nacional

Botim i Nacional Group

Viti VIII i botimit

Nr. 373

9-16 tetor 2016

mimi 50 lek / 0, 30 euro

Gazet javore, letrare & kulturore

Drejtor: Muj Bupapaj

Mob: 068 20 74 316
e-mail: bucpapaj@yahoo.com

Gazeta e prditshme online:

www.gazeta-nacional.net

Nobelistja flet pr jetn nn diktaturn e ausheskut

Prezantohet romani Rrokullisje i autorit Ndue Lleshaj

Shtpia Botuese Nacional,

veprimtari n bibliotekn
Ibrahim Rugova n Gjakov

Herta Myler: Kurr

nuk e kam ndryshuar
qndrimin pr Kosovn

Nga tahir bezhani

faqe 4

faqe 5

faqe 2

Nga Fatbardh Rustemi

drsa, Vasil Bozo,

ankohej se: poetin
duan ta przn nga
qyteti, sepse nuk duron
se si po ia vjedhin qytetin, nj tjetr krijues,
Kudret Mebelli, kthehej
prfundimisht nga emigrimi pr n qytetin e tij t lindjes. Ky ndrrim vendesh, nuk di pse m kujtoi astin e
lamtumirs me shkrimtarin Fatmir Gjata, me
t cilin, koh t shkuara, m qlloi t kmbehesha n dern e madhe t Lidhjes...Faqe 10

(pr Veriun)

Agimi i Parisit
Poezi nga
ANTON PAPLEKA

Variacione

faqe 16

Poeti q mungoi n
promovimin e librit t tij...

Ernest

Nga enea cenko

Hajredin

Kacani
Gjeta Nesti, Dj q

Bilbili i muziks
dashuron
shqiptare
profesionin e tij
Konturet e poezis italiane n
antologjin Na bashkon nj det

Lumi i Anton Gojajt

e ka gjetur shtratin e vet

Kritik nga Dr.sc. Bardhyl Maliqi

Kritik nga KOLEC TRABOINI

faqe 9

eminarii X Ndrkombtar t Albanologjis,

u organizua nga Universiteti Shtetror i Tetovs,
me tem: LETRSIA
SHQIPE N SHEKULLIN 20 dhe u mbajt t
Tetov m 30 Shtator deri
m 1 Tetor 2016.Studiuesja Dr. Rovena VATA
mori pjes n n Seminarin X Ndrkombtar t
Albanologjis, n Tetov organizuar nga Universiteti Shtetror i Tetovs, me tem: LETRSIA
Faqe 22
SHQIPE N SHEKULLIN 20...

Bashkimi Evropian
pranon shtjen ame

Tregime nga
KONSTADIN DHAMO

N krkim
t krkundit
Poezi nga
Patrik Sadikaj

Zhbrja e murans
s pamundsive

faqe 11

Nga Dr. Rovena VATA

Johannes Hahn diplomati austriak q e hapi dosjen ame n Bruksel

faqe 4-18

Imazhi femror i nns kukull n

romanin Kukulla t Kadares

faqe 11

faqe 6-14

EditoriaL

Adresa: Ish-kinostudio Shqipria e re, Tiran

e-mail: nacionalalbania@yahoo.com

Kritik nga MIGENA ARLLATI

Proz nga:

Murat Gecaj Skifter Kllii

Zana Tako Gjelosh Marku
Edona Haklaj Zaho Vasili

ViviLa
Vita

Restorant & Hotel

Gatime t shumllojshme deti

CMYK

Poezi nga:

Tze-Min Tsai Rita Hoxha (Oxha)

Remzije Jashar Zekolli Azem Baliaj
Anjeza Dielli Artur Shemaj

2 opinion

E Diel, 9 Tetor 2016

Johannes Hahn diplomati austriak q e hapi dosjen ame n Bruksel

ndrimi i komisionerit pr zgjerim n BE

Johannes Hahn dhe reagimet e ashpra
t Ministris s Jashtme greke. shtja
ame pr her t par prflitet n Bruksel. Rruga
q oi n faktin pr ta njohur si problematik
pr tu zgjidhur mes Shqipris dhe Greqis dhe
zrat e nj komuniteti q prjetoi gjenocide 71
vite m par.
amt e vjetr, t rinj dhe ata q do t vijn
nga kjo brezni e ktij komuniteti, do e mbajn
mend mir nj emr, at t Johannes Hahn.
Politikanit q mban postin e komisionerit pr
zgjerim t BE-s, q trazoi Athinn zyrtare pr
nj shtje q edhe emrin nuk duan tia dgjojn,
jo m ta pranojn. Gjenocidi ndaj popullsis
ame e ngritur nga Shqipria dhe zgjidhja e saj si
shtje mes dy vendeve fqinje, sht sinjali se pr
her t par n mexhlisin e Europs n Bruksel, u njoh si problematik. Ishte eurodeputetja
greke Maria Spyraki ajo q krkoi mendimin e
Hahn pr disa protesta apo aktivitete t PDIU-s
q mbshtet kauzat ame, por nga komisioneri
mori prgjigjen q nuk deshi kurr ta dgjonte.
Ai theksoi faktin q shtja e ndarjes s detit dhe
ajo ame duhet t diskutohen mes palve dhe BE
mbshtet dialogun. Marrdhniet diplomatike
mes dy vendeve jan intensifikuar, gjithashtu
edhe dialogu politik sht formsuar m mir.
Komisioni mirpriti faktin se t dyja vendet po
diskutojn krijimin e nj mekanizmi t prbashkt, q do t mblidhet n mnyr periodike, pr
zgjidhjen e shtjeve t pazgjidhura dypalshe.
Ktu prfshihet prcaktimi i shelfit kontinental
dhe zonave detare shqiptaro-greke, t drejtat e
personave q u prkasin minoriteteve dhe shtjen ame. Komisioni ka prgzuar kto prpjekje, duke shprehur mirnjohjen pr riprtritjen e
nj angazhimi t till t rndsishm diplomatik
dypalsh -deklaroi Hahn. Qndrimi i tij ngjau si
bomb n Athin, q rendi me t gjitha forcat t
prgjigjej flak pr flak, vetm pse u prmend
emri amri. Nse pr shelfin kontinental n
ndarjen e detit Greqia sht m e prmbajtur,
kur bhet fjal pr shtjen ame ka tjetr qndrim, pasi nse nj dit vrtet do hapen dosjet,
vrasjet masive, djegiet e dhjetra fshatrave dhe
shprngulja e dhunshme e mijra banorve, nuk
ka emrtim tjetr prvese gjenocid.
Athina hakrrehet ndaj Hahn
Nj shtet me fuqi t pakta si Shqipria, e kompleksuar deri n inferioritet absurd para fqinjve, ishte gati e prulur sa her q diskutohej pr
ndrtimin e varrezave t ushtarve grek, t rn

BE pranon shtjen ame

amt e vjetr, t rinj dhe ata q do t vijn nga kjo brezni e ktij komuniteti, do e mbajn mend
mir nj emr, at t Johannes Hahn. Politikani q mban postin e komisionerit pr zgjerim t BE-s,
q trazoi Athinn zyrtare pr nj shtje q edhe emrin nuk duan tia dgjojn, jo m ta pranojn.
Gjenocidi ndaj popullsis ame e ngritur nga Shqipria dhe zgjidhja e saj si shtje mes dy vendeve
fqinje, sht sinjali se pr her t par n mexhlisin e Europs n Bruksel, u njoh si problematik

gjat Lufts s Dyt Botrore. U ngritn memoriale pr ta kudo q u krkua n vendin ton, sa
her minoritart grek n Shqipri ngrinin zrin,
Athina zyrtare nuk ngurronte t zgjaste duart,
deri n shtje q i prkisnin politiks shtetrore
shqiptare. Ndrsa dosja ame duhej harruar,
mundsisht mos prmendej kurr, pasi nse kjo
do t ndodhte, n rastin m t mir vinte nj not
proteste n rrug diplomatike. shtja ame, e
prmendur nga komisioneri pr zgjerim Hahn si
problematik q duhej zgjidhur mes dy vendeve,
u tha n Bruksel, ndaj edhe qndrimi i qeveris
greke shkoi deri n etiketimin e komisionerit si
gnjeshtar dhe t njanshm. Deklarata e komisionerit Johannes Hahn sht e pavrtet dhe
e papranueshme. Si dihet, shtja ame sht
inekzistente dhe si e till, kurr nuk sht pranuar
si objekt negocimi, midis qeverive t Greqis dhe
Shqipris. Komisioneri Hahn, me prgjigjen
e tij t gnjeshtrt, tregon se nuk ushtron rolin
dhe detyrat e tij n baz t parimit t asnjansis,

n mnyr q t avancohet interesi i prbashkt

i unionit, si parashikohet n nenin 17 t Konvents s Lisbons. Q tani i sht krkuar dhe
sht i detyruar n baz t rolit t tij institucional
t jap shpjegime t menjhershme, bindse pr
sa i prket prmbajtjes s papranueshme dhe t
gnjeshtrt, t prgjigjes s tij t kontestuar. Ky
qe qndrimi i Ministris s Jashtme greke, menjher pas deklarats s Hahn dhe Athina kaloi
nga mbrojtja n sulm t hapur. Nj taktik e vjetr
e qeveris greke, ndrsa dje zdhnsja pr pun
t jashtme dhe shtje t siguris n BE, Maja
Koiani, mbajti nj qndrim t kujdesshm,
m se diplomatik, duke vn theksin se t gjitha
shtjet mes Shqipris dhe Greqis duhet t
zgjidhen mes dialogut. Komisioneri inkurajoi t dy vendet q t vijojn bashkpunimin.
Kjo sht edhe fryma me t ciln i prgjigjet
Komisioneri nj numri pyetjesh nga antart e
Parlamentit Europian dhe ato duhet t shihen
n kt drit -deklaroi Koiani, duke shtuar

se inkurajon dy vendet pr t rritur dialogun

dhe shmangur keqkuptimet e mundshme mbi
t gjitha shtjet e rndsishme. Nse do shihet
karriera politike e komisionerit Johannes Hahn,
ka pak vend pr dyshime se ishte nj lapsus i
tij prmendja e shtjes ame, apo njanshmri.
Politikani austriak prej nntorit 2014 sht Komisioner pr politikat e fqinjsis dhe negociatat pr
zgjerim. Ai ka shrbyer m par si Komisioner
Europian pr politikat rajonale gjat komisionit t dyt t Barrosos, duke zvendsuar Benita
Ferrero-Waldner in si prfaqsues i Austris n
BE. Gjat shrbimit t tij si Komisioner i BE-s
pr Politikat Rajonale (shkurt 2010-Nntor 2014),
Johannes Hahn ka implementuar reformat m
ambicioze dhe gjithprfshirse t politikave rajonale t Bashkimit Europian. Gjithashtu, roli i tij n
Ballkanin e trazuar disa her mes vetes, e her t
tjera mes shtetesh fqinje ka qen i madh. Mbajtja e
nj stabiliteti t pranueshm n marrdhniet mes
shteteve fqinje t Ballkanit ka edhe ndikimin e tij.

Mbahet Kongresi i PEN n Ourense, Spanj

Shqipria prfaqsohet nga Entela Kasi dhe Helena Halilaj

Midis aktiviteteve t shumta, n mbrmjen poetike e cila u mbajt n salln e Universitetit t Ourenses, gjuha shqipe u prfaqsua nga
poetja Helena Halilaj e cila lexoi midis poetve nga bota poezin "Dy heshtje", nga libri i saj i fundit "Mos ma vetmo fjaln"

EN sht Organizata botrore e

shkrimtarve. Kongresi i PEN u mbajt
n Ourense, Spanj. Shqipria sht
antare n PEN International prej vitit 2009.
N kt eveniment botror t letrsis
Shqipria u prfaqsua nga Entela Kasi,
Presidente e PEN Albania, dhe Helena Halilaj.
Midis aktiviteteve t shumta, n mbrmjen
poetike e cila u mbajt n salln e Universitetit

t Ourenses, gjuha shqipe u prfaqsua nga

poetja Helena Halilaj e cila lexoi midis poetve
nga bota poezin "Dy heshtje", nga libri i saj i
fundit "Mos ma vetmo fjaln".
Ky aktivitet ndr m t rndsishmit
pr botn e letrave, mbahet n shtete t
ndryshme, ku nj rndsi e madhe i kushtohet
promovimit t letrsis dhe liris s fjals.
Si u ndjet n kt event t nj

rndsie botrore?
Pr mua ishte jo vetm emocion por
prgjegjsi t isha prkrah prfaqsuesve
botror t letrsis. Prfaqsimi im pr her
t par n PEN ishte nj vlersim q m sht
br nga presidentja e PEN Albania Entela Kasi
dhe bordi i PEN. Sigurisht q ishte nj mbrmje
magjike q nuk prsritet shpesh n jet.
Pr mua ky kongres ishte nj msim I mir

pr t br letrsi t mir n vndin tim dhe

pr t orientuar sistemin e vlerave t ciln
fatkeqsisht e kemi t coroditur ktu.
Poezia juaj?
Poezia ime Dy heshtje e librit t fundit
ishte nj zgjedhje momentale por rndsia e
saj qndron n faktin se ajo mbrmje prcillte
tingullin e gjuhve pjesmarrse nprmjet
vargjeve t poetve t vndve nga vinin.

Ky kongres i Spanjs m dha mua privilegjin pr t qen m e reja pjesmarrse mes

qindar poetve dhe shkrimtarve t huaj dhe
realizimin e dshirs time pr t folur shqip n
syt e bots.
Evenimente te tjera?
Ky sht vetm starti, jan t panumrta
ftesat pr ta prfaqsuar vendin ton n kongrese t tilla me nj rndsi t madhe.

nacional Bordi Editorial Nderkombetar i revists Nacional

1. Prof. Dr. Frederick Turner (USA), (Professor, UTD)
2. Prof. Dr. Ed Garcia (USA), (Professor, retired)
3. Dr. Rati Saxena (India), (Drejtoresh e revistes Kritya)
4. Mai Van Phan (Vietnam), (Poet Professional, Vietnam)
5. Prof. dr. Vasil Tocinovski, Shkup/Skopje
6. Akademik Fabijan Lovri (Prof. Dr), Knin, Kroaci
7. Prof. Dr. Basil Schader Zvicer, Universitetit i Cyrihut, albanolog
8. Prof. dr. Gjovalin Shkurtaj, Akademik, Tiran

9. Prof. Dr. Milazim Krasniqi, Universiteti i Prishtins

10. Prof. Dr. Albin Sadiku, Qendra Albanologjike, Prishtine
11. Prof. Dr. Shaban Sinani, Qendra e Stud. Albanaologjike, Tiran
12. Prof. Dr. Ardian Marashi, Qendra e Stud. Albanologjike, Tiran
13. Prof. As. Dr. Uk Bucpapaj, Univeristeti i Tirans
14. Prof. Dr. Nuridin Ahmeti, (Hulumtues n Degn e Historis)
15. Prof. Dr. Sadik Bejko, Universitei i Tirans
14. Dr. Nail Draga, Ulqin, Mail i Zi

15. Pr. Dr. Avzi Mustafa, Universiteti i Shkupit

16. Michael Agustin, Gjermani
17. Naim Araidi, poet, Izrael
18. Dr. Rovena Vata, Qendra e Stud. Albanologjike, Tiran
19. Prof. As. Dr. Anton Papleka, Tiran
20. Prof. Dr. Kolec Topalli, Akademik, Tiran
21. Prof. Dr. Klara Kodra, Tiran
22. Prof. Dr. Laura Smai, Qendra e Stud. Albanologjike, Tiran

info 3

E Diel, 9 Tetor 2016

Nipi i Mbretit Zog, Princ Leka II u martua me artisten, Elia Zaharia

Dasma e shekullit, Princ Leka dhe

Elia Zaharia zbulojn gjithka
8 tetori sht ditlindja e mbretit Zog I. Kjo dat historike mbledh do vit familjar dhe dashamirs q e kujtojn dhe e
nderojn. Ndaj ne menduam q pikrisht n ditn e lindjes s tij, t kurorzojm lidhjen ton, thot Princ Leka

ashuria e tyre q fillet i ka n vitin 2008

u kurorzua m 8 tetor t ktij viti. Nipi i
Mbretit Zog, Princ Leka II martohet me
artisten, Elia Zaharia. N nj intervist ekskluzive ata flasin pr detajet e dasms, pr dashurin
q kan pr Kosovn, pr integrimin e t gjitha
trojeve n t gjitha mnyrat n kt dasm, dhe
tregojn edhe m shum. Ishin n Prishtin,
pr pun, n ditn kur pranuan t flasin, por t
thjesht dhe shum t dashur, treguan shumka
q nuk sht ditur deri tash.Teksa Zaharia shpjegon disa nga punt q po bjn, kur e pyetm
se si i kan ndar punt, ajo qesh dhe thot: I
kemi ndar mir, i bj un t gjitha! N fakt,
prve shakas, jemi me fat pasi kemi pran nesh
miq dhe dashamirs t cilt po na ndihmojn
dhe prkrahin n do hap t ktij organizimi.
Gjithashtu profesionistt q jan br partnert
tan n kt dasm po vendosin t gjith energjin dhe dashurin e tyre.
U takuan n Teatr Park Kame, shoqria e
tyre zgjati dy muaj dhe u fillua nj lidhje, q do
kurorzohet n ditlindjen e Mbretit Zog.
8 tetori sht ditlindja e mbretit Zog I.
Kjo dat historike mbledh do vit familjar dhe
dashamirs q e kujtojn dhe e nderojn. Ndaj
ne menduam q pikrisht n ditn e lindjes s tij,
t kurorzojm lidhjen ton, thot Princ Leka.
Zaharia q jeton n Pallatin Mbretror q
nga vitit 2010, tregon se aty ka edhe tet qen q
i duan shum, q t dy, dhe kur e pyesim pr at
dit, ajo shpjegon q ditn e dasms do t jen
t shtrnguar ti largojn nga Pallati.
Princ Leka
Jan antistresi m i madh i imi, por nuk
mund t jen aty at dit, nuk do t ishte praktike as pr qenusht e as pr t ftuarit. Ata na
mbushin me dashuri, kujdesemi t gjith pr ta.
Por gjithashtu ata kan rregullat e veta strikte,
si prshembull nuk mund t futen brenda n
shtpi. Por ndonjher kur nuk jam aty, Princi i
shkel kto rregulla, thot Elia Zaharia.
Dasma q do t jet e organizuar gjat nj dite
t plot, do t ket t ftuar shum miq. Kaligrafia
e secilit prej emrave t t ftuarve do t shkruhet
n ftesa nga piktor-grafist-kaligraf Avni Delvina,
nipi i ish ministrit t Drejtsis, Hiqmet Delvina, njeriu q dikur firmosi martesn e monarkut
Zog dhe Geraldins.

do t ket patjetr edhe vallen e Rugovs.

Fustani i dasms do t jet i punuar nga nj
dizajnere kosovare. Mund t ket disa fustane, por
mbetet pr tu par, thot Elia Zaharia. Ne kemi
miq shum t afrt n Kosov t cilt shpresoj do
jen pran nesh n ditn ton t veant. sht
shum e rndsishme pjesmarrja e familjeve q
kan kontribuar n historin e liris s Kosovs.
Gjithashtu ne do t respektojm institucionet
kryesore t vendit, shpjegon Leka.

Nj urim shum i przemrt e

plotsisht i sinqert, princit t
nderuar Leka, trashgimtarit me
shpirt e pamje t pastr fisnik
dhe po aq engjllor t ders s
nderuar t Mbretris Shqiptare
NGA ISUF MESHI:
ME BINDJEN E PLOT SE SHPREhI EDHE DESHIREN
KREJT T SINQERT T T GJITH T PRSEKUTUARVE E T
SHUMVUAJtURVE T RREgJIMIT T DIKTATURS KOMUNISTE SHQIPTARE, jo vetm t T QARKUT T KUKSIT E
T MALSIVE tona por SHUM M GJR ME T GJITH
PASTERTIN E SHPIRTIT E FORCEN E ZEMRES JU UROJ:
Pr hair dasma Princ i nderuar Leka dhe u trashgofshi t lumtur me t przgjedhurn, bashkshorten tuaj,
siq ua do zmra!
Allahu i madhnueshm me forcen e tij t pakufishme Hyjnore, ju ndihmoft q dita e martess tuaj,
t jet nji dit gzimesh e suksesesh pa mbarim, duke
ndriuar prher` e m shum rrugn e jets tuaj; e duke
ngritur edhe m lart emrin e FAMILJES MBRETERORE
SHQIPTARE, e cila vetm nji dekad` e gjysm mbretroi,
e mandei fati noran iu kthye me t gjith egrsin e tij
mbar shqipris e shqiptarve, duke i prplasur n mji
kalvar t gjat mundimesh, tragjedish shum t dhimbshme, e vuajtjesh q nuk diten, e akoma nuk po din
t sosur aqsa nuk sht fare cudi q po r bhej sot
nj referendun i pa korruptuar, shqipetaret do votonin
pr nje Rrepublik Mbretrore Parlamentare.
E tani duke prfunduar edhe njeher przemrsisht iu uroi: Qofshi te lumtur dhe gezimet e sukseset
ju shoqerofshin prher ne jet!
Me shum rrespekt
Isuf Meshi, HAS
Elia Zaharia dhe Avni Delvina
E gjith dita do t jet dasm e vazhdueshme.
N mngjes do t bhet ajo q ndodh rrallkund,
por pr kt mbretri sht tradit, bekimin do e
japin klerikt e t gjitha feve n Shqipri.

Ne do t martohemi me nj ceremoni civile,

e cila do mbahet nga kryetari i Bashkis s
Tirans, Z. Erion Veliaj. Emrat e dshmitarve
sht ende hert pr ti zbuluar. Klerikt do t
prcaktohen nga qendrat prkatse. Ne do t
ftojm t bekojn kt kurorzim me nj lutje
seciln nga fet zyrtare t Shqipris. far ka
rndsi sht mesazhi i tolerancs dhe harmonis fetare, q prbn nj virtyt t muar n
kulturn ton, thot Princ Leka pr lajmi.net
Nga familjet mbretrore t pranishm pritet
t jen ata me t cilt shqiptart kan miqsi dhe
lidhje t kamotshme. Nuk sht vendosur ende
pr muzikn dhe kush e si, por e sigurt sht q
do t ket momente tradicionale, kng t vjetra
qytetare e shumka tjetr. Mirpo, Princeshs
q dikur ishte pjes e grupit muzikor Spirit
Voice, protokolli nuk ia lejon t kndoj ndonj
kng n dasmn e saj. Msohet se ajo nuk do t
ndryshoj as edhe pamjen e saj, qoft me ngjyr
floksh apo ngjashm. E normalisht, veshja e
Princit do t jet varsisht nga ngjarja, tjetr n
kurorzim e tjetr n eventet e tjera.
Elia Zaharia
Kosova n dasmn mbretrore
Prodhime vendore do shrbehen n kt
dasm, e po punojn q t ket edhe nga Kosova.
Por jo vetm kaq. Nusja do t ket nj nga shoqrueset nga Kosova, ndrsa n pjesn ku do
performohen valle t t gjitha trojeve shqiptare,

Princ Leka dhe Elia Zaharia

Muaji i mjaltit
Me punt e shumta q kan q disa muaj,
sikur ende nuk kan vendosur se ku do kalojn
muajin e mjaltit, por del q nusja do t jet ajo
q do e merr vendimin prfundimtar.
Prderisa Princ Leka shpjegon se kan disa
ide, thot se dshir ka t jet nj vend i ngroht.
E Princesha tregon pr vendin, por ia ka frikn
udhtimeve t gjata.
Nj nga dshirat sht edhe Afrika e Jugut,
atje ku Princi ka lindur dhe sht rritur. Un
nuk e kam vizituar kurr dhe kam dshir t m
prezantoj me vendin ku Princi ka lindur dhe
sht rritur. Por kam pak problem me aviont
dhe udhtimet e largta, kshtu q do e mendojm gjat se sa larg do shkojme, thot Elia
Zaharia. T dy kan marre nj mision. T gjitha
mediat ndrkombtare q po shprehin interesim
pr kt dasm, ata po i shtisin personalisht,
pasi duan q tua prezantojn Shqiprin sa m
t plot, duke i drguar pr reportazhe npr
shum krahina t vendit.
Princ Leka dhe Elia Zaharia nuk do t bjn
nj dasm tradicionale shqiptare n mnyrn e
ndrtimit. Ata do t ftojn miqt dhe familjart e
tyre, si edhe shum t huajt ndrkombtar, ndaj
kjo dasm do t zhvillohet sipas nj protokolli
t caktuar. Mikja e Elias, Sadije Berisha po ndihmon rreth dasms, protokollit dhe gjithka
tjetr, madje edhe kompania e dekorit sht
przgjedhur nga konsulentt suedez q kan
ardhur n Shqipri pikrisht pr kt pun q
prej nj muaji. Ndrrsa, kompanina Class by
Alketa Vejsiu, sht przgjedhur nga konsulentet
e eventit, pr t organizuar dasmn mbretrore.
Pastaj jan nj grup francez q po merren me
ann mediatike, me at protokollare etj

4 intervist

E Diel, 9 Tetor 2016

Nobelistja flet pr jetn nn diktaturn e ausheskut dhe pr luftn n Kosov

Herta Myler:
Kurr nuk e kam ndryshuar
qndrimin pr Kosovn

Herta Mueller, m 8 tetor 2009, fitoi mimin Nobel pr Letrsi.

N vitin 1999, Mueller, prindrit e s cils vinin nga pakica
gjermanofolse n Rumani, ka folur pr Radion Evropa e Lir pr
jetn nn diktaturn e ausheskut dhe pr luftn n Kosov
RADIO EVROPA E LIR: T gjitha novelat tuaja kan dika t prbashkt t gjitha
jan t vendosura n Rumani. Ky sht nj
paradoks apo detaj, q sht vrejtur edhe nga
shtypi gjerman. A keni ndonj shpjegim pr
kt ndarje mes dy botve?
Herta Myler: Jo, kjo sht dika normale pr
mua. Jam lindur dhe rritur n Rumani. Kam
jetuar atje deri n moshn 32-vjeare. U largova
nga Rumania n kohn kur mendimet e mia
ishin ende t turbullta.Librin tim t par e kam
shkruar n Rumani. Libri im i par titullohej
Niederungen dhe sjell kndvshtrimet e nj
fmije t rajonit nga vija. (Rajoni Banat gjendet
n lindje t Rumanis dhe flitet gjermanisht).
N kt libr dhe n ata q pasuan, tem qendrore ishte diktatura. Nuk dija asgj tjetr nga
bota. Nuk kisha par asgj tjetr n kt bot.
Kshtu ndodhi q t vazhdoja me t njjtn tem.
Besoj se kjo sht nj lloj letrsie q e gjen
n gjith botn, letrsia q lidhet me biografin,
q zhvillohet paralelisht me ngjarjet ekstreme,
q ndodh paralelisht me kohn ku jeton autori.

