FAZ

TUZAI

Prof. Dr. Mete

Gndoan
www.metegundogan.com

Hazrlayan:

Mehmet Karaca
www.mkaraca.c
om

NDEKLER:
NSZ................................................................................................... 4
1.BATAN GEMDEN KURTULANLAR.......................................................... 5
2.BOLLUK VE BEREKET ADASI................................................................ 6
3.GEREK ZENGNLK............................................................................. 7
4.TEKNK BR PROBLEM.......................................................................... 8
5.DIARIDAN GELEN BR KONUK............................................................ 9
6.SSTEM YERLEYOR (TUZAK KURULUYOR)........................................ 10
7.PARANIN GEREK SAHB KM? (FAZ MKROBU)................................. 11
8.ADA EKONOMS CANLANIYOR........................................................... 12
9.BU HESAP YANLI: NASIL OLDU DA FARK EDEMEDK! (HAKSIZ BR
VERG).............................................................................................. 12
10.........................KAOS ADASI (BOR, VERG, BOR, VERG, BOR, ... )
14
11............................TAZE PARA: BOR (DARPHANE VE KRED SSTEM!)
15
12....................................BASIN YAYIN KONTROL VE HUZURSUZLUK
16
13..............................................................BORCA DAYALI PARA SSTEM
17
14................................................................KURTULU VE BYK DERS
20

NSZ
inde bulunduumuz ekonomik kriz, gn getike derinlemekte
ve bata lkemiz olmak zere btn dnyay bir felaketin eiine
doru srklemektedir. Mevcut problemler iin, zmn yine
mevcut dnce ve kurumsal yapda bulunabileceine inanan ve
ortodoks ekonomi eklinde adlandrabileceimiz ekonomi
anlay ile buna bal paradigmalar arftk iflas etmitir. Dahas,
ortodoks ekonomi, gnmz problemlerinin bir paras haline
gelmitir. Bu ekonomi anlaynn ana omurgasn ise iinde
bulunduumuz Borca Dayal Para Sistemi oluturmaktadr.
Ancak bu sistemler anlaftlrken kullanlan ekonomik jargon
konuyu soutmakta, anlalmasn zorlaftrmaktadr. Dolaysyla,
bunlarn ne anlama geldiklerini sade bir dil ve manftkla ortaya
koymak zarureti domaktadr.
Problemleri net olarak tanmlamak ve gstermek zmlerin ilk
admdr. nk sorunlarn net olarak grlebilmesi, zmlerin
de kavranabilmesine yardmc olur. Aksi takdirde, zmn
nedeni dahi tarftlr hale gelebilir ve insanlar zmn
eletirilerini gerek problemlerden habersiz yaparak komik ve
bilgisiz duruma debilirler. Bu erevede, yaadmz ekonomik
problemlerin net olarak anlalabilmesi iin, insanlarn iinde
bulunduumuz faiz tuzan net olarak grebilmesi gerekir.
te bu kitapkta, Borca Dayal Para Sisteminin, dier bir ifade
ile faizci dzenin, bizi nasl krletirdiini herkesin anlayabilecei
net bir ekilde izah etmeye alacaz. Bunu yaparken de bir
hikye anlaftmn uygun grdk. Akademik modelleme
dzeyinden ziyade, ok basit ve sade ifadelerle, ne tr inanlmaz
mecralara srklendiimizi anlatacaz. zellikle de faizin nasl
trl trl belalara sebep olabilecek bir mikrop olduunu en ak
ekliyle gstermeye alacaz.
Bugn Dnyada, faizci ekonomik sistemlerin insanl ne kadar
tahrip ettiini gren birok araftrmac var. Hatta Baft
toplumlarnda dahi bu tr rneklere rastlanmakladr. nk faiz
sadece lkemizde deil, uyguland her yerde zulme vesile olur.
Bu zulmn net olarak ortaya konulabilmesi, zmn de net
olarak anlalabilmesi asndan olduka nemlidir. Bu abamzla,
umarz ki faize dayal zulm kapsnn kapanmasna ve Hokka
dayal adalet kapsnn yeniden almasna bir nebze de olsa
katkda bulunuruz.
Bu almalarda bize izgileriyle yardmc olan sevgili Ekrem Ycel
Balarl, dnce baznda katklar olan deerli dostlarm D.
4

Murtaza Ata, Dr. Hsn Demircan, sevgili Murat Ata, Muhittin

Yldrm ve dahi deiik vesilerle yardmc olan dier birok
arkadalarma teekkr bir bor bilirim.
Ayrca ve ncelikle, kendisi ve ekibinden konu ile ilgili birok ders
ve rnek aldm, kendi ifadesi ile, plak ayakl Profesr Ken
Palmerton ve kymetli araftrmac David
M. Pidcock da teekkr hak edenlerin banda gelir.
Mete Gndoan, Ocak 2002, Ankara

