Tytu oryginau: Good Owners, Great Cats

Zdjcia do wydania polskiego: Jan Dobrucki (J.D.), Joanna Gruszczyska (J.G.),

Mirosaw Sobkowiak (M.S.), Urszula Szyszko (U.S.)
Copyright 1995 by Brian Kilcommons and Sarah Wilson
This edition published by arrangement with Warner Books Inc., New York, New York, USA
for the Polish edition by MULTICO Oficyna Wydawnicza Sp. z o.o., Warszawa 1997
Wszelkie prawa zastrzeone
MULTICO Oficyna Wydawnicza
ul. Kleczewska 38
01-826 Warszawa
tel. (0-22) 639 81 57, fax (0-22) 639 81 60
Redaktor merytoryczny: Aleksandra Zduska
Redaktor techniczny: Beata witnicka
Korektor: Elbieta Kijewska
Wydanie I
ISBN 83-7073-137-6
Skad, amanie i monta elektroniczny: MULTICO O. W.
Druk i oprawa: FINIDR, Republika Czeska

Walterowi i Jane
Nigdy nie zdoamy wyrazi
naszej wdzicznoci

Kilka sw od redakcji 8
Sowo wstpne 9
Wprowadzenie 10
CZ PIERWSZA:
Lektura obowizkowa 15

Zrozumie kota 15
Porozumiewanie si kotw 17
Jak obchodzi si z kotem 21
Jak nie podnosi kota 22
Jakiego kota wybra 23
Najpopularniejsze rasy kotw 25
Kluby mionikw kotw 27
Skd wzi kota 27
Ben 30
Jak wybiera kociaka albo kota 31
Najczstsze zagroenia w domu 32
Zagroenia w okresie wit 36
Co ci bdzie potrzebne 38
Transportwki 40
Miejsca do ostrzenia pazurw 41
Kuwety i wirek 42
Czsto zadawane pytania 45

CZ DRUGA:
Kocice lata 49

Bd gotw! 49
Oda do ciasnoci 51
Pierwszy dzie 53
Pierwsza noc 54
Kociak sam w domu 55
Przedstawiamy kota innym zwierztom
domowym 56
Nauka korzystania z kuwety 60
Zapobieganie zym nawykom 61
Wyprbowane i praktyczne zabawki 64
Pierwsza wizyta u lekarza weterynarii 66
Wybr lekarza 67

Karmienie kociaka 68
Pielgnowanie kociaka 69
Czsto zadawane pytania 71

CZ TRZECIA:
Doroso 77

ycie w miecie 77
ycie na przedmieciu 79
ycie na wsi 80
Podstawowe potrzeby 81
Poywienie i woda 82
Nocny wypad Captaina 83
Pielgnowanie sierci 83
Obcinanie pazurw 84
Kpiel 85
Odskunkszanie 86
Troska o zdrowie 88
Mierzenie kotu temperatury 90
Podawanie kotu lekarstw 90
Choroby i szczepienia 92
Codzienne kontakty 94
wiczenia i zabawy 94
Nermal, ktra nie bya bynajmniej normal
na 99
Szkolenie kota - umacnianie wizi
z czowiekiem 96
Korekta czy kara? 98
Przyuczanie do korzystania z transpor
twki 99
Nauka polecenia siad" 101
Nauka polecenia lee" 103
Nauka polecenia chod" 105
Korzystanie ze stou treningowego 108
Nauka polecenia idziemy" 108
Nauka polecenia za" 110
Szkolenie Bena 112
Jak mieszka z kilkoma kotami 112
Psy i koty 114
Wszystko o Emily 117
Podrowanie z kotem 118

Spraw kotu identyfikator! 120

Przeprowadzka 121
Podr samolotem 121
Zgin kot! 122
Opiekun do kota 123
Czsto zadawane pytania 124
Umieszczamy kota w pensjonacie 125

CZ CZWARTA:
Jak rozwizywa problemy
z kotem 129

Jakimi motywami kieruje si kot 129

Jak rodz si kopoty 132
Czy nie jeste po czci odpowiedzialny za
ze zachowanie kota? 133
Jak wykorzeni ze nawyki 136
Arsena pomocy do wykorzeniania zych
nawykw 137
Kopoty z uywaniem kuwety 139
Amica: trzeba si pogodzi z tym,
co nieuniknione 140
Strzykanie moczem 146
Przyuczanie do korzystania z sedesu 149
Niszczycielskie ostrzenie pazurw 151
Agresja 154
Niedotykalski 162
Uwiziony na drzewie 164
Dzieci i koty 165
Szkody wynike z kociej wspinaczki 167

Janie, drzwi! 168

Przyzwyczajanie kota wychodzcego na
dwr do staego przebywania w domu 169
Wymykanie si przez drzwi 170
Wyjadanie z talerza 171
Darcie pyska i inne rodzaje manifestacji
postawy roszczeniowej 172
Gryzienie i ssanie 174
Nadpobudliwo 177
Grzebanie w mieciach 177
Kot wybredny 178
Zjadanie rolin 180
Oswajanie dzikiego kota 181
Pochliwo 182
Jak pomc si zaadaptowa adoptowanemu
kotu 184
Choroba sieroca 185
Jak utrzyma kota z dala od piaskownicy
i ogrodowych rabatek 185
Co zrobi, kiedy nie moesz zatrzyma kota
u siebie 186
ycie ze starym kotem 188
Poegnanie 193
Pochwaa Spot 194
Czsto zadawane pytania 194
Zakoczenie 196

Indeks 198

Wychowa kota? Kady rozsdny czowiek od

razu powie, e to niemoliwe. Wszyscy prze
cie wiedz, e to kot wychowuje swoich wa
cicieli, a nie oni jego. No i prawd mwic,
przeczytanie tej ksiki nikogo raczej nie prze
kona, e moe by inaczej. Chocia... moe tro
ch. W kadym razie amerykaskie koty
wychoway swoich ludzkich wspobywateli tak
dobrze, e my moemy im tylko pozazdroci.
Im - to znaczy Amerykanom.
Czytanie tej ksiki jest bowiem jak podr
po kociej Ameryce: organizacje mionikw ko
tw, opiekunw kotw, grupy wsparcia dla lu
dzi cierpicych po stracie kocich czonkw
rodziny, linie lotnicze oferujce usugi w zakre
sie przewozu kotw - jednym sowem, co du
sza zapragnie. Opracowujc t ksik dla
polskich Czytelnikw celowo pozostawilimy in
formacje o tych, jake amerykaskich, fenome
nach. Jestemy bowiem przekonani, e nie tylko
podre ksztac; warto zobaczy, jak inni ra
dz sobie w tym wiecie penym kotw, i moe
te zacz si zrzesza? I wymaga? Mioni
kw i wacicieli kotw (przepraszamy koty za
to sformuowanie) jest przecie w Polsce po
kana armia.
Tyle chcielimy powiedzie na tematy ogl
ne dotyczce ludzko-kocich stosunkw. Pora
na konkrety. W niektrych miejscach dodalimy
krtkie przypisy na temat rozwiza polskich.
Dwie sprawy jednak wymagaj poruszenia na
wstpie.
Pierwsza z nich to problem farmakologiczne
go leczenia agresji. By moe roczne spoycie
medykamentw w USA sprawia, e Autorzy tak
entuzjastycznie odnosz si do terapii farma
kologicznej. Naukowcy nie s bynajmniej tak
optymistyczni. Leczenie agresji bez rozpozna
nia jej przyczyn jest niemoliwe. Jeli wic za-

wodz wyprbowane rodki, takie jak kastra

cja, zabawa pozwalajca wyadowa nadmiar
energii, unikanie stresujcych sytuacji itp., mo
na wprawdzie chwyci si jeszcze ostatniej
deski ratunku, jak jest podawanie rodkw psy
chotropowych, ale rezultaty takiej kuracji s wt
pliwe. Najczciej tak czy owak dochodzi do
upienia agresywnego zwierzcia.
Druga sprawa nie jest tak przykra - chodzi
o zaopatrzenie sklepw z artykuami dla zwie
rzt. Osignlimy ju wiele w tej dziedzinie,
ale wci jeszcze brakuje tego czy owego spo
rd produktw wymienionych w tej ksice.
Skoro jednak dowiedzielimy si ju, e takie
istniej, pytajmy o nie w sklepach, a prdzej czy
pniej si pojawi. By moe nawet niektre
sklepy sprowadz je na imienne zamwienie znamy takie przypadki. Wszystko zatem przed
nami!
Pragniemy rwnie wyrazi serdeczne
podzikowanie wszystkim kotom, ktre suy
y nam czynn pomoc (udokumentowan
zdjciami) na wszystkich etapach pracy nad t
ksik, a take ich opiekunom. W szczegl
noci dzikujemy Buwi, Feliksowi, Glusiowi,
Luckowi, Puni, Mczakowi i Teofilowi, ktrzy
wykazali si bezgraniczn cierpliwoci,
wyrozumiaoci dla naszych dzikich pomysw
oraz wasn inwencj.
Na koniec pozostaje nam yczy Czytelni
kom miej (i pouczajcej) lektury. Ksika ta,
o ile nie mwi, jak wzi kota pod pantofel, o ty
le wskazuje, jak dyplomatycznie go podej,
aby wzajemne stosunki uoy ku oboplnemu
zadowoleniu. Uzbrojeni w t wiedz, mog Pa
stwo stawi czoo swemu kociemu despocie,
a i on moe uzna nowy ukad za bardziej sa
tysfakcjonujcy. Czego z serca yczymy obu
stronom.

Sowo wstpne
Id o zakad, e mi nikt nie powie,
Co te takiemu kotu siedzi w gowie".
John Ciardi
Moja kotka, Pani Liybroda

Nie sposb zaprzeczy susznoci powysze

go motta. Najblisi celu zdaj si jednak Brian
Kilcommons i Sarah Wilson, autorzy tej ksiki.
Poczwszy od kocich zachowa, poprzez
zabawki, karmienie, a skoczywszy na podr
ach samolotem - wikszo mionikw ko
tw znajdzie tu wyjanienie swych rozlicznych
wtpliwoci, spdzajcych im sen z powiek.
Czytelnikw, ktrych kiedykolwiek nurtowa
problem GUP-a (Gorszcego obuzowania
Umotywowanego Podnieceniem) odsyam na
stron 73.

Przeczytaem prawie wszystko, co dotych

czas napisano o kotach; czworo z tych zwierzt
towarzyszyo mi przez ostatnie trzydzieci lat.
Spostrzeenia, porady i anegdoty zawarte
w ksice Mj kot i ja pokrywaj si w peni
z moimi dowiadczeniami.
Jeli moesz sobie pozwoli na tylko jedn
ksik o kotach, kup wanie t.
Franklin M. Loew, lekarz weterynarii
Dziekan Wydziau Weterynarii
Tufts University

Koty Briana
Po raz pierwszy zetknem si z koci spoecz
noci na farmie w Pensylwanii, gdzie spdza
em wakacje z rodzicami. W obejciu mieszka
o mnstwo kotw, a kociaki byy doprawdy
rozkoszne. Karmiem koty podczas udoju: jed
no strzyknicie do wiadra, jedno do kociej mi
ski. Obserwowaem, jak kotki ucz swoje mae
polowa, jak wsplnie je karmi i ich doglda
j, jak kocury wyznaczaj swoje terytoria.
Jako may chopiec byem zdumiony i zaszo
kowany widokiem dominujcego kocura, ktry
zaczyna panowanie od zagryzienia kocit spo
dzonych przez swojego poprzednika. W ten
sposb prowokowa ruj u krlowych", czyli
swoich kotek, ktre tym szybciej dopuszczay
do siebie nowego samca. Dziki temu jego ma
teria genetyczny mg zosta natychmiast
utrwalony. Lwy w naturze stosuj ten sam krwa
wy proceder.
Z biegiem lat przekonaem si, e nasz Ben
i Emily rni si od lww z afrykaskiej sa
wanny wycznie wielkoci i maci. Takie sa
me jak u lww pierwotne pikno i wdzik, przy
wizanie do rodziny i yk myliwsk mona
podziwia w miniaturze w milionach ludzkich
domw.
Miaem szczcie pracowa przez krtki czas
z duymi kotami. To niezwyke dowiadczenie
wzbogacio moj wiedz o naszych mniejszych
przyjacioach. Koty rzadko trac swoj godno,
doskonale wiedz, co im odpowiada, a co nie,
i uwielbiaj kontakt z ludmi. Ksika Mj kot
i ja traktuje wanie o tym: jak nauczy si
wspy ze swoim kotem.

Koty Sarah
Moje najwczeniejsze wspomnienia z dzieci
stwa wi si z kotami - Mr. Cat, Thorny, Pep-

permint, Licorice - takie imiona potrafi nada

wa tylko dzieci. Prawdziwie bratni dusz zna
lazam jednak w Captainie. Captain towarzyszy
mi wszdzie w moich dziecicych wdrwkach.
Godzinami wczyam si z nim po lasach wo
k naszego domu w Massachussets. Razem
apalimy aby, wspinalimy si na drzewa
i ukrywalimy si przed moimi brami - bylimy
zgodnymi kompanami. Powszechne mniema
nie, jakoby koty byy wyniose, samolubne i cha
dzay wasnymi drogami, w adnym razie nie
odnosio si do Captaina.
Odchowaam go od malekiego po mierci
jego matki. Mimo e nie dawano mu adnej
szansy, przywrciam go do zdrowia po ci
kim wypadku. Przynosi mi swoje upy, a ja roz
czesywaam mu kotuny. Pociesza mnie w chwi
lach samotnoci, a ja nie pozostawaam mu
duna. By prawdziw koci indywidualnoci
- znajomo z nim i jego przyja wzbogacia
mnie wewntrznie.
Niewiele zwierzt wywouje wrd ludzi rw
nie silne emocje. Dla wielu z nich koty s najulubieszymi zwierztami na wiecie. Inni po
zostaj wobec nich obojtni i nie pojmuj ich
uroku - ale nie dla nich napisalimy t ksik.
Ksika Mj kot i ja jest przeznaczona dla
tych z nas, ktrzy doceniaj wyjtkowo ko
tw. Dla jednych liczy si zachwyt, z jakim wpa
truj si w oczy swego udomowionego lwitka,
dla drugich rado z obserwowania kociaka,
ktry ugania si po pododze za kbkiem
wczki. Innych z kolei urzeka pikno ich kocie
go przyjaciela, ktry wycignity beztrosko
drzemie na socu, albo gbokie wzruszenie
ogarniajce ich za kadym razem, kiedy kot na
dwik klucza obracanego w zamku podbiega
do drzwi, eby powita swego waciciela. Oso
bicie najbardziej sobie ceni uczucie spoko
ju, jakie daje mi kot zwinity w kbek na mo
ich kolanach, wtulony we mnie gow; lubi te

wraenie bliskoci, kiedy trcamy si z Emily

nosami. Czuj si wtedy jak zaufana i nieza
stpiona przyjacika, ktra zaskarbia sobie
szczeglne wzgldy.
Koty szanuj swoj prywatno - to one de
cyduj, kto bdzie mia dostp do ich zamkni
tego wiata. Nie dadz si niczym przekupi wasze pienidze i znajomoci nie robi na nich
najmniejszego wraenia. Ponad wszystko ce
ni sobie wasze towarzystwo i nie zmieni zda
nia a do grobowej deski. Mao ktry zwizek

daje nam tak pewno, zaufanie i poczucie

wzajemnej akceptacji.
Czowiek decyduje si na ycie z kotem
z wielu rnych powodw, ktre jednak mo
na sprowadzi do jednego. czy nas mio:
nasza mio do zwierzt - za ich wdzik,
szczero, prostolinijno, przywizanie, uczu
cie, spontaniczno i skonno do zabaw oraz ich mio do nas, rzdzca si im tylko
znanymi prawami, ale rwnie silna. Wszystko
jest kwesti mioci.

CZ PIERWSZA

Lektura obowizkowa
Koty obdarzaj nas uczuciem. Rzadko doma
gaj si czegokolwiek, chyba e zblia si po
ra kolacji. Zwijaj si w kbek na naszych ko
lanach dlatego, e sdz, i zasuylimy na
ich towarzystwo. Kiedy gramol si nam na r
ce, maj pewno, e ich nie upucimy. Kiedy
rozwalaj si na gazecie, ktr wanie czyta
my, to tylko dlatego, e nie s w stanie sobie
wyobrazi, by ich najlepszy przyjaciel wola si
wpatrywa w tak paski i nudny przedmiot ni
w gibkiego, licznego, rozmruczanego kota.
Kiedy pisalimy t ksik, Emily przewa
nie leaa zwinita w kbek na kolanach Sary,
dotrzymujc jej towarzystwa przy komputerze.
Akurat zeskoczya na podog, miauknwszy
na poegnanie. Teraz idzie si napi, za chwi
l wskoczy na biurko. Zaczyna si my: wyci
ga w gr tyln ap, lic si po miciutkim
brzuszku. Przeciga si zalotnie i mrauczy ci
chutko, domagajc si odrobiny zainteresowa
nia. Kiedy nie speniamy jej oczekiwa, wska
kuje na drukark, gdzie podejmuje przerwan
toalet; za chwil pewnie zacznie si moci
i ukada do zasuonej drzemki.
Zawsze trzyma si blisko nas, jest zawsze
z nami, wci czujna, cho nigdy si nie narzu
ca. Jej wiat cile wie si z naszym, rzdzi
si jednak osobnymi prawami. Kto mieszka ra
zem z kotem, co dzie moe obserwowa pik
no jego ciaa i ducha, pod warunkiem e jest
uwany i umie je dostrzega.

Zrozumie kota
Emily ley jak zwykle na moich kolanach. Co
jaki czas trca ap moje palce przelizgujce
si po klawiszach komputera. Ogon owina
swobodnie wok mojej lewej rki, gow wtuli
a mi pod prawy okie. Grzeje mnie swoim cia
em, a jej senne mruczenie usypia nas oboje.

Koty niesusznie uwaa si za zwierzta wy

niose i majce za nic ludzkie towarzystwo. Nic
bardziej bdnego. Im po prostu jest wszystko
jedno, czego si od nich chce.
Ktokolwiek mia do czynienia z dobrze uo
onym, zadbanym kotem, wie, jak silne wizy
mog czy go z czowiekiem. Koty s czuy
mi, wesoymi, penymi uroku i wdziku towa
rzyszami. Kto za zetkn si z kotem nie przy
zwyczajonym odpowiednio wczenie do ludzi,
wie, e takie zwierz wietnie sobie radzi p
dzc spokojne ycie z dala od ludzkiego towa
rzystwa. Owa zdolno adaptacji i znajdowa
nia si w najrniejszych sytuacjach stanowi
jeden z sekretw kociej natury.
eby w peni pozna koci rd, trzeba najpierw
zrozumie podstawowe zasady, jakimi rzdzi
si jego struktura spoeczna. Zacznijmy od ko
ta jako jednostki. Kady kot rozrnia cztery
podstawowe obszary. Czowiek dzieli swj wiat
w podobny sposb, posumy si wic prost
analogi.
Pierwsza, najbardziej ograniczona przestrze
to strefa prywatnoci. Jest ona zastrzeona dla
najbliszych. To przestrze najcilejszej bli
skoci. Kiedy do czowieka znajdujcego si
w pustym pokoju podchodzi nieznajomy i sia
da przy nim rami w rami, ten odczuwa to ja
ko niestosowno. Na intruza patrzy spode ba,
oczekujc, e sobie pjdzie, albo sam si od
niego odsuwa. Kot reaguje podobnie. Dopusz
cza do siebie tylko rodzin i przyjaci. Chtnie
sidzie nam na kolanach, ale nie usiedzi na
wet przez chwil na kolanach obcej osoby. Po
zwoli si wylizywa swojemu kompanowi, gdy
by jednak w jego domu pojawi si obcy kot,
intruz bdzie musia mie si na bacznoci.
Nastpna strefa to strefa oddziaywa spo
ecznych. Jest ona przeznaczona dla dalszych
znajomych. Kot wejdzie z nimi w bliszy kon
takt albo bdzie trzyma ich na dystans. Nie

Koty s obdarzone wrodzon elegancj, czego

najlepszym przykadem jest Teofil (M.S.)

kademu pozwoli si dotyka. Takie stosunki

utrzymuj midzy sob Ben i Emily. Jedz z tej
samej miski, pi w tym samym kcie pokoju,
ale nie s ze sob zaprzyjanieni i prawdopo
dobnie nigdy nie bd. Ben moe byby skon
ny do pewnych ustpstw, Emily nigdy. Kada
jego prba podejcia do Emily koczy si
ostrzegawczym prychniciem bd ucieczk.
W obrbie tej strefy kot pozwala gociom usi
obok siebie na kanapie.
Kolejna strefa to teren domowy. Stanowi ona
koci odpowiednik domu z ogrodem. Kot uwa
a si za jej wycznego waciciela. Bdzie
z niej przegania wszystkich intruzw, obcho
dzc swoje woci i traktujc je jako teren pry
watny. Wielko tej strefy zaley od liczebno
ci kotw i dostpnoci poywienia w okolicy.
Koty s w stanie tolerowa bezporednie s
siedztwo innych przedstawicieli gatunku pod
warunkiem, e maj pod dostatkiem poywie
nia. Im mniej jedzenia, tym zajadlej walcz
o wiksze terytorium owieckie, od ktrego
zaley ich egzystencja. Pod tym wzgldem nie
wiele rni si od nas, nieprawda?

Ostatnia, najwiksza strefa to okoliczne te

reny. To dobrze znana przestrze, dzielona jed
nak z innymi kotami. Jak nam nie przeszkadza
ssiad siedzcy w swoim ogrdku, tak kot nie
ma nic przeciwko innym kotom zajmujcym
swoje rewiry. Swojego terytorium strzeg wspl
nie. Znaj si midzy sob, nie wchodz sobie
nawzajem w drog, nie toleruj jednak wa
sajcych si w pobliu obcych kotw.
Wikszo kotw yje osobno, zajmujc wa
sne do rozlege terytorium. Jeli jednak je
dzenia jest pod dostatkiem, koty potrafi scho
dzi si w grupy. W wikszej grupie tworz
struktur spoeczn - czsto do skompliko
wan. W jej obrbie mona wyrni trzy pod
stawowe stopnie hierarchii.
Na szczycie piramidy znajduje si udzielny
pan i wadca. Przewanie jest to niewykastrowany samiec. Wszystkie pozostae koty czuj
przed nim respekt.
Niej w hierarchii stoi lud. Do tej warstwy na
ley wikszo kotw. czy ich podlego wa
dzy krlewskiej. Poza tym maj mniej wicej
rwn pozycj.
Wewntrz tej grupy mieszcz si matriarchalne rodziny zoone z matek, crek, ciotek i ku
zynek, ktre wsplnie zajmuj si modymi. Kot
ki nalece do tej grupy karmi nawzajem

swoje kocita, zdobywaj poywienie dla

wszystkich i ofiarnie walcz w obronie modych.
Na samym dole plasuj si ofiary losu. Mo
na je porwna do dzieci, ktre samym wygl
dem prowokuj do tego, eby je spra. Takie
koty trzymaj si na marginesie grupy, stara
jc si nie wchodzi innym w drog.
Znajomo podstawowych zasad rzdzcych
koci spoecznoci pozwala wacicielowi le
piej zrozumie swego kota. Jeli czowiek
mieszka w towarzystwie wikszej liczby kotw,
co czsto si zdarza wrd mionikw tych
zwierzt, bdzie mia czsto okazj zaobser
wowa te mechanizmy w praktyce. Znajomo
stosunkw spoecznych jednake nie na wiele
si zda bez znajomoci kociego jzyka.

Porozumiewanie
si kotw
Koty porozumiewaj si midzy sob za pomo
c uoenia ciaa, ruchw, dwikw i zapa
chw. Ich jzyk jest uniwersalny. Grecki kot bez
najmniejszych kopotw zrozumie kota z Kana
dy. Najwyraniej koty nie mwi z obcym ak
centem.

Mowa ciaa
Zgrabny, zwinny, muskularny, gibki, sprawny zdrowego kota mona opisa na rne sposo
by. Ciao kota jest bardzo wymowne. Jest on
mistrzem zwizoci. Kiedy odwraca si do nas
tyem, jego nastawienie jest jednoznaczne. Nie
teraz, nie tu, nie z tob. Kiedy rozkada si
u twoich stp, oznacza to, e czuje si odpr
ony i ma do ciebie zaufanie. Kiedy przewraca
si na grzbiet, moe w ten sposb wyraa od
prenie, zaufanie albo ch przystpienia do
zabawy. Nie jest to jednak jednoznaczne. Prze
wracanie si na grzbiet moe by rwnie re
akcj obronn. Nawet spokojny kot moe po
drapa albo ugry, jeli pogaszcze si go po
brzuchu. U wielu kotw jest to reakcja instynk
towa.
W zasadzie kady kot, ktry usiuje sprawia
wraenie wikszego wyginajc grzbiet w pak
i jec sier, przyjmuje postaw defensywn.

Kropka wita si z wacicielk, ocierajc si o jej

nogi i znaczc je swoim zapachem (J.G.)

Stara si wtedy ustawi bokiem do napastni

ka, dziki czemu prezentuje mu si w caej oka
zaoci. Kot jest przestraszony, kiedy prbuje
wywrze grone wraenie; przyparty do muru
bdzie walczy.
Kiedy kot udaje mniejszego ni jest, przypa
da do ziemi, schyla gow, kadzie uszy po so
bie, ciga wsy, nie stroszy sierci i trzyma
ogon blisko ciaa albo zamiata nim podog,
znaczy to, e si boi i nie chce zwraca na sie
bie uwagi. W razie potrzeby bdzie si broni
do upadego, wolaby jednak, by zostawiono go
w spokoju.
Kot, ktry przysiada spity do skoku, wyda
jc przy tym przecige, guche warczenie, trzy
majc ogon blisko ciaa i machajc nim na bo
ki, wyraa swoj postaw agresj. Uszy ma
postawione i skierowane do przodu, a wsy na
stroszone. Taki kot nie ma zamiaru ustpi, le
piej z nim nie zadziera.

Oczy
Oczy s prawdziwym zwierciadem duszy,
zwaszcza kociej. Koty nie nawyky do obudy
- jednym spojrzeniem dadz ci do zrozumie
nia, co o tobie myl.
Kiedy kot patrzy na ciebie przez kilka sekund,
po czym mruy oczy, a nastpnie si odwraca,
oznacza to, e zdaje sobie spraw z twojej
obecnoci, ale nie zachca ci do bliszego
kontaktu. Jest to koci odpowiednik zdawkowe
go ukonu wymienianego z kim na ulicy. Nie
jest raczej zacht do duszej rozmowy, cho
mieci si w granicach dobrego wychowania.
Przecige, intensywne spojrzenie wie si
zazwyczaj z grob. Bez wzgldu na to, czy
gapi si na nas kto obcy na ulicy, czy kot,
wniosek jest jeden - naley si mie na bacz
noci.
Zaprzyjaniony kot moe jednak dugo si
w ciebie wpatrywa majc przy tym jak najlep
sze intencje. W pewnych sytuacjach naley
zwraca uwag na mow caego ciaa, jeli
chce si zrozumie zamiary kota.

Wiele mwi te kocie renice. Mocno roz

szerzone wiadcz o przeraeniu. Jeli nie
masz pewnoci, czy kot si boi, przypatrz si
jego renicom. Szeroko otwarte oczy o rozsze
rzonych renicach oznaczaj, e niebezpie
czestwo czai si tu tu. renice kota przeja
wiajcego agresj s wskie, cignite
w szparki.

Uszy
Uszy kota s znacznie bardziej ruchliwe ni
uszy czowieka, nastawione na odbir najcich
szych dwikw. Koty sysz zdecydowanie le
piej ni ludzie, a dziki widocznemu usytuo
waniu i ruchliwoci swych uszu uywaj ich do
porozumiewania si midzy sob. Niektre ko-

Beata prezentuje pozycj typow dla

bawicego si kota. Ogon ma lekko nastroszony,
palce szeroko rozstawione, pazury wycignite
w penej gotowoci do ataku, uszy i wsy
wysunite w przd - cakiem dobrze wychodzi
jej zabawa w Krlow Dungli (J.G.)

ty maj nawet na czubkach uszu kpki sierci,

ktrymi posuguj si jak chorgiewkami, aby
ich mowa staa si jeszcze bardziej czytelna.
Postawione uszy oznaczaj ciekawo, za
dowolenie, gotowo do zabawy albo odpre
nie; przewanie wiadcz o pozytywnym na
stawieniu kota. Wyjtkiem od tej reguy s koty
agresywne, ktre wyraaj w ten sposb pew
no siebie, a nie sympati.
Uszy pooone po bokach gowy oznaczaj
strach, nieufno bd gotowo do obrony zalenie od charakteru kota i sytuacji. Jeli kot

Zachowania, o ktrych
nie dowiesz si
z podrcznika
E NIBY JA?
Captain, mj ukochany kot dugowosy,
od czasu do czasu wpada do sedesu.
Gdy potem napatoczy si na mnie, cay
ociekajc wod, spoglda w moj
stron mruc niewinnie oczy. Przecie
zrobiem to specjalnie" - zdawa si
mwi. Nastpnie powoli si odwraca
i oddala z godnoci, trzymajc mokry
ogon wysoko w grze.
JAK MIESZ?
Ten wyraz kociego pyska mona opisa
najlepiej jako miadce spojrzenie.
Jego ofiar pada moja znajoma, ktra
miaa si z Bena. Ben obdarzy j
przecigym, lodowatym spojrzeniem,
a nastpnie si odwrci. Dostatecznie
dobitnie wyrazi swoj opini.
CO Ml ZROBISZ, JAK MNIE
ZAPIESZ?
Koty uwielbiaj siadywa tu poza
zasigiem psich zbw. Zerkajc
w stron miotajcego si psa, zdaj si
mwi: Zo piknoci szkodzi". Potem
rozwalaj si prowokacyjnie, wycigajc
gow w nieco bardziej nasonecznione
miejsce.

jest zaniepokojony, naley ten sygna uszano

wa i trzyma si z dala.
Uszy pooone do tyu s wyrazem paniki,
agresji i penej gotowoci bojowej - s odpo
wiednikiem czerwono jarzcych si wiate alar
mowych. Uwaga! W miar monoci naley si
wycofa, w przeciwnym razie za ponie
wszelkie konsekwencje.

