EREFOLU RM

Kaddesallahu Srrahulaziz

Anadolu'da yaayan byk vellerden, ir. smi

Abdullah olup, babasnnki Eref'dir. Babasnn
ismi ile hret buldu. Babas, Msr'dan znik'e g
etti. Erefolu Rm znik'te dodu. Doum trihi
belli deildir. 1484 (H. 889)'da znik'te veft etti.
Trbesi znik'tedir. Erefzde-i Rm diye de
bilinir.
Babasnn terbiyesi altnda byyen Erefolu
Rm, nce znik'te bulunan medreselerde eitli
limlerden ders ald. Zamnn zhir ilimlerinde
stn baarlar elde etti. Sonra Bursa'ya giderek
Pdih elebi Mehmed'in medresesine girdi.
Burada tefsr, hads ve fkh ilimleri zerinde sz
shibi olan limler derecesine ykseldi. Buradan
mezun olunca, Bursa'da mderrislik yapan hocas
byk lim Aleddn Ali hazretlerinin yardmcs
oldu. elebi Mehmed Han Medresesinde bir
mddet ders veren Erefolu Rm bir sabah vakti
medrese civrnda dolarken, zamnn vellerinden
olan Ebdal Mehmed'e rastlad. Kalbinden;
"Tasavvuf yolundan bana nasb var ise bz
almetler grnsn." diye geirerek ona yaklat.
Ebdal Mehmed kendisine bakarak; "Ey medreseli!
Bize kfteli orba getir." dedi. Bu sz zerine
arya gidip, kfteli orba arad. Fakat bulamad
ve eli bo dnmemek iin kftesiz orba ald. Ebdal
Mehmed'e gelirken yoldaki amurdan bir para
alarak, birka yuvarlak kfte hline getirip,
orbann iine att. Ebdal Mehmed orbay
kartrp kfte bulamaynca Erefzde'ye; "Hani

bunun kftesi?" diye sordu. Daha sonra orbay

iyice kartrd ve Erefolu'na uzatarak; "Ye
bunu!" dedi. Erefolu byk bir teslimiyet ile
tereddd etmeden orbay yedi. orbann iine
atlan amur paralar kfteye dnmt. Bunun
zerine o zt; "Ya sen olmayp da kim olsa gerek."
eklinde bir sz syleyip oradan uzaklat.
Erefolu bu szlerden bir mn karamamasna
ramen, tasavvuf yoluna girmesi hususunda bir
iret olduuna inand.
Nefsini terbiye etmek, kalp aynasn cillamak iin
kendi kendine uramaya balad. Bu yolda bir
hoca bulmann art olduunu dnerek, kitaplarn
datt ve Bursa'da bulunan Emr Sultan'n
huzruna gitti. Talebesi olup, hizmetiyle
ereflenmek istediini bildirdi. Emr Sultan,
Abdullah'n tasavvuf yolunun akyla yandn
grnce, onu evliynn by Ankara'daki Hac
Bayrm- Vel'ye gnderdi. Sonra, Ankara'ya gidip,
yeni hocasna tam teslim oldu.
Erefolu Rumi (K.S.)'e iradnn Ankara'daki Hac
Bayram Veli (K.S.) eliyle olacan iaret eden
Osmanl'nn ilk dneminin en nl
mutasavvflarndan Emir Sultan Buhari (K.S.)'in
Bursa'da adyla anlan semtte bulunan klliye
iinde yer alan trbesinde gmldr.
Hac Bayrm- Vel hazretleri, Abdullah'daki
kbiliyeti kefederek ona nefsini terbiye edecek

vazfeler verdi. Ya krkn zerinde ve byk bir

lim olduu halde, hocasnn emrlerine
"Bstne" diyerek sarld. Kendisine verilen hel
temizleme vazfesini, btn gayretiyle yapmaya
balad. Nefsinin isteklerini terkedip,
istemediklerini yapmak iin byk aba sarfetti. Bu
ekilde riyzet ve mchedeye devm etti. Hocas
Hac Bayrm- Vel'ye on bir sene hizmet etmekle
ereflendi. Bu kadar zaman zarfnda hocasnn;
"stdn huzrunda lzumsuz konumak edebe
aykrdr." sz zerine, yannda bir kelime bile
konumad. Sadece sorulan sullere ksa ve z
olarak cevap verir, edebe, ziyde dikkat ederdi.
Erefolu Abdullah, on bir sene iinde pekok
imtihandan geti. Yapt g ilerden hi ikyette
bulunmad. Bu sabr ve hocasna kar muhabbeti
ve hrmeti zerine, Hac Bayrm- Vel kz
Hayrnnis'y ona nikh ederek zevcelie verdi.
Bir mddet daha hizmete devm eden
ErefoluAbdullah, hocasndan izin alarak Allah
telnn emr ve yasaklarn bildirmek zere znik'e
gitti. Orada kendi i lemiyle babaa kald.
Hocasndan ayrl onu yakt, hasretine fazla
dayanamad ve tekrar Ankara'ya dnd. Hac
Bayrm- Vel, dmdn, tasavvuf yolunda
derecelerinin ilerlemesi iin tekrar znik'e gnderdi.
Orada krk gn nefsini terbiye etmesi iin halvete
girmesini, sonra Ankara'ya gelmesini emretti.
znik'e gidip geldikten sonra, hocasnn; "Hama
ehrinde Abdlkdir-i Geyln hazretlerinin
torunlarndan eyh Hseyin Hamev'nin huzruna

gidip, Kdir yolunu reniniz." buyurdu. Bu emri

yerine getirmek zere hazrla balad. Hanmn
ve biricik kz Zleyh'y bir merkebe bindirerek,
Hac Bayrm- Vel ile vedlat. Gnlerce
zahmetli ve yorucu yolculuktan sonra, Hama'ya
yeni hocasnn huzruna vard.
O gn hacdan dnen Hseyin Hamev, ilh bir
ilhm ile Erefzde'nin gelmekte olduunu
anlayarak, talebelerine; "Bugn Anadolu'dan bir er
geliyor. Gidip karlaynz." buyurdu. Karlamaya
kan talebeler zahmetli ve zorlu yolculuktan
dolay elbiseleri eskimi olduu iin Erefolu
Rm yanlarndan getii halde, hocalarnn
syledii ztn o olduunu anlayamadlar.
Derghn kapsna varan Erefzde Rm, Hseyin
Hamev tarafndan tibrla ieri alnd. Hanm ve
ocuu ise Hseyin Hamev'nin hanm tarafndan
kendilerine ayrlan odaya gtrld.
Hseyin Hamev, bu yeni talebesinin nce nefsini
terbiye etmek zere krk gn halvet iin bir hcreye
koydu. Erefolu Abdullah, Hama'da da sk bir
riyzet ve mchedeye tbi tutuldu. Krk gn
iinde Hseyin Hamev, Abdullah'a ziyde
tevecchlerde bulundu. Bir gn bir hizmeti
hcresine yemek gtrd. Erefolu'nu hareketsiz
grnce, ld zannedip, telaland ve durumu
hocasna bildirdi. Fakat krk gn dolmad iin
Hseyin Hamev bu duruma aldr etmedi.
Abdullah krknc gn hcreden kartldnda,