1. BATAN
KURTULANLAR

GEMDEN

Trkiyeden hareket eden yolcu gemisi Five Starn nnde uzun

bir tur program vard. Akdenizi boydan boya kat ederek Atlas
Okyanusuna alacak orada bulunan eitli adalara turistik
ziyaretler yapp tekrar geri dnecekti. Yolcular byle bir seyahat
iin epey bir hazrlk yapmlard. Gemi program da titizlikle
dzenlenmi, bu gzel tatil sresince yolcularn rahat etmesi iin
her trl tedbir alnmft...
Okyanusa kadar her ey planland gibi gitti. Yolcular da
hallerinden ok memnundular. Ancak, gemi okyanusa ulaftnda
beklenmedik byk bir frftnaya tutuldu. Frftna gittike
iddetlendi, dalgalar bydke byd ve neticede deniz koca
gemiyi yuttu.
Kendilerini hi beklemedikleri bir ekilde denizin ortasnda bulan
be kazazede, dalgalarn istedii yne srkledii filikann iinde
gnlerce srklendiler. Uzunca ve mitsizce geen gecelerden
sonra bitkin vaziyette kk bir odaya ulaabildiler. Bir onda her
eylerini kaybetmilerdi. Yanlarnda, kazadan kurtarabildikleri ok
az sayda eyadan baka bir eyleri kalmamft. Bir mddet
dinlenerek kendilerine gelmeye alftlar. Bir yandan kazann
okunu yaarlarken, dier taraftan onca gelimi medeniyetten
sonra bu ssz adada ne yapabileceklerini dnmeye baladlar.
Kendilerini bekleyen zorluklar zihinlerini megul etmesine
ramen sa salim kurtulduklar iin de buruk da olsa bir sevin
duyuyorlard.
Bu arada birbirlerini daha yakndan tanma frsaft da bulurlar.
Ahmet usta, iriyar ve enerji dolu bir marangozdur. Konukan ve
herkese moral alamaya alan Abdullah, iftidir. Sonra Murat,

hayvan yetitiricisi, mlayim ve ho sohbet bir insandr. Cemil

meyve reticisidir ve kazadan en ok o etkilenmie
benzemektedir. Son olarak da Sadullah, jeolog-madencidir, pek
fazla konumayp dnceli baklarla etraf szmektedir.

2. BOLLUK VE BEREKET ADASI

yice kendilerine geldikten sonra ilk ileri uygarlktan ok uzak

olan bu aday kefe kmak olur. Hem yardm gelinceye kadar
hayatlarn devam ettirmek zorundadrlar hem de nasl bir yerde
yaayacaklarn kefetmek durumundadrlar. Bunun iin her biri
bir yne dalarak keif almasna balarlar.
Bu keif neticesinde moralleri ok ykselir. nk oda, adeta bir
bolluk ve bereket odasdr. Adada Allahn ltfu ile her trl doal
kaynak ve zenginlik vardr. Yar evcil hayvan srlerinin varln
da grnce, burada kendilerinden nce insanlarn yaam
olabilecei sonucuna varrlar.
Ada topraklarnn ok byk bir ksm tarma gayet elverilidir.
Birok yerinde, biraz bakld takdirde iyi rn verebilecek
nitelikte meyve aalar vardr. Her eyden nemlisi, birok
trden tahta retebilecek kk bir orman vardr. Keresteye
dayal her trl ihtiyalarn buradan karlayabilirler. Sadullah ise
yapft keifte grr ki ada ayn zamanda zengin kmr ve kolay
ilenebilir mineral yataklarna sahiptir. ok gelimi aletleri
olmamasna ramen Sadullah, kendisinde cevherden metal
retecek hner, gven ve hevesi hisseder.
ok gemeden anlalr ki her birinin sahip olduu zel
yetenekler iyi kullanlrsa, bu odadan bir yolunu bulup geri
dnnceye dein medeni bir toplum oluturabilirler. nk adada
temel bir medeniyeti oluturmak iin gerekli olan her eyleri
vardr. lenebilir toprak, igc, bilgi, beceri, doal kaynaklar ve
istek. Yaplacak tek ey, kollar svayp ie balamakftr. Bylelikle
bu odaya Bereket Adas ismini vermeyi kararlaftrrlar.

3. GEREK ZENGNLK
Bereket Adasnn yeni sakinleri hemen ie koyulurlar. Hep birlikte
alarak ksa zamanda ok iler yaparlar. Marangoz, evler ina
edip gerekli temel ahap ilerini, mobilyalar yapar. ncelikle
herkesin ban sokabilecei bir evi, kulbesi olur. Yollar, evre
dzenlemesi ve baheler derken yava yava odaya yerlemeye
balarlar. Balangta yiyeceklerini sadan soldan toplarlar. Ama
ksa srede srlp ekilen tarlalardan rnlerin alnmaya
balanmas ile bu da dzene girer. Gnler oylar, aylar
mevsimleri, mevsimler yllar izledike bu be adamn kaderi olan
Bereket Adas srekli zenginleir.
Herkes, hem kendisi hem de toplum iin alr, retir, tketir ve
birbirlerinin ihtiyalarn da takas yoluyla giderirler. Hayat her
zaman diledikleri gibi kusursuz deildir. Medeniyete alftklar pek
ok eyden mahrumdurlar, lakin yine de iler iyidir. inde
yaadklar Bereket Adasna ve yeni hayatlarna iyice
almlardr.
Zaman zaman, arkalarnda brakp geldikleri uygarlkta yiyecek
dolu maazalar olmasna ramen birok insann a dolaftn
haftrlarlar. Adada ise byle bir ey olmamaktadr. Uygarlkta iken
ihtiya duyduklar eylerin gzleri nnde ryp yok olmas
gibi bir znt ve aknlklar da yoktur bu odada. Sahip
olduklar zenginlikleri kullanamamalar veya tketememeleri
sorunu da yoktur. ok sk alrlar ve alftklarnn meyvelerini
de alrlar. Hz. Allaha kredip, ailelerine iki byk nimet olan
hayat ve salk ile dnmek umudu ierisinde aday gn getike
daha da gelitirip imar ederler, zenginletirirler. alftka, emek
sarf ettike ve sahip olduklar kaynaklar kullandka zenginlikleri
artar. Belli bir zaman sonra herkes nispeten bolluk ve bereket
ierisinde mreffeh bir yaam srdrmeye balar.