Ogon
Jeli nauczysz si rozumie mow kociego ogo
na, zdobdziesz pokan wiedz o zamiarach
swojego kota.
Ogon postawiony na sztorc oznacza pew
no i zadowolenie z siebie. Koty trzymajce
ogon w ten sposb traktuj wszystkich z gry.
Ogon najeony jak szczotka do butelek ozna
cza strach. Nastroszony, sprawiajcy wraenie
wikszego, ni jest w istocie, jest wyrazem za
rwno brawury, jak i przeraenia. Nie prbuj ni
gdy bra na rce przestraszonego kota, bo
obojgu wam nie wyjdzie to na dobre.
Wolne poruszenia ogonem oznaczaj lekkie
rozdranienie. Jego przyczyn moe by wyr
wanie kota ze snu albo gaskanie go w nieod
powiednim momencie. Wiele kotw lubi prze
bywa w pobliu czowieka, nie yczy sobie
jednak nieustannych pieszczot. Bd wyczulo
ny na powolne machanie ogonem - jest ono
dostatecznie wymowne.
Szybkie machanie wypronym ogonem jest
wyrazem radosnego powitania wracajcego do
domu waciciela; towarzysz mu aszenie si,
mrauczenie i mruczenie.
Kiedy kot wpatruje si w ptaka za oknem al
bo zaczaja si na swoj zabawk, koniuszek
jego ogona dry. Im duej to trwa, tym szyb
sze staj si ruchy ogona, ktrym wreszcie kot
zaczyna zamiata ziemi z lewa na prawo.

Gruczoy zapachowe
Kot znaczy zapachem swoje terytorium. Na
szczcie tego rodzaju znaki s niewyczuwal
ne dla stosunkowo mao wraliwego ludzkiego
powonienia (nie dotyczy to spryskiwania mo
czem).
Twj kot najprawdopodobniej codziennie zna
czy ci swoim zapachem, cho ty nie zdajesz

sobie z tego sprawy. Gruczoy zapachowe ko

ta s umiejscowione na pysku, brodzie i na czo
le. Dlatego te koty znacz zapachem przed
mioty ocierajc si o nie pyskiem i gow. Kie
dy kot plcze si midzy nogami, mruczy i a
si si, witajc radonie wracajcego do domu
waciciela, w rzeczywistoci znaczy go swo
im zapachem, eby wszyscy mogli wywcha:
mj! ten czowiek jest mj i tylko mj! Wanie
dlatego koty witaj nas w ten sposb po du
giej nieobecnoci bd wwczas, kiedy wcho
dzimy do pokoju albo z niego wychodzimy. Zna
czenie waciciela zapachem towarzyszce
wesoemu trcaniu pyszczkiem stanowi cz
codziennego porannego rytuau powitania. Lu
dzie to uwielbiaj. By moe koty sdz, e
znaczymy je naszym zapachem podczas ga
skania.
Drapanie jest kolejn metod zostawiania
ladw. Koty maj gruczoy zapachowe na
opuszkach palcw, wic przeciganie apami
po przedmiotach jest skutecznym sposobem
ich oznaczania. Dlatego te koty, ktrym usu
nito pazury, mimo to zachowuj instynkt dra
pania.
Ostatni sposb, znaczenie moczem, jest za
razem najatwiejszy do wykrycia i najmniej
przyjemny dla ludzi. Mao rzeczy na wiecie
cuchnie tak straszliwie, jak mocz dorosego
niewykastrowanego samca. Odr ten jest przy
tym niewiarygodnie trway. Choby nie wiem
jak gruntownie szorowa newralgiczne miejsce,
i tak duszcy fetor dopadnie ci w gorcy wil
gotny dzie.
Koty znacz w ten sposb teren odwracajc
si tyem do przedmiotu i spryskujc go mo
czem. Drcy, sztywno wyprony ogon trzy
maj wysoko w grze i przebieraj tylnymi a
pami. Ze szczeglnym upodobaniem spryskuj
drzwi, przedmioty znajdujce si blisko okna
(zwaszcza jeli przez okno mona zobaczy
konkurentw, czyli obce koty) oraz wszystkie
nowe sprzty.

Mruczenie
Mechanizm mruczenia jest duo bardziej ta
jemniczy, ni nam si zdaje. Dotychczas uwa
ano, e dwik ten powstaje na skutek drga
nia strun gosowych. Moe tak, moe nie; nikt

nie da na to jeszcze jednoznacznej odpowie

dzi. Powszechnie sdzi si, e kot mruczy, kie
dy jest zadowolony. To prawda, ale nie tylko
wtedy. Emily mruczy jak traktor podczas wizy
ty u weterynarza. Wcale nie jest zadowolona,
ale mruczy. Zetknem si z kotami, ktre mru
czay, cho musiay odczuwa straszny bl.
Szczeglnie wry mi si w pami kot, ktry do
zna urazu gowy podczas wypadku samocho
dowego. Powieki mia tak opuchnite, e z tru
dem mg je unie, szczk mia zadrutowan,
ledwie si rusza, ale i tak mrucza.
Z mruczeniem jest jak z katarem - wszyscy
mielimy z nim do czynienia, cho jego przy
czyna wci pozostaje tajemnic dla nauki. By
moe nie jest ona istotna; zarwno koty, jak i ich
waciciele doskonale wiedz, jaki jest sens mru
czenia. To chwile spdzone razem w doskona
ej harmonii. To upewnianie si w ciemnociach,
e najbliszy przyjaciel jest tu obok. To pene
mioci trcanie ebkiem o zatroskane czoo wa
ciciela. Bez wzgldu na to, co ma wyrazi, jest
wiadectwem kociego bogostanu.

linienie si i udeptywanie
Udeptywanie jest pozostaoci z pierwszych
tygodni ycia, kiedy koci udeptuje sutki, eby
wycisn z nich mleko. Jest to wyraz szczegl
nego zadowolenia, ktremu czsto towarzyszy
mruczenie, a niekiedy linienie si. linienie si
jest odruchem warunkowym zachowanym
z okresu karmienia przez matk. Podobnie jak
czowiekowi cieknie linka, kiedy poczuje za
pach ulubionej potrawy, kot lini si, kiedy wy
konuje czynnoci zwizane z dawnym odru
chem ssania.
Niektre kocita, zwaszcza zbyt wczenie
oddzielone od matki, prbuj nawet ssa czo
wieka, inne zwierzta albo po prostu koc. To,
w zasadzie nieszkodliwe, cho niechlujne, za
chowanie pomaga im si uspokoi. Prby od
zwyczajenia zwierzcia od tego nawyku pot
guj tylko stres, ktry z kolei sprawia - a jake
- e kociak zaczyna ssa jeszcze intensywniej,
eby si pocieszy. Najlepiej zostawi go
w spokoju. Sprbuj uzna to za sodki, rozkosz
ny i uroczy nawyk - na dusz met to si
opaci. We przykad z kota - jemu jest z tym
dobrze.

Dwiki
Koty wydaj dwiki z najrniejszych powo
dw, przy czym niektre s bardziej haaliwe,
inne mniej. Przedstawiciele ras orientalnych,
na przykad syjamy i abisyczyki, s niepopraw
nymi gaduami. Ben, cho w jego yach nie
pynie nawet kropla orientalnej krwi, trajkocze
jak najty. Idzie w moj stron i dogaduje. Ca
y dzie mamrocze co do siebie pod nosem.
da, eby go wypuci, wpuci, nakarmi,
podnie, zdj, napoi i Bg wie co jeszcze.
Marudzi, e szczeniak po nim skacze. Mimo e
wci warczy i wyje, nigdy nie wyrzdzi szcze
niakowi krzywdy. Poczciwy chop z tego Bena.
Typowym dwikiem wydawanym przez ko
ta jest powitalne miauczenie - radosne, ciche
pogruchiwanie, jakim wita swojego wacicie
la. Ben mrauczy w ten sposb, biegnc truch
tem do drzwi, kiedy wracamy do domu. Ten
dwik wyraa rado.
Drugim rodzajem miauczenia jest miaucze
nie ja w sprawie". Jest ono bardziej uporczy
we, dusze i goniejsze ni mrauczenie powi
talne. Wikszo kociarzy zna dobrze ten
dwik, wydawany albo w porze posikw, al
bo kiedy kot czeka pod drzwiami, wzgldnie
siedzi gdzie zamknity i chce si wydosta.
Najduszym dwikiem jest ni to wycie, ni
to warczenie, majce oznacza nienawidz
ci"; koty miaucz w ten sposb, kiedy s prze
straszone albo ze. Zwykle sygna jest skiero
wany w stron drugiego kota, ktry jest niepro
szonym gociem, albo budzcego przeraenie
psa. Jest to wysoki, przenikliwy, wydobywaj
cy si z gbi trzewi dwik, kojarzcy si z ry
kiem syreny alarmowej. Nie sposb go z ni
czym pomyli.
Jednym z bardziej uroczystych dwikw wy
dawanych przez koty jest charakterystyczne
mrauczenie; moje koty reaguj w ten sposb,
kiedy budz je agodnym klepniciem. Weso
e, wiergoczce Hej! Fajnie, e jeste!" jest
cile zarezerwowane tylko dla najbliszych
przyjaci.
Krtki dwik kh-kh-kh" wydaj niektre ko
ty na widok nieosigalnej zdobyczy. Ludzie nie
czsto maj z nim do czynienia, jeli jednak za
oknem wisi karmnik, a twj kot siada na para
pecie i obserwuje ptaki nie mogc ich zapa,

by moe uda ci si go usysze. Kot bdzie

patrzy na ptaka jak zaczarowany, ruszajc ko
cem ogona i nerwowo kapic zbami.

Jak obchodzi
si z kotem
Najlepiej traktowa kota z szacunkiem. Jeli
bdziesz szanowa swojego pupila, stosunki
midzy wami uo si wietnie. Piszc o sza
cunku, mam midzy innymi na myli gaskanie
kota wwczas, kiedy ma na to ochot, i zosta
wianie go w spokoju, kiedy sobie tego yczy.
Kiedy dotykasz kota, staraj si obserwowa,
w jaki sposb zwierz si do ciebie zwraca. Je
li podsuwa gow, pogaszcz go po gowie. Je
li odwraca si tyem, przecignij rk po ogo
nie. Dotykaj kota delikatnie. Przesuwaj do
zgodnie z kierunkiem wosa. Wikszo kotw
nie znosi zbyt obcesowych pieszczot.
Jeli nie masz pewnoci, co naley zrobi,
pozwl, eby kot ci podpowiedzia. Wycignij
rk do kota, ale go nie dotykaj. Jeli nie rusza
si z miejsca albo odchodzi, zostaw go w spo
koju. Jeli wyciga pyszczek w twoj stron
i obwchuje do, pogaszcz go po policzku al
bo midzy uszami. Jeli przewraca si na
grzbiet - uwaaj! Niejeden kot zacznie si za
bawia w gryzienie i kopanie, kiedy podrapiesz
go po brzuchu. Poniewa kot t rozrywk uwiel
bia, zacznie si domaga, by czciej bawi
si z nim w ten sposb. Ja robi to rzadko; oso
bicie tego nie znosz.
Wiele kotw nie cierpi cigego gaskania.
Dlatego wanie mrucz zadowolone przez mi
nut albo dwie, a nastpnie odwracaj si i gry
z, najzupeniej niespodziewanie. Zwracaj uwa
g na najmniejsz choby zmian uoenia
ciaa kota. Wahnicie ogonem, lekkie usztyw
nienie mini - wszystko to moe by oznak,
e kot ma ju dosy. Gaszcz go krcej ni mi
nut, potem przerwij. Wiele kotw lubi dugo
siedzie czowiekowi na kolanach, nie znosi
jednak, kiedy gaska je duej ni chwil.
Nie zawied swojego kota. Kady zwizek,
czy to ze zwierzciem, czy z drugim czowie
kiem, opiera si na zaufaniu. Jeli je zawie
dziesz, straty mog si okaza niepowetowa-

ne. Kot jest na to szczeglnie wyczulony. Koty

wychowane w atmosferze czuoci i szacunku,
nigdy nie dranione ani nie szturchane, ktrym
nie czyniono adnej krzywdy ani przykroci,
zwykle ukadaj si ufnie w ramionach waci
ciela. Nie wiedz, e czowiek moe je zrani.
Nigdy tego nie dowiadczyy i nie spodziewa
j si takiego traktowania.
Kiedy zdadz sobie spraw, e moesz je
skrzywdzi, sprawy przyjmuj inny obrt. Za
ufanie kota mona zawie dokuczajc mu pod
czas snu, trzymajc go zbyt mocno i zbyt du
go albo droczc si z nim - czsto w formie
le pojtej zabawy. S ludzie, ktrych takie za
chowania miesz, a nie powinny. Do skrajnych
przypadkw zncania si nad kotem naley bi
cie, rzucanie oraz wszelkie inne czynnoci, kt
re mog kotu sprawi bl. Nie ma dla nich ad
nego usprawiedliwienia.
Na szczcie maltretowany kot moe odzy
ska zaufanie do ludzi, pod warunkiem e po
wicimy mu odrobin czasu, cierpliwoci i mi
oci, cakowicie wyrzekajc si wobec niego
przemocy. Ben jest najlepszym przykadem na
wrconego" kota. Kiedy przywielimy go ze
schroniska, na kad prb wzicia go na r
ce sztywnia i natychmiast wyrywa si nam
z obj. Chcia by blisko nas i z wasnej woli
wdrapywa nam si na kolana, opiera si jed-

Jak wita si z obcym

kotem
Kiedy zaprzyjaniasz si z obcym kotem,
zachowaj dobre maniery. Jeli na ciebie
spojrzy, nawi z nim krtki kontakt
wzrokowy. Przykucnij albo pochyl si nad
nim, wycignij rk, przemawiaj do niego
ciepo i czekaj. Jeli podejdzie, dobra
nasza. Jeli chce, pozwl mu obwcha
do, nastpnie we go pod brod
i agodnie podrap. Jeeli mu si spodoba,
zostanie przy tobie. Jeli bdzie mia
ochot na dalsze pieszczoty, podejdzie
bliej. Kiedy bdzie mia do, pjdzie
sobie. Uszanuj te sygnay, a wszystko
bdzie dobrze.

nak wszelkim prbom podniesienia go z ziemi.

Serce walio mu jak motem. Z czasem zrozu
mia, e nie zrobimy mu krzywdy. Wci cay
sztywnieje, jeli wzi go na rce zbyt niespo
dziewanie, po chwili jednak si odpra. Jest
u siebie. Wie, e jest bezpieczny.

Jak podnosi kota

Wikszo kotw jest pamitliwa: do prb mal
tretowania odnosi si bez specjalnej wyrozu
miaoci. Istniej wyjtki, do ktrych naleaa

JAK NIE PODNOSI KOTA

NIE PODNO GO ZA SKR NA
KARKU
Kotki co prawda chwytaj kocita za
skr na karku, ale po pierwsze, s to
kocita, a po drugie, kotka nie ma
innego wyjcia, bo musi chodzi na
czterech apach. Co jednak nie szkodzi
kociakowi, moe si okaza
niebezpieczne, a na pewno
nieprzyjemne dla dorosego kota.
W miar dorastania kot staje si coraz
ciszy. Dorosych kotw nie mona
podnosi w ten sposb - nie jest to dla
nich ani wygodne, ani mie.
NIE PODNO KOTA ZA PRZEDNIE
APY
Mimo e czasem kot a si o to prosi,
jego przednie apy nie mog suy jako
uchwyty do podcigania. Podnoszc
kota za przednie apy moemy go
przestraszy i wyrzdzi mu krzywd.
Wystraszony kot moe do gwatownie
zareagowa na takie traktowanie
- z pewnoci zrobi to na tobie wiksze
wraenie ni moje przestrogi.
NIE PODNO KOTA ZA RODEK
TUOWIA
Celuj w tym zwaszcza dzieci, co
wynika z poczenia wielkich chci
i niewielkich si. Niektrzy doroli te
stosuj ten chwyt. Mao ktry kot to lubi.

Spot. Uwielbiaa, kiedy dzieciaki usioway nie

zdarnie wzi j na rce, nawet jeli zwisaa
przy tym gow w d, trzymana za tylne apy.
Jeeli koty potrafi si umiecha, Spot czyni
a to wanie w takich chwilach. Kiedy udawa
o nam si j oswobodzi, natychmiast zeska
kiwaa nam z rk i kierowaa si prosto w stron
dziecka. Jak ju jednak wspomnielimy, Spot
bya wyjtkiem.
Podnoszc kota, trzeba pamita o rwno
miernym rozoeniu ciaru. Nic zego nie mo
e si sta, jeli podtrzymujesz cae ciao kota.
Najprociej jedn rk podebra kota pod tyl
ne nogi, a drug uj go za klatk piersiow tu
pod przednimi apami. Dziki temu chwycimy
zwierz mocno z obu stron - wikszo kotw
pozwala si bra w ten sposb. Jeli kot czuje
si bezpiecznie, nie bdzie raczej salwowa si
ucieczk torujc sobie drog pazurami.
Niektre koty lubi, kiedy przekada je przez
rami jak niemowl trzymane pionowo, eby

Jak unikn podrapania

NIE STWARZAJ KOTU OKAZJI DO
UYWANIA PAZURW
Nie baw si z kotem zbyt czsto
w polowanie na rk". To moe go
przyzwyczai do agresywnych zabaw
z czowiekiem.
NIE ZDRADZAJ ZAUFANIA KOTA
Niech pieszczota nie zmienia si
w tarmoszenie; nie bij kota i nie krzycz
na niego - w ten sposb stracisz jego
zaufanie.
BAW SI Z KOTEM
Koty, zwaszcza mode, musz znale
ujcie dla rozpierajcej je energii
i drapienych instynktw.
WYCHOWUJ SWOJEGO KOTA
Uczenie kota najprostszych umiejtnoci
i sztuczek nie tylko pozwala wam osign
lepsze porozumienie i umocni wi
midzy wami, lecz take stanowi dla
kota wietne wiczenie umysu.

mu si odbio. Naley do nich Ben. Ze Spot by

y pewne trudnoci, poniewa uwielbiaa prze
siadywa na ramieniu i bez wahania wdrapy
waa si nam na szyj, by uoy si w swojej
ulubionej pozycji. Jazda na ramieniu to wiet
na zabawa, ale trzeba przy tym unika gwa
towniejszych ruchw, eby kot, starajc si
utrzyma rwnowag, nie wpi nam si pazu
rami w ciao. Niektre koty doskonale sobie ra
dz bez uycia pazurw, ale musisz to spraw
dzi na wasnej skrze.
Inne koty wreszcie nie maj za ze, a nawet
lubi, kiedy trzyma je apami do gry jak nie
mowl. W tej pozycji zwierz jest bezbronne,
tote nie kady kot j lubi. Jeli jednak twj ulu
bieniec ma do ciebie zaufanie, bdzie w sid
mym niebie.

Jakiego kota wybra

To jedna z najprzyjemniejszych decyzji. Jakie
go kota wybra? Zacznijmy od spraw podsta
wowych:

Kocur czy kotka?

Wszystkie zwierzta domowe powinny zosta
wykastrowane. Po zabiegu rnice midzy pcia
mi si zacieraj. Zarwno samce, jak i samice
oka si czuymi i oddanymi kompanami.

Dugowosy, krtkowosy
czy bezwosy?
Koty bezwose maj specyficzn urod, doce
nian tylko przez amatorw. Uwielbiaj si tu
li i ze wzgldu na temperatur ciaa, ktra po
dobnie jak u wszystkich kotw jest wysza ni
u czowieka, znakomicie si sprawdzaj suc
nam podczas drzemki jako ywe grzaki. Brak
sierci pozwala nam bezporednio styka si
z ciaem kota, ktry dziki temu przypomina
may, mruczcy termofor. Rzecz jasna, taki kot
nie linieje i pcha si go nie ima. Z tych przy
czyn kot bezwosy nadaje si szczeglnie dla
alergikw. Rasy te, wyhodowane przez czo
wieka za pomoc utrwalania mutacji genetycz
nej, wymagaj opieki przez cae ycie. Mona
je trzyma wycznie w mieszkaniu.

w tygodniu, z wyjtkiem okresu linienia, kiedy

trzeba to robi czciej. Dotyczy to rwnie ko
tw, w ktrych odku zlizywana podczas my
cia sier zbija si w kulki nie dajce si zwy
miotowa. Przewanie jednak utrzymanie takich
kotw w zdrowiu i dobrej kondycji nie wymaga
zbyt intensywnej pielgnacji sierci.

Rasowy czy mieszaniec?

Wikszo trzymanych w domu kotw to mie
szace; i cae szczcie, poniewa co roku ro
dz si miliony tych wymagajcych ludzkiej
opieki zwierzt.
Wielu wacicieli kotw nie ma zbyt wielkie
go rozeznania w rasach kotw i potrafi rozpo
zna wycznie syjamy i persy. W rzeczywisto
ci jednak istnieje wiele rozmaitych ras, ktrych
przedstawiciele rni si midzy sob budo
w, wygldem i usposobieniem.
Przewanie koty wykazujce znaczn do
mieszk krwi orientalnej s obdarzone yw
szym temperamentem. Wie si z tym dua
inteligencja, towarzysko i skonno do psot.
Koty syjamskie i ich mieszace s zazwyczaj
do haaliwe.

Kociak czy dorosy?

Doprawdy trudno si zdecydowa - wszystkie
koty s doskonae! (M.S.)

Koty dugowose rni si midzy sob. Per

sy maj obfit, delikatn sier, kotunic si
podczas niemal kadej drzemki. Wymagaj co
dziennej pielgnacji futra. Koty ras maine coon
i pokrewnych maj bardziej szorstk okryw,
ktra nie wymaga a tylu zabiegw, by bya
w idealnym stanie. Jeli rozwaasz kupno ko
ta rasowego, spytaj hodowc, w jaki sposb
naley go pielgnowa. Jeli chcesz sobie spra
wi dugowosego mieszaca, bd przygoto
wany na codzienne czesanie: jeeli nie okae
si to konieczne, bdziesz mia mi niespo
dziank.
Koty krtkowose maj normaln sier, kt
r atwo utrzyma. Wystarczy je czesa raz

Kocita s urocze. W przeciwnym razie nikt nie

znisby figli, jakimi nas racz przynajmniej
przez pierwszy rok swego ycia. Rozbrajaj nas
gonym mruczeniem, ktrym usprawiedliwia
j si ze stuczenia pamitkowego wazonika po
ukochanej stryjence. Skacz na rami wprost
z koronkowej firanki, by czule ociera ci si
o ucho. Nie ma nic pikniejszego. Nie ma nic
gorszego. Kocice lata.
Dorosy kot jest jak dobre wino - im starszy,
tym lepszy. Jego powaga i stateczno rwno
wa w pewnym stopniu spontaniczno zacho
wa i ciekawo wiata. Potrafi spa przeszo
pitnacie godzin dziennie. Ma uksztatowany
charakter. Jeli wybierzesz sympatycznego ko
ta, moesz by pewien, e bdzie ci darzy
swoj sympati do koca swoich dni. Koty yj
dugo: kilkanacie, czasem ponad dwadziecia
lat. Starszy kot, nawet picio- lub szecioletni,
bdzie ci towarzyszy jeszcze co najmniej dzie
si lat.

Umaszczenie
Trzymalimy w domu koty najrniejszej ma
ci i moemy was zapewni, e kolor nie od
grywa najmniejszej roli. Jedyne, czego naley
si wystrzega, to czysto biae koty o niebie
skich oczach, gdy czsto bywaj guche. Po
za tym, jeli bez reszty zakochasz si w nie
powtarzalnej kociej osobowoci - z pewnoci
zakochasz si take w jej kolorze futra.
Kiedy wzilimy do siebie Emily, byem zda
nia, e jest niezbyt adnie umaszczona. Nazwa
em ten odcie spowiaym tabby: kolor by jak
by przybrudzony i rozmyty. Oczywicie teraz,
kiedy zylimy si z Emily i pokochalimy j,
uwaam, e jej umaszczenie jest subtelne i je
dyne w swoim rodzaju. No c, mio jest le
pa - wszystko jej si wydaje pikne.

Najpopularniejsze
rasy kotw
Powiedzmy sobie szczerze, e najpopularniej
szym kotem jest bezsprzecznie dachowiec,
o ktrego przeszoci nic mi nie wiadomo, ale
ktry jest najwspanialszym kotem na wiecie".
Koty rasowe stanowi mniejszo, pasjonuj
ce jednak jest obserwowanie, jaka rasa jest naj
bardziej popularna i z jakich powodw. W tym
duchu napisalimy niniejszy rozdzia: dla roz
rywki i w celu podania podstawowych informa
cji. Moe uda ci si dopatrzy ladw czystej
krwi, pyncej w yach ulubieca o niezbyt
pewnym pochodzeniu, zwinitego w kbek na
twoich kolanach.

Koty perskie i himalajskie

Koty perskie s umaszczone bardzo rnorod
nie, a niektre maj kolorowe oznaki, jak koty
syjamskie (t odmian okrela si czasem mia
nem kota himalajskiego). To prawdziwe koty
z bajki. Oszaamiajco pikne dziki obfitej, wy
pielgnowanej sierci, eleganckie, dostojne
i pene godnoci; a wielu ludzi widzi je oczyma
duszy rozwalone na kanapie, przydajce bla
sku ich codziennoci. Owszem, przydaj bla
sku, ale i kakw. I to mnstwa kakw. Kakw,

ktre trzeba codziennie, naprawd codziennie

czesa i ktre walaj si po caym mieszkaniu,
co wie si z koniecznoci czstego uywa
nia odkurzacza.
Podobnie jak zwierzta innych ras stworzo
nych sztucznie przez czowieka, persy wyma
gaj cigej pielgnacji i opieki. Z wielu po
wodw nadaj si wycznie do trzymania
w mieszkaniu. Wynaturzony ksztat pyska,
zwaszcza bardzo krtki nos, moe by przy
czyn kopotw zdrowotnych. Trzeba by na
to szczeglnie wyczulonym. Skontaktuj si
z klubem mionikw tych kotw i postaraj si
uzyska moliwie najwicej informacji zanim
kupisz swojego pupila! Jeli chcesz trafi na
dorosego, zdrowego persa, musisz si liczy
z wieloma trudnociami.
A oto kopoty zdrowotne wystpujce czsto
u przedstawicieli tej rasy: zesp Chediaka-Higashiego (skomplikowane schorzenie objawia
jce si skonnoci do krwawie i zwikszo
n podatnoci na infekcje), wypadnicie
trzeciej powieki, nadmierne zawienie, jaskra,
skonno do niedronoci przewodw moczo
wych, ojotok, astma, wiszczcy oddech oraz
zwichnicie rzepki kolanowej. adne z nich nie
s zawinione przez zwierz: win naley raczej
obarcza ulegajcych modzie hodowcw, kt
rzy d do uzyskania przeciwnych naturze
cech fizycznych, nie liczc si ze zdrowiem
i dobrym samopoczuciem zwierzcia, na kt
re te cechy ujemne wpywaj.

