Heerri keenya

buuura
haaromsa
keenyaati!

Oromiyaa

Bara
Bara 23
23

Lakk. 48
19
Bitootessa
8 bara
2008
Lakk.
Fulbaana
26 bara
2009

Gatiin
Gatiin
qar.qar.
1 1

Ministirri muummee Hayilamaariyaam Dassaalenyi

Ayyaana Irreechaarratti jeequmsa kaeen lammiiwwan
lubbuusaanii dhabaniif gadda itti dhagaame ibsan
Manni Maree Bakka Buoota Ummataas labsiin gaddaa
biyyaalessaa guyyoota sadiiif labse kaleessa xumurame

Ayyaana irreechaarratti lammiilee

lubbuunsaanii darbeef mootummaafi
qaamoleen hawaasaa gadduusaanii ibsan
Kutaa Qophiitiin
Ayyaana irreechaarratti jeequmsa farreen
nageenyaa uumaniin lammiilee lubbuusaanii
darbeef Mootummaan Naannoo Oromiyaafi
qaamoleen hawaasaa garaa garaa gadda
guddaan akka itti dhagahamee ibsan.

Mootummaan
naannichaa
lammiilee
Ayyaana irreechaarratti lubbuusaanii darbe
sababeeffachuun gadda itti dhagaaame
tibbana ibsa kenneen, aadaawwan ummata
Oromoo gurguddoo babalisuufi dagaagsuuf
mootummaafi ummanni
Oromoo waliin tauun Gara fuula 11tti

Ministirri
Muummee
Mootummaa
Federaalawaa
D i m o o k i r a a t a w a a
Rippaabilika
Itoophiyaa
Obbo
Hayilamaariyaam
Dassaalenyi Fulbaana 22 bara
2009 lammiiwwan Ayyaana
Irreechaa kabajuuf magaalaa
Bishooftuu Hora Harsadeetti
argamanii jeequmsa uumameen
lubbuusaanii
dhabaniif
gadda
guddaa
isaanitti
dhagaame
ibsuun
maatii
warra miidhamaniifi ummata
Itoophiyaa hundaaf jajjabina
hawwaniiru.

Obbo Hayilamaariyaam Dassaalenyi

Ministirri Muummee
Hayilamaariyaam
ibsa dhimma kanarratti kennaniin ayyaanni
Irreechaa ummata Oromoo biratti kabaja
guddaa kan qabuufi ayyaana ummanni
Oromoo waaqasaa itti galateeffatu tauu
ibsuun, ayyaanni kun ayyaana biyya

keenyaa qofa tauunsaa hafee hambaalee

kiliyaa taee UNESCOtti galmaauudhaan
ayyaana Addunyaa guutuu akka tauuf
ummanni
Oromoo,
mootummaafi
Abbootiin Gadaa waliin
tauudhaan ayyaanicha Gara fuula 11tti

Mootummaan lammileefi maatii Ayyaana Irreechaarratti

miidhaan irra gaeef deggarsa akka taasisu ibse
Mootummaan Naannoo Oromiyaa rakkoo Ayyaana
Irreechaarratti uumameen lammilee miidhaan irra
gaeefi maatiisaaniif deggarsabarbaachisu hunda akka
taasisu beeksise.

Itti Aanaan Pireezidaantiifi Oogganaan Biiroo

Paabilik Sarviisiifi Bulchiinsa Qabeenya Humna
Namaa Oromiyaa Obbo Isheetuu Dassee haala yeroo
ilaalchisuun ibsa kennaniin, ummanni Oromoofi
bulchiinsi Mootummaa Naannoo Oromiyaa ayyaana
Irreechaa baranaa milkaaaa taasisuuf qophii cimaan
taasifamus guyyaa ayyaanichaa namoota ergama addaa
qabaniifi jeequmsaaf qophaaaniin lubbuun namaa
akka darbu taeef lubbuun namaa darbuusaafi miidhaan
qaamaa qaqqabuusaaf mootummaan naannichaa
akka gadde Obbo Isheetuun himaniiru. Mootummaan
lammiiwwaniifi maatii balaan irra gaeef deggersa
walirraa hin cinne ni taasisa jedhaniiru.
Ummanni ayyaanicha kabajachuuf bakkchatti argame,

miidiyaaleen biyya keessaafi idil-addunyaa, maatiin

miidhamtootaa bakkichatti argamuun akkasumas
ogeessonni fayyaa dhaabbilee garaa garaa namoota
miidhaman gargaaraa turan balaan qaqqabe kun walirra
ajjechuuf wal dhiibboon namoonni hallayyaatti kufuun
akka miidhasmaniifi humna nageenyaarraa rasaasni
tokkollee akka hin dhukaafamneef kan rasaasaan
rukatame kan hin jirre tauu akka mirkaneessanis Obbo
Isheetuun himaniiru.
Obbo Isheetuun akka jedhanitti, humnoonni nageenya
booressan ayyaanicha irratti jeequmsa uumuun lubbuun
namaa akka darbuufi miidhaan akka qaqqabu sababa
taan rakkichi akka waan mootummaan raawwatee
fakkeessuun odeeffannoo dhugaarraa fagate miidiyaalee
hawaasaarratti gadi lakkisuun ummata burjaajessaas
jiru. Qaamolee kunneen adda baafamanii seeraan
nigaafatamus jedhaniiru.
Kanamalees humnoota kunneen

Gara fuula 13tti

Fuulawwan keessaatti
Irreecha Hora Harsadii . . .
Sirna galateeffannaafi waaqeffannaa
kan tae Irreechi sirna Gadaa
Oromoo keessatti iddoo guddaa kan
qabudhas.
Fuula 5

Lafa qonnaa xiqqaarratti . . .

Jireenyasaanii
yeroo
dheeraaf
gaggeeffachaa kan turan ganda keessatti
dhalatan
kana
keessaatti
wardiyaa
gandichaa tauun mindaa baayee xiqqoo
taeen mindeefamanii hojeechaa turaniiru.
Fuula 8

Dhukkuba osoo hin beekamiin . . .

Hammattuu harmaa bituun

duratti harma naannoosaa
meetiraan safaranii bituudhaan

Fuula 13

Biyya heeraafi seeraan bultuu keessatti olaantummaa seeraa kabajichiisuun dirqama mootummaafi ummataati!

Fulbaana 26 bara 2009

Kallacha Oromiyaa

Mira dhadhabbii hanbisuuf

Biyya Jiituu Faayidaa kuduraafi muduraa

Yoo lafa gabbataa ni qabna

oromiyaa jiituu
Kan migiraafi sanbaleexaan arbaafi
leenca hiitu
Burqituu Albuudaa badhaatuu
ziqayaafi meetaa
Harmee harma dachaa akkam siif
taanu laata?
Kan bosona kee seene firii ija
mukaa nyaatee
Foon barbaadus bosonuu gaaraafi
mukaa adamsatee
Kan fedhe nyaatee kan hawwe
guuree itti bula
Dharraasifnaan damma gaagura
bosanatti ula.
Gosoota midhaanii kan dhabde hin
qabdu
Kuduraafi muduraa kan hunda
ofirraa qabdu
Gubbaafi jallikee bishaanii
burqituufi lagaa
Meeqatu dheebuu bauufi cophakee
dhuguuf gaggaba.

Jechoota

Waan sadii hin seiin

Nama beektu hunda firakee

Kan silolu hunda diinakee
Nama badiirraa sidhoorku ammeenyaaf
hin seiin

Waan sadii sitti hin fakkaatiin

Dudubbachuun beekumsa
Callisuun walaalummaa
Nama kabajuun sodaa sitti hin fakkaatiin

Waan sadii hin hawwiin

Furdinni quufa mitii hin hawwiin
Abaarsi eebba mitii hin hawwiin
Summiin qoricha mitii hin hawwiin

Waan sadii jettee hin tilmaamiin

Nama kolfu hunda gammadaa
Nama dureessa hunda arjaa
Nama hiyyeessa hunda doqna jettee hin
tilmaamiin

Waan sadii waa sadiif jaalladhu

Aadaankee eenyummaakeetii jaaladhu
Afaankee mallattookeetii jaaladhu
Sabni kee dhiigakeetii jaaladhu

Waan sadi hubattu malee itti hin

seeniin
Dubbii keessa hin beekne
Bishaan gadi fageenyasaa hin beekne
Imala daandii isaa hin beekne hubattu
malee itti hin seeniin.

Waan sadii waa sadiif sodaatan

Lafa gammojjii aduuf sodaatan
Lafa hurrumaa qaroof sodaatan
Qormaata qaroo dubbiif sodaatan

Waan sadii waa sadiif sodaadhu

Holqa mukaa bofaafi sodaadhu
Beekaan nama hin dhiisu gowwaa dubbiifi
sodaadhu
Obbolaa wal-lolan garaa haadhaafi
sodaadhu.
Ahimad Xahaa W Dh. K M N
Oromiyaarraa.

Guddataa Dhaabasaa

nyaachuun fayyaa namaatiif

qabu keessaa

Burtakaanaafi muuzii
nyaachuun faaydaan inni qabu
Fayyumaa onnee namaa eega
Dhiibbaa dhiigaa ni hirrisa
Carraa kaanseerii qabamuu ni
hirrisa
Carraa dhukkuba sammuu
keessatti dhiiguu ni hirrisa
Dhukuba sukkaaraatiin
qabamu ni hirrisa

Faayidaa kaarotii nyaachuun nuuf qabu

Keemikaala beettaa kaarotiin kan

qaroo namaatiif hedduu gargaaru waan
qabuuf qaroo ijaatiif baayyee gargaara
Ilkaan
keenya
baayyee
akka
qulqulaauuf fayya qabeesa akka tau
nu gargaara
Viitamina gahaa waan ofi keessaa
qabuuf fayyummaa gogaafi miidhagina
gogaatiif baayyee gargaara
Tiruun keenya
xuraawaa qaama
keenya keessaa akka baasu baayyee nu
gargaara
Dhukkuba sammuu keessatti dhiiguu ni
xiqqeessa
Dhiibbaa dhiigaa hirisuufi dhukkaba
onneetiin qabamuurraa nu baraara.
Kaanseriiwwaan
garaagaraatiin
qabamuurraa nu hambisa.
Keemikaala
antioxidant
taan
ofikeessaa waan qabaniif akka dafnee
hin dulloomne nu gargaara.
Kaansarii harmaarraa nu ittisa.
Gogiinsa garaa ni ittisa

Ichima
Jaalalaa

Isa gaafa sanaa malumaaf dagatte

Yoomillee sin ganu jettee waadaa seente
Garuu hara kunoo dugda natti galte
Jaalala bareedduu qarshiidhaan jijjiirte
Nama horii qabuun ana na jijjiirte
Maal baleesaankoo maaf qabatti na gatte
Jaalalaan wal sobuu maaliif aadeffatte
Dura sin jaaldaha jettee jalalan maraatte
Jalala naaf qabdu hunda natti himte
Ijaakeen siif dua jette na sosobde
Waan meeqa dubbatte dhugaa fakeessitee
Kunoo hara garuu jalalaan na miite
Akkumaa gaararraa sagal jijjiiramte
Silaa gaafa sana akkanatti beekee
Jaalalakee hin fedhu ofirraa si eegee
Amma kunoo waan hundaanuu deegee
Jalaala tolfannee qabeenya horannee
Nama akka keetii takkayyuu hin agarre.
Ahimad Xahaa W Dh. K M N
Oromiyaarraa.

Finniisa fuula namaa balleessu ni

dhoorka
Fayyummaa
laphee
keenyaatiif

gaariidha.kanaafuu soorata keenya

keessatti yeroo hundumaa fuduraafi
muduraatti haa fayyadamnu.

Harmee koo

Jiraachuu keetiin jiraadhee

Waamamuukeetiin owwaadhee
Salphinakeetiin ulfaadhee
Mogoleekeetiin jabaadhee
Qullaa taatee ani uffadhee
Mee maal naaf hin taiin ati
Mee maal naaf hin goone ati.
Barii lafaa irriba dhiiftee

Ilaacha namaas si hin qaanessu

Na guddisuuf gatii baaftee
Jireenyaakeetiin golgolooftee
Onnee koottan baraarfadhee
Morma koottan Kudhaammadhee
Si takkittiif fakkii hin qabu

Bajjii namaa qaarmii buutee

Si jajachuufi morkii hin qabu

Dafqakee xuruurfattee

Galgallikee haa lalisu

Sabbataan mudhii guduunfattee

Anaaf jettee boqoo buuftee
Anaaf jettee burjaajoftee
Boriikeetiif gala keessee
Jilbeeffattee waaqatti boosee.
Mee maal naaf hin taane ati
Mee maal naaf hin goon ati.
Anaaf seerri si hin daangeessu

Haaromsi Itoophiyaa ijoollee biyyaan!

Sadaqaankee yaa dursuu

Dabareekoon siif jiraadhaa
Akkamaleen si jaaladha
Sanyii gootaa takkittikoo
Baga geese yaa harmeekoo.
Alamuu Dabalaa Wa.A.T.Aanaa Alaltuu.

Kallacha Oromiyaa

Fulbaana 26 bara 2009

Faaksii 011-554-18-14

Bara 1986 hundeeffame

Torbanitti al tokko guyyaa Kamisaa,
Biiroo Dhimmoota Kominikeeshiinii Mootummaa Naannoo Oromiyaatiin maxxanfama
Qindeessaafi Gulaalaa Olaanaa

Warquu H/Gabrieel :

Bil. 0115541808
Gulaalaafi QopheessaaOlaanaa

Addunyaa Hayiluu
Bil. 0115541807

Leyiaawutiifi Dizaayinii
Yewubnesh Kabbadaa
Taaddalach Zarihun

Hordoffii Toannaa Raabsaafi

Gurgurtaa
Zawudinash Asnaaqaa
Beeksisa
Daraartuu Beekumaa

Lakk. Saan. Pos. 8741 E-mail kellechaoromiya@gmail.com Website : http://www.oromiacom.gov.et Face Book:kellecha Oromiya Finfinnee Oromiyaa

Dubbii Ijoo

Ajandaa

Jeequmsa humnoonni badii qiyyaasaniin lubbuu

lammiiwwan keenyaa badeef gaddi keenya guddaadha

Fuulli kun dhimmoota siyaas dinagdee fi hawaasummaarratti

dubbistoonni yaada bilisaa isaanii kan ittikeenanidha. Fuula
kanarratti dhimmoonnibahaan ejjannoo qophii gaazeexaa keenyaa miti

Mirga ummanni Oromoo qabsoo hadhaawaafi obsa fixachiisaan booda argate keessaa
tokko aadaa,seenaafi afaan ofiitiin fayyadamuu, boonuufi dagaagfachuudha. Mirgoonn
kunneenis wareegama lubbuu ,qaamaafi qabeenyaa ilmaan cunqurfamtootaan kan
gonfatamanidha. Buuuruma kanaan aadaafi duudhaaleen ummata Oromoo sadarkaa
addunyaatti akka beekaman, kabajaa, eegumsaafi kunuunsa akka argatan hojjatamaa
turuunsaas ummata Oromoorraa kan dhokate miti.

A.B.O. n dhaaba jibbiinsaafi hammeenyummaan

xaxamee dhalate waan taeef gonkumaa Ummata
Oromoo bakka buuu hindandau!

Ummanniifi mootummaan xiyyeeffannaa addaa kennanii kan irratti hojjataa turan

keessaa inni ijoon waggaa waggaan Magaalaa Bishooftuu,Hora Arsadeetti kan kabajamu
Sirna ayyaaneffannaa Irreechaati. Sirni irreeffannaa kunis ummanni miliyoonootaan
lakkaayamanu, Bacaqii gannaatii baga booqaa birraatti baatan! jechuun kan irratti
wal eebbisan miira abdii egeree kan iratti walii ibsaniifi cimsatanidha.Kanamalees
hayyudurummaa abbaagadaatiin Galatni kee guddaadha,yaa Waaqi ! jechuun kan sirni
galateeffannaa Waaqaaf itti gaggeeffamudha.
Sirni ayyaaneeffannaa kunis Ummanni Oromoo amantaan,saalaafi ejjannoo siyaasummaan
otoo addaan wal hin qoodne nagaan,jaalalaan,waltaiinsaan akka waliigalaatti tokummaan
Maree hoo!jechuun bifa tasgabbaaeen coqorsaafi keelloo birraa qabatanii uumaa
ofii Masqala barii bakka eebbifamaa Hora Arsadeetti kan galateeffatanidha.Haalli kunis
ayyaanni irreechaa aadaa galateeffannaa Ummata Oromoo qaama sirna Gadaa, mallattoo
nageenyaafi tokkummaa fedhiifi jaalalaa tausaatiif mallattoo yeroon hin jijjiiramnedha.
Ayyaanni Irreechaa qaama Sirna Gadaa Oromoo keessaa tokko waan taeefis bara kana
hambaa aadaa addunyaa killiyaa ykn. hambaa qabatamaa hintaanee (intangible heritage)
taee kan Ummanni Oromoo addunyaaf gumaachanidha.Ayyaanni irreechaa kunis hambaa
addunyaa taee akka galmaayu, kunuunsiifi eegumsi akka addunyaatti akka taassifamuuf
kaayyeeffatamee mootummaaniifi ummanni qindoominaan hojjachaa turaniiru.
Ummanni Naannoo Oromiyaas hawattummaa sirna ayyaaneffannaa kanaa dabaluun
miidhaginaan dabaalanii akkaataa yaadameen raawwachuuf qophiilee sirnicha waliin
deeman qindeessuuf buaa bahii guddaa bahaniiru. Qophiilee aadaa kunneeniin ayyaana
irreeffannaa Oromoo kana addunyaatti beeksisuuf qophii gahaa gochaa turanii wayita
ayyaaneeffannaan eegalamuuf jirutti, humnoonni ejjannoo siyaasummaa faallaa qabataniin
jeequmsi jala bultii ayyaanichaarraa eegalee qindeeffamaa ture kaee sirnichi akka gufatu
taee jira. Dadhabbiin Ummata Oromoo aadaa boonsaa kan addunyaatti beeksisuufi
galmee hambaa seenaafiaadaa adunyaarratti galmeessuuf taassifamaa ture qaamoolee
ergaa humnoota badii raawwachiisaniin fashalaee jira.
Jeequmsa ergamtoota humnoota badiitiin kae fashaleessuuf obsaafi of eeggannoo guddaa
qaamolee nageenyaa biratti mulate kan miidiyaaleen addunyaa dinqisiifatanidha. Haalli
badiif wixiname rasaasa tokko malee gocha badii kana dhaabuuf sochii taassifamaa
tureen waldhiibbaa uumameen hirmaattonni ayyaanichaa kukkufanii walirra ijjachuufi
walqabatanii boolla uumamaatti kufuusaaniitiin lubbuun namoota hedduu darbuu
dandaee jira.
Sababa jeequmsa ergamtoota humnoota badii kanaan sirni ayyaaneffannaa kun
geggeeffamuu hindandeenye .Humnoonni kunneenis Abbootii Gadaa bakkeewwan
garagaraa Naannoo Oromiyaarraa ulfinaafi kabaja ayyaana irreechaaf dhufaniif akkasumas
ummata bakkasanatti argamaniif kabaja dhowwachuun ayyaanni irreechaa bara kanaa
akka gufatu taees jira.
Hundaa ol lubbuu lammiiwwanii jequumsa humnootni badii qiyyaasaniin bade kan nama
gaddisiisudha.gaddi mootummaafi ummata keenyaas olaanaadha.Motummaanis maatii
miidhamtootaaf jajjabina hawwuusaafi gargaarsa barbaachisu taassisuuf qophii qabu
ibsuun isaa mootummaa ummataan filatamerraa kan eegamudha.
Mootummaan akkuma kaleessaa ummata waliin qindoomuun aadaafi seenaa ummata
Oromoo ,Sirni Gadaa addunyaa biratti akka beekamu sochii eegale cimsee ittifufuu qaba.
Kana malees, gocha badii lubbuu lammiilee keenyaa gaagaeefi faayidaalee ummata balaa
miidhu akkasumas safuu ummataafi abbootii Gadaaf qabnu mulqu mulateef eergamtoota
humnoota badii dhalateef sababa taan qoratee seeratti kan dheessu taa. Qaamooleen
hawaasaa garaagaraa wixinee humnoota badii beekee akka
balaaleeffachuu, dura
dhaabbachuu, akkasumas seeratti dhiyeessuuf tattaaffi godhamu tumsuu qabu.
Ummanni Oromoo aadaa,seenaa,duudhaafi afaansaatti fayyadamuu,ittiin boonuufi
dagaagsuuf dhiibbaa qaama kamiinuu gufachuu hin qabu.Kana waan taeef,humna
misoomaafi jijjiiramaa kan tae dargaggoon,shamarran,beektonni,dubartoonni,akka
waliigalaatti lammiin hundi gocha humnoota badii kana fuuldura dhaabbachuun
nageenyasaa daran mirkaneessuuf mootummaa waliin tumsuu qaba.

