiyelim>

o) Japonoa stek Kipinin Kullanl:

Bilindii gibi Trke'de, nerilen eylemin sadece neren
kiice yaplmas durumunda ya da nerilen eylemin baka kiiyle
birlikte yaplmas istendiinde, istek kipinin deiik ekilleri
kullanlr: "yiyeyim", "yiyelim" vb. gibi. Japonca'da byle bir
ayrm yoktur, rnein, tabemaoo, her iki durumu da belirtir.
Ayrca, istek kipinin kibar syleni seklinin olumsuzu
yoktur; bunun yerine, dUz sekil iin no wa yameyoo, kibar sekil
iin ise no wa yamemaoo kelime grubu, fiilin szlk sekline
eklenir. Bu durumu Trke'ye aynen evirmek gerekirse, '...-meyi
brakalm (brakaym)" veya "...-mekten vazgeelim (vazgeeyim)"
gibi anlama geldiini syleyebiliriz. Bunu rneklerle grelim:
Tabako o suu no wa yameyoo.
(dtlz sekil)
Tabako o suu no wa yamemaoo.
(kibar sekil)
<Sigara imeyelim(imeyeyim), Sigara imeyi brakalm
(brakaym).>

37

F. F LLERN SORU SEKL

B i l i n d i i g i b i , Trke'de soru eki / m i / ' d i r . nl uyumuna

gre / m / , / m i / , /mu/, /m/ seklinde deien bu ek, sadece cmle
sonunda d e i l , cmlenin deiik unsurlarndan sonra da g e l e b i l i r .
Bunu b i r rnekle grelim:
1. Ali

Japonya'ya

gitti

2. Ali

Japonya'ya

3. Ali

mi Japonya'ya

mi?
gitti?
gitti?

Japonca'da soru eki k a ' d r : sadece cmle sonunda k u l l a n

l r . Bu nedenle, yukardaki U rnek cmlenin Japonca k a r l
tek o l u r . 2 ve 3 numaral rnek cmlelerin anlamlar, J a p o n c a ' d a
ancak vurguyla v e r i l e b i l i r :
7'Jli
0 * ~ f 4 L it fr .
Ari wa Nihon e ikimaita ka?
<Ali Japonya'ya g i t t i mi?>
Soru eki ka, f i i l olmayan yklemlerden sonra da g e l i p , onu
soru y a p a b i l i r :
Z <D fli t tiv t * .
Kono hana wa ki re i desu ka?
<Bu cicek gzel mi?>
Trke'de soru kelimeleri ("ne*, "kim", " n a s l " ,
"nere"
v b . ) i l e y a p l a n soru cmlelerine soru eki / m i / eklenmez.
Fakat
J a p o n c a ' d a , cmle i e r i s i n d e soru kelimesi bulunsa da bulunmasa
da, her soru cmlesinin sonuna ka konur. Bu bakmdan Japonca soru
c m l e l e r i n i n y a p l s , Trke'ninkinden ok daha b a s i t t i r .
Zilli, f T! *-*>.
Kore wa nan desu ka?
<Bu nedir?>
Yukarda gsterdiimiz rneklerden anlayacanz
Japonca imlada soru i a r e t i kullanlmaz: bir cmle i s t e r
olsun i s t e r olmasn, aynen (. ) i a r e t i y l e b i t e r .

38

gibi,
soru

G. ULALAR (GERUNDUMLAR)
Buraya kadar yaplan aklamalar, fiillerin cmle sonuna
gelen ekilleriyle ilgiliydi. imdi de cmle iinde kullanlan,
fiilden tremi kelime trlerinden, ulalar zerinde duracaz.
Trke'de kullanlan baz ula ekleri syle gsterebiliriz:
(D

-(v)ip'

yiyip, gidip, yazp vb.

(2)

-(y)erek:

yiyerek, giderek, yazarak vb.

(3)

-(y)e...-(y)e:

seve seve, gide gide, yaza yaza vb.

(4)

-se:
yese, gitse, yazsa vb. (Aslnda art eki
olmakla birlikte, fonksiyonu ulacnkine benzemektedir.)

Trke'deki ulalara benzer ekiller Japonca'da da vardr.

Aada onlar tek tek grelim:

1. /-(Y)i p/ Ulacn Karl Olan Japonca Ula Sekli (Te Sekli):

Trke'de /-(y)ip/ ekiyle kurulmu balama ulacnn Japonca'daki karl, fiilin te seklidir:
kaijtj <yazp>

(kaku fiilinin te sekli)

tabete <yiyip>

(taberu fiilinin te sekli)

i tte

<gidip>

(iku fiilinin te sekli)

Bu sekil, Trke'deki /-(y)ip/ ekinin karl olmakla

birlikte, deiik fonksiyonlar da olduundan,
biraz
daha
aklamakta yarar gryoruz. Bu seklin balca U kullanl
sekli vardr:

39

a- i k i eylemi b i r b i r i n e balamada k u l l a n l r . G e n e l l i k l e ,
" . . . s o i t e . . . " <. . . ve sonra . . . > s e k l i n e c e v r i l e b i l i

Watai wa hon o .kat.t e kaerimaita.

<Ben k i t a p a l p (eve) dndm.> .
= % (i #
W^t
Ltz.
f.t.X
y * L *=
Watai wa hon o kaimaita. S o i t e kaerimai t a .
<Ben k i t a p aldm ye (eve) dndUm.>

&mts ^ iSiz yi2.1. * > I ^ t .

Satoo-san wa mise ni itte pan o kaimasu.
<Sayn Satoo, dllkkana gidip ekmek alr.>
= & & 2 A !i i : f * * 1". t.LjC /< > S R v> * f .
Satoo-san wa mise ni ikimasu. Soite p a n 0 kaimasu.
<Sayn Satoo, dkkana gider, ye ekmek alr.>

b- iki eylemin ayn anda meydana geldiini gsterir.

% ( * S: &A.."? & * L * f .
ttatasi wa hon o ynde benkyoo o imasu.
<Ben kitap okuyarak (ders) alyorum.>
A * ( JS.*..2.JC t t ' t .
Hito-bito wa damat.t e sunatte imasu.
<Insanlar susarak (sessizce) oturuyor.>

c- Ula, neden-sonu
gsterir:

ilikisi belirten cUmlede, nedeni

tt * # *..2..r frtf* -r K .
S i goto ga atte jkemasen.
<Isim olduu iin gidemem.>

Kaze o hiite benkyoo dekimasen de i ta.

<Souk aldm iin ders alamadm.>

40

2. Te Seklinin Olumsuzu:
Fiillerin belirttiimiz bu te seklinin iki ayr olumsuz
sekli vardr. Bunlardan ilki, fiilin, daha nce emir kipinin
kibar syleni
sekliyle
ilgili blUmde belirttiimiz,
nai
sekline, / d e / eklenerek elde edilen ekildir:

nai sekli

1. olumsuz te ekli

kakana i

kakana ide

<yaznayp, yazmadan>

tabenai

tabenai de

<yeceyip, yemeden>

ikanai

ikana ide

<giteyip, gitmeden>

Te seklinin bir olumsuzu daha vardr. Bu sekil ise, fiilin

nal seklindeki /-nai/ yerine /-nakute/ getirilerek yaplr:

nal ekli

2. olumsuz te sekli

kakana i

kakanakute

<yazzayp, yazmadan>

tabenai

tabenakute

<yeneyip, yemeden>

ikana i

ikanakute

<gitmeyip, gitmeden>

Bu iki olumsuz
belirtmede kullanlr:

te

seklinden

g r < , .^.&i.l.?:. * * L f~
Hiru-gohan o tabenaide kimaita.
<le yemeini yemeden geldim.>

ikincisi,

(1

genelde

neden

olumsuz t e sekli)

3 * * .VJL'sLJ * tf L ^ "C + .
(2. olumsuz te sekli)
Tomodai g inakute sabisi i desu.
<Arkadas olmad iin yalnzlk hissediyorum:
Arkadam (yanmda) olmad iin yalnzm.>

3. /-(Y)erek/ Ulacnn Karl Olan Japonca Ula Sekli:

Trke'de /-(y)erek/ ekiyle kurulmu durum ulacnn Japonca'daki kargl, fiilin masu seklinden /-masu/ eki atlp,
yerine /-nagara/ ekinin konulmasyla elde edilir. Bu yntemi
Syle gsterebiliriz:

1. Masu sekli alnr:

tabemasu

2. Bundan /masu/ kaldrlr: tabe

3. Sonuna /nagara/ eklenir:

tabenagara

mas u ekli

nagara e k l i

tab emasu

tabenagara

<yiyerek>

kak imasu

kakinagara

<yazarak>

ikinagara

<giderek>

ik i masu

Simdi nagara u l a c n i k i rnek ctlalede grelim:

S, tt 5 V * J L * *L& 8 L t .
Watai wa r a c i o ( r a d i o ) o kiik..|nagara b e n k y o o - i m a s u .
<Ben radyo d i n l e y e r e k ders al iiyorum. >
fe & t $L*JL#.J?.
S L H i 7 .
O-a o noninagara hanaimaoo.
<Cay ierek konusal im.>
Bu ulacn olumsuz sekli yoktur
diyebiliriz.
Tabii,
kakanai-nagara, tabenai-nagara gibi olumsuz ekilleri zaman zaman
kullanlmaktadr. Ancak bunlar, anlam bakmndan nagara ulacnn
olumsuzu deildir, rnein, kakanai-nagara, "yazmyorsa da" veya
"yazmamasna ramen" gibi anlam tar. Bu da, daha ok yaz
dilinde kullanlan bir ifade eklidir.

42

4. / - ( Y ) e

...

- ( y ) e / U l a c n n K a r l Olan Japonca Ula S e k l i :

Masu s e k l i n d e k i f i i l i n /-masu/ eki a t l r : f i i l i n

geriye
kalan blUmu", T r k e ' d e k i g i b i , pes pee iki kez t e k r a r l a m a k
suretiyle elde e d i l i r :

1. Masu s e k l i a l n r :

tabemasu

2. Bundan masu k a l d r l r :

tabe

3.

tabe tabe

i k i kez t e k r a r l a n r :

masu e k l i

ula sekli

tabemasu

tabe tabe

<yiye yiye>

kakimasu

kak i kak i

<yaza yaza>

nakimasu

nak i nak i

<alaya alaya>

rnek:
& S! / , ( -iu f; vv f ^ ffi x fr * U fc.
G o t o o - s a n w a m o n k u o i i i i dete ikimaita.
< S a y n G o t o o , ikayet ede edeCsyleye syleye) kp

gitti.>

A n c a k bu k u r a l , bUtUn fiiller iin geerli

d e i l d i r . Bu
kurala u y a n f i i l l e r i n says snrl olup, hemen hemen tUmtl,
deyim o l a r a k k u l l a n l r ve olumsuz sekli yoktur.

43

5. Fiillerin art ekilleri:

Japonca'da art bildiren U sekil vardr.
a) Birinci art Sekli (Eba S e k i l ) :
Bu sekil, Trke'deki
dilek-sart seklinin veya
art
birleik geni zaman seklinin karldr.
Fiilin
szlUk
seklinin sonundaki / - u / atlarak, yerine /-eba/ ekinin getiril
mesiyle elde edilir:

1. SzlUk sekli alnr:

kaku

2. Bundan / u / kaldrlr:

kak

3. Sonuna /eba/ eklenir:

kakeba

szlUk

ekli

kaki[
taber

1. art sekli (eba ekli)

kakeba
tabereba

iku

ikeba

<yazsa, yazarsa>
<yese, yerse>
<gitse, giderse>

(Japonca fiillerde ahs belirtilmedii iin, Trke'deki

/yazsam/, /yazsan/, /yazsanz/ vb. gibi ekimleri yoktur.)

Birinci art seklinin olumsuzu, nai seklindeki fiilin

sonunda bulunan / - n a i / atlarak, yerine /-nakereba/ konulmasyla
yaplr:

1. Nai sekli alnr:

kakana i

2. Bundan / n a i / kaldrlr:

kaka

3. Sonuna /nakereba/ eklenir: kakanakereba

44

nai

ekli

1. art seklinin olumsuzu

kakana i

kakanakereba

<yazmasa, yazmazsa>

tabenai

tabenakereba

<yemese, yemezse>

ikana i

ikanakereba

<gitmese, gitmezse>

rnek:
4 o -t < ftj.& K i : t .
Massugu ikeba eki ni demasu.
<Dosdogru giderseniz istasyona karsnz.>

/< * # r < 3fc*.M ^ ^ r- -r *J.

Basu ga sugu kureba i i no desu ga.
<OtobUs hemen gelse iyi olur ama...>
S # P*Lf & fi # * -r A .
Ame ga hureba vratai wa i k i m a s e n .
<Yamur .y.aarj8 ben gitmem (gitmeyeceim) .>

BS # B..^J*M.*}Mfi* * "**
Ame gafeuran5ke.rjs.bai k ima su.
<Yamur yamazsa giderim (gideceim).>

* H..$..*..#..tL

fc*'J*t^.

Hon o yomanakereba wakarimasen.

<Kitab (Kitap) okumazsanz anlamazsnz.>

b) kinci art Sekli (Nara ekli):

Bu sekil de, Trke'deki dilek-art eklinin veya art
birleik geni zaman seklinin karldr denebilirse
de,
bunda Trke'deki birleik geni zamann tad anlam daha
kuvvetlidir. SzlUk sekline /-nara/ ya da /-naraba/ eklenerek
elde edilir:

45

szlk ekli

2. art ekli

kaku

kakunara(ba)

taberu

taberunara(ba)

iku

ikunara(ba)

Bunun
olumsuz
sekli,
nai
/-naraba/ eklenerek elde edilir:

nai ekli

<yazarsa>
<yerse>
<giderse>

eklindeki

fiilin

sonuna

2. art seklinin olumsuzu

kakana i

kakana i nara(ba)

<yazmazsa>

tabena i

tabenai nara(ba)

<yemezse>

ikana i

ikanai nara(ba)

<gitmezse>

ikinci art eklinin birinciden ayrlan yn ise, bunun

konuan tarafn niyetini belirten yUklem ile kullanlmasdr.
Aada gsterilen iki cUmledeki yklemleri (ikimasen <gitmem> ve
narimasu <olur>) mukayese ediniz:

s?#

B&.Jkl&.l

&< fT#-y:x..

[doru]

Ame ga Mr.M.Mr? (.!?.?) atai wa ikimasen.

<Yamur yaarsa o e n gitmem (gitmeyeceim) .>
&*s . M 1 M . * <
fty*t".
Ame ga hjuruLSiraj^iJi samuku narimasu.
<Yamur yaarsa Soguit olur.>

[yanl]

Birinci cUmlede, nara eklindeki art

ulac,
niyet
gsteren yklemle birlikte kullanld iin, bu cmle dorudur.
Ancak, ikinci cUmlede grld gibi, ayn art ulac, eer niyet
gstermeyen yklemle birlikte kullanlrsa, o cmle
yanl
saylr, ite, bu tr yUklem bulunan cmlelerde, birinci art
ulacnn kullanlmas gerekmektedir:
S **
Sk.!* * <
*.>**.
Ame ga hureba samuku narimasu.
<Yamur yaarsa souk olur.>

46

[doru]

o) UUncU art Sekli (Tara Sekli):

Trke'deki "-mis olursa"'ya benzer bir anlam tar. Te
seklindeki fiilden gemi zamann dz konuma sekli elde edilip,
bunun sonuna /-ra/ eki eklenir:

1. Te sekli alnr:

ka i te

2. DUz gemi z. s. yaplr:

kai ta

3. Buna /ra/ eklenir:

kai tara

te ekli
kaile.
tabe^e

dz ge, z. ekli

3. art ekli

kai_ta_

kai tara

tabeta

tabetara

i tte

i tta

<yazms olursa>
<yemi olursa>

i ttara

<gitmis olursa>

rnek:
:ffltt?i *t*?...2A.. * * H i .
Kono i goto ga .owa.ttara y a s u m j m a 0 0
<Bu is bitince (bitmi olursa) dinlenelim.>
A B# t: ,fc..2.... S z L x < ti S t>.
Ha i-ci ni nattara okoite kudasa i .
<Saat sekiz olunca (olmu olursa) uyandrn.>
Bunun olumsuz sekli ise, fiilin gemi zamann
/-ra/ eklenerek yaplr:

1. Nai sekli:

kakana i

2. DUz ge. z. olumsuz s. : kakanaktta

3. Buna /ra/ eklenir:

kakanakattara

47

olumsuzuna

H. ORTALAR (PARTSPLER: SIFAT-FLLER)

TUrke'de
ortalar,
fiillerin
sfat
fonksiyonuyla
kullanlan, fakat fiilin zaman ve eylem kavramlarn da tayan
ekillerdir. Fiil
kklerine
/-(y)en/,
/-dik/,
/-er
(-ir,
- r ) / , /-mis/, /-(y)eoek/ gibi ekleri getirilerek
elde edilir.
Ortalar, normal sfatlar gibi,
cmleler
ierisinde
isim
fonksiyonu da alrlar.
Japonca'da, Trke'den ok farkl olarak, orta iin zel
sekil yoktur. Yukarda, E ksmnn ikinci
maddesinde akla
dmz, fiilin imdiki ve gemi zaman ekilleri (olumlu,
olumsuz ekilleri ve sUreklilik kipi dahil olmak zere), orta
olarak ta kullanlrlar. Genelde bunlarn dz konuma ekilleri
orta olur. Kibar konuma ekilleri ise, sadece ok kibar ve
nazik konumalarda kullanlr.
TUrke'de, "yazan kii", "yazd kitap" rneklerinde
oidugu gibi, /-(y)en/ ve /-dik/ ekleriyle
kurulmu
ortalar,
ayr ayr fonksiyonlar stlenirler. Ancak, Japonca'da bu ayrm
yoktur. Her iki durumda da fiilin imdiki ve gemi zaman
ekilleri aynen kullanlr:

taberu kodomo

<yiyen ocuk>

*.^..4..y ^ &
tabenai

kodomo

<yemeyen ocuk>

tabeta kodomo

<yemi ocuk>

.*..:! *#:..:?.... - ?
tabenakatta kodomo

<yememi ocuk>

MM. *
yomu hon
<pkudu,gu (okumak; ta old.ugu, okuyaca) ki tap>

.8L*J?..i *
yomana! hon

<okumad (okumamakt a .pjLdugu.,__^okumayaca) kitap>

48

$$ A, f ^
yonda

hon

<okudugu (okumu olduu)

kitap>

. *j5f*!2Jfc *
yomanakatta hon
<okumad. 1 _.(o kumam. ...o .1 d ugu) k i ta p>

( F i i l l e r i n ekiminde a h s e k l e r i olmadndan,
Trke'deki
/okuduum/, / o k u d u u n / , /okuduu/ r n e k l e r i n d e grUlen ahs
ayrm, J a p o n c a ' d a y o k t u r . Baka bir d e y i l e , yukarda "okuduu"
olarak
tercme
ettiimiz
ekiller,
"okuduum",
"okuduun",
"okuduumuz", "okuduunuz", "okuduklar" a n l a m l a r n da t a y a
bilir. )
Trke'de
ortalar
cUmle i e r i s i n d e
isim olarak da
k u l l a n l a b i l i r . Ancak, Japonca o r t a l a r n byle
kullanl
yoktur. Benzer durumlarda, o r t a l a r n sonuna mutlaka h i t o <kisi>
veya koto <sey> k e l i m e s i konmas g e r e k i r :
8 ti
A
yomu h i t o
<okuyan ( k i i ) >
7 -C -> x i* # fc Wt A, Z. t
A ie ga hon o yonda koto
<Aye'nin k i t a p okuduu (okumu olmas)>

Yukardaki aklamay s y l e z e t l e y e b i l i r i z :
Japonca'da
orta i i n f i i l i n zel s e k l i yoktur ve imdiki ve gemi zamann
dllz konuma e k i l l e r i o r t a fonksiyonunu da s t l e n i r l e r .

49

A- .

S I FATLAR

A. TRKE VE JAPONCA SIFATLAR

1 . Benzer Nokta I ar:
Bir nceki blmde akladmz fiiller gibi, sfatlar da
Japonca bir cmlede yUklem (predikat) olarak kullanlabilen
nemli unsurlardandr.
Normalde
fiiller
cmledeki
eylemi
belirtirken, sfatlar durum belirtirler. Benzer durum, Trke'de
de grlr, rnein, "istanbul gzel." cmlesinde "gzel" sfat,
yUklem olarak kullanlp znesi olan "istanbul'un bir
durumunu
anlatyor.
Sfatlarn bir baka nemli fonksiyonu
da, kendisinden
sonra gelen isimleri nitelemektir. Bu zellik de, Trke sfat
larda grlr, rnein, "gzel istanbul" ifadesinde "gzel"
sfat, kendisinden sonra gelen "istanbul'u nitelemektedir.
Dier bir deile, sfatlarn fonksiyonu acsndan Trke
ve Japonca birbirlerine benzemektedirler.

2. Farkl zel Iikler:

Ancak, Trke ve Japonca
vardr, O da, Japonca sfatlarn
gre ekilmesidir:

sfatlarn arasnda bir fark

cmle ierisindeki fonksiyona

.). S
A t u i hi
<sak gn>
4f 0 l # V% .
Kyoo wa a t u i<Bugn scak.>

(tamamlayc)

(yUklem; imdiki zaman)

t1 B * l.*L?....
Kinoo mo atsukatta.
<Dn de scakt.>

(yUklem; gemi zaman)

m a 6 #_< tz i .
Aita mo a t u k u n a r u . ("olmak" f i i l i n i n
<Yarn da s c a k o l a c a k . >

50

nesnesi)

Yukardaki
Japonca'da
ekillerde

rneklerde ( a t s u i , a t s u k a t t a , atsuku) grld

gibi,
sfatlar,
cmledeki
fonksiyonlarna
gre
deiik
kullanlrlar.

B. JAPONCA SIFATLARIN EKME GRE K AYRI T P

(I-SIFATLAR VE NA-SIFATLAR)
Japonca'da s f a t l a r

ekime g r e i k i

1- i s i m l e r i t a m l a r k e n / i / i l e b i t e n
atsul
<scak>
ataraiX
<yeni>
takai
<yksek>
2- i s i m l e r i talarken / n a / i l e b i t e n
kirei^a
<gllzel>
genkijia
<shhatli>
kantanna
<kolay, b a s i t >

gruba

ayrlabilirler:

sfatlar:

sfatlar;

B i r i n c i g r u p s f a t l a r , i-sfatlar
ve i k i n c i g r u p
sfatlar
7ia.-sifa.tlar
o l a r a k a d l a n d r l r l a r . Bu i k i t r
sfat,
hem
isim
t a n l a d k l a r ( n i t e l e d i k l e r i ) zaman, hem de o l u m l u
veya
olumsuz
durum b e l i r t e n yklem o l a r a k k u l l a n l d k l a r
zaman,
birbirle
rinden f a r k l
ekim e k i l l e r i
gsterirler.
Ancak,
anlamca
a r a l a r n d a k e s i n b i r ayrm y o k t u r .
Japonca'nn
tarihsel
geliimi
asndan
bu
iki
tr
sfatlar
ele
alndnda,
/i/
ile
biten
sfatlarn
ounun
Japonca k k e n l i kelimelerden, / n a / i l e b i t e n
sfatlarn
ounun
i s e , yabanc kkenli kelimelerden t r e t i l d i i g r l r .
Gnmzde
de, r n e i n , i n g i l i z c e k e l i m e l e r i n sonuna / n a /
ekleyerek,
yeni
sfatlar tketilmektedir:

elegant

x u i5 > V tt
> ereganto-na
<zarif>

soft

J 7 Vtt
sohuto-na
<yumusak>

Buna karlk, / i / ile biten yeni sfat

yoktur.

51

hemen

hemen

hi

C. SIFAT EKMLERNN TEMEL EKLLER

Bir nceki blUmde, fiil ekimlerini drt temel sekle,
yani szllik sekli, nal sekli, masu sekli ve te sekline dayanarak
akladk.
Sfatlarn ekimlerini anlatmak iin de, sfatn temel
ekillerine dayanmak gerekir:
1- 1-sfatn temel ekilleri:
kk:

/ i / ile biten ekilden /i/'yi kaldrlp elde

edilen sekil

i sekli;

i-sfatn / i / ile biten sekli (buraya kadar

gsterilen sekil)

ku sekli; i-sfatn kkUne

seki 1

/ku/

eklenerek

elde

edilen

2- Na-sfatn temel ekilleri:

kk;

/na/ ile biten ekilden /na/'y kaldrlp elde

edilen sekil

na sekli;

na-sfatn /na/ ile biten sekli (buraya kadar

gsterilen sekil)

ni sekli; na-sfatn kkUne

sekil

/ni/

eklenerek elde

da sekli; na-sfatn kkUne bildirme edat /da/

6.blllm) eklenerek elde edilen sekil

edilen

(bk.

de sekli; na-sfatn kkUne bildirme edatnn bag sekli

olan /de/ (bk. 6.blUm) eklenerek elde edilen
sekil
imdi birka rnek grelim:

52

i-sfat
kk:
takai sekli: taka-i
ku sekli: taka-ku

<yliksek, pahal>

na-sfat
kk:
na sekli
ni sekli
da sekli
de sekli

izuka<sessi;
izuka-na
izuka-ni
izuka da
izuka de

sakin>

Na-sfatn sadece da ve de ekilleri,

kkten
ayr
yazlmaktadr. Bunun nedeni, buradaki /da/ ve /de/'nin bildirme
edat olmalardr. BUtUn edatlar bamsz bir kelime gibi
gsteraeye karar verdik, ancak fonksiyon asndan
eklerle
edatlar arasnda pek bliyUk fark yoktur.
Szlklerde, i-sfatlar i ekilleriyle, na-sfatlar ise
kkleriyle gsterilirler.

D. I-SIFATLAR
1. I-Sfatlarn Dz Konuma Sek I inde YUklem Olarak Kul lan I
a) imdiki Zamann Ol umlu Dz Konuna ekli:
I-sfatlarn bir temel sekli, sonu / i / ile biten i sekli'dir. -sfatlar inin i sekli, yklem olarak imdiki zamann olumlu
dUz konuma seklinde kullanlr.

1-sfatn i sekli = i-sfatn imdiki zaman

olumlu dz sekli:
taka i

<yUksek>

53

b) imdiki Zamann Olumsuz DUz Konuma ekli:

Bunun olumsuzunu elde etmek iin, i-sfatlarn ku sekline,
fiillerin olumsuzunu yapmakta kullanlan /-nai/ ekinin getiril
mesi gerekir:

1. I-sfatn ku sekli:

takaku

2. Buna /-nai/ eklenir:

takakunai

<yUksek deil>

Simdi, 1-sfatn olumlu ve olumsuz dz

alan birka rnek cmle grelim:

z co * (i

ekillerini

iine

fi.i,._L.3,\.

Kono hon wa omoiro-i.

<Bu kitap ilgi ekici.>
0 # X (i </*>> (i M) .
Nihon de wa kudamono wa taka-i.
<Japonya'da meyva pahal.>

ft jfi <n tkm ti Sbtv

&3...k3.S..*J

Saikn no eiga wa amari omoiro-ku-nai.

<Son zamanlardaki filmler pek ilgi ekici ...deil. >
x ;U T ^ - v f h S t '
6..1.&..* Eruma-daa wa sore hodo taka-ku-nai.
<Elma Da o kadar yksek deil.>

c) Gemi Zamann Olumlu DUz Konuma Sekli:

Gemi zamann olumlu dz konuma seklinde kullanlan
i-sfatlar elde etmek iin, o sfatn kkUne /-katta/ eki
getirilir:

1. I-sfatn kkU:

taka

2. Buna / - k a t t a / e k l e n i r : takakatta

54

<ytiksekti>

d) Gemi Zamann Olumsuz DUz Konuma Sekli:

Benzer ekilde kullanlan i-sfatlann olumsuzu da, sfa
tn ku sekline /-nakatta/ eklenerek yaplr:

1. -sfatn ku sekli:

takaku

2. Buna /-nakatta/ eklenir: takakunakatta

<yUksek degildi>

rnekleri:
4 4f CO

4r it

fr

fc

S*..2..fe

Kotoi no huyu wa kanar i a m u - k a t t a .

<Bu sene k s olduka s o u k t u . >

* (D n

%%

#*!..:?....

Sono tok i watai mo waka-katta.

<0 zaman(lar) ben de gentim.>

s # n t* r << t/ c ^ t

t z L t> l_k<..*.*; .?...

Nihon-go wa Aie ni t o t t e sukoi mo muzukai-ku-nakatta.

<Japonca, Aye i i n h i zor d e i l d i . >
i O r> % it
T- V fcf # m. it
S.t!...L o..l.fc.#..2..
Kinoo mi ta terebi-bangumi wa omoiro-ku-nakat ta .
<DUn s e y r e t t i i m t e l e v i z y o n program i l g i ekici d e i l d i . >

55

2. I-Sfatlarn Kibar YUkI em Olarak Kullanl:

a) imdiki Zamann Olumlu Kibar Konuma Sekli:
Sayfa 28de belirtildii gibi, fiillerin kibar konusmalard
kullanlan seklini elde etmek iin /-masu/ eki kullanlyordu
Sfatlarn ve ileride aklanacak olan isimlerin kibar ekilleri
ni elde etmek iin ise, /desu/ kullanlr. Bu /desu/, bildirm
edatnn kibar konuma seklidir, ve onun iin, biz nllne getiri
len kelimelerle bitiik yazmyoruz. Fakat fonksiyon asndar
baka eklerle pek fark yoktur. (Bildirme edat, 6. blmde
aklanacaktr.)
I seklindeki i-sfatlarn
sonuna /desu/ bildirme edat
eklenerek, imdiki zamann kibar konumada kullanlan olumlu
ekli elde edilir.

1.

I-sfat in i seki i:

2.

Sonuna /desu/ eklenir: taka-i desu

taka-i

<yUksek>
<yksektir>

b) imdiki Zamann Olumsuz Kibar Konuma Sekli:

Benzer durumda kullanlan i-sfatlarn iki
vardr. tiki, aru fiilinin olumsuz seklinden
yap lir:

ayr olumsuzu
yararlanlarak

1. I-sfatn ku sekli:

taka-ku

2. Sonuna aru fiilinin

taka-ku ari-masen
<yksek degildir>

olumsuzu getirilir:

kincisi de, i-sfatn imdiki zaman dliz

/desu/ eklenerek elde edilir:

olumsuz

1. I-sfatn dz olumsuz selki: taka-ku-nai

2. Sonuna /desu/ eklenir:

56

taka-ku-nai desu
<yksek deildir>

sekline

Her iki sekil eit oranda kullanlmakla birlikte,

sekil tercih edilir.

birinci

o) Gemi Zamann Kibar Konuma Sekli:

Ayn tip sfatlarn kibar konuma ekillerinde kullanlan
gemi zamann elde etmek iin, gemi zamann dz konuma
seklinin sonuna /desu/ getirmek gerekir. Bu kural, hem olumlu,
hem olumsuz ekiller iin geerlidir.

1. Gemi zamann dz olumlusu: taka-katta

<yUksekti>

2. Sonuna / d e s u / e k l e n i r :

t a k a - k a t t a desu
<yUksekti (kibar)>

1. Gemi zamann dUz olumsuzu: taka-ku-nakatta

<yUksek degildi>
2. Sonuna /desu/ eklenir:

taka-ku-nakatta desu
<yUksek deildi (kibar)>

Ayrca, kibar konuma seklinde kullanlan gemi zamann

olumsuzu, aru fiilinin olumsuz seklinden yararlanlarak
da
yaplabilir:

1. imdiki zamann kibar olumsuzu:

taka-ku ari-masen <yksek degildir>
2. Sonuna /desu/'nun gemi zaman sekli /deita/ eklenir:
taka-ku ari-masen deita <yksek degi di (kibar)>

3. S-S i tatlarn simleri Tamlamada Kullanl:

DUz konuma seklinde yklem olarak kullanlan
i-sfatlarn
drt sekli,(taka-i, taka-ku-nai, taka-katta, taka-ku-nakatta gibi
ekilleri) isimleri tamlarken de kullanlr:

57

<$.I N . *

taka-i ki
<yUkek (bir) aac>

?.!...!.~Ky.~n.?... ryoori
<lezzeti i olmayan (bir) yemek>

muzuka. i -ka 11 a iken

<zqr geen (bir) snav>
* * y
.^..!l.k..<...^..*..?.Si fl
ama r i hageIrk u-nak a 11 a a r a i
<pek iddeti i ..gemeyen (bir) frtna>

58

E.

NA-SIFATLAR

1.

Na-Sfatlarn DUz Konuma Seklinde Yklem Olarak

Kul lan I slar :
a) imdiki Zamann DUz Olumlu Sekli:

Na-sfatlarn temel ekillerinden olan da sekli, yani

kknden sonra bildirme edat /da/ getirmekle elde edilen sekli,
imdiki zamann dUz olumlu sekli olarak kullanlr.
Bunu,
izuka-na (8I;6 4 &) <sessiz, sakin> sfat ile grelim:

W> i .
Sizuka da. (Da sekli, imdiki zaman dliz olumlu sekli olarak
<Sessiz.>
kullanlr.)

b) imdiki Zamann DUz Olumsuz ekli:

DUz konuma seklinde yklem olarak kullanlan bir
nasfatn imdiki zamannn olumsuzunu yapmak iin, o sfatn de
seklinin sonuna /-nai/ eklenir. Byle durumlarda, sfatn de
sekli ile /-nai/'nin arasna zaman zaman wa edat (bk. 6. blUa
sayfa 73) da konur ve anlamca bir deiiklik olmaz:.

1. Na-sfatn de sekli:

sizuka de

2. Sonuna /nai/ eklenir: sizuka de-nai

<sessiz degil>

3. Bazan /de/ ve /nai/ arasna

/wa/ konur:

sizuka de-wa-nai <sessiz degil>

Konuma dilinde, sizuka de-wa-nai seklindeki /de-wa/ ksm

birleerek, /ca/ veya /caa/ olarak deiip, izuka-ca-nai
veya
sizuka caa-nai seklini alabilir.

o) Geomis Zamann DUz Olumlu ve Olumsuz ekilleri:

imdiki zamann dUz ekillerinde kullanlan /da/ ve /-nai/
ekleri yerine /datta/ ve /nakatta/ getirilirse, geomis zamann
dUz konuma seklinde kullanlan olumlu ve olumsuz ekilleri elde
edilir:

59

1. imdiki z. dUz olumlu 5.:

izuka da
<sessiz>

2. /-da/ yerine /-datta/ getirilir: izuka datta

<sess i zdi>

1. imdiki z. dUz olumsuz 5.:

izuka de-nai
<sesssiz deil>

2. / - n a i / yerine /-nakatta/
getirilir:

izuka de-nakatta
<sesssiz degildi>

Baka gecmis z. dliz olumsuz ekilleri:

izuka de-wa-nakatta
izuka ca-nakatta
izuka caa-nakatta
/Datta/, / d a / bildirme edatnn, / n a k a t t a /
gecmis zaman seklidir, (bk. sayfa 73: sayfa 82)

ise

/nai/'nin

2. Na-Sfatlarin Kibar Konuma Seklinde YUklem Olarak

Kul lan I :
a) Sindik! Zaman ekilleri:
Da seklindeki na-sfatlarn /da/ bildirme
kibar konuma sekli elan /desu/ konursa, imdiki
olumlu sekli elde edilir:

1. Da sekli:

edat
yerine,
zamann
kibar

izuka da

2. / d a / yerine /desu/ konur: izuka desu

<sessizdir>

I-sfatlarda olduu gibi, na-sfatlarn da kibar

konuma
seklinde kullanlan imdiki zamann olumsuzunu yapmann iki yolu
vardr. Bunlardan biri, aru fiilinin olumsuz seklinden
yararlan
maktr :

60

1. Na-sfatn de sekli:

S i zuka de

2. Sonuna /wa/ eklenir:

izuka de-wa

3. /wa/'dan sonra aru fiilinin olumsuz

sekli /arimasen/ eklenir: izuka de-wa-arimasen
<sessiz deildir>
Baka kibar olumsuz ekilleri: izuka ca-arimasen
izuka caa-arimasen
Dieri ise, imdiki zamann dliz
/desu/ getirilerek yaplr:

1. Na-sfatm de sekli:

olumsuz

seklinin

sonuna

izuka de

2. Sonuna /nai/ eklenip

dUz olumsuzu yaplr:

izuka de-nai
<sessiz degil>

3. /nai/'den sonra /desu/

ekleni r:

izuka de-nai desu

<sessiz degildir>

imdiki zamann baka kibar olumsuz ekilleri:

izuka de-wa-arimasen
izuka ca-arimasen
izuka caa-arimasen

b) Geomis Zaman ekilleri:

imdiki zamann olumlu seklinde kullanlan desu bildirme
edat, gemi zaman sekli olan /deita/ olarak deitirilirse,
gecmis zamann olumlu sekli elde edilir:

1. imdiki z. kibar olumlu ekli: izuka desu

2. /desu/ yerine /deita/ konur:

izuka deita
<sessizdi>

imdiki zamann olumsuz seklinde olduu gibi, gecmis

zamann olumsuzu da iki ekilde yaplabilir. Bunlardan birinde,

61

aru f i i l i n i n olumsuzu olan /arimasen/ s e k l i n e / d e i t a /

eklenir:
Dieri i s e , gecmis zamann dliz olumsuz seklinden sonra
desu
eklenerek y a p l r :

1. imdiki z . k i b a r olumsuz: $izuka de-wa-arimasen

2. Sonuna / d e i t a / e k l e n i r : izuka de-wa-arimasen d e i t a
<sessiz d e i l d i >
Gecmis zamann baka kibar olumsuz e k i l l e r i :
izuka ca-arimasen d e i t a
izuka caa-arimasen d e i t a

3. Na-Sfatlarn

sim Nitelemede K u l l a n l :

H a t r l a n a c a g i b i , i - s f a t l a r n dz konuma e k i l l e r i ,
hi b i r d e i i k l i e uramadan, isimlerin nitelenmesinde de k u l l a
n l a b i l i y o r d u . Bu k u r a l , n a - s f a t l a r iin de g e e r l i d i r .
Ancak,
b i r i s t i s n a v a r d r . imdiki zamann dUz olumlu s e k l i olan da
s e k l i ( r n e k : i z u k a - d a ) , isimlerin nitelenmesinde k u l l a n l m a z . Su
durumda, da s e k l i y e r i n e na sekli (rnek: izuka-na) k u l l a n l r :

...l.z.y.K?.~n.a. y o r u
<sesiz (bir) gece>

K.i nben de-wa-na i gakuse i

< a l k a n olmayan renci>

(kinben-na <alkan>)

JLMUULS

(taikutsu-na <skc>)

iai

<sk geen ma>

MUd_.d_e^a-nakatt doryoku
<bo s a. jgitmemis a ba>

(muda-na: <ise yaramayan,

boa giden>)

52

F. I-SIFATLAR VE NA-SIFATLARIN EKM EKLLER (ZET)

I - s f a t l a r ve n a - s f a t l a r n e k i m l e r i y l e i l g i l i
l a r n tamam, a a d a k i t a b l o d a g s t e r i l m i t i r :

Na-Sfat

I-Sfat
TEMEL EKLLER

taka-i
taka-ku

aklama

izuka-na
izuka-ni
izuka da
izuka de

DUZ KONUMA .
imdiki z. olumlu

-da

imdiki z. olumsuz

-ku nai

-de(wa)nai

gemi z. olumlu

-katta

-datta

gemi z. olumsuz

-ku nakatta

-de(wa)nakatta

imdiki z. olumlu

-i desu

-desu

imdiki z. olumsuz

-ku-nai desu
-ku-ar imasen

-de-wa-nai desu
-de-wa-ar imasen

gemi z. olumlu

-katta desu

-de i ta

gemi z. olumsuz

-ku-nakatta desu
-ku-arimasen desita

-de-wa-nakatta desu
-de-wa-ar imasen
dei ta

KBAR KONUMA S-

63

G. SIFATLARDA KARILATIRMA
eitli Avrupa dillerinde grlen (rnein, ngilizce'deki
many, more, most; good, better, best gibi) sfatlarn ekimli
karlatrlmas, TUrke ve Japonca'daki sfatlarda yoktur.
TUrkce'de olduu gibi, Japonca'da da sfatlarn karlatrlmas
nlerine getirilen "daha" (yori, motto) ve "en" (mottomo, iiban)
gibi zarflarla yaplr. Motto ve iiban zarflar, daha ok
konuma dilinde kullanlr:

A.l.

(*..2... ^ )

roli

& *) * & A; fr.

Yori yasui (motto yasui) no wa ari-masen ka?

<Daha ucuzu yok mu?>

Ztifi

S*. i^3JtA,

Jc^t,

Kore ga mottomo (iiban) yasui desu.

<Bu en ucuzudur.>
Karlatrlan nesne, ileride aklayacamz hal edat olan
yori ile belirtilir. Bu durumda, genel olarak sfattan nce gelen
yori veya motto kaldrlr:
illi
*Efc.y. * # t >
W T-T.
Tookyoo wa Oosaka yori ooki-i ma i desu.
<Tokyo, Osaka'dan bUylik bir ehirdir.>
M 3P (i *L & XJl
#i>^:T't.
Kyooto wa Sapporo yori atsu-katta desu.
<Kyoto, Sapporo'dan scakt.>

64

H. SIFATLARIN YAN YANA KULLANILMASI

TUrke'de olduu gibi Japonca'da da, birden ok sfatn
tek bir yUklem oluturduu veya, tek bir ismi niteledii durumlar
vardr. Bu durumda, en sonunda olmayan sfatlar sekil deitirir.
Yan yana kullanlan sfatlardan, sonda olmayan
i-sfatlar, ku
seklini alr ve sonuna / t e / eklenir. Na-sfatlar ise, de seklini
alrlar:

ms&

MSS.

*tt.

Sinkansen wa haya-ku-te anzen desu.

(haya-i
<SUper ekspres trenleri hzl ye gUvenli>

^ (D tt (

)|Jt..-e

<hzl>)

*ft-t.

Kono igoto wa k.i.ken de taihen desu. (kiken-na <tehlikeli>]

<Bu is tehlikeli ve zahmetli.>

M.S.S..

^ - (^

i-1> a

y.?..y~Ky.r. .*. o 19 i i su ika

<ucuz ye lezzetli karpuz>

,yasu-

<ucuz>)

IUL5 ffi M fc ^
genki_.de kinben-na gakusei
(genki-na <salkl .hareketii>)
<salkl ye alkan (bir) renci>

65

S .

S MLER

ve

ZAM I RLER

A. SMLER
Fiillerin eylem,
sfatlarn nitelik
veya durum belirtme
leri gibi, isimler de temelde bir cmle iindeki nesneyi belir
tirler, isimler, cisim("ev","bardak")
veya canl varlk
("insan",
"bitki","hayvan") belirttikleri gibi, soyut
kavramlar("zgrlk",
"aba","su") belirtmek iin de kullanlrlar, isimlerin, balca
iki grevi vardr:

1. simler YUklemin Anlamn Tamamlamak in Kullanlrlar:

isimler, bir cmlede zne (fail)
olabilecei gibi yaln ve
belirtme durumunda, yklemin anlamn tamamlayan, nesne veya
baka yer tamlayc
lan olarak kullanlrlar:
ofr

durakta

durarak

yolcuyu

ald.

Bu cmlede yaln haldeki "ofr" kelimesi znedir. De halindeki

"durak" kelimesi yer tamlaycs, ve i halindeki "yolcu" kelimesi
de, geoisli eylemin nesnesidir. Bu durum, Japonca'deki isimler
iin de geerlidir. isimlerin buna benzer kullan1 slaryla
ilgili ayrntl bilgi, Edatlar blmnde verilecektir.

2. simler YUklem Olarak Kullanlrlar:

isimler, tpk fiiller ve sfatlar gibi, yklem olarak da
kullanlabilirler, isimlerin yklem olarak kullanllar, sfa
tn yklem olarak kullanlna ok benzer, nce Trke'deki
durumu ksaca grelim:
(1) Mustafa

bey

retmen.

(2)

Mustafa

bey

(3)

Siz

retmensiniz.

retmendir.

rnekte, isim olan "retmen" kelimesi, yklem olarak kullanl

mtr. Trke'de, eer zne nc sahssa, birinci rnekte
grlildUg gibi, isim hi bir ek almadan da yklem olabilir.

66

ikinci rnekte olduu gibi, ismin sonuna /-dir/ bildirme eki

getirilerek, yllklem olarak
kullanlabilir.
cUncU
rnekte
grUldUU gibi, znenin Ulincli ahs dnda bir zne olmas
durumunda, yllklem olarak kullanlan ismin sonuna
/-(y)im/,
/-(y)iz/, /-sin/, /-siniz/ ahs ekleri gelir.
Trke'deki /-dir/ eki gibi, Japonca'da da, ismin sonuna
bildirme fonksiyonu olan /desu/ veya /da/ gibi edatlar getirile
rek isimler yllklem olarak kullanlabilirler:

Musutafa-san wa
<Mustafa bey

sense i desu.
retmendir.>

Japonca'da isimlerin yklemlerde yaln halde kullanl,

sadece konuma dilinde ya da su rnekteki gibi gazete haber
baslklarnda grlr:

% m - t*

-km. stis

**s.

Kyuuuu de wa oo-ame, Tookyoo de wa mizu-busoku.

<Kyusu'da s e K s r e k l i sanak yamur), Tokyo'da susuzluk!>
TUrkce'de, ytiklem o l a r a k k u l l a n l a n isimler, f i i l
gibi,
ahs eki a l d k l a r n d a n , znenin kanc ahs olduu,
cmlenin
ykleminden a n l a l r . J a p o n c a ' d a , f i i l l e r d e olduu g i b i , yllklem
olarak k u l l a n l a n i s i m l e r d e de, ahs b e l i r t i l s e z .
AX*-7TA(
Musutafa-san wa
<Mustafa bey,

ft

X' .
sensei desu.
retmendir.>

* ti tz (i
Ana ta wa
<Siz,

9c T ' . t
s e n s e i desu.
retmensiniz.>

& t

% * -ejr

Watai wa s e n s e i desu.
<Ben,
retmenim.>
Yklemin sonuna g e t i r i l e n desu (da) e d a t , yukarda
birka
kez a k l a n m t k . S f a t l a r n ekiminde grlen / d a / ,
/datta/,
/ d e s u / ve / d e i t a / g i b i e k i l l e r , bu .desu e d a t n n
deiik
k u l l a n l e k i l l e r i d i r . Desu e d a t , isim ya da s f a t
olmayan
kelimelere
de e k l e n e r e k ,
e i t l i ekillerde
kullanlabilen,
nemli b i r e d a t t r . Bu konuyu, BLDRME EDAII BlUmUnde (6.
blUmde) daha a y r n t l b i r e k i l d e aklayacaz.

67

B. AHIS ZAMRLER
TUrkce'de ahs zamirlerinin zel yeri vardr. CUnkU,
gekim bakmndan isimlerden ayr zelliklere sahiptir, rnein,
"ben" zamirinin e hali (datif sekli), "bene" deil, "bana" olur;
tamlayan hali de "benin" yerine "benim"'dir.
Buna karlk, Japonca'da ahs zamirlerini isimlerden
ayran hibir gramer zellii yoktur. Dahas, Trke'deki her
ahs zamiri iin, Japonca'da birden fazla kelime
vardr,
rnein, "ben" ahs zamirinin karl, Japonca'da deiik
durumlarda kullanlan, deiik kelimelerle verilir. En ntr olan
watai basta olmak zere, watakui, atasi, atai,
boku, ore,
oosei vb. kelimelerin anlam Trke'deki "ben" demektir. Bunlar
dan atai ve atai kadnlar tarafndan, boku, ore ve oosei ise
erkekler tarafndan kullanlr. En kibar vatakui'dir. Atai ve
ore olduka kabadr.
Trke'deki "sen" ahs zamirinin Japonca'daki karl,
yine deiik kelimelerle verilebilir, rnein, kibarlk derecesi
ne gre, anata-sama (ok kibar), kiden (resm), anata (en ntr),
anta, kimi, omae, temee (ok kaba) gibi eitli kelimeler vardr.
Ancak, kibar konumada bu tllr kelimeleri kullanma
yerine,
dinleyen kiinin isimlerini (rnein, Satoo-san <Satoo bey, Satoo
hanm>, Hanako-an <Hanakocuum>) veya unvann (rnein, sensei
<hoca>, aoo <patron> vb.) kullanmak, ya da hibir kelime
kullanmamak daha uygun gelir.

