Podmiot liryczny (wypowiadajcy si w 1 os.l.poj.

), ktry utosamia mona z samym poet,

dokonuje podsumowania swojego ycia i twrczoci artystycznej. Monolog, ktry wypowiada,
skierowany jest do jego przyjaci, a take do wspczesnego mu pokolenia romantykw.
yem z wami, cierpiaem i pakaem z wami,
Nigdy mi, kto szlachetny, nie by obojtny,
Dzi was rzucam i dalej id w cie - z duchami A jak gdyby tu szczcie byo - id smtny.
Spadkobiercami poety s rwnie przysze pokolenia, ktre przejm poezj wieszcza - czyli
my. Utwr ten ma swoich adresatw, mimo i sam Sowacki nie pozostawi prawdziwego
dziedzica swego nazwiska i lutni:
Nie zostawiem tutaj adnego dziedzica
Ani dla mojej lutni - ani dla imienia; Imi moje tak przeszo jako byskawica
I bdzie jak dwik pusty trwa przez pokolenia.
Majtek, ktry pozostawi po sobie Sowacki, to nie pienidze i kosztownoci, lecz testament
poetycki, ktry prezentuje zbir myli, uczu i dorobek twrczy poety.
W wierszu przeplataj si dwa wtki treciowe: osobisty i patriotyczny. Podmiot liryczny
przedstawia nakazy, ktre pragnie, aby wypeniali po jego mierci potomni. Na swj temat
mwi Sowacki z gorycz, za jego wypowied pena jest rezygnacji. Dotkliwie odczuwa
swoj samotno i niezrozumienie jego poezji przez wspczesnych. Mimo i nie zazna
zrozumienia za ycia, nie pragnie pochwa ani wielkich nagrd. Widzi siebie jako sternika na
walczcym okrcie, w caoci jest mu oddany i gotw zgin razem z nim.
Lecz wy, cocie mnie znali, w podaniach przekacie,
em dla ojczyzny stera moje lata mode;
Podmiot liryczny wyjania, i zawsze pragn dobra ojczyzny. Wiernie suy narodowi i
ludziom, mimo poczucia osamotnienia:
A pki okrt walczy - siedziaem na maszcie,
A gdy ton - z okrtem poszedem pod wod...
Ale kiedy - o smtnych losach zadumany
Mojej biednej ojczyzny - przyzna, kto szlachetny,
e paszcz na moim duchu by nie wyebrany,
Lecz wietnociami dawnych moich przodkw wietny.
Ogromnie ceni przyja tych, ktrzy go rozumieli i cenili. O nim samym mwi jego postawa fakt, e zgodzi si speni rol wieszcza bez sawy i pochwa. Odchodzc, nie prosi swoich
przyjaci o zy na jego pogrzebie. Jedyn prywatn prob, ktr odnajdujemy w wierszu,
jest apel, by jego ciao zostao po mierci spalone w aloesie i oddane jego matce:
Niech przyjaciele moi w nocy si zgromadz
I biedne moje serce spal w aloesie,
I tej, ktra mi daa to serce, oddadz Tak si matkom wypaca wiat - gdy proch odniesie...
Niech przyjaciele moi sid przy pucharze
I zapij mj pogrzeb - oraz wasn bied;
Jeeli bd duchem - to si im pokae,

Jeli mi Bg uwolni od mki - nie przyjd...

Poeta pragnie ponadto, by jego przyjaciele dalej walczyli, w razie potrzeby stanli na czele
narodu i oddali swe ycie, aby byli kamieniami rzucanymi na szaniec.
Lecz zaklinam - niech ywi nie trac nadziei
I przed narodem nios owiaty kaganiec;
A kiedy trzeba - na mier id po kolei,
Jak kamienie przez Boga rzucane na szaniec!...
Co do mnie - ja zostawiam malek tu drub
Tych, co mogli pokocha serce moje dumne;
Zna, e srog speniem, tward bo sub
I zgodziem si mie tu - niepakan trumn.
Kto drugi tak bez wiata oklaskw si zgodzi
I... tak obojtno, jak ja, mie dla wiata?
By sternikiem duchami napenionej odzi,
I tak cicho odlecie - jak duch, gdy odlata?
W swym testamencie wspomina take o poezji, ktra przerobi zwykych zjadaczy chleba w
aniow. Ona nie umrze wraz z nim; ma wielk moc, ktra przemieni zwykych ludzi w
wojownikw o ide. Podmiot liryczny w ostatniej zwrotce wyraa nadziej, i goszone przez
niego pogldy trafi kiedy do serc potomnych:
Jednak zostanie po mnie ta sia fatalna,
Co mnie ywemu na nic... tylko czoo zdobi;
Lecz po mierci was bdzie gniota niewidzialna,
A was, zjadacze chleba - w aniow przerobi.
Poeta w wierszu czy pierwiastki spoeczne, demokratyczne, z walk narodowo wyzwolecz. Owiata miaa by jednym z elementw ksztatujcych wiadomo narodow.
W tym wzgldzie Sowacki sta si prekursorem pozytywizmu. Ma wiadomo, e jego
ideay zostan wczeniej czy pniej zrozumiane i stan si czynnikiem twrczym
wiadomoci narodowej Polakw. Testament mj jest nie tylko podsumowaniem ycia poety,
ale take wezwaniem doodrzucenia postawy rozpaczy i bezradnoci i podjcia ofiarnej walki,
prowadzcej do odzyskania przez Polsk niepodlegoci.

Utwr Sowackiego naley do liryki bezporedniej i skierowany jest do konkretnego odbiorcy

(do przyjaci poety, jemu wspczesnych i do nas, czyli potomnych). Ma on charakter
poetyckiego testamentu, czyli dziea, ktre ma by jednoczenie ostatnim poegnaniem
poety ze wiatem oraz wyrazem jego ostatniej woli.
W wierszu wystpuj rodki stylistyczne takie jak: epitety (niepakana trumna, lata mode,
dwik pusty), metafory (By sternikiem duchami napenionej odzi, A was, zjadacze chleba w aniow przerobi), porwnania (Imi moje tak przeszo jako byskawica), wykrzyknienia (Jak
kamienie przez Boga rzucane na szaniec!), pytania retoryczne (I tak cicho odlecie-jak duch,
gdy odlata?).