4. TEKNK BR PROBLEM

Ada sakinleri ilerini grmek iin sk sk bir oraya gelip

konuurlard. Gelitirdikleri basit ekonomik sistem ierisinde bir
ey yard ki canlarn ok skyordu. O da, birbirleri ile
alverilerinde kullanacaklar deiim aracnn yani para gibi bir
eyin olmamasyd. Geldikleri memlekette para sistemi vard.
Para ile ileri olduka rahaft.
Adada ticari deiim iin uyguladklar basit bir takas sistemi
vardr. Karlkl rzaya dayal olarak sahip olduklar fazla mal,
ihtiyac olanlar ile deitiriyorlard. Ancak takasn, yani maln
dier bir mal ile deitirilmesinin uygun olmayan birok yn
vard. ncelikle, alveri yaplaca zaman takas yaplacak
rnler her zaman elde bulunmuyordu. Sonra, kii bazen ok
byk bir mal birka kiinin kk mallaryla deitirmek
isteyebiliyordu. Bu durumda ise iler iyice karyordu. Tm bu
karklklar, ada halknn aralarndaki alverilere ayr bir yk
getirmiti. Bu erevede, geldikleri medeni dnyadan zledikleri
en nemli ey, para ve para sistemi idi. Eer adada bir para
sistemi olsayd, her biri emeini veya rnlerini dierine para
karl verebilecekti. Parasyla da istedii mal istedii zaman
alabilecekti. Bir para sisteminin gereklilii konusunda karar
kldlar oma hibiri byle bir sistemin nasl kurulacan ve nasl
alftrlacan bilmiyordu. Gerek zenginliin, refahn, nasl
retileceini biliyorlard oma o zenginliin bir sembol olan

parann nasl retilecei ve sisteminin nasl iletilecei konusu

onlarn bilgisi dnda kalyordu.
Zaten geldikleri uygarlkta da para sistemi olduka karkft. yle
kolay kolay alftrlp idare edilebilecek bir ey de deildi.
Devletleri de hep para sistemi ve

para bulamama sorunu ile kar karyayd. Onun iin bu

meselenin ok karmak ve ok bilgi isteyen bir ey olduuna
inanmlard. Kendi kendilerine hep;
-Ah keke iimizden biri bu meselelerden anlasayd, bir bankac
olsayd mesela, ne iyi olurdu diye hayflanp dururlard.

5. DIARIDAN GELEN BR KONUK

Gnlerden bir gn sahilde, tam da bu mevzularn konuulduu bir

srada, uzaktan kk bir kayn kendilerine doru gelmekte
olduunu grrler. Kayktaki kii olduka bitkin gzkmektedir.
Hemen bu kiiye yardm edip sahile karrlar. sminin Salomon
olduunu rendikleri bu ahs, iyice kendine geldikten sonra,
onlara bandan geenleri anlaftr. Ticari bir maksatla gemi
yolculuu yaparken bir frftnaya yakalanm ve gemisi batmftr.
Balon gemiden sadece kendisi kurtulabilmitir. Yannda da,
Sadece zel eyalarm var dedii kapal bir sandk vardr.

Ada sakinleri de Salomona, adann durumunu ve kendi

balarndan geenleri anlaftrlar. Kurduklar alma dzenini,
yapftklar ileri, sorunlarn ksacas her eyi

anlaftrlar. Bu orada Ona mesleini ve ne i yapftn sorarlar.

Salomon onlara, Ben finansrm, memlekette bir banka
iletiyordum der.
Bunu duyan oda sakinleri birbirlerine dnerek glmserler. ok
sevinmilerdir.
Salomon
da
arr
bu
sevince.
Fazla
meraklandrmadan hemen durumu Salomona anlaftrlar. Ona
kurduklar sistemi, takas ve paraya olan ihtiyalarn bir bir ifade
ederler.
Ada sakinlerinden durumu renen Salomonun da birden gzleri
parlar ve,
- Hakikaten ok anslymsnz. Benim zel eyalarmn
bulunduu u sandkta alftn ve kat-kalem var der ve bunlarn
da bir para sistemi yerletirmek iin yeterli olduunu syler. Arftk
ada sakinleri de ekonominin kan olan paraya ve para sistemine
kavuacaklar iin ok sevinirler. Zaten bu para sisteminin
mimarlar bankaclar deil midir? imdi odada bir bankac olduu
iin kendilerini hakikaten ansl hissederler. Dolaysyla istedikleri
ve gerekli olan her eyleri vardr arftk.