C. ARET KELMELER (ARET ZAMR, SIFAT VE ZARFLARI)

1. aret Kelimelerinin eitleri:
Japonca'da kre, sore ve are olmak zere U tane iaret
zamiri vardr. Trke'de "bu", "su" ve "o" zamirlerinden, "bura*
"sura" ve "ora": "byle", "syle" ve "yle" gibi kelimeler
tretilmitir. Japonca'da da durum ayndr, iaret zamirlerinden
deiik zamir, sfat ve zarflar tretilir. Bunlarn hepsine
birden 6aret kelimeleri demek istiyoruz. Japonca'da, balca
iaret kelimeleri unlardr:

68

iaret

iaret

iaret

zami ri

sfat

zarf

dier

iaret kelimeleri

(yer)

(yn)

kre

kono

konna

koo

koko

ko i ra

sore

sono

sonna

soo

soko

so i ra

are

ano

anna

aa

asoko

(ko i )
(so i )
ai ra
(ai )

2. aret Kelimelerinin Kullanllar:

Tablodaki Japonca iaret kelimelerinin
kullanllarn
anlamak iin, TUrkce iaret kelimeleriyle kyaslayalm.
iaret zamiri, kre, sore ve are'nin fonksiyonu, tek
baslarna kullanld zamanki "bu", "o" ve "su"'nun fonksiyonuyla ayndr:

zn (i

*Tt.

Kore wa hon desu.

<Bu, kitap.>
aret sfatlarndan kono, sono ve ano'nun fonksiyonu,
isimden noe getirilen "bu", "o" ve "su"'nunkine benzer:
Z (D * ( ti t L h t> T- 1"
Kono hon wa omoiroi desu.
<Bu kitap, ilgi cekici.>
Dier iaret sfat olan konna, sonna ve anna'nn fonksi
yonu, isimden nce gelen "byle", "yle" ve "syle"'nin fonksiyo
nuna benzer:

Konna hon wa sukoimo omoiroku arimasen.

<Byle kitap, hic ilgi ekici deil.>

63

iaret zamirleri olan koo, soo ve aa'nn fonksiyonu, tek

baslarna kullanld zamanki "byle", "yle" ve "syle"'ninkine
benzer:

Si ii wa koo tsukai-masu.
<saret kelimesi, byle kullanlr.>
Yer belirten koko, soko ve
"ora* ve *sura"'nn karldr:

ZJZ X

asoko,

Trke'deki

"bura",

HT^T<fK.

Koko de matte ite kudasai.

<Burada bekleyin (ltfen).>
Koira, soira ve aira ise, Trke'deki
"bu taraf", "o
t a r a f ve "su t a r a f ifadeleri gibi anlam tar. Yn belirtmekle
birlikte, yer de belirtir. Ancak, koko, soko ve asoko'ya
gre
daha geni ve mulak anlamlar vardr:

........ ^fc**> *
Koira e doozo.
<Bu ta r af a buyu run.>
Kibar konumalarda, koira, soira ve aira kelimeleri,
daha nazik bir hava verebildii
iin, dier
iaret
kelimeleri
yerine sk sk kullanlr (iaret zarflar hari):

L..5..5..(i ?S*A,t-t.
Koira wa too-san desu.
<B.u (Bu bey....efendi), sayn

ZJ> J> X

ltoo'dur.>

ft-yX^X<1%^.

Koira de matte ite kudasai.

<Burada bekleyiniz.>
Bir de, koira, soira ve aira, Trke'deki "tarafmz",
"tarafnz" ifadelerinde grUldUU gibi, zaman zaman kibar
ahs
zamiri olarak da kullanlr. Kibar konumalarda koira, "biz"
veya "ben* yerine: soira, "siz" yerine; ve aira ise, "o" veya
"onlar" yerine kullanlr:

70

A i ta koira kara soira e o-denwa itaimasu.

<Yarn tarafmzdan tarafnza telefon edilecektir,
(biz sizi arayacaz.)>

A ra no o-kangae wa doo desu ka?

<0 tarafn (onlarn) fikri nasldr?>
Tabloda, koira, soira ve aira'nn altnda parantez
iinde gsterilen koi, soi ve ai ise, ksaltmalardr ve
sadece konuma dilinde kullanlr.

3. aret Kelimelerinin Ayrm:

Japonca iaret kelimelerinin ayrm konusunda ilim adam
lar grlls birlii salayamamlardr. GUntimUze kadar yaplm
olan aklamalardan en inandrc olanlar unlardr:
(i)

kre vb.
sore vb.
are vb.

konuana yakn nesneler iin

konuandan biraz uzak nesneler iin
konuandan uzak nesneler iin

(ii)

kre vb.
sore vb.
are vb. :

konuana yakn nesneler iin

dinleyene yakn nesneler iin
hem konuandan, hem de dinleyenden uzak
olan nesneler iin

Baz durumlarda, Trke'deki "bu" zamiri kore'ye, "su"

sore'ye ve "o" are'ye benzer anlamlarda kullanlsa da, bu kural
her zaman geerli deildir. Bununla birlikte, zellikle sore
iaret zamirinin anlamca Trke'deki "o" iaret
zamirine daha
yakn olduu sylenebilir.

- I i

6.

BLDRME

EDATI:

"DA"

ve

"DESU

Bu blUmde aklanacak olan da ve desu, TUrke'de yUklem

olarak kullanlm isimlerden sonra gelen /-dir/ bildirme ekine
olduka benzemektedir. Da dUz konuma seklinde, desu ise kibar
konuma seklinde kullanlr.
Japonca'daki da ve desu, Trke'deki /-dir/ ekinden daha
bamsz olduu iin, da ve desu'ya bildirme eki demek yerine,
bildirme edat demek, daha uygundur.

A. BLDRME EDATININ BASLCA EKM EKLLER

Japonca'da bildirme edat olan da ve desu edat, fiiller
gibi cmlenin zamanna, dUz ya da kibar konuma
sekline bal
olarak sekil deitirir. Bunun balca yedi temel ekim sekli
vardr:

dliz

kibar

imdiki zaman s.

da

desu

gemi

datta

deita

daroo

deoo

zaman s.

ihtimal s.

de

ba s.

Bu yedi ekim seklinden /de/ dnda kalan alts, cUmle

sonunda ve cUmleyi bitirmek iin kullanlrlar, te yandan,
edatn ba sekli olan /de/, aada aklanaca gibi, bildirme
edatnn olumsuz sekli yaplrken, ve birleik cUmle yaplrken
kullanlr.
imdi, /de/ dnda kalan bildirme edatlarnn alt ekim
seklini rneklerle grelim:

tt (1

& .

Kare wa gakusei da.

<0, renci.>

[dUz konuma sekli]

72

& ti
# Tr.T
K a r e wa g a k u s e i d e s u .
<0, r e n c i d i r . >

[ k i b a r konuma

& (
ti.pjz
K a r e wa g a k u s e i d a t t a .
<0, r e n c i y d i . >

[dz konuma

& (i

sekli]

^ Lk*

K a r e wa g a k u s e i d e i t a .
<0, r e n c i y d i . >

t ti

sekli]

[ k i b a r konuma

sekli]

^ .....$. -

K a r e wa g a k u s e i d a r o o .
<0, renci o l s a gerek.>

[dz konuma

sekli]

S ti
3* ?...k.JL.?...
Kare wa gakusei deoo.
[kibar konuma sekli]
<0, renci olsa gerektir.>

B. BLDRME EDATININ OLUMSUZ SEKL

1. DUz Olumsuz eki i:
Bildirme edatnn olumsuz sekli, ba sekli olan /de/ ile
aru fiilinin olumsuzu nai <yok> (bk. sayfa
82)
kullanlarak
yap lir:
imdiki z. s. : de nai, de wa nai
(Konuma dilinde ca nai ve caa nai de
kullanlr.)
gemi z. s.

ihtimal s.

de nakatta, de wa nakatta
(Konuma dilinde ca nakatta
nakatta da kullanlr.)

ve

caa

: de nai daroo, de wa nai daroo

(Konuma dilinde ca nai daroo ve caa nai
daroo da kullanlr.)

73

2. Kibar O l u m s u z S e k l i :
Benzer durumdaki kibar konuma ekilleri ise, nai
yerine
arimasen, nakatta yerine arimasen deita ve daroo yerine
deoo
kullanlp elde edilir:
imdiki z. s. : de (wa) arimasen
(Konuma dilinde ca arimasen
arimasen da kullanlr.)

C.

ve

caa

gecmis z. s.

: de (wa) arimasen deita

(Konuma dilinde ca arimasen deita
ve
caa arimasen deita da kullanlr.)

ihtimal s.

: de (wa) nai deoo

(Konuma dilinde ca nai deoo
nai deoo da kullanlr.)

BLDRME EDATININ

ve

KULLANILII

Japonca'da bildirme edat olan da ve desu, isim, sfat

fiillerin sonuna getirilerek kullanlr:

1. YUklem Grevli

caa

ve

simlerden Sonra Kullanl:

isimlerle ilgili besinci blmde akland

zere
(bk.
sayfa 6 7 ) , zaman zaman
konuma dilinde, veya gazete baslklarn
da isimler tek baslarna yUklem olarak kullanlrsa da, genellik
le cmlede yUklem grevli isimlerin sonunda bildirme edat da ve
desu'nun gelmesi gerekir.
YUklem grevli isimlerin sonuna, bildirme edatnn
butun
ekim ekilleri
getirilebilir. Yalnz, imdiki zamann
dUz
konu6ma syleniinde kullanlan olumlu soru seklinde,
bildirme
edat kaldrlarak, isimlerin sonuna dorudan doruya soru eki
ka getirilir:

7-i

Kare wa gakusei da.

<0, renci.>
fitli
^ fd.fr.
[yanl]
Kare wa gakusei da ka?
<0, renci mi?>
&<
***..
Kare wa gakusei ka?
<0, renci mi?>

[doru]

2. YUklem Grevli Na-sfatlardan Sonra Kullanl:

Na-sfatn bildirme edat da ve desu ile
nlmas, tpk isimlerin kullanlmas gibidir,
sayfa 59 v.d.d.)

birlikte
(bk. 4.

kulla
blm:

3. YUklem Grevli I-sfatlardan Sonra Kullanl:

Na-sfatlardan farkl olarak, i-sfatlarn imdiki ve
gemi zaman dz olumlu ekilleri ile ba seklinde, bildirme
edat kullanlmaz. Bunun yerine,
i-sfatlarn
zel
ekim
ekilleri kullanlr. Ayrca, gemi zamann
kibar
olumlu
seklinde deita'nn yerine desu da kullanlabilir (bk. 4. blm;
sayfa 56 v.d. ):

dliz

kibar

imdiki z. s.

ooki-i

ooki-i desu

gemi z. s.

ooki-katta

ooki-katta desu
ooki-i deita

ihtimal s.

ooki-i daroo

ooki-i deoo

ba

5.

ooki-ku(*-te)

I-sfatlarn tUm olumsuz ekilleri, ba

sekli kullanlarak yaplr (bk. sayfa 56 v.d.).

75

sekli,

yani

ku

4. Fiillerden Sonra Kullanl:

Daha nce akland gibi, kendilerine
zgU
ekim
ekilleri olduu
iin, fiiller, bildirme edat kullanlmadan
dz-kibar, olumlu-olumsuz veya simdiki-gemis zaman
sekline
konulabilirler. Bu genel kuraln tek bir istisnas, ihtimal
seklidir.
Fiilin ihtimal sekli, fiilin szlk seklinin sonuna daroo,
deoo getirilerek elde edilir:

ft < U3...1'

(dUz 5.)

ku daroo.
<He rha1 d e g i d eck(t ir). >
fr < T? L i.J .
(kibar s.)
ku deoo.
<Herha1 de g i decek(t i r). >
htimal seklinin olumsuzu, fiilin szlk sekli
sekli alnp daroo veya deoo eklenerek elde edilir:

yerine nai

fri> tt ^
ti h *> .
(dz s. )
i kana i
daroo.
<Herhalde gi tmeyecek(.t.i.r).>
fi;fc^ T? .Lr...J:.$.. (kibar s.)
i kana i
deoo.
<Herhalde gi tmeyeek(t ir).>
Buraya kadar akladklarmz
toparlayabiliriz:

76

bir

tablo

halinde

syle

isim

na-sfat | i-sfat fiil

6mdiki z. dz olumlu s.

gemi z. dz olumlu s.

ihtimal 5.

+/-

imdiki z. kibar olumlu s.

gemi z. kibar olumlu s.

4-

ihtimal s. kibar olumlu s.

imdiki z. dliz olumsuz s.

gecmis z. dllz olumsuz s.

ihtimal s. dUz olumsuz s.

imdiki z. kibar olumsuz s.

+/-

gemi z. kibar olumsuz s.

ihtimal s. kibar olumsuz 5.

ba 5.

dz olumlu 5.

Bildirme edat kullanlr.

Bildirme edat kullanlmaz.
+/- Bildirme edat kullanlsa da, kullanlmasa da olur.

77

D. NO DESU (NO DA)

1 . NO DESU (NO DA)'n n KuI I an1 :
CUmle sonunda yer alan bildirme edatnn Online, bazan no
edatnn konulduu grlmektedir. Bu- sekle, zellikle konuma
dilinde sk rastlanr. Ama, dinleyene her hangi bir durumu
zellikle aklamak, belli bir fikri hatrlatmak veya kabul
ettirmektir:
(rnek; A ve B arasndaki bir konuma)

A:

5i% tf * J

tik/uti.

Genki ga arimasen ne.

<Pek iyi (salkl) gr'nmUyorsunuz.>
B:

*. A ,
^bii*6
% #
S ^ <Q.T?..t.
Ee, sukoi mae kara ki bun ga warui no desu.
<Evet, bir sUredir kendimi iyi hissetmiyorum da.>

Yukardaki rnekte grllldUli gibi, konumac B, dinleyici

A'ya kendisinin neden pek iyi grnmediini aklamaktadr. Ayn
durumu, su rnekte de grebiliriz:
A:

-OgEgli
t t t
f PT-ffc.
Kono heya wa totemo samui desu ne.
<Bu oda ne kadar souk, deil mi.>

B: ft % * V - ~f ff Z >tlX
^ S D.Jf.t
Denk i-sutoobu ga kowarete iru no desu.
<Elektrik sobas bozuk da. qndan.>
No desu (dUz konuma sekli no da) yukarda da belirtildii
gibi, dinleyene belli bir fikri kabul ettirmek iin de kullanla
bilir:
<% 0
r Si:
8 b t 5 <?..;?..?.
Kyoo kono ukudai o owaraseru no desu.
<BugUn bu ev devini bitireceksiniz. (Anlald m?)>

78

2. NO DESU (NO DA)'run

Soru Zarf I aryla Kullanl:

Bunlardan baka, no desu (no da) sekli, kesin bir kural

olmamakla beraber, iinde naze <niin>, doo <nasl> ve dooite
<niin> gibi soru zarflar bulunan cmlelerin sonunda kullan
labilir:
E r>
L it <D X-1 a* o
Doo
ita no desu ka?
<Ne oldu? (ne yaptnz?)>
t' L T
Dooite
<Neden

# <D
kinoo
dUn

& -3 c
!A,<!)ttJ.
gakkoo o
yasunda no desu ka?
okula
gelmediniz?>

Naze Nihon-go o benkyoo-suru no desu ka?

<Japonca('yi) niin calyorsunuz?>
Bir climlede no desu (no da)'yi hi kullanmadan da, anlam
lar yukardakilerle ayn olan cmleler yapabiliriz, rnein,
yukardaki birinci cmle syle olabilir:

Doo
s ima i ta ka?
<Ne oldu? (ne yaptnz?)>
Ancak, bu cmle, no desu kullanlarak yaplan ilk cmleye gre,
daha ntr veya mesafeli bir anlam ifade eder. te yandan, iinde
no desu bulunan 'Doo ita ro desu
ka?"
cmlesiyle, konuan,
sz konusu durumla daha yakndan ilgilendiini de belirtmek
ister. Bu durumu gnlk hayattan bir rnekle gstermeye alalm.
"Doo imaita ka?" sorusu, muayene olmak iin gittiimiz
byk bir hastanedeki doktorun bize sorduu normal, sradan bir
sorudur. Her hangi bir zel ilgi ifade etmez.
Oysa
ki, "Doo
S i t a n_o desu ka?" sorusu, hasta halinizde yorgun argn yolda
yrrken karlatnz bir arkadanzn durumunuzla
ilginenip
merak ve endieyle size sorduu sorudur. Yaknlk ve zel ilgi
ifade eder.

79

3. isimler ve NO DESU (NO DA) Arasna Konulan /Na/ Hecesi:

No desu(no da)'dan nce isim gelirse, isimlerin sonuna
/na/ getirilir. No desu (no da)'nn nne getirilen Na-sfatlar
ise na ekilleriyle kullanlr. sim ve na-sfatlar dndaki
btn kelimelerin dz ekilleri, no desu(no da)'dan nce ve
aralarna /na/ hecesi konmadan kullanlabilir:

=h m & <D -e -t.

Kodomo na no desu.
<(0) (daha) ocuk.>

Kodomo datta no desu.

<(0) (daha) ocuktu.>

s m & co x - 1 .
Kantan-na no desu.
CKolay (zor deil, merak etmeyin).>

Kantan datta no desu.

<Kolayd (zor deildi).>
^ L ^ co t? t .
Utsuku i i no desu.

<Gzel de (gzel olduu i i n ) . >

#1 L- fr o fz CD t? f .
Utsukui-katta no desu.
<GUzeldi de (gzel olduu icin).>

tu ti av

t.

Yomu no desu.
<Okuyacagm (okuyacamdan).>
, > T? t".
Yonda no desu.
Okudum (okuduumdan).>

80

4. NO DESU (NO DA)'nn

Konuma Dili ndek i Ksa111I ma I a r :

No desu(no d a ) , konuma dilinde / n o / ksmnn ksaltlmasyla /n desu/, /n da/ seklini de alabilir:

if5U*:^^?**.
Doo
i ta n desu ka?
<Ne oldu? (ne yaptnz?)>

& L. i & h

% & a* s v ^ -e f .

Sukosi mae kara kibun ga warui n desu.

<Bir sUreden beri kendimi
iyi hissetmiyorum.>

i
81

7 - ZEL

F LLER

A. ARU VE RU FLLER
1. Aru ve ru Fiillerinin nemi:
Bilindii gibi, Trke'de her hangi bir nesne, dUslince
veya durumun var olduunu belirtmek iin kullanlan ve bir eit
sfat olan "var" kelimesinin dil bilgisi kurallar iinde zel
bir yeri vardr. Bu kelimenin Japonca karl olan aru ve iru
ise, fiil saylr. Sekil bakmndan baka fiillerden pek farkl
olmamakla beraber, baz zelliklere sahiptir. Japonca'daki fiil
ler iinde belki de en ok kullanlan bu iki fiilin ekim
ve
kullanli6arndaki zellikleri ksaca aklamaya alalm.

2. Aru ve ru Fiillerinin ekim zellikleri:

FLLER
Blmndeki aklamalardan hatrlanaca
aru birinci grup, iru ise ikinci grup bir fiildir ve temel
ekilleri yledir:
ARU
1.
2.
3.
4.

[birinci grup fiil]

Szlk Sekli:
aru
Nai Sekli:
nai
Masu Sekli:
ari-masu
Te Sekli:
at-te

RU
1.
2.
3.
4.

[ikinci grup fiil]

Szlk Sekli:
iru
Nai Sekli:
i-nai
Masu Sekli:
i-masu
Te Sekli:
i-te

gibi,
ekim

Burada dikkat edilmesi gereken nokta su: aru fiilinin nai

seklinin (yani olumsuz dz seklinin) /ar-anai/ deil, sadece
/nai/'dir. ru fiilinin ekimi ise, dier ikinci grup fiillerin
ekiminden hi bir fark gstermemektedir.

82

3. Aru ve ru

Fiilleri Arasndaki

Farklar:

Bu fiillerin ikisi de "var" anlam

tar. Ancak,
olarak aru fiili cansz znelerle kullanlrken
iru,
znelerle kullanlr.

som c

genel
canl

B # s? * # *..;.. *...t.

Migi no tana ni Nihon-go no cio ga arimasu.

<Sagdaki rafta Japonca szlk yar.>

r D jg D % :

a T ( O JR *

*l.*..t.

Kono mii no saki ni ika-tetsu no eki ga arimasu.

<Bu yolun(caddenin) ilerisinde metro istasyonu yar.>

fiffl: -?tt3 a*

h l * ...

Kooen ni kodomo-tai ga imasu.

<Parkta ocuklar yar.>

H ti

*tf

"rl.*..

Ura-niwa ni inu ga imasu.

<Arka bahede kpek var.>

fi:

rt^yi'

*.?. J..JL&

Daidokoro ni gokiburi ga imaita.

<Mutfakta hamam bcei y a r d k
Tlirkce'de olduu gibi, Japonca'da da, insan ve teki
varlklar (rnein, hayvan, bitki veya herhangi bir madde) iin,
ayr ayr soru zamiri kullanlr.
Bunlardan
dare Trke'deki
"kim'in karldr ve sadece insan iin kullanlr. Nani ise,
"ne'nin karl olup insan dnda kalan btn varlklar iin
kullanlr. Bu tr soru zamirleri, aru ve iru fiilleriyle beraber
kullanlarak, su eit soru cmlesi yaplabilir:

* z\z

# nJLL*.

Soko ni dare ga imasu ka?

<Orada kim ya.r?>

B. <.- B ** L\*_m*
Niwa ni nani ga imasu ka?
<Bahede ne yar?>

II

M&

*.y_.*-tJ*

Hako ni nani g a arimasu ka?

<Kutuda ne var?>

83

Birinci rnekte insan, ikinci rnekte insan dnda kalan bir

canl varlk, ve UcUncUde ise cansz bir varlk sorulmaktadr.

4. Iru

Fiili Yerine Aru Kullanlabilen Durumlar:

Ancak, aru fiili, baz durumlarda, yukarda

akladmz
genel kuraldan farkl olarak, canl varlklar iin de kullanla
bilir:
1- Aile fertlerinden bahsederken aru da kullanlabilir:

a t; (i

o t : &

*..y.*...

Watai ni wa musuko ga arimasu.

<Benim olum yar.>
2- Genel bir kural veya eilim anlatlrken, aru fiili canl
varlklar iin de kullanlabilir:
tft <D * (i ( $ * 4 ; A t
* ti O., 7 t % A t
*.y_ *...
Yononaka ni wa iawasena hito mo areba, hukoona hito mo
ar imau.
<DUnyada mutlu insan da yar, mutsuz insan da (yar).>
3- Tarih bir konu veya hikaye anlatmnda
varlklar iin de aru kullanlabilir:
f-^lSiflu

7 9 t/ x t A-1:

geen

canl

t ^ 1 / y f < > * i ? t t ^ 9 A ) !

k.3..\?..h >
Sen-nen hodo mae Akuehiru ni Nasurettin Hoca to iu hito ga
ar i ma i ta.
<Yaklaek bin sene nce Akehir'de Nasrettin Hoca diye
birisi vard (y a . am 11). >

*...y.jLk.
Mukai mukai
aru tokoro ni ociisan to obaasan ga
a r i ma |t a
<Evvel zaman iinde bir yerde, bir dede ile nine varm.>
unu da belirtelim ki, yukardaki rneklerin her birinde
cUmlenin anlamn fazla deitirmeden, aru fiili yerine iru
da kullanlabilir.

84

5. Aru ve /ru'nun Kullanl:

Yukardaki rneklerde, aru ve iru fiilleri, genelde su
ekilde kullanlmaktadr:
ni (wa)
ni (wa)

ga
ga

arimasu.
imasu.

Yani, sonuna ni edatn alan ve yer belirten unsur nce gelir.

Var olan kigi veya nesneyi belirten unsur ise, sonra gelir.
Bu ikinci unsura her zaman ga edat eklenir; dier birok
cmlede olduu gibi, ga yerine wa konulmaz. Bu tr cmlelerde
vurgulanmak istenen husus, neyin var olduudur.
Aru ve iru fiilleri, bazen su ekilde de kullanlr:
wa
wa

ni
ni

ar imasu.
imasu.

Burada nce, var olan kii veya nesne, daha sonra yer
belirtilmekte, ga edat yerine de wa kullanlmaktadr. Vurgulanan
nokta, neyin var olduu deil, bir nesnenin veya kiinin nerede
olduudur. Bu iki farkl kullanln rneklerini yanyana koyarak
daha ack bir ekilde gstermeye alalm:

m <r> iz s m # fe._y.iLt
Tsukue no ue ni soru i ga arimasu.
<Masann zerinde belge(ler) var.>

# t* co c

fe..y..*.t.

Sorui wa tsukue no ue ni arimasu.

<Belge(ler) masann zerindedir.>

& ES ;. TF- m #

*_i:

Kooen ni kodomo-tai ga imasu.

<Parkta ocuklar yar.>

TF- 3

a ea c

_..*.t.

Kodomo-tai wa kooen ni imasu.

<Cocuklar parktadr.>
Buraya kadar, aru ve iru fiillerinin kullanl ekilleri
ni grdk, bu iki fiilin burada anlatmadmz bir kullanl
seklini de hatrlatalm: Aru veya iru fiilleri, kendilerinden
nce gelen te seklindeki fiille kullanldklar zaman, cmlede
belirtilen bir hareket veya durumun srekliliini gsterirler.
(Bu konuda ayrntl bilgi iin bk. sayfa 31 v.d.)

85

B. NARU FL
1. Naru F i i l i n i n ekimi ve Anlam:
B i r i n c i grup f i i l l e r i n d e n naru f i i l i ,
Trke'deki "olmak"
f i i l i n i n Japonca k a r l d r . Temel ekim e k i l l e r i y l e d i r :
NARU [ b i r i n c i grup f i i l ]
1. Szlk sekli: naru
2. Nai 6ekli:
nara-nai
3. Masu sekli:
nari-masu
4. T e sekli:
nat-te

2. Naru

Fiilinin Kullanl:

Trke'deki "olmak" fiilinde gruldugU gibi, naru fiilinin

ntlne, sfat veya isim gelir. Naru fiilinin
nne
getirilen
i-sfatlar ku sekli, ve na-sfatlar ni seklindedir:

z n a* 6 * < &.y _* o
Kore kara samuku nar i ma su.
<Bundan sonra souk olur.>

#m * & s n : *y......k..
Tetsuzuki ga kantanni narimai ta.
<lslemler kolay oldu (kolaylatrld) .>
Naru fiilinin ntlne isim geldiinde,
hecesi eklenir:

isimden

sonra / n i /

Watai wa rainen daigakusei ni nar imasu.

<Ben gelecek sene niversite rencisi olacam.>

Kono mui wa oo ni nar imasu.

<Bu bcek kelebek olur.>
Ayrca, naru fiili, Trke'deki "gibi"
edatnn
Japonca
karl yooni ile birlikte "... yooni naru* Seklinde de sk sk
kullanlr:

86

r * # fcSoT, h (o t 2 .1.; SL&Jtk.

Gomi ga tamatte. yama no yooni nar i maita.
<Cpler birikip, dag g.i.b.i oldu.>

ftli^ofc

B # 18 # ffir -: > Jt J>_J SJ[*_kJfe

Watai wa yatto Nihongo ga hanaseru yoonj nrJmai ta.

<Ben nihayet Japonca konuabilecek gibi oldum.>
kinci rnekteki
'yooni
naru'nun kullanl,
birinci
rnektekinden biraz farkldr. Orada sz konusu olan,
kabiliyet
veya alkanln deimesidir.
"Nihayet Japonca
konuabilecek
hale geldim." seklinde tercllme edilirse, Japonca'daki
anlamna
daha yakndr. Bu tUr kullanlta, genelde "yooni"'den nce fiil
bulunur.

87

C. SURU F L
1. Suru

Fiilinin ek i m ze lii:

nc grup fiillerinden suru fiili, Trke'deki "etmek",

"yapmak" fiillerinin Japonca karldr. Temel ekim ekilleri
FLLER BlUmUnde (sayfa 23) aklanmsa da, burada
tekrar
grelim:
SURU [nc grup
1. Szlk sekli:
2. Nai sekli:
3. Masu sekli:
4. Te seki i:

fiil]
suru
si-nai
i-masu
i-te

Yukarda g s t e r i l e n ekim e k i l l e r i , sadece suru

fiiline
a i t olup, baka f i i l l e r d e
grlmez. Bu yzden, suru
fiiline,
kuru f i i l i y l e b i r l i k t e Japonca'daki kural d f i i l l e r d e n i r .

2. Suru

Fiilinin Kullanl:

Suru fiili, dier geili fiillerden

nesneyle kullanlr:

pek

farkl olmadan

, ( mm s & t .k*...
Okaasan wa ma i-asa sooci o imasu.
<Annem her sabah temizlik yapar,>
Nesneden baka, naru fiili gibi i-sfatlarn ku sekli,
na-sfatlarn ni sekli veya isimler art /ni/'yi nne alp, "bir
seyi baka bir sey veya durum yapmak" anlamnda kullanlr:
Olffl , i 9 7 - T? BM : K L < U JJLjfc .
Yamada-san wa kuuraa de heya o suzuiku imajta.
<Sayn Yamada, havalandrma makinesiyle oday serinlestirdi
(serin yapt). >

m m m L V>

4S

$> * & * mm*,- s - .

Kisoku-tadai i seikatsu wa anata o kenkooni imasu.

<Dzenli yasam (sekli), sizi salkl y.apar.>
Bu fiilin baka nemli zellii ise, tpk Trke'deki
"etmek" fiili gibi, birleik fiiller tretmesidir. Suru fiiliyle
yaplan ok sayda birleik fiil vardr. Onlardan bazlarn
grelim:

88

M 3fi " i>

benkyoo-suru

<ders alsmak>

#F 5E ~t i>

kenkyuu-suru

<arastrma yapmak>

W M. ~f i>

kyuusoku-suru

<dinlenmek>

H? Wc " ->

kensetsu-suru

<insa etmek>

f fr ~$ >

ryokoo-suru

<seyahat etmek>

&M~t

sanka-suru

<istirak etmek>

Z>

Bu tUr birleik fiillerin ekim ekillerini elde etmek

Cn, sadece sonundaki suru fiili ekilirse yeterlidir. Bu durumu
"benkyoo-suru" birleik fiiliyle grelim:
1.
2.
3.
4.

Szlllk sekli:
Nai sekli:
Masu sekli:
Te sekli:

benkyoo-suru
benkyoo-i-nai
benkyoo-i-masu
benkyoo-i-te

Birleik fiillerin birinci ksm, genellikle Cince kkenli

kelimelerdir.

89

8 .

HAL. E D A T L A R I

AY I R I C I EDATLAR

A.

EDATLARIN TEMEL FONKSYONLARI

Buraya kadarki blmlerde, ctimlenin en nemli unsuru olan

yklemler konusunda ayrntl bilgi verdik. Biz burada, aka
sylenm6 olsun ya da olmasn, yliklemsiz elimle olamayacan
belirtmek istiyoruz.
Oysa, bir climlenin yklemi dndaki unsurlar atlsa da,
kalan anlaml bir etimle saylabilir. Trke'de yklemler ne
kadar temel ve nemli olurlarsa
olsunlar, bir dlisUnceyi, bir
durumu cmlenin yalnzca ytiklemiyle anlatmak mmkn deildir.
rnein, karsmza aniden kan bir adamn "Bekliyor!" dediini
dnelim. Dilbilgisi kurallarna uygun ve anlaml olan bu cmle,
adamn anlatmak istediini yeterince ak bir ekilde belirtmemektedir. Bu yzden, byk bir ihtimalle, adama ararak bakp,
bir dizi soru sormak ihtiyacn duyarz. Ancak ayn kii,
gerekten belirtmek istediine uygun olan bir ekilde, "Bir hanm
salonda sizi bekliyor!" dese, durum farkl olacaktr. Konuan
kiiyi hic tanmasak bile sylediklerini tam olarak anlayabilir
ve baka bir sey sormaya gerek kalmadan teekkr eder ve doruca
salona gidebiliriz.
Yukardaki cmlenin anlam, bir zne (Bir hanm), bir
nesne (sizi), bir yer tamlaycs (salonda) yardmyla daha
belirli duruma getirilmitir.
Japonca'da da benzer bir durum vardr. Yukardaki Trke
cmlenin Japonca'daki karl syle olacaktr:

rA#

D-a>V

htetz*

ftr>X

^?.

Go-hucin ga saron de anata o matte imasu.

<Bir hanm, salonda sizi bekliyor.>
Bu cmlede, isim olan saron ve anata kelimelerinin
sonundaki
de ve o, ayn Trke'deki /-da/
ve
/ - i / gibi
eklerin
karldr. Japonca'da bunlara cos
(yardmc
kelimeler)
denilir.

Japonca'daki cosi'ler, yukarda da belirtildii

gibi,
Trke'deki hal (durum) eklerine anlamca ok benzemektedir.
Ancak, Japonca'daki cosi'ler kelime tr ve cmlede kullanl
sekli asndan, Trke'deki hal eklerine pek benzemezler.

90

ilk olarak, Trke'deki

hal
ekleriyle
Japonca'daki
coi'ler karlatrldnda, cos'lerin daha bamsz
olduu
grUlUr. TUrkce'deki hal ekleri, eklendikleri isimle Unlu uyumu
iinde olmak zorundadr. Oysa, cojf'ler asndan byle bir uyum
art yoktur. Yani, de her zaman de (Trke'deki
gibi
bazen
"da" sekli almaz), o da, her zaman o seklinde kullanlr.
ikinci olarak, Japonca'da bir cosf'den sonra ikinci
bir
co$i
gelebilir, rnein,
kara
Trke'deki
/-den/
kma
(ablatif) ekinin; no ise /-nin/ tamlayan
(genitif)
ekinin
karl olan birer cosf'dir. Japonca'da, bu iki cosi
pes pee
(kara no) kullanlabilir. Oysa Trke'de, iki hal eki bir isimde
pes pee kullanlmaz.
nc olarak, baz cos'ler, fiil veya daha
baka
kelimelerin sonlarna da eklenebilir, rnein, Japonca'da soru
cmlesi yapmada kullanlan ka, bir tr cosf'dir.
Bu aklamalardan anlalaca gibi, cos'nin Japonca'daki
durumu, Trke'deki hal eklerinden
ok, edatlara,
("ile", "kadar",
"gibi", "iin", vb.) benzemektedir.
Trke'de edatlar, ("ile" edatnn son ek sekli olan
/-le/, /-la/ ile balama ve kuvvetlendirme edat /de/, /da/
dnda) nl uyumuna bal deildir, rnein, "gibi" edat,
/gibi/, /gubu/, /gbti/ seklinde deiikliine uramaz.
Bundan baka, Trke'de iki edatn pes pee gelmesi de
mmkndr (rnek: "... kadar gibi", "... iin bile"). Ayrca,
"Gittim de.*, "Anlald gibi." cmlelerinde olduu gibi, baz
edatlar, sadece isimlerin sonuna deil, yklemlerin sonuna da
gelebilir.
ste yukardaki aklamalara
dayanarak,
Japonca'daki
cosi'lere ek yerine edat demeye karar verdik.

B.

EDATLARIN ETLER
Japonca'da edatlar('cosi'leri ), drt gruba ayrabiliriz:

1.

Hal

edatlar

2.
3.
4.

Ayrc
edatlar
Cilnle sonu
edatlar
Bildirme
edat

Hal edatlar, daha nce belirtildii gibi, Trke'deki hal

eklerine benzer bir ilev stlenirler. Ancak, hal ekleri Trkede znelere (faillere) eklenmezken, Japonca'da zneler de bir hal
edat almak zorundadr. Ayrca, Trke'de, "Kitap ald.", "Yemek
yedi." rneklerinde olduu gibi, belirsiz nesneler yaln halinde

91

dir. Buna karlk, Japonca'da nesneler, ya belirli ya belirsiz

olsun, bir edat(o ) almak zorundadr.
Japonca'da, climledeki bir kelimeyi o cUmlenin konusu
olarak semek, ayn veya baka cmledeki dier kelimelerle
kyaslamak ya da o kelimenin anlamn glendirmek gerektii
zaman, onu dierlerinden ayrmak iin ayrc edatlar kullanlr.
Japonca'da ayrc edatlar, hal edatlarndan sonra gelebilir.
Trke'deki "ise", "dahi", "bile" ve "kadar" edatlarnn fonksi
yonlar, Japonca'daki ayrc edatmkine biraz benzemektedir.
Ctimle sonu edatlar, isminden de anlalaca zere, cmle
sonunda yer alr ve konumacnn soru, phe ya da niyet gibi
eitli duygularn belirtmek iin kullanlr. Bunlar, Trke'de
ki "mi", "be", "ya" ve "bari" edatlarna benzerler.
Bildirme edat, desu (da), bir tanedir (desu kibar ve da
dz seklidir.) Cmlede yklemin sonuna
eklenerek, anlatlmak
istenen fikri belirtir. Bu konuda, 6. blmde geni bilgi vermi
tik.
Bu ksa aklamalardan sonra, Japonca'da isimlerden sonra
kullanlan hal ve ayrc edatlarn ayrntl olarak grelim.
Cmle sonu edatlar ise, zellikleri nedeniyle, 17. blmde ele
alnacaktr.

92

C.

HAL EDATLARI

Japonca'da temel olarak on eit hal edat vardr. Bunlar

teker teker grelim:

1. O ( ) Edat:
O edat, Japonca'da en sk kullanlan
biridir. Balca 6U zellikleri vardr:

hal

edatlarndan

a) Temel Fonksiyonlar:
Belirli olsun belirsiz olsun, nesneyi belirtirler:

% tz. *> t

I_*JL&

U ^ J t .

Wata i-ta i wa ima Nihon-go o benkyoo site i ma su.

<biz simdi Japonca( 'y..). al iiyoruz.>

Watai wa kono hon o kinoo kaimaita.

<Ben bu kitab dn aldm,>
& fc tz ( & J L * > L * ftl o T ^ S t *.
Anata wa ...noue-san o itte imasu ka?.
<Siz sayn noue'yi tanyor musunuz?>
Bu rneklerden de aka grlecei gibi, o edat, genellikle,
Trke'deki /-/,/-i/,/-u/,/-U/ belirtme(akuzatif) ekinin kar
ldr. Ancak yukarda akladmz (B ksm) gibi, Trke'de
belirli nesnelerin ekli, belirsiz nesnelerin ise eksiz olmalarna
karlk, Japonca'da nesnelerin bel irl i-belirsiz ayrm yapl
madan, hepsinin sonuna o edat getirilir:
M ^ t* 9 /<3 fc ^ 40 * L .
Satoo-san wa tabako o yamemaita.
<Sayn Satoo, sigaray brakt.>

.^Jk

H-o r ^ x

< s t*.

Pan o
katte kite kudasa i.
<Ekmek alp gelin ltfen.>

93

LrJSLrJ # * * * A *>.
Koohi i o
nomimasen ka?
<Kahve imez misiniz?>
jjfjfe
H L T ^ t * .
Nani o sagaite imasu ka?
<Ne (Neyi) aryorsunuz?>
Ancak, saylar az olmakla birlikte, Trke'de ynelme
(datif) veya kma (ablatif) halli bir unsur (kelime veya kelime
grubu) ile kullanlan baz fiillerin Japonca'daki karlklar,
nesneyle kullanlr:
... o miru
... o hacimeru
... o osoreru

<...e bakmak>
<...e baslamak>
<...den korkmak>

Kore o mite kudasa i.

<Buna bakn.>
S * .

&.#..

ftiu?.

Saa ,
..9.9J.0.....?. n a c i memaoo .
<Haydi, ie balayalm.>

sitt $jLt.

tenr^tt.

Watai-tai wa c i k o o osorete imasu.

<Biz kazadan korkuyoruz.>

b) Yer Deg6tirme Bildiren Fiiller ve 0 Edat:

Japonca'da geisiz fiiller o edatn almazken, yer
deitirme bildiren fiiller o edat alrlar. Bu durumda o edat
yer belirleyen ismin sonuna konur:

z <o u

fi

t*

saz & 11.

Kono m.i..j....o ikeba eki ni demasu.

<Bu yoldan(yolu) giderseniz istasyona karsnz.>

SLUk
* "5 "f <*
'&A.-
< ti ,V> .
Rooka o massugu
ssnde kudasa i.
^.9.r.4.r4.lKp..r.l.4.r.u.) doru ilerleyin.>

94

m ( * #
*. fe CD T- ;j & Sf n s -e ^ r- L fc.
Kuruma wa mizu ga hueta node kawa o wataremasen d e i t a .
<Araba, s u l a r k a b a r d ( o a l d ) i i n nehri geemedi.>

l |

&ox

Kaidan p agatte

s ir
go-kai

nox

ni

itte

< s $ -.
kudasai.

<Merdiveni(Merdivenden) k p b e s i n c i kata gidin.>

B # T- <

* fct CD

;fe

l i J S t .

Nihon de wa kuruma wa mii no h| idari o toorimasu.

<Japonya'da arabalar, yolun solundan gider.>

o) Bir Yerden k Hareketini Belirleyen 0:

0 edat, deru
etaek> gibi fiillerle
noktasn gsterir:

<ckmak>, ya da uppatsu-suru <hareket

beraber kullanldnda, kma, ayrlma

. . . c> deru
... o. uppatsu-suru

$ m

& f

A B$ {-

<. . . den kmak(ayr lmak )>

<. . .den hareket etmek>

m...f.

* s L *.

Kesa watai wa ha i-ci ni ie o demaita.

<Bu sabah (ben) saat sekizde evden ktm.>
d (D Jt (i t ^ i i :
jfjfe
t S L S 1".
Kono hune wa cup-pun-go ni minato o uppatsu imasu.
<Bu gemi, on dakika sonra limandan hareket edecek.>
Bu tllr fiillerle o edat yerine kara edat da kullanlabilir.

d) O Edatnn Japonca Yazls:

Kitabn basnda akladmz gibi, Japonca'da Hiragana ve
Katakana olmak zere, iki ayr alfabe vardr. Bu alfabelerde, her
ses veya hece bir harfle belirtilirken, sadece /o/ sesi iin iki
alfabede de ayr ayr, iki o harfi vardr. yle ki: Hiragana
alfabesinde /o/ sesi ve , Katakana alfabesinde ise ayn / o /
sesi ^" ve ? ile gsterilir. Bunlardan ve 9 harfleri sadece
o edatn gstermek iin kullanlrken, ts ve i~ dier butun /o/
seslerini gstermede kullanlr. Japonca'nn Latin harfleriyle
yaz lsnda .kullan lan ve 'Nihon-iki
5 * S ' yan, Japon
Sistemi

95

denilen usulde o edat, /wo/ seklinde gsterilir. Bu yazls,

gUnUmllz Japonca'snda ses fark belirlemeyip, sadece yukarda
deindiimiz o edatnn Hiragana ve Katakana alfabelerindeki
yazl farklarn gstermek iin kullanlr.

2. DE (-? ) Edat :
a) Yer Belirlemede Kullanl:
De edatnn eitli grevleri vardr. Bunlardan en nemli
olan, yer belirleme fonksiyonudur. Trke'deki /-de/, /-da/
kalma(lokatif) ekinde olduu gibi, hareketin veya durumun meydana
geldii yeri belirtir.

M.M.J?. * n $ i t .

aii

Watai-tai wa Tookyoo^dc umaremaita.

<Biz Tokyo'da doduk.>

#(

IjfLls.

^r>t.

Ani wa S_,nkoo__jde hataraite imasu.

<Aabeyim bankada calsyor.>
O # S: if Z JC
S, o W S Lfci.
Sono hon o doko de mitsukemai ta ka?
<0 kitab nerede buldunuz?>

b) Ara ve Gere Belirlemede Kullanl:

De edat, ara-gerec veya malzeme
belirtmek
iin
kullanlr, Trke'deki "ile" (/-le/, /-la/) edatna ve bazen de
/-den/, /-dan/ hal ekine benzer ilevi vardr. Ancak, "beraber
olma, beraberlik" belirtmede kullanlmaz:

B * A (i

Ztt&&

LkJ?

* * * **"

Nihon-cin wa gohan o hai ..de tabemasu.

<Japonlar, yemei .ubuk ile yerler.>

9tn A m * fijuts fi t * fc.

Sengetsu Kyuusuu e .i.nkansen de ikimaita.
<Geen ay Kyusu'ya inkansen .jjy^iX_?JkJ!.r.?A--lrJ!i.i...i.l.S
gittim.>

36

Wain wa budoo de t ukur i ma su.

<$arap UzUmden yaplr.>

c) Hareketin Yapl

Seklini Gstermede Kullanl:

De edat, cUmledeki hareketin

nasl ve ne
yapldn belirtmek iin de kullanlr:

mm% A>1 t <D it *

ekilde

V tJl X- ^ ' J H t .

Kuroda-san wa sono igoto o hi tor ii de yarimaita.

<Sayn Kuroda, o isi tek bana yapt.>
Sili
Z (D # *jfc..y...T
^ t i ^ t .
Wata i-ta i wa kono hon o hutari de kaite imasu.
<Biz bu kitab ikimiz (birlikte) yazyoruz.>

*A...S: %. t L x .
Mi nna de kangaemaoo.
<Hepbir;1ikte dUsUnelim.>

m n m t* ^.i.iii*.D.l.^..5 A, t? ^ * t .
Hikooki wa oyoso cisoku sen-kiro no hayasa de tonde imasu.
<Uak, saat te^...y^akl as k bin k i 1 ome t re h zl a uuyor . >

d) Sebep Belirtmede Kullanl:

Hal edat de, oUmle iinde znenin yapt
gstermek iin de kullanlr:

isin

sebebini

Kyoo py.ook I.. de gakkoo o yasumimai ta.

<BugUn hasta olduumdan okula gitmedim.>

% (D A s 0 tt ?f.r-fc* < # A y * -f.

Watai no ucin wa mainii igotode osoku kaerimasu.
<Beyim, her gUn .8.. nedeniyle g e <j(jner.>
- l ( MM*L
* * => di n * -tt /,.
Hune wa tai.hyu_.de minato kara deraremasen.
<Gemi(ler), kasrga nedeniyle limandan kamyor.>

97

e) Zaman ve Deer Belirlemede Kullanl:

De edat, herhangi bir zaman sllresini ya
deerini belirtmek istenildiinde kullanlr:

da

bir

maln

$>*tzl
Z0>**
-ia.lt- K * . & W * l
fcy*-ti:A,.
Anata wa kono hon o i.s.-.uukan de yomanakereba narimasen.
<Bu
kitab
bir haftada (bir hafta.iinde) okumak
zorundasnz.>

aa

z (D 7- i> &

sff.n-g

w irv s L t

Watai wa kono terebi o san-man-ende kai ma i ta.

<(Ben) bu televizyonu otuz bin Yen'e aldm.>

3. N (Z ) Edat :
Ni edatnn da, tpk de edat gibi eitli ilevleri
vardr. Ni edatnn nasl kullanldn anlayabilmek iin, hangi
fiille kullanldna dikkat etmek gerekir. Ni edatnn balca
kullanl ekilleri unlardr:

a) Fiilin Belirttii Hareketin YnUnU Gstermede Kullanl:

Ni edatnn bu fonksiyonu, Trke'de
ynelme (datif) ekinin fonksiyonuna benzer:

/-(y)e/,

htetzlt
VN -z> B $ C
& L A . J.
Anata wa itsu Nihon ni ki ma i ta ka?
<(Siz) Japonya'ya n e zaman geldiniz?>
C (D * fr A,
}Z
* W L J: *> .
Kono mikan o Ta.roo; nj agemasoo.
<Bu mandalinay Taroo.'ya v e r e i j m (vereyim).>

Doroboo wa do.ra ni nigemaita ka?

<Hrsz ne tarafa kat?>

98

/-(y)a/

b) Yer Belirtmede Kullanl:

Ni edatnn bu ilevi, TUrkce'de isimlerin kalma(lokatif)
halinde kullanlan /-de/, /-da/ ekinin grd ileve benzer:

f- - ?toto j

;<-j--t-tfi

$} y * 1".

Teeburu no ue ni banana ga arimasu.

<Masanm stnde muz var.>

Niwa nj kodorno-tai ga imasu.

<CBa h e d e ocuklar var.>

*> *

.l.*.....^...^...#..

tt

& x'tN * L f~ -

Watai wa sutanbuuru ni sunde i ma i ta.

<(Ben) stanbul'da yaadm.>

m&ts ^l

z..<o_* jr A,JZ

mo r^* t .

Simizu-san wa k.ono hoteru ni. tomatte imasu.