Pr shembull, n vitet e 50-ta, gulagu ishte

i pranishm n Evropn Lindore n forma t
ndryshme. E njjta gj mund t thuhet dhe pr
kampet e puns s detyruar.
N letrsi gjen periudhn e nacional-socialistve t Hitlerit, shkatrrimin e hebrenjve, tema
q shum autor i kan prshkruar n mnyr
paralele me biografit e tyre. Besoj se kjo lloj
letrsie ekziston kudo, nga Kina n Kub.
RADIO EVROPA E LIR: Pra, vendosja
gjeografike e ngjarjeve nuk sht elementi m
i rndsishm pr lexuesin?
Herta Myler: Jo. Nuk mendoj se gjeografia
apo vendngjarja sht e rndsishme. Vendngjarja apo mjedisi sht element i nevojshm,
derisa un personalisht nuk kam vend tjetr q
njoh, prve atij nga vij. Karakteret e librave t
mi pasqyrojn far u ndodh njerzve n shoqrit apo sistemet totalitare. Besoj se ky nuk
sht nj subjekt q e zgjedh, por do t thosha
sht subjekti q jeta ka zgjedhur pr mua.Nuk
e kam lirin e zgjedhjes n kt rast. Nuk mund
t them se dua t shkruaj pr at apo pr kt

tem. Jam e prangosur t shkruaj pr ato q m

shqetsojn dhe pr ato gjra q nuk m ln t
jem n paqe.
RADIO EVROPA E LIR: Keni lindur n
fillim t viteve 50, n rajonin Banat, n jugperndim t Rumanis
Herta Myler: Saktsisht n vitin 1953, viti q
vdiq Stalini M mir t them, viti kur vdiq fizikisht, pasi idet e tij jetuan ca m gjat, apo jo
RADIO EVROPA E LIR: A jan ende
gjall sot ato ide?
Herta Myler: Hmmm, po, besoj se jan ende
gjall. S paku tek shum njerz. Mbase, pjes
t atyre ideve. Ndoshta nuk sht gjall e gjith
teoria e tij n form t dukshme e t prekshme,
si ishte dekada m par, por pjes t atyre
ideve po.
Shum nga gurt e atij mozaiku jan ende
gjall. Jam e sigurt pr kt.
RADIO EVROPA E LIR: Keni publikuar
s fundi n Der Spiegel nj artikull pr Sllobodan Millosheviqin dhe Serbin
Herta Myler: Nuk ishte artikull, por isha

pyetur n mesin e shum t tjerve lidhur me

luftn n Kosov. Kam folur rreth saj edhe m
par, kam parasysh luftrat m t hershme, ato
n Bosnj e Kroaci.
Edhe ather isha n mbshtetje t ndrhyrjes
ndrkombtare ushtarake, duke besuar qysh
ather se Millosheviqi nuk trhiqej. Millosheviqi duhej t ndalohej nga forca t jashtme. T njjtin mendim kam dhe tani pr luftn n Kosov.
Jam e zemruar nga fakti se ky person ka
ende mundsin pr t br nj luft t tret,
apo ndoshta t katrt, nse do t llogarisnim dhe
ngjarjet n Slloveni. Millosheviqi sht personi
q l varreza t reja kudo ku shkon dhe q e oi
vendin e tij n nj tjetr drejtim, t ndryshm
nga ai q mori Evropa lindore pas vitit 1989.
Mendoj se ka arritur pikn nga ku nuk ka m
kthim pas. Ka humbur tri luftra, por do q t
fitoj kt luft t katrt n Kosov. Ndoshta ka
n list dhe Malin e Zi pas Kosovs. Mbase, ky
do t jet hapi i radhs nse nuk e ndalon dikush.
Besoj se ai sht n gjendje ta bj nj gj t till,
pasi mendoj se sht nj stalinist.

Bised, me punonjsen e libraris Art. kultur, sport, n kryeqytet

Arta Zeneli: Nuk jam kurr pa libr n ant

Ka qen vet zgjedhja ime. Per mua, sht knaqesi dhe privilegj t jem mes librave. Prjetoj vrtet knaqsi t shumta
shpirtrore, ashtu si vet libri na bn t ndihemi t till... M duket, sikur jetoj shum jet, njkohsisht

Nga Prof. Murat Gecaj*

-sht knaqsi, q po e bjm kt bised
edhe nga fakti se jemi bashkkrahinas, pra
nga Malsia e Gjakovs (Tropoja)Ti je nga
fshati i bukur Luzh, i atij rrethi dhe punon e
jeton famljarisht, n Tiran. far kujtimesh
e mbresash ke nga vendlindja jote dhe si i ke
mbajtur lidhjet me t?
-Knaqesia sht e imjaFmijrin time
e kam kaluar n qytetin alpin Bajram Curri.
Mendoj se t gjith e duan fmijrine e tyre. Pr
mua ka qen nj nga periudhat m t shnuara t jets sime. Kujtimet nga ajo koh jan
t bukura, si vet mosha. Natyrisht, qe mbaj
lidhje me vendlindjen dhe shkoj atje, sa her q
kam mundsi. Sepse, si e dini, sht edhe nj
krahin me bukuri t rralla natyrore: me Valbonn ujkaltr e troftat pikaloshe t saj dhe me
malin e Shklzenit t lart e krenar, me bjeshkt
e gjelbrimit t prhershm etj. Prpiqem q t
jem gjithmon e informuar me zhvillimet dhe
ndryshimet, q ndodhin atje.

-Ti punon n librarin Art-kultur-sport,

pran hyrjes kryesore t Biblioteks son
KombtareSi e prjeton kt fakt, q sht
edhe domethns?
-Ka qen vet zgjedhja ime. Per mua, sht
knaqesi dhe privilegj t jem mes librave. Prjetoj vrtet knaqsi t shumta shpirtrore, ashtu
si vet libri na bn t ndihemi t till...M duket,
sikur jetoj shum jet, njkohsisht.
-N librarin tnde sjellin botimet e tyre
mjaft poet, shkrimtar e studiuesA mund
t m prmendsh emrat e disave prej tyre,
q jan m t rregullt, n marrdhnien me
kt librari?
-Po, patjetrsht knaqsi q t bashkepunoj

me poet, shkrimtar dhe studiues t njohur...

Mund t prmendi ktu disa, si psh: Nasho Jorgaqi, Uran Butka, Flutura Aka, Behar Gjoka e
Shefqet Hoxha; poete t reja, si Albana Osmani,
Lola Musliaj Agaj, Eli Kanina, Albana Ponari e
shum t tjera. Por edhe ju keni ln libra te ne
Prsri, lidhur me pyetjen e msiprmeA
i len ktu librat e tyre autort e rinj, sidomos
femrat? Cilat jan disa nga kto?
-Sigurisht q ka shum. Prmenda me lart
disa, por edhe Elida Rrusta, Roza Hysuka,
Sabina Elmazaj, Katjusha Pogai etj
-Po vet, a lexon dhe cilt jan autort, q
t plqejn m shum, si nga ata shqiptar
ose t huaj?

-Lexoj n librari, lexoj n kafe, lexoj n autobus (nse udhtoj gjat)...Nuk jam kurr pa
libr n ant!... Mund t permendi disa autor
t njohur, si: Stefan Cvajg, (Novelat), Remark,
Paulo Coelhoe Drajzer; nga shqiptart: Kadare,
Kongoli, Brunilda Zllami etj. Pra, kam shum
autor t plqyer.
-Librat e t cilve autor, kan qen m t
plqyer nga lexuesit, gjat vitit n vazhdim?
-Si periudh vere, q ishte, gjith librat e rinj
jan trhequr m shum. Por nuk ngelen mbrapa
as klasikt, si gjithmon. Kshtu, t till jan autar
t vjetr dhe t rinj, si: Nikola Sparks, Daniel Still,
Jojo Moyes, Silvia Day, Khaled Hosseni etj.
-Po ti vet, Arta, a ke provuar t shkruash,
n poezi ose proz dhe ku i ke fshehur krijimet tua?(ha, ha)
-Ha, ha! Ndoshta, kur isha n gjimnaz,
kam shkruar ndonj poezi t vogl. Por q ka
mbetur, thjesht, mes gjrave e kujtimeve t
miaGjithsesi, nuk prjashtohet mundsia t
provoj prsri
-S fundi, por jo nga rndsia: A mund t
na tregosh dika pr jetn tnde familjare?
-Po, me knaqsiJam e martuar dhe kemi
nj djal 16 vje dhe nj vajz 4 vjee. Edhe bashkashorti im merret, gjithashtu, me librin, n nj
kompani private.
-Faleminderit dhe sht nder e knaqsi pr
mua, q bashkbisedova me ju, i respektuari
prof. Murat Gecaj.
*publicist e studiues
Tiran, 1 tetor 2016

poezi 5

E Diel, 9 Tetor 2016

Nga ANTON PAPLEKA

Me kt agim t Parisit
Un i fshij syt
Sikur ai t ishte nj peshqir magjik
Duke shpresuar ti shoh
Ditn dhe botn
Me nj vshtrim t ri

Agimi i Parisit

A mund t ndodh kshtu?

Pikat e shiut t imt
Q bien nga qielli
Vn pikuditse t panumrta
Prapa prgjigjes sime pohuese
Un do t hap dern
Prapa s cils m pret
Parisi
Nj poem madhshtore
E krijuar nga ky Homer i prjetshm
Koha

N La Sainte Chapelle
Prse nuk i kam syt e rinis
Pr ti vshtruar tr kto mrekulli?
Vitrazhet q ngrihen lart
M falin horizonte t panjohura
Kubeja e pikturuar
M ofron nj qiell
Q nuk e kam gjetur dot n ndrrat e mia
As n pasqyrat magjike
T fantazis
I ngjysosur me ngjyrat e ktyre vitrazheve
Shpirti im shndrrohet
N nj flutur shumngjyrshe
Un e ndiej veten si nj skulptur
S cils i shtojn fragmentet e thyera
T shprndara n koh e hapsir
I lbyrur nga Fytyra e Shenjt
E bukuris tejhistorike
Si nga drita e nj dielli q lind
Shpirti im adhuron
Hyjnin e demijurgut njeri

Lavjersi i artit
Arti sht si lavjersi i Fukos
Q nuk ndalet kurr
Nn kuben e Panteonit
Ai lviz her nga nj an
Her nga nj tjetr
Gjithmon n nj drejtim t ndryshm
Pa u ndalur asnjher
Ekzistenca e tij
sht pikrisht
Kjo lvizje e prhershme
Askush nuk mund t thot
Se kto lvizje t ndryshueshme
Kan nj vler
Hierarkikisht m t lart
Njra nga tjetra
Thjesht mund t thuhet
Se ato jan t njpasnjshme
Si rratht e ravijzuar
N siprfaqen e ujrave
Apo rratht e gdhendur
N trungjet e drurve
Kto lvizje lindin njra-tjetrn
Me qllim q lavjersi i artit
T vazhdoj
T lviz pa ndrprerje
Si Lavjersi i Fukos

Vizit n Konsierzhri
Replik me Bertolt Brehtin
Kush e ndrtoi Konsierzhrin:
Mbretrit e Francs me duart e tyre?
Kush i ndrtoi qelit e t burgosurve
Dhe kush i farkoi kangjellat e hekurta?
Kush e solli kashtn n qelira?
Kush i prodhoi e i ndezi qirinjt?
Kush e mbrujti brumin e buks
Q e hngrn xhelatt dhe viktimat?
Kush i fabrikoi pushkt e xhandarve
Kush e endi stofin e uniformave t tyre?
Kush i denoncoi komplotistt?
Kush votoi pr dnimin e tyre me vdekje:
Vetm deputett apo edhe populli
Q i kishte zgjedhur?
Kush i zuri me yha viktimat q do tu pritej
koka?
Kush e farkoi presn e zez
Dhe kush e vuri n lvizje gijotinn?
Kush duartrokiti pr ekzekutimin e
fajtorve
N Sheshin e Grevs?...
Populli, kudo dhe gjithmon populli.

Rue Des Carmes

Giuseppe Ungaretti-t
N muzg
Duke ecur n rue des Carmes
Dikush m preku n sup:
Ishte Giuseppe Ungaretti
Q kishte banuar n t njjtn rrug
Para nj shekulli
I fola pr prmbledhjen e tij poetike
Q sapo e kisha lexuar
Me nj vones t pandreqshme
Ai buzqeshi
Duke shtuar se poezia e vrtet
Nuk ka mosh
Megjithse qesh i nj mendjeje me t
Un iu prgjigja
Se poeti sht i lidhur me kohn e tij
Ashtu si lidhen me nj klim t caktuar
Bimt endemike
N astin q do t largohej
Dora q ai ngriti pr t m prshndetur
U shndrrua n nj hn vere

Q e praronte muzgun
Dhe i prkdhelte me dhembshuri
atit e kaltra t Parisit

Ahasverus
N vitet e fundit t jets
E ndiej veten t katandisur n Ahasver
Cili sht faji im q nuk e di?
Cilin Krisht t ngarkuar me kryqin e vet
Nuk e lash t lodhej para shtpis sime?
N vend q t ngre zrin
N vend q ta mallkoj at q m ka dnuar
Un e marr prsipr fatin tim prej Ahasveri
far fati
Kur n vend q t ngujohesh n nj strofk
Ta quash si mbretrin tnde
Gjith botn
Qiellin me yje mbi kokn tnde
Ta quash si nj tend
Q e ka ngritur pr ty Universi
T hash do dit
Krodhen e nj horizonti t ri
Pr t shuar urin tnde t qmotshme
Pr nj hapsir t re
Pr pafundsi
I veshur me ndrrat e tua t rreckosura
T apitesh npr pluhurin e udhve
Duke mbajtur n supe nj bohe resh
I ndjekur nga hungrimat e bubullimave
Nga vshtrimet dyshuese e mlleftare t
vettimave
Nga lehjet e trbuara t errave
Ashtu si t mundesh
Ta osh deri n fund fatin tnd
Kt trashgim t rnd

Ekstaz
Syt e mi jan kupa Graali q mbledhin
hidromelin
e buzqeshjes s saj do gllnjk e t cilit v
n trans
tek un skaldin e dashuris sime pr t
do pik e gjakut q qarkullon npr venat
e mia
murmurit se e dua

T gjitha kockat e trupit tim bhen fyej pr

ti thn
se e dua
T gjitha nervat e mia jan kordat e nj lire
q kndon
se e dua
Kafka ime sht nj kuti rezonance ku prplaset jehona
e fjalve q prsritin me ngulm se e dua
Duart e mia metamorfozohen n flutura
pr tu ulur
n flokt dhe n kraharorin e saj q kundrmojn grua
Kmbt shkputen nga trupi im pr ta
ndjekur pas
e pr t vn hapat e mi n gjurmt e
hapave t saj
Goja dhe gjuha ime jan folet e pllumbave
udhtar
t fjalve t mia q e krkojn kudo pr ti uar
mesazhin tim se e dua
Heshtja sht nj kamban ku gjat gjith
dits e gjat
gjith nats kumbojn tingujt e emrit t saj
Pamja e saj m deh si e deh vreshtarin tafti
i mushtit
kur prkulet mbi tinarin ku zien rrushi i
shtypur
Trupi i saj sht nj damixhan e mbushur
me vern e kuqe
t voluptetit e t ekstazs
Ajo m bn t jetoj nj jet tjetr q nuk ka
asgj
t prbashkt me ekzistencn time rutinore
Fal saj larva e ekzistencs sime rutinore
shndrrohet
nj nj flutur q vallzon mbi nj livadh t
lulzuar
Un do t doja t isha amneziku i cili mban
mend dhe
prsrit si litani vetm fjalt: T dua!...

Po largohem
nga Parisi
Po largohem nga Parisi
Si nj lum q ka prshkuar nj zon
armbajtse
Duke marr bashk me aluvionet
Q sjell me vete rrjedha e tij
Grimca ari
Deri n ndrrat e mia t ardhshme
Do t rrjedhin ujrat e Sens
Q kishte dal nga shtrati
N kujtesn time do t derdhen
Si deg lumenjsh
Rrug bulevarde metro
Me lvizjen e tyre t pandrprer
Imagjinata ime do t mbushet
Me turmn e statujave
Q i takova n rrug n sheshe n muzera
Me pemt dhe lulet
Q kishin mbir dhe ishin ushqyer
Nga kjo ngastr toke e ngopur me histori
Trualli i Parisit
Vizioni im do t ngjyroset
Nga vitrazhet e katedraleve t lashta
Sidomos nga fasada e ksaj katedraleje
moderne
Qendra Zhorzh Pompidu
Ku m dukej vetja si i katapultur n parajs
Duke lexuar prmbledhje poetike
Sikur ato t ishin ungjij
Kt mngjes po largohem nga Parisi
Pa ditur ti prgjigjem ksaj pyetjeje:
Cila sht m e madhe
Pjesa e Parisit q po marr me vete
Apo pjesa e vetes sime
Q po l atje?

6 poezi

E Diel, 9 Tetor 2016

Mjegulla mundon agimin

Kthimi i djeshm n shtpi, ndjenja shkputur,
thikat
dhimbshuri
dhjet vjet
Kt mngjes mos qndro n shtrat, duke
menduar
diellin e mngjesit lugins Deer, pjerrtsirs s
prkulur
Dritaren nuk e ka mbyllur shtrnguar, disi qllimshm, duke pritur vizitn tuaj
Ju me t vrtet fjetvt n t, fshehurazi, miku
im i mir
Nj milion nuk duhen
Djali i keq, mjegullani
Kung Fu mbi mur, i fuqishvm si kushdo tjetr
Duke prfituar, ne nuk kemi ndonj dialog
tjetr
Q z t gjith bisedat
Shpjt i nxituari, bjen n kurthin e vendosur,
Papritur
mali i shpesh, Lugina e plot, syt plot
Plot me mjegull
Ajo ka qen e mbushur me mjegull t bardh t
trash, Po

Nga Dr. Tze-Min Tsai

Prktheu: Jeton Krasniqi
Dr. Tze-Min Tsai() u lind
t Taivan me 1957, sht Profesor
i Asocuar n Universitetin e Azia. Ai
ka magjistruar n Matematik dhe
Doktoruar n Inxhinierin Kimike.
Gati e ter krijimtaria letrare e TzeMin Tsai sht botuar n Kinezisht
apo Taivanisht dhe ca nga to jan
botuar n gjuh t huaja. Deri m
tani qindra poezi iu kan botuar.
Ai sht nj autor shum i
nderuar i volumeve t novels
Zemra e Engjullit ecila sht konsideruar si nj nga kontributet e tij
kryesore n leteresi.
mime Letrare: mimin Changhua County Huangsi Literary t
23-in (kshilli vendor pr kultura
t huaja, Changhua Bureau, Republika e Kins), mimin Koha letrare e
Kins, edicioni i 38-t (China Times,
Republic of China)
2015 cmimin Aegiceras Literare (Kshilli i jqshtm Hakka),
Republika e Kins).

Mjegulla
Nuk lejohet t torturo mngjesin
A sht kshtu, Zonjush ju t dy barabart
merrni
Rrezet e diellit t ngrohta, hert n mngjes, n
Luginn Deer
Rrezatimi prek n zemr
Duhet t harrojm, shum shum koh m par
Gremlins, Ti i pavler dhe jo mirnjohs
Nuk sht udi q je kaq xheloz
Sa koh, ne nuk prqafohem
Jo m, do Intimitet
Si nj fmij, ndjek rreth shkuarjes dhe fryms
Mjerisht, kjo keqardhjet
Me at krahhapursi, ju vn n dallueshmri
Mos i ke
shkaktuar n agim
T gjitha goj-thniet.

Devil
Un jam mir n grmimin
E vrimave n zemr
Dhe t jetuarit n t
Nga koha n koh
Rigjetur disa acarimve tua
Dhe t prdorura qepjeve holl mbyllura
Krip n marinad si nj pjat e dyt me ver
Shije
Plot arom
Mbreslns.

Buda
Buzqeshje e pafajshme e vajzs t vogl
Ma trheqi gojn e palvizshme njqind vjet
Pa dhmbt e gruas me rrudha t vjetra
Q trheq syt e mi t shqetsuar
Dor mbuluar, shklqimi verbues i diellit
Pr kt pyll t gjat t that malor
Tek provokon nj rnie shiu
Ndoshta humori u lndua
N makinn e atij hajduti gati pr t vjedhur
Vidhosje pak
Gjysma e rrugs pr ta
Rezervuar karburantin bosh
Ha.

Ret roz dashuria

shkon dor me dor
Lindja e diellit shpije muzgu si plumbi, n
rrugicn e vogl
Tersisht kthyer n hijet e gjata zhdrejt
Ne t mbshtetur n mnyr t ngusht
Mos u mundoni t prgjoni, rrugn me ret
roz
Vetvtima natyrisht fshehurazi nn hije
Duke anashkaluar oborrin e shtpis, Magnoli
lart i murit
Aroma e luleve ngut shpalljen e ardhjes s nats
Me dy-duart m t forta
Lre rrugn e vogl t baltosur, vetm prshtatur t ecet ngadal
Kujtimet ende qeshin me z t lart dhe t
friksuar
krcim maniak informal dhe i gjall ende n
syt e
Shikuar prej teje, u zgjua
Kjo rrug dredha-dredha, me m shum se
tridhjet vite t tr mundimi
Dit pr dit, hap pas hapi
sht shtypur n balt t verdh, Sa shum
gurik
Pran toks holl, lule Oxalis ende prrreth
posht
far ka ndodhur, kur, flokt e tua bardh e zi
kurvar
Butsisht ledhatojn, duke lkundur flokt e
ballit
T dy n gjendje t vshtir dhe t knaqur, fat
t mir
vetullat nuk i kan kthyer n t bardh
M pak se gjysma e nj rruge kmb n fund t
hendekut
rrjedh qart voglsisht
Humbur ekuilibrin tim, Si t merrni fuzhnj n
mnyr t djallzuar
Ashtu si rinia juaj
Duke ln t kuptohet, ret roz qllimisht
ngacmojn kutin e kujtess
N t kaluarn, maniaku i paprmbajtshm
vallezon
Tani. Ti dhe un t dy kemi nevoj pr nj dor
t but t mbajtjs.

Kthimi me radh, Magnolia t poshtra rreth

pritjes
Heshtja si nj zan
Marr ato jasht nj, Varur n flokt tua
Ju m n fund turpshm heshtni
Por m shum se kt parfum me lule
Pr t qen n gjendje pr t ndaluar natn
Pr t marr at larg n heshtje
Ju lutemi Hn pr t ndriuar rrugn e
shtpis
por
Nuk mund ti gjej qent e vegjl t prgjumur.

Psalmet n
gjymtyren e ushtarit
Gjurmt e kmbve, nguten,
Sa ikja n rrmuj,
Shokt e mi t vn n nj pishin t gjakut.
Tingujt e vrasjes, gjmojn,
brtasin fyeshm,
Sipas nj thik t mpreht.
Shikoni n ann tjetr t armiqve,
Dukej shum larg.
Ejani n nj mendje, Jeta dhe vdekja, vetm.
fut papritur,
duke shikuar mbrapa prejardhjen prapa.
Pse ktu?
Harruar t gjitha n lidhje tashm.
E vetmja luft q mund t gjendet, sht
Betejat e brendshme kundr
vjen nga qllimet
dhe mbledhja e poezive n krah.

Dritare
Ju duhet t thoni
dshirat uadharake
Z mendjen time nga fmijria
Ndoshta kam lindur kotiledon i kq
Gjithmon e di se si
Nje hap perpara
Pjerrtesia e murit t ri me tulla
Q ather nuk e lan.
Sa her q ajo ishte duke u errsuar

dritat e vetmuara
Vetm aq t mdha sa fasulja
Shtpia sht plot t verdha t lehta
momente prekse
Se nna ushqen nj fmij
I dashur moment
Babai rishtar pr fmijn e tij
Mbuluar me batanije.
Un nuk e kan vn re rotacionin e dits
dhe muajn e hapave t nxituar jasht
Zotria im i vogl
Kur do t
Hipsh mbi shpatullat e mia
N prgjigje t thirrjes s dashur t fmijris
Ktu sht m shum se vetm
Edhe me bindje t mbyllur shatorret e mia
er pranvere gjithmon dashuri pr t hapur
nj qoshe
n mesnat
Zgjatur veshin s bashku
Prgjimi q t gjith natn gjat kngs vazhdon pranvers.

Fluturat e verdha
dhe Michelia
Prpara, rruga e verdh me balt.
Paksa, Shfaqja cep e vjetr n shtpi,
M posht se pllaka e kuqe acar, zhdukur nj
prindri.
A mos presin, kur
N afrsi t qytetin e vjetr, pse
Me nj sensibilitetet tenderit.
Zbathur, toka e verdh ngjitet kshtu,
Telefonoi nns i bri, jehoj n vesht e mi,
butsisht
njohur paksa, si nj ndrr fantastike.
At vit, Michelia kishte lindi nj fryt t vogl t
kuqe.
Nna ka thn: Kjo sht fytyra e fmijs tim.
Deri m sot, un m n fund e kuptova.
Fryti i vogl i kuq sht nna ime, kishte shkuar
kaq gjat.
Michelia, mban, nuk ka m asnj fryt.
ashtu si,
Q fluturat e verdha ende vizitojn, gjithmon
n heshtje.
Dhe ti prballen njri-tjetrin me mua.