6. SSTEM YERLEYOR
KURULUYOR)

(TUZAK

Elbirlii ile Salomona hemen bir ev ve bir de ilerini yrtecek

bir ofis yaparlar. O da ada halkna, yava yava para ve
yerletirecei sistemi anlatmaya balar.
Salomona gre iler gayet kolaydr. Baslacak kt parann,
gerekte alftn karl olacan ve bu alftnn da iyi muhafaza
edilmesi gerektiini syler. Baslacak parann znn alftn
olduunu ve piyasada alftnn kendisinin ticari l arac olarak
dolamas yerine onu temsilen parann dolaacan ifade eder.
Ama alftnn, bu kt paralara karlk bir gvence olarak emin bir
yerde tutulacan bildirir.
Solomon ada sakinlerinden bir mhendislik yapmalarn ve
adadaki ticareti ekip evirmek iin ne kadar paraya ihtiyalar
olduunu birlikte hesaplamalarn ister. Ada sakinleri Salomon ile
birlikte yapftklar bir hesap ile adadaki ticaretin yaklak 1000 lira
ile yrtlebileceine karar verirler. Dolaysyla balang olarak
1

herkese 200er lira verilmesinin uygun olaca sonucuna varrlar.

Salomon da bu rakam esas olarak kendi sisteminin almalarna
balar.
Ada sakinleri, para sisteminin getirecei canllk ve rahatln
hayali ile sabrszlkla Salomonu beklerler. O da hi vakit
kaybetmeden parann karl olan alftn ok emin bir kasaya
koyar ve kii ba 200 lira olacak ekilde 1000 tane bir Iiralk
basar. Arlk sistemle birlikte paralar da hazrdr.

7. PARANIN GEREK SAHB

KM? (FAZ MKROBU)

Salomon yeni basft paralar datmadan nce ada sakinlerini

toplayarak bir konuma yapar. Der ki; -Arkadalar bu parann
karl alftndr. Alftnn sahibi de ben olduuma gre, bu para
benim paramdr. Lakin bu paray hesapladnz gibi 200er lira
olarak size dn vereceim. Sizler onu istediiniz gibi
kullanacaksnz. Bu kullanm karlnda parann kiras (pay)
olarak bana yllk % 7 faiz vereceksiniz. Bu kadar faizin ok
olduunu sanmyorum.
Bunu duyan oda sakinleri sistemi hemen kabullenirler. % 7 yllk
faize de herhangi bir ekilde itiraz etmezler. nk geldikleri
yerde yllk faiz rakamlar % 100 leri amftr. Bununla
kyaslandnda %7 nemsiz grnmektedir.
Salomon devam eder;
Arkadalar i itir. Dostluk baka al veri baka. Size dn
verdiim bu para karlnda sizin anapara ve faiziyle birlikte
geri demeyi kabul ettiinizi, eer demez iseniz sahip
olduunuz mal ve mlknzn haczedilmesini kabul ettiinizi
bildirir bir senet imzalamanz istiyorum.
Ada sakinleri bu artlar gayet anlaml ve makul bulur ve hepsi
paray bor aldklarna dair bir belge imzalarlar. Neticede herkes
elleri para dolu olarak Salomonun oluturduu yeni bankadan
ayrlrlar. Onlar elleri para dolu olarak ayrlrken, Salomon onlara
kacak herhangi bir problemde mutlaka gelmelerini, onlara her
konuda yardmc olmaya hazr olduunu, bu tr faaliyetlerin
dostluklar pekitirdiini sylemeyi de ihmal etmez.
1

8. ADA EKONOMS CANLANIYOR

Salomonun paras ada ekonomisini birden canlandrr. TIcaret
basitleir ve hzlanr. Takas sisteminin verdii problemlerin hibiri
yaanmaz olmutur. Herkes bu yeni sistemden memnundur.
Bankaclarna her grdklerinde teekkr ederler. Ne de olsa
onlar ok byk bir dertten kurtarmftr. Yeni sistem, hayaft
olduka kolaylaftrmftr. Hem olduka da basit bir sistem
kurulmutur.

9. BU HESAP YANLI: NASIL

OLDU DA FARK EDEMEDK!
(HAKSIZ BR VERG)
Adadaki ekonomik canllk iyidir fakat ok uzun srmez. Ylsonu
yaklarken baz suratlar aslmaya balamftr! Mesela
Sadullahn ileri iyi gitmemitir. Ylsonuna gelindiinde elinde
Salomona iade edecek kadar paras yoktur. Srekli borcunu nasl
deyeceini dnmektedir. Ylsonunda 200 liray 14 lira faizi ile
birlikte geri vermesi gerekmektedir. Hlbuki bu kadar paras
yoktur.
Sadullahn iini kemiren baka bir ey daha vardr. Bu para
sistemi ile ilgili bir terslik hisseder ama ne olduunu bir trl

bulamaz. Kendi hesab bakalarnn hesab derken, olay toplum

asndan
dnmeye
balar.
Btn
rakamlar
nne
koyduunda, birden, ok enteresan bir ey fark eder. inde
bulunduklar para sistemi yanl bir matematie oturtulmutur.
Sistem sakaftr. Rakamlar alt alta yazdnda olay gayet net
olarak grlr;
ahslar
denece
Salomonu
Toplam
n Verdii
Geri
k
Para
stenen
Faiz
%7
Ahmet
200
14
214
Abdullah
200
14
214
Murat
200
14
214
Cemil
200
14
214
Sadullah
200
14
214
Genel
1000
70
1070
Toplam
Tablo 1: Bereket Adas hesap cetveli

1070 1000 = 70 ???!

