MALZEMELERN MEKANK

DAVRANII

NDEKLER

MALZEMELER:Yap, zellik ve performans

Giri
Monolitik, Kompozit ve hiyerarik malzemeler
Malzemelerin yaps
Kristal yaplar
Metaller
Seramikler
Camlar
Sv kristaller
Biomalzemeler

NDEKLER
2.ELASTSTE VE VSKOELASTSTE
-Gerilme ve ekil deitirme
-Kayma gerilmesi ve ekil deitirme
-Poisson oran
-Karmak gerilme durumu
-Mohr emberi
-Malzemelerin elastik zellikleri
-Viskoelastisite

NDEKLER
3. PLASTSTE
-Akma ve Krlma Kriterleri

4. KIRILMA

5. SRNME

6.YORULMA

7. KOMPOZT MALZEMELER

KAYNAK

1.Mac Andremeyers, Krishon Kumar

Chaula, Mechanical Behavior of Materials,
Prentice Hall New Jersey, 1999.

MALZEMELER:Yap, zellik ve
performans

1. GR

Bizi evreleyen her ey maddedir. Madde szcnn kkeni

Latince mater den yani anne den gelmektedir. Bizi
evreleyen btn maddeler bir para malzemedir. Malzeme
nedir? Deiik tanmlar bulunmaktadr. Kabul gren bir
tanma gre nsanolunun kulland veya iledii
maddelere denir. Bir baka tanma gre mal edilen veya
tketiciye sunulan her madde malzemedir. Buna gre ta
bir malzeme deildir fakat imento ile birlikte betonda
kullanldnda malzemedir. Yine benzer ekilde aa ilenip
insanlarn kullanmna sunulduunda veya deri ilenip giyimde
kullanldnda malzeme haline gelir.

Malzemelerin baarl bir ekilde

kullanlmas onlarn zelliklerinin bilinmesi
ile mmkndr. Bu zellikler termal, optik,
mekanik, fiziksel, kimyasal ve nkleer
olarak snflandrlr ki bunlar malzemenin
yapsyla ilgilidir. Aadaki resim
malzemelerin mekanik davran alanlaryla
ilgili karmak ilikiyi aklamaktadr. Bu
alanlar mekanik zellik, karakterizasyon,
teori ve ilemdir.

Malzemelerin mekanik davran alanlarnn ilikisi

Dvme (Forging)
Haddeleme (Rolling)
Presleme (Stamping)
ekme (drawing)
Ektrzyon
Toz leme

Mekanik Testler
Optik Mikroskopi
Rntgen (X-Ray)
Tarama Elektron Mikroskobu
Burgu Elektron Mikroskobu

Srnme (Creep)
Yorulma (Fatigue)
Mukavemet (Strength)
Krlma (Fracture)
Dinamik Cevap
Konstktive
Srekli Ortamlar Mekanii
Hesaplamal Mekanik
Kuantum Mekanii
Kristallografi
Termodinamik
Faz Dnmleri
Elektrokimya

Bu elemanlarn birisindeki deiiklik dierlerinde

de deiiklie yol aar. Mesela elii ele alacak
olursak, mekanik zellikler asndan
mukavemetli ve snek oluundan bir ok
uygulamada tercih sebebi olmaktadr. Dk
karbonlu elikler betonlarda takviye elman,
otomobillerde snmleyici olarak kullanlrken
temperlenmi yksek karbonlu elikler daha kritik
yerler olan akslarda ve dililerde kullanlmaldr.
Dkme demir ok krlgandr ve otomobillerdeki
motor bloklar bata olmak zere geni bir
kullanm alnna sahiptir.

Bu farkl uygulamalarn farkl malzeme zelliini

gerektirdii aktr. malzemenin farkl zellikleri,
farkl performanslarla sonulanr ki bu da malzemenin
i yap farkllndan kaynaklanr. Malzeme yapsnn
anlalmas teoriden gelmektedir. Malzemeler
mikro, meso, makro yap zelliklerinin tespit
edilmesi karekterizasyondur. Dk karbonlu
elikler esas olarak ferritik yapdan (HMK) ve biraz da
perlitten (ferrit-sementit karm) meydana gelir.
Temperlenmi yksek karbonlu eliklerin yksek
sertlii martenzitik yapsndan (Hacim merkezli
tetragonal) kaynaklanmaktadr. Krlgan dkme
demirin yaps ise mekanik bir ilem yaplmadan
dorudan katlatrma ile elde edilir.