Komplimentet
e ardhmris
Fundi i zemrs time sht gjithmon i
shqetsuar
E shkuara
Ka drguar letra n transferimin e saj n duart tua
ndrsa mbrapa
Ajo po plaket
shpesh harruar
pr fat t mir
Asnj pun e madhe.
Ndonjher
Duhet shqetsuar
Ju jan mbshtjellur n koh
T injoron durimi
Fshehja n zemr.
Frika t krkoni
Bn gjra shum t komplikuara
A mund t pyes
Vetm pr ndihm vajzn time t vogl
A do t leni ylberin t qndroj ul mbi telefon
atje?

proz 7

E Diel, 9 Tetor 2016

sha vetm nj unak tetvjear, kur dgjova

pr her t par fjalnbast. Kjo ndodhi
n ditt e para t tetorit t vitit 1946, pra
rumbullak 70 vjet m par. N Tiran kishin
filluar Lojrat Ballkanike dhe futbollistt tan do
t ndesheshin me vllezrit jugosllav t Titos,
t cilit komunistt shqiptar ishin gati tia dhuronin Shqiprin sirepublik t shtat t tyre.
Mirpo n fush do t ndesheshim me ta si me
vllezr kundrshtar.
Dhe ja, kur un me tre kalamaqr t tjer,
por edhe m t rritur, po shkonim n stadium,
dgjova, pra fjaln bast. S bashku me ishte
nj riosh, aty te njzetepesat, me emrin Buli, q
pak muaj m par s bashku me familjen e vet
kishte zn nj shtpi me qera n mhalln ton.
Vinte trupimt, fytyrreshkur, floktdendur,
deri posht ballit, dhe pr tia ngritur pahan
vets, mbante nj pal mustaqe q i vareshin deri
posht buzve t reshkura.
Tek ecnim, ai vazhdonte t llomotiste se
jugosllavt do t na shembnin me gola, sepse kishin
futboll, ohu, ku e ku m t mir se tonin, se madje
kishim marr madje pjes edhe n botrorin e
par t futbollit, t luajtur m 1930 n Uruguaj, q
ne t miturit nuk dinim nga binte, se skuadrat e
tyre Partizani dhe Yli i Kuq i Beogradit kishin
mundur jo vetm skuadrn e Tirans, por edhe
skuadra t tjera ballkanase me nam. Dhe kishte
haber nga futbolli, se i kishte par ato skuadra t
luanin edhe n Beograd, ku nj vit m par kishte
mbaruar nj kurs njvjear pr elektricist.
Mirpo Goni, nj vrsnik i tij, edhe ai
mhalleli yni, flokkaurelas q mbante edhe ai
mustaqe, por t hollza dhe mjekrr majuce si t
DArtanjanit, t cilin e kishim par n filmin Tre
musketiert, teksa Buli mustaqeliu po arrinte
kulmin e llomotitjeve t tij hovzuese, ia preu
drut shkurt:
-Nuk them se jugosllavt nuk jan t fort, po
prap se prap ne do ti shqepim.
- E vm me bast?- ia priti Buli duke u krekosur.
- Q ke me t. - Ja, po fituan jugosllavt, mi
pre flokt te Dyl berberi. Por, ama, po fituam ne,
do t jem un edhe me kta unat e mhalls q
do ti themi atij t ti rruajm mustaqet
-Bukur fort, - hahariti Buli mustaqeliu. - Mezi
po pres ti shoh ato kaurelat e tu t bien prdhe
e ti t mbetesh tullac.
Dhe duke thn kto fjal, u futm n
stadium. Ajo pasdite qe e bukur, ndonse disa
re ogurzeza lrvrinin npr qiell.
Loja filloi zjarrt. Tant morn yrysh, sa
jugosllavt spo merrnin vesh se po ndodhte.
Dhe sa t hapsh e mbyllsh syt, pa kaluar as
dhjet minuta, portieri i tyre, nj zdap i gjat, e
nxori topin dy her nga rrjeta.
-E mor, Bul zavalli, ku i ke jugosllavt e tu me
nam!,- ia priti Goni Bulit q ishte kruspullosur
si pul e lagur pran nesh. - Bhu hazr q sa t
mbaroj ndeshja, t vemi tok te Dyl berberi
Hajde store do t shohim!..
Ne kalamaqrit ia ia plasm gazit, kurse Buli
u lemerisur dhe vuri duart mbi mustaqe, si t
kishte frik se mos Goni nuk do t priste t
mbaronte ndeshja, po q at ast do t gjendte
grshr pr tia prer ato mu atje n shkallt e
stadiumit, faqe hallkut q do t bnte sehir.
S kaluan shum minuta t tjera dhe ve e kur
nj prej tanve gjuajti aq fort, sa zdapi jugosllav e
pa topin kur sa nuk shqeu rrjetn e ports s tij.
Mirpo gjyqtari rumun nuk e quajti at gol, se
gjoja yni kishte qen ofsajt, me demek jasht loj.
T trve n shkallt e stadiumit na erdhi ligsht,
sepse do t kishim ne tre gola dhe jugosllavt hi.
E ndrsa ne po mernim e jepnim pr kt
mkat t pafalshme t gjyqtarit, befas Buli
mustaqeliu u ngrit dhe bri tua mbathte kmbve.
Mirpo, pr fatin e tij t keq, Goni e pikasi
dhe me dorn e tij t fuqishme e mbrtheu fort
pas zverkut.
-Dale, ku po vete? , - e pyeti duke e shigjetuar
me vshrimin e tij shpotits.
- Ja, sa t derdh ujt e holl se po..po.. m
shpton, - drdlliti mustaqeliu me z t fikur.
-Mbaje ose, po t duash, bje n brek, se pa

BASTI
Tregim humoristik sportive nga Skifter Kllii

mbaruar ndeshja nuk ke nga ia mban,

- iu kanos Goni.
Dhe Buli nuk piptiu.
Mirpo n pjesn e dyt
ndodhn ato q asnj prej nesh
nuk I kishte marr me mend n
stadium. S pari ret ogurzeza n
qiell sikur zun t kacafyteshin me
njera-tjetrn, pastaj t plekseshin e t
shtrydheshin dhe ve e kur mbi stadium
shtrtheu nj shi me gjyma. Por askush nuk
lvizi vendit. As ne kalamaqrit.
Nuk mjaftoi kjo, por fusha dalngadal u
kthyen moal e futbolistet t prlyer fund e
krye me lluc, mezi njiheshin. Mu kujtua nj
karikatur q para disa ditsh kisha par n nj
gazet t vjetr shqiptare, ku dy futbollist bisedonin kshtu me njeri-tjetrin:
I pari- Ma hudh topin, mor shok.
I dyti- Mir, mor jahu, por mo par m thuj
se me skuadr lun ti?
Kshtu po ndodhte dhe n fush. M e keqja
isht se jugollvt bn nj gol. Dhe pa kaluar disa
minuta edhe barazuan. Kjo ndodhi tamam kur
shiu kishte reshtur s rni.
Ather Buli mustaqeliu zuri t thrriste si i
marr Golgol!... Tifozt prreth e morn pr
jugosllav dhe nuk bn z, se helbete vellzr
i kishim komshijt e veriut.
Por kur prfaqsuesit e ktyre vllezrve n
fush shnuan edhe golin e tret, dy burra q
rrinin pran nesh, me t par pan q Buli nxori
setrn e qullosur nga shiu, zuri ta vrtiste n
ajr dhe t grthiste me t madhe :Ju lumt!,
iu afruan dhe njeri prej tyre i bshm si katallan
nprdhmbi tr mllef:
- far shqiptari qenke ti, mor edepsz, q
hidhesh prpjet se fitojn jugosllavt?..
Buli mustqeliu u tremb aq shum , aq m
tepr kur pa q e rrethuan dhe dy t tjer me
fytyra t murrtyera.
-Bratsvo, jedistvo, more shok, pra vllazrim,
bashkim, na msojn druzhe Tito dhe shoku
Enver, - zuri t brokulliste Buli mustaqeliu
frikash. - Prandaj rndsi ka se fitojm ne, a
fitojn jugosllavt.
- Ktu luhet sport, - tha nj nga tifozt, - dhe
ti si shqiptar duhet t gzohesh q ne t fitojm.
U b nj heshtje e shkurtr dhe ather Goni,
q t ulte gjakrat, u ftilloi tifozve punn e
bastit q kishte vn me Bulin. Kshtu u mbyll
kjo mesele disi me spec, se puna po u ngatrrohej keq me Tito e Enver brenda . Por halli ishte
se, megjithse u rrekn dhe u rrekn, tant nuk
mundn t barazonin, q nga e keqja do t kishte
qen rezultati q e kishin hak.
Kshtu t tr tifozt doln kokulur nga stadiumi. I vetmi t cilit i shkonte buza vesh m
vesh, ishte Bul mustaqeliu. I rrinte Gonit nga
pas, si ta ruante se mos ai do t bnte at q ai
vet kishte br gjat pjess s par.
- Nuk ia mbath, si deshe tia mbathsh ti, - i
shfryu Goni tr mllef. - Fitove bastin, hajde tani
t shkojm te Dyl berberi.
Ne, kalamaqrit, nuk deshm tu shkonim
pas, por Goni na tha:
- Ecni dhe ju una dhe pastaj s bashku kthehehemi n mhalln ton.
Ashtu bm. Dyl berberi u habit kur pa
Gonin dhe Bulin t shkelnin n der t dyqanit.
- Po un para nj jave ti shkurtova flokt?,- e
pyeti me habi.
- Tani do t mi presh t tr, - iu prgjigj
Goni, - se humba bastin me kt q sheh ktu.
Dhe i ftilloi edhe atij se kishte ngjar n
stadium.
- Ska gj, Goni, se kushedi fiton nj bast
tjetr me ket tipin dhe pastaj di un si do tia bj
rrafsh mustaqet bashk me flokt, - tha Dyl ber-

beri duke e przhitur Bul mustaqliun

me vshtrimin e tij t shpuzt.
Dhe fjala e tij si t binte n vesh
t perendis!..
Pas disa ditsh Rumania u futi
nj dajak t fort jugosllavve, ne
shpartalluam Bullgarin, pastaj
rumunt doln baraz me bullgart dhe kshtu n ditn e fundit t
Ballkaniads tant u ndodhn prball
rumunve. Duhej pa tjetr q edhe atyre tu
jepnim dajak, q ksisoj t bheshim kampion.
Mesele fort e koklavitur, se rumunve, t rrim
shtrembr dhe t flasim drejt, nuk ua hante qeni
shkopin.
-Zor ti vem ata posht, - zuri t drlliste
prsri Bul mustaqeliu.- N botrorin e italis
m 1934 i kan telendisur jugosllavtKshtu,
meq ne u ndam keq me ta, del se edhe me
rumunt kshtu do t ndahemi.
Me t tijn ai kishte t drejt. Mirpo Goni,
ashtu si disa dit m par, ia priti:
- Ne humbm kot s koti me jugosllavt, ndaj
rumunve do tua marrim arrat.
- E vem me bast! - krceu Bul mustaqeliu
duke buzqeshur tr dinakri.
- Q ke me t! - ia priti Goni.- Ja, po fitoi
Shqipria Dyl Berberi do t t rruaj ato leshra q
mi ke aq t bukura, dhe n t kundrtn, po Dyli
do t m bj rrafsh rmustaqet dhe mjekrn time.
- Mustaqet ti jap megjith qejf, por jo flokt,
- brblliti me z t zvargur Buli I lemerisur,
si at dit kur haheshim me jugosllavt, dhe
prsri vuri tr duart mbi kok.
- Pun e bitisur, - tha Goni.
Dhe ksisoj at pasdite t tr si n ndeshjen
me Jugosllavin u nism pr n stadium. Koha
qe shum e bukur dhe pr fat t mir nj ere
e leht degdiste edhe ren m t vogl n qiell.
Vrtet ashtu si na kishte thn me mburrje
Buli, rumunt po mbaheshin me t fort. Jo
vetm q nuk psuan gol, si jugosllavt, por u
hodhn hyxhym prpara. Por tant u mbrojtn
si burrat. Pastaj erdhi radha e tyre t msynin
portn rumune. Mirp goli nuk po dukej n
horizont.
Pandehm se ndeshja do t mbyllej baraz,
bastin kshtu nuk do ta fitonte as Buli musteqeliu
dhe as Goni, por, sht m e keqja, kupn do ta
prlanin jugosllavt. Mirpo tamam n minutat
e fundit njeri prej tanve u mat t gjuante nj
goditje dnimi, n 16-tshen e rumunve. Dhe
do ti q njeri prej tanve, Teliti prej Kavaje, e
gjuajti mu n t arn e barrikads q kishin
ngritur ata dhe topi tundi rrjetn.
Mu duk se i tr stadiumi mbushur miz
lisi u drodh nga hareja. Ve Bulit q u b verem
n surrat.
- Sakn se ia mbath si at dit! - i tundi kokn
Goni dhe picroi syt.
- Dale se loja nuk ka mbaruar dhe bastin akoma
nuk e ke t fituar,- ia ktheu Buli buzdridhur.
Por e kishte kot. Sado q u rrekn tumunt,
me kt gol Shqipria fitoi davan dhe u b
kampione e Ballkanit.
Dhe kur t tr po brohoritinim, tek shihnim
kapitenin ton t madh, Loro Borii, me kupn
lart, se si ktheva kokn nga Buli dhe pash q
ai si miush po zhdukej midis hallkut. E pikasi
dhe Goni. Ather s bashku me t dhe ne kalamaqrit iu vum pas.
Kur ndodheshim jasht stadiumit, e pam
tek po rendte npr nj rrug t ngusht. Dhe
t rendur q bnte!...Po edhe ne jo m pak se
aiMirpo n kryqzimin e dy rruge kaluan
dy makina q ngritn dynja pluhuri n hava.
Na u desh t ndaleshim. Kur ato u larguan,
Buli mustaqeliu na ishte zhdukur si me magji
sysh. Nuk po dinim nga tia mbanim, ndaj dhe

humbn ca dekika t mira.

Befas, n rrugn tjetr vum re nj karroce,
q e trhiqte nj kal grdall dhe mbi t nj karrocaxhi q po ia grvallte nj knge sarhoshsh.
U sulm andej dhe e pyetm nse kishte par nj
burr me cullufe deri mbi vetulla, mustaqe t
mdha dhe setr. Por ai jo vetm nuk na e vari,
por vazhdoi t kndonte sarhoshisht.
Kthyem kokn nga rreth e rotull dhe n nj
fushtir vum re nj burr t shkurtr tullac, me
kmish t bardh, q ecte duke aluar. Goni i
briti dhe ai u ndal . Ashtu nga larg e pyeti nse
kishte par nj burr kshtu e ashtu... alamani bri me dor nga e djathta dhe vazhdoi t
apiste. Madje edhe m shpejt se m par.
Shpresbjerr deshm t bnim andej nga
na tregoi ai.
Mirpo Gonit se i hipi n kok, ndali nj
grim dhe i ktheu rishtaz syt nga alamani q
vazhdonte tua grahte kmbve zdrnkthi. Dhe
ather pam se atij o iu shkput nga xhepi
i pantallonave dhe i rshqiti posht kmbve.
-Hej, e shok, dika t ra pr tok, - i foli Goni
me z t lart. - Prit se po ta sjell un.
Dhe bri drejt asaj gjs s rn pr dhe. Por
alamani kur pa Gonin , jo vetm nuk priti, por
ua theri kmbve sa mundi. Ather vum re
q ai shtihej se ishte i al.
Goni i habitur mori n duar at gjn q
dergjej pr dhe dhe ne kuptuam q ajo nuk ishte
gj tjetr, vese tufa e flokve q Buli mbante
n kok, pra nj paruk
-Ah, mor Bul dinaku, - turfulloi Goni,- Me
kto flok t rreme, q na i ruekshe me kaq
kimet, na paske fshehur tullacrin dhe pr pak
desh na e hodhe edhe tani. Pale, na paske hequr
dhe setrn. Por nuk ke nga t mbytesh.
Dhe ksisoj ai dhe ne u derdhm turravrap
pas tij. Vrapo ai, vrapo dhe ne. Tek e mbramja
Goni iu avit dhe e zuri nga kshisha. Buli humbi
drejtpeshimin dhe u u shakulleps npr bar.
t zgjatem Goni mandej e mbrtheu
prkrahu dhe ne tok me t gjith qejf u vum t
shkonim te Dyl berberi. Doemos i gjetm edhe
setrn q e kishte fshehur n nj ferr aty pran.
Gjat rrugs Buli i lutej e i prgjrohej Gonit
q t mos ia quante bastin, pra t mos i rruante
mustaqet dhe ti jepte parukn , por Goni vetm
i rrfente kokn e tij t br dyst e nuk tundej,
q nuk tundej
Kur na pa t trve dhe msoi kishte
ndodhur, Dyl berberi shprtheu me shkulme
gazi dhe, pa e zgjatur, mori nj pal grshr t
mdha q i kalln datn Bul nafakziut . Nuk
deshi kurrsesi t ulej n karreklln e tij prball pasqyrs. Ather Dyli dhe Goni e ngritn
hopthi. Dhe nuk e patn t zorshme, sepse Buli
ishte i leht si ke.
Ne kqyrnim se si Dyl berberi i priste Bulit
qimet e gjata t mustaqeve q i binin n dysheme
dhe na ndrmendej se kshtu disa dit m par
kishin rn atje dhe kaurelat e Gonit, pr t
cilat gati sa nuk kishim plasur t qarit. Por pr
mustaqet e Bulit nuk na vinte hi keq.
Mirpo, kur e pam pastaj mustaqeqruar
dhe kryet pa nj qime, t lmuar si poe e madhe
qelqi, edhe na u dhmbs.
Q ta ngushllonte, Goni i vuri mbi kaptin
parukn q nxori nga xhepi i setrs s tij . Dhe
ia regulloi bukur mir. - Amani, mos i tregoni
njeriu q un jam koktull, - zuri t blegrinte
Buli duke glltitur lott.
-Mos u bj merak se nga un nuk del asnj
llaf nga goja,- tha Dyl berberi.
-As nga un, - shtoi Goni.- Po ju, una, a m
premtoni se edhe ju do ta mbani fjaln?
- Pooo! brofm dhe ne njzri.
Buli na falenderoi dhe vuri duart mbi buz,
si t mos besonte se tashm ishte mustaqerruar.
- Mos u mrzit, - i foli mblas Goni. - Ashtu
si do t rriten shpejt kaurelat e mia, po aq
shpejt do t rriten edhe mustaqet e tua, t cilat
i humbm pas basteve. Por mbi t gjitha, t
gzohemi q jemi kampion t Ballkanit.
Dhe e prqafoi.
Fund

8 poezi
a
Kmishn tnde mbaj,
kmishn
q ka strehuar zmrn tnde.

E Diel, 9 Tetor 2016

Kmisha
Poem nga Rita Hoxha (Oxha)

Aromn tnde
me vete e mbaj
Kmishn tnde
Nga vetja se ndaj:
Kmisha q ngr
nj erdhe zogjsh
tek xhepi i vogl,
Kmisha
q mba nj kom t kputur
ndrsa e hape vrulltaz.
b
Kmisha
q ruan qafn tnde t lodhur
dhe nj buzqeshje
t prgjumur mbas puthjes,
Kmisha
q mbjell lulet e prillit,
pr t mos tu vyshkur n dimr,
Kmisha
E shndrruar n araf t shprishur
Nga nj kacafytje e lumtur,
Kmisha
Q vesh pemt
Ku ne do t hipim
T vishemi me fruta,
Aty frymon fryma tnde
Dhe nj fmij i nesrm
Q lviz dokat ta marrsh
Kmishn tnde e mbaj me vete
Si dhe byzylykun
Duke m shoqruar n brigjet e Brindisit..
Kmishn tnde mbaj
Dhe hyj n shtatin e Mona Lizs

Fjala apo plaga

Heshtur ec kalldrmit
E lodhur nga e kaluara
E qyteti mbytet n mjegull
M e vjetr sht fjala
Apo plaga q e ke n zemr
Miku im
Heshtur ec kalldrmit
I lodhur nga vetmia

Mjegulla n rreth
Mjegulla n rreth
Asgj nuk shoh
N xhamat nn shtrez avulli
Shkruaj fjal vizatoj pem ndrra
E bj t pavrtet
Mungesn tnde

T t ndjek
N brigjet e Vlors
Kmishn tnde mbaj
t mos t shikoj se si trmben nimfat
nga rrzimi i pallateve nn
egrsin e dinamitit.
c
Kmisha jote
i ngjan nj parashyte
q m mba t zbres n Llogara
gjer n tr brigjet e Himars,
Kmisha jote
sht membrane e detit,
ku Jesu Krishti kaloi tej pr tej
me shputat e kmbve.
Kmisha jote
Vesh nj pem n dimr
Q t mos t thahet

Kmisha jote
shoqron nj kontesh n Apenine
duke kontruar

Mjegulla n rreth
Nga Remzije Jashar Zekolli
Doruntina nga e pret t vllain
T zgjohet nga varri
E hija e tij erdhi
Besn n vend e solli
E ti s` erdhe kurr
II
Ti je hiri i dashuris
Gjaku im dhe ndrra
Ura q pres
T shndrrohet nga hija
n Nosit
Ti je etja ime
III
Ti je hiri i kohs sime
lulja e bess dhe shpress
Hija e gjat n prag

E dhoma e heshtur
E zemra e hutuar

Ti je kafka ime e zgjuar

Nga ndrra
E vrar

Mjegulla n rreth
Asgj nuk shoh

Ti je e vetmja drit agu

Ndrmjet vetmis e nats

Hiri i dashuris

E t nxis limfn
N pranvern e ardhshme,
Kmisha jote,
i hidhet mbi shpatulla Milosaos e Rins
dhe puthen e martohen
mbas nj tsunami n rruzull

Kosov nn

Ti je hiri i kohs sime

lulja e bess dhe ndrrs
Hija e gjat n prag

Trungun ton prher

Trungun e udhtimit, t jets
E ndan me tela gjembor

Nna nga e pret t birin

Q t`i kthehet nga fronti

Nj hap andej vriteshe

Nj hap kndej vriteshe

tr gadishullin,
Kmisha jote
ka magjin t mi shrojn
plagt .,
Pa kmishn tnde
sdo ta kisha duruar arratisjen
e vllaiit tim n Komunizm,
Kmisha jote
m rri mbi ball
me kujdesin e nns, e
na bekon pr Parajsn
dh
Kmish hyjnore
sht kmisha jote
Ndaj nnat e marrin
E ua afrojn buzve
N maternitete
Kmish hyjnore
sht kmisha jote,
Ndaj vajzat e prekin
Para se t shkojn
Unazn e fejess.
Kmish hyjnore
sht kmisha jote
Ndaj fshatrat e braktisura
Bekohen me t
Sapo ikin banort,
Kmish hyjnore sht kmisha jote,
Ndaj e veshi Petro Markua
U b shekull
E u rezistoi burgjeve,
Si Jesusi gozhdve.
e
E mba pran kmishn tnde,
Si anija veln,
Pr t ardhur tek ty
E t bashkoj brigjet

Kjo kull tri her nga hiri u ngrit

Ashti im tri her sht shpuar
Vdekjen tri her e prjetova
Syt e mi tri her m`u verbuan
Nga malli pr ta par Lirin
Me vesht e mi tri her dgjova
Kngn e prjetsis...
Dhe z prap t dremis
Bri flaks me martin e plis

Pema ime
` sht kjo luft zoti im
E pafund n mua
Urat nuk lidhin por ndanin o zot
E ne prap t hyjzonim
E ne prap bnim be n ty

Me veten time nuk flas

Bota me mua nuk pajtohet
Prap e shurdhr
Ajo q duhet t kndoj

Kosov jet e mot Nn

Me kokn lart lart ndr re
Ty prher t paim Drit

E un vetm dua t them

Kjo pem sht imja
Dhe ky qiell i lir

Historia e gjyshit
N oxhak kryqzohet flaka
Gjyshi e lexon flakn
Me gishta t verdhur nga duhani
Prek mjekrn e gjat t thinjur
Dhe dremit
- Ec ,- thot, - ulu tek un,
N prehrin tim ulu, mbesa ime,
E m dgjo nj ik,
Ndrsa balli z t`i ndrit...

Ky udhtim pas yllit

Npr tokn e lasht ilire
II
I lutem Zotit t bjer nj shi
Me dit me jav shi t bjer
Pr bimt pr pemt pr etjet
E atyre q s`e jetuan lirin
I lutem zotit t bjer nj shi
Me dit me jav shi t bjer
Ta shuaj zjarrin q djeg zemrn
Ta shuaj etjen e lules
Q ndizet n gji
I lutem zotit t bjer shi

poezi 9

E Diel, 9 Tetor 2016

N krkim
t krkundit

Arratia e gzimit
N kulln e vjetr maj kodrs
Pas nj dere hekuri me dry t madh
I lidha duar e kmb vuajtjet e jets
N errsir pa drit i lash
Dritaren ia lash hapur gzimit tejprtej
Zbrita n lndin pa peshn e dhimbjes
Haren prita n cep t livadhit t thar
Gzimi nuk erdhi, m kot ndenja aq gjat
Fluturoi, iku drejt qiellit
Mbyllja pas hekurave n kulln pa drit
E kishte thar t ngratin pr pak liri
Vrapo prap ne kodr dern t hap
Vuajtjet nuk fluturuan pas gzimit
M ndoqn prsri mua nga pas...

Nga Patrik Sadikaj

N krkim
t krkundit

Kapiteni i shpirtit
Ndjehem i lir
Sa her q e lshoj shpirtin n fluturim
Ikn lundruar ndr dallg
Batica e zbatica ajri q e tundin n themele
Fluturon!
Si nj zog q i kan l papritur hapur kafazin
Thrret gzueshm me stuhi lirie
I bindet vetm fatit dhe mua
Un jam kapiteni i shpirtit tim
Ai!
Shpirti sht udhheqsi im
Thirrja drejt arratis n dehje lumturie

Nxehtsi e akullt
Ishte kaq nxeht
sa prvlonte
dhe akullin
Por uditrisht
un kisha kaq nevoj
pr ngrohtsi

Dallgt
Ndodh shpesh
Q prplasemi n tallazet e dallgve
T ngritura prej t tjerve
Brigjeve q nuk jan tonat
Luftojm me to
Hipur mbi anije shpirti q valvisin

flamuj dhimbje
Prgjakemi shkmbinjve ku dallgt na

prplasin

Kur ti ma
ledhaton gjumin

pa mshir
Jan dallg q nuk na prkasin
Dhimbjen pr ne t pafajt nuk e kursen
N fund t fundit nuk e ngritem ne at stuhi

Vetvetja
Sonte sht nj nga ato net kur t dua krejt
pr vete
Nuk dua t t ndaj me asknd
Ulur rri e t pres plot gzim e shpres
Ngrihem kur vonohesh e t krkoj cep m cep
Si gjithmon para pasqyrs te gjej duke

u par n sy
Ndalem prball teje
M ngul syt, ashtu si un ty
T gjeta vetvetja ime
Do rri sonte gjat me ty, m kishe munguar

Shkelqim i rrem
Dika fluturoi ne qiellin pa re
Nje meteor mes yjeve perflaku zbehte zemren
Diku pa adrese leshoi rrenje ne toke
U fik pa rene ende prej horizontit
Nuk la shenje
Nuk ndrioi asnje rruge
U shua ne perflakjen e erret te harreses
pastaj hapa plot dhembje mbajn frymn,
duar prshkruajn lekurn e lmuar;
desha t t them se u hap n kraharorin tim
nj shteg i ri,
desha t t them q mbas pasqyrs sht
prjetsia q shoh,
dhe e rrmbej kohn
dhe i falem mngjeseve athere
kur ti ma ledhaton gjumin dhe m zgjon.

