Ezra Pound: 1885'de Hailey'de (ldaho) dodu.

Pennsylvania ni
versitesi'nde iki yllk bir eitim grd ve 1905'de Hamilton Kole
ji'nde grev yapt. Wabash Koleji'nde iki yllk retimden sonra
spanya, talya ve Londra seyahatleri yapt. Daha sonra Japon ve
in iiriyle ilgilendi. 1914'de Dorothy Shakespear ile evlendi.
1917'de Little l{ewiev dergisinin Londra editr oldu. 1924 tal
ya'ya tand. Bu sre boyunca faist politikayla yakn ilikileri ol
du ve II. Dnya Sava srasnda radyo yoluyla faist propaganda
yapma suundan tutukland 1945 ylna kadar Birleik Devlet
ler'e hi dnmedi. 1946'da 2'ihinsel olarak hasta olduu ilan edil
di ve Washington'daki St. Elizabeths Hastanesi'ne kapatld. Bu
srada Bollingen-Library of Congress dlnn jrisi (bu jri d
neminin en sekin bir dizi yazarndan oluuyordu) Pound'un po
litik ilikilerinin onun iirinin baarlar yannda ihmal edilebile
ceine karar vererek Pisa Kantolar eserini dle layk grd
(1948). Yazarlarn sonu gelmez bavurular 1958'de hastaneden
salverilmesini salad ve Pound talya'ya dnerek 1972'de ld
Venedik'e yerleti. Eserleri: iirler; A Lme Spento (1908), Perso
ae (1909), Exultatios (1909), Canzoi (1911), Lstra and Otler Po
ems (1917), Quia Pauper Anuvi (1919), Umbra: Col/ected Poens

(1 920), Canlos 1-XVI (1925), Catos XVII-XXVII (1928), A Draft of

XXX Cantos (1 930), A Draft of Catos XXXI-XU (1934), Hornage to
Sextus Propertis (1934), Tle Fiftl Decade of Cantos {1937), Cantos
LII-LXXI (1940), Tle Pisan Cantos (1948), Patria Mia (1950), Tle
Cantos (1972), Yazlar; Gauder Brzeska (1916), Pavannes and Divisi
ons (1918), Instigations (1920), Antleil at tle Treatise on Hamony

(1924), Irnaginary Letters (1930), How To Read (1931), Prolegemena:

Volrne I (1932), ABC of Economics (1933), Make It New (1934), Tle
ABC of Reading (1934), Social Credit ad lmpact (1935), ]efferson
ad/or Mssolini (1935), Polite Essasy (1936), Digers of tle Analects

(1937), Gide to I<lclr (1938), Wlat is Money Far? (1939), Tle Spi
rit of Ronance (1953), Literary Essasy (1954), Selected Prose: 1909-

1965 (1973), Derleme eviriler; Catlay (1915), Tle Great Digest, ad

tle Unwobbling Point (195l) By Confucius, Tle Translations of Ezra
Pound (1953), J7e Classic Antlology Defined (1954) By Confucius.

Ahmet Ycel: 1948 Malatya doumlu. lk ve orta renimini

Yeilyurt'ta, liseyi Malatya'da tamamlad. stanbul Hukuk Fa
kltesi'nde okudu. 1972'de stanbul'dan ayrlp Amerika Birle
ik Devletleri'ne gitti. Yedi yl ABD'de kaak yaad. Bir yl
New York lnstitute of Technology'de renim grd. Ezra Po
und'un Konfys adl kitabn 1981'de stanbul'da askerlik
yaparken Trkeye evirdi. Yneliler dergisinde iirleri yayn
land. 1982'de evlendi ve yeniden ABD'ye dnd. brahim,
Leyla ve Asude onun iin yeni bir dnyann mutular oldu.
1998'de evlilik dnemi kapand ve ruhaniyet kaps ald. im
dilerde o kutlu yolda emekliyor.

KONFYS
zdn
Sarslmaz Eksen
Baak
EZRA POUND

Trkesi

Ahmet YCEL

HECE YAYINLARI

Hece Yaynlan: 48
Dnce: 4

Birinci Basm: Mays 1981/Brde Yay.

kinci Basm: Nisan 2003
Hece Yaynlan-Ahmet Ycel

Kapak Tasanm: Sarakusta

Dizgi-Dzelti: Bykharf
Teknik Hazrlk: Bykharf
Bask: nc Basmevi

ISBN: 975-8274-47-3

HECE YAYINLARI
Konur Sk. No: 39/1 Kzlay/Ankara
Yazma: P.K. 79 Yeniehir/Ankara
Telefon: (0 312) 419 69 13
Fax: (O 312) 419 69 14
e-posta: hccedergi@yahoo.com

NDEKLER

Aklama ve Teekkr/ 9
Baz Kavramlar ve Terimler in Bir Aklama/ 11
ZDN
Ezra Pound'un Notu/
Terimler/
Chu Hsi'nin nsz /
Konfys'n Metni/
Tseng'in Yorumu/
SARSILMAZ EKSEN
Not/
Chu Hsi'nin nsz/
Birinci Blm
Tsze'nin lk Tezi /
Tsze Lu'nun Sorulan/
kinci Blm
Tsze Sze'nin kinci Tezi/
Ngai Dk'nn Sorusu/
Tsze Sze'nin nc Tezi/
BAAK
Ezra Pound'un Notu/
nsz/
Bu Yeni Uygulamaya Not /
Birinci Kitap/
kinci Kitap /

17
18
22
23
27

49
51
53
57
59
68
77

83
87
91
93

97

103 / nc Kitap
109 /Drdnc Kitap
113 / Beinci Kitap
119 / Alhnc Kitap
127 /Yedinci Kitap
135 /Sekizinci Kitap
141 /Dokuzuncu Kitap
147 / Onuncu Kitap
153 / Onbirinci Kitap
161 / Onikinci Kitap
169 / Onnc Kitap
177 / Ondrdnc Kitap
187 / Onbeinci Kitap
195 / Onalbnc Kitap
201 / Onyedinci Kitap
209 / Onsekizinci Kitap
213 / Ondokuzuncu Kitap
219 /Yirminci Kitap

Bt eviri, bana lep "bilimli"

olmam tleyen
mmi anneme itlaftr

AIKLAMA ve TEEKKR

Sanabn bir belirleme evki, abas olduu dncesi, ha

yahn bir sylei erevesinde anlamland bilinci ve iletii
min salkl oluun gerei olduu gr, itidal zere olan
nakli gerekliin bir halkas olarak grdm Konfys'
Trkeye evirmeye sevk etti beni.
Allah'a krler olsun tamamland. Okurun, eksiklerimi
balamasn, yanllanm dzeltmesini dilerim.
eviri srasnda her trl yardm esirgemeyen yakn ve
dostlara ve de basm ve yaymn gerekletiren arkadalara
teekkr ederim.
Ahmet YCEL
27Haziran
t 980 stanbul

BAZI KAVRAMLAR ve TERMLER N

BR AIKLAMA*

Kitap kendisi iin yeterlidir, zellikle bu bir klasik ise. n

szler bir karmadr. Ne var ki kitapta geen baz temel kav
ramlar ve terimlerin akla kavuturulmas gerekli grn
yor.
Tao: Yol, yntem. Bu terimi, Arapa Srat- mstakim
iyi karlyor. Tm varl ieren hakikatlar btn. nsana
ld gn bahsedilse Tao'dan, heba olmu saylmaz o kii
nin yaam, deniyor bir yerde.
Te: Erdem, fazilet, meziyet demektir. Almak demek ayn
zamanda. Yani, yolu yntemi ile edinilmi olan. (Konfyen
dncenin kk gkte bir aa gibi organik bir yapda ol
duu hatrlanmal.) Varln erdemlilii, Tao'dan dolaydr.
Ynetimde ba ilke oluu bu balam iinde anlalr oluyor.
Halkn slah ve haya duygusu (Baak. kinci Kitap, III) te'ye
balanyor.
Aslnda in'de insanlar halk - aydn diye ayrlmyor. n
san iin, eitli kademeler, makamlar sz konusu. Bu dizge,
* Confucius, The Analects by The Penguin Classics'in nsznden yararlanla
rak hazrlanmtr.

11

yetenek esasna gre yaplmakta. Yetenein lt ise doa

da ifadesini bulan ve ynetim birimlerine yansyan insann
ftri deerlerinin belirginlemesidir. Dnce iin dnceye
itibar edilmez. Yaratla uygun ihlas kkenli bilimlilii (hik
met, intelligence, wisdom) dnmekten (ssu) ayrt edebil
mek iin Hseh terimi. var. Hseh, tahsil etmek, renmek,
almak demek. Klgsal bir tahsil. rnein, Lirik Dizeler'in
tahsili, bir yandan kiinin duyarln artrrken br yandan
konumasn retir kiiye, deniyor. Bu szck yerine wen
(iitmek) ve cltien (grmek)'in e anlaml olarak kullanlma
s, tahsilin bir oluum olduu nedeniyledir.
Ynetim bu oluumdan ayr bir olgu deildir.

Sheng jen: Veli, mkemmel insan. Konfys'n hi grmediini syledii insan.

Ch'eng jen: Tam insan, (salih ?) yetkin.

Sltan jen: Salam yetenek, iyi insan, grevli.
Hsiao jen: Kk adam, ynetilen kii demek. Fakat yne
ticinin vasflar gz nne alnrsa bir itimai snf belirtme
dii aktr. fen mevsiminde istihdam edilen win'den farkl.

Chn Tzu: Ahlaken mkemmel, ba grevli.

Shih: Efendi. En alt dzeydeki grevli.
Chih: nsann z, tz, mayas., Wen ise tahsil edilendir,
ihsan. Lirik Dizeler'de geen bimek, yontmak cilalamak in
sann eitimi, makamlarla ilgili. Lao Tzu'ya atfedilen dn
cede ktn olduu gibi braklmas simgesi ile anlatlan
doalclk diyebileceimiz tutumdan farkl. Konfys re
tisinin odak noktas itenlik, ihlas; Nahiflik (Naivity) deil.
pheli ve mphem olandan ekinmek. Tahsilin istiraka
yelenmesi de bu nedenledir.

Li: Gemiten gelen ilkelerin tm, erdemli olmaklk.

Ayin, tren, tre. (Baak. On kinci Kitap, l-2)
12

Hsin: Szne gvenilir olma. Sadece doru szllk de

il. Arapa emin, hsin'i daha iyi karlamakta: Sz ile eyle
mi uyumayan hsin deildir.
Ching: Sayg, tazim. Eskil bir terim. Kurban sunan bir in
sann halet-i ruhiyyesinden mlhem. Korku kaynakl deil.
Halkn yaamn idame ettirmesi sorumluluu, huu hali.
Kung: Saygnlk, giyim ve davranlardaki edeb.
T'ien Ming: Gn iradesi. Konfys'ten iki bin yl n
celere varan (Chou hanedan zaman) bir kullanm var. G
n (yaratcs) bir halife aracl ile halkn istikbalini tayin
etmesi dncesi ile ilgili bir kavram. Ynetici buna layk ol
mad takdirde irade bir bakasna geer.
Ming: Kader. T'ien ming'in ksaltlm mdr, bir aklk
yoktur. Bununla birlikte u ayrm yaplabilir. Ecel, rzk gibi
insann iradesinde olmayan hususlar ming; yaratcnn irade
sine matuf yaplanlar ise T'ien ming'dir. Bu nedenle, Li, Ming
dairesinde olduundan kazanlmaya allmaz. Yi (doru
luk, hak) t'ien ming dairesinde olduundan izlenmelidir.
nsanda bulunan tm manevi elerin tam gerekleimi
grev etkinlii iledir. Yneticinin gayretkelik gstermesi ge
rekmez. Olmas yeter, erdemler dorultusunda. Ynetim an
lamna gelen Cl1eng szcnn ayn zamanda dzeltmek,
dorultmak anlamna geldiini burada belirtmeyiz.

o
00
Kitap adlarn Trkeye evirirken tereddtlerimiz oldu.
Great Digest'e zdn yerine tihatlar denebilirdi. Un
vobling Pivot'u, Sarslmaz Eksen iyi karlyor. The Analects,
harman kaldrldktan sonra geriye kalan krntlar anlamna
geliyor. Savran diyorlar. Fakat bu szck pek bilinmiyor.
Biz, harman kaldrldktan veya meyva toplandktan sonra
geriye kalan be rnn sonradan toplanmas anlamna
gelen baaklamak'tan Baak terimini uygun grdk.
13

BRNC KTAP
TA HSO
ZDN

NOT

l hayatna, pazarn denetlenmesi grevi ile balayp Babakan

la kadar ykselen Konfys, tm teki dnrlere gre, en ok,
ynetim ve hknetin gereksinimleri ile ilgilenmi bir dnr
dr. Heredot'm yapt gibi (kendisine kadar gelen iki bin yllk
belgesel tarihi sr) derlemekle kalmam yksek mevkideki insanla
ra yararl olmas iin yorumlamtr.
nceki byk imparatorlarn neden muhteem bir ynetim ger
ekletirdikleri konusunda yapt zmlemeler yle salam idi ki
kendi zamanndan sonra ykselen, srekli iktidarlarn tm, bir
avu Konfyanist'in onun tasarmna gre ynetimi kurmalary
la balar. in'in yneticileri b birka sayfay anladnda, in Jm
zur iinde olmutur. Burada belirlenen prensiplerde tavsama olun
ca iktidarlar snklemi, kargaa bagstemitir. Dnyada dirlik
dzenlikten yana olanlar, bir toplumsal ortak gdm olarak tekrar
tekrar yeterlii kantlam b oluumlar btnn, kendilerini
tehlikeye atmak pahasna almazlk edebilirler, ancak.
Ezra Pod

17

TERMLER

Ik dmekte (gne, ay ve yldzlardan).

Tmleyici para olarak ideogramlarda ruhla
ra, ayinlere, trenlere gsterge olduu grle
cektir.

Gne ve Ay, 'irak: tm k oluumlar, k

lanma ve yansma; yani bilimlilik. Ima, parl
dama, parlaklk. Scootus Erigena'ya, Grosse
teste'ye ve benim Cavalcanti'deki k zerine
notlara baklabilir.

tenlik: izimde szcn tam tanm: g

nein okuklar fiilen derleniyor amaz nokta
zerinde. Terkibin sa blm: mkemmel,
grgye getirmek demektir.

18

Gz (sa yanda) dosdoru yree bakyor

Ve hasl olan, yree bu kesintisiz dorudan

bakn sonucu. Kendini bil eyleme dn
trlmtr. Bu eylem ayn zamanda aklk
kazandrr kendini bilmeklie. Bu ideogram
yalnkat erdem diye evirmek; gergedan,
tilkiyi ve zrefay drt ayakl veya hay
van diye evirmeye e olurdu.

Adam birbirini izleyen iki deiik konumda.

n ek olarak hareket veya eylem gstermeye
yaramakta.

19

rade, iradenin ynlenimi, directio volunta

tis, grevli yrein zerinde bekliyor.

Vaktinde erimek. Yukardaki n ek eylemiyle

etkinliini gsteriyor gn dnmnde.

Verilen sze vefa. Adam sznn yanbanda

duruyor.

Humanitas, insanlk, kelimenin tam anlamyla

erlik. Kii ve tm ierii.

Oluum (Ameliye). Ayak izleri ve ba tayan

ayak; aya gden ba, anlayln delaletin
de dzenli bir hareket.

20

Bu ibare- besleni, kaderi destekleyi -Odise, L

34'le karlatrlmal.

Ruhu belirleyen bu ideogramda iki e var ki

grlmeli.

Armstrong ve Strongi'tharm'n katlanm ar

ma koluna benzeyii derhal grlebiliyor.
Ona; enerji belirtmeyen hibir kompozisyonda
rastlamadm. Kiisel dorultulu bir enerjinin
olduu yer dnda.

Kou halinde bacaklar, hzl bir hareketi, hi

deilse hareket iktidarn gsteriyor.

21

CHU HS'NN NSZ

Ustam; dnr Ch'eng: Byk renim, zdn

Konfys'n nakli ahdidir; der, ona admn atan geidi
aar erdem lkesine. Bugn, eskinin insannn nasl tahsil
yaptn grebiliyor isek, bu; yalnzca bambu eritlerin ko
runmas ve sonraki Baak ve Mencius'un kitab sayesindedir.
Her kim ki tahsile balar, mutlak bu gn -doruun-dan
balamal ve zorlamadan kesinlikle almal, eer bu yerli
lye uyarsa sonunda bir kaba yama gerekmez.

22

K O

KONFYS'N METN

1.
Byk retim ((Yetikinlerin renimi:
tahl kafada kullanma uygun olarak t
mek)),* yolu ayklamakla kkleir ve bilimlik
(intelligence) artar; bu da insann dosdoru
kendi yreine bakp sonularna gre hareket
etmesiyle, halkn geliim yoluna efkatle bak
masyla ve mkemmel bir adaletin huzurunda
olmakla oluur, kkleir.

2.
Dayanak noktasn bil ve dzenli bir ilem
tarzna sahip ol; bir kez bu ilem tarzna sahip
olundu mu gksel kavray mmkn, yani
ar duru bir anlay mmkn olur. Ar duru
bir anlay insan huzurlu klar, byle bir din
ginlik de tehlike annda insann soukkanl ol
masn salar. Her kim ki bir kaplan nnde
zgn baskdaki keli parantez yerine ift parantez kulla
nld, tm kitapta.

23

soukkanllkla davranr, yetkindir o edimini

Kofiiyiis' iin
Metni

vaktinde gerekletirmeye.
3.
Nesneler kk ve dallara sahip, ilikiler de
bir balangca ve bir alana sahiptir. ncesini
bilmek ve nelerin izleyecei konusunda fikir
sahibi olmak, bir baa ve ayaa sahip olmak
kadar iyidir.

Mencius'un bilgi kuram bu nazmla balar.

4.
Kiinin dosdoru yreine bakp sonular
na gre hareket etmesinden gelen tm im
paratorlua yaymak ve izah etmek iin eski
den insanlar nce kendi yrelerinde (eyalet) iyi
bir ynetim kurarlard. Kendi yresinde iyi bir
ynetim isteyen, nce kendi ailesinde dirlik
dzenlii gerekletirir, kendi evinde dzen
isteyen ncelikle kendine ekidzen verir, ken
dine ekidzen vermek isteyen nce yreini
dzenler, yreini dzenlemek isteyen an
latmsz dncelerini ((yrek seslerini)) apa
k bir ekilde, fiilen tanmlamaya abalar.
Kesinkes szsel tanmlara ulamak isteyen
bilgilerini doruk noktasna karmaya hazr
lanmaldr. Bilginin bu btnlenii ise nesnele
ri rgensel ulamlarna ayrmada temellenir.
5.
Nesneler rgensel ulamlarna ayrldnda
bilgi doyuma doru devinir. Bilinebilir en u
nokta olarak anlatmsz dnceler apak
((gnein ualar fiilen derleniyor amaz nok
ta zerinde)) tanmlanr.

24

K O N

Apak, szl tanma ulaan ((aliter, itenlik)) yreini birkarar klar, kendine ekidzen verir; kendine ekidzen veren, evinde
dirlik-dzenlie erer; evinde bir dzen kuran,
devletini iyi bir ynetime kavuturur; kendi
ilinde iyi bir ynetimi gerekletirenler imparatorlukta dengeyi salarlar (salamlardr).
6.

Gklerin temsilcisi mparator'dan tut sra

dan kimseye dek tek tek ve topluluk olarak
herkes iin bu kendine ekidzen veri esastr,
kkendir.
7.

Eer, esas karmaa iinde ise hibir ey iyi

ynetilmez.
Salam olan yonga gibi srklenmez ne de
sprnt dayankl bir yap kurar. Mmkn
deildir.
Karaal ve bata yaln kayalkla bir tutma.

Tseng Tsze'nin naklettii yukardaki b

lm, Konfys'n szlerini ieren kanun
lardr. Aadaki on blm Tseng'in m rit
lerince saptanm yorumlardr. En eski
bambu kopyalarda, zgn levhalarn d
zensiz sralan dolays ile bir karklk
grlyor. Klasik metni yeniden inceleye
rek Ch'eng'in vard sonuca katlp onlar
aadaki ekilde sraladm. -Chu Hsi

25

Kofiiyiis'ii
Metni

TSENG'N YORUMU

1.
K'ang Duyurusu'nda: Yreinden geldii
gibi hareket etmekle anlayln gsterdi; de
niyor.
2.
Byk Bildiri'de: Gklerin aydnlk buyru
u zerine tefekkr ederek, onu tanmlayc
belli szc buldu; deniyor.
3.
mparator (Yau)'nun Kanununda: Onun an
lay capcanl tepenin doruunda parlad, yk
seklere erien erdemi apak klmt, yani ken
dini bilmekliin dolaysz eylemiyle, deniyor.
4.
Bu bildirimler, tmyle Ay-Gne ideogramndan yaylmaktadr ((bak, irak ideogram)).

Yorumun ilk blmn n zeti (ta hln sei

lip a yklanmas): Doruca yreine bakp
sonularna gre hareket ederek anlay
(bilimlii) apa ydn kl. Anlay dorudan
eylemle a ykfa.

27

Ol>\)

II

D
Tseg'i11

1.

Yorm

Altun harflerle T'ang'n banyosunda yazl

olan:
NASIL YENLERSE GN
YENLE GN BE GN
YENLE VE YNELE.
2.
K'ang'n Duyurusunda:
Doup ykseldi, yenileyerek halk.
3.

Lirik Dizeler'de:
Chou her ne denli eski bir krallksa da
Gksel yazg
stne dodu yeniden YEPYEN
-Shi King, Ill, 1,1,1.
(Wen Krall dnemi)
4.
lk'lerin sesiyle seslenen kii, atya uyma
yan ktk kesmez ((yani, doruk noktasna g
tremeyecei ve bitiremeyecei bir i yap
maz)).
Halk yenile; ikinci ksmn kssa ve hissesi.
deogramda grnenler: balta, aa ve
odun yn.
III
.

iirler Kitab'ndan:
Devletl'nn lkesi bin fersah
Halk oraya uarcasna gelir
((kurar yuvasn))
-Shi King, IV, 3, 3, 4.

28

[8J
(8J

O N

2.

Tseg'i11

iirler Kitab'ndan:
Cvldayan sar ku,
Parlak ipeksi rt
Konukan crcr bcei denli
Dinlenmeye gelir kk oyluunda

Yorn

tepenin
-Shi King, II, 8, 6, 2.

Kung: Dinlenmeye gelir, ibaresi aydnlat

yor huzuru dinlenmeyi bilii, diyor. nsan; he
defini seip dinlenmesini bilen bu sar-tyl
kutan hikmetliiyle daha m aadadr?
3.
Lirik Dizeler'den:
Ekin alan dersin
Ak-bal, birdze
Irgalanan kk baaklar
dalgalanyor ak kpkl mevzun,
Kral Wan ylesine grkemli idi,
Uyumlu, ihtiaml ve saygn
hedefine ulamnda, huzura varnda.
-Shi King, III, 1, 1, 4.
ehzadeliinde huzuru insanlk iinde
nsanca hasletlerle dolu erliinde;
Bakanlnda saygn
Oul olarak hasredi onda kendini
Oulluk gereine,
Baba olarak nfuz eden efkati
pek zel davranlarla, ilikisinde halkla olan
sznde duran drstlkle.

29

4.

Tseg'i

Lirik Dizeler'den:
Ch'i rmana bak
Akyor dnenerek
Yanstarak parltlarla yaban sazl
Irgalanan yabani yeillik
zerinde ykseliyor yaban bambu,
Beyimiz nice yetenekli
(beliriyor)
Biz kesip yonttuka
Oyup parlattka yeim tan,
Kararlarnda pek kavi o, ah (!)
Tetikte iftiraya kar
ve iftira edene, ol (!)
Pek grkemli, al (!)
Sesi itki bize, Vay (!)
Yeteneklerin Bey ira deli
sonuna dek,
Dnmeyen sznden.
-Sli King, I, 5, 1, 1 .

Yorn

Kesip yonttuka bilimli bir renime gn

dermede bulunuyor. Yonttuka, oyup par
lattka yeim tan kendine ekidzen veri
e; Kararlarnda kavi, tetikte iftiraya kar ve
iftira edene adil olmak kaygsna iarettir;
Grkemli sesi bir itki bize hkmlerindeki
bklmez iradeyi anlatyor; Yeteneklerin Be
yi, iradeli sonuna dek, dnmeyen sznden
halkn unutamayaca, tanrya yaplan su
numdaki ihlaslkla srdrlen ilikilere iaret
etmektedir.
5.

Lirik Dizeler'den:
Trensel oyunlarmzda,

30

Kaplan maskeleri ve mzraklarla yaplan

ayinsel danslarmzda
lk'ler unutulmu deil.
-Shi King, IV, 1,4,3.
Byk insan lk'lerin saygn tuttuunu saygn
tutar, gelimekte olan ve dzenlii onlar gibi
efkatle gzetir; alt dzeydekiler ise lkler'in
sevdiini sever ve onlar kazanl klm eyler
den ((kanallar ve iyi gelenekler)) kazan sa
larlar. Bylece nesiller su gibi geer ve lk'ler
unutulmaz.

hlas ire huzurda ol; szyle elenmi olu

yor tahl, bu nc blm n de Yo
rum 'un. Belgitle, tantla ayklanm oluyor.
IV
Kung: Davalar hkme balamakla bakala
rndan daha kt deilim ama insan davalar
izale etmelidir. Eer pek drst olmayanlar
belagat bardan tarmasalar, daha bir sayg
((ynetimin adaletine)) ve huu halkn zihnin
de yerleirdi. Buna iin asln bilmek denir.

Yorum 'un bu drdnc blm (Konf

yen yasalardaki) kk ve dallara ait iaretin
h lasasm vermekle.
v
Knhn bilmek denir buna.
Tanma'nn tamamlanmas denir buna.

Yorum 'un bu beinci blm yerin de bir

boluk var. Ta -Klasiklerde de bulunmayan
b blm hakknda Ch 'eng'in speklasyo
nu nemli grlmediin den E. P. 'un uyar
lamasnn ilk basklarnda yoktu b blm.

31

Tseg'i
Yorm

D
Tseg'i

VI

Yorm

1.

Yrein anlahrnsz sesleri iin kesin sz

ckleri bulmak dernek kendi kendine yalan
sylememek dernektir. Kt bir kokudan tiksi
nip, gzel bir insan da sevdiimiz gibi iten
olmalyz. Buna attan inip eee binmemek de
denir.
Bu hesapla, hakikatli insan tek bana bulu
nurken bile yreiyle gz gzedir."
2.

te, dikkat edilmeyen kk insan: onun had

safhaya gtrmeyecei bir hakszlk yoktur.
Bu kiiler gerek bir er grsn dner ve giz
lenirler, ileri srdkleri yararlklar arkasna;
fakat teki onun cierini grrcesine bilir bu
hareketin anlamn. Ne yarar var ki onun r
tnmesinin ve sahteliinin?
zszn anlam u: Hakikatli sz ierde or
ta kesimdedir ve belli eder kendini dardan.
yleyse, kltrel ve aktrel miras tayan er
kii gz gze olmal yrei ile, yalnzken.
3.

On gzn zerine dikildii, on parman it

ham ettii (ahs) bile belli bir edebi korumal
dr ((yapt ve syledii sylenebilir, gr
lebilir olmaldr)), dedi Tseng Tsze.
4.

Eski iftlii; sulama ve nesnel varsllkla ge

litirirsin, insann karekterine de dosdoru y
ree bakp sonularna gre hareket ederek su
verir gelitirirsin. te bu nedenle byk insan
anlatmsz dncelerine kesin szsel anlatm
lar bulmaldr.

32

------

O N

Tahl samanndan ayran Yorum 'm altnc

blm: Anlatmsz dncelere; yrein
seslerine dilsel anlatm kazandrmak kon u
sunda.
VII

1.
Kendine ekidzen veri yrei tashihte
dir sznde tashih (cheng, dzeltmek, do
rultmak) szc ylece izilebilir; eer y
rekte bir pimanlk ba veya snmez bir
hn varsa us belirlik kazanmaz; phe ve kor
ku altnda salam hkm veremez. Ne de, a
kn haz kamam ile mmkndr salam h
km veri, veya hzn ve endie iinde akl
a kavuur us.
2.

Eer yrek metin deilse, hak iin rpn

myorsa bakar da grmez ((bakar ama lgmdr
grd)); duyar fakat dinlemez ((isesleri
duyar ama iitmez dtakileri)); yer fakat al
maz tadn.
Kendini disipline edi yrei tashihtedir'
den kast budur.

zetle; miilahazanm yedinci blmii:

"yrein donltlnas, kiilii disiplinli
klar"
Gergin gstergelerin sk kllamlnay,
ideogramik mantn oln olann, olak
talr ve olacaklm farzettiine iaret,
Yalmz istisnalar veya zincirleme vakalar
ek bir gsterge gerektirir. Bu konuda ka
nunlarn iincii nazn grlmeli.

33

Tsc11g'i11

Yor11

VIII

D
Tseg'in
Yorm

1.

Ailenin dzenlenmesi kiisel ekidzenlik

te kkenini bulur sz insanlarn, atlar altn
da byyeni sevdii ve o yana meylettii gz
lemlenince anlalabilir. Eer onlar bir eyi aa
lk gryor ve tiksiniyorlarsa ondan bir yana
meylediyorlardr; eer onlar sayg ve hayranlk
dolu iseler bir yana meylediyorlardr. Eer on
lar hzn ve merhamet duyuyorlarsa bir yana
meylediyorlardr; ve gelir birileri kstaha, hi
dikkat etmeksizin bizlere, ite orada bizim hk
mmz etkilenmitir onlarn hakknda.
Vardr ama enderdir gk kubbe altnda, seven
fakat kusurlar gren, veya nefretine karn bir
nesnenin mkemmelliini gren.
2.
te, eri bir atasz: Kimse olunun kusu
runu grmez, kimse grmez yeni filizdeki ta
gibi tahl.
3.
te, zszn anlam: Kendine ekidzen
vermeyen evinde dzen tutturamaz.

Yorm 'un bu sekizin ci bliimii kendine e

kidzen veri ve aile dzeni ile ilgili.
IX
1.

Devleti ynetecek kii nce mutlaka kendi

evinde bir dzen kurmaldr, sznn anlam
nedir: kendi ailesini terbiye edemeyen kiinin
bakalarn eitmesi grlm ey deildir.
Hangi halde gerek er kii, ocann bandan

34

ayrlmadan milletinin kltrn rnkemmel

letirir. Beye yaplan hizmet uyarlnda bir
hizmet anne-babaya; yaa ve baa bykleri
belirleyen haklara riayet duyarl, orada. te,
halk kitlesiyle ilikide gerekli olan ayrntda
iyilikli olu.
2.

K'ang Bildirisinde; bir ocua bakyorcas

na diyor. Yrekten samimiyetle diledikten
sonra tam hedefi bulmazsa da kii pek uza
na da dmez. Hibir kz evlenebilmek iin
emzirme dersi alm deildir.
3.

nsaniyetli bir aile, tm bir devleti insani

yetli klar. Kibar bir aile, tm bir devleti neza
ket ykseltilerine ulatrabilir; becerili ve sap
kn biri de milleti bir kaosa srkleyebilir. Gi
diin ((semim motuum, aacn i itisi)) tohu
mudur bunlar. Dernek istenen udur bununla:
bir sz ii iflasa gtrecei gibi, bir insan da
yeter, dzene koymaya devleti.
4.
Yau ve Shun imparatorluu insaniyetle y
nettiler ve halk izledi onlar; Chien ve Chou,
imparatorluu, marurane bir iddetle gtt
ler ve halk onlarn eylemlerini kopya etti ve
emirleri benzerleriyle eliir olmakla, halk, on
lara riayet etmez oldu.
Prensin bir tek haslete deil, halkta arad
tm hasletlere sahip olmas gereini bylece
kaydedelim ve bakasndan kendisine gelme
sini istemedii eyleri kendisinin terketmesi

35

Tseg'i1
Yorm

gereini. imdiye dein hi kimse, kendi uzan

ts-benzeri olmayan bir ilikiye bakalarn so
kamad.
5.

Bu nedenle bir devletin ynetimi, kiinin ai

le dzenini korumasnda gizlidir.
6.

Lirik Dizelerde:
Zarif; am zamannda eftali aac
benzeri
yapraklar imen gibi, bereketli
Nazik meleksi gidiyor
e1ine kocasnn,
Ocaa uyum getirecek gelin
kutsallk yiikseltilmicesine yeryiiznde
bakmnda gn.
-Sili King, I, 1 ,6,3.
Yuvaya dirlik ve dzen getiren saf kutsallk
yeri gibi. Bu uyumla, devletin drt bir yann
daki halk eitebilir insan.
7.
Lirik Dizelerde:
stte gkle uyumlu
Uyumlu yerle altta
Aabey ve karde, uyumlu, bir kutsallkta.
-Sli King, II, 2,9,3.
Eitebilirsin tm bir ulusu, eer aabey ile
karde arasnda dirlik varsa.
8.
Lirik Dizelerde:

36

Tse11g'i11
Yormw

O N

Uygulamada gzeti adaleti

Tseg'i

llissettirezdi
Saplan hanerin,
caneFie.
-Ski King, I, 14,3,3.
Bu dizelerle devletin drtba mamur olu
yor. Baba ile oul arasnda, aabeyle karde
arasnda iyi iliki yeterince igdleince halk
izler buyrultuyu.
9.