<Sayn imizu bu otelde kalyor.>
Yukarda, 2. ksmnda anlatlan de edat da, yer belirtmek
iin kullanlabilir ve Trke'ye /-de/, /-da/ olarak evrilebilir.
De ve ni edatlarnn farkl ynlerini de syle belirtebiliriz:
De edat, hareket belirten fiillerle kullanlr ve anlk,
geici veya tesadfi bir yer belirtir.
Ni edat ise, hareketten ok, sreklilik
veya
durum
belirten fiillerle kullanlr, zellikle iru ve aru fiilleriyle
ni edat kullanlr.

o) Saat, Ay ve Haft ann GUnn Belirtmede

Kullanl:
Ni edat, cmlede gnn belirli saatini, haftann gnleri
ni ya da yln herhangi bir ayn ve gnn belirtmede kullanlr:

& 11:

jygMc.. rn.rn.r- & ^ * L * -5 a.

A i t a

*.SJ5Z.JDJ.. G i n z a

<Yarn

s a a t t e G i n z a ' d a bulualm m?>

&

jzJUf!LJLMi

de a i m a o o ka?

&M>T!

ft * L fc .

Watai wa .uu-ii-gatu no yooka ni Hiroima de umaremai ta.

<(Ben) Onbirinci Ayn (Ka imin)
seki zinde
Hi ros ima'da
dodum.>

39

4- s <D B J U J S

sc a 6

a as*

* *

r.

Kondo no Niiyoobi ni Kyooto kara ani ga kimasu.

<Gelecek pazargn, Kyoto'dan aabeyim gelecek.>

d) Duygu ve Dncelerin Nedenini Belirtmede Kullanl:

Tsukareru <yorulmak>, komaru <go durumda kalmak>, odoroku
<sasmak, sasrmak>, kuruimu <bunalmak, sknt-ac cekmek>,
akiru <bkmak, ylmak> gibi duygular ve fizyolojik herhangi bir
durumu belirten fiillerle birlikte ni edat kullanldnda, bu
duygu ve dncelerin nedenini belirtir:

& (i *> -5 .L<5.tt.;. & *T> * L f-

Watai wa moo k.ono i g o t o ni tsukaremai t a .
<(Ben) a r t k bu i t e n yoruldum.>
5 S (i fe K.
B ^ t ^ t t .
Tomodai wa kane ni komatte imasu.
<Arkadasm para s k n t s e k i y o r . >

6 & E.&&MMM.M... * t * Lfc.

Watai wa Nii.hon no i e. no....emaa n i odorokimai t a .

< (Ben) ^P.on..jBj^l^jrJ[n,d^lJtS.na s as t im. >

7 -f > x (i

JH.*...(;:

t <* fi * * t fc.

Aie wa
kan.j no benkyoo n i sugu ak ima; i ta.
<Ayse, Kanci almaktan hemen bkt.>

e) Ama Belirtmede Kullanl:

Trke'de, "Orhan ekmek almaya gitti.* cmlesinde olduu
gibi, /-(y)e/, /-(y)a/ ynelme (datif) eki, ama belirtmede de
kullanlabilir. Byle bir durumda, ynelme eki, isim-fiilden
(yani fiilin /-me/, /-ma/ seklinden) sonra gelir ve cmle sonunda
ise, "gelmek", "gitmek",
"kmak" gibi yer deimeyle ilgili
fiiller yklem olarak yer alr.
Benzer bir durum, Japonca'daki ni edatnn kullanlnda
da grlr. Japonca'da bu tr bir cmlede, ni edatndan nce
gelen fiil, bir isim-fiil olup, masu seklindeki fiilin sonunda
yer alan /-masu/ ekinin kartlmasyla elde edilir. Cmle
sonunda da, gene Trke'de olduu gibi, sadece iku <gitmek>, kuru
<gelmek>, deru <kmak> gibi yer deimeyle ilgili fiiller yer
al r:

100

& as (i t^#t

Rl ^ * L *

Ciroo wa suika o kaj ni ikimaita.

<Ciroo, karpuz almaya
gitti.>
Watai-tai wa hanabi o mi ni soto e demai.ta.
<(Biz) havai fiek grmeye dar ktk.>

Konban bideo o mj_ n i kite kudasa i.

<(Bu) aksam video seyretmeye gelin.>

4. E (^ ) Edat :
E edat, cUmle iinde fiilin belirttii hareketin ynUnU
gstermesi bakmndan, ni edatna benzer. Ancak, e edatnn bu
fonksiyonu ni edatnn fonksiyonuna gre daha snrldr. E edat,
genellikle yer belirten isimlerle kullanlrken, ni edat iin
byle art yoktur:
& ta tz it
Anata wa

ir>-3
itsu

.B..#.C * S L t * > .
Nihon ni kimaita ka?

[doru]

$> & tz it
Anata wa

lr> o
itsu

* ^
S S Lfc^ .
Nihon e kimaita ka?

[doru]

<(Siz)

.Japonya'ya ne zaman geldiniz?>

Z.ZJZ
3fc X < t- ^ .
Koko ni kite kudasa i.
ZZ ^
Koko e

[doru]

feT < j l ^ .
kite kudasa i.

[doru]

<Buraya gelin.>

.*.&.*;.... l L L - t ^ Anata ni setsumei-imaoo

[doru]

*..$?jfc..'Ci R R I / H J : ) .
Anata e setsumei-imaoo

[yanl]

<Size anlatalm.>

101

Yukardaki rneklerden anlalaca gibi, bir cUmlede

e
edatnn yerine, ctimlenin anlamn deitirmeden,
ni edatn
koymak, genellikle mtlmkUndUr. Oysa, ni edatnn yerine e edatn
koymak, belirli durumlar dnda mllmktin deildir.
Sunu da hemen belirtelim: Japonca'daki e edatnn yazl
snda zel bir durum vardr. Bu edat, / e / (*., x ) harfiyle deil,
/he/ (.*>, *-) harfiyle yazlr.

5. TO (t

) Edat:

To edatnn balca U temel fonksiyonu vardr.

a) Fiilin belirttii hareketin, bir kii veya nesne aracl
yla ya da birlikte yapldn gsterir. Bu ynyle, byk
lUde, Trke'deki "ile" edatna benzer:

(D t

m $:H.A .. ^ * t fc.

Kinoo
Tanaka-san to aimaita.
<DUn sayn Tanaka ile bulustum.>

Hanako wa Taroo to (ioni) niwa de asonde imasu.

<Hanako, Taroo ile (beraber) bahede oynuyor.>
r- V -y O #
IS T- /.*... ^ ^ ( " ' J L / ; .
Torakku ga hai no ue de baa to butsukarimai ta.
<Kamyon, kprUnUn zerinde at arabasyla arpt.>

b) Karlatrmal cmlelerde, karlatrmaya temel olan

nesneyi belirtmede kullanlr. To edatnn
Japonca'daki
bu
fonksyonu, TUrke'de bazen "ile" edat, bazen de /-den/, /-dsn/
ekiyle gsterilir:

Ko r e wa sore t;o i ga i ma su.

<Bu, ondan f a r k11.>

sii aJffl^^t

RCBI:

h^:

nt.

Watai wa Yamada-san to onaci hi ni Toruko ni k i m a i t a .

<(Ben), sayn Yamada i l e ayn glin Trkiye'ye geldim.>

102

o) CUmle iinde iki ismi balamada kullanlr. Bu fonksiyonuyla, Trke'deki "ve", veya "ile" edatna benzer:
& . . (i S I i:
S'JHfc.
Sensei to gakusei-tai wa kyooitsu ni atsumarimai t a .
<retmen ye renciler snfta toplandlar.>
lffllC
M. t 3 -y y &
S V* T < * H .
Tsukue no ue ni sara to koppu o oite kudasa .
<Masann zerine tabak ve bardak koyun (llltfen).>

6. KARA (*> ) Edat:

T r k e ' d e k i / - d e n / , / - d a n / kma ( a b l a t i f ) e k i y l e J a p o n c a daki kara e d a t n n f o n k s i y o n l a r
hemen hemen a y n d r .
Cilmlede
k noktas,
sebep, ya da b i r nesnenin r e t i l d i i maddeyi
belirtmek iin k u l l a n l r .
Ancak, Trke'de
karlatrmalarda
kullanlan /-den/, /-dan/
ekinin
Japonca'daki
karl
kara
d e i l , yori e d a t d r :

3 *, <o ^ i*

t n

jK#..e>

m y s # A, .

U i no ko wa mada gakkoo kara kaerimasen.

<Bizim ocuk, henz okuldan dnmedi.>

3 > +r - t- (i WSUHUk

ft$T??'tfr.

Konsaato wa nan-ci kara nan-ci made desu ka?

<Konser saat katan kaa kadar?>

s (i

0# m&

ft*igjy?j

* *x * ^ *

Watai wa Nihon-go o Suzuki-sensei kara naraimai ta.

<(Ben) Japonca'y Suzuki hocadan rendim.>

B # g f *.3. ff'Jt. (= * -C tt J * t . )
Nihon-u wa kome kara tsukurimasu (=kome de tsukurimasu.)
<Japon ikisi, pirinten yaplr.>

% tt i <o 5

3?_MJL*..6

8 L U t .

VVatai wa kinoo hu-uui kara ciko o okoimaita.

<(Ben) dn dikkatsizlikten kaza yaptm.>

103

7. YOR! (< >J ) E d a t :

J a p o n c a ' d a yori e d a t n n b a l c a su iki fonksyonu v a r d r :
a) Karlatrmaya

z (D m n it f

temel o l a n kii veya nesneyi

*.*3r.!*...y.

belirtir:

s ^ r- -r.

Kono u d e - d o k e i wa sor e yori ya su i d e s u .

<Bu kol s a a t i , u n d a n .daha u c u z d u r . >

s ^ t t

ft^Tk*

^_..*_4i_-t....y

* <

s * * 1*.

Yoida-san wa taitei Komatsu-san yori hayaku okimasu.

<Sayn Yosida, genelde sayn Komatsu'dan erken kalkar.>
Kara edatn anlatrken deindiimiz gibi, yori ve kara
edatlar, Trke'deki /-den/, /-dan/ eki gibi kullanlr. Ancak,
yukardaki iki rnekte, yori edatnn yerine kara edat kullanl
maz.

b) Cmlede fiilin belirttii hareketin balang noktasn

gsterir. Bu durumda, yori ve kara edatlar, yer deitirebilir.
Ancak, yori edat kullanlrsa daha resm bir ifade kullanlm
clur :

&<*

..1*JL2>..&.$..

*H/;.

Wa t a i wa (gir i su kar a k i ma i ta.

& (i

.*..!L*A V

* * L, ?-

Watai wa giri su yori kimai ta.

< ( B e n ) I.ng 11 er e ' d e n g e l d i m . >

8. MADE (t

T ) Edat :

J a p o n c a ' d a k i made e d a t n n T r k e ' d e k i

kadar'dr:
i?X5-f>6
Kuzurai kara
<Kzlay'dan

karl

"...-(y)e

)l .X..*..j?
&^ X
M ft fr * U * t J>.
Urusu made a r u i t e
nan-pun kakarimasu ka?
U l u s ' a kadar yryerek kac dakika stirer?>

- - t? EM*..*
& = "C < * ^.
Kokode san-ci made matte kudasai.
<Burada saat Ue kadar bekleyin (ltfen).>

104

.OL*.."?! * * * t .
akuriku made kin'en desu.
<(yak) inene kadj- sigara imek yasaktr.>
Trke'de, nce isim ynelme (datif) haline getirilip,
sonra "kadar" edat konurken, Japonca'da isme do.grudan doruya
made edatnn eklendiine dikkat edilmelidir.
Dier taraftan, bazen made edatndan nce veya sonra ni
edat getirilir ve anlamlan aadaki rneklerdeki gibi deiir:

% (i M.MS-

m ,J t

'

Watai wa g.o-ci made nj modorimasu.

<(Ben) saat bee kadar dneceim.>

m^ &

T.M.&.. .*_5. T * t: ^ f i s t .

Mor i-san wa kodomo ni made teine i ni a isatsu-imasu.

<Sayn Mori, ocuklar bile kibarca selamlar.>

9. NO (CD ) Edat:
No edat, Trke'deki /-(n)in/, /-(n)n/ v.b. tamlayan
(genitif) ekine benzemekle birlikte, bazen daha geni ve yoruma
ak bir fonksiyona sahiptir. Bu edatn temel fonksiyonu, ayn
kelime grubuna giren isimleri birbirine balamaktr. No edatnn
balca fonksiyonlarn rneklerle syle gsterebiliriz:
a) No edat, Trke'deki tamlayan
ekinin fonksiyonuna
benzer bir fonksiyona sahiptir. Trke'deki tamlayan ekinin tlim
grevleri, Japonca'daki no edatyla karlanabilir.
Trke'deki belirli isim tamlamas Japonca'da,
[isim] no [isim]
Seklinde yaplr. TUrke'de, belirli isim tamlamasndaki tamlanan
isim bir iyelik eki alr. Ancak, Japonca'da iyelik eki olmadn
dan, tamlanan isim yaln halde kalr:

L.*
watai no kasa
<benim sems iyem>

i e no naka
<evin i i>

105

ILJ.J. ^ *
watai n o tomodai no ci tensa
<benim arkadamn bisikleti>

b) N o e d a t , T r k e ' d e k i b e l i r s i z isim t a m l a m a s n n
l olan isim t a m l a m a l a r n d a da k u l l a n l r :

kar

4jL.93hy...S>.9. 9 a k u s e i
<Un i ve r s i t e r e n c i s i >

hana no kaori

^.i.c..H. kokusu>
fi * ^
kunii no anzen
<Ulke gveni ii>
c) TUrke'de zaman belirten
baz kelimelerin
("bugn",
"yarn" vb.) sonuna eklenebilen /-ki/, /-kU/'ne benzer bir
fonksiyonu da vardr:

kyoo no Asahi Sinbun

<bugUnkU Asahi Gazetesi>

*.Jk.*. & $ &

a i ta no h i r u - g o h a n
<yarnki l e y e m e i >

a
.?.?....n..9. tsuyoi k a z e
<abahki g U c l r z g a r >

d) No edat, Trke'deki
t a k s z isim
tamlamalarnn
karl olan t a m l a m a l a r d a da k u l l a n l r . B y l e bir t a m l a m a ,
ekil b a k m n d a n d i e r t a m l a m a l a r a b e n z e m e k l e b i r l i k t e ,
tamlama
nn birinci u n s u r u , t a m l a y a n d e i l , sfat n i t e l i i n i t a m a k t a d r :

JL. ?
otoko no k o
<erkek o c u k >

ki no hako
<tahta kutu>

ame no h i
<yamurlu glln>

e) Tlirkce'de " . . . o l a n . . . " g i b i b i r

durumun
belirtilisine
benzer e k i l d e k u l l a n l a b i l i r . Bu durumlarda, b i r k i i n i n meslei
ni veya grevini g s t e r i r :

/s..I..i.ro fS> m s ^
yaoya no Komori-san
^MS*y_.5U!1.) sayn Komori>

.Ut. * B ^ ^<
uoo no Yoida-san
^.M.^*k5S.....(.9.i.?95 sayn Yosida>

MM&JPJ&M.>. * # * ^
Jkj^Mj|.jnflm85n_8ej__jjo Kobayas i -san
<i.kebn..hocjts__m([p-lj^nJ sayn Kobayasi>

f) No edat, buraya kadar akladmz edatlardan de, e,

to, kara, yori ve made edatlarnn sonuna getirilerek, daha sonra
gelen bir ismi tanlayabilir. No edat, o ve ni edatlarndan sonra
gelemez:
& B T? <Q 3 > V- - h
k o o e n de no konsaato
<parktaki konser>
*.4j2tJD * iR
anata e no tegami
^..?.?. (jgeJL en) mek tup>

S ^jo M ; *
hana e no okurimono
<anneme hediye>

gakue | to . no hana i a i
^.8Jt5SA5i gorusme>

107

.??.A.^.J..~AJ?.

*?.?). W *

j..jtj[[nj^yujju...k8rfa_.no r e a
<I s tan builJ dan. ([ge 1 en) t r en>

.*.....-L.y .<?. *

ana ta yor i no moo i de

<teklifiniz (sizden gelen teklif)>
3...> ,1'...$.."C*..(O'< X
Kon'ya made no basu
<Konya'ya kadar giden otobUs>

g) TUrkoe'deki /-(n)inki/ eklerine benzer anlamlarda kulla r:

$>is.tz<n & i ^

g, i y

Anata no kaban wa w a t a i

<Sizin a n t a n z ,

f L i' r-1.

no y o r i

a t a r a i i desu.

benimkinden daha y e n i . >

T5tT7lScoi:fe(i

a * H jD x y

L^r-1.

Arabia-go no bunpoo wa Nihon-go no yori muzukasii desu.

<Arapa'nn grameri, Japonca'nnkinden daha zor.>
&tttz<DM&
J t ^ J i i , , % CQ S
o T < )S S ^ .
Anata no kuruma ga kowarete iru nara, watai no o tsukatte
kudasai.
<Sizin a r a b a n z bozuk i s e , benimkini k u l l a n n ( l t f e n ) . >

h) S f a t t a n

f;:ft

sonra g e l e r e k b e l l i

bir

isim y e r i n e

kullanlr:

* * ^ p ffit-a x < 1S. ? v*.

Soko ni aru ookii no o totte kudasai.

<Suradaki bUyUk olan (alp) verin (l(Jtfen).>
* ) I ^ * C 4 < r , i.\.. &
S A, T- < " t".
Sono atsui hon ca nakute, usui no o ynde kudasai.
<0 kaln kitab deil, ince olan okuyun (lUtfen).>
*L2....fti.!jO tt * U * * A, ]* .
Motto yasui no wa arimasen ka?
<Daha ucuzu yok mu?>
Yukarda g) ksmndaki rneklerde no edatndan nce isim
irken, h) ksmndaki rneklerde sfat gelmektedir. Aradaki bu

108

farka ramen, bu iki kullanlnn ortak zellii vardr, yani,

her iki kullanlta no edat, bir tUr zamir grevini grmektedir.
No edatnn bu tr kullanlna, zellikle konuma dilinde, sk
rastlanr.

10. GA (**)

Edat :

Ga e d a t n n
gstermektir:

elimle

iindeki

temel

fonksiyonu,

zneyi

Yuki ga h u t t e i masu.
<Kar y a y o r . >

E.M..f.&. * B

^ it ^

ss s r .

Tanaka-an ga kyoo kaia e kimasu.

<.Sy..9 Tanaka bugn irkete gelecek.>
t> ? f <" j #
5fc S t
Moosugu
haru ga kimasu.
<Yaknda bahar gelecek.>
ileride aklanaca gibi, ga edatnn yan sra, wa edat
da, cmlede zneyi gstermek iin kullanlr. Ga ve wa edatndan
hangisinin ve ne zaman zne olarak kullanlaca, climlenin
kapsamna bal olarak deitiinden, doru seimi yapmak,Japoncaya yeni balayanlar iin zor olabilir.
Bu aamada kolaylk salamak amacyla, sadece ga edatnn
elimle iinde kullanld U temel durumu aklayalm. Bu U
kullanln dnda kalan durumlarda, ga edat yerine wa edat
nn kullanlmas daha uygun olacaktr.
a) CUmlede zne olarak kullanlan soru zamirinin sonuna ga
edat getirilir:

mjfi

* * r a.

parega kimasu ka?

<Kim gelecek?>

$*

tt <fcy t Lfc*>.

Nani ga nakunarimai ta ka?

<Ne kayboldu?>

109

..#!..&

t o t *

rt^ t -t a.

Dore ga mottomo hurui desu ka?

<Hangisi en eski?>

b) Ga edat, yan cmledeki, zneyi gstermek iin

lr:

||f #

&ftii,

& ti

kullan

f t S -tr A .

Ame ga hureba, watai wa ikima sen.

<Yagmur yaarsa, (ben) gitmem.>
$y*
*?ofeB#,
gete
t
^^*^TrLfc.
Watai ga kaetta toki, ie ni wa daremo imasen deita.
<(Ben) dndUllm zaman, evde kimse(ler) yoktu.>

MM

f3

Stt5t.

S #

A o T # Lfe

Kodomo ga to o akeru to, neko ga haitte kimaita.

<ccuk kapy anca, kedi (ieri) girdi.>

c) Ga edatnn nesneyi gsterme fonksiyonu:

Yukarda a) ve b) ksmnda akland gibi, ga edat,
zneyi gstermek iin kullanlmakla birlikte, bazen nesneyi de
gstermek iin kullanlr. yle ki: cUmlede dekiru <yapabilmek,
yapabilecek gUte olmak> gibi yeterlilik bildiren fiiller ya da
sukida <sevmek, hoslanmak>, kiraida <sevmemek, ho61 anmamak> ve
hoii <arzu etmek> gibi sfatlar bulunduunda, ga edat cUmlenin
nesnesini gsterir:

th tt. tz it

UJt&M

* * * *" &

Anata wa Nihon-goga dekimasu ka?

<Siz Japonca konuabilir misiniz?>

$ IS ^ (i

* 1S. ?-..?..?.M

* W * ^.

Takahai-san wa mada baarama ga hikemasen.

<Sayn Takahasi, henz balama alamyor.>

T 33 ? A, ti

Z..Z.>..?>.MMM

tfSft.

imoda-san wa Huransu eiga ga suki desu.

<Saym Simoda, Fransz.filmlerini sever.)

ZOfch

* ^ (i AA..?...**. * ** * "**

Kono aka-an wa mi rku ga ki rai desu.

<Bu bebek, st sevmiyor.>

110

Tsuma wa dooitemo ataraii doresu 9a ho i i desu.

<Hanmm, ille de yeni (bir) elbise istiyor.>
Ancak, yukardaki cmlelerde, a) ve b) ksmndaki rnekler
den farkl olarak o veya wa'y kullanmak da mUmkUndUr.(Wa edatn
ga yerine kullanmak iin baz artlar var. bk. sayfa 113)

11. Hal Edatlarnn Kullanllar

(zet)

Buraya kadar grdmz Japonca'daki on hal

edat
ile
Trke'deki karlklar olan ekleri ve edatlar aadaki tobloda toplu olarak gsterilmitir:

TUrke

Japonca

ga

[yaln hal (eksiz)]

-(y)i/-(y)/-(y)u/-(y)u

no

-(n)i n/-(n)1n/-(n)un/-(n)Un

e
-(y)e/-(y)a

ni
-de/-da/-te/-ta

de
to

ile (-(y)le/-(y)la)

kara
-den/-dan/-ten/-tan
yor i
made
Tablodaki
aklamalar
edilmesi gerekmektedir:

-(y)e/-(y)a
nda

su

kadar
iki

noktaya

dikkat

a) Japonca'daki drt ayr edatn(e, ni, de, to) stlendii

grevi, Tlirke'de sadece U tak(ek ve edat) stlenmektedir.
b) Japonca'daki kara ve yori edatlarnn grd fonksiyonu,
Trke'de tek basna /-den/ (/-dan/,/-ten/, /-tan/) eki
grmektedir.
Bu nedenlerden, Trke ve Japonca'daki hal ek ve edatlar,
bire bir sek-ilde karlatrlamazlar.

111

D. AYIRICI EDATLAR
Bir nceki blmde akladmz hal edatlar, cmledeki
bir unsuru baka bir unsurla, zellikle yklemle balamak
iin
kullanlan kelimelerdi. Burada aklayacamz ayrc
edatlar,
cUmlenin bir unsuruna arlk vermek ya da cUmlenin bir unsurunu
ele alp dierleriyle karlatrmaya yarayan
kelimelerdir.
Japonca'daki bu tUr edatlarn Trke'deki
karl, her zaman
bulunmaz.
Ayrc edatlar, cUmlenin farkl unsurlarnn
sonuna
gelebilirler. Tabii ki, hal edatlarnn sonuna da getirilebilir
ler. Ancak, ga ve o hal edatlarndan sonra geldiklerinde, ga ve o
atlp, sadece ayrc edatlar kullanlr, te yandan, eer
ayrc edatlar ni hal edatndan sonra gelirse, bazen ni edat
atlr, bazen de ayrc edatla birlikte kullanlr.
Yukarda belirtilen durumlar dnda, genellikle ayrc
edatlar, hal edatlarndan sonra geiir. Buraya kadar akladklar
mz bir tabloda grelim:

Ayrc Edatlar

wa

mo

demo

sae

koso

sika

ga

wa

mo

demo

sae

koso

sika

wa

ni

ni *a

a
1

demo

sae
(o sae)

koso
(o koso)

sika

n i mo
(mo)

ni demo

ni sae

ni koso

ni sika

e wa

e mo

e demo

e sae

e koso

e sika

de

de wa

de mo

de demo

de sae

de koso

de sika

to

to wa

to mo

to demo

to sae

to koso

to sika

E
d

mo
(o mo)

(wa)
e

a
t

1
a

kara

kara wa kara mo kara demo kara sae kara koso kara sika

yori

yori wa yori mo

made

made wa made mo made demo made sae

r
1

(yok)

(yok)

(yok)

yori sika .

(yok)

made sika

Simdi ayrc edatlar tek tek ele alp inceleyelim:

112

1 . WA (t ) E d a t :
Wa e d a t , cUmlede b a l c a su U f o n k s i y o n u y e r i n e
i i n kul l a n l i r :

a ) Ana Konuyu B e l i r t m e d e

getirmek

Kullanl:

Wa e d a t , h e r h a n g i b i r c m l e n i n
ana konusunu,
yani
o
climlede n e d e n b a h s e d i l d i i n i g s t e r i r .
Buraya kadar
verdiimiz
r n e k c m l e l e r i n o u n d a , z n e n i n wa i l e g s t e r i l d i i d i k k a t i n i
zi e k m i o l m a l . Ancak, z n e y i g s t e r e n wa e d a t d e i l ,
aslnda
ga e d a t d r . o u n l u k l a z n e , cUmlenin ana konusu o l d u u
iin
zneden s o n r a wa g e l i r .
CUmlenin a n a
konusu,
konumay
dinleyen
tarafndan
da
b i l i n e n ( a n l a l a b i l e n ) b i r nesne o l m a l d r .
Dinleyen
asndan
tUmUyle y e n i o l a n ( b i l i n m e y e n ) cUmle u n s u r u , cUmlenin ana
konusu
olamaz ve d o l a y s y l a , wa e d a t e k l e n e m e z . Bu n e d e n l e , daha
nce
a k l a n d g i b i (bk. sayfa
1 0 9 ) , wa e d a t , s o r u
kelimelerine
ve o n l a r a c e v a p o l a n k e l i m e l e r e e k l e n m e z .
soru
mp\
3ft f i ,
D a r e ga k i m a s u k a ?
Bit
# * -f i .
D a r e wa k i m a s u k a ?

[doru]

[yanl]

<Kim g e l e c e k ? >
cevab
&.MAA.&
* * t >
[doru]
i m a d a - s a p ga k i m a s u .
.ffl..c?...>y.ji
* * 1" .
imada-san wa k i m a s u .
<Sayin imada

[yanl]

gelecek.>

CUmle i i n d e k i h e r h a n g i b i r u n s u r , wa e d a t y l a
ana
konu
o l a r a k b e l i r t i l d i i n d e , ona b a l o l a r a k
k o n u a n n grUsU
veya
tutumu ( d o l a y l o l a r a k o l s a d a ) a k l a n m o l m a k t a d r . Bu durumda
cUmle, t a r a f s z ( o b j e k t i f ) b i r a k l a m a d a n ok,
konuann
bak
asndan,
yani
sbjektif
olarak
bir
durumun
ifade
edilmi
s e k l i d i r . D i e r y a n d a n , ana konusu olmayan cUmle, k o n u a n n b a k

113

acsyla dorudan ilgili olmayp, sz konusu durumun objektif bir

biimde ifade edilmi seklidir.

Ame ga hutte imasu.

<Yamur yayor.>
jStt. *
-a-C^Sf.
Ame wa mada hutte imasu.
<Yamur hl yayor.>
Yukardaki birinci rnekte ana konu yoktur. Sz konusu
durum, olduu gibi dinleyene aktarlmaktadr. kinci cmlede ise,
ame <yamur> ana konudur. Burada konumacnn zeli ikle'yamur"
dan bahsetmek istediini anlalr. ikinci ctlmlenin anlamn
zorla TUrkce'ye evirdiimizde, "Yamurdan behsedecek olursam,
(o) hl yayor." gibi cllmleyle karlarz.
Japonca'da, fikirlerin konumacnn bak asna gre
belirtilmesi yaygndr ve tercih olunur. Bu nedenledir ki, ga
edatyla ilgili blUmde de akland gibi(sayfa 109), ga yerine
wa'nn kullanlmas daha doal hissedilir.
Yukardaki aklamalardan anlalaca gibi, wa edatnn
TUrkce'deki karl yoktur. Ounun iin, bu tUr cmleleri,
TUrkce'ye evirmeye dayanmadan, Japonca'daki anlam
erevesinde
anlamaya almak, daha doru ve tutarl olaraktr.
Simdi wa edatn birka tipik rneini grelim:
fttt * T? -f .
Wa t a i wa daigaku-sei desu.
<(Ben) niversite rencisiyim.>

Zoo wa hana ga nagai desu.

<Filin hortumu uzundur (File_gelince hortumu uzundur).>

.l.*jiJ*

*&t>

vt y * -r.

Nihqn-u wa kome kara tsukurimasu.

^JjLR9JL.A..!?J.j. pirinten yaplr.>
UtlncU rnekte, eer nihon-u <Japon ikisi> ana
ayn climleyi su ekilde yazabiliriz:
.

!_*ii..i

* * *= & y * +

N.i.l9.n-.5.u...9. kome kara tsukur imasu.

<Jappn ikisini pirinten yaparlar.>

114

konu

deilse,

Buraya kadar verdiimiz rneklerden anlalaca gibi, zne

veya nesne, cllmlenin ana konusu olursa, ga ve o hal
edatlar
kaldrlp yerine sadece wa edat konur. Ancak, eer cllmlenin ana
konusu olan unsur, ga ve o dndaki bir hal edat (ni, de, to,
kara, yori g i b i ) almsa, yani ne zne ne de nesne olursa, o
zaman ana konu olan unsurdan sonra gelen hal edat kaldrlmaz,
sadece bunun sonuna wa edat eklenir:

zconK a

mu&

& y * -it^.

!5.9.P.9....!nM.r.a....!?.l..*.a byooin ga ar i ma sen.

<Bu kyde hastane yok.>

!JJ&

* o

S*

loT^tt.

..a.P.P.9.r.9....d?....*a. m o yuki ga hutte imasu.

<..a.P.P9..r.9..'..a artk kar yayor.>

Suzukj-san to wa mada dare mo atte imasen.

^M..n.....uz.uk.i...ile henz kimse karlam deil.>

9.CS..K.a.r.a....*a. notto atsuku naru deoo.

<Bundan sonra daha (da) scak olacak gibi.>

*J.......%.&.

**' tr-h

&/uX-^i

ttz.

.?.e7.9.9.rM...m.a.9'*-...*a inici ga totemo konde imaita.

^Beyolu'na kadar yol cok kalabalkt .>

b) Karlatrma Yaparken Kullanl:

Wa edat, sadece ana konuyu belirtmek iin deil, cUmlede
yer alan iki unsuru birbiriyle karlatrmak iin de kullanlr:
4-0
/< - T 4 - \~
*J*tt
* * t &
&M.
* * * ^
Kyoo paatii ni Taroo wa kimasu ga, Hanako wa ki ma sen.
<BugUn partiye Taroo gelecek ama, Hanako gelmeyecek.>

fy* ftj y * -t /. # .

sy a o -c n * -r.

.W.a.la5.L..*a. irimasen g a , haha_wa itje imasu.

<Ben bilmiyorum ama, annem biliyor.>
Bu cmlede wa kullanlarak watai <ben> ile haha <anne(m)>
birbiriyle karlatrlmaktadr. Karlatrmada kullanlan *a

115

ile ana konuyu belirten wa, ayn climlede ve

bilir:

A.7...hJi

Z..2..k..Z.MM.

^Hi

birlikte

, B*M.(.

kullanla

r-ts-br,.

Murato *a Huranu-go wa dekimasu ga, Nihon-go wa dekimasen.

CMurat, Franszca biliyor ama, Japonca bilmiyor.>
(Birinci wa edat, cmlenin ana
konusu
olan "Murat'
belirtirken, ikinci ve nc wa
edat,
'Franszca'yla
"Japonca'y karlatrmak iin kullanlmaktadr.)

& ( 4Ltt ff * I? "T **,

1..1

K^tt.

Watai wa huyu a suki desu ga, natsu wa ki rai desu.

<(Ben) k. severim ama, yaz sevmem.>
(Yine ayn ekilde, birinci wa ana konuyu belirtirken,
ikinci ve UctlncU wa edalyla gsterilen
"kg'la
"yaz",
birbirleriyle karlatrlmak tadr.)

c) Wa Edatnn Yazls:
Wa edat, Hiragana alfabesinde /ha/ (i ve
Katakana'da
da /ha/ /*> ile gsterilir. Aslnda bu iki harf de /ha/ hecesini
belirtmektedir. Ancak, sadece bu wa edatn belirtirken /wa/ sek
linde okunur. Wa edatn Hiragana'nn /wa/ > veya Katakana'nn
/wa/ 9 harfiyle yazmak yanl olur. Bu noktaya dikkat etmek
gerekir. Hatrlanaca gibi, asl okunuundan farkl okunarak
yazlan bir baka edat da e edatdr. Bu edat da /he/ okunan "-.
ve 's ile yazlr ama /e/ okunur.

2. MO (% ) Edat:
Japonca'daki mo edatnn Trke'deki
anlamna gelen /de/, /da/ balama edatdr:

L* * <o # &

karl,

s*Ht.

Watai mo sono hon o yom i ma i ta.

<Ben de o kitab okudum.>

.M..*..."?...*?. .hA.^^A

&Si*

^X-t.

Nihon de mo Torukq.de mo iin ga ooi desu.

<Japonya'da da Trkiye'de de deprem ok olur.>

116

"dahi"

Anata ni mo koohi i o agemaoo ka?

< ize __.de kahve vereyim mi?>
Soru kelimesinden sonra mo edat kullanlrsa,
anlatlan olumsuz bir durum glendirilmis olur:

cUmlede

Dare mo sono ciko o irimasen de i ta.

<0 kazay hi kimse bilmiyordu.>

Watai wa nanj mo tabetaku arimasen.

<(Ben) hio...bi.r..sey yemek istemiyorum. >
4- (i L < T ,
..._%.
fltJt^tLt.
Kotoi wa isogaikute, doko e mo ikemasen deita.
<Bu yl megul olup, hi...bir ..yere gidemedim.>
Ayrca mo edat, cmle iinde miktar belirten
sonra geldiinde, belirtilen miktar glendirir:

kelimeden

7 ;U ^< A' A. l .=;.M.*>. fi M &A,T?<^*f.

Aruperu-san wa ni-cuu-nenmo Nagasaki ni sunde imasu.
<Alper Bey, X.L^t..A![l9S.-...(*^..Lj^.yl...lli.r...Jt^.5^ir. Nagasaki 'de
yayor.>
tfcfiJ - B IC * A 3 f c
SJS*
8l>t.
Saoo wa ii-nii ni tabako o go-hako mo suimasu.
<Patron, (bir) gnde b<B--jf_aJtej^4b.i,_..ok.^ajla) sigara
iiyor.>

3. DEUO (-Pt) ) ve SAE (S A. ) Edatlar:

Bu iki edat, bir cUmlede belirtilmek istenen asl
veya durumu kuvvetlendirmek iin kullanlr:

d it * ti

jLejfe

hareket

****.

Kono i g o t o wa ko.dorao_ denra. dek i ma s u .

<Bu i s i cj)._u_k_._b_i___e_ y a p a b i l i r . >
Bu rnekte demo e d a t k u l l a n l a r a k ,
sz konusu i s i n b i r
ocuk
tarafndan
bile yaplabilecei
vurgulanmakta
ve y e t i k i n b i r
k i i n i n k o l a y l k l a yapmas gereken, b a s i t b i r i s olduu
anlatl

m a k t a d r . Bunun Trke'deki k a r l ,
"bile'dir.
Japonca'da,
demo genelde olumlu, sae i s e , olumsuz bir f i k r i
ifade etmede
kul l a n l i r :

ti <* 6 v> LSJfe to * U t .

Sore-gurai
watai demo wakarimasu.
<0 k a d a r ( n ) ben b i l e biliyorum'.>
;i/X*Att
MJL.%. S L ^ l f t t .
Eruzurumu wa na t su demo suzuii hazu desu.
<Erzurum yazn b i l e s e r i n olmal.>

m. * #

s A t? ^ r

Sg.jg.*.A * > * - ^ T ? L .

Dena ga konde ite inbun sae yomemasen de i ta.

<Tren kalabalk olduu iin, gazete bile okuyamadm.>
toi><
$t
# o T 3fcfc i: ,...A * 'J * tt X,.
Sekkaku kasa o motte ki ta noni kymo sae arimasen.
<zellikle emsiye de getirdim ama, bulut bile yok.>
Japonca'da demo edat,
bazen soru zamirleriyle birlikte de
kullanlabilir. Bu durumda, yukardaki rneklerden farkl olarak,
"herkes", "her sey" veya "hepsi" anlamnda kullanlr:

U, t *-4 6I

<5.5Jfe. S ^ S t .

Watai wa waoku naraba nan demo tabemasu.

<(Ben) Japon yemei ne olsa yerim.>

w <D M * & {- tt . n ? . *
Aivt.
Kono kooen-kai ni wa dare demo hairemasu.
<Bu konferansa kim olsa k a t l a b i l i r . >
JK SC T- (i
^CLJsLSJL ^ ^ #
* U * "f .
Tookyoo de wa doko ni demo k i s s a t e n ga arimasu.
<Tokyo'da her yerde jj a hve(kafe) var.>
ffl? ti it H C tt 3t K co .O..j*L?>..TMb S UJ #
* A* T .
Hareta hi ni wa Tookyoo no doko kara demo Huci-san ga
mi emasu
<Ak bir glinde Tokyo'nun her tarafndan Fuci Da
grlilebi 1 i r . >

118

4. KOSO (ZZ)

Edat:

CUmlede vurgu yapmak veya genelde sanlann aksi olan bir

durumu anlatmak iin kullanlr. "Dier eyden daha ok..." ve
"dUsUnUlenin aksine" anlamna gelir. Trke'de koso edatnn
karl olan herhangi bir edat veya ek yoktur:

*>..&... ~- S. * > t K

A^ftL^ut.

Anata koso sono oo ni husawaii desu.

<(Bakas deil) siz o dUle en layksnz.>

&

B.Z

zcDit^i

mt> 6 * * -t.

Watai wa kyoo koso kono igoto o owarasemasu.

<(Ben) bu isi (.b9.k.?....SU3.4..8.L)...l?.S.&!n bitiririm.>

MMS-.t

&& t> ^uttitniitiLV

&*,.

Kyooi koso seito kara manabanakereba narimasen.

<(DU8UndU&Un0zUn..aksine) retmen renciden ders almal .>

5. DAKE (S

) ve SKA ( L z M Edatlar:

Bu iki edat ta, "sadece" veya "yalnz" anlamna gelir.

Dake genelde olumlu, sika ise olumsuz yklemlerle kullanlr.
Ancak, her iki durumda da anlamlar ayndr:

X ( MJ$.MM

#**".

ii wa gozen-uu dake hatarakimasu.

<Babam sadece sabahlar alr.>

*> t

ZZJLMM. i

< % *fc*

ma

Ato SrfiiS-Lj^K?. t t * kudasa i.

<Sadece bir gUn daha bekleyin (lUtfen).>

z zz

i:JLW.i

%-e^.

Koko ni wa kod.omo.._...j.ka imasen.

<Burada fi.o<^k_QjB-rJ^jn_mba^a_k^8j yok. >

* ffi S ^ tt S J L k *

* "* * * ^

Motohasi-san wa yaa i s i k a tabemasen.

<Sayn Motohasi, sebzeden baka ...ey. yemiyor. >
Dake'nin b i r de
kullanl vardr:

su r n e k t e gr'ldUU g i b i ,

119

deyim o l a r a k

Sukina dake totte kudasai.

<Is ted igini z kadar a 11n. >

Tabe-rareru dake

tabemaita.

^Y].iy.$M..?.?.8 ini ...kadar y e d i m. >

6. BAKARI

((* D ) Edat :

Bu edat, dake ve ika'ya benzemekle birlikte, onlardan su

noktalarda ayrlr: dake ve ika'nn dier eyleri
dlamasna
karlk bakari, tek bir eyin dier eylere kyasla miktar ve
sklk bakmndan zellikle ok olduunu vurgular. Bu edat
Trke'ye evrilirken,
"srekli olarak" gibi ifade de katlrsa,
bakari'nin anlam daha iyi belirtilmi olduu zamanlar da vardr.
Bakari
edat, konuma srasnda, bazen bakkari olarak ift / k /
sesiyle sylenir:

o *> (O -? it

f...k.KK*kJl

T ^ * "f .

U i no ko wa terebj bakar mite imasu.

<Bizim ocuk, (devaml)..sadece televizyon

^ B l tJlMM

seyrediyor.>

*x.})... ^ K * L- t .

Kyoo wa ama i mono bakar..). tabemaita.

<BugUn, .(.srekli.olarak)| sadece tatl eyler yedim.>

B M l- ti. tlJ3.\M&.&JJ. ** fc * 'J * L * .

Heya ni wa .[Xil5.?.L.ffi9.n!?l....^.?.^.r._L.J9.? tamar ima i ta .
<Odada sadece gereksiz eyler yld.>
Bakari, miktar veya saysal durum
gsterilmek istendiinde de kullanlr:

s* * CD & m ii

w.*...-.A.&.$JiMi~.

"yaklak"

olarak

* y * t-.

Basu no teiryuuco wa .byaku-^rneetoru bakari saki ni ar imasu.

<OtobUs dura, yUz metre kadar ileride var.>

120

7. NADO (fc E ) Edat:

CUmlede herhangi bir sey rnek olarak gsterilmek istenil
diinde, nado edat kullanlr. Aslnda, "bir sey" veya "herhangi
bir sey" anlamndaki nanika kelimesinin ksaltlm sekli olan
nanka, zellikle konuma dilinde bazen nado yerine de kullanla
bilir. Nado, TUrkce'deki "ve saire" veya "ve benzerleri" anlamna
gelir. CUmlede nado'dan nce birden fazla isim gelirse, o isimler
ya'yla balanr:

% tt o- *fcm MMBM&MLk S * .
Watai wa hima-na toki inbun ya zai nado o yomimasu.
<(Ben) bos vaktimde gazete, dergi vb. eyler 0 j u r u m > >

.fit&>L*L<*

# # x1 &.

Eiga nanka wa suki desu ka?

<Sinema falan sever misiniz?>
Ayrca, nado ve nanka, baz durumlarda konumaya konu olan
eye fazla nem verilmediini de gsterir:

Kunj^^jno^un^ten^ado kantan desu.

<Araba...kui.lannak falan kolay bir is.>

lk..

& & f-<*> 5 i-

t> * <

B n * tt ^ .

Wata i nado ana ta no yoo ni umaku odoremasen.

<Benim gibi(beceriksiz, . ...yb. )...b.iri.s.i sizin gibi iyi dans
edemez.>

121

E. SMLER BALAYAN EDATLAR

TUrkce'de birden ok isim, "ve", "ile", "veya" edatlaryla
balanarak, ctlmlenin tek bir unsuru olarak kullanlabilir. "Aye
ile Hasan", "kitap ve kalem" gibi. Japonca'da to, ya, ka edatlar
isimleri birbirine balamak iin kullanlr.

1. TO (t ) Edat:
Hal edat olan to, isimleri balamada
Trke'deki "ile" edatnn karldr:

da

kullanlr.

Kyoo yaoya de nincin to satsuma-imo o kaimaita.

<BugUn manavdan havu ile tatl patates aldm.>
Ancak, Trke'deki "ile"den ayrlan su iki yn vardr:
a) Birbirine balanan isimlerin sonuncusundan sonra da
bazen to edat konur. Ancak, anlamca hi bir deiiklik yoktur:

4B
AW^"C
ZAMCA,.t
o ^ t,
S^Hfc.
Kyoo yaoya de nincin to satsuma-imo to o kaimaita.
<BugUn manavdan havu ile tatl patates aldm.>
b) Birbirine balanan ten fazla isim
isimden sonra to'nun konmas gerekir:

olduu zaman,

her

4B
A TSSk T? \ZA, CA, t
o S t,N t, t
*> J ( t )
R k> * t, tz .
Kyoo yaoya de nincin to satsuma-imo to kyuuri (to) o
kaimai ta.
<BugUn manavdan havu, tatl patates ye salatalk aldm.>
Yaz dilinde bazen, to hi kullanlmadan, isimler birbiri
ne sadece virglle balanr:

Nincin, satsuma-imo, kyuuri wa

yasai desu.

<Havu, tatl patates, salatalk sebzedir.>

12Z

2. YA (^ ) Edat :
Birden cok varlk bir arada bulunduunda, onlardan
geneli temsil edeni gstermek iin ya edat kullanlr:

sadece

Watai wa ma i-asa iizu ya oriibu o tabemasu.

<(Ben) her sabah peynir, zeytin gibi.eyler y e r i m >

Senuu Satoo-san ya Okada-sn ya mai-san to aimaita.

<Gecen hafta sayn Satoo, sayn Okada ye sayn mai
kiilerle karlatm (bulutum).>

.gibi

% B
^ ;> ^ J5> b
SS; #
* S L /: .
Kyoo tsuma ya tomodai kara tegami ga kimaita.
<BugUn esimden, arkadamdan ye bakalarndan mektup(lar)
geldi .>
Yukardaki rneklerde grllldUU gibi, ya edatl cUmlede,
birlikte bulunan kii veya nesnenin hepsini tek tek sralamak
yerine, sadece baslcalan belirtilip tekilerden sz edilmiyor.
Yani, isimler arasna konulan ya edat, cmlede belirtilenlerden
baka kii veya nesnelerin de bulunduunu anlatmakladr.

3. KA (J) Edat:
CUmle iinde birbirine balanan birden ok isimden sadece
birinin seildiini belirtmek istediimiz zaman, ka edat kulla
nlr. Ka edatnn Trke'deki karl, "ya da", "veya'dr:

7 * m & # -

J\S

s< > t-

S<^T

</_ $ u

Mannenhitsu ka booru-pen de kaite kudasa i.

<(Sadece) Dolma kalem ye.ya tkenmez kalemle yazn.>
& &fcri*& #
f fr tt tt ti {
4 U i t ^ .
Anata ka watai ga ikanakereba narimasen.
<Ya siz ya ..da ben gitmeliyiz.>
>MHI , ( $ B h L tz
3fc S "C L J: .
Sakuma-san wa kyoo ka a i ta kuru deoo.
<Sayn Sakuma, bugUn ya da yarn gelecek.>
isimleri balayan edatlar topluca syle gsterebiliriz:
[A] to [B]

[A] ve [B]

([A] ve [B]den baka nesne yok)

[A] ya [B]

[A], [B] vb.

([A], [B] ve bakalar)

[A] ka [B]

[A] veya [B]

([A] ve [B]den bir tanesi)

123

9 .

SAY I LAR

A. TEMEL SAYI SSTEM (ince Kkenli Saylar)

Japonca'da iki cesit say sistemi vardr, nce, .bunlardan
daha cok kullanlan temel say sistemini grelim. Bu sistemde
kullanlan saylar, yon(4) ve nana(7) saylar dnda, hepsi
ince kkenli saylardr:
1

ii

n *>

()

ni l (. )

san

yon, i

go

roku

nana, ii

ha i

kyuu, ku

& ^

(=)
=fc A, , L ( ES )

r (5)
5 < (A )
& & , L *> (-fc)

t *> ( A )
# * ? , <

10

cuu

20

ni-cuu

30

san-cuu

40

yon-cuu, i-cuu

50

go-cuu

60

roku-cuu

70

nana-cuu, ii-cuu

80

ha i-cuu fct *> C -5 (A-f*)

90

kyuu-cuu

100

hyaku

C7

(A)

(+ )

(" C * t ( + )
^ i;^- ( H + )
& A, C n> , l- D *> ? (E3 + )

^ C *t> "5 (5 + )
5 < C !) (A + )
& C * 9 , L *> t * t> (-t + )

# s> r> C t*> "5 (A + )

O- f> <

1000

sen

tf ^

(=f-)

10000

man

S ^

(^)

(5)

10'la 20 arasndaki saylar elde etmek iin, 10 saysna,

srasyla 1, 2, 3, vb. saylarn eklemek yeterlidir:

124

11

cuu-ii

C ^ ^

12

cuu-ni

13

cuu-san

14

cuu-yon, cuu-i

15

cuu-go

16

cuu-roku

17

cuu-nana, cuu-ii

18

cuu-hai

19

cuu-kyuu, cuu-ku

C)C

(H

( + Z1)

Crt>3 $ ^ ( + H )
C J;i, t * 5 t ( + 23)

t > 3 w ( + S )
C *t> o h < ( + 7v )
C tp Ka * , C H * >

(+ -t)

t * r> (i *> ( + A )
C ? ! 7 , Ctt>-p < (+ A )

20'den 30'a, 30'dan 40'a, 40'tan 50'ye vb. gibi saylar da

ayn ekilde elde edilir.
ki yzden dokuz yllze kadar olan saylar, Trke'de olduu
gibi, 2 ve 100, 3 ve 100, 4 ve 100 vb. eklinde gsterilir.
Ancak, 300, 600 ve 800 saylarnda baz ses deiiklikleri vardr.
(Hyaku <yz> kelimesi, /byaku/ veya /pyaku/'ya deiir.)
D * < (W)

100

hyaku

200

ni-hyaku

300

san-byaku

^ t> < ( = 5 )

400

yon-hyaku

, t> >e < ( E ^ )

500

go-hyaku

600

rop-pyaku

700

nana-hyaku

800

hap-pyaku

900

kyuu-hyaku

C > t> <

(=.~S)

^ t> t < ( 2 W )
-5 o tf * <

(5)

& & > ^ < (-t W )

&-)&*><
N U f (

(ng)
(AS)

Daha nce gsterdiimiz gibi, 4, 7 ve 9'un ikier tane

syleni sekli vardr. Ancak, 400, 700 ve 900 saylarndaki 4, 7
ve 9 iin yon, nana ve kyuu ekilleri kullanlr.
ki binden dokuz bine kadar olan saylar da, yine
Trke'de olduu gibi, 2 ve 1000, 3 ve 1000, 4 ve 1000 vb.
seklinde gsterilir. 3000 ve 8000 saylarnn syleniinde de
baz ses deiiklikleri vardr. 1000 says iin sen ile birlikte
is-sen <bir bin> de kullanlr.