Pranova premtimin
e syve t tu
Nga Anjeza Dielli
Si duket bota posht qerpikve t kohs,
zrin e mbl e mbuloi mjegulla,
asnj fat nuk fle pa kthyer kurrizin drejt
ndrrave,

Nj port i vogl pa kujtes dora jote,

gur vullkani i zi posht selvis,
prqafimi yt;
gjith pafajsit rrin heshtur posht dritave
t fikura,
komplot pasionesh q zhduken n tunelet
e errta;

Radio buiti muzike

Ne rruge dritat ndriuan skenen
E pa njohur diku ne kerkund
Ishte e bukur kenga
Nje ze i panjohur kengetari
Une po ashtu
Nen dritat e skenes se rruges se humbur
Kerkoja veten ne tingujt e kenges se harruar
Ne nje kryqezim qe ndante rrugen drejt
Kerkundit
Muzika u tret bashke me dritat ne

kthesen e fundit
Une rrugetova ne erresire
Pa muzik e drita skene
Eca ashtu kuturu

Knga qyqes
Qyqja n rrem t that qau
Kndoi me melodin e dhimbjes
Vallen e hodhi
me piskamn e vdekjes
Qyqja kendoi lotueshem
ne degn pa gjeth
Ujiti rrnjt e jets
me lott e vdekjes
N pikn e fundit t dhimbjes
klithi nj jehon vaji
Kishte mbetur vetm qyqja
n rrem t that
N nj trung pa deg
N nj lis t thar
Po i thrriste vllait,
motrs e babs n varr
Kndon do pranver
qyqja fillikat
N t njjten deg
N t njejtin lis qyqar
Pret i ngrati shpend
Prgjigje nga ai varr
Qan e shkreta qyqe, qan
Knga e dhimbjes ndjehet
n malin matan, por prgjigje ska
nga dy metra nn tok, aty fare pran
aq pak drit vezulloi, saq u arratisn mendimet
drejt Paqsorit
dhe fluturuan dshirat n hotele t vogla
me udhrrefyes
disa fusha misri aty n maj t rrugs,
pranova premtimin e syve t tu.

Euforia e fjalve
sht shpikje
Euforia e fjalve sht shpikje
atje lumenjt jan prej ngjyre
dhe derdhen si lngqershie jasht gots,
ska pika referimi;
ka ca dhimbje t vogla te kyet e kmbve
te gishtat e duarve, te damart e qafs,
jan ca grimca t tejdukshme mendimesh
q m ojn n thellsi.

iban
U lshuan
njsoj si ullakt e ujit pas shiut
u lshuan si hordhit pas kushtrimit
U turrn
Njsoj si inati trazuan tokn me balt
Nuk gjetn forc t lshohen si gzimi
Po bie shi
Vargonjt e qiellit e njomn tokn
Dheu i thar e piu si lotin trishtimi
U turrn malukatt
T pacipt
T pafet
T paturpt
U lshuan mkatart nj e nga nj
diku edhe n turma
U lshuan n vajin e qiellit
me t u lan
por..
shpirtin nuk e pastruan
Po bie shi
N damart e toks u fsheh uji i turbullt
u trazua nga mkatart
N Tokn e mjer ata mbillen si iban

Falja
Te kerkova te falur
Madje mu duk se u pergjerova
Ti me degjove!
Me fale!
Une e teprova
Ti jo!
Thjeshte me fale
Por...
Kurre nuk harrove se me fale

Verbria e shpirtit
E zhyta shikimin n verberin tnde
dhe...
Pr her t par
...pash dritn
JO at t diellit,
as at t hns
Pash dritn e shpirtit
dhe...
ndriova zemrn time
E zhyta shikimin n verbrin tnde
dhe...
Zbulova verbrin time.
Prhapem dhe dielli m prthan,
zgjohem dhe lkundem nn dritn e hens,
dashurohem dhe mbijn n zemr pem.
Kur u zgjova, luga m ishte e vogl,
kpuct e mdha dhe fustani i ngusht.
N ciln an zgjerohet bota?!

Hijet prmbysen
kokulur, drita zhvendos sendet,
n mur varur kmisha t bardha.
Posht tyre arom trupash q kaprdijn
mendimet,
kant mbushen me rr t lagsht.
Ajo qndron diku aty
me buzqeshjen e mekur nga fjalt
dhe n duar sytjenat;
ska lakuriqsi m t tejdukshme,
se ajo q zbardhon mes hijesh.

10 esse

E Diel, 9 Tetor 2016

Vdekja e paralajmruar e poetit Vasil Bozo, si nj prznie e hamendsuar nga qyteti i tij i lindjes

Poeti q mungoi n promovimin e librit t tij...

Kishte pak koh q ishte ndar nga jeta, edhe pse n ato dit t numruara, ecte npr qytet mallshm, duke besuar se trupi nuk do ta linte n balt. Zuri
shtratin, kur libri pritej t dilte nga shtypshkronja. Kishte vite q e priste botimin e tij, ndoshta 30 t tilla, Poeti, q, slinte promovim libri pa marr pjes,
nse nuk e thrrisje i mbetej hatri, i qlloi, t mungonte n promovimin e librit t vet. N postmortumin e librit t tij kjo munges, merr peshn e
nj pengu, pasi fundi i trishtuar i poetit sht nj vdekje e paralajmruar, q nis, si nj prznie e hamendsuar nga qyteti i tij i lindjes

Nga Fatbardh Rustemi

drsa, Vasil Bozo, ankohej se: poetin

duan ta przn nga qyteti, sepse nuk
duron se si po ia vjedhin qytetin, nj
tjetr krijues, Kudret Mebelli, kthehej prfundimisht nga emigrimi pr n qytetin e tij t lindjes. Ky ndrrim vendesh, nuk di pse m kujtoi
astin e lamtumirs me shkrimtarin Fatmir
Gjata, me t cilin, koh t shkuara, m qlloi
t kmbehesha n dern e madhe t Lidhjes s
Shkrimtarve, ai duke trhequr dern pr t
dal dhe un, pr inerci, hodha hapin t futesha brenda. Plot mirsjellje m tha: Eja, djal,
hyr!, ndrsa n mbrmje msova vdekjen e tij t
papritur. Ndodh shpesh, q, dikush t hapi dern
pr nj tjetr, pavarsisht se n t prditshmen
ton, marrim shuplaka zhgnjimi, ve prej atyre,
q i kemi mirpritur me t gjitha prkujdesit.
T dy poett n fjal, botuan njhersh vllimet
poetik, n qendr t t cilve sht nj femr.
(Asnjra prej tyre nuk e ka emrin Mara, e cila,
n motin e shkuar, futi n sherr: Nik Petn dhe
Pal Golemin, me gjasa t ndodhte, pasi kolegt
e Vasilit, sikurse shkruan ai n nj poezi: lexojn librat e njri-tjetrit,/lvdojn njri-tjetrin./
Bile zn edhe dashnoret e njri-tjetrit. Kudreti
mund ta lexoj librin e Vasilit, kurse Vasili nuk
mund ta lexoj librin e Kudretit. Meq poetin
donin ta przinin nga qyteti, zoti e mori pr fare
n botn e prtejme.)
Trupin tnd hna prgjonte titullohet libri i
K. Mebellit, ndrsa i V. Bozos Vejusha e bukur,
ku trupi i njrs sht ftes pr erotik dhe bukuria e tjetrs: shkak pr t medituar. E para duke
krijuar gjendjen e hares, thuajse e zhveshur dhe
e dyta me rrobat e zis, ngjall vese trishtim.
Po ajo ndjesi: kur nj grup dasmorsh ndeshin
nj funeral. Ky kontrast autorsh t kujtojn
optimistin dhe pesimistin e Volterit tek vepra e
tij filozofike Kanditi.)
Kudreti e shmangu promovimin e librit n
publik, duke na thn: E di q fjal t mira do
thoni pr mua! M mir ia shtrojm tek lokali
buz knets me ngjala e peshk t freskt, pr

qejfin ton! Ashtu bm. Folm pr librin:

her serjozisht pr poezit, q, na plqenin,
shpesh duke hedhur rromuze pr njri-tjetrin,
n ndonj rast gati t ziheshim, duke ia marr
dhe kngs. Si njeri me energji pozitive, Kudreti,
e nis ditn e re me postime t tilla n murin e
facebook-ut: Mirmngjes, miqt e mi, pllumba dhe pllumbesha, bilbila e bilbilesha,
luan dhe luanesha, plot bukuri qiellore, freski,
mblsi dhe lumturi personale e familjare! Nj
dit t frymzuar nga bukurit e natyrs, por
dhe ato njerzore. Nga ku shprthejn ngjyrat,
nektari dhe aromat q mbajn shpirtin gjall,
zbukurojn jetn me buzqeshje t magjishme,
t ndezura flak! Nj vazhdim ndrrash profetike, e plot t tilla si kto, ku nuk mungojn
dhe foto provokuese ekzotike. Skish si tmos
m bnte prshtypje, q, pikrisht ky, i cili se
kursen fjaln e mir pr t tjert, komplimentin
e ka n maj t gjuhs, e shmangu promovimin
e librit, i bindur se do ti bnim qejfin?! (Sikurse
ekziston aparati pr ndotjen e ajrit, t ishte
nj i till dhe pr ambientet e hipokrizuara
letrare, sigurisht q: niveli i ndotjes do t ishte
shqetsues, n mos alarmant. T gjith ankohen pr prdorimin e sheqerit tek mjalti dhe
rakia. Ja q diabetikve u kshillohet prdorimi
i mjaltit dhe u ndalohen mblsirat. Gojmbli Naim Frashri sht prototipi i poetit, q,
rrezaton energji pozitive, pavarsisht se heroi
pozitiv i s shkuars na e shpifte.)
Pikrisht, ksaj tavoline gazmore: i mungonte Vasili, i gatshm ta ndrronte me do
lloj tavoline tjetr, qoft kjo dhe presidiumesh.
N to bhej akrqejf, duke ngritur shndete,
por, m shum duke thn fjal, q, sia mbante
shpirti gjat. Kishte pak koh q ishte ndar
nga jeta, edhe pse n ato dit t numruara,
ecte npr qytet mallshm, duke besuar se
trupi nuk do ta linte n balt. Zuri shtratin,
kur libri pritej t dilte nga shtypshkronja.
Kishte vite q e priste botimin e tij, ndoshta 30 t tilla, Poeti, q, slinte promovim
libri pa marr pjes, nse nuk e thrrisje i
mbetej hatri, i qlloi, t mungonte n promovimin e librit t vet. N postmortumin
e librit t tij kjo munges, merr peshn e nj
pengu, pasi fundi i trishtuar i poetit sht nj
vdekje e paralajmruar, q nis, si nj prznie
e hamendsuar nga qyteti i tij i lindjes. Jetojm
duke pritur dika t madhe,-shkruan ai n nj
varg, sikurse i gjith brezi i tij i pritshmrive t
mdha, pa i shkuar n mend se, ajo q priste,
ishte vese kasnecja. Ne ishim msuar me

tipin e tij, t bindur, q, ndryshonte nga ai q

shikonin t tjert. N kushtet e dnimit kapital,
urdhruar, vese prej zotit, ai lshon vargje t
tilla, jo pr t lnduar dik, as pr t kryqzuar
krkushin, por, shpreh vese aste ligshtimi,
q, smund t kalohen leht: Kujt ti ankohem,/
q do na ln pa varr/ Atyre q spyetn pr
ne sa ishim gjall?! Si prfaqsues i brezit t
pritshmrive t mdha, ai beson tek mrekullia
e madhe e artit mbi voglsit e prditshme t
personit. I bindur se, n t prditshmen e tij: qe
i qortueshm, besonte se tek poezit do merrte
gjith respektin e nevojshm. T vdekurit
shtohen prdit, nga plumbat qorr, rruga,
anonim./Spo na ln t vdesim natyrshm
vet,/T vdesim dashnor,/T vdesim poet!
Jo se smundemi, por se nuk po na ln, sht
e gjith ankesa e tij. Dhe me kt ankes, ai i
mbylli syt. Por, Kudreti sdo tia dij pr kt,
pasi n do varg ndihet dashmor i prjetshm.
M ke thn, q, ti Vaso je qen i s bukurs!-do ma thoshte shpesh kt n prani t t
tjerve. Ia pohoja, po qen i sigurt pr autorsin
e fjalve. Duke folur pr privilegjet e grave t
bukura, ai shkruan se ato mund t dashurohen
m shpesh, mund t punsohen m leht, t
bjn karrier e t pasurohen, dhe n fund lshon
vargun vajtimtar: Burrat e tyre t shkret! Burrat
e tyre t shkret! Vajza me pelie t bukur, i
duket si nj dhelpr e bukur n trotuar. Ndrsa
nj vajz tjetr e ngushullon: Natyrs mos ju
anko/Q st bri m t bukur,/Mjafton mblsia

Kur flet Dashuria!

Nga Zana Tako

djej tik - takun e rrahjes Tnde brenda

qenies sime. Freskohem tek Ti, ndjej
afshin e Shpirtit Tnd tek i dhuron
mblsin qenies sime.
Buzt e Tua prekin shpirtin tim, puthje q

fshin lotin tek pshprit fjaln T dua. Ndjej

prekjen e buzs Tnde tek puth qenien time, e
shkrihem brenda ndjenjs q m rrmben n
botn Tnde, ku thurren ndrrat, ku lodrojn
engjjt, ku shihet rrezja e agimit, ku flaka e
Dashuris nuk fiket.
Bot q rrethohesh nga yjet. Ndriimi i tyre
tregon udhn e kohs Dashuri, mblsi q m
shetit n hapsirn e pamat nn tinguj harpash
q i kndojn Dashuris, tinguj q i prodhon
vet Dashuria, tek m shfaqet si vashz lozonjare
me bukurin e hns e t diellit n ndriim, e pr
udi nuk verbohem. Qartsia e shikimit, bn t

dalloj nurin e vashzs q udhheq mendimin

se po prshkoj misterin e jets.
Dashuria m ftoi e m rrmbeu drejt bots
s Saj, e un kuptoj, se kjo bot sht brenda
meje, brenda shpirtit. Un e hapa dern e saj, e
Ti Dashuri n trajtn e vashzs m dhe dorn
Tnde prej kristali, e u treta brenda saj, e u bra
si Ti, sepse m veshe me bukurin Tnde q n
takimin e par me Ty, takim Dashurie, takim i
shpirtit me Dashurin q m udhheq.
Syt e mi shohin dritn Tnde, dora ime prek
Qenien Tnde prej Universi, e kthehem n engjll
Dashurie, tek msoj gjuhn e dashuris brenda

jote... Ah, m jep nj buzqeshje/ T rrotulloj

ndjenjat! Ende nuk sht shpikur mjegulla, t
fsheh simpatin. Nga t gjitha kto, ajo q bije
n sy sht Vejusha e bukur, vese e dnuar
t jet pa partner. Kjo Vejush e bukur sht
qyteti, q, po i ikin poett, sikurse dhe gruaja,
q, po i largohet i dashuri. Sipas tij, mungesa e
poetit merr prmasa, duke mos qen thjesht nj
humbje e asaj, vejushs s bukur, apo atij, poetit
q ka ndrrruar jet. Trupin e ka mbuluar/Me
rroba t zeza/Si maja e malit/Nga errsira,/Por,
syt e zinj, ende t gjall./Brenda tyre a do t
hyj nj dit vall? Autori paralajmron ikjen,
por, m i rnd sht dyshimi, pasiguria, pr tu
strehuar tek ajo, apo tek ata, bashkohsit e tij.
Trupi i madh i Vasilit nuk tregonte forc,
as pesh, sikurse i mungonte dhe prezenca e
hijerndit, ndoshta ngaq ai nuk ushtrohej me
volumin, por, me veantin e tipit t tij, q, binte
n sy, pr shkak t butsis. Ngjashm me lulet,
q, elin trotuareve, apo biskojn n t arat e
betonit. Ai binte era alkol, pa qen i pir, duke i
shrbyer miqve q ushtronin biznese. Binte era
naft, jo se prfitonte pre arit t zi. I pranishm
n t gjitha tavolinat, ngaq nuk kishte armiq
personal, por, i msuar t prcjell ern e ambientit, ti e kuptoje se me k kishte ndenjur. Ai e
reflektonte mjedisin. Ashtu sikurse Kudreti dhe
Vasili, kurr nuk e kurseu fjaln e mir, edhe pr
ata, q, ia anashkalonin. Dshmi e ksaj q them,
jan shum poezi kushtuar kolegve si: Faslli
Haliti, Fatos Arapi, Halil Jaellari, Xhevahir
Spahiu, Sherif Bali, Xhelal Tosku, Agim Vinca,
Ali Podrime, Elmerina Sina, Vladimir uni,
Musai dhe Beatrija e Elbasanit.
Pr t zbutur dhimbjen, ndaj ikjes s parakohshme t Vasilit, ne u msuam ta pranonim
ashtu si ishte, i bashkngjita shkrimit dhe
K. Mebellin, i cili merret me vdekjen e tij t
supozuar, duke shkaktuar t qeshura. Dihet q n
mort, e qeshura t kap keq dhe mund t turprohesh, por, n rastin ton, ajo nuk keqkuptohet.
Ja si e prfytyron ai sikurin e vdekjes s tij: Nuk
dua t m prcjellin me muzik funebr,/Ve me
orkestr, e bilibil qyzar./Nuk iki memec, i shurdhr, as i verbr,/N at q quhet thjesht nj varr.
Oferts s zotit pr n parajs Kudreti i prgjigjet
kshtu: Si jan tr (femrat) do i bashkoja,/
Me huqe, mkate e djallzira,/T gjitha lart do i
merrja/Ska rndsi se kush m e mira!/Dhe me
kok do i hidhesha ferrit,/Do kacafytesha, do
hiqesha zvarr,/Zoti me shqelma do m qllonte,/
Q dhe atje sndenja rehat! Sigurisht, q, ndr
to, do mungoj vese Vejusha e bukur...

Universit Tnd, dgjoj tingujt e dashuris brenda

Universit Tnd, shoh krijesat e dashuris brenda
Universit Tnd, e gjuha e shpirtit fillon e shqipton
rrokjet e para t fjals dhurat Dashuri!
Bot e Dashuris q nuk mbaron. Ritmi Yt furnizon qenien time, t mos shteren forcat e shpirtit
tim drejt udhtimit pr tek Ti. Furnizo do qeliz
t shpirtit tim me fuqin Tnde, q t prballem
me t vrtetn e jets se udhtojm drejt bots s
Dashuris, bot ku takohen qeniet n ekzistenc,
bot ku puthen dashurit n bashkim harmonie
si qenie t gjalla me frym dhe jet.
Foli Dashuria. Un e ndjeva thirrjen e saj,
Shpirt q flet me gjuhn e prjetsis. Eja m
rrmbe e vij hapsirave t Tua, tek shkrihemi e
bhemi nj, un dhe Ti Dashuri

info 11

E Diel, 9 Tetor 2016

Shtpia Botuese Nacional, veprimtari n bibliotekn Ibrahim Rugova n Gjakov

Prezantohet romani Rrokullisje i autorit Ndue Lleshaj

N salln Biblioteks Ibrahim Rugova n Gjakov, n kuadr t bashkpunimit t Shtepis Botuese Nacional, me me shoqatn internacionale t
shkrimtarve Pegasi Kosova e drejtuar nga poetsha Migena Arllati, u prurua libri m i ri, Rrokullisje i shkrimtarit nga Tirana Ndue Lleshaj

Nga tahir bezhani

salln Biblioteks Ibrahim Rugova n

Gjakov, n kuadr t bashkpunimit
t Shtepis Botuese Nacional, me me
shoqatn internacionale t shkrimtarve Pegasi
Kosova e drejtuar nga poetsha Migena Arllati,
, u prurua libri m i ri ,Rrokullisjei shkrimtarit nga Tirana Ndue Lleshaj. Romani n fjal
sht botim i Sh.B. prestigjioze Nacional n
Tiran, nj botues i dshiruar pr shum krijues aneknd vendit Kosovs dhe mbar hapsirave shqiptare. Prurimi tuboi nj numr te
konsiderueshm krijuesish nga gjitha trevat e
vendit tone; nga Tirana, Prizreni Kuksi, Peja,
Klina, prishtina dhe Gjakova. Nj atmosfer e
mrekullueshme prurimi, numr i konsideruar
pjesmarrs , dashamir t artit letrar nga disa
qytete t vendit ton, bn t ndihemi t gjith t
gzuar n kt fillim vjeshte, ku pritet t jet m
aktive jeta kulturo letrare ne qytetin e njohur si
Gjakova, pikrisht ky qytetit me tradit letrare.
Nj pamje e salls s Biblioteks Ibrahim
Rugova n Gjakov.
Pr romanin m t ri,Rrokullisje, t autorit
Ndue Lleshaj, s pari foli prof. Migena Arllati,
autore e disa librave, e cila n vshtrimin e saj t
thukt pr librin, n mnyr profesionale, vuri

n pah an pozitive t librit, si vlera t arrira

n fushn e letrsis. Pr romanin Rrokullisje,me kompetenc foli redaktori i librit, zoti
Qazim Shehu, i cili dha detale t kuptimsis
dhe rndsis s librit n kt koh t ecjeve
tona shoqrore, duke shkoqitur ant pozitive
q mund t ken influenc n raport me marrdhniet shoqrore t kohs son. Zoti Qazim
Shehu, redaktor i librit, Rrokullisje t ndue
Lleshaj. Pr librin e pruruar foli edhe kritiku
letrare nga Tirana, z. Nikoll Loka.
N veanti ishte e mirpritur fjala e botuesit
t libritRrokullisje zotit Muj Bupapaj, drejtor

i Nacionalit, poet e kritik letrar i njohur, i

cili foli pr botimet q bn kjo shtepi botuese
tashm e afirmuar dhe q ka interesimin e krijuesve nga mbar trojet shqiptare.
Studiuesi Muharrem Kurti foli per vlerat
e romanit dhe posacerisht pr kujdesin q
Nacional dhe drejtori i saj Muj Bucpapaj, tregojn pr bashkpunimin me krijuesit nga t gjitha
hapsirat shqiptare.
Pamje gjat prurimit: zoti Muj Bupapaj
dhe z.Nikoll Laho,autori i librit,Ndue Lleshaj.
N fund t ktij prurimi, autori i librit,
zoti Ndue Lleshaj, me fjal t zgjedhura e plot
nostalgji, falnderoi t gjith pjesmarrsit n
kt prurim, t cilt, si foli ai, e bene te ndihet
mir n ambientin e bukur t salls s Biblioteks Ibrahim Rugova n Gjakov. Rndsia
e prurimeve t prbashkta mes krijesve t dy
shteteve shqiptare, ka nj rndsi t shumfisht n
unifikimin e vlerave tona t prbashkta,jo vetem
letrare por edhe shpirtrore. Kjo tradit e krijuar
q moti,e posaqrisht mes krijuesve t Malsis
s Gjakovs, ia vlen t begatohet e t vlersohet
meritueshm n t dyja vendet tona. Nj koktej
i vogl mbylli ceremonin e ksaj dite plot emocione, ku shum krijues, shkmbyen mendime,
lidhen miqsi t reja, vlera kto q mundson
arti letrar, si ur lidhse kudo mes njerzve

Nj promovim mbreslns
i Nacionalit n Gjakov
Nga Edona Haklaj*

uk isha thjesht prezente ne nje promovim libri. Ishte shume e me shume

! Isha e rrethuar nga njerez qe dinin te
dhuronin aq shume nga vetja, njerez qe
fjalen e lire e kishin artin e jetes. Ndihesha
vogelime prane tyre por ata nuk me
lejuan te ndihesha e tille. Njeriu meson
sa te rroje e une dje mesova aq shume
nga njerez kaq te thjeshte dhe kaq te
larte njekohesisht! Suksese Ndue ne kete
roman kaq te bukur dhe me nje mesazh
kaq domethenes. Suksese Shtepsi
Botuese Nacional pr botimety e saja
me shum vlera dhe pr kujdesin q
tregon pr promovimin e shkrimtarve
q boton. Suksese dhe falemimderit te
gjithe te tjereve, sidomos profesoresh
Migena arllati qe mundesuat nja dit kaq
te ngrohte mes miqsh.
*Gjimnaziste, Tropoj

Vshtrim mbi romanin Rrokullisje t autorit Ndue Lleshaj, botim i Nacional

Nga MIGENA ARLLATI*

irsia versus ligsis, ringritja n emr t dashuris

pr jetn prball rrnimit nga fatkeqsia e ndrtuar prej shpirtit t s keqes. Ky sht motivi refren
q e prshkruan romanin Rrokullisje nga fillimi deri n fund t
tij, motiv i cili mbahet n kmb nga personazhe q nuk japin
dorheqje prej jets, sado e lig t duket ajo n ndonj pjes
t horizontit apo fragment.
Autori Ndue Lleshaj na v n duar nj libr t cilin nuk
mund ta lexojm me pasivitet, po ashtu nuk mund t qndrojm pa u intriguar prej ngjarjeve dhe personazheve, raporteve
mes tyre, ndrrave dhe prapaskenave q ngrthejn n vete.
Personazhi kryesor, i veshur me humanizmin dhe emocionet e
forta pr ta prballuar jetn, sht modeli i njeriut idealist q
frymzohet drejtprdrejt nga jeta, tek e cila gjen edhe fijet
m t holla prej nga ku furnizohet pr t jetuar srish nesr,
nesr, nesr Nprmjet nj ecuri ngjarjeje t mbshtetur me
dy kmbt n nj rrfim realist, autori na krijon nj histori t
jashtzakonshme, mbushur plot emocion, ngjyra jete, drithrima dhe humanizm, q t gjitha kto elemente t skalitura
nprmjet rrfenjave poetike q t detyrojn ta ndjeksh
historin me ndje dhe vmendje. Kryepersonazhja Gonxhe
Shpuza, e portretizuar me aftsin e nj dore t shkatht si
autori ndue Lleshaj, sidomos n ndrtimin kompozicional,
na del para syve tan me dromca jete q haprojn q nga
kohrat e fmijris s saj; ajo rritet para nesh duke arritur
fazn rinore, dhe teksa njohim gradualisht qelizat e shpirtit
t saj kuptojm seriozitetin e shkrimtarit pr ta ndrtuar t
plot kt personazh, t plot deri n realizimin final, deri
n identifikimin e edhe t pores m t vogl t shpirtit t
saj. asti fatkeq i aksidentit na v prpara nj moment tepr
kritik i cili do t mbaj peng fatin e vajzs dhe ky moment n
fakt shndrrohet n fillimin e shtjellimit romanor. Tashm ajo
dhe gjithka tjetr n vijn horizontale t rrfimit, mbetet n
udhkryq, n nj udhkryq ku ka shum drejtime por ku nuk
duket asnj rrugzgjidhje. T paktn, kshtu pa rrugdalje na
duket udhkryqi i fatit t cilin ajo tani do ta prjetoj si invalide,
pas nj kthese t menjhershme dhe t papandehur n jetn e
saj. Brenda nj sekonde t vetme, tek vasha rrnohen t gjitha
ndrrat, zhbhen t gjitha pritshmrit, varrosen fantazit e
s nesrmes, por ngadhnjimi n emr t vazhdimsis s jets
me koh do t shndrrohet n refrenin e fletve n vijim, ku
n do dit kalendari t jetuar nga momenti i tragjikes e deri
n fund, do t na strukturohet figura e qnies humane q nuk
e njeh fjaln pesimizm dhe dobsi.