Salomon herkese 200 lira vermi ve % 7 faiz koymutu. Geri
Sadullah 214 liray denkletirememiti ama ilerinden birileri
denkletirebilirdi. Ama bu, o bir iki kiinin daha alkan olduunu
gstermez. nk problem bu deildir. Problem udur: Gerekte,
Salomon sisteme toplam 1000 lira srm ve geriye 1070 lira
istiyor ve ayn zamanda paray sadece ben basarm diyor.
imdi dnelim bakalm bu mmkn mdr? Tm oda sakinleri
sahip olduklar paralarn hepsini geri verseler bile ki bu 1000 lira
yapar, Salomonun istedii 1070 Iiroy denkletiremeyeceklerdir.
70 lira her hlkrda eksik kalacakftr. Adadaki toplam para olan
1000 lira, kendi kendine 1070 lira olmaz. O halde faizin sebep
olduu bu ite, bir sakatlk, bir hastalk var. Sisteme srlen 1000
lirann, ne kadar ticaret yaplsa yaplsn 1070 lira olmayacan
bilmek iin ekonomi profesr olmaya gerek yok. nk hesap
ortada.
Hemen bunu dier arkadalarna da anlatan Sadullah, onlar da
alarak hep birkte Salomana gider ve durumu izah ederler. Ayn
zamanda bu duruma kzgndrlar, Ada halknn bu halini gren
Salomon onlar yaftftrmaya alr. Der ki:
-Dostlarm gryorum ki 214 liray geri vermemiz imknsz
diye bir hesap hatasndan bahsediyorsunuz. Pekl, durumunuzu
anlyorum. Haklsnz. Bu durumda sizden anaparay geri

istemeyeceim. O sizde kalsn ama kii bana den 14 liralk

faiz borcunuzu deyin yeter. Mevcut durumda herkes bunu
kolaylkla
der
herhalde!
Bunu
vergi
gibi
dnn,
memleketinizde de srekli dediiniz bir vergi yok muydu
zaten?
Hakikaten, herkesin elinde 14 liralk faiz borcundan ok ok daha
fazla para olduu iin bu yeni duruma hemen uyarlar. Salomon
ada halkn, her ne kadar biraz pheleri kalsa da ikna
edebilmitir. imdi herkes sadece 14 lira gibi ok cazip bir yllk
faiz deyecektir.
Dier yandan Salomon keyifli keyifli glmsemektedir. Uygulam
olduu, temelde

hile zerine kurulan bankacln ne kadar byk bir silah

olduunu gn getike daha da iyi anlar. Hibir silah ya da baka
bir ara kullanmadan, bu g ile toplumu kendisine kle haline
getirebilir.

10. KAOS ADASI (BOR,

BOR, VERG, BOR, ... )

VERG,

Bundan sonra adada hayat her gn daha da ekilmez olmaktadr.

Lakin Salomon dzenli olarak faizlerini alr. Para ticarete iyice
girmitir. Arftk parasz yapamaz olurlar. nsanlar borlarn
deyebilmek iin kenara para koymaya balarlar ve dolaysyla
nceden ok rahat tketebildikleri ihtiya malzemelerini alamaz
hale gelirler.
Yine reten dzenli olarak retiyor ve yksek miktarlardaki
borcunu deyebilmek iin rnne yksek fiyatlar uyguluyor ama
maln istedii gibi satamyordu. Eer biri dierine maa ile i
yapacak ise, hakl olarak srekli maann arftrlmasn talep
ediyordu. nk borlarnn yannda hayat da pahallamaktayd.
Her geen gn de, faizlere verilmek zere, piyasadan para
ekilmekteydi.
Her ey pahallam ve adada hayat ekilmez olmutu. O
gzelim huzur ve bereket odas gitmi yerini adeta kaos adas
almft. Ada halknn morali ok ktyd. retim de yava yava
dmeye balamft. Kimsede retim yapma evki kalmamft.
Hem neden retsinlerdi ki, nasl olsa rnler ya alnamyor ya da
ok dk bir fiyat veriliyordu. Hayata tam anlamyla bir kriz
hakim olmutu. Ada halk durumdan rahatszd. Ama hi kimse de
ne yapacan bilemiyordu.
Sebze-meyve reticisi renber Cemil;
-Her ey bu para sistemiyle balad. Bu sistemde bir terslik
olmal diyordu. Lakin ne olduunu bir tr anlayamyordu. Ada
halk tekrar bir oraya gelerek bankerleri Salomon ile bir kez daha
grmeye karar verdiler.