Peki dk karbonlu elikler, yksek karbonlu

elikler ve dkme demirler nasl elde edilir?
Deiik sentez ve ilemlerle dk karbonlu
elikler srayla mekanik operasyonlara tabi tutulup
eritilerek elde edilir.Yksek karbonlu elikler,
dk karbonlu eliklerden (%0.1) daha yksek
karbon konsantrasyonu (>%0.5) ile sentezlenir.
Mekanik ilemlerden sonra yksek karbonlu
elikler ortalama 1000 C den su veya ya ile hzl
bir ekilde soutulur. Dkme demir ise yksek
karbon ierii (yaklak %2) ile sentezlenir ve
dorudan kalplarn ierisine dklr.

Malzemelerin seimi, ilenmesi ve kullanm

balangtan bu yana insan kltrnn bir paras
olmutur. Antropologlar insanlar ara-gere
yapc olarak nitelendirmilerdir ki bu yaklam
insanlar dier canllarn zerinde hakim klan
gereki bir yaklamdr. Malzemeler, M. 10.000
deki Neolitik kabilelerden gnmze kadar hep
ayn neme sahip olmulardr. Sadece aradaki tek
fark gnmzde karmak sentetik malzemelere
karlk Neolitikler tahta, kemik ve bitkilerden elde
edilen fiberler kullanmlardr.

1.2.Monolitik, Kompozit ve
Hiyerarik Malzemeler

nsanlar tarafndan ilk kullanlan malzemeler doald ve

yaplar ok farklyd. Kayalar kristal yapl, mlekler, cams ve
kristalik bileenlerin karm, odunlar organik malzemelerin
fiberleri ve deri karmak organik malzemedir. nsanolu nce
Neolitik ada seramikleri sonra metalleri ve daha sonra
da polimerleri kullanmtr. 20. yzylda nce basit Monolitik
yaplar kullanlmtr. Monolitik terimi Yunancadaki mono
(tek) ve lithos (ta) kelimelerinden gelmektedir. Malzemelerin
batan baa dzenli bir zellie sahip olduu anlamna gelir.
Monolitik malzemeler mikro yap olarak iki veya daha ok
fazldr. Yine de sabit zelliklere (elektriksel, mekanik, optik
ve kimyasal) sahiptirler. Tablo 1.1 Metallerin, Seramiklerin ve
polimerlerin baz nemli zellikleri yer almaktadr.

Yeni tip malzemeler srekli gelitirilmesine

ramen, Monolitik malzemeler ve dzenli
zellikleri ok kritik uygulamalarda ihtiya
duyulan performans gsterememektedir.
Kompozitler iki tip malzemenin karmdr
(metal-seramik, metal polimer veya polimer
seramik). Kompozitlerin, bileenlerin
diziliine ve miktarlarna bal olarak
kendilerine zg mekanik zellikleri vardr.

Farkl Kompozit oluumlar

Kompozitler matris ve takviye malzemelerinden oluur. ok geni bir kullanm

alanna sahip olmalar onlar modern mhendislik malzemeleri haline
getirmektedir.Yine de bunlarn imalatndaki bir ok problem ok geni apl
aratrmalara ramen alm deildir. ekil 1.3te kompozitlerdeki temel
takviye eleman grlmektedir. Partikller, srekli fiberler ve sreksiz (ksa)
fiberler.

kompozit malzemelerde farkl takviye eitleri

Takviyeler genellikle matrislerden daha

yksek mukavemete sahiptir ve
malzemenin snekliini salarlar. Seramik
tabanl kompozitler matris olarak
krlgandr. Fiberler ise malzemeye tokluk
kazandran ve atlaklarn yaylmasna engel
olur.

Fiberlerin yn kompozitin mukavemetini

tespit etmekte ok kritik bir neme
sahiptir. Mukavemet fiber ynnde en
yksek deere ularken fibere dik ynde
en dk deere sahip olur. Fiber takviyeli
polimer kompozitler, eer yksek scaklk
zellii aranmyorsa, en yaygn kullanlan
malzemelerdir.