Duudhaalee ummanni Oromoo biyya kana keessatti ittiin beekamu keessaa inni guddaan
saba kamiyyuu wajjin nagaafi jaalalaan jirachuudha. Ilaalchi dhiphummaa, jibbiinsa afarsuun
duudhaa ummata Oromoo miti. Ummanni oromoo saba guddaafi beekaadha. Saba biraa irraa
ni guddifata, harma hoosisuun waliin firooma. Kanamalees kan qabu irraa dabarsee kennuun
akkasumas Oromeessee jaalalaan waliin jirata. Buuurri kunis tokkummaa, nageenyaafi Jalalaan
waliin jirachuu Saboota, Sab-lammootaafi ummatoota Itoophiyaaf buuuradha. Dhugaan kun
A.B.O. dhaaf madaa mogolee tauunsaa uumama dhaabichaa waliin kan waldhiitudha.
Addi kun akkuma maqaasaarraa hubachuun dandaaamu ilaalcha dhiphummaa jibba sabootaafi
sab lammootaatiin xaxameedha. Addich adda aadaa, duudhaafi safuu Ummata Oromoo irraa
jalatee dhalateefi ilaalcha dhiphummaa keessatti dulloomedha. Kana waan taeef harallee
ilaalcha dhiphummaa afarsa. Sirna dabre keessa dhiibbaan Ummata Oromoorra gahaa kan
ture humnoota sirnicha gaggeessaniin ykn. sirnichaan malee sabaan miti. A.B.O.n garuu
miidhaa sirnaafi namoota dhuunfaa kan saba tokkoon raawwate godheeti ilaala. Kana irraa
kaee yoomiyyuu tokkummaa, nagahaafi jaalalaan waliin jiraachuu sabaafi sablammootaa hin
barabaadu.
Amala uumamaasaarraa kaanee yeroo ilaallu yeroo tokko ummata Amaaraatu sibite, yeroo
biroo ammoo ummata Tigraayitu sibite ammammoo ummata Walaayitaatu sibite akkasumas
si haacuuce jechuun saboota sablammootaafi ummattoota waliin jiraatan walitti buusuun buaa
siyaasaa argachuuf jecha olola bittimsaa, misooma otoo hintaane jeequmsa, tokkummaa otoo
hintaane bittinnaayuu labsa .
Yeroo sirni dargii barbadaaee mootummaan ceumsaa ijaaramu chaartarii dhiituun gara
waraanaatti kan gale, kaayyoon A.B.O. sabaafi sablammoota Naannoo Oromiyaa beekamtii
dhorgachuun naannoofi qeee isaanitii buqqisuun Naannoo Oromiyaa biyya kana irraa
fottoqisuun mootummaa humnoota dhiphootaan duurfamuu ijaaruuf abjootaa ture.
Ilaalchi dhiphummaa A.B.O. sabummaa qofarratti hin daangau.Ummata Oromoo keessattis
lagaafi gosaan qoqqoduun ittifufeera. Oromoo wayita adda baasuun qoqqodus maqaan qofa
Oromoo, Oromoo makaafi Oromoo dhiigaa jechuun ummata Oromoo kan qoqqoodudha.
Ilaalcha tarkaanfachiisu kanaanis Ummata Oromoo, saboota, sab-lammootaafi ummattoota
biyya kanaa biratti jibbamuun kaayyoon isaa kan maseenedha. Haatau malee, dargaggoonni
tokko tokko rakkoo A.B.O.n kanaan dura ummata irraan gahaa ture warri hin hubanne ajaja
humnoota dhiphootaa fudhatanii yeroo ilaalacha kana tarkanfachiisaniifi gocha diigumsaa
raawwatan mulatu.
Gochi humnoota kanneeniis diinoota misooma, nageenyaafi dimokiraasii keenyaan kanneen
akka mootummaa Shaabiyaa, Hidha Haaromsaa keenyatti shakkii qaban waliin yeroo diigumsa
biyya keenyaaf tumsan mulatu.
Heddoomina tokkummaa walqixxummaa irratti hundaaye, jaalala saboota, sablammootaafi
ummattoota Itoophiyaatiin, Itoophiyaa haaraan ijaaramuunishee humnoota dhiphootaa, of
tultotaafi diinoota biyya keenyaaf madaa mogolee taeera.
Hedduuminni keenya miidhagina nuuf taee Itoophiyaa haaraa ijaaramaafi cimaa jirtu keessatti
ilaalchi gufachiisoon humnoonni dhiphootaafi oftuultotaa tarkanfachiisan dabree dabree nu
gaagauun isaa caalmaatti kan biyya kanaaf badadu hunda cimsu malee kan duubatti deebisu
miti.
Haaluma kanaan, wal dandauun waliin jirachuun akkuma jirutti taee duudhaalee tokkummaafi
garaa garummaa keenya sirriitti hubachuun beekamtii waliif kennuun rakkoolee kamiyyuu
marii ilaafi ilaameen gaggeeffamuun hiikamuu qabu. Rakkooleen kamiyyuu waltajiidhaan
hiikkachuun adeemsa qaroomaadha.
Sirni federaalizimii heddumina keenya karaa guutuu taeen keessummeessaa kan jirudha.
Kunis mandhee humnoota dhiphootaafi of tuultotaa, ilaalchiifi gochi kira sassabdummaa bakka
itti dhokatu kan dhabamsiisuu waan taeef humnoonni kunneen keessaafi alaa halkaniifi guyyaa
wiixxifachuunsaanii waan hin oolledha.
Kanaafuu, humnoonni badii kunneen diinni diina kootii fira kootii kaayyoo jedhuun tokkummaan
sirna kana diiguufi biyya kana bittimsuuf abjootaa jiraatanillee yoomiyyuu tokko hin taan,
sirnaafi biyyakana bittimsuu hindandaaan. Dhugaan kun hundeerraa hubatamee lammiin
keenya keessattuu humni misoomaafi jijjiiramaa kan tae dargaggoon, shamarran, hayyoonni,
jiraattoonni magaalaafi baadiyaa nageenya, misoomaafi ijaarsa sirna dimookiraasiitiif tumsuu
qaba.
Mulataa Ayyaanoo Magaalaa Mattuurraa

Raawwii KGT 2ffaatiif tumsuudhaan haaromsa biyya keenyaa ni ariifachiifna!

Fulbaana 26 bara 2009

Kallacha Oromiyaa

Beeksisa

Baalee

Obbo Kadiir Abutee Mana jireenyaa

Aanaa Diinshoo Magaalaa Diinshoo
ganda 01 keessatti lafa kaaremeetira
400 irratti argamu ni gurguradha
waan jedhaniif kan mormu yoo
jiraate,beeksifni kun bahee bultii
20 dura kan hin dhiyaanne yoo tae
hayyamni kan kennamuuf tauu ni
ibsina. Bul/Maagaalaa Diinshoo.
Obbo Tamaam She/Adam Mana
jireenyaa Aanaa Agaarfaa Magaalaa
Agaarfaa ganda 01 keessa jiru ni
gurguradha waan jedhaniif kan mormu
yoo jiraate,beeksfni kun bahee bultii
20 dura yoo hin dhiyaatiin hayyamni ni
kennamaaf. Bul/Maagaalaa Agaarfaa.
Obbo Huseen Jeylaan Kadiir Mana
jireenyaa Aanaa Agaarfaa Magaalaa
Agaarfaa ganda 01 keessa jiru ni
gurguradha waan jedhaniif kan mormu
yoo jiraate,beeksfni kun bahee bultii
20 dura yoo hin dhiyaatiin hayyamni
ni kennamaaf. Bul/Magaalaa Agaarfaa.
Iyyataan Obbo Tasfaayee Daggifee
Mana jireenyaa Magaalaa Maliyyuu
Burqaa ganda 01 keessaa lafa M2
250 irratti galmaaee jiru Obbo
Xilaahuun
Chokkolitti
gurguruu
waan barbaadaniif kan mormu yoo
jiraate,guyyaa beeksifni kun baheerraa
eegalee guyyaa 20 keessatti yoo
hin dhiyaatiin gurgurtaan manaa ni
hayyamamaaf.Bul/MagaalaaMaliyyuu
Burqaa.
Iyyattuun Aadde Zarfee Daggifee
Mana jireenyaa Magaalaa Maliyyuu
Burqaa ganda 01 keessaa M2 250 irratti
maqaasaaniin galmaaee jiru Obbo
Xilaahuun Chokkolitti gurguruu waan
barbaadaniif kan mormu yoo jiraate,
guyyaa beeksifni kun baherraa eegalee
guyyaa 20 keessatti yoo hin dhiyaatiin
gurgurtaan manaa ni hayyamamaaf.
Bul/Magaalaa Maliyyuu Burqaa.

Iyyataan Obbo Gosaahee Araggaa Mana jireenyaa Magaalaa

Maliyyuu Burqaa ganda 01 keessattilafa M2 450 irratti
maqaasaaniin galmaaee jiru Obbo Taammiruu Makkituutti
gurguruu waan barbaadaniif kan mormu yoo jiraate,guyyaa
beeksifni kun baherraa jalqabee haga guyyaa 20tti yoo
hin dhiyaatiin gurgurtaan manaa ni hayyamamaaf. Bul/
MagaalaaMaliyyuu Burqaa.
Obbo Ahimad Muhaammad Abduu Nagaheen mirriitii
lafa mana jireenyaa Lakk.isaa 586209 tae makaa kootiin
galmaaee jiru najalaa bade jedhanii waan iyyataniif namni
sababa addaatiin qabate yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun
baherraa jalqabee guyyoota 30 keessatti akka dhiyeeffattan
taee,kun tauu baannaan bakka buee kan kennamuuf tauu
ni beeksifna. WMM/LafaaMagaalaa Gindhiir.
Aadde Raadiyaa Ruubee Aliyyii Nagaheen mirriitii lafa Mana
jireenyaa Lakk.isaa 708528 tae maqaa kiyyaan galmaaee
jiru najalaa bade jedhanii waan iyyataniif namni sababa adda
addaatiin qabate yoo jiraate,guyyaa beeksifni kun baherraa
jalqabee guyyoota 30 keessatti haa dhiyaatu. Kana tauu
baannaan nagaheen kun bakka buee kan kennamuuf tauu ni
beeksifna. Waaj/M/M/LafaaMagaalaa Gindhiir.

Caalbaasii Bittaa Meeshaalee yeroo1ffaa

Godina Baaleetti Manni murtii Aanaa Gindhiir fedhii bittaa
bara 2009 ilaalchisee Meeshaalee Barreeffamaa, Qulqullinaa,
Elektirooniksii adda addaa, Meeshaalee Dhaabbataafi
Dhumatoo, Afataalee, Teessoofi Minjaala caalbaasiidhaan
dorgomsiisee bituu barbaada. Kanaafuu, dorgomtoonni
ulaagaalee armaan gadii guuttan dhiyaattanii dorgomuu ni
dandeessu.
Ulaagaalee barbaachisan
Gibira bara 2008 kaffaluusaaf ragaa dhiyeeffachuu
kan dandau, hayyama bara 2009 kan haaromseefi
eenyummaa(TIN) kan qabu.
Bittaa gatii qarshii 100 dhiyeessuun kaffaltii waraqaa
ragaa VAT dhiyeeffachuu kan dandauufi xalaayaa
galmeeffamaa kan qabu.
Meeshaalee
ajajaman
quqlullinaafibaayyina
gaafatameen geejjiba ofiisaatiin hanga Mana murtii
Aanaa Gindhiiritti dhiheessuu kan dandau.
Dorgomaan injifate erga waliigaltee mallateesseefi
ajajni bittaa kenname guyyoota 10 keessatti meeshaa
dhiheessuu kan dandau.
Hayyama daldalaa sirrii tae kan qabuufi kabachiisa
waliigaltee % 5 harka bittaa keessatti qabsiisuu kan
dandau
Sanada caalbaasii qarshii 50 hin deebineen bituu kan

Arsii

Obbo Kadiir Raahamatoo Magaalaa Asallaa keessatti iddoo mana jireenyaa

mirkanaayeefi qaban waraqaan ragaa abbaa qabeenyummaa Lakk.Kaartaa
2135/501/88 taeen galmaaee naaf kenname waan najalaa badeef kan biraan
akka naaf kennamu jechuudhaan gaafataniiru.kanaafuunamni ragaa kana
sababa adda addaatiin qabadheera jedhu yoo jiraate, beeksifni kun bahee
hanga guyyaa 20tti yoo dhiyaachuu baate ragaan abbaa qabiyyummaa kan
biraan kan kennamuuf tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa Magaalaa Asallaa.
Aadde Gannat Bayyanaa Badhaasoo Mana jireenyaa Magaalaa Arsii
Nageellee ganda M/Qixootaa keessatti argamu waraqaan ragaa abbaa
qabeenyummaa Lakk.Kaartaa Ar/N-2628/93 taeen galmaaee naaf kenname
najalaa bade waan taeef kan biraa bakka buee akka naaf kennamu jedhanii
iyyataniiru. Kanaafuukan mormu yoo jiraate,beeksifin kunbahee guyyaa
15 keessatti haa dhiyaatu.EMM/Lafaa/Bul/Magaalaa Arsii Nageellee.

dandauufi kabachiisa Caalbaasii CPO qarshii 10,000

qabsiisuu kan dandau
Dorgomaan meeshaalee barbaadaman suura(naamunaa)
dhiyeessuu qaba.
Dorgomaan dookimantii ittiin dorgomu oriijinaalaafi
kooppii isaa waliin dhiyeessuu qaba.
Dorgomaa injifateef kaffaltiin kan rawwatuu
meeshaalee dhiyeessee haala ulaagaalee ibsameen
koree caalbaasiitiin fudhatama yoo argate qofaadha.
Dorgomaan sanada caalbaasii guyyaa 7/2/2009 irraa
jalqabee hanga guyyaa 10/2/2009 saaatii 11:30tti
Waajjira Galiiwwanii Aanaa Gindhiir irraa yeroo
hojiitti bitachuu ni dandaa.
Saanduqni caalbaasii kan cufamu guyyaa gaafa
10/2/2009 saaatii 11:30irratti taa.
Caalbaasiin kan banamu gaafa 11/2/2009 ganama
keessaa saaatii 3:30tti Mana murtii Aanaa Gidhiinr
biiroo lakk. 6tti yoo tau, bakka dorgomtoonni
ykn bakka buoonni seeraa seera qabeessa taan
argamanittidha.
Dorgomtoonni sanada ittiin dorgoman irratti bifa ykn
moodela meeshaa yoo ibsuu baatan gatiin isaanii
fudhatama hin qabu.
Dorgomaan kamiyyuu dorgomuu kan dandau haala
hayyama daldala isaatiin hayyamuuf qofa irratti tauu
hubachuu qaba,hayyama daldalasaatiin ala dorgomee
yoo argame caalbaasichaan ala taasifama.
Sanadni caalbaasi erga saanduqni caalbaasii
saamsameen booda dhihaatu fudhatama hin qabu.
Dorgomaan kana dura Waajjira Bittaa raawwatu waliin
waliigaltee mallatteessee waliigaltee mallatteesse
diigecaalbaasii irratti hirmaachuu hin dandau.
Dorgomaan sanada bittaa irratti chaappaa,
mallattoo, lakk. bilbilaafi iddoo taaumsaa isaa
guutuudhaan ibsuutu irraa eegama.Hubachiisa
:-Waajjirichi Carraa fooyyaaa biraa yoo argate
caalbaasicha gutumaan guutuutti ykn gartokkeen
haquuf mirga ni qaba.Odeeffannoo dabalataaf Lkk.
bilbilaa0226641187/0226640023, Fax 022 664
0023Mana murtii Aanaa Gindhiir.
Obbo Saiid Ababaaw Alii nagaheen mirriitii lafa Mana
jireenyaa lakk.isaa 219127 taee Magaalaa Gindhiir keessatti
maqaasaaniin galmaaee jiru najalaa bade jedhanii waan
iyyataniif qaamni sababa adda addaatiin qabate yoo jiraate
beeksifni kun baee guyyoota 30 keessatti akka dhiyaatu taee
tauu baannaan nagaheen isaanii bakka buee kan kennamuuf
tauu beeksifna. WMMLM/Gindhiir

Jimmaa

Obbo Tashoomee Egeree Lakk.Kaartaa iddoo duwwaa Lakk.isaa 5959 tajaajila

M/jireenyaa kan tae waan jalaa badeef kan biraa bakka buee naaf haa kennamu
jedhanii iyyataniiru. Kanaafuu namni komii qabu yoo jiraate, beeksifni kun bahee
guyyaa 20 keessatti akka dhiyaatu hubachiisaa, guyyaa jedhame keessatti yoo
dhiyaachuu baate kaartaan duraanii tajaajilaan ala akka taetti lakkamee kaartaa
kan biraa kan kenninuuf tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa Bul/Magaalaa Jimmaa.
Obbo Kifilee Taaddasee Lakk.Kaartaa iddoo duwwaa Lakk.isaa 0258/2000
tajaajila M/jireenyaa kan tae waan jalaa badeef kan biraa bakka buee naaf haa
kennamu jedhanii iyyataniiru. Kanaafuu nami komii qabu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee guyyaa 20 keessatti akka dhiyaatu hubachiisaa, guyyaa jedhame
keessatti yoo dhiyaachuu baate kaartaan duraanii tajaajilaan ala akka taetti
lakkamee kaartaa kan biraa kan kenninuuf tauu ni beeksifna. EMM/Lafaa Bul/
Magaalaa Jimmaa.

Saboonni, sablammoonniifi ummatoonni misoomaafi nageenya biyyasaaniif wabiidha!

Kallacha Oromiyaa

Fulbaana 26 bara 2009

Abbabaa Ejjetaa

Irreecha Hora Harsadii bara 2009

Ummanni Oromoo Ummattoota kaaba

baha Afrikaatti argaman keessaa
isa tokkoofi ummata guddaa aadaa
badhaadhaa qabuufi dachee uumamaan
badhaaterratti qubatee wal horuun
babalatee jirudha. Ummanni Oromoo
duruma uumama isaarraa kaasee
bara dheeraaf sirna aadaasaa ittiin
geggeessuufi amantiisaa ittiin ibsatu
dhuunfaasaa kan tae sirna Waaqeffannaa
kan qabudha. Oromoon waaqa isa
uumee garaa qulqulluun galateeffachaa,
uumamasaatiifis kabaja guddaa ummata
qabudha. Sodaafi safuun waaqaaf qabus
kanuma irraa kan qabudha.

Ummanni Oromoo waaqa tokkichatti

amana.Ummata Oromoo biratti waaqni
tokkichi dhugeeffata yookiin fakkaattii
kan hin qabne uumaa samiifi dachee
kanaati jedha.Nama dhugaa kana shakku
yoo arge waaqayyo akka itti hin mufanne
araara kadhataaf.Garaa isaa qulqulluu
waan kadhatuuf waaqnis ni dhagahaaf.
Kanaaf, ummanni Oromoo uumamaafi
namtolchee bakka waaqaa buusee hin
waaqeffata. Garuummoo waaqayyo
waan hunda raawwachuu akka dandau
uumamaa kanatu ibsa waan taeef ni
raajeffata.Kanaaf, Oromoon lageen,
tulluuwwan, mukeen, gaarreewwaniifi
wantoota
kana
fakkaatanitti
hin
waaqeffatu. Kana jechuun Oromoon
waaqa uumaa waan hunda raawwachuu
dandau kana akkaataafi adeemsa itti
waaqeffatuufi galateeffatu keessa tokko
sirna waaqeffannaati.
Sirna galateeffannaafi waaqeffannaa
kan tae Irreechi sirna Gadaa Oromoo
keessatti iddoo guddaa kan qabudhas.
Srni Gadaa Oromoo aadaa, jireenya
hawaasummaa hawaasichaa, dinagdee
hawaasichaa, siyyaasa hawaasichaa,
amantiifi wanneen kanaan walitti
hidhata qaban sirriitti ijaaramanii kan
keessatti mulatanidha. Haaluma kanaan
jaarmiyaalee sirna Gadaan ijaarraman
keessaa kan aadaan ummatichaa keessaan
mulatuufi calaqqisu Irreessi iddoo
guddaa qabata.
Ummanni

Oromoo

Irreeffachuu

yoomirraa kaasee akka eegaleefi maaliif

akka irreeffatu Abbootii Gadaa waliin
gaaffiifi deebii taasifneen duraa duubaan
akkasii gadiitti keenyeerra.

Abbaa Gadaa Tuulamaafi Durataaaa

Gumii Abbootii Gaddaa Oromiyaa
Bayyanaa Sanbatoo akkasi jedhu amantiin
hara biyya kana keessatti argaman
hundi osoo biyyattii keessa hin galiin
dura Amantiin waaqeffannaa ummata
Oromootiin biyya kanatti waaqeffatamaa
ture. Adeemsa waaqeffannaa kana
keessatti
ammoo
Irreechi
iddoo
olaanaa qaba. Kanaaf Irreechi Ayyaana
G a l a t e e ff a n n a a f i Wa a q e ff a n n a a t i .
Akkasuma nageenya. Irreechi irratti
kadhannaa
taasifamuun
namni
dhukkubsate ni fayya, kan waldhabe ni
araarama, gammachuu malee gaddiifi
gadadoon hin jiru.
Kanaaf Irreechi bifa aadaatiin sirna
galateeffannaafi
kadhaa
waaqaaf
taasifamu waan taeef sirni kun kan
adeemsifamu yeroo jioota gannaa
xumurree gara jia birraatti ceenu ayyaana
kabajamudha. Oromoon yoo Irreeffatu
waaqa gurraacha garaa garbaa tokkicha
maqaa dhibbaa dukkana gannaa keessaa
gara booqaa birraatti nu baste sii yaa
galatu, galanni kee hin dulloomiin, kan
baranaan nu geessee kan bara egereen nu
gahi jedhanii galateeffachaa irreeffatu.
Abbaa Gadaa Maccaafi Abbaa Seeraa
Gumii Abbootii Gadaa Oromiyaa
Taakkalaa Dhinsaa
Oromoon falaasama humna waaqaa
yookiin icitii jiruufi jireenyaa labatasaafi
Addunyaa kanaaf ittiin ibsu akka
qabullee qorattoonni tokko tokko ragaa
bahaa jiru. Qacceen ilma namaa dachee
kanarratti facaee jiru yoo tokko duu kan
biraa yoo dhalatee bakka buu ni mulata.
Icitii humna waaqaa kana adeemsa
galateeffannaa yookiin irreeffannaa
keessaan ibsama jedhee Oromoon
waan amanuuf irreeffachuun waaqasaa
galateeffata.
Icitiin kun dinagdee keessattillee gahee

olaanaa qaba. Waan milkaaeef ya

waaqa baala midhaan gootu, dhiiga
mucaa gootu, hooquba! jedhee ganama
barraaqaan kaee galateeffata. Baala
kanatu yeroo waaqni kaae keessatti ija
yookaan firii baasee gahee makaramuun
nyaata namaafi horiif oola waan taeef.