byk bir vecd hli iinde kendinden gemi,

gzleri kapal ve hareketsiz bir halde grld.
Kendisini melekler lemini seyretmenin
lezzetinden ayrdklarnda; "Sultanm bize
kydnz." diyerek gzlerini at. Bu krk gnlk
imtihn baaryla veren Abdullah, tasavvufta pek
yce mertebelere km olarak iczetnme ald.
Hseyin Hamev'nin halfesi olarak Anadolu'da
Kdir yolunu yaymak zere vazfelendirildi.
"Halk senin zhirine de bakar. Onun iin kyfetini
biraz dzeltmen lzmdr. u hrkay ve pabular
al, giy." buyurunca, Erefolu hrkay giydi,
pabular da bana geirerek; "Hocamn verdii
pabu ayama deil, bama olsa gerektir." dedi.
Hocasnn emri zerine yola kmak zere hazrlk
yapt srada, Hseyin Hamev'nin eski talebeleri
aralarnda; "Biz bu kadar zamandan beri hocamzn
hizmetindeyiz. Bize himmet verilmedi. Bu Rm
denilen ve Anadolu'dan gelen kimseye krk gnde
hem himmet, hem de iczet verildi. Bu nasl itir?"
diye konuuyorlard. Hseyin Hamev, Allah
telnn izniyle bu duruma vkf oldu. Talebelerini
toplayp bir konuma srasnda; "Y Rm! Bu
kadar misfirimiz oldun. Sana bir ziyfet
veremedik. Bir ziyfette bulunalm. nallah
ondan sonra gidersin." dedi. Yemekler hazrlanp,
talebeleri ile yeillik bir yere gittiler. Hseyin
Hamev suyu bulunmayan bir yerde oturulmasn
emretti. Talebeleri; "Sultanm, burada su yoktur,

namaz zamn abdest almak cb ettiinde sknt

ekeriz." demelerine ramen Hseyin Hamev
oturulmasn istedi. Talebeler hocalarnn emri
zerine oturdular. Namaz vakti girince abdest
almak cb etti. Hseyin Hamev, Erefolu hri
btn talebelerine su aramalarn syledi.
Talebelerin; "Sultanm burada su yoktur."
demelerine ramen; "Hele siz bir arayn belki
vardr." buyurdu. Talebeler aramalarna ramen
bulamadlar. Bunun zerine Hseyin Hamev;
"Rm! Geri sen misfirsin. Misfire hizmet
ettirmek doru deildir. Bir de sen ara. Belki su
bulursun." deyince, Erefolu; "Emriniz bam
stne." diyerek hemen aramaya balad. Bir
aacn yanna gidip, teyemmm etti ve secdeye
varp Allah telya yle yalvard: "Y Rabb!
Hocam su istiyor. Lutfet, su ihsn eyle." Daha
sonra ban secdeden kaldrd. Secde ettii yerden
bir pnarn kaynadn grd. Hemen tas doldurup
hocasna gtrd. Hseyin Hamev talebelerine
dnerek; "Su olmadn iddi ediyordunuz. Bakn
Rm nasl bulmu!" dedi. Talebeler hemen suyun
bulunduu yere gittiler. Suyun daha yeni kp
akmaya baladn grnce, hocalarnn
Erefolu'na himmet etmesinin sebebini anladlar.
Hseyin Hamev, Abdullah' Anadolu'ya
uurladktan bir mddet sonra, arkasndan bakt ve;
"Abdullah- Rm koca bir deniz imi. Bizde
bulunan her eyi ekip snesine ald." buyurdu.
ocuklar ile birlikte Ankara'ya giden Abdullah-

Rm, kaynpederi Hac Bayrm- Vel'nin yannda

bir mddet daha kaldktan sonra znik'e gitti.
znik'te nceleri mnzev, yalnz bir hayat yaayan
Erefolu, an ve hretten hi holanmazd.
Kimsenin dikkatini ekmeden fakirne bir hayat
yaad ve insanlardan uzak kalmaya alt. znik'e
Hama'dan bir ztn gelmesi ile durum deiti. O zt
herkese Erefolu'nun menkbelerini anlatmaya
balaynca, znik halk kendisine hrmet ve tibr
gstermeye balad. Bundan rahatsz olan
Erefolu Rm dalara ekildi, tekrar uzlet
haytna balad. Dalarda dolarken bir kyl onu
grd ve sulu sanarak yakalad. Gyesi onu teslim
edip mkft almakt. Fakat onun hretini duyan
kylnn annesi, kendisini tanynca mesele
anlald, kyl ve annesi de Erefolu'na talebe
oldu. Bunun zerine znik'e dnen Erefolu asl
vazfesi olan insanlara doru yolu anlatmaya
balad. lk talebesi olan ve kendisini yakalayan
kyl onun iin Pnarba denilen yerde bir dergh
yaptrd. Erefolu Rm burada talebelerine ders
vermeye, Kdir yolunu yaymak iin almalara
balad. Talebelerinin nefsini terbiye etmek iin,
riyzet ve mchedeler yaptrmaya, gurur, kibir,
ucb gibi kalp hastalklarndan kurtarmaya byk
gayret gsterdi.
Bir gece Erefolu Rm derghnda ibdet
ediyordu. Bu srada bir k peyd oldu. O ktan
yle bir hitap duyuldu: "Ey kul!Dile benden ne

dilersen. Btn haram olan eyleri sana hell

kldm." Erefolu bir anda Allah telnn izni ile
sesin shibi olan eytan yakalad. Avucunun iinde
skmaya balad. O anda eytan; "Y eyh! Ne
yapyorsun? Allah bana kymete kadar mhlet
vermitir. Sen ise beni ldrmek istiyorsun."
deyince, Erefolu; "Ey mel'n! Sen benim
talebelerimin ve dostlarmn mnlarna
kasdetmeyeceine dir sz verirsen, salarm." dedi.
eytan da; "Onlarn mnlarna kasdetmeyeceime
sz veriyorum." dedi. Bunun zerine Erefolu
Rm; "Ey mel'n! Allah tel ile olan ahdine vef
etmedin. Benimle olan ahdine mi vef edeceksin.
Bildiin eyden geri kalma." dedi ve sald.
Talebeleri; "Onun eytan olduunu nereden
anladnz?" diye sorunca; "Btn haramlar sana
hell kldm, deyince anladm. nk Allah
telnn haram ettii eyler zta mahsus deildir.
Kymete kadar bkidir." buyurdu.
Erefolu'nun gayretli almalar ve bykl
evreden iitilmeye baland. Bursa'dan,
stanbul'dan ve dier vilyetlerden akn akn gelip
talebesi olmakla ereflenmek isteyenler oald.
Hatt Sadrzam Mahmd Paa, onun talebesi
olmak isteinde bulundu. Onun yoluna girdi.
Abdullah- Rm hazretleri, talebeleri arasnda en
ileri olan Abdrrahm-i Trs'yi yerine halfe, vekil
brakt ve kz Zleyh ile nikahlad. Abdrrahm-i
Trs, hocas ve kaynpederi Abdullah- Rm'ye
ok bal idi.