Maine coon
Wiksza aktywno ni u persw (co, szcze
rze mwic, niewiele oznacza, bo wikszo
dorosych persw nie jest bowiem aktywna
w ogle), atwo w utrzymaniu, rzadsze ko
poty ze zdrowiem i wdziczny charakter zdo
bywaj kotu maine coon rosnce grono wielbi
cieli. Umaszczenie tych kotw bywa rozmaite,
cho najczciej wystpuje ma tabby. Te du
e, urocze zwierzta w peni zasuyy na swo
j popularno.
Poniewa u przedstawicieli tej rasy nie wy
stpuj wynaturzenia budowy, istnieje dua
szansa, e wytrwaj cae lata w dobrym zdro
wiu lepiej jednak dmucha na zimne. Popular
no doprowadzia do degeneracji wiele ras

Cena sawy
Za saw trzeba paci - w wiecie
zwierzt cen pac zwykle same
zwierzta. Kiedy rasa kotw staje si
modna, ludzie, ktrzy nie powinni
w ogle bra si za hodowl, zaczynaj
hodowa koty popularnej rasy. C to
oznacza dla ciebie? Znaczy to, e
powiniene mie si na bacznoci.
Hodowla uprawiana wycznie w celach
merkantylnych moe doprowadzi do
zaburze genetycznych i kopotw
z charakterem zwierzt.
Jeli chcesz mie rasowego kota,
dokonaj rozwanego wyboru. Nie piesz
si. Nie zapominaj, e chcesz zyska
przyjaciela, ktry bdzie ci towarzyszy
przez blisko dwadziecia lat. Powiniene
powici mu wystarczajco wiele
uczucia, czasu i pienidzy; takiego
przyjaciela trzeba wybiera pieczoowicie
i z rozwag.

Smutn przeciwwag dla tych zalet s liczne

kopoty zdrowotne, bdce wynikiem popular
noci tej rasy, a co za tym idzie, wielu lat nie
udolnej hodowli prowadzonej przez ludzi d
nych zysku. Nale do nich: uwarunkowane
hormonalnie ysienie, uszczenie si skry, zo
liwe nowotwory sutka, wrodzone wady serca,
zez, choroby oskrzeli, nowotwory tkanki cznej,
choroby przeyku, jaskra oraz dysplazja stawu
biodrowego. Wszystkie one wystpuj u kotw
syjamskich czciej ni u wikszoci innych ras.

Kot abisyski
Jeli rozwaasz zakup kota abisyskiego, pa
mitaj, e jest to kot aktywny, zwinny i spraw
ny. Jeli towarzyszem twego ycia jest abisyczyk, nie ud si, e bdziesz mg w spokoju
obejrze telewizj albo schroni si samotnie
w ubikacji. Kot tej rasy lubi by ze wszystkim
na bieco. Jeli nie chcesz albo nie jeste
w stanie si nim zaj, z pewnoci wietnie

Jakie warunki musi

spenia kot domowy?
zwierzt domowych. Na razie wszystko jest
w porzdku, trzeba jednak uwaa.
Nie wolno lekceway moliwoci zwichnicia
rzepki oraz wystpienia dysplazji staww bio
drowych, na szczcie jednak oba te schorze
nia wystpuj stosunkowo rzadko u kotw tej ra
sy, wic nie naley si nimi zbytnio przejmowa.

Kot syjamski
Smuky, elegancki, pikny, zwinny i gitki - trud
no w kilku sowach opisa kota syjamskiego.
Popularny od wielu lat, jest zwierzciem bar
dzo towarzyskim. Odznacza si skonnoci do
gadulstwa - zdeklarowani mionicy syjamw
uwaaj t cech za czarujc, wrogowie ko
tw syjamskich porwnuj wydawane przez nie
dwiki do skrzypienia kredy po tablicy. Tych
kotw nie mona zostawia dugo samych
w domu; nieuchronnie zabior si do psot, szu
kajc ujcia dla rozpierajcej je energii i pomy
sowoci. Maj instynkt stadny i lubi towarzy
stwo innych zwierzt.

Jeli nie zaley ci na udziale

w wystawach, wystarczy, jeeli twj kot
bdzie spenia wymienione tu warunki.
Dobry koci towarzysz musi by zdrowy,
wesoy i zrwnowaony, jeli nawet
z jakiego powodu nie odpowiada
wzorcom hodowlanym danej rasy,
wymaganym u kotw wystawowych.
By moe twj kot ma zbyt ciemny
odcie futra albo zbyt szeroko
rozstawione uszy. No i co z tego?
Midzy nami mwic, niewielu ludzi
udaoby si zakwalifikowa na wystaw.
A przecie nie ma to adnego zwizku
z naszym charakterem. Mimo to jestemy
kochajcymi i kochanymi czonkami
rodziny. Potrafimy by wiernymi
przyjacimi.
Bycie po prostu kotem domowym nie
jest adn wad - przeciwnie: z tego
faktu wypywa wiele korzyci. Doce to!

zajmie si sob sam. Bdzie ugania si po

pododze za kruchym wazonikiem, szturcha
spod ka twoj nog, jednym sowem, zwra
ca na siebie uwag, jeli uzna, e jeste na ty
le mao spostrzegawczy, by nie dostrzec w po
r jego wrodzonego wdziku.
Jeli chcesz sprawi sobie zwierz do ogl
dania, poszukaj czego innego. Jeeli jednak
zaley ci na dobrym kompanie, zaknionym two
jego towarzystwa, nie moge trafi lepiej. Przy
jemnej zabawy!
Kopotw mog przysporzy schorzenia ne
rek, oczu, zwichnicia rzepki oraz skonno
do nadmiernego wylizywania i przesadnej dba
oci o futro.

Kluby mionikw
kotw
Kluby mionikw kotw s nieocenionym r
dem informacji na temat oglnej pielgnacji
oraz poszczeglnych ras kotw. Niektre z klu
bw faworyzuj zwyke dachowce, inne skupia
j si na doskonaleniu ras, jeszcze inne maj
wszechstronny charakter; wszystkie maj wie
le do zaoferowania. Zwracajc si o porad,
trzeba doczy do listu kopert zwrotn.

Skd wzi kota

Schroniska
Czy to, co w yciu najlepsze, nie moe by za
darmo? Albo prawie za darmo? Schroniska
w caym kraju s pene uroczych kotw i kocit
czekajcych z utsknieniem, eby si nimi kto
zaopiekowa.
Mona tu znale koty dowolnego wieku, cha
rakteru i dugoci futra. A co najwaniejsze one naprawd potrzebuj mioci; jeli jej nie
otrzymaj, w wikszoci po prostu umr. Za
rwno Emily, jak Bena wzilimy ze schroniska
i trudno wyobrazi sobie lepszych towarzyszy
ycia.
Wybr kota ze schroniska wymaga szczegl
nych umiejtnoci. Na pocztek warto wspo
mnie, e czsto kot wybiera waciciela, a nie
odwrotnie. Koty maj wyrobione zdanie o lu
dziach. Poszukaj kota, ktremu przypadniesz
do gustu: to dobry pocztek.

Kt si oprze tak uroczemu kociakowi.

Zarwno on, jak i miliony jego pobratymcw
czekaj na was w schroniskach caego kraju (J.G.)

Zanim przekroczysz prg schroniska, zdecy

duj si, jaki kot ci interesuje - we pod uwa
g charakter i pielgnacj sierci. Nie obstawaj
przy adnym konkretnym umaszczeniu. Po kil
ku dniach od powrotu do domu i tak pokochasz
swojego kota, bez wzgldu na jego kolor.
Jeli chcesz mie zwierzaka wesoego i to
warzyskiego, musisz go sam wyszuka. Wy
bierz kociaka albo kota, ktry wyciga do cie
bie ap przez kraty, patrzy ci w oczy, trzyma
si z przodu klatki, jednym sowem, stara si
nawiza z tob kontakt.
Jeli ci zaley na towarzyskim, lecz niezbyt
wymagajcym kocie, zwr uwag na tego, kt
ry obserwuje ci ze rodkowej albo tylnej cz
ci klatki. Kiedy zbliysz si do niego, nie b
dzie prycha, przypada do ziemi ani kad uszu
po sobie. Bdzie dalej ci obserwowa. Po kil
ku sowach zachty z twojej strony ruszy z miej
sca i podejdzie bliej.
Zarwno jeden, jak i drugi moe si rozmrucze jak szalony, kiedy go pogaszczesz, ale
nie musi. Jakkolwiek mruczenie jest dobr
oznak, nie rezygnowabym z kota, ktry swo
j sympati okazuje w inny sposb. S zwiz
ki, nad ktrymi trzeba popracowa.
Unikaj kotw, ktre prychaj, kul si i sta
raj si przed tob ukry. Wprawdzie wiele ta
kich kotw mona zresocjalizowa i przywr
ci do normalnego ycia, ale nie s one atwe
w utrzymaniu i wymagaj specjalnego podej
cia ze strony dowiadczonego kociarza. Jeli
nie masz ani czasu, ani cierpliwoci, ani, co
najistotniejsze, dowiadczenia, wybierz raczej
innego, agodnego i miego kota, tsknicego
za dobrym domem.

Lekarze weterynarii
Emily, nasz czworonon asystentk, wzili
my od miejscowego lekarza weterynarii. Do
tara do nas zaszczepiona, wykastrowana
i w znakomitej kondycji. Wielu znajomych we
terynarzy od czasu do czasu miao do oddania
kota albo kocita.
Lekarz to jednak nie schronisko. Nie naley
mu podrzuca bezdomnych zwierzt. Jest
w kocu tylko czowiekiem i cho czasem ser
ce mu pka z alu, nie jest w stanie przygar
nia z caego miasta niechcianych, wyrzuco

nych z domu zwierzakw. Po prostu nie ma na

to pienidzy. Niejeden weterynarz, naciskany
przez swoich pracownikw - cho opiera si
jak moe - w kocu zobowizuje si jednak
znale dom dla kilku przybdw. Nigdy wic
nie zaszkodzi zapyta.
Takie koty s z pewnoci zdrowe i zadba
ne. Czsto s rozpieszczane przez personel,
i dlatego dobrze sobie radz w kontaktach
z ludmi. Klinika weterynaryjna moe okaza
si znakomitym adresem, jeli szukasz dobre
go kompana.

Dobrzy hodowcy
W przypadku kotw rasowych jedynym miej
scem, w ktrym naley szuka dobrego, zdro
wego zwierzcia jest porzdna, uznana hodow
la. Jak w kadym zawodzie, i wrd hodowcw
s ludzie, ktrzy osigaj znakomite wyniki kie
rujc si dobrymi pobudkami, a s te tacy, kt
rzy z niskich pobudek osigaj wyniki jak naj
gorsze. W jaki sposb nowicjusz moe ich
rozrni?
O ile to moliwe, naley zacz od ogldzin
pomieszcze. Powinny by czyste i wolne od
przykrego zapachu. Bdzie w nich pachniao
kotami, ale czystymi. Wikszo kotw zasta
niesz w klatkach, ktre jednak powinny by
przestronne, z czystymi kuwetami i penymi mi
skami z wod. Koty powinny by zadbane, we
soe i przyjanie nastawione do ludzi, zwasz
cza do swojego opiekuna. Hodowca powinien
by sympatyczny, sprawia wraenie osoby
kompetentnej i chtnej do pomocy. Jeli nie b
dzie mg ci zaoferowa odpowiedniego kocia
ka, poleci innego zaufanego hodowc.
Dobry hodowca spyta o twoje warunki miesz
kaniowe i o przyczyn, dla jakiej chcesz naby
kociaka danej rasy. O cenie bdzie mowa p
niej, pod warunkiem i tylko pod warunkiem, e
zdecyduje si na sprzeda kociaka. Na twoje
pytania bdzie odpowiada szczerze, wylicza
jc wady i zalety danej rasy oraz wszystkich
kotw w ogle. Taki hodowca wyprowadza za
ledwie kilka miotw rocznie, powicajc wie
le czasu na wychw i szkolenie kadego z nich.
Najlepsz gwarancj bdzie sporzdzenie
dwustronnej umowy. Powinna ona zawiera
klauzul dotyczc wad ukrytych, zastrzegaj-

JAK ROZPOZNA ZEGO

HODOWC
Zy hodowca:
Usiuje wepchn ci kociaka
w pierwszych minutach rozmowy
telefonicznej. Zaczyna od podania ceny.
Lekceway twoje wtpliwoci, unika
draliwych kwestii.
Zawsze ma kociaki na sprzeda.
Sprzedaje kociaki natychmiast po albo
tu przed odstawieniem ich od matki.
Nie domaga si w umowie sterylizacji
ani kastracji. aden dobry hodowca nie
chce przyczynia si do zwikszenia
i tak nadmiernej liczby zwierzt
domowych w kraju.
Nie sporzdza umowy, nie daje
adnych pisemnych gwarancji. Po
zawarciu transakcji nie chce mie z tob
wicej do czynienia. Odpowiedzialny
hodowca zawsze chtnie przyjmie
z powrotem zwierz, jeeli
z jakiegokolwiek powodu bdziesz
zmuszony z niego zrezygnowa. Zy
hodowca nie chce nawet o tym sysze.

c moliwo odszkodowania bd ewentual

nej wymiany zwierzcia. Dobrze, jeli hodow
ca bierze osobist odpowiedzialno za ka
dego kota. Odpowiedzialny i szanujcy si
hodowca zobowizuje nabywc do wykastro
wania bd sterylizacji kota, zanim przekae ci
jego rodowd.

Sklepy zoologiczne
Omijaj z daleka. Choby nie wiem jak liczny
by kociak na wystawie sklepu zoologicznego
(widziae kiedy brzydkiego kociaka?), kupu
jc go przyczyniasz si tylko do umocnienia
handlu ywym towarem. aden dobry hodow
ca nie sprzeda kociaka do sklepu zoologiczne
go, gdzie bdzie mg go kupi kady, kogo na
to sta. W sklepie moesz liczy najwyej na
nieprzyzwoicie drogiego, niezbyt dobrze zbu
dowanego, ale za to zestresowanego, przera

onego i nieobytego z ludmi kociaka, podat

nego na rozliczne infekcje i o wtpliwym rodo
wodzie. Jeli jeste zbyt mikkiego serca, nie
wchod do sklepu! Jeli pragniesz za wszelk
cen wybawi biedne stworzenie z niewoli, wy
bierz si do schroniska. Nie wspieraj hanieb
nego procederu! Nie nabijaj kabzy ludziom te
go pokroju.

Ogoszenia prasowe
Co roku w prasie lokalnej pojawiaj si milio
ny ogosze: Oddam kota w dobre rce". Taki
sposb szukania kociego towarzysza ma swo
je dobre i ze strony. Nietrudno je rozpozna wystarczy stosowa si do kilku podstawowych
zasad.
Wybieraj spord kociakw wychowanych
w domu, ktre bdziesz mg obejrze na miej
scu. Powinny mie co najmniej dziesi tygo
dni. Jeli masz dzieci, postaraj si o kociaki,
ktre choway si z dziemi pod nadzorem do
rosych. Dziki temu kocita, przyzwyczajone
do towarzystwa dzieci, bd do nich przyja
nie nastawione.
Przyjrzyj si matce kocit. Sposb, w jaki
opiekuje si maymi, w znacznym stopniu wpy
wa na ich charakter. Same kocita powinny by
pewne siebie i skonne do zabawy. Wzite na
rce, powinny szybko si odpry. Naley uni
ka zastraszonych kocit. Powtarzaj sobie w du
chu: wszystkie kocita s liczne, wszystkie ko
cita s liczne. Te z nastpnego miotu te
bd liczne! Poczekaj na to, ktre bdzie od
powiednie dla ciebie.

Przybdy
Przybda to kot, ktry nalea do kogo inne
go i ktry pojawi si w twoim yciu bez uprze
dzenia. Nieoczekiwany go staje w progu al
bo zwija si w kbek gdzie w garau, taksuje
ci jednym spojrzeniem i dochodzi do wniosku,
e moe zaryzykowa i u ciebie zosta.
Takie zwierzta byway w najlepszym razie
zaniedbywane przez poprzednich wacicieli.
Czasami po prostu zgubiy si i straciy orien
tacj. Wszystko jest moliwe. Zacznij od ogo
szenia o znalezieniu kota. Wywieszajc ogo
szenie bd umieszczajc anons w prasie nie

Ben
Wikszo amerykaskich schronisk dla zwierzt jest dobrze prowadzona, lecz to,
z ktrego wzilimy Bena, do nich nie naleao. W schronisku byo ciemno, a nieliczny
personel nie wzbudza zaufania. Mieszkacy podupadej mieciny, gdzie nie tylko kotom
nie bardzo si wiodo, mieli na gowie inne sprawy ni przygarnianie bezdomnych
zwierzt.
Pracownik wykazujcy powane braki w uzbieniu machn rk w stron le
owietlonego pomieszczenia i powiedzia: Bierzcie, co chcecie". Niektre klatki byy
puste, w innych siedziao po kilka kotw. Par zastraszonych dorosych zwierzt
spogldao na mnie z jawn niechci; obok nich kulia si grupka kocit, ktrych
wdziku nie byy w stanie zniweczy nawet warunki, w jakich przyszo im przebywa.
Pamitam czarujcego maego kaliko i prgowanego rudzielca; tu przy nich siedzia
niepozorny tabby o spalonych wsach. Przemawiajc do niego agodnie, otworzyem
klatk. Spojrza na mnie, podszed do mnie powoli i wdrapa mi si na rami, mruczc
cichutko do ucha. Byem przekonany, e jego bardziej atrakcyjni koledzy bez trudu znajd
wacicieli; co do tak niepozornego nieboraka miaem jednak wtpliwoci.
Tak oto Ben doczy do naszej rodziny. Okaza si wcielonym diabem. Modo zesza
mu na rozwijaniu z rolki papieru toaletowego, rwaniu na strzpy papierowych rcznikw,
napastowaniu drugiego kota, jednym sowem, wywracaniu wszystkiego do gry nogami.
Ben jest urodzonym ryzykantem. Gdyby by czowiekiem, zostaby kaskaderem albo
himalaist; jako kot poprzestaje jednak na demolowaniu mieszkania. Kiedy okazywaem
si na tyle gupi, by nie schowa na noc papieru do szafki, rano zastawaem azienk
i korytarz usane biaymi wstgami; z kuchennego blatu zwisay girlandy papierowych
rcznikw na ksztat citego mrozem wodospadu.
Jego nawyki nie byy zbyt uciliwe - wystarczyy odpowiednie rodki ostronoci i do
bry odkurzacz. Jedyna niedogodno wizaa si z koniecznoci uywania poszarpane
go papieru toaletowego. Po jakim czasie Ben zrezygnowa z tej rozrywki. Dzisiaj woli
zaczaja si na Emily, apa muchy, drzema na moich kolanach i rozkada si w kuchni
z ap przewieszon przez brzeg krzesa, czym doprowadza do szau przechodzce obok
psy. Taki Ben to ma klawe ycie.

opisuj zwierzcia zbyt dokadnie. Jeli kot jest

czarny i ma bia atk na piersi, napisz czar
ny kot z biaymi oznakami". Kiedy kto si ode
zwie, spytaj go o rozmieszczenie oznak. Zanim
oddasz mu zwierz, upewnij si, e potrafi je
dokadnie zidentyfikowa, bez adnych litoci
wych podpowiedzi z twojej strony.
Kiedy tylko znajda pozwoli ci si dotkn, po
winien zosta dokadnie zbadany przez leka
rza weterynarii. Nie musisz od razu podejrze
wa, e opakany stan kota wynika z zanie
dbania. Oczywicie, moe to by przyczyn,
ale nawet ukochany, rozpieszczony kot po ty
godniu tuaczki bdzie wyglda jak siedem nie
szcz.

Koty zdziczae
S ludzie, ktrzy maj czas, ochot i talent do
tego, by poskramia zdziczae koty. Tacy ludzie
nie rodz si jednak na kamieniu i niekoniecz
nie musz mieszka z nami przez cian.
Jeli chcemy, by kot y z nami w zgodzie,
musimy przyzwyczaja go do ludzkiego towa
rzystwa od pierwszych dni. Kot nie obyty z lud
mi ywi wobec nich rwnie ciepe i przyjazne
uczucia, jakich doznaje czowiek na myl o poskrobaniu za uchem niedwiedzia polarnego.
Trzeba duo dobrej woli, by przekona zdzi
czaego kota, e rka moe suy do gaska
nia, a nie tylko do bicia.

Zainteresowanych oswajaniem takiego zwie

rzcia odsyam na strony 181-182, gdzie znaj
d szczegowe wskazwki.

Jak wybiera
kociaka albo kota
Kocita
Najlepiej, jeli kociak przebywa z matk i ro
dzestwem do ukoczenia trzeciego albo
czwartego miesica ycia. By traktowany przy
janie i konsekwentnie przez ludzi, ktrzy si
nim opiekowali. Zosta przyzwyczajony do zwy
kego dnia w mieszkaniu, cznie z potworem
z szafki (odkurzaczem), burz w pudle (zmy
wark) oraz ruchliwym, gubicym jedzenie, po
zbawionym sierci stworem (twoj ukochan
pociech).
Wybierajc si na ogldziny kocit, staraj si
niczego nie przeoczy. Dom powinien wygl
da czysto i pachnie czystoci. To samo do
tyczy schroniska, jeli ono ma by celem two
jej wyprawy.

O ile moesz, przyjrzyj si matce kocit: za

rwno jej materia genetyczny, jak usposobie
nie wywr ogromny wpyw na twojego nowego
przyjaciela.
Przejdmy do rzeczy najprzyjemniejszej spotkania z kocitami.
Najpierw staraj si je po prostu spokojnie ob
serwowa. Zwr uwag na kociaka, ktry po
dejdzie bliej, eby sprawdzi, kto zacz, i przy
wita si z tob. Kocita wykazujce naturaln
skonno do kontaktw z ludmi to najlepszy
materia na zwierz domowe. Mae kociaki mo
g nie okazywa a takiego zainteresowania
czowiekiem, jak starsze. Rzu maluchom za
bawk, a zorientujesz si, ktre z kocit s ak
tywne i pene energii. Jeli byy odpowiednio
wczeniej oswajane z towarzystwem ludzi, bez
oporw dadz wzi si na rce i uo si uf
nie w twoich ramionach. Jeli na prb piesz
czot sztywniej bd wpadaj w panik, zre
zygnuj z tego miotu. Na wiecie jest mnstwo
innych kocit.
Jeli wzruszajcy koci kbek nerww kuli si
niemiao w kcie, zostaw go tam. Pochliwy
kociak wyrasta przewanie na pochliwego ko-

Oto zdrowe, przyjanie nastawione do wiata maluchy (J.G.)

ta. Zrezygnuj z niego, chyba e lubisz nape

nia misk i czyci kuwet komu, kogo
z rzadka widujesz. Jeli cay miot odnosi si do
ciebie z rezerw, poszukaj czego innego.
Nie wolno ci zapomnie, e bierzesz na sie
bie zobowizanie na blisko dwadziecia lat. Po
winiene wybra takiego kociaka, o jakim ma
rzye. Co roku szukaj domu dosownie miliony
kocit. Twj wyniony przyjaciel znajduje si
wrd nich. Bd cierpliwy.
Nie wybieraj kociaka, ktry ucieka przed to
b, prycha albo chowa si w kcie. Zrezygnuj
z tego, ktry drapie i gryzie, kiedy wzi go na
rce. Szukaj wrd niezliczonej rzeszy wspa
niaych kocit, ktre domagaj si twojego to
warzystwa i uwielbiaj pieszczoty. Jeli pod
czas gaskania mrucz, tym lepiej.
Wybierz zdrowego kociaka. Rozpoznasz go
z atwoci. Zdrowe kocita s aktywne, maj
lnic sier, bystre oczy, z nosa nie cieknie
im adna wydzielina. S zgrabne: ani zbyt chu
de, ani za pkate. Podczas ogldzin kocit
ogromne znaczenie ma wyczucie chwili, dzi
ki ktremu nie uznamy sennego kociaka za
apatycznego. Kocita bawi si jak szalone,
a potem pi jak zabite - podobnie jak wik
szo dzieci.

Dorose koty
Poszukujc dorosego kota mona si kierowa
niemal tymi samymi zasadami. Zanim wybie
rzesz si na ogldziny, usid i sprbuj sobie
wyobrazi, jak powinien zachowywa si ideal
ny towarzysz twego ycia. Czy ma by aktyw
ny, nieustannie skonny do figli? Czy te peen
godnoci, wpatrzony w ciebie wszechwiedz
cym spojrzeniem? Czy ma uwielbia ludzi, czy
te odnosi si do nich z rezerw? Jeli wyro
bisz sobie jasny pogld, jaki ma by twj kot,
bdzie ci atwiej dokona waciwego wyboru.
Jeeli nie bardzo potrafisz sobie uwiadomi,
czego chcesz, pomyl o kotach, ktre zdarzyo
ci si dotd polubi. Czy pamitasz ich cechy?
Teraz jeste ju gotowy. Wybr dorosego ko
ta jest atwiejszy - do pewnego stopnia kot, ja
ki jest, kady widzi. Wyjtkiem jest kotka w rui.
Kotka gotowa do kopulacji albo ciarna mo
e by niezwykle przymilna i czua. Nie ozna
cza to, e bdzie si podobnie zachowywa po

kastracji (przecie j wykastrujesz, prawda?),

cho nie oznacza te, e jej zachowanie na
pewno si zmieni.
Wybierz kota, ktry zachowuje si tak, jak
wyobraae sobie zachowanie twojego pupi
la. W tej sprawie trudno cokolwiek przesdza,
zwaszcza podczas wizyty w schronisku, gdzie
kot moe by przestraszony i zdezorientowa
ny, niemniej jednak zasada jest godna polece
nia. Jeli uda ci si trafi na kota, ktry okae
si przyjazny, agodny i peen wigoru nawet
w takich warunkach, moesz by pewny, e
znalaze to, czego szukae. Kiedy kot odpr
y si po przyjedzie do domu, te cechy mog
si w nim jeszcze bardziej uwydatni.

Najczstsze
zagroenia w domu
Ciekawo zabia kota - to stare porzekado
wci si sprawdza w odniesieniu do naszych
kocich przyjaci. Koty s w stanie wpakowa
si w kad kaba i wle w kad szkodliw
substancj, o ile nie przedsiwzilimy odpo
wiednich rodkw zaradczych. Na szczcie
przy odrobinie przezornoci dom moe sta si
bezpiecznym miejscem dla naszego pupila.

Suszarka do bielizny
Koty uwielbiaj ciepe i przytulne zakamarki,
gdzie mog si zwin w kbek i uci sobie
drzemk. Takim ciepym, przytulnym zakamar
kiem moe by suszarka. Drzwiczki od suszar
ki do bielizny powinny by zamknite. Zanim j
wczysz, zawsze sprawd, co jest w rodku:
niejeden rozkosznie drzemicy kot zgin tra
giczn mierci w uruchomionej suszarce. Rw
nie wiele ofiar pochony zmywarki do naczy
i pralki automatyczne. Zawsze, ale to zawsze
sprawdzaj je przed wczeniem.

Mynek do odpadkw
Resztki z kolacji stanowi dla wikszoci ko
tw i kocit pokus nie do odparcia. Mynek na
ley trzyma zamknity i sprawdza go przed
kadym uyciem.

Teofil jest uroczy, ale drzemka w zmywarce do naczy moe skoczy si dla niego tragicznie. Pralka to
te nieodpowiednie miejsce dla kota (M.S., J.G.)

Domowe rodki czyszczce

Chwiejne meble

Zachowaj ostrono w doborze rodkw

czyszczcych. Koty s szczeglnie podatne na
zatrucia chemikaliami, poniewa dokadnie si
myj. Przechodz po mokrej pododze, po czym
czyszcz poduszki ap, zlizujc przy tym sub
stancj, ktr przed chwil t podog umye.

Kiedy kot lduje po skoku na brzegu pki al

bo stou, oddziauje na powierzchni przedmio
tu z zaskakujco du si. Jeli mebel nie jest
stabilny, kot wpadnie w tarapaty. Sprawd me
ble w mieszkaniu. Przycinij mocno krawdzie;
jeli meble si chwiej, umocuj je. Do innych
niestabilnych, a przez to stwarzajcych zagro
enie przedmiotw nale ksiki i czasopisma
wystajce poza brzeg stou. Kot, sdzc, e ma
do czynienia ze sztywn powierzchni, skacze
na krawd i razem z caym majdanem wali si
na podog. Trudno mu te utrzyma rwnowa
g na sekretarzyku z powysuwanymi szuflada
mi. Jeli wylduje na szufladzie, moe wywr
ci cay mebel - z katastrofalnym skutkiem.
Chyba nie chcesz, eby twj kot ucierpia dla
tego, e nie chciao ci si wsun na miejsce
szuflady, wic staraj si by pedantem.

Pyn do chodnic
Pyn do chodnic jest mierteln trucizn, tym
bardziej niebezpieczn, e podobno sodk.
Nawet spoycie niewielkiej iloci moe si oka
za fatalne w skutkach dla kota. Jeli masz ja
kiekolwiek podejrzenia, e kot si napi tego
rodka - biegiem do weterynarza. To jedyna
nadzieja na uratowanie ycia zwierzciu. Ostat
nio pojawiy si bezpieczniejsze rodzaje tego
pynu - staraj si korzysta tylko z nich.