11. TAZE PARA: BOR (DARPHANE

VE KRED SSTEM!)
Ada halk bu sefer daha da kzgndrlar. Her eyin bu yeni
sistemle kt gitmeye baladn, ne kadar ok alrlarsa
alsnlar, yine de bortan kurtulamadklarn sylerler.
-Bor, bor, bor. Her geen gn daha kt oluyor. Grtlamza
kadar borca baftk. Ne kadar ok alrsak o kadar da
borlanyoruz. derler.
Salomon sakin bir ekilde onlar dinledikten sonra, zmn yine
bu sistemde olduunu, lke ekonomilerinin de zaten bu ekilde
ilediini syler. Salomona gre ise asl sorun anlaytadr.
Solomon yle izah eder;
- Meraklanmayn ben de var olan alftn daha fazla para basmaya
yeterlidir. Madem para yok, parasz kaldk, sana bor, faiz deye
deye paralar bitireceiz diyorsanz, o halde size tekrar 200er
lira basaym.
Ada sakinlerinin bu da yerli bir bor olacak diye kzmalarndan
nce Salomon devam eder ve;
- Elbette, fakat sizin zenginliiniz arft mddete ben o
zenginliinize (malnza, mlknze) kar size para vereceim.
Hibir zaman bana paray geri demek zorunda da deilsiniz.
Tm borlarnz da da tek bir kalemde toplayp buna konsolide
bor deriz. Yllar getike bu konsolide borcunuz artacak fakat
ayn zamanda ok almanz neticesinde gelirleriniz de artm
olacak. Dolaysyla ada gittike, i hacmi arftka borcun da
artmas gayet doal olacakftr. Bu sistem her yerde byledir.
Bunda anlalmayacak bir ey yok. Siz, gelirleriniz ile borcunuzu
dengeleyeceksiniz. Bu borcu zamanla eritmek iin herkes tabii ki
kendisine gre eitli tedbirler olacakftr. Bu, iyi bir para
sistemidir der.
Ada sakinleri kafalarnda biraz soru iaretleri kalsa da bir kez
daha ikna olmu gibidirler.

12. BASIN
YAYIN
KONTROL
VE

HUZURSUZLUK

Salomon paray kontrol etmenin ne kadar nemli olduunu ok

iyi bilmektedir. Ama insanlar yine de baz eylerin farkna
varabilirler. Onun iin ada halknn baka eyler ile ilgilenmesi,
temelde faizin sebep olduu kaosa ve huzursuzlua kar
duyarsz hale gelmesi gerekmektedir.
Salomon
oda
sakinlerinin
tavr
ve
davranlarndan,
tarftmalarndan, ikisinin muhafazakr, dier ikisinin ise liberal
grlere sahip olduunu anlar. lerinden ifti Abdullah biraz
daha mlayim ve ilgisiz bir insandr. Adada bir seim yaplmasn
ve seilecek kiinin her eyden tek sorumlu olup ileri dzene
koymasn ister.

Bu gidii grp tedirgin olan Salomon, elindeki imknlar

kullanarak, haftalk gazete karmak iin almalar yapar. Liberal
dncelere hitap etmesi iin Liberal, muhafazakr dncelere
hitap etmesi iin de Muhafazakr isimli iki gazete hazrlar.

Liberal Gazetenin savunduu ana fikir udur; Her ey ok gzel.

Bu yeni sistemle ticaret de zenginleti. u anda baz ilerin kt
gitmesinin sebebi muhafazakr anlayftr. Bu anlay topluma bir
trl entegre olamamftr. Gelimenin nndeki en byk engel
bu gerici yaklamdr.
te yandan Muhafazakar Gazetenin ana temas da yledir:
inde bulunduumuz tm kaos, gya ilerici, ze uymayan ve
snr tanmaz liberal yaklamlardan kaynaklanmaktadr. Bunlarn
hepsi yalanc ve dolandrcdr. Hlbuki eskiden iler daha iyiydi
ve daha mutlu idik.
Ada sakinlerinden her biri zamanla kendi dncelerine uygun
olan bu haftalk gazetelerden birini almaya balar. Bylece hem
kltrel gelimelerini pekitirirler, hem de iinde bulunduklar
konumun kendi yaklamlarna uygun
bir
ekilde nasl
zlecei konusunda bilgilenirler(!) Arada bir, birbirlerinin
fikirlerini de gazetelerinde acmaszca eletirirler.
Bylelikle her eyi ve zellikle de kendilerini kleletiren hile
rejimini unutup, Salomonun sahip ve hkim olduu gazetelerde
birbirlerinin fikirlerini eletirerek zamanla birbirlerini sular hale
gelirler. Adada arftk geri dn ok zor grnen kamplamalar
olumutur.

13. BORCA
SSTEM

DAYALI

PARA

SaduIIah, kurulduundan beri bu para sistemindeki gariplikleri

takip ediyor, srekli, olayn ne olduunu tam olarak anlamaya
alyordu. Bu durum, ryalarnda bile kendisini megul
ediyordu. Nerede hata yapld? Yanllk nerede? Neden byle
oluyor? gibi sorular zihnini kemirip duruyordu.