Abdullah- Rm, Ftih Sultan Mehmed Hann

stanbul'u fethinden nce Mzekkin-Nfs isimli
bir kitap yazd. Bu kitabn okuyan herkes ok
beendi. Bundan ayr olarak Tarkatnme, Delliln-Nbvve, Ftvvetnme, bretnme,
Mzeretnme, Elestnme, Nashatnme,
Hayretnme, Mncaatnme, Cinn-l-Cenn,
Tcnme, Esrr-ut-Tlibn gibi eserleri vardr.
Dvnnda pek gzel iirler, kasdeler
bulunmaktadr. Ynus Emre'nin iirleri tipinde
iirler sylemitir. iirlerinde, "Erefolu Rm"
mahlasn kullanan Abdullah- Rm daha ok t
tarafndadr. Halk arasnda en ok sylenen ve en
mehur iiri tvbeye geldir.
Abdullah- Rm, bir sohbetinde Eblleys-i
Semerkand'den naklen yle anlatt:
Bir trihte Badt'ta, zenginler hacca gidiyorlard.
Peygamber efendimizin akyla yanan bir fakr de,
o sene hacca gitmeye niyet etti ve hac kfilesiyle
yola kt. Kfile hareket etmeden nce, herkes eidostu ile helllat. ehir dna kldnda,
zenginlerden biri bir fakrin de hacca gittiini
grnce; "Binein yok, azn yok. Sen hacca nasl
gideceksin? Bri cebinde birka bin altnn var
mdr?" diye alay etti. Fakr, bu zenginin alayl
sorusuna ok zld ve; "Allah tel ne gzel
vekldir. Mahlktn rzkn o vermektedir.
Hepimiz O'nun verdiklerini yiyoruz." diyerek,

zenginin bulunduu yerden mahzn bir ekilde

ayrld. Hac vazfelerini yapana kadar da o zengine
hi grnmedi. Herkes Mekke-i mkerremeden,
Medne-i mnevvereye yola ktklar zaman, o
zengin, fakri sa slim tekrar karsnda grnce
hayret etti ve; "Komu, sen de buraya kadar gelip
hac vazfeni yapabildin mi?" diye sormaktan
kendini alamad. Fakr de; "Allah telya sonsuz
hamd senlar olsun. Yzmzn karasna
bakmayp, bu mbrek makm ziyret etmeyi
nasb etti. Geldim, Beyt-i erfi tavaf ettim. Sa
slim dnyorum." dedi. Zengin; "Hac efendi!
Acab sana da bert verdiler mi?" diye sordu.
Fakr; "Bu ne bertdr ki?" dedi. Zengin; "Beyt-i
erfi ziyret edenlere, Cehennem'den zd
olduuna dir bert kd verilir." diyerek,
koynundan herhangi bir kat karp fakri aldatt.
Fakr, bert kdnn kendisine verilmediine ok
zld. Derhal geriye dnp Harem-i erfe geldi.
ki gz iki eme hlinde, kanl yalar aktarak
ok inledi. Allah telya krk bir gnlle dular
etmeye, yalvarmaya balad: "Ey lemleri yaratan
yce Rabbim! Sen hereye kdirsin, gan bir
pdihsn. hsnlarn btn kullarna her n
yamaktadr. Cehennem'den zd olup orada
incinmemeleri iin kullarnn bzsna berat
vermisin. Bu fakr kuluna bert verilmedi. Yoksa
bu garb kulun zd olmad m?" deyip bayld.
Baygn hlde iken, mn leminden yanna bir
kimse gelip; "Ey fakr! Ban kaldr ve u bertn
alp arkadalarna yeti!" diyerek elindekini ona

verdi. O nda fakr kendine gelerek ayld. Elinde,

dny ktlarna hi benzemeyen, yeil renkli
nrdan yazlar olan ve misk gibi kokan bir bert
kd vard. Kd deflarca pp bana koyan
fakrin sevincinden neredeyse akl gidecekti. kr
secdesine kapand. mrnde hi grmedii o
bert, yzne ve gzne srd, barna bast ve
koynuna sokarak arkadalarna yetimek iin hzl
admlarla yrmee balad. Arkadalar, geriden
fakrin geldiini grnce glmee baladlar.
Yanlarna soluk solua gelen fakre alayla;
"Cehennem'den zd olma bertn alabildin mi?"
diye sordular. Fakr de koynundan bertn
kararak; "te! Rabbimizin ihsn olan bertm!"
diyerek, misk kokulu bertn zengine sunuverdi.
Herkes yerinde donakalmt. Bert alan zengin,
nrdan yazlarla fakrin Cehennem'den zd
olduunu okuyunca, akl bandan gidip, atndan
dt. Bir sre yerde baygn yatan zengini zor
aylttlar. Kendine gelen zengin, kd pmeye,
misk kokusunu koklamaa balad. Kendi kendine
de; "Vh, vh benim boa geen mrme! Keke
ben de bu fakr gibi sdk bir fakr olsa idim. Onun
kavutuu bu sadete ben de kavusaydm. Bu
fakr, sadkati sebebiyle bu mertebelere ulat. Ben
ise zenginliim sebebiyle gurra kapldm ve
bundan mahrm oldum. Btn malm versem, bu
kttakilerin bir noktasn alamam" diyerek h
eyledi. Gzlerinden kanl yalar dkt. Fakr; "Hac
efendi! Bertm sende kalsn. Sakla. Ben ldm
zaman kefenimin arasna koyun da kabrimde sul

meleklerine onu gstereyim." dedi. Hac efendi

bert byk bir tin ile koynuna koydu. Uzun
yolculuktan sonra evlerine ulatlar. Zengin olan
hac, bert sandna koydu. Aradan gnler geti.
Zengin, ticret iin baka memlekete gittiinde,
fakir veft etti. Ykayp kefenlediler, fakat bertn
bulup kefenin iine koyamadlar. Fakrin
cenzesini kabre defnettiler. Ancak birka ay
getikten sonra, zengin ticretinden dnd. Fakri
sorduunda; "Sizlere mr! Sen gittikten sonra
veft etti." dediler.
Zenginin sanki dnys bana ykld. ok alad
ve; "O zavallnn bende pek kymetli bir emneti
vard. Onu yerine getiremedim. Bylece vasiyetini
yapamam oldum. O hirete gt, bert ise
bende kald. Bertn yanna koyamadm." dedi.
Hemen sandn yanna varp azn at. Fakat
bert koyduu yerde bulamad. Tekrar tekrar
aramasna ramen yine bulamad. "Kabrine gidip
bakaym. Belki, birisi berat alp ona vermitir."
dedi.
Kazma krek alarak kabre gitti. Mezarn amak
istedi. O anda; "Kabri ama! Biz ona o bert
verdik, darda brakmadk!" diyen bir ses iitti.
Nereden geldii belli olmayan bu ses karsnda
zengin, dp bayld. Mn leminde fakri grd.
Fakr; "Ey hac efendi! Allah tel sana selmet
versin. O bert bana verildi. Hamdolsun. Mnker
ve Nekr meleklerine gsterdim. Onu grnce

sorgu sul bile etmediler. Bu bert almama hacdan

dnerken sen sebeb olmutun. Cenb- Hak senden
rz olsun." deyip kayboldu. Zengin ayldnda,
doru evine gidip, fakir iin hatimler okuttu.
Yemekler piirtip, yetimleri, fakirleri doyurdu."

TESBH EDEN MENEKELER

Vakit ilk bahar olduu iin iekler yeni amt.
Abdest alp namaz kldktan bir sre sonra Hseyin
Hamev talebelerine; "Biraz meneke toplayp,
getirin." buyurdu. Talebelerin herbiri bir tarafa
dald. Demet demet meneke toplayp, hocalarna
getirdiler, Erefolu ise hocasnn huzruna
elindeki bir meneke ile vard. Hseyin Hamev;
"Rm, misfir olduun iin menekenin yerini
bulamadn herhalde." deyince, o; "Sultanm hangi
menekeyi koparmak istedimse; "Allah rzs iin
beni koparma, zikir ve ibdetimden ayrma." diye
syledi. Ben de dolatm. Bir yerde ibdeti bitmi
bir meneke grdm. Onu koparp getirdim." dedi.
Bu szleri iiten dier talebeler onun stnln
bir kere daha anlam oldular ve dncelerinden
tvbe ettiler.