Odwieacze do toalety
Odwieacze do toalety zawieszane wewntrz
muszli klozetowej s bardzo niebezpieczne dla
zwierzt. Nigdy ich nie stosujmy - powanie
chory kot to zbyt wysoka cena za lnicy czy
stoci sedes. Czycimy muszl tradycyjnym
sposobem, uywajc w tym celu szczotki, odro
biny pynu i nieco wysiku. Pokryw od sedesu
trzymamy opuszczon, dopki wody w toale
cie nie spucimy dwu- albo trzykrotnie. Dziki
temu mamy pewno, e rodek zostanie do
kadnie spukany.

biaa kanapa, na ktr zwierzak wskoczy na

tychmiast po wyjciu z kominka.
Po drugie, popi moe idealnie zastpi ku
wet. Dostarczy ci to zupenie nowych dozna
zmysowych, kiedy bdziesz nastpnym razem
rozpala ogie.
Po trzecie, kupka gorcego popiou jest z po
zoru wspaniaym miejscem do drzemki. W naj
lepszym razie koczy si to poparzeniem ap.
Po czwarte i ostatnie, pomienie s dla nie
jednego kota fascynujcym zjawiskiem. Zabez
pieczenie otwartego ognia jest wic absolutn
koniecznoci.

Okna i balkony

Silniki samochodowe

Ludzie przewanie sdz, e koty maj nieza

wodny, wrodzony zmys oceny wysokoci, sko
ro spadaj na cztery apy. Nieprawda! Co roku
tysice kotw skacz z otwartych okien i bal
konw, a ich upadek koczy si mierci bd
cikim kalectwem. Owszem, lduj na czte
rech apach, ale w skoku z osiemnastego pi
tra nie ma to wikszego znaczenia.
Postaraj si o dobre, solidne zabezpieczenia
do okien. Nawet wska nie zabezpieczona
szczelina moe stanowi zagroenie dla cie
kawskiego i zdeterminowanego kota.
Pod adnym pozorem nie wypuszczaj kota
na balkon. Instynkt owiecki wemie gr nad
lkiem wysokoci. Niejeden kot nie wytrzyma
pokusy i skoczy za motylem albo ptaszkiem skutki bd opakane. Pilnowanie niewiele po
maga; do wypadku moe doj w mgnieniu
oka. Unikaj wszelkich sytuacji, w ktrych pod
jta w uamku sekundy bdna decyzja moe
kota kosztowa ycie. Udostpnij mu bezpiecz
ny wewntrzny parapet i wytumacz mu, e tak
bdzie o wiele lepiej.

W chodny, deszczowy dzie wntrze maski sa

mochodu staje si przytuln kryjwk. Jeli sil
nik przed chwil pracowa, kryjwka jest nawet
ciepa. Pytanie samo cinie si na usta: co b
dzie, gdy kto uruchomi samochd?
Byem wiadkiem tej okropnoci jako trzyna
stolatek. Moja mama chciaa pojecha na za-

Kominki
Jeli sprawisz sobie nowego kota albo kocia
ka, niezbdna okae si solidna osona pale
niska kominka - i to z kilku powodw. Po pierw
sze, kot pod wpywem szczeglnych bodcw,
zwaszcza spanikowany, moe si wspi w g
r przewodu kominowego. Prawo Murphy'ego
pozwala sdzi, e bdzie to biay kot i/albo
(niepotrzebne skreli) w pobliu bdzie staa

Kot i samochd to niedobrana para (J.G.)

kupy, nie zdajc sobie sprawy, e na podje

dzie zostaa nasza czarna koteczka, Snowball.
Kiedy samochd ruszy, Snowball siedziaa za
pewne na pasku klinowym. Skra zwisaa
w strzpach z jej delikatnego ciaka.
Pamitam, e zobaczyem j, wygldajc
przez okno. Nie pamitam, jak szukalimy ko
sza na bielizn i wkadalimy kota do rodka.
Pamitam za to, jak dzwonilimy po znajomych,
rozpaczliwie starajc si znale kogo, kto za
wizby nas samochodem do weterynarza.
Tego dnia stanlimy oko w oko ze mierci.
Nigdy tego nie zapomn. Teraz bezlitonie wy
paszam koty z samochodw. Jeli wypatrz
jakiego pod samochodem, rzucam w niego
garciami wiru albo ziemi, wal w mask,
wszczynam moliwie najwikszy haas - chc
go nauczy, eby ucieka, kiedy zobaczy czo
wieka obok samochodu. Psik! Niezbyt przyjem
ne zajcie, ale lepsze to, ni widok mierci
w mczarniach.

Kulki przeciwko molom

Ile z nimi radoci! Tocz si, wydaj wspania
e dwiki turlajc si po pododze. wietnie
mieszcz si w pysku. Czy znajdzie si kot,
ktry zdoa si im oprze? No wanie - w tym
sk. Kulki s trujce. Naley je trzyma z dala
od kotw.

Noe, roboty kuchenne,

druciane zmywaki itp.
Koty li i zjadaj przedmioty, ktre im smaku
j. Jeli zostawisz na blacie n, ktrym przed
chwil kroie piecze, twj kot moe poliza
ostrze, a w konsekwencji powanie zrani si
w jzyk. To samo dotyczy ostrzy robota kuchen
nego. Jeli zostawie w zlewie druciany zmy
wak, ktrym szorowae patelni, nie zdziw si,
kiedy wyjmiesz go stamtd na wp zjedzony.
Pucz noe po kadym uyciu, druciane zmy
waki trzymaj w szafce. Nie warto ryzykowa.

Koci
Koci z kurczaka, ryby, wieprzowiny, indyka wszelkie drobne kosteczki, ktre mona atwo
schrupa - s dla kota bardzo kuszce. Po

knite mae koci mog ulec rozszczepieniu

i spowodowa niebezpieczne obraenia we
wntrzne. Nie zapomnij wyrzuci ich do pojem
nika na mieci, odpowiednio zabezpieczonego
przed kotem.

Sznurek, nici, wstki

i wczka
Pocigany za koniec sznurek jest wspania
zabawk, jego poknicie moe jednak by bar
dzo niebezpieczne w skutkach. Tym bardziej,
jeli na drugim kocu zjedzonej przez kota ni
ci bya iga. Mniejsza zreszt o ig; kawaek
sznurka, wczki albo nici moe zaptli si
w kocich wntrznociach, powodujc ble,
uszkodzenia tkanki, a nawet mier. Koczc
robtk, posprztaj po sobie. Jeli spostrzeesz, e kawaek sznurka wystaje kotu z pyska
albo z odbytu, NIE staraj si go wycign. Je
li zaptli si w przewodzie pokarmowym, ci
gnicie moe spowodowa urazy wewntrzne.
Bierz kota pod pach i pdem do lekarza. Spra
wa jest NAGA.

Pinezki i szpilki
Koty uwielbiaj polowa na rne przedmioty.
Pinezki, zwaszcza te o plastikowych gwkach,
idealnie nadaj si do zabawy w kotka i mysz
k, przynajmniej z punktu widzenia kota. Ryzy
ko jest oczywiste. Trzymaj pinezki i szpilki z da
la od kota. Nie zapominaj zamkn pudeka
z szyciem. Nie zostawiaj na wierzchu adnych
przyborw.

Lekarstwa
W adnym wypadku nie podawaj kotu lekarstw
przeznaczonych dla ludzi, chyba e tak zaleci
lekarz weterynarii. Acetaminofen, skadnik tylenolu i kilku innych lekw nie zawierajcych
kwasu acetylosalicylowego, moe okaza si
miertelnie trujcy. Ibuprofen, zawarty w lekach:
Advil, Nuprin, Motrin i innych, jest dla kotw
rwnie toksyczny. Niebezpieczna jest dla nich
take aspiryna. Trzeba zachowa ostrono
- leki mog zabi.
Dotyczy to rwnie przepisanych kotu le
karstw. Polowanie na piguki i tabletki moe mu

Psik!
Jeeli twj kot okazuje niezdrowe
zainteresowanie jakim niebezpiecznym
urzdzeniem - niech to bdzie piekarnik,
lodwka, mynek do mieci bd
cokolwiek innego - wbij mu natychmiast
do gowy, e to gupi pomys. Jeli chce
wskoczy do piekarnika, otwrz drzwiczki,
kiedy urzdzenie jest z ca pewnoci
wyczone i chodne, a nastpnie wpu
kota do rodka. Potem zamknij drzwiczki
i przez pi - dziesi sekund omocz
w nie czym z zewntrz, haasujc przy
tym ile wlezie. Teraz moesz otworzy.
Kot wyfrunie ze rodka, jakby go kto
goni. Wedle wszelkiego
prawdopodobiestwa nigdy ju nawet
ap nie stpnie w pobliu piekarnika.
I dobrze. O to nam chodzio.

sprawi ogromn frajd - ostatni w yciu. Bu

teleczki naley szczelnie zamyka i trzyma
w miejscu niedostpnym dla kota.

Drzwi
Zatrzaskujc za sob masywne drzwi moesz
zabi kociaka i powanie okaleczy dorosego
kota. Zawsze obejrzyj si za siebie, zanim za
mkniesz drzwi, i zamykaj je ostronie. Kociak,
biegncy z zapaem za swoim towarzyszem za
baw, nie powinien traci zdrowia i ycia przez
zwyke niedopatrzenie. Rady, jak oduczy ko
ta nawyku wymykania si przez drzwi, znaj
dziesz na stronie 170.

Wersalka
Otwieraj j i zamykaj ostronie. Kot, ktry zwi
n si w kbek pod przecieradem albo wdra
pa si do wntrza wersalki, moe dozna ob
rae podczas gwatownego otwierania lub
zatrzaskiwania pokrywy. Zanim zamkniesz wer
salk, sprawd, czy kota nie ma w rodku. Je
li go nie wida, grzmotnij par razy solidnie
w tapicerk, zanim otworzysz ko.

Palniki kuchenki
Palniki kuchenki elektrycznej mog atwo po
parzy delikatne kocie apy. Zniechcenie ko
ta do wskakiwania na kuchenk, przeganianie
go z blatu, uywanie nakadek na palniki wszystko to w dalszej perspektywie zapobiega
bolesnemu dowiadczeniu, jakim jest poparze
nie ap. Garnki ustawiaj z tyu kuchenki, dziki
czemu unikniesz ryzyka rozlania wrztku.

Niebezpieczne
roliny
Niewiarygodna wprost liczba rolin jest z r
nych powodw toksyczna dla kotw. Oto kilka
najpopularniejszych gatunkw: amarylis, aza
lia, strelicja, kaktusy, wilczomlecze (gwiazda
betlejemska" i korona cierniowa"), kalla, kaladium, klematis, kalceolaria, narcyz, difenbachia, papirus, pokrzywiec, ostrokrzew, horten
sja, irys, konwalia, jemioa, powj, pokrzywa,
filodendron, ligustr, Diphylleia, wisteria, cis.
Ta lista jest niepena. Jeli masz podstawy
do przypuszcze, e twj kot zachorowa po
zjedzeniu jakiego zielska, zabieraj kota, ka
waek wtpliwej roliny i biegnij czym prdzej
do lekarza. Niektre roliny s miertelnie tru
jce, inne nie tak grone, ale powinien o tym
zdecydowa weterynarz.

Zagroenia
w okresie wit
wita, czas rodzinnych spotka, niecodzien
nych ludzkich zachowa i osobliwych zdarze,
mog z rozlicznych powodw stwarza zagro
enie dla twego pupila. Przyczyn jest tak wie
le, e powicilimy tej sprawie oddzielny roz
dzia.
Zanim przejdziemy do szczegw, pozwoli
my sobie na uwag ogln, dotyczc kotw
i wit. Nie rozpieszcza. Wikszo z nas i tak
sobie pofolguje, nie powinnimy jednak folgo
wa naszym zwierztom. Odrobinka urodzino
wego tortu, kawaek cukierka z choinki, reszt
ka bitej mietany - to nie s kski odpowiednie
dla twojego przyjaciela.

Jeli jednak odczuwasz nieodpart potrzeb

wsplnego witowania z kotem, daj mu kawa
ek chudego, nieprzyprawionego misa albo ja
rzynk ugotowan na parze. To wszystko w przeciwnym razie nie bierzemy odpowiedzial
noci za wymioty na poduszk o drugiej nad
ranem.
W przypadku ludzi wita wi si nie
uchronnie ze stresem - odczucia kotw s po
dobne. Nawet wrd odwitnej krztaniny sta
raj si co jaki czas wygospodarowa kilka
minut, by spdzi je ze swoim pupilem - naj
prawdopodobniej mocno zbitym z tropu. Nie
musz to by dugie chwile; dwie minuty spo
kojnego gaskania i agodnej przemowy w zu
penoci wystarcz, by przekona twego towa
rzysza, e nie dzieje si nic zego.

Boe Narodzenie
Umocuj choink! Albo ustaw j w oddzielnym
pokoju, przez ktry nie musz przechodzi
wszyscy domownicy. Widzielimy ju, jak ko
ty przewrciy udekorowane od stp do gw
drzewko. Co za baagan! Anielskie wosy
i wszelkie inne cienkie, dugie i atwe do po
knicia ozdoby s niebezpieczne dla kotw.
Zwracaj uwag na haczyki do bombek - nie
rozrzucaj ich pod choink. Gryzienie kabli od
wiateek to prawdziwa przyjemno, zwasz
cza kiedy si jest kotem. Warto wic wysupa
troch oszczdnoci i kupi dowolny rodek
odstrczajcy, dostpny niemal w kadym skle
pie zoologicznym. Zanim rozwiesisz lampki,
spryskaj nim obficie przewody. (Podczas spry
skiwania naley podoy pod kabel gazet, bo
rodek odstrczajcy moe zawiera alkohol,
ktry niszczy powierzchnie niektrych sprz
tw). Przewody zwisajce midzy gniazdkiem
a choink przyklej do ciany tam - nie zo
stawisz w ten sposb kuszcej dla kota plta
niny kabli. Wyczanie wiateek, kiedy nie ma
nikogo w pokoju, rwnie pomoe zapobiec
najrniejszym wypadkom.
Najbardziej niebezpieczne s oczywicie tu
kce si ozdoby ze szka. Najlepiej po prostu
dobrze je umocowa. Jeli trudno je bdzie str
ci, nie bd tak czsto si tuky. Dobrze
sprawdza si przywizywanie ozdb do ga
zek krtkimi kawakami drucika. Zielone spina-

Kot pod choink wyglda uroczo, nie wolno go

jednak zostawia bez nadzoru (M.S.)

cze z drutu s atwe w uyciu i nie wida ich

na drzewku; poza tym wikszo z nas upycha
je w ilociach hurtowych po szufladach kuchen
nych szafek.
Niektre z tradycyjnych rolin boonarodze
niowych, na przykad jemioa i ostrokrzew, s
dla kotw trujce. Trzymaj je w bezpiecznej od
legoci od swoich futrzastych przyjaci; przej
rzyj list rolin trujcych pod ktem innych za
groe.

Chanuka
Pomienie wieczek s fascynujce dla wielu
kotw. Nie tylko atwo o poparzenia, istnieje te
due prawdopodobiestwo, e kot przewrci
menor. Naley j zatem ustawi w niedostp
nym dla kota pokoju albo na pce, do ktrej
nie bdzie mg sign. Na wszelki wypadek
porzdnie umocuj menor. Ostronoci nigdy
za wiele.

Halloween
Zamknij kota w domu! Podczas tego wita nie
wolno wypuszcza nawet kotw wychodzcych
zazwyczaj na dwr, zwaszcza jeli s czarne.
Po wiecie chodzi mnstwo idiotw, ktrzy uwa
aj drczenie kotw w Halloween za wietn
zabaw. Poniewa drzwi frontowe tego dnia
czsto bd si zamyka i otwiera, umie
zwierz w pokoju z wszystkimi kocimi wygoda
mi. Na drzwiach powie karteczk z napisem
Nie otwiera!". Kot, zaopatrzony w jedzenie,
wod i kuwet, spdzi wieczr spokojnie drze
mic na ku; w przeciwnym razie mgby si
zgubi, przestraszy na widok przebieracw,
a nawet pa ofiar okruciestwa.
Jeszcze jedna przestroga: czekolada jest tru
jca dla kotw! Tabliczka tego smakoyku jest
w stanie zabi niewielkich rozmiarw zwierz.
Trzymaj czekolad w bezpiecznym miejscu.

Sylwester
Nastpne wito, podczas ktrego nie wolno
wypuszcza kota z domu. Sztuczne ognie wzbu
dzaj panik wrd zwierzt, poza tym zawsze
znajdzie si jaki pgwek, ktrego bawi rzu
canie w kota petard. Trudno w to uwierzy,
a jednak co roku dochodzi do podobnych wy
padkw. W pokoju kota wcz cicho radio albo
telewizor; ich dwiki pomog odwrci uwag
twego pupila od haasw dobiegajcych z ze
wntrz.

roboty. Dziki temu kot jest bezpieczny, przy

gotowywaniu jedzenia nie towarzyszy gorcz
kowy popiech - a ja nie musz si martwi,
e kot wymknie si na zewntrz, kiedy wujek
Ziutek ju naprawd ostatni raz" skoczy do sa
mochodu.
Nie zostawiaj kotu resztek z indyka. Miso to
dla niego prawdziwa uczta, ale gotowane ko
ci staj si kruche, a ich odamki mog kale
czy kocie wntrznoci. Sprztajc koci, wy
nie mieci od razu na zewntrz i wrzu do
zamknitego, niedostpnego dla kota pojem
nika. Pamitaj, e twj pupil nie przepuci ad
nej okazji.

Pogotowie
weterynaryjne
W kadym wikszym miecie dziaa
pogotowie weterynaryjne, czynne ca
dob. S to zwykle bardzo dobre
placwki, zatrudniajce dowiadczonych
lekarzy i technikw weterynarii. Nie s
nastawione na wielki dochd, pobieraj
jednak pewne opaty za swoje usugi
- i susznie. Caodobowa obsuga dzie
w dzie, witek i pitek, kosztuje sporo.
Kady rozsdny waciciel zwierzcia
jest zadowolony, e moe uici choby
niewielk opat.

wito Dzikczynienia
Jedno z moich ulubionych wspomnie zwiza
nych z kotami i witami dotyczy wita Dzik
czynienia: moja kotka Licorice wyjada pier
z indyka przygotowanego na rodzinne przyj
cie - studzi si wanie na kuchennym blacie.
Matka zachowaa niewzruszony spokj: po pro
stu odwrcia indyka grzbietem do gry i poda
a go na st jak gdyby nigdy nic.
To si zawsze moe zdarzy, zwaszcza
w domu penym goci, gdzie drzwi praktycznie
si nie zamykaj. Zanim zajm si kuchni,
umieszczam koty w oddzielnym pokoju wraz
ze wszystkim, czego mog potrzebowa, wy
wieszam na drzwiach kartk i zabieram si do

Co ci bdzie
potrzebne
Miski
Najlepiej uywa na karm i wod misek ze
stali nierdzewnej albo ceramicznych. atwo si
je czyci, mona je my w zmywarce, poza tym
s wytrzymae. Sarah i ja uywamy wycznie
misek ze stali nierdzewnej, poniewa si nie
tuk. W naszym przypadku to naprawd
ogromna zaleta.

Plastykowe miski nie s godne polecenia.

Tworzywo szybko si zuywa, a w zakamar
kach wystrzpionych krawdzi gromadz si
bakterie, ktre mog wywoa podranienia sk
ry kota, wysypk albo pryszcze. Lepiej tego
unikn kupujc misk innego rodzaju.
Nasze koty korzystaj z maych misek, po
jemnoci okoo wier litra. Takie miski s po
rczne, atwo si je myje, poza tym mona
w nich dawkowa karm z idealn precyzj. Do
wikszej miski prawie zawsze pakuj wicej,
ni kotu potrzeba - w duej misce porcja wy
glda niepozornie. Wikszych misek uywamy
tylko do wody, kiedy w domu znajduje si kil
ka kotw. Zachcamy je do picia, wolimy za
tem mie pewno, e woda jest zawsze do
stpna.
Dla jednego kota wystarcz dwie miski, my
jednak kupujemy ich wicej. Dziki temu mo
na korzysta z jednego zestawu, podczas gdy
drugi wanie si zmywa.

Dobrze mie pod rk odywk do sierci

w spreju, zwaszcza w zimie, kiedy czesanie
naelektryzowanych wosw moe by przykre
dla obu stron.
Kiedy ju zaopatrzysz si w grzebie i szczot
k, porozmawiaj z weterynarzem o pielgnacji
zbw twojego pupila. Wikszo z nas nie
wpadaby na pomys mycia zbw swojemu psu
czy kotu, niemniej jednak regularne zapobie
gawcze czyszczenie ma ogromny wpyw na
zdrowie i samopoczucie zwierzcia.

Zabawki

Bitter Apple do rolin

Zabawki mog by rozmaitego ksztatu i wiel

koci. Kada zabawka, na ktr mona polo
wa i skaka z ukrycia, moe zyska kocie
uznanie. Nasi ulubiecy maj silnie wykszta
cony instynkt owiecki - dajc mu ujcie, zapo
biegamy ewentualnym niewaciwym zachowa
niom.
Kady z nas moe mie w domu pokany ze
staw wyprbowanych i praktycznych kocich za
bawek. Ich lista znajduje si na stronach 64-66.

Bitter Apple jest rodkiem odstrczajcym od

gryzienia. Po prostu jest niesmaczny dla kotw.
W zwizku z powszechnoci problemu zjada
nia przez koty rolin doniczkowych (w istocie
jest to problem tylko dla waciciela - kot ma
si z tym zupenie dobrze!) firma Bitter Apple
wypucia na rynek sprej, ktry mona rozpy
la bezporednio na licie. To bardzo dobry
i skuteczny rodek.

Przybory do pielgnacji
W zalenoci od rodzaju okrywy twojego kota,
bdziesz potrzebowa rozmaitych przyborw
do pielgnacji. Grzebie nadaje si idealnie do
rozczesywania sierci kotw dugowosych.
Grzebie o gstych zbach sprawdza si do
skonale podczas usuwania martwych wosw,
bez wzgldu na dugo okrywy.
U naszych kotw stosujemy z powodzeniem
wycznie grzebie przeciwpchelny. Ma on tak
gste zby, e mona nim wyczesywa pchy
z sierci kota. Nastpnie topi si je w misce
z mydlinami, nad czym nikt specjalnie nie roz
pacza.

Cki do pazurw
Regularne przycinanie kocich pazurw odpo
wiednimi ckami pozwoli unikn w domu wie
lu szkd. Do tego celu nadaj si due cki
do paznokci u ng, specjalne cki do kocich
pazurw albo mae obcinarki. Nam osobicie
najbardziej odpowiadaj niewielkie, atwe w uy
ciu noyczki.

Pochaniacz zapachw
i wywabiacz plam
Od czasu do czasu zdarza si katastrofa. Kot
moe zwymiotowa albo nie trafi do kuwety.
Musisz by przygotowany na takie ewentual
noci. aden rodek nie jest rwnie skuteczny,
jak specjalny wywabiacz plam pochodzenia
zwierzcego. Postaraj si o kilka butelek. Nie
poaujesz.

Rzepy
Rzepy mona kupi w szpulach, krkach, kwa
dracikach - kup taki rodzaj, jaki ci najbardziej
odpowiada. Mona nimi przymocowa do sto-

kw i pek wazony, lampy, podprki na ksi

ki i wszelkie inne atwo tukce si i niestabil
ne przedmioty. Lepiej zapobiega katastrofom
ni potem wcieka si na wasn gupot i tra
ci czas na sprztanie.

Kit kwiaciarski
Moe zastpi rzepy jako rodek do mocowa
nia przedmiotw.

Legowisko przy oknie

Bez wtpienia luksus, za ktry jednak kot b
dzie ci gboko wdziczny. Wikszo kotw
uwielbia wygrzewa si w socu. Urzdzenie
specjalnego legowiska przy sonecznym oknie
jest dla wikszoci kotw wietnym rozwiza
niem. Mona kupi gotow pk, ktr mocu
je si midzy parapetem a cian, co wymaga
podstawowych umiejtnoci z zakresu majster
kowania. Okno naszej sypialni wychodzi na po
udnie - po prostu nie zacigamy zason, dzi
ki czemu soce wieci bezporednio na ko.
Oba nasze koty wyleguj si na ogromnym ma
teracu, krc po nim zgodnie z ruchem pro
mieni sonecznych.

Kocimitka
Wikszo kotw reaguje na zapach kocimitki. Pozostae w ogle nie zwracaj na niego
uwagi. Jeli twj kot naley do amatorw tego
zioa i lubi si w nim tarza, powiniene je mie
pod rk. W naszej lodwce jest zawsze wore
czek kocimitki. Co kilka tygodni wyjmujemy go
i dajemy kilka listkw naszym kotom. Ben
- owszem - lubi ten zapach, Emily za wprost
za nim przepada.
Kocimitka niele sprawdza si jako rodek
odprajcy, pozwala te wyadowa nadmiar
energii u kotw. Nie zalecamy jej stosowania
w przypadku zachowa agresywnych - jej dzia
anie moe wywrze wrcz przeciwny skutek,
zwikszajc prawdopodobiestwo niepoda
nych incydentw. Okazuje si jednak pomoc
na, jeli skonno do agresji jest wywoana stre
sem bd znudzeniem, ale naley j podawa
kotu, kiedy jest spokojny. Mona te jej uy ja
ko przynty, np. do stanowiska do drapania.

Transportwki
Dobra transportwka jest bodaj najpotrzebniej
sz czci ekwipunku majcego na celu za
pewni bezpieczestwo twojemu kotu. Kot
w transportwce moe podrowa bezpiecz
nie samochodem, samolotem, autobusem, tak
swk i pocigiem. A zatem zakup odpowied
niej transportwki w wydatnym stopniu wpywa
na bezpieczestwo twojego pupila. Omwmy
je po kolei.

Kartonowa
Czsto oferowana przez weterynarzy bd pra
cownikw schronisk jako pojemnik umoliwia
jcy przewiezienie zwierzaka do domu. Jeli
nie masz innego wyjcia, skorzystaj z niej ten
jeden raz, a potem postaraj si o co lepsze
go. Zdesperowany kot potrafi w mgnieniu oka
wydrapa dziur w takim pojemniku i zwia.
Sowo honoru - prby utrzymania przestraszo
nego kota, ktry jedn poow tkwi w pojemni
ku, a drug stara si wyrwa na wolno, nie
s przyjemne dla adnej ze stron.

Tekstylna
adna, modna, nawet szykowna, mimo to nie
praktyczna. Niektre z tekstylnych transportwek nie maj wewntrznego rusztowania,
a zapadnicie si cianek jest dla kota strasz
nym przeyciem. Mikkie cianki nie stanowi
take dostatecznej ochrony przed kocimi pa
zurami. Poza tym, jeli transportwka spadnie,
kto co na ni zrzuci albo cokolwiek dostanie
si do rodka, zwierz jest zupenie bezbron
ne. Sprztanie po kociej katastrofie nie naley
do przyjemnoci; sprbuj potem nakoni kota,
by wszed tam jeszcze raz!

Z siatki drucianej
Najgorsza rzecz, jaka moe si przytrafi wy
straszonemu kotu, to poczucie bezradnoci
i wystawienia na pokaz. Wystraszony kot chce
si ukry, a druciana klatka nie daje mu takiej
moliwoci. Poza tym siatka nie daje zbyt do
brej ochrony przed atakiem kocich pazurw.

Plastykowa
Strza w dziesitk! Ta i adna inna! Wystarczy
kotu na cae ycie, a potem moe jeszcze su
y nastpnemu. Mocna, solidna, bezpieczna,
wygodna, higieniczna - wedug nas jedyna god
na polecenia. Jeli chcesz si dowiedzie, w ja
ki sposb nauczy kota, by wchodzi do niej
bez oporw - odsyamy na strony 99-101. Za
pasy z kotem s zupenie zbyteczne.

Miejsca do
ostrzenia pazurw
Wybr miejsca do ostrzenia pazurw jest dla
kota rwnie osobist spraw, jak dla nas wy
br golarki lub szczotki do wosw. Koty maj
rne upodobania; omwmy wic powszech
nie dostpne produkty, ktre mog sprawi
przyjemno twojemu pupilowi. Ich asortyment
si cigle rozszerza, najlepsze jednak maj na
stpujce cechy.
Po pierwsze, solidno. Koty nie lubi chybo
tliwych przedmiotw; miejsce do ostrzenia pa
zurw musi by stabilne. Z tego wzgldu urz
dzenia do zawieszania na klamce s przewa
nie mniej popularne ni przymocowywane do
ciany albo podogi.
Po drugie, supek musi mie odpowiedni wy
soko albo dugo. Kot sam podpowie ci ide
aln dla niego wielko; wystarczy zmierzy
wysoko dotychczasowego ulubionego miej
sca do drapania. Jeli kot jest w domu od nie
dawna i nie znalaz sobie jeszcze takiego miej
sca, kup supek wysokoci twojej kanapy,
a wszystko powinno by dobrze. Pamitaj te,
by nie wyrzuca supka, kiedy zacznie si strz
pi. Stanowiska do ostrzenia pazurw s jak
ulubione stare dinsy: im bardziej zachane,
tym bardziej jestemy do nich przywizani.

nylowe, tektura wic dobrze si sprawdza. Ma

e prostokty kosztuj niewiele (a na pewno
znacznie mniej ni wymiana skrzanych obi!),
s atwo dostpne w sklepach z artykuami dla
zwierzt.