Devletin ynetimi aile dirliindedir, sz

nn anlam budur.
zetle Yorum 'un dokzunc bliim ii: yr
d ynetmek iin ncelikle ocam dzenle.
x
1.
Dnya Dzeni ((dengeye getiri gk kub
be altndaki her eyi)) insann kendi devletini
iyi ynetrnesindedir. sznn anlam udur:
yksek yerdekiler yallara hrmet ederlerse
halk evlatlk gereini yceltir. Yksek yerde
kiler byklerine kar ihtiraml iseler halk
kardelik gereini yceltir. Yksek yerdekiler
acrlarsa ksze, halk zttn yapmaz. Ulu kii
lerin ilikilerine klavuz budur: gidite ll
lk ve drt ba mamurluk.
2.

Byklerinde, nefret ettiin bir hal varsa

sen onu kklerine yapma. Kklerde nef
ret ettiin bir hal varsa byklerin iin alr-

37

Yor

ken sen onu yapma. Eer senden ndekinde

beenmediin bir yan varsa seni izleyen arka
da iin sen yle olma. Eer topuundaki kii
de bir hal seni tedirgin ediyorsa onu nndeki
adamn nne itme. Eer sa yanndaki kom
un yapm olsayd, tedirgin olacan eyi, sol
yanndaki komunla olan ilikinde sen yapma;
eer sol yanndaki komun yapm olsayd, te
dirgin olacan eyi, sen sa yanndaki kom
unla ilikinde yapma. te buna llk ve
oluumun T-dengesi denir.

3.
Lirik Dizelerde:
Ne sevin u prensler
Anne re baba halk iin
ayn zamanda.
-Ski King, II, 2,5,3.
Halkn ana-baba's olmak, halkn sevdiini
sevmek ve tiksinmektir onlar iin kt olan
(onlarn tiksindii) eyden.
4.

Lirik Dizelerde:
Gney Dalar
Ufka arkur, kat be kat
Sap rm, yank ve seslerle nlar
Badndiiriir yank,
Badndriir;
Koca ef, Yin
debdebeli pek debdebeli
Halkn kesiksiz baklar zerinde
mrldanyorlar iten ie.
-Shi King, II, 4,7,1 .
38

------

(Chia -f'nn Yin 'e svgiisii)

Tseg'i

Devlet ve aileler stnde buyruk sahibi

Yor11111

olanlarn, dosdoru yreklerine bakmaktan

baka kar yollar yoktur. Eer bu yoldan sa
parlarsa utan getirirler tm lkeye.

5.
Lirik Dizelerde:
Yin kaybedinceye dek mecliste...
Kadehler s n lrd \Te kaldnlr
birlikte En Yiice ile.
Shi King, III, 1, 1, 6.
Yin'e bakarak lebiliriz adalet grm
z. kbal kolay deildir. Doru eylem derler,
halk* ki bu devletli klar kiiyi. Halk yitir
mek, yitirmektir devleti.

6.
O halde stn kii dosdoru yreine bak
makla balar. yle ki grsn dorudan gz
lemleyiin esaslar dahilinde davranlarnn
tutarlln. Bu dorudan gzlemleyi ve amel
edile halk birlik olur kendisiyle. Bu sayede
buyruk olur lkeye. Topraklara sahip olu,
retim zerinde denetimi kazandrr ve bu da
ynetime yol aar.
7.
Sanat (virt) yani kendini bili ((dosdoru
yree bak ve sonularyla amel edi)) k
kendir, servet bir yan rndr.
8.
Kk akta brakp dallar gmersen yere,
halk sokarsn bir cendereye ve iteklersin ya
lan ve yamaya.
39

9.

Tseg'i

Servet kotarm datr halk, paylam ise

derler.

Yor1111111

10.
arpk, dncesizce sarfedilen bir sz d
np dolap bir hengameyle gelir; akede ol
duu gibi: yelle gelen selle gider.

11.
Gksel irade deimez deildir: Drstlk
le hareket edersen ularsn ona, ayrlrsan
doruluktan bulandrrsn onu; diyor K'ang
Duyurusunda.

12.
C'hu Tarihi'nde: C'hu Devleti servet topla
maya kmamtr ((porselen, mcevherat ve
para yn.lamaz)) ama doru tarty* hazine
saymtr, denilmektedir.

13.
Fan Amca (teklif edilen bir rveti reddede
rek) der ki: Kaybmz ((Srgndeki Kral Wen))
mcevherat ve benzeri eyleri zenginlik say
mazd. Mertliini ve akraba sevgisini gerek
hazine bilirdi.

14.
Ch'in Bildirisi'nde: Laklak kesecek ((ideog
ram, ipek bir ba ile balanm ariv dok
manlarn ve bir baltay gstermekte)) bir tek
doru bakanm olayd; evet, yaln itenlii cl
nda bir yetenei olmasnd tek, harcamalarda
lml olan ve bakalarndaki yetenei tan
makta alicenap bir bakan; bu meziyetleriyle,
sz konusu tm yetenekler kendi yetenei gibi
olurdu. br insanlardaki derin vukuf ve hik-

40

S
-------

meti yalnz szde takdirle yetinmeyip onu ger

Tse11g'i11

ekten benimseyen, seven ve sayg duyan; ye

Yorm

tenekli bir insan karsnda kaamaa sapma

yan bir kii; ite bu insan oullarm ve soyu
mu ve kara sal halk temi'n ederdi ve onun
yararlklar dalar gibi ykselirdi.
Fakat br insanlarn yetenei karsnda
kskanlktan hasta kadnlar gibi hased ederse,
onlardan nefret eder de ilim ve bilgece muha
kemeye sahip olanlar sapknlar olarak gster
meye kalkrsa, onlarn terfilerini nlerse, ger
ek deerler karsnda tahammlsz ise,
oullarm, torunlarm ve in halkn o kimse
koruyamaz. O gerekte bir musi'bettir.

15.
Yalnz, tam insaniyetli bir er, yle bir baka
n, kap dar eder ve srer snr boylarndaki
barbarlarn iine. Orta Krallk'ta onunla hibir
ortaklam olamaz er kiinin. Bunun anlam:
yalnz tam insaniyetli kii bakalarn sever ve
ya gerek bir nefret duyar.

16.
stn bir liyakat grp onu makama erdi
rememek; makama erdirip terfi ncelii sala
yamamak yalnkat kaderdir. Fakat bir haksz
l grp onu ortadan kaldrmaya yeterli ola
mamak; hakszl gidermek fakat onu tmy
le uzaklatrmamak hatadr.

17.
Halkn sevdiinden nefret etmek ve nefret
ettiini sevmek insan ftratnn ihlalidir. Fela
ketler o kimseyi bulacaktr (gerek nesnel fela41

ketler) yaban otlar boy atacaktr onun cesedi

zerinde.
18

te yiit kiinin yreinin yreinden ge

len bir davran usul vardr ki getirir verdii
sz yerine ve vakitlidir yapt i. Kibir ve b
brlenme ise yok eder tm bunlar.
19.

Zenginliin balca yolu retenlerin oklu

u ve srf tketenlerin azldr. Yani zanaatkar
kitlenin ileklii buna karn tketicinin lml
olmasndadr zenginlik. Bylece, srekli dola
an emtia, her zaman bolca bulunacaktr.*"
20.

yi ynetici yapt harcamalarla, kt bey

kotardklaryla bilinir. nsaniyetli kii serveti
ni farkllklara belgi olsun iin kullanr; zali
min elinde ise bir koum olur, kotardklarnn
arac durumuna der.
21.

imdiye dek yksek mevkide insani haslet

leri seven, yiitlii seven bir kii bulunmad;
fakat ondan bir aadakiler eitlii sevdiler.
Adaleti seven bu kiiler baladklar ii bitir
mekten hibir zaman geri kalmadlar, ne de bu
kimselerin ktphane ve cephaneliindeki ha
zineler srf kendi yararlarna kullanld veya
kendilerinin olarak kalakald.

S;nrm ideogran yalnz srekli dolaan nimetleri gster

miyor. Bunun yan sra dolam, mecra boyunca humuslu bir

birikimi gstermekte.

42

D
Tse11g'i11
Yoru1111

O N

22.

Tseg'i11

Memur, Meng Hsien der ki: Atlar ve araba

larla uraan kii kmes hayvan ve domuz
yetitirmekle uramaz, atalara ait trenlerin
de buz kullanan bir aile srtmalkla ve ko
yun yetitirmekle uramaz, yz sava araba
s karan bir tmarl, halk ((haksz vergilerin

denmeyii dolays ile)) tutuklatan bir vekili

desteklemez. (enice) halk polis ar'!balarna
sren bir vekilden ise devletin tahsisatn hr
szlayan bir vekil iyidir.
te bir lke kazan salamakla kazanmaz,
lkenin kazanc adaletin gerekleimindedir,
sznn delaleti.
23.

Bir devlet bakan veya aile reisi, giderleri k

sarak gelir karma peinde ise ister istemez
kk adamdan balamak zorundadr. O
kimseler ilerinde daha becerikli olsalar
bile. Eer bir kimse bu ast karakterleri
devlet ve aile nezdinde tutarsa g
vermi saha bataa dner ve mah
volur. Kesin felaketler ylr da
tarr barda. Bundan sonra
drst bir insan ynetimin
bana getirilse bile
onca maraz iin bir
are
bulamaz ...
bu szn z udur:
Devlet kazan salamakla kazanmaz.
Onur devletin hazinesidir.
43

Yor11111

Yal miifessir Yonmu'nu szlerle biti

rir: Bu aklamalar basitliinden dolay hor
grme.
evirmen olarak okurdan bu zdiiiinii'yii
tiimiiyle yeniden okumay siirdiirmesini iste
yerek bitireceim; ta ki b birka yapran ,
NASIL m ulteem 11anedanlarn knlmasna
temel tekil ettiini, b temelden yoksun olun
ca biir ve daha kiiiik iktidarlarn nasl ara
buk mahvoldklarm anlasn.
D. T. C., Pisa
5 Ekim 5 Kasm, 1945
Bizler diinyan n krizler dnemindeyiz.
-Tami Kme, 1924
-

44

D
Tse11g'i11
Yorm

iJ9

Adalet

fifa

{l

[
1Potl

Q[;]

devletin

hazinesidir

45

KNC KTAP
CHUNG YUNG
SARSILMAZ EKSEN

NOT

Drt Klasik'in ikincisi Chung Yung, Sarslmaz Eksen; ge

nellikle varolmad farzedilen ksm iermektedir. Yani:
Konfys metafiziini. blme ayrlmhr: eksenler;
oluum; itenlik, alm kazanrsa:

Metafizik:
Bu gk altnda yalnz ihlas bir deiim yapabilir.

Siyaset:
Baltaya sap keserken rnei uzakta deildir. Yani, insan
birini elinde tutmaktadr, yontarken ikincisini: insanlar y
netmek insanla olur.

Ahlak:
Oku, hedefi arnca dner ve hatann nedenini ken
dinde arar.

49

CHU HS'NN NSZ

stadm, dnr Ch'eng: chng szc, hibir yana

eilmeyeni belirler; Yung szc ise deimeyeni belirle
mektedir, der. Odakta yer alan hibir zaman sarslmaz, b
klmez evrensel oluumdur, kendi dingin kurallar ire ile
yen.
Bu eserin ruhu Konfys'n kapsndan gelmekte: stat
tan renciye szl olarak aktarlan gnl yasalar, eylemin
deimez usulnn karlkl denetimi olarak hfzolunan
syleilen yasalar. Tsze Sze, zamanla bu belgelerin tahrif
edilmesi olaslna kar onlar bambu levhalara yazd, by
lece onlar Menius'a kadar geldiler.
Balangta kitap bir ilke ile almakta, giderek genel ko
nulara yaylmakta ve tm grmeler yine bir ilke ile balan
maktadr. Alnca evrenin alt bir bucana yaylmakta, der
lenince sadk bir mdir gibi gizli de hizmet etmektedir.
O'nun enisi tkenmez. O, tmyle som hikmettir. Nasipli
ve itinal okur dikkatini som olana yneltir, ondan zeYk alr,
mcevherat nasl tanrsa, onun gizemli saflna nfuz ede
rek anlayn mkemmelliine erer, artk yaamnn sonuna
dek tkenmeyecek ypranmayacak bir cevhere sahiptir.
51

BRNC BLM
TSZE SZE'nin LK TEZ
I

.
Gklerin vergisi ve mhr altnda olana ft
rat denir. Bu ftratn gerekleimine oluum
denir. Bu oluumun ayklanmasna ((retil
mesine veya anlalabilir klnmasna)) da ei
tim denir.

11. y.y. yonmculanndan Chu Hsi'nin Not'u: Yukardaki ilk

blmde, Tsze Sze, derslerinin temeli olarak dnce gele
neini sunmakta. Esas olan oluumun asln aydnl:;a ka
vuturmak, susturulamaz berrak gk kaynan dinlemek.
Olgularn iskeleti nesneler, varlmzdan ayrmaz ve yad
snmaz bir halde ve bereket rnei bir bollukla benliimiz
de hazrlanmtr.
Sonr,, Tsze Sze gzlem, besleme, inceleme ve cidd iyetle ye
niden gzden geirmenin gerekliliinden sz t.>der. Sonra
bilge kiinin ruhsal asliyetinin dntiir(ic ilek kudret
zelliinin hangi yoldan son noktasna vardn ve alma-

Bak. - Shi King, ili, 3, 6, 7

53

D
Tsze Sze'i11

2.

Bir an iin olsun oluumdan ayrlamazsn.

Ayrlabildiin, oluum deildir. Kendi nefsi
stnde hkm sren kii, nemsiz hibir e
yin barnamad yreine dosdoru bakar ve
bilinmedik hallere ciddiyetle eilir.
3.

Hibir ey yrein srlar kadar dardan

grlebilir deildir: insann gizlemeye alt
eyden daha ak ne vardr. Bu hesapa soylu
insan, yalnzken bile dosdoru yreine ba
kar.
4.

Mutluluk, fke, znt, zevk. Bu duygular

dan etkilenmeyi eksende kalmaktr, merkez
de. Bu heyecanlarla ynelmek uyum iinde ol
maktr. Merkez
. deki bu eksen evrenin ulu k
kenidir, sz konusu uyum ise evrenin ((var
lk)) oluumunun saaklanmas, yaylmasdr.
Bu kkten ve bu uyum iinde, gk ve yer has
sas bir denge iinde kuruldu ki tm trler sr
sn ve kendi hikmetlerince serpilsinler.
'Yang Shil, bu blm iin z, ilik der. Eserin

!arnn deiimi etkilemesini (rnein topran zenginleti

rilmesi ve tohumun gelitirilmesi gibi) ve tm btmlarn ve
rimli bir yaam gerekletirdiini belirterek si\zi.inii ba
lar. Y<zar, rencilerin yzeysel bir aratr iinde olmama
lar veya kendilerinin bir katmanda kalmamalarn ahd;:
marudnerek kendi varlklarndan yararlanmalarn istiyor.
Bylece kii her trl dl bencillii terk eder ve kn
hn kavrayabilmek iin zahiri olandan, kiilie ynelir.

54

ilk Te:i

doruk noktas. Bu balang cmlesini daha

bir anlalr klmak iin Tsze Sze Konfii
ys'iin baz ibarelerini zikreder.
II
.
(Konfys) Chung Ni dedi ki: Ustalkl in
san merkezi bulur ve kararszlk gstermez.
Aalk kimseler deimez dolamn zttna
giderler.
Clwng ve yung ideogramlar bir mihver
evresinde dnen bir eyleri, kesin canl bir
oluumu gstermekte.
2.

Ustalkl insann mihveri yalpalamaz. Ger

ek soylu kii bu merkezi vaktiyle bulur. K
k adamn kalbi katdr, o vakte ve mevsime
dikkat etmez nk; o kktr ve yoksundur
her saygdan.
III
Dedi ki: Yer almak deimezin merkezin
de: bazlar bunu yapmay becerdi, tam mer
kezden vurdular. Ve sonra?
Ancak birka orada kalabildi.
IV
Kung: Halk oluumda devre d kalyor ve
niin yledir biliyorum. Bilenler haddi aar.
(Aydnlar ardrlar). Maymun-beyinliler ba
latlamaz. Oluum anlalmamtr onlarca.
Yetenekliler hedefi geerler, tekilerse ona
ulaamazlar.
55

Tsze Szc'11i

ilk Tezi

D
Tsze Sze'11i11

2.

Herkes yer ier fakat pek az kii tad farke

der.
v
Dnr (Konfys): Onlar oluum uya
rnca ilem yapmaz. Hayr halk ak anayolu
kullanmaz, dedi.
VI
Kung: rnein, Shun oluumu anlad. O
byk, ba dik bilen biri idi. Halka soru sor
may severdi ve onlarn basit yantlarn din
lerdi. Ktlkleri geer, iyi tohumlar saard.
Halkn uyumsuz motiflerini gzlemlediin
den onlar ynetmekte, uygunsuz ar ular
arasnda itidali seti. Bylece ismine layk ol
du. ((Shun ideogram uyumsuz kartlar r
ten, kavrayan bir el grnmnde.))
136. sayfann iyice incelenmesi ile 11ila.J

'e dolunay iaretlerinde uyumsuz

kartlarm kk bulunabilir.
VII
Kung: Her insan Evet; biliyorum der, dedi.
Sonra heyecanlar ierisinde her a ve ka
pana atlrlar, tuzaa dtkten sonra da hi
biri bilmez, nasl kendilerini ekip karacakla
rn. Herkes der: Evet; biliyoruz. Bir ay bile
tutunamazlard eer onlar sarslmaz eksene
bir el atabilselerdi.
56

llk Tezi

K O

S
Tsze Sze'11i11

vm

Kung: Hui'nin eylem tarz sarslmaz eksene

sarlmakt, tam dengelemekti, onu ele geir
mek ve derhal balamakt kullanmaya, folluu
bekliyormu gibi dikkatli, gzden rak tutma
dan savsaklamadan; dedi.
IX

Kung: mparatorluklar, krallklar, aileler bir

ahenk ire ynetilebilir; eref payeleri ve cret
ler alnmayabilir; keskin silahlar ve ldayan
elik, ayaklar altna alnabilir, muhkem mer
kezde sabit kalmaya g yetirilemese de.
x
TSZE LU'nun SORULARI
.
Tsze Lu enerji hakknda sordu.
2.

Kung yantlad: Gney'in enerjisini mi kas

dediyorsun, yoksa Kuzey'inkini mi? Ya da
kendini slah iin, sende olmas gereken enerji
hakknda m soruyorsun?
tltifatkar bir merhametle retmek, makul
olmayana kar almaya kalkmamak ve yi
tirmemek soukkanlln; Gney'in enerjisi
ne aittir. Soylu kii bu tr enerjiyi biriktirir.
4.

Solgun bir ciltle silah yn stnde uyuk

lamak ve lmek yetmezmi gibi rpertisiz l
mek de Kuzey'in enerjisidir ki gl kimseler
bu tr enerji biriktirir.
57

ilk Tezi

5.

D
Tszc Sze'i

Atalarnn sesiyle konuan soylu kii, kendi

yneliinden kaybetmeksizin, bu enerjileri ne
ye gre bir uyuma ulatrr. Sada veya solda,
herhangi bir eye dayanmakszn cevrinen
yerde, muhkem duran kiinin enerjisini hay
ran kalnacak bir dorultudadr. Eer lke iyi
ynetiliyorsa rejimin kuruluu srasndaki ya
ay tarzn deitirmez, yok lke kt y
netiliyorsa sonuna dek dayatr; ucunda lm
olsa da deimez. Onunki hayran kalnacak
dzenleyici bir enerjidir.
x
1.
Mphem olanda gizem aramak, byy
kurcalamak veya sonradan hakkmda konu
ulsun iin garabetlere bavurmak... ben onla
r yapmam.
2.

Soylu kii oluumla hemahenk olur. Ve

srdrr bunu. Yar yola varp orada kalmak,
ben ite bunu yapamam.
3

Soylu kii deimeyen iin kendini mihver

eder. Ve sdk u sebat eder orda. Dnyadan e
kilmek: grlmemek ve grlmemekten go
cunmamak ve bilgisi grmezlikten gelinmek
/bu dereceye yalnz veliler ve bilgeler ular.

58

llk Tezi

KNC BLM
TSZE SZE'nin KNC TEZ
XII

1.
Soylu kiinin ahlak ok eye delalet eder
ama o gsteri deildir. O verimli, sakin, da
tc, gizli ve dakiktir.
2.

Bu halkaya olduka basit ve alakgnll

insanlar katlabilir ama ileri menzillerde bilge
ler bile tm oluumu bilmezler. Basit ve vasat
alt olan baz kiiler izleyebilir, baz kaideleri
ni. Fakat st bata bilgeler bile tm oluumu
idrak edemez. Dnya ve Gk gibi ulu da olsa
gene de insan, eletirecek bir yan bulur. Soylu
kii, ulu szcn kullandnda hibir e
yin kapsayamadn kasdeder, ufak olan ta
nmladnda hibir eyin blemeyecei eyi
kasdeder.
3.

iirler Kitab'ndan:

Bir kpek gibi dalar doan

Yksek-kavisli kap sndan gn

59

Balk, kanats ayaklarla devinir

berrak sularda.
Derinlik ve ykseltimi uyarsn iin sylenmi bunlar.
4.

Soylu kiinin ahlak ortalama kadn ve er

keklerden almakta kaynan. Fakat tm iin
de yer ve ge hitap eden bir kutlu rendir, o.
Bu blm ilk blmdeki kii oluundan
ayrlamaz szne atf yapmakta; imdi gele
cek sekiz blm bu blm arkalamakta.
XIII
1.
Kung; Oluum insandan uzak deil, yaban
c deil ona, dedi. nsanla yabanc ((insann
yaradlna uymayan)) bir oluumu kurum
sallatrmak isteyenler ahlaki bir sistem olarak
onu yrtemezler.
2.

iirler Kitab'ndan:
Sap kesmek baltaya
bir sap kesmek baltaya
uzaklarda deil rnei

Kii; birini tutmaktadr br sap yontar

ken. Bir bakta anlalr eer var ise rnee
uymazlk. Bunun iindir ki insan, insanlar y
netmekte yine insanlar istihdam eder. Kusur
lar giderilince, durulur orada.

60

D
Tsze Sze'i11

ilk Tezi

N F

S
Ts:e S:c'i

Eer insan iyi niyetli ise ((yreinde bir

sempati varsa)) oluum uzakta deildir. Ken
dine yaplsn istemediin eyi bakasna yap
ma.
4.

Soylu kiinin ahlak drt eyi ierir. Ben on

lardan hi birini yerine getiremedim. Olu
mun bana hizmet etmesini arzuladm gibi
ben babama hizmet etmedim, ne de vekilim
den istediimi prensime yaptm, kardeimden
beklediim izzeti aabeyime gsterebildim,
arkadatan beklediin ikram arkadaa yapa
bildim. Hayr bu faziletlere ulaamadm
Drst insan gncel yaptklarnda kendini
gzler, verdii szn srekli saygnln ko
rur, ta ki ii sznden geri kalmasn. Bir giri
imde baarszla urarsa onu tavsatmaya,
eer yanlrsa yanl son hadde vardrmaya
cret etmez. Uyumludur sz. ve ilikileriy
le birileri onu vicdanyla kyaslayacakm gibi.
Drstln asaleti, onun yrekten gelme
sindedir.
XIV
1.
Soylu yaradll kii kendi toplumsal konu
muna bakar da, onu ekidzene kalkmaks
zn, yaln gn nda grr ve ona gre dav
ran; onun dnda kalan eyler iin tamah
edip rpnmakszn.

61

ilk Te:i

D
Tsze Sze 'i

2.

Kendini zengin ve onurlu buluyorsa; zen

gin ve onurlu kiiye yarar davranr. Bir fakir
haneden ise haline uygun hareket eder, barbar
oymaklar iinde bulunmusa, kamp ateini
evreleyip uyuklayan insan ve kpek gibi ha
reket eder. G ve kederli vakitlerinde glk
ve kederde gerektii gibi davranr. Soy yarat
ll kimse kapanp kendine gelemeyecek e
kilde datmaz kendini.
3.

st mevkide bulwmyorsa kendine tabi olan

lara kt muamele etmez, alt basamaklarda ise
stlerine yardaklk etmez. Kendini dzeltir ve
bakasndan bir ey beklemez, bylece d k
rklna da uramaz. Bylece gksel olana g
cenmez ne de aadaki insanlara kin duyar.
4.

Namuskar insan huzur iindedir ve kaderi

ni bekleyendir. Kk adam tehlikeye atar
kendini, kysndan yrr uurumun, talihini
aldatmaya alr, kazadan karl kar, dn
cesindedir.

5
Kung: Soy kii ile oku arasnda bir benzer
lik vardr; avn gzn aran oku dner,
kusurun nedenini kendinde arar; dedi.
xv
l.
Drst insann ahlakndan, uzak lkelere
gitmekte olan bir kimsenin haline bir benzerlik
var: lkin yakn gemelidir, dacnn trman
a vadiden balamas gibi.
62

llk Tezi

O N

S
-------

Tsze Sze'i

2.

iir Kitab'ndan:
Aile birliindeki efkat
sesleri gibi ud ve da vulm
Ch 'inin udu liit
Miizik sih 'inki
Aabey, kardeler uyumu
Sunan yer ald kutsal yerdeki
sunuun uyum u
te byle dirlikli kl aileni
Ki en olsn at'nm alt
Cevher yata
Altm ve ipek orada
-Shi King, 11, l, 4, 7, 8.
Lirik Dizeler yle balyor:
iee dmnu, latif bereketli kiraz
Yok diinyada bir baka ey
kardelikten lflis
3.

Kung'un ifadesinden: Uyum iindeki anne

babann gelecei de uyumlu deil midir?*
XVI
1.
In ve enerjilerin canll bedii bir etkiye
sahip.
Enerji ve nlar bediilii iinde yeterlidir,
uzmandr, sunak rnleri gibi mkemmel.
2.

Grmeye alrz onlar, gremeyiz; dinle

riz, gelmez, kulaa hibir ey. Halbuki onlar,
E. P.'nln notu:

Sanrm, gerek dourgan gcn, tanat>n

bu uyumdan bynaklanmakta olduunu sylemek istiyor,

istekte uyum, hereydt> uyum.

63

lkinci Tezi

her nesnenin iskeletidir ve biz onlar ayrtrmayz, karamayz. lsek bile brakamayz
onlar geride.
3.

Onlar, tm imparatorluk halknn saikidir,

durup koarlar; kutsal tahl iin parlatsnlar
diye sunak kaplarn, prl prl olsunlar diye,
insanlk ilikileri. Tanr katnda tannsn diye;
yle grnyor ki onlar, (Yetkilerin bal,m
zerinden) yn beyaz bir aknt taknlnca
ilerliyorlar, sa ve sol elleri zerinde durmak
zre.
4.

Lirik Dizelerde bulunan iirlerden: Anlay kalabaln Ruhlarn kavrayamaz

Diiiince katmanlarnn
errinirler yresinde,
gergin us
gnderir okuklarn
onlara doru
-Shi King, IIL 3, 2, 7.
Tutulamaz, effaf
ipeksi gn
Boalyor ak bir grkemle
Ne safd edebili:c;i1 onu
ne de gizleyebilir
O apaydm sz ...
XVJI
1.
Kung: Shun oul olarak ulu rneklerin in
sanyd ve bu onun anndand. Kendini bilii
ile bir bilge idi. Ve kendini biliindeki ak se64

D
Tsze Sze'11i11
ikinci Tezi

O N

iklikten hareket ederdi. Paye olarak impara

torlua ve drt denizde bulunanlara sahip ol
du. Sunumlarn, atalarnn tapnanda yapt
ve kendi soyu da kendisi iin ayn yerde su
numlarn sundular; dedi.
2.

Denebilir ki, kendini ak seik gr ve

ona gre davran yetenei ile giderek taht' a,
yksek erefler, sreen ne ve uzun bir yaa
ma kavutu.
3.
Ezelde, umak, ey'lerin yaratlmnda ge
reince maddeyi bnyesinde toplad; erkle ve
oranl olarak. Ki bylece besilerdi gmrah aa
c ve duyarl onun dkme hazr olduunu.
4.

iirler Kitab'ndan:
Bizim evkimiz drst prensimizdir
efka tdeer
Bezei kltrm zn
Halis yrekli, hayrl sulh yargc
Onun erdemleri halk koordine etti
Hemahenk kld doayla,
Mutluluu da refah da gksel omm
Beslenmi
gksel zenginliklerle
Artarak tali'ini
Berkitmi yararn unsurlarn.
Shi King, III, 2,5,1.
(Odise I, 34'le karlatrnz)
5.
Dolaylamakszn, kendini ak seik grme
nin byk gcne sahip olanlar ve ona gre
65

Tsze Sze'i11
ikinci Tezi

davranan kii ulaacaktr talihine (Yksek bir

D
Tsze Sze'ni
ikinci Tezi

talihtir o gerekte).
XVIII
.
Kral Wen yalnz insanlar iinde yoktur bir
pimanl. Babas Kral Chi, olu Wu'dur.
Bunlardan ilki imparatorluun salam temel
lerini att, ikincisi onu erefle sonrakilere dev
retti.
2.

Kral Wu; Kral T'ai, Chi ve Wen'in eserini

btnledi. Silahn kuand, ama bir kez iin
ve dnyada lekesiz hretinden bir ey kay
betmeksizin tm imparatorluu fethetti: Un
van Gklerin Olu idi. Drt deniz arasnda
ne varsa hepsine malik idi. Kurban, atalarnn
tapnanda sunard ki kendi nesli de kendini
ayn trenler ire korudular. Bylece nasiplen
di ruhu.
3.
(Gklerin de imparator olarak onaylad)
Kral bu radeyi yallnda ald. Chou D
kas; Kral Wen ve Wu'nun lmleri ertesi, on
larn adil ve grkemli almalarn btnledi.
Kral T'ai ve Chi iin unvanlarn tesis etti ve
nceki Dka'lar ahane trenlerle ereflendir
di, prens ve byk memurlarn da kapsamna
ald. Ve giderek br memurlar, bilginler ve

66

O N

halk trenlere dahil oldu. Eer; baba bir yk

Tsze Sze'i

sek memur, oul bir bilgin ise defin yksek

lkici Tezi

memura gre, adak bilgine gre; yok eer ba

ba bir bilgin oul yksek bir memur ise defin
bilgine gre adak yksek memura gre olur
du.
Yksek memur iin yas bir yl, imparator
iin yl idi. Baba veya anne iin yas tut
makta rtbeden dolay bir fark olmazd. Kyl
ve ayan arasnda bir fark gzetilmezdi.
XIX
1.
Kung dedi ki: Ne yksektir Kral Wen ile
Chou Dknn evlatlk duygular (Hassasi
yetleri).
2.

Anne-babaya kar sevgi ve sayg; atalar

nn yaptklarn btnleyite ve onlarn istekle
rini tam tamna yerine getirmede ve doruluk
tadr.
3.
lk ve sonbaharda atalarnn kutsal meka
nn bezerler ve dzenlerler, kutsal sunak
kaplarn hazrlarlar, ayin giysilerini giyerler
ve mevsimin kutsal meyvalanndan sunarlar
d.
4.
Atalarnn tapnandaki trenle, hanedan
ailesinin sekinlii belirtilir. Mevkileri uyarn-

67

ca, katlanlarn yerleri ve de grlen hizmetin

Tsze Sze'i

deeri belirlenir. Astlar sakilik eder, genel

!kinci Tezi

lende. Bylece en mtevaz kimse dahi ken

dince katlm olur trenlere.
Salarna gre oturtulur ((Sa rengine, yani
yalarna gre)) misafirler ziyafette.
5.

Atalarnn koltuunda otururlar ve onlarn

tresini klasik mzikleri eliinde icra ederler.
Atalarnn erefli tuttuu kimseleri erefli tu
tup onlarn efkat besledikleri kimseleri sever
ler. lleri de sanki bizzat orada imiler gibi
selamlarlar.
Yer ve ge ait aayinle Gklerin Tanr'sna
tazim edilmi olur, atalarnn tapnanda ya
plan trenle de atalar honut edilmi olur.
Her kim ki ayinlerin hukukunu anlamtr,
krall, avucunun iine tututurulmu bir k
gibi idare eder.

NGA DK'NN SORUSU

xx
1.
Ngai Dk hkmet hakknda sordu.
2.

Kung yantlad: Wen ve Wu hkmetleri

nin icraat kare tahta kitabelerde ve kam e
ritlerde aka saptanmtr. ylesine bir h
kmeti ve o insanlar karan toplum kendi
tavryla ortaya kar, o insanlarn ve o hk
metin prsyp dalacan unut artk.
68

S
Ngai

3.

Eer insanlar, ilemleri salkl bir ekilde

yaparlarsa hkmet arabuk belirir, grrsn
dmdz fidan byten oluumunun ne hzla
gerekletiini, onu rman couu gibi stn
yetenekli bir kimse de hkmetin ykselmesi
ne neden olur.

Pouthier, kamn hem sert hem de bkiile

bilir olduunu belirtiyor.
4.
Hkmetin kkeni insandr, insan zerine
temellenmitir. nsan; tekilere kendinden gi
derek ular.
Kii kendini ahlakla disipline eder ve ahlak
pek insancadr. Bu insanlk kiinin tm ierii
dir. Dolu insann ierii.
Manevi bir sistem, insani hasletlerle yrr.

5.
Bu iyi niyet, insanlktr, ahlak ise insandr
(beer). Akrabalara sevgi byk bir eydir, onla
r sevecenlikle gzetmek. Adalet, topraktan filiz
lenen, toprakla ve gkle hemahenk bir eydir.

E. P. 'nin notu: deogram sunak kabn gs

teriyor.
Ahlak ziraatten domutur. Gebeler bil
mez benim koyunum, senin koynndan te
sini.
Byk ey (Bir sistemde) drst yetenei
onurlu tutmaktr. Ayinler ve nezaket kurallar;
deerlere deerince ve akrabalara derinliince
gsterilen sevecenlikten domutur.
69

D iikii '11ii 1
Sr.: ""'"

6.