Kompozitler hava arac endstrisinde en

temel malzemedir. Karbon/epoksi ve
aramid/epoksi kompozitler hava aralar
paralarnda ok geni apta
kullanlmaktadr. Bu kompozit paralar
hava aracnn arln azaltarak
ekonomisini arttrr. leri kompozitlerin
metallere gre temel mekanik
zelliklerinin avantajlar; daha iyi sertlik,
mukavemet ve yksek yorulma direncidir.

Peki kompozitlerden daha yksek mekanik performans gsterebilecek

malzeme bulabilir miyiz? Gerekte evet : Tabiat bunu bize snrszca
gsteriyor.

Vcudumuz paralarn karmak bir dzenlemesidir ve btn

olarak hayatta kalabilmemiz iin gerekli tm ileri yapabilecek
ekilde tasarlanmtr. Bilim adamlar, farkl aamalarda farkl
birimlerin etkin olduu birbirini tamamlayan karmak yaplar
olan deri, kiri (tendon), barsak gibi yumuak dokularn
nelerden olutuunu aratrmaktadr. Yumuak dokunun yaps
hiyerarik yap olarak adlandrlr. nk burada dokunun
farkl aamalarda alma yollarna bir balant grlmektedir.
Bir tendon (kas ile kemii birbirine balayan yap-ekil 1.4)
incelendiinde katman katman yaplardan olutuu
grlmektedir. Burada lifikler vardr. Lifikler yapnn bir
kritik bileenidir. Tendona bir gerilme uygulandnda lifler
toplanm haldedir. Yk binerse lifler gerilir ve yk bir st
tabakaya iletilir. Her bir yap mstakil olarak hasarlanarak
enerjiyi yutar. Ve tendonun tamam hasarlanmaz.

insan bedeninde oluan hiyerarik yap modeli

Deneysel ve analitik almalar yaplm

olup tendon viskoelastik matris iinde
elastik dalgal elyaf kompozit ile
modellenmitir.Yerel hasarlar enerjiyi
yutar ve ok byk bir hasar oluana
kadar tm tendonun hasarlanmasn nler.

1.3 Malzemelerin Yaps

Kristalik yap gazlarda ve svlarda

bulunmaz. Katlar arasnda ise metaller,
seramikler ve polimerler bu zellii
gsterebilirlerde gstermeyebilirlerde,
tabi tutulduklar ileme ve parametrelerin
kompozisyonuna baldr. Metaller normal
artlarda kristaliktir. Fakat metaller ok
hzl soutulursa amorf yapda olurlar.

1. 3. 1 Kristal Yaplar

Kristal
yapl
malzemelerde atomlar
boyutlu olarak,
belirli bir dzene gre
dizilerek bir hacim
kafesi olutururlar.

Kristal yapl malzemelerin hacim kafesini oluturan,

basit geometrik ekillere birim hcre, atom veya
atom gruplarnn bulunduu yerlere de kafes noktas
denilir.

Metal malzemeler ok zel durumlar

dnda, daima kristal yapya sahiptirler.

Metallerde en ok
yzey merkezli kbik (YMK),
hacim merkezli kbik (HMK) ve
sk dzenli hegzagonal (SDH) yaplara
rastlanlr.

Yzey Merkezli Kbik Kristal

Yaplar
Birim hcrenin her kesinde ve yzeylerin merkezlerinde birer tane atom
bulunmaktadr. Cu, Al, Ag, Au bu tip kristal yapya sahiptirler.

Yzey merkezli kbik kristal yaps, kpn kenar uzunluu ve birim hcresi. Kpn
kenar uzunluu: a 2R 2 dir.

Bir atoma temas eden veya en yakn konumda

bulunan komu atomlarn saysna koordinasyon
says denir.

Yzey merkezli kbik kristallerin koordinasyon

numaras 12dir. Her bir hcredeki atom says
4tr. nk 6 yzey atomu iki hcre tarafndan
(6/2=3), 8 ke atomu ise 8 hcre tarafndan
(8/8=1) paylalmaktadr.