Zhbrja e murans s pamundsive

Autori Ndue Lleshaj na v n duar nj libr t cilin nuk mund ta lexojm me pasivitet, po ashtu nuk mund t qndrojm pa
u intriguar prej ngjarjeve dhe personazheve, raporteve mes tyre, ndrrave dhe prapaskenave q ngrthejn n vete

sht ndjeshmria, dhe njkohsisht kmbngultsia

e personazhes kryesore, ajo e cila na bn t kuptojm se n
emr t jets ia vlen t jetohet, ia vlen t luftohet dhe pse
jo t thyhen t gjitha barrierat e pamundura t cilat pr nj
moment t caktuar mund t na duken si nj hon i thell dhe i
patejkalueshm. Murana e pamundsive nuk mund t zhbhet
leht, por at mund ta rrzoj vetm nj njeri me moral t fort
q sht n gjendje t grryej me thonj e gishta t gjakosur
edhe tokn, vetm e vetm pr t dal srish n siprfaqe,
pas nj furtune dhe shtrngate t tmerrshme. E mundura dhe
e pamundura, me mijra kilometra larg nga njra - tjetra, n
romanin ton afrohen deri vetm nj fije floku larg, fal nj
vullneti i cili ushqehet nga dshira legjitime e t drejts pr
t jetuar. Areali i ambientit verior prshkruhet nga stoicizmi i
personazhes kryesore, nga shpirti i saj i pasur dhe mbi t gjitha
nga personaliteti jo dorzues. Autori e bn rrfimin tepr t
besueshm, duke ndrtuar kshtu nj histori shum njerzore,
e cila ka ditur ti prballoj edhe epokat e vshtira kalimtare n
t cilat ka kaluar populli i saj (diktaturn -demokracin), por ka
ditur po ashtu t mundsoj t pamundurn (kur sht fjala pr
aspektin personal), t ribj at q smund t bhej.
E mira dhe e keqja gjithmon n nj luft t pareshtur mes tyre
jan br shpesh shkak i subjekteve t pafund t letrsis, kinematografis dhe prjetimeve artistike n prgjithsi; nj konflikt
i pakompromis, nj dyluftim gati i prhershm n nj bot e cila
duket sikur sundohet sa nga e mira po aq nga e keqja, shndrrohet

shpesh her n nj luft fatale ku prfundimi asnjher nuk sht

apriori i prcaktuar. Por vet filozofia e jets e shtyn njeriun t
kaprthehet me t keqen,ta luftoj dhe ta mund at,pasi dorzimi
nuk do t vinte i pranuar qoft edhe si nj fund i prkohshm,e asesi
i prhershm. Prandaj, edhe ligsia e antagonistit, e mbjell s pari
t keqen n shpirtin e tij, m tej e prdor at si arm pr t luftuar
t tjert. Kjo ligsi do t merrte pafundsisht krah dhe fuqi nse
do t pasohej nga hakmarrja e njerzve t cilt ai i ka dmtuar n
jet.Por duhet dikush ta ndal t keqen.Vet ndrprerja e s keqes
duke mos u hakmarr ndaj saj nuk sht gj tjetr vese nj triumf i
s mirs,e dirigjuar nga humanizmi,fisnikria dhe shpirtgjersia.T
gjitha kto nocione pozitive,zvendsojn ligsin dhe hakmarrjen
n momentin kur Gonxhja kujdeset pr djalin e keqbrsit t saj,
Millo Zhabljaku,duke na treguar kshtu se rrnjt e s keqes fillojn
dhe mbarojn (duhet) tek vet individi q i ka mbjell ato, dhe
askush tjetr nuk duhet t ndihet fajtor a t mbaj prgjegjsi pr
t brat apo t pabrat e dikujt.
Prgjithsisht figura e femrs - personazhes kryesore, na
paraqitet n nj plan t shumfisht, e pikturuar me ngjyrat
e nj bot t pasur shpirtrore dhe me forcn e nj individi q
fuqin kryesore e gjen ose e merr tek mirsia. Gjuha me t ciln
ndrtohet rrfimi sht nj gjuh e qart dhe e kuptueshme,
e parnduar nga figurat letrare t shumkuptimsis, me linja
t gjra n horizont, nga t cilat ne mund t shohim trajtimin
e personazheve n kohra dhe mjedise t ndryshme, ku ata
vrtet jan prshtatur por asnjher nuk e kan ndrruar

identitetin dhe moralitetin.Po ashtu, skenat lirike i sjellin ngjarjeve fuqizim dhe gjak t ri. Ato e bjn romanin m t gjall,
her - her m t zjarrt, duke e mbushur ngjarjen edhe me
flett roz, ashtu si vet jeta e cila nuk mund t kuptohet pa
epshin dhe dashurin. Lexuesit vendosen prpara rrfimit pr
nj personazh t cilin sa m shum ta njoh, aq m shum
do ta doj. Pr kt personazh flet e djeshmja dhe e sotmja
q rrfehet, duke sendrtuar kshtu fatin e nj njeriu q nuk
mund t humb kot s koti, qoft edhe si nj rezultat ligsie apo
aksidenti t qllimshm. Ndrsa lindja e dashuris na ndrton
imazhin pr t nesrmen, duke na treguar se si do t jet fati i
nj vajze, t ciln ditt e mira e braktisn prkohsisht.
N t 39 kapitujt, autori rrokullis her me lodhje dhe sfilitje,
dhe her me gzim dhe dshir, fatin e njeriut i cili nuk bie
pre e kotsis ngase e di q nuk ka nj jet t dyt pr t
jetuar. Dhe megjithat, Gonxhja jon e rifillon jetn s dyti
duke rilindur nga vetvetja, duke pluskuar mbi turbullirat q e
prplasn tinzisht dhe duke gjetur po ashtu knaqsin e jets
n ndihmesn ndaj t tjerve.
Cest la vie! Kjo sht jeta, mnyra si e ndrtojm dhe si
e mbrojm at, e bukur kur e duam me gjith qenien ton,
e shmtuar kur ua lm t tjerve mundsin t na marrin
npr kmb. I tr romani mund t konsiderohet si nj himn
pr t dashur jetn, si nj motiv pr ti knduar t mirave t
ksaj bote, t cilat nuk do t kishin kuptimin q kan po t
mos sfidoheshin nga antipodi i tyre: e keqja dhe ligsia. Autori
duhet duartrokitur jo thjesht pr tematikn e pastr njerzore
t sjell mes faqesh. Ai apriori duhet prgzuar pr ndrtimin
e rrfimit letrar jofatalist, ku ndjenjat vrtet vrviten n nj
karusel t rrezikshm por njerzit mbesin srish me kmb
n tok dhe t aft t ruajn drejtpeshimin. Rrfimi i tij vjen
si nj busull pr t ciln kemi aq shum nevoj kur humbim
toruan, kur komplekset e njerzve n mbshtillen n kmb si
rrjeta merimangash apo kur sfidat bhen t paprballueshme.
Prandaj m plqen ky roman dhe jap nnshkrimin tim pr
suksesin e tij. Kemi t bjm jo thjesht me rrokullisje, apo me
nj proces vazhdueshm t till, por me nj endje kohgjat ku
njeriut i duhet t bj vetm nj gj: t mos dorhiqet!
*Autorja sht ligjruese n
Universitetin Publik Fehmi Agani n Gjakov

12 personazh

Hajredin

Gjeta

Bilbili i
muziks
shqiptare
H
ajredin Gjeta ose si
e njohim t gjith
Hajredin Pasha me
plot goj themi q
sht bilbili i muziks
shqipare. Notat muzikore q dalin
nga ky kngtar, zri melodjos dhe
timbri muzikor bjn q kngtari
Gjeta t jet sot kngtari m i mir
i muziks shqiptare kt fakt e dshmojn aktivitetet e shumta t z. Gjeta.
Hajredini renditet tek kngtart m
profesionist t momentit dhe sht
nga m t mirt. Origjina e tij dibrane
e ka br q Hajredini prve kngve
popullore t kndoj edhe kng
t shumta patriotike ose si njihen
ndryshe kng burrash. Aktivitetet
jan t shumta si brenda dhe jasht
Shqipris duke perfomuar live n
shum vende t bots si: Amerik,
Australi, Angli, Zvicr, Gjermani, Itali
etj. Atmosfera q krijon Hajredini
sht shum e ngroht madje n
t gjitha aktivitetet e tij koncerte,
ceremoni familjare, nuk mbetet
njeri pa hyr n valle, ka nj z t
jashtzakonshm, nj bilbil i vrtet i
muziks shqiptare. Hajredin Gjeta ka
bashkpunim me kngtart m t
mir t muziks shqiptare dhe instrumentuesit m profesionit t momentit si me t Shqipris por edhe me t
diaspors ku vlen pr tu prmenduar
dy miqt e tij m t mir, Ramadan
Krasniqi dhe Shklzen Jetishi por dhe
shum t tjer. Hajredini ka nj familje t mrekullushme ku e prkrahin
dhe e mbshtesin n do moment ku
familja prbhet nga bashkshorta e
tij e cila i qndron gjithmon pran
dhe nga dy fmijt e mrekullueshm
nga djali dhe vajza e tij Igzidora
Gjeta ku t cils i ka trashguar edhe
profesionin e kngtares ku Igzidora
Gjeta ka marr shum mime t para
n festivalin e kngve pr fmij,
gjithashtu pjes e festivalit pr fmij
europiane dhe botrore. Hajredin
Gjeta me plot goj themi: Shqipria
krenohet me ty, sepse zri yt si
bilbili ka br q sa her ti kndon
ambjenti ohet pesh.

E Diel, 9 Tetor 2016

CMYK

14 poezi
Melodi vetmie

E Diel, 9 Tetor 2016

Adrenalin mbrmje
verore dibrane
Nga Nikoll Ulndreaj

Dibra
Nga AZEM BALIAJ
Duke ecur i vetm fushs s Bregut te Matit
Pr knaqsin time dhe t fmijris s ikur...
Frshlleja kot, kangn, Moj fusha e Korabit...
T ciln, besomni, si Liri Rasha e kam ditur.
N heshtjen e trisht kthyen kryet dy plaka...
Dhe me pan habitshm si t isha Bethoven!
Befas hapn kraht! Hej, sa hutim un pata!...
Kur aml foln:Ardhsh i bardh, nipi yn Azem!
Me prqafuan si voglush, pr ato i vogl isha...
U mallm me pyetje e prgjigje t shpeshta...
M pyetn pr Tropojn, nann, fmij sa kisha,
A thua ka ra bor kto dit ndr ato kreshta?
Flisnim me mall, n sy, padashje qeshnin lott...
Po ju, si jeni, si po shkon jeta Bregut te Mates?
Me nj goj than:Tash o nip kena msy bott...
Asht ba edhe fusha pr kangn e Liri Rashs!
M prcolln do hapa si ve malsoret din...
I pa me jet...me uruan plot dashuri, t dyja...
Frshlleje at kangn, biro, pr tan Shqiprin!
Heshta, eca..at kang, m mir t mos e dija!

Bilanc
Ec moj jet, ec...
Mos ngec!
Gjashtdhjet vjet jet!
Azem Baliaj, asgj...
Numror n banort e ksaj bote.
Shok n buzqeshje...
Shok e mik gote,
Pretendon pr aktor dhe poet...
N gar me miqt,
Pr sinqeritet.
Prindrit dhe msuesit
Raskapitur me mua...
Vazhdoj ti dua.
Adoleshent i prjetshm!
ndrrimtar i etshm!
Prej dashuris helmuar!
Vargjeve pa fund...
Qindra misse simpatizuar,
Dhjetra misse dashuruar,
Me nj miss martuar!
Tre fmijt m mbajn gjall...
Duan ardhmri, jo fjale!
Xheloz me veten pr hapat e hedhur.
Askujt sa vetes nuk ia kam dredhur...
E thon, bota pse kujtohet Migjeni?
Pse Ajnshtajni prmendet?
...Dijeni, jo vetem Azemi...
do lloj dembeli mendet!
Pse, Fishta e Konica n pasqyr,
Shan vetveten n fytyr...
Koht pa i pyetur?
Kan par, qindprqind
Gjelln pa yndyr ku ishim...
E ku jemi duke u mbytur...
Gjashtdhjet vjet jet!
Azem Baliaj asgj...
Npr klube e trotuar...
Ndrtoj-kala!?
Kombi njmij kajdesh nda..
Azem Baliaj, djal pr s mbari!
Bn ironi Adem Jashari...
T paktn me sjell lule te varri!
N festime tollumbace reciton...
Betimin:BACE U KRYE! e vonon.
ndrrimtar i pandreqshm...
Bj bilancin e jets...
T shkrets, t shpress...
Ec, moj jet, ec...
Mos ngec!

Rrz Korabit Dibra si nj tuf lulesh roz

Kng majakrahu prore i kndon Radika
Burrat lisa me plisa, femrat drenusha me pika
Mendja lum i kulluar mbi dhe nn rrogoz

Adrenalin mbrmje
verore dibrane
Mbrmje verore me butsi e arom lule bliri
qyteti
Lkurn e faqeve ta prkdhel puhiza q nga
Korabi zbret
Prushrim sysh posht qerpiksh q ndriohet
planeti
Nga kreshta buron musht drethze mjedre q
t bn poet
Hyjt e xixllonje dehur dashurie t ndezin
puthje te balli
Syqielltat t djegin me prvlim tundues e
shklqimtar
Tretsh n ndrra boat e pishs bhen kokrra
portokalli
N pasqyr ftonjsh qielli kreh flokt e kaltr
ujvar

Radika
Radika me naze freski bjeshke t shkrin mbl
n buz
Vshtir e ke ti preksh muret e fshehta t brengs
E paprekshme nga t huajt, ndryshon rimin e
kngs
Dimrit vishet me t bardha, zogjt e shpirtit i
bn muz

Lulon bjonde
Qielli i vers shkrin si akullore e kaltr n got
Buzqeshjen tnde qetsis ia bn hajmali
Gjithka e mbl dhe e kndshme q ka kjo bot
Lulon bionde e kundrmon magji

Shtat plane
rrin zgjuar
Ta dish refrenin e zemrs me qerpik ma ndez
e ma fik
Ti dibrane e lindur nga barku i vullkanit t
prvluar
Nj grusht yjesh i mbledh Korabi pr ty pr nj
dekik
Ta ledhatojn trupin hyjnish shtat planete rrin
zgjuar

Hna e syve
el nj syth i fjetur n asht vullkani q po
mplaket
N qelqe t kullave digjet heshtja e vetmuar
Trokas n portn tnde t rubint mallit ti
shuaj flakt
Aty hna e syve ka lindur dhe ka parnduar

Qan nj fisnik
Me mallin e nns m mbshtolle e m ngrohe
n gji
Qeshjen si pish ma ndeze q mrgimi ma pati
fik
Pikat e lotit t mallit menden e t djegin si
thngjij
Ylli m i bukur i bots lind kur pr ty qan nj
fisnik...

Dritroit n 85-vjetor

Mulliri

Nga QAZIM SHEHU

Olis i toks arbrore,
Toka t ka birin e saj,
Ndrijn vargjet e tua prore,
Si nj tuf lulesh n maj.

O plis i dheut vlaghutuar,

Me fjal plisin e thrmon,
N 85 vjetorin e bekuar,
Lirikshprqndruar n timon.

Ti lis e plis dhe un ujis

Fjaln pr ty me dashuri,
E thjesht me shpirt kavurdis,
Kngt toksore me mblsi.

Ndrit fjala jote dhe udhton,

Mrgimtare ndr lexues,
Ti lis e plis, ti demon,
Ti gjmimtari mendjeurt.

Ti Dritro, drit liriku,

Ardhur nga kohrat mitike,
Nga vargu jot dritn fiku,
Ylli n vetvrasje zilie.

Sa her me vargun tnd ngrohem,

Dhe kujtohem pr Ty,
Dhe dua m shpesh t shoh,
Larg nga kthetrat e t zakonshmes pleqri....

Qyteti ndrtohet...
Qyteti ndrtohet nga mungesa
E ndrtimit t njeriut,
Qyteti nj kazan q vlon,
Qyteti nj pallavr q josh,
Qyteti ndrtohet.

Dhe rrugt srish mbeten t unta,

Pemt t rralla,
Makinat syngushta
Vrasin.

Ndrtohet qyteti dhe parat

Njeriu njeriut ia zhvat.
N nj mjerim t nginjur
Qyteti ngrihet lart.

Nse njeriu, kupto ndarjet,

Do ndrtonte ndryshe,
Nj qytet me lule, parqe,
Me pem, dallndyshe,
Nj qytet t ajrt,
Pa pyka kullash bosh,
Pa rrug lakadredhse,
Sheshe betonhedhse,
Pa, pa, ...pa!,
Ai m i bukur do ishte
M qytet,
Po ku t`i gjejm njerzit,
Mos duhet t na vijn
Nga tjetr planet?!...

Drit...
Tani ndrijn m tepr syt e tu,
Nj koh ato ishin
N krkim t drits.

E gjetn at, me sa duket,

E bash pr kt,
M tepr ndrisin.

Mjegullon mjegull e krkimit,

N kohn pas,
Ruaju nga dritat, ato verbojn,
Nga mosha ruhu,
Kur ndrit m tepr
Drita mbaron...

Nga ARTUR SHEMAJ

Bota sht nj mulli gjigant,
N bark bluan miliona dshira,
Nj dashuri me hov brilant
Dhe sa hidhsira
Kshtu prdit bluhet jeta,
N miell kujtimesh gatuan,
Sa t vrteta dhe gnjeshtra
Dhe ky mulli sterrndrion e bluan

Kur shuhet nj yll

`mister ka kur nj yll shuhet
Ec kupto dritn e tij,
Mos n dashurin pr tokn shkruhet
Etja gjer n pafundsi?
Fluroriteti i shpirtit peng
Tenton t ngjit shpirtrat tan atje,
Dhe ai digjet dhe na tremb,
Pr shuarjen,
Vall do ndizet m?...

Humb e po
humb tradita
Satir
Humb e po humb tradita
Merat e kullotave n Labri,
mbillen hashash e kanabis sativa
duke i ln pa blegtori
Do fluturojm shat pash thell
kohn kur piqej keci ftunjak,
ve n dor do mbajm nj hell,
lpjeta e rrodhe pr dark.
M dhimbset vendi im me mim cinik
Nj pjes t fajit kam ktu,
Nse e dua nj dack pa frik
Qeverit duan dru e hu
S`merrem me botn as me njeri
As t fajsoj tjetr s`dua,
Dhe kur s`vendosim drejtsi,
Vetingu t filloj me mua
Liria e fjals eh, `liri fjal
Me fjal v rregull, anarshi,
Si kular i vihet t vobegtit pr qafe,
Dhe e lavdron pr guximin e tij

E Diel, 9 Tetor 2016

ViviLa
Vita

reklam 15

r
Hapu
r
24 o

Restorant & Hotel

Gatime t shumllojshme deti

Dhomat e hotelit me t gjitha kushtet

Super mime n t gjitha shrbimet q ne ofrojm
Adresa: 250m majtas kopshtit zoologjik, pran liqenit t that.
Kontaktoni n: 069 988 3411

16 proz
Biikleta
Prgjat kafeneve t njpasnjshme, te rruga
kryesore e Bllokut, ku ulemi edhe neve, duke i
provuar me radh t gjitha, kalonte s paku dy
her n dit nj burr rreth t gjashtdhjetave.
Flokt i kishte t thinjur, basetat t gjera dhe,
mbante veshur do her kmisha me kuadrate
prplot ngjyra t ndezura, nj pal pantallona
t shkurtra gjith zinxhir, tokza dhe xhepa
dhe, mbathte atlete drejt e n mish, domethn
pa orape
Por, dale dale, me kaq gjera nuk do tia kishte
trhequr vmendjen ndokujt, po t mos mbante
prdore nj biiklet sportive me prmasa aspak
t volitshme pr trupin e tij jo m t gjat se
nj metr e gjashtdhjet e tet centimetra. E
trhiqte at biiklet duke e kapur te timoni
me vesh t prkulur dhe apitej n trotuar fare
ngjitur me tryezat e klientve, q i vshtronte
me nj buzagaz t leht qesndiss. Ehe; por
skishte mimik prej t menuri, megjithat, kjo
e met, si po e quajm, nuk ka penguar njeri q
t bhet nj personazh, prkundrazi. Isha gati
t vija bast me miqt e mi t kafes se, ai vese e
nxirrte shtitje at biiklet, si nxirret detyrimisht shtitje edhe qeni i shtpis, por nuk i hipte
kurr, sepse, po ta vinte bythn mbi shaln e saj,
kmbt e shkurtra nuk do ti arrinin dot gjer te
pedalet, sado t anohej ai majtas djathtas dhe,
pr pasoj, do t rrzohej prdhe menjher.
Ather? Ja, q i duhej ajo biiklet sportive,
pr t plotsuar paraqitjen e tij prej garipi.
Aman ore, sht ky burrec q na ngatrohet
npr kmb, duke e fryr at gjoks prej pule?
e pyeta nj mngjes mikun tim, tek po pinim
kafen, aty n Bllok.
Oho, t trhoqi vmendjen edhe ty, h? Un
kam koh q e vshtroj dhe, argtohem. O Zot,
far tipash interesant jan lshuar rrugve ;
far st z syri!
Lere
E pyeta dje Sevon pr t, ja ashtu kot, si m
pyete edhe ti mua, kur na doli q, Sevua na e
pasksh pasur fqinj.
Edhe
Edhe ky iklisti me hije heroi, pasksh punuar
gjith jetn si kpucar, por ja, fmijt, nj dit,
si shumica e shqiptarve, i vajtn jasht shtetit
dhe ai, me t dal n pension, ve t tjerash iu
krkoi ti sillnin nj biiklet sportive, ekstravagante dhe, me sa m tepr aksesor; ah, t mos
harronin as ato, dorashkat e zeza, q ti linin
gishtat jasht
Sa qe n pun, ku rropatej nga mngjesi n
mbrmje pr ti ushqyer dhe pr ti shkolluar
kalamajt, nuk iu dgjua zri njher t vetme,
m rrfente me seriozitet Sevua; kokulur ikte,
kokulur kthehej dhe mezi t prshndeste. Tani
sht lshuar krejt dhe bredh tr ditn e dits
me at biikletn e shtrenjt prdore npr trotuaret e Bllokut, teksa n shtpi kthehet ve kur
afrojn vaktet e buks
Eh, i varfri! E mora me mend lehtsisht,
q duhej t bhej fjal pr ndonj dshir t
paplotsuar t fmijris, apo edhe t rinis,
ndaj t cilave bhesh shpesh obsesiv. teatralitet
i trisht. Ah, e shkreta biiklet...

Ngjashmeri fatale
At dit shtatori, mngjesi te Kafe Pergola
ishte veanrisht i kndshm! Bnte fresk,
qielli ishte i kthjellt si qelq i sapo lar dhe,
lulet s bashku me barin dhe mandarinat mes
tryezave noborr, i kishin ujitur dhe gjallonin
gjith njomshti dhe shklqim. Ja ta pinim nj
kafe, t bnim pak shaka dhe t diskutonim dhe
pr punt e dits q na prisnin; ato dy koleget
tona, t bukura, t bukura dhe t parfumuara q

E Diel, 9 Tetor 2016

Variacione
Nga KONSTADIN DHAMO

uleshin me ne, ju siguroj se, mund ti njjtsoje

prnjmend me lulet aty prreth ; zambakt, apo
trndafilat melankolik
Me ne e pinte kafen do mngjes edhe Sherifi, q na e kujtonte gjithmon se, i vinte mir
q, njerzit q se njihnin, asq e merrnin dot
me mend, tek e shihnin ngado se, ai ishte nj
shkrimtar delikat, me shpirt drithrues q prekej
pr higj. M marrin lehtsisht pr nj hidraulik, tregonte tek qeshte Sherifi, pr nj elektriist,
por n dimr, kur vesh xhupin e zi prej lkure
dhe v n kokn time t rrojtur paq kapelen me
sprethin e gjer s prapi, m marrin pr ndonj
t fort lagjeje; hahaha
Por at mngjes na rrfeu nj histori t re:
Pardje tha n Lidhjen e Shkrimtarve, q
po shkrihet, mesa duket dhe do t mbyllet fare
s shpejti, m ndali roja, tek po futesha brenda
pr t marr pjes n promovimin e librit t nj
autori t ri. Ku vete ti, mu kthye ai, ssht pr ty
ktu; ku e ke parkuar maunen? Ik ktu te qoshja
dhe futi nj dopio raki
Ah, e sajove n vend, m duket e ngacmova
un.
Ju betohem q jo. Por ju e dini sesi jam un
s brendshmi ; i dashur dhe i ndjeshm sa ska
Por ja na ndodhi
Noborrin e kafenes hyri nj mashkull
q ecte e ndalte duke na vshtruar vngr t
gjithve sa ishim ulur pas luleve dhe degve
t poshtme t mandarinave. At fytyr nuk e
kishim par asnjher aty. Ndryshe nga ne, q
ishim me mng t shkurtra, ai kishte veshur nj
xhakavento t gufuar, n xhepat e s cils kishte
ngjeshur edhe duart. Dukej fytyr e keqe dhe
na shqetsoi seriozisht; deshte ai n at kafene
t qet, q frekuentohej vese nga intelektual?
Por ja doli krejt papritur, si edhe u shfaq.
Pr Zotin, e kishte me mua! pohoi i tronditur Sherifi Asknd tjetr nuk e vshtroi aq
gjat sa m vshtroi mua; idioti, provokatori, a
dreqin ishte
U mpim t gjith dhe nuk po merrnim dot
asnj vendim, ndonse mendja na punonte pr
keq.
Kaq ishte, harrojeni at budallain, sepse nuk
hyn m ; pale hall kishte. po thoshim? na
shkundi njera nga koleget.
Por ja, n ast u shfaq prsri ai tipi fytyregr,
mu si fantazm. Po po, mu si fantazm! Vese
kur e pam pran tryezs son. Askush nuk e
pikasi kur u fut n kafene dhe bri njzet hapa
gjersa mbrriti te ne; e uditshme! Kt her, fare
haptazi ia nguli syt vese Sherifit, i cili ndonse
nuk po prcillej dot, u b gati ta pyeste si kuptohej se, prse po na bezdiste, apo edhe po na
krcnonte, e k pa
Por ai na ktheu kurrizin dhe pa u ngutur, u
drejtua nga dera e oborrit.
Prisni; - tha Sherifi do t dal vet t shoh
bhet; ah, ndyrsira!