125

1000

sen,

is-sen

2000

ni-sen

3000

san-zen

A,-tf ^

4000

yon-sen

J: A, -l A, ( E3 "f )

5000

go-sen

6000

roku-sen

3 < it ^

7000

nana-sen

& ft it A, (fc-=p)

8000

has-sen

9000

kyuu-sen #tt>-5 it , ( A =F )

IC-tt ^

Z it ^

it ^ , (^ o-fr ^

(f-,

=f )

( *F)
( E. =F )

( =f )

ttotA

( AC =f )

( A =F )

Japonca'da "on bin" says iin tek kelime man vardr.

Hyaku(lOO) ve sen(1000)'den farkl olarak, 10000 saysn gster
mek iin, man'nn basna ii(l) konmas gerekir:
^ *> S ^

( 75)

10000

ii-man

20000

ni-man

30000

san-man

A, ^

(=.75)

40000

yon-man

fc , ^

( E3 75 )

50000

go-man

60000

roku-man

*> < A, ( A 7? )

70000

nana-man

& & ^

80000

ha i-man

(i h t A, ( A 75 )

90000

kyuu-man

J : U

tc t A, ( 75)

.T * ^

( 7J )

(-t 77 )

(Jl75)

Yukardakilerden daha bllylik saylar, cuu-man <yllz bin>,

hyaku-man <milyon>, sen-man <on milyon> seklinde gsterilir. YUz
milyon ve daha buytlk saylar iin yeni bir birim oku ((8) kulla
nlr. Yani, ii-oku <yliz milyon>, cuu-oku <milyar>, hyaku-oku
<on milyar>, sen-oku <yUz milyar> gibi. Bin milyar iin gene yeni
bir birim olan oo ( ?fc) kullanlr.
Simdi saylara birka rnek verelim:
36

san-cuu roku

( H + 7\)

94

kyuu-cuu yon, kyuu-cuu i

( A + E3)

157

hyaku go-cuu nana, hyaku go-cuu sii

365

san-byaku roku-cuu go

126

( H S 7\ + 3 )

(Sltt)

1987

sen kyuu-hyaku hai-cuu nana veya

sen kyuu-hyaku hai-cuu i i
( f A 5 A + t )
i s - s e n kyuu-hyaku hai-cuu nana veya
i s - s e n kyuu-hyaku hai-cuu i i
( "f- % ~S A + - t )

9801

kyuu-sen hap-pyaku i i

[%fpAf-)

12345

i i - m a n n i - s e n san-byaku yon-cuu go
( - ^ r f H S H + I )

67890

roku-man nana-sen hap-pyaku kyuu-cuu

( A t f A S A + 1

127

B. ASIL JAPONCA SAYILAR

Daha nce, Japonca'da iki eit say sistemi olduunu
belirttik. Simdi aklayacamz saylar, asl Japonca say olmak
la birlikte, artk gUnUmUzde sadece birden ona kadar rakamlar
iin ve 'bir tane", "iki tane', "Uo .tane" vb. gibi anlamlarda
kullanlr:
1 tane

hi t o t s u

D- t -o ( - o )

2 tane

hutatsu

* t -0 ( =. ~3 )

3 tane

mi t t s u

h- r> O

(H O )

4 tane

yottsu

<fc -o o

( IH -D )

5 tane

i tsutsu

6 tane

mut t s u

7 tane

nanatsu

8 tane

yat t s u

9 tane

kokonot; 3U

10 t a n e

too

(r* O O
ti

? -O

( 21 -3 )
( / N T )

tLtt.1

( -t O )

^ o -3 ( A "O )

t .B

I ZCO

( fL O )

(+)

Bu saylarn sonundaki /-tsu/ eki "tane" anlamn tar. Kural

d olan tek durum, bu ekin too <on> saysnn sonuna gelmeyisi-

128

C. SAYILARLA BRLKTE KULLANILAN BRMLER

Trke'de nesne veya kiiler sayldnda, 'bir yudum su",
"iki tane elma", "U bardak ay", "drt paket sigara" ve "bes
kii insan" rneklerinde grUldUU gibi, bazen saylarla birlikte
"yudum", "tane", "bardak", "paket" gibi birimler kullanlr.
Japonca'da bu tUr birimlerin kullanl daha yaygndr. Genel
likle saylar birimlerle birlikte kullanlr.
Japonca'da, nesneleri saymada kullanlan birimler, saylan
nesnelerin zelliklerine gre deiir, rnein, insanlarn say
sn belitmek iin nin, kalem gibi uzun nesnelerin saysnda hon,
kat gibi ince nesnelerin saysnda ise mai kullanlr.
Nesnelerin saylarnn belirtmede kullanlan birimler, iki
gruba ayrlr. Birinci gruptaki birimler, bir, iki, U ve drt
gibi kliUk miktardaki nesneleri belirtiyorsa, asl Japonca say
larla, daha bliytik miktarlardakileri belirtiyorsa, temel saylarla
birlikte kullanlr, ikinci guruptaki birimler, hem kliUk hem de
btlylik miktardaki nesnelerin saylarn belirtirken, temel say
larla birlikte kullanlr. imdi, bu iki gruptaki birimleri, ayr
ayr ve rneklerle grelim:

1. Birinci Gruptaki Birimler

Yukarda akladmz gibi, birinci gruptaki birimlerle
az saydaki nesneler belirtilirken, asl Japonca saylar kullan
lr. Bu birimler, eski Japonca'dr, kalma birimler olabilirler.
Saylar bazen U, bazen drt, bazen de besin zerindeki
nesneler belirtilirken, bu birimlerle birlikte, asl Japonca
saylar deil, temel saylar kullanlr. Ancak, genelde bu
birimlerle bUyUk saylarn gsterilmeleri nadirdir. Simdi
bu
gruba giren balca birimleri gsterelim: (Alt izili
saylar,
asl Japonca saylardr.)
a) Heya

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

(3S v fflM.) <oda>:

h i to-heya
huta-heya
mi-heya
yo-heya, yon-heya
go-heya
roku-heya
nana-heya
ha i-heya
kyuu-heya
cuu-heya

I2S

b) Tsubu

(fi) <zerre, tane, damla>:

h i to-tsubu
huta-tsubu
mi-tsubu
yo-tsubu, yon-tsubu
go-tsubu
roku-tsubu
nana-tsubu
hat-tsubu
kyuu-tsubu
cut-tsubu

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

:o ( 8 ) <kutu>:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0

d) Kire
1
2
3
4
5
8
7
8
9
0

h i to-hako
huta-hako
m i-hako
yo-hako
go-hako
rop-pako
nana-hako
hap-pako
kyuu-hako
cup-pako

(9ti)

<dilim>:

h i to-ki re
huta-kire
mi-ki r e
yo-ki r e
go-kire
rok-kire
nana-k i re
ha i-ki re
kyuu-ki re
cuk-kire

130

e) Taba

(M)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

f) Sara

h i to-taba
huta-taba
mi-taba
yo-taba, yon-taba
go-taba
roku-taba
nana-taba
ha i-taba, hat-taba

kyuu-taba
cut-taba

(M)

<tabak>:

h i to-sara
huta-sara
mi-sara
yo-sara, yon-sara
go-sara
roku-sara
nana-sara
has-sara
kyuu-sara
cus-sara

1
2
3
4
5
6
7
8
S
0

g) Uu-ne ( $ )
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0

< d e s t e , demet>:

<ev, bina>:

h i to-mune
huta-mune
mi-fliune
yo-mune, yon-mune
go-mune
roku-mune
nana-mune
ha i-mune
kyuu-mune
cuu-mune

131

h) Kunt

( M ) <takm, kllme, grup>:

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

i) Tsubo

h i to-kumi
huta-kumi
m i-kum i, san-kumi
yon-kumi
go-kumi
rok-kumi
nana-kumi
ha i -kum'i
kyuu-kumi
cuk-kumi

(#)

<alan lcUsU birimi;

metre karedir,>:

Bir tsubo yaklak 3,3

h i to-tsubo
huta-tsubo
mi-tsubo, san-tsubo
yo-tsubo, yon-tsubo
go-tsubo
roku-tsubo
nana-tsubo
hat-tsubo
kyuu-tsubo
cut-tsubo

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

j) Hukuro

( 9 ) <torba>:

1
hi to-hukuro
2
huta-hukuro
3
mi-hukuro
4
yo-hukuro
5
go-hukuro
(Besten byk saylarla pek kullanlmaz.)

k) Ban

(Bft ) <eoe>:

1
hi to-ban
2
huta-ban
3
mi-ban
(Ucten bllyllk s a y l a r l a

pek k u l l a n l m a z . )

132

2 . S e s D e i m e s i n e Uramayan i k i n c i Grup

Birimler:

kinci gruptaki birimler, sadece

g e l i r l e r , nce, s a y l a r l a
kullanlrken
uramayan b i r i m l e r i g r e l i m :

temel
hi

a ) Di

(&)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

b)

Ma i

o) Do

<Makinalar sayarken k u l l a n l i r . > :

i i-da i
n i-da i
san-da i
yon-da i
go-da i
roku-da i
nana-da i, i i-da i
ha i-da i
kyuu-dai
cuu-da i

(ft)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

saylarn
sonuna
ses
deimesine

< K a t , mendil g i b i
kullanlr.>:

ince maddeleri

sayarken

i i-ma i
n i -ma i
san-ma i
yon-ma i, yo-mai
go-ma i
roku-ma i
nana-ma i, i i-ma i
ha i-ma i
kyuu-ma i
cuu-ma i

()
ii-do

<defa>
<bir defa>

(Aslnda, yukarda gsterilen rneklerden bliylik deiiklik

olmad iin, bundan sonra sadece birer rnek vermek
yeterli
olacaktr.)

133

d) Bai

(fi?)

<kere, misli>:

ni-bai

e) Byoo

<iki misli>

($>)

<saniye>:

san-byoo

f) Ueetoru

<U saniye>

(* h )V )

<metre>:

yon-meetoru <drt metre>

g) Ban

(#)

<numara>:

go-ban

h) En

(R)

<bes numara, beinci>

<Japon parasnn birimi>:

roku-en

i) Cikan

(BfHI)

<alt Japon Yeni>

<zaman sUresi olarak "saat">:

nana-cikan, ii-cikan

<yedi saat>

Yukardaki birimlerden son ikisi, yani

en
ve cikan,
says drt olduunda, yon yerine yo ile kullanlr. Ban ise, hem
yon, hem de ye ile kullanlabilir:
yo-en
yo-cikan
y_o-ban, yon-ban

<drt Japon Yeni>

<drt saat>
<drt numara>

134

3. Ses D e i m e s i n e Urayan kinci G r u p B i r i m l e r :

Simdi, saylarla kullanld zaman ses deimesine
ura
yan birimleri grelim. Bu gruptaki b i r i m l e r , i ( l ) , hai (8) ve
cuu(10) saylaryla kullanlrken her zaman;
s a n ( 3 ) ve
roku(6)
saylaryla kullanlrken de zaman z a m a n , ses deimesine
urar
lar:

i) Ko

(fl)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

k) Kai

M)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

<tane>:
ik-ko
n i -ko
san-ko
yon-ko
go-ko
rok-ko
nana-ko
hak-ko
kyuu-ko
cuk-ko

<kere. defa>:
i k-ka i
n i-ka i
san-ka i
yon-kai
go-kai
rok-ka i
nana-ka i
ha i-kai, hak-kai
kyuu-ka i
cuk-kai

135

1) Satsu

(#)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

m) Sai

(.M)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

n ) 7*oo

(M)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

<Kitap, defter
kullanlr.>:

gibi

maddeleri

saymak

i s--satsu
rti -satsu
san--satsu
yon--satsu
go--satsu
roku--satsu
nana--sats'u
has--satsu
kyuu--satsu
cus--satsu

<yas>
^ts-sai
n i-sa i
san-sa i
yon-sa i
go-sa i
roku-sa i
nana-sa i
has-sa i
kyuu-sai
cus-sa i

<bas; BUytlk hayvanlar sayarken kul lanl r.>:

it-too
n i-too
san-too
yon-too
go-too
roku-too
nana-too
ha i-too, hat-too
kyuu-too
cut-too

136

iin

o) aku

(8 )

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

p) Hon

q) Hat

<Agao, "kalem gibi uzun cisimleri saymak ioin

ku11 an111r.>:

i p-pon
n i-hon
san-bon
yon-hon
go-hon
rop-pon
nana-hon
hap-pon
kyuu-hon
cup-pon

(#)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

kullanlir.>:

i -aku
n i-aku
san-aku
yon-aku
go-aku
roku-aku
nana-aku
ha-aku
kyuu-aku
cu-aku

(;)

1
2
3
4
5
6
7
8
3
10

<Elbise saylarn belirtirken

<Bardak,
fincan,
tas, kova gibi bir kab
dolduracak kadar miktar belirtirken kullanlr>:

i p-pa i
ni-ha i
san-ba i
yon-hai
go-ha i
rop-pa i
nana-ha i
hap-pa i
kyuu-ha i
cup-pa i

137

r) Hiki

(ES)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

<Hayvanlarn saylarn belirtirken kullanlan

genel bir birim olmakla birlikte,
zellikle
kedi, kpek gibi kticllk hayvanlarla
balklar
ve bcekleri saymak iin kullanlr.>:

i p-pi k i
n i-h i k i
san-biki
yon-hiki
go-hiki
rop-piki
nana-hiki
hap-piki
kyuu-hiki
cup-piki

N
s) Hun ( # )
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

t ) Wa (39)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

<dakika>:

p-pun
n i-hun
san-pun
yon-pun
go-hun
rop-pun
nana-hun
hap-pun
kyuu-hun
cup-pun

<Ku8arn s a y l a r n b e l i r t i r k e n k u l l a n l r > :
i i-wa
ni-wa
san-ba
yon-wa
go-wa
rop-pa
nana-wa
hai-wa
kyuu-wa
cup-pa

138

u) Soku (JE.)

1
2
3
4
5
6
7
8
9
0

v) Ken

w)

Kai

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

'bir

i s--soku

ni--soku
san--zoku
yon--soku
go--soku
roku--soku
nana--soku
has--soku
kyuu--soku
cus--soku

(ff)

1
2
3
4
5
6
7
8
3
10

<Ayakkablar sayarken kullanlr; is-soku

ift ayakkab' demektir.>:

<Evlerin saylarn belirtirken kullanl ir.>:

i k-ken
n i-ken
san-gen
yon-ken
go-ken
rok-ken
nana-ken
hai-ken, hak-ken
kyuu-ken
cuk-ken

(P9)

<Ev veya binalarn

kullanlr.>:

ik-kai
<bir
ni-ka i
san-ga i
yon-ka i , yon-gai
go-kai
rok-ka i
nana-ka i
hai-ka i
kyuu-ka i
cuk-ka i

139

katlarn

belirtmede

4. Kurallara Uymayan Birimler:

x ) Ri v e Nin

( A ) <kisi>:

insanlarn saylarn belirtilirken, bir ve iki kii

iin
asl Japonca saylarla ri, U ve daha fazlas iin de temel s a y
larla nin kullanlr:
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

h i to-ri
huta-ri
san-nin
yo-n i n
go-nin
roku-nin
nana-n i n r~"
ha i-nin
kyuu-nin, ku-nin
cuu-nin

y ) N i i , Ka;

( H ) <gn>:

"Bir gn", "iki gn" gibi, gnlerin saylar: belirtilirken,

nii ve ka diye iki ayr birim kullanlr:
ii-ni i
1
hutsu-ka
2
mik-ka
3
yok-ka
4
i tsu-ka
5
6
mui-ka
nano-ka
7
8
yoo-ka
S kokono-ka
too-ka
0

11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

cuu-i i-n i i
cuu-ni-nii
cuu-san-nii
cuu-yok-ka
cuu-go-nii
cuu-roku-nii
cuu-ii-nii
cuu-hai-nii
cuu-ku-nii
hatsu-ka

20 gnden sonra, temel s a y l a r ve nii k u l l a n l r . Ancak 24, 34,

44, 54 vb. g i b i sonu d r t l e b i t e n s a y l a r i i n , ni-cuu-yok-ka <24
gn>, san-cuu-yok-ka <34 gUn>, yon-cuu-yok-ka <44 gn>, go-cuuyok-ka <54 gn> r n e k l e r i n d e grld g i b i , hep ka k u l l a n l r . .
Ayn g n l e r i n i b e l i r t i r k e n de, hemen hemen ayn yol
i z l e n i r . Yalnz, ayn b i r i n c i gnne t s u i t a i denir.
Bu
zel
durum d n d a k i gnler i i n , hem g n l e r i sayarken, hem de ayn
g n l e r i n i b e l i r t i r k e n , s y l e n i l e r i a y n d r , rnein,
hutsu-ka
k e l i m e s i , hem " i k i gn", hem de "ayn i k i n c i gn" demektir.

140

z) Tsuki,

Kagetsu:

Gatst

(, R ) <ay>:

Aylarn saylarn belirtirken de iki ayr birim

kullan
labilir. Bu birimlerden tsuki, sadece bir, iki ve U ay iin
geerlidir:

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

i k-kagetsu. h i to-tsuki
n i-kagetsu, huta-tsuk i
san-kagetsu,
mi-tsuki
yon-kagetsu

go-^kagetsu
rok-kagetsu
nana-kagetsu
ha i-kagetsu, hak-kagetsu
kyuu-kagetsu
cuk-kagetsu

Bilindii gibi, TUrke'de her ayn bir ad vardr. Oysa

Japonca'da aylarn ayr ayr adlar yoktur. Aylar belirtmek iin
srasyla 1'den 12'ye kadar bir say ve gatsu binimi kullanlr:
Ocak
ubat
Mart
Nisan
Mays
Haziran
Temmuz
Austos
Eyll
Ekim
Kasm
Aralk

i i-gatsu
ni-gatsu
san-gatsu
i-gatsu
go-gatsu
roku-gatsu
i i-gatsu
ha i-gatsu
ku-gatsu
cuu-gatsu
cuu-i i-gatsu
cuu-ni-gatsu

141

D. SAYILARIN KULLANILILARI
TUrkoe'de saylar, belirttikleri isimlerin hemen nllnde
kullanlr. Genellikle birimle birlikte kullanlmaz. Oysa Japoncada saylar, yukarda ayrntlaryla akladmz gibi, genellik
le, belirttikleri nesnelere gre deien birer birimle birlikte
kullanlr. (Asl Japonca saylarn sonundaki /tsu/ da bir birim
saylabilir.)
Japonca'da say ve belirtilen nesneyle ilgili birim,
isimden nce geldiinde, isim ve^b-irim arasna no konur:

i p-pon ro_ eda

<bir tane dal>

yo-nin no kodomo
<drt tane ocuk>

n i-da i n_o kuruma

<iki tane araba>

i tsutsu no mura
<bes tane ky>

san-satsu n hon
<Uc tane kitap>
Saylar, belirttikleri isimlerden sonra da kullanlabilir.
Bu'durumda, saylarla belirtirilen isimler belirli deildir:

Tomato o muttsu kudasai.

<Alt tane domates verin (Domatesten alt tane verin.)>

Gakusei ga hutari benci ni suwatte imasu.

<Iki renci bankta oturuyor.>

3 v ? - \-<Dnifi=.&s> v z-t.
Konsaato no kippu ga san-mai arimasu.
<Konsere Uc tane bilet var.>
Itfctfti&feE^CS*, * W i : t i B J . ! f L t .
Watai wa ame o Hanako ni go-ko, Taroo ni nana-ko agemaita.
<Ben Hanako'ya bes tane, Taroo'ya yedi tane seker verdim.>
Yukardaki rneklerde, saylarla birimler, zarf gibi
da diyebiliriz.

142

kullanlr

NC

BLM

KARI
SIK
I
EADE2LER
(Temel i f a d e l e r i G e n i t i r e n Gramer Unsurlar)

1 O .

Y A R D I MC I
F i l LLER
ve
S I F A T L A R

A- YARDIMCI F L VE YARDIMCI SIFATIN GREVLER

FLLER BltlmUnde,
Japona'daki
balca
fiil
ekimleri
a k l a m t k (bk. sayfa 19 v . d . d . ) . Ancak, o ^blmde grdtiUmUz,
Japona'daki
fiillerin
basit
ekim
ekilleriydi.
rnein,
T r k e ' d e k i " y a p t " , "yapar", "yapmad" g i b i . F i i l l e r i n bu
basit
e k i l l e r i ne kadar
nemli
olurlarsa olsunlar,
bazen
"yapmak
istiyor",
"yapmaya
baslar",
"yapmaya devam eder"
gibi
daha
karmak dUsUnceleri de anlatmak g e r e k e b i l i r . Benzer a n l a t m l a r d a ,
T r k e ' d e k i g i b i , Japonca'da da f i i l l e r i n sonuna yardmc f i i l l e r
veya yardmc s f a t l a r e k l e n i r :

OJ <D m (i

H J I : m,4}cjb_ *..$.

Yama no yuki wa san-gatsu ni toke-hacimemasu.

<Dagdaki kar mart aynda erimeye balar.>
& f
h )\> 3 ^
fT f. ft\Q.t. Watai wa Toruko e iki-tai desu.
<(Ben). Trkiye'ye gitmek istiyorum.>
Birinci rnekte hacimemasu (asl ve dz sekli hacimeru)
yardmc fiil olarak kullanlmaktadr. Cmledeki tokeru <erimek>
fiiline eklenen hacimemasu yardmc fiili, eklendii
tokeru
fiilinin anlamn "erimeye balamak" sekline sokar.
kinci rnekteki ta i ise, yardmc sfattr. Eklendii iku
<gitmek> fiilinin anlamn "gitmek istemek" ekline sokar.
Eklendikleri fiillerin anlamlarna yeni anlamlar katan bu
yardmc fiiller ve sfatlar, tek balarna kullanlmazlar.
Adlarndan da anlalaca gibi, yardmc fiiller, birer fiil,
yardmc sfatlar da birer sfattr, rnein, hacimeru yardmc
fiili, kelimenin /u/ sesiyle bitmesinden de anlalaca gibi,
bir tUr fiildir: daha nce grdmz fiiller gibi ekilir. Ta i
yardmc sfat da, kelimenin sonunda /i/ sesi bulunduundan, bir
tr i-sfattr; dier i-sfatlar gibi ekilir:
szlk sekli:
nai ekli:
masu sekli:
te ekli:

toke-hacimeru
toke-hac imena i
toke-hac imemasu
toke-hac imete

145

i sekli:
ku sekli:
gvde:

iki-ta_L
iki-taku
iki-ta

Bundan sonra, yardmc fiil ve

sfatlar
tek
tek
aklarken, onlarn yardmc fiil veya yardmc sfat olularna
gre deil de, kendilerinden nce hangi fiil seklinin gelebilece
ine gre snflandrarak anlatacaz. CUnkU,
bir kelimenin
yardmc fiil veya sfat olduu, belirttiimiz gibi, ekillerin
den kolayca anlaslabilmektedir. Baska^bir deyile, kelime eer
/u/ sesiyle biterse fiil, / i / sesiyle biterse i-sfat, ve /da/
sesiyle biterse na-sfat gibi ekilir.

B. MASU SEKLNN GVDESNE EKLENEN YARDIMCI FLLER VE SIFATLAR

Fiiller blUmllnde akland gibi, fiillerin masu sekli,
fiillerin temel ekim ekillerinden biridir. Yardmc fiil ve
sfatlarn bir ksm da, masu seklinden elde edilen fiillerin
gvdesine eklenir.
Masu seklindeki fiilin sonundaki /-masu/ eki atldktan
sonra geriye kalan ksma, masu seklindeki fiilin gvdesi denir.
rnein, suru fiilinin masu sekli simasu'dur. Bunun sonundaki
/-masu/ ekini atarsak, geriye masu seklindeki bu fiilin gvdesi
olan i' kalr.
Simdi masu seklindeki fiillerin gvdeieriyle birlikte
kullanlan yardmc fiil ve sfatlar tek tek aklayalm.
(Kullanllarnn daha kolay anlalabilmesi iin, suru (imasu)
<etmek, yapmak> fiiliyle birlikte kullanllar, kseli parantez
iinde gsterilecektir):

1. TA

(7ct-\)

[i-tai (desu)]

<~mek

istemek>

Bir hareketin yaplmas istendii

zaman
kullanlr.
Trke'deki istemek fiilinin karldr. I-sfat gibi ekilir:

Watai wa aita yaumi-tai desu.

<(Ben) yarn d in1enmek i s 11yo r um.>

if r et ^ c

*..fc._vs.jt a.

Yuu-gohan ni nani o tabe-tai desu ka?

<Ak5am yemeinde ne yemek istersiniz?>

146

Nani mo tabe-taku arimasen.

<Hi bir sey yemek istemiyorum.>

2. YASUt (^1"^)

[i-yasui (desu)]

<~mesi kolay>

Bu yardmc sfat,
belirtilen
hareketin
kolaylkla
yaplabileceini gsterir. Trke'deki * ...mek kolay: ...mesi
kolay" anlamnda kullanlr. Ancak, iinde bu yardmc sfat
bulunan climledeki zne, anlamca fiilin
nesnesi
veya
yer
tamlaycsdr. Bu nedenle, sanki fiil edilgenmis gibi Trke'ye
cevirilirse, daha uygun olacaktr. Bu yardmc sfat da, tai gibi
i-sfatlara benzer ekilde ekilir:

ZCDM&

fL*.fLil..t:

Kono kusur i wa nomi-yasui desu.

<Bu ilacn iil ii.kolaydr (Bu ila kolay iilir).>

z (D m m a i?j._y..$.<..* y AMA
Kono setsumei wa wakari-yasuku arimasen.
<Bu aklamann anla lmas.. kolay deil (Bu aklama kolay
anlalmyor).>
-f x > rf - ; H fi *..$ t l o f c j t .
isutanbuuru wa sumi-yasukatta desu.
<stanbul'da yaamas kolayd (istanbul'da rahat yaadm).>

3. NKUl

(C<V>)

[i-nikui desu]

<~mesi zor>

Yukarda aklanan yasui yardmc

hareketin gerekletirilmesindeki
gUlU
dnda yasui'den farkl zellikleri yoktur:

sfatnn
gsterir.

aksine,
Anlam

/J> )l| S /*, D K ( *?_*...=..<_J;.>...'?..t

Ogawa-san no hanasi *a w a k a r i - n i k u j desu.

<Sayn Ogawa'nn konumas zor a n l a l y o r ( a n l a l r ) .>

* <D t (

gLf......< ..<....*...'/ *..*. fSf..t

Sono kutsu wa aruki-nikuku arimasen ka?

<0 ayakkabyla j^.rttaesj__zo_r._deii_l__i? (O ayakkab yrmeye
elverisiz deil mi?)>

147

Kono hon wa totemo yom i-ni kuka t.ta deu.

<Bu kitabn okunmas ok zordu (Bu, okunmas cok zor bir
kitapt).>

4. HACMERU (l C tt 5 )

[i-ha<imeru (i-hac imemasu)]

<~meye balamak>

Hareketin
gerekletirilmeye
balanmasn
gsterir.
Trke'deki " ...meye balamak" ifadesinin karldr. Ayrca
hacimeru, tek b a s m a
"balamak" anlamnda da
kullanlr.
Hacimeru, ikinci grup bir fiil olup,
hacimeru,
hacimenai,
hacimemasu, hacimete seklinde ekilir:

4b m $ A, y:

n m A m \z

*.*..J._.*jt.

Kitayama-san wa mai-asa ku-ci ni ha tarak i-hacimemasu.

<Sayn Ki tayama, her sabah dokuzda almaya balar. >

^ #

S..y..!*...C....i5

MJ-

^'- i'JHi.

Ame ga hur i-hacimeru mae ni i e ni kaerimaoo.

<Yamur yamaya.....bal amadan, nce eve dnel im. >
&t
H^ttZ
B # I
mm J^..ttJC.*..LJ:. o
Watai wa san-nen mae ni Nihon-go o benkyoo-i-hacimemaita.
<(Ben) U sene nce Japonca('y) renmeye baladm.>

S. OHARU (&t>>)

[i-owaru (i-owar imasu)]

<~meyi bitirmek>

Hareketin
tamamlanp
sona
erdirildiini
gsterir.
Trke'ye '...meyi tamamlamak: ...meyi bitirmek" seklinde evri
lebilir. Bu yardmc fiille birlikte,
genellikle,
geili
fiiller kullanlr, rnein, taberu <yemek> ve kaku <yazmak>
gibi geili fiiller owaru yardmc fiiliyle birlikte kullan
labilirken, yasumu <dinlenmek> ve asobu <oynamak> gibi geisiz
fiiller onraru'yla birlikte kullanlamaz. Ayrca owaru,tek basma
"bitmek" anlamnda da kullanlr. Owaru birinci grup bir fiil
olup, owaru, ovaranai, osrarimasu, owatte seklinde ekilir:
t* -3
? CD *
R *JgL*L-JLj
tsu sono hon o yomi-owarimasu ka?
<0 kitab (okumay) ne zaman bitir irsiniz?>

148

t*m

J: ? ^ <

B I

t.tj>*..yj..,fc

Sakuban yooyaku ronbun o kak i-onarimai ta .

<DUn gece nihayet makaleyi (tezi) yazmay bitirdim.>
fr. Astllfi
jt^ Bp ,6<V.\^,..^..t.~, *
&oTtt^tf*-^
Minna ga tabe-qwaranaj u i ni seki o tatte,wa ikemasen.
<Herkes yemei bit i rmeden (bi t i rmemi ken) masadan
kalkmamalsnz.>

6. TSUZUKERU ( o ^ t t S )

[i-tsuzukeru ( i -tsuzukemasu)]
<~meye devam etmek>

Gerekletirilmekte olan bir hareketi srdrmeyi gsterir.

Trke'ye "..meye devam etmek" veya "durmakszn, ara vermeden.."
seklinde evrilebilir. Tsuzukeru, tek bana da kullanlabilir,
ikinci grup bir fiil olup, tsuzukeru, tsuzukenai, tsuzukemasu,
tsuzukete seklinde ekilir. Birok fiille birlikte kullanlabi
lir:

ft

fe

55fo

g*.f _-?...^.M.X!r_\.*..t

Watai-tai wa moo go-cikan mo aruki-tuzukete imasu.

<Biz artk be saattir (saatten beri) hi durmadan (devaml.)
yUr Uyo r uz;

Biz a r t k bes saat oluyor k i , durmakszn yliryoruz.>

m#

-aw

&..y .?.:?. w .*.. L..

Ame ga i-uukan hur i -tsuzukema i. t.a

<Yamur bir hafta dinmeksi.zin yajd. >

&.&.3!..3M*.S-.*1

Mada nomi -1uzuk; emau ka?

<H 1 i.meye devam edecek mi s i n i z ?>

7. SUGRU (t

% i> )

Bir hareketin
yapldn gsterir:

h*tta.

[i-sugiru/i-sugimasu]
gereinden

fazla,

<fazla~>

asn

^ * : i J kM..k.t.M.*..t.

Anata wa oorai no koto o iinpai-i-sugimasu.

<S iz ge1ecekten fazla end ie ediyor sunuz>

149

bir

ekilde

& fi # (D *> '> L

*.JL*...k..

Watai wa kinoo sukosi tabe-sugimai ta.

<Ben dlin biraz fazla yedim.>

$> V L*_:_*15

<.Jt?_.V.

Amari nomi-suginai de kudasa i.

<Pek fazla imeyin (ltltfen).>

8. SOO DA (DESU)

(* 7 / * Vt

) [i-soo da / i-soo desu]

<~ecee benzemek>

Fiilde belirtilen yargya, konuan kiinin tank olduu

durumu gzlemleyerek vardn gsterir. Trke'ye "...ecee
benzemek: ... gibi gzkmek; ... gibi" seklinde evrilebilir:
fis * J
&JL$...5...Z..$.
Ame ga huri-oo desu.
<Yamur yaacaa benziyor: Yamur yaacak gibi.>
CO ? $ (i
t : '> L T
I.t.I.2.I..k
Sono kodomo wa moo sukoi de naki-po de i ta.
<0 ocuk neredeyse alayacakt; O ocuk alayacak gibiydi.>

/< x IA

&& tt. ip

*..f...?.r:. fi

&JLAMA.

Basu wa naka-naka ki-soo de wa arimasen.

<Otobs pek gelecee benzemiyor;
Otobsn pek gelecei yok gibi.>

C. FLN TE SEKLNE EKLENEN YARDIMCI FL VE SIFATLAR

Fiilin te ekli, aslnda bir tUr ula (gerundium) olup,
Trke'deki /-(y)ip/ ekine benzeyen bir fonksiyonu vardr. Fiilin
burada aklanacak olan te ekli ile yardmc fiil seklindeki
yaplar, birletirilen iki fiil olarak da dnlebilir, rnek
olarak kaite imasu <yazyor> cmlesini ele alalm.
Bu
cmle
Japonca'da sylendii gibi, kelimesi kelimesine "yazp bulunuyor"
seklinde Trke'ye evrilebilir. Bu, aslnda "yazmay srdryor:
yazmaktadr; yazyor" demektir.
Yukarda aklanan masu sekliyle birlikte
kullanlan
tai, yasui, owaru gibi yardmc fiil ve sfatlara gre, buradaki
ler, aslnda iki bamsz fiil olduklar iin, kendilerinden nce
gelen fiillerle skca balanmazlar. Bu nedenle, dier
yardmc

150

fiillerden farkl olarak, fiilin te sekliyle yr::=c fiil

veya
sfat, araya bir (-) iareti koyarak birlestirssck.
Aslnda, iki bamsz fiil sz konusu oli-- iin, bundan
sonra gsterilecek olan yardmc fiillerin tl!3- tek baslarna
kullanlabilir. Ancak, bu durumda zaman zaman sn.aa deiiklii
olabilir, rnein, miru <grmek, bakmak> fiili,
yardmc
fiil
olarak kullanldnda, "denemek" anlamn verirFiilin te sekline eklenen iki yardn;: sfat
vardr
(hoii ve mo i i). Dierleri yardmc fiildir.

1. tRU (^ $ )

[site iru (site imasu)]

<~iyor>

Iru fiili,ikinci
grup bir fiildir. 53j:=sz bir fiil
olarak "var; var olmak" anlamnda kullanlr. Fi:.:a te sekliyle
birlikte kullanld zaman yardmc fiil olur ve iniam ayrdr.
Yardmc fiil olarak iru'nun iki ayr kulls.-.ls vardr:
a-

Bir hareketin o anda yaplmakta ciuunu

Trke'deki /-(i)yor/ ekinin karl:'-"

b- Gerekletirilen hareketin sona ermesi.-e

veya etkilerinin devam ettiini gsterir.

gsterir.

ramen,

sonu

iru yardmc
fiili, kowasu <bozmak>, kaku
<yazmak>,
yomu <okumak> gibi geili fiillerle, ya da aruku
<yrmek>,
oyogu <yUzmek>, yasumu
<dinlenmek>
gibi
aralksz
yaplan
hareketleri gsteren geisiz fiillerle birlikle Kullanldnda,
birinci anlamn tar. Yani, sreklilik ifade eoer.
ru yardmc fiili, inu <lmek>, kowareru <bozulmak>.
oiru <dUsmek> gibi ok ksa bir sUrede tamamlanan
hareketlen
gsteren geisiz fiillerle de ikinci anlamnda kullanlr.
Sreklilik gsteren

fc * t * t

rnekler:

9l^J.lA.t..

Hanako wa ima tegami o k a i t e i m a s u .

<Hanako simdi mektup yazmakta (yazyor).>

& ( t <D o
- B*
/Mft .R.A..:?>...f ..kir
Watai wa kinoo i i - n i i - c u u oosetsu o ynde mata<Ben dn, bUtUn gUn roman okumaklayd (okuyordum).>

151

% m a*

* s *s

*.t.\.r ,\$.M

>t

* y * u &.

Watai-taci ga mii o ar.u.i.te .jru toki iin ga arimaita.

<Biz yolda (caddede) yrmekteyken (yUrrken) deprem oldu.>

Gereklemesine ramen sonular sren hareketlere

rnekler:

jf i-

X#

JSA..5.!;l*Jt.

Mii ni inu ga in'de.,imasu.

<Yolda bir kpek lUsU var. (Yolda bir kpek U halde

y a t y o r . )>
* <D f > tr &

4-

.i?..#.xv*_.t;

Sono terebi wa ima kqwarete imasu.

<0 televizyon simdi bozuk (bozuk^ha^de^^duruyor) .>

h t a-\z m-& W3.s.}.M..k~

Rooka ni booi ga 9|le imai ta.
<Koridorda apka dUmU duruyordu.>

2. ARU (> 4 )

[site aru (site arimasu)]

Bu da, iru gibi, aslnda "var; var olmak" anlaa olan,

bamsz bir fiildir, ikinci grup fiillerden biri olup, ZEL
FULLER blmnde
(bk. sayfa 83) akladmz gibi, znesi
(faili) cansz maddeleri gsteren cUmlelerde kullanlr. Yardmc
fiil olarak kullanldnda, bir hareketin gereklemesi sonucu
ortaya kan durumun slirdUlinU gsterir. Bylece, aru yardmc
fiilinin kullanl, iru yardmc fiilinin iki kullanlndan
birine benzemekle birlikte, biraz farkl anlam tar. Aru,
yardmc fiil olarak kullanld zaman, birlikte kullanlantemel
fiilin anlamn edilgen sekline sokar. Baka bir deile, temel
fiilin nesnesi zne olur. Bu durumu hemen hemen ayn anlama gelen
iki rnekle aklayalm:

S **

*f.y.lX.MM.l.

Ma do ga ajte Jmasu.
<Penoere a_jjs_J.dju^or).>

<#
*.w.x.*>...y...*..t.
Mado ga a.kete ar imasu.
<Pencere ajl.yj!Ujg_ty.l:sge,J.jdju?jj^or.>

152

Birinci rnekte, iru yardmc fiili,

temel
fiil
olan aku
<aclmak> fiilinden sonra getirilmektedir. Pencere biraz nce
almtr ve hl acktr, ikinci rnekte ise, temel fiil aku
<almak> deil, akeru <acmak> olduu iin, mado <pencere> anlam
ca climlede nesne olmas gerekirken, aru yardmc
fiilinin
etkisiyle mado ga seklinde zne olmaktadr. Yani, "Pencereyi daha
nce birisi am ve pencere hl yle ak duruyor." anlamnda
bir durum sz konusudur.
Aru fiilinin kullanlmdaki genel kural gerei, cmlenin
sonunda kullanlan aru yardmc'fii1 inin znesi yalnzca cansz
varlklar olabilir:
i co t: gf H # lS.. * .;.*..
Tsukue no ue ni inbun ga o ite arimasu.
<Masann Ustline gazete konmu (duruyor).>
A V a co c
h 7 y ? i' &M.^.AJL*..t.

irigui no mae ni torakku ga tomete arimasu.

<Girisin nnde kamyon park edilmi (duruyor).>

tfflBS

t-5 as; s x *...y..s +

Sono mondai wa moo aoo ni h a n a i t e arimasu.

<0 sorun, a r t k i r k e t mdrne
iletiiai(anlatlm)
bulunuyor.>

3 . OKU ( < )

[ s i t e oku ( s i t e okimasu)]

Bamsz b i r f i i l o l a r a k k u l l a n l d zaman, oku f i i l i n i n

anlam "koymak; y e r l e t i r m e k " ' t i r . B i r i n c i grup bir f i i l d i r .
Oku, Yardmc f i i l o l a r a k k u l l a n l d n d a ,
te seklindeki
temel f i i l i n g s t e r d i i h a r e k e t i n , gelecekte ortaya k a c a
dUsUnUlen b i r i h t i y a c n k a r l a n m a s i i n y a p l d n g s t e r i r :
h L tz (i B m B T- ) # tt fr X-1.
A i ta wa niiyoo-bi de mise ga yasumi desu.
<Yarn Pazar (gnU) olup dkkn(lar) kapaldr.>
ti i>> <b % <$ B A v K3.S....MA
Oakara watai wa kyoo pan o katte okimasu.
<Onun iin ben (yarn iin) ekmei bugnden
z

ha .I.r.....4...?.8.i. ) >

153

alacam

(alp

ikinci cmlenin ykleminde belirtilen hareket, ileride doacak

bir ihtiyacn karlanmas iin gerekletirilmitir. Yani, ekmek,
hemen gerektii iin deil de, yarn dkknlarn kapal olaca
iin satn alnmtr. Simdi alnmazsa yarn ekmeksiz kalnabile
ektir. Birka rnek daha verelim:

&

a*^

'a < re

Watai wa Nihon e
ok ima su.
<(Ben) Japonya'ya
hazrlanacam.>

M.kS...$A.*.$.-

a#f

iku mae

ni

gitmeden

Nihon-go

nce

benk/po-ite

Japonca

&rnij),

Reizooko ni cuusu o irete qkima iita ...ka? .

<Buzdolabna meyva suyu koyup hazr ettiniz mi?>

:tl*bltL<4ct

^1^I^{:

&.*S..MM..* ..k. .*...$.

Kore kara isogaiku naru node ima hiru-gohan o tabet e

ok i ma oo.
<Bundan sonra megul olacamz iin le yemeini imdiden
yiyip hazr olalm (sonraki isimizi aksatmamak iin).>

4. UAU ( 1 / S ^ )

[ite imau (site sima i ma su)] <~mi olmak>

imau fiili tek basna kullanld zaman, "saklamak"

demektir. Birinci grup bir fiil olup, kau fiili gibi ekilir.
Yardmc fiil olarak kullanldnda, te seklindeki temel
fiilin gsterdii hareketin sonulanmasn gsterir:

Watai wa kyoo-cuu ni kono hon o ynde imaimasu.

<Bugtin (iinde) bu kitab (tamamen)...okumu olurum.>
ikA,tz<%>&
t, ttv\T i t vyt, Ife.
Sentaku-mono ga moo kawai t e imaimai ta .
<Camasrlar (artk) ku.r.um;a bitmi bile.>

? {8 3 Ut 2 . k . t l k M
Kodcmo-tai wa nemutte ir.airoaita ka?
<Cocuklar uyudular m?>

Baz durumlarda imau yardmc fiili, yukarda aklanan

anlamn yansra, konumacnn, yaplan hareketi hos veya uygun
karlamadn da gsterir:

154

 m a* a * * r* A.:?..k* J.\ *Lk..

Tomodai

ga kootsuu-ciko de sinde..5imaj mai ta.-

^!?8H!93.jJ?_.M' arkadam trafik kazasnda ldU.>

^ **

..JLM..-.:LkJ.Al*..k..

Ame ga huj|J~Jij|ejjRetj^.3Jafl^ijntXtj!
<

\Y.a.?A.k....k.i.' yamur yakmaya balad

(balam bulunuyor) .>

* * ( *
-f- # f l f7..2.T...k.....V..\*...k..fe
Saiuu-dena wa cup-pun fae ni i.tt.e.lima i.maJ ta;.
<jMaales.ef son tren on dakika nce gitti (gi.tmi bulunuyor).>

5. MlRU (#- <5 )

[site miru (site mimasu)]

<~meyi

denemek>

Miru fiili tek basna kullanld zaman, "grmek, bakmak"

demektir, ikinci grup bir fiil oiup, miru, mi-nai, mi-masu, mi-te
seklinde ekilir. Yardmc fiil olduunda, "denemek" anlamnda
kullanlr:
* L Z % (i 9 f L ^ *
-KI.l...L;..t..*..t.t..
A i ta watai wa a tara i i kuruma o iioo u_n_ten-_jte mjmasj.
<Yarn ben yeni arabay bir kullanp:...de_neye_ejgim.>

Kore o tabete mite kudasai.

<Bunu yemey.Ldeneyin (Bunun tadna

$> <D i C

bakn).>

A.3..T H i L i j .

Ano mise ni haitte mimaoo.

<0 dkkna bir girelim (girip bakalm).>

6. KURU (< )

[site kuru (site kimasu)]

Kuru fiili, tek bana kullanldnda, "gelmek"

anlamn
tar. UcllncU grup bir fiil olup, kuru, ko-nai, ki-masu,
ki-te
seklinde ekilir.
Yardmc fiil olarak kullanl
U trldr.
Birinci
kullanlnda, temel olan "gelmek" anlam pek deimez. Ancak,
kuru fiili bu anlamda kullanlrken, kendinden nce
baka
bir
hareket gerekleir.
Bu durumda, kuru yardmc fiili
"... ve
geliyor/gelecek/geldi vb." seklinde Trke'ye evrilebilir:

155

Watai wa yuubin-kyoku de k i t t e o k a t t e kimasu.

<Ben postaneden pul 8jjj^jg*l<kej&.>

z ^^

s ^

h ; m ^ S..3..S.....*_W*

Y a m a g u i-san ha k y o n e n T o r u k o e j.tt kjmajita.

< S a y n Yamaguci g e c e n sene T r k i y e ' y e gi;.dip.dndU,.>

$> <o * m. jBL?,.r ..& T...<.. js. .y:..

A n o soru i o motte; kjte...kudasa j.
< ( L U t f e n ) 0 belgeyi al.LP..g.eti.rin (gelin).>
i k i n c i k u l l a n l n d a , kuru yardmc
fiili,
sz konusu
durumun imdiye kadar
aynen devam e t t i i n :
ifade eder.
Bu
k u l l a n l t a kuru yardmc f i i l i n i n
sadece gemi zaman
sekli
kullanl ir:
& !
-+^(BJ
' <D # tt T- \X
*_*.. L_.fc .
Watai wa n i-cuu-nen-kan kono kaia de h.ata.raj..ie...k.ima| ta.
<Ben yirmi seneden beri devaml bu irkette alyorum

(.S..:Li.5.S....fc?.i.i.5.....S.^.J.fei....^.y.?.y.l?1. ..&M..f.) ^
3S ife s , <

1* o t

B * S J

l.$..kX.f... A t? r.

K i k u i - s a n wa zutto Nihon-go o kenkyuu-ite ki ta hito d e s u .

<Sayn Kikui,
.i.mdiye kaar devaml Japonca
aratran
(ar a t ir agel en)
kiidir.>
UUncU kullanlnda,
kuru yardmc fiili,
d u r u m u n g i d e r e k d e i m e y e baladn ifade eder:
t ^ td A, $.<_4.3..T:_t...*Jx..
Dandan
.anuku...M.l.t.S....k..!.!?.f>...L^.?.
< ( H a v a ) giderek soumaya ...balad >

m m a*

t' A, i? A.

Jt.^..x.t...*...k..fe

Bukka ga don-don agatte ki ma i ta.

< F i y a t l a r g i t t i k e ykselmeye balad.>

^ot

&& Jj2jUL*..k..

Y a t t o netsu ga sagatte kimaita.

< N i h a y e t ate d.Umeye balad.>

156

daha

nceki

7.

KU (^ < )

[site iku (site ikimasu)]

iku fiili, tek basna kullanld

zaman,
"gitmek"
demektir. Birinci grup bir fiil olup, iku, ika-nai,
iki-masu,
it-te seklinde ekilir.
Yardmc
fiil
olunca, iki tUrlli kullanl
vardr.
Birinci kullanlnda, temel olan "gitmek" anlam pek deimez.
Ancak, kuru yardmc fiilinde olduu gibi,
iku fiilinden
nce
baka bir hareket gerekletirilir. Bu durumda
iku yardmc
fiili, Trke'ye "... ve gidiyor/gidecek/ gitti vb." seklinde
evrilebilir:
'

7 # i- * t? (i

ttz&^V

+ fr e> Z z t |/C.l^|...y..i .