Yine gnlerden bir gn, zihni tamamen bu problemlerle megul

bir halde iken, kendi kendine hayfland;
-Ne bekliyorduk, ne oldu. rettiimiz mal ve hizmetleri takas
ederken yaadmz

zorluklar ortadan kaldrmak iin bir l arac aryorduk, daha

kt bir duruma dtk. Hlbuki olmas gereken, sistemdeki
parann retilen mal ve hizmetler temsil etmesiydi o kadar. Ama
u andaki para Solomonun alftnlarn temsil ediyor. Peki,
Solomonun alftnlarn temsil eden bir mal biz niin para diye
kullanyoruz?
-l? Mal? Evet, evet bu ite bir yanllk var!
Diyerek tekrar heyecanla almaya balad. Sistemi temelden
sorguluyor, ona prensipleri ortaya koyarak adm adm iine
dtkleri sorunlar zmeye ve hesab anlamaya alyordu.
-Para, herhangi bir retimi yapan kimseye bu retimine edeer
tketme hakk olduunu gstermek zere verilen zel senet
demektir. Dolaysyla para sahip olunan zenginliin ls ve
deiim aracdr. Para, deerini saftn alabilecei retimden alr.
Ksacas para, sahip olunan zenginlii yansftr. Bir semboldr, mal
deildir
Peki, sistemdeki paray mal haline getiren olgu nedir?
-Sistemdeki paray mal haline getiren olgu faizdir. nk faiz,
sistemdeki parann asl fonksiyonunu yani l ve deiim arac
olma zelliini bozuyor. Faiz, sistemdeki paray rakam olarak
oaltmasna karn, alm gc olarak azalftyor. Hem, para ile
ayn formda olduu iin, para bir mal veya hizmeti temsil
ederken, faiz reel olarak herhangi bir eyi temsil etmemesine
ramen para gibi saftn alma gcn kullanyor. O halde parada
kesinlikle faiz olmamaldr. Faiz hakszlkftr. Faiz zenginlik
artmamasna ramen paray arftrr ve dolaysyla kiiye retim
yapmadan ilave bir tketim hakk verir ki bu ok byk bir
hakszla vesile olur. Neticede, faiz toplumu adm adm
kleletirir.

zerinde uzunca alftktan sonra Sadullah, iine dtkleri bu

kle dzeninin kendilerini nasl smrdn anlam ve adadaki
dzenin yeni bir zulm dzeni olduunu bundan bir an nce
kurtulamazlar ise hepsinin Salomona kle olacaklarnn farkna
varmftr.

Hemen ada halkn toplar ve onlara iinde bulunduklar faize

dayal zulm dzenini net bir ekilde anlatmaya balar. Bir tablo
yaparak, adadaki parann oalmas ile zenginliin ya da refahn
artmas arasndaki ba heyecanl bir ekilde izah etmeye alr;
Ahme
Harct Kredi

Abdull
ah Kr
Harc

ama

ama

10

20
0
19
0

15

2
0
1

Murat
Harc
ama

Kredi

20
0
21

Cemil
Harc
ama

50

Kr
e

2
0
1
5

Sadull
ah Kredi
Harc
ama

20
0
25
0

Tablo 2: Bereket Adas rnek Ticaret Cetveli

- Balangta herkesin 200 liras yani kredisi vardr. Bu, kiilerin

hanesine kredi olarak geerken Salomonun bankasnda bor
olarak yazlmaktadr. imdi bizim kendi aramzda yapftmz
zenginlik deiimine yani al veriimize bakalm.
- Diyelim ki Ahmet Abdullahtan baz mallar alr ve 10 lira der.
Dolaysyla biz Ahmetin kredisini 10 lira drp (190),
Abdullahn kredisini de 10 lira arftryoruz (210). Murat da,
Abdullaha 15 liralk mal satarsa, Abdullahn kredisinden 15 lira
drr. (195), Muratn kredisine 15 lira ekleriz (215). Cemil
Sadullahtan 50 liralk mal alsa, Sadullahn kredisini 50 lira
arftrr, (250), Cemilin kredisinden 50 lira drrz (150)
190 + 195 + 215 + 150 + 250 = 1000!
-imdi dikkat edelim. Biz ne kadar al veri yaparsak yapalm
her safhada adadaki toplam kredi (para) miktar deimiyor;
1000 lira. Hlbuki geri faiz dersek, bu durumda mal ve hizmet
azalmamasna ramen para miktar azalyor. Onun iin, parann
miktar sadece yeni zenginlik retildii zaman ya da mevcut
parada eitli vesilelerle (yrftlma, kaybolma vs.) eksilme olduu
zaman artmaldr
-Dolaysyla para sadece mal ve hizmetin deiim arac yani her
trl emein karldr. Burada faizin hibir yeri ve fonksiyonu
yoktur. Faiz sisteme girdii anda zenginliin ls olan para
miktar, faiz ile zenginlik artsa da artmasa da artar! Hlbuki
paray biz zenginlik arftka arftrmalyz ki zenginlik toplum iinde
devir daim edebilsin, sahip olduumuz ekonomik deerler
(retim ve tketim kredileri) korunabilsin. Bu ly sulandran
faiz ise topluma yklenen yk, hakszlk ve kleletirme aracdr.

Bundan ve buna bal dier mikroplardan kurtulmadmz

takdirde hepimiz kleleiriz
Sadullah bunlar uzun uzadya bu ekilde anlaftnca ada halk hem
arr hem de kzarlar. Salomonun sistemi ile Bereket Adasnda
adeta bir kleleme srecinin yaanmakta olduunu anlarlar. Bu
srecin farkna varlmamas iin de kendilerinin Salomonun
gazeteleri ile ynlendirildiklerine ve adeta uyutulduklarna
inanrlar.