D
Ngai

Pouthier'in evirdii aadaki ksm

Legge reddetmekte: Eer astlarn stle
rine gvenceleri yoksa, stler halk y
netemezler Legge bu dizinin 7'ye ba
lantsn bulamyor.
Tartmal ideogram, bir av kpeiyle i
menler arasnda bir kuu gstermekte.
A v kpei gvenilir bir kpektir. Ve yi
ne a v kpei sahibinin kararlna gve
nir. deogram 17. ksmda yinelendiin
de oradaki konumu uyarnca evirmeyi
denedim.
7.
Soylu kimse kendine ekidzen vermekten
kanmaz, kendi kendine ekidzen veri sz
konusu oldukta o, yaknlarna kar iyi olmak
tan geri kalamaz. Akrabalarna kar iyilik sz
konusu olduu zaman i1'.sann, insanl ve
doay anlay dar olmamak gerek. nsanlk
bilinmek istenirse, gklerin ve doann dzeni
mutlako ;izlemlenmelidir.
8.

Gk kubbe altnda yksek nemi olan be

etkinlik vardr ve onlar hasletle (erdemle)
uygulanrlar. Yani; prensle bakan arasnda;
koca ile kadn arasnda; baba ile oul arasnda;
aabeyle karde arasnda ve arkadalar arasn
da vecibeler vardr. te bu vecibeler byk et
kiye sahiptir gkkubbe altnda. yetkin er
dem ise unlardr: Bilgi, insanlk ve erklilik ki
onlar uygulamada birlemeliler, onlar birbi
rinden ayrmaya, uzaklatrmaya alma.
70

Diik 'ii
Sors

K O N

S
Ngi

9.

Baz kiiler hikmetle doarlar, bazlar al

arak renirler, tekiler ise aptaldrlar ve b
yk bir gle renirler ama bilmenin alan
birdir. nemli deil insann nasl rendii,
birdir bilginin klt'.
Baz kimselerin ilem yntemi dingindir,
uyuum iindedirler oluumla ((doadaki, id
detten kendilerini koruyarak yaarlar.)). Baz
kimseler ise kar midi iinde kendilerini tutar
lar, bir kesim ise zorlar kendini akntnn tersi
ne ama emein sonucu birdir.
10.
Konfys: renme sevgisi bilgiye, evk
hayra, utan cret'e yakndr; dedi.*
11.
u (erdemi)n bilen kendine ekid
zen vermeyi biliyordur, kendine hkmeden
bakalarn ynetebilir, bakalarn ynetebi
len krallklar ve imparatorluk hanedanlarn
ynetebilir.
12.
Ynetecek hanedanlklar ve krallklar
olanlarn izleyecei dokuz kural vardr, imdi:
kendi kendini denetlemek, drst yetenei e
refli tutmak, yaknlarna sevecenlikle davran
mak, ulu vekillere saygl olmak, memur ve su
baylarn birlik duygusunu (esprit de corps)
muhafaza etmek, ocuklara bakar gibi bakmak

Ataklk. Morrison bu ideogramn XIX y.y. da ln'li askerle

rin ceketlerinin n ve arkasna ilenmi olduunu sylyor.

71

D iik ii'11ii11

Sors

halka, yzlerce meslekten sanatkar lkesine

ekmek, uzak yerlerden gelenlere nezaket gs
termek Ve de devlet bakanlar ve prenslerle
ilikide protokole uymaktr.
13.
Kendine ekid zen vermekle kii rnek
davran gerekletirir; yetenekli drst in
sanlarn ilerlemesini salamak ve onlar onur
lu tutmakla insan, aldatlmaya kar korunmu
olur ((yani, bakalarn ustaca becerilerle aldat
maya kalkmayan kiileri rnek insan olarak
ne srmekle)); akrabalara iyilikte bulunmak
((hanedan menler)) ulu vekillere saygl ol
makla kii bo sylentilerle ((yalan haberlerle))
saptrlm olmaz; birlik duygusunu korumak
la (esprit de corps) subay ve memurlar arasn
da, onlarn trelere uygun olarak iyi davran
malar salanr; halk kitlesine ocuklara bakar
gibi bakmak, yz ailenin ((tm halkn)) bir
birlerini taklit etme eilimleri dolays ile (iyi
davranta) birbirlerini uyarmalar demektir,
yzlerce meslekten sanatkarn lkeye cezbe
dilmesi demek, lkenin hammaddelerinin ve
rimli ve srekli bir ekilde kullanlmas de
mektir; yabanclara kar nezaket ((tccar vb.))
onlar dnyann drt bucandan getirecektir
ve de Bey ve prenslerle gnlden iliki, saldr
mazlk yararlarn her yerde gsterecektir.
14.
Ayrt et (se); aydnlat; varolan cmerte
kullan; ayinlere ters den eylere ynelme:
bunlar kendine ekidzen vermenin usulleri
dir, kendine ekidzen veriin aracdr.
72

D
Ngai
Diikii'nii

Sorusu

O N

ftiradan pek uzak dur, sulu gsterileri

uzaklatr, maddi zenginlikleri hakir, i aydn
lndan gelen, dosdoru yree baktan kay
naklanan tavr yce tut: yol budur deerli ba
kanlar uyarmakta; onur mevkii ve yksek bir
gelirle birlikte onlarn sevdiklerini sevmek,
sevmediklerini sevmemek. Saray'n halka ba
baca bir sevecenlikle davranmasn salar; gizli
emirlerin ve gven misyonlarnn yerli yerince
ve ciddiyetle yerine getirilmesi iin onlarn
nezdine bolca ast memur vermek, onlar yrek
lendirmenin yoludur; yrekten itimad ve iyi
bir maa, memurun birliini (esprit de corps)
salamann yoludur; vergileri hafif tutmak ve
halktan yalnz mevsiminde hizmet istemek hal
k yreklendirmenin yoludur; gnlk tefti, ay
lk snav ve yaplan ie oranl erzak* zanaatka
r yreklendirmenin yoludur; ayrlann ardnca
biraz yrmek, geleni giderek karlamak, ma
rifetli insan vmek, yetersiz kiiye merhametli
olmak, uzak lkelerden gelen yabanclarla iyi
ilikiler kurmann usuldr; aileler arasnda
dorudan kan bann solduu yerden sonra
da veraseti devam ettirmek, harap illeri imar
etmek, tehlike kargaa yerine dzeni ikame et
mek, tehlike zamannda zayf devletleri destek Bu ideogramda zahirenin toplanp datlmaysna kar bir
iaret var, bir tr devlet tekelciliine karlk; bununla bir
likte, i biter bitmez geciktirilmeksizin cretin tam olarak
denmesi dncesini ieriyor.
73

Ngai
Diikii 'ii
Sors

lemek ve bu tehlikelere kar nceden ihtiyatl

Ngai

olmak, elileri kararlatrlan zamanda ve biz

Diikii 'nii

zat karlamak, ulu Bey ve Bakanlarla gnl

den ilikileri korumann yoludur.
15
Devlet ve hanedan yneticilerinin, para
blk deil, bir btn olarak uymalar gere
ken dokuz kural bundan ibarettir.
16.
Acele etmeksizin hazrlanan her i salam
bir dayanak oluturur, byle salim kafayla ha
zrlanmayanlar daha olgunlamadan mahvo
lur; serinkanllkla hazrlanan sylev bo de
ildir, huzur iinde kurulan ilikiler sonradan
sabote edilmez ve bklp usanlmaz yerine ge
tirmeler esnasnda, nceden iyice tasarlanm
eylem, sonradan kayg nedeni olmaz ve iyice
dnlm eylem tarz sonradan baz saik
lerle kesintiye uramaz, snrlandrma ve en
gel tanmakszn srer gider.
17.
Eer Bakan ile astlar arasnda karlkl
gven yoksa halk ynetmeyi baaramazsn.*
stlerin itimadn kazanmann bir yolu var
dr; eer arkadalar arasnda verilen sze ba
llk yoksa sizlerle Bakan arasnda itimat ola
maz; arkadalar arasnda gven temin etme
nin de bir yolu vardr veya izlenecek bir ilem:
eer bir insan akrabalar ile geinemiyorsa ar
kadalar ona gvenmez. Akrabalarla gein-

6.

ksmdaki av kpei notuna baknz.

74

Sors

O N

menin de yolu vardr: eer, vicdann yoklad

Ngai

nda hakikati yaln szcklerle syleyemi

yorsan akrabalarnla geinemezsin; bu, kendi

Diikii'nii

kendinle sylemede ak seiklik kazanma

nn da yolu vardr, her kim ki iyi nedir anla
maz, kendi kendini tanmlamakta bir vuzuha
kavuamaz.

18.
tenlik, terimlerdeki bu ak seiklik gksel
oluumdur.
Oluumdan doan, insan aktresi, ahlak
dr. tenlikli insan bulur ekseni kendini zorla
makszn. Dnmeksizin, doal olarak olu
um ire giderken varr ona ((Ts 'ung yung

chung tao)) ki o insan arif kiidir. Her kim ki

itendir, yakalar iyilii drt bir kesinden.
19.
Kapsayc bir almayla tefekkr eder, bir
pirin ekinine bakarcasna hayrhah bir tavrla
aratrr, dosdoru bakar kendi dncelerine,
haka ayrmlar bir iyi belirtir ((bir nesneyi ve
ya bir ulam brnden)) ve bu zindelikle de
vam eder.
20.
Eer eilmedii bir konu varsa veya re
nip de uygulayamad bir konu varsa, onu
drp rafa kaldrmaz; eer kurcalamad bir
soru veya aratrma sonucu yant bulamad
bir soru varsa o sorunu kapanm saymaz. Bir
problem zerinde dnmemi ise veya u
rat halde zememi ise meselenin kapan
dn dnmez. Eer bir belirleme giriimin75

Sorusu

de bulunmu fakat onu akla kavuturama

m ise ((nesneler ve ulamlar arasnda)) yeter
diyerek ekilmez; eer, bir kural uygulamaya
koyamyor veya uygulayamyor, uygulanyor
sa da ve enerjiden yoksunsa ipin ucunu brak
maz. Bakalar bir yekinmeyle varyorlarsa
oraya kendisi on kez denemeli; bakalar yz
denemeyle baaryorsa kendisi bin kez dene
meli.
21 .

Bu tarzda hareket eden bir insan aptal da

olsa a kavuur, zayf ise o gc kendinde
bulur.

76

D
Ngai

Diikii'ii
Sorusu

TSZE SZE'NIN NC TEZ

xxr
tenlikten gelen hikmete doa veya ftri ye
tenek denir; itenliin nedensellie kavutu
rulmasna eitim denir. Bu itenlik ((kavram
lan ak seik tanmlayan etkinlik)) yle bir zi
hin durumu yaratr ki keskiyle oyulmu dersin
ve sebebin yle bir itenlik oluturur ki
neterle alnm gibidir safras.

XXI. blmdeki bu konuyu Tsze Sze XXII.

blmde tekrar ele a larak teyid eder.

xxrr
Sadece en katksz itenlik bu gkkubbe al
tnda doldurup boaltabilir doann kutsal
mleini.
Her kim ki kendi mleini tertemiz eder, o
kimse baa ulatrabilir bakasnn ftri yetene
ini. nsann doasnn tabanna ermekle insan
nesnelerin doasn anlayabilir ve nesnelerin
doasn bylece anlay, gk ve yerin dn
trc ve besleyici ((rnein, tahln iyiletiril77

mesi)liine katkda bulunabilir; bu yolla insan

gk ve yere ortak klnr.
XXIII

Bu mertebeye eriemeyen hi deilse ken

dindeki filizleri gelitirir. Onlar gelitirmekle
kendi terimlerinde akla kavuur, bu da i
tenlikle, sekin tanmlarla olur. Bu itenlik gi
derek biimlenir, biimlenmekle tecelli eder,
aydnlatmaya balar, aydnlk ilevi, ilev de
deiimi etkiler.
Sadece en katksz, salt itenlik bu gkkub
be altnda bir deiimi ((nesneleri veya koul
lar)) etkileyebilir.

xxv
Bu salt oluum iinde olacak olan vakala
rn* bilgisine erer. Ykselecek olan devlet ve ai
leler mutlu belirtiler gsterirler; kmeye yz
tutan devlet ve ailelerde de sayrlk alametleri
grlr. Bir iyi bak, gk (sel) imene ve baas
na kaplumbaann; bak drt uzvuna iyice.
Yaklamakta olan iyi ve kt talih tannr,
iyi nceden bellidir; kt de iaretlerini verir.
Bu balamda salt itenlik (ihlas), ruhsal olu
un kudretine sahiptir; numen (gayba ilikin
gereklik) gibi.

xxv
.

Szcklerini eksiksiz tanmlayan mkem

nelletirir ve bu mkemmellemenin oluum

Hadiseler denmiyor. Kehanet szkomsu deil. (A.Y.)

78

D
Tsze Sze'i
iincii
Tezi

O N

sreci oluumdadr ((ilk blmde mkemmel

olarak tanmlanan topyekn doal oluunda)).
2.
tenlik nesnel olgularn erei ve zgnl
dr. tenliksiz, hitir.
Bu noktada soylu yaratll insan saygl
dr, isteklidir itenlie, onurluktur ona itenlik
ve de tanmlar terimlerini.
3.
Bu itenlie sahip olan insan kendini uyku
larla uyuturmaz ne de benmerkezci! bir erek
le kendini mkemmelletirir; kendi dnda
baz eyleri mkemmelletirmek iin iktidarl
dr o.
Kendiliini gerekletiren erer erlie, kendi
dndaki eyleri olgunlatran erer bilgelie.
Ftrat bu etkinlii kendiliinden vcuda ge
tirir; kendine bakp gayrete gelii. Bu iki etkin
lik oluumu tekil eder, ikin ve akn olan,
nesnel ve znel olan birletirerek; bylece gk
ve yerin mevsimler ire uyumluluu salanr.

xxvr
.

Bylece bu artma etkinliine bir snr, dur

durak olmaz.
2.
Duraksamadndan dayanr, daimiliiyle
de {(devinimin kaynakland tohuma)) mini
ma ya (zerre) ular.
3.
Bu rtl tohumlardan, yavaa portar da
pek uzaklara erer; yava fakat daim devinimle
79

Tsze Sze'in
ii11cii
Tezi

salam (kayalara bile) olana nfuz eder, sa

lam yere nfuz etmekle ykselir ycelerde pa
rldamak zere.
4.
Salam olana nfuz ediiyle nesnel olgula
r etkiler, ycelerde parlday ile yani, kavra
ynn anlyla hem urackta hem telerde
dir, gne yanbanda, grr ve hkmeder,
zaman ve mekan ire kadimdir, kalcdr, ara
trr ve bylece mkemmelletirir, zahir de da
hil olmak zere.
5.
Salam yere nfuz ediiyle dosttur, karde
topraa. ((Sunar olgun arab yere)) ycelerde
anlan aydnlyla parldayarak zaman ve
uzanm sonsuzluunda onlara arkadatr.
6.
Bu doada oluuyla, gzkmez ama ahenk
nedenidir, kprdamaz ama dntrr, ol
gunlatrr.
7.

Gksel ve yersel oluum bir tek szle ta

nmlanabilir; ikilik yoktur onun eylemi ve ya
ratklarmda ((ok iki ulu deil.))
Yaratmnn ortaya koyduu rneklere bir
l yok.

tse pu ts'e
8.
Gksel ve yersel oluum her eyi kapsar ve
tzseldir; ycelerdedir de k saar, kav
rar da aydndr ondan, snrsz uzar gider, ka
lmldr.

80

D
Tsze Sze'11i11

nc
Tezi

S
Tsze Sze'11i11

9.

Bize sunulmu gklerde kivlcml aydn

lklar, kme kme ltl zerreler; fakat tesi
((ne var tesinde)), bir maaraya kapatlm
ceset deil.
Gne ay ve yldzlar. Gnein ocuklar,
zaman gstergesi burlar konumu. Fanilii ha
trlatanlar, onca muallaktaki eyin tayics,
bakaduruyor yukardan yaratlm nesnelerin
okluuna, tayor onlar teye beriye, gzl
yor onlar, devindiriyor, dilimliyor hareketle
rini; balaml onlar birbirlerine, belirlemi on
larn yerlerini allarn birbirlerinin evrintile
ri iinde. Gzken gk bir, niceleri arasnda.
Srni yetitiren bu Yer bir avu kum ama yi
ne arlkl, yine gen, iek ve Kpek Dalar
n bir ty gibi tayor. Noang Ho rma ve
deryalar kabaryor ama o bir damla olsun su
kaybetmiyor, onlar mecranda muhafaza edi
yor ve tayor yaratklarn.
Kaim Tepe'ye bir bak, bir kaya kvrm ni
celeri arasnda, bir akl, zerinde imenin boy
att, aalarn byd, yaban kekliine ve
br kulara, drt ayakllara ve karaca'ya bar
nak; cevher gml barnda, zevk ve ticaret
iin.
Bu su bir kakk, deryalar iinde; akntl
ve derin, tehlikelerine aldrmayan iin orada
kaplumbaa, timsah, ylan, canavar, balk ve
kabuklular: zenginlik.
10.

Lirik Dizeler Kitab 'ndan:

radesi Umann
81

iincii
Tezi

Ulatrr kuu yuvasna,

Uuksar baak sanki, kvrk kirpikli
Son yok gzelliine.
Dizelerin rtl anlam: Umak umak'tr
(gk/ cennet); ((rahmaniyettir Umak)).

ipeksi bir k Kral Wen 'in erdemi

!nen gnyla, ne saffet!
Bakyor yreine
Ve klyor.
-Shi King, IV, 1, 2, 1 .
Budur mana: Wen mkemmeldi b u haliyle.
(Zaman ve uzam ire) snrsz,
katksz ilev.
Katksz olan latif ktr,
Bakir (mmaculata)
Yok eylemine
bir son.

82

D
Tsze Sze'11i
iincii
Tezi

NOT

Konfyen dncenin etkili olacan be

lirterek Tsze Sze yirmi drt yz yl nce Yo
rumlarna inanla devam etme gereini duyu
yordu. imdi in'in binlerce yllk tarihine ba
karken ne bir yoruma ne de bir sfata gerek du
yuyoruz.
te bu nedenle, geici olarak da olsa terc
memi bu noktada kesiyorum.
Han, Tang, Sung ve Ming hanedanlar y
netimi Konfyen retiyle ykseldi. Tai
Tsong, Kao Tseu, Hong Vou, ikinci bir Tai
Tsong ile Kang Hi gibi byk imparatorlarn
hayatlarna nakedilmitir, bu reti. reti
tutulmadnda k kaplamtr her alan.
Guicciardini Uzakdou'dan yazyor: Onu
ru yeterince saygn tutan kii iin imkansz di
ye birey olmaz.

83

NC KTAP
THE ANALECTS
BAAK

NSZ
Konfyen retinin kkeni ve onun tanmlar Yetikinle

re renim 'de (Konfys'n dn zeti ve Teng'in mla

hazas) ve Mihver'de (Tsze Sze'nin fizikte, siyasa ve aktre
zerine bildirisi) verilmekte.

Baak'ta, bir intizam yok; ne de dzenli bir gidi var. O,

Kung evresinin vazgeilmez bulduu krntlardr ki 2500
yl in'in en bilimli kiilerince elenmi ve eklenilmeye all
mtr. Bin yldan sonra, Mencius'un yaptnn eksiltilemez
olduunu grmlerdir. Konfyen dnceyi tahsil etmek,
Grek felsefesini tahsil etmekten ok daha yararldr. nk;
yanllarn bou bouna grlmesiyle vakit israf edilemez.
Aristo, zamannn % 90'n yanllarn grlmesine ayr
maktadr, diyebiliriz. Yedi ya da daha fazla yzyln kiisel
garipliklere, sa biimlerinin gereksiz grlmesine (Bak

nz, Bede: Muhterem) harcanmasndan sonra baka hibir

kar yol yokmu gibi; sama bir amaz tartlyor YA Aris
to YA Eflatun.
Mencius, Konfys'le hi elimedi. Yaltaklarn husu
met tuzana hibir vakit dmeksizin Konfyen saduyu
yu zel ayrntlara dein gtrd.
Gelenee bakn Baak'ta hibir fazlal yoktur. Dizelere
armtm, uzunluklarna gayretkelik eilimine. Onlar
Voltaire'in perspektifinde grmeli: Hayranm Konfys'e.
O ilahi esin almayan ilk insandr. Demek istediim, ret87

menlerin kutsallatrlmasna ve efsaneletirmeye ynelik bir

dnyada bir zamanlar bu naiz ayrntlar kullanml idi. Be
nim gzmde, Baak'm blmleri, Konfys'n ejderha
dan doma olmadna, hibir ekilde doast bir varlk ol
madna fakat dikkate deer bir saduyuya sahip bulundu
una dair salam kantlardr.
yi mzii severdi, izleyicilerini soyut grmelerden
uzak tutmak iin Lirik Dizeler'i derledi. Pek zel anlar ver
mekte Lirik Dizeler. Bu dizeler domalarn abartlmasna
vardrlmaz. Ayn ekilde Tarihi Belgeler'i derleyen Konf
ys, hibir icatta bulunmadn doruca belirtmitir. Kung
olmasayd onun rettiklerinin, tohumunun ve kknn
Klasik Tarihte olduunu kimse kefedemezdi.
Londra'daki Times yeni bir seviye kaybna urad,
Kung'un zet karma alkanln ihmal etmekle. Ne talih
sizliktir, Kung antolojisinin eletirisi iin, Times'in eletirme
nine kalmak. Gerekte bu zorunluk insann iini scak bir
alayla szlatyor. Lirik dizelerden 300 adet var dedi Kung ve
onlarn tmnn anlam bir cmlede toplanabilir.
arpk dncelere sahip olma.
Baz evirmenler her anlam dnyor; hemen olumlu
her eyi; zgr yazarn kastettiinin dnda.
Ezra Pound
Sznn eri
im tohumundan im
Kiraz ekirdeinden kiraz oluturan trden
hikmete (bilimlie) sayg duy.
<)

88

BU YEN UYARLAMAYA NOT

Konfys'n lmnden sonra yeniden kmelenmeden

sz ediliyordu, Tsang: Keang ve Han 'da ykanp gzn g
ne yamacnda aardktan sonra daha ne aklk eklenebilir, o
akla; hangi ak yreklilik*? diyerek ekindi. (Mencius III,
1, iV, 13)
Gzellik arayan dostlar bu dilimde ne Lirik Dizeler'in g
zelliini ne de Eksen 'deki insicam bulabilirler. Baak, ona
daha ok, kelimelerin tanm gzyle bakmal ve Kung'un
bir insan veya bir durumu tanmlama iin belli deyimleri
nasl kulland rneinde olduu gibi onlarn ou szlk
yerine gemelidir.
Noktalar emberi tanmlar. Okurun burada bulaca bir
dizi ldr ki; onlarla gnn sonunda gnn, yaamaya
deip demediini bilecektir. Eer bu eviri canl bir kiinin
konumas duygusunu uyarr, onda veciz oluun keskinlii
duyulursa eviri makul lde baarl saylabilir.

Yang: Parlak, olumlu demek. nsann niin ift dilden (Bilingual) yayn yap
mak istediine, iyi bir rnek. Byk slupular tarafndan terimlerin kullan
l sz konusu Drt Kitapla belirlenir veya belirlenmelidir.
91

eviriyi bitirdikten sonra Pauthier'in Franszca uyarla

masna dndm ve onun birok ibarelerini dipnotlar (P ia
retli) olarak dahil ettim. Bazen kout yorum olarak; bazen de
zgn anlamna yakn olduunu sanmasam bile kendi hatr
iin aldm.
Birka yerde szle yaplan atflar (M)R.H. Matthews'in

ince-ngilizce Szlk'nedir. (Cambridge/Harvard Uni

versity Press, 1947 4 Th ed.) Bu sralar kolayca bulunabilen
bir szlk.
Geen yarm yzyl iinde (Legge'in almasndan beri)
Fenellosa'nn: (iir arac olarak ideogram); Frobenins'un: (Er
lebte Erdteile ve Karlgen'in (Kurban kemii yazlar, alma
s) ile konu olduka aydnlatlmtr,
Ezra Paund

92

BRNC KTAP

I
l . Kanatlanm giden mevsimlerle alp renmek bir
ho deil mi?
2. Uzak blgelerden gelen arkadalara sahip olmak, ne
zevk deil mi?
3. nsanlarn grmezlikten geliinden kayglanmay da
soyluluk belirtisidir; dedi.
II
l. be pek ciercan ve kardee insan ancak bykle
rine kar yzszlk eder, byklerine kar arszlk
tan hi kimse hazetmez, toplumsal kargaa nedeni
olan.

2. Er kii aslolan ister. Aslolan kkleince (verimli) olu

um bymeye balar. Sadakatli ve kardee olu in
san oluun kkenidir, art da onunladr.
III
l. Kusursuz grn iin zenilmi anlatm ender olarak
er kiiye iarettir; dedi Konfys.
IV
u konuda kendimi her gn gzetlerim: l. Bakalar ile
bir tasar yaparken meselenin esasna varmak (da mym); ar93

kadalarmla hakikatl mym; retiyor da uygulamyor

muyum; dedi Tseng Tse.

v
1 . On bin arabalk (byk) bir devlette ileri yrr kl
mak iin: yaptn saygn tut, szn tut, hesaplar
doru tut ve teki insanlarla dosta ol ve halk mevsi
minde istihdam et; dedi stad.

((htimal ki kamu almalarnn tarmsal retimi ke

sintiye uratmamas anlamndadr son cmlecik.))
VI
1 . Genler evdekilere hrmetli, dardakilere kardee ol
maldrlar, ne sylediklerinde dikkatli olmal, bir kez
sylemise caymamal ondan, herkesten raz olmal
ama (yakn) arkadalklar er kiiyle kurmal, bunlarn
tesinde kudretleri varsa brak onu kltre hasretsin
ler; dedi Konfys.
VII
1 . Gerek deere arlk veriyor, yak hafiften tutu
yorsa, anne ve babasna yararl olmaya g harcyorsa,
tam bir kiilikle yneticisinin hizmetinde ise ve arka
dalarna verdii sz tutuyorsa, o insana marifetsiz
deseler de ben ona baarl derim dedi, Hsia-tze.
VIII
1. Kii arbal deilse sayg gsterilmez. Gayretten yoksundur onun renim (alma) slfbu da.
2. ncelikle kavra ussal tutana sonra szne sarl.
3. Dengin ile arkada ol.
4.

Yanllar dzeltmekte acele etme, diyor stat.

IX

1 . Tsung-tse der ki: Apak sonuna bak ve onu uzun sre

izle. Bilinle hareket edenler salam zemini bulur.
94

x
1 . Tze-chin, Tze-Kung'a sordu: Konfys bir memleke
te geldiinde, o yerin hkmeti hakknda baz eyler
duyacaktr, kendisi sorar m, yoksa sylenmeli mi ken
disine?
2. Tze-Kung'un yant: O Byk nsan ll, iyilik sever
ve davranlarnda saygldr; tok szl ve efendidir,
byle edinir bilgiyi. Onun bilgi edini tarz br insan
larnkinden farkldr.
XI
1 . Baba hayatta iken onun istediklerini yap, lm sonra
s da yaptklarn yap. Bir oul babasnn yolundan
yl giderse ona evlatlk grevini srdryor denir, de
di.
XII
1 . Yu-Tze dedi ki: Naziklik (huzur / zarafet-selaset) teri
fatla dllenir, kadim budur kadim krallarn yolu; ok
gzeldi bu, kayna idi byk kk eylemlerin.
2. Ama her zaman iin byle deildir. Eer bir insan bili
yorsa huzurlu olmay! Ama ayini (terifat) ayrntla
ryla izlemiyorsa olmaz.
XIII
1 . Yu-Tze bildirdi: Kii szn tutmakla koruyaca hakka
yakndr, sayg arlamaya yaknsa, uzak olunur ayp
ve utantan. Balarken yaknlarn kaybetmeyen eref
li bir soy sop bulur.

((deogramm byle okunuu tartlacaktr, gerekte

belki de pek cretlidir)).
XIV
1. Bir beyefendi yemekte tknmaz, tam skunet aramaz
yaad meskun olduu yerde, ie bakar, edepli kim95

selerle iliki kurar ki kendi edebini ayarlasn, byle bir

kimseye renmeyi seviyor denebilir; dedi.
xv
1 . Tze-King: Yoksul ama yaltaklanmaz, zengin ama gu
rursuz kiiler iin ne dersiniz? diye sordu.
Konfys: Yoksul ama en atr; varlkl ama farizalar
seven kiilerle bir olamazlar, dedi.
2. Tze-King: Evet ayn Lirik Dizelerde: biilir ve yontu

lur sonra biimlenir ve parlatlr. Demek istediin bu

yle mi?
3. te Tze, insan onunla Lirik Dizelere balayabilir, bir
balat onu, gelir ard.
XVI
1. nsanlar beni bilmiyor diye kayg duymam ama ben
onlar anlamyorsam kayglanrm, dedi.

96

KNC KTAP

I
1 . Bilincin yla ynetmek, kutup yldz benzeri ol
maktr. O kprdamaz yerinden, br yldzlar evrinir
ona gre srdrr ilevlerini.
II
1. 300 iirlik gldeste, bir cmleye sabilir: arpk (fe
sat) dncelere sahip olma.
III
1. Halk ynetilirken cezalarla dize getirilmek istenirse,
halk ar etmeden baa kar.
2. Onlar yneltmekte ynetici yreine bakar da davra
na (bilin zre) ve korunursa ibadet dzeninde,
utan duygusu onlar dsal bir rahatlktan da te r
gensel bir dzene sokacaktr.
IV
Konfys dedi ki:
1 . On be yamdan sonra renmek istedim.
2. Otuzumda, bir temel bulmutum.
3. Krk yamda emindim.
4. Elli yamda, gksel iradeyi biliyordum.
5. Altm yamda hazrdm onlar dinlemeye.
97

6. Yetmi yamda, snr amakszn gnlmn diledii

ni yerine getirebilirdim.
v
1 . Mang--tze, evlatlk grevinden sual etti. O, itaatsizlik
etme;* dedi.
2. Fan Ch'ih'in arabasndayd, dedi ki: Mong-sun, ou
lun grevi hakknda sordu, dedim ki, o itaatsizlik et
memekten i_barettir. (Kar durmamak ve kaamak
yapmamak) .
3. Fan Chin sordu: Ne kastediyorsun bu szle? cevap ola
rak O: Onlar yaadka grenekler uyarnca yardmc
ol, lnce ibadetler uyarnca defnet ve yine ibadetler
uyarnca sadakalarn ver.
VI
1. Yal Mong Wuda anne-babaya sadakatin ne olduu
nu sordu: O da: Bir anne veya baba yalnz zlr, o
lumuz sayr mdr, diye, dedi.
vr
2. Tze-yu da sordu ayn konuda: Yine yantlad: Gn
mzde sadakat, kpek veya at bakar gibi beslemekten
ibaret, sayg yoksa ne fark eder?
VIII
3. Tze-hsia soruyu yineledi. Konfys: Mesele yz gs
termektedir. Bir eyler yapmak gerek, genler zahmet
edip ilkin yiyecek sunuyorlar byklerine, sadakat bu
na m kald? dedi.
rx
4. Dedi ki, Gn boyu Hui ile konutum, hibir ey anla

myormu gibi sakin oturuyor, sonra onun yaptklar

na dikkat ettim. O hibir ekilde aptal deil.

P. Erngena hakknda Gi!son'un syledii cmleye e olarak Pautier wei szcn s'ap
paser aux principes de la raison olarak geniletiyor: Yetke hakl sebepten doar. Birka
satr aadaki ibadet (k ve bileklik kab) ideogramn yerince anlayarak.

98

x
l . Bir insann yoluna yordamna dikkat et; ne ve nasl
yaptna.
2. Ne drter onu.
3. Hangi halde huzurlu.
4.

nsan nasl saklayabilir gerek eilimini? Byle dedi.

XI

l . Bir insan gngrm yal olan yaatr yeni olan da

tanrsa o kimse retebilir.
XII
l . Kibar insan bo deildir.
XIII
l . Kibar insan kimdir diye sordu Tze-Kung? ncelikle
eylemdir ii, tutarldr, konutuklar yaptklaryla; de
di Konfys.
XIV
1 . Kibar insan toparlaycdr (Partici) deil, kk adam

fraksiyoner'dir toparlayc deil; dedi Konfys.

xv
l . Dncesiz aratrma sadece bir adr, dolamaktr.
Verileri derlemeyen dnce ise tehlikelidir.
XVI
1. Yanl sistemlere hcum etmek yalnz zarar verir sana,
dedi
XVII
l . Yu, sana bilginin tanmn diyeyim mi? Bilmek bilgiy
le amel etmektir, bilmediin zaman da biliyormu gibi
grnmemektir, bilgi budur, dedi.
XVIII
l . Tze-Chang cretli bir i iin renim yapyordu.
2. Konfys dedi ki: ok dinle ve kukularn sakla, dik
katli ol, kalanlar hakknda sylediklerine, bylece d99

kldye krldya pek karmazsn. oka bak ve tehli

keli olandan sakn. br konularda yaptna dikkat
et, bylece pek az sknt (vicdan azab) ekersin Maa
orta yerde durur, be kelimenin aypland ve bir
ka davrann pimanlk verdii yerde.
x
1 . Dke Ai, halkn nasl ekip evrileceini sordu Yant:
Doru olan terfi ettir, arpk olan at dar. Bu yolla
halk dinler. arpk olan terfi ettir, doru olan kov;
ynetilemez olurlar.
xx
1. Chi K'ang: Halk altracak o iten saygy nasl yer
letirmeli? diye sordu. Yant u: Onlara ciddi olarak
yana ((versa il popolo)), herkese kar saygl ve ri
ayetkar ol, hakl olana ncelik ver, beceremeyene
ret; deneyecektir onlar.
XXI
1 . Bir kimse Konfys'e neden ynetimde yer almad
n sordu.
2. Dedi ki: Tarihf Belgeler gsterir: Saygn tutu, yalnzca
saygn tutu anne-babay bu bir ve aabey kardeler
arasndaki alveri. Bunlar ynetime yaylr. nsan,
neden daha gidip grev alsn?
((P.'nin yorumuna hayran olunabilir. Pourquoi conside
rer seulement ceux qui occupent des emplois publics, comme
remplissant des fonctions publiques.))
XXII
1. Dedi ki: nsanlar szlerini tutmuyorlar, bilmiyorum ne
yaplabilir onlar iin: koca arabada koum oku yok,
kk arabada izi srdrmeye takat...
XXIII
1. Tze-Chang on kuak iin geerli bilginin varolup ol
madn sordu.
100

2. Hsia'nn adabnda (tren) hikmet vard. Yin birazn

edindi ve ekledi, bellidir bu Chou' da, Yin'in evresin
de idi. O da ondan devrald birazn ve ekledi biraz,
fark edilebilir bu. Yz kuak olsun gene bilinebilir
bunlar.
XXIV
1 . Kendi inancndan olmayanlar iin zveride bulunmak
dalkavukluktur.
2. Hakk grp eyleme gememek dlekliktir.