Wykadzina
Ben ma u nas w domu monopol na wykadzi
n. Zainstalowalimy trzypitrow konstrukcj
dla kotw, na ktrej Ben z luboci ostrzy pa
zury. Staje na tylnych apach i przeciga si
rozkosznie, zanim przystpi do dziea. To sa
mo robi, kiedy jest ju po wszystkim. Niewt
pliwie ma poczucie dobrze spenionego obo
wizku.

Sizal
Materia od dawna stosowany jako okadzina
supkw do ostrzenia pazurw; wiele kotw za
nim przepada. Jedyna wada polega na tym, e
sznur jest owinity wok supka poziomo, a wy
kazano, e koty wol drapa wzdu wkien,
przecigajc pazurami w d materiau, tak by
go rwa na strzpy. Im bardziej postrzpiony
materia, tym wiksze szczcie kota. Bez
wzgldu jednak na kierunek wkna, supki po
kryte sizalem sprawiy rado milionom kotw.
Czemu twj miaby by wyjtkiem?

Kora i drewno
Wiele kotw gustuje w korze i drewnie. Niekt
re lubi ociosane deski, innym wystarczy gru
ba ga lub pniak przyniesiony z dworu. Zna
le odpowiedni pieniek nie jest trudno, trzeba
tylko sprawdzi, czy nie jest sprchniay lub ro
baczywy. Drewno naley solidnie przytwierdzi
do ciany albo tak umocowa, by si nie mo
go kiwa ani przewrci.

Liczy si nie tylko wysoko, ale i materia.

Oto najczciej spotykane okadziny:

Kuwety i wirek

Tektura

Rzeczy absolutnie niezbdne, by twj zwizek

z kotem trwa dugo i by szczliwy. Jeli trafisz
w gust swego ulubieca, wszystko pjdzie jak
z patka. Jeli nie, uwaga na kaue! Na wszel
ki wypadek uwanie przeczytaj cay ten rozdzia.

Emily ma specjalny kawaek tektury, na ktrym

moe usi i ostrzy pazury do woli. Uwielbia
drapa powierzchnie skrzane, korkowe i wi

Kuwety
Kuwety rni si midzy sob wielkoci i g
bokoci. Przewanie wiksza kuweta jest lep
sza, zwaszcza jeli jeste wacicielem kota
pci mskiej. Trudno uwierzy, do jakich roz
miarw potrafi dorosn kocur - lepiej doko
na zakupu na wyrost.
Kuwety mona z grubsza podzieli na dwa ro
dzaje: z daszkiem i odkryte. Kuweta z daszkiem
moe okaza si prawdziwym bogosawie
stwem dla wacicieli kotw strzykajcych do ku
wety, przysiadajcych na skraju i zaatwiajcych
si na zewntrz pojemnika, nadmiernie rozkopu
jcych wirek albo udajcych si za potrzeb
w ustronne miejsce. Pomoe te ostudzi zapa
twego psa, Dzielnego Wykrywacza Kocich Kup.
Kuwety z daszkiem nie sprawdzaj si tylko
w dwch sytuacjach. Po pierwsze, jeli jeste
osob, ktrej co z oczu, to i z serca. Trudno
spamita, ile razy widzielimy kuwety, w kt
rych odchody pitrzyy si pod sam daszek; do

prawdy nie sposb poj, jak kot wchodzi do

rodka. Po drugie, jeli kot nie zechce z takiej
kuwety korzysta. W sklepach mona spotka
kuwety o bardzo wysokich ciankach, wyposa
one z przodu w drzwiczki. To znakomite roz
wizanie dla waciciela kotw, ktre nie chc,
a powinny korzysta z zakrytego pojemnika.
Wikszo czasopism dla mionikw kotw
zamieszcza reklamy tego rodzaju kuwet.
Jeli twj kot przysiada podczas oddawania
moczu, nie rozrzuca wirku po caym mieszka
niu i nie ma nic przeciwko korzystaniu z kuwe
ty, najprawdopodobniej nie bdziesz potrzebo
wa pojemnika z daszkiem. Wybr naley tylko
do ciebie i twojego kota.

wirek
Mona odnie wraenie, e co roku pojawia
si na rynku nowy rodzaj wirku dla kotw. Jak
spord takiej obfitoci wybra wirek odpo
wiedni dla swojego kota? Przewanie decydu-

je o tym on sam. Jeli z niego korzysta, to wi

rek jest odpowiedni. Oto kilka informacji o za
letach i wadach wirkw dostpnych w handlu.

jest to szczytowe osignicie wspczesnej

technologii, o czym staraj si nas przekona
reklamy.

WIREK Z GLINY
To dobry produkt, ceniony od lat, atwo dostp
ny, stosunkowo tani i chtnie uywany przez
koty. Jest jednak ciki, a niektre rodzaje py
l, co moe okaza si szkodliwe dla kota.
Nie wdajc si w zbyteczne szczegy - wir
ki z gliny bardzo rni si jakoci w zaleno
ci od rodzaju i miejsca produkcji. Jeli kon
kretny rodzaj szczeglnie odpowiada tobie
i twojemu kotu, kupuj go dalej. Przecie nie
wszystkie wirki s takie same.

WIREK Z PRZETWORZONEGO PAPIERU,

GRANULOWANYCH KOLB KUKURYDZY,
PLEW ZBOOWYCH I WIRW
DREWNIANYCH
Wszystkie one ulegaj biodegradacji, wikszo
daje si spuka (w rozsdnych ilociach), s
lekkie i chonne - w sumie niele.
Wiele rodzajw ma przyjemny dla kota za
pach. Take tobie mog si one bardzo mio
kojarzy. S wszak jak najbardziej ekologiczne,
wic uywajc ich, mona czu si czowiekiem
w peni dbajcym o rodowisko. Niektre jed
nak okazuj si wyjtkowo niepraktyczne, jeli
kot lubi kopa. Wszystkie maj swoje wady i za
lety, o ktrych najlepiej przekonasz si w prak
tyce. Nie wierz gbie, po na zbie" - cho
cia moe w tym wypadku lepiej nie bra tego
porzekada cakiem dosownie.

WIRKI BENTONITOWE
Jeli wierzy reklamom, bentonit powinien zmie
ni czyszczenie kuwety w istn sielank. Po
wiedziano nam, e koci mocz zmieszany ze
wirkiem tworzy zgrabne bryki, ktre atwo usu
n z kuwety i wyrzuci. Nie ma moczu, nie ma
smrodu, nie trzeba co tydzie szorowa kuwe
ty. Raj.
Uywalimy tego wirku... bardzo krtko. Nasz
kastrat Ben nie przeczyta wida instrukcji na
opakowaniu. Kiedy si zaatwia, zalewa cay
rg kuwety, bynajmniej nie tworzc w ten spo
sb malekiej, licznej bryki, lecz potne, zwi
zane moczem brylsko, ktre rozpadao si pod
czas prb wydobycia go z pojemnika. Kiedy nie
mielimy czasu na regularne sprztanie, zbite
grudy kruszyy si take po kilkakrotnym uy
ciu kuwety przez Emily. Poniewa wirek bentonitowy jest bardzo drobny, pokruszone kawa
ki przesypyway si przez otwory opatki do
czyszczenia kuwety. Zapach istotnie nieco ze
la, ale mimo to musielimy regularnie wymie
nia zawarto pojemnika. I tu pojawi si na
stpny kopot. Mokry bentonit zachowuje si jak
cement. Mycie kuwety jest istn katorg: nie
mona wysypa wirku ze rodka, a kiedy ju
uda si go usun, resztki przywieraj do zle
wu. Trudno go potem doszorowa, poza tym
mamy pewne obawy, e caa ta breja moe
uszkodzi system kanalizacyjny. wirek nas nie
zachwyci i wicej go ju nie kupowalimy.
Musimy jednak uczciwie przyzna, e wiele
kotw i ich wacicieli bardzo go sobie chwali.
Wybr naley do was, cho z pewnoci nie

Zmiana rodzaju wirku

Z grubsza biorc, mona si do tego
zabra na dwa sposoby. Pierwszy
sposb polega na domieszaniu do
starego wirku niewielkiej iloci nowego.
Dziki stopniowej wymianie podoa kot
ma do czasu, by si przyzwyczai.
Chwal go z zapaem za kad udan
prb skorzystania z kuwety! Twoje
wsparcie pomoe mu szybciej
przywykn do zmiany.
Mona te ustawi obok siebie dwie
kuwety i sprawdzi, ktry rodzaj wirku
bardziej odpowiada twojemu kotu. Jeli
nie jeste zmuszony do zmiany wirku
z jakiej naglcej przyczyny, pozwl
podj decyzj zwierzciu.
Jeli kot nie chce korzysta z nowego
podoa, warto rozway zamknicie go
na kilka dni w oddzielnym pokoju. Zasig
katastrof ulegnie znacznemu
ograniczeniu.
Miego babrania!

Inne kocie
akcesoria toaletowe
WYSCIKI
wietny pomys! Z pewnoci godny polecenia
dla wacicieli kotw po zabiegu usunicia pa
zurw; nasze koty wydrapuj w nich dziury pod
czas prb zakopania odchodw. Moe twj kot
bdzie si zachowywa inaczej. Zawsze warto
sprbowa. Moe to akurat okae si strzaem
w dziesitk?
DEZODORANTY DO KUWET
Krtko rzecz ujmujc - jeli kuweta mierdzi,
naley j umy. Dezodoranty utwierdzaj ludzi
w przekonaniu, e wystarczy spryska pojem
nik i ju niczym nie trzeba si przejmowa. Nie
prawda. Nie kupuj tego rodka, po prostu zrb,
co do ciebie naley.
OPATKI DO USUWANIA WIRKU
Nieodzowne. Jeli masz w domu kota, nie dasz
sobie bez nich rady. Kupilimy najwiksz, ja

k udao nam si znale i trzymamy j tu

obok kuwety. Dziki niej nasze ycie stao si
prostsze, a kuweta jest zawsze czysta. Nie mu
sz chyba dodawa, e koty te pochwalaj ten
stan.
Pracowaem kiedy w sklepie z artykuami
dla zwierzt. Ktrego dnia przysza do nas mi
a starsza pani, mwica tylko po hiszpasku.
Obesza cay sklep, najwyraniej czego szu
kajc, wreszcie wypatrzya opatk i zasypaa
mnie gradem pyta w swoim jzyku. Niestety,
nie znam hiszpaskiego. Po kilku minutach ab
solutnej niemonoci porozumienia zadzwoni
em do mojego przyjaciela, ktry mwi pynnie
po hiszpasku, i przekazaem klientce suchaw
k. Po krtkiej rozmowie kobieta wydaa okrzyk
zdumienia, pokiwaa gow, odoya suchaw
k i wysza, cokolwiek skonsternowana. Kiedy
dopadem telefonu, mj przyjaciel wci si
jeszcze mia. Z trudem wykrztusi, e kobieta
wzia opatk do czyszczenia kuwety za po
szukiwan yk do makaronu.
Takie rzeczy zdarzaj si chyba tylko w No
wym Jorku.

Czsto zadawane
pytania

Naszym zdaniem, im bardziej zwierz odbie

ga wygldem od swych dzikich przodkw, tym
wiksze staje si ryzyko wystpienia kopotw
ze zdrowiem.

Czy kot zawsze spada na cztery apy?

Nie zawsze, lecz o wiele czciej, ni mogo
by si to zdarzy komukolwiek z nas. Koty ma
j wspaniay zmys rwnowagi, ktry u tych
zwierzt, o icie nadziemnym trybie ycia, wy
ksztaci si z pewnoci wskutek selekcji na
turalnej. Ale jak one to waciwie robi?
Koty lduj na czterech apach dziki funk
cjonowaniu aparatu przedsionkowego, znaj
dujcego si w uchu rodkowym; narzd ten
bardzo precyzyjnie przekazuje do mzgu da
ne o pooeniu gowy zwierzcia. Dziki temu
kot dowiaduje si, jaka jest pozycja jego go
wy wzgldem ziemi. Kiedy gowa uzyska wa
ciwe pooenie, ciao poda za ni instynk
townie.

Mj pers jako dziwnie oddycha, tak jakby

chrapa. Czy to normalne?
Normalne u persa, czy u kotw w ogle? Nie
ktre persy maj kopoty z oddychaniem ze
wzgldu na skrcenie nosa. Jeli ma Pani ja
kiekolwiek wtpliwoci, prosz skonsultowa
si z lekarzem weterynarii.

Syszaem, e koty miay jaki zwizek z pla

g czarnej mierci. Czy to prawda?
Z ca pewnoci. W tamtych czasach koty
byy przeladowane, gdy uwaano je za zwie
rzcy symbol szatana. atwowierni ludzie po
lowali na koty i zabijali je w wielkich ilociach
- najczciej topic je albo palc ywcem.
Kiedy kocia populacja ulega ograniczeniu,
gryzonie rozmnoyy si na niespotykan do
tychczas skal. Wraz z hordami futrzastych
szkodnikw pojawiy si niezliczone iloci
pche, roznoszcych zaraz. Niedugo zaroi
o si od nich w domach caej Europy, a znacz
na cz wczesnej ludnoci zgina powol
n mierci w mczarniach. Czyby kocia
zemsta?
Mj kolega powiedzia, e istnieje rasa ko
tw o nogach krtkich jak u jamnika. Czy to
prawda?
Prawda. Rasa nazywa si munchkin. Podobnie
jak wiele innych, powstaa na drodze mutacji
genetycznej. Budzi spore kontrowersje. Niekt
rzy utrzymuj, e utrwalanie cech - w kocu
deformacyjnych - moe w przyszoci dopro
wadzi do problemw zdrowotnych. Inni uwa
aj, e wyjtkowy pokrj tych kotw nie musi
si wiza z adnymi ujemnymi nastpstwami.

Mj poprzedni kot nigdy niczego nie drapa,

a nowy kociak wspina si na wszystko do
okoa. Czy jest po prostu zoliwy?
Paski pupil jest normalnym, zdrowym kocia
kiem z krwi i koci. Kiedy kot dorasta, jego kocice psoty atwo wylatuj nam z pamici.
W bardzo rzadkich przypadkach kociaki nie wy
kazuj szczeglnej aktywnoci, i takie zacho
wanie skonioby mnie raczej do natychmiasto
wej wizyty u weterynarza. Grzeczny kiciu nie
jest rzecz normaln - jeli Paski poprzedni
kociak rzeczywicie taki by, nie naley si te
go spodziewa po nastpnym. Kociak nie jest
zoliwy. Jest po prostu normalny: potrzebuje
nadzoru, odpowiedniej zabawy i ograniczenia
przestrzeni. Z wiekiem si ustatkuje. Podobnie
jak wszyscy.
Mj kot zawsze kadzie si na ksice, kt
r czytam - jak go tego oduczy? To do
prawdy urocze, trudno jednak dobrn do
koca rozdziau.
Koci art. Trzeba konsekwentnie i nieustpli
wie usuwa kota z ksiki, dopki nie zrozu
mie, o co chodzi. Jeli kot trwa w uporze,
otwrz mu nad uchem puszk z piwem. Poskut
kuje, nie zakcajc przy tym twojego spokoju.
Mj kociak lubi polowa na muchy. Co o tym
sdzi?
W wikszoci przypadkw polowanie na mu
chy jest nieszkodliwym i naturalnym dla kota
zachowaniem, nawet jeli kociak odnosi w tej
materii sukcesy. Tylko w jednej sytuacji naley
mu zabroni polowania: kiedy przed chwil
mieszkanie zostao spryskane tak silnym rod
kiem owadobjczym, e nawet niewielka jego

ilo moe kociakowi zaszkodzi. My jednak

nie uywamy a tak trujcych chemikaliw; trud
no nawet sobie wyobrazi, by jakikolwiek do
mowy rodek owadobjczy okaza si na tyle
toksyczny, by dawka zawarta w jednej musze
zdoaa wyrzdzi krzywd kotu. Musiaaby to
by prawdziwa bomba biologiczna, ktrej sto
sowanie mona by bez przesady nazwa ko
sk kuracj. Na wszelki wypadek jednak przy
pominamy: przed uyciem pestycydu albo
herbicydu naley dokadnie przeczyta instruk
cj obsugi.
Dlaczego mj kot lgnie do tych z moich zna
jomych, ktrzy nie przepadaj za kotami?
Typowe pytanie, typowe kocie zachowanie. Na
wet koty odnoszce si do ludzi z rezerw znaj
duj szczeglne upodobanie w drczeniu osb,
ktre boj si kotw. Jeli nieszcznik jest do
tego alergikiem, kot okae si wyjtkowo na
trtny. Dlaczego? Mona sdzi, e koty maj
do perwersyjne poczucie humoru.

Dlaczego koci jzyk jest szorstki?

Szorstki jzyk kota ma wiele poytecznych za
stosowa. Koty same dbaj o higien, uywa
j wic jzyka jako miniaturowego pumeksu
w walce ze szczeglnie uporczywym brudem.
Mona si nim wietnie posuy podczas usu
wania wypadnitych wosw - co ma swoje do
bre i ze strony. Dziki niemu kot moe wyliza
z okrywy martwe wosy, pniej jednak moe
je wszystkie pokn, co prowadzi do zalega
nia kbkw sierci w przewodzie pokarmowym.
Szorstki jzyk uatwia rwnie kotu picie: je
go wypukoci dziaaj jak setki malekich ku
beczkw, ktre umoliwiaj zwierzciu pobie
ranie wody.
Wreszcie ostatnia funkcja, ogromnie wana
dla dziko yjcych kotowatych: szorstka po
wierzchnia jzyka pomaga zlizywa resztki mi
sa z duych koci. Tobie oczywicie nie wolno
dawa koci twojemu pupilowi - dziki kot polu
je na zwierzta duo wikszych rozmiarw. Za
dziwiajco wszechstronny narzd, nieprawda?

Kocice lata
Kocita to istny ywio. S urocze, psotne, ak
tywne, cudowne, czasami zadaj bl - mrucz
ce chochliki, ktre potrafi zaprowadzi w do
mu rzdy elaznego pazura. Przybywaj do
nas, wiadome tylko kocicego wiata. Rzeczy
istotne to na przykad smakoyki, na talerzu al
bo w kociej misce, ktre su do jedzenia. Pio
nowe przedmioty, w tym nogawki spodni, su
do wspinania si. Prawie na wszystko
mona polowa. Ludzkie pity su do robie
nia na nie zasadzek. A ty jeste najlepszym
przyjacielem, najwygodniejszym miejscem do
spania, obroc, ktry nie zmruy oka ani na
chwil, regularnym dostawc poywienia, naj
lepszym towarzyszem zabaw i ulubionym obiek
tem do znakowania zapachem.
Psoty, ktre doprowadziy ci dziesi minut
temu do biaej gorczki, id w niepami, sko
ro tylko ciepa kuleczka, mruczc rozgonie,
uoy ci si na piersiach. Albo kiedy zacznie za
dawa ci rozkoszny bl, udeptujc twoje kola
na ostrymi jak szpilki pazurkami. Albo kiedy
usyszysz ciche pomiaukiwanie tymczasowo
zagubionego przyjaciela, ktry szuka swego je
dynego pana. Takie chwile s warte uganiania
si za kociakiem, wypaszania go z mebli, wy
cigania go sobie spod siedzenia i sprztania
po nim.
Aby mc w peni czerpa rado z tych dni,
unikajc przy tym zamieszania (w miar mo
noci), trzeba przede wszystkim zaplanowa
rzecz z gry i pogodzi si z tym, co nieunik
nione. Kocita poznaj wiat: wa na wszyst
ko, za wszystko, do wszystkiego i pod wszyst
ko, co tylko si da. Gryz roliny, kable, sznurki
i frdzle. Prowadz nocne ycie, o pnocy
przewracaj dom do gry nogami, nad ranem
za urzdzaj kocie koncerty. Usiuj wdrapy
wa si na wszystko, poczwszy od zasony
od prysznica, a skoczywszy na bezcennych
draperiach. Trzeba si wic przygotowa! Odro

bina zrozumienia i zapobiegliwoci pozwoli

zmieni w trudny okres w czas spdzony
wspaniale, radonie i bezpiecznie.

Bd gotw!
Moesz by pewien, e twj kociak bdzie si
pakowa w najbardziej nieprawdopodobne miej
sca. Oto typowo kocice opay: wle za prak
tycznie nie dajc si odsun pk z ksi
kami, wkrci si w spryny od materaca,
wklinowa si midzy mask a rozgrzany sil
nik samochodu, utkwi za lodwk. To tylko kil
ka z przebogatego wachlarza moliwoci.
Przygotuj si na przybycie nowego lokatora.
Dokonaj ogldzin mieszkania pod ktem ewen
tualnych zagroe dla kociaka. Zatarasuj mo
liwie wszystkie przejcia: doskonale nadaj si
do tego celu mae tekturowe pudeka bd cin
ki kartonu, ktrymi mona zakry otwory. Zwr
szczegln uwag na szpary za najciszymi
meblami - w razie czego najtrudniej bdzie je
przesun, a kociak wpakuje si tam w pierw
szej kolejnoci. Jeli zagrodzenie przejcia jest
niemoliwe, umie w nim kawaek dwustron
nej tamy klejcej albo folii samoprzylepnej klejem do gry. To powinno zniechci kocia
ka do dalszych poszukiwa.
Teraz kolej na poziome powierzchnie. Wynie
z mieszkania wszystkie mae i atwo tukce si
bibeloty, ktrymi kociak miaby ochot si ba
wi. Lampy i inne nieodzowne sprzty mona
umocowa rzepami, tam dwustronn albo ki
tem kwiaciarskim. Sprawd, czy podprki do
ksiek daj si atwo strci - jeli tak, umo
cuj je porzdnie. Lawina ksiek spadajcych
na tw koci fryg moe jej wyrzdzi powa
n krzywd.
Na kilka pierwszych miesicy podwi do g
ry firanki, tak by ich brzegi znalazy si poza

Uwaga! Firanka w niebezpieczestwie

(U.S.)

To zdecydowanie lepsze miejsce do wspinaczki

(M.S.)

zasigiem zapalonego wspinacza. Koci po

trzeb wdrapywania si doskonale zaspokoi
porzdne, sigajce od podogi do sufitu rusz
towanie do wspinaczki, wyposaone w pki do
siedzenia. Kociak i tam si bdzie wspina, mo
esz wic mu zafundowa urzdzenie, na kt
rym pozwolisz mu baraszkowa do woli. e dro
gie? Niektre s rzeczywicie dosy kosztowne,
na pewno jednak wicej zapacisz za nowe fi
ranki.
Dowiedz si, jakiej karmy i wirku kociak uy
wa w poprzednim miejscu pobytu. Kup zarw
no jedno, jak i drugie na zapas. Zmiana domu
wie si z duym stresem - nie trzeba go do
datkowo zwiksza zmian dotychczasowej
karmy bd wirku.
Kup kilka dodatkowych filmw do aparatu.
Bdziesz nam wdziczny za t rad, kiedy twj
pupil wyronie na statecznego kocura i trudno
ci bdzie uwierzy, e ta niezdarna, puszysta
kuleczka na zdjciach to te on. Co waniej-

sze, fotografia moe si przyda, kiedy male

stwo si zgubi. W takich przypadkach zdjcie
sprawdza si lepiej ni choby najdokadniej
szy opis.
Urzd dla kociaka pokj wedug wskazwek
ze stron 51-52. Wasne pomieszczenie nie tyl
ko daje kociakowi spokj i poczucie bezpie
czestwa, lecz take zapobiega wyksztaceniu
si zych nawykw - a to ju poowa sukcesu.
To tak jak z naogowym palaczem: tysic razy
atwiej nigdy nie wzi papierosa do ust, ni
pniej zerwa z naogiem.
W sklepie z artykuami dla zwierzt kup ro
dek odstraszajcy od gryzienia. Spryskaj nim
kable telefoniczne i elektryczne, zanim kociak
pojawi si w domu. Ponawiaj kuracj w miar
potrzeby, w tygodniowych odstpach albo cz
ciej. Kociaki uwielbiaj polowa na wszelkie
go rodzaju przewody - im szybciej si naucz,
e kable maj paskudny smak, tym lepiej. Za
bawa w gryzienie przewodw elektrycznych

moe si dla kociaka skoczy tragicznie. Jeli

za twj pupilek bdzie ci regularnie odcza
telefon, twoja cierpliwo moe si wyczerpa.
Inne skuteczne rodki to przymocowywanie ka
bli do ciany, umieszczanie ich w plastykowej
rurce izolacyjnej albo zwijanie - chodzi tylko
o to, by usun sprzed oczu kota dyndajce
kuszco girlandy.
Najbardziej niebezpieczny rodzaj przewo
dw to kable od niewielkich sprztw gospo
darstwa domowego, na przykad lampy, su
szarki do wosw bd - najgorszego ze
wszystkich - elazka. Stanowi one z wielu
powodw miertelne zagroenie, niemniej jed
nak kady ciki przedmiot pozostawiony na
stole lub blacie kuchennym moe by niebez
pieczny. Jeli istnieje moliwo, e wczone
do kontaktu urzdzenie spadnie na podog,
zachowaj szczegln ostrono!
Warto pomyle o zainstalowaniu w szafkach
kuchennych specjalnych zabezpiecze przed
dziemi albo zamkw magnetycznych, zwasz
cza jeli przechowujesz w szafkach niebez
pieczne substancje. Kady przedmiot, ktry na
ley trzyma z dala od dzieci, trzeba trzyma
z dala take od kociaka; dotyczy to rodkw
czystoci, farb, herbicydw, insektycydw, le
karstw, chemikaliw domowego uytku. Koci
ta i koty s szczeglnie podatne na zatrucia,
poniewa czsto wylizuj apy i futro. W konse
kwencji zjadaj wszystko, czegokolwiek dotkn.
Jedn z najbardziej trujcych substancji jest
pyn do chodnic. Obecnie w handlu s dostp
ne take mniej toksyczne rodzaje tego rodka.
Kupuj wycznie takie i przekonaj do nich me
chanika. Nie naraaj swojego kociego ulubie
ca na miertelne ryzyko.
Jeli jeste rzemielnikiem albo zajmuj ci
robtki rczne, trzymaj kota z dala od swego
warsztatu pracy. Nie licz na to, e wystarczy
zamkn drzwi: zawsze da si je jako uchy
li. Kiedy kociak poknie ig, oboje bdziecie
mieli kopoty. Jeli nawet kot wygramoli si ze
skrzynki na narzdzia cay i zdrowy, nie zna
czy to, e zawarto skrzynki pozostaa niena
ruszona. Pilnuj tego, na czym ci zaley. Nie za
stanawiaj si, dokd kociak mgby wle pomyl raczej, dokd moe wle.
Szuflady w komodach powinny by zamkni
te. Jeli natkniesz si na otwart, zamknij j

Jak si wiczy kocie

kroki
Stopy stawia bardzo nisko,
Trzyma si podogi blisko,
Nog szura w lewo, w prawo
I nie rusza si zbyt wawo:
Kady wie, jak kraj szeroki,
Jak si wiczy KOCIE KROKI!
Moe niezbyt mdre, ale prawdziwe.
Stosuj si do powyszych zalece, kiedy
w twoim domu zagoci futrzasty,
plczcy si pod nogami kociak.

ostronie. Zasuwajc szuflad mona zmia

dy kocie malestwo, ktre wspio si na tyl
n cian komody. Kiedy byem may, nieraz
zdarzao si nam uwalnia kocich jecw, uwi
zionych w zakamarkach biurka. Syszelimy tyl
ko stumione miauczenie; zlokalizowanie nie
szcznika zabierao nam kilka minut.
W oknach za siatki albo zainstaluj podwj
ne szyby. Co roku setki kotw wypadaj przez
otwarte okna. Przewanie koczy si to powa
nym okaleczeniem bd mierci. Lepiej od ra
zu temu zapobiec.

Oda do ciasnoci
Jeli chcesz zapewni kociakowi bezpiecze
stwo pod swoj nieobecno, zmniejszy za
sig ewentualnych szkd w domu i wyrobi
u swojego pupila dobre nawyki, powiniene
ograniczy jego przestrze yciow.
Moesz posuy si w tym celu obszern
klatk, w ktrej zmieci si posanie, miska i ku
weta, albo azienk. W codziennym uyciu le
piej sprawdza si odpowiednio zabezpieczona
azienka. To idealne miejsce - wyoone zwy
kle kafelkami, co z jednej strony uatwia sprz
tanie, z drugiej za odstrcza wikszo kocia
kw od zaatwiania tam swoich potrzeb
fizjologicznych.
Zabezpieczenie azienki polega na usuni
ciu z niej absolutnie wszystkiego. Kociak jest

Zabawka jest najlepszym przyjacielem kociaka.