Mos dil ore! iu lshova un Tani vrtet,

iku njher e mir!
Sherifi nuk mu bind, prandaj iu vura pas.
Ai krcnuesi po fliste n celular me dik
dhe, n astin q hapi dern e nj Audi, hoqi
celularin nga veshi dhe iu kthye Sherifit, q po i
afrohej pa hezituar:
Qenke jetgjat, ti! T mora pr tjetr person,
pr pak sa st palosa
Ndezi Audi - n dhe u largua, duke i ln tr
makinat ta parakalonin.
E? iu ktheva Sherifit.
Mos ore, mos! buzagazej ai pikllueshm
Ku ma ke t jesh nj shkrimtar, nga ata q ecin
mendueshm n rrug, me nj dosje t pandarshme n dor dhe me gjyslyk me xhama t
trash n sy

Kryq dhe tespihe

E zun mu aty te shkallt piramidale t Universitetit Politeknik dhe e qlluan me grushte
dhe shqelma, gjersa u rrokullis tposht gjallavdekur, duke derdhur e derdhur gjak si t ishte
nj en e hapur
Disa her rresht ishte grindur dhe, ishte
mbrthyer pr fyti me shokt e tij student t
Lvizjes s Dhjetorit, duke i shar pa u prmbajtur me fjal t ndyra, duke i akuzuar madje
se ishin agjent t Perndimit dhe, se me sjelljet
dhe veprimet e tyre prej gangstersh t shthurur
dhe t degjeneruar, po tregoheshin bukshkal
ndaj pushtetit popullor, q i kishte rritur me
gjith t mirat dhe po i shkollonte
Nga ana tjetr, i ati i tij, nj oficer i lart policie, disa her kishte dhn urdhr ti arrestonin e
pastaj, n rajonin e policis, ti zhdpnin n dru,
t gjith ata student q vendoseshin n radht
e para t protestave dhe revoltave, n fillim n
qytetin e tyre, e m pas n mbar Tirann.
Por kupa u mbush e u derdh, kur ky student
me bindje t pashlyeshme dogmatike komuniste,
ia shkuli flokt nj studenteje dhjetoriste, duke e
trhequr zvarr npr dysheme, tek e krcnonte
ndrkoh mes krrokameve histerike se, do ta
vriste
E pra, kshtu ndodhi n nntdhjetn ( 1990 )
Ajo autoambulanca q ia behu pr fat, n
kohn e duhur, ia shptoi jetn komsomolasit,
por e do, truri i tij ishte dmtuar aq rnd nga
goditjet saq ai, humbi kujtesn e su b m njeri
pr t qen.
Sot pas dhjet vitesh munges sht shfaqur
prsri, por kt her, i paz dhe aspak i rrezikshm pr komunitetin.
Shtit tr ditn, duke mbajtur n goj vazhdimisht nj cigare t pandezur, ashtu prpjet,
nereksion t plot, ndrsa n gjoks ka t varur
nj kryq metalik t madh. Ecn shpejt dhe
ritmin e hapave, mesa duket e ruan tek krcet
e krcet mes gishtrinjve kokrrat prej fildishi t
nj tespiheje, si t ishte nj instrument primitiv
muzikor me perkusion. Hajde ta gjeje i thoshte
mendja
Pas e ndjek prgjithmon i ati pensionist, ish
kuadr i lart i policis, sepse ka frik se, i biri
nuk e gjen dot rrugn vet

Koleksionisti
Djalin e koleksionistit t njohur t pikturave
dhe terrakotave, mikut tim t hershm, q ishte

konvertuar n katolik q m 1991, e gjeta tek

po pastronte xhamin e prparm t Golf-it t
tij t zi, ngaq vesa e brymzuar e mngjesit, e
kishte br opak.
kemi?
Eh, babai sht shum smur, ti e di, por
doktori m tha mbrm, tek i bri nj vizit, n
fakt, tek i hodhi vetm nj vshtrim t trembur
se, nuk do ta mbyll dot as kt muaj q jemi
brenda! Sa sht data sot, njzet? Ja pra, sa dit
i kan mbetur ende atij tim eti pr t jetuar
Ti vet mendon, sht i sakt doktori n at
parashikimin e tij?
Po, pr fat t keq, madje un besoj se, do ti
mbyll syt ca m par se fundi i muajit!
Eh, i shkreti Edmond! Por, sa vje vajti?
Tetdhjet e tre
Sot kjo mosh nuk konsiderohet kushedi se
far. Ti bsh t fala nga un, h? M ke thn
q sht i kthjellt si gjithmon.
Poo! Por nuk e di sesi ska rn ende n fatalitet? Bn shaka her her dhe, duam sduam,
qeshim edhe ne q na ka prpara.
I lumt Edit!
Shih far vargjesh deklamon tek buzagazet
e tallet: o Zot, merrm mendt / Para se jetn
t m marrsh Ke par ti? Po kur fillon nga
profecit?
Aman ore? Po t kujt jan kto vargje? Nuk i
kam dgjuar asnjher
Se di as un; Ska prmendur ndonj emr
poeti?
Mund t jen edhe vargjet e tij, mos u habit.
N raste t tilla, kur njeriu heq e vuan, tek digjet
e prvlohet nga dhembjet dhe ethet dhe dneset
mbyturazi ngaq po vdes e ska m shpres, n
tru i zgjohen dhe i aktivizohen ca vatra, gjer dje
t fjetura q ia rrisin kapacitetin mendor. Por
sigurisht q ndodh edhe e kundrta, madje, m
rndom, ndodh q, njeriu i shkret budallallepset e skupton m asgj. Ja, pr at menduri i
lutet edhe Mondi Zotit
Pas dy ditsh, pak m tutje nga vendi ku i
kisha takuar t birin, pash edhe vet Edmondin.
Po! M kmb. Kishte veshur nj pal pantallona
bluxhins, prsipr nj xhakavento ngjyrbezh
dhe, tek prkulej mbi ca arka zarzavatesh, jepte
e merrte me katundart, t zott e mallit.
Shtrenjt i keni kto barbunjat, bni kshtu?
dgjova q iu lshua njerit prej tyre Po lakrn
e kuqe? Oho, dale dale
Nuk e dgjova prgjigjen e katundarit, por
ndrkoh, tek po e vzhgoja nga pas i shtangur,
fytyra e Mondit mu duk si prej balte, si prej
asaj balte q ishin mbrujtur edhe ato terrakotat e koleksionit t tij. Por si kishte arritur t
prqndronte forcat e tij t fundit dhe, t dilte
jasht n rrug pr t bler ato ka nevojiteshin
pr gjelln n drek dhe, pr tu grindur me
katundart q tia ulnin dy - tre lek mimet?
Sa larg ve ishin nga psikika e vdekjes ato
zarzavatet dhe, ato hesapet e vockla t lekve!
Kurr m par se kisha pikasur Edmondin t
bnte pazar, por ja ishte ngritur s vdekuri! Dhe
shih ku m vajti mendja! Atje n mur, prball
shtratit, kishte varur nj tablo t Sali Shijakut,
m sakt nj bocet t tij, ku paraqitej paksa flu
Konstandini dhe Doruntina, tek kaptonin shtat
malet mbi nj kal t zi shkrumb, si t goditur
nga rrufeja
Do ti ken vajtur syt atje pr t njmijtn
her dhe, hiperbola e bess e ka frymzuar dhe
e ka tundur nga vendi!
Epo Konstandini u ngrit nga varri; le t ngrihej edhe ai, ca m realisht nga shtrati! A nuk i
kishte dhn edhe ai besn jets?

E Diel, 9 Tetor 2016

reklam 17

Filipi
Company
Bim aromatike dhe mjeksore
Filipi company fton t gjith
fermert t bashkpunojn
Mundsi punsimi

Gjithka nn kujdesin e z. Filip Gjoka

Filipi Company, sht nga kompanit m
serjoze sot pr sot, nj bashkpunim t
ngusht me tregun Amerikan dhe Europian.

18 proz

o ket qn viti 1996, kur grupi i nj shoqate

private n Sarand, zbriti nga trageti n
Korfuz, pr shtje pune. Mbrapa lan
detin me dallg, prpara u hap nj liqen bukurie,
syri kishte privilegjin t zgjidhte e t knaqej n
kt qytet shekullor.
- Qirje Aristidh, nuk ju zuri gj grepi sot?
Punonjsi i dogans u kthye nga grupi, i sqaroi se
Aristidhi sht shqiptar, por banor shum i hershm i ishullit. Ktu i shkoi rinia, ktu do ti mbetet
dhe pleqria. Q kur u hapn kufijt i sht br
zakon t pres tragetet q vijn nga Saranda. Pret
e prcjell shqiptar. Pqiri i tij sht shum i gjer.
I ndihmon, u gjen pun, u krijon kushte. Plaku
dgjonte aje larg dhe buzqeshja i lezetonte fytyrn
e tij t bardh si qumsht, e t pastr si kristali.
- Afrohu, qirje Aristidh, shiko t kapi
parangalli sot, nj grup t tr, ti nuk i njeh po
jan njerz t rndsishm n qytetin e tyre.
Plaku u afrua, i qafoi t gjith me radh, u mpleksn si hardhia me pemn. Bri nj telefonat dhe
ju drejtua grupit:
- Jeni miqt e mi pr aq dit sa do t rrini.
I mbeti n hava fjala prgjegjsit t grupit, q
donte ti kthente prgjigjen.
- Jeni n shtpin tuaj, edhe ktu n baltn e
tjetrit.
N ast mbriti makina e dyt, ishte i biri.
- Do t shkojm n hotelin ton buz detit. Atje
i pret t gjith shqiptart babai. U mplak, malli i
mbeti si glqerja e pa shuar.
Diku ndaluan. Aristidhi zbriti si djal, u kthye
me gjasht kuti t vogla n duar.
- Nj dhurat e vogl nga dyqanet e mija. U solla
pr kujtim nga nj or. Ora rri n dor, sa her e
shikon, t kujtohet ai q ta ka falur. Kam nevoj t
m kujtojn njerzit, se vajta nj jet vetm.
Kur mbritn n hotelin buz detit, pjestart e
grupit pan njeri- tjetrin n sy. Dialogu i vshtrimeve ishte pr luksin e hotelit t madh. Posht tij,
si nn thoin e kmbs, tallazonte deti. Lodhja u ra
si pelerin tek kmbt.
- E zgjodha vet buz detit pr t qn prball
vatanit tim, se pika e mallit m bhet burim, e
burimi bhet lum.
- Babai, - u fut i biri n bised, - do dit me
dylbi n duar del n pikn m t lart t hotelit,
mallet me Atdheun e tij.
- Malli pr tokn dhe frymt q kam ln, m
ka mbetur i dafint, dhe pse erdha menjher sa
u hapn kufijt. M pas erdha srish, bra goxha
investime pr fshatin tim.
Ditt q ishin n Korfuz i oi n pikat m t
bukura t qytetit, por shpejt erdhi dita e ndarjes.
I prcolli i piklluar. Fjala me lott jan si ent
komunikuese, prandaj i preu fjalt. Gazetarit t
grupit i dha disa gazeta t zverdhura nga koha.
- Ktu sht nj pjes e jets time, e hidhur dhe
e mbl bashk.
***
Trageti u nis, plaku slviste nga vendi si statuj
guri, nga gurt e fort t fshatit t tij. Syt e tyre
qen pikzuar mbi t, pr aq koh sa u humbi nga
syt.
Pushteti i heshtjes nuk sundoi gjat. Dgjohej
zhurma e gazetave t zverdhura q i shfletonte
gazetari. N ast lvizi vrullshm nga vendi, picrroi syt, u prqndrua i tri duke i prpir gazetat,
foli sikur sju drejtua askujt, por n fakt fjaln e
kishte pr t gjith.
- Kjo sht e pabesueshme!
- far? - i than t tjert.
- Skam dgjuar ngjarje t till!
- sht e vrtet, - ndrhyri kryetari i grupit.
Edhe un u befasova, sm mbushej mendja, po
kur ma tregoi gjith ngjarjen, nuk e mblidhja dot
veten nga habia.
...Kishte m shum se dhjet or q rrinte
i fshehur, mbasi kishte kaluar kufirin shtetror.
Vzhgonte i strukur n mes t ferrave e lofatave
q brufullonin nga lulet dhe shprthimi i prillit.
Qeni i friks tash nuk e kafshonte m n kraharor, ishte qetsuar disi. Nj katrahur e vogl
n zorr e kujtoi se smbahej mend sa or kishte
pa futur gj n goj. Shtrngoi trastn e rrobave
q e mbushi me far mundi nga nxitimi, buka
e misrit me djath e kujtoi se duhej kursyer fort. I
shkuan syt tek lofata mbi krye, mbushur me lule.

E Diel, 9 Tetor 2016

Urdhri i uris
Tregim i jetuar nga ZAHO VASILI
N fshatin e tij ku flitej edhe greqisht,
iu kujtua se lofats i thoshin kaupja.
Kur skishin t hanin me shokt, e
qetonin stomakun me lulet e bukura
t kaupjas, t cilat kishin nj shije
t atht. I mbushi duart me lule dhe
filloi t prtypej, duke kontrolluar
me vmndje fushpamjen q shtrihej para. Ende pa rn mugtira syt
zhbiruan n thellsi nj godin t fundosur
n shkurre, vetm atia i notonte n siprfaqe. Guri
i rnd i shqetsimit q i peshote mbi shpin, sikur
i ra nga supet: atje do t ishte limeri i tij.
Nj zhurm makine i dha t kuptone, se jo fort
larg kishte rrug automobilistike. Duke pritur t
binte parashuta e mugtirs, shpirti iu zbut, ndjeu
lott e nxeht n sy. Pr nnn do ta merrte malli.
Ishte n hapat e para t rinis. Po i jati? Me at
q i ndodhi duhet t jet smurur. Humbja qe e
madhe, po nuk qe faji i Aristidhit. Shtrngata ishte
e tmerrshme n mal, kokrrat e breshrit binin sa
koka e zigjit, era e trbuar e prishi vathn, dhent
u shtrnguan me njera tjetrn, po murlani i vuri
prpara. Prori u nis i pari n natn sterr, duke
e humbur orientimin dhe pas tij kopeja u gjend
papritur tek shkmbi n gremin. Ra vet i pari,
pastaj e gjith kopeja. U zgjua nga lehja si kuj
e qenve, vrapoi tek vatha, zemra ju kallkanos
n kraharor. Gjma kishte ngjar. Nga frika e
tmerrshme, e para gj q i erdhi ndrmnd ishte
arratisja. I jati sdo tja falte kurr, ai ishte i vrazhdt.
***
Buka dhe djathi i naps iu mbaruan. U lkur
nga uria e meraku, aq sa skish vend ta zinte as
qeni. Rronte me lulet e lofats, por gjunjt i ndjente
t kputur. Toka gjithmon tregohet bujare. Edhe
ktu rriteshin bizhgot me krcell t trash sa
gishti i madh q shkonin deri tek krciri i kmbs.
Ato ishin ushqimi i ri. Po si do t ishte fati i tij? Fati
t bhet buz q t rrzon, por dhe velenx e but
q t mbron.
- do t bsh, o i mjer?
Shpirti i turbullohej, lott ja mbushn syt si dy
kupa plot. Po rol kishin lott kur skishte asnj
mendim me vlag n kok!
- O zot, qe kjo q bra, - i krcnohej vetes.
Lash baltn time dhe hyra n gojn e ujkut, - si
thoshin n fshatin e tij. qe kjo mynxyr!?bra,
bra! - thoshte i prvluar nga lott. Mbase do
tma falte babai, tani do t ngrohesha nn dritn e
ngroht t syve t nns. Vetm ata sy ja ndiznin
zjarrin bubulak n shpirt.
Gjith ditn rrinte brenda n ngrehinn e braktisur, i drrmuar, i hutuar, i pa zoti t jepte nj
zgjidhje.
Fshehur pas gurve, tek rruga n thellsi t
qytetit t Korfuzit, atje ku fshatrat vinin vargan vargan, si nyje t nj litari t rn prdhe, ai priste
me zemr t ngrir. Dritat prtej n qytet po faleshin nj nga nj. Qe maskuar ashtu si mudi. Thikn
e stanit me bisht briri, nuk guxonte ta mbante n
dor, smund t bhej kriminel, zemra e tij ishte e
but, e rritur mes luleve e barit t njom, n luadhet
e lndinat e maleve.
Nj zhurm e largt makine e zgjoi nga
mendimet, shtati ju drodh, u mbush me mornica.
Zemra i shungullonte, gjunjt ju drodhn dhe forcat
e lan. Gjithka iu kput prbrenda, kraharori i
mbeti bosh. Uria urdhroi krcnushm!...
Shpejt e shpejt e bllokoi rrugn me gur
t mdhej, nuk e kuptoi si i ngriti dhe priti i
fshehur. Se mori vesh si u gjend n kmb, kur
makina ndali, shoferi i hutuar filloi t hiqte
gurt, duke par majtas e djathtas. Instiktivisht
dora i vajti tek thika, tehu q feksi nn dritat
e makins, e tronditi. I kujt ishte zeri q i doli
uditrisht aq i fort e krcnues? Vazhdoi ta
urdhronte krcnushm uria:
- Portofolin!... Tjetri duke par nj trup vigan
n errsir, t maskuar, thikn e ngritur lart, u
armatos. U friksua, megjithat i doln fjalt:
- Dale more njeriu i perndis...

- Mos e zgjat! E shoqroi me thikn

n shpin tek kabina e makins. Nn
dritn e fenerve e fiksoi sa mundi
fytyrn e shoferit, prfitoi nga
vonesa q ai krkonte portofolin n
xhep dhe u prqndrua tek targa.
- t bra, o njeri...
Aristidhi ja mori portofolin me
rrmbim, si shkaba q rrmbente n
krah zogjt n fshatin e tij. Vrapoi si i
marr gur mbi gur e shkmb mbi shkmb, duke
ndjer zemrn ti kriste si kris guri nga nxehtsia e gushtit. Ju zu fryma, iu kputn gjunjt,
mbeti pa forca, u rrzua i pafuqishm. Nuk e
dgjoi zhurmn e makins q u largua. Si dega
e shqyer nga rrufeja, ju shqye dika prbrenda
dhe u shkreh n vaj.
- O zot, bra kshtu
E dgjoi t prer urdhrin e uris:
T detyrova un. Mkati q bhet nga e keqja
t rndon n shpirt, po ti do t rrosh, nga duart e
tua nj dit dhe nga supet do ta rrzosh gurin e
rnd. Shpirti sht si qelqi q nxihet nga tymi i
s keqes, por pastrohet nesr.
I shtrir prmbys n limerin e tij, rrethuar nga
shkurret dhe era e prillit, me portofolin e pahapur
n nj knd, me gjurmt e kripura t lotve n faqe,
e kapiti gjumi i rnd, t vilanisur.
***
Rrodhn net t tra me radh po nuk msohej
dot me gjendjen e krijuar. N do rrmbim t ri
ndjente t humbiste shpirt nga mishi i tij njerzor,
i dukej vetja si skelet, mbetur vetm kockat me
thikn pr brezi, tek tromakste t pafajshmit. Prleshej urdhri i uris me dhimbjen e kundrshtimit, por gjunjt e uris e mblidhnin veten shpejt dhe
e nnshtronin me lehtsi dhembjen. Nj prleshje
e pazakont ku njeri do t fitonte.
Limeri i tij ishte mbushur me portofol t
pa hapur, shprndar n tok, mbetur ashtu
si i hidhte n nett e rrmbimit, mbas aktit t
mkatit. Nuk kishte harruar q n do portofol
t bnte shnimet e tij, akt mbas t cilit ai qetsohej shpirtrisht. Zjarrin e shuante shiu i dndur
i pendess dhe n ato aste kthehej srish njeri
me mish e kocka, me mendim e shpirt t dlir,
me dashuri njerzore.
Nuk vazhdoi gjat kjo gjendje makthi, nuk
doli m netve t frikshme. Njerzorja nxori
urdhr t prer mbi urdhrat e uris. Skeleti i
tij ndjeu ti mbushej me mish e ajr, gjunjt e
kputur ju forcuan si dikur kur ndiqte kopen
gur mbi gur, e breg m breg, shpirti vakum filloi
ti mbushej, ndjenjat ju zbutn, duke drguar tek
syt lott e pendess.
N prapavij t mkatit kishte mbritur gzimi
i ndrojtur, i cili e rrzoi mkatin, pr t mos u
ngritur m. Mkati, duhej shplar si ler nga shpirti
i tij. Dgjoi hapa s largu. Po i afroheshin ngrehins
s braktisur. U tmerrua.
- Policia - tha me vete. I mblodhi rrufeshm
portofolet, i futi n antn e lesht t bariut dhe
i fshehu n tavanin e rrnuar. Ishte n gjendje
alarmi, por dorn nuk e shpuri m tek thika, nxorri
kryet mirsia.
Dern e zuri nj gj e zez, kok e kmb, hyri
brenda i shkujdesur, shtangu prball Aristidhit.
Ishte nj prift. I arratisuri mori iniciativn i pari.
- Mos u tremb urat, jam njeri i mir.
- Po do ktu, o delja e perndis.
- Jam i arratisur urat, mbetem n dorn tnde.
- Zoti sht qielli mor bir, dhe qielli i mba t
gjith n gjirin e tij.
Aristidhi i tregoi gjithka, me perjashtim t
mkatit t fundit. I krkoi ndihm t jetonte, i
krkoi pun.
- Ti je zverdhur si vdekja, me sa duket ke dit
pa ngrn, perndia nuk i l t vdesin zogjt e qiellit.
- T lutem urat, n dorn e zotit.
- Biri im, sa t rregullohen punt si duhet, do
punosh n kish, kisha i paguan mir delet e zotit,
kur ato kullosin me urtsi e japin qumsht.

***
Aristidhi e mori veten mir, por i gzuar nuk
ndjehej. Prifti i kishte rregulluar t gjitha gjerat
e domosdoshme, nj mngjez ai hapi njerin nga
portofolt, pa mir kishte shnuar dhe u mendua
thell. U nis pr tek vendi i rrfimit, por n mes t
rrugs ndrroi mendje. Doli jasht kishs, u drejtua
tek taksit. Hipi n taksin q i duhej, i dha adresn.
Ndjehej i tronditur. Dridhjen e prgjithshme t
duave e t trupit e vuri re dhe taksisti.
- Nuk je mir, zotri?
- Nuk ndjehem mir.
- Rruga e spitalit nuk sht ktej!?
- Ktej, ktej sht.
Shoferi ngriti supet i habitur, aq m shum q
po dilnin nga qyteti i Korfuzit, kishte frik mos i
ndodhte gj t smurit. Duke ju afruar fshatit n
periferi, Aristidhit ju shtuan dridhjet.
- Ndalo ktu!
- ke ndrmend t bsh zotri? - pyeti shoferi
i hutuar.
- T prmbys at q bra e t ndjehem i qet
shpirtrisht.
- Nj djal si ti nuk mund t bj gjera t kqija,
- mor bir.
- M t mir se njeriu nuk ka, m t lig se njeriu
nuk gjen.
- Po thua kshtu, mos ke temperatur, i vuri
dorn tek balli. Dora iu njom dhe shoferi u trondit.
- Nuk sht djers nga temperatura, kjo djers
m del nga shpirti i penduar. Shpirti ka nevoj pr
falje, n t kundt sgjen kurr qetsi.
- Ti po flet prart mor djal, shpejt t kthehemi
n spital.
- Jo! E ndjej veten t shruar, por shpirti ende
i paqetuar. Un t krkoj falje e t puth kmbn o
njeri i mir, t prgjrohem t m falsh. Me dorn
q i dridhej nga tufani i shpirtit, i zgjati portofolin.
- sht ky portofol?
- Ky m shtiu n mkat e m smuri, ky do m
shroj nse shpirti yt do m fal.
- Prse duhet t t fal, ke br!?
- Nuk t kujtohet ajo nat e kobshme?
Shoferi e pa me vmndje portofolin dhe u kthjellua. E njohu portofolin e tij. N ast iu faneps
nata e frikshme dhe tronditja u kthye n ann e
taksistit. Filloi t dridhej.
- M fal t lutem, duhet t jem i qet para teje
nj her, dy her para vetes, dhe gjithka para
perndis.
- thua kshtu?
- Un jam nj i arratisur nga Shqipria, ditt
e rnda t uris m urdhruan t dilja nga udha
e zotit dhe t bja mkatin. Punova me djersn
e ballit, n portofol ke aq lek sa kishe n natn
e mkatit tim. Ato ishin lekt e tua, djersa jote e
ndershme, buka e fmijve t tu.
- Qofsh i falur, o njeri!
Ai i prpiu fjalt e udhtarit t uditshm si toka
e przhitur pr uj, si glqerja e pashuar. Nj shpirt
me tallaze i gjunjzuar prpara tij. Shpirti i shoferit
u zbut si mndafsh dhe Aristidhi kishte dshir t
mbshteste ballin n kt butsi njerzore. Kujtimi
i hidhur i asaj nate iu daravit, qielli i shpirtit iu
pastrua nga shtrngata q kaloi.
Kur u kthyen n qytetin e Korfuzit shoferi u
drejtua nga godina e gazets lokale, ndrsa Aristidhi mori rrugn e kishs pr tu ulur n stolin e
dhoms s rrfimit. Shpirti duhej pastruar...
***
Trageti lundronte n det t hapur. Gjilpra e heshtjes i kishte qepur buzt e gjasht pjestarve. Ndjeheshin t tronditur nga rrfimi i kryetarit t grupit, t
cilin ja tregoi plaku fisnik. Kishin kaluar pesdhjet
vjet nga ajo ngjarje. Gazetat e zvedhura t ruajtura
me aq kujdes, tronditn opinionin n qytetin ishullor,
Aristidhi u b personazhi kryesor pr shum koh,
shum i njohur pr qytetin q si ktheu kraht.
- Motiv i bukur pr tregim, - tha kryetari i
grupit, rrezet e vshtrimit i hodhi nga gazetari.
Nj tuf pulbardhash q klithn n hapsir si
ciklon q vjen papritur dhe ikn pakuptuar, nuk e
nxorrn dot nga gjendja tronditse gjith grupin q
po kthehej nga Korfuzi n qytetin e tyre t bukur,
shtrir n brigje si nj hn e ngren. Gazetarit i
erdhi ndrmend shprehja e plakut fisnik:
- Nuk ka m t mir se njeriu mbi kt tok, m
t lig se njeriu nuk gjen n kt bot...

personazh 19

E Diel, 9 Tetor 2016

Ernest Kacani

Nesti, Dj q dashuron
profesionin e tij

rnest Kacani sht dixheji profesionist shqiptar ose i njohur

ndryshe si Dj Nesti edhe pse n
mosh tre Dj Nesti ka br pr
vete shum fansa. Gjat biseds q
ne patm Dj Nesti na tregon q ka
shum fansa madje ka br edhe shum fansa ta
ndjekin nga do dhe kudo q ai ka aktivitete. Plot
6 vjet q ushtron n mnyr t prkryer dhe me
shum pasion profesionin si dj. Dj Nesti sht
shum i dashuruar me kt profesion madje
thekson q edhe kohn e lir e kalon duke

shkarkuar programe dhe duke miksuar muzik

t ndryshme. Pjesmarrja e tij sht shum e
madhe n shum aktivitete si dhe ceremoni t
ndryshme familjare dhe shoqrore por edhe
koncerte t shumta. Aktivitet e Ernest Kacinit
jan t shtumta si n Shqipri por edhe jasht
saj si n shum vende t ndryshme si: Kosov,
Maqedoni, Mal i Zi, Itali, Belgjik, Gjermani,
Zvicr, Franc, Bosnj-Hercegovin etj. Ernest
Kacani ose si njihesh ndryshe Dj Nesti ne t
urojm vetm suksese, sepse tashm profesioni
dixhej sht dashuria juaj.