101

NC KTAP

Pa Yih
Sekiz sra
I
l . Aile reisi Chi'lerin, katmerli elenceye sahip. Sekiz s
ral Bale saraynda. Kung-tze dedi ki: Buna tahamml
ederse neye etmez?
II
1. Aile sunak kaplarn kaldrrken Yung ilahilerini
okurdu. stat dedi ki: Prensler Byk yneticiye d
nk, o ise dalgalanan bir ekin, gnein altnda, geer
miydi bu dizeler onlarn saraylarnda?
III
l . Usulsz yiitte hani trel uygunluk? Usulsz hangi
mzik icra edilsin o yiit iin?
IV
1. Lin Frang, merasimlerin asl nedir? diye sordu.
2. O, hi de kolay bir soru deil, dedi.
3. enliklerde savurganlktansa tutumlu olmak, yas g
nnde hafif olmaktansa belli etmek kederini; daha iyi
dir, ((skntl olmaktansa (merasimde) zdrapl olmak
yedir)).

103

v
1. Hsia lkesinin kayb gibi kayp, dou ve kuzey oy
maklar grmedi. Beyleri arasnda ((veya kaybettikleri
gibi)).
VI
1 . Kutsal Dou Da'na T'ai Chi'lerin ba adak sunuyor
du.
stad, Zan Y'ye dedi ki: Onu bu iten alkoyamaz m
sn? yant olumsuzdu. Kung devam ederek: Yazk, T'ai Da
Lin Fang'dan da aa dt demek. ((IV, I'e bak))
VII
1. Efendi .insan dalamaz, yarr. Yar ok abm ise halk selam
lar ve yrr at yerine, dndnde ier, (Kaybetmi ise ken
di kusurundandr kibarca rzalk gstererek.)
VIII
1 . Dizelerin anlamn sordu; Tze-Hsia
Gamzelenen gl, prltl gzler srmeli, ak.
Taze emen, effaf glgeli revnak.
2. Biraz ilemekle nak biter, dedi Konfys.
3. Terifat onu izler yle mi? .. dedi Hsia.
4. Shang biliyor, onunla iir grmelerine balayabili
rim, dedi Konfys.
IX
1 . Hsia'larn treninden sz edebilirim ama Chi'lerin (ve
rileri) araclyla deil: Yin'lerin tresinden sz edile
bilir ama Sung (verileri) kantlamaz. Tartmak iin ya
zl sunumlar yetersiz, yeterli dzeyde olsalard sz
m kantlarlard, dedi Konfys.
((Karlgren'in o denli zerinde alt Kurban Kemii
Yazlar'na 4. M. 2699 gndermede bulunduunu sanrm.))
x
1 . mparator hanedann kaynana arab satktan sonra
trenin kalann seyretmek istemedim artk, dedi.
104

XI
1 . Bir kimse: Kurban, (zveri) ne anlam tar? diye sordu.
O, bilmiyorum, dedi. Bunu bilebilen, imparatorluu
avucunun ii gibi bilir ve kolayca ynetirdi.
XII
1. Kurban Sunumunu topraa kk salmasna yapard.
Kurban sunduu evirici kutsiyet kk salm gibi.
2. Dedi ki: Bu aydnla kavumazsam bir ey sunmam
gibi olurum. ((Veya, kendimi vermezsem.))
XIII
1. Ocak kardr tapnaa
Wang-sun Chia: Yrei ((bugnk ince'de ocak anlam
na)) elde etmek tapnana ynelmekten iyidir, sz doru
mudur diye sordu.
2. Apak, o doru deil. Yakarmak iin dnecek yeri
yoktur ge kar gnah ileyenin, dedi. ((Mevsimler
le, zamanla azalc da deildir yk.))
XIV
1. Chou; iki hanedan kltrnn nice dolu ve ll ol
duu konusunda gzden geirdi. Ben Chou'lar izliyo
rum, dedi.
xv
1. Byk tapnaa girdiinde tm ayrntlar hakknda
bilgi istedi. Oradan biri dedi ki: Kim demi, Tsau'dan
gelen adamn (Konfys) ibadetleri bildiini? Sorup
duruyor, girmi byk tapnaa. Konfys: Kural
budur, dedi.
XVI
Hedefi delip gemektense gznden vurmak yedir
1 . Ok atmakta gn delip gemek art deil. nsanlar
kuvvette denk deil ki. Yntemi budur eskilerin ((n
k herkesin becerisini isterlerdi)).
105

XVII
1. Tze-Kung aylk kurban ortadan kaldrmak istedi.
2. Konfys Tze'ye: Sen koyunu seviyorsun bense kur
ban, dedi.
XVIII
1. Bir kimsenin Bey'ine trenin ayrntlaryla hizmet et
mesini baz kimseler dalkavukluk sayar, dedi.
XIX
1 . Ting Dk: Bir prensin vekillerini nasl altrmas ge. rektiini ve vekillerin prense nasl hizmet etmeleri ge
rektiini sordu. Prens vekillerini trede belirlenen ku
rallara gre istihdam etmeli, vekiller de prense itw
likle hizmet etmelidirler, dedi Kung-tze.
((Ptens uygunluk konusunda karar vermeli, vekiller uy
gulamada (itidal/lmllk) onu geersiz klmamal.))
xx
1 . ((Halk arklar, gldestesinde ilk iir.)) Balkl arks
ho, hafifmerep deil. arknn melankolisi actmyor,
((yaralamyor)) dedi.
XXI
1. Dk Ai, Tsai Wo'ya chthonion tapnaklar hakknda
sordu.
Wo: Hsia oyma oraya am aalar dikti, Yin'ler selvi
yetitirdi. Chau'nun adamlar da kestane(li) aalar diktiler
halka huu versin diye.
2. Bunu duyan Konfys: Eksiksiz i iin sze gerek

yok; sre giden alkanlklar cezalandrlmaz; gemi

te olanlar da ayplanmaz; dedi.
XXII
1. Dedi ki: Kwan Chung kk bir adam, hem de nasl!
2. Oradan bir kimse: Kkl cimriliinden mi? dedi.
106

3. Konfys: l katl (tapnak kulesi, ona ait sarayda

ki grevliler de mesaiye kalmaz,) nasl cimri olabilir ki.
4. yleyse Chung terifat bilir miydi?
5. Konfys: Prensler saray giriine paravana iin al
dikerler, Kwan Chung da yapt bunu. Prensler top
latnda fincanlar kapatmak iin kk bir masa bu
lundururlar, Kwan da sahip buna Kwan edebini bili
yorsa bilmeyen kim?
XXIII
1 . Lu'da mzik danman ile konuuyordu, dedi ki: Bu
mzik anlalr. Hep bir azdan bir silkini ve onu iz
leyen saf apak paralar ve (prl prl) vazh bir biti.
xxrv
1. Kentinin snr muhafz, buraya gelen her beyefendi
yi grmmdr diyerek onu grmek istedi. (Kung'un
yaveri tarafndan adam takdim edildi.) Adam dar
ktnda kk bir arkada topluluu ((siz iki kii
anlamna)) siz onun devlet grevinden uzakta oluuna
neden zlrsnz. Devlet uzun zamandan beri anar
i iinde. Gk o byk insan bir gong gibi kullanr, de
di.
xxv
1. Shao (arklar) kusursuz gzel ve tmyle iyi. Wu'Iar
da gzel ama mkemmel deil (manen mtenasip de
il), dedi.
xxvr
1. Dedi ki: Ykseklerde yaarlar ama yoksundurlar alice
naplktan, trenlere katlrlar hrmetsiz, cenazeye ge
lirler zntsz, ne diye uraaym onlarla.
1 07

DRDNC KTAP

I
1.

Dedi ki: Komularn insaniyeti evrenin gzelliidir.

Nasl bilebilir, gerek insanlar arasnda yaamam bir
kii bunu.
II

1.

Cesaretsiz insan glklere gs geremez, ne de

zevkli bir yaam srdrebilir. Yiit kii rahattr erkii
lii ile, akll kii iin ise kar kapsdr bu.
III

1.

Dedi ki: Yalnz mkemmel insan bakalarn sevebilir

veya nefret eder.
IV

1.

stek yiitlie ynelik ise crm olmaz, dedi.

v

1.

Dedi ki: nsanlarn istedii onurlu bir zenginliktir.

Eer; zenginlik hak yoldan elde edilmezse kimselere
kalmaz. nsanlar iin sevimsiz olan ise yoksulluk ve
dknlktr; bu koullardan ancak dorulukla ka
nlabilinir.

2. Erkii unutursa efendilii nerde kalr beyefendilii.

1 09

3. Terbiyeli bir insan gevemez yiitlikte akam yemei

ile, o yiitlik mutlaka kendinde olmal anf bir felakette.
VI
1. Dedi ki: Tm-insanl seven, yarmt kiilikten nefret
eden birine rastlamadm henz. Tm-insanl (beeri
yeti) severse onun zevkine kamaz. Eer yarmt kii
likten tiksinirse gider kiiliini btnlemeye bakar! Bir
baka yarmty kendi kiiliini btnlesin diye (r
nek) edinmez.
2. Bir insan, bir gn olsun yneltmeye dursun gcn yi
itlie, n'olur? Buna g yetiremez bir insan greme
dim.
3. Belki vardr bir rnei fakat ben grmedim.
vr
1. Dedi ki: Kiinin yanllar, her bir yanl evresinden
(partiden, kiilikten ve ilikide olduu serserilerden)
gelmektedir; o kiinin kusurlarna bak insanln sy
le.
VIII
1. Dedi ki: Hrtsn duy oluumun gndoumunda, l
(e bilirsin) akamna. ((Szck dizimi yle: sabah duy
oluum(u), akam l mmkn? Belki, belki sen, kabil
dir ki sen.))

kinci bir evri: Duy fecrini oluumun, l akamna, olas m?

rx
1 . Oluumu renme iradesindeki bir bilgin utanyorsa
yoksulluk giysisinden, titizleniyorsa yavan yiyecek
zerine o bilgin konuulmaya demez.
x
1 . Edepli insan dknlk gstermez hibir eye ne de
tmyle uzak kalr, zgn olan herhangi bir eye, adil
dir o.
110

XI
1 . Edepli insann ilgi oda bilincinin (vicdannn) mu
ayenesidir ve uyarnca davranmaktr. Kk insann
ilgisi topraa yneliktir, stn insannki yasallk, ko
rulansn ister kk adam.
XII
1. Srekli i stnde: ynla ikayet, dedi.
XIII
1 . Ynetebilir, terifat ve nezaketle bir devleti, ne gl
olabilir; eer ynetemiyorsa bir devleti terifat ve
nezaketle, nasl bir aydnlktr onunki?
XIV
1. Dedi ki: siz olmaktan kayglanma, bir i iin ehil olup
olmamak kaygn olsun; bilinmemekten dolay zlme,
bilinebilir bir ey yapmak kaygn olsun.
xv
1. Benim oluumum btnlendi, nfuz edici, kavrayc
ve filizlenir oldu Shan, dedi. -Tsang: Yalnz .. ?
2. (Kung)-tze dar kt. rencilerden biri sordu: Ne
demek istedi? Cevap olarak Tsang-tze: Onun yolu i
tenlik ve sempatidir, yalnzca bu, dedi.
XVI
1. Grgl insan adaletten anlar,* kk adam kardan.
XVII
1. Dedi ki: lrsn, lersin kendini salam bir yete
nek grdnde; dayanksz olan karsnda ise kendi
i dnyan muayene et.

yu:

olumlu yant veren az; kssadan hisse: her eyi ile onun iindir, ona g
redir.
111

XVIII
1 . nsan anne ve babasna yararl olurken, sanki serzeni
te bulunur. Eer anne ve baba olun istediince olmu
yorlarsa onlara kar kmamal, homurdanmadan a
lmal.
XIX
1. Onlar hayatta iken ok uzak lkelere gitmemeli, eer
gidilirse mutlaka bir adres braklmal, dedi.
xx

1 . Baba'nn yolundan yl ayrlmamak lmlerini m

teakip, oulluu srdrmektir, dedi.
XXI
1. nsan, anne ve babasnn yan mutlaka gz nnde
blundurmaldr, iyi ve endieli gnler bakmndan,
dedi.
XXII

1 . Eskinin erleri szlerini tutarlard, kiiliklerine uymaz

bir sz sylerler korkusuyla.
XXIII

1 . Nefsinin isteini nefsine azk eden yolunu armaz

pek. Enderdir (bu) bilincin sapmas.
XXIV

1 . Edepli insan szne anlam ykler (veya yava olmal

dr konumakta), eyleme hazr.
xxv
1 . Atasz deil ak yreklilik, elbette konu komusuz da
olmayacaktr, dedi.
XXVI
1. Tze-Yu dedi: Prensle bir, her telden almak rezillik ne
denidir, arkadalar arasna da yabanlk getirir.

Wei: Karlatlar, il. v.l.

112

BENC KTAP

Kung-Ye Ch' ang

1.

2.

1.

1.

1.

I
Kung-Ye Ch'ang, aya bal mahkum da olsa, masum
olduu ve iyi bir koca olaca grnde olduundan
Konfys, kzn onunla evlendirdi.
Nan Yung hakknda yle konutu: Eer devlet iyi y
netilse idi o devlet hizmetinde olurdu; yok lke ke
meke iinde ise o ceza ve rezaletten uzak kalrd. Kon
fys, aabeyinin kzn onunla evlendirdi.
II
Tze-Chien hakknda : Edepli adam, hem de nasl!
Lu' da, edepli insanlar olmasayd, o nereden alrd gr
gsn? dedi.
III
.
Tze-Kung: Benim hakkmda ne dersin Ts'ze, dedi.
Konfys: Sen bir testisin.-Ne tr bir testi?-Eh!
kutsal yere has cevherli bir testi.
IV
Bir adam: Yung, yetkin biri ama uzszl deil, dedi.
((kna edici deil. deogram, bir kadn teskin eden bir

erkei gsteriyor.))
1 13

2. Konfys: Nasl dilbazlk eder? Cerbezeyle kar du

rur insanlara, srekli honutsuzlukla karlarlar insan,
nasl olur da kurnazca bir dil kullanr?
v
tensizlie zorlanmamak zerine
.

Konfys; Ch'i-tiao bir memuriyet alsn istiyordu. O,

cevap olarak: Szm tutamam (grev alrsam), dedi.
Memnun olmutu Konfys. ((Szdizimi: Ben byle
veya bylece deilim duramam szmde.))
VI

l. Dedi ki: Oluuma uyulmuyor ((eski deyimle: yola ge

linmiyor)). Bir sala binip alacam denize ... eh ... Yu

beni izler. Bunu duyan Tsze-lu(Yu) memnun olmutu.
Konfys dedi ki: Yu atlganl benden daha ok se
ver, ktkleri almak iin bile zahmet etmez (sal yap
mak iin).
VII
l . Yal Mang Wu, Tsze-Lu'nun kamil bir insan olup ol
madn sordu. Konfys: Bilmiyorum, dedi.
2. O (Mang) yineledi sorusunu ve Konfys: Bin sava
arabasna sahip (byk) bir devletin askere alm ileri
ni yrtebilir, fakat bilemiyorum o tminsan (ekmel-i
kamilin) midir?
3. Ch'iu hakknda ne dersin? Konfys: Bin hanelik
bir kenti ynetebilir veya yz sava arabas karan bir
oyma. Bilemiyorum bir insandan beklenebilecek
bundan m ibarettir?
4.

Ch'in hakknda ne dersin? sorusuna Konfys: O,

tertemiz bir evrede ziyaretileri buyur edebilir, sara
yn davetlilerini arlayabilir ama bilmiyorum bir in
sandan beklenilen bundan m ibarettir, dedi.
114

1.

2.

3.

1.

2.

1.

1.

1.

1.

VIII
Tze Kung'a sordu: Hanginiz daha kavraylsnz, sen
mi, Hui mi?
Cevap: Kyaslanamayz, Hui bir bilginin on sorunla ili
iini kurar oysa ben bir noktay anlarm ve tekine
geerim.
Farklsnz, seninle ayn fikirdeyim ama sylediin gi
bi deil, dedi.
IX
Tsai Yu gndzleri uyurdu. Konfys dedi ki: rk
bir aa oyguya gelmez, tezek bir duvar da sva tut
maz; ona serzeniin ne yarar olabilir?
Balangta kelimeleri iitir ve onlarn imlediince dav
ranrdm; imdiler insanlar dinliyor ve yaptklarna
dikkat ediyorum. Yu'dur bu ayarlamann saiki, dedi.
x
Dedi ki: Kimseyi bir karar zre grmedim. Bir kii ora
dan Shan Ch' ang, diye karlk verdi. Dedi ki: htiras
nn elinde bir kii Ch'ang, nasl olur da bir kararla
ular?
XI
Tze-Kung dedi ki: Bana yaplmasn istemediim eyi
ben bakasna yapmak istemem. Konfys dedi ki:
Hayr Ts'ze, sen o mertebeye erimedin henz.
XII
Tze-Kung dedi ki: stadn kltr aikar, insan bunu
ilk bakta anlayabilir ama stadn gksel oluum ve
ftrat zerine syledikleri kulakta kpe kalyor. ((On
lar kulaktan (kafaya) girmiyor.))
XIII
Tsze-Lu uygulayamayaca bir bilgi edindikte, onu
duymu olmaktan dolay zlrd. ((B oky iip

lelidir.))
115

XIV
1. Tze-Kung, Kung-Wan'n neden Wan diye arld
n sordu. Konfys dedi ki: O alkan idi, renme
yi severdi, kendinden kklere sormaktan ekinmez
di; bunun iin o eren diye arld.
xv
1. Tze-Ch'an'a dedi ki: Drt e vardr grgl insann
yaptklarnda: Kiisel ilikilerinde saygldr, prensine
hizmette titiz bir onurluk vardr, halkn geimini gze
tir ve onlar altrmakta adildir.
XVI
1. Yen P'ing biliyor arkadal, ilikiler uzun zaman sr
se de o ilk zamanlardaki titizliini koruyor, dedi.
XVII
1. Dedi ki: Yal Tsang Wan bir kaplumbaa bakard; s
tun balklar da tasvirlidir, kck stunlar bezen
mi gibidir sumercimei ile; nasl bir hikmettir onunki?
((Legge, virgln yerini deitirerek; Tsan (Kaplumba
a) danda otururdu anlamna vurguluyor cmleyi.))
XVIII
1. Tze-Chang, Konfys'e: kez bakanla getirildii
halde bir kvan belirtmeyen, kez grevden ekildi
i halde gceniklik gstermeyen ve yeni bakanlara es
kilerin ynetim (biim)i hakknda bilgi vermeye kendi
ni zorunlu hisseden Tsze-Wan hakknda sordu. Kon
fys: Samimi bir insan, dedi. (Chang) dedi: Tm in
san olmak mdr? Konfys: Bilemiyorum nasl ona
tam insan deriz, dedi.
2. Ch'ui-tze Ch'i prensini ldrd. Krk arabalk at sahibi
Ch'an Wan onlar brakarak baka bir kente gitti, orada:
Bu insanlar da yksek memur Ch'ui gibiler diyerek
bir baka kente gitti ve orada da: Bu insanlar da yk
sek memur Ch'ui gibiler diyerek, oradan da ayrld. Ne
1 16

dersiniz Ch'an Wan hakknda? Konfys: Saf, terte

miz, dedi. (Chang) dedi: Tam insanlk m? Konfys:
Bilmiyorum, bu nasl tam insanlk saylabilir, dedi.
XIX
1 . Chi Wan eyleme gemezden nce kez dnd. Bu
nu duyan Konfys: iki kez yeterlidir, dedi.
xx
1. Dedi ki: Ning Wu lke iyi ynetilirken bir bilgin gibi
davrand, lke karmaa iinde iken basit bir kyl gi
bi hareket etti; insan bu hikmete erebilir ama bu sade
lie erimek!
XXI
1. Ch'an'da iken dedi ki: Dneyim, brakn da dneyim.
evrem kk ocuklar gibi tezcanl, ksadan kesen,
girgin ve daha (ilk) blmn sonunda kiiler. Henz
bilmiyorlar lml olmay.
XXII
1. Dedi ki: Po-i ve Shu-ch'i gizli (an tient?) kin hakknda
dnmediler (imenler altna gizlenmi kular), onla
rn kinlerini (gceniklik) dktklerini syleyebilirsin.
XXIII
1 . Dedi ki: Kim, Wei- shang Kao'ya doru bir insan der?
Bir adam ondan biraz sirke dilendi, o da komusundan
dilenerek sirkeyi o adama verdi.
XXIV
1. Dedi ki: tinal szler ve srf kendi hahr iin ((L. imal,
sofu grn)) yaplan anlatmdan Tso Ch'iuming uta
nrd, ben de ar ederim. El skrken* gcenikliini giz
lemekten utanrd Tso-Ch'iuming, ben de ar ederim.
Bir resim buradaki

L. ve P. szlk anlamndan amyor. Arkadaa grnmek, diye evi

riyorlar.

1 17

xxv
l . Yen Yuan ve Tze Lu onunla birlikte idiler, dedi ki:
Haydi ikiniz de syleyin ne isterdiniz?
2. Tze-Lu: Krkl hafif giysilerim, atlarm ve arabam ol
sun isterdim, arkadalarmla paylaacam. nsan g
cendirmeden martabilirdi onlar, dedi.
3. Yen Yuan: yilik iinde olaym isterdim pek srar et
meksizin, gsteri yapmakszn gcm iyi ilere y
neltmek isterdim, dedi.
4. Tze-Lu: Evet, Baym, sizin eiliminizi de bilelim, dedi.
Konfys: htiyarlar huzurlu olsun, arkadalar sz
mze gvensin ve genler sevindirilsin.
XXVI
l . Dedi ki: Kalsn m orada? Grmedim henz, kendi ha
talarmn gren ve bilincine dnerek, tercihlerini belir
ten, haka, kesinkes bir dille.
XXVII
l . Dedi ki: On hanelik bir ky benim kadar, samimi ve
sznde duran insanlar barndrabilir ama renme
aknda olan birilerini barndramaz.

118

ALTINCI KTAP

I
1 . Dedi ki: Yung atanabilirdi taht'a ((deyimsel: gney ya
maca)).
2. Ching-kung, Tze-sang Po-tze hakknda sordu. Konf
ys: Muktedir, dedi.
3. ((Bu nazm, kitabn zeti saylabilir, ngilizce evrisini

ayn younlukta Trke'ye aktarma olana bulama

dm. Pekala, durumun farknda olan E. P. Not dm:
Bu ok ksa nazmdaki terimler, renciler arasnda
irdelenmelidir. Hibir uyarlama olduu gibi alna
maz. deogramlarm ifade olanann nelere kadir ol
dumu anlamak bakmdan uygun bir durum, ite bu
nedenle, ngilizce ve ngilizce'deki sz dizimi ile bir
likte, birka ayr uyarlamay birden vermeyi gerekli
grdm. A. Y.)) '
a) Bir insann gnl sz sayg ise o insan telaszdr
ve o, bu haliyle yakndr halka. Bu mubahtr? Fakat,
onun asl tavr bover ise ve onun bu tavr yansyor
sa ilerine, bu fazlasyla bo vermektir.
b) nsan evinde uzszl ise huzurludur, bylece halk
1 19

derlenir. Bu olur? Fakat, onun asl tavr kolayna ka

maksa ve bu hali iinde beliriyorsa, kolayclktr bu.
c) Mutena bir yerde ise kii, iyidir ileri ve o, bu duru
muyla halk toplar. Cevaz var buna? Fakat o aslsz
sa ve ii kolayndan alyorsa, bounadr abas.
d) v.b.
e) Chang-kung said: if a man's home address is reve
rence he can be easy going, and thereby come near
the people, that's permissible? But if his basic add
ress is: take it easy and he carries that into action, it
will be too much of a take-it-easy.
f)
ev ad resi

huzurludur

Bir insann gnl sz sayg zere ise o

evindeki

telil.szdr evindeki
ileri iyidir

hitab

halka yakndr
bylece (o)

bu mbahtr?

halk toplanr
srekli adresi
fakat onun sznn z kolay
asl

ise ve iletiyorsa

bo ver

bovermektir

bu tutumunu eylemine, bu gereinden ok

kolayna kamaktr

4. Konfys dedi ki: Yung o sze sahip.

II
1. Dk Ai genlerden kimin renimi sevdiini sordu.
2. Konfys yantlad: Yen Hui vard tahsili seven, ken
dini esirgemedi ve hibir yanl iki etmedi. anssz, k
sa bir mr oldu, o lnce rnek de yitti. Baka re
nimi seven birini duymadm.
120

III
1 . Tze Hwa Ch'i'de grevlendirilmiti, Bay Zan annesi
iin tahl istedi. O, bir fu (1/ 4 kile) verilsin dedi. Zan
daha fazlasn istedi. O, bir Y (kile) verilsin dedi. Zan,
be ping (f) verdi. ((L. belirtilen ller tm istihka
k olabilir.))
2. Ch'ih bakml atlar ve hafif tilki krk giysilerle
Ch'i'ye gidiyordu; duyduuma gre o Bey skntda
olanlara yardm ediyormu, zenginliklerle balanmaz
larm dedi. ((L. M. zenginin servetine katmazlarm.))
3. Yuan Sze, vali oldukta kendisine verilen 900 l tah
l almaktan kand.
4. Konfys dedi ki: Hayr; o, bykl kkl ky
nze kentinize datlabilirdi.
IV
1. Ching-kung'a gndermede bulunarak dedi ki: Eer be
nekli inein danas kzl tyl ve uygun boynuzlu
olursa onu insanlar kullanmak istemeseler, dalar ve
rmaklarda m reddedecektir?
v
1. Dedi ki: Bak Hui, bilin bir ay insanlk dna kma
sn, tekiler bir gn veya bir ay iin onun yolunu tutar
lar; hepsi bundan ibaret. ((L.nin evirisi daha iyi: bir
gnde veya bir ayda ona ularlar ve hepsi bu, yani,
varrlar oraya ama tutunamazlar.))
VI
1. Chi K'ang, Chung-yu'nun resmi retim iin atanma
snn uygunluunu sordu. Konfys: O, kararl bir
arkadatr, ne gl olabilir onun devlet ilerini y
rtmesinin. (K'ang) sormaya devam etti: Ts'ze'ye bir
resmi grev verilebilir mi? Ts'ze anlayl (nfuz edici)
121

bir insan, niin olmasn. - Ch'iu? - Ch'iu hazerfen,

her eye eli yatar, ne mani devlet iinde almasna.
VII
(eytani bir yneticiye hizmetten ekinmek zerine)
1. Chi'nin yneticisi Min Tze-chien'i Pi'ye vali tayin etti.
Min Tze-chien dedi ki: Beni balasnlar, eer benim
iin srar ederlerse (gidip) Wan'da srdreceim yaa
mm.
VIII
1. Po-niu hasta idi. Konfys hatrn sormak iin
yanma gitti, pencereden elini tuttu. Dedi ki: Yitik. Ka
der; yle bir insann byle bir hastala tutulmas. O
insann bu hastala!
IX
1. Dedi ki: Hui salam bir yetenek (fazl). Bir kam tabak
pirin, bir kepe iecek, biare bir yaam; bakalar da
yanamazd buna. Hui; evkle, deitirmeden (yaam)
srdrd, ylesine salamd yetenei.
x
l. Yen Ch'iu dedi ki: Sizin sisteminizi beendiimden de
il, ben g yetiremem ona. O dedi ki: Eer bir insan
yeterince gl deilse, kalr yar yolda, sen iine ka
pan (kendi kendinin haddini belirle, m. 2222).
XI
1. Tze-Hsia'ya dedi ki: Doadaki grngleri (tecellileri)
gzlemle sanki atalarn sesi geliyormu gibi, yle ka
stl bakma.
XII
1 . Tze-Yu, Wu-Ch'ang'n valisi iken Konfys ona sor
du: nsandan yana nicedir mahiyetindekiler ? Cevap:
Tan-t'ai Miehming var, yetersiz kalmayan iinde ve
devlet ii olmadka daireme uramayan.
122

XIII
1. Dedi ki: Mng Chih-fn bbrlenmez. Irakta inzivada
idi. Kapsna yaklanca (kentin) atn kamlad ve ge
ride kalm cesaretsizliimden deil, at gitmiyor dedi.
xrv
1. Dedi ki: mam T'o'nun akc diline ya da Sung
Chao'nun gzelliine sahip deilsen, bu nesilden ken
dini zor syrrsn.
xv
1 . Dedi ki: k kapdandr, nasl olur da kimse kullan
maz bu yolu.
xvr
l . Dedi ki: Grnten ok salamlk; al sana kyl, sa
lam deerden ok i bitiri, ite kentli; salamlk ve ba
ar dallar bir yanyana iki aa gibi, yetkin insandr
sonu.
XVII
l . Dedi ki: Diktir insan doutan, eer bu ftrat bklr
se, kanmak bir anstr (felaketlerden).
XVIII

1. Dedi ki: Hakikati renerek bilenler, onu sevenlerle bir

olamazlar; ve sevenler de hakikatin zevkine ermilerle
kyaslanamazlar.
xrx
l. Dedi ki: Yce hallerden (veya, daha iyi nesnelerden)
stn kiilerle konuulur, olaann altndaki kiiyle
konuamazsn.
xx
l . Fan Ch'ih bilmek zerine fikrini sordu. Konfys:
Gcn insanca hakkaniyete ynelt, semavi glere ve
ruhlara saygl ol ve mesafeni koru; buna bilmek dene
bilir. O, insanlk nedir, diye sordu. (Konfys) dedi
123

ki: Er kii gln zerine gider, baar ikincildir. Bu

na erlik denir.
XXI
l. Dedi ki: Zeka suya, erdem dalara ynelir. Bilmek ha
rekettir, erdem huzur. Bilmek zevk verir, erdem uzun
bir yaam salar.
XXII
l. Dedi ki: Eer Ch'i bir deiim yapabilseydi bu Lu'ya
ulard, eer Lu bir deiim kat etseydi bu doruca
evreye (nesneye) yaylrd.
XXIII
l . Dedi ki: Kesiz bir ke ta, ne tr bir ke ta bu
byle?
(yani: keye skm bo bir adam, ba kede ne i bu?
A. Y.)
XXIV
1. Tsai Wo dedi ki: Eer haykrsan: aaya ((L. ve M.
bir adam aada diye eviriyorlar)), anlayl insan
iner mi ardndan? O dedi ki: Niin? Anlayl bir insan
kysna kadar gelir fakat batmaz (beklenemez ondan),
o aldatlabilir ama kandrlamaz.
((nip inmemek elinde deildir. Niin zalirf anlamyla al
myalm: Eer ona insanlk kuyunun dibinde deseler, o iner
mi aaya? Konuma dilindeki fen szcn mazm un ola

rak kullanmaktan douyor anlam karmaas.))

xxv
l . Dedi ki: Uyumlu kii eriim almasn geniletir, onu
tapnm iin(de) tanmlar; bu, onu sapmalardan uzak
klar (kendi sahasnda snrn amaktan).
XXVI
l . Konfys, (Dues) Hantze'yi grmeye gitmiti. Tse
Lu holanmamt bundan. Byk insan dedi ki: Eh!
Eer bunda yanl bir ey varsa gk terk etsin beni.
124

XXVII
1 . Dedi ki: Sarsntsz eksen (her eyin oda, her zaman);
zihne bakp sonra yapmak; bu mertebeye erimek. Pek
az insan dayanmtr (zlemitir).
XXVIII
1. Tze-Kung dedi ki: Eer bir insan halka byk yararlar
salarsa ve herkese yardmda bulunursa ((deogramda

grnen: herkesin srekli ve haka su almasn sal

yor)) o insana tam insan der misiniz ? O dedi ki: Niin
bunu tam insanla atfedelim, o bir veli olmal, Yao ve
Shun hala bu konuda dnp dururlar ((Veya: Bir
yanlla eriemezler oraya)).
2. Olgun insan kendini bina eder bakalarn bina ede
bilmek iin; hikmetli olur (olaylar ve nesnelere nfuz
eder) bakalarn hikmetli klmak iin.
3. Yakin olan irdeleyebilme (kyas/ tahlil) insanln ta
mamlanmasdr denebilir. Bundan ibarettir.