Haalli irreeffannaa adeemsaafi duudhaa

of dandae qaba.
Malkaa yemmuu
gahame Abbaan Malkaa, Abbaan
Gadaafi hangaftoonni osoo waaqa hin
kadhatiin(hin eebbisiin) Irreeffachuun
hin dandaamu. Adeemsa eeggachuun
wanti hunduu kan raawwatamu. Kanaaf
akkuma bakka itti Irreeffatamu(Malkaa)
gahamee hawaasni Irreeffannaaf bahe
walitti ititeen Abbaan Malkaa, Abbootiin
Gadaafi hangafoonni ni eebbisu(waaqa
kadhatu).
Eebbi
akkuma
raawwatameen
waaqeffattoonni irreeffachuuf marga
jiidhaafi abaaboo qabatanii bishaaniin
cuubanii ofitti facaasaa waaqa dukkana
gannaarraa gara barii birraatti isaan
baase galateeffatu. Saaa namaan nu eegi,
akkasuma sanyii midhaaniif nagaafi suga
akka kennu kadhatu. Waaqayyo baranaaf
isaan gahe bara egereen akka isaan gahu
abdiin waaqarra bulfachaa Irreeffatu.
Guyyaa kana waaqeffattoonni waaqa
kanaan isaan gahe galata qaban ibsachuuf
ni faarfatu, ni jeekkaru, sirboota adda
addaan gammachuusaanii ibsachaa oolu.
Haaluma kanaan bara kana Irreecha
Hora HarsadiittiFulbaana 22 bara
2009kabajamu
kan durii caalaa bifa
hawwattummaansaa dabaleen akka
kabajamu
gochuuf
mootummaafi
ummanni Oromoo waliin tauun hojiilee
adda addaa hojjetamaa turaniiru.
Irreechi qabiyyee sirna Gadaa keessaa
isa tokko waan taeef sirni Gadaa
jia Sadaasaa keessa hambaa kiliyaa
Addunyaa taee
galmee UNESCO
irratti akka galmaauuf itti deemamaa
jiru milkeessuuf ayyaana Irreechaa
bara kana kabajamu kan durii caalaa
hawwattummaansaa
dabalee ummata
Addunyaa biratti beekamtii akka argatu

taasisuuf jala bultiirraa kaasee qophiilee

garaagaraan kabajuuf qophii balaa
taasifameen jalabultiirratti waaee sirna
Gadaa ilaalchisee qorannoo qophaaerratti
marii paanaaliin gaggeeffameera, fiigichi
ispoortiifi agarsiis aadaalee adda addaa
Oromiyaa
keessatti
argamaniibifa
miidhaginaafi hawwatummaa qabuun
dhiyaatee ture.
Guyyaa
ayyaana
irreechaatis
waltajjii ummanni Oromoofi sabaafi
sablammoonni naannoo keenyaa kallattii
mararraa walitti bahuuniifi akkasumas
keessummoonni idilee Addunyaa irratti
hirmaatanii qooda irraa fudhachuuf
ummanni golgola bariirraa gara bakka
irreeffannaatti yaauu kan eegale.
Haatau malee humnoonni badii jeequmsa
uumaniin ayyaanni karaa miidhagina
qabuufi hawwattummaansaa dabaleen
akka kabajamu lafa jala qophiin guddaan
taasifamaafii ture osoo hin kabajamiin
addaan cituu dandaeera.
Ayyaana ummanni gara miliyoona
afuriitti siqu irratti hirmaate sababa
kanaan kan kae ummanni waldhiibee
walirrattiifi boollatti kukkufuun lubbuun
lammiilee yoomiyyuu bakka buiinsa
hin qabne kan namoota 55 haala baayyee
nama gaddisiisuun darbee jira.Shira
humnoonni kun raawwataniin lammiilee
lubbuunsaanii darbeef mootummaan
naannoo Oromiyaa gadda cimaa itti
dhagaame ibseera. Maatiifi ummattoota
naannichaatiifis jajjabina kan hawwu
tauus ibsa kenneera.
Maatii miidhaan irra gahe cinaa
dhaabachuun deggarsa barbaachisu
hundaa akka godhus carraa kanaan ibsuu
kan barbaadu tauus ibsa kanarratti ifa
godheera.
Mootummaan akkuma kaleessaa haras
ummata waliin tauun sirna Gadaa
hambaa Addunyaa taee henyummaan
ummata Oromoo waltajjii Addunyaarratti
akka beekamu sochii jalqabe cimsee kan
itti fufu tauus ibsichi hubachiiseera.

Hirmaannaan hawaasaa gurmaae milkaaina qabsoo farra malaammaltummaatiif murteessaadha!

Fulbaana 26 bara 2009

Kallacha Oromiyaa

Gujii

Obbo Shukurii Shongaafi Aadde

Nuuriyaa Ilaalaa Kaffaalaa Bakka
BuaaAadde Tigisti Taaddasaa
Dagafuu qabeenyuma isaaniikan
tae Mana jireenyaa lakk.kaartaa
isaa 422/BMN/01/01/01 taee lafa
kaaremeetira 200 irratti maqaa
isaaniitiin ganda 01 keessatti argamu
Obbo Dajanee Waldee Armideetti
gurgureerra.waan jedhaniifi namni
mormu yoo jiraate,beeksifni kun
baee hanga guyyaa 20tti akka
dhiyaatu taee yoo hin dhiyaanne
gurgurtaan kan mirkanaauuf tauu
ni beeksifna. Waajjira Misoomaafi
Manaajimantii Lafa Magaalaa
Nageellee.
Obbo Waaqoo Kormaafi Aadde
Haliimoo Abduramaan B/Buaa
Mahaammad
Huseen
Adam
qabeenyuma isaa Mana jireenyaa
lakk.kaartaa 269/82 taee ganda
02 keessa lafa kaaremeetira 250
irratti maqaa isaaniitiin ganda 01
keessa jiru Aadde Halimoo Jaamaa
Mahaammaditti gurgureen jira
waan jedhaniif namni mormu yoo
jiraate, beeksifni kun bahee hanga
guyyaa 20tti akka dhiyaatu taee
yoo hin dhiyaanne, gurgurtaan kan
mirkanaauuf tauu ni beeksifna.
Waajjira Misoomaafi Manaajimantii
Lafa Magaalaa Nageellee.

Caalbaasii Bittaa Meeshaalee

Godina
Gujiitti
Waajjirri
Maallaqaafi Misooma Diinagdee
Aanaa Aagaa Waayyuu bara bajataa
2009 sektaroota isa jala jiraniif
bittaa
Meeshaalee
Dhumataa,
Dhaabbii, Meeshaalee Ijaarsaa,
Elektirooniksii,
Uffata
seeraa
hojjetootaa,Mootarsaayikilii,
Jenereetara
ibsaafi
Gommaa
Konkolaataafi kkf caalbaasii ifa
taeen dorgomsiisee bituu barbaada.

Kanaafu ulaagaalee armaan gadii kan guuttan dhiyaattanii

dorgomuu ni dandeessu.
Ulaagaalee caalbaasichaa
Kaffaltii gibiraa bara 2008 kan xumureefi hayyama
2009 kan haaromfate
Lakkoobsa eenyummaa gibiraa TIN kan qabuufi
galmaaaa VAT kan tae
Meeshaawwan ajajaman osoo hin hirisin W/M/M/
D/A/Aagaa Waayyuutti dhiyeessuu kan dandau
Dorgomaan moachuun isaa erga itti himamee kaasee
hanga guyyaa 10tti Meeshicha WMMDA/Aagaa
Waayyuutti osoo hin arcaasiin guutumaan guutuutti
dhiyeessuu kan dandau
Meeshaawwan qulqullina qaban dhiyeessuu kan
dandaan
Kabachiisa caalbaasii CPO baankiin kan mirkanaae
5000(kuma shan) qabsiisuu kan dandau
Ibsa caalbaasichaa meeshaa dookimantii bitamu
qarshii hin deebine 50qofaan WMMD/Aanaa Aagaa
Wayyuu irraa guyyaa beeksifni kun Gaazeexaa
Kallacha Oromiyaarratti maxxanfamee bahee irraa
kaaseeguyyoota hojii 15keessatti dhiyaatee bitachuu
kan dandau.
Sanadni caalbaasii kun haqaafi laaqaa kan hin qabne
poostaadhaan orijinaalliifi kooppiin isaa kan hin
banamne samiin saamsamee guyyaa gaazeexaan kun
baerraa eegalee bultii 16ffaatti saaatii 04:30 ganama
saanduqa qophaae keessatti galee guyyuma kana
saaatii 05:00 irratti bakka dorgomtoonni ykn bakka
buutonni seera qabeessummaa qabaniifi koreen
caalbaasii Aanichaa jiranitti ni banama.
Caalbaasichi erga cufameen booda sanadni dorgommii
dhiyaatu fudhatama hin qabaatu.
Waajjirichi carraa biraa yoo argate caalbaasicha gartokkeenis tae guutumaan guutuutti haquuf mirga ni
qaba.
Afaan caalbaasichi ittiin dhiyaatu Afaan Oromooti.
Odeeffannoo dabalataaf Lkk. Bilbilaa 09-16-31-1566 ykn 09-39-44-21-18 ykn 09-12-99-09-25bilbiluun
gaafachuu ni dandeessu.Waajjira MMD/A/Aagaa
Waayyuu.

Caalbaasii Bittaa Meeshaalee

Godina Gujiitti Waajjirri Maallaqaafi Misooma Diinagdee
Aanaa Daamaa fedhiilee seektaroota mootummaa
akka Aanaatti qindeessee bara bajataa 2009tiif gosoota
Meeshaalee armaan gaditti dhiyaatan dorgomsiisee bittaa
raawwachuuf caalbaasii qilleensarra oolcheera. Haaluma
kanaan, namoonni ulaagaalee armaan gadii guuttan

Obbo Wandimaagenyi Tamasgeeniifi Aadde

Banchaamlak Tamasgeen mana jireenyaa
Lakk.galmee qabiyyee 844/02/09 irratti
galmaaee,Magaalaa Mattuu ganda 02 keessatti
lafa ballinni isaa 200 M2 irratti argamu Aadde
Wayinsheet Yirgaatti ni gurguranna jedhaniiru.
kanaafuu jijjiirraan maqaa waan raawwannuuf
kan mormu yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun
bahee jalqabee guyyaa 20 keessatti akka dhiyaatu
ni beeksifna.EMM/Lafaa/Magaalaa Mattuu.

galmooftanii dorgomuu ni dandeessu.

Gosoota meeshaalee Bitamanii
1. Meeshaalee Dhumatoo
2. Meeshaalee Dhaabbiifi Jenereetaroota adda addaa
3. Meeshaalee Elektirooniksii
4. Uffata seeraafi sanyii adda addaa
5. Meeshaalee
ijaarsaafi
Leenjii
Barnoota
Teekinkaafi Ogummaa/BLTO/
6. Bittaa mootaraafi korboo konkolaataa
7. Meeshaalee suphaamootoraafi konkolaataa
8. Meeshaalee ijaarsaa suphaa bishaanii
Meeshaalee armaan olitti tuqaman dorgomsiisfnee
bittaa raawwachuu waan barbaannuuf dorgomtoonni
ulaagaalee armaan gadii guuttan dorgomuu ni
dandeessu.
Ulaagaalee caalbaasichaa
Hojii sanarratti eeyyama daldalaa kan dhiyeessu tauu
qaba.
Dorgomaan gibira barichaa kan gabbareefi galmaaaa
Vaatii kan tae tauu qaba
Kabachiisa caalbaasii/bid bond/ qasrhii/5000CPO
ykn qasrhii dheedhii qabsiisuu qaba
Dorgomaan kamiyyuu gatii dorgomaa irratti
hundaaee dhiyeessuu hin qabu.
Dorgomtoonni sanada caalbaasii gaafa beeksifni
kunGaazexaa kallacha oromiyaarratti baherraa
kaasee guyyaa hojii kudhankeessatti WMMD Aanaa
Daamaa irraa Biiroo lakk. 2tti qarshii hin deebine
100n bitachuu dandeessu
Dorgomaan moataa tae moachuunsaabarreeffamaan
erga ibsameefii booda waliigaltee Waajjira MMD/
Anaa Daamaa wajjiin erga galee booda qulqullina
meeshaalee eeguudhaan hanga iddootti feee
dhiyeessuu qaba.
Dorgomaa moataan erga beekamee booda
dorgomtoota moatamaniif qasrhiin qabsiisan ni
deebia.
Dorgomaan kamiyyuu sanda caalbaasii koppiifi
orijinaala saamii enveloppiin saamsamee hanga
08/02/2009 saaatii boodaa 7:30 irratti sanadni
saanduqa caalbaasii keessa galuu qaba. Caalbaasiin
guyyaa kana saaatii 8:30tti iddoo dorgomtoonni ykn
bakka buummaa seeraa qabanitti WMMD Aanaa
Daamaa lakk. 1tti ni banama.
Waajjirichi filannoo addaa yoo argate caalbaasicha
guutumaan guutuutti haquu ni dandaa.Odeeffannoo
dabalataaf :- 09-26-12-65-98Waajjira Maallaqaafi
Misooma Diinagdee Aanaa Daamaa

Iluu Abbaa Booraa

Obbo Gaaromsaa Hayiluufi Aadde Masarat

Lammaa mana lakk. Kaartaa isaa 846/ 01/2009
tae magaalaa Mattuu ganda 01 keessatti maqaa
Obbo Gaaromsaa Hayiluutiin galmaaee argamu
Obbo Zarihuun Bafiqaaduutti nan gurguradha
waan jedhaniiru. Kanaafuu,akkaataa qajeelfama
Labsii Liizii lafa Magaalaa mirkaneessuuf bae
Labsii lakk.721/2004fi dambii lakk. 182/2008
baheen jijjiirraan maqaa waan raawwatuuf kan
mormu yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun bahee
jalqabee guyyaa 20 gidduutti akka dhiyaatu ni
Obbo Nashaa Nuuruu mana balbala tokko beeksifna. Ejensii M/M/Lafa Magaalaa Mattuu.
magaalaa Dambii keessaa qabanu Obbo
Nasruddiin Xaahiritti waanan gurguradheef Obbo Guddataa Abbabee Mana jireenyaa
gurgurtaan kun naaf haa mirkanaau waan Magaalaa Hurrumuu ganda 01 keessaa qaban
jedhaniif kan mormu yoo jiraate, beeksifni kun Obbo Abdulfattaa Reediitti gurguradheera waan
bahee guyyaa 10 keessatti haadhiyaatu.Mana jedhaniif namni mormu yoo jiraate, beeksifni kun
Qopheessaa Magaalaa Dambii.
bahee guyyaa 20 gidduutti haadhiyaatu.Deeksii
M/M/LafaaBul/Magaalaa Hurrumuu.

Obbo Kibiruu Naggaafi Aadde Almaaz

Dassaalenyi Mana magaalaa Mattuu ganda 03
keessatti maqaa Obbo Kibiruu Naggaatiin lakk.
galmee qabiyyee 22/03/2006 irratti galmaaee
argamuShamarree Roomaan Kibiruutiif ni
kennina waan jedhaniif akkaataa labsii Liizii
Lafaa magaalaa Lakk. 721/2004tiin jijjiiraan
maqaa waan raawwannuuf kan mormu yoo
jiraate, guyyaa beeksifni kun baherraa jalqabee
guyyaa 20 keessatti akka dhiyaatu ni beeksifna.
E/M/M/LafaaMagaalaa Mattuu.
Obbo Haayilee T/Haayimaanoot Mana magaalaa
Yaayyoo ganda 01 keessaa qaban Aadde
Asaggadachi Taammiraatitti waan gurgurataniif
kan mormu yoo jiraate beeksifni kun baee hanga
guyyaa 20tti haadhiyaatu.DMMLM/Yaayyoo

Maddota kira sassaabdummaa qabsoo keenyaan ni gogsina!

Fulbaana 26 bara 2009

Shawaa

caalbaasii

M/A/Mirgaa
Obbo
Kennaa
Tashoomaafi M/A/Idaa Obbo H/
Maariyaam Siisaay jidduu falmii
raawwachiisaa murtii jiru ilaalchisee
Konkolaataa qabeenyummaan isaa
kan M/A/Idaa taeefi Lakk. Gabatee
isaa A.A 02-68766 tae maqaa
Aadde Heelen Kabbadaa Bashaatiin
galmaaee
argamu
Magaalaa
Adaamaa Waaj/Yuuniyeenii Hojii
gamtaa Onnaan Bultoota Gaalmaa
keessatti argamu gatii kaumsa
caalbaasii qarshii 44, 418.98 taeen
gaafa 12/02/2009 saaatii 3: 00 hanga
6:00tti ni gurgurama. Kanaafuu,
namoonni dorgomtanii bitachuu
barbaaddan dhiyaattanii dorgomuun
bitachuukan dandeessan tauu ni
beeksifna.M/M/O/Go/A/Adaamaa.
Aadde Warqinash Hayiluu Magaalaa
Adaamaa ganda 01 keessaa iddoo
qabaniif waraqaan ragaa qabiyyee
iddoo
lakk.isaa
2537/76taeen
galmaaee naaf kennamewaan najalaa
badeef namni ragaa kana sababa
adda addaatiin qabadheera jedhu
yoo jiraate,guyyaa beeksifni kun
baherraa eegalee hanga guyyaa 20tti
yoo dhiyaachuu baate kan biraa kan
kennamuuf tauu ni beeksifna. EMM/
Lafaa Bul/M/Adaamaa.
Obbo Abbabaa Kifilee kaartaa
lakk.isaa
Bur/7816/2001
taee
maqaasaaniin galmaaee jiru waan
jalaa badeef ragaan kun bakka
buee naaf haa kennamu jechuun
gaafataniiru. Kanaafuu, kan mormu
yoo jiraate,beeklsifni kun guyyaa
baherraa jalqabee hanga guyyaa 30
yoo dhiyaachuu baate ragaan bade
bakka buee kan kennamuuf tauu
ni beeksifna..Waajjira/Misoomaafi
Manaajimantii
Lafa
Magaalaa
Buraayyuu.
Obbo Hawaas Jiloo Ayaalii kaartaan
iddoo Mana jireenyaa magaalaa
Matahaaraa ganda 02 keessaa
Baankiin
Daldala
Itoophiyaa
Damee Matahaaraan kan dhaalame
Lakk.kaartaa 1973/91 kan tae
waan najalaa badeef kaartaa kan
biraan naaf haa kennamu jedhanii
gaafataniiru.
Kanaafuu
namni
dhuunfaas tae dhaabbanni kaartaa
kana wabummaan ykn sababa
biraatiin qabate yoojiraateefi kan
mormu yoo jiraate,guyyaa beeksifni
kun baherraa eegalee hanga gaafa
13/02/2009tti ragaa kana qabattanii
akka dhiyaattan taee yoo kun tauu
baate ragaa haaraa hojjennee kan
kenninuuf tauu ni beeksifna. W/ra/
M/M/LafaaMagaalaaMatahaaraa.
Obbo Hasan Sahaaroo kaartaan iddoo
Mana jireenyaa magaalaa Matahaaraa
ganda 02 keessaa Baankiin Daldala

Kallacha Oromiyaa

Itoophiyaa Damee Matahaaraan kan dhaalame Lakk.