Mona j gry, nosi ze sob i przytula si do
niej podczas drzemki (M.S., J.D.)

w stanie dosta si w najbardziej nieprawdo

podobne miejsca. Usu mydo, szampon, y
letki, szczoteczki do zbw, wiecideka, roli
ny, dezodoranty, kubki, itd... Zwi i w do
schowka wszelkie azienkowe maty i dywaniki.
Sprawd, czy szafka azienkowa daje si
szczelnie zamkn. Jeli nie, zainstaluj we
wntrz specjalne zabezpieczenie przed dzie
mi, umocuj uchwyty gumk, za haczyk za
mykany w taki sposb, eby drzwiczek nie
mona byo wepchn do rodka - w kadym
razie zabezpiecz drzwiczki!
Zason od prysznica przerzu przez karnisz,
eby kociak nie mg si na ni wspi. Zasu
drzwi od kabiny prysznicowej. Zamknij pokry
w sedesu: w przeciwnym razie kociak moe
sobie sprawi niespodziewan kpiel.
Schowaj papier toaletowy - twj ulubieniec
z pewnoci podrze go na strzpy - masz to
jak w banku. W naszej azience chowalimy pa
pier pod odwrcon do gry dnem puszk po
kawie, ale t metod trudno uzna za szcze
glnie eleganck. W wikszoci sklepw z wy
posaeniem azienek mona kupi o wiele ad
niejsze pojemniki na papier.
Skoro azienka zostaa ju zabezpieczona,
pora dostosowa j do potrzeb kociego lokato
ra. W kcie ustaw kuwet, w miar monoci
jak najdalej od przejcia. W przeciwlegym ro
gu powinny znale si miski na karm i wo
d. Nikt nie lubi je w pobliu toalety. Przed
miot do ostrzenia pazurw po tu obok
posania. Drapanie jest czsto pierwsz czyn
noci, jak koty wykonuj po przebudzeniu,
wic takie usytuowanie stanowiska jest jak naj
bardziej uzasadnione.
Moesz zostawi kociakowi bezpieczne za
bawki. Usu wszelkie kable, druty i tamy - ko
ciak moe je pogry na kawaki i zje, co naj
prawdopodobniej nie wyjdzie mu na zdrowie.
Nie powiniene kotu zostawia zabawek z gu
zikami, plastykowymi noskami i oczkami, kt
re mgby pokn. Kocita, zwaszcza cho
wane pojedynczo, uwielbiaj psie zabawki
z owczej skry. S dostatecznie due, by si

z nimi szarpa, a w chwil potem zwin si

wok nich w kbek. atwo je te utrzyma
w czystoci - po prostu pierze si je w pralce,
kiedy si zabrudz.
Spokojna muzyka pynca z radia pomoe
kociakowi zwalczy uczucie osamotnienia.
Ustaw odbiornik na pododze albo dobrze go
umocuj - kociak z pewnoci bdzie go trca
ap. Skorzystaj z radia na baterie albo spry
skaj przewody rodkiem odstraszajcym. Gry
zienie kabli jest niestety ulubion, cho niebez
pieczn, koci rozrywk.

Pierwszy dzie
Nowego czonka rodziny najlepiej przywie do
domu rano, na pocztku weekendu albo urlo
pu, tak bycie zdyli si ze sob zaprzyja
ni, zanim bdziesz musia wrci do pracy.
Kociak powinien spdzi ca drog w trans
portwce. Trudno wprost uwierzy, z jak szyb
koci wystraszony kot potrafi wyrwa si z ob
j i narobi wszystkim kopotu. Wy dno
transportwki kilkoma warstwami gazet i przy
kryj je starym rcznikiem. W razie katastrofy
zwierzak bdzie mia sucho.
Jeli kociak napaskudzi w kcie klatki, b
dzie si jednak trzyma z dala od nieczystoci,
wic lepiej zostaw go w spokoju. Wszystko za
ley od czasu trwania podry, usposobienia
kociaka, twojego dowiadczenia i wreszcie st
enia smrodu w samochodzie. Jeli maluch jest
wyranie przestraszony, gucho i przecigle
miauczy, przypada do podogi i ma rozszerzo
ne renice, zrezygnuj ze sprztania podczas
drogi - tylko powikszysz jego stres. Jeli ko
ciak nie ma nic przeciwko temu, moesz mia
o usun nieczystoci.
Naprawd trudno uspokoi wystraszonego
kociaka. Przed chwil zosta wyrwany ze zna
jomego otoczenia i umieszczony w haaliwym,
trzscym si metalowym pudle, ktre wiezie
go nie wiadomo dokd w towarzystwie osoby,
ktr pierwszy raz widzi na oczy. Czy mona
go wini za to, e jest przeraony? Kiedy si
przekona, jak wspaniaym miejscem jest jego
nowy dom, zwinie si w kbek mruczc, nie
naley si jednak tego spodziewa podczas
pierwszej podry samochodem.

Jeli chcesz posprzta, zatrzymaj samo

chd. adnych popisw w stylu trzymania kie
rownicy jedn rk i otwierania klatki drug.
Nie jeste sam na drodze. Nie otwieraj drzwi
ani okien i posprztaj. Jeli musisz to zrobi
sam, postaraj si utrzyma kociaka wewntrz
transportwki. W samochodzie koty potrafi si
wpakowa w tak ciasne zakamarki, e ich ist
nienia nawet si nie domylae! O ile moesz,
po prostu signij do rodka i zwi rcznik. Wyj
mij go, w nowy i zamknij drzwiczki. Zabru
dzony rcznik schowaj do plastikowej torby.
Przemawiaj do kociaka spokojnym, rzeczowym
tonem: w ten sposb pomoesz mu si uspo
koi.
Moemy jecha dalej. Kiedy dotrzecie do do
mu, zabierz kociaka do spokojnego, odpowied
nio zabezpieczonego pomieszczenia. Postaw

Widzisz? No to si napatrz, bo podczas

pierwszych kilku nocy z pewnoci nie bdzie
tak dobrze! (M.S.)

Co bdzie potrzebne
w drodze do domu
PLASTIKOWA KLATKA
Kociak moe ci przeszkadza
w prowadzeniu samochodu, wspina si
na siedzenia, zrobi sobie krzywd, kiedy
gwatownie zahamujesz, a nawet
wylizn si przez ledwo uchylone okno.
Nie wypuszczaj go z klatki, dopki nie
dojedziecie bezpiecznie do domu.
PAPIEROWE RCZNIKI
Zawsze miej w samochodzie jedn albo
dwie rolki.
POCHANIACZ ZAPACHW
Nie masz pojcia, ile smrodu potrafi
narobi cakiem may kociak. We ze
sob butelk dobrego pochaniacza
zapachw - s dostpne w handlu.
DODATKOWE RCZNIKI I TORBY
PLASTIKOWE
Niezbdne w sytuacji, kiedy bdziesz
musia usun mierdzcy rcznik.
MISKA I WODA
W dugiej podry napoje chodzce
czsto s mile widziane.

klatk na pododze. Otwrz drzwiczki. Usid

wygodnie i przejrzyj gazet. Nie prbuj zmu
sza kociaka do wyjcia. Niedugo sam si zde
cyduje. Zostaw mu swobod dziaania. Kiedy
zaryzykuje i wygramoli si z klatki, przez kilka
minut obserwuj, jak bdzie poznawa nowe oto
czenie. Kiedy poczuje si bezpiecznie, podnie
go delikatnie i wstaw do kuwety.
Nie czas teraz na wieczorki zapoznawcze
z ssiadami. Postaw si w sytuacji twojego ko
ciaka. Pozwl mu najpierw nabra zaufania do
nowego domu. Po kilku dniach zapro do sie
bie jednego albo dwoje przyjaci. Nie pozwl,
by jakakolwiek egzaltowana osoba, bez wzgl
du na wiek, uganiaa si za kociakiem, eby
si z nim po prostu zaprzyjani". Jeli kociak

stawia opr, uszanuj to. W ten sposb kot da

je do zrozumienia: Na pomoc! Mam dosy".
Im szybciej si przekona, e jeste w stanie
zapewni mu spokj, kiedy sytuacja go prze
rasta, tym szybciej zdobdziesz jego pene
zaufanie.

Pierwsza noc
Ach, ta pierwsza noc. Jak cudownie pooy
si spa pierwszej nocy spdzanej wsplnie
z kociakiem - mamy jednak wtpliwoci, czy ci
si to uda. Twj kotek czuje si jak przybysz
z daleka na obcej ziemi. Wedle wszelkiego
prawdopodobiestwa urzdzi sobie may se
ans bezsennoci albo w najlepszym razie, b
dzie ci wypiewywa smtne ballady zza za
mknitych drzwi.
Moesz zrobi dwie rzeczy - to zaley od
twojego usposobienia. Moesz zamkn kocia
ka w jego pokoju, nastawi mu cicho radio i otu
li go szczelnie na dobranoc. Urzdzisz mu
wspaniae posanie, wkadajc znoszon ba
wenian bluz albo stary sweter do maego
pudeka lub koszyka. Ciepo pomaga zasn maluch szybciej si uspokoi, jeli woysz mu
do rodka owinity rcznikiem termofor.
Przez kilka nocy kociak moe miaucze
i skroba do drzwi. Nie zwracaj na niego uwa
gi. Wiem, e to nie jest proste, jeli jednak ule
gniesz jego lamentom, dasz mu nagrod za ro
bienie haasu. Nastpnym razem bdzie
wrzeszcza duej i goniej, spodziewajc si
rychego uwolnienia. Jako metoda wychowaw
cza najlepiej sprawdza si powicenie uwagi,
zabawa i przytulanie wieczorem, a nastpnie
spokojne, acz stanowcze wysanie kociaka
spa. I tyle. U siebie kociak ma wszystko, cze
go mu trzeba, jest bezpieczny, jest grzeczny
i ma i do ka. Im szybciej pojmie, e noc
suy do spania, tym lepiej dla was obojga.
Moesz take pozwoli mu zwin si w k
bek obok ciebie. Trudno o lepszy sposb wej
cia z kim w dobr komityw. Ujemn stron
stanowi fakt, e twoje noce maj szans w naj
lepszym razie zmieni si w kimanko-przerywanko. Koty prowadz nocny tryb ycia i nie
jest wykluczone, e o trzeciej nad ranem two
jego pupilka najdzie ochota, by zapolowa na

twoj nog, wyliza ci ucho albo zagra w ho

keja twoj szczotk do wosw.
Wybr naley do ciebie. Kady sposb ma
swoje zalety.

Kociak sam
w domu
Uwaa si, e kocita i dorose koty mog sp
dza w domu dugie samotne godziny. Ow
szem, koty znosz dugie okresy odosobnie
nia, nie znaczy to jednak, e samotno jest
dla nich przyjemna i wskazana. Dotyczy to
zwaszcza ras aktywnych, lubicych kontakt
z czowiekiem, na przykad kotw syjamskich
i abisyskich.
Prawda jest taka, e kocita lubi towarzy
stwo i potrzebuj go. Jest jeszcze jedna praw
da: musisz pracowa, eby zarobi na jedze
nie dla kotw. Jak je z sob pogodzi?
Najlepszym rozwizaniem dla wszystkich za
interesowanych jest przygarnicie lub zakup
dwch kociakw naraz. Kiedy wyjdziesz z do
mu, kociaki zajm si sob nawzajem, dziki
czemu wszyscy unikn stresw. Wybr dwch

kocit z tego samego miotu da ci gwarancj,

e maluchy bd y ze sob w zgodzie.
Jeli nie jeste w stanie sprawi sobie dwch
kociakw, nie tra otuchy. Jest wiele innych spo
sobw, by umili ycie twego pupila.

Karma
Kocita spdzajce wiele godzin samotnie mu
sz mie stay dostp do jedzenia i wody. Po
lecamy wykadanie suchej karmy dla kotw,
z ktrej zwierz moe korzysta przez cay
dzie, albo zainstalowanie automatycznego
karmida z wycznikiem czasowym, dostpne
go w wielu sklepach z artykuami dla zwierzt.

Rozrywka
Kady si moe znudzi - kot nie naley do
wyjtkw. Poszerz parapet przy oknie z wido
kiem na ruchliw ulic. Zostaw wczony tele
wizor albo radio, odbierajce cicho program
z muzyk powan lub audycje sowne. Co kil
ka dni zmieniaj kotu zestaw zabawek.

To dopiero zabawa! (M.S.)

wiczenia
wiczenia to jeden z najlepszych sposobw na
rozadowanie stresu. Samotne siedzenie w do
mu zwykle wie si dla kociaka z pewnym
stresem, ktry wymaga rozadowania. Najlepi
ej suy temu wysiek fizyczny, a twoja obec
no zapewni przy tym kociakowi poczucie bez
pieczestwa. Musisz zapewni mu co najmniej
jedn porzdn sesj zabawow dziennie, co
pomoe mu odpry si i lepiej znosi okre
sy samotnoci. Idealnym rozwizaniem s dwa
kwadranse zabawy kadego dnia, jeden rano
i drugi wieczorem. Im wicej ruchu, tym lepiej.
Pogo za pik, mocowanie si z zabawk, uga
nianie si za sznurkiem to wspaniae rozryw
ki, przynoszce niemal tak sam uciech ko
tu, jak i obserwujcemu go wacicielowi.

Wsplnie spdzony czas

Jeli masz tylko jednego kota, zwaszcza mo
dego, powiniene przychodzi do domu jak naj
wczeniej i zostawa z pupilem jak najduej.
Oczekiwanie cay dzie na przyjcie wacicie
la bardzo le wpywa na psychik kota. Nie mu
sisz popada w skrajnoci, staraj si jednak
ograniczy ycie towarzyskie do dni wolnych

Socjalizacja
Im czciej kociak styka si z rnymi
ludmi, tym chtniej bdzie potem
przebywa w ich towarzystwie. Zapraszaj
czsto przyjaci lubicych koty, pozwalaj
im czstowa malucha smakoykami
i bawi si z nim ulubionymi zabawkami.
Niedugo kociak zacznie reagowa
podnieceniem na dwik dzwonka,
biegnc wawo do drzwi, eby
sprawdzi, kto do niego przyszed!
Tempo socjalizacji naley oczywicie
dostosowa do kota, nigdy nie
lekcewac jego wtpliwoci i oporw.
Nawizuj z nim kontakt, nakaniaj go do
towarzystwa, baw si z nim, ale do
niczego go nie zmuszaj, nie wyrzdzaj
mu krzywdy i nie strasz go.

od pracy albo zapraszaj przyjaci do siebie.

Twj futrzasty przyjaciel musi czu, e jest dla
ciebie naprawd wany, a zreszt ktry opie
kun kota nie lubi z nim by?
Najmilszym sposobem spdzania czasu z ko
tem jest jego pielgnowanie. Oboje bdziecie
z niecierpliwoci oczekiwali tych kilku spdzo
nych razem chwil.

Przedstawiamy kota
innym zwierztom
domowym
Koty
Zanim przedstawisz kociaka starszym kotom
w domu, sprawd, czy dopenie obowizku
przeprowadzenia wszelkich szczepie. Wrd
kotw szerz si grone choroby zakane swoje koty powiniene uodporni na nie za
wczasu, zanim jeszcze w rodzinie pojawi si
nowe zwierz.
Przed sprowadzeniem kociaka do domu za
nie go do lekarza weterynarii. Przeprowad
wszelkie wymagane testy i szczepienia, upew
niajc si, e kociak jest zdrowy. Zastosuj si
do zalece lekarza, ktry moe poprosi ci
o zostawienie kota w klinice na noc, dopki nie
bd znane wyniki bada, albo o kilkudniowe
przetrzymanie zwierzaka w oddzielnym po
mieszczeniu u ciebie w domu. Podporzdkuj
si zaleceniom lekarza. Nie warto ryzykowa.
Kolejnym argumentem przemawiajcym za
tymczasowym umieszczeniem kociaka w od
dzielnym pokoju, nawet kiedy otrzyma on ju
wiadectwo zdrowia, jest fakt, e zwierzta b
d mogy pozna nawzajem swj zapach przez
zamknite drzwi. Codziennie mona wpusz
cza do pokoju starsze koty, kociaka za wy
puszcza na zewntrz, eby oswoi si z do
mownikami i zacz si do ciebie przyzwy
czaja.
Moesz uatwi kotom zadanie, ujednolica
jc rejestrowane przez nie zapachy. Sprbuj
przetrze najpierw jednego, potem drugiego,
a nastpnie znw pierwszego kota tym samym
rcznikiem. Moesz take przetrze wszystkie

koty rcznikiem spryskanym odrobin wody koloskiej albo rodka przeciw pchom. Staraj si
nie przesadzi - koty maj bardzo czue powo
nienie! Kilka kropel na rczniku w zupenoci
wystarczy. Wszystkie te sposoby pomog zwie
rztom zaakceptowa si nawzajem.
Jeli weterynarz wyrazi zgod, sprbuj przed
stawi sobie zwierzta. Musisz si liczy z tym,
e koty bd na siebie warcze i prycha - to
normalna reakcja. Koty maj silnie wyksztaco
ny instynkt terytorialny; trudno si spodziewa,
e radonie przywitaj nowego przybysza na
swoim terenie. Zwykle reaguj rezerw, zjeeniem sierci, niepewnoci pomieszan z za
ciekawieniem, prychaniem, warczeniem, uciecz
k na wyej pooone miejsca bd popie
sznym odwrotem do drugiego pokoju. Pozwl
im zachowywa si po swojemu - w wikszo
ci przypadkw poradz sobie same.
Jeli koty atakuj si nawzajem, skacz na
siebie i urzdzaj zasadzki - musisz interwe-

Lucek dopiero si wprowadzi - z pocztku nie by

pewien, czy Punia ma wobec niego dobre zamiary
(M.S.)

niowa. Nie kar ich za takie zachowanie; wy

patruj najmniejszych oznak agresji i powstrzy
maj zwierz, zanim dojdzie do ataku. Uderze
nie ksik o blat, klanicie w cian jakikolwiek niespodziewany dwik powinien
zbi kota z tropu i umoliwi rozdzielenie zwie
rzt. Karcenie zasiedziaego kota za obron re
wiru moe go tylko bardziej rozjuszy.
Dobrze mie na podordziu mocny karton al
bo kosz na papiery: jeli kot zacznie przejawia
agresywne zamiary, mona go ostronie na
niego zarzuci, dziki czemu wszyscy unikn
ran bitewnych. Podczas gdy napastnik przeby
wa w zamkniciu, intruza naley usun. Pr
ba usunicia rozjuszonego kota grozi jeszcze
wikszym zamieszaniem, a poza tym moesz
zosta podrapany.
O ile si da, pozwl kotom przyzwyczaja si
do siebie w tempie, jakie im najbardziej odpo
wiada. Po przybyciu do nas Emily spdzia prze
szo tydzie w koszu na bielizn. Wychodzia
stamtd tylko wtedy, kiedy naprawd musiaa.
W zasadzie Ben mgby si z ni przywita,
ale ona i tak nie zwrciaby na to uwagi. Po
zwolilimy jej robi, co chciaa. Wreszcie wyla
za z kosza na dobre i nie schowaa si do nie
go nigdy wicej.
Kolejnym sposobem na przypieszenie wza
jemnej akceptacji jest karmienie kotw w tym
samym pomieszczeniu. Podajemy im wtedy wy
cznie wilgotn karm. Karmienie odbywa si
dwa razy dziennie w spokojnym otoczeniu. Na
pocztku rozstawiamy miski w przeciwlegych
ktach pokoju. Co kilka dni przesuwamy je, po
wiedzmy o metr, a w kocu koty wyjadaj kar
m nos w nos, jeden obok drugiego.
Kiedy spokojnie jedz, chwalimy je oba. Ko
ty powinny zdawa sobie spraw z naszego za
chwytu faktem, e yj ze sob w zgodzie. Cz
ste pochway i sowa otuchy s w takich
okolicznociach bardzo pomocne.
Odrobina kociego zrzdzenia podczas posi
kw nie powinna wzbudza obaw, dopki zwie
rzta nie przerywaj jedzenia. To ju duo. Je
li w ktrymkolwiek momencie jeden z kotw
przestaje je i zaczyna gromi wzrokiem dru
giego, naley spokojnie usun potencjalnego
napastnika. Nie odzywaj si. Szlaban na jedze
nie a do nastpnego posiku. Odlego mi
dzy miskami naley znw zwikszy mniej wi-

cej o metr i zacz od nowa. Pod adnym po

zorem nie wolno karci kota. Zachowuj si obo
jtnie. To nie twoja sprawa; po prostu kot, kt
ry nie chce wsppracowa, musi chodzi
godny. Trudno wprost uwierzy, jak wielki
wpyw na stosunek do wspbiesiadnika moe
mie burczenie w brzuchu.
Wikszo kotw troch pogdera, postroi mi
ny, cinie pgbkiem kilka przeklestw i wresz
cie wejdzie w przyjacielsk komityw z tym dru
gim. Niech zdarzenia potocz si wasnym
trybem. Kochaj oba koty, nie prbuj ich jednak
zaprzyjani ze sob na si. To przyjdzie z cza
sem, ani wczeniej, ani pniej.

Psy
Kociak i pies czsto bywaj par najlepszych
przyjaci, podobnie jednak jak w innych zwiz
kach, pocztki mog by trudne. Sprawy tocz
si szybciej, jeli albo kot, albo pies mieszka
y wczeniej w towarzystwie zwierzcia innego
gatunku, ale nie naley wpada w panik, je
li taka sytuacja jest dla obojga nowoci.
Wszystko da si zrobi.
Podstawowym warunkiem jest ochrona ko
ciaka przed nadpobudliwym albo le uoonym
Alfa i Glu szybko si ze sob zaprzyjanili (J.G.)

psem. W kadej sytuacji psa musisz trzyma

na smyczy, dopki nie nabierzesz stuprocen
towej pewnoci, e nie wyrzdzi kociakowi
krzywdy. Dobrze uoony pies jest pod kadym
wzgldem idealnym towarzyszem, jest take
zdecydowanie bezpieczniejszym kompanem
dla twojego kota.
eby to osign, pies musi opanowa przy
najmniej polecenie zostaw" oraz solidne pod
stawy polecenia lee/zosta" (oba omwili
my szczegowo w podrczniku szkolenia
psw Mj pies wiadczy o mnie, Multico 1996).
Szkolenie musisz rozpocz odpowiednio wcze
nie, zanim sprawisz sobie kociaka. Jeli nie
potrafisz zapanowa nad psem w normalnej
sytuacji, tym bardziej ci si to nie uda, kiedy
w domu pojawi si kociak.
Jeli nie moesz sobie da rady z psem, id
na kurs do miejscowej szkki dla psw. Pies
moe zrobi krzywd kociakowi, nawet jeli ma
najlepsze intencje. Psy agresywne wobec ko
tw, ktrym zdarzyo si ju zabi jakie mae
zwierz, wymagaj natychmiastowego prze
szkolenia u zawodowego trenera albo psycho
loga zwierzcego! Zachowaj szczegln ostro
no, jeli pies jest zazdrosny o swoj misk.
Ciekawski kotek dobierajcy si do miski mo-

e wyzwoli agresj psa. Nie czekaj, a dojdzie

do katastrofy - dziaaj natychmiast i wyratuj ko
ciaka z opresji!
Zawieranie znajomoci przebiegnie atwiej, je
li kociak bdzie mg w kadej chwili salwowa
si ucieczk. W kadej istocie osaczonej przez
co, co j przeraa, wyzwalaj si najgorsze in
stynkty. Nie prbuj przytrzymywa kociaka. Po
zwl mu pokierowa rozwojem wypadkw.
Jeli pies zachowuje si przyjanie i spokoj
nie, udziel mu gorcej pochway - nawet jeli
taka sytuacja potrwa tylko chwil. Ogromna
wikszo psw gorczkowo stara si przypo
doba swojemu wacicielowi, nawet jeli nie
wie, jak si do tego zabra. Chwalc psa, ile
kro zachowuje si w sposb podany, da
jesz mu jasny obraz swoich oczekiwa. Jeli
nie jeste w stanie skrupulatnie doglda
wsplnej zabawy psa i kociaka, zamknij ktre
z nich w oddzielnym pomieszczeniu. Mniej wi
cej po tygodniu dojd do porozumienia, lecz
nawet wwczas nie mona ich zostawia bez
nadzoru.

pieczny zatrzask, eby w razie czego kot nie

otworzy ich na ocie.
Kiedy kot zaczaja si na ptaki albo akomie
si w nie wpatruje, naley zastosowa korek
t psikajc na niego wod ze spryskiwacza do
rolin albo haasujc mu nad uchem puszk-grzechotk (patrz Arsena pomocy do wyko
rzeniania zych nawykw na stronach 137-139.
Nie krzycz na kota i nie odganiaj go; tym spra
wisz tylko, e zwierz skojarzy twoj osob
z korekt i poczeka, a sobie pjdziesz, po
czym spokojnie wrci do polowania na ptasz
ki. Chodzi o to, eby kot uzna, e gapienie si
na ptaki nie jest przyjemnym zajciem. Krop
ka. Nie chodzi o to, e ty tego nie pochwalasz.
Jeli schowasz puszk-grzechotk albo spryskiwacz do rolin za plecami, a po daniu ko
ciakowi korekty obejrzysz si za siebie, maluch
nie bdzie zdawa sobie sprawy, e masz co
kolwiek wsplnego z nieprzyjemnociami, kt
re wanie go spotkay.

Ptaki

W dziecistwie Sarah utracia kilka skoczkw

pustynnych oraz chomika z winy nieustraszo
nego Captaina, dzielnego myliwego i pogrom
cy chudej zwierzyny. Najlepszym zabezpiecze
niem dla tych maych, bezbronnych zwierztek
jest dobrze umocowane, solidne przykrycie klat
ki, dodatkowo obcione z gry. No c, mo
e nie najlepszym, gdy najlepszym sposobem
jest zamknicie drzwi do pomieszczenia, w kt
rym trzyma si mae zwierzta. Czowiek nie
jest jednak istot doskona i prdzej czy p
niej zostawi drzwi otwarte. Wwczas mocne
wieczko pomoe zapobiec najgorszemu.
Zawsze to jaka przeszkoda.

Powiedzmy sobie prawd w oczy: koty s dra

pienikami. Co wicej, niektre maj szczegl
nie rozwinity instynkt owiecki. Dopki si nie
przekonasz, w jakim stopniu twj kot rozwin
myliwskie umiejtnoci i zainteresowania,
wszystkie mniejsze, chowane w klatkach zwie
rzta trzymaj z dala od niego. Ptakowi w klatce
skrzyda niewiele w razie czego pomog.
Klatki z ptakami naley zawiesi w bezpiecz
nej odlegoci od pek i stow, z ktrych kot
mgby na nie skoczy. Trzeba je dobrze umo
cowa, aby nie dao si ich atwo strci. Naj
prociej wkrci w sufit porzdny haczyk, a na
stpnie zawiesi klatk na lince przewleczonej
przez niego i przez drugi haczyk, umieszczo
ny w cianie. Dziki temu klatk bdzie mo
na bez trudu opuszcza i podnosi, co umo
liwi zawieszenie jej z dala od wszelkich pek
albo stow.
Jeli chcesz mie absolutn pewno, e
twoje ptaszki s bezpieczne, sprawd, czy pr
ty klatki s rozmieszczone dostatecznie gsto,
by kot nie mg sign ap do wntrza.
Drzwiczki powinny by wyposaone w bez

Mae zwierzta

Jeli urzdzisz na kota zasadzk oklejajc

powierzchni dookoa klatki tam dwustron
n albo wykadajc tam kilka kawakw folii sa
moprzylepnej, kot moe doj do wniosku, e
cay teren jest oboony zakazem wstpu. Nie
radzimy rozkada odwrconych puapek na
myszy - bd si ni po nocach waszym
skoczkom pustynnym. Jako dodatkowy rodek
zabezpieczajcy moesz zastosowa wsk
deszczuk przybit wzdu przedniej ciany
klatki - ta solidna zapora uniemoliwi strce
nie klatki ze stou albo pki.