TVBEYE GEL

Ey hevsna tapan,
Tvbeye gel, tvbeye,
Hakka tap, Haktan utan,
Tvbeye gel, tvbeye.
Nice nefse uyasn,
Nice dny kovasn,
Vakt ola usanasn,
Tvbeye gel, tvbeye.
Nice beslersin teni,
Ylan yan yer an,
Ko teni, besle cn,
Tvbeye gel, tvbeye.
Sen dny-perest oldun,
Nefsin ile dost oldun,
Sanma dirisin, ldn,
Tvbeye gel, tvbeye.
Sen teni, sandn seni,
Bilmedin senden teni,
Odlara yaktn cn,
Tvbeye gel, tvbeye.
Gr bu mvekkelleri,
Yazarlar hayr, erri,
Gnhtan gel sen beri,
Tvbeye gel, tvbeye.
Ey miskin demolu,

Usan tutma lemi,

Esmeden lm yeli,
Tvbeye gel, tvbeye
lm gelecek nar,
Dilin tadn eer,
Erken iini baar,
Tvbeye gel, tvbeye.
Ger bu dny kalmaz.
mr pyidr olmaz,
Son piman, ass klmaz
Tvbeye gel, tvbeye.
Tvbe suyuyla arn,
Deme gel bugn yrn,
Gresin Hak ddrn,
Tvbeye gel, tvbeye.
Erefolu Rm sen,
Tvbe kl erken uyan,
Olma yolunda yayan,
Tvbeye gel, tvbeye.

DNY DEDKLER
Erefzde Rm bir vznda yle buyurdu: Ey
mslmanlar! Dny dedikleri bir hiten ibrettir.
Hi olduu uradan anlalyor ki, sonucu hitir.

Hi olan dnyya gnl veren, yolunda mrn

rten ve hi olan eyi isteyenler de bir hiten
ibret kalacaklardr. Amma hii hi sayan riftir.
Azzim! Sen o sultanlar gznn nne getir ki,
onlar dnyya geldiler. Lkin dnyya tibr
etmediler. Dnynn arkasna dp hrsla dnylk
toplamaya almadlar. hiret amelleriyle megl
oldular. Onlar, bu dnynn hiret yolunun
zerinde bir yol ura olduunu anladlar. Buna
aldanmak olur mu? Yol tedrikinde bulunup
kfileden ayrlmadlar. Bu dnyya gnl verip
aldanmadlar.
Azz kardeim! Temiz ve pak erler ile aziz canlar
gr. Onlar bu dnyya aldanmadlar. Allah tel
kendilerine ne verdi ise nefislerinden kestiler.
Kendi nefislerine vermeyip fakirlere dattlar.
Alar doyurup, plaklar giydirdiler. Muhtalar
arayp buldular. Kaplarna gelenleri mahrum
etmediler. Darda kalanlarn gnllerini
ferahlattlar, ilerini grdler. u hads-i erfi
kendilerine dstr edindiler: "Bir kimse, din
kardeinin bir iine yardm etse, Allah tel da
onun iini kolaylatrr. Bir kimse, bir mslmann
skntsn giderir, onu sevindirirse, kymet
gnnn en skntl zamanlarnda Allah tel onu
skntdan kurtarr."
Aklllar bu dnyda u ey ile megul olurlar.
Bylece onlar herkesin zld gn, bayram

ederler: 1) Dny seni terk etmeden sen dnyy

terk edesin. 2) Her eyden kurtulasn. 3) Rabbinle
bulumadan, Rabbin senden rz olsun. Bunlara
riyet eden kimse, Allah tel ile grp kabrine
yle gider.

Nihyetsiz denizdir
Bu pynsz denizin
Mevcini duyan gelsin.
Dervi dili nr doar
Her lahza ge aar
Ben diyem doru haber
Canna kyan gelsin.
Derviin gz auk
Dn gni uyanuk
Bu sze Rabbim tanuk
Bakmadan gren gelsin.
Derviin kula sak
Hak'tan alr ol sebak
Deprenmeden dil dudak
Sz iiden gelsin.
Derviler Hakk'n dostu
Canlar ezel mesti
Ak em'ini yaktlar
Pervne olan gelsin.

Bu Erefolu Rm
Dervilie geleli
Nefsindendir ektii
Nefsin ldren gelsin.

1) Osmanl Mellifleri; c.1, s.17

2) Mzekkin Nfs
3) Menkb-il-Erefiye
4) Tam lmihl Sedet-i Ebediyye (49. Bask);
s.1074
5) Tc-t-Tevrih; c.5, s.179
6) Gldeste-i Riyz-i rfan; s.180, 182, 317
7) Sefnet-l-Evliy; c.1, s.98
8) slm limleri Ansiklopedisi; c.11, s.374

Erefolu Abdullah Rmnin doum tarihi ile

ilgili olarak, kaynaklarda verilen deiik
tarihlerden en dorusunun 754/1353 olduunu
syler.

Hac Bayram- Velnin damad olarak da n

kazanan Erefolu Abdullah Rm, XV. Yzyln
tannm mutasavvf irlerindendir . Babasnn ad
Eref, onun da babas Mehmed Msrdir. znikte
domutur. (S.17)
Erefolu, Afyonkarahisarl Alaaddin Ali Tsye
mudlik yaparken ilim yolunu tamamen terk
ederek, Abdal Mehmed Sultan namndaki bir
meczbun iareti ile Emir Sultandan inbe
almtr. (S.19)
Erefzde, Abdal Mehmedle aralarnda geen
hadise ile, tasavvufun ilah bir mevhibe, sras
gelmeyince va ksmet olmaynca hi kimse iin
kefi mmkn olmayan, ezelden takdir olunmu bir
nasib olduuna inanmtr.
Bursada Yldrm Bayezide Sultn- iklm-i
Rm nvann almasndan sonra, ona resmen kl
kuatm, ayrca Sultann kz ile de evlenmi olan
byk veli Emir Sultan hazretlerinin huzuruna
koar (S.21)
Emir Sultan, ihtiyarlndan bahsederek simsnda
ve tavrnda byk bir istitad kefettii bu zt,
kendisiyle daha ok alakadar olabilecek Ankarada
bulunan Hac Bayram- Velye gnderir.
Ol zamanda ehr-i Bursada irad- nas olan

glen-i hakikatn gl-i b-hr Hazret-i es-Seyyid

Muhammadl Buhar e-ehir be-Emir Sultan
Kuddise srrehul-msten Hazretlerine varup:
Bizi bendelie kabul idp, seyrullah etmee bizi
irad idn! Diye niyz itdkde, Emir Sultan (K.S)
hazretleri buyururlarki:
-Kuzu, biz pr ve intikalimiz dahi karbdr; varun
ehr-i Ankaraya azimet idp Hac Bayram- Vel
biraderimze (S.22)
n Erefzde Hazretleri nutk haklayup, kalkup
Ankara ehrine azimet idp Hac Bayram- Vel
Hazretleri nutk haklayup, kalkup Ankara ehrine
azimet idp Hac Bayram- Vel Hazretlerinden
tvbe ve inabe ve riyazet iderler.
n Hac Bayram- Velnin sitne-i saadetlerine
vardukda, tathr-i beytl-hel ile emir buyururlar
(S.23)
Erefolu Abdullah- Rmnin, Emir Buharnin
tavsiyesi ile mrid olmak zere Ankaraya gelip
Hac Bayram- Velye damad olmasnn da bu
tarihler arasnda cereyan ettiini varsaymak yanl
olmaz.
Hac Bayram- Vel Hazretlerinin zaviyesinde on
bir yl sre imamlk yaptn bizzat kendisi ifade
etmektedir .