125

YEDNC KTAP

Shu Erh
1
1 . Dedi ki: Kompoze etmez, naklederim, szmde durur
ve severim ilk'i ((L. ilkleri)). Ben yal P'ang'n srasn
da yer almalym.
il
1 . Dedi ki: Snm kamp ateinin banda bir kpek gibi
(yani, sessiz veya hznl) ((grntsel olarak daha
nceki ideogramda geen kpek barnak altnda.
Anmsamak kelimeyi tam karlyor. Kpek grn
ts ieren birok ideogram durumsal olarak kpein
hissiyatn veriyor. Anlamn da kullanm balamadan
alyrJr.)) anmsyor, alyor ve bakalarna retmek
ten usan getirmiyor. Nasl uyar bu haller bana?
III
1 . Dedi ki: Bilinli olmak fakat davranlarn ona gre l

p-bimemek; renmeye almak fakat bir zm

lemede bulunmamak ((deogramn sa-el paras
topra srmek anlamna gelmekte)), hakk duyup
ona (kendini) uyarlama feraseti gstermemek, hatal
olup deiememek; ite bunlar merakm benim.
127

IV
1. Evinde yemekte iken yumulmazd, rahat grnmly
d, gl-haydi-gl tutumu iinde. ((P. Pek cazip: Ses
manieres etaient douces et persuosives! Que son air
etait offable et prevenant!))
v
1 . Dedi ki: kntm pek derin, epey zaman oldu ki
Chau Dkn ryamda grmyorum.
VI
1 . Dedi ki: Akln (radeni, istemini) ayrma oluumdan
(nesnelerin ilevinden).
2. Bilincin zerine yneldikte, ak seiklii arslann do
muzu penesiyle kavramas gibi kavra.
3. Da dnk davran erkeklie uyar.
4. Kltrel etkinliklerle rahatla.
VII
1. Kurutulmu bir et paras tayan u arkada dahil,
(hi kimseye) retmeyi reddetmedim, dedi.
VIII
1 . Gayret yoksa aklama da yok ((L. 'nin evirisi: stekli
olmayana bir aklama yapmam, cmlesinden biraz
daha ierikli)), konuma istei yoksa, aklama (tecelli)
de yok. ((L. M'nin evirileri biraz ya tk: Kendi kad
n masaya koymayana ben gstermem.)) Ben bir ke
sini kaldrrm, eer o, br kesini toparlayamaz
sa yinelemem.
IX
1 . Yas tutan bir adamla yemek yerken pek yemedi.
2. Yasl gnnde akmad.
x
1. Yen Yuan'a dedi ki: Memur iken greve sarlmak, ilgi
li deilken karmamak, ancak sen ve ben bu duyarl
a sahibiz.
128

2. Tze-Lu dedi ki: ordunun komutas sizde olsayd ki

mi alrdnz yannza yardmc olarak?
3. O dedi ki: Bo elle kaplanla bouan veya rma salsz
gemeye kalkan ve lrken acnmayan birilerini de
il. Kurmaylar arasnda yok; bir eyleme giriirken g
zn drt aan, tasarlamay seven ve tasarsn ayrnt
larna kadar belirleyen birini maiyetime alrdm.
XI
1. Dedi ki: Arabaclkla zengin olabilseydim yapardm;
olunamayacana gre, sevdiim eyi yaparm.
XII
1. Onun dorudan dikkat ettii eyler, tapnaktaki su
num mleklerinin dzeni, sava ve hastalklard.
XIII
1 . O, Ch'i'de iken Shao mziinin icrasn dinledi,
ay kendini bilmedi, yediini itiini. Dedi ki: Bilmez
dim mziin icrann bu dorua vardn.
XIV
1 . Yen Yu dedi ki: Konfys Wei Bey'i yanls mdr?
Tze-Kung: Kendisine soraym, dedi.
2. eri girerek sordu: Ne tr adamlard. Po-i ve Chuch'i?
Konfys dedi ki: lk'leri salam deerlendirin.
(Onlar) piman mdrlar?
(Konfys) dedi ki: Onlar insanl gttler, insanla
erdiler, bundan sonra niin piman olsunlar?
(Tze-Kung) dar karak: O, Wei Bey'inden yana deil,
dedi. (Olmaz, i konamaz.)
xv
1. Dedi ki: Yiyecek olarak dvlmemi pirin, iecek ola
rak su, yastk yerine katlanm kolum; mutluyumdur
bu koullarda. Haksz elde edilmi varlk ve payeler
srklenen bulutlar gibi grnyor bana.
129

XVI
1 . Dedi ki: mrme bir elli yllar eklenseydi bir elli yl
verirdim renmeye Deiimler Kitabn; bylece b
yk yanllardan kanmay baarrdm.
XVII
1. Onun sk sk szn ettii (ve hakknda fasih bir ifade
ye alt) Lirik Dizeler, Tarihi' Belgeler ve ibadet ka
idelerine riayet iyice parlamt.
XVIII
1 . Sheh Dk, Tze-Lu'ya Konfys hakknda sordu;
Tze-Lu cevap vermedi.
2. Konfys dedi ki: Diyemez miydin: O, yle gayretli
ve istekli ki yemek yemeyi unutur, yle mutlu ki dert
lerini unutur ve bilmiyor yalln zerine ktn.
XIX
1 . Dedi ki: Bilgim doutan deil; kadim olan (lk'leri)
sever, fiilen aratrrm.
xx
1 . Harikalardan, vuruuluktan, kargaalktan cin ve pe
rilerden uzun uzadya sz etmezdi.
XXI
1. Dedi ki: kii giderken, biri zoraki bir eyler belletse
bana, doru ise uygularm onu, yanl ise farkl hare
ket ederim.
XXII
1 . Dedi ki: Gk bir bilin verdi ki bana, Hwan T'ui ne ya
pabilir.
XXIII
1. Dedi ki: Sizler, siz iki veya nz, sizden bir gizlim
var mdr? Sizden hibir ey gizlemem, birlikte olup da
vermezlik etmem, ben byleyim (buyum). (Siz gerek
Ch'iu'ya, Konfys-Hillock'a sahipsiniz)
130

K
1.

1.

2.
3.

1.

1.

1.
2.

XXIV
O drt ey retti: Edebiyat, davran yolu-yntemi,
itenlik (Ilmllk) ve sznde durmak ((P. evirisi da
ha iyi: Employait quatre sortes d'enseignements. Drt
ey aracl ile retti.))
xxv
Dedi ki: Henz bir veli gremedim. Eer bir yetkin ki
i (atalarn sesine etkinlik veren)'ye rastlarsam bu ye
ter bana.
Dedi ki: Tmyle iyi bir insan gremedim. Eer karar
l (dzenli) bir insan grrsem bu yeter bana.
Yoksun olduu halde sahipmi gibi davranmak, bo
olduu halde dolu grnmek, sk olduu halde ser
best grnm vermek; gtr karara varmak (bu du
rumda).
XXVI
Balk avlad ama a kullanmad, avland ama duran
kua atmad.
XXVII
Bilgileri olmad halde girienler varsa da ben yap
mam. yice dinlerim ve dengeli olan seerim, bakarm
bir iyice, szn asl anlamn korurum, bilmekliim
byledir.
XXVIII
Gt Hu-hsiang halkyla anlamak; onlardan bir o
cuu Kung kabul ettiinde rencileri tasalandlar.
Dedi ki: Yaklaana veririm, uzaklaana deil; kim y
lesine derindir; bir insan ykanr ve yaklarsa, ben te
miz olana veririm (veya onu temizliine) onun gemi
ini ne srmem (veya geleceini).
XXIX

1. Dedi ki: nsan olu, nice bir uzak ey; insan olmak isti
yorum ve vardm insanlk bu.
131

xxx
1. Ch'an'daki Adliye (Sular) Bakan, Konfys'e Chao
Dk'nn doru ilem tarzn bilip bilmediini sordu:
Konfys dedi ki: O usul biliyordu.
2. Konfys dar ktnda (Bakan) Wu-ma Ch'i'yi
ieri ararak dedi ki: Onun pein hkml (partizan)
olmadn duyuyorum ama o partizan. Prens bir Wu
ile evlendi, ayr soy ismi tayan biriyle ve kadn ya
l-Wu diye adlandrld. Eer bu usul bilmekse, usul
bilmeyen kim?
3. Wu-ma Ch'i bunu bildirdi Konfys'e. Konfys:
Ch'iu ansl (yani anslym). Bir yanl yaparsam o bi
liniyor.
XXXI
1 . Gerek; akyan bir insanla birlikte ise, ona tekrar etti
rir ve ona uyarak birlikte sylerdi.
XXXII
1. Dedi ki: Eitimde herkes gibiyim, terbiyeli insann ki
isel ilikide tavr budur, bunun iin ne kmam.
XXXIII
1 . Dedi ki: Bir bilge, yetkin bir kii gibi rnek gsterebilir
miyim. Ben denerim, yorulunca da bo uval gibi k
mem, insanlara bkp usanmadan retirim; benim
hakkmda sylenebilecek bundan ibarettir. Kung-hsi
Hwa dedi ki: Biz genlerin alp yapamad harfi
harfine bu.
xxxv
1 . ok hasta idi. Tze-Lu dua edilmesini istedi. O: Eder mi
insan? dedi. Tze-Lu yantlayarak: Eder. Kasideler'de
geer: Dua ederiz senin iin, aadaki ve yukardaki
132

sayg deer ruhlara. Dedi ki: Ben, Ch'iu; hayli zaman

iin dua ediyordum.
xxxv
1 . Dedi ki: Savurganlk torun getiresi deil, cimrilik inat
lktandr; gelecee uzanan izgiyi krmaktansa inat
lk yedir.
XXXVI
1.

Dedi ki: Yetkin insan gndoumudur lkeye: dzey

dir, emendir, gnetir, glgeliktir akkanlktr o. Ka
stl kii skntya sknt ekler.
XXXVII

1 . O, hem lml hem dakikti, vakurdu saldrgan deildi,

saygn ve sakin idi.

133

SEKZNC KTAP

T'ai Po
I
1 . T'ai Po'dan szle: Onun yaptklar tmyle bilin d
zeyinde (ibilin, diyor P. A. Y.) denebilir; kez im
paratorluktan imtina edii gz nne alndkta, halk
uzaktr onun bu hareketini lmekten.

Not: T'ai Po, Wan 'n babas olan kk kardei adna

kez tahttan ekildi. Taht Wan 'a miras kalsn diye. nk,
Yin hanedanndan devleti teslim almaya kendi ailesi iinde
bir Wan ' yetkin gryordu.
(( kez szdizimsel bir glk karyor ortaya. Wan 'n
babas nc ocuktu ailede. kez u anlama gelebilir ay
rca; kendisi adna, ikinci kardei adna ve onlarn varisleri
adna .. ?))
II
1 . Dedi ki: Usulnce yaplmayan sayg kof bir abadr;
usulsz titizlik sklganlktr (dncelerini aklamak
korkusudur), yle kuralsz atlganlk karmaa nedeni
dir ve usulnce yaplmayan dorudanlk kabalktr.
Netlie ve odaa ulamak (A.Y.)
135

2. Efendi insan bambu-at benzeridir akrabalarna kar

((Kamn d sert, ii gevrektir)) bylece halk insanl
n bilir; ayn ekilde tanlar ihmal edilmezse halk
kastetmez. (Armaz).
III
1. Tsang-tze hasta idi, mezlerini ararak: Ellerimi ve
ayaklarm an, dedi; Lirik Dizeler'dedir: htiyatl, de
rin bir uurum kenarnda veya ince bir buz tabakas

1.

2.

3.

1.

1.

zerine gibi. Oullarm! imdi ve gelecek iin neden

katm (kap kurtulduum) biliyorum.
IV
Tsang-tze hasta idi, Mang Chang-tze ziyaretine gitti.
Tsang dedi ki: lecek olan bir kuun sadas yasldr,
lmekte olan bir insann szleri ise tartldr (dengeli
dir diyor P.).
Efendi insann yaamnda onurlu tutaca ey var
dr, bunlar: tembellik ve artk-yk'ten arnm sakin
bir d dnyay gerekletirecek gl bir eylem; yz
anlatmnn szlerine uygunluu; sznn znn
kasdl olmamas veya ift-szl olmamas. Kurban, su
nak meyva sepetlerinin bozuk rgsn rter, tapnak
adann mlekleri iin de yardmclar vardr.
v
Tsang-tze dedi ki: Muktedir olduun halde yeteneksiz
kiilere sormaya hazr, varsl olduu halde yoksuldan
soran, sahip olduu eyler sanki hi yokmu gibi tok
gnll dolu olduu halde bomu gibi gzken, g
cendirilince szle dalamayan, bir arkadam vard bir
zamanlar; byle hizmet eden.
VI
Tsang-tze dedi ki: 15 yan idrak etmemi bir prense
vesayet etmek, yz li'lik bir devleti ynetirken, hesap
vakti geldiinde ((ta chieh 795 (e) 6433.30 L 'nin anlad136

herhangi bir tehlikede/acil durumda kapsamndan

daha ieriklidir. Yani, titrememeli hesabn verirken
veya kudret simgesini tasarruf ederken)) titrememek,
yetkinliktir? tmyle, soylu bir insanlk.
VII
1 . Tsang-tze: Yetkililer ulu gnlllkle (alicenaplk) ce
sur olmallar (kaslm kolun cretine) yk stlene
cekleri uzun bir yolculuk var.
2. Tam yiitlik kiisel grevlerini yerine getirite, byk
'
deil midir, lmle indirilen bir yk, uzun bir yolcu
luk deil mi bu?
VIII
1 . Lirik Dizeler'le silkini

2. Ayinlerle kararla eri

3. Mzikle ayarlan;* benimki, dedi.
IX

1 . Dedi ki: Halk filizlendirilebilir (retim, davran ve iz

lemek bakmndan) ama bilmeye memur edilemezler.
x
1 . Dedi ki: Ataklk a olmak ve yoksulluktan irenmek
(illet .olmak) aknlktr (kargaaya, aknla gt
rr); eer insan yiite hasletlerden yoksun ise bu da
yine kargaa nedenidir.
XI
1 . Dedi ki: nsan Chou Dk'nn parlak yeteneklerine de
sahip olsa gururlu ve cimri ise br meziyetlerine bak
maya demez.
XII
1 . Dedi ki: Kolay deildir almak, yl iyi bir verim al
makszn.

L.

res:t iim olmadndan.

137

((Ku, ideogramnn hem tahl hem iyi anlamna ve de iyi

ans anlamna gelmesi ilgin.))
XIII
l. Dedi ki: lnceye dek srdrlen inanl ve sk al
ma sevgisi (yine bambu at: sert ve gevrek) dengeli,
k saan bir oluumdur.

2. Tehlikeli sularda avlanmak sz konusu gibi ykmn

kysnda bir il'e girme; ne de dzensiz bir il'de yaa.
Devlet oluuma (ilevselliine) sahipse deer bakma
rgtsz ise gzne grnmez kimsenin.
3. Devlet ilevselliini koruduunda yoksulluk ve kst
lama usan vericidir; devlet dzenini yitirdiinde ise,
zenginlik ve payeler utan vericidir. (Bozuk bir hk
met ynetiminde, diyelim isterseniz.)
XIV
l . Dedi ki: Yetkili deil isen tasarlama devletin ilevini.
xv
l. Dedi ki: Mzik stad Chih baladnda (L. greve),
balkl ezgisinin enseblesiyle dalga dalga doldu ku
lak. Hem de nasl!
XVI
l. Dedi ki: mark ve drst deil, cahil ve onursuz ((va
kitsiz, diyelim derseniz)) olduka basit ama gene de
sznde durmayan; anlamyorum bu trleri.
XVII
l. Dedi ki: (Vaktinde) eriemeyecekmi gibi al; kaybe
decekmi korkusuyla (da kavra).
XVIII
l . Dedi ki: Dalarn ykseltisince yce ve baak verimin
de tuttular Shun ve Yu imparatorluu, yoktu dersin
bir harcn karan (ten) beraberinde. (M. 7615, e: il
gisizmi gibi.)
138

XIX
1 . Dedi ki: Nice ulu idi Yao'nun almalar, dalarn
ykseltisince yce idi bir buyruk olarak, yalnz gkle
rin alm bir ycedir, bu izgiyi tutturan bir o oldu.
emen, gn ve glgelik gibi sersebil, bilmez halk
ona ne isim versin.
2. Ne harika onun kudretini odaa getirii. Ildayan k
saan? Mkemmel anlatm yasalarnn.
xx
1 . Shun'n be adam vard ((Vurgu adam szcnde
sanrm)) bakan olarak ve imparatorluk ynetiliyordu.
2. King Wu dedi ki: On yetenekli bakanm var ((baknz
L. ve m. 4220.a3.)).((Pek benimsenmeyen bir okuyula:
King Wu dedi ki: Bu kargaada bana hizmet eden on
bakanm var. M. 4220. 27. On, babozuk azgn baka
nm var.))
3. Kung-tze dedi ki: Yetenekler gerekten g bulunur.
(Shun'un ahsnda) Yu ve T'ang (Yao) haneleri. Te:g
(Yao'nun ahsnda) ve Yu (Shun'un ahsnda) hanele-
rinde zenginlik dnemlerinde yalnzca bir kadn ve
dokuz erkek vard.
4. mparatorluun te birine sahip olarak ve onlar
Yin'un hizmetinde tutarak Chou'nun vicdan doruu
na ulat sylenebilir, eyleminde.
XXI
1 . Dedi ki: Ben Yu'yu kusursuz buldum. Yemede ve i
mede tutumlu, gn kudret ve canlarna sayg gs
termekte devaml; olaan gnde ucuz giysiler giyen
fakat mavi beyaz bayram giysisi ve (retmenlere has)
ba giysisi ile mutlak bir zerafete brnen; saray yeri
ne bir konakta ikamet eden; tm gcn sulama ve ka
nallara aktan (bir insan olarak) ben onu tmyle ku
sursuz buldum.
139

DOKUZUNCU KTAP

Sze Han

1.

1.

2.

1.

2.

1.

I
Pek ender sz ederdi, kardan, yazg ve tam insanlk
tan.
II
Ta-Hsiang'dan bir kyl dedi ki: Byk insan Kung
tze renimini yayyor ama nn belli bir noktaya
getirmek iin yapt bir ey yoktur.
Bunu duyan Konfys gen rencilerine sordu: Ne
yapmalym, yar arabas srcl m yoksa oku
luk mu? Srclk yapaym.
III
Dedi ki: Trende giyilen keten balk imdilerde ipek
ten. Bir iktisat sorunu, buna uyarm.
Salona girerken eilerek selam vermek tredendir.
imdiler salona girip ilerledikten sonra veriliyor se
lam, kstahlk. Genel uygulamann zttna da olsa da
ha girite selam vermeye uyarm (devam ederim).
IV
Drt eyi terk etmiti: n yargy, ulamsal kipleri, inat
l veya inat tortular, gecikimleri ve benmerkezci
lii.
141

v
1 . Kwang'da iken ani' bir rknt geldi stne.

2. Dedi ki: King Wan gt (ld) gitti, wan (kesin bilgi)

kkleti burada?
3. Eer ilahi' kudret kesin, ak bilgileri yok etmek iste
seydi Wan'n lmnden sonra, o, dayanarak bana
ulamazd (verilmezdi). Eer ilahi kudret bu ruhu yok
etmeyecek ise Kwang halk ne ister benden ? ((L.. : ne
yapabilir onlar bana?))
VI
1. Bir byk vekil Tze-kung'a dedi ki: Senin koca adam
bir veli, nasl yatkn her eye.

2. Tze-kung cevap olarak: Tmyle, gklerin artyla

(iptilasyla, msamahasyla, zel onay ile) bir veli ner
deyse ve eli de her ie yatkn.

3. Bunu duyan Konfys; byk vekil bilir mi beni?

Gen iken yoksuldum, bylece her ie yatkndr elim,
alak gnllce ilere. Yetkin bir kimsenin bir beyefen
dinin eli yatkn olmas gerekir mi? Buna gerek yok.

4. Naklettiine gre Lao'nun, dedi ki: Ben talim grme

dim (snav iin renmedim)*, bylece pek ok sanat
lar rendim.
VII
1. Dedi ki: Bilgiyi nasl kavrarm ? Bir bilge deilim; eer
yalnkat bir adam sararsa bo bo mudur? ((L)) Sfr
tketinceye dek bir batan tekine giderim. ((demek

istenen: Paradoksu, ak elikiyi, gnderim balamn

inceler ve soruyu balarm))
VIII
1 . Dedi ki: Mucize kuu henz gelmedi, rmak karm
yor haritasn (kaplumbaa baasnn) tek dayanam
kendimim.
142

IX
1 . Kendinden gen de olsalar, yas veya ayin giysisini giy
mi bir insan grse, ya da kr adam (kr mzisyenler
den biri) m, ayaa kalkard; yryorsa hzlanrd.
x
1 . Yen Yuan derin bir i geirerek dedi ki: Yukar bakt
mda ar doldurduklarn grdm, ilerine nfuz et
tim baktm, gayet metin, nlerinde saygyla dikildim,
bunun sonucu aniden kk-kavrayyla kavradlar.

2. Koca adam, dzenli, balaml her nokta brne. Tam

bir tartlkla sevk ediyor insan; bizi edebiyatla geliti
riyor ve tre bayla da bir deste yapyor.

3. Bitirmek isteindeyim, bitiremem; tm yeteneimi t

kettim o pek yce bir yap gibi nmde; rza gstersem
de srdrmeye bir yolu yok (btnlemenin) (dallar,
duralamann nedeni).
XI
1 . ok hasta idi. Tze-Lu rencilerinin vekilliine msa
ade etmesini istedi.

2. Nbetin getii bir ara dedi ki: Yu (Tze-Lu) epey bir

zamandr pek igzar. Kimi kandracam vekillerim
olmad halde varm gibi davranarak: gkleri mi?

3. Vekillerin elinde lmektense be yakn dostun ara

snda lmek ye deil mi? Byk bir cenaze trenim
olmaz ya, bir ukurun iinde de lp gitmem. (Szsel:
rastgele bir yoldan da gitmem).
XII
1. Tze Kung dedi ki: Gzel bir cevherim var urackta; bir
kasaya m koyaym onu yoksa gmeyim mi, ya da iyi
bir fiyatla satmaya m alaym? Konfys: Sat onu,
sat. Bekliyorum onun ederi iin.
143

XIII
1. Yaban oymaklar iinde yaamak isterdi.
2. Bir adam dedi ki: Kaba, galiz; kastn ne? O dedi ki:
Eer uygun bir insan onlarla birlikte yaarsa, kalr m
onlarn kabal?
XIV
(arklar kitabnn dzeni)
1. Dedi ki: Wei'den Lu'ya dndmde mzik bir iyi d
zenlenmiti; Tiz'ler ve Pes'ler yerli yerini almt.
xv
1 . Dedi ki: Toplum balamnda Dk ve Bakanlara yarar
l olmak, zel yaamnda anne baba ve aabeye yarar
l olmak, lye gereken hizmeti ihmale cesaret etme
mek ve iki dknl olmamak; ne dersiniz bu Hal
lere benim bakmdan?
XVI
1 . Bir rman kysnda dururken unlar syledi: Geip
gidiyor aynen byle, gerekten, durmakszn ne gn
dz ne gece.
XVII
1 . Gzel birine duyulan ak uyarnca insann zihnine ba
kp arada ne grmse ona gre davranma akna he
nz ahit olmadm.
XVIII

Bu ksmdaki metni bir para olsun anlayabilmi deilim.

Yalnz tahmin edebildiklerimdir:
1.

Dedi ki: Da (hyk) bir sepet toprakla kusursuz olacak

deil ama bir mevkii (konumu) var; bunu kabulleniyo
rum.

Eer bir dzle bir sepet toprak dksen bu bir

balangtr (tmsee doru?), ben bu balangc yaptm.

144

Anlalabilecei gibi, tamamlanamazsa da bir hyk iin

uygw1 bir yerin belirlenmesine gndermede bulunuluyor. L.
anlam yeterli bulmuyor, P. ise yetersiz.
XIX
1 . Dedi ki: Syleide etkisini yitirmeyen biri varsa o da
Hui'dir.
xx
1 . Yen Yuan hakknda dedi ki: Yazk, onu hep ilerler g
ryorum. Hibir mevzi aldn grmedim.
XXI
1 . Dedi ki: Ah, evet! iek amayan filizler vardr, mey
va vermeyen ieklenmeler gibi.
XXII
1. Dedi ki: Sayg duyulur onlara daha doumlarndan
hemen sonra. Kim bilebilir gnmze hangi belgelerle
varacaklarn. Krknda veya ellisinde ve hala duyul
mamlarsa (veya salim deillerse) bu (olgunlama)
yeterli deildir sayg iin.
XXIII
1. Dedi ki: Tutarl bir retinin grlmesiyle insan ra
z gelir mi? Uygulayabilmek iin uyarlamaktr nemli
olan; sylevin gney-dou esinliinden kim holan
maz, vuzuha erdirmek; budur nemli olan. Holan
mak fakat vuzuha erdirmemek (anlamamak), raz ol
mak fakat uygulayamama: Bilmiyorum nasl raz gele
yim (bu trlere).
XXIV
1 . Dedi ki: lk elde zihnin odan bul ve szn tut; g
zkmyor bir arkada olsun; bir yanl yapldnda
korkmadan dnp dzeltecek.
xxv
1. Dedi ki: ordunun kumandan bir insan elinebilir
(karlabilir) ama sade bir insann iradesini elemezsin.
145

XXVI
1. Krkl giysileri olan bir insann yannda olmak, utan
makszn, Yu yapar myd bunu.
2. Kinsiz, cimri olmadan hangi eytani yollara bavurula
bilir?

3. Tze-Lu kendine yineleyip duruyordu bunu. Konf

ys dedi ki: Nasl yeterli olabilir bu, eksiksiz bir iyilik
iin?
XXVII
l . Dedi ki: Yl soua dndnde biliriz am ve sel
vi(yi) oyguya gelir.
XXVIII
l . Dedi ki: Bilge insan telaszdr, merhametli insan me
lankolik deildir, cesur olan kayg ekmez*
XXIX
1 . Dedi ki: Baz insanlar vardr birlikte allr ama onla
rn eylem tarzna katlnamaz; baz insanlar vardr i
birlii yaplabilir ama salam bir yap kurulamaz bir
likte; baz insanlarla da yap kurulur ama yapnn ne
mi zerinde anlalamaz.
xxx
1. Japonerii iekleri bklml, dnk; dnmez mi
yim senin uzaklarda olduun?
2. Dedi ki: Dncede deilsen, ne gibi bir raklktan sz
edebilir?

* Bu gsterge szcklerin tanmdr.

146

ONUNCU KTAP

Heang Tang
(Yazlk)
I
1 . Kung-tze (Konfys) kendi kynde iki ift sz ede
meyecek kadar yufka yrek grnrd.
2. Prens tapnanda veya sarayda rahat bir ilgiyle konu
ur hazr bir saygnlkla yantlard sorular.
II
1. Sarayda, ast rtbelilerle ciddi st rtbelilerle nazikti.
2. Hkmdarlarn huzurunda tartl bir dikkat ve vakar
la, emre hazr olurdu.
III
1 . Prens ziyaretileri kabul etmekle grevlendirildiinde
yz anlatm deiti ve dizleri gerildi.
2. Selamlad (yanbandaki subay), sa ve sol eliyle, pe
lerinin n ve srt ayn hizada ayarlanmt.
3. Kanatl gibi arabuk ilerledi.
4. Ziyareti gitti; ziyaretinin gz arkada kalmad, diye
prense bildirmeyi bir grev bildi.
IV
1 . Dkalk kapsndan girdiinde iki bklm oldu, sanki
yer yokmu gibi kendine.
147

2. Girite dikilip kalmaz ne de karken eik tanda bek

leirdi.

3. Hkmdarn yanndan geerken ifadesi deiti, dizle

rinin ba zld sanki ve nefesi kesilirmiesine ko- .
nutu.

4. Salona yukar yrd, sanki nefes almyordu.

5. karken basamaktan bir adm indiinde yznde
ho bir ifade belirdi, alt basamaktan itibaren uarcas
na kendi konutuna dnd, ama ayaklar hala tutuktu.
v
1 . Saltanat asasn tarken, sanki o kaldrlamayacak
denli arm gibi bkld ve asann st ucu birilerini
selamlarkenki dzeyde, alt ucu bir kimseye bir ey ve
rirkenki dzeyde idi. Yz hain ayaklar titrekti.

2. Tren armaanlar verirken yz yumuakt.

3. Seyirciler arasnda iken, memnun grnrd.
VI
1 . Beyefendi olan koyu eflatun veya mor ilemeli giysi
ler giymez (veya Beyefendi giymedi).

2. Ne de gnlk giysileri vine r renginde {{yas

giysisi anlamna da gelir.))

3. Scak havalarda astarsz keten bir giysi ya da hem g

rnen hem gsteren hasr bir giysi giyilir. ((L. i ama
r zerine))

4. Kara ipekli zerine kuzu derisi; ak giysi zerine kara

ca derisi, sar giysi zerine tilki krk.
5. Gnlk giyimde ksa kollu (L. sa yeni ksa) uzun
krkl.
6. Gece giysisi yar boy, vcudunun uzunluundan.
7. Evde kaln tilki krk veya porsuk krk.
8. Yastan knca tm takm taklrd kemere.

148

9. Alt giysiler, nlk dnda belden kesme (bzme).

10. Taziyelerde siyah balk ve kuzu postu giyilmezdi.
1 1 . Her yeni ayda saraylk giysilerle saraya mutlaka gidi
lirdi.
VII
1 . Orulu iken mutlaka ak saten giysiler giyerdi.

2. Oruta yiyecek alkanln da deitirir ve farkl bir

yerde otururdu.
VIII
1 . Onun iin pirin nice temizlenip ayklansa yine azdr.

2. Bayat pirin, balk veya et yemezdi. Rengi dnm,

kokumu iyi piirilmemi ve mevsimsiz eyleri de
yemezdi.

3. Et yemezdi, iyi kesilmemise veya uygun olmayan

sosla.

4. Et ok olduu zaman pirin gidecek kadardan fazlas

n almazd, yalnz arap konusunda lek tutmaz ama
asla akrkeyf de olmazd.
5. Pazardan kurutulmu et veya arap almazd.

6. Sofrasndan zencefil eksik olmazd.

7. ok yemezdi ((Ya da pek ok eit yemei bir arada

yemezdi)).
8.

Saraydan gelen kurban etini ertesi gne brakmaz; ne

de evindeki kurbann etini gnden fazla bekletirdi.
gnden sonraki et yenmezdi.

9. Yerken veya yatakta konumazd.

10. Dvlmemi pirin veya sade suda sebze de olsa her
zaman bir kepesini sunak yerine nezaketle teklif
ederdi.
IX
1 . arpk hasr stne oturmazd.
149

1.
2.

1.
2.

1.

1.

2.
3.

4.

1.

x
en kyllerle birlikte iken (kam) bastonuna daya
narak dar kan yalnn ardndan kard.
Kn kyller eytanlar taladklarnda o saray giysi
sini giyer ve basamaklarn dou cephesinde dikilirdi.
XI
Baka bir devletten bir haberci geldiinde (veya gide
cek oldukta) iki kez eilerek selamlar ve onu uurlard.
Chi K'ang ona bir ila armaan etti. O eilerek onu al
d ve dedi ki: Onun etkisi nereye varr bilemem, onu
kullanmaya da kalkmam.
XII
O sarayda iken ahr yand. Dedi ki: Hi kimse incindi
mi? Sormad bile atlar.
XIII
Prens yiyecek gnderdiinde hasrn dzeltir ve her
kesten nce kendisi tadard. Prens pimemi yiyecek
gnderirse onu piirir ve sofray kurarak ruhlara su
nard. Eer prens canl hayvan gndermise onu me
raya brakrd.
Bayramda prensin hizmetinde ise, prens kurban ke
since ilk o tadard.
Hasta idi; prens ziyaretine geldi. O ban Dou'ya e
virdi, saray pelerinini zerine rttrd, kemerini de
zerine koydurttu.
Fermanla arldnda atlarn hazrlanmasn bekle
meden yaya olarak gitti.
XIV
Byk hanedan tapnana girdiinde, tm ibadet ge

reklerini ayrntlarna dein sordu.

xv
1 . Kimsesiz bir arkada ldnde: Cenazeyi ben kald
rrm; dedi.
150

2. Eer bir dost bir armaan gnderse, say ki bir araba

1.

2.

3.

4.
5.

1.

2.

1.

2.

ve bir ift at olsun eilmezdi, kurban eti armaan d

nda.
XVI
Yatakta l gibi yatmaz, evde resmi davranmazd.
Yas tutan birini grdnde, tandk olsun olmasn
deiirdi (yznn ifadesi). Ayin giysisi iinde veya
kr bir adam grdnde kendi partal giysiler iinde
de olsa tazimle selamlard.
Yas tutan bir kimseyi arabasnn korkuluundan ei
lerek selamlard. Saym belgelerini tayan her kim ol
sa ayn ekilde selamlard.
Bir ziyafette, dolu masa nnde ayaa kalkar ve fark
l bir ifade ile eilirdi.
Ani bir gkgrltsnde veya iddetli bir rzgarda
gene yz ifadesi deiirdi.
XVII
Arabaya binerken dik durur ve dizgine tutunurdu.
Arabada arkasna baknmaz, lakrd etmez veya eliyle
iaret etmezdi.
XVIII
Gzellik: ykselir, dnenir ve dner yuvaya.
Dedi ki: Yama, dii sln, halkal sln ve tam mev
sim Ah! Tam mevsim! Tze-lu ((??)) sayg gsterdi,
((3709 a?)) kez koklad ve kalkt (( kez da hava
sn derinden soludu?))
Dii slnn kez koklanmas hsiu trnden

anlalmaz bir blm. Yorumcular iinden kamam

lardr.
P. yle grnyor ki nereye konacan iyi bilen
sarkula bir balam kurmaya alyor.
Byk renim III, 2.