kaartaa 114/62/8300 kan tae waan najalaa badeef kaartaa
kan biraan naaf haa kennamu jedhanii gaafataniiru.
Kanaafuu namni dhuunfaas tae dhaabbanni kaartaa kana
wabummaan ykn sababa biraatiin qabatee yoo jiraateefi
kan mormu yoo jiraate, guyyaa beeksifni kun baherraa
eegalee hanga gaafa guyyaa 12/02/2009tti ragaa qabattanii
akka dhiyaattan taee, yoo kun tauu baate ragaa haaraa
hojjennee kan kenninuuf tauu beeksifna. W/ra/M/M/
LafaaMagaalaa Matahaaraa.
Dhaaltota obbo Abarraa Gurmeetiif
Bakka jirtanitti
Falmii siivilii iyyattuu Faantaayee Dastaafi Deebii
kennaa isin gidduu jiru ilaalchisee Manni Murtii Walii
galaa Oromiyaa dhaddacha ijibbaataa beellama gaafa
20/10/2008 ooleen ajaja kenneen deebii keessan qabattanii
beellama gaafa 14/02/2009 saaatii 3:00irratttti akka
dhiyaattan Manni murtii ajajeera.Mana Murtii Waliigala
Oromiyaa Dhaddacha Ijibbaataa.
Obbo Wubisheet Yilmaa Maagaalaa Adaamaa ganda 09
keessaa iddoo qabaniif waraqaan ragaa qabiyyee iddoo
lakk. 11568/2002 tae galmaaee naaf kenname waan
najalaa badeef kan biraa akka naaf kennamu jedhanii
gaafataniiru. Kanaafuu namni ragaa kana sababa adda
addaatiin qabadheera jedhu yoo jiraate,guyyaa beeksifni
kun baherraa eegalee hanga guyyaa 20tti yoo dhiyaachuu
baate kan biraan kan kennamuuf tauu ni beeksifna.
EMMLafaaBul/MagagaalaaAdaamaa
Obbo Gabayyoo Saxxanyiitiif
Bakka jirtanitti
Iyyattuu Tirsiit Hiwootiifi waamamaan isin gidduu falmii
siivilii jiru ilaalchisee Manni murtii dhaddacha gaafa
20/01/09 ooleen ajaja kenneen raawwattanii beellama
gaafa 07/02/2009 saaatii 3:30tti dhaddacha 4ffatti akka
gabaastan Manni Murtii ajajeera. Mana murtii Aanaa
Adaaa.
Obbo Abbabaa Lamuu ragaan qabiyyee lafaa isaaniifi
Pilaaniin lakk.kaartaa T/B/2649/97 tae waan najalaa
badeef sababa addaatiin namni qabatee jiru yoo
jiraate,beeksifni kun bahee guyyaa 20 keessatti akka
dhiyaatu ibsaa, yoo hin dhiyaanne kan biroon kan
kennamuuf tauu ni ibsina.D/M/M/L/M/Tu/Boolloo.
Aadde Shaggee Taayyee waraqaan ragaa abbaa
qabeenyummaa
lakk.isaa
L/X/L/D/1246/00
tae
maqaasaaniin galmaaee beekamu waan jalaa badeefi kan
biroon naaf haa kennamu jedhaniiru.Kanaafuu, namni
arge ykn sababa addaatiin qabate yoo jiraate beeksifni
kun bahee guyyaa 30 keessatti yoo dhiyaachuu baate
ragaan duraanii haqamee kan biroo bakka buee kan
kennamuuf tauu ni beeksifna.E/M/M/L/M/Laxa Xaafoo
Laga Daadhii.
Obbo Mahaarii Jovaanii kaartaa lafa mana jireenyaa
magaalaa Dukam keessaa lakk.kaartaa ML/0316/98
taeen galmaaee kennameef najalaa bade jedhanii waan
iyyataniif namni sababa adda addaatiin qabate yoo
jiraate,beeksifni kun bahee guyyaa 20 keessatti yoo hin
dhiyaanne kaartaa haaraan hojjatamee kan kennamuuf
tauu ni beeksifna.E/M/M/LafaaMagaalaa Duukam.
Obbo Mohaammad Indiriis dhaaltonni Aadde Xoyibaa
Ahimediifi ijoollee Ahimadnuur Mahaammed, Kadijjaa
Mahaammed,
Yaasiin
Mahaammed,
Faaxumaa
Mahaammedfi Hanaan Mahaammed faaa kaartaan iddoo
Mana jireenyaa Magaalaa Matahaaraa ganda 01 lakk.
kaartaa 111/79/10702 kan tae waan nu jalaa badeef kan
biraan hojjetamee nuuf haa kennamu jedhanii gaafataniiru.
Kanaafuu, kaartaan kun haaraa hojjetamee kennamuufiin
dura namni ykn dhaabbanni sababa wabummaan ykn
haala biraatiin qabadhe jedhu ykn mormu yoo jiraate
hanga guyyaa 16/02/2009tti akka dhiyaatu taee yoo

hin dhiyaanne kaartaan kun haaraa hojjatamee kan

kennamuuf tauu ni beeksifna. W/ra M/M/LafaaMagaalaa
Bul/Matahaaraa.
Obbo Boggaalaa Dabalee kaartaan lakk.isaa 3266/91/85/90
maqaa Aadde Ballaxshaachoo Birhaanuutiin jiru waan
najalaa badeef ragaan akka naaf kennamu jedhanii
gaafataniiru. Kanaafuu, ragaa kana namni arge ykn sababa
addaatiin qabate yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa
20 keessatti akka deebisu taee yoo deebiuu baate kaartaa
biraan kan kennamuuf tauu ni beeksifna.E/M/M/Lafaa
Magaalaa Fiichee.
Aadde Asaggadach Mashashaa Maagaalaa Adaamaa
ganda12 keessaa iddoo qabuuf waraqaan ragaa qabiyyee
iddoo lakk. 190/90 taee galmaaee naaf kenname waan
najalaa badeef kan biraa akka naaf kennamu jedhanii
gaafataniiru. Waan taeefis namni ragaa kana sababa adda
addaatiin qabadheera jedhu yoo jiraate guyyaa beeksifni
kun baherraa eegalee hanga guyyaa 20tti yoo dhiyaachuu
baate kan biraan kan kennamuuf tauu ni beeksifna. EMM/
LafaaBul/MagaalaaAdaamaa.
Obbo Damissee Takilee W/Maariyaam kaartaan lakk.isaa
4763/167 naaf kenname waan najalaa badeef ragaan bade
bakka buamee akka naaf kennamu jedhanii iyyataniiru.
Kanaafuu namni kaartaa kanasababa adda addaatiin
qabate yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 20keessatti
haa dhiyaatu. Ej/M/M/Lafaa Magaalaa Fiichee.
Obbo Isheetee Dabalaafi Obbo Garramawu Zarfuutiif
Bakka jirtanitti
Himataan Abbaan Alangaa Komiishiinii Naamusaafi Farra
Malaammaltummaa Naannoo Oromiyaafi isin jidduu
falmii yakka malaammaltummaa jiru ilaalchisee himanni
isinirratti banamuu hubattanii beellama gaafa 08/02/2009
saaatii 8:00irrattidhiyaattanii akka falmattan taee kan
hin dhiyaanne taanaan dhimmichibakka isin hin jirretti
ilaalamee murtiin kan kennamuuftauu Manni murtii
ajajeera. Mana Murtii Olaanaa Godina Addaa Oromiyaa
Naannawaa Finfinnee.
Obbo Addunyaa Daggafaa, Obbo Dajanee Daggafaa,
Aadde Xajjituu Qadiidaafi Aadde Kibbinash Qadiidaa
haatisaanii Aadde Abaaboo Taliilaa waan duaniif
dhaaltummaan Mana jireenyaa isaanii akka mirkanaauuf
iyyataniiru.Kanaafuu, qaamni mormu yoo jiraate guyyaa
beeksifni kun baherraa eegalee guyyaa 20 keessatti akka
dhiyaatu ni beeksifna. WMM/LafaaBul/Magaalaa Tafkii.
Aadde Kaasech Qachaa haatisaanii Aadde Kibbinash
Qadiidaa waan duaniif dhaaltummaan Mana jireenyaa
isaanii akka mirkanaauuf iyyataniiru. Kanaafuu, qaamni
mormu yoo jiraate,guyyaa beeksifni kun baherraa eegalee
guyyaa 20 keessatti akka dhiyaatu ni beeksifna. WMM/
Lafaa Bul/Magaalaa Tafkii.
Aadde Munaa Kadiir Sayiid Magaalaa Hoolotaa ganda
Burqaa Harbuu keessatti kan argaman waraqaan ragaa
Mana jireenyaa lakk.kaartaa BMH/321/2002
taee
kennameef waan najalaa bade jedhanii iyyataniif namni
ragaa kana arge ykn sababa addaatiin qabate yoo jiraate,
beeksifni kun bahee guyyaa 20 keessatti dhiyaachuun akka
gabaasu gaafachaa, kan hin dhiyaanne taanaan kaartaa kan
biraa hojjannee kan kenninuuf tauu ni beeksifna. E/M/M/
Lafaa Bul/Magaalaa Hoolotaa.
Aadde Munaa Kadiir Sayiid Magaalaa Hoolotaa ganda
Burqaa Harbuu keessatti kan argamanwaraqaan ragaa
Mana jireenyaa lakk.kaartaa B/M/H/219/2002 taeen
kennameef waan najalaabade jedhanii iyyataniif namni
ragaa kana arge ykn sababa addaatiin qabate yoo jiraate,
beeksifni kun bahee guyyaa 20 keessatti dhiyaachuun akka
gabaasu gaafachaa, kan hin dhiyaanne taanaan kaartaa kan
biraa hojjannee kan kenninuuf tauu ni beeksifna. E/M/M/
Lafaa Bul/Magaalaa Hoolotaa.

Dargaggoonni ilaalcha misoomawaafi dimookiraatawaa qaban haaromsa keenyaaf murteessoodha!

Kallacha Oromiyaa

Fulbaana 26 bara 2009

Damee Mulaatuu

Lafa qonnaa xiqqaarratti akkamiin Oomisha

Aappliirraa galii guddaan argachuun dandaaama?
maasi Appilii dabalee jira. Gabbina biyyoo
irraa kan kaee Appiliin propagation
by rootstock godhaan biqiltuu tokkorra
hanga biqiltuu 3-24 dhaluu(tilerring) tauu
dandaae jira. Kun immo lafa xiqqoo irraa
bua olaana akka argatan haala mijeesseefis
jira.

Obbo Alamuu Laggasaa qonnanbulaa adda duree Aappilii lafa xiqqaarratti oomishuun miliyoonaan tae
Mudurri Aappilii muduraalee oomisha
gaarii kennan keessaa isaa tokko yoo
tau, warreen Tropical Fruit jedhaman
jalatti kan ramadamudha. Oomishni Applii
qilleensa baddaafi badda daree kan barbaadu
yoo tauu, olkainsaa hanga meetira 17002800 keessatti haala gaarin omishama. Gosa
biyyoo diima gabbaataafi asiidummaa hin
qabnee taee PH 6.5- PH7.0 caalmatti kan
itti toludha.
Haala itti fayyaadama xaaoo ilaalchisee
haala biyyootiin garagarummaa haa qabaatu
malee xaaoo ni barbaada. Caalmaatti
xaaoo Naayitiroojiinii waan barbaaduf
xaaoo uumamaa ykn komposiitii haala
gariin osoo kennameefi caalmatti kan itti
toludha. Haalli dhaabbiisaas sararaan kan
dhaabbatu taee biqiltuuwwaan gidduufi
saraara gidduu haala gosa omishaa jechuun
sanyii baayisuuf, nyaataf (fruiting),
diqaalomsuu fi k.k.f. garaagarummaa kan
qabudha.
Fayidaan muduraan Aappiliin kennu
keessaa kan akka raw fibers, meneraalotaa,
vitaaminootaafi k.k.f of keessaa kan
qabudha. Kana malees xaaummaa lafa
sabaaba Naayitiroojiiniin deebiee akka
misoomsu gochuuf ni dabaala. Hojii
oomisha Aapplii kanaan qonnaan bultoonni
naannoo Oromiyaa biratti baayyee
beekamuu baatus qonnaan bultoonni godina
Shawaa Kaabaa tokko tokko milkaaaa
jiru. Muuxannoowwansaaniis qonnaan
bultoota godinaalee Oromiyaa garaa garaa
haala qilleensaa walfakkaatu qabaniif
akka qoodamu taeera. Kanaanis qonnaan
bultoonni hedduun milkaauu eegalaniiru.
Maxxansa keenya kanaanis Godina
Addaa Oromiyaa Naannawaa Finfinnee
Aanaa Walmaraatti qonnaan bulaa adda
duree hojii Oomisha Applii kanaan galii
guddaa argachuu dandae vmuuxannoosaa
maxxansa lamaan isiiif qoonnaa dubbisa
Gaarii!
Obbo Alamuu Laggasaa Tulluu jedhamu.
Naannoo Orimiyaatti Godina Addaa
Oromiyaa Naannawwa Finfinnee Aanaa
Walmaraa
Ganda
Qonnaan
Bulaa
Bakaakkafi Qoree Oddoo Zonii Bakaakkaa
jedhamu keessa jiraatu. Akkuma ijoollee
qonnaan bulaa maatiisaanii gargaaraa
nama
guddatanidha.
Carraa
baruu
argachuu baatanis torbee sadiif yeroo
sirna dargii barumsa gaeesoota qofa
baratan. Jireenyasaanii yeroo dheeraaf

gaggeeffachaa kan turan ganda keessatti

dhalatan
kana
keessaatti
wardiyaa
gandichaa tauun mindaa baayee xiqqoo
taeen mindeefamanii hojeechaa turaniiru.
Obbo Alamuun waggootan hedduuf
magaala keessa jiraachaa wayita turanitti,
qonnaan bultoonni adda duree akkamiin
akka jijjiraman midiyaarraa argan irraa
kauun jijjiiramaaf of qopheessan. Bara
2001 A.L.E gara ganda dhalootasaaniitti
galuunis misooma jallisii hojjechuuf
murteeffatan. Jallisii laga qocaa irraa
madduun
baankii
bishaanii
haroo
xiqqoo sadii meetir iskuweerii 24 tau
qopheeffatan. Haroowwaan kunis tokkon
tokkon isaanii walduraa duubaan bishaan
liitira 400,000 561000 fi 604500 qabaachu
kan dandaaanidha. Obbo Alamamuun
hojii wayita eegalan kana qottiyoo ittin lafa
qotanillee hin qaban turan. Qabeenyiisaan
qaban walumaa galatti Qar. 6460 qofa ture.
Gorsa ogeeyyota qonnaarraa argatanitti
fayyadamuun hojii biqiltuu adda addaa
danfisuufi Aapplii omishuu eegalan.
Akka carraa dhaabbani Self Help Afica
jedhaamu biqiltuu Appilii Rootstock kan
taee 90 fi Grafted kan taee 40 arjoomaan
argataniin. Hojii isaanii eegalan, rakkoo
guddaan qunnaamee torbee sadiif Moose
afeellatanii mucaasaanii waliin godoo
keessaa jiraachaa hojiisaanii kanaitti fufan.
Yeroo gabaabaa waggaa tokko hin caalle
keessatti hojii eegaluun hojii oomisha
Aappliifi muduraafi bara 2002 fuduraa
adda addaarraa obbo Alamuun galii qar.
35,000 yoo argaatu mucaansaanii biqiltuu
adda addaa danfiseen Qr. 18,000argachuu
dandaaniiru.
Haala kanaan kan eegalan qonnaan bulaan
kun oomisha Applii qophii maasaafi
dhaabbii biqiltuu Aapplii kunuunsuufi
babalisuu eegalan. Haa tau malee qonnaan
bulaan kun lafa qonnaaf oolu baayinaan kan
hin qabneefi maatii baayee kan qabaanidha.
Taus lafa oomisha kanaaf oolu waliigalaan
lafa heektaara 0.66 lafa biyyo diima daalacha
fi dhundhulli isaa tilmaaman 3%-5% tauu
kan qabani dha. Hojiwwaan qonnaa kan
biroo hojjetanis erga hojii misooma qanna
eegalanii xiyyeefanno misooma jallisiif
kennuun omisha muduura Aappilii kan
eegalan waggotan muraasa lakkofsiisuus
yeroo ammaa kanaa kara sadiin muduura
kanaarra fayidaa guddaa argachaa jiru.
Waliigala Appilii isaan fayyaadaman gosa

sadii yoo tauu, gosa Aapplii Anna 80%,

Dorset Goldan 10% fi pirinsiisa 10 kan tau
dha.
Hojii kanaas haala armaan gadii kanaan
hojjetu:
1ffaan Lafa meetir iskuweerii 1200 irraatti
Biqiltuu Aappilii gafted taee oyiruu
kanaarratti biqiltuu 3428 dhaabbate kan
jiruu asexual propagation by rootstock
gochuun biqiltuun tokko biqiltuu kan biroo
biqiltuu 3-24 kan baafatee dha. Haa tauu
malee, ooyiruu kanaarra biqiltuun tokko
giddu galeessaan hanga biqiltuu afur kan
qabu yoo tau, maasii kana keessaa kan
biqiltuu 3428x4=13712 plants/1200m2.
Kan immoo waggaatti yeroo lama gabaaf
kan dhiheesanidha. Malli kun maloota
biqiltuun muduura ittin baayatu taee
genetic capacity/performance biqiltichaa
kan hin jijjireedha.
2ffaan Lafa 3800m2 irraatti biqiltuu
Aappilii mother tree qaban grafted/
diqaalomsuunii/breeding
b/n
plant
20cm fi b/n row 100cm irraatti biqiltuu
19000plants/3800m2 dhaabun waggaatti
yeroo tokko gurgurachuun fayyaadama jiru.
Itti Fayyaadama callaa guddistuu:
Qonnaan bulaan kun akkuma qonnaan
bultoota kan biroo xaaoo omishaa biroof haa
fayyaadaman malee muduraa Aappilif hanga
ammaa kompostiin ala fayyaadamanii hin
beekan. Kun immoo bara baraan xaaumaa
lafa isaanii daran dabaalee jira. Bishaan
haroo keessaatti kuusan qurxummii waan
keessaatti horsisaanifis bishaan kun albuuda
garagaraan badhaadhee kan jirudha. Bishaan
kana kallaattidhaan baasanii jallisidhan
Aappilii waan ittin omishaniif xaaumaa
lafa dabaalee jira. Kun immoo maasiisaanii
gara qonna uumamaa(organic agriculture)
jijjiiree jechuun ni dandaaama. Biqiltuun
achirraa omishaamu illee biqiltuu xaaoo
umaaman kan badhaadhedha. Obbo Alamuu
Laggasaa Hojiwwan misooma jallisiin
hojeetan keessaatti xiyyeefanna guddaan
kan kenanif bankii bishaani qopheessu
dha. WIBJ keessaatti ijaaramun gaafa
dabaaree isaanii Bishaan haroo keessaatti
kufatu, Bishanaanicha haroo keessaa
kuusu qofa osoo hin taane haroo tokko
keessati hojii qindoomina taee misooma
qurxumii horsiisuu hojetuu. Bishaan achii
keessaa baus jallisiin Appiliif fayyadamu.
bisahaan kunis albuuda garagaraa wan
qabuuf gabbataa dha. Waan taeefis gabbina

Kunuunsaafi toannoo muduurichaaf

godhame:
Qonnaan
bulaan
kun
akkaatuma addaa duraammaa isaatiin
wantoota kunuunsaafi toannoo godhaamu
qaban hundasaa raawwaate kan jirudha.
Keessumattuu haala bishaan obaasuu,
toannoo aramaa, dhukkubaafi ilbiisaa
sakkaataiinsa walirraa hin cinnee godhaa
turaniiru.
Kunis aramaa, shoggaaraafi kunuunsa
barbaachisan kanneen biroo bifa itti
fufiinsa taeen toachaa kan turan yoo tau,
biqiltuu gogge sababa (diqaalomsuun/
Incompactability of grafted plant) yoo argan
illee buqqisanii maasi keessaa gatu. Kunis
xaaoo tauun tajaajila. Walumaagalatti
dhukkubas taee ilbisni Appilii irraatti
mulatee tokkollee akka hin jirre qonnaan
bulaan kun balinaan ibsu.
Omishaa sassaabuufi gabaatti geessuu:
Akkuma beekamu qonnaan bulaan kun
oomishaa Aappiliirraatti kan bobbaaan
karaa sadiin akka taee barrefama kana
keessaatti ibsinee jira. Keessumatuu
xiyyeefannoon hojeecha kan turan biqiltuu
appilii baayisuufi diqaalomsuun hojiilee
ijoodha. Muxxaannoon kunis hojiilee kana
laman irraatti kan qindaaee akka taees
ibsamee jira.Haaluma kanaan qonnaan
bulaan kun omishaa isaanii kan gurguuran
Qonnaan bultoota sadarkaa Ganda kaasee
akka biyyaatti jiran warren feedhi qabaani
dhafi. Dabaalatanis dhaabbileen motummaa
fi miti motummaa adda addaa tif kan
dhiheessani dha.
Obbo Alamuu Laggasaa leenjii oggummaafi
muxxaannoo gaarii babaalisuu Aanaa
kaaee sadarkaa sadarkaan gandaafi
zoonii misooma akkasumaas tokko shanee
irraatti kennaamee keessaatti hirmaachaafi
hirmaachisaa kan turee yemmuu tauu
damaaqinaan gaaffifi yaada kennaa ciminaan
harcaatti malee hirmaachuu dandaae jira.
Leenjii dhaabbilee adda addaan kennamu
kanneen akka Qoranno Qonna Hoolata,
yeroo jalqabaf dhaabbata Self Help Africa,
ATMJ,Waajjira Qonnaa fi Ogeessota
sadarka sadarkaan jiran fi k.k.f irraa deegarsa
kennamuf xiyyefannon fayyadamee jira.
Keessuma haala appili itti diqaalomsan
barumsa fudhaate maati isaa leenjisuun
hojii kan hojeete jira.
Kana keessaatti leenjii misooma jallisii
kennamee
fi
buaa
teekinoloojjin
fayyaadamuu irraatti hubaanno gahan
xiiqii fi kutaannon hojii qabaatama kessaa
kan galee dha waan ifa hin taane ille hanga
waajjira dhufuun gaafatani hubaanno
kan argatanii dha. Ogeessotni sadarkaa
sadarkaan jiraanis deegarsa walirraa
hincinnee kennuun milkainni kun argamee
jira.
itti fufa.

Nageenya amansiisaa keenya itti fufsiisuu keessatti lammiin hundi nageenyaaf waardiyyaa haadhaabbatu!

Kallacha Oromiyaa

Fulbaana 26 bara 2009

Masfin Tasfaayee

Rifoormii lafa magaalaafi hojiirra oolmaasaa

Gamaaggama raawwii Sirna Fooyyainsa Bulchiinsa Lafa Magaalaa Naannoo Oromiyaa
(kan darberraa kan itti fufe)
Raawwii hojii sirna gabaa,
kenninsaafi bulchiinsa lafa
magaalaa diriirsuu

Hojii sirreessaafi
keessummeessa
qabiyyee waraqaa abbaa
qabeenyummaa hin qabnee
ragaa kennuu

Karoora Guddinaafi Tiraansifoormeeshiinii

(KGT) marsaa duraa keessatti waraqaa ragaa
qabiyyee lafa magaalaa lakkoofsaan 6,873
tau kennuuf karoorri kan qabame taus,
hojiin gama kanaan waggoota lamaan (2006
fi 2007) keessatti qabiyyee duriifi seeraan
alaa waraqaa abbaa qabeenyummaa hin
qabneef 138,676 taanu keessummeessuun
dandaameera.
Hojiin kun gaaffii ummata magaalaa
yeroo dheeraaf tureef deebii laachuurratti
hiika guddaa kan qabu tauun hubatamee
mootummaa naannootiin murtaaee hojiitti
kan galamedha. Haatau malee, hojiin kun
harkifachuunsaa akkuma eegametti taee,
karoora jalqabe yeroo ilaallu hubannoo
gahaa taeen karoorfamee hojiitti kan galame
hinfakkaatu. Gaaffiin keessummeessa
kanaa magaalotaan balinni qabu adda
bahee osoo sirriitti hin beekamiin hojiitti
galamuun, ragaalee murteef oolan dursanii
akkamitti akka adda bahuufi gurmeessuun
dandaamu(Fkn.Dambii
Liizii
dura
qabamuu ragaa adda baasan) itti yaadamee
hojiitti galuu dhabuun hojii kanaaf humna
namaafi meeshaalee barbaachisanu dursanii
qopheessuurratti hojiin balaan waan
hafee tureef hojiin gama kanaan ammas
hafe balaa tauurra darbee gochi kiraa
sassaabdummaas balinaan akka uumamu
qaawwa baneera. Qabata Kanaan lafti
duwwaan seeraan ala bilisaan akka darbaa
ture ragaaleen magaalota kanneen akka
Sulultaafi Laga Xaafoo Laga Daadhiirraa
argaman ni mirkaneessu.
Dambiifi qajeelfamni qophaae keessattis
dhimmoonni hin haguugamiin jiraachuun,
dhimmoonni
iftoominni
hanqatuun
mulachuun, kan raawwatamuu hin
dandeenyeefi
hanqinoonni
fakkaatan
mudataniiru. Sababoota kanaan hojiin kun
kallattiifi saffisa barbaadamuun raawwachuu
dhabuunsaa deebiee madda komiifi rakkoo
bulchiinsa gaarii taee mulataa jira. Kanaaf
hanqinoota gama kanaan mulataa turan
adda baasuun furamaanni hatattamaan
goolabamuu qaba.
Kana malees, hojiin kun sirreeffama seeraa
qofarratti kan xiyyeeffatee hojjetamaa
ture waan taeef mirga misoomaa
abbaan
qabiyyee
tokko
qabaachuu
qabuufi magaalaalee keenya pilaanii
eeganii misoomaaf mijaawaa gochuuf
haala dandeessisuun raawwatamaa hin
turre. Gama kanaan sadarkaa naannootti
kallattiiniifi deggersi seeraa taasifame
jiraachuudhaa baatus magaalaan Adaamaa
hojiin jalqabee ture komii waan kaasiseef
yeroof magaalota hundaa dabalatee
akka dhaabbatu taasifamee jiraatus akka
muuxannootti yoo fudhatamee seeraan

deggerame babalisuun ni dandaama.