Adana made wa mada tooi desu kara koko de yasunde ikimaoo.

<Adana'ya kadar yol daha uzun olduu iin, burada dinlenip
gide1 im.>

r <o<h-fi* *

^...2.SJ2.S....M..^....,'2

f? {? ^

Kono kozutsumi o yuubin-kyoku e motte itte kudasai.

<Bu paketi alp postaneye gidin (paketi postaneye g.tUr.Un) .>

'&m$ ^ ( ffc*,

&l: M.X*.L*_JLk t~

Gotoo-san wa kodomo-tai o kooen ni turete

<Sayn Gotoo, ocuklar parka gtUrdU.>

ikimaita.

kinci kullanlnda,
iku yardmc fiili, daha
nceki
durumun giderek kuvvetleneceini
veya iddetleneceini, ya da
aynen devam edeceini ifade eder:

zniP-h

* -o t

|.<.4 2 . t > | t .

Kore kara motto s a m u k u n a t t e ikimasu.

<Bundan sonra (hava) daha da oguyacak.>

:fti>bt

4fOi:

$.A\fSJ*.A.k.*..2.

Kore kara mo ima made no yoo ni ky20XX2Ky.r.?..t.*....!..H..lH?.S.9.9<Bundan sonra da imdiye kadar olduu gibi ibirliine devam
edelim.>

8. KUDASA

(< tz cf ^ )

[site kudasai]

<IUtfen

~(y)in>

Buraya kadar gsterdiimiz rneklerde sk sk geen ve

rica etmek iin kullanlan kudasai, aslnda
kudasaru<liltfetmek>
yardmc fiilinin emir seklidir, Ama asl seklinden daha sk
kullanlmaktadr. Bu nedenle, burada bir yardmc fiil olarak ele

157

almay uygun grliyoruz.

evrilebilir:
*, ^ i: ti> -> < U

TUrkce'ye

'ltfen

...-(y)in"

seklinde

jft . I T . J C J . J O J : !

Motto yukkuri hanaite kudasai.

< ( L t f e n ) daha yava konuun,>

Doozo naka e ha itte kudasai.

<Buyurun, ieriye gi.r.in....(iutfen),>
fj X* Z L,X..<.M.M..V. i z u k a - n i i t e kudasa i .

<(LUtfen) s e s s i z ( s a k i n ) olun.>

9 . HO$U

( S t v O

[ s i t e hoii

(desu)]

<~mesini ( ~ m e n i z i vb.) istemek>

Bu yardmc s f a t , yukarda a n l a t t m z tai g i b i ,
istek
ifade e d e r . Ancak, konumacnn deil de, bakasnn bir $ey
yapmas i s t e n i l d i i zaman k u l l a n l r :

&

i;5Ui:

Z<Dttmz

LXJiL\X;-t.

Watai wa Oono-san ni kono i goto o j.,t.e..hoj j desu[

<Ben s a y n Oono'nn bu i s i y.ap..masn...itiyqru.l-' >
* * l K
MS.l*.k\.?..?...t'
Ana ta wa da re ni k.|.tjB_..h^jJmmde.u_ka?
<Siz kimin gel mes i n i i. t ers i n i ....(.is t i yo r sunu z) ?>
J-< MA*
A.7?.M.k\Z.$..
Hayaku a m e ga yan.de hoii desu.
<Yamurun bir an nce dinmesini istiyor

10. HA IKENA (IKEUASEN)

(Ji ^ tf 4 ^ / l ^ tt *-tt A, ) ve
WA NARANA (NARUASEN) (ttft ift^/tt&'J * t ^ )
< ~ m e k yasak>
Bir hareketin yaplrsa iyi olmayacan, yaplmamas
gerektiini gsterir. Kelimesi kelimesine '...edilirse olmaz*
Seklinde T U r k c e ' y e evrilebilir. Wa ikenai/ikemasen' la wa naranai
/narinasen'in anlamlar hemen hemen ayndr. Ancak, ikincisi daha
ok resm konumalarda ve yaz dilinde kullanlr:

158

:;-e

s /< a

.-?..jC f

^jy|Ji.A.

Koko de tabako o .stte w.a..J.k.emasen<Burada s i g a r a Sg_.$S$.y.i.E C.jt.S.SS?.i) >

SK?
* # 4 J*T- R..O.r..(i
.V.iJ?_J..*A
Byooin de ookina koe de h a n a i t e wa ikemasen.
<Hastanede yliksek s e s l e konuajk....yasaktr (konuulmamal) .>

zomz

M-& ..%M

^J?._**A.*'..

Kono mii ni kuruma o tome-te: wa .i..kema.e.n_.ka?

<Bu yolda (caddede) arabay E..JTL.Jl&lSSJI.Ii.JI.KJ'.??^
Bu yardmc fiilin nnde olumsuz
sekil
bulunursa,
yukarda anlatlann aksine, belirtilen hareketin
yaplmas
gerektiini ifade eder. Bu durumda, konuma dilinde de, wa ikenai
/ikemasen yardmc fiilinden cok, wa narana i/narimasen yardmc
fiili kullanlr:

a (i

$> L t z * x-\z

z m % s &

&JA.M.-&.A

#.*.....<...M

Watai wa aita made ni kono tegami o kakanakute fa

nar imasen.
<(Ben) yarna kadar bu mektubu yazmalym.>
Hemen belirtelim: Bu rnekteki nakute wa ksmn nakereba
da yine ayndr. Bu ekilde de sk sk kullanlr:

% (i

& tz t r- (i

;: #f

#..Jt*:.M

yapsak

*JJ **A

Watasi wa aita made ni kono tegami o .k.ajkanakereba

nar imasen.
<Ben yarna kadar bu mektubu yazmalym.>

11. UO 11 (11 DESU) (fc i r ^ / f c v v * T 1 - )

<~mek mUmkUn>

Gsterilen hareketin y a p l a b i l i r l i i n i
i z i n v e r i l d i i n i ifade eder:

veya

yaplmasna

h tt. tz ti % *) H..3..TJb il.y.J?_]t

Anata wa moo kaette mo__iide.su.
<Siz artk dnebilirsiniz (dfln8.eni_.de_.o-l_ur).>

& ty # ^ fc * A (ift.-?..T...*,.t.LV.>..TL5:..
Watai ga Doi-san o mukae ni i t t e mo i i d e s u .
<Ben sayn Doi'yi karlamaya g i d e b i l i r i m (Benim
Doi'yi karlamaya gitmemde saknca yok).>

159

sayn

A B (

ll.*LLS.JJfe

*i,ilft|E

Kyoo wa ha t araka naku t.e!...!?. Jj.dej.

<BugUn a11masanz da olur.>

* '-

A o5..*

^..S.-t'.Jl

Naka n i ha it t,e; rao i ii d.U ka?

< e r i ye g.i reb.H ^r_ mixi?>

12.

Fiilin Te Sekline Eklenen Baka Yardmc Fiiller:

Yukarda anlattklarmzdan baka, ageru, yaru, kureru ve

morau fiillerinin de yardmc fiil olarak ok nemli kullanl
lar vardr. Bu drt yardmc fiilin kullanln
anlayabilmek
iin, Japonca'daki sayg belirtme ekillerini bilmek gerekir. Bu
nedenle, sz konusu yardmc fiilleri SAYGI DtLl blmnde (sayfa
228 v.d.d.) aklamay uygun grdk.

D.

FLLERN BAKA EKM EKLLERNE EKLENEN YARDIMCI FL VE

SIFATLAR

1 . KOTO GA DEKRU (DEKUASU)

(d t ifi T? -5 )
[suru koto ga dekiru(dekiroasu)]

<~(y)ebilmek>

Koto ga dekiru ve kibar sekli olan koto ga dekimasu, fiil

lerin szlk ekilleri ardndan gelerek, hareketin yaplabilece
ini gsterir. Bu ifade, bir ka kelimeden olutuu iin, sekil
asndan yardmc fiilden ok, bir deyim gibi grnse de,
fonksiyon asndan yine yardmc fiil olarak
dnlebilir.
Yalnz sonundaki dekiru ekime urar. Dekiru, tek basna "...
kabiliyete sahiptir" anlaml ikinci grup bir fiildir. Dekiru,
deki-nai, deki-masu ve deki-te seklinde ekilir:

Tor i wa .tobuM(a^._deiyjMsu.
<ku(lar) uabilir (Kusun umas mmkn).>

z t> t U fct f&JLL&&JULJLik

Niwator i wa tobu koto ga...dekjnasen.
<Tavuk(1ar) uamaz. (Tavuun uma mUmk.Un de|i 1). >

160

 m % A , t v -D t
I - * 3 A
R.-~-l;..*!..!...t......k.*;
Ueda-san wa yatto Toruko e jjkvjkto_ga_.dek.iffla.j.tj,.
<Sayn Ueda, nihayet Trkiye'ye gidebildi (Sayn Ueda'nn
Trkiye'ye gidii, nihayet mUmkUn oldu).>
2. TOKORO DA (DESU)

(tZZt/tZ*>-e-t)
[suru tokoro da/desu; si ta tokoro da/desu]
< ~ m e k Uzeredir>

Fiillerin szlk ekillerinden veya dUz konuma seklindeki

gemi zaman ekillerinden sonra gelir. Aslnda, tokoro kelimesi
"yer" demektir. Burada, daha cok, "durum" anlamnda kullanlmakta
dr. Bir fiilin szlk seklinden
sonra geldiinde, o fiilin
belirttii hareketin tamamlanmak zere olduunu veya biraz sonra
tamamlanacan gsterir:

& ti

T) g ir

n .<fc...w.5;jr.

Watai wa iiba ni iku tokoro desu.

<Ben pazara gitmek zereyim.>

*8 &

$..$.. t ~A.??.S...fr:A.

vx

* ^ T* < * ^

ma hune ga der u | o k o r o desu kara, isoide kudasa i.

<Simdi gemi kaAkmaki--.U8ee_iOildugu__J_-in acele edin.>

% a< ft ? w ? ;

r o /- B#

# ? (i

o y * #_.&...-Aj?..t...fc .

Watai ga Hanako no i e ni i t ta tok i, Hanako wa dekakeru

tokoro de ita.
<Ben Hanako'nn evine gittiim zaman, Hanako
kmak Uzereydi.>

(dar)

Tokoro da (desu)'dan nce fiilin dUz konuma

seklindeki
gecmis zaman sekli bulunuyorsa, hareketin yeni
bittiini, yani
hareketin cok ksa bir sllre nce gerekletiini gsterir:

r>7'*7 r 7#<0AX{

<$

fT_.P.J~A..^..3.S:.t. -

Topukapu iki no basu wa ima j.,tt%^....tokoro. desu.

<Topkap otobs simdi gitti (gitmi, durumda).>

%fcfc

#...?...J:..c.&S..*.

Watai wa ima kaetta tokoro desu.

<Ben simdi (eve) dndm (dnm., durumdaym) .>
^ r> t
4
it * ri< <#..?.^..t..C. 5. ?..t.
Yatto
ima igoto ga owa 11 a t oko ro desu.
<Nihayet simdi isim bitti (bitmi bulunuyor.)>

161

1 1 . DZ CMLEYE EKLENEN
YARD I MC I S I FATLAR

10. Bllimde anlatlan yardmc fiil ve sfatlar, fiillerin

sadece belirli ekilleriyle birlikte kullanlyorlard, rnein,
iru yardmc fiili, te seklinden baka ekillerine eklenemiyordu.
Burada aklanacak olan yardmc sfatlar ise, fiillerin
belirli ekillerinden cok, hemen hemen bUtUn dz ekillerine ve
hatta isim veya sfattan olumu deiik yklemlere de eklenebi
lirler. Baka bir deile, burada aklayacamz yardmc sfat
lar, belirli bir kelimeye deil de cmleye eklenir.

A. DZ CMLELERN TMNE DORUDAN EKLENEBLEN YARDIMCI SIFAT:

500 DA (DESU) (-- 5 / * 0 ^ 1 " ) < ~ imi>
1. Anlam ve Kullanl:
Soo da (desu) yardmc sfat, cllmlede belirtilen konunun
bakasndan renildiini gsterir. Trke'ye 'Duydum ki,
...",
"Duyduuma gre ..." veya "... imi" gibi evrilebilir. Soo da
dtiz, soo desu ise kibar cmlelerde kullanlr.
Yukarda da belirtildii gibi, bu yardmc sfat, her
hangi bir dllz cmlenin sonuna gelebilir. Yklemleri isim, sfat
ya da fiilin olumlu ve olumsuz ekillerinden olumu drt cesit
dz cmleyi aada birer rnekle gsterelim:
*f # * A, l /h m # (O % t .
Ara i-san wa oo-gakkoo no sense i da.
<Sayn Arai ilkokul retmeni.>

ikyuu wa aoi.
<DUnya mavi.>
& B S ^ fct 3fc S .
Gotoo-san wa kuru.
<Sayn Gotoo g e l i r . >
0IS<1

fcfcn.

Katoo-san wa kona i .
<Sayn Katoo gelmez.>

162

Bunlarn her b i r i n i n sonuna soo da (desu) eklenerek

elde e d i l e b i l i r :

su

cUmleler

Sr # $ ^ * ^ 8?(O ft fi *JL5...
Ara i-san wa oo-gakkoo no sense i da soo desu.
<(Duyduunla gre) sayn Arai ilkokul retmeniymi. >

ikyuu wa aoi soo desu.

<(Sylendiine gre) Dnya

maviymis.>

& M A, (i 3fc -S .f:..2..^.1..

Gotoo-san wa kuru s o desu.
<(Duyduguma gre) sayn Gotoo gelecekmi (geliyormu).>
BScAl
3Kfc^ $..?.?..
Katoo-san wa kona i soo desu.
<(Duydurua gre) sayn Katoo gelmeyecekmi
2. GbrUnU Anlatan 5 0 0 DA(DESU)

(gelmiyormu).>

ve Rivayet Anlatan SOO

DA(DESU):

10. BlUmde yardmc sfat olarak akladmz soo da

(desu), burada aklanan soo da(desu)'ya sekil bakmndan benzese
de, fonksiyon ve kullanllar farkldr. Bunlar kartrmamak
iin, 10. BlUmde grdUgUmUz yardmc sfat grn
anlatan
soo da (desu), bu blUmdekini de rivayet
anlatan
soo da (desu)
seklinde adlandrmay uygun grdUk. Simdi, bu iki eit soo da
(desu) sfatnn kullanllarn birbiriyle karlatralm:

*(i &..2..%..
Soto wa amu-soo desu.
[GrnUs anlatan]
<Dars souk gibi (g.iz.UkUyo r).>

* &

^:...f...2.S:..t.

Soto wa samui soo desu

[Rivayet anlatan]
<(Duyduguma gre) dars sogukmu.>
S*!
fe..tl..f...2..?..t.

[GrUnU anlatan]
Ame ga hurJ.-go.jdesu.
<(Hava) yamur yM?.r....S.L!?......(.8...?yMy.9..r.) >
S4!
&......f..2..Z.3.
[Rivayet "anlatan]
Ame ga hur U soo desu.
< (Duy d u.uma g re) y.agmu r y.afta o a km . >
Birinci ve UcUncU

cUmleler,

grUnUs

163

anlatan

soo da (desu)'ya'

ikinci ve drdUncU cUmleler de rivayet anlatan soo da (desu)'ya

birer rnektir. Birinci ve UcUnc" rneklerde konuan kii,
edindii bilgilere dayanarak, bilmedii veya kesin olmayan bir
durumdan sz etmektedir. Oysa, ikinci ve drdUncU rneklerde
konuan kii, bakasndan
edindii
bilgiyi sadece aktarmakla
yetinmektedir.

B. CMLE SONUNDAK ZM'YI

YARDIMCI SIFATLAR

NA

VEYA

NO

YAPTIKTAN

SONRA

EKLENEN

Burada anlatlacak olan yardmc sfatlar,

yukarda
anlattmz soo da (desu) yardmc sfatndan
ayran
tek
zellik sudur: Soo da (desu), her hangi bir dUz cUmlenin sonuna
gelebiliyordu. Oysa, buradaki yardmc sfatlar,
da bildirme
edatyla biten dUz cmlelerin sonuna geldiinde,
da bildirme
edat /na/ veya /no/'ya dnUsr. Bu durumu yoo da sfatna bir
rnekle anlatmaya alalm:

d cott

8 m td .

Kono igoto wa kantan da.

<Bu is kolay.>
COttSKi
ff*
<fc t r-f .
[yanl]
Kono igoto wa kantan da_ yoo desu.
z<Dtt:Vl ffiiJt&J: -5 f-T .
tdogru]
Kono igoto wa kantan njj yoo desu.
<Bu is kolay gibi.>
Simdi snflandrdmz bu
aklayalm:

1. YOO DA (DESU)

(fc t ti / X 3 T! t

yardmc

< ~

sfatlar

tek

tek

gibi; ~ y e benzer>

Her hangi bir benzerlii gsteren yardmc sfattr.

TUrke'ye "... gibi" veya "...ye benzer" seklinde evrilebilir,
zellikle konuma dilinde, kesinlemelerden kanarak daha kibar
ve anlayl ifadelerde bu yardmc sfat sk sk kullanlr:

164

7 y * -y V 3 A , (
0jftA, n t 2.SUt
Ahumetto-san wa Ni.hon-_c in no.yoo desu.
<Ahmet bey Jjt.|Mj^'>.Jg^.ijfoX..XJj|So...Sj^l) >
- D X # lffl.l..EJt,.2..JT. Sono kooci wa jjcjgn.t;m...i2a...>ro0,_d;su.
<0 inaat kolaya benziyor.>

z (D # (i fi .*...k....!'-l..?..S:.
Kono hon wa omoiroi yoo desu.
<Bu ki tap i.lgi.....eki.ci.. bir .kJl-taJbMa.-JeajBj.!Or.>
$> L fzU
-% B t J ..<.. *.5..5fc._5...7..1t..
Aita wa kyoo yori atsuku naru yoo desu.
<Yarn bugtinden daha scak olacaa benziyor.>
fi * {
^.y..\.^...v......J?...."?,..j?..ir.
Kaz e ga hu .(.t e _j.ru y o o d e s u .
<RUzgar . e i y o . r . g i b i (Durum, r z g a r n e s t i i n i

* ^ &

g s t e r i y o r ) .>

$...?........$...:!?..:

M i nna kae1t,a y o o desu .

CHerkes dnme benzer (Durum, herkesin dndn
gsteriyor) .>

fS n * &Q_fr..2.f~....2.S..t.
Dare mo konakatta yoo desu.
<K i ms e g e 1mem i e b en z i y o r.>
Yoo da (desu) sfatnn na ve ni ekilleri olan yoo na ve
yoo ni de syle kullanlr:

.*.....k.f...JLiLiS?. *

( i

Ay**/,*.

Huroiki no yoo na mono wa arimasen ka?

<Boha gibi bir sey yok mu?>
t X v > $ ^ ( ..# .A .<0. .J:...2....;. B * S :
S L t .
Osuman-san wa Nihon-cin no yoo ni Nihon-go o hanaimasu.
<Osman bey Japon...gibi Japonca konuuyor.>

Anata ga iu yoo ni kre wa muzukaii mondai desu.

<;Sizin syledijginiz gibi, bu zor bir mesele.>

165

Ayrca,
yoo ni s e k l i ,
f i i l i n imdiki zaman
b i r l i k t e , ama b e l i r t m e d e de k u l l a n l r :

ekilleriyle

*?..$..%.A.lJr..
KP o < 'J
M L T < ti n .
Wakaru yoo ni yukkuri h a n a i t e k u d a s a i .
CAnlamas.....iin ( a n l a l a c a k seki de) a r konuur
musunuz?>

MSMMJ1.&.3J~. * * * L ~ ^
Okurenai yoo ni i sogimaoo.
<Gec i kmemek... i g | n a C e l e edelim.>

2. HAZU DA (DESU)

<(i 1* tz /it f T? 1" )

< ~

olsa gerek>

Bir durum veya hareketin gerekleme ihtimalini

belirtmek
aaacyla kullanlr. Trke'ye, "...mesi gerek" veya "... olsa
gerek" eklinde evrilebilir:

m -? it

t, -5

3...>M.f. ' .t.

Hanako wa moo uugaku.ei.....no hazu desu.

<Hanako (artk) ortaokul
rencisiolsagerek
(Bildiim
kadaryla Hanako'nun ortaokul rencisi olmas gerekiyor).>
Z (O mm it fi...l;..5.,!'l!i|.'J.t
Kono eiga wa ooi.roi hazu desu.
<Bu film ilgi ekici olsa gerek.>

% ea ss -e r a <=> & n it

L..2X l .. N iM.'?..t.

ma yo-ci desu kara, ginkoo wa ..imat.te j ru...hazu desu.

<Simdi saat drt olduu iin, banka(lar) kapal olsa gerek
(bankalarn kapal olmas gerek).>
7 7 * v ViS A,it

#03-?

JK *

ffi?8l.*L*:^6

% r>

Ahumettc-san wa kinoo Tookyoo o uppatsu-imai ta kara, moo

Ankara ni t._uj.ta.__.hazu...desu.
<Ahmet bey, dn Tokyo'dan hareket ettii iin, artk Ankaraya yarm olma 11..>
UUncll ve drdnc rneklerde grld gibi, konuan
tahminlerini glendiren nedenler, bazen ayn cmle
bulunabilir.

166

kiinin
iinde

3 . TSUMORI DA (DESU) (~o t, J /-=> *> J t? f )

<~mek n i y e t i n d o

Cmlede zne olarak gsteren k i i n i n n i y e t i n i

belirtmeye
y a r a r . T r k e ' y e " . . . m e y i dnmek". "...mek n i y e t i n d e olmak",
vb. s e k l i n d e e v r i l e b i l i r :

Watai wa r a i nen Toruko e i.ku....tumori desu.

<(Ben) g e l e c e k sene Trkiye'ye gitmek niyetindeyim.>

A i ta ha.t.a^.k^^J^umor^t cie..un ka?

<Yarn al.L.lk.^y.?..tiS.4....Si.?..i5..?'^

a n n i i

<% B

t* c ** i,

.*..<fevi2...*?...!lJ..5..1r.

T a g u i - s a n wa kyoo doko e mo i kana i tsumori desu.

<Sayn Taguci bugn hic bir yere gitmemek...niyetinde. >
Tsumori ga aru (arimasu) da, tsumori da (desu) i l e hemen
hemen ayn anlamda k u l l a n l a b i l i r .
Bunun olumsuzu tsumori ga
na i (ar i m a s e n ) ' d i r .
Yukardaki rneklerde grld g i b i ,
tsumori
desu,
f i i l l e r i n imdiki zaman e k i l l e r i n i n sonuna eklenmektedir,
isim
l e r e , s f a t l a r a ve f i i l l e r i n gecmis zaman e k i l l e r i n e eklendiin
de, bu yardmc s f a t n anlam d e i i r . Bu
durumda, cmlede
a n l a t l a n dUsUnceye y a l n z c a znenin i n a n d n veya bu dnceyi
y a l n z c a znenin kabul e t t i i n i g s t e r i r :
z co TF # t fc.i..fc..<z>.-?..:k..$..%..$. Kono kodomo wa otona no tsumori desu.
<Bu ocuk kendini bykzanaediyaj. (ama g e r e k t e yle d e i l ) . >

* a s A, t*

g # & %t %^..?.y.x:..t.

Nagata-san wa cibun ga mada wakai tsumori desu.

<Sayn Nagata, kendisinin daha gen olduunainanyor
gerekte yle deil).>

%li

Jb*tz(n%.mi-

(ama

1. A.fc. -?JJ.:.) ...T?._t.

Watai wa anata no itsumon ni kotaeta tsumori desu.

<(Farknda deilsiniz galiba,) ben sorunuza cevapverdiime
inanyorum.>

167

C. CMLE SONUNDAK A'YI KALDIRDIKTAN

SIFATLAR

SONRA

EKLENEN

YARDIMCI

Bu blUmlln A alt baslnda aklanan soo da (desu), her

hangi bir dUz ctlmlenin sonuna gelebi1iyordu. B ait baslnda
aklanan yardmc sfatlar ise, da bildirme edat ile biten dUz
cmlelerin sonuna geldiinde, da bildirme edat /na/ veya /no/'ya
dntrldkten sonra climleye eklenebiliyordu.
Simdi aklanacak olan yardmc sfatlar, da ile biten dz
cmlelerin sonuna gelirse, daha nce aklanan iki tr sfatlarn
kullanlndan farkl olarak, sfatn eklenecei dinlenin sonun
daki da bildime edat: kalkar. Raii sfatyla bu durumu grelim:
$> <D A (i 5 * A, / .
Ano h i t o wa Takagi-san da.

<0 k i i sayn Takagi.>

dbCDA S * c A, * >b L ^ T? t" .
[yanl]
Ano h i t o wa Takagi-san dj r a i i desu.
fcCA

iffi * c A, b L ^ T* f .

Ano hito wa Takagi-san raii desu.

<0 kii Takagi-san olabilir.>

[doru]

Simdi, buraya snflandrlan yardmc sfatlar

grelim:

1. RASU

(DESU) ( b U V U ^ t t )

<~

tek

tek

gibi gzUkyor>

Konuan kiinin tahmin ettii dnceler anlatlrken

kullanlr. Trke'ye "herhalde ...", "... imi" veya "... gibi
gzkyor" seklinde evrilebilir. Raii
(desu) bu kullanlta
olumsuz yaplmaz:

# s ^ & *;MMA.k}.lZX
noue-san wa ?ngakuka rai i desu.
<Sayn Inoue herhalde mzisyen

n u s A, (i <* z..kJ..l.J...&.klZ..
Kanoo-san wa ima Antaria raii desu.
<Sayn Kanoo simdi Antalya'daym.>

168

M M X t
fe fi
& t* *. A
....k,^..T?.t:
Tookyoo de wa toi ga t a i h e n taka i r a i i d e s u .
<Tokyo'da a r a z i cok p a h a l y m . >

ea /, ti

^^t

tt^

U.<.3...k..Yl.^...t.

Kanda-san wa mainii aruite kaia e iku raii desu.

<Sayn Kanda herglln irkete yUrliyerek gidiyormu.>
j 2 / , t i fi[l--3^T fa fc fil b 4 i' b L v^ t - 1 .
Watanabe-san wa kare ni tsuite nani mo iranai raii desu.
<Sayn Watanabe onun hakknda hi bir ey bilmiyor gibi
gzkyor.>
&*<
m Z <,<>fcV> B# tdtlfr
&tz b U > Xt .
Watai ga ie ni inai toki dare-ka kita raii desu.
<Ben evde yokken birisi .gelmi....gibi.>
Raii(desu) isimlerden sonra geldiinde, "..yi hissettiri
yor" veya "... havas var" gibi, yukardakinden farkl anlam:
tayabilir. Bu kullanlnda olumsuzu yaplabilir:
X J35 ti .5..k..v..v...'5..t
Taroo wa otoko rai i desu.
<Ta r o o'd a erkek.hayas var_ >

ftTSA

J*.|&.E..^..k.<....*l....y....*..S.^

Takei ta-san wa seici-ka rai-ku ar|.m.aen.

<Sayn T a k e s i t a politikacya benzemiyor (politikac gibi
davranmyor).>

2 . UTAl DA (DESU) ( * tz ^ / * fc t> t? 1" )

< ~ ye benzemek; ~ gibi gzkmek; ~

gibi>

Yukarda a k l a n a n yoo da(desu) s f a t n a benzemekle b i r l i k

t e , m i t a i da ( d e s u ) s f a t n d a "gzkmek, anlalmak" anlam
daha
k u v v e t l i d i r . Yaz d i l i n d e az k u l l a n l r :
& (O ^ S <n b R ti
...%...k..5...!0..*'...l5...
Kare no kondo no oosetsu wa omo.$.i.roj.jartai.JMU.
<Onun s o n roman

n.s.i.jBftfcio.|jreJtanz.iy.or;.>

A**:7T,(
B * H ^..t.^.A.\l^..t.

M u s u t a f a - s a n wa Nihon-go o h a n a s u m i t a i d e s u .
<Mustafa bey Japonca konuura benziyor.>

169

Minna moo kae.l.,..!gj. t?JL.!S8M

<Herkes artk dnmebenziyor (dnmU...gibi gzkyor) .>

3. DAROO (DEOO) (t *> ?

/ t U i )

<herhalde ~ >

FLLER Blmnde akland gibi, daroo(deoo), fiillerin

gelecek zaman ekillerini elde
etmede
kullanlan
bir ekti.
Daroo dz cUmlelerde, deoo ise kibar cUmlelerde kullanlyorlar
d. imdi, daroo(deoo)'nun yardmc fiil olarak daha geni
kullanllar olduunu greceiz.
Daroo(deoo), sadece fiilin szlk sekline deil, fiilin
baka ekim ekillerine, hatta isimlere ve sfatlara
bile
eklenebilmektedir. Daroo(deoo)'nun FLLER
Blmnde gelecek
zaman eki olarak gsterilisinin nedeni, Japonca'daki fiil ekim
lerini Trke'deki fiil ekimlerine bal olarak aklayarak,
Japonca'daki fiil ekimlerinin renilmesinde kolaylk salamakt.
Daroo(deoo) yardmc fiili, "gelecek zaman'dan ok, bir
olaslk
veya belirsizlik
bildirir. Trke'ye "Her halde
...", "Muhtemelen ..." veya "Galiba ..." seklinde evrilebilir:

$> L tzh

t fz

* v* X- L x...2..

A i ta mo mata atsui deoo.

<Herhalde yarn da hava scak olacak.>

^Bfflgitt

Jt^^^

KL^.2J~Sr..k.4....7.

Kyoo no cugyoo wa taihen muzukaikatta deoo.

<BugUnk ders herhalde ok zordu.>
<$ # S A, l 7Z/13 7 1*
B#S
fL*.*Xk.t.. i ma i-san wa Ankara de Nihon-go o oieru deoo.
<Sayn Imai her halde Ankara'da Japonca gretecektir.>
SCSS-CJ* fc *> S i 1
%Alt~.3..k..*..?..
Kyooto de wa moo sakura ga sai ta deoo.
<GaHba Kyoto'da kiraz iekleri artk amtr.>
Ayrca, daroo(deoo), soru cmlelerinin anlamn yumuata
rak, biraz daha kibar bir ekilde soru sormada kullanlr:

* & s

t':t-t4'.

Oosaka-eki wa doko desu ka?

<Osaka istasyonu nerede?>

170

*: R :

t? ZT

L x

fr.

Oosaka-eki wa doko deoo ka?

<Acaba Osaka istasyonu nerededir?>
Yukardaki iki soru cmlesinin de anlamlar hemen hemen ayndr.
Ancak, ikinci rnek cmle, birincisinden daha yumuak ve kibar
bir ekilde soru sormay gsterir.

171

1 2 .

G E L
v e
G E
F i L L E R

iS S

I Z

FltLLER
blmnde, fiilleri, ekililerine gre U gruba
ayrmtk. Fakat, bilindii gibi, fiilleri ekim sistemine gre
snflandrmak, tek bir l deildir. Fiiller anlamlarna ve
fonksiyonlarna
gre
de
gruplandr labilirler.
Fiillerdeki
geili/geisiz ayrm, bu gruplandrmalarn en nemlilerinden
biridir.

A. TRKE VE JAPONCA'DAKI FLLERDE GELLK VE GE SSZLK

Bilindii gibi, Trke'de nesne alan fiillere geili,
nesne almayan fiillere de geisiz fiil denir, rnein, "yazmak",
"okumak", "grmek" gibi fiiller geili: "oturmak", "uyumak",
"gelmek" gibi fiiller geisiz fililerdir. Geili fiillerde,
znenin yapt isten etkilenen bir nesne vardr. Geisiz
fiillerde ise znenin yapt is kendisinden baka bir nesneye
geip etkilemez.
Japonca'da da Trke'deki gibi geili ve geisiz fiiller
vardr, rnein, kaku <yazmak>, yomu <okumak>, miru <grmek,
bakmak> geis; suwaru <oturmak>, nemuru <uyumak>, kuru <gelmek>
gibi fiiller ise geisiz fiillerdir.
Trke'deki geili bir fiilin anlam Japonca'da
da
genellikle geili bir fiille verilir. Ancak, her zaman olduu
gibi, kural d durumlar vardr, rnein, Trke'de, "balamak"
fiili nesne almad iin geisiz bir fiil iken, ayn fiilin
Japonca'daki
kargl
olan hacimeru fiili nesne alr ve
geili bir fiil saylr:
&(
h L, it
*UJltt.f..;
&S-f.
Watai v/a asi ta atarai.i igoto o hac imemasu.
<(Ben) yarn yeni bir ie balayacam.>
Japonca rneindeki ataraii
igoto o nesnedir. Oysa, ayn
cmlenin TUrkesindeki "yeni bir ise" nesne olmayp bir yer'
tamlaycsdr. Ancak, buna benzer durumlar azdr. Genellikle
Trke'deki geili bir fiil Japonca'da da geili, Trke'deki
geisiz bir fiil Japonca'da da geisizdir.

172

B. KKLER AYNI OLAN GEL VE GESZ FLLER

Trke'deki "sevmek" ve "sevinmek" fiillerinde olduu
gibi, Japonca'da da geili ve geisiz baz fiiller, sekil
bakmndan birbirlerine ok benzerler. Bunun nedeni, bu tr
geili ve geisiz fiillerin ayn kkten tretilmi olmalardr.
Ancak, Japonca'daki geili ve geisiz fiillerin tretilii,
Trke'ninkine
nazaran daha karmaktr. Simdi
Japonca'daki
geili
ve geisiz fiilleri gruplara
ayrarak rneklerle
grelim:

1) Sonunda /-ru/ bulunan geisiz fiiller

bulunan geili fiillere rnekler:

ve

Geisiz Fiiller

Geii i Fiiller

Birinci

Birinci

Grup

sonunda

/-su/

Grup

modo_u <geri dnmek>

modojj <geri vercek>

naoru

<iyilemek>

naosy

<iyi le t irmek>

toojr

<gemek>

toojj

<geirmek>

oko^j

<meydana gelmek>

okosu

<meydana getiraek>

2) Sonunda /-u/ bulunan geisiz fiiller

bulunan geili fiillere rnekler:
Geisiz Fi i 11er

Birinci

Grup

ve

sonunda

/-asu/

Geili Fiiller

Birinci

Grup

odoroku <sasrmak>

odorokasu <sartmak>

tobj

<umak>

tobasu

<uurmak>

kawaku_

<kurumak>

kawakasu

<kurutmak>

wakt[

<kaynamak>

wakasu

<kaynatmak>

warau

<gUlmek>

warawasu <g'ld'rmek>
- (Warau, aslnda warawu'dur.)
(Warawasu'dan baka warawaseru da
"gldrmek" anlamna geiir.)

173

3) Sonunda / - a r u / bulunan g e i s i z f i i l l e r
bulunan g e i l i f i i l l e r e r n e k l e r :

ve

Geisiz F i i l l e r
Birinci
Grup

Geili F i i l l e r
Birinci Grup

tsukamaru <tutuklanmak>

tsukam <tutmak>

sasaru

sasu

<(igne) batmak>

tsunagaru <balanmak>

sonunda

<(ineyi) sokmak>

tsunagy <balamak>
(Tsunagu'dan baka tsunageru da
"balamak" anlamna g e l i r . )

4) Sonunda / - u / bulunan g e i s i z f i i l l e r
bulunan g e i l i f i i l l e r e rnekler:

ve

sonunda

Geisiz F i i l l e r
Birinci
Grup

Geili F i i l l e r
t kinci Grup

tatsjj

tateru

<diknek>

icimeru

<kitmek,

icirmj

/-u/

<ayaa kalkmak,
dikilmek>
<klmek>

tsuzukjj <srmek>

tsuzukeru <srdrmek>

akj

akeru

<almak>

Geisiz F i i l l e r
Birinci
Grup

Geili F i i l l e r
kinci Grup

ataru

ateru

sonunda

<arptnnak>

atsumaru <toplanmak>

atsumeru <toplamak>

ma9aru

<eilmek>

maoeru

<egmek>

kawaru

<degismek>

kaeru

<degistirmek>

tomaru

<durmak>

tomeru

<durdurmak>

174

ksaltmak>

<amak>

5) Sonunda / - a r u / bulunan g e i s i z f i i l l e r ve
bulunan g e i l i f i i l l e r e rnekler:

<arpmak>

/-eru/

/-eru/

6) Sonunda /-iru/ bulunan geisiz fiiller ve

bulunan geili fiillere rnekler:
Geisiz Fiiller

Geili Fiiller

ikinci

Birinci

Grup

nobasu <uzatmak>

iki ru

ikasu

toci ru <kapanmak>

/-asu/

Grup

nobi ru <uzamak>
<yasamak>

sonunda

<yasatmak>

tozasu <kapatmak>
(/c/ ve / z / nszleri,
ekim ve tretmelerde
Unstlz say lir.)

7) Sonunda /-iru/ bulunan geisiz fiiller ve

bulunan geili fiillere rnekler:
Geisiz Fiiller

Geili Fiiller

kinci

Grup

Birinci

oki ru

<kalkmak>

okosu

or i ru

<inmek>

orosu

sonunda

baz
ayn

/-osu/

Grup
<kaldrmak>
<indirmek>

sugiru <gemek>

sugosu <geirmek>

o i ru

otosu <d'rmek>
(// ve /t/ nszleri de, baz
ekim ve tretmelerde ayn
nsUz saylr.)

<dsmek>

8) Sonunda /-eru/ bulunan geisiz fiiller

bulunan geili fiillere rnekler:

ve

Geisiz Fiiller

Geili Fiiller

ikinci

Birinci

Grup

Grup

kudakeru <ezilmek>

kudaku <ezmek>

wareru

<krlmak>

*aru

<krmak>

tokeru

<czlmek>

toktj

<zmek>

175

sonunda

/-u/

9) Sonunda /-reru/ bulunan geisiz fiiller

bulunan geili fiillere rnekler:

ve

Geisiz Fiiller
ikinci
Grup

Geili Fiiller
Birinci
Grup

nagareru <akmak>

naga^u <aktmak>

nogareru <kamak>

noga^u <karmak>

kakureru <saklanmak>

kakusu <saklamak>

hanareru <ayrlmak>

hanay <ayrmak>

sonunda /-su/

10) Sonunda /-eru/ bulunan geisiz fiiller ve sonunda

bulunan geili fiillere rnekler:

/-asu/

Gei siz Fiiller

kinci
Grup

Geili Fiiller
Birinci
Grup

sameru <sogumak,uyanmak>

samasu <soutmak, uyandrmak>

ni geru <kamak>

ni gasu <karmak>

nureru <slanmak>

nurasu <sialaak>

tokeru <erimek>

tokasu <erilnek>

moreru <szmak>

mo r a s u <szd:roak>

11) Sonunda /-eru/ bulunan geisiz fiiller ve sonunda /-yasu/

bulunan geili fiillere rnekler:
Geisiz Fiiller
ikinci
Grup

Geii: Fiiller
Birinci
Grup

hieru <sogumak>

hiyasu <sogutmak>

hueru <ogalmak>

huyasu <ogaltmak>

i eru

<iyilemek>

moeru <yanmak>

iyasu

<iyiletirmek>

moyasu <yakmak>

176

Yukarda gsterilen rneklerden anlalaca gibi,

sadece
ekillerine bakarak fiillerin geili veya geisiz
olduklarn
anlamak mUmkUn deildir. CnkU, /-eru/ eki hem geili
hem
de
geisiz fiillerde kullanlabiliyor. Bu yzden, bir
fiilin
geili mi geisiz mi olduunu anlamak iin, szlkte
tek
tek
aramak gerekir. Ancak, yukardaki bilgiler de, kesin bir
kural
olmamakla
birlikte, bir fiilin g e c i s
veya geisiz
olup
olmadn anlamakta hi olmazsa ip ular verebilir.

177

1 3 -

E D L G E N

( P A S F ) C M L E L E R

Japonca'daki edilgen ctimlelere gemeden nce, Trke'deki

edilgen (edilgen) cmlelerin zelliklerini ksaca grelim:
Hasan mektup
Uektup yaz

yazd.
idi.

kinci rnek edilgen

cmledir.
Birinci
ve
ikinci
cmlelerde benzer bir durum anlatlmak istenmektedir. Ancak,
birinci rnek cmlenin znesi "Hasan", nesnesi de "mektup"tur.
Oysa, birinci rnekte nesne grevindeki "mektup" ikinci rnekte
zne grevindedir.
Bir de fiilin seklinde deiiklik olmutur.
Birinci
cmlede fiil "yazd" seki indeyken, ikinci rnekte "yazld"
olmutur.
Bu rneklerden anlalaca gibi, Trke'deki cmlelerin
edilgen yaplsnda nemli olan iki nokta vardr: 1) Temel
cmledeki nesne edilgen cmlede zne olur: 2) Etken cmledeki
fiil edilgen eklini alr.
Bu ksa aklamadan sonra, nce Japonca'daki fiillerin
edilgen ekillerini, daha sonra da cmle yaplarna bal olan
zne deiikliklerini grelim.

A. Fi LN EDLGEN EKL
1. TUrke ve Japonca Edilgen Fiiller:
TUrkce'de "yazmak" fiilinin edilgen sekli "yazlmak" t ir.
Edilgen fiiller, turetildikleri fiillerle anlamca ilikili olduu
gibi, dier fiiller gibi imdiki zaman, di'li gemi zaman,
mis'li gemi zaman, gelecek zaman vb. gibi deiik biimlerde
ekilebilirler. Baka bir deyile, "yazlmak", anlamca "yazmak"
fiiline bal olmakla birlikte, ekim srasnda bamsz bir fiil
gibi dnlebilir.
,
Benzer durum, Japonca'daki fiillerin edilgen ekilleri
iin de geerlidir. Japonca'da da, fiillerin edilgen ekilleri,
turetildikleri fiillerin anlamlarna bal kalr. Bir
defa
tretildikten sonra, artk bamsz bir fiil gibi ekilebilirler.

178

rnein, kaku <yazmak>

fiilinden,
edilgen
sekli
olan
kakareru <yazlmak> tretilir. Fakat bu iki fiilin ekimleri ayr
ayrdr; birbirlerine
benzemezler.
Kaku
fiili,
birinci grup
bir fiil olduundan, kakanai, kakimasu, kaite vb. gibi ekilirken,
edilgen sekli olan kakareru, ikinci grup
bir
fiil olduundan,
kakarenai, kakaremasu, kakarete vb. seklinde ekilir.

2. Jeponca'daki Edilgen Fiillerin TUretilii:

Japonca'da edilgen fiilleri, ilgili fiilin nai
seklinden
tretilir. Tretilen edilgen fiillerin tm ikinci grup
fiildir.
Edilgen fiiller tretilirken temel fiillerin sonlarna ek getiri
lir. Ancak, bu ek temel fiilin grubuna gre deiir:

a) Birinci Grup Fiillerin Edilgen Sekli:

Nai seklindeki fiili.", sonunda
bulunan / n a i /
Geriye kalan blme /-reru/ eki getirilerek, birinci
lerin edilgen sekli elde edilir:

karlr:
grup fiil

Temel Fiil

Nai ekli

Edilgen Fiil

yomu <okumak>

yoma(nai)

yoma-reru

<okunmak>

kaku <yazmak>

kaka(nai)

kaka-reru

<yazlmak>

iru <bilmek>

ira(nai)

ira-reru

<bilinmek>

kau <satn almak>

kawa(nai)

kawa-reru <satn alnmak>

matsu <beklemek>

mata(nai)

mata-reru

179

<beklenmek>

b) Ikinoi Grup Fiillerin Edilgen Sekli:

Nai seklindeki fiilin sonunda bulunan /nai/ atlr: Geriye
kalan blllme /-rareru/ eki getirilerek yaplr:
Temel Fiil

Nai ekli

Edilgen Sekli

miru <grmek>

mi(nai)

mi-rareru <grUlmek>

kiru <giymek>

ki(nai)

ki-rareru <giyilmek>

tociru <kapamak>

toci(nai)

toci-rareru <kapanmak>

taberu <yeaek>

tabe(nai)

tabe-rareru <yenmek>

tomeru <durdurmak>

tome(nai)

tome-rareru <durduru3i?-k>

akeru <amak>

ake(nai)

ake-rareru <almak>

c) UoUnoU Grup Fiillerin Edilgen ekli:

Ullncll grup fiiiler iki tanedir: suru <yapmak, etsek> ve
kuru <gelmek>. Birinci ve ikinci grup fiillerden farkl olarak,
bu fiillerin edilgen tUretilig kural yoktur. Her iki fiilin Sze
edilgen sekli vardr:
Temel Fiil

Edilgen Sekli

suru <yapmak>

sareru <yaplmak>

kuru <gelmek>

korareru <gelinmek>

180

B. EDLGEN FLLERN EKL

Yukarda da bahsettiimiz gibi, e d i l g e n f i i l l e r ,
bamsz
birer fiii gibi ekilirler. Edilgen fiillerin tlimll, ikinci
grup
fiil olduu iin, ekimleri miru, taberu gibi dier ikinci grup
fiillerle aynd ir:
edilgen ekil

masu ekli

nai ekli

te ekli

yomareru <okunmak>

yomremasu

yomarenai

yomarete

kakareru <yazlmak>

kakaremasu

kakarenai

kakarete

irareru <biiinmek>

iraremasu

irarenai

irarete

kawareru <satr. alnmak> kawaremasu

kawarenai

ka*arete

matareru <beklenmek>

mataremasu

matarenai

matarete

mirareru <grnmek>

miraremasu

mirarenai

mirarete

kirareru <giyiimek>

kiraremasu

kirarenai

kirarete

tocirareru <kapanmak>

tociraremasu

tocirarenai

tocirarete

taberareru <yenmek>

taberaremasu

aberarenai

taberarete

tomerareru <durdurulffiak> tomeraremasu

tomerarenai

tomerarete

akerareru <aloak>

akeraremasu

akerarenai

akerarete

sareru <yapL3iak>

saremasu

sarenai

sarete

korareru <gelinmek>

koraremasu

korarenai

korarete

181

C. ETKEN (MALUM) VE EDLGEN (PASF) CMLELERN KARLATRLMAS

Daha nce b e l i r t m i t i k : Etken (malum) cUmleleri

edilgen
( p a s i f ) oUmleler yaparken, etken cUmlenin nesnesini e d i l g e n cmle
nin z n e s i yapmak
g e r e k i r . Simdi, etken ve edilgen cmlelere
rnek o l a r a k g s t e r d i i m i z yukardaki TUrkce cmlelerin Japoncadaki k a r l k l a r n i n c e l e y e l i m .
/\ +r > tt # *
* t L fc .
Hasan wa tegami o k a k i m a i t a .
<Hasan mektup y a z d . >
-? iR fi
* *> tt * L fc .
Tegami wa kakaremai ta .
<Mektup y a z l d . >
GTUldUgU g i b i ,
b i r i n c i cmledeki nesne tegami o, edilgen olan
i k i n c i cUmlede tegami wa s e k l i n d e k i
znesi olmutur.
Birinci
cUmlenin znesi o l a n Hasan wa, edilgen cmlede a r t k g s t e r i l m e
m i t i r . Hemen b e l i r t e l i m :
Edilgen bir cmlenin a s l znesini
b e l i r t m e k de mUmkllndUr:

Tegami wa Hasan n i y o t t e kakaremaita,

<Mektup Hasan t a r a f n d a n y a z l d . >
Ancak, n i y o t t e < t a r a f n d a n > e d a t n n k u l l a n l m a s g e r e k t i i n d e n ,
tercme e d i l e n m e t i n l e r g i b i baz zel durumlar d n d a pek
kullanlmyor.
imdi, Japonca e d i l g e n cmlelere bir kac rnek verelim:
:/>S*tt
h A> n I"
I b f t i t .
Kono kozuisumi wa Toruko ni okuraremasu.
<Bu paket T r k i y e ' y e g n d e r i l e c e k . >

i i b a de wa yasai ga yasuku u r a r e t e i.masu.

<Pazarda s e b z e l e r ucuza s a t l y o r . >
& * S A, ( ftl * II
l a t l U : .
Suzuki-san wa cici ni erabaremasita.
<Sayn Suzuki valilie seildi.>

rneklerden de anlalaca gibi, bu tr edilgen cUmleler,

asl znelerinin belirli olmad durumlarda kullanlr.