Bylece hileyi net bir ekilde gren ada sakinleri ertesi gn oy

birlii ile Salomona bir ltimatom verirler. Derler ki;
-Biz senin yerletirdiin bu kle dzen ve bunun kan emici
hortumlarn oluturan faize dayal para sistemini istemiyoruz. Biz
sahip olduumuz zenginlii temsil eden paray kendimiz basp
onu sadece bir l ve deiim arac olarak kullanacaz ve
kesinlikle faiz uygulamayacaz. Eer insanlar toplumun yararna
retim yapacak bir proje ile gelirse, biz onlarn retecei
zenginlii evirebilecek paray da faizsiz olarak kendimiz basp
vereceiz. Dolaysyla para, zenginliin yani varln gstergesi
olacakftr.
Ada halk Salomona insan olarak sayg duyduklarn ve
kendisinin de tketmek iin retime bir eklide katkda bulunmas
gerektiini bildirir.
Derler ki;
- Sen bu ticari ilemleri takip etmede ve finans konularnda
olduka yeteneklisin. Bu yeni faizsiz para sisteminde kayt
ilemlerini yapmaya devam et, biz bunun karlnda sana
emeinin karl olarak bir cret vereceiz. Bylelikle sen de bu
ilemler ile topluma katkda bulunmu olacaksn ve faizden
kaynaklanan haksz bir kazan salamam olacaksn.

14. KURTULU
DERS

VE

BYK

Ada halk ister ki Salomon da emeiyle adadaki zenginlik

retimine katkda bulunsun. O da ancak emeinin karln
alsn. Haksz olarak herhangi bir kazan salamasn.
Tm bu oyunu bozan Sadullah bir eyi ok merak eder ve
Salomondan iinde alftn

bulunan zel kasam dedii kasasn amasn ister. Bu konuda

Salomon ok istekli olmasa da kabul eder. Kasa alnca Sadullah;
- Tam dndm gibi. Tm bu tuza kurmak iin gerekten
alftn olmasna
da gerek yoktu. Bunun iin sadece bizi
inandrmas yeterliydi diyerek kosann ierisinde var olanlar ada
halkna gsterir.
Kasada alftn yoktur ve sadece arlk yapsn diye akl talar ile
doldurulmutur. Bunu gren ada halk bir kez daha onlar ki faiz
oyunu bir kleletirme dzeni ve bir hile rejimidir. Temelinde, ak
olarak fark edilemese bile hile vardr. Faiz bu hilenin asldr ve var
olduu mddete her trl felaket beklenir.
Salomon paray, hibir eye dayanmadan havadan retmesine
ramen onu insanlara bor olarak datm ve herkesi bir rpda
kendisine geri dn olmayacak bir ekilde borlandrmft.
Zamanla vermi olduu ek krediler ile de ada halknn gerek
zenginliini ellerinden bir bir almaya balamft. Eer bu oyun
bozulmasayd, tm zenginlikleri haksz olarak kendisine
balayacak ve her eyi kleletirecekti. Ne ile? Bir avu akl ta
ile! Tm bunlar ortaya knca Salomon ortadan kaybolur ve bir
daha da gzkmez. Faize dayal olmayan yeni bir ekonomik
dzen ile ada tekrar eski zenginliine, rahaftna ve huzuruna
kavumutur.
ok gemeden, gnn birinde yakndan geen bir geminin
dikkatini ekerek kurtulurlar. Ama gerek kurtulular, aldklar
byk ders ve faizin ne byk bir bela olduunu renmeleridir
phesiz.
te imdi gnmze bakftmzda, yllardr bizi ezen senaryo da
budur. Kiiler gelir gider, hkmetler gelir gider, lakin borcumuz
hi bitmez. Hep artan bir bor olur mu? Hi kimse faize dayal bu
zulm
dzeninden
kurtulua
kamaz.
Bu
sistemde
alldmddeteekonomiyiokiyibilmekdemek,
enuygunvebilimselbirekilde nasl bor alnacan bilmek
demektir. Hlbuki para sadece zenginliin lsdr. Faiz
sistemini kullanarak bu lde hile yapyorsunuz. lde hile
yapan stelik bunu kendi keyfine gre diledii gibi yapan birisiyle
nasl ticaret yapabilirsiniz? Mesela uzunluk ls metreyi
dnn. Siz bugn metre bir karftr, yarn bir arndr, ertesi
gn bir parmakftr diyen ve bunu ne zaman diyeceini
bilmediiniz birinden kuma alr msnz? Byle birinden tarlanz
ekip bimesini ister misiniz? Byle birine ev yapftrr msnz? Siz
2

bu zulm dzeninde kazancnzn tek harcaycs (mutasarrf)

deilsiniz. Siz akama kadar alp kazanacaksnz ve paray
cebinize koyacaksnz ama baka birileri bir yerlerde, (New York,
Londra, Tokyo vs.) lde hile yaparak adeta o paray hak
etmeden harcamaya balayacak. Buna raz olur musunuz? te
gnmz kle dzeninde bu yaplyor. Bu oyun bozulmaldr. Borca
Dayal Para Sistemi terk edilerek yerine reel ve adil bir sistem
kurulmaldr.

FETH NESL ETM

DKMANLARI
|1|

20.10.2016