Atomsal dolgu faktr (ADF) kristal kafes

yapsndaki doluluk orann gstermektedir
ve birim hcredeki atomlarn toplam
hacminin,
birim
hcrenin
hacmine
blnmesiyle bulunur.

Yzey merkezli kbik kristal

yaplarnda ADF en fazla 0.74 olabilir.

kafes

Hacim Merkezli Kbik Kristal

Yaplar

Bu
tip
kristal
kafes
yaplarnda kbik birim
hcrenin her kesinde ve
merkezinde birer tane
atom bulunmaktadr. Cr, Fe, Mo bu tip kristal yapya
sahiptir.

Hacim Merkezli Kbik Kristal Yaplar ve birim hcrenin kenar uzunluu

Bu
tip
yaplarn
koordinasyon
numaras
8dir. Her birim hcredeki
atom says n=2dir.

nk kelerdeki 8 atom
8
hcre
tarafndan
paylalmaktadr
(8/8=1),
merkezdeki atom ise hibir
hcreyle paylalmaktadr.
Dolaysyla 1+1= 2 atom
vardr.
Atomsal
dolgu
faktr 0,68dir. Ke ve
merkez atomlar eittir.

Sk Dzenli Hegzagonal (SDH)

Yaplar

Merkezde 1 atom ve bunu evreleyen dzenli

altgen eklindeki 6 atomdan meydana gelir.

Birim hcresinin ortasnda bulunan dzlemde

(c ekseni) ise 3 tane ek atom daha
bulunmaktadr. Cd, Mg, Zn, Ti bu tip kristal
yapya sahiptir.

Bu tip kristal yaplarn koordinasyon says 12dir.

Atomsal dolgu faktr 0,74tr. Birim hcrenin a
ve c olmak zere iki kafes parametresi vardr. c/a
nn ideal oran 1,633dr.

Tek Kristalli ve ok Kristali

Malzemeler

Tek kristalli malzemelerde atomlar tm

malzemenin
uzantlarnn
zerinde
tekrarlanr yada bir periyodik sradadr.

ok kristalli malzemeler ise ok kk

kristallerden
yada
tanelerden
olumaktadr. Taneler farkl kristalografik
ynelime sahiptirler.

Tanelerin bulutuu blgelerde uyumayan atomlar

vardr. Bu blgeler tane snrlar olarak
adlandrlrlar.

ok kristalli malzemelerde tane snrlar

a. Nano kristalli katnn atomistik modeli

b. ok kristalli bir tane yapsnn tavlanmasnn simlasyonu

Anizotropi

Bir kristalde dzlem ve dorultulardaki atomik

dizilmenin farkl olmasndan dolay, zellikler de
dorultu ile deiir.

Bir
malzemenin
zellikleri
lld
kristalografik dorultuya baml ise, bu
malzeme anizotropiktir.

Eer zellikler kristalin btn dorultularnda

benzer ise malzeme izotropiktir.

Kristalsiz (Amorf) Katlar

Amorf katlarda uzun mesafeli bir dzen yoktur.

a. Amorf yapya sahip SiO2nin ematik resmi

b. Amorf yapnn simlasyonu

Kusurlar

Gerekte kristaller asla mkemmel deildirler,

onlarda daima kusurlar vardr.

Kristal yap kusurlar geometrik bakmdan;

1.
2.
3.
4.

noktasal
izgisel
yzeysel ve
hacimsel kusurlar

olmak zere drt gruba ayrlrlar.

1.Noktasal Kusurlar
1.1 Boluk ve Araya Girme

Boluk kusuru, atomun bulunmas gereken

yerde bulunmamasndan kaynaklanr.

Araya girme kusurunda ise bir atom normal kafes

pozisyonunun dnda bir yerdedir. Araya giren atom dier
atomlarla ayn yada farkl bir atom olabilir.

Yzey merkezli bir yapda aralara daha

kk boyutlu atomlarn girmesi

Deiik
yanda
ekilde,

nokta
kusurlar
grlmektedir. Bu

1 rakam ile gsterilen kusur;

boluk,
2 rakam ile gsterilen kusur;
kendiliinden araya girme,
3 rakam ile gsterilen kusur;
farkl bir atomun araya
girmesi,
4 ve 5 rakamlar ile
gsterilen kusur ise katknn
deimesidir.