151

ONBRINC KTAP

Hsi'en Tsin lk Yaklamlar

I
1 . Dedi ki: Mzie ve ayinlere ilk yaklamlar krsal ke
sim insanndan geldi, sonra da kentliden: ben ilklerden
yanaym.
II
1. Dedi ki: Beni Ch'an ve Ts'ai'ye dek izleyenlerden hi
biri artk kapma gelmiyor.
2. Eylemlerinde bedii (sanatl) olanlar: Yen Yuan, Min
Tze-ch'in, Zan Poniu, Chung-King, syleilerinde bir
deer olanlar: Tsai Wo, Tze-Kung; ynetim hizmetleri
iin: Zan Yu, Chi Lu; edebi almalar iin anmak ge
rekenler: Tze-yu, Tze-hsia'dr.
III
1 . Dedi ki: Hui' den umut yok, ona ne sylesem beenir.
IV
1 . Dedi ki: Min Tze Ch'i'en gerekten bir oul; annesinin
babasnn ve kardelerinin syledikleri (de) farkl deil.
v
1 . Nan Yung kez gelerek Ak saltanat asasndan s
zetti, Kung-tze onu aabeyinin kzyla evlendirdi.
153

VI
1 . Chi K' ang rencilerden kimin renimi sevdiini sor
du. Kung-tze yantlad: Yen Hui vard renimi seven,
ne yazk ki gen ld ve rnek yitti.
VII
1 . Yen Yuan ld ve (babas) Yen Lu Konfys'ten ara
basn satarak tabut iin harcamasn istedi.

2. Konfys dedi ki: Yetenekli olsun olmasn her baba

olum olum der. Li ldnde bir tabutu vard fakat
st rts yoktu. Bir rt almak iin yaya yrmedim;
Byk memur'lardan rtbece hemen sonra gelmekle
yaya yrmem uygun dmezdi.
VIII
1. Yen Yuan ldnde, Konfys: Ykyor beni gk, y
kyor! dedi.
IX
1. Yen Yuan ldnde byk yas tuttu. Bu kadar a
r, dediler rencileri.

2. Dedi ki: Ar m?
3. Onun iin acnmayacaktm da kime acnacaktm?
x
1 . Yen Yuan ldnde renciler byk bir cenaze me
rasimi dzenlemek istediler. Konfys: Yapmayabi
lirsiniz, dedi.

2. renciler byk bir merasim dzenlediler.

3. Konfys dedi ki: Hui bana babas imiim gibi davra
nrd. Fakat ben ona olummu gibi davranamadm,
bu benim hatam deil, sizindir.
XI
1. Chi Lu hayalet ve ruhlara hizmet hakknda sordu.
Konfys dedi ki: Sen yaayana yararl olamazken
154

nasl yararl olabilirsin hayaletlere. (Ruhlara. Ruh'ul

Kuds'teki gibi bir kullanm var szcn. A.Y.)
lm hakknda sorabilir miyim. Dedi ki: Hayat
anlamazken, nasl anlayabilirsin lm? ((Veya Yaa

yan, ne bilir llerden ?))

XII
1 . Min-tze saygyla emre hazr bekliyordu, Tze-Lu hare

ketli grnyordu, Zan Yu ve Tze-Kung ise ak ve ra

hat. Memnun olmutu.
XIII
1 . Lu halk yeni, uzun Hazine binasn tartyordu.
2. Min Tze-Ch'ien dedi ki: Eskisini onarmaya ne dersi
niz? Niin deitirelim ve yeniden yapalm.

3. Dedi ki: Byk insannki laf deil, ta yerine koydu

unda.
XIV
1 . Dedi ki: Ne yeri var Yu'nun algsnn kapmda?

((Yorumcular Filiz in mziinin pek cengane ol

duu grnde Sefer algsyla bilgin algs ay
rlmal?))
2. renciler Tze-Lu (Yu)'ya sayg gstermediler. Dedi
ki: Filiz kapya kadar geldi fakat ieri girmedi.
xv
1 . Tze-Kung sordu: Shih mi, Shang m daha yiit? O de
di ki:
Shih hedefi aan biri, Shang ise hedefe ulaamaz.
(Tze-Kung) yleyse Shih daha yiit? Konfys:
Hedefi amak da ulaamamak kadar kt.
XVI
1 . Chi'lerin reisi, Chau Dknden varlkl idi, buna kar

n Ch'iu vergilerle halk haraca keserek onun iin mal

ynlyor.
155

2. Konfys: O benim rencim deil. Teneke mi alar

lar ardndan giderek ocuklar (umurumda olan bu).

Vergiler diyor L, ve M. ayn fikirde fakat bu fikri

destekleyecek bir baka ideogram yok. ( Lien ((M.
3999)) Mencius IIL III, 6., Han (2052)'un zikrettii yasal
vergiler arasnda yoktur. Bir dizgi yanl olmal.)
yle okunabilir: talan etti, yd, karn besleyip
arttrd.
XVII
1. Ch'ai sade.
2. Shan kaba.

3. Shih bkk boyun.

4. Yu (Filiz) bakmsz.
Bu sfatlar yetersiz. Ola ki konuma esnasnda o an
ki hallerini anlatyordur.
Kelimelerin knayc olduu (L. ve bazlar) farz edi
liyor. Bu varsaymn kantlandn sanmyorum.
XVIII
1 . Dedi ki: Hui uzanda deil, sk sk yaklayor.
((K'ung ayn zamanda bo, yazsz demek))
2. Ts'ze karlamaz talihini (? emir/sipari alr) L.: lahi

iradeyi benimser)), zenginlii artmakta, hesaplar ge

nellikle doru kar.
XIX
1. Tze-Chang sordu: Shan ((Szlk anlam: yi insan))
nasl davranr. Konfys: O bakalarnn ayaklarna
dolamaz.
((Not 502. 7 birletirerek: duygularna dola

maz)), (i odaya girmez.)

Bu nazm yalnz bir kelimenin tanm olarak aln
mal. Shan, grntsel olarak az zerinde bir simet
riyi gstermekte.
156

xx
1 . Dedi ki: Salam, dzenli bir sylev, benimsedik arka
da fakat o hakikatli mi, yoksa sadece bir ekim mi ?
XXI
1 . Tze-Lu; iittiim eyleri ((L. derhal)) uygulamaya ko
yulmal mym?
Dedi ki: Baban ve aabeyin salar, ne gne duru
yorlar. Onlar sen hemen uygulamaya kalkyorsun?
Zan Yu da sordu ayn soruyu. Dedi ki: Duyunca uy
gula.
Kung-hsi Hwa dedi ki: (Tze-Lu) Yu iittii bir eyi
uygulamaya koyup koyamayacan sordu, siz baban
ve aabeyin hayattalar dediniz. Ch'iu sorduunda: Git
ve yap dediniz. ardm dorusu cesaret edebilir mi
yim...
Konfys dedi ki: Ch'iu ar hareket eder, onu
drtkledim. Filiz ok canl, onu da dizginledim.
XXII
1 . Kwang da korku iindeydi. Yen Yuan ardndan gitti.
O dedi ki: Seni ld sanyordum.
(Yen) dedi: Siz sasnz, ben nasl lebilirim?
XXIII
1 . Chi Tze-zan; Chung Yu ve Zan Ch'iu byk devlet
adam saylr m? diye sordu.

2. Dedi ki: Mstesna kiileri soracan sanrdm, sen

kalkm Yu ve Ch'iu'dan bahsediyorsun.

3. Byk devlet adam diye prensine hizmet edene, hiz

met edemeyince de grevden affn isteyene denir.

4. Yu ve Ch'u'ya sadece devlet adam diyebilirsin, hepsi bu.

((Veya maa-vekil daha doru, 1556. b.)) Pathier,
ince bir alayla: consideres comme ayant augmente le
nombre des ministres. diyor.
.157

5. (Tze-zan) dedi ki: Ayol! onlar her zaman kitaplarna

uymulardr.
6. Dedi ki: Devlet bakan veya akraba katli konularnda
deil, dedi.
XXIV
1. Tze-Lu; Tze-Kao'yu Pi'ye vali tayin ettirdi.
2. Dedi ki: Sen bir insann olunu yaralamaktasn.

3. Tze-Lu dedi ki: Halk adamlar vardr, toprak ve ziraat

iin olduu gibi, ne diye kitaplar okuyup duruyoruz ?

4. Dedi ki: te nedeni tiksinmenin, kurnazca yaplan laf

lardan ((L. dilbazlktan)).
xxv
1 . Tze-Lu, Tsang Hsi, Zan Yu ve Kung-hsi Hwa onunla
birlikte oturuyorlard.
2. Dedi ki: Ben sizden bir gn yalym, ama buna dikkat
etmeniz gerekmez.

3. Oturmu, bizleri kimseler bilmiyor diyorsunuz, eer

sizi bir tanyan ksayd ne yapardnz ((Ne yapmak is
terdiniz))?

4. Tze-Lu atlarak yantlad: Bin atl bir devlet, istila or

dular ve byk devletlerin arasna skm, tahl ve
yiyecek ktl iinde... Eer bir yl kalaydm bala
rnda halk yreklendirir, onlara kurallar retir drt
ban bir ederdim. Koca adam glmsedi (srtt).
5. Sen ne dersin Ch'iu?
Yantlad: Bana altm, yetmi veya elli Li karelik
bir blgenin ilerini verin. yl iinde onlara bol bir
hasat verirdim. Onlara mzii ve trenleri retmek
iin daha yetkin bir insan gerek.

((Bol hasat anlamsal olarak evrilirse: yeterince

halk (iin) derlenecektir.
158

6. Sen ne dersin, Ch'iu?

Cevap: Bu tr ileri yapabileceimi syleyemem.
alp renmek, atalar tapnanda hizmet etmek,
prensin maiyetinde ((L. ve M. koyu renk keli pelerin
ve kara keten apka ile)) kincil bir yardmc olmak is
terdim.

7. Chieh (afacan) sen ne dersin? Se (25 telli bir alg) si

nin teline garip bir cmble vurdu, onu yere bra!.<p
ayaa kalkt ve cevap verdi: Farkl benimki onlarn tut
tuu eylerden.
Konfys dedi ki: Ne zarar var, herkes dilediini

(directio valuntatis) sylemekte.

(Chieh) dedi: lkbaharn sonlarna doru, gzel ba
. har giysileri iinde, elenkler takm be alt arkada ve
alt yedi ocukla, Shantung (Ben) rmanda ykan
mak, yamur dansna uyumlu esintide akyp eve d
nerken ((Muhtemelen, yamur dans iin evrinerek
(ayin boyunca) ilahiler sylemek)).
Koca adam derin bir i geirerek Chieh'ten yana
ym ben, dedi.

((L. bu gencin Lien olduun u syliiyor))

8.

Tsang Hsi hari ktlar. Hsi sordu: Ne dersiniz bu

adamn szlerine? Konfys dedi ki: Herbiri ken
di tercihlerini bildirdi, hepsi bu.

9. (Hsi) dedi ki: Beyim, niin Filiz e glmsediniz (s

rttnz) ?
10. Dedi ki: Devlet terifatla ynetilir, onun konumasn
da ise bundan eser yoktu, ona gldm.
1 1 . Fakat Ch'iu bir devlet istemedi
Yava ol, sen hi grdn m, elli, altm veya yet
mi Li'lik bir yerin devlet olmadn?
159

12. Peki, Ch'ih devlet (kbal) isteklisi mi idi? Prensle

atalar tapnanda, soylulardan baka kimsenin girme
dii; Ch'ih ikincil bir yardmc olursa, bykler kim
olurdu?

160

ONKNC KTAP

I
1. Yen Yuan mkemmel insan olmaklktan sordu. Dedi
ki: Kendine yeterli ol, ayinlere dn, ite bu insanlktr.

((Kendine yeterli ol szlk anlam. Geimini sa

lamakla snrlandrlamaz. Riyazet, zht balamnda
nefse hakimiyet olarak anlalmas yalnzca bir y
zn verir karakterin.)) Eer bu kii bir gn iin ken
dine yeterli olur ve dnerse ayinlere, devlet insanileir.
Kiinin kendindedir bu g, nasl bakalarnda bulur
kaynan?
2. Yen Yuan dedi ki: Onu grecek gzm (basiret) olay
d; size sorabilir miyim?
Eer herhangi bir ey ayinlere ayarl ise, ona bak
ma, dinleme onu; grme o konuyu; harcama gcn
ayinlere aykr olan eye. Yen Yuan dedi ki: Pek bece
rikli deilim ama dnz zre hareket edeceim.
II
1. Chung-kung tm-insanlk halinden sordu: O dedi ki:
nsanlar karla darda ulu ziyaretileri karlar gibi;
nsanlar altr sanki Byk zveri (kurban) gnn161

de gibi, kendine (yaplsn) istemediini bakasna yap

ma; bir yere yerle kusur aramakszn, evinde ol kusur
aramakszn.
Chung-kung: Pek becerikli deilim ama szlerinizi
uygulamak isterim.
III
1 . Sze-ma Niu mertlik hakknda sordu. Dedi ki: Yiidin
sz keskindir. ((L. sadece: Yavatr))
2. (Niu) dedi: ((L 'nin anlad gibi)) ihtiyatl ve yava
oluta mdr mertlik? O dedi ki: G i insann szsel
anlatmn bulmas eyleminde, szler tanmlanmadk
a ((L: Yava konumadka)).
((Jen, (4) 3ll'daki gibi biimlenmi, M'nin 3 1 1 7 de
ki ]en 'i gibi yaplmam. Fakat tm matbu basklarda
deil.))
IV
1 . Sze-ma Niu beyefendilik zerine soru sordu. Dedi ki:
Soylu kii ne melankoliktir ne de korkak.
2. (Niu) dedi: Maziden gelen melankoli veya korkusu ol
mamak mdr beyefendilik? ((Veya: Nasl olur bunlar

chun tzu 'y tekil eder?))

3. Dedi ki: gzlem (teamml/murakabe) de bir sakatlk
(sayrlk) yoksa, insan nasl pimanlk veya korku iin
de olsun?
v
1 . Sze-ma Niu zntyle (veya melankoli) dedi ki: Ben
hari herkesin kardeleri var. Benim yok (veya yitir
dim onlar).
2. Tze-Hsia dedi ki: Duymutum:
3. Yaam ve lm birer rtl irade, onur ve zenginlik
ler ise gn vergisi.
162

4. Atalarnn sesi kendiyle birlik olan kii saygndr; in

sanlara sayg telkin eder ve uygunsa dili, byk kk
dnyann drt bucandaki insanlar kardetir. Nasl
olur da efendi bir insan kardeleri olmadndan skn
tya der?
VI
1 . Tze-chang aydn insan hakknda sordu. O dedi ki: Ya
va slayan iftirann ve ((L. hayretle karlanan syle
min)) etki etmedii (yakmad) insan aydnlanmtr
((Uzak grl, ak grl denir)).
VII
1 . Tze-Kung hkmet hakknda sordu. Dedi ki: Yeterli
yiyecek, yeterli silah bylece insanlar szlerinde du
rurlar.
2.

3.

1.
2.

3.

1.

((L. yneticilere gvenirler)).

Tze-Kung dedi ki: Yetersiz kalndnda hangisini n
celikle dnmezdiniz? Dedi ki: Silahlar.
Tze-Kung dedi ki: kisi iin yetersiz kalnsa sonra han
gisini ihmal ederdiniz? Dedi ki: Yiyecek. Her nefs l
m tadcdr, eer insanlar inansz ise (szlerinde du
ramyorlarsa) hibir ey ayakta kalmaz.
VIII
Chi Tze- Ch'ang dedi ki: Uygar bir insan iin salam
bir z yeter, ne gerei vardr yksek tahsilin.
Tze-Kung: Yazklar olsun filozofun szlerine, o byk
bir adam (ama) drt at bir szcn kaldras deil.
Cila (terbiye) zektendir, cevherden, cevher ciladan
dr. Tylerini yolarsn fark yoktur kaplan v srtlan
postunun, kpek veya kei derisinden.
IX
Ai Dk, Yu Zo'ya dedi ki: Kt yl, harman clz, ne
yapmal?

2. Yu Zo: Niin 1 / 10 (r) almyorsunuz?

163

3. Onda iki yetmiyor, onda birle nasl idare edelim?

4. (Konfys) yantlad: Eer yz oymak yeterlikli ise
kim vermez yeterince prense; yok eer yz oymak ih
tiyal ise kim versin yeterince prense?

Belirlenmi vergi deiken vergiye kardr. Bu ko

n uda byk bir tartma, Mencius IIL 1, 6.da.
x
1 . Tze-Chang bilin dzeyinin ykseltilmesi ve lgmn
(gafletin) nasl farkedilecei zerine soru sordu. Kon
fys: Yaplacak ilk ey: Odaa varmak (her ne ise),
sznde durmak, benimki bana, seninki sana l
sne uymak; bunlar senin erdemini ykseltir (bilinli
hareket dzeyini).
2. Sevdiin insan yaasn dile; nefret ettiinin lmn
dile; sonra dn yaasnd de ve dnerek lmn iste,

bu tmyle datmaktr.

3. Gerekten o varlk (zenginlik) hanesinde deil ama

gene de gzden kamayan bir fark var.

((Zengin bir kadnla, ikinci evliliini yapan, ilk

karsnn kardelerinden ayrlrken, olaya gndermede
bulunarak syledii: Lirik Dizeler II, IV, 4, 3.))
XI
1 . Ch'i Dk Ching, Kung-tze'ye hkmet hakknda sordu.
2. Kung-tze yantlad: Prens prensliini bilir, bakan ba
kanln bilir, baba babaln, oul oulluunu; bu
hkmettir.

3. Dk: Gzel! Byle olmal derim ben. Prens prensliini

bilmezse, bakan bakanln, baba babaln, oul
oulluunu, tahl filizlense de yemek nasip olur mu
(bana)?
L. Gelirim var ama tadn karr mym? Belki de:
164

Buday var ama yiyecek zamanm olur m u ? M. Clm

(1) istifhamna bir rnek vermiyor.
XII
1 . Dedi ki: Yarm szle bir anlamazl gidermek; Filiz
yapar bunu.
2. Te-lu (Filiz) uyumamtr hibir vaadinin zerine.
XIII
1. Dedi ki: Bir davay dinlemekte bakalar gibiyim, gere
ken dava almamasdr, n 'est-ce pas? (Braknz yap

snlar?)
XIV
1. Tze-chang hkmet ileri hakknda sordu. O dedi ki:
Bkknlk gsterme, iinden gelerek yap.
xv
1. Dedi ki: Erimek iin geni bir renim; ibadette sk
lk: Kestirme yol alandan ona yolu yitirtir.
XVI
1 . Dedi ki: Yetkin insan insanlardaki mkemmellii oda
a getirir, eytani yanlarn deil; kastl insan bunun
zttn yapar.
XVII
1. Chi K'ang, Konfys'e hkmet zerine soru sordu:
Kung-tze yantlad: Ynetmek dzeltmekten ibarettir.
Sen doruluunla ynlendirirsen, kim cesaret edebilir
doru olmamaya?
XVIII
1. Hrszlardan kayglanan Chi K'ang, Konfys'ten
(nlem) sordu: Kung-tze cevap olarak: Eer sen hrsl
olmasaydn, onlara ste versen yine almazlard.
XIX
1. Chi K'ang, Konfys'e ynetim konusunda: Ne der
sin ldrmeye yoldan kmlar, yolunca gidenler ya165

rarna? diye fikrini sordu. Kung-tze cevap verdi: Ni

in ldrmeli ynetmek iin? Sen iyiyi istersen halk iyi
olur. Yetkin insan bilincinin dorultusuna uyarl
hareket eder, halk vicdanna gre davranr, ekinseldir.
Ekin zerinde dorultulu esinti onlar eer.
xx
l . Tze-chang, ne gibi olmal ki yetkili (subay) uzaklara er
sin, dedi
2. Dedi ki: Uzaklara ermekten ne anlyorsun?

3. Tze-chang dedi ki: lkede bir utan bir uca duyulmu

olmay, kendi oyma iinde duyulmu olmay.

4. Dedi ki: Ona ad kmlk denir, sekinlik deil (veya

hzl intikal; bir yn amata pek uzaa gtrmez in
san).
5. Uzak erinli insan salam, dik, adaleti sevendir; halkn
szlerini inceler, yzlerine bakar, nasln ve hangi yol
la olduunu dnr, kendini onlardan aa grr,
devlet iinde kk salnca uzaklara erer; ailesi iinde yer
ederse uzaktakileri de etkiler.
6. Ad kannki bir gsteridir, zttna. Kendine gvenli
dir. Devletin bir ucunda duyulur ve kendi oyma iin
de de bir amatadr.
XXI
l . Fan Ch'in yamur sunann revakna giderken ona
elik ediyordu (veya yamur duas pantomimlerinin
kutlanmas srasnda), dedi ki: Sorabilir miyim, nasl
ykseltilir bilin eylem ire, sakl fesat unsuru nasl gi
derilir ve kiinin yanllar nasl ayklanr?
2. Sekin bir soru!

3. ncelikle eylem, baar ikinci srada. Ykseltmez mi

bu bilinli davran dzeyini? Kendi yanllarn ze166

rinde al bakalarnn kin gds stne ynelme,

ayklamaz m bu tohumlarn ayrk otlarnn?
Kahvaltdan nce bir fke, koyuyorsa kiinin yaamn
tehlikeye, ailesi iinde olsa da bir birsam deil midir?
XXII
1. Fan Ch'in insanilik hakknda sordu: Dedi ki: nsanlar
sev. Hikmet nedir, diye sorunca; insanlar bilmektir,
dedi.

2. Fan Ch'in pek varamad (yant batan sona karamad).

3. Dedi ki: Dorular erilerin stne kar, bu yntemle
dzeltirsin onlar
4. Fan Ch'in ayrld ve Tze-Hsia'y grmeye gitti, dedi ki:
Daha imdi Koca Adam grdm ve hikmet zerine
sordum. Dedi ki: Drstleri ykselt erileri t, bu
yolla erileri dzeltirsin, ne demektir bu?
5. Tze-Hsia: zl ve manidar bir sz.
6. Shun imparator iken, Kao-Yao'yu kalabalk arasndan
ekip kard ve onu terfi ettirdi, eriler dald. Tang
imparator iken I Yin'i seip ald gruhun iinden ve
onu terfi ettirdi ve eriler gitti.
XXIII
1. Tze-Kung arkadalk zerine soru sordu. O cevap ver
di: Konuurken dncenin odanda ol, gerek olu
umu sala, eer o umursamaz ise kendini kk d
rme.
XXIV
1. Tsang-tze dedi ki: Terbiyeli insan kltr esaslar zeri
ne arkada edinir ve arkadalaryla insanln geliti
rir (veya bu akkan iletiimle insanln gelitirir).

167

ONNC KTAP

Tze-Lu, Filiz
I
1 . Tze-Lu ynetim hakknda sordu. Dedi ki: Davran, git
al zerinde.
2. Aklama istedi. Dedi: stne yatma.
II
1. Chi bakannn vekili olarak Chung-kung ynetim
hakknda dant. Konfys dedi ki: ncelikle yar
dmclarn se, kk hatalar grmezlikten gel (tefti
et) ve salam yetenekleri terfi ettir.
2 . Dedi ki: Nasl bilebilirim salam yetenei? Dedi: Sen
kendi bildiklerini terfi ettir, senin ihmal ettiklerini her
kes ihmal eder mi ?
III
1 . Tze-Lu dedi ki: Wei Lordu bir hkmet kurabilmek
iin sizi bekliyor, ilk i olarak ne yapacaksnz?
2. Konfys: simleri belirleyeceim (terimlerin aklk
kazanmasn salayacam).

3. Tze-Lu: Nasl olur, ne dolambal gidi, tashihin gere

i ne?
169

4. Konfys: Seni kabak seni! Terbiyeli bir insan bir ko

nuyu bilmiyorsa ihtiyatl davranr hi deilse.
5. Eer isimler (terimler) salkl deilse onlar izlemek
olas deil ya da zelliklerine gre devinim iinde b
tnlenmeleri olas deil.
6. Hizmetler (eylemler) gerek odaa getirilmez ise tre
ve mzik nevnema bulmaz. Eer tre ve mzik i
eklenmez ise cezalar yanl uygulanr, infaz haka ol
maz ise, halk bilmez nasl gitsin (neye tutunsun veya
nereye bassn ayan).

7. yleyse yetkin insann koullar (terimleri) grle

bilir olmaldr ve sylendiinde etkilie ulamaldr;
yetkin insann szleri insicaml olmal ve tamtamna
akmal nesnel durumlarla, bylece gereksiz telaa
nedeni olmaz.
IV
1. Fan Ch'ih iftilik renmek istedi. Dedi ki: Ben yal
kyl kadar iyi deilim bu konuda. Bahevanlk
renmek iin soru yneltti. Dedi ki: Ben yal bahevan
kadar iyi deilim bu konuda.
2. Fan ch'ih kt. Konfys: Ne kubeyinli u Fan, dedi.

3. Yukardaki kii treleri severse halk saygszlk etmez.

Eer yukardaki kii adaleti severse halk ona uymazlk
etmez. Yukardakiler hakikatli olursa halk riyakar
olmaz. Eer ulu kii byle olursa drt drtlk bir halk
srtlarnda ocuklaryla onun kapsna gelecektir, ift
ilik bilmesinin ne gerei var?
v
1. Lirik Dizelerin yzn ezber bilen kimseye bir dev
let grevi verildikte anlamaz; Drtkap'ya gnderil
dikte gerekli yantlar veremezse nice konuulursa ko170

nuulsun ii varacana kavuturamadktan sonra ne

yarar var. ((L. reniminin geniliine karn, uygula
madaki yarar ne?))
VI
1. Dedi ki: Prensin kiilii terbiye uyarnca gelimedikte
onun buyurmasna gerek yok (ler kendiliinden y
rr.). Fakat onun kiilii eri ise buyruk verse de yeri
ne getirilmez.
VII
l . Dedi ki: Lu ve Wei ynetimleri (ynetim biimleri):
aabey-karde misali.
VIII
1. Wei de Dk ailesinden gen Ching'i u szlerle tantt:
Yaamay bilir (aileyi geindirmeyi) Bir para bireyle
re sahip oldukta: Bu ne ksmet, dedi. Biraz daha artn
ca varl: Yetti, dedi, zenginliinde: Muhteem, dedi.
IX
l. Wei'ye gittiinde srcs Zan Yu idi.

2. Dedi ki: Nfusu ne kadar?

3. Zan Yu dedi: Kalabalktr, (halk toplanm) yaplacak
ey nedir? Dedi ki: Zenginletirmek.

4. Dedi: Onlar zengin baka ne yapmal? Dedi: Eit.

x
l. Dedi ki: Eer on iki ay sre istihdam etselerdi beni bir
eyler yapabilirdim, yl kalsaydm iimde baz iler
mkemmel hale gelirdi.
XI
1 . Dedi ki: Drst insanlar bir lkeyi bir yz yl ynetse
ler ktler stnde hkmran olurlard ve lm ceza
s kaldrlrd. Gerektir bu zm.

((Bu konuyu ilk di;11e. m uh temelen odur.))

'1

XII
1. Dedi ki: Gerek bir hkmdar baa gelse, gene bir ne
sil ister insani sonular ortaya koymak iin.
XIII
1. Dedi ki: Eer bir adam kendini dzeltirse sonu olarak
devleti ynetmekte ne glk ekebilir; eer o kendini
dzeltmezse, sahi, ne yapyordur orada (devlette)? ((P.
comment pourrait-il rectifier la conduite des autres?)
XIV
1. Saraydan dnmekte olan Zan-Ize'ye dedi ki: Niin bu
vakte kaldn? Cevap: Resmi iler vard. Dedi ki: Prensin
ileri (affaires du prince) olmad. Devlet ii olsayd, h
kmette olmadm halde, duymam olmam gtr.
xv
1 . Dk Ting; Devleti refaha kavuturacak bir cmle var
mdr?
Kung-tze: Bir tek cmlenin o denli etkiye sahip olmas
beklenemez.
((Karlatr. Byk renim, Erginlik alm IX 3

Semina motuum))
2. Bir sz vardr: Glk prenslik, bakan olmak da kolay
deil.

3. Gtr prenslik, bu cmlecik bir devleti umrann kap

sna getirmeli.

4. Dedi: Devleti ykntya dndrecek bir cmle var m

dr?
Kung-tze: Yok gibi. Bir tekerleme vardr: Prens olmakta
bir zevk yok, kimse deiimin tersine gitmiyor o kadar.
5. yi ve kar klnmyorsa iyi midir? Fakat dknt ve
kar klnamyorsa, bu devleti ykntya dndrme
ye yakndr? N'est-ce pas?
172

XVI
1 . Sheh Dk hkmet hakknda sordu:
2. O dedi ki: Yaknlar mutlu, uzaktakilere cazip ve erii
lebilir.
XVII
1. Chu-fu'nun valisi olan Tze-Hsia ynetim hakknda
sordu. Dedi ki: leri koturmay ve kk karlar pe
inde olmay; eer koturursan ileri sonuna dek iler
lemez,* kk karlarla byk iler doru drst ya
plmaz.
XVIII
1 . Shah Dk, Kung-tze'ye dedi ki: Benim kymde pek
drst insanlar var, bir adam bir koyun alsn olu gi
der ahitlik eder.
2. Kung-tze dedi ki: Benim kymdeki insanlar da d
rst yalnz bir farkla; baba olunun yaptn gizler
oul da babann yaptn. Bunda da drstlk (doru
gr) vardr.
XIX
1 . Fan Ch'ih tam insanilik hakknda sordu. Dedi ki: Bol
luk iinde iken mtevaz olmak ve ilemleri elden ge
irirken drst ileme riayet etmek.

Kmg ve Ching'in ayrmna varmak iin duraan ve

akkan (stasis ve kinesis) ayrmn gzetmeliyiz.
Ching; vurmak, dn belirtiyor. Bunm, topraa vu
rarak yaplan ilkel ayinlerden kalma olduunu sanyo
rum. Sol stte imen grnyor; Ch (1541, a-b) nn
birok anlamn ierir. Ch 'n n her iki karlna da
szlkte, muhterem, karl verilmi.
P. Alors vous ne !es comprendrez bien.
1 73

tenlik iinde insanlara ne verirsen yaban oymaklar iin

de olsan da (Kamp atei yanbanda oku ve kpei) dou
da veya kuzeyde, bu kalite solmaz (boa gitmez, aatan dii

en yaprak).
xx
1 . Tze-kung bir subayn (grevlinin) tanmn sordu. De
di ki: Haya duygusu tar, lkenin en cra yerinde g
revlendirsen prensin buyruunu yerine getirir ve
kendini kk drmez.
2. Dedi: Bunu ne izler? ((Veya, 1 . : Bunu hangi ulam iz
ler?)) Dedi: Kendi merebinden kimseler onu vefal bu
lur ve arlar, kendi kyls onun deerini bilir ve
karde tutar.
3. Dedi: Sorabilir miyim bundan sonrasn? Dedi: Szne
baldr konumasnda, davran bu badadr. etin
ceviz, etinceviz, insanlar gibi, bu da bir basamak aa
s.
4. Dedi: Ya imdi hkmettekilere ne dersiniz? Dedi ki:
Kk anaklar, kam sepetler (gibi) say onlar ((E poi
bata)) (hesap cetveli kullanabilirler, kendi karlarn
bilirler; veya sadece maadrlar ).
XXI
1. Dedi ki: Veremeyi (birlikte olamay) insanlara (gaye-i
matuf) hareket eden, ben de (retmeliyim) gayret
edenlere ve ihtiyatl olanlara katlmalym. lerdeki eri
ir de bir gzel kavrar, ihtiyatl olan da yapr yapl
mamas gerekeni yapmamaya. ((P. S'abstien-nent a u

moins de pratiquer ce qui depasse leur rasion))

XXII
1. Dedi ki: Gney halknn bir atalar sz vardr: Sebatsz
(kararsz, mantksz) insan ne byc olabilir ne he
kim (daha dorusu ne istimdat edebilir ne de saalta
bilir.) Gzel bir sz.
174

2. Kararsz (insicamsz) saikini eyleme koysun, aka re

zaletle son bulur.

3. Dedi ki: Belirtilere (imlere) dikkat etmeyi, hepsi bu.

((? kiiiik bir dikkatsizlik ykmna neden olur veya:
iaretlere dikkatsizliidir sebep, sylenecek baka bir
ey yok. Doktor iin iaret belirtilerdir, belirtilerin te

his edilemeyii heng ve pu hen{i (sonu] olan ve olma

yan) tanmlyor. Lorenza Valla 'nn Elegentiae'side
yapt gibi birok nazmn tanm olduunda diretmek
gerek. Kung'm veciz ifadeleri biroklarnca pek sevil
mektedir.))
XXIII
1 . Dedi ki: Terbiyeli insan ho szldr ama herkes gibi
deildir. Kk adamlar birbirine benzerler ama uyu
amazlar.
xxrv
1 . Tze-kung dedi ki: evresinde herkes tarafndan sevi
len kii iin ne dersiniz ? Dedi ki: Yaramaz.
evrede herkes tarafndan sevilmeyen kii hakknda
ne dersiniz? Dedi ki: Olmaz. Kiinin elinde deildir,
nezih insanlar tarafndan sevilip kt kiilerce nefret
edilmek.
xxv
1. Dedi ki: stn insana hizmet kolaydr ama gtr
memnun etmek. O yanllarla hizmetten memnun ol
maz. nsanlar yeteneklerine gre istihdam eder. Kasdi
insan abuk memnun olur ama gtr hizmet etmek
ona. Uygunsuz ilerden de memnun olur o. Her eyi
almaya bakar insandan.
XXVI
1. Dedi ki: Terbiyeli insan ycedir ama yksekten bak
maz. Kasdi kii gururludur ama gnlszdr.
1 75

XXVII
1. Dedi ki: Kesin, dayankl, aacms, szleriyle tutan in
sanlar, yetkinlie yakndrlar.

eviri: Ketum deil. Karlgren 'in srf akademik kal

dn dnenlere kar baknz/karlatrnz: Yal
mn da vuran karanl, saf n sudaki parldayan
aydnl zerine notlarna.
XXVIII
1. Tze-Lu dedi ki: Nasl tannr gerek bilgin. Dedi ki: Is
rarl, sakin; ((M. terim sralamakta: Ciddiyet, sklk,
honutluk; dncesini gzler ve gzler (savunur),
kendi us-alannda veya gnl-alannda (dr), hemen
evklenir(iz). ((Bu szcn iz muthemel anlamna
kendindenliki eklemek isterdim.)) Arkadalaryla
ciddi ve tevikkar, karde ve aabeyi ile en ve kendin
denlikli (ise) ona bilgin (grevli) denir.
XXIX
1. Saduyulu bir insan halk yedi yl eitsin, gitsinler sa
vaa ondan sonra.
xxx
1 . Dedi ki: Eitilmemi insanlar savaa srmek, krmak
tr onlar.