Tajaajila bulchiinsa
qabiyyee Lafa Magaalaa
Fooyyessuu Ilaalchisee

Tajaajilli bulchiinsa qabiyyee lafa magaalaa

abbaan qabiyyee lafa magaalaa guyyaa
mirgi itti fayyadama abbaa qabiyyummaa
erga abbaa qabeenya lafaa(mootummaa/
bulchiinsa magaalaa) kennameefiirraa
jalqabee
mirga
kana
galmeessuun
waraqaa ragaa abbaa qabiyyummaa
kennuurraa jalqaba. Sirna bulchiinsa lafa
magaalaa amma jiruun hojiin kun mirga
itti fayyadamaa kennuu waliin(Akka
sirna qabiyyee lafa biyya keenyaatti
Mootummaan abbaa qabeenya lafaa waan
taeef) qaama mootummaa tokkoon kan
raawwatamaa tureefi hojimaanni kun walitti
buinsi fedhii akka uumamu waan taasisuuf
mirgi abbaa qabiyyummaa lafaafi abbaan
qabeenyummaa
qabeenya
dhaabbataa
laficharra jiruu kabajamuurratti wabii dhabuu
waan dandauuf gurmaainsi kun sirna gara
fuula duraatti diriirfamuuf yaadameen
kan furmaata argatu ta;a. Hangasitti garuu
qaama tokko jalatti gurmaainsa hojii kanaa
addaan baasuun dhiibbaa gama kanaan
dhufuu dandau hirisuun ni dandaama.
Armaan olitti caaseffama Ejensii keessatti
hanqinoota mulatan keessatti rakkoon kun
kan eerame waan taeef gara fuula duraatti
kan sirreeffamu taa.
Tajaajilli kun ragaa qabiyyee lafa
magaalaa waliin kan walqabatu waan
taeef gama ragaa lafaatiin akkuma
kanaa olitti tarreeffame hanqinoonni
jiran dhimmoota hiikamuu qaban tauun
akkuma eegametti taee, seerri ifatti of
dandaee hojiileen bulchiinsi qabiyyee lafa
magaalaa ittiin oogganaman tarreeffamee
akka naannoo keenyaatti waan hin jirreef
tajaajilli kennamus murteen gama kanaan
kennamanus akkaataa fedhiifi hubannoo
qaama bakka sana jiruun raawwatamaa
jira. Mirgiifi dirqamni abbootii qabiyyees
ifatti waan hin teenyeef mirgi seeraan
hin kennamiiniif yeroo hojiirra oolu, kan
seeraan kennameef ammoo yeroo dhorkamu
mulata. Fknf mirgi abbaa qabiyyee lafti
sirna liiziitiin buluufi kiraan bulu(mirriitiin
bulu) qaamoleen seera hiikan, dhaabbileen
faayinaansiis yeroo liqiif wabummaan
qaban shallaggii/tilmaama qabeenyichaa
akkaataan itti geggeessan, hubannoo
seeraa kanaan osoo hin taane seera hariiroo
hawaasummaa yeroo lafti qabeenya nama
dhuunfaa itti taetti waan taeef dhimma
sirraauu qabudha.
Keessumattuu gama manneen murtiitiin
ajajni qabiyyee seeraan qaama lafa bulchuun
hin galmaaiin dhorkiin akka galmaau
ajajuu, tilmaamni qabeenya laficharra
jiruu akka dhiyaatu ajajuun, lafti duwwaan
ykn istaandaardii pilaanii magaalaa kan
hin guunne akka qoodamu murteessuufi
ajajuun, (yoo didame tarkaanfii caasaa
keenyarratti fudhachuun), lafa duwwaafi
seeraan hin darbine ykn waliigalteen liizii
addaan citerratti namoota gidduutti ykn
namootaafi bulchiinsa magaalaa gidduutti
falmii geggeessuu, ragaa qabiyyee qaama

lafa bulchuuf aangoon kennameefirraa ala

argamuun falmii qabiyyee geggeessuufi
murtee kennuuniifi kkf balinaan mulataa
jiru.
Hanqinaalee ijoo raawwii
rifoormii lafa magaalaa naannoo
Oromiyaafi kallattii furmaataa
fuulduraa

Hanqinaalee ijoo raawwii

rifoormii Lafa Magaalaa

Akkuma armaan olitti ibsuuf yaalametti

sadarkaa biyyaalessaattis tae naannoo
keenyatti lafti magaalaa guddina dinagdee
biyya keenyaa saffisiisuufi milkeessuuf
gaee olaanaa qabaachuunsaa, saffisa
babalina magaalotaas bifa gaeessummaa
qabuun hogganuuf, akkasumas madda
gochaafi ilaalcha kiraa sassaabdummaa
tauunsaa hubatamee rifoormmiiwwan
fooyyainsa hoggansa lafa magaalaa
sadarkaa imaammata baasuurraa jalqabee
hanga sagantaalee adda addaa qopheessuun
mirkanaaee akka hojiirra oolu taasifamaa
tureera,
ammas
raawwatamaa
jira.
Jalqabbiin gama kanaan akka naannoo
keenyaatti taasifamaa ture seektarri kun
yeroo dheeraaf xiyyeeffannoo gahaa
argachuu dhabuusaarraa kan kae kuufama
hojii ture waliin walbira qabamee yeroo
ilaalamu jajjabeessaa tauun hin haalamu.
Jalqabbii kana raawwiisaa sakattauun
hanqinoota raawwii keessatti mulatan adda
baasanii buuurarraa furuun rifoormicha
bua qabeessa gochuun barbaachisaadha.
Haaluma kanaan, sochii hanga ammaatti
gama kanaan taasifamaa ture keessatti
ciminni jiru akkuma jirutti taee, hanqinoota
raawwii kana keessatti mulatan keessaa
kanneen ijoofi murteessoo taan xiinxala
raawwii armaan olitti tarreeffamerraa
kauun akka armaan gadiitti adda baasuun
kallattii furmaata ofduraa agarsiisuuf
yaalameera.
Hanqinoonni mulatan akka waliigalaatti
bakka lamatti qooduun ilaaluun ni
dandaama. Inni jalqabaa hojiiwwan
idilee aangoofi itti gaafatamummaa
Ejensii kanaa kan taan sadarkaa hara
guddinniifi
fedhiin
tajaajilamtootaa
irra gaheen raawwachuu keessattiifi
rakkoo gama hoggansaafi bulchiinsa
lafa magaalaan naannicha keessatti
mulataa turan buuuraarraa furuuf
hojii
raawwatamuu
qabaniin
kan
walqabatanidha.Inni lammataa, hojiilee
kanaan dura hundeeffama tokkoo tokkoo
magaalotaarraa eegalee hoggansa lafa
magaalaa keessatti hojjetamuu osoo
qabanuu kanneen osoo hin raawwatamin
turaniifi hojii keessatti hanqinoota
uumamaa turan taanii hojii idileefi
rifoormii
lafa
magaalaa
takaalaa
jiranuudha.
Kallattiin furmaataafi adeemsa fuula
duraas gama lameenuu walfaana furuuf
sochouu kan gaafatu waan taeef humni
kana raawwachuu dandaus walumaan itti
yaadamuu kan qabuu dha.

Hudhaalee hojii
rifoormii misoomaafi

maanaajimantii lafa
magaalaa naannoo
Oromiyaa

Rakkoo humna
raawwachiisummaa
sektarichaan walqabate

Gurmaainsa Ejensichaa addatti ilaalu

dura guddina magaalaalee keenyaa
hogganuu keessatti gaee bakka buinsa kan
hinqabneefi itti waamamnisaa Ejensichaaf
kan tae, caaseffama Inistiitiyuutii Pilaanii
Magaalotaa (IPMO) durfamee ilaaluun
murteessaadha. Akkuma armaan olitti
balinaan kaasuuf yaalametti caaseffamni
Inisitiitiyuutii kanaafi fedhiin balaan
guddina magaalota naannoo keenyaan
walbira qabamee sadarkaa amma irra
jirruun dhimma ilaalamuu qabudha. Hojiin
qophiifi haaromsi pilaanii kan magaalota
hanga ammaa naannicha keessa jiranuu 629
taan hanga pilaanii magaalotaa isa sadarkaa
gad-aanaatti jiruu(Pilaanii Misooma Qeeekan waggaa 3-5 qofa tajaajilu) hundi,
dabalataanis Giddu Galli Baadiyyaa(GGB)
6000 ol taanuuf gurmaaina amma
inistitiyuutiin kun qabuun raawwachuu
dandauunsaa shakkii qofa tauu hin
dandau. Kanaaf humniifi caaseffamnisaa
kallattii qophii pilaanii magaalota keenyaa
irra deebiuun ilaaluun faayidaa qaba.
Hojii
qorannoofi
qophii
pilaanii
magaalotaatti dabalataanis inistiitiyuutiin
kun qaama mootummaa naannichaa
imaammata misoomaa baasuuf giddu gala
qoannoofi qorannoo misooma magaalaalee
naannoo keenyaa akka taee tajaajiluu
dandaus kanuma waliin itti yaadamuu
qaba.
Naannoowwan GGB qoratamuuf dhawataan
gara sadarkaa magaalummaatti kan ceaa
deemanu waan taaniif, akkamitti eenyuun
hojiirra akka ooluu qabuufi adeemsi ittiin
hojiirra itti oolan raawwiin hanga ammaa
sakattaamee hanqinoonni gama kanaan
adda bahan furamaa deemuun kanuma
waliin dhimma ilaalamuu qabudha.
Gara caaseffama Ejensichaatti yeroo
deebiamu, Ejansiin kun labsiin dhuma
bara 2005 kan hundeeffameefi aangoon lafa
magaalaa naannichaa misoomsuufi bulchuu
kennameeraaf. Bara 2006 irraa jalqabee of
dandaee aangoo hojii seeraan kennameef
kana hojiirra oolchuu kan jalqabeefi sirna
rifoormii lafa magaalaa bifa guutuufi
gaeessummaa qabuun hojiirra oolchuu
akka dandeessisuuf caasaafi adeemsa hojii
qoratee bifa haaraan bara 2007 keessa
kurmaana sadaffaarraa jalqabee ramaddii
hojjetootaafi hoggantootaa geggeessee
hojiitti galeera.
Caaseffamniifi
jijjiiramni
adeemsi
hojii haaraan Ejensichaa kun labsii
hundeeffamasaa buuura gadhatee kan
qophaae taus aangoo Ejensichaaf labsiin
kenname keessatti hanqinoonni labsicha
keessatti mulatan, kan balinaan xiinxala
armaan olii keessatti tuqaman fala argachuu
qabu.

Itti fufa

Misooma ariifachiisuuniifi nageenya eegsisuun hojii hundi dursa kennuufii qabudha!

Kallacha Oromiyaa

10

Wallagga

Aadde Badiriyaa Abdulqaadiir Dabalaa

mana tajaajila daldalaaf oolu kanaan
dura Aliyyii Sayidii faaa jedhamee
beekamu G/W/Lixaa Magaalaa Gimbii
ganda 04 keessatti argamu gahee
isaanii Obbo Abdallaa Sayiditti waan
gurguraniif Kanaafuu osoo maqaa
jijjiirraa hin raawwatiin kan mormu
yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa
hojii 10gidduutti akka dhiyaatu ni
beeksifna. WMM/Lafaa Bul/Magaalaa
Gimbii.
Aadde Meeyimunaa Yimaam Mana
jireenyaa Magaalaa Machaaraa keessaa
qaban Obbo Mahaammad Nuuruutti
waan gurgurataniif jijjiirraan maqaa
akka taasifamuuf gaafataniiru.kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee
guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu.Bul/
Magaalaa Machaaraa.
Obbo Girmaachoo Guddinaa Mana
jireenyaa Magaalaa Machaaraa keessaa
qaban Obbo Haabtaamuu Huseenitti
waan gurgurataniif jijjiirraan maqaa
akka taasifamuuf gaafataniiru.kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee
guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu.Bul/
Magaalaa Machaaraa.
Obbo Taammiruu Baqqalee Bultuu
Mana jireenyaa Magaalaa Machaaraa
keessaa qaban Obbo Idiris Mokonnin
Aliitti waan gurgurataniif jijjiirraan
maqqa akka godhamuuf gaafataniiru.
kan mormu yoo jiraate, beeksifni kun
bahee guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu.
Bul/Magaalaa Machaaraa.
Obbo Birhaanuu Gamteessaafi Aadde
Galatee Fayyisaa Mana jireenyaa
magaalaa Bubbee ganda 02 keessatti
argamu Aadde Dirribee Taaddaseetti
gurguruu waan barbaadaniif kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee
guyyaa 10 gidduutti haadhiyaatu. Bul/
Magaalaa Bubbee.
Obbo Zarihuun Axinaafuu Mana
jireenyaa lakk.kaartaa 2830/04/2003
taee magaalaa Gimbii ganda 04
keessatti argamu Obbo Kaasaahuun
Baqqaleetti
gurguruu
waan
barbaadaniif maqaan gara bitataatti
osoo hin jijjiiramiin kan mormu yoo
jiraate, beeksifni kuni bahee guyyaa 10
gidduutti akka dhiyaatu ni beeksifna.
E/M/M/L/Bul/Magaalaa Gimbii.
Obbo Hayiluu Qumburee Mana
jireenyaa magaalaa Bubbee ganda
02 keessatti argamu Obbo Indaaluu
Shifarraatti
gurgurachuu
waan
barbaadaniif
kan
mormu
yoo
jiraate,beeksifni kun baee guyyaa 10
gidduutti haa dhiyaatu.Bul/M/Bubbee
Aadde Abbabuu
Gujjaa
Mana
daldalaa lakk.isaa 611 tae magaalaa
Gullisoo ganda 02 keessaa qaban
Aadde Zartihuun Tufaatiif kennuu
waan barbaadaniif kan mormu yoo
jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 20
gidduutti haa dhiyaatu. Bul/Magaalaa
Gullisoo.

Obbo Dabalaa Hayiluu Mana jireenyaa lakk.kaartaa 7289/

WMMLM/08 tae Magaalaa Dambi Dolloo ganda Biiftuu
keessaa balina lafa 200m2 irratti argamu Obbo Mitikkuu
Tafarraatti gurguruuf waan walii galaniif kan mormu yoo
jiraate,Guyyaa beeksini kun baherraa jalqabee hanga guyyaa
20tti haa dhiyaatu.Waajjira Manaajimantii Lafa MagaalaaD/
Doolloo.
Aadde Abbabuu Gujjaa Mana daldalaa magaalaa Gullisoo
ganda 02 keessaa qaban lakk.isaa 611 ture irraa kutuun
mucaasaanii Obbo Fiqiruu Tufaatiif kennuu waan barbaadaniif
kan mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 20
gidduutti haa dhiyaatu. Bul/Magaalaa Gullisoo.
Obbo Kamisoo Obsii Mana jireenyaa lakk.kaartaa isaa
KMG/EMMLM/01/986/2009 tae magaalaa Gimbii ganda
01 keessatti argamu Obbo Tasfaayee Xooneefi Garramuu
Taaddasaatti gurguruu waan barbaadaniif kan mormu yoo
jiraate, maqaan gara namoota kanaatti osoo hin jijjiiramin
beeksifni kun baee guyyaa 20 gidduutti haa dhiyaatu.EMM/
Lafaa/Bu/Magaalaa Gimbii.
Obbo Ballaxaa Geetee mana jireenyaa magaalaa Qaaqee
ganda 01 keessaa lafa M2 200 irratti argamu Obbo Gammachuu
Tashoomeetti gurguranii maqaa jijjiiruuf waan waliif galaniif
kan mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee hanga guyyaa
20tti haadhiyaatu.EMM/Lafa Magaalaa Qaaqee.
Obbo Tasfaa Biraanuu Dhaabaa Mana jireenyaa magaalaa
Machaaraa keessaa qaban Obbo Mulugeetaa Akkattii
Gamolaatti waan gurguraniif jijjiirraan maqaa akka
taasifamuuf gaafataniiru.kan mormu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu.Bul/Magaalaa
Machaaraa.
Obbo Qajeelaa Buraayyuu Mana jireenyaa Lakk.kaartaa
5008/07/2004 tae magaalaa Gimbii ganda 02 keessatti argamu
Obbo Araarsoo Guyyaasaatti gurguruu waan barbaadaniif kan
ormu yoo jiraate maqaan gara bitataatti osoo hin jijjiiramiin
beeksifni kun baee guyyaa 20 gidduutti haadhiyaatu.
WMMLM/Bul/Magaalaa Gimbii
Obbo Taajiruu Sanbatoo Mana jireenyaa magaalaa
Gidaamiikeessaa qaban gurgurachuu waan barbaadaniif kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun baeehanga guyyaa 20
gidduutti haa dhiyaatu. EMM/Lafaa/Bul/M/Gidaamii.
Obbo Abirhaam Sayid
Mana jireenyaa magaalaa
Gidaamiikeessaa qaban gurgurachuu waan barbaadaniif kan
mormu yoo jiraate beeksifni kun baee hanga guyyaa 20
gidduutti haa dhiyaatu. EMM/Lafaa Bul/M/Gidaamii.
Obbo Fiqaaduu Mokonnin Mana jireenyaa magaalaa
Gidaamiikeessaa qaban gurgurachuu waan barbaadaniif kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee hanga guyyaa 20
gidduutti haa dhiyaatu. EMM/Lafaa Bul/M/Gidaamii.
Obbo Ayyalaa Indaaluu Mana jireenyaa magaalaa
Gidaamiikeessaa qaban gurgurachuu waan barbaadaniif kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee hanga guyyaa 20
gidduutti haa dhiyaatu. EMM/Lafaa Bul/M/Gidaamii.
Aadde Tawaabech Asaffaa Mana jireenyaa lakk.kaartaa KMG/
EMMLM/02/991/2009 taee magaalaa Gimbii ganda 02
keessatti argamu Obbo Mitikkuu Baayyataatti gurguruu waan
barbaadaniif maqaan gara bitataatti osoo hin jijjiiramiin kan
mormu yoo jiraate,beeksifni kuni bahee guyyaa 10 gidduutti
akka dhiyaatu ni beeksifna. E/M/M/L/Bul/Magaalaa Gimbii.
Obbo Darajjee Biraasaa Mana jireenyaa lakk.kaartaa
G01/5057/2004 tae magaalaa Gimbii ganda 01keessatti
argamu
Obbo Yohaannis Tarrafuutti gurguruu waan
barbaadaniif maqaan gara bitataatti osoo hin jijjiiramiin kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kuni bahee guyyaa 10 gidduutti
akka dhiyaatu ni beeksifna.E/M/M/L/Bul/Magaalaa Gimbii.
Obbo Yohaannis Fiqaaduu Mana jireenyaa lakk. kaartaa
KMG/EMMLM/03/487/2007 taee Magaalaa Gimbii ganda
03 keessatti argamu Obbo Girmaa Bariitti gurguruu waan
barbaadaniif maqaan gara bitataatti osoo hin jijjiiramiin kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kuni bahee guyyaa 10 gidduutti
akka dhiyaatu ni beeksifna. E/M/M/L/Bul/Magaalaa Gimbii.