182

D. ulUF.Y OLUMSUZ YNDE ETKLEYEN EDLSSK GLLELER

1. r-i.j.rnss i Ed::s=n CUJBI eircen Farkllklar:
Yukarda aklanan edilgen cmlelerde, asl zne belirsiz
veya nemsiz olduu iin, zne olarak belirtilmemiti.
Simdi anlatacamz, edilgen
cmlelerin
Japonca'daki
deiik kullanmdr. Bu tUr edilgen cmleler, belirtilen durum
veya hareketten znenin olumsuz bir
ekilde
etkilendiini
gstermek iin kullanlr:
,
& D 7- m i
?E U * t tc .
Watai no kodomo wa i n i m a i t a .
<Eenim ocuum l d . >

a ut f- m u

jSftnu/:.

Watai wa kodomo ni inaremai ta.

<3enim ocukum ld (Ben ocuum ldnden
etkilendim.>

(olumsuz)

Bu iki cmlede belirtilen dnce, hemer. hemen ayndr. kisi

arasndaki fark syle aklayabiliriz: Birinci cmlede, durum
objektif bir ekilde bildirilmitir.
Oysa, ikinci
cmlede,
ocuun lmnn zneyi olumsuz bir seklide etkiledii anlatlmak
i s tenmis;. i r .

Asi! 2ns ve Olumsuz Ynde Etkiienen zne:

bu
Ekinci rnekten anlalaca
gibi
eaigen
tr
cmlelerde, asl zne (kodomo <ocjk, ccugus>) ve edilgen cmle
nin Pinesi (watai <ben>) olmak zere, iki tane zne gsterir.
Ancak, edilgen cmienin znesiyle asl
zne
ayn
hal edatn
hangisinin olumsuz y^.de etkilenen ttzne. hangisinin
rla;
ti len durum veya hareketten olumsuz ynde etkilenen zne wa veya
edat
asl Szne ise ni edatyla gsterilir. Bunu sema
seklinde syle gsterebiliriz:

Olumsuz ynde

Edilgen
*A / GA

Asl z'ne | N

etkilenen zne

163

fiili

Simdi zneyi olumsuz ynde etkileyen

bir ka rnek grelim:

edilgen

cmlelerden

Sonna koto bakar i site iru to. kodomo ni warawaremasu.

<Hep yle davranrsanz,(size yazk,) size ocuk(lar) bile
gler.>
#v IHJ ,

# <D

iX-

S C

6 tt S Lfc.

Sakuma-san wa kinocr yama de ame ni huraremaita.

<Sayn Sakuma dn dada yamurun yamasndan kt e t k i l e n d i . >

% <

S Jjt V> <P S

tit

friz

&

i t t H t .

Watai wa dena no naka de dare-ka ni asi o humaremai t a.

<Ben t r e n i n i i n d e ayamn b i r i s i t a r a f n d a n baslmasndan
kt e t k i l e n d i m . >

# y * L fc.
Kuroki-san wa suri ni saihu o surareta node, aruite ie ni
kaerimai ta.
<Sayn Kuroki, yankesici tarafndan czdan alnd iin,
yryerek eve dnd.>

*5(

i5fr$>^z

L(ii;)$

rjggt Lfc&t^j t

i*nt

L^L-^

Lfz.

Taroo wa okaasan ni "Benkyoo-inasai" to iware te, ibu-ibu

benkyoo-i-hac imemaita.
CTaroo, annesinin
"Ders
al"
demesinden
etkilenip,
istemeye istemeye ders almaya balad.>

3. zneyi Olumsuz Ynde

Fiillerin zel ligi:

Etkileyen

Edilgen

CUmlelerdeki

C ksmnda akladmz edilgen fiiller, yalnzca geili

fiilli etken fiillerden tretilebilirdi. Oysa, burada akla
dmz, znesini olumsuz ynde etkileyen edilgen cUmlelerde, hem
geili
hem geisiz
fiillerden
tretilen
edilgen
fiiller
kullanlr.
Baka bir deyile, eer edilgen bir fiilin kk
geisiz
ise, o etimle normal
edilgen cmle deil, burada
anlattmz zel edilgen cmledir.
Yukarda aklanan noktalar daha iyi anlamak iin, bir
ka fiilin normal edilgen ve olumsuz etkili edilgen ekillerini
bir arada grelim:

184

S>jfon.Fiil

Noil2i._C.li5.rt

Oluasuz Etki 1 i Edilgen

kaku

<yazmak>

kakareru

kakareru

kowasu <hozmak>

kowasareru

kowas*reru

taberu <yeaek>

taberareru

taberareru

(yok)

ikareru

suwaru <oturmak>

(yok)

suwarareru

yasumu <dinlenmek>

(yok)

yasumareru

iku

<gitmek>

185

1 4 .

ETTT I R G E N < F A K T T F )

CMLELER

Her dilde ettirgen (faktitif) cUmleler, edilgen cUmleler

gibi, ok nemli fonksiyona sahiptir. Ettirgen cUmlenin znesi,
fiilin gsterdii isi yapan deil, yaptrandr. Tm ettirgen
fiiller, bir nesneyle kullanldklarndan, geili fiillerdir.
Japonca'daki ettirgen cmlelerin yapsn, kullanlarn
anlayabilmek iin, Trke'deki ettirgen cmleleri bilmek gerekir.
Bu sebeple, Trke'deki ettirgen cUmleler hakknda ksaca bilgi
vermek yararl olacaktr.

A. TRKE'DE ETTRGEN CMLELER

1. Geisiz Fiilden TUretilen Ettirgen Fiilli CUmleler:
Trke'de, hem geisiz, hem de geili fiillerin ettirgen
ekilleri vardr, nce, "oturmak", "dinlenmek" gibi geisiz
fiillerden tretilen ettirgen fiilli ("oturtmak", "dinlendirmek")
cmlelerin zelliklerini grelim:

Fatna

sevindi.

Aye Fatma'y

sevindirdi.

kinci cUmlenin fiili ettirgendir. iki cUmlede de

Fatma'nn
sevindii anlatlmaktadr. Ancak, ikinci cUmlede sz konusu olan
yalnzca Fatma'nn sevinmesi deildir: bu durumun Aye tarafndan
meydana getirildii de anlatlmaktadr.
Yukarda ikinci rnek olarak gsterilen ettirgen cUmlenin
iki zellii ortaya kmaktadr:
1) Ettirgen cUmlede, /-dir/,/-(i)t/, /-ir/ gibi ettirgen
ekiyle yaplan fiilin ettirgen sekli kullanlr,
("sevinmek": 'sevindirmek')
2) CUmlenin yUklemi geisiz bir fiilin ettirgen sekliyse,
asl zne ("Fatma") ettirgen cUmlede nesne ("Fatma'y")
olur.

186

2. Geili Fiilden TUretilen Ettirgen Fiilli CUmleler:

imdi geili fiillerin
cmlelere bakalm:

Hasan mektup
Uustafa

Hasan'a

ettirgen

ekilleriyle

kurulmu

yazd.
mektup

yazdrd.
1

kinci cUmlede geili bir fiilin ("yazmak") ettirgen sekli

("yazdrmak") kullanlmtr. Geisiz fiille yaplm bir nceki
rnekte olduu gibi, bu iki cUmlede de Hasan'nn mektup yazd
belirtilmektedir. Ancak, ettirgen bir etimle olan ikinci cUmlede,
mektubun Mustafa tarafndan yazdrld da anlatlmaktadr.
Yani, fiilin gsterdii isi yapanla yaptran ayr ayr kiidir.
GrUldUU gibi, geili fiillerin ettirgen ekilleriyle
geisiz
fiillerin ettirgen ekiller arasnda, ettirgen ekil
lerin tUretilisi acsndan fark yoktur. Ayn eklerle (/-dir/,
/-(i)t/,/-ir/)
ettirgen
ekiller
yaplmaktadr
("yazmak":
"yazdrmak"). Ama asl znenin ettirgen cUmledeki grevi acsn
dan durum ayn deildir, iki tUr
ettirgen
cUmledeki
asl
znelerin durumlar syle zetlenebilir:
1) Geisiz bir fiilin ettirgen sekliyle kurulmu
asl zne nesne olarak gsterilir ("Fatma'y").

cUmlede,

2) Geili bir fiilin ettirgen sekliyle kurulmu cUmlede,

asl zne ismin ynelme (datif) halinde yer tamlaycs
olarak gsterilir ( "Hasan'a").

B. JAPONCA'DA ETTRGEN CMLELER

Ettirgen
fiillerin kullanllar asndan TUrke ve
Japonca arasnda bUyUk bir benzerlik
vardr,
diyebiliriz.
Trke'de olduu gibi, Japonca'da da ettirgen ekilleri tUreten
ekler vardr. Ettirgen cmlelerde, fiilin geili veya geisiz
olusuna gre, asl zne deiik ekilde gsterilir.
nce, Japonca'da fiillerin ettirgen ekillerini, daha sonra
da, asl znelerin ettirgen cmlelerde* nasl grev alacan
aklayalim.

187

C.JAPONCA'DA

FilLLERIN ETTIRGEN SEKILLERI

Trke'de, bir fiilin ettirgen sekli, o fiilin kk veya

gvdesine -UnlU uyumuna gre deiebilen- /-dir/, /-(i)t/, /-ir/
eklerinden biri getirilerek yaplr. Japonca'da da, fiillerin
ettirgen sekli, asl fiillerin sonuna-ettirgenlik eki getirilerek
yaplr.

1. Birinci Grup Fiillerin Ettirgen ekilleri:

Birinci grup fiillerin ettirgen sekli, syle yaplr:

1. nce, nai seklindeki fiil alnr:

kakanai

2. Sonra, nai seklindeki fiilin

sonunda bulunan /nai/ atlr:

kaka

2. Buna bir ettirgenlik eki olan

/-seru/ eklenir:

kaka-seru

imdi, birka rnek grelim:

Temel Fiil

Nai ekli

Ettirgen ekli

yomu <okumak>

yoma(nai)

yoma-seru <okutmak>

kaku <yazmak>

kaka(nai)

kaka-seru <yazdrmak>

iru <bilmek>

ira(nai)

ira-seru <bildirmek>

kau

kawa(nai)

kawa-seru <satn aldrmak>

mata(nai)

mata-seru <bekletmek>

<satn almak>

matsu <beklemek>

188

2. kinci Grup Fiillerin Ettirgen ekilleri:

kinci grup fiillerin ettirgen sekli de syle yaplr:

1. nce, nal seklindeki fiil alnr:

tabenai

2. Sonra, nai seklindeki fiilin sonunda

bulunan /nai/ atlr:
tabe
3. Buna bir ettirgenlik eki olan
/-saseru/ eklenir:

tabe-saseru

Simdi birka rnek grelim:

Temel Fiil

Nai ekli

Ettirgen ekli

miru <bakmak>

mi(nai)

mi-saseru <baktrmak>

kiru <giymek>

ki(nai)

ki-saseru <giydirmek>

tociru <kapamak>

toci(nai)

toci-saseru <kapattrmak>

taberu <yemek>

tabe(nai)

tabe-saseru <yedirmek>

tomeru <durdurmak>

tome(nai)

torne-saseru <durdurtmak>

akeru <acmak>

ake(nai)

ake-saseru <actrmak>

3. UncU Grup Fiillerin Ettirgen ekilleri:

Daha nce de belirttiimiz gibi, nc grupta
sadece
suru
<yapmak,
etmek>
ve
kuru
<gelmek>
fiilleri
vardr.
DUzensiz fiiller olan bu iki fiilin ettirgen ekilleri
iin bir
kural yoktur:

Temel Fiil

Ettirgen Sekli

suru <yapmak>

saseru <yaptrmak>

kuru <gelmek>

kosaseru <(kisiyi) getirtmek>

189

D. JAPONCA'DA ETTRGEN FLLERN EKL

1. Ettirgen Fiillerin Temel Drt Sekli:
Ettirgen fiiller, ikinci grup fiil olarak kabul
edilirler
ve miru <grmek, bakmak>, taberu <yemek> gibi dier ikinci grup
fiillerle ayn ekilde ekilirler:

Ettirgen Sekli

Masu Sekli

Nai ekli

Te ekli

yomaseru <okutmak>

yomasemasu

yoma sena i

yomasete

kakaseru <yazdrmak>

kakasemasu

kakasenai

kakasete

iraseru <bildirmek>

sirasemasu

i rasena i

i rasete

kawaseru <satn aldrmak> katvasemasu

kawasenai

kawasete

mataseru <bekletmek>

matasemasu

matasenai

matasete

misaseru <baktrmak>

misasemasu

misasenai

misasete

kisaseru <giydirmek>

kisasemasu

kisasenai

kisasete

tocisaseru <kapattrmak>

tocisasemasu

tocisasenai

tocisasete

tabesaseru <yedirmek>

tabesasemasu

tabesasenai

tabesasete

tomesaseru <durdurtmak>

tcmesasemasu

tomesasenai

tomesasete

akesaseru <atrmak>

akesasemasu

akesasenai

akesasete

saseru <yaptrmak>

sasemasu

sasenai

sasete

kosaseru <getirtmek>

kosasemasu

kosasenai

kosasete

2. Ettirgen Fiillerin Edilgen ekilleri:

Ayrca, ettirgen fiillerin edilgen ekilleri de, normal

ikinci grup fiillerin edilgen ekilleri gibi, ettirgen fiilin nai
seklinden / n a i / atlp, onun yerine /-rareru/ getirilerek elde
edilir:

190

kakaseru <yazdnnak>

kakase-rareru <yazdrlmak>

tabesaseru <yedirmek>

tabesase-rareru <yedirilmek>

saseru <yaptrmak>

> sase-rareru <yaptrlmak>

kosaseru <getirtmek>

> kosase-rareru <getirtilmek>

E. JAPONCA ETTRGEN CMLELERDE'ASIL ZNENN GSTERLS

1. TUrke'ye Benzer Noktalar:
Simdi, ettirgen fiille kurulmu cmlelerde, yani
ettirgen
cmlelerde, asl znenin yerini grelim. Trke'deki
ettirgen
fiilleri aklarken 187 sayfada verilen kural, Japonca'da da
aynen uygulanabilir:
1) Geisiz bir fiilin ettirgen sekliyle
asl zne, nesne olarak gsterilir.

kurulmu

cmlede,

2) Geili bir fiilin ettirgen sekliyle kurulmu cmlede,

asl zne, ismin ynelme (datif) halinde yer tamlaycs
olarak gsterilir.
imdi bu durumu rneklerle gsterelim:

MMJ*..%M

"*" *> V * "*".

...'...\.?.~.!'.a...'...*a. s u w a r i m a s u .

^&.renjBiler oturur.>

9c a.

MM.A3.3.

t*b*tt.

Sense i wa jto-tai o suvrarasemasu.

<gretmen, .8.r.e...ie..r.i oturtur.>

Kodomo wa hon o yomimasu.

<ouk kitap okur.>

m <* K (

mjc

#*

asttt.

Ueda-san wa kodomo n i hon o yomaserpasu.

. <Sayn Ueda, ocua kitap okutur.>

191

kinci ve drdnc cmleler, birinci ve UcncU cmlelerdeki

yklemlerin ettirgen ekilleriyle kurulmutur. Geisiz fiilin
ettirgen sekliyle kurulmu olan ikinci cmlede, asl zne o edatyla nesne durumundayken (seito-tai o <rencileri>), geili
fiilin ettirgen sekliyle kurulmu drdnc cmlede, asl zne, ni
edatyla ve yer tamlaycs olarak (kodomo ni <cocua>) gsteril
mektedir. Ettirgen cmlelerden birka daha rnek gsterelim:
&<
* ^ W ^
+SIZ
-?-& fa * & $ * .
Watai wa mai-ban, cuu-ci ni kodomo o nekasemasu.
<(Ben) her aksam saat onda ocuklar yatrrm.>

a wa Kaneko-san o i su ni suwarasemai ta.

<Doktor sayn Kaneko'y sandalyeye okurttu.>
MMZ^^&
3- X 7 A, I- K o t ,
B#3i?
H t .
Katoo-san wa Yusuhu-san ni itsumo Nihon-a o nomasemasu.
<Sayn Katoo Yusuf bey'e her zaman Japon ay iirir.>
t
& C
S ;u n f
& ? -tt ; Lfe.
ii wa watai ni Toruko-go o benkyoo-sasemai ta.
<Babam bana TUrkce altrd.>

2. Trke'de Bulunmayan Bir zellik:

TUrkce ve Japonca ettirgen cmleler arasnda bir fark
vardr. Japonca'da geisiz bir fiilin ettirgensekliyle kurulmu
cmlenin asl znesi,
fiilin
nesnesi olabilecei gibi, yer
tamlaycs da olabilir:

% & (i

#U.....1?..l

t > h & * t .

Sensei wa .e.!..to-ta i o suwarasemasu.

<retmen, lencileri oturtur.>

% i MMA3..&

r*>

<b-e*t.

Sensei wa e.j to-ta ii ni suvarasemasu.

<gretmen, rencileri oturtur.>
Geisiz fiilin (suwaru <oturmak>) ettirgen sekliyle kurulmu bu
iki rnek cUmlenin birincisinden, rencilerin oturmaya zorlan
d anlalrken, ikincisinden de, rencilerin oturmalarna
izin verildii anlalmaktadr.

192

F. ZN VERME ANLAMINI TAIYAN ETTRGEN CMLELER

Yukarda belirtildii gibi, ettirgen cllmleler bazen
izin verme anlamn tar, zellikle bu durum, ettirgen fiilin te
seklinin sonuna kudasai
kelimesi
getirilerek
kurulmu
olan,
fiilin kibar konuma seklindeki emirlerde grUl.Ur:
fi A* -r X < f ^ .
ikasete kudasai .
<Gitmeme izin verin.>
tf> -3 < J * -tt X < ti H .
Yukkuri tabesasete kudasai.
<Yavag yememe izin verin (Beni rahat yemeye brakn).>

Sukoi yasumasete kudasai.

<Biraz dinlenmeme izin verin.>

Kono heya o tsukawasete kudasai.

<Bu oday kullanmama izin verin.>

193

1 5 . Y E T E R L LK
B l_D R E N

(I K T i D A R L I K )
CMLELER

Yeterlilik(ktidarlk) cmleleri, bir hareket veya durumun

gerekletirilebileceini belirten cmlelerdir, nce Trke'deki
yeterlilik bildiren cmleleri grelim:

Buradan girmek mmkn.

Buradan
Buradan

grebilirsiniz.
girilir.

Birinci cmlede yeterlilik anlam, isim fiil (masdar) ve sfatla

ifade edilmitir. Ayn anlam, ikinci cmlede fiilin yeterlilik
sekliyle,
nc cmlede ise fiilin edilgen sekliyle
ifade
edilmitir. Baka
bir deyile, Trke'de yeterlilik anlam
deiik ekillerde belirtilmektedir.
Japonca'da da durum pek farkl deildir. imdi, yeterlilik
bildiren cmlelerin Japonca'daki yaplsn rneklerle anlatmaya
alalm.

A. KOTO GA DEKRU (DEKMASU) ( i t ^ 5 / ; t i

t U t)

Yukarda birinci rnek olarak gsterilen, isim fiil ve

"mmkn" sfatn kullanlarak kurulmu TUrke yeterlilik cmleye
benzer. Dekiru (dekimasu) kelimesi, aslnda suru <yapmak, etmek>
fiilinin yeterlilik seklidir: 'mmkn" veya "yapabilmek" demektir:

& tt B * m

MLtJkAM

SL..*..t.

Watai *a Nihon-go o hanasukotoga dekimasu.

<Benim Japonca konumam mmkn (Japonca konuabilirim; .>

z<DJ*x-e

^+ >#-v^

fLLJL.J.

..*..:#!

Kono basu de ankaya e iku koto ga dekimasu ka?

<Bu otobsle ankaya'ya gitmek mkUnumt|?>
#**><, fct ^ o f c
r- .u 3 ^
$_6_i.4:_.*i T L * J L k
Tanimura-san wa yatto Toruko e kuru koto....9.*....^e1*.j.M..a
<Sayn Tanimura'nn Trkiye'ye gelmesi., nihayet mmkn oldu.>

194

Bu ctimleler olumsuz veya soru cUmlesi

koto ga y e r i n e koto wa kullanmak t a mlimktindUr:

a (i

B# m

MS..AAM

yapld

zaman,

S.f...*.*A

Watai wa Nihon-go o h.jnau koto wa..dek_j_masen.

<(Benim) Japonca konueMm^mUm^U^n^^degil (Japonca konuamam) .>

- <D /< x r-

? + > # -v "v

US..Z.&M .".*. .*......*:

Kono basu de ankaya e JHk<^J<^jOJ!*._dejj_raasu_J?

<Bu otobsle ankaya'ya ^i.ttaek__mUmk_Un^mU (gidil..ir...mi)?>

B. FLLERN YETERLLK EKLLER

Yukardaki rneklerde yeterlilik anlamlar dolayl ekilde
verilmekteydi. Oysa, Trke'de olduu gibi Japonca'da da dorudan
doruya fiillerden yeterlilik ekilleri
tretileblir. Ancak,
fiillerin yeterlilik ekillerini elde etmek
isin izlenecek yol,
fiillerin grubuna gre deiir.

1, Birinci Grup Fiillerin Yeterlilik ekilleri:

Birinci grup
edi 1 ir:

fiillerin

yeterlilik

ekilleri

1. SzlUk sekli alnr:

iku <gitmek>

2. Sonundaki / u / atlr:

ik

3. Buna /-eru/ eklenir:

ikeru

syle elde

Bylece, iku <gitmek>

fiilinin
yeterlilik
sekli
olan
ikeru
<gidebilmek>, elde edilir. keru yeterlilik fiili, ayn zamanda
bu fiilin sziUk seklidir ve ikinci grup fiiller gibi ekilir,
(ike-masu, ike-nai, ike-te gibi)

195

Temel Sekli

Yeterlilik ekli

yomu <okumak>

yom-eru <okuyabilmek>

kaku <yazmak>

kak-eru <yazabilmek>

kau <satn almak>

ka-eru

matsu <beklemek>

mat-eru <bekleyebilmek>

.Sonuncu rnekteki matsu

yerine mat-eru olmutur.
/t/ saylmasdr.

<satn alabilmek>

fiilinin yeterlilik sekli mats-eru

Bunun nedeni, /ts/ sesinin ekimlerde

2. kinci Grup Fiillerin Yeterlilik ekilleri:

kinci grup fiillerin yeterlilik
ekilleriyle ayndr. Yani, bu fiillerin
Syle elde edilir:

1. Nai sekli

alnr:

ekilleri,
yeterlilik

mi na i
<grmek, bakmak>

2. Sonundaki /nai/ atlr: mi

3. Buna /-rareru/ eklenir:

mi-rareru
<grUlmek, baklmak>

Temel Sekli

Yeterlilik ekli

iki ru <yasamak>

iki-rareru <yasayabilmek>

ki ru <giymek>

ki-rareru <giyebilmek>

taberu <yemek>

tabe-rareru <yiyebilmek>

akeru <acmak>

ake-rareru <acabllmek>

196

edilgen
ekilleri

Japonca'da baz durumlarda, fiilin yeterlilik ekilleriyle

edilgen ekillerin ayn olmas, olduka ilgi ekicidir. CUnkU, bu
blUmUn
basnda
gsterildii
gibi, Trke'de de
yklemleri
edilgen
fiilli
cmleler,
yeterlilik anlamn
tamaktadr.
("Bu
kapdan girilir" rneinde olduu gibi) Edilgenlik ve
yeterlilik anlamlarnn arkasnda, daha temel olan ortak anlam
farz etmek, herhalde pek yanl deildir.

3. Uncli Grup Fiillerin Yeterlilik ekilleri:

Daha nce
de belirttiimiz gibi, Ulincu grup fiiller
dUzensiz fiiller olduklarndan, yeterlilik ekillerini elde etmek
iin de bir kural yoktur:

Temel ekli

Yeterlilik ekli

suru <yapmak, etmek>

dekiru <yapabilmek, edebilmek>

kuru <gelmek>

korareru

<gelebilmek>

zellikle suru fiilinin yeterlilik sekli, temel seklinden tamamen

ayr bir fiildir. Suru fiiliyle yaplan birok birleik fiillerin
yeterlilik ekillerinde de dekiru bulunur:

Temel ekli

Yeterlilik ekli

benkyoo-suru <ders alsmak> benkyoo-dekiru <ders alabilmek>

kenkyuu-suru <incelemek>

kenkyuu-dekiru

kensa-suru <kontrol etmek>

kensa-dekiru <kontrol edebilmek>

sanka-suru <katlmak>

sanka-dekiru <katlabilmek>

197

<inceleyebilmek>

4. KlKU

ve URU

Fiillerinin Yeterlilik ekilleri:

Bu fiillerin yeterlilik ekilleri ikier tanedir.

Kiku
<duymak, dinlemek> fiilinin yeterlilik ekillerinden
birisi,
yukarda g s t e r i l e n kurallara gre yaplan kikeru, ikincisi
de
kikoeru'dur.
Miru
<grmek,
bakmak> fiilinin de
yeterlilik
e k i l l e r i n d e n birincisi, kurallara gre yaplan mirareru, k u r a l
lara uymayan sekli de mieru'dur. Ancak, bu durum sadece bu iki
fiil iin geerlidir.
A s l n d a kikeru ve' kikoeru fiillerinin anlamlar,
ayn
d e i l d i r . K i k e r u Trke'deki "dinleyebilmek" fiilinin, kikoeru
ise, " d u y a b i l m e k " veya "duyulmak" fiillerinin karldr. Ayn
ekilde, m i r a r e r u , "bakabilmek", mieru ise "grebilmek"
veya
"grlmek* fiilleriyle Trke'ye evrilebilir. Ayrca, kikoeru ve
mieru, "kendiliinden grnmek" ve "kendiliinden
duyulmak* veya
"ses g e l m e k " anlamlarnda da kullanlr.

C. F L N Y E T E R L L K SEKLYLE YAPILAN YETERLLK CMLELER

F i i l i n yeterlilik ekilleriyle
kurulmu cmlelere,
yani
y e t e r l i l i k cmlelerine
bir kac rnek verelim.
Burada
dikkat
edilecek n o k t a , nesnelerin sadece o edatyla deil, ga edatyla
da g s t e r i l e b i l m e s i d i r :
S. (i
SI ^ b* jtt J *...
Watai wa Kanci ga yomemau.
<Ben Kanci okuyabil irim.>

arost

M -e t,

* !*AIUL. -

Watai no o t o o t o wa nan-demo taberaremau

<Benim kk erkek kardeim her e y i y.iy.ejlir. >
* fc fc l
S # <D =S ti
B*fi"
HMJLJt

Anata wa cibun no namae o Nihon-go de kakemasu ka?

<Siz kendi i s m i n i z i Japonca o l a r a k y.azabi 1 i r mis_iniz?>

zoxfA,0>&fz.

t -c *> -o < -c *> \j e> n t -a A, .

K o n o bin no huta wa totemo kitsukute akerarernasen.

<Bu kavanozun(sisenin) kapa ok sk olduu*iin,
a am y o ru. >

&&%'(*

M t < ft * ?j * t: m n_*.,LJz .

Watai-tai wa un yoku saiuu-rea ni noremaita.

< B i z cok kr son trene binebildik.>

198

G* & ^ fi 7 Vit&
|.I.t;..|i.t.
itoo-san wa racio ga .uu.r.i-dekima.u<Sayn Itoo radyo tamir .edebilir >

z z ti^^A,

ns^oT-

*.B...1?...f...f..*.A

Koko wa taihen ur usa i node, benkyoo-dekimaen.

<Buras cok gurultulu olduu iin, (ders). c.al.amyprum >

Soko kara nani ga milemasu ka?

<Oradan ne(ler) ..rebiliyorunu^ (grUnUyor)?>
& l < ^ ^ & * #
^ A . *-".
Watai ni wa henna oto ga kikoemasu.
<Ben garip bir ses duyabiliyorum (Bana garip bir ses
geliyor).>
Son rnekte grUldtiU gibi, baz yeterlilik
znenin sonuna, wa edat yerine ni veya ni wa
getirilebilir.

199

cmlelerinde
edatlar d

1 6 .

Bi RLES i K

CMLELER

imdiye kadar a k l a d m z konularda

rnek
olarak
v e r d i i m i z c m l e l e r i n tUm, i i n d e sadece b i r tane yUklem bulunan
b a s i t c m l e l e r d i . Simdi, Trke ve J a p o n c a ' d a , birden f a z l a b a s i t
cmlenin
deiik
ekillerde
birbirleriyle
balanlarn
greceiz.

A. TRKE'DE BRLEK CMLELER

J a p o n c a ' d e k i b i r l e i k cmlelere gemeden nce, TUrke'dekil e r i grp, b i r l e i k c m l e l e r l e i l g i l i genel b i l g i l e r i vermeye

alalm.

1.

E i t Grevli Basit Cmlelerin B i r l e t i r i l m e s i :

Bamsz iki b a s i t cmle, a r a l a r n a

virgl
b a l a n a b i l i r . Bu tr cmlelere s r a cmleler d e n i r :
Mustafa
Aralkta

buraya

gelir,

kar yaar,

yardm

konarak

eder.

hava daha souk

olur.

Ayrca, a r a l a r n d a k i i l i k i l e r i
gstermek,
nedenlerini
aklamak ve a n l a t m glendirmek amacyla, bamsz b a s i t
c m l e l e r " v e " , " f a k a t " , "ama", "nk" g i b i bir balama edat
( b a l a ) i l e b a l a n a b i l i r . Bu t r c m l e l e r e de bal cmleler
denir:
Mustafa

buraya

gelir

Tokyo en byk ehirdir,

O kitab
Glsen

yardn
fakat

eder.
en gzel

ehir

deildir.

okudum, ama anlamadm.

bugn okula gelmeyecek,

nk

hasta.

Genelde bu e k i l d e i k i b a s i t cmle e i t o l a r a k b i r l e t i r i l d i i n d e ,
balanan c m l e l e r i n yklemleri pek s e k i l d e i t i r m e z .

200

2. E i t Grevli Olmayan iki B a s i t CUmlenin B i r l e t i r i l m e s i :

Balama e d a t l a r n n s a y s n r l olduundan, yukardaki
rneklerde grdmz yntemle yaplm b i r l e i k cmlelerle her
c e 6 i t dnceyi anlatmak mmkn d e i l d i r . Bu nedenle, basta
ulalar
(gerundiumlar)
olmak
zere,
eitli
kelimelerin
yardmyla, balama e d a t l a n y l a kurulmu b i r l e i k cmlelerden
daha k a r k b i r l e i k cmleler y a p l a b i l m e k t e d i r :
1

Yamur yaarsa
Kahveye gidip

gitmeyiz.
tavla

Onlar konuarak

oynayalm.

gel i

yorlar.

Bu rneklerde, iki basit cmle deiik ekillerde birbirine

balanarak birleik cmleler elde edilmitir. Cmlede anlatlmak
istenen temel dnceleri belirleyen unsurlarn alt izilmitir.
Alt izili olanlara temel cmle (temel oUmleoik) denir. Bamsz
bir fikir bildirmeyen ve temel cmlenin
anlamn
deiik
ekillerde tamlayan unsurlara da yan cmle (yan cmlecik) denir.
Yukardaki rneklerde, yan cmleler ulalarla yaplmtr.
Ancak, daha baka ekillerde de yan cmleler temel cmleye
balanarak birleik cmleler elde edilebilmektedir:
Turul

geldii

zaman biz

yemek

Lodos gelmeden

evvel

mer geldikten

sonra dar

Bugn tatil
ok altm

olduu
halde

gemiler

iin
iyi

yiyorduk.

limana

dnd.

kalm.

her taraf
puan

kapal.

alamadm.

Bu rneklerdeki yan cmleler,

ortalar (partisipler) ve isim
fiiller yardmyla kurulmutur. Burada yan cmleler,
temel
cmlede belirtilen hareket veya durumun ne zaman, nasl, niin
gerekletirildiini gstermeye yararlar. Bu tr yan cmlelerin
fonksiyonu, bir bakma, zarflarnkine benzemektedir.
Yukarda verilen rneklerden de anlalaca gibi, yan
cmlelerin kullanmnda nemli olan iki nokta vardr:
ab-

Yan cmledeki yklemin sekli.

Yan cmlenin anlam.

201

imdi, yukarda ksaoa aklamaya altmz birleik

cmlelerin Trke'deki durumunu gz nnde tutarak, Japonca'daki
birleik cmleleri grelim.

B. JAPONCA'DA BRLEK CMLELER

1. Eit Grevli Basit Cmlelerin Birletirilmesi:
Japonca'da, her hangi bir balama edat kullanlmadan iki
bamsz cmle yan yana getirilerek birleik cmle kurulmaz.
Birleik cmle kurulabilmesi iin, mutlaka bir balama edat
kullanlmas gerekir.
Japonca'da, bir balama edatyla
birletirilmi
iki
bamsz cmle arasndaki balant, Trke'deki karlna gre,
daha zayftr. Baka bir deyile, Japonca'da, bir
balama
edatyla birletirilmi iki bamsz cmleye, birleik cmle
demek yerine, yine onlar bamsz iki cmle olarak dnmek,
herhalde daha doru olacaktr. Bu durumda, balama edatlar,
birinci cmlenin deil de ikinci cmlenin bir unsuru olurlar.

Muu ta fa wa koko ni kimasu.

<Mustafa buraya gelir,

oJ.te tetsudaimasu.
ye yardm eder.>

Yaplan aklamalara ve yukardaki rnee baklrsa, bir

balama edatyla balanm iki bamsz cmleyi Japonca'deki
birleik cmlelere rnek vermek yanltc olabilir.
Ancak,
Japonca'da balama edatyla balanm iki bamsz cmleler,
anlam ve fonksiyon bakmndan Trke'deki balama edatl birleik
cmlelere benzemektedir. Bu yzden, burada Japonca
balama
edatlarn grelim. Japonca'da
kullanlan
balca
balama
edatlar unlardr:

a) SOStTE

( L t ) <ve>

S M 0
8.1i
+ f ^ C fi # t .
f...LX.
* U t .
Niiyoo-bi watai wa cuu-ci ni okimasu. Soite sanpo-imasu.
<Pazar gnleri ben saat onda kalkarm. Ve dolarm.>

202

 B 3 , ( %v>*3 * 3* ^
^ * u *.

nz t btz.

.LT iti:

Yoida-san wa kinoo daigaku e ikimaita. osJ.te sense i ni

a i ma i ta.
<Sayn Yosida dn niversiteye gitti. Ve hocayla grlistU.>

% tz *> * m <o P *

m t

tz. b..x

*^

y*

/=.

Watai-tai wa sooko no to o akemaita. oite naka e

hai ri ma i ta.
<Biz deponun kapsn atk. Ve ieriye girdik.>

b) SOREKARA (*-*l*6) <ondan sonra>

% B

&(i

f^ f # s -r.

*jj. .&_& ^ & ^

f # * -r.

Kyoo watai wa ginkoo e ikimasu. Sorekara gakkoo e ikimasu.

<Bugtin ben
bankaya
gideceim.
Ondansonra
okula
gideceim.>
ft W (- 7E -? ifi E U . $ J *!..
& #
* * Lfc.
Saio ni Hanako ga kimaita. Sorekara Taroo ga kimaita.
<lk nce Hanako geldi. Ondan.sonra Taroo geldi,>

Tonikaku yatte mimaoo. Sorekara kangaemaoo.

<Her neyse deneyelim. Ondan sonra jy6(jne jffl >

c) SURUTO (t* Z> k. ) <yle olunca, o zaman, derken>

m i-

c y * L tt.

t...*jt.

SA

ftiju*.

Hai-ci ni narimaita. Suruto denwa ga narimaita.

<Saat sekiz oldu. O zaman telefon ald.>

r> t y <n A #

* ^ t t c * L f c . t..5t s i> co A *,

Hitori no hito ga warai-hacimemaita. Suruto hoka no hito mo

wara i-hac i mema i ta.
<Bir kii glmeye balad, yle.olunca dierleri de gtlmeye
baladlar.>

% #

8 m. I- A'JLfc.

t.3...k 4 * *: %

L *> $> & J S L tz .

Sense i ga kyooitsu ni hairimaita. Suruto seito-tai wa
ta i-aar imaita.
<retmen snfa girdi. 0 zaman enciler ayaa kalktlar.>

203

Suruto balama edat, 'yleyse* anlamnda da kullanlabi

lir. Bu durumda, balanan iki cUmlenin iki ayr kii tarafndan
sylenmi olmas
gerekmektedir.
Baka
bir
deyile, suruto
balama edatnn "yleyse" anlamnda kullanl,
ancak bir
diyalog iinde milmklindilr:

s>\, 3 t

B*roajo"^n(

-tuW--e-*-.

Toruko to Nihon no aida no cisa wa sii-cikan desu.

<TUrkiye ve Japonya arasndaki saat fark yedi saattir.>
t

3.X
B#"*?tt
<^
+ !# J 1* T-1" *l.
Suruto Nihon de wa ima cuu-ci no hazu desu ne.
<yleye simdi Japonya'da saat on olsa gerek, deil mi?>

d) KAS

( L d > L ) <fakat, ama>

m m ti y * -r.

kJ&L &** & y * * ^ .

Bukka wa agarimasu. Sikai kyuuryoo wa agarimasen.

<Fiyatlar ykseliyor. Fakat maalar ykselmiyor.>

Watai wa Nihon-go o benkyoo-itai desu. Sikai cikan ga

ar imasen.
<Ben Japonca almak istiyorum. Ama vaktim yok.>

m$ ^i.

&&-bvt.

b .*.

u*t>-e^i*>ysi*^.

Tsutsumi-san wa kane-moi desu. i ka i iawase de wa

arimasen.
<Sayn Tsutsumi zengindir. Fakat mutlu deildir.>
Daa, keredomo, keredo, demo ve dakedo balama edatlarnn
anlam da sikai edatnnkine benzer. Ancak, daa dndaki bu
balama edatlar, daha ok konuma dilinde kullanlr.

e) TOKOROGA (t Z *> ifi )

<ama (dnldnn aksine), ne var ki, ancak ne var ki>

99 ittrat
* t tz .

Ltz.

k. ZZtf

^fticli

M#

y tt C

Asa harete i ma i ta.

Tokoroga gogo ni wa ame ga hur i-hac imemaita.
<Sabahleyin hava ackt. Ama leden sonra yamur yamaya
balad.>

204

 B5 ( 7E * #
ft J * A,.

t S t t .

...w..$j

E TF tt -f ti *

Taroo wa Hanako ga suki desu. Tokoroga Hanako wa sor e o

i r imasen .
<Taroo Hanako'yu seviyor. Ancak ne yar ki, Hanako ondan
habersiz.>

S <D r>

tiT

Z A,<Dgt.^

fr * Lfc.

....;...:!?...#

J t t L t .

Kinoo Yamaita-san no ie e ikimaita. Jokor.o.g.a. rusu deita.

<DUn sayn Yamasita'n tevine gittim. Ne...yarjy ( evinde
kimse yoktu.>

f) SORETOUO (*n

&fcfc#

t t, ) <yoksa>

fliti>.

.*>....,*!. ^ t L i<

fiHl/ni.

Anata ga ikimasu ka? oretomo vvatai ga ikimaoo ka?

<Siz gidecek misiniz? Yoksa ben mi gideyim?>

* <D A

R as s A, -t? * a*.

f...n..fc..t. S ea $ ^ -e -r a.

Ano hito wa Abe-san desu ka? oretomo Hukuda-san desu ka?

<0 (kii) sayn Abe mi? Yoksa s a y n Fukuda m?>
Bfc l i
1 * L J:^J)>.
* t l i l fc 3
**Lii>.
Eiga o mimaoo ka? oretomo o-a o nomimaoo ka?
<Film mi seyredelim? Yoksa cay mi ielim?>

Z. Eit Grevli Olmayan ki Basit CUmlenin Birletirilmesi:

Trke'de olduu gibi, Japonca'da da bu tUr birleik elimle
kurmak ioin ulalar kullanlr. Ancak, burada Trke'yle Japonca
arasndaki bir fark belirtmek gerektir. Trke'de ulalar sadece
fiillerden yaplrken, Japonca'da ulalar, hem fiillerden hem de
sfatlardan yaplabilmektedir.
Ulalar, temel climlenin nne getirilir ve temel cmleye
deiik anlamlar katar..
Yani,
ulalarn
zarflara
benzer
zellikleri vardr. imdi, Japonca'da fiil
ve
sfatlardan
tretilmi deiik ulalar tek tek ele alalm.

205

a) Masu eklindeki Fiillerden Yaplan Ulalar:

Masu seklindeki fiilin sonunda bulunan /-masu/ atldktan
sonra geriye kalan ksm, ula olarak kullanlr. Bu durum sadece
fiiller iin geerlidir. Bu tlir ulalarn kullanl olduka
snrldr: genellikle de yaz dilinde kullanlr. Ayn zamanda
yaplan iki hareketi gsterir:

Hatake de wa Taroo^ga ine o kari, Hanako ga sore o hakonde

imasu.
<Tarlada Taroo pirine b.i..i.yor, Hanako onu tayor.>

s B % tz *> ( tT - fr fc * W r A X * Lfc .
Kinoo watai-tai wa biiru o nomi. susi o tabemaita.
<DUn biz bira ierek susi(Japon yemeklerinin bir ceidi)
yedik.>

H--et M** gj, af*o-cv^s-.

Soto de wa kaze ga huki. ame mo hutte imasu.
Osarda rzgar eiyor, yamur da yayor.>

b) Te Sekli (De Sekli)

( T , "C )

<~(y)ip>

Fiilin ve i-sfatn te sekli ile na-sfatn ve ismin de

sekli, en sk kullanlan ula ekilleridir. Anlam bakmndan
Trke'deki /-(y)ip/ (/-(y)p/, /-(y)up/, /-(y)Up/) ula ekine
benzemekle birlikte, bazen nedenleri belirtmede de kullanlr.
t-sfatn te sekli, ku seklinin sonuna te eklenerek elde
edilir. /-Te/ eki konmasa da, yani ku sekli de, bazen ula olarak
kullanlabilir:
M *> g o T , <3 # R o t 3fc T < / (^ .
Yuubin-kyoku e itte. kitte o katte kite kudasai.
<Postaneye gidip, pul alp gelin.>
*l 8..?_-X # o T
LJlvHt.
Kare wa okotte, kaette imaimaita.
<0 kzp, dnd (dnp gitti).>
& t * <t tz IC * fc fULS. , fc-Ct, h l ^ t t .
Watai wa ana ta ni mata aete. totemo ureii desu.
<Ben sizinle tekrar grebildiim in cok sevinci iyim. >

206

Kono su ika wa tsumetakute o ii i desu.

<Bu karpuz, oguk ye e 2 Z e t l i (oguk olup lezzeti i).>

z <Dram it

UX.t...k.<..%.

m^fiit^.

Kono mondai wa muzukaj.k.ute tokemasen.

<Bu mesele zor..olduu.i..in zemiyorum.>

B * 35 fcfc 8JLg

s t, u 5 V\T? - r .

Nihon-go wa kantan. de omoiroi desu.

<Japonca kolay ye ilgi ekici.>

Tsuma wa byook.i....d.e nete i ma su.

<Karm hasta;.pldugu..ioin yatyor.>

Kare wa .g.akue.i....de hataraite i ma su.

<0 ?.S.L.?...L..Y...M?.i.....?M.9M.a.) alyor.>
Te seklinin nemli zelliklerinden biri, baka
ulalar
iin temel tekil etmesidir, rnein, /-tekara/ ve / - t e m o /
ulalar, aslnda, te sekline /-kara/ ve /-mo/ ekleri getirilerek
yaplan ulalardr.

c) Te Sekli + KARA

(ti>f)

< ~ dikten sonra>

Trke'deki "..dikten sonra" anlamnda kullanlr. Te kara

ulac, sadece fiillerden yaplr:
Z<D ti:** JL.*..?.
I ' J U J : ? ,
Kono $ i goto o oe t e ...kara kaerimaoo.
<Bu i s i .bi.t.ir..d..i.k.ten.pnra1 ( e v e j dnel im. >

&SLkSJt

* > x * * +

ippai ...j.Jte kara ayamatte mo dame desu.

^MS...X5J?..iXti.5....M?.?:

zUr

d e s e n i z de olmaz.>

* D f m f ?E.A...T?..A4.i> W t- * J * VJi..
Sono sakka wa sinde kara yuumei ni narimasita.
<0 yazar, ldkten sonra mehur oldu.>

207

d) Te Sekli + UO

(X*>)

< ~ se de, ~ se bile>

Trke'deki "...se de* veya "...se

bile"
kullanlr. Hem fiillerden hem de sfatlardan yaplr:

anlamnda

,#..f-..\.j?...%. * * t- i W i* * -tt ^ i .
J.*.?J.*L"89.' r e a ni wa man i a ima sen yo.
<^cele etseniz de, trene yetiemezsiniz galiba.>
c w * (filg SAJSJfe. *> *v y * * A .
Kono hon wa nan-do ynde mo wakarimasen.
<Bu kitab ka defa qkusam...da anlyamyorum.>

m m s ^ ii t* A,fct- tt L..<..;t J>. s teini a $ -t.

Katoo-san wa donna-ni i..ogaikute mo mai-nii ii-cikan
nemasu.
<Sayn Katoo, ne kadar megul olsa da, herglin yedi saat
uyur.>
Na-sfatlardan ve "... olsa da", "... olsa bile" anlaml
ula yapld zaman, te mo yerine de mo seklini alr:
d (D & (i t*-jfe A * >=>tt 1".
Kono sakana wa .nama...de mo taberaremasu.
<Bu balk, ..ig...olsa, da yenebilir.>

0#&ti

ffi t i ffi m ..%

'fttffrL^tt.

Nihon-go wa bunpoo wa kantan de mo moci wa muzukaii desu.

<Japonca'nn grameri kolay olsa da yazs zor.>
Yukardaki birinci rnekte olduu gibi, bazen de mo
ulacn demo ayrtc edatndan ayrmak zor olur. (bk. sayfa 117)

e) TARA

( it )

< ~ d i y s e , ~ s e , ~(y)inoe>

Bu ula, Trke'deki "..diyse" veya "..se'ye benzer anlam

tar.
Genellikle, dliz gecmis zaman seklindeki fiillerin, i-sfat
ve na-sfatlarn, ve bildirme edatnn sonlarna /-ra/ eki
getirilerek, bu ula elde edilir:

208

Kelime turu"
fiil

Temel sekli

DUz ge. z.

Tara ulac sekli

.kai ta
<yazd>

ka i tara
<yazdysa>

kaku
<yazmak>

i-sfat

yasai i
<kolay>

yasa ikatta
<kolayd>

yasa ikat tara

<kolay olduysa>

na-sfat

5 i zukana
<sakin>

izukadatta
<sakindi>

5 izukadattara
<sakin olduysa>

bildirme
edat

da

datta

dattara

Dz gemi zaman ekillerinden tretilmi tara

ulalar
kaba saylmaz, kibar konuma seklindeki cmlelerde yan elimle
olarak kullanlr. Baka bir deyile, bu durumlarda, dUz gemi
zamandan tretilen tara
ulac,
kibarlk
bakmndan
ntrdr.
Ancak, ok kibar konumalarda, kibar gemi zaman ekillerinden
yaplm tara ulalar da kullanlr:

Kelime trU

Temel sekli

fiil

kaku

i-sfat

yasai i

Kibar ge. z. Tara ulac sekli

kakimai ta
yasai idesi ta

kakimaitara
yasai idesi tara

na-sfat

izukana

izukadeita

izukadeitara

bildirme
edat

da

dei ta

dei tara

Gemi zaman ekillerinin olumsuzlarndan da, yine ayn

ekilde, yani sonuna / - r a / getirilerek, tara ulac yaplabilir.
t> * 6 & t> C t # *J2Jt.
S*fc<
8Kt<S>.
Wakaranai koto ga a t tara, enryp naku ki ite kudasa i.
<Anlamadnz sey varsa, ekinmeden sorun.>

S # .&JL&. -

tB *tf* t J: -5 .

Ame ga yandara. dekakemaoo.

<Yagmur dindiye, kalm.>

209

tfr-jfe i

m-*.a -e.

.Yj*!s..li*.r..* u 5 ' e doozo.

<Iy_iy6e eve buyurun (sterseniz evimize buyurun).>
M.M..J>JL3>
* "C < * ^ .
Hma-dattara kitekudasai.
<Bossanz, ge1 in.>

i&M&zJkJk A

# i- 'i o & <o t? -r a<.

aju^i ,datjtjixa| nyuucoo-ryoo wa hanbun ni natta no desu ga.

<(Siz) jBg,renoi^jol^_a^y4njLZ, giri creti yarya inerdi ama..>
Tara ulac, bazen Trke'deki "...ince" veya "...dii
(...diim, ...diiniz vb.) zaman" anlamnda da kullanlr:
F7 MM.&3.
UJ * * ^ **
fiotv*
Lfe.
Doa o aketara Yamanaka-san ga tatte imasita.
<(Ben) Kapy anca, (orada) sayn Yamanaka duruyordu.>

Kinoo eiga o mini i.ttara, taihen konde imasita.