Erefolunun Hav Bayram- Velye intisab

tarihi en ge 1421 olup bu zaviyede on bir yl
imamlk yaptn bizzat kendisinin ifade etmesi,
ayrca caminin altndaki ona ait olan ile
hcresinin hala varln devam ettirmesi, bize
zaviyenin yapl tarihi hakknda ortalama bir bilgi
veriyor. Buna gre zaviyenin yapl tarihi, 14261428 tarihleri yerine 1412 ile 1420 tarihleri aras
gstermek daha doru olur kanaatindeyiz. (S.24)
Bu caminin kuzeyden aaya olan giri yerinde,
zemin altnda kalan blmde, kk ile odas
bulunmaktadr. Bu ile odalar Hac Bayram- Vel,
Erefolu Rm ve Akemseddine aittir.
Dehasna inand iin, kendisine daha da
yaknlatrmak gayesiyle ok beendii bu
mridini kz Hayrn-nisa Hatunla evlendirdi.
Hayrn-nisa Hatunla olan evliliklerinden itibaren,
Erefolu Rmnin eceresi tesbit edilmitir
Hac Bayramn yannda tasavvuf eitimini
tamamlayan Erefolu, eyhi Hac Bayram
tarafndan Bayramlii yaymak zere, doum yeri
olan znike halife olarak gnderilir. Bayramliin
sembol olan alem (sancak) ile seccade de
kendisine verilir. (S.25)
Hac Bayram- Velden el alanlar arasnda,
Akemseddin ve Erefolu Rmnin yansra

Germiyanolu eyh, Yazc Selahaddin,

Yazcolu Muhammed, Yazcolu Ahmed-i
Bcn, Molla Zeyrek, Elvan irz, nce Bedrettin
gibi medrese menel, kltrl kimselerin
bulunmas ilgintir. Tasavvufun ilimle beraber
olduu takdirde msbet netice verebilecei konusu,
tasavvuf tarihinin ilk asrlarndan itibaren zerinde
durulan nemli bir meselesidir.(S.26)
znikte kald bir yllk sre ierisinde
Bayramiyye tarikatnn melam-merep havas ve
onun iinde bizzat yaad sk tarikat disiplini ve
riyazet alkanl ile halk irad etmek bir yana,
henz kendisinin istenilen mertebeye ulamadn
dnyor.
Hac Bayrama anlatarak ona yle bir soru sorar:
Seyr slkun tamam imdiki makammz mdr,
yoksa daha var mdr?
Hac Bayram Hazretleri, mridinin bu sorusuna
yle cevap verir:
Seyrullahda nihayet vardur; fakat seyfullah
(Hakkn varlnda eriyip, Onun iradesiyle
yaama) da, insan bin yl yaasa eitli taatler ve
mcahedelerde bulunsa, velnin ba neblerden
birisinin ayann iridii yere iriemez.
Erefolu, Sultanm, bu bendenize kanaat

gelmedi diyerek seyrullahta ykselmek arzusunda

olduunu ifade eder. Erefolunun bu evkini
memnuniyetle karlayan Hac Bayram Hazretleri,
kendisini Suriyenin Hama kasabasnda oturan
Kadir tarikatnn pri, Gavs- zam Abdlkadir
Geylan Hazretlerinin beinci gbekten torunu
eyh Hseyin Hamavye gndereceini, bu
makama onun irad ve ihtimam ile
ykselebileceini ifade eder. Yalnz Hamaya
yolculuundan nce, znike giderek krk gn
halvette kalmasn ve bu sre iinde bandan
geenleri yazmasn da tavsiye buyurur. Erefolu
bunun zerine znike dner ve eyhinin
tavsiyelerini yerine getirir. (S.27)
eyhin manen ilerlemeye msait mridini, bir
baka eyhe gndermesi dabdandr. Bu ekilde
eyhi tarafndan, Hamaya gnderilip eyh
Hseyin Hamavye intisb eder. Erefolu Rm,
bu ikinci eyhin yannda ksa zamanda, manev
terakkilere mazhar olarak iczet almtr. (S.28)
eyh, Erefzdeden znikte iken krk gn iinde
grd ve yazd hadiselerin kadn isteyerek,
aradan vakit gemeden, krk gn daha ile ve
riyazetle itikafa ekilmeye davet eder. Bunun iin,
hemen bu yeni mridi bir hcreye kapatr. eyh
Hseyin Hamv, Erefoluyla ilk karlatnda
ona Rm diye hitap etmi ve bu hitap tarz
Erefolunun ok houna gitmitir. H.Hamav,
bundan sonra ona hep Rm diye hitap etmitir.

(S.29)
Erefolunu duvara dayanm, gzleri kapal
hareketsiz bir vaziyette grnce, lm zannederek,
telal ve heyecanl bir ekilde koarak eyhine
gelir ve durumu anlatr.
Mridler, eyh Efendi ly hapsedip
defnettirmiyor eklinde kendi aralarnda durumun
kritiini yaparlar. eyh Efendi btn bu
dedikodular duymamazlktan gelir. Nihayet krk
gn (erban) tamamlanr.
Bunun zerine eyh Efendi yle buyurur:
-Gelin imdi ey dervin, vdemiz encm buldu:
Rmyi erbanden ihrac idelm.
Derviler halvethanenin kapsna gelirler. eyh
Efendi dervilere Allah zikretmelerini emir
buyrurur. Onlar da bir miktar zikrettikten sonra
eyh hazretleri dua ederek kapy aarlar.
Erefolu, ayn vaziyette; duvara yaslanm,
istirak ve vecd iinde sapsar, gzleri kapal ve
soluklar kesilmi bir grnte bulunmaktadr.
eyh kendisine yaklap kulana yle seslenir:
-Ya Rm H, veya Rm kalk. Birinci ve ikinci
arta cevap gelmez. nc arta ise
Erefolu:

-Lebbeyk (buyrun) sultanm, bize kydnz!

Diyerek kalkar. (S.30-31)
eyh Hseyin ona Kadir tarikatnn temsilciliini
verir. Gidecei yerde, kendi tarikat adna irada
memur edilir. Buna alamet olarak ellerine tarikatn
sembolleri olan, Alem (Bayrak), ra (Meale),
Seccade, Asa, Tac verilmitir. Hamav, ona bu
emanetleri verdikten sonra:
-Rm! Bir memlekette iki padiah olmaz. Git seni
vatanna istihlaf (vekil tayin) ettim! Diyerek
znike gnderir. (S.31)
kinci defa veda edip yola karken Erefoluna
eyh Hseyin unlar syler:
-Rm, cmle Rm erenlerinin nihayetine yetiip
bize geldin; eer seyr sulkta bizim nihayetimize
yetimek istersen, var mcahede ve riyazet eyle!
eyh Hseyin, Erefolu ayrlrken arkasndan
hayran hayran bakar. Dervileri neden bu ekilde
nazar ettiklerini sorarlar.
eyh Efendi onlara u cevab verir:
-Bir bahr- mhitmi; neyim varsa ekip kendine
ald. (S.32)
Eerfolu kendisine gsterilen bu tevecchten

rahatsz olsa gerektir ki halka izini kaybettirerek,

ehirden uzaklap Tirse dalarna kaar ve
dalarda yalnz bana dolamaya balar. (S.34)
lk mridi olan bu kyl, eyhi Erefoluna,
Pnarba Deresi civarnda bir tekke ina eder.
(S.34-35)
Erefolu, tekkesini kurarak halk irada
baladktan sonra, nceki halinden ok daha
deiik grnr. lhleriyle coarak, halk irada
davet eder. Dvnndaki iirlerinin ounu halk
irat makamnda sylemitir.
Mridlerinden Sadrazam Mahmut Paa hayatnn
sonuna kadar Pnarbandaki tekkesinde yanndan
ayrlmad.
Erefiyye tarikat, Emir Sultann tarikat ile
Bayramiye ve Kadir tarikatlarnn
meczedilmesinden meydana gelmitir. Bu
tarikatlarn adabna ilave olarak, teberrken alt
sene Davud Savma devam ederek, mmkn
mertebe halk ile grmemek, evrda ve snnete
ittiba etmek art koulur.
Slik devaml oru tutmayabilir ise de, muhakkak
erbain karmaldr. (S.35)
H.Hamav, onun bu tac muhafaza etmesini, yalnz
bir gl yerine bir terk (dilim) daha ilave etmesini