1.2.Yeralan Atom Kusuru

Bu kusur, kat zelti iinde znen element atomlarnn

zen elementin atomlarnn yerini almasyla meydana
gelir. Bu hata malzemenin kafes yapsnda azda olsa,
arplmaya neden olur.

1.3. Frenkel ve Schottky Kusurlar

Frenkel kusuru bir iyonun normal kafes konumundan bir

arayer konumuna atlamas ile oluan bo kafes noktas
arayer atomu ifti olup, radyasyona maruz kalan
metallerde grlr.

Schottky kusuru ise iyonik balarla bal

malzemelerde meydana gelen bo nokta iftidir.
Kristal yap ierisinde eit elektriksel ykn
korunmas iin kafesten bir anyon ile bir katyonun
ayrlmas gerekir.

2. izgisel Kusurlar

izgi biiminde olan bu kusurlara rnek olarak

dislokasyonlar gsterilebilir.
Dislokasyon, bir kristalin mkemmel iki blm arasnda
yap dzeni bozulmu bir blge anlamna gelir ve kristalin
kaym blgesi ile kaymam blgesi arasnda snr oluturan
izgisel hata olarak tanmlanabilir.

Kenar dislokasyonu simgesi ile gsterilir.

Vida dislokasyonunun hareketi dislokasyon izgisine

paraleldir.

3.Yzeysel Kusurlar
Bu kusurlara en belirgin rnek
olarak

tane snrlar,
istiflenme kusurlar ve
ikiz snrlar

gsterilebilir.

Yzeydeki yabanc atomlarn

animasyonla gsterilmesi

1.3.2 Metaller

elik, aluminyum, magnezyum, inko, dkme demir, titanyum,

bakr, nikel ve dier pek ok metal ve alamlar, genel olarak
iyi elektrik ve s iletkenliine, nisbeten yksek dayanm,
rijitlik, ekillendirilebilirlik ve darbe direncine sahiptir. Bu
malzemler zellikle yap ve yk tama uygulamalar iin
kullanldr. Saf metaller nadiren kullanlmakla beraber, alam
ad verilen metal karmlar arzu edilen belirli bir zellikte
gelime salamak veya daha iyi zellik kombinasyonlar elde
etmek iin tasarlanr.

Metalleri meydana getiren kafes yaplar (YMK), (HMK) ve

(SDH) yaplardr. Metallerde metalik ba zellii grlr.
Metallerin sy ve elektrii iyi iletmeleri, deforme olabilmeleri
metalik ban zelliindendir.

Metallerin Mekanik zellikleri

Malzemeler ekme, basma, kayma ve burulma

yklerine maruz kalrlar.

mhendislik

gerilmesi:

mhendislik

ekildeitirmesi:

Ao

formlleriyle hesaplanabilir. Burada

F numunenin kesitine dik olarak uygulanan kuvvet,
Ao numunenin deney balamadan nceki ilk kesit alan,
l0 ilk boy, l deneyin sonundaki son boydur.

Elastik ve Plastik ekil Deitirme

Akma Dayanm

Uygulanan ekme kuvvetinin yaklak olarak sabit olmasna

karlk, plastik ekil deitirmenin nemli lde artt ve
ekme diyagramnn dzgnszlk gsterdii blgeye kar gelen
gerilme deeridir.

ekme Dayanm

Bir malzemenin kopmadan veya krlmadan dayanabilecei

en yksek ekme gerilmesi olarak tanmlanr. Bu gerilme,
ekme diyagramndaki en yksek gerilme deeridir.

Kopma Uzamas

ekme numunesinin boyunda meydana

gelen en yksek yzde plastik uzama
miktardr.
Bu
deer
malzemenin
snekliini gsterir.

Tokluk

Malzemenin krlncaya kadar enerji absorbe etme

yeteneidir. Genellikle gerilme erisinin altnda kalan
alann hesaplanmas ile bulunur. Sneklikte olduu gibi,
tokluun kart olarak da gevreklik deyimi kullanlr.