Shkodra, qarku ku gjakmarrja po vret do dit njerz

Nga Gjelosh MARKU

jakmarrja sht nj fenomen shum

i prhapur n Shqipri. Ajo ka marr
shum jet njerzish dhe vazhdon t
marr srish. Nuk ka dit q t mos ket vrasje
pr gjakmarrje. Kjo gj ka detyruar shum familje t largohen nga Shqipria, ndrkoh shum
t tjer jan mbyllur brenda n shtpi nga frika
e hakmarrjes. Shteti shqiptar sht inekzistent
prball ktij fenomeni gjithnj n rritje, ndrkoh Policia dhe Prokuroria nuk kan mundur
ta ndalojn kt plag qindrashekullore, q pas
rrzimit komunist m 1990 ka marr prmasa
t frikshme. N raportin pr gjakmarrjen t
publikuar nga Avokati i Popullit n Prill 2013
flitet pr 6 mij t vrar dhe 10 mij familje t
ngujuar. Shqetsuese sht fakti se pjesa m e
madhe e viktimave jan t rinj, mes moshs 21
-23 vje. Gjakmarrjes nuk i kan shptuar as
fmijt dhe femrat. Qarku i Shkodrs z numrin
m t madh t t vrarve. Ky shqetsim sht
pasqyruar edhe n Progres- Raportin e fundit t
vitit 2015 t Kshillit t Evrops pr Shqiprin
ku theksohet se: Sa i prket t drejts s jets,
gjakmarrja mbetet nj problem. Mbi kt
fenomen shqetsues ka reaguar edhe Avokati i
Popullit n Shqipri, cili ka hartuar dy raporte
t Veanta, I, II, m 2012 dhe 2015 q ia ka drguar Kuvendit t Shqipris. Ky institucion ka
br edhe dy Konferenca Kombtare dhe ka
organizuar disa aktivitete sensibilizuese mbi
gjakmarrjen n Qarkun e Shkodrs gjat vitit
2015, pasi situata tek ky Qark sht alarmante
dhe mjaft dramatike. Mbi kt Raport, Parlamenti miratoi nj rezolut n mars 2015, por
gjakmarrja, jo vetm nuk u zhduk, prkundrazi
u prhap m shum. Kt e shpreh m 2015
edhe Avokati i Popullit n Raportin e Veant

II, ku thot: edhe pas brjes e dorzimit n

Kuvend t Raportit t Veant, si dhe pas miratimit t ksaj rezolute, konstatojm se nuk sht
br ndonj zgjidhje konkrete nga institucionet
shtetrore pr zbatimin e detyrave t caktuara pr
parandalimin e ktij fenomeni dhe pr nxjerrjen
e akteve nnligjore n baz e pr zbatimin e ligjit
nr. 9389, dat 04.05.2005. Prball ksaj indiference t institucioneve shtetrore nuk mund t
qndronim n heshtje. Gjakmarrja n Shqipri,
ndonse e lokalizuar n disa zona sht kthyer n
nj fenomen shqetsues pr shoqrin ton, sepse
cnon t drejtn m t rndsishme t njeriut, t
drejtn e jets. Ky fenomen sht dinamik, sidomos n Qarkun e Shkodrs ku vrasjet pr gjakmarrje kapin shifra alarmante dhe t tmerrshme.
Sipas shifrave zyrtare t Raportit t Veant II t
Avokatit t Popullit, vetm pr vitim 2014 kan

ndodhur n Shkodr 3 vrasje pr gjakmarrje,

jan ngujuar 57 familje me 132 persona, nga t
cilt 36 fmij q nuk shkojn n shkoll, kurse
n Malsi t Madhe (rreth i qarkut t Shkodrs),
flitet pr ngujimin e 11 familjeve me 15 persona
nga t cilt 8 fmij q nuk shkojn n shkoll.
Po n kt raport thuhet se prhapja dhe shtrirja
gjeografike e veprave penale pr gjakmarrje z 46
% n Shkodr, 16 % n Kor, 13 % n Tiran, 9%
n Lezh, 6 % n Kurbin dhe Elbasan, 3% n Mat,
Dibr, Kuks dhe Elbasan. Gjakmarrja nuk sht
vlersuar seriozisht nga strukturat shtetrore, t
cilat , fatkeqsisht nuk kan dshiruar ta pranojn at. Kt qndrim e tregon edhe fakti q nuk
ka statistika t sakta nga policia pr numrin e t
vrarve pr gjakmarrje, t familjeve t ngujuar,
madje ata nuk administrohen as nga INSTAT-I.
Gjat vitit 2016, vrasjet pr gjakmarrje jan shum-

fishuar dhe njerzit n gjak ndihen do dit t

krcnuar me jet pasi shtpia dhe do lvizje e
tyre vzhgohet dhe kontrollohet nga vrassit e
tyre. Para dy muajsh 22 vjeari, Ndue Geg Curri
nga Shkodra i shptoi mrekullisht vdekjes, n
saj t fqinjit t tij, Gjergj Sokoli. Ndue Curri
sht djali i Gegs, familja e t cilit nga viti 1997
sht n hasmri me familjen Progri n Shkodr. Nga kjo betej sht vrar me arm zjarri
djali i xhaxhait s tij, Lush Ndoc Curri, dhe me
mjete t forta, nna e Gegs, Marie Curri, e vrar
brenda n shtpin e saj. Pas ksaj ngjarjeje,
pr ti shptuar vdekjes s sigurt, Gega largohet familjerisht nga Shqipria dhe vendoset n
Franc ku edhe krkon azil. Organet kompetente
nuk i morn parasysh arsyet e tij, kshtu q
ia refuzuan krkesn. Pr fat t keq, me dat 1
shtator 2016, djalin e Gegs, Nduen, e kapi policia dhe e riktheu n Aeroportin Nn Tereza
n Tiran. Pr fat t mir, ai takon rastsisht
n aeroport fqinjin e tij, Gjergj Sokolin, i cili
punonte si taksist dhe kishte sjell nj pasagjer
pran ktij aeroporti. Gjergji i thot Ndues, t
mos kthehet tek shtpia e tij n Shkodr, pasi
hasmi juaj kontrollon her pas here shtpin e
tij n Shkodr, se mos ju gjejn dhe ju vrasin.
Pas asaj q dgjoi, Ndue-ja, i thot Markut q
ta oj me taksi n aeroportin e Prishtins. Nga
Prishtina hyp n avionin pr n Franc dhe bashkohet srish me familjen. Refuzimi pr mbrojtje
ndaj ksaj familjeje ka alarmuar fqinjt e tij n
Shkodr, si Gjergj Sokoli, Lulash Molla etj., t cilt
kan nnshkruar nj petecion dhe do ia drgojn
kto dit Organizats Amnesty International, e
cila mbron Lirit dhe t Drejtat e Njeriut n Bot.
Prmes ktij petecioni ata krkojn q shteti ku
ndodhet kjo familje ta marr n mbrojtje, pasi
jeta e tyre rrezikohet t zhduket nga dora vrastare
e hasmit t tyre n rast rikthimi n vendlindje.

20 studim

E Diel, 9 Tetor 2016

Disa tipare t poezis s poetve italian n antologjin ton t prbashkt poetike Na bashkon nj det

Konturet e poezis italiane n

antologjin Na bashkon nj det

Nga Dr.sc. Bardhyl Maliqi

hyrje t fjals sime m duhet t pranoj

dy t vrteta. Me gjith prvojn dhe
kompetencat profesionale un do t
reflektoj ktu dy mangsi q vijn nga njohja jo
e thelluar e letrsis bashkkohore italiane nga
njera an dhe nga njohja e kufizuar e krijimtaris
s autorve q na kan respektuar ne si klub
krijuesish me pjesmarrjen n kt antologji.
Besoj se edhe t tjert nuk ndodhen n pozita
m komode. Kjo, pasi gjrat duan kohn e vet
q t percipitojn e t definojn.
Vshtir se gjen ndonj fush t lvrimit t
poezis botrore, t paktn q nga antikiteti e
deri m sot, ku poezia italiane n mos pararendse, t mos ket qen bashkprijse apo
kontributore, n t tre rastet origjinale dhe e
veant. Nuk mund t themi p.sh. se poezia
antike italiane nuk u ndikua nga letrsia antike
greke, por nuk mund t themi gjithashtu se
Eneida p.sh. nuk ka fytyrn e vet; ndrkoh
q poezia e Rilindjes Italiane, nga Dante Aligeri
e deri te Bokaio e Petrarka nxiti dhe kulturoi
letrsin e Rilindjes Europiane, koh kur letrsia e Shqipris apo Greqis kishin ndihmesa
fare t vogla.
Rilindja europiane, romantizmi, realizmi,
futurizmi, verizmi, dekadentizmi, neorealizmi,
realizmi magjik, letrsia e muzgut, hermetizmi
e dhjetra t tjera etj. jan ngrehinat e mdha t
shkollave poetike italiane q i dhan frymmarrje letrsis europiane apo asaj botrore. Pr tu
bindur pr kt mjafon ti njohim. Zakonisht kur
flitet pr futurizmin prmendet letrsia ruse dhe
Majakovski, por kjo do t qe vrtet gabim, pasi
atdheu i vrtet i futurizmit sht letrsia italiane. Po kshtu, kur flasim pr rezlizmin magjik
p.sh. prmendet Amerika Latine apo autor t
till si Markez apo Alente, por para tyre n koh
dhe n letrsi sht shkrimtari i madh italian
Dino Buxati, merita e realizmit magjik si drejtim
letrar i prket atij.
Si ka ndikuar formatimi kulturor n poezin
e autorve italiane t antologjis.
Ne t gjith e dim se nuk vijm nga i njjti
format edukimi arsimor apo backgroundi intelektual, se fushat tona parsore n jet mund
t mos ken t bjn fare me letrsin. Por a
kemi t drejt? Natyrisht q jo, pasi ne duam
apo jo e kemi nj edukim letrar q vjen nga
ninullat e nnave tona n feminin e hershme,
tek kopshtet shkollore, tek shkollat e formimit
baz apo t veant, tek kngt popullore apo
festivalet folklorike. N t gjith botn gjuha dhe
letrsia amtare jan provime t detyrueshme si
n adoleshenc edhe n rini. Pa kto provime
nuk shkon dot n universitet. Pra skemi t drejt
t themi se lidhje ka vija e ujit t mullirit n
fshat me detin Mesdhe apo oqeanin Atlantik?!
Uji i maleve, bjeshkeve, i dbors apo akullnajave, i prrenjve apo lumenjve n det shkon
gjithsesi. Por me at uj dikush bluan miellin
e tjetri mbrun bukn, dikush rrit lulet e tjetri
prodhon drit. Kshtu ndodh edhe me lndn e
par poetike, ajo merret nga realiteti n formn
e ides apo detajit, por mbruhet n ndrgjegjen
krijuese n forma t ndryshme.
Pr t qen binds po bj nj tjetr analogji.
Poett jan si furrtart, ata marrin miell gruri,
misri, thekre, elbi, orizi, patatje, soje apo qiqre
dhe prgatisin kullure, panine, buk t zez apo
t bardh, kulee ose mblsira t llojeve e prmasave t ndryshme. Oferta e tyre krijuese i
prgjigjet krkess s publikut, por ata me prodhimet e tyre kultivojn shije t reja, shije shpesh
konkuruese dhe t denja pr respekt.

Ktu lot rol edhe formimi kulturor e materja

krijuese, aftst e veanta dhe talenti poetik. Kjo
spjegon edhe larmin e madhe t formave poetike
e poematike apo metodave e drejtimeve letrare.
Larmin e llojeve t strifave apo vargjeve, rimave
dhe asonancave, ritmeve apo theksave ritmik.
Ndryshimet n fjalorin poetik apo gjuhn e poezis si forma e par e materies poetike.
Duke iu referuar kontureve t antologjis me
24 poet italian e shqiptar t jugut Na bashkon nj det un gjej mjaft veori krijuese dhe
origjinalitet, ashtu si gjej konkordanca dhe nyje
t vrteta bashkimi, q nuk jan lidhje rastsore,
ato nuk vijn thjesht nga t qenit poet. Dy popujt
tan duam apo jo kan pasur dhe kan lidhje
t hershme historike dhe kulturore, t ngjizura
natyrshm apo t diktuara nn presione. Por
ne e dim se kultura sht shumtrajtshme dhe
shumformshe, kshtu poett e ksaj antologjie
ndodhen n truallin e vet shpesh endemik. Ata
jan ata, kan emrin, fytyrn dhe tiparet e veta t
daltuara apo mbrujtura n vargjet e poezive apo
poemave t veta. Prgzime autorve! Ata na kan
dhn nj mundsi ankorimi me anijet tona prej
letre n limanet e tyre t shpress s bukur.
N vazhdim t ides se formimi arsimor e
kulturologjik i autorve luan rol n poezin
e tyre, po ju rendis disa t dhna. Kshtu nga
12 poet italian t ksaj antologjie, t paktn
9 prej tyre nuk kan asnj lidhe profesionale
me letrsin, por t 12 ata kan lidhje t forta
shpirtrore me t. sht kjo nj arsye baz q
favorizon larmin dhe fantazin poetike t ksaj
antologjie. Nikola Accattura-kimist, Enriko Bagnato- jurist, Gaetano Bucci-filozof, Enrico Castrovilli-psikolog, Marko I. De Santis-?, Giulia
Poli Disanto-arsimtare, Daniele Giancane - profesor?, Angela Giannelli- msuese e shkolls
elementare, Renato Greco-? Giani Antonio
Palumbo-letrsi, Anna Santoliquido-anglisht,
Filipo Silvesteri-inxhinjeri.
Kjo bn q fjalori poetik, konceptimet poematike dhe artkrijuese t merren nga fushat e
tyre parsore t njohjes. P.sh. disa fjal e koncepte
baz t Nikola Accettur-s, si: harmonia, fuqit
e njmbdhjets, trekndshi i Tartaglias, piramida t ndrtuara prej njshit, llogaritjet, numrat,
teoremat dhe postulatet, asimptotat dhe tagentet
nuk mund t zinin vend n poezin e tij Shi
dimri, nse ai nuk do t qe nj kimist i sektorit
t industris. Vetm se ktu prve problemit t
par, q sht poetizimi i fjalorit t shkencs, ka
dhe nj problem t dyt, shnimet e shumta n
fund t teksteve poetike, shpesh bhen t panevojshme. Kt ndrmarrje un e shoh si nj lloj
ndjese pr poetizimin e ktij fjalori. Shpesh kto
shnime plotsuese apo footnota jan t teprta
si tek poezia Jam e nuk Jam p.sh.
Por n prgjithsi kjo lidhje me ndrfusha
t ndryshme kulturore jep produkte pozitive
dhe inteligjente. Vet Accettura e thot bukur
kt: M pas u pendova pr mbrapshtit e ndryshme dhe vendosa t bhem profesor matematike,
kimie, shkancash. Vetm ather kuptova poezin, q fshihet n lmdn e shkencs, magjin q
ndrlidh madhshtin e saj t mistershme, dhe
fillova t shkruaj n vargje. Edhe autori italian
qe e prmbyll kt antologji pohon t njejtn
ide, por t artikulaur ndryshe. Filippo Silvesteri
thekson se ...Edhe vet poezia sht nj krkim
i kohs q nuk ndalet, i ndjenjave, i kuptimit t
jets. Poezit e tij prshaten n mjedisin e detit
Adriatik,n peisazhin e zons s Pulias apo t
Murges. Pikrisht prej ktej z fill krkimi, q
vazhdon me zbulimin e realiteteve t tjera, qoft
t jashtzakonshme apo zhgnjyese, prher t
ndryshme. Dhe prfundimi sht i prbashkt
pr t gjith kt aradh poetsh italian dhe
shqiptar njhersh:
Madhshtia dhe hymnizimi i forcs s intel-

ektit njerzor dhe adhurimi i fuqis s ndjenjs,

idet shpesh t mrekullueshme dhe forca sintetizuese e vargut muzikor e ritmkumbues krijojn
bindjen pr domosdoshmrin e kaprcimit t
kufirit q ndan kulturn humaniste nga ajo
shkencore, q po bhet gjithnj e m e mundur
fal bioteknologjis dhe teknikva t komunikimit. Po marr nj shembull t prafrt nga ditt e
fundit, nuk i prket poezis por bioteknologjis.
Kur nj shok u ndie keq n kafene, zonja q po
na shoqronte ne, pasi i mati pulsin, tensionin,
nivelin e shqerit n gjak etj. me telefonin e saj
Android i tha: - Tani ler amnetin e fundit se nuk
i dihet. Ai e hngri karemin, por ama u shkrim
s qeshuri me vidion e amanetit t tij.
Risit tematike, ideore dhe t mjeteve shprehse n poett italian t antologjis.
T kalosh nga pohimi ekzistencial i tipit Shi
dimri, n thelbin filozofik t dyshimit Jam e nuk
jam, q n t vrtet shpreh ndryshimin si prmas reale t njeriut, botrave t tij t brendshme
dhe roleve t tij sociale; t vizatosh me penelin
e vargut Nj rrug buz lumit, e pataj t na tentosh t pandryshueshmen si funksion t vazhdueshm, pr t shprthyer n pasthirrma t tipit
Oh elektron, elektroni im! Do t thot se ti krijues
i kaprcyellit t dy shekujve jeton nga njera an
me kujtimin e prbindshave t mdhenj te Kur
mendoj pr Hitlerin dhe nga ana tjetr i kndon
Aylanit t vogl t shtrir n Bregun e gjer t
bots. Sidoqoft, Rrugve t qytetit, Zonja e vjetr
q shikohet n pasqyr, m bn T mos e njoh
veten ndan automobilit t vdekur t braktisur
pr t bler nj t ri. Oh dhelpr e kuqe sht
kjo bij e palanetit q ecn me kmb mbi tok
pr tu ndjer plotsisht Femr!
Gaettano Bucin e shqetson Miti i Prometeut,
ndaj ai pyet: - Promete prse? Prometeu sht
zjarri, por poeti dhe ne vetm aste n Flakadanin e kohs. Klepsidrat kan rn n harres dhe
sahatet moderne sna ndihmojn dot. Ne jemi

e shkuara apo e ardhmja, apo ndoshta soneti i

mijvjearit t tret? Prisni, prisni! Nga Qendra
e qytetit (atje te bazilika) vjen nj tjetr kumt.
Atdheu im, q shprthen dhe zhdukesh
mbi rrota, eqe dhe val telematike
t paktn mos e prish rendin
e mistershm dhe t varfr
t gurve t tu t lasht,
t vetmit q ende m rrfejn
fjal jete...dhe vdekjeje.
Ne jemi t gjith t pranishm n botn e
fjalve, ashtu si Enriko Castrovilli, por ende,
kur mendon dhe nuk gjen dot fjalt e duhura,
rikthehet nga vshtrimet dhe ata e rishkruajn
vet oden e poezis, si muzik hyjnore q trazon
e mundon shpirtin.
Kjo, sigurisht nuk sht Utopia e fundit e
Marco I. de Santis, prkohshmria apo toka e
zjarrt, zbatica e kohs apo zbritje e hyjnive nga
tempujt.
Por zrat femror t ksaj antologjie, mua
m tingllojn m bukur. Mbase se fmrorja
m freskon kujtesn afatgjat: kam qen nj adoleshent i vetm mes 30 vajzave n t katr klasat
e shkolls s mesme. Nuk e di, por Giulia Poli
Disanto, nj grua me hiret e jugut, nj arkipelag
i toks s zjarrt si nj prgjigje t mundshme
m thot nj lvdat virgjrie, femrat jan si
era e limonit dhe e portokalleve t sapoelura.
Dshiron t m ngushlloj Daniele Giancane
se e shkurtr sht jeta, e gjat poezia dhe na
kndon ode kotsie pr Chewing Gumin, por
edhe ai femrat i hymnizon, lexoi ju lutem Kur
vdesin hallat:
Kur vdesin hallat, nuk vdesin vetm ato,
pasi marrin me vete nj bot t tr,
q kemi shijuar,
gjith mendimet q koh m par kemi
kultivuar
dhe gjith yjet
q vshtronim si t hutuar.
E pra kur vdesin femrat vdes magjia e bots
q ato krijuan. Nuk ka rndsi nse ato jan
hallat, tezet, motrat, grat, vajzat apo nnat tona,
ato jan tharmi dhe endrra, magjja dhe magjia e
krijimit t bots. Ndaj dgjojeni Angela Giannellin, le t jet msuese e shkolls elementare, edhe
ne t rriturit kemi nevoj t msojm prej saj,
prej nj poetje t apasionuar pas udhtimeve,
filozofis, antropologjis, sociologjis, muziks
dhe biotiks. Ju duken t ndryshme? Aspak!
T gjitha kan n qendr njeriun. Nse do t
luteshe, lutu me t n nett e lamtumirs. Eh,
Angela, ti ke t drejt: Dashuria banon te burri
edhe kur ai kndon Baladn e Ermions, Kng
pr Monalizn, apo kur i jep Lamtumirn Emergardas. Kshtu ndodh:
T ndiesh mbi kraht e piklluar
nj fllad t shndritshm t marsit me bor.
N fytyr nj pshpritje zogu
dhe regtimn e lshuar t grshetave
n rrudhosjen e shpejt t arafve.
Rrotullohen planetet. E si ndihesh ti Renato
Greco? Lum n fush apo nj qenie gati e
padukshme n errsir prball nj varreze.
Ti mson nga librat apo nga prvojat i Gjen
rrugdaljet. Heshtin Ventratat, por mblsia,
dlirsia dhe bukria mbeten tri rrugt e ndjes!
Jo jo, nj Frgllim sht shpirti, thot Anna
Sentolicuido, atje te Caku i buzve, te Amfiteatri
Flavio rreh Zemra. Poetesha Anna, Megjithse
n zgjim ti je nj prrua ku gurgullon uji, ti di
t kumtosh vetm dhimbshuri!
Kshtu. Dhe nj falimnderim pr Filippo
Silvester q di t kndojn pr Shqiptart, edhe
kur bota i tall, i prbuz, i detyron t dridhen nga
ethet dhe nga dhimbjet pr t paguar udhtimet e
shpresave t shqyera. Edhe ata jan njerz Filippo,
njerz i ti dhe si un, madje edhe poet! Poet q
vetm nj det i ndan, poet q nj det i bashkon.