isteyerek kendisinin de sahib-i sikke olan bir pr

olduunu mjdelemiti.
Bylece tacdaki dilim adedi yedi olmutu.
Kendisinden sonra yerine geecek olan
Abdrrahim Trsyi iyi bir ekilde yetitirmitir.
Bu zt znik civarnda Trse Kyne imamlk
yaparken Erefolunu tanmtr. Fkh ilmine
iyice vakf olan A.Trs, Erefolunun kz Zeliha
ile evlenir. Bundan (Zeliha hatun) tarikatn nc
postniini Pr Hamdullah doar. (S.36)
Erefoluna haber ulatrlr, o ise, zn-i lhi
yoktur,gidemem! diye karlk verir. Padiahn
sraryla bir kez daha haber gnderilince, yine ayn
karl verir. Bu defa Padiah iyice kzar ve
Gidin katl edin! diye emreder.
Padiah tarafndan Karamrsele bir kadrga
gnderilerek byk vel stanbula getirilir. Saray
erkannn ikazlarna ramen Fatih, t Demirkapya
Erefolunu karlamaya kar. Bulutuklarnda,
daha nce yapm olduu edepsizliin
balanmasn rica eder, dualar talep eder. Byk
vel, Padiahn validesini iyiletirdikten sonra
kalkp tekrar geri, znike gelir.
Menkbda, onun znike, yranlarnn yanna
dnnce ellerini kaldrp: Sultanlar bizim
kalbimizden, bizi Sultanlarn kalbinden kar!

diye dua ettii kaydedilir. (S.37)

Mervdir ki ol gazeldeki
rm tenlere eer bir kez dirsem bi-izn kum
Yaln ayak ba auk kamus turalar ryan (85/8)
beytini muhlifler devrin sultanna sylerler. Sultan
dahi eyhi getirdp beyti gstermi ve Bunu seb
mi dedindemi. eyh buyurmu ki Bel, ben
dedim. Sultan demi ki, Sen bunu dediin gibi
etmee kadir misin? eyh demi ki, Hcet
derse Hak tal kadrdr ki tasdik eyleye. Emr
demi ki Elbetde imdi seninle kabristna varup
sen bu davn icr idersin veyahud ben bu
davnn ahkmn sende icr iderm deyp
mezristna cem-i kesr ve cemm-i gafir gidp
eyh bir kere Eyyhelmevt Kum bi izn-i Mevl
deyince bunca mevt kubrlarndan ryan ve sergerdan ol mezristan ak ba kara ba bostana
dnnce pdihn akl bandan gidp cmle
halk yzleri zerine yklup kalrlar. (S. 38-39)
znikte medfun olan Erefolu trbesinin
kapsnda Erefzde azm-i cinn eyledi
msrann ebced hesabyla ak olarak gsterdii
gibi Erefolu Rm h. 874/m. 1469 tarihinde, yz
yann zerindeyken, znikte vefat eder. (S.39)
znikte Erefolu cmii, trbe ve tekkesi, Sultan

IV. Murad tarafndan Irak seferi dnnde

yeniden bina ettirilmitir. Bu trbe ve cmi Yunan
istilasnda harap oldu. znike takriben on be
kilometre uzaklkta olan dadaki ilehanesi de yine
bu istilada tahrip edilmitir.
Evliy elebi Seyahatnamsinde, Erefolu Rm
Camii ve tekkesi ile ilgili olarak u bilgiler vardr:
E-eyh Erefzde cmi lal-gn kiremit ile
mestr, K-i ni ile mamur bir cmi-i prnrdur ki bizzat Erefolu dernunda medfndur.
(S.41)
Seyyah Evliya elebi daha sonra, eyhin dergh
ile ilgili olarak u bilgileri ifade eder: Bu
sitnenin cevnib-i erbaasnda K-i n zre cel
hat ile Esm- hsn ve ir nku raste sitne-i
eyh Rm, (eyh Rmnin dergh) diye tarif
olunmutur ve u beyit dahi orada yazldr:
Ey mrd-i srr-i rhn olan ehl-i yakn
sitn- eyh-i Rma gel ki Erefzde dir.
Evliya elebinin Seyahatnmesinde tasvir ettii
cm ve tekke bugn mevcut deildir. Bu caminin
yerine, 1950 ylndan sonra yeni bir cmi
yaplmtr. Erefzdenin kabri de bu caminin
avlusunda bulunmaktadr. Kabrin ba tarafnda
bulunan krmz ve siyah kavuk motifinin zerinde
eski harflerle, Kutbul-rifin e-eyh Erefzde

Abdullah Rm (K.S) yazs vardr. Erefolu Rm

Cminin znik inileriyle ssl minaresi hl
varln srdrmektedir.(S. 41-42)
Erefzde Rm hazretlerinin damad ve talebesi
olan Abdrrahim Trs, henz drt yanda bir
ocukken de hocasnn yanndan ayrlmaz, babas
alp eve gtrse, dnp yine onun evine giderdi.
Sonunda Erefzde Rm, Abdrrahimin babas
Byezid-i Fakhe Bu masumu bize verin, talim-i
ilm edeb edelimder. Bylece hocasna z babas
gibi sevgive yaknlk duyan Abdrrahim Trs onun
tedrisine girer, her yerde yannda olur. (S.43)

RLERNDEN SEMELER
Bir gnl deriesinden yine bir nur old peyda
Aklum baumdan ald beni kld del eyda
Temamet gnl cihann o nurun ua tutd
Yir gk tecelli told tag u ta kuh u sahra
Ne ki var cemi-i eya nikabn gtrdi yzden
Kamusn grdm ol dost bana mauk old her ca
Nireye kim bakrsam gzm an grr ancak

Grinen oldur hem gren kan gelsn imdi bina

Ne vcud u ne adem var ne zaman u ne mekan var
Ne pi u pes ne fevk taht ne yesar u ne hodymna
Kamu vahdet old kesret gtrildi nur u zulmet
Tolu ar u fer temamet old an grmez ama
Meer Erefol Rm gine kendnden varupdur
Halka bir edna kalupdur pes anundur ibu gavga
(S.68)

Yine canum dimagna iridi ol lezzet-i dost

Gerekmez iki cihan n ele girdi fursat- dost
Bana ibu mddeiler nie tan iderse itsn
Hele imdi hasl old bana bunda vuslat- dost
Nireye kim bakarsam gzme grinen oldur
Gelsn ol diyen ki yokdur bugn bunda ryet-i
dost

Basiret gzini asun hakikat nazarla baksun

Grsn ol ki nie tolm cihana delalet-i dost
Erefol Rm sana inayet iridi dostdan
Yidi iklne told temamet muhabbet-i dost. (S.70)

Ikla viran olan old imaret ta ebed

Hordur ol her d cihan old selamet da ebed
Ikla ka uyanlar gre mauk yzini
Nefsile nefse uyan old melamet ta ebed
Aksan teni terk it can ko canana git
Tene cana kalanun ii hacalet ta ebed
Sen vcudun safhasndan yuy gider benlik adn
ki cihan devletinden ol feragat ta ebed
Var riyaset putn uat yire sal namusun
Halk iinde nefsi hor it bul saadet ta ebed

ek mezellet darna kibr kine virme aman

hreti ko kll-i hret old afet ta ebed
Kim ki hret bendine bunda giriftar oldsa
Akibet toprak olup kld nedamet ta ebed
Yri var dnyayla fahr eyleme Firavn gibi
Bitmez illa ol tefahrden ekavet ta ebed. (S.72)