<DUn film seyretmeye git.ti.j[im....?.M??. c o k kalabalkt .>

f) (NO) NARA

(fefc)

<~se, ~

doru ise>

Bu ulacn anlam, yukardaki tara ulacnmkine yakndr.

Trke'ye "...se" veya "... doru ise" seklinde evrilebilir.
Fiillerin ve i-sfatlarn dz konuma ekillerine (dz
syleyiteki imdiki ve gemi zamanlarna, sreklilik kipine,
olumlu ve olumsuz ekillere) /-nara/ eklenerek elde edilir,
isimlerin sonuna dorudan /-nara/ getirilerek, ve na seklindeki
na-sfatlarn sonuna sadece /-ra/ getirilerek elde edilir:

210

DUz ekiller

Nara -ulac

kaku <yazar>
kakana i <yazmaz>
kaiteiru <yazyor>
kaite inai <yazmyor>
kaita <yazd>
kakanakatta <yazmad>

kaku nara <yazarsa>

kakanai nara <yazmazsa>
kaiteiru nara <yazyorsa>
kaiteinai nara <yazmyorsa>
kaita nara <yazdysa>
kakanakatta nara <yazmadysa>

yasaii <kolay>
yasaikunai <kolay degi1>
yasaikatta <kolayd>
yasaikunakatta
<kolay degildi>

yasaii nara <kolaysa>

yasaikunai nara <kolay degilse>
yasaikatta nara <kolay olduysa>
yasaikunakatta nara
<kolay olmadysa>

izuka
izuka
izuka
izuka

izuka
izuka
izuka
izuka

da <sakin>
de nai <sakin deil>
datta <sakindi>
de nakatta
<sakin deildi>

gakusei da <renci>
gakusei de nai
<grenci degil>
gakusei datta <frenciydi>
gakusei de nakatta
<grenci deildi>

nara <sakinse>
de nai nara <sakin degilse>
datta nara <sakin olsayd>
de nakatta nara
<sakin olmasayd>

gakusei nara <renciyse>

gakusei de nai nara
<renci deilse>
gakusei datta nara
<grenci olsayd>
gakusei de nakatta nara
<renci olmasayd>

Nara ulac, bazen /no nara/ eklini de alr. Bu durumda,

ulacn anlam kuvvetlendirilir. (No hakknda bk. sayfa 78) /No
nara/ da, fiillerin, i-sfatlarn ve na-sfatlarn dz ekilleri
ne
eklenir. Ancak, na-sfatn imdiki zaman olumlu sekline
eklenmez: yerine na sekli kullanlr:
Dz imdiki z.
kaku
yasai i
izuka da

Nara ulac
kaku nara
yasai i nara
izuka nara

Simdi, bir kac rnek verelim:

211

No nara ulac
kaku no nara
yasai i n_o nara
izuka-na no nara

8 s ?L..... ^ * ^ *'* < * * ***

A i ta hima nara, u i e kite kudasa i.
<Yarn bosanz, evime gelin.>
Z CO =. 3. - Ts & ....&!?. . ^ - C t .
Kono nyuusu ga h.ontoo__na^a, taihen desu.
<Bu haber doru.ise, ^ ^ f e n a ( zor jjir d ur m var demektir).>

M..>..$.3. -

&(i

ffito*

t T S) t t .

isogu no n a r a , vvatai wa hikooki o susumemasu.

<Aoele^...etseniz..jge.r?.^.X.9r..> D e n ( s i z e ) uak tavsiye ederim.>

g) EBA

(A. t i )

<~

ise>

Bu ula, artl yan cmle yapmada kullanlr. Trke'deki

/-se/, /-sa/ art ekinin karldr.
Fiilin szlk sekli sonundaki /u/' sesi kaldrldktan
sonra, geriye kalana /-eba/ eklenerek o fiilin art sekli elde
edil ir.
kaku
ki ru
kuru
suru

<yazar>
<giyer>
<gelir>
<yapar>

kak
kir
kur
sur

kak-eba
kir-eba
kur-eba
sur-eba

<yazarsa>
<giyerse>
<gelirse>
<yaparsa>

I-sfatlar ve fiilin olumsuz ekillerinden.

bu
ula
yapldnda, her iki seklin sonundaki / i / sesi atlr, kalana
/-kereba/ eki eklenir.
samui
yasui
katai
kakana i

<souk>
<ucuz>
<kat>
<yazmaz>

samu
yasu
kata
kakana

samu-kereba <souksa>
yasu-kereba <ucuzsa>
kata-kereba <katysa>
kakana-kereba <yazmazsa>

* <D ft * *J.n:.tf . * f < 0 IrlO< l , x t .

Sono kado o maareba, daigaku no sei-mon ga miemasu.
<0 kseyi dnerseniz, niversitenin ana kapsn grrsnz.>

Anata ga kyoo iogaikereba. a i ta no gogo aimaoo.

<Siz bugn megulen.iz. y a r n leden sonra bulualm.>

MM.k.^M.^M.

S * & *> *4 V * * **

..*.R!s.y.9..~$.)..(?.?.K.?..r...b.?. Nihon-go wa wakar imasen.

<almazsanz, Japonca anlamazsnz.>

212

h) TO

(t)

<~(y)ince, ~

ise>

Trke'deki /-(y)inoe/ ulacnn karldr. Ayrca, baz

ctlmlelerde sart belirtmede de kullanlr. ou zaman, dtlz konuma
seklindeki fiillerin, sfatlarn ve isimlerin, dorudan doruya
sonuna eklenir. Ancak, gemi zaman ekillerine ise eklenmez.
Dz sekli
kaku <yazar>
yasai i <kolay>
izuka da <sakin>
gakusei da <renci>

To ulac ekli
kaku _t_o <yaznca>
yasaii _t<5 <kolaysa>
izuka da to <sakinse>
gakusei da JJJ <renciyse>

Simdi, bir ka rnek grelim:

m? t # &frM..z.$...t. t <* R <fcy * r .

Hanako wa hon o yomi hacimeru to,sugu nemuku narimasu.
<Hanako kitap okumaya balaynca hemen uykusu gelir.>
03 < ?&jKJgl ^..ftjfe.<..>... < * y * " f f c .
Niku wa reizooko ni irenai tokusarimasu yo.
<Et buzdolabna konmaynca bozulur (kokar).>

* & it & &MJ s

Anata ga gakusei

m * o & & a

- m IK & y s

t.

da t o , r e a no ryookin wa n i - w a r i - b i k i

ni

nar imasu.
<Siz Ojgrenciysen.iz, tren creti yzde yirmi indirimli olur.>

i) NAGARA

( & ifi =>)

< ~ (y)erek>

Trke'deki /-(y)erek/ ula ekinin karldr. Sadece

fiillerden yaplr. Masu seklindeki fiilin, /masu/ ksm kaldrl
dktan sonra geriye kalana /-nagara/ eklenerek, bu ula sekli
elde edilir.

kakimasu - * kak i
hanaimasu hanai
* ki
kimasu

kak i-nagara
hanai-nagara
ki-nagara

<yazarak>
<konusarak>
<gelerek>

Matsuo-san wa terebi wo mi nagara igoto o imasu.

<Sayn Matsuo, televizyon seyrederek is yapyor.>

213

 Z.&Z- $
fta#
S L* LX .
Ooko-ka de o-a o nomi nagara hanaimaoo.
<Bir yerde ay ierek konusalm.>
& (i B # S f - ^ t
B S & f f e . S L * L fc .
Watai wa Nihon-go o teepu o kjjki ..nS.j benkyoo-imasi ta.
<Ben Japonca'y bant dinleyerek altm.>
Ayrca nagara, yukardaki rnekler dnda sfatlardan ve
fiillerin imdiki zaman olumsuz ekillerinden sonra da gelip,
"ama" veya "ramen" anlamlarn tayabilir. Nagara, i-sfatlara
ve fiillerin olumsuzlarna dorudan doruya, na-sfatlara ise
sonundaki /na/ atldktan sonra eklenir.
5ru
> iri nagara
s rana i
siranai nagara
yasaii
> yasaii nagara
izuka-na izuka izuka nagara

<bilmesine ramen>
<bilmemesine ramen>
<kolay olmasna ramen>
<sakin olmasna ramen>

Simdi, bir ka rnek:

<* M.ki.^.M.Js. - * *

mmm^-r.

Kare wa akai .nagara ^ono D u n 'y a <je wa se nmon-ka desu.

<0, gene olmasna ramen bu sahada uzmandr.>
^.?.!}..U..l3...5M?I?. kre de watakui no go-aisatsu to itaimasu.
<Ksa ve basit oldu, ama benim konumam bu kadar.>

j) GA (**)

<ama>

Ga, ters anlaml iki cmleyi balamaya yarar. Trke'deki

"ama* balama edatna benzer. Ga eklense de yklemin seklinde bir
deiiklik olmaz. Yani, ga, fiillerden, sfatlardan ve isimlerden
oluan yklemlere dorudan doruya eklenebilir.
Ga'dan nce hem dz hem de kibar konuma seklindeki
yklemler gelebilir:
* * S A, ti. ^ - g Littf . tt:
fltLfc.
Sasaki-san wa byooki deita ga, kaia ni ikimaita.
<Sayn Sasaki hastayd, aaa irkete gitti*>
^(O U X r- 5 > CD S t t M*# fc H L < * U t tf A , .
Sono resutoran no ryoori wa takai ga oiiku arimasen.
<0 lokantann yemekleri pahal ana lezzetli deil.>

214

S IS (i 9-MSJLM "*?* ft'JttA.

Min'yoo wa tancun deu ga taikutsu de wa arimasen.
<Halk mUzii basit ama (olmasna karsn), skc deil.>
Ayrca ga. temel cUmlenin nnde bulunup, temel cmleye
eklenen bir not gibi fonksiyonu tayan, yar bamsz cUmlenin
sonunda yer alr:

1.&.1.M.AM> R^^<lt*A.T</*V>.
Sumjmasen ga, eki e iku mii o oiete kudasa i.
^tl..4.!..i.5.i.?.

stasyona giden yolu gsterin.>

co-5BB*&/^a>> BL..3Lk...#. * * & * ^

h*3^fi<

Kinoo Tanaka-san kara k.j.kjjma|.tja..ga. anata wa rai-nen

Toruko e iku soo desu ne.
<DUn sayn Tanaka'dan duydum, s i z se neye Trkiye'ye
gidecekmissiniz (deil mi?)>

k) KEREDO(MO) (tt ti E

( *. ) )

<ama>

Keredo veya keredomo'nun fonksiyonu ve kullanl sekli,

yukarda anlattmz ga'nnkiyle hemen hemen ayndr. Ancak,
keredo ve keredomo, konuma dilinde daha sk kullanlr:

fe * * S .*, (i MMS..kJZ JL&JJ?.)

tt c f> * L &.

Sasaki-san wa byo_okj__-de^_ijt_a___ker__edoj(mo) kaia ni ikimaita.

<Sayn Sasaki hastayd.,_ ama irkete gitti.>

<Q U X h 5 > CD 8- 31 { BiMJiJLJJk.>

*3^l><*y*-*^.

Sono resutoran no ryoori wa taka i....kerjedojmo) oiiku

arimasen.
<0 lokantann yemekleri pahay.jama lezzetli deil.>

SB( &BS.S..V..*-M..J.> * * y***,.

Min'yoo wa tancun deu keredo(mo) taikutsu de wa arimasen.
<Halk mzii, basit ama skc deil.>

215

1) NONt

( O

<ama, ~ (y)e ragmen>

Noni'nin anlam, yukarda akladmz

ga, keredo ve
keredomo'nnkine benzer. Ancak
noni,
tahmin
edilemeyen,
beklenmeyen veya istenmeyen bir durum anlatlrken kullanld
iin, ga, keredo ve keredomo'dan ayrlmaktadr.
Cok kibar konumalar dnda, genellikle, dliz konuma
Seklindeki fiillere ve sfatlara eklenir. Ancak, na-sfatn da
Sekline deil, na sekline eklenir. sme eklendii zaman, isimle
noni arasna /na/ konur:

i, *> - m w * WJ2.SJ.L*.Q>..'&. > ^ * { * * * * * * , .

Moo ii-cikan mo matta; iru..noni, basu wa mada kimasen.
<Artk bir saattir beklememize ramen otobs hl gelmedi.>
Bu rnekte ; konuan kiinin bu kadar uzun slire otobs bekleyece
ini hic tahmin etmedii veya istemedii anlas,lr. Bir kac rnek
daha verelim:

;c-ftt * t 4\.1\J.;. >fit 4 i ^ o L i : i ^ ^ t .

Kono ko wa mada .i.iai .noni., otona to i o ni hataraite
imasu.
<Bu ocuk henz kUUk....ol.u.na...raj;m$n, byklerle beraber
alyor.>

' #..*.... * * % * t % "? +

H?.r.M.~.n..?....n.9.n..!. mada samui desu.
<Baha.r plmasna ramen, hl souk.>

m) (NA) NODE (<D-)

< ~ d i g i (~ diim, diiniz vb.) iin>

Temel cmlede belirtilen hareket veya durumun nedenini

aklamak iin kullanlr. Node isim ve na-sfatlar dndaki
yklemlere eklendii zaman, yklemin seklinde bir deiiklik
olmaz, isim ve na-sfatlardan sonra node yerine na node
kullanlr:
fi * * ^ # \_\ T ? , &L abtv
&x
<f*^.
O-kyaku-san ga j.r.u ...node, s u k 0 i ato de kite kudasa i.
<Misafir olduu...iin, biraz sonra gelin.>
* L ..*..3..* J? &Z
% Lfz.
Sukoi samukatta node, uwagi o ki ma i ta.
<Biraz Bp.8.uk_..o.ld.u.u.....ijjin, ceketi giydim.>

216

Kinoita-san wa byok| na....nod, kyoo koraremasen.

<Sayn Kinosita, hasta...olduu iin bugtln gelemiyor.>

n) KARA

(jt>)

< ~ m e k yUznden>

Kara balama edat da node gibi, temel otlmlede belirtilen

hareket veya durumun nedenini gstermede kullanlr. Ancak, node
ile kurulu birleik cmlelerde, neden-sonuc arasnda doal ve
objektif bir ba vardr. Oysa, kara ile kurulu birleik cmleler
de neden-sonu ilikisi, daha sbjektif bir gre dayanmaktadr.
Baka bir deyile, konuan kiinin ahs dncesine gre neden
sonuca balatlmaktadr. Bu yzden, genelde node ile kurulu
birleik cmlelerde sonu, kara ile kurulu birleik cmlelerde
ise neden vurgulanr.
Kara'nn kullanlna gelince: sim ve na-sfatlar dn
daki yklemlere dorudan doruya eklenir, isim ve na-sfatlardan
sonra ise, kara yerine da kara, desu kara getirilir:

* 4fcl .ftM..k.t..M..$.. J3.

&^-*X

t *> ** A. *> <0 T? "f .

Anata wa, S.y.M..L~5.J.r.s.M..9.ir..y....H3..r.?. kaette maigaeru no desu.

<(Bence) siz fazla...dikkat^ejtmo^i^jfUaUnd.en hata
yapyorsunuz.>

* # ,^ &,fc^^'^-^yM..k.Plr?.Js: * => i S t f t f c r o t t .
Kimura-san wa, taihen iogaikatta kara byooki-ni natta no
desu.
<(Bence) sayn Kimura, ok fazla...megul .olmas yzUnden
hasta oldu.>

* Lfcti B.MMJ.!&.Jk *

-*>****.

A i ta wa n.iiyo-bi da kara, doko-mo komimasu yo.

<(Bence) yarn J>a.zar;...q.l.du|u_.iej.n her taraf kalabalk
olacaktr.>

o) TOKt

(t%)

< ~ d i i (digim, dlginiz vb.) zaman>

Toki kelimesi, aslnda "zaman" demektir. Ancak,

zaman
gsteren yan cmleleri temel cmleye balamada da kullanlr.
Trke'ye "...dii (diim, diiniz, dikleri vb.) zaman", "...
iken" seklinde evrilebilir, isim ve na-sfat dnda, dUz
konuma seklinde kullanlan btn yklemlerin sonuna gelebilir,
isim
ve Ra-sf atlardan
sonra
ise, toki
yerine
na
toki
getirilir:

217

Horita-san wa , tegami o kaku toki, taipuraitaa(typewri ter)

o tsukaimasu.
<Sayn Morita, mektup yazd zaman, daktilo makinesi
kul 1anyor.>
S. tz *> # * T- A - .fM_\.fe.*L / t t C f c J U f c .
Watai-tai ga hoteru ni tsui tjajtoki, ame ga huri
hacimemaita.
<Biz otele vardj.^m_z___zaman yamur yamaya balad.>

Wata$i ga kodomo no toki, Nihon wa mada mazuii kuni de i ta.

<Ben ocukken Japonya henliz fakir bir Ulkeydi.>

p) TOK N

( H )

< ~ iken>

Yukarda akladmz toki kelimesinden sonra ni edat

kullanlrsa, Trke'deki "... iken'e benzer bir anlam elde
edilir:

Tookyoo kara Kyooto e j.ku tok| ni . Huci-san ga miemasu.

' <Tokyo'dan Kyoto'ya giderken, Fuci Da grlintir.>

a?m.* *_^_.cjf-X*.A..ti;_> # -t s A, # u t .
Heya o .oocJ-j t e._J.ru.....?kj_..n_j.. noue-san ga kimaita.
<Oday t.em_zlerken, sayn noue geldi.>
* & .3...?>..LM...i?.
B * ^
T^fc.
Kare wa .ftakusej.....no._tok.J_.nJ. Nihon e i kimaita.
<0. lre_niyken Japonya'ya g i t t i . >
Hemen b e l i r t e l i m : Yukardaki rneklerdeki ni edat a t l p ,
toki y a p l s a da, ou zaman anlamda pek fazla d e i i k l i k olmaz.

218

q) AlDA

(*'^J)

< ~ d i g l (digim, diiniz vb.) sUrece>

Aida kelimesi, aslnda "ara" demektir. Slire bildiren yan

cmleleri temel cmlelere balamada da kullanlr. Trke'deki
"...dii(diim, diiniz vb.) srece'nin karldr.
sim ve na-sfatlar dnda, dUz konuma seklindeki butun
yklemlerin sonuna gelebilir. Aida na-sfatlardan sonra geldiin
de, na-sfatlarn da sekli yerine na sekli kullanlr:
Sizuka da.
sizuka-na

<Sakindir.>
aida

<sakin olduu slireoe>

simlerden sonra aida geldiinde, isimle aida arasna /no/

konur:
Gakusei da_.

<rencidir>

gakusei no a i da

<grenci olduu sllrece>

Simdi bir kac rnek grelim:

Z (D m < , X . *fckX.V.\S *i.>. J? S ** * * ^
Kono mii wa. kcwjCl_-_o__jjt._Xr.H...*X^.. tooremasen.
<Bu yol, inaat...ollu|.u..8Ureoe geoilemez.>

%tz% ifi >.*L** .Ld* *>S.M *fin : * T < 3 ^.

Watai-tai ga i.sogaii aida, tet suda i ni kite kudasa i.
<Biz n|.g.uL._.i.dujun^z..j^,rM yardma gelin.>
4r.3 *iv . Ktt - 5 t v ^ * r .
HV.Y.M.....n.....?...^.?. kuma wa nemutte imasu.
^il...9.i.4My....*.M.!.5. ay(lar) uyuyor.>

'Ayrca, kono aida, bir kalp olarak, "gecen gn" anlamnda

kullanlr:

~M....*>..!;lM. *>(i *n # " B * <*> e # * * * Lfe.

K.ono.....?..|.da. watai wa hacimete Nihon'no o-a o n.omimaita.
Q.?.S.e.n..8.yn ben i l k kez Japon ay itim.>

<

219

r) Zaman ve SUre Gsteren Dier Birleik CUmleler:

Yukarda aklanan toki, toki ni v e aidadan baka, zaman
veya sUre gsteren kelimeler (toi <sene>, tsuki <ay>, hi <gUn>
gibi) de, ayn ekilde kullanlarak, eitli birleik cUmleler
kurulabilir. Yalnz, bu tUr kelimeler,, genellikle ni edatyla
beraber kullanlr.
Zaman ve sUre gsteren balca kelimeler unlardr:
toi

<sene>

tsuki

<ay>

uu

<hafta>

hi

<gUn>

cikan

<zaman, saat>

koro

<civar (zaman)>

unkan

<an>

(Tsuki ve uu, bakalarndan az kullanlr.)

Watai wa Nihon ga senspo ni maketa toi ni umaremaita.

<Ben, .JM0M.?....!5.?T.)?..i....)!i?.y.!.e.t..^..i.S.i senede d ogd um.>
M.}.t~.BJE
* * * > S L A*
flAt.
.HS,f.SlS_!.LJ.!. Tookyoo kara Huci-san ga miemasu.
^Ay.?...JS.i^...9i..lV?Su.:..8j.P. Tokyo'dan Fuci Da grlebil ir.>

a s A, , #t* a^o-e %.tLM..^..A.~3J~. * *

toz?

W a d a - s a n w a , kaia ga tooi node MA*$.L..M..9.!!'..(..r.M_.M.9X0....!.. ' e

demasu.
< S a y n Wada, irketi uzak olduu iin, .ben_henUz..X*.^.?.rk.n
evden kar,>

1JLJRJ1*LJLR #J * *J i n t o H f t . .
.***.*S.!.....9*....*K.l.....n.l *.?.y.l.t.i?.....5.u.r,.!f.?.n. .0.1 rea ga dete imaimai ta.
< e
l JLJAt.?M 0 M...YM d i.8..5LM> t r e n kalkt gitti.>

220

3. Balama Edatlar ve Ulalar (zet):

Buraya kadar akladmz eitli birleik cUmlelerde
kullanlan balama edatlarn ve ulalar, Trke karlklaryla
bir tabloda toplu olarak grelim:

soite

ve

sorekara

ondan sonra

suruto

fiyle olunca, o zaman

ikai

f a k a t , ama

tokoroga

ama, ne var ki

soretomo

yoksa

~ i (masu s e k l i )

(y)erek

~ t e / d e (te/de s e k l i )

~(y)ip

~ te kara

~ d i k t e n sonra

~ te/de mo

~ s e de, ~ se b i l e

~ tara

~ d i y s e , se

~(no)nara

~se,

~ eba

~ to

~(y)inoe

~nagara

~(y)erek

~ga

~keredo(mo)

~ ama

~noni

~ a m a , ~ ( y ) e ramen

~(na)node

~dii(vb.)

~kara

~mek ytiztlnden

~toki

~ d i i ( v b . ) zaman

~ t o k i ni

~aida

~digi(vb.)

221

doruysa

ise

ama

iin,

iken
stlrece

1 T .

CMLE 30NU EDATLAR I

Japonoa'daki ka, ne, wa, no, yo gibi elimle sonu edatlar,

adndan da anlalaca gibi, cmle sonunda yer alr. Prensip
itibariyle, konuan kiinin cmlede gsterilen
durum
veya
harekete kars hissettii duygular, yorumlar veya pheleri
belirtir. Trke'de her birinin tam karl olmamakla birlikte,
bunlarna benzeyen "yahu", "ya", "ki", "be", "mi" gibi edatlar
vardr. Japonca'daki cmle sonu edatlarn ksaca aklamaya
alalm:

1. KA (*>) Edat:
Her hangi bir cmlenin sonuna gelerek, o cUmleyi soru
cmlesi yapar. Hatrlanaca gibi, fiillerin soru ekillerini
aklarken, bu konuya ksaca deinmitik. (Bk. sayfa 38) Ancak
ka, sadece yklemi fiil olan cmlelerden deil,
her tr
cmlelerden soru cmlesi kurabilir.

2. NE (fc) Edat:
Ne edat, konuan kiinin, cmlede
belirtilen
kendi
aklamasna veya grsne dinleyen kiinin de katlmasn
istediini gsterir. Bu edat, sadece konuma dilinde kullanlr.
Trke'ye, "kabul edeceiniz gibi", "... deil mi* seklinde
evrilebilir:

#$/,&

$>Ltz

*Z?t.

3*8E^

Yokoi-san wa a i ta gakkoo e kimasu ne.

<Sayn Yokoi yarn okula gelecek, deil mi.>

Anata wa Osuman-san desu ne.

<Siz Osman Beysiniz, deil mi.>
Dz konuma seklindeki yklemi tayan, ' ve sonunda ne
cmle sonu edat bulunan cmleler, daha ok erkeklerin konuma
dilinde kullanlr. Yukardaki iki cUmleyi erkeklerin konuma
dilinde kulland gibi yle yazabiliriz: (Ancak cmlelerin
anlamlar deimez.)

222

8t # A, (i * Ltz
s & ^
&&&.
Yokoi-san wa aita gakkoo e kuru ne.
<Sayn Yokoi yarn okula gelecek, deil mi.>
*>fcfcU:
*Xv^ZA,tt.
Anata wa Osuman-san da ne.
<Siz Osman Beysiniz, deil mi.>
Bu iki etimle, cUmlenin sonuna doru ykselen
(entonasyonla) sylenirse soru cmlesi olur:

t # s ,

$>Ltt

^ & ~.

bir

tonla

Kt-tt.

Yokoi-san wa aita gakkoo e kimasu ne?

<Sayn Yokoi yarn okula gelecek, deil mi?>

htztit

2-xv>A,-e-ffr

Anata wa Osuman-san desu ne?.

<Siz Osman Beysiniz, deil mi?>

3. WA (D ) Edat:
Bu edat, genellikle kadnlar tarafndan ve konuma dilinde
kullanlr. Tek basna bir anlam yoktur. Sadece konumay
yumuatmak iin cUmlenin sonuna eklenir. Hem dz hem de kibar
konuma dilinde kullanlr:
E * ^ #
Jfcfcti .
Tanaka-san ga ki ta wa .
<Sayn Tanaka geldi.>

[dUz konuma sekli]

H"f /oifi
3)5 L *: *>.
Tanaka-san ga kima;i ta wa ,
<Sayn Tanaka geldi.>

[kibar konuma sekli]

[dUz konuma sekli]

Kono hon wa omoiroi wa.
<Bu kitap ilgi ekici.>
[kibar* konuma sekli]
Kono hon wa omoiroi desu wa.
<Bu kitap ilgi ekici.>

223

4. NO (D ) Edat:
No edat da, konuma dilinde kullanlr
ve
cUmlenin
anlamn pek deitirmez. Oaha ok kadnlar kullanr. Dinleyen
kiinin dikkatini sz konusu olay veya duruma ekmeye yarar. Hem
kibar hem de dliz konuma dilinde kullanlr. Eer cUmlenin sonuna
doru ykselen bir ton (entonasyon) cUmleyi soru cmlesi yapar:
& (i 4- K L t> CO.
Watai wa ima isogaii no.
<Ben simdi megulm.>

[dliz konuma sekli]

& l % tLi^1?f (O.

Watai wa ima isogaii desu no.
<Ben simdi EesgulUm.>

[kibar konuma sekli]

fttt
*> T <*
tZ<D.
[dz konuma sekli]
Kaigi wa moo sugu hacimaru no(?)
<Toplant birazdan balyor (mu?)>
KSS
t -5 "T <
feSOtffl.
[kibar konuma sekli]
Kaigi wa moo sugu hac imarimasu no(?)
<Toplant birazdan balyor (mu?)>
Climle sonunda, no edatndan sonra ne edat
konuda emin olmak iin srar ediliyor demektir:

gelirse, bir

& Ltz
* 4 b r
3fc T < ft *.
Aita kanarazu kite kureru no ne?
<Yarn mutlaka geleceinden emin misin?>

S M

tf

HktzOt.

Sukudai ga ova t ta no ne?

<devinin bittiinden emin misin?>

5. YO (t ) Edat:
Konuan kiinin iyi bildii veya emin olduu bir durumu,
bir konuyu, bu durum veya konu hakknda hic veya yeterli bilgisi
olmayan dinleyiciye anlatmak, bilgi vermek gerektii zaman,
yo
edat kullanlr. Bu edat da, yaz dilinde kullanlmaz.
Yo edat dz konuma seklinde
kullanld
zaman,
konuan kiinin erkek veya kadn olusuna gre, cmledeki
yo'dan
nce gelen ksmda deiiklik olur:

224

Anata wa rana i daroo ga, kare wa mada gakusei da yo

<Sen galiba bilmiyorsun ama, o henliz renci.>
[dliz, erkek konumas]
& & fc t *n -b t ^ f 5 t) i , *tvl
* * . ^ 4 t .
Anata wa iranai daroo kedo, kare wa mada gakusei yo.
<Sen galiba bilmiyorsun ama, o henz renci.>
[dtiz, kadn konumas]

Anata wa iranai deoo ga, kare wa mada gakusei desu

<Siz galiba bilmiyorsunuz ama, o henUz renci.>
[kibar konuma]

;:

t x % fgv>#, At

s^J:.

Koko wa totemo atatakai ga, soto wa samui yo.

<Buras ok scak ama, dars souk.>
[dz, erkek konumas]
ZZ&
t X ti R ^ t t t t i f fl-tt &^fcfc
Koko wa totemo atatakai keredo, soto wa samui wa yo.
<Buras cok scak ama, dars souk,>
[dUz, kadn konumas]

ZZt

tX*>

K t f t * ' . Alt

m^X-t.

Koko wa totemo atatakai desu ga, soto wa samui desu yo

<Buras ok scak ama, dars souk.>
[kibar konuma]
* A,fcC
- ift < t
^5tlC)5cSJ:.
Sonnani iookenmei hataraku to byookini naru yo.
<ylesine ok fazla alrsan hasta olursun.>
[dtiz, erkek konumas]

tAi:

- 4 !S <fe < t

m%r-ttzb.

Sonnani iookenmei hataraku to byookini naru wa yo.

<ylesine cok fazla alrsan hasta olursun.>
[dtiz, kadn konumas]

t^tuz

- * m< t m%z%>) t? *..

Sonnani
iookenmei hataraku to byookini narimasu y o .
< y l e s i n e ok f a z l a a l r s a n h a s t a olursunuz.>
[kibar konuma]

225

Bu durumlardan baka, eer cUmlede fiilin emir seklinden

sonra yo edat kullanlrsa, dinleyen kiiye belirli bir konuda
srar edildii, dolayl bir ekilde
anlatlmak
isteniyor,
demektir:
Bkt.
[dz, erkek konumas]
Suware yo.
<Otur,Otursana.>
ffi J & & ^ fc .
Suwarinasai yo.
<Otur,Otursana.>

[dz konuma seklinde; konuan kii genel]

gk-2 X < S ^ . [kibar konuma]

Suvtatte kudasa i yo.
<Otursanza.>

6. Dier CUmle Sonu Edatlar:

Buraya kadar akladmz elimle sonu edatlarndan baka,
Japonca'da, ze, zo, mono, tomo, sa, gibi edatlar
da vardr.
Bunlar birer rnekle gsterelim:
'P L
flfcij-tf.
[dtlz, erkek konumas]
Sukoi yasumoo ze.
<Biraz dinlensek ya!>
ef $> ff < ?.
Saa
iku zo.
<Haydi, gidiyoruz.>
&tt

[dz, erkek konumas]

& b tt it ? tt *, <D .

[duz konuma]

Watai wa iranakatta mono.

<Ben bilmiyordum ki.>
fc*)-6A/
Hoiron

f? < t fc .
iku tomo.

[dllz, erkek konumas]

fct>6^
fiSt-rt*,.
(kibar konuma]
Moiron
ikimasu tomo.
<Elbette, mutlaka giderim.>
)\\&ZA,.
E -p -tt Z & ir* f .
[dz, erkek konumas]
Kavasima-san wa doose kona i sa.
<Sayn Kawasima naslsa gelmez.>

226

Sayg gstermek iin zel ekillerin kullanlmas,

yani
Sayg Dili'nin
olmas, Japonca'nn zor taraf olarak bilinmekte
dir. Ancak, yukarda gOrdUlimUz gibi, erkekle
kadnlar iin
farkl olan dtlz, kaba ekillerin kullanln renmek de, hic
kolay deil, diyebiliriz.

227

1 e . SAYGI

DL

Japonca'da, dinleyen veya sz konusu olan kiiye bal

olarak deien konuma ekilleri vardr. Bu tr ekillere
Sayg
Dili denir. Sayg Dili, Japonca'nn tipik bir zellii olmakla
birlikte, Korece gibi baz dillerde de bulunur. Son olarak,
Japonca konuurken dikkat edilmesi gereken bu Sayg Dili'ni
aklayacaz. Hatrlanaca
gibi,
yklemler
incelenirken,
yklemlerin dUz konuma ve kibar konuma ekillerinin olduundan
bahsetmitik. ste, bunlar da Sayg Dili'nin bir
blmn
oluturmaktadr.

A. JAPONCA'DA YAKIN EVRE VE YABANCI EVRE

Nezaket kurallarna uyarak konuma sekli, birok dillerde

vardr, rnein Trke'de, tanmadmz kiilere "siz" diye
hitap ederken, yakn dostlarmza "sen" demeyi uygun buluruz.
Oysa Japonca'da, benzer durum olduka karmaktr. Japon
kltrndeki belirgin zellikler dile de yansmtr. Baka bir
deyile, kiiler arasndaki toplumsal ilikiler,
Japonca'nn
kullanlnda nemli bir yer tutar. Bu durumun Trke'de kar
l yoktur.
Japon toplumunun en nemli zelliklerinden biri, kiiler
arasndaki
ilikilerin yakn
evre
ve yabanc cevre'ye gre
deimesidir. Japonlar, karlatklar kiilerin yakn
evre'den
ya da yabanc
evre'den
olularna ok dikkat ederler.
Yakn
evre,
genellikle, aile yeleri, akrabalar, arkadalar ve benzer
kiilerden oluur.
Yabanc evre ise, yasa daha bUyk olanlar,
hocalar, mdrler gibi is veya toplumda daha yksek seviyedekiler,
yabanc kiilerden oluur. Bireyin yakn evre'sindeki kiilerle
olan ilikileri, yabanc
ce/resindekilerle ayn deildir. Bu
ayrlk, konuulan dilde de kendisini gsterir.
Yakn evre
ile yabanc evre'nin snr kesin deildir:
duruma gre deiebilir, rnein, bir irkette alan isi kendi
irketinde arkadalaryla konutuu zaman, patronunu
yabanc
evre'sine koyar. Oysa ayn kii, herhangi bir nedenle baka bir
irkete gidip orann iisiyle konutuunda, kendi patronunu bu
kez yakn evre'sine koyabilir.
Sayg Dili, Japon toplumundaki kiiler aras ilikilerin
dile yansmasdr. Konuan kii, dinleyen veya sz konusu olan
kiinin yakn evre'den
ya da yabanc evre'den
olusuna gre
deien konuma ekillerini kullanlr.

228

B. JAPONCA'DA "VERMEK" VE "ALMAK" FLLER

Yakn evre
ve yabanc
evre
ayrmnn nasl dile yansyacanj basit bir rnekle gsterelim.
Japonca'daki yaru ve kureru fiillerinin Trke'deki kar
l "vermek'tir. Bu iki fiilin arasndaki fark, anlamlarnda
deil, kullanlslarndadr. Konuan kii dahil olmak zere yakn
evredeki bir insan, yabanc evredeki bir insana bir sey verdii
zaman, yaru fiili kullanlr. Bunun tersi olarak, yabanc evre
deki bir insan yakn oevredekine bir sey verdii zaman, kureru
fiili kullanlr. Bunu sema seklinde syle gsterebiliriz: (nsan
figr veren kiiyi, ok verilen nesneyi gsteriyor.)

yaru

Simdi b i r ka rnek:
& ( 8 ffl , C h J l - 3 S D ) # ^ ' J H f c .
Watai wa Asada-san ni Toruko-go no hon o y a r i m a i t a .
<Ben, s a y n Asada'ya Trke b i r k i t a p verdim.>
[ben(yakn e v r e ) sayn Asada(yabanc evre)]

Watai no musuko wa mai-asa inu ni esa o yarimasu.

<Benim olum her sabah kpee yem V8rir.>
[benim olum(yakn evre) * kpek(yabanc evre)]
8 ffl S /t t 1U:: B # g > # < ti, L tz .
Asada-san wa v a t a i ni Nihon-go no hon o kuremaita.
<Sayn Asada, bana Japonca b i r k i t a p v e r d i . >
[sayn Asada(yabanc evre) ben(yakn evre))

229

Uete-san wa watai no musume ni Toruko no omoa o

kuremasita.
<Mete Bey, benim kzma Trk oyunca verdi.>
tUe_te_Bey_(yabanc evre) benim kzm(yakn evre)]
Trke'deki "almak" fiilinin Japonca'daki karl moraudur. "Vermek" fiili gibi, iki tane Japonca karsi olmamakla
birlikte, bu fiil de kullanld zaman yakn ve yabanc evre
ayrmn unutmamak zorundayz. nk roorau fiili, yakn evre
deki bir insan yabanc evredekinden bir sey ald zaman,
kullanlr. Bunu syle gsterebiliriz:

morau

Yukardaki son iki rnek cmlenin anlamlarn deitir

meden, morau fiili kullanlarak, syle yazabiliriz:
& l i f f l 3 , * > B * 8 < P * & fe & ^ Lfc.
Watai wa Asada-san kara Nihon-go no hon o moraimaita.
<Ben, sayn Asada'dan Japonca bir kitap aldm.>
[sayn Asada(yabanc evre) ben(yakn evre)]

Watai no musume wa Mete-san kara Toruko no omoa o

moraimai ta.
<Benim kzm, Mete Bey'den Trk oyunca ald.>
[Mete Bey(yabanc evre) benim kzm(yakn evre)]

230

C. SAYGI DLNDEK AYRI FADE SEKL

Sayg dilinde. U ayr ifade sekli vardr; Birincisi
gstermek
gstermek

iin
iin

ifadeler,
ifadeler,

sayg

ikincisi alak
ve UUnclisli de

gnUlllllk
kibarlk

gstermede kullanlan
ifadeler,
yani buraya kadar sk
edilmi olan kibar konuma sekli'dir.
Simdi, bunlar
grelim.

sk sz
tek tek

D. SAYGILI

kullanlan
kullanlan

FADELER:

Japonca'da,
genellikle
yabanc
evredeki
kiilerin
davranlar ve durumlar anlatlrken saygi anlatm sekli
kullanlr. Ancak, bir ailede, anne ve babaya ne kadar saygl
olunulursa olunsun, yabanc evrenin insanlar nnde, yakn
evredekilerden bahsedilirken saygl ifadeler kullanlmaz. Yani,
konuulan kiiye
gerekten
sayg
gsterip
gstermemekle,
konumada saygl ifadeleri kullanmak arasnda her zaman dorudan
bir iliki yoktur.
Saygl ifadelerde, fiiller ve isimler dier durumlardan
farkl ekillerde kullanlr. imdi, fiil ve isimlerin saygl
anlatm ekillerini aklayalm.

1. Fiillerin Saygl Anlatm Sekli:

a) O- ... Nl NARUASU, O- . . .

Nl NARU:

Bir fiilin saygl anlatm sekli, o fiilin masu seklinden

tretilir, nce masu seklindeki fiilin /masu/ blm atlr.
Sonra, geriye kalan gvdenin basna / o - / neki, gvdenin sonuna
da /ni narimasu/ eklenir:

1. Masu seklindeki fiil:

yomimasu

2. /Masu/ ksm kaldrlr:

yom i

3. Basna / o - / eklenir:

o-yomi

4. Sonuna /ni narimasu/

o-yomi ni narimasu

eklenir:

231

Yukarda g s t e r i l e n yolla elde e d i l e n f i i l i n

saygl
a n l a t m s e k l i , sonunda /masu/ olduundan a n l a l a c a g i b i ,
bir
t r masu s e k l i d i r . Bunun i i n , dier masu e k i l l e r i y l e
ayn
e k i l d e e k i l i r . Yani, f i i l i n s a y g l a n l a t m s e k l i
sonundaki
/masu/ k s m , imdiye kadar grdmze benzer e k i l d e ,
/masu/,
/ m a i t a / , /masen/, /masen d e j i t a / , /maoo/ vb. g i b i e k i l i r .
F i i l i n s a y g l anlatm seklinden s o n r a , yardmc f i i l veya
sfat
g e l i r s e , /narimasu/ yerine
/naru/
sekli
getirilir.
(/Narimasu/
kibar
konuma s e k l i ,
/naru/
ise
dUz konuma
seklidir.)

Sumimasen. O-mai ni narimaita ka?

<zUr d i l e r i m . Beklediniz mi?>

Sense i wa kono hon o kyonen o-kaki ni n a r i m a i t a .

<Hoca bu k i t a b gecen sene y a z d l a r . >

O-coo-sama wa Nihon-90 o o-hanai ni naru soo desu ne.

<KUcUk hanm Japonca konusabiliyormus, d e i l mi.>

b ) O-

...

KUDASAlUASU,

O-

.. . KUDASARU:

S a y g l anlatm seklindeki f i i l l e r i n sonunda / n i n a r i m a s u /

veya / n i n a r u / y e r i n e , bazen /kudasaimasu/ veya / k u d a s a r u / b u l u
n u r . Bu e k i l l e r , yabanc evredeki bir k i i n i n yakn evredeki
b i r i n e i y i n i y e t l e davrandn ya da y a r a r l olmak i s t e d i i n i
gsterir.
Bu durun en cok s a y g l i f a d e l e r d e k i f i i l l e r i n emir
e k i l l e r i n d e grlllr:
szlk s .

s a y g l s.

s a y g l emir s.

yomu <okumak>

o,-yomi ni narimasu

-yomi kudasa i
<okuyunuz>

kaku <yazmak>

o_-kaki ni narimasu

<j-kaki kudasa i
<yaznz>

matsu<beklemek>

o-mai ni narimasu

-mai kudasa i
<bekleyiniz>

232

Sukoi o-mai kudasa i.

<Biraz bekleyiniz.>

S SC -o < vx.
O-kiotsuke kudasa i.
<Dikkat ediniz.>
5fe 9fcfce v* L v* ^ CT fc 31 V < $ y . & y ** i: r * n * -f .
Sencitsu wa oiii ringo o o-okuri kudasari, arigatoo
gozaimasu
<Geen glin (bize) nefis elmalar gnderdiiniz iin,
teekkr ederim.>

o) Kural D151 Saygl Anlatm ekilleri:

Baz fiillerin saygl anlatm sekli, yukarda aklad
mz kurallara gre elde edilmez. Bu acdan kural d olan
saygl anlatm ekilleri aada verilmitir:

SAYGILI ANLATIM SEKL

SZLK EKL
dtiz konuma sekli
.suru
<etmek>
miru
<grmek>

nasaru

kibar konuma sekli

nasaimasu

goran ni naru

goran ni narimasu

iu
<demek>

oaru

oaimasu

inu
<lmek>

nakunaru
o-nakunari ni naru

nakunarimasu
o-nakunari ni narimasu

taberu
<yemek>
meiagaru

meiagar imasu

nomu
<icmek>
iku
<gitmek>
kuru
<gelmek>

i raaru

i ru
<var>

233

irasaimasu

Simdi bir ka rnek verelim:

Nani o me i aar imasu ka?

<(Yemek olarak) ne alrsnz (ne arzu edersiniz)?>

a o * r R < t s t>.
Doozo goran kudasa i.
<Buyurun, baknz.>

ma nan to oaimaita ka?.

<5imdi ne (diye) buyurdunuz?>

d) Saygl Anlatm Sekli Olarak Kullanlan Edilgen Sekli:

Fiillerin edilgen ekilleri de, saygl
anlatmlarda
kullanlabilir. Ancak, belirtilmek istenen sayg derecesi, / o ... ni naritnasu/ seklinde kullanlan fiillerin belirttiinden
biraz daha azdr:

* * 3: X,. &tzft

Lfcfr.

Sumimasen. Mataremaita ka?

<zllr dilerim. Beklediniz mi?>

Sense i wa kono hon o kyonen kakaremaita.

<Hooa bu kitab gecen sene yazdlar.>

O-coo-sama wa Nihon-go o hanasareru soo desu ne.

<KUclik hanm Japonca konuabiliyormus, deil mi.>

2. isimlerin Sayg 11 Anlat im ekli:

a) Kiileri Belirten Kelimelerin Saygl Anlatm ekilleri:
Konuulan veya sz konusu olan kii yabanc evreden
olursa, ona sayg gstermenin deiik yollar vardr. Bunlardan
en sk kullanlan, soyadlar sonuna /-sama/ ekinin getirilmesi
dir. Kiilerin soyadlar sonuna getirilen /-san/ eki kibarlk
gsterirken, /-sama/ sayg gsterir.

234

Baz kelimelerin, zel saygl anlatm ekilleri vardr,

rnein, oku-sama <hanm (kar anlamnda)>, o-coo-sama <kz>,
go-sisoku <cocuk>, go-sucin <bey (koca anlamnda)> kelimeleri,
yabanc evredeki kiilere sayg gstermek iin kullanlr.

b) 0- .... GO-

...:

Yabanc evredeki insanlara

ait
nesneleri
gsteren
kelimelerin de, saygl ifadelerde kullanlan zel ekilleri
vardr. Bu durumda, isimlerin nline /o-/ veya /go-/ neki
getirilir. Genel olarak, /o-/ neki, asl Japonca kelimelerde,
/go-/ neki ise, ince'den dn kelimelerde kullanlr, rnein,
igoto <is>
kelimesi,
saygl
ifadelerde
o-igoto,
hon
<kitap> kelimesi de go-hon seklini alr.

235

E. ALAK GNLLLK BLDREN FADELER

1. Alak GnUllUlUk Bildiren fadelerin Kullanl:
Yukarda akladmz saygl ifadelerle ilgili ekiller,
yabanc evredeki insanlarn davranlarn veya durumlarn
belirten fiillerde ya da onlara ait nesneleri gsteren isimlerde
kullanlyordu. Japonca'da, sayg belirtmede kullanlan baka bir
yol da, alak gOnllllUlUk bildiren anlatmlardr. Bu tip konuma
sekli, saygl ifadelere zt bir biimde, yakn
evredeki
insanlarn davranlarn veya durumlarn belirten fiillerde
grlr.

2. Fiilin Alak GnUllUlUk Bildiren

ekilleri:

Fiilin alak gnlllk bildiren

ekilleri,
saygl
anlatm seklinde olduu gibi, masu seklinden tretilir, nce,
masu seklindeki fiilin /masu/ blUmli atlr. Geriye
kalan
gvdenin basna / o - / neki, sonuna da /imasu/ eklenerek, fiilin
alak gnUlltilUk bildiren sekli elde edilir:

1. Fiilin masu 6ekli:

yomimasu

2. /Masu/ ksm kaldrlr:

yom i

3. Basna / o - / eklenir:

o-yomi

4. Sonuna /imasu/ eklenir:

o-yomi imasu

Fiilin alak gnlllk bildiren seklinin /masu/ ksm,

imdiye kadar grdmze benzer ekilde, /masu/, /maita/,
/masen/, /masen de i ta/, /maoo/ vb. gibi ekilir.
Alak gnlllk bildiren fiillerden sonra yardmc fiil
veya sfat gelirse, o fiilin /imasu/ blm /suru/ olur. Baka
bir deyile, yardmc fiil veya sfatn nnde, kibar konuma
sekli olan /imasu/ yerine dz konuma sekli olan
/suru/
kullanlr.
Eer /imasu/ yerine /itaimasu/ kullanlrsa,
daha
saygl bir anlatm olur.

236

Watai wa koko de o-mai imasu.

<Ben burada bekleyeceim.>

Musuko ga oku-sama o o-taku made o-okuri 'imasu.

<Olum hanmnz evinize kadar gtrecek.>

Sono koto ni tsuite o-hanai itaimaoo.

<0 konu hakknda konuaym.>
Fiilin saygl anlatm ekilleri gibi, baz
alak gnlllk bildiren ekilleri kural ddr:

fiillerin

ALAK GNLLLK BLDREN EKL

SZLK EKL
Dz Konuma Sekli
suru
<etmek>

i tasu

mi ru
<grmek>

haiken-suru
ha iken-itasu

iu
<demek>

moosu
mooi-ageru

Kibar Konuma ekli

i taimasu
haiken-simasu
haiken-i taimasu
moosimasu
mooi-agemasu

taberu
<yeutek>
nomu
<imek>

i tadaku

i tadakimasu

morau
<almak>
iku
<gitmek>
ma iru

ma i rimasu

iru
<var>

oru

orimasu

au
<grsmek>

o-me-ni-kakaru

o-me-ni-kakar i masu

yaru
<vermek>

sai-ageru

sasi-agemasu

kuru
<gelmek>

237

Simdi bir ka rnek:

O-yomi ni naru nara. sono hon o o-kai imaoo.