Fulbaana 26 bara 2009

Obbo Amad Yimaam Mana jireenyaa magaalaa Machaaraa

keessaa qaban Obbo Abdulqaadir Kadiritti waan gurguraniif
jijjiirraan maqaa akka taasifamuuf gaafataniiru.kan mormu yoo
jiraate beeksifni kun bahee guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu.
Bul/Magaalaa Machaaraa.
Aadde Araggaash Huseen Aliil Mana jireenyaa magaalaa
Machaaraa keessaa qaban Obbo Eeliyaas Suufiyyaan
Abdullaattiwaan guirguraniif jijjiirraan maqaa akka
taasifamuuf gaafataniiru.kan mormu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee guyyaa 20 keessatti haadhiyaatu.Bul/Magaalaa
Machaaraa.
Obbo Dheeressaa Tafarraa Mana jireenyaa magaalaa
Machaaraa keessaa qaban Obbo MuzammilToofiqitti waan
guirguraniif jijjiirraan maqaa akka taasifamuuf gaafataniiru.
kan mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 20
keessatti haadhiyaatu. Bul/Magaalaa Machaaraa.
Obbo Wandimmuu Maammoofi Aadde Muluu Mangashaa
Mana jireenyaa magaalaa Bubbee ganda 02 keessatti argamu
Obbo Abbabee Caaliitti gurgurachuu waan barbaadaniif kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 10 gidduutti
haa dhiyaatu.Bul/M/Bubbee.
Obbo Geetaachoo Sheebaafi Aadde Sanbatee Baqqalaa Mana
jireenyaa magaalaa Bubbee ganda 02 keessatti argamu Obbo
Kaasaahuun Jiraataatti gurgurachuu waan barbaadaniif kan
mormu yoo jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 10 gidduutti
haa dhiyaatu.Bul/M/Bubbee.
Obbo Daggaffaa Waaqjiraafi AaddeBuuree Ijjiguu Mana
jireenyaa magaalaa Bubbee ganda 01 keessatti argamu Obbo
Ittafaa Caaliitti gurgurachuu waan barbaadaniif kan mormu
yoo jiraate, beeksifni kun baee guyyaa 10 gidduutti haa
dhiyaatu.Bul/M/Bubbee.
Aadde Ayyaantuu Gammachuu Mana jireenyaa lakk.
haaraan 0560fi kaartaan isaa 447/2005IMM taee magaalaa
Najjoo ganda 03 keessatti argamu Obbo Araarsoo Ifaa
Amanteetti gurgurachuu waan barbaasdaniif kan moru yoo
jiraate,beeksifni kun bahee guyyaa 20 gidduutti haa dhiyaatu.
EMM/LafaaBul/Magaalaa Najjoo.
Obbo Hundeessaa Ittafaa Mana jireenyaa lakk.kaartaa 023/
WMMLM/09 taeemagaalaa Haroo Sabbuu ganda 02 keessaa
balina lafaa 331.93M2 taerratti argamu Aadde Lalisee
Dingataatti gurgurachuu waan barbaadaniif kan mormu yoo
jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 21 gidduutti akka dhiyaatu
taee yoo hin dhiyaanne gurgurtaan kan raawwatamu taee ni
beeksifna.Deeksii M/M/L/Magaalaa Haroo Sabbuu.
Obbo Hundeessaa Ittafaa Mana jireenyaa lakk.kaartaa 024/
WMMLM/09 taeemagaalaa Haroo Sabbuu ganda 02 keessaa
lafa balinnisaa 45 M2irratti argamu Aadde Lalisee Dingataatti
gurgurachuu waan barbaadaniif kan mormu yoo jiraate,
beeksifni kun bahee guyyaa 21 gidduutti akka dhiyaatu taee
yoo hin dhiyaanne gurgurtaan kan raawwatamuuf tauu ni
beeksifna. Deeksii M/M/L/Magaalaa Haroo Sabbuu.
Aadde Birii Shoonee mana jireenyaa magaalaa Caanqaa
ganda 02 Zoonii Burqaa keessatti argamu Aadde Addisee
Jiguuritti gurgurachuu waan barbaadaniif namni mormu yoo
jiraate, beeksifni kun bahee guyyaa 20 keessatti akka dhiyaatu
ni beeksifna.Bul/Magaalaa Canqaa.
Aadde Shaashituu Alii Mana jireenyaa lakk.kaartaa 022/
WMMLM/09 taee magaalaa Haroo Sabbuu ganda 02 keessaa
lafa 300 M2 irratti argamuObbo Phaawuloos Galaalchaatiif
kennuu waan barbaadaniif kan mormu yoo jiraate, beeksifni
kun bahee hanga guyyaa 21 gidduuttiakka dhiyaatu taee yoo
hin dhiyaanne kennaan kan raawwatuuf tauu ni beeksifna.
Deeksii /M/M/L/Magaalaa Haroo Sabbuu.
Aadde Dassaatuu Burraaqaa Mana jireenyaa lakk.kaartaa
KMG/EMMLM/01/952/2009 tae Magaalaa Gimbii ganda
01 keessatti argamu Obbo Kifiluu Yiggazuutti gurguruu waan
barbaadaniif kan mormu yoo jiraate,jijjiirraan maqaa osoo
hin taasifamin beeksifni kun bahee guyyaa 20 gidduutti haa
dhiyaatu. WMM/Lafaa Bul/Magaalaa Gimbii.

Heera mootummaa kabajuufi kabachiisuun dirqama lammiilee hundaati!

Fulbaana 26 bara 2009

Heera mootummaa . . .

siyaasaa, dinagdeefi hawaasummaa kan

mirkaneessan seeronniifi imaammanni akka
hojiirra oolan taasifamanii jiru. Seeronnis
taan imaammanni kanaan booda bahan
walqixxummaa dambii heera mootummaa
armaan olitti caqasame waliin kan walitti
buan taanii akka hin baane dirqisiisa.

Heera mootummaa buuura godhachuudhaan,

walqixxummaa mirkaneessuuf sanadoonni
garaagaraa bahan (fakeenyaaf, imaammata
dhimma dubartootaa biyyaalessaa, paakeejii
guddinafi jijjiiramaa dubartootaa) kallattii
lamaan yaadamanii akka bahan taaniiru.
Kallattii inni tokkoffaan amma sirni keessa
jirru loogiifi hacuuccaa barsiifame akka
hingeggeeffamne kan ittisu yoo tau, kallattiin
lammaffaan ammoo badiifi miidhaa hanga
haraatti raawwataman sirreessuuf tarsiimoo
deggersa addaa sadarkaa adda addaatti hojiirra
akka oolan gochuudha. Haala kanaan heerri
mootuummaa federaalawaa dimookiraatawaa
rippaailika Itoophiyaa keeyyata 35, keeyyata
xiqqaa 3 jalatti, dubartoonni gadi aantummaafi
yaada adda taeen ilaalamuun godaannisa
seenaa isaanirra gaee ture ilaalcha keessa
galchuudhaan
godaannisni
kun
akka
isaanirraa badu, dabalataan fayyadamtoota
mirga tarkaanfii gargaarsaa akka qaban ibsee
jira. Kaayyoon gudaan keeyyata xiqaa kanaa
gaaffiin walqixxummaa dubartootaa seera
tumuu qofaan hiikamuu akka hindandeenye
kan agarsiisu yoo tau, mirga walqixxummaa
dubartootaa hojiitti jijjiiruufi hirmaannaa
dubartoonni
hawaasummaa,
dinagdeefi
siyaasaa keessatti qaban cimsuun akka
dandaamu tarkaanfii haala dubartootaa giddu
galeeffate fudhachuun barbaachisaa akka tae
yaada keessa kan galchedha.
Amantaafi Duudhaawwan
Heerota
mootummaa
hunda
jechuun
nidandaamaa, duudhaawwan hordofan kan
mataasaanii qabaatu. Duudhaawwan kun
immoo abbootiin heerichaa kaayyoowwan
seensa heera mootummaasaaniirra kaayan
milkeessuuf amantaafi kutannoo qaban kan
ittiin ibsatanidha. Yeroo hunda duudhaawwan
heerota mootummaarratti ibsaman dhimma
gatii olaanaa abbootii heerichaaf kennaniin
ibsamu. Heerri mootummaa federaalaas, kan
mataasaa kan tae duudhaawwan kan qabu yoo
tau kutaa kana keessatti akka armaan gadiittti
ilaaluun barbaachisaa taa.
Heddummina
Duudhaawwan heera mootummaa FDRI
kan taan keessaa tokko heerri mootummaa
tokkummaa biyyaalessaaf (baayyachuu) iddoo
kennuusaati. Heerri mootummaa keenyaa
tokkummaa biyyaalessummaa kan fudhte qofa
osoo hintaiin heera mootummaa beekamtii
kennedha. Maaliif heerri mootummaa keenya
tokkummaa
biyyaalessummaa
duudhaa
heera mootummaa godhee fudhate gaaffii
jedhuuf deebiinsaa Itoophiyaan biyya
baayyinaan
saboonni,
sablammoonniifi
ummatoonni
jiraatan
waan
taeef
duudhaawwan eenyummaa ummatichaa ibsan
jechuun aadaawwan, afaan, seenaawwan,
amantiiwwaniifi amanuu akkasumas haala
qubannaafi jireenya mataasaanii kan qaban
waan taeefi baayyachuun akka rakkootti osoo
hintaiin akka mudannoo gaariifi soorumaatti
fudhatamuun humna tokkumaa dimookiraasii
ta;uun isaa waan itti amanameefidha.
Tokkummaa biyyoolessummaa kanakan ibsan
seensa heera mootummaa keeyyata lammaffaa
jalatti ilaaluun nidandaama.
Eenyummaan qaama jara kanaa kabajuufi
mirga bilisummaasaaniif beekamtii kennuu
duratti tokkummaa biyyaalessummaa haaluun
waraana, boodatti hafummaafi hiyyummaa
biyyattii keessatti diriiree ture hambisuun
nageenya amansiisaa, haqummaafi misooma
mirkaneessuu
jechuudha.Naannaee
naannaee maddi misoomaafi nageenyaa
dhala namaadha. Dhalli namaa immoo
eenyummaasaa,
bilisummaafi
mirgisaa
yoo hin eegamneef bilisummaan yaaduu,
eenyummaasaafi mirgasaa kabajuun caalmaatti
yaaduu akka dandau, caalmaatti waa

Kallacha Oromiyaa

11

kalaquufi misoomawaa gochuun tokkummaa

biyyaalesummaa fudhachuun dirqama taa.
Kana gochuuf garuu dimookiraasummaan
yaaduu gadifageenyaa qabu nama hunda
biratti mirkneessuun barbaachisaadha.
Waldandauu
Duudhaan heera mootumma lammaffaan
aadaan waldandauu akka babalatuuf
fedhii qabaachuudha. Kana ilaalchisee
abbootiin heera mootummaa aadaawwaniifi
amantaawwan garaa garummaa tokko
malee akka isaaniif deemu barbaaduun
aadaa waldandauu akka qaban kutannoo
qabaachuusaanii mulisa. Heerri mootummaa
mirga sabootaa, salammootaafi ummatootaa
kabachiisuun,
koorniyaaf,
afaaniif,
walqixxummaa
amantaawwaniif
wabii
kennuun aadaan waldandauu keenya akka
cimu gamasaatiin gaee barbaachisaa tae
taphachaa jira. Kanaan walqabatee mirgoonni
dhuunfaafi garee waldeggeranii haala itti
hojiirra oolan heera mootummaa keessa
taaee jira. Aadaa waldandauu inni guddaan
garaagarummaa keenya hubachuudhaan
fudhachuu dandauu keenya.Duudhaa heera
mootummaa kana kaumsa godhachuudhaan
waggoottan darban keessatti garaagarummaa
keenya eeggannee aadaa waliin jiraachuu
dandauu keenya ijaaraa dhufnee jirra.
Kana ilaachisee muummee ministeerotaa
duraanii kan turan Mallas Zeenaawii kan
dubbatan asirratti hubachiisuun barbaachisaa
taa.
Afaan baayyeedhaan dubbannee
waliif hin galiin kan hafne yoo namootatti
fakkaateyyuu amma afaan torbaatamaan
dubbannee waliigaluu akka dandeenyu
hojiidhaan agarsiifnee jirra. Amantaa baayyee,
dhaabbilee amantaa garaagaraa kan hordofnu
taanee yeroo argamnu garuu gochaan
walkabajinee jiraachuu akka dandeenyu
agarsiifnee jirra.
Walitti dufeenya gaarii
Duudhaan heera mootmmaa sadaffaan immoo
mootummoota daraban
keessatti walitti
dhufeenya ummataa kallattii gad- lakkise
sirreessuun walitti dhufeenya gaarii uumame
jiruun walitti dhufeenya ummataa haaraa
hundeessuun hawaasa siyaasa tokkoo uumuuf
amantaa cimaa jiru agarsiisa. Sirnoonni
darban kisaaraa ummatoota biyya keenyaatiin
faayidaasaanii kuufachaa qofa kan turan osoo
hin taane, keessattuu sabaafi sablamoonni
biyya keenyaa sirnicharraa kan fayyadamaa
turan yoo tauu baatellee tokko fayyadamaa
tokko immoo isa nyaatu (fayyadamu) kan ilaalu
taasisuun dhiheessuun sabaafi sab-lammoota
gidduutti faayidaan wal madaalu akka jirutti
amansiisuuf dhamaeera. Kun immoo ummata
baroottan hedduuf wal kabajaafi wal dandaaa
jiraataa ture gidduutti waldhabinsa uumuuf
dhiibbaa mataasaa geessiseera. Kanarraa
kauudhaan, heerri mootummaa ummatoota
gidduutti walitti dhufeenya nagaa uumuu akka
duudhaa guddaa tokkotti fudhate.
Ilaalchaafi faayidaa waliinii

Heera Mootummaatiin dhimmoota akka

duudhaa guddaatti lakkaaaman keessaa
sadarkaa arfaffaatti kan ilaalamu sababa
ummatoonni karaa adda addaatiin walitti
dhufeenya sadarkaa adda addaatti jiruun
baroota dheeraaf
wajjiin jiraataniif
faayidaafi walitti dhufeenya waliinii isaan
uumaniini. Saboonni, sablammoonniifi
ummatoonni biyya keenyaa sirnicha haaraa
kan hundeessan walitti dhufeenya duraan
qabanirraa kan kae faayidaafi ilaalcha
waliinii kan jabeessan tauusaaniifi itti
fufinsaanis kana babalisuun amantaasaanii
tauu seensa keessatti ifatti taeera. Kana
jechuun immoo gabaabaatti ummatoonni
kun amala walitti hidhaminsa kan qaban
tauu agarsiisa. Kanaaf immoo gatiifi iddoo
guddaa akka kennan heera mootummaatiin
mirkaneessaniiru.Waan
kana
taeef
amantaasaanii
Gara fuula 13tti
kana buuura sirna

Ayyaana irreechaarratti lammiilee . . .

hojiilee hojjechaa jiran keessaa tokko sirni
irreechaa dagaagee hawwattummaansaa
dabaluun Addunyaarratti akka beekamu
taasisuudha.
Sirna kanarratti ummanni miliyoona
hedduutti lakkaawwamu waggaa waggaan
magaalaa Bishooftuu Hora Aarsadeetti
walgahuun waaqasaa kan galateeffatu tauufi
ayyaana ummata Oromoo isa guddaa akka
taes ibsi kun eruun, Ummanni Oromoo
amantaa, kooriniyaafi ilaalcha siyaasaatiin
osoo wal hin qoodiin ayyaana tokkummaa
cimaadhaan waliin kan ayyaaneffatanidhas.
Sirna Gadaa keessaatti aadaa waaqeffannaafi
galateeffaannaa kan tae irreecha baranaa
milkaaaa taasisuun sirni Gadaa
jia
Sadaasaa keessa hambaa kiliyaa Addunyaa
taee
galmee UNESCO irratti akka
galmaauuf itti deemamaa jiru milkeessuuf
ayyaana irreechaa bara kana kabajamu kan
durii caalaa hawwattummaansaa dabalee
ummata Addunyaa biratti beekamtii
akka argatu taasisuuf jala bultiirraa
eegalee qophiilee garaagaraan kabajuuf
qophii balaan kan itti taasifamedha.
Kunis jalabultiirratti waaee sirna Gadaa
ilaalchisuun
qorannoo
qophaaerratti
marii paanaaliin gaggeeffameera, fiigichi
ispoortiifi agarsiis aadaalee adda addaa
Oromiyaa
keessatti
argamaniibifa
miidhaginaafi
hawwatummaa
qabuun
dhiyaatee ture.
Guyyaa ayyaana irreechaatis waltajjii
ummanni Oromoofi sabaafi sablammoonni
naannichaa kallattii mararraa walitti
bahuuniifi keessummoonni idilee Addunyaa
irratti hirmaatanii qooda irraa fudhachuuf
ummanni golgola bariirraa gara bakka
irreeffannaatti yaauu kan eegale. Haa
tau malee humnoonni badii aadaafi
ummata keenyaaf kabajaafi ulfina wayiituu
hin qabne shira qindeessanii jeequmsa
uumaniin ayyaanni karaa miidhagina

qabuufi hawwattummaansaa dabaleen

akka kabajamu lafa jala qophiin guddaan
taasifamaafii ture osoo hin kabajamiin
addaan cituu ibsi kun eeruun sababa kanaan
kan kae ummanni waldhiibee walirrattiifi
boollatti kukkufuun lubbuun lammiilee
darbee jira.
Lubbuun namootaa kan darbe akka
miidiyaaleen hawaasaa tokko tokko
afarsanitti osoo hin taiin sababa gubbaarratti
ibsame kanaan malee tarkaanifii humnoonni
nageenyaa fudhataniin akka hin taiin
ummanni keenya ayyaanicharra ture ragaa ni
bahas jedheera ibsichi. Kanaafuu ummanni
naannichaafi biyya keenyaa dhugaa kana
ifatti hubachuu qabu. shira humnni kun
raawwataniin lammiilee lubbuunsaanii
darbeef mootummaan naannichaa gadda
cimaa itti dhagaame ibseera. Maatiifi
ummattoota
naannichaatiifis
jajjabina
hawwa.
Maatii miidhaan irra gahe cinaa dhaabachuun
deggarsa barbaachisu hundaa akka godhus
carraa kanaan ibsuu kan barbaadu tauus
ibsa kanarratti ifa godheera.
Mootummaan akkuma kaleessaa haras
ummata waliin tauun sirna Gadaa hambaa
Addunyaa taee henyummaan ummata
Oromoo waltajjii Addunyaarratti akka
beekamu sochii jalqabe cimsee kan itti fufu
tauus ibsuma kanarratti ibsameera.
Gama biroon jiraattonni godinaalee
Oromiyaa garaa garaa jeequmsa humnoota
badii ayyaana irreechaarratti uumaniin
lubbuu lammiileesaanii darbetti hedduu
akka gaddan himanii humnoota gochaa kana
duuba jiranirratti mootummaan tarkaanfii
seeraa fudhachuu akka qabu himaniiru.
Haaluma walfakkaatuun manneen hojii
mootummaa sadarkaa Naannoofi dhaabileen
garaa garaa lammiilee lubbuunsaanii darbeef
gadda isaanitti dhagaahame ibsaniiru.

Ministirri muummee Hayilamaariyaam Dassaalenyi . . .

karaa nagaafi haala miidhagaadhaan

kabajuuf kan qophii guddaan itti taasifame
tauunsaa kabaja ayyaanichaa kan baranaa
adda taasisas jedhaniiru.

Ummanni Oromoo uumaasaa kadhachuuf

kallattii arfaniin bakka walitti dhufe kanatti
jeequmsa uumameen lubbuun namootaa
dabreera. Haalli bakka kanatti uumame
kunis suukanneessaafi baayyee kan nama
gaddisiisudha kan jedhan Ministirri
Muummee
Hayilamaariyaam,
lubbuu
namootaa darbeef maqaa mootummaa
Federaalawaa
Dimookiraatawaa
Rippaabilika Itoophiyaafi maqaasaaniitiin
gadda isaanitti dhagahame ibsaniiru.
Jeequmsi kunis kan uumame humnootii
jeequmsaaf qophaaanii dursaaii iddoo
qabataniin tauu kan xuqan ministirri
muummee qaamotii kanas mootummaan
ummata waliin tauun hordofee seeratti akka
dhiheessu beeksisaniiru. Dhiibbaafi walirra
ejjennaa sababa jeequmsa kanaan uumameen
lammiiwwan 52 ol taan lubbuunsaanii
darbuus obbo Hayilamaariyaam xuqaniiru.
Ayyaanni kun karaa nagaafi gammachuun

akka kabajamu taasisuuf mootummaan

of eeggannoo guddaa gochuusaa obbo
Hayilamaariyam
ibsanii,
qaamoleen
nageenyaas hojii nageenya eegsisuu of
eeggannoon guutame gochuuf tattaaffii
taasisaniif galata dhiyeessaniiru.
Mootummaan sochii nageenyaafi jijjiiramaa
jalqabe akka itti fufuufi
ummanni
Oromoos kana akka deggeru waamicha
dhiyeessaniiru.
Manni Maree Bakka Buoota Ummataas
dhuminsa kana ilaalchisee ibsa baaseen
guutummaa biyyattiitti gadda guyyoota
sadiiif
ture
kan
labse
yommuu
tau
innis
kaleessa
xumurameera.
Alaabaan Mootummaa federaalaafi kan
mootummaawwan naannolees guyyootii
sadan darbaniif gadi hiiqanii fannifamanii
turaniiru.
Dooniiwwan
Itoophiyaa,
Imbaasiiwwaniifi waajjiraalee Qonsiilaa
Itoophiyaa biyyoota alaatti argaman hunda
keessattis bifuma walfakkaatuun alaabaan
Itoophiyaa gadi hiiqee akka fannifamu
gochuun
lammiiwwan
lubbuusaanii
dhabaniif gaddameera.

Hedduminnaa keessummeessuun keenya yaaddoo bittinaau jalaa nubaraara!