176

ONDRDNC KTAP

Hsien Wan
Hsien sordu

1.

1.

2.

1.

1.

1.

I
Hsien utanlacak eyin ne olduunu sordu. Dedi ki:
Ynetim iyi iken srf maa dnmek, ynetim bozu
lunca srf maa dnmek: bu utanlasdr.
II
Ne zaman yekineceini bilmek, kendini gstermek
iin ve de pimanlk ve cimrilikten etkilenmeyi; bu
mudur insanlk?
Dedi ki: Bu g olan baarmaktr. nsanlk olarak tam
lk mdr bilmiyorum.
III
Dedi ki: Rahatna dknlk, evcillik, bilgin olmaya
yetmez (bilgin-grevli, shih).
IV
Dedi ki: lke iyi ynetiliyorsa ne szn sakn ne de
eylemini. lke gereince ynetilmiyorsa: Eyleminden
ylma, szn sakn.
v
Dedi ki: Bilinci ( uyankl) zerine etkinlikte bulu
nacak bediilie sahip olan mutlaka kelimelere sahip ol177

1.

1.

1.

1.

mal fakat kelimelere sahip olann bilinci uyarnca ha

reket etmesi gerekmez. Erkeke olan mutlaka cesur,
atlgan olmaldr. Fakat atlgan olann tm-insanlkl
olmas zorunlu deildir.
VI
Nan-kung Kuo, Kung-tze'ye dedi ki: Yi, iyi bir oku
idi. Ao, bir sandal karadan ekebilirdi; ikisi de eceliy
le lmedi. Yu ve Chi, kendi iftlik ilerini kendileri
yaptlar ve imparatorluu ykselttiler. Konfys sus
tu. O knca dedi ki: te! nsann olmas gerektii gibi
bir insan. Sayg duymal bu bilinlie gerektii gibi.
v
Dedi ki: stn insan her zaman mkemmel deildir,
kasti kii insanlktan yoksundur.
Cmlenin ifadesi yle demeye yakn: Tm insanlk
hasletlerini edinmeden de insan atalarnn sesini benli
inde tar. Kt insan, insanlktan yoksundur.
v
Dedi ki: Varolan ak bir zorunluktan* baka ne olabi
lir? tenlik olan yerde (bilin, yrek otanda) ret
mekten geri durabilir mi?
IX
Dedi ki: Hkmet iradesinin izilmesinde (yazlmasn
da) P'i Shan kam icad etti, taslak yapmay); Shih-shu
szckleri tartt**, ve onu Protokol Bakan ile grt;
Tze-Yu onlar ayklayp cilalad; Tung Li'den Tze
Chan da gzellii ekledi.
x

1.

Bir adam Tze-Chan hakknda sordu. O dedi ki: yilik

sever bir insan o.

mbrem, mkl.
P.

A.Y.

(?) !es examinait attentivement et y placait !es dits ancients.

178

2. Tze-Hsi hakknda sordu: Dedi ki: O herif! O ha!

3. Kwan Chung hakknda sordu. Dedi ki: f! O adam,

Pi'en'li Po'nun elinden yz ailelik zeameti ald. O,

Po ki dileri dklnceye dek (lnceye kadar) kuru
pirin yedi de tek kelime olsun ikayet etmedi. ({L.'nin
notu: Kwan'a ylesine sayg duyuyordu.))
XI
1. Dedi ki: Fakir olup ikayet etmemek ve pimanlk duy

mamak gtr, zengin olup kibirsiz olmak o denli g

deil.
XII
1.

Dedi ki: Mang Kung-Ch'o, Chao veya Wei hanedanla

rnn yals (senatr) olmakla her eye sahipti (gere
kenden fazlasn yapmaya kadirdi) ama Tang ve Hsieh
hanedanlarna vezir olamazd.
XIII

1. Tze-lu mkemmel insan hakknda (mkemmel dikka

tin insan) sordu. Dedi ki: Tsang Wu-chung'un bilgisi;

Kung-ch'o'nun cimrilikten arl, Prien'li chwang'n
kahramanl; Zan ch'in'nun giriken yeteneklilii, ye
terli bir mzik ve ayinsel kltrle birleirse, insani m
kemmellik iin gerekli olana insan sahip demektir.
2. Konumay srdrerek: Gnmzde byle mkem

mel bir insan olmaya yer yok. Kazan imkan karsn

da, tehlike karsnda yazgy, uzun zaman nce yapl
m bir anlamann hkmlerini unutmamay bilmek
de mkemmel dikkatin insan yapar bizi.
XIV
1. Kung shu Wan hakknda sorulduunda, Kung-Wing

Chia'yu dedi ki: Senin Yetkin Efendinin konumad,

glmedii ve bir ey kabul etmediini dorular msn?
179

2. Kung-ming Chia cevap verdi: Bunlar haddi aan sy

lentiler. Benim Byk nsan yeri gelince konuur, by
lece bakalarn skmaz; honut olursa glmser, by
lece srtmalaryla bakalarn skmaz; haka ise kabul
eder, bylece halk skntya drmez. Konfys:
Evet, gerekten yle mi?
xv
1. Dedi ki: Tsang Wu-chung Fang' ele geirdiinde
Lu'dan bir halef tayin etmesini istedi; siz bunun bir
prense bask almadn syleseniz de ben bu kanda
deilim.
XVI
1. Dedi ki: Tsin Dk Wan cin fikirli ama drst deildi.
((P. un fourbe sans droiture.)) Ch'i Dk Hwan drst
fakat kurnaz deildi.
XVII
1. Tze-lu dedi ki: Dk Hwan kardei Chiu'yu ldrtt.
Shao Hu ((L. efendisiyle birlikte)) ld, Kwang chung
ise lmedi. Bu yiitlik midir?
2. Konfys dedi ki: Dk Hwan prensleri ne silah zo
ruyla ne de sava arabalar ile toplad: Kwan Chung'n
gc ile yapmt bunu, yiitlik deil midir bu? Yiit
liktir.
XVIII
1 . Tze-Kung ((Kung (fu) tze ile kartrlmamal)) dedi ki:
Ben derim ki Kwan Chung insanlktan yoksundu; Dk
Hwan kardei Chiu'yu hallettiinde Kwan Chung yi
ite lmedi; dnp Hwan'la birlikte (Babakan ola
rak) alt.
2. Konfys dedi ki: El eli ykar, Kwan Chung, Dk
Hwan'a babakan olarak yardm etmekle onu prensle180

rin bana getirdi. mparatorluunu birletirdi ve d

zene koydu ve halk hala onun yararlarn grmekte.
Ama bizim samz dank ve dmemiz soldan ilikli
onun iin (onurlu tutmuyoruz).

3. Ama siz istiyorsunuz ki o avamdan biri gibi olsun; bir

ukurda veya bir dde yitip gitsindi, kimsenin dik
katini ekmeden?
xrx
1 . Kung-Shu Wan'n nazr yksek memur Hsien, Dk'
n saraynda omuz omuza ykseldiler Wan ile birlikte.
2. Bunu duyan Konfys dedi ki: Adna layk bu konu
da ((Wan, baarl, gerek kltr sahibi demektir.))
xx
1 . Wei Dk; Ling'in (Nan-tze'nin kocas) eytani yneti
minden bahsediyordu. K' ang-tze dedi ki: Byle bir
adam nasl oluyor da kaybetmiyor (devleti) ?
2. Kung-tze dedi ki: kinci karde Yu, ziyareti ve yaban
clar arlyor, ulema T'o Hanedan Tapnanda g
revli, Wang-suu Chia ordu ve birliklerin banda; bu
insanlar grev banda olduktan sonra o nasl kaybet
sin (devleti) ?
xxr
1 . Dedi ki: Eer bir insan ne istediini belirtemez ise, bir
i veya harekette bulunmak mmkn deil. ((L. ve M
Put se'yi fahi anlamna yorumluyor. Grntsel yo
rumu ideogramn, olduka ilgin.))
XXII
1 . Chan Ch'ang, Ch'i Dk'n ldrd.
2. Konfys ykand ve saraya giderek Dk Ai'ye resmi
bir ifade ile: Chan Ch'ang, prensini ldrd, cezalan
drlmas gerekir.

3. Dk Ai: Bye bildir.

181

4. Konfys dedi ki: Rtbece Byk memur' dan sonra

gelen, prensime haber vermemeye cesaret edemezdim.
(Prensim) Bye bildir diyorlar.
5. ne de bildirdi; (ki onlar bahaneyle) nan possumus
(ldrlmesin) dediler. Konfys dndkten hemen
sonra dedi ki: Bildirmemeye cesaret edemezdim.
XXIII
1. Tze-lu prense hizmet etme hakknda sordu. Konfys
cevap verdi: Onu aldatma, karsna doruca k.
XXIV
1. Dedi ki: Yetkin bir kii yukar doru ilerler (uzaklara),
kastl kii aa doru (uzaklara).
xxv
1.

Dedi ki: Eski zamanlarda insanlar bilgiyi kendilerini

yetitirmek iin edinirlerdi. imdiler bakalarn etkile
mek iin ediniyorlar.
XXVI

1. Chu Po-yu, Konfys'e bir adam gnderdi.

2. Kung-tze haberci ile oturarak ona sordu: Efendin ne
yapyor? Efendim yanllarn azaltmaya alyor
ama baaramyor. Haberci kt. Kung-tze dedi ki:
Tam bir haberci deil mi?
XXVII
1.

Dedi ki: Devlet memuriyetinde deil isen onu ynet

meyi tasarlama.
XXVIII

1. Tsang-tze (Konfys'n damad) dedi ki: Terbiyeli

bir insann dnceleri memuriyetinin dna kmaz.
XXIX
1. Dedi ki: Edepli insan szn saknr ((L. fazla konu
maz)), ie ynelir. ((ini aan szden utanr.))
182

xxx
1. Dedi ki: Efendi bir insann yaay tarz katmanl

dr. Benim yapmadm: Pimanlksz iyilik, kukusuz

bilgi, kaygsz cesaret.
2. Tze-Kung dedi ki: stadm, sizin gidiiniz de budur.
XXXI

1 . Tze-Kung insanlar kyaslayarak deerlendiriyordu.

Konfys dedi ki: Tze, sen yein yetenekleri olan bir
insan olmalsn, n 'est-ce pas. Ama sana ayracak zama

nm yok.
XXXII

1. Dedi ki: Bakas beni bilmez diye bir zntm yok;

zntm yetersizliimden.
XXXIII

1. Dedi ki: Aldatmay anlamayan veya vefaszlk hesap

lar yapmayan fakat bir hile yapldnda hileyi gr

mekte abuk olan insan, salam bir duyguya (sadu
yuya) sahip olmal?
XXXIV

1. (Yal) Wei-shang Mau ile konuurlarken Wei ona de

di ki: Aslan evladm, nasl da kkryorsun kapal k

ende, yoksa zentin mi var kedilere.
2. Konfys: Ne haddime ama nefret ederim kapatl
maktan havasz yerlere.
xxxv
1 . Bir atn cins oluu kuvvetinden deil zelliklerinin
dengesinden gelir (uzuvlarnn insicamndan).
xxxv
1 . Bir adam dedi ki: Bir hakszlk karsnda dosdoru ol

maya ne dersiniz? ((L. hakszla kar iyilik.))

2. Konfys sordu: Sana dosdoru davranan sen neyle
karlayacaksn?
183

3. Bir kimse yaralarsa seni, olay dosdoru gr; iyilik

edene de iyilikle karlk ver.

L. eski deyii yineliyor: Hakszla kar adalet, iyi

lie kar iyilik. Ama bu deyi ideogramn ieriini t

.
myle anlatmaz. Yu'an (4.): mrldanarak, kin besle
mek. Kini dorulukla yattrmak ve kin besleyen bir
kimseye dikkat etmek. Ak kalplilii yattrmak ve
kin besleyen bir kimseye dikkat etmek. Ak kalplilii
ak kalplilikle yantlamak. Konfys'n dnceleri
Dou'daki klielere uydurulunca yitiriyor zn.
XXXVII
1. Dedi ki: Kimse beni anlamyor! Kimse.
2. Tze-Kung dedi ki: Nereden biliyorsun kimsenin seni
anlamadn (bilmediini) ?
Konfys: Ge bir gcenikliim yok, ben yerde
kileri reniyorum ve dncem yukar doru nfuz
ediyor. Beni bilenler gktekiler mi?
XXXVIII
1 . Kung-po Liao, Chi-Sun'a Tze-lu hakknda iftira etti

((imdiki zaman amur att)) (u anlamlara da gele

bilir: Onun aleyhine dava at; ya da: Yanl veya kt
leyici bilgi verdi.)) Tze-fu Ching-Po durumu bildirir
ken dedi ki: Gcm yetse onu ar veya saray avlu
sunda ldrrdm ((Yani adi sulu veya byk me

m ur gibi.)).
2. Konfys dedi ki: Eer benim yaay tarzm bu
Yol'da ilerlemekse veya oluum mahvolup gidecekse,
hepsi bir yazgdr ((mhr ve gk)); Kung-po Liao ne
yapabilir bu iradeye kar?
XXXIX
1. Dedi ki: Salam yetenek sahibi olanlardan bazlar
kendi kuaklarndan uzaklar.
184

2. Bunlara en yakn olanlar belirli yerlerden ekilirler.

3. Bir sonrakiler gz alc davrantan kanrlar.

4. Daha sonrakiler ise susmay yeler ((imal szlerden
kanrlar)).
XL
1 . Dedi ki: Yedi kii bunu balatt ((L. yapt))
XLI
1 . Tze-lu geceyi ta Kap'da geiriyordu. Kap bekisi
sordu: Nereden ?
Tze-lu: Konfys'n kabilesinden.
Beki: Yapacak bir ey olmadn bilen ama yine de
ylmayan adamn yanndan.
XLII
1 . Wei'de tatan bir mzik aletini alyordu. Evleri nn
den, srtnda kam bir kodafa (byk sepet) olan bir
adam gerekten dedi ki: Ne akla u adam taa vurmak
ta, n 'est ce pas?
2. Byle dedikten biraz sonra: Ne kaba! nat, etin ce
viz, etin ceviz. Bir son ver, eer kimse anlamyorsa
onun bir son olduunu. ok derin sulardan giysilerle
geilir, s sularda paalar sva. (Lirik Dizeler I, iii. 9.)
XLIII
1 . Tze-chang Tarihinde der ki: Nedir u cmlenin anla
m: Kao-tsung imparator iin yas tutarken yl ko
numad ?
2. Konfys dedi ki: Kao-tsung'a kadar gitmeye ne ge
rek, eskiden herkes yle yapard. Hkmdar ldn
de babakandan iaret alan yz grevli yl boyunca
yas tutard.
XLIV
1. Dedi ki: Yksekteki kimseler treleri severse halk ko
lay ynetilir.
185

XLV
1 . Tze-lu dorular hakknda sordu. Konfys: Edepli
insan kendini saygyla disipline eder, serpilen bitkiler
akna.
Bundan m ibaret?
- Kendini disipline eder ve bakalarn yattrr (ra
hat ettirir, onlarn huzuruyla ilgilenir).
- Kendini disipline eder ve yz obaya skunet ba
lar. Kendini disipline eder ve yz obay huzura ka
vuturur. Yao ve Shun bunun ilesini ekerdi.
XLVI
1. Yuan Zang bacaklarn gererek melmiti. Konfys
yaklatnda tavrn bozmad.
Konfys dedi

ki:

Delikanl ama kardee

saygdan yoksun, yiit ama retisiz, ihtiyar ama l

meyi bilmez kimseler tam anlamyla rezil serserilerdir.
Byle dedikten sonra denei ile ayana drtt.
XLVII
1. Genten bir Ch'ueh kyls onun yannda bir hizmet
iin koturuyordu. lerinden biri dedi ki: yetiti, geli
yor?
2. Konfys: Onu byklerin koltuunda gryorum,
bykleriyle bir hizada gidiyor, doldurmak iin ura
myor bir an nce bitsin iin urayor.

186

ONBENC KTAP

Wei Ling Kung

Wei Dk Ling
I
1. Wei Dk Ling, Kung-tze taktik hakknda sordu.
Kung-tze cevaplad: Kurban ve tapnak kaplar hak
knda baz eyler duydum ama askeri dzenlemeler
hakknda bir almam yoktur. Ertesi gn ayrld.
2. Chan'da, taynlar azaltld, yanndakiler ylesine ra
hatsz oldular ki bundan, yerlerinden kalkamadlar.

3. Tze-lu rahatszln (gcenikliini) belirterek dedi ki:

Bir beyefendinin de bylesine skntlara gelmesi olur
mu? Konfys: Bir beyefendi gerektiinde zorlu ol
mal; kk adam zlr (ona kar olunca.)
II
1. Dedi ki: Tz'u (ihsan), beni ok alan ve bellediini
unutmayan bir insan olarak dnr msn?
Cevap: Ayol, sylediiniz gibi deil mi ?
Konfys: Hayr, taneleri balayan bir iplikik be
nimki. Bir ey, her eyi ieren, bir arada tutan, yeeren
bir ey.
187

III
1 . Dedi ki: Filiz; pek az kii bilir varolu hikmetlerini
dosdoru eyleme geirmeyi.
IV
1 . Dedi ki: Shun abasz ynetti lkeyi. Nasl yapt bunu?
Ar ballkla kurdu: dzeltti ve oturdu gneye dne
rek (hkmdarlar tahtta gneye dnerek olunurdu)
hepsi bu.
v
1 . Tze-chang iliki zerine sordu.
2. Dedi ki: Dosdoru gnlnden geldii gibi konu ve s
zn tut. Davrann, yeeren gl ve saygn, bam
bu-at gibi olsun ((yani, dta sert ite gevrek olsun))
hatta Kuzey ve Gney'in yaban insanlar arasnda bile.
te davrann usul. Byle tok szl olmaz isen, d
nersen sznden; davranlarnda saygsz ve cilasz
(onursuz) olursan kendi yrende nasl karlanr?
3. Kalktnda (bir eyler bina etmeye), ikiye kar ,
yapsn (ona evrik veya nnde duran ikiye).
Baknz, Sarslmz Eksen XXII'nin son cmlesi: B
rak, arabasndan onlar ifte balanm grsn, ondan
sonra gdebilir.
4. Tze-cang bu szleri kemerine iledi.
VI
1 . Dedi ki: Dosdoru, hem de nasl! u tarihi Yu, lke iyi
ynetildiinde bir ok gibi idi. lke kart zaman yi
ne bir ok gibi.
2. Chu Po'yu gerekten byk bir insan, lke iyi ynetil
diinde o memuriyette, hkmet bozulduunda def
teri drer ve gerek oluumu benliinde yaar.
VII
1 . Dedi ki: Syleilebilir bir kimseyle konumamak, onu
kaybetmektir, iletiimsiz bir kimseyle konumak, sz
israfdr. Bilge kii, ne insan kaybeder ne de szn.
188

VIII
1 . Dedi ki: Bir memur (bilgin) aklnn buyruudur; bir
yetkin ise insanlna glge drmeksizin yaar, hat
ta gerekirse lr bu uurda.

Bu kavram ilk kez ifade edilmi olmayabilir; ama

lm cezasnn kaldrlmas dncesinin daha nce
sylendiine rastlamadm.
Baknz, Onnc blm, Xl.
IX
1. Tze-kung, u yetkinlik ii hakknda sordu. Konfy_s
dedi ki: Usta ustaln eksiksiz klmak iin ncelikle
aletlerini keskinler (hali hazrda ortada olan gereleri,
kaplar kullanr.) Yaadn yerde, salam yetenekleri
olan stn kiilerle birlikte hizmette bulun ve insani
yetli, grevli (bilgin)lerle arkadalk et.
x
1 . Yen Yuan ynetim hakknda sordu.
2. Dedi ki: Hsia'nn cetvelini kullan (muhtemelen Pazar
gnlerini gsteren bir takvim).

3. Yin hanedannn arabasna bin, diye eviriyor L. ve M.

4. Ta giyme treninde chan'larn baln giy.
5. Mzik, Shao pandomimleri uyarnca olsun.
6. Chang'n tngrts ve yze glcler uzaklatrlmal.
nk, Chang'in mziinin perdeleri svktr ve iki
yzller tehlikelidir.
XI
1. Dedi ki: Uza dnmeyen yaknda bulur sorunlar.
XII
1. Dedi ki: Mmkn m? Gzel bir insan sevmekte ol
duu gibi iinden gelerek hareket eden bir kii henz
grmedim.
189

XIII
1 . Dedi ki: Tsang Wan-chung mevkiini hrszlam bir
adam gibi, Lin-hsia'l Hui'nin salam yetenekli oldu
unu bildiim halde meslekta olarak yannda bir g
rev vermedi.
XIV
1 . Dedi ki: Som olan kendinden ikincil olan ancak ba
kalarndan bekleyen kimse pimanlktan uzak kalr.
xv

1. Dedi ki: Eer bir adam Nasl, Nasl? diye sorup dur
muyorsa ona bir szm yok benim. Bu denli. (Bilmem
nerede son bulur o.)
XVI
1. Dedi ki: Gn boyunca denkliin (aktre, adalet) gr

lmesine gelmeksizin lak lak eden, kurnazl seven

kimselerle yaplabilecek bir ey yok.
XVII
1. Dedi ki: Yetkin kii davranna (davrannn z
denkliktir) denklikle z kazandrr.
Baknz/Ta S'eunun son szlerine: Devletin hazine
si denkliktir. istatistiin deil, oluumun ifadesi olan
Konfyen ifade ile daha fasih: Devletin kazanc gste
risizliktir.
O; treler uyarnca hareket eder, tevazu ile ne srer ve
onu sznde durarak mkemmel klar, ite yetkin kii.
XVIII
1 . Dedi ki: Yetkin kii yetisizliinden rahatsz olur, ba
kalar tarafndan tannmad iin deil.
XIX
1 . Dedi ki: nsan, kendi kua bir ot gibi yiterse bundan
rahatszlanr.
190

xx
1 . Yetkin kiinin aray hep benliindedir. Kk adam
hep bakalarndan alr.
XXI

1. Dedi ki: Terbiyeli kii atiktir ama kavgac deil. O al

veriten yanadr. Blgeci deil.
XXII

1. Dedi ki: Edepli kii bir insan syledii bir szden do

lay ykseltmez; ne de bir sz syleyenden dolay ku
lakard eder.
XXIII

1. Tze-Kung; insann hayat boyunca uygulayaca bir fiil

var mdr? diye sordu.
Dedi ki: Sempati ((L. karlkllk)), Kendine yapl
sn istemediin eyi bakalarna yapmay.
XXIV

1. Dedi ki: Kimi yerdim, kimi vdm? Eer bir kimseyi fazla
syla vm isem onda arabnlrnaya deer bir yan vardr.
2. Bu kimselerin benliinde, hanedann doru yolu bul
mas ve bu yolda gitmesine vesile olan tomruklar var.
xxv
1 . Zaman iinde tarihilerin bo braktklar yerlere dein
erdim (tarihilerin bilmedii); insanlarn, bakalarna
bineini sunduu dnemler, unutulmu dnemler; ka
yp vakitler.
XXVI

1 . Dedi ki: Ssl cmleler, zorlama szler, zden gelen

dosdoru eylemi rseler, kk eylere dayanamazlk,
byk tasarmlar bozar.
XXVII

1 . Dedi ki: Eer gruh; bir adama nefret duyuyorsa ara

trlmal; eer bir adam herkes seviyorsa mutlaka
aratrlmal, hem de nasl!
191

1.

1.

1.

1.

1.

XXVIII
Dedi ki: Oluuma bir erk (enerji) konabilir ama oluu
mu insann iine kimse koyamaz. ((Overro: bir insan
doru ilikileri alicenaplkla (ycegnlllkle, fazi
letle) uygulayabilir ama ortada bir doru yolun varl
gerei, insann onu kullanmasn zorunlu klamaz.))
XXIX
Dedi ki: Yanl gitmek ve (yanln mecran) dzelt
memek (kesinlikle) yanl gidi olarak tanmlanabilir.
xxx
Dedi ki: Gn yemedim (veya yememeye altm), b
tn gece uyumadm, yemisiz bir murakabe; hususfbir
veriyi almak kadar yararl olamyor.
XXXI
Dedi ki: nsan hak-eylem tasarm zredir. Yiyecek el
de etnek iin taslaklar zerinde uramaz, topra s
rp ekebilir ve ktlk olabilir; tahsil yapar ve olabilir ki
bir maa da alabilir; ama onun tm ilgisi hak-eylem s
tnedir, o (muhtemel) yoksulluk gailesiyle ilgilenmez.
XXXII
Dedi ki: Oraya varacak kadar ferasetli ama sebatsiz
olan baarsa da kaybeder.

2. Bir i elde edecek kadar ferasetli ve iin stesinden ge

lecek kadar yiit ama iin sonuna dek itidal gstere
mezse, o kimseye sayg duymaz e dost.
3. Ele geirecek kadar ferasetli, elde tutacak kadar yiit
ve almasnda dzenli ama izlemiyorsa doru ilemi,
yoksundur grkemden.
XXXIII
1 . Dedi ki: Halkn insanl sudan ve ateten de derindir,
insanlarn ldklerini grdm su veya ate zemininde.
Ama bir tek kiinin bile grmedim ldn kendi
insanlna dayanmaktan.
192

(Konfys'n kendine zg anlatm ou kez bir

ibarenin bir szcn birden masyla olur, kelime
nin bir baka vehesinin gsterilmesi ile.) (Shen 5724,
tao 6140, de ihlal duygusu var ise Konfysn anla
tm derin bir ironi olarak okunabilir).
xxxv
1 . Dedi ki: nsanlk, insann kendisinin; retmene bra
klas deil.

((Tang, 6087, karmak, ilgin bir anlam yapsna sa

hip; bunlardan bazlar: stlenmek/ sz vermek, grev
almak. L. manaya daha yakn: nsanln ilevi ret
mene braklamaz, daha bir alayc: Pedagog'a.))
XXXVI
1 . Dedi ki: Yetkin kimse bir kabuk, bir yn. (Chen)
Chen bir anahtar terim, Deiimler den. Stoa 'cla

rn a taraxia (ihtiras ve akim dl.irtlerinden zgrlk)

sndan ok daha fazla birey: t rr kervan yrr.
Konfyen terimler, ou Grek felsefe terimlerini kar
lar, fakat ou Grek vecizesi i ynnden eksiktir.
Gerekli drt parann ii var biri yok. Be para gere
ken yerde drd var biri yok. yi bir araba ama karb
ratr ve vitesten yoksun.
O bir inana gstermelik olarak tutunmaz ((Pictog
ram: Sz ve ar)).
XXXVII
1. Dedi ki: Prense hizmette, masaya saygy nce, yiyece
i sonra koy.
XXXVII
1 . Dedi ki: Zppece katagorilere ayrlmam eitimi gr.
XL
1. Dedi ki: slup sorunu? Anlam geir karya ve dur.
193

XLI
1. (Kr) mzisyen Mien arlmt. Onlar basamaklara
ulatklarnda Konfys: Basamak dedi; onlar has
ra geldiklerinde, Hasr ve herkes oturduunda Fa
lanca urada, filanca burada oturuyor diye bilgi verdi.
2. stad Mien gittiinde Tze-Chang sordu: Doru mu
dur bu ekilde konumak mzik stadna kar?

3. Dedi ki: Krlere yardm ederken dorudur.

194

ONALTINCI KTAP

Ke She
Chi Reisi
1
1 . Chi Reisi, Shwan-yu'ya hcuma hazrlanyordu.
2. Zan Yu ve Chi-lu Konfys'e giderek: Chi'lerin pat
ronu Chwran-yu'nun bana i aacak, dediler.
3. Konfys: Tm bunlar sizin hatanz deil mi be
adamlar? dedi.
4. Chwan-yu'nun en ileri gelen adamnn, Dou
Mang'daki kurban ilerine eski bir kral tarafndan
atanmas zerinden ok zaman geti ve de Dou Mang
bizim kendi topraklarmz iinde ve trenleri onayla
yan kiiler bizim devlet memurlar; nasl olur da bir
saldrda bulunulur ?
5. Zan Yu dedi ki: Biz iki bakan kar olsak da patronu
muz istiyor.
6. Konfys: Sizi..., Chau Zan derdi ki: ktidarda iken
sapma, gcn yetmiyorsa ekil. Bir kre klavuzluk
ederken, ona destek olmaz ise insan, veya dnce kal
drmaz ise ona nasl yardm eder?
7. Dahas sizin szleriniz yanl, bir kaplan veya gerge195

dan ((P. bafolo (mecazen soytar)) kafesinden kaarsa;

bir baa veya mcevher, kutusunda krlrsa kimin ha
tasdr bu?
8. Zan Yu dedi ki: Ama Chwan-yu imdiler gl ve
Pi'ye de pek yakn. Eer reisimiz oray imdi almaz ise
ileride oul ve torunlarnn bana dert olacaktr.

9. Konfys: Siz insan hasta edersiniz. Bu konuda bir

syleve (yar resmi grme) ihtiyacmz var, deme
mekle.
10. Ben, Hillock (Konfys'n lakab) duymutum: Dev
letin veya hanedann banda olan kimse azlktan dola
y kayglanmaz haka olup olmamaktan endie duyar
((mleki ark ideogram: adilane ynetim endiesi))
ktlktan dolay kayglanmaz huzursuzluktan kaygla
nr. Eer bir insan kendi topra zerinde tutulursa kt
lk olmaz, huzur olursa nfuz azl sz konusu olmaz
ve bozulmayan (mfsid) bir skunet gerekleir.
11. te byle. Uzaktaki halklar buna uymaz ise, onlarn,
kendi disiplinli kltrn ve drst eyleminle kendine
ek: cabet ettiklerinde yatacaklardr.
12. imdi sizler, Yu ve Ch'in, siz patronunuzun yardmc
larsnz. Uzaktakiler yakna gelmiyor, gelemezler de
((L. efendimiz onlar ekemez)) ? Devlet blnm
durumda ve dekadant; halk kayor ve ayrlyorlar ve
devlet onlar tutamamakta ((L. efendiniz onlar koru
yamamakta)).
13. Ve kalkn lkenin iinde kl kalkan kuanmakta.
Korkarm onun torununun dertleri Chwan-yu'da de
il, kendi avlularnda kendi, odalarnda fsldamakta.
II
l.

Kung-tze dedi ki: mparatorluk meru bir ekilde y

netilirse; ayinler, mzik (mzik zevki) gvenlik ve ce196

zalandrc seferberlik gklerin grnts (tecelli) ola

rak neet eder. mparatorluk iyi ynetilmez ise feodal
beyler bunu stlenir. Eer bu konular u grevliler ta
rafndan kararlatrlrsa on nesil iinde kaybedilir
(bamszlk). Yok; byk memurlarn hkmnde
olursa, kayplar be nesil iinde vuku bulur; Buyruk,
vekil memurlarn eline geerse kuak sonra oluum
mahvoldu bil.
2. mparatorluk meru bir ekilde ynetiliyorsa, hk
met byk memurlarn denetiminde DEGLDR.
3. mparatorluk meru bir ekilde ynetiliyorsa, halk onu
grmez.
III
1. Kung-tze dedi ki: Be kuak oluyor ki gelirler saraya
ulamyor. Drt kuak nce hkmet byk memurlar
tarafndan ele geirilmi ve Hwan'n (Dk) nesli ku
aktan beri yoz.
IV
1. Kung-tze dedi ki: deerli ve zararl arkadalk
vardr. Doru, Emin ve Bilgili kiilerle arkadalk
olumludur. Zppelerle, rahatlk dknleri ile (kabak,
amur) ve dalkavuklarla arkadalk zarar verir.
v
1 . Kung-tze dedi ki: deerli ve zararl elence
(zevk) vardr. Mzik ve ayinlerin gnlk duygulardan
(idraktan) koparc hazz; br insanlarn mkemmel
liinden duyulan haz, kiilikli ve yetenekli pek ok ar
kada olmann zevki olumludur. almllk, haylazlk
ve krm zararldr.
VI
1. Kung-tze dedi ki: Yetkin bir insanla buluuldukta
yanla dlr: Konumamak gereken yerde konu197

mak, buna acelecilik denir; konumak gereken yerde

susmak, buna gizlenme denir ve konutuu zaman
onun ifadesine dikkat etmemek, buna krlk denir.
VII
1. Kung-tze dedi ki: Yetkin kimse hal iin nlemdir:
Ruh ve kan, henz dzenini bulmam gen iken (de
likanl), lks grnme alkanlna; ruh ve kan olgun
lap dinletiinde, dikballa, yalanp ruh ve kan
soldukta tamaha kar nlemdir.
VIII
1 . Kung-tze dedi ki: Yetkin insan eyden huu iinde
dir (korkar): Yazgnn ((giin az ve m iihiir)) iradesi
karsnda; byk insanlarn karsnda ve velilerin
szleri karsnda.
IX
1 . Kung-tze dedi ki: Sezgiyle (doutan) bilenler en s
tn olanlardr. Gayret ederek bulanlar bir sonra gelir,
mklata urayan ama alanlar nc srada, ka
patlm olup ((aptal)) almayanlar en alt tabakay
oluturur.
x
1 . Kung-tze dedi ki: Yetkin kii konuda murakabeye
varr. Basiret, hikmet gzyle gr; iitmek, doru
duymak yani kavramak ve asude grn: Saygn ve
konumas dnceli, ilikileri saygl, phe halinde
sorar. Kzgnlk halinde kt sonularn dnr ve
kar halinde adaleti gzetir.
XI
1. Kung-tze dedi ki: yilik eriilmez gibi gzkr, kt
lk dokunmak iin kaynar grnr; ben byle insanlar
grdm, byle konumalar duydum.
2. stediklerini bulmak iin mnzevi yaayanlar ve ger198

eklik kazanmak iin adil olanlar; byle konumalar

duydum ama bu hal zre kimseyi grmedim.
XII
1. Ch'i Dk Ching'in drtl, bin koum at vard ld
gn (gmme treninde) ama halk onu drstl
iin vemedi ((L. bir tek erdem iin olsun)) .. Po-i ve
Shuch'i Doruk'un Gney eteklerinde alktan ldler
ve halk onlar o gn bu gn vmekte.
2. Bunu mahade et anlayabilmek iin sylediklerimi.