<Okuyacak iseniz, o kitab dtinc vereyim.>

"Sukoi o-mai kudasai." to haha ga mooite imasu.

<Annem "Biraz bekleyiniz.* diyor.>

Koira e iraaimasu ka, soretomo watai ga soira e

mairimaoo ka?
<Siz buraya m buyurursunuz, yoksa ben mi oraya (tarafnza)
geleyim?>

238

.KBAR KONUMA EKLLER

I. DUz ve Kibar Konuma ekilleri:
Daha nce de belirtmitik. Japonca'daki saygl ifadelerin,
alak gnUllUlUk bildiren ifadelerin, kibar ya 'da dz konuma
ekillerinin Trke'de tam karlklar yoktur. Oysa, Japonca'
daki bu deiik anlatm ekillerinin ayr ayr kullanllar
vardr.
Hatrlanaca gibi, kitabn basndan beri, yklemlerin dz
konuma seklinde mi, yoksa kibar konuma seklinde mi kullanlaca
na gre ayr ayr ekim ekilleri olduunu belirttik, rnekle
rimizde daha cok yklemlerin kibar konuma seklindeki kullanl
larna arlk verdik.

2. DUz ve Kibar Konuma

Arasndaki Fark:

ekilleriyle

Saygl

fadeler

Yukarda anlattmz saygl anlatmlar ve alak gnll

lk bildiren anlatmlarla, kibar konuma sekli arasnda, kuskusuz,
sk bir iliki vardr. Kibar konuma ekilleri, genellikle,
saygl anlatmlar ve alak gnlllk bildiren anlatmlarla
birlikte kullanlr.
Ancak, konumann kibar m yoksa dz m olacan kesin
lestiren unsur, konumann saygl olup olmayacan, ya da alak
gnlllk bildirip bildirmeyecegini kesinlestiren unsurlardan
farkldr. nk, konumann kibar m yoksa dz m olaca,
konumann ieriinden hi etkilenmez. Yalnzca konumann yapl
d ortama, zellikle de konuan kiiyle dinleyen arasndaki
ilikiye bal olarak kesinlestirilir. Oysa, saygl ve alak
gnlllk bildiren anlatmlarn kullanlmas, konumann ieri
ine baldr ve konuulan, sz edilen kiiye gre deiir. Bu
durumu rneklerle gstermeye alalm:
[dz konusna

ekli]

Watai wa kyoo mii de too-san to atta.

<Ben bugn yolda sayn Itoo'yla karlatm.>
[kibar

konusna

sekli]

Watai wa kyoo mii de too-san to aimaita.

<Ben bugn yolda sayn Itoo'yla karlatm.>

239

B i l d i i n i z g i b i , b i r i n c i etimle dz, i k i n c i s i i s e kibar

seklinde
k u l l a n l a n y k l e m l e r l e k u r u l m u t u r . k i n c i cmlede, konuan
kii
dinleyen k i i y e k i b a r b i r e k i l d e konumak i s t e m e k t e d i r . F a k a t , o
cmlede s a y g l veya a l a k g n l l l k
bildiren
anlatm sekli
yoktur.

3 . DUz ve Kibar Konuma e k i l l e r i y l e

Miski:

Saygl

imdi, s a y g l ve a l a k g n l l l k
kibar konuma s e k l i n i n i l i k i n i g r e l i m :

fadeler

bildiren

Arasndaki

anlatmlarla

*U#J:-5T?G/Cfcfc^Lfc.
Watai wa kyoo mii de too-san to o-ai ita.
<Ben bugn yolda sayn too'yla karlatm.>
(Dz konuma seklinde alak gnlllk bi l'dirilmektedir. )

Watai wa kyoo mii de too-san to o-ai imaita.

<Ben bugn yolda sayn too'yla karlatm.>
(Kibar konuma seklinde alak gnlllk bildirilmektedir.)
Birinci cmlede konuan kii, sayn Itoo'ya kars, tevazu gste
rerek, saygl davranmak gereini duyarken, dinleyene dz bir
ifadeyle konumaktadr. kinci cmlede ise, konuan kii, sayn
Itoo'ya kars saygl davranmakta, ve ayn zamanda dinleyene
kibar bir ifade kullanmaktadr.
Saygl ifadelerin kullanmnda da, buna benzer durum
grlr:
# J: S f . t - ^ B S , * ^ * , ^ L * o .
Kyoo kaia ni too-san ga iraatta.
<BugUn irkete sayn too terif buyurdu.>
(Dz konuma seklinde saygl ifadeler kullanlr.)

Kyoo kaia ni itoo-san ga iraaima i ta.

<BugUn irkete sayn Itoo terif buyurdu.>
(Kibar konuma seklinde saygl ifadeler kullanlr.)
zet olarak sylemek gerekirse, saygl veya alak gnl
llk bildiren ifadelerin ve kibar konuma seklinin birbirine
benzeyen ynleri olmakla birlikte, saygl ve alak gnlllk
bildiren ifadeler konumann ieriine, kibar konuma sekli ise
konuma ortamna bal olarak kullanlr, diyebiliriz.

240

4. Bildirme Edat DESU'nun ok Kibar Konuma Sekli:

Bildirme edat desu, zaten kibar konuma seklidir. Ancak,
cUmlenin daha kibar yaplmas istendii zaman, de gozaimasu
kullanlr. Yklemdeki isim veya na-sfatn sonuna desu yerine de
gozaimasu eklenirse, isim veya na-sfatl yklemlerin cok kibar
konuma sekli elde edilir:
Normal kibar konuma ekli

Cok kibar konuma sekli

gakusei desu
<rencidir>

gakusei de gozaimasu

Nihon-cin desu
<Japon 'dur>

Nihon-cin de gozaimasu

kenkoo desu
<shhatlidir>

kenkoo de gozaimasu

sizuka desu
<sakindir>

izuka de gozaimasu

I-sfatlardan sonra, de gozaimasu yerine gozaimasu getiri

lir ve i-sfatlarn son blmleri de biraz deiir:

Normal kibar konuma ekli

Cok kibar konuma sekli

taka i desu
<yUksektir>

takoo gozaimasu

hutoi desu
<kalndr>

hutoo gozaimasu

hikui desu
<alcaktr>

hikuu gozaimasu

ooki i desu
<bUylikttlr>

ookyuu gozaimasu

utsukusii desu
<gtize di r>

utsukusuu gozaimasu

tanosi i desu
<elencelidir>

tanouu gozaimasu

241

G. SAYGI DLNN RENLMES N GEREKL UNSUR

Yukarda grdligUmliz gibi, Japonca 'daki sayg
dilinin
kullanllar, olduka karktr. Bu durum, sayg dilinin
sadece dilbilgisi kurallarna deil, konumann ortamna ve
ieriine de bal olarak kullanlmasndan kaynaklanmaktadr.
Dilbilgisi kurallar bu ttir kitaplarda da aklanabilir. Oysa,
konuma ortamlarn, konuan kiiyle konumaya katlan veya
konumada konu olan dier kiilerin ilikilerini tam olarak
kitapta aklamak mtlmklin deildir.
Sayg dilini renmek iin ideal yol, kuskusuz, Japon
toplumunda yasamaktr. Ancak, herkes bunu yapamaz. Onun iin bu
seviyede, konumalarda, saygl veya alak gnlllk bildiren
ifadeleri kullanmaya kalkmadan, sadece kibar konuma seklindeki
cmleler kullanmak, daha uygun bir yol olacaktr.

242

DRDNC BLM
KONU&MA

METN

A. SELAMLAMA

1.

Konniiwa.

2.

Ohayoo.

3.

Ohayoo gozaimasu.

4.

Konbanvva.

5.

Yookoso.

6.

raa i.

7.

iraai mase.

8.

Yoku iraaima i ta.

9.

Moi rsoi .

10. Go-kigen ikaga desu ka?.

11. 0-genki desu ka?
12. Ha i, o-kage-sama de.
13. Hisaiburi desu ne.
14. Arigatoo.
15. Arigatoo gozaimasu.
16. Sumimasen. (Suimasen.)
17. Mooiwake arimasen.
18. Doo i ta ima ite.
19. Tondemo arimasen.
20. Doozo.

244

1.

Merhaba.

2.

Gnaydn. [Samimi konuma seklinde]

3.

GUnaydn. [Kibar konuma seklinde]

4.

yi aksamlar.

5.

Hos geldiniz.

6.

Hos geldiniz.

7.

Hos geldiniz. [Kibar konuma seklinde]

8.

Hos geldiniz, safalar getirdiniz'.

9.

Alo. [Telefon konumasnda]

10. Naslsnz?
11. yi misiniz?
12. Evet, sayenizde (iyiyim).
13. Ne zamandr grmedik, deil mi?
14. Teekkrler.
15. Teekkr ederim.
16. Affedersiniz.
17. zr dilerim.
18. Rica ederim., bir sey deil.
19. Hi yle bir sey yok. (Hayr, yle deil.)
20. Buyurun.

245

21. O-cama s ima i ta.

22. Sitsurei imaita.
23. Go-mendoo o o-kake imaita.
24. Yoroiku onegai irnasu.
25. Oku-sama ni yoroiku o-tsutae kudasai.
26. Kaikomarimaita.
27. Sooi imaita.
28. O-genki de.
29. Mata aimaoo.
30. Oewa mata.
31. Sayoonara (Sayonara).
32. 0-yasumi nasai.
33. I tterasai.
34. t terasaimase.
35. Oredetoo gozaimasu.
36. Akemaite omedotoo gozaimasu.
37. Yo i o-toi o.
38. 0-kuyami mooi agemasu.
39. Sinpai inaide kudasai.
40. Kanpai.

246

21. Rahatsz ettim.

22. Rahatsz ettim.
23. Size ok zahmetler verdim.
24. Bana yardm ve ilginizi rica ederim.
25. Hanmnza selmm iletiniz.
26. Bas UstUne.
27. Bas UstUne.
28. Hosca (Salcakla) kaln.
29. Gene grelim.
30. Tekrar grUselim.
31. Allaha smarladk. (GUle gUle.)
32. iyi uykular, (iyi geceler.)
33. GUle gUle. (iyi yolculuklar.)

[Samimi konumada]

34. GUle gUle. (iyi yolculuklar.)

[Kibar konumada]

35. Tebrik ederim.

36. Yeni ylnz kutlarm.
37. iyi seneler (dilerim).
38. Basnz sa olsun.
39. Merak etmeyin.
40. erefe. (erefenize kaldryorum.)

247

B. TANIMA

1.

Watai wa Yamada desu.

2.

Watai wa Yamada to mooimasu.

3.

Kore wa watai no kanai desu.

4.

Kore wa vvatai no ucin desu.

5.

Hacimemaite.

6.

Kore wa watai no meii desu.

7.

Meii o itadakemasu ka?

8.

Sumimasen.

9.

Koira wa Satoo-san desu.

Ainiku motte orimasen.

10. Tookyoo Gaikoku-go Daigaku de Toruko-go o oiete

i raaimasu.
11. Tonari ni iraaru no ga Satoo-san no oku-sama desu
12. Ano kata wa donata desu ka?
13. Kawamura-san desu.
14. Go-ookai imaoo.

248

1. Ben Yamada. (smim Yamada.)

2.

ismim Yamada. [Daha kibar bir syleni] -

3. Bu karm.
4.

Bu kocam.

5. Tantma memnun oldum.

6.

Bu kartm (kart vizitim).

7. Kartnz rica edebilir miyim?

8. zr dilerim. Maalesef yanmda deil.
9.

Bu sayn Satoo.

10. Tokyo Yabanc Diller niversitesi'nde Trke retiyor.

11. Yanndaki hanmefendi, sayn Satoo'nn hanm.
12. O bey (hanm) kim?
13. O bey (hanm) sayn Kawamura.
14. Sizi tantraym.

249

C.

ALE

1.

Anata wa kazoku ga nan-nin imasu ka?

2.

San-nin desu.

3.

O-taku wa nan-nin kazoku desu ka?

4.

Ku-nin (kyuu-nin) kazoku desu.

5.

Da i-kazoku desu ne.

6.

Ee, sohu, sobo, ii, haha, hani, ane, otooto, imooto,

sore ni vvatai desu.

7.

O-cii-san. o-baa-san wa o-genki desu ka?

8.

Ha i , hutari
desu.

9.

Anata wa kyoodai ga imasu ka?

ii to haha to sore ni imooto ga imasu.

tomo

nana-cus-sai

koete

imasu

10. Hai, hutari imasu. Ani to imooto desu.

11. ie, watai wa hitorik-ko desu.
12. Anata wa nan-nin kyoodai desu ka?
13. San-nin kyoodai desu.
14. Ane to otooto ga imasu.
15. Watasi wa san-nin kyoodai no man-naka desu.
16. Sitsurei desu ga, kekkon site iraaimasu ka?
17. Hai, kekkon site imasu.
18. iie, dokuin desu.
19. O-ko-san wa imasu ka?

20. Hai, musume to musuko ga imasu.

250

ga

genki

1.

Ailenizde kac kii var?

2.

U kii.

3.

Sizin aileniz kac kii?

4.

Dokuz kii. (Dokuz kiilik aileyiz.)

5.

BUytlk bir aile, deil mi?

6.

Evet, btiyUk babam, btiyllk annem, babam, annem, aabeyim,

ablam, ktiUk erkek kardeim, kllllk kz kardeim ve ben.

7.

BUytlk babanz ve btlyUk anneniz iyiler mi?

8.

Evet, ikisi de yetmi yasn gemesine ramen, shhatliler.

9.

Kardeiniz var m?

Babam, annem ve klik kz kardeim var.

10. Evet, iki kardeim var.

Aabeyim ve kk kz kardeim.

11. Hayr, ben tek ocuum.

12. Siz kac kardesiniz?
13. c kardeiz.
14. Ablam ve kUcUk erkek kardeim var.
15. Ben tic kardein ortancasym.
16. Affedersiniz, evli misiniz?
17. Evet, evliyim.
18. Hayr, bekrm.
19. ocuunuz var m?
20. Evet, kzm ve olum var.

251

D.

S. MESLEK

1.

Osigoto wa nan desu ka?

2.

itsurei desu ga. nam" o nasatte imasu ka?

3.

Go-senmon wa nan desu ka?

4.

Kyooi desu.

5.

Gaigoku-cin no ryuugakusei ni Nihon-go o oiete imasu.

6.

Cidooa-gaia ni tsutomete

7.

Kawasaki ni aru koocoo de hatarate

8.

Koomuin desu.

9.

Ankara ni aru Nihon Taii-kan de hataraite

10. Aita o-isogaii

imasu.
imasu.

imasu.

desu ka?

11. Ha i, aita wa gogo daici-na yooci ga arimasu.

12. i e. h ima desu.
13.

0-igoto

wa ikaga desu ka?

14.

E e , okage-sama d e , maa-maa d e s u .

15.

Saikin keiki

ga yoku a r i m a s e n .

252

1.

Ne is yapyorsunuz?

2.

Affedersiniz, ne isle urayorsunuz?

3.

Uzmanlk alannz ne?

4.

retmenim.

5.

Yabanc rencilere Japonca retiyorum.

6.

Otomobil irketinde alyorum.

7.

Kawasaki'deki bir fabrikada alyorum.

8.

Memurum. (Kamu grevlisiyim.) '

9.

Ankara'daki Japon Bykelilii'nde alyorum.

10. Yarn megul mUsllnuz?

11. Evet, yarn leden sonra nemli bir isim var.
12. Hayr, boum.
13. isleriniz nasl?
14. Evet, saolun (sayenizde), fena deil. (Syle byle.)
15. Bu gnlerde is durumum iyi deil.

253

E. HAVA DURUMLARI
1.

Kyoo wa ta i nen yo i tenki desu.

2.

Aita mo hareru deoo.

3.

Kurno ga dete kimaita.

4.

Tenki ga kuzureru

5.

Ame ga hutte

6.

Kurno11e imasu.

7.

Tenki-yohoo
desu.

ni

8.

Kasa o motte

itta hoo ga i i desu yo.

9.

Kyoo wa mui-atsui

kamoiremasen.

imasu.

yoruto,

kyoo

yuugata

kara ame

ga

huru

desu ne.

10. Ee, moo tsuyu desu kara.

11. Kaminari ga natte

imasu.

12. Taihuu ga ikazuite

13. Tsuyoi kaze ga huite

imasu.
imasu.

14. Samuku natte kimaita.

15. Sapporo de wa hyooten-ka go-do desuga, Naha de wa ni-cuudo desu.
16. Mici ga kootte imasu kara. ki o tsukete kudasai.
17. Yuki ga huri-hacimemaita.

254

soo

1.

BugUn hava cok gzel.

2.

Yarn da hava gzel olacak herhalde.

3.

Bulut kt. (Hava bulutland.)

4.

Hava bozabilir.

5.

Yamur yayor.

6.

Hava bulutlu.

7.

Hava raporuna gre, bugUn aksamdan itibaren yamur yaacakms

8.

emsiyeyi (yannza) alrsanz iyi olur.

9.

Bugn hava nemli ve scak, deil mi?

10. Evet, artk yamur mevsimindeyiz.

11. Gk grlyor.
12. Kasrga yaklayor.
13. Kuvvetli rzgr esiyor.
14. Hava soudu.
15. Sapporo'da
derece.

sfrn altnda

bes derece ama, Naha'da

16. Yol bozuk olduu iin dikkat edin.

17. Kar yamaya balad.

255

yirmi

F. ALIVER
1.

Kore o kudasa i.

2.

Kono tomato o ni-kiro kudasai.

3.

Ha i doozo.

4.

i-kiro san-byaku-en desu kara, rop-pyaku-en ni narimasu.

5.

i go wa arimasu ka?

6.

Ano hon wa ikura desuka?

7.

Sono huku wa o-ikura desuka?

S.

Taka i desu.

9.

Yasui desu.

10

Tabako wa doko de utte imasu ka?

11. Tabako wa soko no mise de utte imasu.

12. Tabako wa cidoo-hanbai-ki de kaemasu.
13. Rea no kippu o kaitai no desu ga.
14. Tookyoo kara Oosaka made ikura kakarimasu ka?

256

1.

Bunu verin.

2.

Bu domateslerden iki kilo verin.

3.

Buyurun.

4.

Kilosu U yUz yen olduu iin, (iki kilosu) alt yUz yen olur.

5.

Sizde ilek var m?

6.

O kitap ne kadar?

[Fiyat sormak iin]

7.

O elbise ne kadar?

[3.den daha kibar syleni]

8.

Pahal.

9.

Ucuz.

10. Nereden sigara a l a b i l i r i m ? ( S i g a r a nerede

11. Sigara uradaki dkkanda

satlr?)

satlr.

12. Sigaray otomatik s a t makinasndan

alabilirsiniz.

13. Tren b i l e t i almak i s t i y o r u m .

14. Tokyo'dan Osaka'ya kadar ( c r e t ) ne kadar

257

tutar?

INDEKS

1. Ek ve t a k l a r , g i b i , kelimelerin
/ / iinde gsterilmitir.

paralar

2. * ' i i n d e g s t e r i l e n , tercUme olarak k u l l a

n l a n Trke kelime ve i f a d e l e r d i r .
3 . T e r i m l e r d n d a Japonca
harflerle gsterilmitir.

kelimeler

kaln

4. Japonca k e l i m e l e r i n sonunda < > iinde g s

terilen,
o k e l i m e l e r i n TUrke k a r l k l a r
dr.
5. Japonca kelime ve e k l e r l e k a r a b i l e n TUrke
kelime ve e k l e r i n sonuna, ve sadece TUrke
i l e i l g i l e n e n t e r i m l e r e (T.) i a r e t i e k l e n
mitir.
6. S a y f a l a r a r a s n d a g r l e b i l e n (vd) i a r e t i ,
g s t e r i l e n sayfa ve bir sonraki sayfa, (vdd)
i s e , g s t e r i l e n sayfa ve sonraki s a y f a l a r
anlamna g e l i r .

aa, 70
ablatif eki ablatif hali
aira, 70
ageru, 160

at-te, 82
ay, 99
ayrc edat, 91vd, 112vdd
bala balama edat
balama edat, 200, 202
bal cmleler, 200
bai <kere, misli>, 134
"bakabilmek", 198
bakari edat, 120
bakkari, 120
"bakmak", 155
ban <gece>, 132
ban <numara>, 134
"bari", 92
basit cmle, 200
"balamak", 148, 172
balang noktas, 104
"be", 92, 222
belirli isim tamlamas, 105
belirli nesne, 93
belirsiz isim tamlamas, 106
belirsiz nesne, 91, 93
belirsizlik, 170
belirtme eki, 93
"ben", 68
bildirme edat, 72vdd, 91vd, 208vd
241
"bile". 92, 118
birim, 129vdd
birinci grup fiil, 179, 188, i95
birleik cmle, 200vdd
birleik fiil, 88vd, 197
"bir sey", 121
"bitmek", 148
boku <ben>, 68
"byle", 68
"bu", 68
"bugn", 106
"bura", 68
"bu taraf, 70
/byaku/, 125
byoo <saniye>, 134
/ca/, 59
ca arimasen, 74
ca arimasen deita, 74
ca nai, 73

Cikma eki
' kma hali

aida < ~ d i i (diim,

slirece>, 219, 221
a i l e , 250

diiniz

vb.)

aile fertleri, 84
aile yeleri, 228
akiru <bkmak, ylmak>, 100
akraba, 228
akuzatif eki > belirtme eki
alak gnlllk bildiren anlatm,
239vd
alak gnlllk gstermek
iin
kullanlan ifadeler, 231
alak gnlllk bildiren ifade,
236
alveri, 256
almak", 229vd
"ama", 200, 214
ama, 100, 166
anata <siz>, 68
anata-sama <siz; ok kibar>, 68
anna, 69
ano, 69
anta <sen>, 68
"ara", 219
are, 68vdd
/arimasen/, 61vd
arimasen, 74
arimasen deita, 74
ari-masu, 82
arkada, 228
aru <var>, 25, 27, 56vd, 60vd, 73,
82vdd, 99
/-aru/, 174
aru (yardmc fiil), 152
asl zne, 187, 191vd
asl Japonca kelime, 235
asl Japonca say, 128vd, 142
asoko, 70
/-asu/, 173, 175vd
atai <ben>, 68
atasi <ben>, 68

260

ca nai daroo, 73
ca nai desoo, 74
ca nakatta, 73
/caa/, 59
caa arimasen, 74
caa arimasen deita, 74
caa nai, 73
caa nai daroo, 73
caa nai deoo, 74
caa nakatta, 73
canl zne, 83
cansz madde, 152
cansz zne, 83
cansz varlk, 153
/ci/ hecesi, 5
cikan <zaman s r e s i o l a r a k " s a a t " > ,
134
cikan <zaman, s a a t > , 220
cosi ( e d a t ) , 90vdd
cuu <on>, 124, 135
cuu-man <yz b i n > , 126
cuu-oku <milyar>, 126
cmlenin ana konusu, 113, 115
cmlenin sonuna
doru
ykselen
entonasyon ( t o n ) , 223vd
cmle sonu e d a t , 91vd, 222
aku < E l b i s e s a y l a r n b e l i r t i r k e n
k u l l a n l r . > , 137
k n o k t a s , 103
Cikma e k i , 103
Cikma h a l i , 94
"kmak", 100
/ c i / hecesi, 5
i f t nsz, 13vd
Cince, 10
Cince kkenli say, 124vdd
ince'den dn kelime, 235
Cin yaz sistemi, 14vdd
oo <bin milyar>, 126
"nk", 200
/da/, 59vd, 67
/-da/, 90, 96, 99
da(bildirme edat), 72vdd, 92, 164,
168
/da/ sesi, 146
da sekli, 52,-59vd, 62

daa, 204
"daha", 64
"dahi", 92, 116
dai <Makinalar sayarken kullan
lra, 133
da kara,217
dake edat, 119
dakedo, 204
damaksllam nsz, 5
/-dan/ (T.), 96, 102vdd
dare, 83
daroo (deoo) <herhalde ~ > , 72vd,
76, 170
datif eki > ynelme eki
datif hali ynelme hali
/datta/, 59vd
datta, 72vd
/de/, 41
de, 72vdd, 90, 107, 111
/-de/, 96, 99
de edat, 96vdd
de sekli, 52, 59, 61, 65, 206, 221
/-de/ (T.). 111
/de/ (T.), 116
de gozaimasu, 241
deer, 98
"~ deil mi". 222
dekiru(dekimasu) <yapabilmek, yapa
bilecek gte olmak>, 110, 194,
197
de mo, 208
demo <ama>, 204
demo edat, 112, 117vd
/-den/ (T.), 91, 96, 102vdd, 111
"denemek", 155
deru <kmak>, 95, 100
/desu/, 56vd, 60vd, 67
desu(bildirme edat),62, 72vdd, 92,
241
desu kara, 217
/deita/, 57, 61vd
deita, 72vd
deoo, 72vdd, 76
/ d e - w a / , 59
" ~ d i g i (diim, d i i n i z vb.)zaman",
210

261

de (wa) arimasen, 74
de (wa) arimasen deita, 74
de (wa) nai , 73
de (wa) nai daroo, 73
de (wa) nai deoo, 74
de (wa) nakatta, 73
/-dik/ ( T . ) , 48
dilek-sart sekli ( T . ) , 44vd
"dinleyebilmek", 198
/-dir/ (bildirme eki; T . ) , 67, 72,
186vd
di'li gemi zaman ( T . ) , 28
do <defa>, 133

en <Japon parasnn birimi>, 134

'en" ( T . ) , 64
/-er (-ir, - r ) / (T.), 48
erkek konumas, 222, 225vdd
/-eru/, 174vdd, 195
etken cmle, 178, 182
"etmek", 88
ettirgen cmle, 186vdd
ettirgen fiilin
edilgen
sekli,
190vd
ettirgen fiilin temel drt sekli,
190
ettirgenlik eki, 188vd
fail > zne
"fakat", 200
faktitif cmle > ettirgen cmle
fiil, 19vdd, 76vd, 87, 145vd, 206,
211, 214
fiilin alak gnlllk
bildiren
sekli, 236vdd
fiilin drt temel ekim
sekli,
20vdd
fiilin dz gemi zaman
sekli,
208vd
fiilin dz konuma sekli, 210
fiilin edilgen sekli, 178vdd, 194
fiilin ettirgen sekli, 188
fiilin gemi zaman sekli, 167
fiilin gemi zaman, 28vdd
fiilin gelecek zaman sekli, 170
fiilin olumsuz ekli, 212
fiilin
saygl
anlatm
sekli,

doo <nasl>, 79
dooite <niin>, 79
"durum", 181
durum eki, 90vd
"duyabilmek", 198
"duyduuma gre ~ " , 162
"duydum ki, ~ " , 162
duygu, 222
"duyulmak", 198
dUz cUmle, 162vdd
dz cmleye eklenen yardmc sfat,
162vdd
dz konuma sekli, 214, 233, 236vd
dz konuma seklindeki gemi zaman
sekli, 161
dz sekil, 162
dUz ve kibar konuma ekilleri, 27,
239, 240
/e/, 33
e edat, lOlvd, 107, 111
/ e / harfi, 102
/-eba/, 44

231vdd
fiilin soru sekli, 38
fiilin sreklilik kipi, 31vd
fiilin art sekli, 44vdd, 212
fiilin imdiki zaman sekli, 166vd
fiilin imdiki zaman, 28vdd
fiilin yeterlilik sekli, 194vdd
fiilin yklem sekli, 27vdd
ga <ama>, 214vd, 221
ga edat, 85, *109vdd, 183, 198
"Galiba ~ " , 170
gatsu <ay>, 141
"gecen gn", 219
geili fiil, 88, 172vdd, 186, 191

eba < ~ i s e > , 212, 221

eba sekli, 44
edilgen, 147
edilgen cmle, 178vdd
edilgen fiil, 178vdd
edilgenlik, 197
edilgen sekli, 152, 196vd, 234
"~ edilirse olmaz", 158
Eitim Bakanl Sistemi, 16
emir kipi, 33vdd
emir sekli, 226, 232

262

ili fiilden tretilen ettirgen

il, 187
.sli fiilli etken fiil, 184
issiz fiil, 94, 172vdd, 191
issiz fiilden tretilen edilgen
iil, 184
issiz fiilden tretilen ettirgen
iil, 186
mis zaman sekli, 156
lmek", 100, 155
S zaman (T.), 21, 28
itif eki tamlayan eki
eklesme ihtimali, 166
-undium > ula
.bi", 86vd
gibi gzkyor", 168
itmek", 100, 157
<bes>, 124
- ~ , 235
-isoku <cocuk>, 235
-ucin <bey (koca anlamnda)>,
235
zaimasu, 241
rebilmek", 198
rev, 107
.rmek", 155
rUnmek", 198
Srns anlatan soo da (desu), 163
a/ harfi, 116
cimeru <baslamak>, 172
acimeru <~meye baslamak>(yardmc
fiil), 148
a <sekiz>, 124, 135
af tann gllnleri, 99
ai <Bir kab dolduracak
kadar
miktar belirtirken kullanlr.>,
137
ako <kutu>, 130
a1 edat, 91vd
lal eki, 90vd
areketin ynU, 98, 101
ava durumlar, 254
"~ havas var*, 169
hazu da (desu) < ~ olsa gerek>, 166
/he/ harfi, 102
Hebon-Siki, 16

hece, 3vdd
hece tablosu, 4
Hepburn Sistemi, 16
"hepsi", 118
"herhalde ~ " , 168, 170
"herhangi bir. sey". 121
"herkes", 118
"her sey", 118
heya <oda>, 129
hi <gn>, 220
hiki <hayvanlarn saylarn belir
tirken kullanlan genel bir birim>,
138
Hiragana, 4, lOvdd
hitotsu <bir tane>, 128
hon <Aa, kalem gibi uzun cisim
leri saymak iin kullanlr.>,
137
ho i i <arzu etmek>, 110
ho t i (yardmc sfat), 158
/hu/ hecesi, 5
hukuro <torba>, 132
hun <dakika>, 138
hutatsu <iki tane>, 128
hyaku <yuz>, 124vd
hyaku-man <milyon>, 126
hyaku-oku <on milyar>, 126
srar, 224. 226
/i/ sesi, 145vd
i sekli, 52vd, 56
/i/ ve /u/ nllerinin dmesi, 8vd
ii <bir>, 124, 135
iiban <en, birinci>, 64
ii-oku <yz milyon>, 126
" ~ iken", 217vd
ikinci grup fiil,179vdd, 189, 195vd
iktidarlk > yeterlilik
iku <gitmek>, 25, 27, 100
iku (yardmc fiil), 157
"ile", 96, 102vd, 111, 122
i-masu, 82
" ~ Amis*. 162, 168
i-nai, 82
"-ince", 210
inceltilmi nsz, 5
/-ir/ (T.), 186vd

263

/-iru/, 175
iru <~(i)yor> (yardmc fiil), 151
iru <var>, 31, 82vdd, 99
"ise", 92
i-sfat, 51vdd, 75, 77, 86,
88,
145vdd, 206, 208vd, 211vd, 214,
241
i-sfatn dz konuma ekilleri,
53vdd, 210
i-sfatn kibar konuma ekilleri,
56vd
i-sfatn kk, 52, 54
i-sfatn tamlamada
kullanl,
57vd
^
isim, 66vdd, 74, 77, 86, 88, 108,
167, 170, 214, 216vd, 219, 241
isim-fiil > masdar
isimlerin saygl anlatm sekli,
234vd
is-sen <bir bin>, 125
istek, 158
istek kipi, 36vd
S, 252
S veya
toplumda
daha
yksek
seviyedekiler, 228
iaret, 16
iaret kelimeleri, 68vdd
iaret kelimelerinin ayrm, 71
/-(i)t/ (T.). 186vd
/itasimasu/, 236
i-te, 82
itsutsu <bes tane>, 128
iyelik eki, 105
/-iyor/, 31
/-(i)yor/, 151
izin verme anlamn tayan ettir
gen cmle, 193
Japon Sistemi, 16, 95
ka <gn>, 140
ka (soru edat), 38, 74, 91, 222
ka <veya> , 123
kaba emir, 33
kaba emrin olumsuzu, 35
"kabul edeceiniz gibi", 222
"kadar", 92, 105
kadn konumas, 223vdd

kagetsu <ay>, 141

kai <kere, defa>, i35
kai <Ev veya binalarn katlarn
belirtmede kul lan i ir.>, 139
kalma eki, 96
kalma hali, 99
Kanci, 10, 14vdd
kara <~mek yznden>, 217, 221
kara edat, 91, 95, I03vd, 107, 111
karlatrma, 64, 103vd
/-katta/, 54
Katakana, 4, 10, 12vd
ken <Evlerin saylar: belirtilirken
kullanlr.>, 138
/-kereba/, 212
keredo(mo) <ama>, 204, 215, 221
"ki", 222
/-ki/ (T.), 106
kibar konuma seki i, 214, 231, 233,
236vd, 239vdd
kibarlk, 231, 234
kiden <siz>, 68
kikeru <dinleyebilmeit>, 198
kikoeru <duyulmak>, 198
kiku <duymak, dinlecek>, 1S8
"kim" (T.), 83
kimi <sen>, 68
ki rai da <sevmemek,hcs!anmaaak>, 110
kire <dilim>, 130
ko <tane>, 135
koira, 70
koko, 70
kokonotsu <dokuz ta.e>, 128
komaru <g durumda kalmak>, 100
konna, 69
kono, 69
kono aida, 219
konsonant nsz
konuma dili, 215, 222, 224
koo, 70
kre, 68vdd
Korece, 228
koro <civar (zaman)>: 220
koso edat, 112, 119
koto ga, 195

264

koto ga dek iru(dekimasu)<~ebilir>,

160, 194
koto wa, 195
"koymak", 153
kk, 173
ku <dokuz>, 124
ku 8ekli,52, 54vdd, 65, 75, 88, 206
kudasai(yardmc fiil),33vd, 157vd,
193
.Jjudasaru <ltfetmek>, 157
kumi <takm, kme, grup>, 132
Kunrei-iki, 16
Kun-yomi, 15
kural d fiil, 25, 27
kural d saygl anlatm sekli,
233
kureru <vermek>, 160, 229
kuru<gelmek>, 24, 27, 88, 100, 180,
189
kuru (yardmc fiil), 155vd
kuruimu
<bunalmak,
sknt-ac
ekmek>, 100
/-kU/ (T.), 106
kk /ya/ harfi, 11
kk /yo/ harfi, 11
kUcUk /yu/ harfi, 11
kyuu <dokuz>, 124
/-le/ (T.), 96
Latin Alfabesi, 16
lokatif eki > kalma eki
lokatif hali > kalma hali
"ltfen ~(y)in', 158
/-ma/, 100

/-me/ (T,), 100

meetoru <metre>, 134
"~ mekten vazgeelim(vazgeeyim)",
37
meslek, 107, 252
"~meyi brakalm (brakaym)", 37
"mi", 92, 222
/mi/ (soru eki: T.), 38
tnieru <grlilmek>, 198
mirareru <bakabilmek>, 198
miru <grmek, bakmak>, 198
miru (yardmc fiil), 155
"~mis olursa", 47
/-mis/ (T.), 48
mis'li gemi zaman (T.), 28
mitai da (desu) < ~ y e benzemek:
~
gibi gzkmek: ~ gibi>, 169
mittsu <U tane>, 128
mo edat, 112, 116vd
mo i i (desu), 159
mono (cmle sonu edat), 226
morau <almak>, 160, 230
motto <daha>, 64
mottomo <en>, 64
"muhtemelen ~ " , 170
mune <ev, bina>, 131
muttsu <alt tane>, 128
"mmkn", 194
/n/ sesi, 3, 6vd
/-na/, 35
/na/, 80, 164, 216
na sekli, 52, 62, 80, 165. 210,
211, 216, 219
nado edat, 121
/-nagara/, 42
nagara <~(y)erek>, 213vd. 221
/-nai/, 28, 54, 59vdd
nai, 73, 82
nai sekli, 21vdd, 27vd, 41,
46vd, 76, 179vd, 188vdd
/-nakatta/, 28, 55, 59vd
/-nakereba/, 44
/-nakute/, 41
nana <yedi>, 124
nanatsu <yedi tane>, 128
nani <ne>, 83

made edat, 104vd, 107, 111

ma i <Kagt, mendil gibi maddeleri
sayarken kullanlr.>, 133
malum cmle etken elimle
man <on bin>, 124, 126
masdar, 19vd, 194, 201
/-masu/(fiilin kibarlk eki),8, 28,
100
masu sekli, 21vdd, 33, 37, 42vd,
100, 146, 206, 213, 231, 236
masu seklinin gvdesi, 146, 206,
221
/-masoo/, 37

265

44,

nanika, 121
nanka, 121
/-nara/, 45vd, 210
(na) node <~digi(digim.diginiz vb.)
iCin>, 216, 221
nara sekli, 45vd
/-naraba/, 45vd
naru <olmak>, 86vd
na-sfat, 51vdd, 53vdd, 75, 77, 86,
88, 146, 206, 2Svdd, 214, 216vd,
219, 241
'*
na-sfatn dUz konuma ekilleri,
59vd
na-sfat:n isim nitelemede kullan
l, 62
na-sfatm kibar konuma ekilleri,
60vdd
na-sfatm kkU, 52
na toki, 217
nazal ne, 6
naze <niin>, 79
nazik emir, 33
nazik emrin olumsuzu, 34
/n da/, 81
/n desu/, 81
ne (elimle sonu edat), 222, 224
"ne" (T.), 83
neden, 100, 217
neden-sonu ilikisi, 217
nesne, 19, 66, 88, 90, 92, 110,
147, 152vd, 172, 178, 182, 186,
191vd, 198
nezaket, 228
/ni/, 86, 88
ni <iki>, 124
ni edat, 85, 98vdd, 101, 105, 107,

/-(n)inki/ (T.), 108

niyet, 167
niyet gsteren yklem, 46
niyotte <tarafndan>, 182
/no/, 164, 219
no edat, 78, 91, 105vdd, 111, 211,
224
no da(desu), 78vdd
nokta, 16
/no nara/, 211
(no) nara < ~ s e , ~ do|ruysa>, 210vdd,
221
noni <ama, ~(y)e ragmen>, 216, 221
no wa yameyoo(yamemaoo), 37
/o/, 34
"o", 68
/o-/, 23i, 236
o
, 235
o- ~ kudasaru(kudasaimasu), 232
o- ~ ni naru(narimasu), 231
o edat, S0, 92vdd, 107, 112, 192,
198
/o/ harfi, 95
"o taraf, 70
o-coo-sama <kz>, 235
odoroku <samak, arrmak>, 100
oku (yardmc fiil), 153
oku <yz milyon>. 126
oku-sama <hanm (kar anlamnda)>,
235
" ~ olan ~ ", 107
olaslk, 170
"olmak", 86
" ~ olsa bile". 208
" ~ olsa da", 208
olumlu yklem, 119
olumsuz etkili edilgen, 185
olumsuz geni zaman (T.), 21
olumsuz te sekli, 34, 41
olumsuz ynde etkilenen zne, 183vd
olumsuz yliklem, 119
omae <sen>, 68 *
"on bin", 126
On-yomi, 15
/-oo/, 36vd
"ora", 68

lllvd, 183, 192, 199, 218, 220

/ni narimasu/, 231
ni sekli, 52, 86, 88, 165
ni wa, 199
nii <g'Jn>, 140
Nihon-Siki, 16
nikui <~mesi zor>(yardmc sfat),
147vd
nin <kisi>, 140
/-(n)in/ (T.), 91, 105, 111

266

,re <ben; kaba>, 68

orta. 48vd, 201
/-osu/, 175
osaru <sylemek: kibar>, 25, 27
owaru <~meyi
bitirmek>
(yardmc
fiil), 148
tmlU UnsUz, 11, 13
tUmsUz Unsuz, 11, 13
"yle", 68
"yleyse", 204
zne, 19, 66, 90vd 97, 109vd, 113,
lP, 152vd, 167, 172, 178, 182vd,
186, 199
zneyi olumsuz
ynde
etkileyen
edilgen cmle, 183vd
partisip orta
pasif cmle edilgen cmle
predikat yklem
/pyaku/, 125
/-ra/, 47, 210
"ramen", 214
/-rareru/, 180, 190, 196
raii (desu) <~gibi gzUkyor>, 168
/-reru/, 176, 179
ri <kisi>, 140

sayg gstermek iin

kullanlan
i ifadeler, 231
s'aygl ifade, 231vdd, 239vd
say, 124vdd
saylarla birlikte kullanlan birim,
129vdd
/-se/ (di'lek-sart, T . ) , 39. 212
sebep, 97, 103
sedal UnsUz > tml nsz
sedasz UnsUz tmsz UnsUz
selamlama, 244
"sen", 68, 228
sen <bin>, 124
sen-man <on milyon>, 126
sen-oku <yz milyar>, 126
/-seru/, 188
sesde kelime, 7
sfat, 50vdd, 108, 167, 170, 194,
214
sfat-fiil orta
sfatn yan yana kullanlmas, 65
sra cmleler, 200
/si/ hecesi, 23
/-sin/ (T.), 67
/-siniz/ (T.), 67
"siz", 228
soira, 70
soko, 70
soku <Ayakkablar sayarken kulla
nlr.>, 139
sonna, 69
sono, 69
soo, 70

rivayet anlatan soo da (desu), 163

roku <alt>, 124, 135
Rooma-ci, 16
/-ru/, 173
sa (cmle sonu edat), 226
saat, 99
"sadece", 119
sae edat, 112, 117vd
sar kef, 6
sai <yas>, 136
"saklamak", 154
/-sama/, 234
san <Uc>, 124, 135
/-san/, 234
sara <tabak>, 131
/-saseru/, 189
satsu <Kitap, defter gibi maddeleri

soo da(desu) <~ecege benzemek>,150

soo da(desu) <~imis>. 162vdd
sore, 68vdd
sorekara <ondan sonra), 203, 221
soretomo <yoksa>, 205, 221
soru cmlesi, 170, 222vdd
soru kelimesi, 38
soru zamiri, 109
so'ru zarf, 79
sosite <ve>, 40, 202, 221
szlk sekli, 21vdd, 28, 33', 35vdd,
44, 76, 160vd, 170. 195vdd, 212

saymak iin kullanlr.>, 136

sayg, 234
sayg dili, 227vdd

267

szlk sekli /-iru/ veya /-eru/ ile

biten fiil, 24vd
szlUk sekli /-ru/ ile biten fiil,
24vd, 27
szlUk seklinin son hecesi, 23
/-su/, 173, 176
sugiru <fazla ~ > (yardmc fiil),
149
sukida <sevmek, hoslanmak>, 110
suru <yapmak, etmek>, 24, 27, 88vd,
180, 189, 194, 197
suruto<yle Jdunca, o zaman>, 203vd,
221
sre bildiren yan cmle, 219
"srekli olarak", 120
sreklilik, 85, 151
ahs eki (T. ), 20
sart, 213
sart birleik geni zaman sekli
(T.), 44vd
sart eki (T.), 212
Sarti yan cUmle, 212
ahs zamirleri, 68
i <drt>, 124
/si/ h e c e s i , 5 , 2 3
sii <yedi>, 124
sika edat, 112, 119
ikai <fakat, ama>, 204, 221
/simasu/, 236
imau (yardmc fiil), 154
oosei <ben>, 68
"syle", 68
"su", 68
sunkan <an>, 220
suppatsu-suru <hareket etmek>, 95
"sura", 68
"su taraf", 70
uu <hafta>, 220
phe, 222
/t/ sesi, 196
taba <deste, demet>, 131
tai <~mek istemek>(yardmc sfat),
146
taksz isim tamlamas, 106
tamlanan isim, 105
tamlayan eki, 105

268

"tane", 128
tanma, 248

tara

<~diyse,

~se,

~(y)ince>,

208vdd, 221
tara sekli, 47
A e / , .65
te sekli, 21vdd, 28, 31, 33, 39,
47, 85, 150vdd, 193, 206, 221
te sekli + kara < ~ dikten sonra>,
207, 221
te sekli + mo < ~ s e de, ~ s e bile>,
208, 221
temee <sen; ok kaba>, 68
temel cmle, 205, 216vd
temel cmle (temel cmlecik), 201
temel say, 129, 133
temel say sistemi, 124vdd
to edat, 102vd, 107, 111 , 122
to <~(y)ince, ~ ise>, 213, 22i
toki <~dii (digim, diiniz vb.)
zaman>, 217vd, 221
toki ni < ~ iken>, 218, 22i
tokoro, 161
tokoro da (desu) <~mek
zeredir>,
161
tokoroga <ama, ne var ki, ar.cak ne
var ki>, 204, 221
tomo (cmle sonu edat), 226
too <on>, 128
too <bas: Byk hayvanlar sayarken
kullanlr.>, 136
toi <sene>, 220
A s / sesi, 196
/-tsu/, 128, 142
A s u / harfi, 13
/tsu/ hecesi, 5
tsubo <alan ls birimi>, i 32
tsubu <zerre, tane, damla>, 130
tsuitai <ayn birinci gn>, 140
tsukareru <yorulmak>, 100
tsuki <ay>, 141, 220

tsumori da (desu) <~mek

niyetinde

olmak>, 167
tsumori ga aru (arimasu), 167
tsumori ga nai (arimasen), 167

tsuzukeru < ~ m e y e
devam
etmek>
(yardmc fiil), 148
TUrk Alfabesi, 10
/-u/, 173vdd
/u/ sesi, 4, 145vd
ula, 38 vdd, 150, 201, 205vdd
ula (T.), 21
uzun Unlu, 4
Ulyt grup fiil, 180, 188, 187
UnlU, 4vdd
Unlu uyumu, 81
UnsUz, 5vdd
var", 82vdd, 152
ve', 103, 122, 200
"ve benzerleri", 121
"ve saire", 121
"vermek", 228
"veya", 122vd
virgUl, 16, 200
vokal UnlU
vurgu, 7
/wa/, 61
wa edat, 58, 85, 109, 112vdd, 183,
188, 223
/wa/ hecesi, 5
wa <Kuslarn saylarn belirtirken
kullanlr.>, 138
wa ikenai (ikemasen), 158vd
wa naranai (narimasen), 158vd
watakui <ben>, 68
watai <ben>, 68
/wo/, 86
"ya", 82, 222
ya edat, 121, 123
/ya/ harfi. 13
yabanc evre, 228vdd
"ya da", 123
"yahu", 222
yakn evre, 228vdd
"yaklak", 120
yaln hal, 91, 105, 111
'yalnz', 119

yardmc sfat, 145vdd, 162

yar bamsz cmle, 215
"yarn", 106
yaru <vermek>, 160, 229
/-yasu/, 176
yasui<~mesi kolay>(yardmc sfat),
147
yasa daha bUyk olanlar, 228
yattsu <sekiz tane>, 128
/-(y)e/ (T.), 98, 100, 111
/_(y)e ~-(y)e/ (ula; T . ) , 39, 43
"~(y)e kadar", 104, 111
/-(y)ecek/ (T.), 48
/-(y)en/ (T.), 48
yer, 99
"yer", 161
'/-(y)erek/ (ula; T.), 38, 42, 213
"yerletirmek", 153
yer tamlaycs, 66, 80, 147, 187,
181vd
yeterlilik, 110, 184vdd, 197
yeterlilik cmlesi, 188
yeterlilik sekli, 137
"~yi hissettiriyor", 168
/-(y)i/ (T.), 80, 111
/-(y)im/ (T.), 67
/-(y)in/ (emir ekli; T . ) , 33
/-(y)ince/, 213
/-(y)iniz/ (emir sekli: T . ) . 33
/-(y)ip/ (ula; T.), 38, 150, 206
/-(y)iz/ (T.), 67
yo edat, 224vdd
/yo/ harfi, 13
yon <drt>, 124
/-yoo/, 37
yoo da(desu) <~gibi; ~ ye benzer>,
164vdd
yooni, 86vd
yooni naru, 86vd
yori edat, 64, 103vd, 107, 111
yorum, 222
yottsu <drt tane>, 128
ynelme eki. 98, 100
ynelme hali. 94. 187, 191
/yu/ harfi. 13
yUklem, 19, 50, 66vd

yan cmle (yan cmlecik), 110, 201

"yapabilmek", 194
"yapmak", 88
yardmc fiil., 31, 145vdd

269

/za/ hecesi, 5
zaman, 98
.

"zaman", 217
zaman gsteren yan etimle, 217
zamir, 109
zarf, 19, 205
ze (cmle sonu edat), 226
/ze/ hecesi, 5
zo (cmle s-onu edat), 226
/zo/Mfcecesi, 5
zorlayc emir, 33
zorlayc emrin olumsuzu, 34vd
/zu/ hecesi, 5

270