Fakrla fahr eyle n El-fakr fahri dir Resul

Mala mlke magrur olma dime heyhat ta ebed
Cifedr dnya anun talibi itler dir neb
Cife kovan kiinn ii hasaret ta ebed
Cehd eliyle can gzine ek mcahede milin
Nefsile hi dostluk itme kl adavet ta ebed
Meskenet ayinesine bak cemal-i dost gr
Hep hevalardan beri ol yz Hakka tut ta ebed
Kim ki bunda dost yzin grmedi anda grmeye

Var durur Kuranda ibu sze hccet ta ebed

Kes enaniyyet ban teskin-i sikkin ile
Kaz kar benlik kkini arduna at da ebed
bu yolda gnde bin kez ger seni ldrrler
Teslim ol yzn evrme vir iradet ta ebed. (S.74)
Aka bu yolda can virmek gerek elbetde kim
yledr bu k iinde rf adet ta ebed
Kim ki can virmedi bunda sayi old hep heba
Gitmedi nefsinden anun hi habaset ta ebed
Erefolu Rm her kim pendni tutarsa
Grmeye iki cihanda ol melamet ta ebed (S.76)

Kim ki dost yolnda terk-i can ider

Dost ana didarn ihsan ider
Kim bu fani dnyay terk eylese

Dost ebed mlke an sultan ider

Dost in nefse murad virmeyene
Dost sekiz uman erzan ider
Dost elinden cam- k nu iden
Srr- ma uk nite pinhan ider
Akbet Mansurlayn esrk del
Ol enel-hak darn seyran ider
Can virenler kan-baha didar alur
Sanma bu bazar her bi-can ider
Erefolu Rm can terk ideli
Her nefes dost iline cevlan ider. (S.80)

Yregme erha erha yareler urd bu k

Garet itdi gnlm ilin yagmaya urd bu k
imdi hakim gnlmn iklimine kdur benm
Akla nefse tene cana hkmini srdi bu k

Her sfat kim nefsn aklun u ruhun vard

Tartd seyful-lah yrtdi kamusn krd bu k
Bu gnl hcrelerini tahliye kld kamu
Ademiyyet noktasndan sildi sprdi bu k
Kend varlyla klli varlgum mahv eyledi
Dost gziyle bakd ol dost yzini grdi bu k
n fena darnda benlik Mansurn dar eyledi
Dost iiginde enel-hak nevbetin urd buk
Dn gn Erefolu Rm derdn artar pes neden
Zahmuna hod-dost elinden merhem irgrdi bu k
(S.98)

Her kime kim ule brakd bu k

Aleme dpdz an akd bu k
Atlas kard giydrdi palas
Tahtlarndan ahlar ykd bu k

ki alemde gnl balamad

Her kimn kim gnline akd bu k
Yazlarda Mecnun hayran kod
Leylaya n bir nazar bakd bu k
Hem-dem old bir nefes Mansurla
Boynna urgann takd bu k
Harut Marut indrdi yire
Zhreyi ald gge kd bu k
Nielere balad znnarn
Zhd harmann oda yakd buk
Erefolu Rm ka berk yap
n sana da geldi yolukd bu k (S.100)

Cihan hie satmakdur ad k

Dkp varl gitmekdr ad k

Elinde skkeri ayruga sunup

Aguy kend yutmakdur ad k
Bela yagmur gibi gkden yagarsa
Ban ana dutmakdur ad k
Bu alem sanki oddan bir denizdr
Ana kendyi atmakdur ad k
Var Erefol Rm bil hakikat
Vcud fani itmekdr ad k (S.102)

Cefa v renc mihnetdr ad k

Firak u der-i firkatdr ad k
Virp rahatlar mihnetler alup
Dn gn ah u hasretdr ad k
Bir oddur kim cana dmi yanadur
Yrek tolu hararetdr ad k
Karar yok bu kun bi-karardur

Ki drl drl haletdr ad k

Mnezzehdr gahi iki cihandan
Dkelinden feragatdur ad k
Gnlde derd-i yar ancak hemindr
Bu halkdan kamu uzletdr ad k
Bu k kimse vasf itmez diliyle
Gam u gussa v gayretdr ad k
Sfatdur ma uka bu k u ak
Ki k u mauk bir zatdur ad k
Bu k ol bilr kim ak old
Nie tevhid vahdetdr ad k
Sorarsan k Erefol Rm
Tamam dostlla vuslatdur ad k (S.104)

Ben dost hevasna ddm zge heva neme gerek

Baumda dost sevdas var dah sevda neme gerek

y zahid-i dnya-perest var zhdni arz eyleme
Ben ak- urideyem zerk riya neme gerek
Ben dost yolnda nakdi hep oynayuben yitrmiem
n gitdi klli varlgum havf reca neme gerek
Ben Laubali giderem iki cihan niderem
Meylm sekiz umaga yok pes masiva neme gerek
Ben mest-i ezel gelmiem ben ta ebed mest
giderem
Hi aylmaz esrklgm zhd takva neme gerek
Ben dostla peymanum Elest den n
berkitmiem
Ben dost ayan grmiem hayal rya neme gerek
Ben uyhuy fikr itmezem d grp tabir itmezem
Ben gelmezem ben gitmezem beka fena neme
gerek
Geri suretde insanam ben sultan- ins canam

Ben farig-i d cihanam ibu gavga neme gerek

Ben Erefol Rmyem ben bakiyem kadimiyem
Ben ol mrg-i Lahutiyem arz u sema neme gerek
(S.106)

Devlet istersen devlet izzet istersen izzet

iinde kl hizmet sultan Abdl-kadirn
Geylandan durur asl Ebul-kasmdur nesli
Allah Muhammed dost dostum Abdl-kadirn
Ak olan ftade turmaz gider Bagdada
Kadrin bilr ziyade sultan Abdl-kadirn
Mridinn her biri irad ider mnkiri
Daim budur hneri sultan Abdl-kadirn
nkar idenler an mrid tanur eytan
Var seyr eyle sultan sultan Abdl-kadirn
Bil Muhammed alidr cezbe ile toludur

Dervileri uludur sultan Abdl-kadirn

Hak katnda uludur iki cihan toludur
Erefol kuldur sultan Abdl-kadirn (S.112)

Elveda iy dostan canan iline giderem

Gel dimi dostum bana canan iline giderem
Gelmiem gitmek in satmak beni kalmak in
Dosta vasl olmak in canan iline giderem
Cennetn bageleri old gzme n ayan
Can ku umak diler canan iline giderem
Hacyam canum egnmde ihram kefenm
Ba ak yaln ayak canan iline giderem
Aina idm ezelden imdi ddm gurbete
Yine bili olmaga canan iline giderem
Anda iken nur idk topraga sald Hak bizi
Yine envar olmaga canan iline giderem

Dnya n zindanm layk degl mminlere

Hamdlillah mminem canan iline giderem
Ata ana kardalarum gitme diy zari klur
Koymazam kulaguma canan iline giderem
Erefol Rm klmad bunca kutlu sefer
ad u hurrem pr-safa canan iline giderem (S.122)
(Bu iir, yazma nshalarda beyit eklinde olduu
iin, ayn ekilde yeni harflere aktarlmtr.)