Sertlik

Bir malzemenin izilmeye, kesilmeye, anmaya ve

delinmeye kar gsterdii dirence sertlik denir.

Deiik trde sertlik deneyleri bulunmaktadr

(Rockwell, Brinell, Vickers
gibi). Sertlik
lmlerinde kuvvet uygulanarak, genellikle kre,
koni yada piramit ile malzemenin yzeyinde kk
bir entik alr. Oluan ukurun derinlii yada
bykl llr.

Sertlik lmnde kullanlan deiik ular

Deformasyon
Plastik deformasyon byk saydaki dislokasyonlarn
hareketinden dolaydr.

Plastik deformasyon

Dislokasyonlar

Dislokasyon Hareketinin Yn
Kenar dislokasyonu dorultusu uygulanan gerilmeye paralel hareket eder.
Vida dislokasyonu ise uygulanan gerilmeye dik dorultuda hareket eder.

1.3.3 Seramikler

Topraktan yapldktan sonra piirilmi

eyalara genel olarak seramik ad verilir.

Seramikler metal ve metal olmayan

elementlerden
oluan
anorganik
bileiklerdir.

Seramikler:

yonik ve kovalent ba yapsna sahiptirler.

Genellikle sert, krlgan, ergime derecesi

yksek, s ve elektrik iletkenlii olduka
dk, yksek basma dayanmna sahip
malzemelerdir.

Seramik malzemeler anak, mlek yapm,

tula, kiremit, s ve elektrik yaltkan,
andrc, porselen olarak adlandrdmz
yemek kaplar retimi vb. gibi geni bir
alanda kullanlmaktadrlar.

Seramik malzemeler genellikle; geleneksel

seramikler ve ileri teknoloji seramikleri
olmak zere iki grupta ele alnrlar.

1. Geleneksel Seramikler

Gemiten gnmze kadar geen sre

ierisinde,
insanlarn
ihtiyalarn
karlamak iin yaptklar ve ana maddesi
toprak
olan
seramikler
allm
seramikler olarak adlandrlrlar.

Allm seramiklerin ana bileenleri kil,

silika ve feldspattr.

Cam, tula, kiremit, fayans, elektrik

izolatr,
porselen
vb.
retiminde
kullanlrlar.

2. leri Teknoloji Seramikleri

Allm seramiklerden farkl olarak

olaanst fiziksel, mekanik ve elektronik
zelliklere sahip olan seramiklere ileri
teknoloji seramikleri ad verilmektedir.

Yksek mukavemet, rijitlik ve sertlik, anmaya,

kimyasal etkilere ve yksek scakla dayankllk
gibi stn zellikleri nedeniyle, son yllarda
zellikle havaclk ve uzay sanayinde ska
kullanlmaktadrlar.

Atmosfere giren bir mekiin snan yzeyleri

Seramiklerin Kristal Yaplar

Kararl seramiklerin kristal yaplarnda anyonlar bir

katyonu, temas edecek ekilde evrelerler. Bu temasn
korunabilmesi iin, kritik yada minimum katyon - anyon
yarap oran (rc/rA ) ve belirli koordinasyon numaras
vardr.

Kararl seramiklerin kristal yaplar

Seramiklerin sahip olduu kristal yaplarn

animasyonla gsterilmesi

Seramik Trleri
1. Geleneksel Seramikler

Geleneksel seramikler camlar ve pimi

rnler olarak ikiye ayrlrlar.

Yzlerce cam tr bulunmakla beraber en

nemlileri silis cam, soda kire cam
(pencere cam), kurunlu cam ve borsilikat camdr.

2. leri Teknoloji Seramikleri

retimleri byk dikkat ve hassasiyet

gerektiren
bu
seramikler
olduka
pahaldrlar.

Ergime scaklklar 2000oCn zerindedir.

Krlma tokluu yksek, anmaya kar
dayankldrlar.

Almina (Al2O3), zirkonya (ZrO2), silisyum nitrr

(Si3N4) ve bor karbr (B4C) gibi malzemeler ileri
teknoloji seramiklerine birer rnektir.