E Diel, 9 Tetor 2016

reklam 21

22 studim

E Diel, 9 Tetor 2016

Studiuesja dhe albanologia Dr. Rovena Vata referon n Seminarin X Ndrkombtar t Albanologjis, n Tetov

Imazhi femror i nns kukull n

romanin Kukulla t Ismail Kadares

Nga Dr. Rovena VATA*

eminarii X Ndrkombtar t Albanologjis, u organizua nga Universiteti Shtetror

i Tetovs, me tem: LETRSIA SHQIPE
N SHEKULLIN 20 dhe u mbajt t Tetov m
30 Shtator deri m 1 Tetor 2016.Studiuesja Dr.
Rovena VATA mori pjes n n Seminarin X
Ndrkombtar t Albanologjis, n Tetov organizuar nga Universiteti Shtetror i Tetovs, me tem:
LETRSIA SHQIPE N SHEKULLIN 20, i cili u
mbajt u mbajt nga 30 Shtator deri m 1 Tetor 2016.
Studiuesja e mirnjohur tashm n Shqipri dhe
jo vetm, Dr. VATA referoi ditn e par t Konferencs Ndrkombtare temn: Imazhi femror
i nns kukull n romanin Kukulla t Ismail
Kadares. Tema u mirprit nga pjesmarrsit n
Konferencn Ndrkombtare pr kndveshtrimin
original dhe mnyrn tepr t veant t trajtimit
t figurs s nns nga autori Ismail Kadare, n
romanin e tij m t ri Kukulla.Dr. Rovena ishte
e przgjedhur nga stafi i ktij universiteti pr t
drejtuar sesionin e letrsis.
Ajo q mund t isht quajtur kryefjal e ktij
romani sht nj shprehje e vet autorit i cili shprehet: Nganjher m dukej se gjithka q e dmtonte
at n jet, m hynte mua n pun n art, f. 63.
Fjal kye: kukull, letr, dhembshuria, kujdesi, mungesa, moskuptimi, mania e madhshtis,
qytet, frika e mohimit, vala e zmrimit, ar-bir,
art-nn, nn-terr.
Formimi i imazheve prmes imagjinats,
realizohet n marrdhniet midis ndjeshmris
dhe kuptimit, dhe njkohsisht prcakton kufijt e shtrirjes s imagjinats son n ndrtimin
e imazhit. Duke qen t vetdijshm se personazhet e Kadares, n nj kuptim, jan pasqyr
e nj pasqyre tjetr, pra reflektim logjik mbi nj
trillim letrar, ne ndjejm q edhe imazhi q
Kadare krijon pr to sht i nj lloji t veant1.
Kadaren kt emr t prbotshm e kemi
njohur me emrin Ismail Kadare me poezit e tij
t para n fillesat e tij krijuese, pastaj me romanin e tij t njohur Kronik n gur, ku nj fmij
rrfen do gj pr qytetin e tij t gurt dhe t
uditshm. Pastaj e njohim si fenomenin Kadare
sidomos n proz, si dhe kto vitet e fundit si i
shumprfoluri pr mimin Nobel.
Ismail Kadare, personalitet i jets kulturore
dhe letrare n Shqipri natyrale, por edhe jasht
kufijve t saj. Personaliteti dhe vepra e Kadares
kan luajtur rolin e nj shkolle n zhvillimin dhe
riprtritjen e letrsis shqipe; ato kan ushtruar nj
ndikim, aq t madh dhe kan pasur nj forc, aq t
madhe trheqse sa q pa to nuk mund t kuptohet
gjith procesi i risimit dhe i emancipimit t kulturs
shqiptare n rrjedh t kohve moderne t saj.
N studimin q Gustav Jung bn n veprn e tij
Psikologjia e s pavetdijshme ai flet pr shtjen e
edukimit ku veon 3 t tilla: 1. Edukimi nprmjet shembullit, 2. Edukimi kolektiv i vetdijshm,
3. Edukimi Individual2, ku te Kadareja i gjejm t
mishruara q t treja s bashku. Ku si edukim
prmes shembullit kishte gjyshn e tij, edukimin
e mjedisit, nga ku ishte i vetdijshm pr at far
1 Floresha Dado, Lexuesi n kurth: Eseistika e
Kadares, Onufri, Tiran, 2015, f. 75.
2 Carl Gustav Jung, Psikologjia e s pavetdijshmes,
Vllimi, 2, Fan Noli, Tiran, f. 227-228.

i dhuronte, qyteti i tij i lindjes si dhe edukimin

perfekt at individual, q i ofronin kryeqendrat
botrore si jan: Parisi apo Moska. N kt
studim jemi ndaluar n romanin e tij t botuar n
vitin 2013, ku si personazh kryesor i ktij romanit
sht nj femr, por jo nj femr e zakonshme,
shoqe shkolle apo kolege e tij, por femra n kt
roman sht nna e tij, q e vetquan Kukulla.
N roman jepet fije pr pe portreti i saj i asaj
q kishte qen makthi i dikurshm si preferon
ta mbyll kt roman Kadareja si shprehet:
.dhe se gjith kjo ndjesi nuk ishte vese nj
vazhdim i moskuptimit t dikurshm3.
Shpesh her Kadare ndrton nj struktur t
re krijuese, pr t realizuar nj struktur t re
kuptimore: thuret letrsi mbi letrsin4.
Ai sht imazhi i Kadares pr femrn m
t dashur n bot pr t gjith, nnn t ciln e
pagzon me emrin e saj t dyt Kukull.
Njjsimi i nj personazhi romani me nj
figur letrare nuk nnkupton detyrimisht q ai
t jet nj lexues i knduar. sht rrfyesi ai i cili
mund ti kshilloj lexuesit, fshehtas personazheve
t tij, nj paralele ndrmjet dy teksteve5.
Ajo ka e dallon Kadaren si shkrimtar sht
intuita e tij krijuese ku thelbi i intuits s individualitetit krijues t tij, sht i till q e vendos at
njkohsisht n shtratin edhe t artistit edhe t dijetarit, sht aftsia pr t shkurtuar rrugn e gjat
drejt s vrtets dhe pr ta br at t prekshme n
mnyr t drejtprdrejt pr lexuesin6.
N pamje t par t romanit na duket sikur
jan zhvendosur qoft ngjarja, qoft personazhi
n dramn e Ibsenit dhe Nora na del n do fjal,
por me nj ndryshim pasi Kukulla ishte Nora pr
bashkshortin e saj, e cila vlente sa nj kulltok
apo sa nj tavolin buke, por pasi lexojm vetm
tre faqet e para t romanit Kukulla t shkrimtarit
Ismail Kadare, kuptojm q jemi brenda realitetit shqiptar, ku ngjarja sht vendosur n nj qytet
t Shqipris, si sht vendlindja e Kadares
Gjirokastra. Synimi i autorit n kt roman sht
t jap imazhin e nns, por natyrshm na lind
pyetja far mendojm nse vetm, duke e par
q sht portetizimi i nns, por pa e lexuar
romanin? Prgjigja e t gjithve prej nesh do
jet, q autori ka shkruar nj roman kushtuar
nns s tij, n shenj nderimi dhe dashurie pr
gjith dhimbjet dhe sakrificat, q nj nn bn
pr t rritur fmijn e saj, por vetm n faqen e
tret t leximit t romanit ballafaqohemi me nj
surpriz jo fort t kndshme, ky roman t duket
sikur sht shkruar mbrapsht.
do mashkull kur zgjedh partnern e tij t
jets, krkon t gjej tek ajo pothuajse t gjitha
cilsit q e ma e tij ka. Sheh cilsit e t ems
dhe aty bn edhe zgjedhjen e tij, mbase kjo mund
t jet edhe zgjidhja m logjike, por n kt
roman, do gj na prmbyset nse e kemi menduar kshtu. Qasja ndaj letrsis reduktohet n
tre marrdhnie t caktuara: letrsia dhe faktort
gjenetik (autori, rrethanat social-historike);
letrsia n vetvete, n strukturat e brendshme,
jasht cdo ndikimi t faktorve jashtletrar;
dhe letrsia sipas lexuesit, ndrtimi i vetdijes
krijuese sipas prjetimeve t studiuesit7.
T ndrtosh imazhin individual t nj dukurie jo statike, q ekziston vetm prmes lvizje,
sht aftsi e rrall e nj kritiku arti. Kadare e
realizon kt figurim prgjithsues8.
3 Ismail Kadare, Kukulla, Onufri, Tiran, 2013, f. 142.
4 Floresha Dado, Lexuesi n kurth: Eseistika e
Kadares, Onufri, Tiran, 2016, f. 67.
5 Nathalie Pigay-Gros, Poetika e intertekstualitetit,
Parnas, Prishtin, 2011, f. 112.
6 Floresha Dado, Lexuesi n kurth: Eseistika e
Kadares, Onufri, Tiran, 2015, f. 110-111.
7 Floresha Dado, Sfida teorike t historiografis letrare,
Bota shqiptare, Tiran, 2009, f. 221.
8 Floresha Dado, Sfida teorike t historiografis letrare,

Kt punim do ta shohim n dy rrafshe studimi: I pari rrafsh ka t bj me personazhin

e Kukulls n prballje me personazhet e tjer
dhe me faktort q ndikojn n sjelljen e saj
ndaj t tjerve, dhe n rrafshin e dyt n sjelljen
e imazhit t nns kukull nga vet fmija, q n
kt rast sht personazhi kryesor q rrfen t
plot ngjarjen gjat gjith kohs.
Personazhi Kukulla ose ndryshe nna i portretizuar n romanin e Ismail Kadares sht personazhi m i plot femror i dhn n letrsin
shqipe prmes nj lodr si sht Kukulla.
Romani Kukulla i autorit Ismail Kadare fillon
me lajmin e vdekjes s nns s tij, n prill t vitit
1994. N prill t vitit 1994, im vlla na lajmroi
nga Tirana se nna ishte duke dhn shpirt9.
I qen n nj distanc t largt nga nna e tij,
por edhe nga vendlindja e tij Gjirokastra s bashku
me t shoqen Helenen, merr avionin nga parisi dhe
kthehet pr t marr pjes n funeralin e saj.
Shpjegimi kisht t bnte pak a shum me lidhjen midis sintagmave nn dhe terr, sipas t cilave,
njeriu dilte nga barku i nns si nga terri, dhe ky
ishte nj qerthull i pafund matma, nnaterr, ku
nna, ashtu si terri, mbetej e pazbrthyeshme10.
Shqipria e Ismail Kadares, n romanin:
Kukulla, apo nna, portreti i s cils sjell n vitet e
fundit, fillimisht si kapitull brenda librit Mengjeset
n Kafe Rostand-motive t Parsit11 dhe m von si
roman m vete, duket sikur t jet jo thjesht imazhi
femror plotsues, por personazhi qendror i krejt
veprs letrare t shkruar dhe publikuar deri m tani
prej shkrimtarit Ismail Kadare.
Ai e nis kt roman me lajmin e vdekjes s
nns-kukulls. Kukulla, sjell nga studio e
shkrimtarit n trashgimin letrare, duket sikur
t jet guri i mungur n letrsin shqipe.
N prill t vitit 1994, im vlla na lajmroi nga
Tirana se nna ishte duke dhn shpirt12.
Kukulla e Ismal Kadares sht jo vetm
imazhi i tij femror, por mbi t gjitha sht
Shqipria e tij, vendi dhe dashuria e tij pa kushte.
Mnyra sesi e sheh ai Kukulln jepet portretizimi i imazhit femror, i nns, i kukulls, nse
n do vepr q i kushtohej nns nisej me shprehje t tipit, syt e tu m ndigjnin kudo, intuita
jote m ruante, n kt roman gjejm dika krejt
ndyshme na se jemi msuar t lexojm. Ai kukulls n gjith veprn i jep kto epitete si:
vep. e cit., f. 125.
9 Ismail Kadare, Kukulla, Onufri, Tiran, 2003, f. 7.
10 Ismail Kadare, Kukulla, Onufri, Tiran, 2003, f. 11.
11 Ismail Kadare, Mngjest n kafe Rostand, motive t
Parisit, Onufri, Tiran, 2014.
12 Ismail Kadare, Kukulla, Onufri, Tiran, 2003, f. 7.

Nn-terr, kukulla-letr, shushatur, moskuptimi i tekstit, bnte lmsh gjithka, buzeqeshte

hutueshm, kryenee, nave, zgjatje e adoleshencs,
vetanike, ftohtsi, shfaqte humbjen e siguris.
Prkufizimin pr imazhin femror n romanin
Kukulla Kadare e jept me kt fraz: Ishte njhersh
habi, tmerr, mrekulli dhe skandal bashk13.
Naivitetin e Kukulls Kadare e jep kshtu t
mishruar n vepr t tij: Ndr to, shitja pr
her t par e prezervativave n farmacin e
qytetit, ishte ajo q shkaktoi m shum trazim,
q nga urdhrat kundrthns, pr ndalimin
apo lejimin e tyre, gjer te dyshimi se mos ishte
ndonj test, pr dobsimin e lufts s klasave,
pikrisht pas vdekjes s Stalinit14.
Nna-kukulla autori e vendos prball kohs,
hapsirs, gjyshs si personazh bosht i romanit, konflikti i brezave mes vjerrs dhe nuss,
shtpis s njohur dhe me emr t Kadarejve,
krenaris q autori ndiente pr emrin e familjes
s tij dhe moskrahasimin me asnj tjetr, traditave, qytetit t gurt-Gjirokastrs, pastaj m n
fund edhe prball kryeqytetit Tirans.
I pari rrafsh ka t bj me personazhin e
Kukulls n prballje me personazhet e tjer
dhe me faktort q ndikojn n sjelljen e saj ndaj
t tjerve duke i identifikuar rast pr rast gjat
analizs s romanit, por para se t kalojm te kjo
lloj analize duhet t kujtojm se imagjinata, her
her e uditshme, imazhet iluzive, stili filozofik
me imazhe artistike, rindrtimi i skenave dhe
momenteve t prjetimit imagjinar, mbizotrimi i stilit letrar mbi rrfimin logjik, t gjitha
kto krijojn nj kaprcim t fort nga arsyetimi
te fantasia, nga logjika e fakteve te prjetimi
emocional te fantasia, nga logjika e fakteve te
prjetimi emocional i dukuris15.
Nse ndrtojm imazhin e figurave t
Kadares, nuk mund t mos vm n dukje nj
tipar themelor, sipas s cils figura-personazh,
duke qen nj iluzion i reales, sht gjithashtu
edhe vision. Kjo lvizje, nga iluzioni te vizioni,
ka n themel zhvillimin e rapoteve midis trillimit dhe reales, brenda riformsimeve t mikrokozmosit t veprs. Pastaj distance midis imazhit
dhe realitetit, tek figurat-personazhe q krijon
Kadare, aq sa sht nj zhvillim i ndrlikuar i
logjiks dhe shpirtit t autorit, po aq individuale,
produkt i nj iluzioni vetreferencial t realitetit
bhet edhe brenda nesh. Loja midis imagjinats
son dhe intuits e vetdijes krijuese t Kadares
sht thelbi i dashuris apo urrejtjes q provojm
ne pr personazhet e korpusit t tij letrar16.
T flassh pr traditn kombtare sht e
pamundshme t thuash gj jasht pikpamjeve
q ke mbi kombin, meq tradita kombtare n
esenc sht prvoj kulturore e kombit17.
Rasti i personazhit t gjyshes:
Shtpia, prve e strmadhe, ishte e vjetr
dhe hijernd. E si t mos mjaftonte kjo, vjerra
gjyshja ime e ardhshme, prve namit t gruas
buzholl, kishte edhe at t menuris. Do t
duhej t kalonte mjaft koh pr t kuptuar arsyen
e thell se prse name t tilla pr menuri t
teprt e bezdisnin time m18. Arti nuk paraqet
at ka do t ndodh, por ka mund t ndodh,
q sht nj trsi e njtrajtshme, n t ciln
veprimet dhe ngjarjet e veanta prputhen sipas
ligjit t shkakut dhe t rrjedhimit, sikurse edhe
sipas ligjit t mundsis dhe t probabilitetit19.
13 Ismail Kadare, Kukulla, Onufri, Tiran, 2003, f. 28.
14 Ismail Kadare, Kukulla, Onufri, Tiran, 2003, f. 54.
15 Floresha Dado, Lexuesi n kurth Eseistika e
Kadares, Onufri, Tiran, 2015, f. 75.
16 Floresha Dado, Intutit dhe vetdije kritike, vep. e cit.,
f. 143.
17 Gani Bobi, Sprovimet e modernitetit, Dukagjini, Pej,
1997, f. 15.
18 Ismail Kadare, Kukulla, Onfuri, Tiran, 2003, f. 14.
19 Aristoleti, Poetika, Buzuku, Prishtin, 1998, f. 28.

kritik 23

E Diel, 9 Tetor 2016

Anton Gojaj sht nj poet e prozator q nuk le motiv pa e thurur mjeshtrisht

Lumi i Anton Gojajt e ka gjetur shtratin e vet

Lumi i Anton Gojajt e ka gjetur shtratin e vet, nj shtrat ku ai si mjeshtr, do t vazhdoj t

prplitet nat e dit n nj shqetsim t pagjum pr fjaln e zgjedhur dhe magjin e poezis
e nga pak, bjn shteg e lulzojn n shkmb.
Dhe jo pak her lulet e shkmbit jan po aq t
bukura, madje shpesh edhe m t bukura se ato
q rriten n lndina t buta e ku qllon t shkelen
me kmb. Kush ka shtitur n mal, ku t duket
gjithkah thatsir gri, ka vn re nj arom t
magjishme t ciln askund tjetr nuk e ndjen.
Jan aromat e luleve te malit.
Vargjet e tij rrjedhin natyrshm, zbresin si
petale q rrzon era n pranver, her-her t
bhen si fluturzat e bors q shkrijn n buzt e
nxehta t vajzave. T asaj q i jep titullin nj prej
poezive t tij m t bukura, nj perl dashurie
e denj pr do antologji lirike t poezis kombtare por edhe ndrkombtare: Vajza q ecn
me ombrell npr bor:

Nga KOLEC TRABOINI

nton Gojaj, jo vetm q sht nj poet

e prozator q nuk le motiv pa e thurur
mjeshtrisht e fjal q i buron nga shpirti
pa e gdhendur me pasion, por ka edhe nj prmas tjetr q nuk bie aspak m posht dy t
parave. sht tepr njerzor, i komunikueshm,
e ka dshirn e mir t krkoj e t zbuloj vlera
tek krijuesit shqiptar t letrsis s sotme n
gjith prfshirje, them kombtare sepse kam
parasysh hapsirn Kosov, Shqipri, Maqedoni,
Mali i Zi dhe Diaspor, sa mund t thuash pa e
tepruar se jan t pakt ata q mund ta mbrrijn
me iu afruar n at cak t atyre tre dimensioneve
q e karakterizojn Anton Gojajn.
Ai sht gjurmues i palodhur e kmbnguls,
ndjeks hap pas hapi i letrsis s mir. Zbulues i vlerave ndr shkrimtar t tjer, krkon
libra, e n mes t librave, vazhdon si t ishte nj
gjahtar perlash q flen n fundin e deteve e ve
presin daljen n drit. E sikur u thot lexuesve
shih sa bukur e bjn prthyerjen e rrezeve t
diellit. Kjo sht bukuria e jets, e reflektimit t
saj nprmjet artit. Anton Gojaj do t mund t
mbetej n dy dimensionet e tij si poet e eseist.
E nisi udhn e krijimtaris me vllimin poetik
Poezi (Illyricum, Tuz 2001) dhe duke krkuar
nj shtrat m t gjer, vrshimi i lumit t tij kaloi
n proz: Qengji i harruar n mal, tregime,
(Shpresa, Prishtin 2003). Pas ksaj n rend
vjen i treti libr me ese n krkimin e Anton
Gojajt q nuk ndalet: Tema e heroit nacional
n Letrsi, (AIKD, Prishtin 2004).
Erdhi dhe Passio Buzuku 2004 Prishtin,
si nj rrke malore me ujra t kthjellta pr t
mbushur shtratin e vet krijues si pr t na thn
se t gjith lumenjt rrjedhin n vendlindje. Nj
roman ky model pr dramn e njeriut larg atdheut, mishruar n kthimin e piktorit t famshm n Amerik Jozef Montanaro si nj Odise i
prhumbur n botn shqiptare, ku kish harruar
edhe emrin e vet. Ky kthim n trojet e veta, tek
fmijria, tek emri i tij Zef Gjoni, ishte rrugtimi
i fundit pr ta mbyllur jetn n qetsi e n paqe.
Thirrja e toks e kushtrimi i t parve qenka
nj tundim i madh pr njeriun. Ky subjekt q
punon n 90 faqe libr thot m shum se ca prej
romaneve q jan n mod prej trashsis, por q
nisin e kurr nuk mbarojn me shkakun e thjesht
se lexuesi i lodhur skajshm i l pr gjysm.
Anton Gojaj paraplqen fjaln e sakt, t
shkurtr, figurative, si e folura e pleqve t Malsis, t cilt urtia i bn m t kursyer, sikur fjaln
ta nxirrnin nga pusi. Jo m kot n nj prej eseve
t tij pr letrsin, n librin Fakticiteti n letrsi
(Buzuku, Prishtin 2007), Anton Gojaj shkruan
plot pasion pr prozn letrare t Pater Anton
Arapit, i cili n kryeveprn e vet Andrra e Pretashit trajton jetn e malsorve t nj shekulli
m par, por aty gjen aq drit sa pr t ndriuar e
par jo vetm t shkuarn por edhe t ardhmen.
ndrrimet pr jet nuk kan t shuar n
kto troje malsorsh me karakter t fort, ku,
sa shuhet nj ndrr ndizet nj tjetr si pishtar i
pashuar brezash. Anton Gojaj, ky autor n nj
rrjedh q nuk ka as koh e as dshir t ndalet,
vjen me Shijen e librit (AIKD, Prishtin 2009),
nj vllim me recensione, interpretime dhe ese.

Edhe n kt libr Anton Gojaj vazhdon zbuluesen e vet n krijimtarin letrare pa u kufizuar,
n hapsirn ballkanike e gjithkund ku letrsia
shqipe kultivohet, por me vshtrime edhe n
letrsin botrore. Kshtu krahas shum emrave
t krijuesve shqiptar q nga Ismail Kadare,
Nikoll Berishaj, Alfred apaliku, Gjek Marinaj,
Xhevdet Bajraj, Ndue Ukaj, Anton N. Berisha,
Fran Camaj, Nik Ukgjini, Lumnije Hoxha, Nail
Draga, Ibrahim Berjashi, Basri apriqi e tjer
gjen vshtrime dhe ese pr veprat e botuara
n shqip t Platonit, Charles Bukowskit, Ezra
Poundit, Gynter Grasit, Italo Zvevos, si dhe mbi
pikpamjet estetike t Shn Tom Akuinit, estet
i drits diellore e tjer.
Pavarsisht se Anton Gojaj, nj autor si kalliri
me shum buk q e mban kokn ulur, shprehet
modestish pr krijimtarin e vet n librin Shija
e Librit ku shkruan: Ti shkruaj dhe ti botoj
prshtypjet e mia pr librat kam filluar gjat studimeve. Si duket, un qysh ather e kam pasur
t qart se n letrsin artistike sdo jem i suksesshm, por me far tregon n vazhdimsin e
tij krijuese koha nuk i dha t drejt. Talenti para
se t jet vepr sht nj shfaqje. E at shfaqje
Anton Gojaj e kishte pasur q n librin e par.
Ndaj prurja e veprave t reja cilsore nga ky autor,
pr lexuesit apo kolegt shkrimtar nuk sht e
papritur. Madje edhe ribotimi i romanit Passio
n Podgoric n vitin 2015 dhe interesi i lexuesve
q u shfaq pr t, vrteton saktsin e mendimit
t studiuesit dr. Anton Berishaj: Passio paraqet
nj kryevepr t vogl t mirfillt t letrsis
bashkkohore shqiptare.
Po do t ishte i mangt vlersimi pr autorin
pa kqyrjen e ashtit t poezis s tij, q edhe
ajo sht e vogl n volum por origjinale, me
individualitet e ndjesi t thell. Autori Anton
Gojaj si shfaqet mjeshtr i fjals s zgjedhur e
ndrtimit t subjekteve e karaktereve n proz,
ndjehet po aq mrekullisht n poezi. Tek poezia
e Anton Gojajt gjen motive hapsinore deri
prtej oqeanesh, nuk ka kufizim n kndvshtrimin e tij, por poezia e tij gjithher shfaqet atje
ku ndjehet m mir, n shkmbinjt e malit t
Hotit, ku dgjohet knga e fllanxave t malit e
ku autori lshon thirrjen e tij dashunore: Vrapo
e dashura ime:

buka e bardh
prngjasim vettime
me shpejt se yjet e hna
vrapo e dashura ime
shirat n ty lahen
flakrojn vegime
dhelpr sht klepsidra
vrapo e dashura ime
pritjen zjet thellimi
ngutuni gzime
hert bhet von
vrapo e dashura ime
Q nga koha kur botoi vllimin e par poetik
e deri tek Dgjohet nj violin, n suferin...
poezi, (Enti botues Gjergj Fishta Lezh 2011),
kishte kaluar plot nj dekad, por poezit e
Anton Gojajt vijn po aq emocionuese, t
thella nga mendimi, puhiz n ndjesi, q para
se t shkojn e krkojn motive larg n koh e
hapsir, m s shumti ngulmojn n zbulimin
e vetvetes, n prjetime q gjithka e kalojn n
filtrin e shpirtit.
Le t sjellim poezin e cila sht przgjedhur
si titull libri Dgjohet nj violin, n suferin
Qielli sht nj port e mbyllur.
Pas ports gjithmon ka dika.
Qielli sht bordel i pafund
Miliarda yje si miliarda gra
t zhveshura e joshin udhtarin
e lodhur t shtrihet mbi ta.
Dgjohet nj violin Fryn
Nj suferin. Qielli shkundet.
Yjet bien nj e nga nj. Si gjethet.
Si mbretr t posarrzuar prej fronit.
Si mbeturina t sofrs parajsore.
Qielli sht dritare e hapur kudo.
M kot autori Anton Gojaj e paragjykonte
prozn e artin e tij poetik si e cituam m lart.
Ato vrtet nuk flasin zhurmshm, nuk buasin,
nuk thrrasin tu bsh eho, si u bjn ca autor
krijimeve t tyre, por jan si ato lulet e vogla apo
fijet e barit q me qetsin e brishtsin e vet, pak

sa shum q duheshim
at mbrmje me bor
si sta bra me dor
si sma br me dor
kur luanim qiellor
me djallzoren ironi
si sma bre me sy
si sta bra me sy
do t duhemi prsri
netve pa or
do t vishemi me flor
do t shkrihemi n bore
Aq e mbyllur sht kjo poezi, po dhe t tjera
si kjo n krijimtarin e Anton Gojajt, sa t
duket si nj perl me t ciln t dashurohen
syt, aq sa autori nuk ia ka ndjer nevojn as
shenjave t piksimit sepse ato tre strofa n 12
vargjet prbjn nj unitet mendimi e fjalsh,
konfigurimi estetik, t cilat lexohen me nj
frym, madje ajo npr eter sikur t sjell edhe
tingujt e nj muzike n imagjinatn tnde si
lexues, e ndoshta ky instrument mund t jet
ajo q autori e thrret n titullin e librit, nj
violin n suferin.
Shum prej poezive mbreslnse t Anton
Gojaj ln poetikisht pa frym pr nga shkalla e
lart e prjetimit emocional. Gjithka zhvillohet
shpejt, aq shpejt sa t prngjan sikur je me vshtrim n qiellin mbrmsor. Sheh nj yll q kputet tek l nj vrrag t thell si prush zjarri, e ani
pse ylli sht shuar, vazhdon t lr gjurm drit
n syt e tu, n kujtesn tnde. Pikrisht pr kt
thon se poezia ka magji, sht dehja e fjalve,
sht fryma e shpirtit q t prek edhe ather
kur mendon se je larg prej bots s emocioneve
dhe frymzimit. Ajo t vjen pa pasur nevoj ta
thrrassh. Ajo vjen tek njeriu n shum trajta
por n rastin m fatlum kemi metamorfimin
poetik t fjals si drithrim drite.
Por a sht kjo arritje e mjaftueshme pr
ta konsideruar se autori sht n pikn m t
lart t trajektores s vet krijuese, aq m tepr
se tashm ai sht nj nga autort m t veant
q e pasurojn letrsin shqipe. Duke e ditur
psikologjin e Anton Gojajt, marrdhniet e tij
me artin, rrethanat e jets ku formohen prirjet
dhe karakteri, do t thosha se vet autori do ta
konsideronte t pamjaftueshme rrugtimin e
tij t deritashm letrar. Sepse ja far thot n
poezin e tij Energjia e poezis: Universit i
duhet edhe nj vers. Pra do prkryerje sht nj
shteg i ri pr t vazhduar udhn e guximshme
t artit, nj rrugtim ky q nuk ka fund. Ajo
far dim apo hamendsojm pr krijimtarin
e larmishme t shkrimtarit sht se lumi i Anton
Gojajt e ka gjetur shtratin e vet, nj shtrat ku
ai si mjeshtr, do t vazhdoj t prplitet nat
e dit n nj shqetsim t pagjum pr fjaln e
zgjedhur dhe magjin e poezis.

CMYK