Bu gnlm ehrini seyran iderken

Didi srrum bana seyran iinde
Ika ddn nin derman ararsn
Aklar derd arar derman iinde
p Ikun meyin meyin yle mest ol kim
Dvne disnler akran iinde
Aklara kar ak ol gr

Ne gevherler vardur ol kan iinde

Bu k meydandur bunda ar olmaz
Baun top eyle meydan iinde
Mihneti rahat bil rahat arama
Rahat m bulnur zindan iinde
Erefol Rm Hakk zikr eyle
Fezkruni didi Kuran iinde (S.132)

Anun k gerek bana gerekmez dnya ukbay

Ki kdur maksudum ancak kodum cmle
temennay
Muhabbet dadn ezelden kod canum dimagndan
Kamudan el ekp bu can ann ister o Mevlay
Muhib mahbub muhabbet bil hakikatda bular
birdr
Anunn an sevenler kodlar klli sevday

Anun derdini bilmeyen cihanda nesne bilmedi

Gerekse varsun ol yz yl okusun ag u karay
Anun k kitabndan ular okud bir harf
Hep ismi resmi mahv old unutd hep masivay
Ben ol ahbaz- kudsiyem kolndan udum ol ahun
ikarum sre gtrdm ki avladum bu sahray
(S.140)

Bana Onun ak gerek, dnya ahiret gerekmez

(Benim) isteim ancak aktr ki btn isteklerimi
terkettim.
Canm, aklndan muhabbet lezzetini ta ezelde
brakt.
Bu can, onun hepsinden el ekip Mevlay ister.
Bil ki, seven, sevilen, sevgi gerekte bunlar birdir.
Onun iin Onu sevenler btn sevday terkettiler.
Onun derdini bilmeyen cihanda bir ey bilmedi.

Gerekse o (kii) varsn, yzyl ak ve karay okusun.

unlar Onun aknn kitabndan bir harf okudu.
smi, resmi hep mahvoldu,
Allahtan baka btn mahlukat unuttu.
Ben o kutsal doan kuuyum,
O hn kolundan utum. Avm devaml
kovaladm
Ki bu sahray (iindekileri)avladm.
Avum aldum yine dndm varup ah kolna
kondum
Cemaline bakup her dem iderem ho temaay
Ben ol ser-baz- enisem yolnda can u ba virdm
Bugn grdm ayan an kodum vade-i ferday
arab- la-yezali ben ip hayran u mest oldum
Szm mestane anunn ider nkte-yi garray
Niderem ol dili ben kim sylemeye zikrin anun
Niderem ol gzi ben kim ki grmeye dilaray

Var Erefol Rm sen bu raz arife syle

Ki her bir bi-haber ami ne bilsn bu manay
(S.141-142)

y aceb bilsem nedr ya Rab bu derdn aresi

Gn gn artar hi onulmaz yregmn yaresi
Yregmn yaresine hi tabib klmaz ila
y aceb var m dah bencileyin bi-aresi
aresi bi-arelkdr yine bu derdn heman
n bela burcndadur aklarun sitaresi
Gzi yalu bagr balu cigeri delk delk
Olmuam alem iinde knun avaresi
Her kim inler bu beladan varsun ol ak degl
Grsn ol bir ana neyler dnyanun mekkaresi
Dnya-y mekkareye her kim tolad ta ebed
Gitmedi gitmeyiser anun yzinn karesi

Her kimn gnlinde zerre denl dnya hubb var

An mahrum itdi bilsn nefsinn emmaresi
Dost yolnda ak ger klsalar yz bin pare
Dmeye dost dost diy ara her bir paresi
Erefol Rm bu derde giriftar olal
Ddi bir deryaya kim yokdur anun kenaresi
(S.144)

-Pend-nmeBu uyku rahatna olma magrur

Sakn kim itmesn Hakdan seni dur
mr sermayesini yile virme
Bidaatun kamu seyle virme
Bu uyku bil ki eytan tuzagdur
Cemi-i azanun uyku bagdur
Uyuma gaflet ile her giceler

itdn hi uyumad niceler

Egerci uykuya Hak didi rahat
Velikin dimedi subha degin yat
ular kim uyud turmad dnle
Tut an old evi ana sinle (S.150)

-Pend-nmeBu uykunun rahatndan dolay gururlanma!

(Uykudan) sakn ki seni Haktan uzaklatrmasn .
mr sermayesini rzgara verme.
Btn hisseni (manevi kazan) sele verme.
Bil ki bu uyku eytan tuzadr
Uyku btn zann badr.
Her gece gaflet ile uyuma. ittin (ki)
Niceler (byk kiiler) hi uyumad.

Hak, her ne kadar uykuya rahat dedi

Ama sabaha kadar yat demedi.
unlar ki geceleyin durmad uyudu.
Farzet ki evi ona mezar oldu.
Bil anda yig ten kmesde bednus
rup Zikrullah ider o horus
Gier uykuda bu dnler seherler
Uyanup klmad derdile ahlar
Bu uyku gaflet ile seni ykd
Ki aklun nefsn elinden snkd
Nie gaflet nie uyku uyana
Zihi magbunluk uykuya uyana
Ne yatursn iy Erefol Rm
Gre aklar yatur uyur m (S.151-152)

Henz talebelik yllarnda iken tasavvuf

mesleine kar bir temayl duyan ve evliya

menkbelerini okumaktan zevk alan Erefolu
Rm, tarikata girerek bu yolda nemli bir r
amtr.
Halvet ve Kadirlerin zikir tarzlarn meczederek
yeni bir yin ekli vcuda getirmesi, bu messislik
nvannn kendisine izafe edilmesine sebep
olmutur.
Kendilerini Abdlkadir Geylnnin bir bendesi
olarak telkki etmiler ve bu mehur mutasavvfa
kar daima bal kalmlardr. (S.156)
ir, ilim ile tasavvufu birletirerek, slmiyeti
ilm olarak anlayarak tasavvuf yolunda
ilerlemitir.
Erefolu, Emir Sultan, Hac Bayram- Vel ve
Hseyin Hamev gibi mehur mutasavvuflarn
gzetiminde tasavvuf eitimini tamamlamtr.
Erefolu Rm, manzum ve mensur eserlerinde
sde, samimi, sssz, zentisiz ve gnlk konuma
diline uygun bir slb kullanmtr.
Cennet cehennem gibi Arapa kaynakl kelimeler
yerine srarla Trke umak ve tamu kelimelerini
kullanr. Devrinde Arapa ve Farsa eser vermek
revata iken, Yesev geleneine uygun olarak
halkn anlayabilecei bir Trkeyi tercih etmesi,

onun sade Trkecilik akmna verdii nemi ifade

eder.
Erefolu, Mevlna, Yunus Emre, Hac Bayram-
Vel, Sleyman elebi, Niyaz-i Msr ve
Erzurumlu brahim Hakk gibi insan ruhunu
ykseltmek, insanlara benliklerindeki manev
kuvvet kaynaklarn aklamak, hayatn ve kinatn
srlarn anlatmak gayesiyle eserler yazmtr.
(S.157)
Erefolu Divnnda, eriat ahkamna zt olan
iirler yoktur. Zahiren eriata uygun olmayan
beyitler cemmakamnda sylenilmi szler olarak
telkki edilmektedir. Bu telkkiye gre, herhangi
bir mutasavvfn lisanndan o manzumeyi syleyen
Hakkn kendisidir. Bu iirler hibir iddia mahsul
deildir. Bu hali iktisab eden zat, tasavvuf tbirle
Hakk ile hk olmutur. Ve bu nevi athyyat
yalnz Erefolu deil birok mutasavvf vcuda
getirmilerdir. (S.159)