Kmg-fu-tzu 'n un olu

XIII
1. Ch'an K'ang, Po-yu'ya farkl bir ey duyup duyma
dn sordu.

((Yani, Konfyiis'n sylediklerinin dnda))

2. O cevap verdi: Hayr, o yalnzd (bir gn) ben salon
dan aceleyle geiyordum (veya avluya doru gidiyor
dum), dedi ki: Lirik Dizeleri belledin mi? (Veya lirik
dizelere mi alyorsun?)
Hayr, dedim.
Lirik Dizeleri bilmeyen konumay beceremez.
ktm ve Lirik Dizelere altm.

3. Bir baka gn yine yalnzd, ben avluya doru aceley

le kouyordum.
Trenleri mi belliyorsun? dedi. Hayr, dedim.
Trenleri renmezsen bir zemin bulamazsn (ki
ilik oluturamazsn).
Gittim ve Trenlere altm.
4. te bu iki eyi duydum (ondan).
5. Ch'ang K' ang: Bir soru sordum ey rendim: Lirik
Dizeleri, Trenler Kitabn ve yetkin kiinin olunu
koturmadn (ona sylenmediini); diyerek mste
rih, ekildi.
199

XIV
1. Devletin bandaki prensin hanm prense yarard:
Sekin kii. Kadn kendine, kk ocuk; der. O yerin
halk onu, Prens'in sekini diye arr. br devlet
ler halk onu, kk mstakile; diye arr ve yine
bazlar onu, Prensin sekini; diye arrd.

200

ONYEDNC KTAP

Yang Ho
(Ynetimi elegeiren bir bakan)
1
1. Yang Ho, Konfys' (Kung-tze) grmek istedi,
Kung-tze onu kabul etmedi. O Kung-tze'ye bir domuz
gnderdi. Kung onun evde olmad bir zaman kolla
yarak teekkr ziyaretine gidiyordu ki yolda Yang'la
rastlat.
2. Yang dedi ki: Seninle konumak istiyorum: lke karma
a iinde iken hazineyi kendi iinde tutman insanca m?
Cevap: Hayr.
almay sevmek (ibadette daim olmak) fakat srekli vaktini geirmek, buna hikmet der misin ?
Cevap: Hayr.
Aylar, gnler geiyor ve yl seni bekleyecek deil.
Cevap: Peki grevi kabul ediyorum.
il
1. Dedi ki: nsanlar doutan birbirlerine olduka yakn
dr, onlarn arasna bir mesafe koyan uygulamalardr.

201

III
l . Dedi ki: Yalnz yksek hikmet sahibi ve en yaln kii
ler are dnmezler. ((L. deitirilemezler, metin her

iki anlam da ieriyor olabilir.))

iV
(Kltrel Kanaat zerine)
l . atma-Duvarnda telli saz ve ark sesleri duydu.
2. Byk insan glmsedi ve zevkle: Bir kmes hayvan
n boazlamak iin neden bir kz ba kullanlsn?
dedi.
3. Tze-yu cevap verdi: Efendim, ben, bir kez sizin yle
dediinizi duymutum: Eer saygn kii, oluumu tah
sil eder ve isanl severse halktan kimseler de oluu
mu tahsil eder ve ynetmek kolay olur. ((Sanrm, Yen

Tze-yu bu yaln snr kentte grevli idi.))

4. Dedi ki: Arkadalar Yen' in szleri pek doru ben sade
ce kysndan dolayordum (nkte).
v
l. Kung-shan Fu-zao Pi geidini tutarak ayaklanmt;
Konfys' ard ve o gitmek istedi.
2. Memnun olmayan Tze-lu dedi ki: Kesinlikle gitmemelisiniz.
Niin karacak msnz Kung-shan gruhuna?
3. Dedi ki: Adam beni ard, farzet ki kartm. ((aliter:
Bouna m, bo bir iaret mi. F'u'ya verilecek anlama
bal, 6536 ((veya c)), Farzet ki benden yararlanmak is
tedi, ben Dou' da bir Chou tekil edemez miyim?
VI
Tze-chang, Kung-tze'ye insanlk hakknda sordu. Kung
tze dedi ki: Muktedir ((neng, desteklemek, tamak, kaldr

mak anlamna gelen k'e'den farkl bir anlamda, bir birlik gii202

c demek.)) olmak, be eyi (bir arada) uygulamaya. Bu tm

imparatorluu insanca klacaktr.
(Chang) aklamasn istedi.
Cevap: msak ( ?serenitas/itidal), (alicenaplk), sznde
durmak, tez ellik (ayrntlara dikkatle) ve merhametli olu

(caritas).
msak olgular yle biimlendirir ki hakarete uramazsn.
Uzdillikle kitleye ularsn.
Sznde durursan bakalar sana itimat eder. ((ayn za

manda: stihdam edecek kadar gvenir.))

Tez ellikle baladn (vlmeye deer) ii bitirirsin.
Merhametli olmakla altrdn kimselerden rn alr
sn.
VII
l . Pi Hsi, onu davet etti ve o gitmek istedi.
Tze-lu dedi ki: Efendim bu (fakir/ Filiz) sizin y
le dediinizi duymutu: Eer bir kimse ahsen kt
lk zere ise, insan olan grmez ((katlmaz (ona))).
Pi Hsi, Chung-mau'da bakaldrm durumda, eer
gidersen nasl bir itir bu?
2. Dedi ki: Dediim gibi. Fakat demedim; sert olan incelt
meden tlr, diye.
Denmemi midir: Gerekten ak olan, batrlsa da
kararmaz.

((Karlatrnz; G. Guinicelli)).
3. Ben bostan gzeli miyim, ss iin aslp da yenmeye
cek?
VIII
l. Dedi ki: Filiz; sen alt terimi (teknik terim) ve alt a
knl (fazla byme) duymu musun?
Cevap: Hayr.
203

2. Otur, sana aklayaym onlar.

3. renme ak olmayann insanlk sevgisi, arapsana
dndrr meseleyi safa (nai'vete).
renme evki olmayann bilgi (hikmet) tutkusu
deli dolu tutarszlklarla son bulur.
Mereye gittiini aratrmakszn dosdoru gitmek
serkelie gtrr.
Aratrma sevgisinden yoksun cesaret karmaayla
son bulur.
Kat tanmlar (sertlik, katlk) kstahla gtrr.
IX
l . Dedi ki: Evlatlarm (Mes enfants), niin insan Lirik Di
zeleri renmez?
2. Lirik Dizeler ferahlatcdr (iradeyi canlandrr).
3. Kendilik bilgisi verir (farknda olma, agah) basireti
keskinletirir, otlar altnda gizlenmi kuu grmekte
yardmcdr.
4. htiras ve akln drtlerinden masum olmay retir

(ataraxia).
((L. toplumsallk, karlkllk olarak anlyor.))
(Ktle kar) ierleme () nedenidir.

L. duygular dzenler?? katharsis?? (ile yolu ile

tvbe?) kin, gceniklik duygularnn stesinden gelme.
Ben hibir lml yoruma gvenmiyorum.
6. Anne ve babaya kar yararl olmas ve hkmdara
hizmeti retir.
7. Birok ku, hayvan, bitki ve aacn isimlerini ierir.
x
Dedi ki (olu) Po-Yu'ya: Sen git de Chao-Gney ve Shao
Gney iirlerine al. Chao-nun ve Shao'nun iirlerine al
mam bir insan yz, duvara dnk bir insan gibidir.
204

XI
Dedi ki: Ayin, ayin derler! O mcevherat ve ipek giysiler
deil? Onlar mzik mzik derler. Gong'un ve davulun yeri
nerde?

((Dnceler hep gerelerde, m zii duyan nerde.))

XII
Dedi ki: Metin bir yz taknan ama ierde ikircimli olan,
hrszlk iin duvar delmekte olan be paralk bir adamdr.
XIII
Dedi ki: Bu (msamahakar) kyl prototipleri hrszlar
(conmen) 2556 kendiliklerinden hareket etmemekte ((L. 2727

ye edeer olarak yuan (7725) olarak anlamakta? Rausseae

quers)) pek dikkatli, erdem hrszlar.
((P: cherchent les suffrages des villageois. Note 7725a.))
XIV
Dedi ki: Ayakst dedikodu ve rseleyici azar, ak kalp
liliin ieklerini yolar.
(duru bilinten doan eylemi heba etmek) kiinin deruni
idrakine gre davranmay brakmasdr.
xv
l . Dedi ki: Kim efendimize hizmet edebilir bu garip anla
yl kiilerle?
2. Elde edinceye kadar baka bir ey dnmezler, elde
ettikten sonra da ayrcalklarn korumaktan baka d
ndkleri bir ey yoktur.
3. Kaybetmekten korktuklarnda (ayrcalklarn), yap
mayacaklar hibir ey yok karalamak iin (onlar).
XVI
l . Dedi ki: Artk mevcut olmayan fitnesi vard eski in
sanlarn.
2. Eskilerin markl pervaszlikt, imdikilerin ma
rkl sefahat.
205

((Belki de demek istiyor ki, eskiler yrekli idi, im

dikiler sefih. Arlk zttr darkafalla. Taknlk, eh
liyete zttr. Bu ksa ciimleciklerinde, anlamlandrma

ve kelime kullanm dnda pek bir ey yok.))

Eskiler vasatt kk ayrntlarda, imdikiler densiz; eski
lerin yalnkatl dorudand. imdikiler bakalarn aka
yollu aldatacaklarn dnmekteler. te byle!
XII
Dedi ki: Ssl ibareler ve sofu grnm (L. M. imal) en
der olarak erlie iarettir.
XVIII
Dedi ki: Al rengi bozan eflatundan, Elegentiae'nn mzi
ini kartran Chang'n tannanlndan, aile ve devleti ykan
om azlardan (karc azlar) nefret ediyorum.
XIX
1 . Dedi ki: Susmay yelerdim.
2. Tze-kung dedi ki: ama, efendim, siz sylemezseniz biz
fakirler onu nasl naklederiz?
3. Gk, nasl konuur? Drt mevsim srer gider, her ey
doar, Gk hangi kelimeleri kullanr?
xx
Zu Pei, Kung-tze'yi grmek istedi. Kung-tze hasta olduu
gerekesiyle kabullenmedi. Ulak kapdan karken o flt
n ald ve ulan iitecei ekilde almaya balad.

L. notlar, Zu 'n un daha nce t istediini ama tutmad

n, dolaysyla talebin sahte olduunu gstermekte.
xx
1 . Tsai Wo, yllk yas hakknda sordu, bir yl yeterli
deil miydi?
2. Dedi ki: Eer insan yl kurallara riayet etmezse ku
rallar mahvolur.
Eer yl mzik icra edilmezse mzik harap olur.
206

3. Eski tahl bitti yenisi boy atmakta. Tututurduun ate

farkl bir ate, yln sonunda kabilirsin yastan.
4. Dedi ki: Pirinci yerken ve ili giysileri giyerken rahat
msn?
Cevap: Olduka.
5. Dedi ki: Rahatsan, devam et ama edepli insan yas s
resinde tatl yemez, mzikten hazzetmez, rahat yerden
rahatsz olur ve kendini elenceye vermez; eer sen
bunlardan rahatsz deilsen srgit.
6. Tsai Wo gitti.
Dedi ki: O tam insaniyetli deil, bir ocuk anne babasnn
kollarndan inmez ne dein; yllk yas her yerde geerli. Yu yl anne baba efkati grmedi mi?

Sanrm Orta adaki eylem-istirak tartmalar eski in

eilimi ile itidale kavumutur, stirak (teemm l) ihtiyac
yllk yasla karlanmtr.
XXII
Dedi ki: Btn gn attrmak, kafaya bir ey koymaks
zn g i! Satran oyuncular hi deilse bir eyler yapyor
ve bunlara kyasla salam yetenekli kiiler?
XXIII
Tze lu dedi ki: Yetkin kii kahramanl saygn tutar m?
Dedi ki: Yetkin kii adaleti en stte tutar. Eer bir bey ce
sur ama adaletsiz ise o her eyi berbat eder. Eer bir adam ce
sur ama adaletsiz ise o alar.
XXIV
Tze kung dedi ki: Yetkin kiinin de nefreti var mdr?
Cevap: Vardr, ama o bakalarnn gnahn ulu orta ilan
eden kimselerden tiksinir. .. Akntnn altnda olup da stte
kilerine iftira edenlerden tiksinir. Cesur ama hak zre olma
yanlardan tiksinir, inatla hep tahmine ynelen (haddini

207

aan) ve engelleyen* kimselerden tiksinir ((veya san ile yeti

nen ve engelleyen.)).
2. stad sizin de tiksintileriniz var mdr?
Kurnazca aran ve dnp zekalar ile bulduklar tavrn
taknan kimselerden, atlganl (yzszl) cesaret sanan
kimselerden, boboazl ak kalpliliklerinden yaptklarn
syleyen kimselerden nefret ederim.
xv
Dedi ki: Gen kadn ve kk adam gtr yetitirmek,
yaknlk saygszla, mesafe gcenmeye varr, onlarla.
XXVI
Dedi ki: Krknda nefretli olan, sonuna dek nefretle gider.

P. fiil ilgin ve qui s'arretant sanrm doru (an rnilieu de leurs entreprises
sans avoir le coeur de !es achever). Yani yar yolda dururlar, nk bitirecek
yrekten yoksundurlar.

208

ONSEKZNC KTAP

Wei Tze
Wei Vikontu
I
(Yin Hanedannn k)
1 . Wei Vikontu ekildi. Chi Vikontu esir dt. Pikan,
protesto ederek ld.
2. Kung-tze dedi ki: Yin'in adam vard.
II
1. Liu-hsia'l Hui, ba ceza yargc, kez grevinden az
ledildi. Bir adam dedi ki: Zaman deil mi meydandan
ekilmenizin?
Yarg: Dosdoru gitmek ve insanlara hizmet et
mek uruna nereye gideyim de kez azledileyim?
Eri gittikten sonra neden memleketimi terkedeyim?
III
1 . Ch'i Dk Ching, Kung-tze'yi bekliyordu, dedi ki:
Ona Chi reisi gibi davranamam ama Ch'i'lerle Meng'
ler arasnda bir yeri var.
Ve ekledi: Ben yal bir adamm, onun kavramlar
na intibak edemem. Kung-tze ayrlarak yola koyuldu.
209

IV
1 . Ch'i halk (? Ch'i'nin adamlar) bir kadn mzisyen
(corp de ballet) gnderdi; Chi Hwan gn meclise
kmad. Konfys tekrar yola koyuldu.
v
1 . Ch'u'nun meczubu Chi eh-yu, Kung-tze'nin olduu
yerden geerken: Ey Anka, nasl duruluun bozul
mu; faydasz, gemii sorumlu tutmak, faydasz; sen
gelecee bak gelecee. Vay bana bu hkmete katla
cak olann, vay bana. diyerek ark sylyordu.
2. Konfys indi (arabasndan), onunla konumak iste
di ama o hzla uzaklatndan konuamad.
VI
Ch'ang-tsu ve Chieh-ni tarla srmek iin elemilerdi.
Kung-tze o blgeden geiyordu, Tze-lu'yu gndererek neh
rin geit yerini sordu.
2. Ch'ang-tsu sordu: Kim o src?
- Lu'dan Hillack m? (Konfys'n lakab)
- Evet.
- O bilir geidi.
3. (Tze-lu dnerek) Chieh-ni'ye sordu. Chieh-ni: Sen
kimsin beyim? dedi.
- Ben Filiz.
- Kung Hillack'n rencisi? - Evet...
- Kargaann seli tm lkeyi bast, kim nleyebilir
onu? Bir bakan brakp tekinin ardndan gidip
durmaktansa; dnyay kkten terketmi bir alimi
izlemek daha iyidir. Ara vermedi ekim iine.

4. Tze-lu dnp hadiseyi bildirdi, Konfys hayretle

duraksad ve i ekerek: Kularla, hayvanlarla elbirlii
edilesi deil. Eer bu adamlarla almazsam kiminle
alacam? Eer lke hak yolda ise bana. Hillock' a
210

gereksinmezdi deitirmek iin ((veya ben kendimi,

gcm harcamazdm.))
VII
1 . Tze-lu geride kalmt, omuzunda bir sepette ot ta
yan yal bir adama rast geldi. Tze-lu adama sordu: Be
nim efendimi grdnz m?
Yal adam dedi ki: yle grlyor ki sen bedenen
almazsn ve be tahl da birbirinden ayrt edemez
sin, kimdir senin efendin?
Sepetini yere koydu ve ayklamaya balad.
2. Tze-lu saygyla eildi ve elpene durdu.
3. htiyar, Tze-lu'yu geceyi geirmesi iin alkoydu, bir
tavuk kesti, dar ikram etti ve iki olunu ona takdim
etti.
4. Tze-lu gnle birlikte ayrld ve Konfys'e anlatt.
Konfys dedi ki: Bir tarik-i dnya. Tze-lu'yu onu
grmesi iin gerisin geri gnderdi. Tze-lu oraya vard
nda ihtiyar oktan gitmiti.
5. Tze-lu dedi ki: Grev almamak doru deil. Yal ile
gen arasndaki ilikileri ihmal edemezken, ynetici ile
bakanlar arasndaki iliki nasl ihmal edilebilir?
Kiisel saln koruyan bakmndan, byk apta
bir karmaaya sebep olur. Edepli insan grev alr ve
dosdoru gider. Pek ala bilir ki mkemmel kurallar
(hakikat) izlenmiyor, ((veya sonunda bilir ki onlar ev
rensel olarak uygulanmyor.))
VIII
1 . Dnyay terk edip inzivaya ekilenler: Po-i Shu-ch'i,
Yu-chung, I-yi, Chu-chang, Liu-hsia'l Hui, Shaolien.
2. Dedi ki: Derim ki, amalarndan amayan ve kendile
rini rezil etmeyenler Po-i ve Shu-ch'i dir.
211

E
3.

Liu-hsia'l Hui ve Shao-lien amalarndan dn verdi

ler. Kiisel bir mecburiyet. Bunlarn szleri makul ve
davranlar ilgiye deerdir. Hepsi bu.

4. Denebilir ki; Yu-Chung ve I-yi inzivalarn konumak

la bozdular. Leke srmediler kendilerine ((M:)), ke
lerinde frsatlar karmadlar (ara izgide heba oldu
lar).
5. Bu rneklerden ben farklym, benim ulamsal olur/ol
mazlarm yoktur.
IX
(Lu mzisyenlerinin dalmas)
1. Byk mzik stad Chih, Ch'iye gitti.
2. kinci oturumun efi Kan, Ch'uya gitti, nc Liao,
Ts'ai'ye, drdnc Chuek, Ch'in'e gittiler.
3.

Davul alan Fang shu, Honnan'a gitti. ((L. rman ku

zeyine)).

4. Darbuka alan Wu, Han'a gitti.

5. Yardmc ef Yang ve Ta enstrman alan Hsi-ang de
nize aldlar.
x
1. Chau Dk, Lu Dkne: Efendi insan akrabalarn ih
mal etmez; byk bakanlarn yararsz tutarak esef et
tirmez; ve byk bir neden olmadka eskileri reddet
mez; ((L. eski aile yelerini?)) dedi.
XI
1. Chau'nn sekiz memuru vard; Po-ta, Po-kwe, Chung
tu, Chung-hwu, Shu-ya, Shu-hsia, Chi-sui, Chi-kwa.

212

ONDOKUZUNCU KTAP

Tze-Chang
I
1 . Tze-Chang dedi ki: Alim bir tehlike karsnda kaderi
ne doru gider ((L. hayatn kurban eder)); bir imkan
doduunda adaleti dnr, kurban esnasnda d
nceleri tazimle doludur yeeren kudrete, bir ac da
yas tutar; sanrm tam tanm budur (alimin).
II
Tze-Chang dedi ki: Dosdoru uurun gereini yapmay
kavramak ve onu yerine getirecek enerjiyi koymak, hak olu
uma harfi harfine uymak ve kat olmamak bu hususta, ya
pabilir misin bunu? nemli mi o kimsenin ne olaca? Hak
yola inanmak ve onu gerekletirmemek!
III
Tze-hsia'nn rencileri, Tze-Chang'a arkadaa ilikiler
hakknda sordular.
Tze-Chang dedi ki: Tze-hsia ne diyor ? Cevap: Tze-hsia
diyor ki, yeterli kimselerle payla yetersiz olanlara yanama.

((L. ekliyor: kar salayanlara. Chiao u anlamlara gelir:

213

deme, deitirme, iletiim. Denebilir ki: Deiim yaplacak

kimselerle.))
Tze-Chang dedi ki: Benim duyduum farkl; yani, efendi
kii salam yetenei onurlu tutar, halka sk davranmaz, d
rst olan yer ve gsze acr. Eer benim yeterli salam bir
yeteneim varsa, ne vardr insanlarla paylamayacam?
Eer bir deerim yoksa zaten insanlar uzaklamaya hazr,
ben niin onlardan ekineyim?
iV
1. Tze-hsia dedi ki: Eer kast bir insann buluu (hneri,
icad) iliyorsa dikkate deer bir yan vardr, ama iyice
eele: Sakn amurdan. Bunun iin edepli insan onu
kullanmaz.
v
1 . Tze-hsia dedi ki: Gn be gn farknda olmak eksikleri
nin ve ilevsel klmak edindiini, almay sevmek
olarak tanmlanabilir.
v
1. Tze-hsia dedi ki: Tahsilini yaygnlatrmak, iradeni s
k ama esnek tutmak, sorduunda bir kesinlik sala
mak ve dndklerine skca sarlmak: Yiitlik bu
merkezdedir.
VII
1 . Tze-Hsin dedi ki: Zanaatkarlar (u yz meslek) arda
ara gereleri ortasnda tekniklerini gelitirmek iin a
lr. ((Szu (?) (baknz Arapa Suk) kullanm iin ge
relerin yaylmas, ar.)) nsan alr oluumun gidi
ine ulamak iin. ((Pek yakn; pour savoir ivre. Ger

ekten nasl yaamak gerektiin renir, sapna ka

dar))
VIII
1. Tze-Hsia dedi ki: Kk adamn yapt, yanllarn
yaldzlamaktr.
214

IX
1 . Tze-hsia dedi ki: Yetkin kii deiimden geer;
uzaktan heybetli; yaklalmak iin nazik; szleri metin,
tme ta gibi.
x
1. Tze-hsia dedi ki: Yetkin kii sznde duran kiidir

((veya szne inanlan kiidir)) ki halk sk altrr.

Fakat o sznde durmaz ise ayn almay onlar bask
(zulm) olarak nitelerler. Sznn eri bir kimse pren
se kar protestoda (itirazda) bulunabilir. Eer o kimse
sznde durmayan bir kimse ise protesto, tahrik ola
rak deerlendirilir.
XI
1. Tze-hsia dedi ki: Eer bir insan ulu erdemlerin snrn
tecavz etmez ise kk eylerde mazur grlebilir.
XII
1 . Tze-Yu dedi ki: Tze-hsia'nn kapcs ve ufaklklar su
lama ile sprmede doru, cevap verileri edepli, giri
klar terbiye rnei, ama tm bunlar dal budak
kksz olduktan sonra neye yarar?
2. Tze-hsia bunu duydu ve dedi ki: Maalesef, Tze-Yu ya
nlyor. Nedir yetkin bir adamn yntemi, se-ret,
kalanlar kalsn m? Bitki ve aalara kyasla o (ilevi)
blmlyor trlere ama nasl olur da yetkin bir insan
onlardan herhangi birini sular (yeteneksizlikle). Yal
nz veliler bilir daha bandan tm sonular.
XIII
1 . Tze-hsia dedi ki: Grevdeki insan gayretle dolup ta
yorsa renmeye ynelir, renim zere olan bir insan
gayretle dolup tayorsa greve ynelir.
XIV
1. Tze-yu dedi ki: Ac, yasla birlikte bitmeli.
215

xv
1 . Tze-yu dedi ki: Arkadam Chang g eylerin stesin
den gelebilir. Ah, evet; ama o pek insani deil.
XVI
1 . stad Tsang dedi ki: Muhteem! Chang azametl, y
le ki onunla insanca olmak pek g ((Veya: Bunca gr
kemi insann bir araya getirmesi g)).
XVII
1 . stad Tsang dedi ki: Byk bir adamdan duydum: Bir
adamn eksiksiz olduunu syleyemezsin. Akrabalar
nn yasn tutuncaya kadar.
XVIII
1 . stad Tsang dedi ki: stadmz, Mang Chwang'n ger
ek bir oul olduunu sylediini duydum, bakalar
da olabilir ama onun babasnn ynetim tarzn ve ba
basnn vekillerini deitirmeyii kyas gtrmez.
XIX
1 . Mang, Yang Fu'yu, ba ceza yargc tayin etti ve stad
Tsang'a dant. stad Tsang dedi ki: u yukardakiler
yolu yitirdi, halk uzun zamandan beri kargaa iinde,
iin gereini onlarn azndan aldnda onlara mer
hamet et, kendini zeki sanma.

Kt bir n
xx
1 . Tze-kung dedi ki: Kusmuk'un pislii o denli deildi.
Bunun iindir ki insan aada btn akntlarn boal
d yerde yaamaz.
XXI
1 . Wei'den Kung-sun Ch'ao, Tze-kung'a sordu: Chung
ni (Konfys) nasl tahsil etti?
216

2. Tze-kung dedi ki: Wan ve Wu'nun retileri tmyle

km deil, salam yetenei olan kimseler ou ve
hesini muhafaza ettiler. (ou ksm onlarn bellekle
rinde kk sald) ve nemsiz paralar yeteneksiz kim
selerin belleinde yer etti, Wan ve Wu'nun retisin
den pay almam kimse yoktur, koca adam, nasl
retsin onu retmensiz olarak halka.
XXIII
1 . Shu-sun Wu-shu, saraydan yksek bir memura dedi
ki: Tze-kung Chung-ni'den stn.
2. Tze-fu Ching-po, Tze-kung'a bildirdi; Tze-kung dedi
ki: Bir evin duvaryla rnekseyerek kyaslarsak benim
ki omuz yksekliinde, baknca ev, aile, iyilikler (eya
lar) iinde hep grlr.
3.

Byk adamn duvar kale duvar gibi, eer kapy bu

lup ieri girmezsen gremezsin tapnan grkemini

veya sarayn zenginliklerini.

4. Gerekten, pek az kimse kapy bulabiliyor, o yukar
daki dostun iareti pek uygun dmyor mu?
XXIV
1 . Shu-san Wu-shu, Chung-ni hakknda kt konutu.
Tze-kung dedi ki: Yararsz, onu yere seremezsin. O
br tepecik senin trmanacan hillacks (te
pe/Kon-fys'n lakab) deil. Chung-ni ay ve g
ne gibi tr-manlas deil. Onun ndan kaarsan,
gnee ne zarar olur ki bunun. Herkes onu grr bil
se de bilmese de.
xxv
1. Ch'an Tze-ch'in, Tze-kung'a dedi ki: Siz ok daha al
ak gnllsnz Chung-ni nasl sizden daha yete
nekli olur?
2. Tze-kung dedi ki: Yetkin bir kimse bir tek cmlesinden
217

bilinir ve bir tek cmle bir insann neyi bilmediini

gsterir. Savsaklanamaz, sz dizisinin dnceye gre
ekillendii.
3. O yce kiiye hemen ulaamazsn

ge yetemeyecein

gibi.
4. Eer o yce kii bir devletin veya bir kabilenin banda
olsa, kurulu denebilecek kadar kurulur, uygun sistem
iler, izler iaretlenir ki onlar srsn, enerji dzenlenir.
O,

grkemlidir hayatta, yas tutulur lmnde, nasl

ona denk olunur?

218

YRMNC KTAP

l. Yao dedi ki: Ey shun! Gklerin takvimi canland, ken

di hesabna senin kiisel gcnde kk salmak zere, s
k tutun her ne ise, ayak ve ellerinle, eer drt deniz i
re (dnyada) ktlk ve tkenim olursa gn tanmla
yan ((L. gklerin hazinesi) son bulacaktr.
2. Shun, ayn mhrl iradeyi Y'ye verdi. ((T'ang, Shu
3.

iV, iii, 3. 'te olduu gibi))

Syledi: Ben, kk ocuk Li ( shoe) kara kurban su
narm; tm hkmdarlarn stnde olan Ak'ln s
tnde olan Akla, her eyi rten kudrete, ar duru bil
diririm ki, hibir ihlali affedemem ne de brakabilirim.
Gn alm sofrasna (dnya) hizmet edenleri ayrk
kaplasn; onlarn raporlar kk salmakta, her eyi rten
Kudret'in nezdinde.
Eer iimizde, imparatorun ahsnda, bir kusur var
sa, her blgede deildir, eer her blgede kusur varsa
o bizim ahsmzdan kaynaklanmaktadr. ((Baknz;
Wu, Shu V. 'te))

4. Chao byk bir ihsana kavutu: Drst insanlar (top

lum) varlkl olabilir.
219

5. Chao'nun akrabalar hizmet ettilerse bir bakasnn er

demiyle deil, eer yz kabile saparsa onun kkeni
bendedir, tek adamda.
6. O, hep dikkat etti dengeye (arlklara) ve lmeye.

((Demeliyim/Gnei almaya. L./llere)), yasa ve

buyruklar aratrd, (veya daha iyi bir deyile: buy
ruklarn ilerliini, etkilerini geerliini La Vie du Dro
it)), gereksiz memurlar ayklad, bylece Kare Yne
tim (adil, gksel, faik, denk vb.) srd gitti.
7.

O,

harap kentleri onard, kesintiye urayan silsileyi

ikame etti, ekilen kimseleri makam ve terfiyle destek

ledi ve imparatorluun halk saduyuya kavutu.
8. En ok zerinde durduu mesele, halk doyurmak, yas
ve sunumlard.

9. zdillilikle her bir kimseye ular; sznde durmakla

gvenlerini kazanr, ayrntlara dikkat etmekle pek ok
iin stesinden gelir ve onlar adaletle mutlu klard.
II
1. Tze-chang, Kung-tze'ye ynetimin nasl srdrlece
ini sordu.
O

dedi ki: Be mkemmeli saygn tut ve drt kt

l at.
Tze-chang, nasl tanmlarsnz be mkemmeli? diye
sordu.
O dedi ki: Yetkin kii ((burada yetkili kii)) hatr sa
yar msrif olmakszn; evklidir (hatta gayretli), azar
lamakszn bakalarn; isteklidir, tamah etmeksizin;
saygndr azamet satmaz, cesurdur, gaddar deildir.
2. Tze-chang dedi ki: Ne demektir hatr sayp msrif ol
mamak?
Dedi ki: Halk onun yararlandndan yararlanmal
dr (tahl pay) bu msrif olmakszn hatrbilmek deil
220

midir?

(memur) halk iin doru ii setiinde kim

homurdanr, yiitlie istekli olmak ve ona ulamak ta

mah mdr? Halkla veya aznlkla; byk bir sorunla
veya k ile megul olsun, terbiyeli insan, kabala
ve terbiyesizlie kalkmamal, bu, saygnlk ve aza
met satmamak deil midir?

O,

stn ban dzgn

tutar ve apak saygn olan saygldr, vakarldr, rnek

olsun diye, hatta bir tr korkuyla baklsn iin bu sert
lik midir, gaddar olmakszn?
3.

Tze-chang dedi ki: Drt ktl nasl tanmlars

nz?

O:

Halka retmemek ve onlar ldrmek zalimliktir.

htar etmemek onlara ve onlardan her eyi mkemmel
yapp bitirmelerini istemek baskdr ((L. Pek gzel:
nceden haber vermeksizin onlardan iin tm yk
sn istemek.)) Buyuurken srncemeli (yarm ya

malak/mphem) olmak ve yerine getirilmelerini der

hal istemek hilekarlktr.
III

1 . Dedi ki: radeyi bilmemek ((mhrl az. L. ekliyor

g tanmamaktr kaderi)) yetkin kii olmann yo

lundan ynteminden yoksun olmaktr.
2. Ayinleri bilmemek, bina etmenin yolundan yntemin
den yoksun olmaktr.
3.

Kelimeleri (kelam) bilmemek, insanlar anlamann ge

rei olan akmdan yoksun olmaktr.

221