Benzinli motorlarda kullanlan bir buji

Seramiklerin zellikleri
1. Mekanik zellikler

Seramikler genelde ok sert ve

gevrektirler. Basma mukavemetleri ok
yksek
olmakla
beraber,
ekme
mukavemetleri ok dktr. Kaymaya
kar direnleri ok yksektir.

Anmaya kar dayankldrlar. Andrc

malzeme olarak da geni lde
kullanlmaktadrlar.

2. Elektriksel zellikleri

Seramikler genellikle yaltkan ve dielektrik

malzemelerdir. Elektrii iletmezler, fakat
elektrik alanna tepki gsterirler.

Yksek
dielektrik
zelliine
sahip
seramikler
kondansatr
retiminde
kullanlrlar.

Baz seramikler (Fe3O4 ve NiO gibi) yar

iletkenlik zelliine sahiptirler.

1.3.4 Camlar

Camlar amorf yapl katlardr. Amorf yaplar

maddede atomlarn dzenli olarak yerlemedii
yaplardr gazar, svlar ve kat maddelerden camlar
amorf yapya sahip maddelerdir. Camlarda
atomlarn diziliinde srekli bir dzenlilik sz
konusu deildir.Ve ksa mesafeli dzen (bir ka
atom ieren) mevcuttur. Ksa mesafeli dzene
sahip atom gruplar camlarda dzenli veya
dzensiz olarak dizilmi olabilirler.
norganik camlarn ou, cam yapc oksit olan
silika SiO2 aslldr. Silika asll camlarn ounda
temel alt birim drtyzlsdr.

1.3.5 Polimerler

Polimerler

Polimerler 10.000 1.000.000 (g.mol)-1

molekler arla sahip ok byk
organik molekllerdir.

Bu ok byk moleklleri elde etmek iin

kk molekllerin birletirilme ilemine
polimerizasyon denilmektedir.

Polimerler oyuncak, ev eyas, kaplamalar, boyalar,

yaptrclar, otomobil lastikleri retimi vb. pek ok
alanda kullanlrlar.

Hidrokarbon Molekleri
ou polimerler organiktirler ve hidrokarbon
molekllerinden oluturulmulardr. Her C atomu
balara paylatrlm drt e- ye sahiptir.

Doymu hidrokarbon molekllerinin rnekleri

a. C atomlar arasndaki ikili ve l balar

b. Btan ve izobtann molekl dizilileri

eitli polimer yaplar

Polimer Moleklleri

Polimer molekleri ok genitir ve makro

molekller
olarak
adlandrlrlar.
Polimerlerin ou C atomlarnn bir
omurga gibi diziliiyle, esnek ve uzun
zincirlerden oluurlar.

Bir polimer zincirinde tekrarlanan birim (birim

hcre) mer olarak adlandrlr. Yalnz tek mer
monomer olarak adlandrlr .

Polimer molekl

Molekllerin Yaps

1.
2.
3.
4.

Polimer
malzemelerin
fiziksel
karakteristikleri sadece molekler arla
ve ekline deil, ayn zamanda molekl
yapsna da baldr. Molekl yaplar
dorusal,
dallandrlm,
apraz bal ve
a polimerler olmak zere drt eittir.

a. Dorusal b. Dallandrlm c. apraz bal d. A polimer yaplar

Termoplastik Polimerler
(Termoplastikler):

Termoplastikler oda scaklnda serttirler.

Scakln artmas ile elastik hale gelirler ve
stmaya devam edilmesi halinde yumuak
plastik ve en sonunda sv hale gelirler.

Termoset Polimerler
(Termosetler):

Bu tip polimerler stldklarnda srekli

sertleirler.

Genellikle termoset polimer malzemeler

iki ksm sv reinede elde edilir. ki ksm
kartrldnda
apraz
balanma
reaksiyonu balar.

Elastomerler: Elastomerler ok yksek kuvvetlerle

deforme olabilirler ve yk ortadan kalktnda bir
yay gibi orijinal boyutuna geri dnerler.

Bu davran ilk nce doal kauukta gzlenmitir.

Elastomerler

Polimerizasyon

Polimerizasyon ya yada kmr gibi ham

malzemelerden yksek polimerlerin sentezidir.

Polimerizasyon