Nauka korzystania
z kuwety
Kocita dbaj o czysto. Jeli stworzy im od
powiednie warunki, wikszo bez adnych
problemw nauczy si korzysta z kuwety. Za
pewnienie takich warunkw jest ju twoim za
daniem.
Zanim przejdziemy do dalszych szczegw,
zajmijmy si pochwa. Podobnie jak wszyscy,
kocita s bardzo podatne na czue sowa i ge
sty. Jeli kociak zostanie pochwalony za pozy
tywne zaatwienie sprawy w kuwecie, nabie
rze miaoci i utrwali swj nawyk. Nie chwal
kota, zanim nie skoczy, w przeciwnym razie
moe straci kontenans. Chwal go w sposb,
jaki najbardziej lubi. Sam ci go wskae. Jeli
zaczniesz okazywa swj entuzjazm zbyt go
no, przestraszy si i ucieknie. Jeli bdziesz
zbyt subtelny, nie zwrci na ciebie uwagi. Ko
ciak pochwalony w sposb, jaki mu odpowia
da, przypadnie do ciebie ocierajc si pyszcz
kiem i mruczc.
Postaw kuwet w atwo dostpnym, ale spo
kojnym miejscu. Jeli dookoa bdzie si zbyt
wiele dziao, kociak moe si poczu zbity
z pantayku albo wystraszony, a zbyt daleka
wdrwka do kuwety moe okaza si ponad
siy maych kocich apek. Jeli mieszkasz w wie
lopitrowym domu, przez kilka miesicy usta
wiaj kuwet na kadym pitrze. Dziki temu
unikniesz sytuacji, w ktrej twoje malestwo
chwyci potrzeba na parterze, a do kuwety b
dzie musiao biec na drugie pitro.
Kiedy ju ustawisz kuwet dla kociaka,
sprawd, czy cianki nie s za wysokie i czy
zwierz nie bdzie miao trudnoci z wejciem
do rodka. Kociak ronie szybko i ju niedugo
bdzie mg korzysta z kuwety dla dorosego
kota, dopki jednak jest may, zacznij od odpo
wiednio przycitego kartonu. Sprawdzajc, czy
kociak zdoa wej do rodka, upewnij si, e
da rad dosta si do samej kuwety. Drzwi do
pomieszczenia, w ktrym znajduje si kuweta,
musz by otwarte przez cay czas, kiedy ko
ciak jest w pobliu.
Nie przesad z iloci wirku. Maleki kociak
nie musi przedziera si przez zway bentoni

tu, tonc w nim niczym szkrab w piasku. Dwucentymetrowa warstwa wystarczy a nadto. Ko
ciak bdzie bardziej zadowolony - a bardziej
zadowolony znaczy czystszy.
Utrzymuj kuwet w czystoci! Trudno o bar
dziej odraajcy widok, ni zapchany, niespukany sedes w toalecie publicznej. Podobne s
odczucia twojego kociaka. Wyrb w sobie na
wyk sprztania kuwety za kadym razem, kie
dy koo niej przechodzisz. Dziki temu smrd
bdzie mniejszy, a kuweta uywana czciej.
Jeli tak ci bdzie wygodniej, ustaw przy ku
wecie may przykrywany kube na mieci. U nas
kuweta stoi w azience - uywamy wirku, kt
ry mona spukiwa. Due uatwienie dla
wszystkich.
Zapewniajc pupilowi atwo dostpn i czy
st kuwet, musisz jednoczenie tak dba
o reszt mieszkania, by zniechci kota do wy
korzystywania go jako toalety.
Regularnie usuwaj popi z kominka albo za
instaluj porzdn, solidn krat, przez ktr ko
ciak nie bdzie mg przedosta si do rodka.
W miar monoci zawie doniczki z kwiata
mi w niedostpnym miejscu. Jeli chodzi o ro
liny w duych pojemnikach, to zamiar uytko
wania ich jako toalety mona obrzydzi kotu na
rne sposoby: kadc na powierzchni ziemi
siatk drucian, sypic na ni cienk warstw
wiru, czc brzegi pojemnika przyklejon na
krzy tam dwustronn albo korzystajc ze
rodka odstraszajcego domowego uytku. Kt
ra z tych metod powinna si sprawdzi.
Zagrod za pomoc walizek albo kartonw
przestrze za kanap i pkami na ksiki oraz
wszystkie ciasne zakamarki, w ktre kociak
mgby si z upodobaniem wczoga, a nastp
nie stwierdzi, rozejrzawszy si dookoa: Hej,
tego miejsca nikt do niczego nie uywa, myl,
e mog tu zrobi siusiu!".
Pisalimy ju o ograniczaniu przestrzeni do
stpnej dla kociaka w sytuacjach, kiedy nie
mona go nadzorowa; nie znamy lepszej me
tody zapobiegania zym nawykom i utrwalania
dobrych. W dalszej perspektywie koty dobrze
wychowane zyskuj wicej swobody ni koty
le uoone.
Od czasu do czasu zdarza si katastrofa, na
wet przy zachowaniu wszelkich rodkw ostro
noci. Cho bywa to uciliwe, musisz pami-

ta, e kociak jest jeszcze dzieckiem, trzeba

wic go odpowiednio traktowa: nie wolno go
bi, nurza mu nosa w nieczystociach ani na
niego krzycze. Karcony w ten sposb kociak
zacznie si ciebie ba i dojdzie do wniosku, e
gniewasz si na niego, kiedy go przyapiesz na
zaatwianiu potrzeb fizjologicznych. Czsto do
chodzi do sytuacji, kiedy kociak nie ma odwa
gi korzysta z kuwety w twojej obecnoci. Lo
giczn konsekwencj twojego zachowania jest
bowiem wniosek: mj pan nie moe mnie zo
baczy, kiedy siusiam albo robi kup", co ska
nia kociaka do zaatwiania si w ustronnym
miejscu, na przykad w szafie.
Jeli przyapiesz go na gorcym uczynku, nie
odzywaj si. Uderz rk w cian albo zaklaszcz.
Gony dwik zbije kota z tropu i sprawi, e na
chwil przerwie swoj czynno. Wtedy spokoj
nie go podnie, zabierz do najbliszej kuwety
i delikatnie w niej postaw. Jeli skoczy si za
atwia w rodku, pochwal go ciepo. Jeli nie no c, moe uda si nastpnym razem.
Jeli do katastrof dochodzi czciej, twoja wi
na! Musisz lepiej pilnowa kociaka, kiedy je
ste w domu, i zamyka w oddzielnym po
mieszczeniu, kiedy musisz go spuci z oka.
Pamitaj - to jeszcze dziecko. Jeli nie uda mu
si trafi do kuwety, to znaczy tylko tyle, e mu
si nie udao - nie traktuj tego jak przestp
stwa albo zbrodni. Niedugo zrozumie, w czym
rzecz. Sukces osigniesz dziki cierpliwoci
i stosowaniu rodkw zapobiegawczych.
Jeli problem nie ustpuje, moe by koniecz
na wizyta u weterynarza. Pomyki mog by
skutkiem agodnej infekcji drg moczowych al
bo rozstroju odka. Przeprowad badanie ka
u na obecno pasoytw. Jeli zwierz jest
zarobaczone, nauka czystoci jest prawie nie
moliwa.
Chcc skutecznie usun lady po kocich ka
tastrofach, musisz uy pochaniacza zapa
chw. Mona go kupi w sklepie z artykuami
dla zwierzt albo u weterynarza. Koty maj zna
komicie wyksztacony zmys powonienia. Jeli
miejsce nie zostao odpowiednio wyczyszczo
ne i pozosta choby lad zapachu, kociak sko
rzysta z niego ponownie. Pod adnym pozorem
nie czy plam ze zwierzcych wydalin amo
niakiem. Jest on skadnikiem moczu i jego za
pach zwabi zwierz w to samo miejsce.

Wszystkie miejsca po kocich kauach nale

y dokadnie wyszorowa, nawet jeli nie wida
ladw i nie czu zapachu. W porwnaniu z ko
cim nos ludzki jest do prymitywnym narz
dem i nie naley ufa jego wiadectwu. Dywan
moe przesikn na wylot, trzeba wic wyczy
ci take podog. Gorzej z wykadzin umo
cowan na stae - mocz moe przesczy si
na jej spodni warstw, do ktrej w aden spo
sb nie mona si dosta. Jeli kociak zaatwi
si kilkakrotnie w to samo miejsce, mona sko
rzysta z usug firmy zajmujcej si czyszcze
niem. Pracownikw trzeba od razu uprzedzi,
e plamy pochodz z kociego moczu. Upewnij
si, czy stosowane przez firm rodki czysz
czce zawieraj pochaniacz zapachw.

Zapobieganie zym
nawykom
Nie skaniaj kociaka do zachowa, ktrych nie
yczysz sobie u dorosego kota. Brzmi to jak
truizm, jednake zniewalajcy wdzik kocit a
nadto czsto prowadzi do sytuacji, w ktrych
waciciele utrwalaj ze nawyki u swoich ulu
biecw.

Mimo e kociak polujcy na ciebie spod kodry

jest doprawdy uroczy, zachcanie go do tego typu
zabaw przysporzy ci kopotw, kiedy doronie
(U.S.)

Oto typowy przykad: leysz w ku i wysta

wiasz nog spod kodry. Kociak dostrzega twj
ruch, czai si do skoku w stylu to ja, lampart"
i daje susa w twoj stron. Trafia niezbyt pre
cyzyjnie. miejesz si i znowu wystawiasz no
g. Kociak znw szykuje si do skoku i prbu
je jeszcze raz. Po chwili ty si miejesz, a on
skacze - oboje wietnie si bawicie.
No i co w tym zego? Ano to, e wanie na
uczye kota, jak atakowa przedmiot porusza
jcy si pod kodr. Miej zatem pretensje tylko
do siebie, kiedy pewnego mglistego poranka
obudzisz si z wrzaskiem, bo twj dorosy kot
zatopi wanie w duym palcu twojej nogi ca
kiem dorose pazury i zby.

Karmienie
Koci szanta szerzy si wszdzie. Wycie o po
ranku - kocia wersja przystawiania pistoletu do
skroni - z biegiem lat wyuczya miliony waci
cieli, e naley natychmiast wsta i nakarmi
koteczka! Zdarzao si nam mie do czynienia
z kilkoma nieszcznikami, ktrzy trzymaj ko
ci karm na szafce nocnej, dziki czemu mo
g nakarmi kota przez sen.
Mona tego unikn. I to bardzo atwo. Cu
downym sposobem, ktry zawsze si spraw
dza. Nie zaczynaj dnia od karmienia kota. Przy
zwyczaj go, e dostanie je tu przed twoim
wyjciem do pracy. Niech skojarzy dwik klu
czy z karmieniem. Dziki temu nie tylko unik
niesz porannego szantau, lecz take nauczysz
go, e twoje wyjcie wie si z czym przy
jemnym, co pozwoli zmniejszy stres towarzy
szcy pozostawieniu go samego w domu. Mo
esz take podawa mu przewanie such
karm, rezerwujc pokarm z puszki na wieczr.
Bez wzgldu na wybran metod, bdziesz
mg spokojnie pospa.
Tych, ktrzy popadli ju w zaleno od ko
ciego alarmu, odsyamy na strony 172-174,
gdzie znajd wskazwki, jak wypleni ten wy
jtkowo uciliwy nawyk.

Pielgnacja
Najlepiej zacz przyzwyczajanie kota do zno
szenia wszelkich zabiegw, kiedy ley odpr
ony na twoich kolanach. Pogaszcz go delikat

nie po caym ciele. Powoli i spokojnie powinno

si go gaska zawsze z kierunkiem wosa.
Wikszo kotw nie znosi gwatownego ga
skania szybkimi i krtkimi ruchami.
Delikatnie dotykaj jego ap, przecignij rk
po ogonie, zajrzyj mu do uszu, podnie do g
ry wargi. Sekret tkwi w spokojnym zachowaniu,
powolnych ruchach, przemawianiu agodnym
tonem i natychmiastowym przerwaniu wszyst
kich tych czynnoci, kiedy kot zaczyna macha
ogonem albo w jakikolwiek inny sposb oka
zywa rozdranienie. Wprowadzaj elementy
tych czynnoci do codziennych pieszczot. Cho
dzi o to, by powoli, przez kilka dni albo tygodni,
przyzwyczaja kota do dotykania w rnych
miejscach ciaa. Nie staraj si na si osign
wszystkiego od razu. Jeli posuniesz si za da
leko albo narzucisz zbyt szybkie tempo, mo
esz mie potem wiksze kopoty ni na sa
mym pocztku.
Jaki jest cel tych wszystkich zabiegw? To
proste - do koca ycia kota bdziesz musia
przycina mu pazury, pielgnowa jego rany,
czesa mu futro i czyci uszy. Jeli przyzwy
czaisz go do tego rodzaju zabiegw odpowied
nio wczenie i w przyjemny sposb, bdzie si
im poddawa bez oporu. Kot znoszcy cierpli
wie czynnoci pielgnacyjne uatwia ycie swo
jemu wacicielowi i lekarzowi, przeywa te
mniej stresw ni ten, ktry opiera si najprost
szym zabiegom.
Do podstawowych zabiegw pielgnacyjnych
naley kota przyzwyczaja moliwie jak naj
wczeniej. Mona poczy to z codziennymi
wiczeniami przyzwyczajajcymi go do twoje
go dotyku.
Codziennie podczas pieszczot naciskaj deli
katnie opuszki palcw, dopki kociak nie wy
sunie pazurw. Wtedy natychmiast pu go, po
chwal i pogaszcz. Jeli kociak ma wraliwe
apy, zacznij go z tym oswaja powoli. Z poczt
ku dotykaj tylko jego ng i palcw podczas ga
skania. Kiedy si ju przyzwyczai, od czasu do
czasu dotknij opuszek palcw, jednoczenie
ciepo przemawiajc do kociaka i gaszczc go
po caym ciele. Jeli bdziesz to robi regular
nie, nie tylko przyzwyczaisz kociaka do tego
typu zabiegw, ale i sam nauczysz si z nim
obchodzi. Jeli uwzgldnisz takie wiczenia
podczas codziennych pieszczot, okae si, e

sama pielgnacja nie sprawia ci adnych trud

noci.
Poza dotykaniem ap, ktre ma przygotowa
kota do obcinania pazurw, musisz take os
woi go z grzebieniem i szczotk. Ma to szcze
glne znaczenie w przypadku dugowosych ko
cit. Na razie ich sier nie jest dostatecznie
obfita, eby tworzyy si na niej kotuny, wszyst
ko jest jednak kwesti czasu - wkrtce jej pie
lgnowanie, nawet codzienne, okae si ko
nieczne.
Gaszcz kota i wychwalaj go pod niebiosa.
We do rki szczotk i raz czy dwa pogad go
delikatnie jej odwrotn stron. Nastpnie od
szczotk i dalej gaszcz kota rk. Jeli nie
przeszkadza mu gaskanie grzbietem szczotki,
przeczesz mu sier jej wosem. Znowu po
gad go raz albo dwa i gorco pochwal. Na
tym etapie kociak powinien tylko uzna czesa
nie za przyjemno, nie mona od niego wy
maga wszystkiego naraz. Kiedy przyzwyczai
si na tyle, e nie bdzie stawia oporu, prze
czesz go jeszcze kilka razy. Bacznie obserwuj
jego ogon! Kiedy zacznie nim macha, prze
rwij! Kociak jest rozdraniony. Jeli jeste by
strym obserwatorem, uszy i ogon kota dostar
cz ci wszelkich niezbdnych informacji.
Przyzwyczajanie kociaka do suszarki do wo
sw take powinno si zacz jak najwczeniej.
Okae si bardzo przydatne, kiedy kociak do
ronie - suszenie kota po kpieli, a take kie
dy zmoczy si przypadkiem w zlewie, stanie
si duo atwiejsze.
Najlepszym sposobem na oswojenie kocia
ka z dwikiem suszarki i wytwarzanym przez
ni podmuchem ciepego powietrza jest susze
nie gowy po kpieli w towarzystwie malucha.
Nie prbuj kierowa suszarki w stron jego
pyszczka - z pewnoci mu si to nie spodo
ba. Zareaguje jednak z entuzjazmem, jeli pod
czas korzystania z suszarki podsuniesz mu kil
ka smakoykw.
Inn skuteczn metod jest uruchomienie su
szarki w kuchni, kiedy kociak jest zajty jedze
niem. Wcz j w przeciwlegym rogu pomiesz
czenia, eby nie przestraszy kociaka. Kiedy
przyzwyczai si do jej dwiku, codziennie pod
chod z ni coraz bliej. Podobnie jak w przy
padku innych przedmiotw, mogcych wywo
a zaniepokojenie kociaka, nie piesz si. Jeli

nie okaesz dostatecznej cierpliwoci i prze

straszysz go, bdziesz musia zacz wszyst
ko od pocztku, i to z wikszymi kopotami. Nie
sprawdzaj, jak daleko moesz si posun, nie
wzbudzajc strachu w zwierzciu. Musisz prze
rwa zanim kociak wpadnie w popoch. Jeli
bdziesz postpowa prawidowo, najprawdo
podobniej odniesiesz wraenie, e prawie
w ogle nie posuwasz si do przodu.
Kiedy kociak przyzwyczai si do przebywa
nia w pobliu suszarki, moesz wzi go na ko
lana i przez krtk chwil skierowa na niego
strumie powietrza - suszarka musi by nasta
wiona na niskie obroty albo chodny podmuch!
Po dwch, trzech sekundach przerwij, po
gaszcz kota i pochwal go - w ten sposb po
moesz mu si odpry. Powoli wyduaj okres
korzystania z suszarki, a wreszcie kociak pod
da si zabiegowi bez wikszych oporw. Uda
o ci si cho troch uproci wam ycie.

Zabawa
Najlepsze s zabawy, podczas ktrych kociak
moe da ujcie swoim myliwskim zapdom.
Doskonale suy temu pogo za pieczk ping
pongow, szarpanie si ze szmat i wszelkie
inne tego typu wiczenia. Im wicej zabaw ko
ciak nauczy si od ciebie w pierwszych tygo
dniach ycia, tym mniej sam ich wymyli z nu
dw. Z twojego punktu widzenia rozrywki
wymylone przez kota nie s ani w poowie tak
zabawne, jak wybrane przez ciebie. Do zabaw
kociego autorstwa nale najczciej: wspina
nie si po firankach, polowanie na kostki u ng
i gra w hokeja figurkami z minieskiej porce
lany.
Nie pozwl, by kociak polowa" na czowie
ka. Szarpanie rki, gryzienie palcw i mocowa
nie si z nog wystajc spod kodry to zacho
wania niedopuszczalne. Nie ucz kociaka zabaw,
podczas ktrych dorosy kot moe skaleczy
ci do krwi.

Korzystanie ze stanowiska
do ostrzenia pazurw
Zainstaluj w domu stanowisko do ostrzenia pa
zurw zanim sprowadzisz kociaka. Przez pierw
sze miesice zamykaj go w oddzielnym po-

mieszczeniu, dziki czemu unikniesz ryzyka

wyksztacenia si nawyku drapania w nieod
powiednich miejscach, a zarazem utrwalisz po
dany model zachowania. Co najmniej jedno
stanowisko, strategicznie umieszczone w po
bliu przedmiotw, ktre kociak miaby ocho
t drapa - na przykad krawdzi kanapy oraz odpowiednie miejsce do ostrzenia pazu
rw tu przy jego ulubionym legowisku pomo
g skierowa kocie zapdy w odpowiedni
stron. Wikszo kotw lubi pionowe, solid
ne stanowiska do drapania - poza Emily, kt
ra jest wyjtkiem od kadej reguy. Nasza Emi
ly woli poziome przedmioty. W przeciwiestwie
do Bena, ktry jest zwolennikiem tekstyliw,
Emily gustuje w skrze, korku, kartonie i in
nych tego typu materiaach. Uwielbia swoje
kartonowe pudo do ostrzenia pazurw, nas
czone zachcajcym zapachem kocimitki;

Na nauk ostrzenia pazurw w wyznaczonych

miejscach nigdy nie jest za wczenie (M.S.)

Ben je tylko raz poniucha i straci nim zainte

resowanie. Choby takie stanowisko byo nie
wiadomo jak drogie, z pewnoci kosztuje
mniej ni obijanie kanapy now tapicerk!

Wyprbowane
i praktyczne zabawki
Dobra wiadomo: wikszo kocich zabawek
jest naprawd bardzo tania! Na szczcie ko
ty s stworzeniami praktycznymi i nie dbaj
o swj status spoeczny (zreszt po co, i tak
nale do najwyszej warstwy), wic ceny ko
cich drobiazgw nie maj dla nich najmniejsze
go znaczenia. Nie oznacza to, e w sklepach
z artykuami dla zwierzt nie ma wyszukanych
zabawek - owszem, s. Chcemy tylko przypo
mnie, e koty potrafiy si bawi, zanim takie
byskotki pojawiy si na rynku. Niektre ulu
bione, cho staromodne zabawki dugie lata
niosy rado kocitom i ich wacicielom.

Pieczki pingpongowe
Zwyka pieczka pingpongowa to jedna z naj
wspanialszych kocich zabawek - jest lekka, ro
bi duo haasu i atwo j porusza. Dugie go
dziny zabawy w skromnym opakowaniu. Kup
kilka pudeek w swoim ulubionym sklepie ze
sprztem sportowym. Nie poaujesz.

Torby papierowe
Kolejnym miym sposobem spdzania czasu
jest zabawa papierow - nie plastikow - tor
b na zakupy. Po otwart torb na boku i za
cznij szeleci jej dnem. Doskonaym poczt
kiem zabawy bdzie wtoczenie do rodka
pieczki. Kiedy skoczycie, sprztnij torb; je
li kot postanowi uci sobie drzemk w no
wym domku do zabawy, moesz na niego nie
chccy nadepn.

Kartony
Koci fort, kocie ko, kocia grzda - karton jest
z punktu widzenia kota przedmiotem wielofunk
cyjnym. Sprbuj przewrci pudo do gry no-

gami i wyci w nim drzwiczki, przez ktre kot

bdzie mg wej do rodka. Albo wytnij dwa
okienka i przecignij przez nie zabawk na
sznurku. Moe wzbudzi zainteresowanie kota.
Moesz wreszcie wyci bardzo duo drzwi
czek do wtaczania i wytaczania pieczek ping
pongowych.

wiato
Doskona rozrywk mog wam zapewni za
jczki puszczane na cian z trzymanego w r
ku lusterka albo wiato latarki w ciemnym po
mieszczeniu. Koty i kocita nie s w stanie
poj, e wiata nie da si zapa, przez co s
nim jeszcze bardziej zafascynowane. Sprbuj!

Kulki z folii aluminiowej

albo papierowej
Lekka jak pirko, poruszajca si w ciekawy
sposb, atwa do zahaczenia wycignitym pa
zurem, kulka z alufolii zapewnia wielu kotom
wiele godzin rozrywki. Nie korzystaj w zabawie

z folii, ktrej poprzednio uye do pieczenia al

bo pakowania jedzenia. Kot ma si bawi kul
k, a nie j zjada.

Szpulki do nici
Od kiedy nici nawija si na szpulki, uszczli
wione koty uganiaj si za pustymi szpulkami
po caym domu. Szpulka musi by zupenie pu
sta - nici mog si zaptli w kocich wntrz
nociach. To tylko jeden warunek - poza tym
bawcie si do woli. Idealne rozmiary, ciar
i ksztat gwarantuj kotu prawdziw frajd.

Korek do wina
Korek to wspaniaa zabawa - a si prosi, by
na niego polowa, jest do mikki, by kot mg
zatopi w nim zby albo pazury i do lekki, by
dao si go toczy po pododze. Jeli twj pu
pil naley do nielicznego grona amatorw roz
rywania wszystkiego na strzpy, nadzoruj go
podczas zabawy korkiem. Prawdopodobie
stwo, e odgryzie duy kawaek i poknie go,

Teofil demonstruje, jak pysznie mona bawi si wczk. Tego typu zabawy s dla kota znakomit
rozrywk, niemniej jednak nie wolno zostawia go bez nadzoru! (M.S.)

jest minimalne, mimo to nie warto ryzykowa.

Wikszo kotw ma jednak mnstwo radoci
z tej zabawy.

zabaw do jutra. Jest to naprawd wspaniae

wiczenie, ale podobnie jak w przypadku wik
szoci zabawek i przyrzdw, pod warunkiem
zachowania pewnych rodkw ostronoci.

Zrolowana skarpetka
Zwi skarpetk, ewentualnie w do rodka
odrobin kocimitki, jeli twj kot j lubi, i po
tocz kulk po pododze. Bdzie to ukochana
zabawka kota, ktry lubi szarpa, gry i nosi
w zbach zdobycz. Jeli twj pupil powinien od
czasu do czasu rozadowa na czym agresj,
wypchaj du podkolanwk szmatami, przywi do niej sznurek i pozwl mu si za ni
ugania. Zabawka jest na tyle dua, e kot mo
e j chwyta przednimi apami i odpycha tyl
nymi. Dobre dla kociego zabijaki.

Sznurek
Od setek lat miliony kotw zabawiano kawa
kiem sznurka cignitym prowokacyjnie po pod
odze. Odbywajce si pod nadzorem waci
ciela polowanie na sznurek jest dla kota
znakomit gimnastyk i co tu duo gada, pysz
n zabaw. Ale...
UWAGA: Pod adnym pozorem nie zostawiaj
kota sam na sam ze sznurkiem albo wczk.
Jeli odgryzie i poknie choby kawaek, sznu
rek moe zaptli si w jego wntrznociach
i spowodowa mier. Po zakoczeniu zabawy
zwi wic sznurek i schowaj go do szafki. Jeli
kociak wemie si na dobre do gryzienia, od

Niebezpieczestwo!
Plastikowe torby!
Plastikowe torby, zwaszcza ze sklepu
spoywczego, wydaj wspaniae dwiki,
kiedy si na nie skacze - poza tym
bardzo obiecujco si nadymaj, ale...
pod adnym pozorem nie pozwalaj kotu
si nimi bawi. Co roku wiele kotw ginie
tragiczn mierci, uduszonych we
wszelkiego rodzaju plastikowych torbach.
Przechowuj torby w bezpiecznym
miejscu, w niedostpnej dla kota szafce.

Pierwsza wizyta
u lekarza
weterynarii
Podczas pierwszej wizyty u lekarza weteryna
rii kociak zostaje poddany dokadnym ogldzi
nom. Lekarz zajrzy mu do uszu i pyszczka,
osucha serce i puca, sprawdzi stan sierci,
pomaca brzuszek i zmierzy temperatur.
Jeli moesz, przynie prbk kau do zba
dania na obecno pasoytw. Powinna by
wiea. Kiedy rano znajdziesz kup w kuwe
cie, w odrobin do plastikowego woreczka
i schowaj do lodwki. Jeli nie sprowadzie
jeszcze kociaka do domu, przyniesiesz prbk
za kilka dni. Pozbywajc si od razu problemu
robakw, znacznie uprocisz sobie ycie.
Najprawdopodobniej weterynarz pobierze tak
e prbk krwi do badania na obecno wiru
sa biaaczki kotw (FeLV) oraz wirusa niedo
boru immunologicznego kotw (FIV).
Zarwno biaaczka, jak i zesp nabytego
niedoboru immunologicznego kotw (FAIDS)
to grone i skomplikowane choroby. Jeli wy
nik ktregokolwiek z testw jest dodatni, kot
albo yje dugie lata z czynnikiem zakanym,
albo te nagle zapada na ostr posta choro
by. Naley mie nadziej, e testy dadz wy
nik negatywny. Jeli jednak bdzie inaczej,
powinnicie omwi dalsze postpowanie
wsplnie z weterynarzem.
Istnieje wiele szczepionek zapobiegajcych
chorobom kotw. Jakim szczepieniom zostanie
poddany kociak podczas pierwszej wizyty, za
ley od jego wieku, poprzednio zastosowanych
szczepionek, decyzji weterynarza i przepisw
obowizujcych w twoim miejscu zamieszka
nia. Poniej zamieszczamy list najpopularniej
szych szczepie. (Na stronie 93 znajduje si
dokadniejsze omwienie tych chorb oraz przy
czyn, dla ktrych naley bezwzgldnie uodpor
ni na nie swojego kota).

WYBR LEKARZA
Powiniene wybra lekarza weterynarii, zanim jeszcze sprawisz sobie kociaka. Dziki
temu bdziesz mg zasign fachowej rady, w jaki sposb sprowadzi kota do domu
i na co zwraca uwag dokonujc wyboru zwierzcia. Jedn z najlepszych metod na
znalezienie dobrego lekarza jest pytanie o rad przyjaci i ssiadw trzymajcych koty.
Zawsze jakie nazwisko padnie kilkakrotnie: wanie z t osob powiniene si
skontaktowa.
CZY WETERYNARZ MA WASNEGO KOTA?
Koty s zwierztami jedynymi w swoim rodzaju - ich waciciel musi by prawdziwym
mionikiem kotw. Oczywicie jest wielu doskonaych weterynarzy, ktrzy nie maj
kotw, ale obecno kociego pupila to bez wtpienia punkt dla lekarza.
CZY W KLINICE JEST CZYSTO?
Klinika powinna by czysta i pachnie czystoci. Jeli nie ma toku, porozmawiaj
z recepcjonist. Czsto jest to osoba bardzo zajta, niemniej jednak kilka minut rozmowy
pozwoli si zorientowa, czy obsuga jest sympatyczna.
MCZYZNA

CZY KOBIETA?

Jak wolisz. Pe lekarza nie ma adnego zwizku z umiejtnociami.