Kallacha Oromiyaa

12

Fulbaana 26 bara 2009

Addunyaa Hayiluu

Heera mootummaa federaalawaa Dimookiraatawaa Rippaabilika

Itoophiyaa kaayyoofi qajeeltoowwan buuuraa sirna federaalaa
Qajeeltoowwan
Olaantummaa
Mootummaa

Heera

Olaantummaa heeraa yoo jennu namni

kamiyyuu seeraa ol miti jechuu keenya.Namni
kamiyyuu bilisummaafi mirgoota dhuunfaafi
garee heera mootummaa keessa taaan
tuffaachuu, irraa hirisuu yokaan balleessuu
hindandaan jechuudha. Daangaa aangoofi
sirna hojimaata mootummaa heera mootummaa
keessa taaan kabajuu qaba jechuudha.Hojii
hojjetu kamiyyuu heera mootummaatiin itti
gaafatama jechuudha. Olaantummaa heeraa
yoo jedhamu seeraan oogganuu jechuu
osoo hin taiin,daangeffamuu aangoo, seera
fuula duratti walqixa tauu, hojiirraa oolmaa
seeraa sirnaan eeguufi mirgoota namummaafi
dimookiraasii
kabajamuusaanii
buuura
kan godhate jiraachuu jechuudha. Iddoo
olaantummaan heeraa hinjirretti kan jiraachuu
dandau olaantummaa namoota dhuunfaati.
Kana jechuun, olaantummaa namoota
humnaafi aangoo qabanii jechuudha. Sirni
namni hundi seeraan gaafataman hinjiru yoo
tae, gareen itti gaafatamummaa hinqabne
akka fedhasaafi akka barbaade gochuu ni
dandaa jechuudha. Seenaa keessattis gitni
bittootaafi seerri tokkoofi tokko yeroo turan
tureera. Kanaaf, haala akkasii keessatti heera
jechuun hayyamaafi fedhii gita bittaarratti kan
hundaae ture jchuudha.
Heerri mootummaa FDRI kanneen utubanii
qaban keessaa tokko olaantummaa heeraati.
Heerri mootummaa seera olaanaadha kan
jedhamuuf heerri mootummaa namoota
yokaan seerota isaa gadiitiin, barsiifata yokaan
hojimaata cabsuutiin yoo tae mirgiifi dirqamni
lammiiwwanii waan cabuuf akkasumas
aangooniifi hojimaanni mootummaa daangaafi
wabii waan dhabaniifidha. Kanaaf,seerri
heera mootummaa mormu kamiyyuu,
barsiifataafi murteewwan mootummaa heera
mootummaa morman kamiyyuu hojiirra
hinoolan. Qabxiin inni guddaa tumaa heera
mootummaarra hubannu lammiiwwan mirga
heerri mootumma gonfachiise eegsisuu qofa
osoo hin taiin heerri mootummaa cabee yoo
argame heericha cabsuuf humna sochoe
ittisuuf mirgaafi dirqamni laatamuusaati.
Haaluma walfakkaatuun qaamni mootummaafi
abbootiin aangoo yeroo heerri mootumma
gochaanis tae callisuudhaan cabu callisanii
ilaaluu akka hin qabne heericha keessatti
ibsamee jira. Walumaagalatti olaantummaan
heeraa karaa armaan gadii sadan eegamuu
ni dandaa. Isaanis inni jalqabaa heera
mootummaa kabajuudhaa. Kunis kan ibsamu
gochaawwan heericha morman kamiyyuu
raawwachuu dhiisuu yokaan akka hin
raawwatamne gochuudha. Lammaffaan,
heera mootummaa kabachiisuudha. Kun
kan mirkanaau, yakkamtoota kamiyyuu
heericharraa ittisuu dandauudha. Sadaffaan,
heera mootummaaf bitamuudha. Kun kan
ibsamu, heerri mootummaa haatau kan jedhe
qofa raawwachuu, hin tau kan jedhe ammoo
raawwachuu dhiisuudhaani. Heera mootumma
kabajuu, kabachiisuufi heerichaaf bitamuun
hundi kan tumame gara fuula duraa kan
agarsiisan yeroo tau haalli barsiifatasaa garuu
kan darbe, kan tureefi kan gadifagaate tauu
agarsiisa. Kanaaf, barsiifatoonni, aadaawwan,
haasaawwan tumaalee heera mootummaa
waliin walitti buan gara fuula duraatti akka

hinrawwatamne kan akeekkachisuu qofaa

osoo hin taiin, hojimaata aadaa raawwatamaa
jiran, yaadotaafi jechoota jijjiiruudha.
Walqixxummaafi Haqummaa
Siyaasaafi hawaas-dinagdeen waliinii tokko
akka hundeeffamuuf sababni tokkoffaafi
olaanaan mirga walqixxummaa siyaasaa
ummatootaa mirkaneessuudha. Kaayyoon
heera mootummaa siyaasa hawaasa tokkoo
uumu kan ittiin safaramu mirgi namummaafi
dimookiraasii namoota dhuunfaafi sabaafi
sablammootaa
walqixxummaan
yoo
kabajameefi mirkanaae akka tae heerichi
ni kaaa. Kaumsi yaada kanaas heera
mootummaa
tokkummaa
dimookiraasii
cimaa tae waliigaltee ummatoota gidduutti
raawwaturratti kan hundaae akka uumamu
kan taeefi mirgaafi bilisummaa ummataa
kabajuudha.
Tokkummaan amansiisaa
tae ittifufuufi cimuu yoo barachises, mirga
namummaafi dimookiraasii lammiiwwanii
kabachiisuufi mirkanessuun barbaachisaa
taa. Kana yaada keessa galchuudhaan
heera mootummaa boqonnaa sadii kutaa
tokkoofi kutaa lammaffaa keessatti mirgoota
namoomaafi dimookiraasii balinaan tarreessee
jira. Mirgoota namoomaa keessaa mirgi
jiraachuu, mirga nageenya qaamaa qabaachuu,
mirga bilisummaa, mirga walqixxummaa
akkasumas mirga amantii,
bilisummaa
amantaafi ilaalchaa, olaantummaan yoo
caqasaman, mirga dimookirasii keessaa
ammoo mirgi bilisummaa yaadaa qabachuufi
ibsachuu, mirgi filuufi filatamuu, walgaii
geggeessuufi hiriira nagaa bahuu, mirgi
gurmaauu, mirgi biyyattii keessa deddebiuufi
mirgi saboota, sablammootaafi ummatootaa
akka fakeenyaatti tuquun nidandaama.
Keessumaa sabaafi sablammoonni baayyeen
biyya keenya keessa jiraatan gita bittaa
faallaa sirna dimookiraasii taee baroota
dheeraaf babalatee tureen hacuuccaa
cimaan irratti raawwatamaa tureera. Mirgi
dimookiraasiisaanii ukkaamamee rakkoo
guddaaf isaan saaxilee ture. Sababa kanaan,
walqixxummaan ummatootaafi mirga hiree
ofii ofiin murteeffachuu sirna tokkummaa
dimookiraasii bifa haarawaan hundeeffame
utubaa godhachuun furmaata filannoo
hinqabnedha. Ijaarsi mootummaa federaalaa
keenyaas kanuma qajeeltoowwan buuuraa
godhatee caasaasaa hacuuccaafi loogii sirnoota
darban keessa ture ofirraa fonqolchuufi
sababa gita bittaa faallaa dimookiraasii biyya
keenya keessa tureen gargar bittinnaauufi
dhuminsa walii waliinii waliigalaa hambisuun
dhimma murteessaa ture. Sirna dimookiraasii
bifa haaraatiin hundeeffameen saboonni,
sablammoonniifi ummatoonni abbaa aangoo
akka taan taeera. Heera mootummaa keeyyata
39 keeyyata xiqqaa 2 jalatti, ummatoonni
hundi afaansaaniitti fayyadamuufi gabbisuu,
aadaasaanii
ibsachuufi
babalifachuu
akkasumas seenaasaanii kunuunfachuuf mirga
walqixa akka qaban addeessee jira. Kanarratti
dabaluudhaan
sabaafi
sablammoonni
kamiyyuu ofiisaanii of bulchuuf mirga walqixa
kan qabaniifi bulchiinsa naannoofi federaalaa
keessatti karaa walmadaaluun dandaamuun
walqixxummaadhaan bakka buufachuu akka
dandaan keeyyanni xiqqaa 3 ni ibsa.
Sabaafi sablammoonni hundi carraa misooma
walqixa akka qabaataniif yoo barbaachise
jalqaba naannoosaanii carraa bulchuu

walqixa qabaachuunsaanii barbaachisaadha.

Ummatoonni hundi loogii tokko malee
ofiisaanii of bulchuu yoo dandaan qofadha
carraan walqixa misoomuu jiraachuu kan
dandau. Sababni heerri mootummaa keenya
mirga ofiin of bulchuu tokkoon tokkoon
sabaafi sablammootaaf kenne, mirga carraa
misoomuu walqixaa kana yaada keessa
galchuudhaani.
Inni biroon mirga misoomuu walqixaa
ummatootaa mirkaneessuuf dhimma ijoo kan
tae sadarkaa mootummaa federaalaattis tae
mootummaawwan naannoo sochii misoomaa
taasisan ummatoota biyya keenyaa hunda
fayyadamtoota walqixaa akka taaniif kan
hojjetamudha. Akka kun hojiirra ooluuf heerri
mootummaa keenyaa kallattiifi alkallattiidhaan
dambiiwwan hedduu baasee jira.
Mirga
misoomuu
ilaalchisee
heera
mootummaa keeyyata 43 jalatti, saboonni,
sablammoonniifi ummatoonni Itoophiyaa
keessa jiran qofa qofaatti mirga haala
jireenyasaanii
fooyyeffachuufi
guddina
walirraa hincinne argachuun kan eegamedha
jechuun ifatti kaaee jira. Mirga misoomuu
ummata keenyaa kana kan mirkaneessu
yaaduudhaan kaayyoowwan dinagdee waliin
walitti dhufan keeyyata 89 keeyyata xiqqaa
1,2fi4 jalatti, heerri mootummaa dirqamaafi
ittigaafatamummaa mootummaarraa kaaee
jira.
Keeyyatoonni xixiqqaan kunniin akka armaan
gadiitti dubbifamu.

Mootummaan ummatoonni Itoophiyaa

hundi beekumsaafi qabeenyaa biyyattii
keessatti kuufamee jiru karaa itti
fayyadamtoota taan karoorsuuf itti
gaafatamummaa qaba.

Mootummaan ummatoonni Itoophiyaa

haala dinagdee fooyyessuuf carraa
walqixaa akka qabaatan gochuufi
qabeenyaan karaa haqa qabeessa taeen
hirachuun akka dandaamuuf haala
mijeessuuf dirqma qaba

Mootummaan saboota, sablammootaafi

ummatoota guddinaan gara boodaatti
hafaniif deggersa addaa nigodha.

Tumaaleen heera mootummaa armaan

olitti caqasaman saboonni,sablammoonniifi
ummatoonni biyya keenyaa hundi walqixa
misoomuufi kan misoome carraa fayyadamuu
akka qaban kan ibsanidha. Haala yeroo ammaa
yoo ilaallu sabaafi sablammoonni hundi humna
namaa qaroome, qabeenya uumamaa, teessuma
lafaa mijaawaa tae akkasumas madda tajaajila
buuura misooma hawaasummaa walqixa
tae waan hin qabneef gonkumaa sadarkaa
walqixa taeen fayyadamtoota misoomichaa
akka taan gochuun hindandaamne.Hanga
dandaametti garuu haala humna qabaniin
misooma galmeessisuu dandaan argachuu
kan isaan dandeessisuuf carraa wlqixaa akka
argatan gochuun barbaachisaadha. Heerri
mootummaas keeyyata 89 lakkoofsa 2 jalatti,
dirqamaafi ittigaafatamummaa mootummaaf
kenne, lammiin hundi humna misoomaa jiru
akka ittifayyadamu isaan dandeessisu carraa
walqixaa akka qabaatu gochuudha.
Keessumattuu sirna gabaa bilisaa keessatti
hojjetamaa jiru lammiiwwan jireenyasaanii
akka fooyyeffataniif carraa walqixa akka
qabaataniifi sadarkaa murtaaetti yoo

taes lammiin hundi sadarkaa hundatti

misoomicharraa haalli itti fayyadamaa
tau uumamuun barbaachisaadha. Heera
mootummaa keeyyata 89 lakkoofsa 1
jalatti,tajaajila dinagdeefi hawaasummaa
mootummaa federaalaa gaafatuufi kan inni
dhiheessu akkasumas buuura misoomaa
lammiiwwan biyyattii hundi fayyadamtoota
walqixaa gochuurra darbee lammiin hundi
misoomicharraa fayyadamaa akka tau haala
mijaawaa uumuudha.Inni biroon, dhimma
kana wajjin ilaalamuu dandau keeyyata
89 lakkoofsa 4 jalatti kan caqafamedha.
Biyya keenyaa, keessumaa ammoo naannoo
qarqara biyyaa uummattoonni jiraatan seenaa
yeroo tokkoos tae yeroo biraatiin guddina
misoomaatiin boodatti akka hafan haalli
uumamee jira. Naannolee kana naannolee
biyyatti hafan waliin fayyadamtoota misooma
walqixaa akka taan gochuuf haala adda taeen
deggersi akka godhamuuf heerri mootummaa
keenyaa ni addeessa.
Kaayyoon biroon heera mootummaa keessa
taaee jiru ammoo kaayyoo walqixxummaa
koorniyaa mirkaneessuu yoo tau, mirga
dubartootaa mirga buuura dimookiraasii
(walqixxummaa) waan taaniif, heerri
mootummaa keenyaa eegumsa isaaniif
gochuurra darbee ifatti sochii
jalqabuu
dandaeera. Mirgi walqixxummaa dubartootaa
mirkanaauu dimookiraasii dhugaa biyyi
tokko ittiin madaalamtu keessaa tokko
taee fudhatama. Kaumsa kanaan heerri
mootummaa keenya isa darbe kan sirreesse,
kan ijaarame kan fooyyesse, kan itti fufus kan
kallattii agarsiise waan taeef jijjiiramni itti
fufinsa mirga dubartootaa haala hindachaaneen
tarkaanfataa jira.
Heera
mootummaa
federaalawaa
dimookiraatawaa rippaabilika Itoophiyaatiin
mirgoonni, bilisummaawwan, carraawwan
kkf beekamtii argatan gama kamiiniyyuu
koorniyaa kaumsa kan godhatan, loogii
tokko malee dubartoonni fayyadamtoota
mirgoota walqixaa akka taaniif dambiiwwan
garaa garaa kan keessatti dabalamaniidha.
Haala kanaan keeyyatoota fudhatamuu
dandaan heera mootummaa keessa kan
taae keessaa tokko keeyyata 25 jalatti,
mirga walqixxummaa dubartootaa beekamtii
argatedha. Kanatti dabaluudhaan, heera
mootummaatiin
dubartoota kan ilaallatu
mirgoota walqixxummaa guutuu taan kan ibsu
boqonnaa 3 keeyyata 35 jalatti addeessee jira.
Keeyyanni kun mirgootaafi eegumsawwan
heerri
mootummaa
mirkaneesseefitti
fayyadamuun warra dhiiraa waliin mirga
walqixaa akka qaban ibsa. Akkasumas
dubartoonni jireenyaa fuudhaafi heerumaa
keessatti warra dhiiraa waliin mirga walqixa
qabaachuusaanii ni kaaa. haala kanaan
dhiirriifi dubartiin umirii fuudhaafi heerumaaf
gaan, sanyii, saba, sablammii yookaan
garaagarummaa
amantaatiin
dhiibbaan
osoo itti hingodhamiin mirga walfuudhuufi
maatii ijaarrachuu akka dandaan ni ibsa.
Dabalataanis, heera mootummaa keeyyata
35 keeyyata xiqqaa 4 jalatti, dubartoonni
walqixxummaan akka hin hirmaanne seerota,
haasaawwaniifi barsiifatawwan gufuu taaniifi
miidhaa irraan gahan akka hin raawwanne
iittisa. Haala kanaan, loogiin seerri maatii mirga
lammuummaafi soorataa keessatti tumamee
kan ture diigamee bakkasaanii walqixxummaa
dubartootaa
gama Gara fula 11tti

Mootummaan gadi fageenyaan of haaromsuudhaaniifi hirmaannaafi fayyadamummaa ummataa guddisuudhaan deemsa haaromsichaa ni ariifachiisa !

Kallacha Oromiyaa

Fulbaana 26 bara 2009

13

Galaanaa Kumarraa

Faayidaafi dhiibbaa
hammattuu ykn
qabduu harmaa
Akka aadaa biyyoota hedduutti hammattuu ykn qabduu harmaa godhachuun dhorkaadha.
Itoophiyaa dabalatee biyya kaanitti garuu ni jajjabeeffama ykn ni hayyamama. Shamarran
hammattuu harmaa sababoonni godhataniifis:
Bifa fiixee harmasaanii dhoksuuf
Harma jige kaasuuf ykn immoo akka hin kufne eeguuf

Hammattuu Harmaa

Yeroo deeman harmi akka hin raafamne ykn hin sossochoone gochuuf
Miidhaginaaf
Dafqa harma jalaa dhorkuufidha.
Haatau malee, hammattuun harmaa
kaansarii harmaa akka fidu yaaddanii
beektuu laata?

uumuu dandaa.

Dhukkubbii
mormaa

gatiittiifi

Uffatanii yeroo gadi jedhan

mudduufi dhiisuusaa ilaaluun

Yeroo baafatan gogaan naannoo dugdaa,

bobaa jalaafi harma jalaa madaaeera ykn
dirmammaaeera yoo tae ni dhiphate
jechuudha.

Jia 6 boodas irra deebianii balina

hammattuu harmaa safaranii ilaalu. Kunis
guddinni harmaa qaama namaa
waliin guddachuun ni jijjiirama
waan taeefi.

Gogaa qaamaa madeessuus

Gaaffiin kun yeroo ammaa gaaffii guddaa tauun

ni dandaa
qorattoonni adda addaa yaada mataasaanii itti
kennaa jiru. Gurmuun dhimma kaansarii Amerikaa Balinni hammattuu harmaa sirrii tauun akkamitti
(American cancer society) akka jedhutti hanga beekama?
ammaatti Kaansarii harmaafi
hammattuun harmaa walitti
dhufeenya hin qaban.
Qorannoon
yeroo
yerootti
jijjiiramaa
deema,
akkasumas beekumsi waaee
dhukkubootaallee
fooyyaaa
deema. Balinni hammattuu
harmaa sirrii yoo tauu baate,
rakkoolee qaqqabsiisuu dandau:

Rakkoolee hammattuu
harmaa fayyadamuun
wal qabatan akkamiin
hambisna?
Hammattuu

harmaa
yeroo
barbaachisu qofa itti fayyadamuu
Yeroo

mana taaan
boqotan ofirraa baasuu

Dhukkubbii
dugdaa
Hammattuun harmaa yoo garmalee
dhiphoo tae dhiibbaa lafeewwan
dugdaafi cinaachaarratti uumuun
dhukkubbiin dugdaa isinitti
dhagahamuu ni dandaa.

Dhukkubbii harmaa

keewwatanii

rafuu dhiisuu

daaima harma hoosisan

guutummaatti fayyadamuu dhiisuu
Uffannaa

yookaan hammattuu
harma balina harmaa waliin wal
gitu qofa uffachuu

Dubartoonni qabduu harmaa isaan hinqabne fayyadamuun ni gorfama

Hammattuu harmaa bituun duratti

harma naannoosaa meetiraan safaranii
bituudhaan

Mootummaan lammileefi . . .

Humnoonni nagaa booressan kunniin

ummatichi akka hin tasgabboofneefi
nagaan akka boorau sochiin taasisanirratti
dammaquun akkuma kanaan dura gochaa
ture garaagarummaa amantaa, sanyiifi
qomoo malee mootummaa cinaa hiriiruun
nageenyasaa isaa kabachiisuuf akka
dhaabbatu gaafataniiru.

yookaan

Yeroo

Kun yeroo baayee kan uumamu hammattuu

harmaa dhiphoo godhachuun dhiigni akka sirriitti
gara harmaa hin seenne dhorkuun dhukkubbii

kaayyoofi ergama dhoksaa biraa qaban

galamaan gahchuuf gochaa badii
raawwachaa jiran hawaasni mootummaa
naannichaa cina dhaabbachuun isaan
dhaabuu qabas jedhaniiru.

nama

Mootummaan rakkoo uumame kanaan

wal qabatee Sirna Gadaa UNESCOtti
galmeessisuuf
taasisu
kan
hin
dhaabbanne tauufi kutannoofi xiiqiin
kan itti deemamuufi akka raawwatamu
akkasumas gaaffileen ummatataa kan
deebiu tauu dubbataniiru.
Carraaqqii ummatichi nageenya isaa
eegsisuuf taasisu hunda mootummaan
olaantummaa
seeraa
kabachiisuuf
hojjetamaa jirus daran cimee kan itti fufu
taa jedhaniiru Obbo Isheetuun.

Hamma dandaametti hammattuu harmaa

fayyadamuu dhiisuun filatamaadha.

Madda: Dooktar Kiyyaa Daawwitee

Heera mootummaa . . .

haaraa taasisaniiru.

Waldeggeruu
Duudhaan heera mootummaa inni kan biraa
immoo amantaa tokkummaafi wal deggersaa
guddisuudha. Heerri Mootummaa Saboonni,
sablammoonniifi ummatoonni biyya keenyaa
faayidaa, mirgootafi bilisummaasaanii kan
guddisan sosochii dhuunfaasaaniin osoo hin
taane tokkummaafi wal deggersaan tauu
jala muruun ibsa. Tokkummaan jabaan
immoo dhufuu kan dandau armaan olitti
duudhaa lammaffaa keessatti akkuma ilaalle
garaagarummaa amananii fudhachuudhaani.

Garaagarummaa keessatti tokkummaa jabaate

fiduuf ummatoonni faayidaa waliiniif wal
tumsanii sosochii gochuu yommuu eegalan
tauu seensa heera mootummaarraa ilaaluun
ni dandaaama. Haala kanaan ummatootaan
akkasumas maalummaa ummatootaa buuura
godhatame mootummoota hundeeffaman
gidduu walitti dhufeenyi jiru dorgommii wal
gatanii darbuun osoo hin taane qajeeltoowwan
waldeggeruufi
waliin
guddachuurratti
hundeeffamuu akka qabu amantaa ummatoota
biyya keenyaa tauu heerri mootummaa lafa
kaaa.
Barreeffama leenjiirra kan fudhatame

Aangoo mootummaa kan ummata ittiin tajaajilan qofa gochuuf ni hojjenna!

Kallacha Oromiyaa

14

Namoota Saaud
Arabiyaarraa deebian kuma
sagali ol gahoomsuuf qophiin
xumurame

Yuuniyeenichi human
faayinaansii qonnaan bultootaa
taee hojjetaa jira

Masfin Tasfaayeetiin

Yuuniyeeniin Waldaa Hojii Gamtaa qusannoofi liqii qonnaan bultoota Awaash

qonnaan bultoota miseensotasaa taaniif humana faayinaansii taee hojjetaa akka
jiru ibse.

Gaaddisee Ittaanaatiin

Hoji gaggeessaan Yuuniyeenichaa Obbo Darajjee Abbaabbuu akka himanitti

Yuuniyeenichi bara 1997 miseensota 2002 horatee kappitaala qr. kuma 35n erga
hundeeffamee eegalee tajaajila qusannoofi liqii miseensotasaatiif kennuun rakkoo
faayinaansii qaban furuuf kaayyeffatee hojjetaa jira.Yeroo ammaa miseensota Obbo Darajjee Abbaabbuu
waldaalee buuuraa Aanolee torba keessa Darajjeen himaniiru.
jiruufi fayyadamummaa miseensotasaa
jiran 91 kanneen namoota 10,900 of jalatti
mirkaneessuuf onnateera.Bara kanattis
Bara 2008 keessatti,tajaajila liqii qr. 4.8
haammateefi kappitaala qr.miliyoona 6.5 ol
Waldaalee buuuraa 91rraa 101tti ol
kan kenne yoo tau qr.mil.shan qusannoo
horateera.
guddisuuf hojjetaa akka jiru ibseera.
walitti qabuuf karoorfate keessaa ammoo
Yuuniyeenichi
qonnaan
bultoota %95 ol milkaaeera.Yuuniyeenichi tajaajila Gamoo abbaa darbii afurii tokkos qr.
miseensotasaa taaniif Baankii baadiyyaa qusannoo daaimmaniis eegaleera.Baruma Miliyoona 2.4 oliin ijaaree tajaajila Biiroofi
ammayyaafi human faayinaansii taee darbe kana daaimman 576 waldaalee 13 galama walgahii mataasaatiifi kireessuun
hojjetaa jira. Qonnaan bultoonnis tajaajila keessatti miseensa taasisuun jiaan qr.5- itti fayyadamaa jira. Bara haarawa kanattis
qusannoofi liqii yuuniyeenii kanarraa 20 qusachiisuun walumatti qr. Kuma 42 ol Aanaalee lama keessatti dameewwansaa
argachaa jiraniin calla guddistuu bitachuun olkaawwataniiru.
dabalataan akka banu hoji-gaggeessaan
oomishaafi oomishtummasaanii guddifachaa
kun himaniiru.Yuuniyeeniin kun qonnaan
Sosochii taasisaa jiru kanaanis sadarkaa
jiru. Hojiilee daldala adda addaa,horsiisaafi
bultoota daangaa aanaalee torba, Lumee,
Naannoofi
Federaalaatti
beekamtii
furdisa loonirratti bobbauun jiruufi
Adaamaa, Adaaa, Liiban, Bosat, Dugdaafi
argachuun
hojiisaa
ciminaan
gara
jireenyasaanii fooyyeffachuu darbees hojii
Booraa keessa jiraniif tajaajila kennaa jira.
fuulduraatti
tarkaanfachiisaa
akka
Investimantii keessa galaa akka jiran obbo

Sooddoo Daacciitti safarriin lafaa

marsaa 2ffaan eegalame

W.Dh.K.M.Aanichaatiin
Godina Shawaa Kibba Lixaa Aanaa Sooddoo Daacciitti
safarriin lafaa marsaa 2ffaan eegalamuunsaa ibsame.
Aanichatti rakkoolee bulchiinsa lafaa keessatti mulatan
hiikuuf safarriin marsaa 2ffaa bifa ammayyaaaa
taeen lafti hektaarri kuma 39 safaramaa jiraachuusaa
itti gaafatamaan waajjira Bulchiinsa Lafa Baadiyyaafi
Eegumsa naannoo Obbo Jifaaroo Baayyuu dubbataniiru.
Itti dabaluunis Safarrii lafaa kanaan hawaasni mirga
abbaa qabeenyummaasaa gonfachuu akka dandau
eeranii, ilaalchaafi gocha kiraa sassaabdummaa lafarratti
mulatu hanbisuuf hojiiwwan toannoofi hordoffiitiin
bifa barbaadameen galmaan gauuf safarriin lafaa
geggeeffamaa jiru murteessaa akka taes Obbo Jifaaroon
himaniiru.
Kana malees, qonnaan bultootaaf dhimmoota
rakkoowwan bulchiinsa lafaatiin walqabatan hiikuuf,
walqixxummaa koorniyaa mirkaneessuu, bulchiinsa lafa
baadiyyaa hammayyeessuufi bifa salphaa taeen ragaa
guutuu tae qabaachuuf buaa guddaa qabaachuusaas
ibsaniiru.
Dhumarrattis, qonnaan bultoonni tokko tokko akka
jedhanitti, safarriin lafaa kun wabii mirga abbaa
qabeenyummaa
mirkaneessuuf
gahee
olaanaa
akka qabuufi waldiddaa dhimma daangaa mulatu
hambisuu akka dandau himanii, lafa keenyaa itti
gaafatamummarratti fudhannee misoomsuun gaee
nurraa eegamu bahuu qabnas jehdaniiru.

Manni Maree Bulchiinsi magaalichaa bara 2008/2009f

bajata qar. mil. 287 ol raggaase

W.Dh.K.M.B.Magaalichaatiin
Miseensonni Mana Maree magaalaa
Laga Xaafoo Laga Daadhii yaaii
ariifachiisaa
shanaffaa
dhiheenya
kana geggeesseen bajata Bulchiinsa
Magaalichaa
qarshii
miliyoona
287
caalu
raggaase.
Bajatichi
hojii ramadameefirra akka oolu
xiyyeeffannoon kan hojjetamu tauunis
himameera.

balinaan mariatamee booda sagalee

guutuun mirkanaaeera.
Bajanni kunis irra caalansaa sektaroota
hiyyummaa hirisuu gidduu galeessa
godhachuun,
sektaroota
ulfinaafi
baayyina hojii qabaniifi baayyina
hojjetoota sektaroota keessaa jiraniifi
caasaalee haaraa bara kana saaqaman
yaada keessa galchuun kan raawwatu
tauun ibsameera.

Yaaii kanarratti hojiin waajjira

Afyaaii bulchiinsa magaalichaa bara
2008 dhiyaatee balinaan irratti erga
mariatamee booda sagalee guutuun
mirkanaaeera. Kana malees,qaboon
yaaii
idilee
13ffaa
kurmaana
4ffaa bara 2008 sagalaee guutuun
mirkaneessaniiru.

Kanatiibaan bulchiinsaa Magalaa Laga

Xaafoo Laga Daadhii Obbo Masfin
Asaffaa akka jedhanitti bajanni kun
piroojektii buleeyyii xumursiisuufi
piroojektoota
haaraa
hojjetaman
galmaan
geessisuun
misooma
jalqabame itti fufsiisuurratti shoora
olaanaa qaba jedhan.

Marii miseensonni Mana Maree

godhan kanarratti bajanni magaalichaa
bara 2009 ittigaafatamaa waajjira
Maallaqaafi
Misooma
Dinagdee
Obbo Daanyee Kabbadaatiin dhiyaate
bajanni idilee qarshii 84,230,222 kan
mana qopheessaa ammoo qarshii
203,228,545 yoo tau, walumatti qarshii
287,458,767 dhiyaatee erga irratti

Afyaaii Magaalaa Laga Xaafoo

Laga Daadhii Obbo Fiqiruu Hayiluu
gamasaaniitiin bajanni ramadame
of-eegannoon
hojiirra
ooluunn
fayyadamummaa ummataa caalmaatti
mirkaneessuu akka qabu dhaamanii
miseensonni Mana Maree kunis hojiirra
oolmaasaatiif gaheesaa bahu akka
qaban dhaaman.

Aanichatti oomishinni qonnaa lafa hektaara kuma 21 olirratti oomishame kunuunfame

W.Dh.K.M.Aanichaatiin

hektaara 21 ol kunuusuusaaniis himaniiru.

Godina Shawaa Kaabaa Aanaa Abbichuufi Nyaaatti qonnaan bultoonni

midhaan gosa garaagaraa bara kana oomishame keessaa marsaa 1ffaa
n kan lafa hektaara kuma 21 olirratti oomishame kunuunsuusaanii
waajjirri Qonnaafi Qabeenya Uumamaa aanichaa beeksise.

Qonnaa bultoonni lafasaanii kunuunfachaa jiran keessaa tokko

tokko akka dubbatanitti tokko shaneesaaniitiin raayyaadhaan tauun
oomishasaaniitiin kunuunfachuun oomishaafi oomishitummaasaanii
dachaan dabaluuf akka isaan gargaaruufi waliin hojjechuun walqabatanii
guddachuu keessatti gahee guddaa akka qabus ibsaniiru.

Itti aanaa itti gaafatamaan Waajjira Qonnaafi Qabeenya Uumamaa

Aanichaa obbo Salamoon Guddataa akka dubbatanitti bara Karoora
Guddinaafi Tiraanisfoormeeshiinii 2ffaa kana keessa qonnaan bultoonni
hundi gara sadarkaa 1ffaatti fiduuf sochiin balaan godhamaa jira. Bara
oomishaa 2008/09 keessa lafti hektaarri kumni 28 fi 77 oomisha xaafii
adii,Xaafii Diimaa,Talbaa,Qamadii,Baaqelaafi Ataraan kan uwwifame
yoo tau, qonnaan bultoonni raayyaa misoomaattiin marasaa 1ffaan lafa

Fulbaana 26 bara 2009

Gama biraatiin qonnaan bultoonni oomishaafi oomishitummaasaanii

daran fooyyeffachuun ooyiruusaaniirraa kan hin fagaanne tauu himuun
kunuusa oomishaa marsaa 1ffaa kanaan qonnaan bultoonni kuma
12 fi227 hirmaachuusaaniifi kana keessaas kumni 2 fi 2 dubartoota
tauusaanii himaniiru.

Naannoo Oromiyaatti bara kana namoota

Saaud Arabiyaarraa deebian kuma sagali ol
gahoomsuun hojii keessaa galchuuf qophiin
xumuramuusaa Biiroo Dhimma Hojjetaafi
Hawaasummaa Oromiyaa beeksise.
Biirichi, namoota Saaud Arabiyaarraa
deebianii hojii keessaa galanii hojjechaa
turan haala itti gahoomsuun dandaamuufi
kanneen hojiif biyya alaa deemuu barbaadan
ammoo haala duree guuttachuu qaban
ilaalchisee Karoora qindoominaa
qophaaerratti sektaroota dhimmi ilaalu
waliin magaalaa Bishooftuutti tibbana marii
taasiseera.
Ooggannaan Biiroo Dhimma Hojjetaafi
Hawaasummaa Oromiyaa Obbo Mahaammed
Jiloo mariicharratti argamuun haasaa
taasisaniin, , bara kana namoota Saaud
Arabiyaarraa deebian kuma sagal caalan
gahoomsuun carraa hojii marsaa sadiin
umamuun hojii keessaa galchuuf qophiin
xumurameera jedhan.
Akka ibsa Obbo Maammaditti,woggoota
lamaan dura namoota karaa seeraan alaa biyya
alaatti godaanuun rakkoo hawaasummaafi
dinaagdeef saaxilaman namoota kuma 165 ol
taantu gara biyyasaanitti deebianiiru.
Namoota gara biyyaatti deebiaan keessaa
kuma 31fi 700 taan godinaalee Oromiyaa
keessaa akka taan qorannoo karoora
qidoominaafi boobbii hojii biyya alaarratti
qoratamee seektaroota dhimmi kun ilaallatuuf
dhiyaate ni mullisa. Kanneen keessaa
namoonni kuma 15 ol taan carraa hojii
argachuun jireenyasaanii fooyyeeffachaa akka
jiraniis himaniiru.
Namoota carraan hojii uumamu kanaaf iddoon
hojii akka
qophaes obbo Mohaammad
himanii, namoonni kunneenis hojii qonnaa,
horii gabbisuu, lukkuu horsiisuufi kanneen
biroorratti bobbaanii hojjetaa jiran jidhaniiru.
Marii kanarrratti namoonni gara biyya
alaatti hojiif deeman leenjiin ogummaafi
qooqa biyyoota deemanii kennamuufii akka
qabu ibsameera.Leenjii kenamu kanaanis
dandeettisaanii akka cimsataniifi miidhaa
isaanirra gauu dandau kan xiqeesuu kan
xiqqeessu waan taeef namni tokko gara biyya
alaa deemee carraa hojii argachuuf hanga
kutaa saddeetittii barachuu akka qabuus irratti
walii galameera.
Kana malees, Namoota goodaansa seeraan
alaatiif saaxilamanii biyyatti deebian keessaa
namoota kuma lamaafi 850 taan piroojaktii
ILO tiin haammataman carraa hojii naannoo
isanii, feedhii namootaafi gabaa irratti
hundaauun leenjiin ogummaa kan kenamuuuf
tauusaa ibsameera.
Namoota waldaan gurmaaan jireenyasaaniif
oogummaasaanii dabaluuf Biiroo Dhimma
Hojjetaafi Hawaasummaa, Biroo Barnootaafi
Leenjii Teekinikaafi Ogummaa, Ejansii Carraa
Hojii Umuufi Wabii Nyaata Magaalaa, Ejensii
Madaallii Gahumsa Ogummaafi Waldaa
Liqiifi Qusannaa Oromiyaa qindoominaan
kan hojjetan tauusaa obbo Mahaamed
dubbataniiru.

Sirna heera mootummaa gabbisuuf mootummaafi ummanni waliin hojjechuusaanii ni cimsu!

Fulbaana 26 bara 2009

Kallacha Oromiyaa

Baabura hadiida mataa

gubbaarraa qabu

Chaayinaan
argannoowwan
tekinooloojii haaraa yeroo gara
yerootti beeksisuun addunyaarratti
adda duree taaa dhufteetti.
Tekinooloojiiwwan
ammayyaa
jiruufi jireenya ilma namaa keessatti
walitti
hidhamiinsa
kallattiin
qaban uumuunis yeroo dhihoo as
addunyaarratti
fudhatamummaa
olaanaa tae gonfachuurratti argamti.

Gaaddisee Ittaanaa

Daaima
maanguddoo
waggaa 80
fakkaatu

Daaimni
Baangilaadish
Magaalaa
Maaguraatti dhalate bifa hiriyoota isaa kan
qabu miti.
Boci fuulasaa, addisaafi ijisaa akkasumas
rifeensi dugda isaarraa maanguddoo waggaa
80 isa fakkeessaniiru.
Doktaroonni daaima kana deessisanis
haalichi isaan dinqisiisuurra kan darbe
sababa akkana maanguddoo waggaa 80 isa
fakkeesse hin-ibsine.

Baaburoota
hanga
yoonaatti
hojiirra oolan keessaa baabura
adda tae hadiida mataa gubbaarraa
qabu rarraee adeemu hojjechuun
addunyaaf gumaachiteetti.
Baaburri kun hadiida qilleensa
keessa diriirfametti fannifamee kan
deemu yoo tau, humna baatirii ayan
liitiyamii chaarjii godhamuun akka
sochous ibsameera.

15

Rakkinichi namoota miliyoona saddeett

keessaa tokko kan mudatu umurii malee
dulloomuu sanyii hormaataa (Pirtigooriyaa)
tauu akka hin-oolle garuu tilmaamaniiru.

Baaburichi hadiida kiiloo meetira 1.2

diriirfame irratti fannifamee yaaliin
taasise kan milkaae tauunsaas
himameera. Baaburri Chaayinaa
haaraan kun saaatiitti hanga kiiloo

meetira 60 imaluu kan dandau yoo

tau, al-takkaatti namoota hanga 120
feuu dandeessisa jedhameera.
Madda: www.cctvnewschina

Isnaapchaat manatsarii
kaameeraa qabu beeksise

Kaampaanii
appilikeeshinii
ergaa ittiin walii ergan kan tae
Isnaapchaat oomishasaa manatsarii
aduu kaameeraa qabu beeksiseera.

Nuti waaqa nigalateeffanna; haala

uumamaa mucaakootti gadduu hin-qabu
jedhaniiru abbaan isaa Biiswaajiit Paatiroo.
Daaimni kun maalis haatau maal mucaa
keenyadha; maatii keenyaatti mucaa ilmaa
argachuu keenyaaf gammanneerra jechuun
dabalaniiru.
Jalqaba mucaa durbaan eebbifamne;
ammaammoo dhiira argannee baayinni
maatii keenyaa afur tae; egaa kanaa
ol uumaa maal gaafanna jechuun
gammachuusaanii ibsaniiru.
Doktaroonni magaalattis daaimni kun
yeroodhaaf nagaa akka tau maatichatti
himaniiru. Haatau malee fayyaa daaima
kanaa eeguuf maal raawwatamuu akka qabu
hin barin jiru.

Kana
dura
tajaajila
ergaa
barreeffamaafi
suuraa
ittiin
waliif ergan qofa kennaa kan ture
Isnaapchaat meeshaalee akkanaa
wayita oomishu kan jalqabaa isaa
tauunsaa beekameera.

Maatiinsaa daaimni kun fayyaa gaariin

akka guddatu abdatanis daaimman uumama
akkanaa qaban kana dura harki caalaan
umurii 13 ol lubbuun hin-turre.
Pirogariyaan kan mudatu dogoggora xiqqoo
sanyii hormaataarratti uumamuun pirootiinii
al-idilee oomishamuuni.

Manatsariin maqaa Ispektakils

jedhu kennameef kun humna
viidiyoowwan sakondii 30 waraabuu
akka qabu beekameera.
Akka
ibsa
kaampaanichaatti
suuraawwan kaameeraan manatsarii
kun kaasuufi waraabuu yeroo
kamittuu bannee ilaaluu nu
kan beeksisu tauu kaampaanichi
dandeessisa.
ibseera.
Baatiriin manatsaricha barbaadus
guyyaa tokko guutuuf ooluu akka Manatsariin kun bara faranjootaa
kana gabaatti nidhihaata kan
dandau himameera.
jedhame yoo tau, gatiin baeefis
Manatsaricha fayyadamnee suuraa Doolaara Ameerikaa 130dha.
wayita kaafnuufi viidiyoo wayita
waraabnu namoota naannoo keenya Kaampaanichi kana malees ofiisaa
jiraniif kaameeraa fayyadamaa Isnaap Chaat irraa gara Isnaap
akka jirru mallattoo ifaa mulisuun Inkitti guddisuuf murteessuusaa

Maatiin daaimichaa garuu daaimasaanii

uumama addaa qabu kana argachuusaaniitti
gammadoodha; daaimnisaanii umurii
malee dulloomuunsaa gammachuusaanii
hingurraachessine.

Seelonni qaama keenyaa pirootiinii

Pirogariin jedhamu kana wayita fayyadaman
salphaatti caccabu.

beeksiseera.
Kanaanis appilikeeshinii ergaan itti
walii ergamu malee keessummaa
oomishoota dargaggoota biratti
jaallatamanfi balinaan hojiirra
oolan oomishuuf karoorfachuusaa
ifoomseera.

Pirogariin keessumaa seelota gara-garaa

daaimmanii keessatti salphaatti wayita
wal-horu daaimman umuriisaanii malee
bifa nama guddaa akka qabaatan taasisa.
Madda: www.dailymail.co.uk/

Madda:http://www.fanabc.com

Milkaainni gama misooma dinagdeetiin galmaae bulchiinsa gaarii mirkaneessuutiinis ni dabalama!

16

Fulbaana 26 bara 2009

Kallacha Oromiyaa

Ibsaa Xurunaa

Oromiyaa galaana atileetotaa taasisuuf

Oromiyaan burqaa atileetotaa tauun
sadarkaa biyyaafi ardiirratti atileetota
ciccimoo baayinaan horachuun
maqaa gaarii biyyaa sadarkaa idil
addunyaatti
waamsisaa
turteetti
ammas waamsisaa jirti.
Burqaa atileetotaa kana gabbisuun
gara
galaanaatti
guddisuuf
tarsiimoowwaniifi
ajandaawwan
adda addaa bocamanii balinaan
irratti
hojjetamaa
jira.
Kana
buuureeffachuun
tibbana
jala
bultii Ayyaana Irreechaatti bara
kanaa fiigichi guddichi Irreechaa
sadarkaa Afrikaatti baayina namoota
hirmaataniin rikkardii taeen sirna
hawwataafi
miidhagaa
taeen
adeemsifameera.
Figichi Irreechaa kun yeroo jalqabaaf
kan geggeeffame yoo tau,figicha
daaimmanii km lamaan daaimman
kuma sadii caalan hirmaataniiru.
Figiicha km2 kanarratti dhiiraan:Salamoon Abdii, Shaambal Daamxoofi
Bazzuu Tasfaayee sadarkaa 1ffaa
hanaga sadaffaa jiru qabachuun
xumuraniiru.
Dubaraan ammoo:- tokkoffaa hanga
sadaffaatti Maqidas Nigusee,Kiyyaa
Misgaanaawuufi,
Baqqalach
Caalaa boorsaa dabtaraafi qalamaa
badhaafamaniiru.Daaimman
1ffaa
hanga 10ffaa bahaniif madaaliyaan
kennameera.
Fiigicha km 10 dargaggootaafi
namoota gurguddaa taasifameen
atileetota bebbeekamoo, kilaboota,
ambaasaddarootaafi
hojjettoota
mootummaa dabalatee namoonni
kuma 45 caalan kan hirmaatan yoo
tau, lakkoofsa namoota hirmaatan
kunneeniis
baayinasaatiin
kan
jalqabaati jedhameera. Dorgoomtoota
figicha kana moatniifiis badhaasni
meedaaliyaafi qarshii keennameera.
Figicha kanarratti 1ffaa hanga 10ffaa

atileetoota bahaniif badhaasni qarshii kuma diigdama

hanga kuma tokko(20000-1000) kennameera.
Fiigicha kanarratti atileetoota dhiiraan 1ffaa Gabayyoo
Hayiluu, qarshii kuma 20 fi meedaaliyaa2ffaa Maasrashaa
Barihee, qarshii kuma 15 fi meedaaliyaa3ffaa-Abiraaraaw
Misgaanaa qarshii kuma 10 fi meedaaliyaaWarra
dubartootaanimmoo:- 1ffaaGabiyaanash Ayyalaa qarshii
kuma 20 fi meedaaliyaa, 2ffaa Raahimaa Tufaa qarshii
kuma 15 fi meedaliyaa, 3ffaaTaaddalach Baqqalaa

qarshii kuma 10 fi meedaaliyaabadhaafamaniiru.

Figicha guddaa Irreechaa seenaa qabeessa yeroo jalqabaaf
adeemsifame kanarratti kilaboonni 24 atileetoota isaanii
hirmaachisaniiru.Fiigichi kunis waggaa waggaan osoo
addaan hin citiin kan adeemsifamu akka taes odeeffannoon
Federeeshinii Atileetiksii Oromiyaarraa argame kan
ibsu. Atileetota akka walii galaatti injifatanifi dhaabbilee
milkaaina sagantichaaf deggersa taasisaniif badhaasni
waancaafi waraqaan raga kennameeraaf.

Dhaabbata Birihaaninnaa Salaamitti Maxxansame