MODY CZY STARY?
I jeden, i drugi ma swoje zalety. W ogromnej wikszoci modzi lekarze stosuj
nowoczesne metody i korzystaj z urzdze technicznych najnowszej generacji;
przewag starszych s lata dowiadczenia i praktyki.
CZY KLINIKA JEST CZYNNA CA DOB?
To OGROMNE udogodnienie, gdy zwierzta maj skonno do popadania w choroby
w rodku nocy albo podczas wit. Czasami klinika caodobowa ley zbyt daleko,
eby korzystanie z jej usug w czymkolwiek uprocio spraw. Mimo to powiniene mie
pod rk jej numer telefonu. Mam nadziej, e nigdy nie bdzie ci potrzebny, w razie
czego jednak nie bdziesz go szuka w popochu.
Idealnym rozwizaniem jest lekarz skadajcy wizyty domowe. C za wygoda dla
wacicieli kotw, zwaszcza jeli maj w domu wicej ni jedno zwierz. Od czasu do
czasu trafia si taki weterynarz z bajki. Wtedy go trzeba houbi, bo to nieoceniony skarb.

Podstawowe szczepienia
WCIEKLIZNA
Kady kot, bez wzgldu na to, czy wychodzi
na dwr, czy jest trzymany w domu, powinien
by zaszczepiony przeciwko
wcieklinie.
Od tej zasady nie ma wyjtkw! Nawet kot
domowy moe zarazi si wirusem od przy
padkiem zabkanej myszy albo nietoperza.
(W niektrych krajach szczepienie kotw prze
ciw wcieklinie jest obowizkowe. W Polsce

nie, ale i tak warto je zastosowa, a trzeba

koniecznie, jeli kot wychodzi na dwr - przyp.
red.)
BIAACZKA KOTW
Kota szczepi si po ukoczeniu dziewitego ty
godnia ycia, po trzech tygodniach stosuje si
dawk przypominajc, a potem powtarza si
szczepienie corocznie. Koniecznie zdobd t
szczepionk. Choroba jest podstpna, bo mo
e dugo nie dawa objaww.

ZESP NABYTEGO NIEDOBORU

IMMUNOLOGICZNEGO (FAIDS)
W czasie, kiedy pisalimy t ksik, nie ist
niaa jeszcze szczepionka przeciwko tej choro
bie, prowadzi si nad ni jednak intensywne
badania.
PANLEUKOPENIA KOTW (FPL) - ZNANA
TAKE JAKO ZARAZA KOTW
Szczepionk podaje si mniej wicej co trzy
tygodnie, od szstego - smego tygodnia
ycia a do czasu, kiedy kociak skoczy czter
nacie tygodni. Jeli chcesz si dowiedzie,
dlaczego potrzeba a tyle szczepie, odsya
my ci na stron 72 (Czsto zadawane pyta
nia). (W Polsce koty szczepi si przeciw panleukopenii dwukrotnie: w wieku 8 i 12 tygodni,
a nastpnie powtarza si szczepienie co roku
- przyp. red.)

Sterylizacja i kastracja
Co roku zabija si miliony - tak wanie,
MILIONY - zdrowych, wspaniaych,
uroczych kotw i kocit, ktrych nikt nie
chce przygarn. Jeli jeste mionikiem
kotw, wysterylizuj albo wykastruj
swojego kociaka - tak wczenie, jak tylko
zezwoli na to weterynarz.
Kastracj mona obecnie przeprowa
dza bez adnych ujemnych nastpstw
zdrowotnych nawet u omiotygodniowego
kociaka, wci jednak ten zabieg
wykonuje si przewanie u procznych
zwierzt. Kady lekarz weterynarii ma
wasny pogld na to, w jakim wieku
naley kastrowa koty, powiniene zatem
stosowa si do jego zalece. Niemniej
jednak zrb to.
Wykastrowane koty yj duej, s
zdrowsze i daj sobie rad nie gorzej ni
zwierzta zdolne do rozmnaania.
Oba nasze koty s wykastrowane.
Przyczcie si do naszego protestu
przeciw niepotrzebnym mierciom.
Kady z nas moe przyczyni si do
rozwizania tego problemu.

ZAKANE ZAPALENIE OTRZEWNEJ

KOTW (FIP)
Jest to paskudna, nie do koca jeszcze pozna
na, choroba wirusowa. Koczy si mierci
zwierzcia, musisz jej wic zapobiega.

Karmienie kociaka
Zacznijmy od podstaw: kociaki naley karmi
specjalnie dla nich przygotowan karm. Pra
wie wszystkie znane nam koty zdecydowanie
wol pokarm w puszkach. My take stosujemy
wycznie puszki dla kotw. Jednake pokarm
z puszki psuje si, jeli zostawi go w misce
na duej, jest droszy i bardziej kopotliwy
w uyciu ni sucha karma. Suchy pokarm do
brze si przechowuje, zarwno w torebce, jak
i w misce. Jest taszy ni puszki, atwo go za
dawa i przechowywa. Mikkie produkty s
rwnie wygodne w uyciu jak suchy pokarm
i przez wikszo kotw rwnie lubiane jak kar
ma z puszki, zawieraj jednak duo barwnikw,
konserwantw i substancji zapachowych, na
dajcych im podane waciwoci.
Dostp do wieej wody jest czsto lekce
waon potrzeb kocit. Nawet jeli kociak pi
je z ciekncego kranu, musi mie stay dostp
do miski z wod. Codziennie zmieniaj wod
i pucz misk. Jest to szczeglnie wane, jee
li karmisz kociaka suchym pokarmem. Picie od
powiedniej iloci wody zapobiega chorobom
drg moczowych. Dostp do wieej wody trze
ba zapewni wszystkim kotom, w szczeglno
ci jednak samcom, ktre s bardziej podatne
na tego rodzaju schorzenia.
Mleko, rzekomo idealne dla kocit, moe wy
woa biegunk. Zamiast niego podawaj kocia
kowi wie, czyst wod.
Kocita zaczynaj zbkowa midzy czwar
tym a szstym miesicem ycia. W tym okre
sie gryzienie bywa dla nich bolesne. Jeli ko
ciak karmiony suchym pokarmem sprawia
wraenie godnego, ale zjada tylko kilka kawa
kw i odchodzi od miski, sprbuj przez par mi
nut namoczy karm w ciepej wodzie. Dziki
temu pokarm zmiknie, co uatwi kociakowi je
dzenie. Oczywicie puszkowana karma jest wy
starczajco mikka, wic kociak nie powinien
mie z ni tego rodzaju problemw.

Podobnie jak zbkujce niemowl, kociaka

mog bole dzisa. Szukajc ulgi, moe on
obgryza rne przedmioty. Moe rozdzieraj
co miaucze albo zacz kaprysi. Moe mie
lekk biegunk albo okazywa wiksz ni zwy
kle senno. W tym czasie moe mu te nie
przyjemnie pachnie z pyszczka. Wszystko mi
nie. Jeli mimo wszystko masz wtpliwoci,
skontaktuj si z lekarzem weterynarii. Potrafi
on oceni, czy objawy wystpujce u twojego
kociaka daj jakiekolwiek podstawy do obaw.
Kociak, ktry nie ukoczy jeszcze trzech mie
sicy, powinien mie stay dostp do jedzenia.
Jego zapotrzebowanie na energi jest tak wiel
kie, a wzrost tak szybki, e ryzyko przejedze
nia si praktycznie nie istnieje; kociak spali
wszystkie kalorie uganiajc si po domu, co
jest zreszt normalne u zdrowego zwierzcia
w tym wieku. Jeli jednak z jakiej przyczyny
musisz go karmi w cile okrelonych daw
kach, podawaj je tak, eby jad co najmniej trzy
razy dziennie.
Kiedy kociak bdzie mia p roku, moesz
przestawi go na karmienie dwa razy dziennie,
tak samo, jak zalecamy karmi dorose koty.
Wraz z ukoczeniem szstego miesica ycia
tempo wzrostu maleje. Kot wci si rozwija,
ale ju wolniej. Podawanie oddzielnych posi
kw pozwala na odpowiednie racjonowanie kar
my przeznaczonej dla kociaka. Cho na tym
etapie rozwoju nie wydaje si to wane, oty
o jest przypadoci wystpujc nagminnie
u dorosych kotw trzymanych w domu. Warto
ju teraz przedsiwzi pewne rodki ostro
noci - dziki temu kot bdzie kiedy o kilka
kilogramw lejszy.
Pory posikw powiniene dostosowa do roz
kadu swoich zaj, jak ju jednak wspomnie
limy, pod adnym pozorem nie zaczynaj dnia
od nakarmienia kociaka. Jeli to zrobisz, ko
ciak szybko stwierdzi: Dostaj je, kiedy wsta
jesz z ka, a zatem WSTAWAJ!" Czyby pi
ta rano bya zbyt wczesn por na mae co
nieco?
Jeli kociak budzi ci w rodku nocy, nie
uspokajaj go karmieniem. Moesz wyksztaci
w nim nawyk, ktry trudno bdzie pniej wy
korzeni. W sprawach dotyczcych jedzenia
koty maj dobr pami. Karm kociaka tu
przed wyjciem z domu. Nie pozwl mu skoja

rzy twojego przebudzenia z por karmienia,

a wszystko pjdzie dobrze.
Wieczorem ta sama zasada odnosi si do
twojego powrotu do domu. Jeli zaczniesz kar
mi kota od progu, najmniejsze spnienie b
dzie wywoywao jego niepokj. Nerwowe ko
ciaki atwo nabieraj zych przyzwyczaje. Karm
go podczas swojego posiku albo przyzwyczaj
go do karmienia w porze, kiedy wracasz do do
mu najpniej. Na przykad, jeli wracasz zwy
kle o szstej, ale dwa razy w tygodniu chodzisz
na gimnastyk albo inne zajcia, ktre kocz
si o wp do smej, karm kota codziennie
o smej. Dziki temu nie bdziesz musia od
stpowa od staej pory.
Istotne znaczenie ma miejsce podawania po
siku. Nie karm kota na blacie kuchennym, je
li nie chcesz, eby tam wskakiwa. To samo
odnosi si do stou w kuchni. Kot powinien mie
swobodny dostp do miski - jeli umiecisz j
w pobliu sprztw, na ktre nie powinien wa
zi, przysporzysz kopotw wam obojgu.
Jeli twj pies lubi dobiera si do kociej kar
my, nie wpuszczaj go do pomieszczenia, w kt
rym karmisz kota. Dziki temu bdziesz mg
trzyma koci misk na pododze. Ma to rw
nie t zalet, e pies nie bdzie wyera kar
my pozostawionej w misce poza porami posi
kw. Milionom kotw udao si przekona
swoich wacicieli, e musz mie dostp do
jedzenia przez ca dob. Ot wiedz, e wcale
nie musz.
Jeszcze jedna zasada - nie karm kota reszt
kami ze stou. Powtarzaj sobie w duchu: przez
dwadziecia lat, przez dwadziecia lat te wiel
kie zielone oczy bd si we mnie natarczywie
wpatrywa. Jeli nie chcesz, eby twj koci a
komczuch naprzykrza ci si do koca ycia,
nie serwuj mu smacznych kskw ze swojego
talerza.

Pielgnowanie
kociaka
Po lekturze stron 62-63 wiesz ju, w jaki spo
sb przyzwyczai kociaka do pielgnacji.
Przejdmy teraz do podstawowych zabiegw,
jakich wymaga twj kot.

Koty krtkowose
Mimo e sier krtkowosego kociaka nie pl
cze si i nie zbija w kaki, powiniene go cze
sa przynajmniej raz w tygodniu, a podczas li
nienia nawet czciej. Czesanie stanowi masa
skry, rozprowadza po sierci ochronn war
stw tuszczu, usuwa martwe wosy, przyzwy
czaja do zabiegw pielgnacyjnych i umoli
wia wacicielowi dokadne ogldziny kociaka.
Bardzo wygodnym przyborem jest tak zwa
na rkawica do sierci. Przewanie jest uszy
ta z ptna pokrytego wosiem z sizalu. Jest
mikka, skuteczna i wikszo kotw bez opo
rw pozwala si ni czesa. Sizal, w przeci
wiestwie do plastiku czy gumy, nie elektryzu
je sierci. eby oczyci rkawic z wosw,
naley ni przecign po krawdzi twardego
przedmiotu.

Koty dugowose
Sier niektrych kotw dugowosych nie jest
zbyt gsta ani delikatna i nie tworz si na niej
kotuny. Przedstawicielom innych ras, zwasz
cza persw, kudy plcz si na skutek jedno
razowego przejcia przez pokj. Jeli maj za
chowa dobry wygld i samopoczucie, trzeba
je czesa codziennie. Moesz sobie sprawi
persa tylko pod warunkiem, e masz czas
i ochot zajmowa si nim co dzie. W prze
ciwnym razie zwierz bdzie nieszczliwe.
Czesz persa codziennie albo kup kota jakiej
innej rasy.

Przycinanie pazurw
Cotygodniowe przycinanie pazurw kotu trzy
manemu w domu ograniczy rozmiary szkd, ja
kie zwierz moe wyrzdzi w sprztach, a tak
e zmniejszy ryzyko skaleczenia twojej de
likatnej skry. Jeli kot nie stawia oporu, zabieg
trwa nie duej ni minut, warto zatem spr
bowa. Jeli kot si sprzeciwia, w rozdziale
o zapobieganiu zym nawykom na stronach
61-63 znajdziesz opis metody oswajania zwie
rzcia z tym zabiegiem. Wzgldnie spokojne-

Buwi demonstruje starann toalet (J.G.)

mu kotu moesz obci pazury specjalnymi

ckami. Przycinaj tylko cienki, jasny koniec
pazura. Nie wolno obcina gbiej pooonej,
rowej czci - w tym miejscu przebiegaj
naczynia krwionone, ktrych uszkodzenie jest
mniej wicej rwnie przyjemne, jak zdarcie pa
znokcia.
Dobrze mie pod rk odrobin aunu na wy
padek, gdyby gbiej skaleczony pazur zacz
mocno krwawi. Podczas przycinania staraj si
zachowa dobry humor. Spokojny ton twego
gosu doda kociakowi otuchy.

Uszy
Co tydzie sprawdzaj, czy w uszach nie ma
brudu ani adnej wydzieliny. U kocit czsto
wystpuj wierzbowce. Pojawienie si gstej
czarnej wydzieliny o konsystencji wosku ozna
cza konieczno wizyty u weterynarza. Najle
piej co tydzie czyci zewntrzn cz ucha
za pomoc zwilonego wacika. Nie wolno czy
ci gbiej pooonych, niewidocznych par
tii maowiny. Ucho jest bardzo wraliwe - je
li dziaasz na olep, moesz wyrzdzi kotu
krzywd.

Oczy
Oczy kota nie wymagaj przewanie zbyt tro
skliwej pielgnacji. Niektrym kotom o krtkim
nosie, zwaszcza persom, trzeba codziennie
przeciera wacikiem doln powiek. Popro
o instrukcje lekarza, hodowc albo kociego fry
zjera.

Kpiel
Nie kp kociaka, chyba e jest to bezwzgld
nie konieczne. Jeli ju musisz go wykpa,
zrb to szybko, unikaj przecigw i natychmiast
go wysusz! Jeli z powodzeniem oswajae ko
ciaka z suszark, susz go, nastawiwszy przy
rzd na niskie obroty.
Jeli kociak nie jest przyzwyczajony do rcz
nej suszarki, wsad go do wyoonej rcznika
mi transportwki i trzymaj pod lamp w ciepym,
wolnym od przecigw pomieszczeniu tak du
go, a wyschnie. Nie spuszczaj kota z oka - po
winno mu by przytulnie jak w gniazdku, a nie

gorco jak w piekarniku. Jeli zwinie si w k

bek w pobliu rda wiata, wszystko w po
rzdku. Jeli zacznie dysze, chowajc si przed
arem, jest za gorco. Odsu troch transportwk od lampy. Jeli kociak si trzsie i pomiaukuje, jest za zimno. Przysu lamp do klat
ki albo we kociaka ze sob do ka i trzymaj
go pod kocem, dopki dreszcze nie ustpi.
Najlepiej jednak unika wszystkich tych zabie
gw, dopki kot nie skoczy przynajmniej p
roku.

Czsto zadawane
pytania
Czy powinnam zakada rkawiczki, jeli ko
ciak jest zbyt brutalny podczas zabawy?
I tak, i nie. Owszem, na krtk met jest to do
bre rozwizanie, poniewa kociak nie wyrzdzi
Pani krzywdy. Jest jednak jedno wielkie ale:
w ten sposb nie nauczy Pani kociaka, jak po
winien si bawi. Jeli nie da mu Pani do zro
zumienia, jak naley obchodzi si z czowie
kiem, prdzej czy pniej nadejdzie to, co
nieuniknione: sodkie malestwo wyronie na
gryzce i drapice kocisko.
Mj kociak je duo, mimo to jest chudy, a je
go sier jest sucha i matowa. Co si z nim
dzieje?
Wyglda na to, e pora si wybra do lekarza.
Najczstsz przyczyn s robaki albo inne pa
soyty wewntrzne. Prosz zanie weteryna
rzowi prbk kau do analizy. Wikszo kocit
miewa od czasu do czasu robaki. Nie trzeba
si od razu martwi, trzeba si z tym upora.
Nie wolno stosowa lekarstw na wasn rk.
Diagnoz i wypisanie recepty prosz zostawi
lekarzowi weterynarii. On si na tym zna.
Moj kociak prbuje ssa psa. Czy to jest
normalne?
Do powszechne, cho moe nie do koca
normalne. Kocita powinny zostawa z matk
i rodzestwem duo duej ni psy. Ludzie roz
dzielaj je zbyt wczenie, midzy pitym a sid
mym tygodniem ycia kocit. Tak wczesne od
czenie moe prowadzi do utrwalenia nawyku

Kady kociak ma yk myliwsk (M.S.)

ssania nawet u dorosego kota. W miar mo

noci powinno si kupowa kociaka, ktry sp
dzi z matk przynajmniej dziesi tygodni,
a jeszcze lepiej dwanacie do szesnastu! A tak
midzy nami - skoro paskiemu psu to nie
przeszkadza, dlaczego Pan ma jakiekolwiek
wtpliwoci? W kocu to jest ich sprawa, nie
prawda?
Dlaczego mj kociak musi dosta tyle za
strzykw przeciwko parwowirozie?
Rozsdne pytanie. Chodzi o to, e kociak, do
pki ssie mleko matki, otrzymuje wraz z nim
pewn ilo przeciwcia, chronicych go przed
chorobami, w tym take parwowiroz. Problem
w tym, e nigdy nie wiadomo, jak dugo dzia
aj owe przeciwciaa. Czasami sze tygod
ni. Czasami dwanacie. Dopki przeciwciaa
nie znikn, ukad immunologiczny kociaka nie
rozpozna szczepionki i nie bdzie dziaa sam.
Dlatego szczepionk podaje si co jaki czas,
poniewa przeciwciaa od matki w kocu prze
stan dziaa i kociak zareaguje waciwie na
dawk, tworzc wasne przeciwciaa.

Za kadym razem, kiedy myj zby, mj ko

ciak trca ap strumie wody. Mylaem, e
koty nie znosz si moczy!
Wikszo kotw nie znosi wrzucania do wo
dy, co nie znaczy, e nie fascynuje ich strumie
biecy z kranu. Prawie kady kot uwielbia ba
wi si kapic wod, a niemal wszystkie lu
bi pi wod z kranu. Na szczcie koty nie
musz tumaczy si ze swoich niezbyt logicz
nych zachowa.
Kocita s takie urocze - czy nie sdzi pan,
e kotka powinna mie cho raz w yciu
mae?
NIE! Kocita rzeczywicie s wdziczne, lecz
i tak jest ich na wiecie o kilka milionw za du
o. Jeli jest Pani mioniczk kotw, prosz
zgosi si na ochotnika do pomocy przy ko
citach w miejscowym schronisku. Kociaki po
trzebuj opieki, pielgnacji i mioci. Nie powo
ujmy na wiat istot wycznie dla wasnej
przyjemnoci w sytuacji, gdy co roku tak wie
le ich umiera w bezskutecznym oczekiwaniu
na kochajcych wacicieli.
Prosz wykastrowa kociaka, kiedy skoczy
p roku. Kastracja jest oznak prawdziwej mi
oci do tych zwierzt. Wykastrowane koty s

mniej podatne na pewne typy nowotworw i in

ne choroby. Jeli naprawd kocha Pani koty,
a zwaszcza kocita, nie powinna Pani zwle
ka z ich kastracj.

ka zostaa rozwizana. To po prostu niech

do wirku. Jeli kociak pozostawia niezakopane odchody w obu kuwetach, trzeba si pogo
dzi z jego widzimisi.

Czy po kastracji mj kociak nie stanie si

leniwy i otyy?
Nie. Otyo i lenistwo s wywoane nadmia
rem jedzenia i niedostatkiem ruchu. To jeden
z wielu przesdw, powstrzymujcych waci
cieli przed dokonaniem niezbdnego zabiegu
kastracji bd sterylizacji kota. Przeciwko za
biegowi nie ma adnych przeciwwskaza, za
jego przeprowadzeniem natomiast przemawia
mniej wicej pi milionw argumentw - wa
nie tyle niechcianych kocit zabija si co ro
ku. Prosz nie zwleka!

Kilka razy w cigu dnia mj kociak lata po

domu jak dzikus. Czy to normalne?
Jeszcze jak! To wanie atak GUPa - Gorsz
cego obuzowania Umotywowanego Podnie
ceniem. Kocita i niektre dorose koty ulegaj
mu kilka razy dziennie, najczciej we wcze
snych godzinach rannych albo wieczornych.
W tym czasie dziko yjce koty rozpoczynaj
polowanie.
Pani kociak, podobnie jak tysice innych ko
cit na caym wiecie, przejawia nagle niepo
hamowan dz biegania na olep, co trwa
zwykle kilka minut. Na kanap, po kanapie, po
pododze, obrt w miejscu i od nowa w prze
ciwn stron. Jeli stanie mu Pani na drodze,
kociak wykorzysta Pani jako sprzt do wi
cze. Na kolana, w gr po nodze, po plecach
- ktrdy bliej.

Mj kociak nie zakopuje swoich odchodw.

Czy to normalne? Czy mona go tego na
uczy?
Owszem, to normalne. Uczy kota zakopywa
nia swoich odchodw? Nonsens. Podobnie jak
wszystkie koowate, nasi pupile s niepopraw
nymi indywidualistami. Niektre koty kopi w ku
wecie kilka minut, grzebic i wywalajc wirek
na zewntrz, czasem nawet zakopuj powie
trze, kierujc si instynktown potrzeb ukry
cia swoich odchodw. Inne po prostu zaatwia
j si i ju. Niech Pan dzikuje losowi. Bdzie
mniej sprztania, kot zuyje mniej wirku, nie
bdzie go rozsypywa dookoa - w ogle b
dzie mniej kopotw. Jeli brzydzi si Pan wi
doku odchodw - tym lepiej! Czciej bdzie
Pan je sprzta.
Moe to jednak oznacza (zawsze musi by
jakie ale", nieprawda?), e kotu nie odpo
wiada rodzaj wirku. Jeli kociak nie lubi wcho
dzi do kuwety, z obrzydzeniem otrzsa apy
po wyjciu z niej, stara si zaatwia w samym
rogu albo nie zakopuje swoich odchodw, pro
sz sprbowa zmieni rodzaj wirku. Trzeba
ustawi dwie kuwety i nasypa do jednej stary
wirek, a do drugiej nowy. Jeli w drugiej ku
wecie kot zacznie zakopywa odchody, zagad-

Cho kociak moe kaprysi, trzeba jak

najwczeniej przyzwyczaja go do zabiegw
pielgnacyjnych (J.G.)

Przewanie trwa to zaledwie kilka minut, naj

wyej dziesi. Najlepiej po prostu podziwia
modziecz rado ycia, starajc si przy tym
nie wej na lini ognia. Prba zapania kocia
ka w trakcie gonitwy najprawdopodobniej wy
woa jego gwatowny protest - prosz pozwo
li mu si wyszale. Jeli Pani ma ochot,
mona przej kontrol nad tym atakiem kociej

manii, rzucajc maluchowi pik albo porusza

jc mu przed nosem zabawk na sznurku. Jest
nadzieja, e skoncentruje si na niej i zacznie
si z ni szarpa. Mnstwo uciechy dla was
obojga. Bez wzgldu na wybran metod, trze
ba umie si tym nacieszy - jeszcze Pani za
tskni za kocim obuzowaniem. Bo w kocu czy to nie rozkoszny widok?

Doroso
Koty towarzyszyy mi przez cae ycie. Moje
wspomnienia z dziecistwa s pene kotw: ca
e godziny bawi si z kociakami, prbuj od
rabia lekcje, mimo e kot poluje na mj o
wek, w szkole redniej cauj si z moim
chopakiem, a kot mruczc usiuje nam prze
szkodzi. Kad noc spdzaam w towarzystwie
rozgrzanego kota, zwinitego w kbek pod mo
imi kolanami albo wtulonego mionie w moj
szyj. Koty pamitam lepiej ni niektrych
czonkw mojej rodziny. W kocu byy ze mn
zawsze, zawsze potrafiy mnie pocieszy i za
bawi, bylimy nierozcznymi przyjacimi. I jest
tak po dzi dzie: Emily ley zadowolona na
moich kolanach, gow zoya mi na przedra
mieniu, przez co skutecznie przeszkadza mi

w pisaniu ksiki, ale co tam! Jej jest dobrze;

ja mam poczucie szczcia, jakiego ludzie ni
s mi w stanie zapewni, a zatem pozwalam
jej zosta. Zatopiona w bogim nie, lec uf
nie na moim podoku, zdaje si obdarza mnie
wzgldami, ktrych czstokro w yciu mi bra
kowao. Dom bez kota nie jest prawdziwym do
mem - wedug mnie to wite sowa.

ycie w miecie
Koty mieszkay z ludmi w najrozmaitszych
miejscach. Dziki silnie wyksztaconym zdol
nociom adaptacyjnym ycie w miecie nie sta
nowi dla nich wikszego problemu pod warun-

Ten miejski kot czuje si w swym miejskim wiecie najzupeniej u siebie (J.G.)

kiem, e nie s wypuszczane na zewntrz. y jeli nie moe znale kryjwki. Jeli nie da si
cie na ulicy jest trudne do zniesienia dla czo urzdzi pod tym ktem sypialni, zastanw si,
wieka, a c dopiero dla kota. Wszystkie koty czy nie daoby si wykorzysta w tym celu za
mieszkajce w miecie powinny by trzymane kamarkw szafy. Zostaw drzwi otwarte i zablo
w domu - koniec i kropka.
kuj je, eby nie mona ich byo przypadkiem
Nie ma znaczenia, czy bdzie to mae miesz zamkn. W do rodka legowisko wymosz
kanko, czy okazaa willa. Kot si i tak przyzwy czone swoim starym podkoszulkiem i umie
czai. Dopki bdziesz dba o jego podstawowe tu obok misk z wod. Na kilka godzin powin
potrzeby i jeli zawczasu wemiesz pod uwa no wystarczy.
g niektre jego instynktowe pragnienia, b
Jeli kot si chowa, nikt nie powinien zblia
dziesz mg mieszka ze szczliwym i zdro si do jego kryjwki. Powinien mie zagwaran
wym kotem w dowolnym punkcie miasta.
towane bezpieczestwo tej strefy. Ludzie ma
W kosmosie przestrzeni jest pod dostatkiem, j dobre chci, niemniej jednak podchodzenie
ale w wikszoci mieszka nie ma jej zbyt wie do kota, ktry stara si ukry, jest wymienit
le. Trudno upchn wszystkie swoje graty, metod wzbudzenia jego agresji i napytania so
a jeszcze kot musi si gdzie podzia. Najlep bie innych kopotw, wywoanych stresem zwie
szym rozwizaniem dla wszystkich zaintereso rzcia. Poczekaj, a kot sam wyjdzie, a nastp
wanych jest zakup specjalnego kociego rusz nie zawoaj go do siebie i pogaszcz - moesz
towania, sigajcego od podogi do sufitu. nawet zaproponowa mu jaki smakoyk. Pa
Dziki temu kot nie tylko bdzie mg uprawia mitaj: nieufno wobec obcych jest u kota re
wspinaczk, ale zyska dla siebie wicej miej akcj najzupeniej normaln i naturaln. Nie
sca i w razie potrzeby bdzie mia gdzie si jest to ani problem, ani wada. Niech kot robi,
schroni. Po zainstalowaniu urzdzenia zach co chce. Musisz si z tym pogodzi.
kota, eby z niego korzysta: schowaj na p
Podobnie jak ludzie, koty yjce w miecie
eczkach szczeglnie ulubione smakoyki, prze s czsto naraone na stres. Napicie wywo
cignij sznurek przez drek w taki sposb, by ane dugim przebywaniem w samotnoci, cia
kot mg si nim bawi, wetrzyj w rusztowanie snot, niespodziewanym, gonym dwikiem,
odrobin kocimitki. Kada przynta bdzie haasem dobiegajcym z klatki schodowej al
swoist nagrod za zainteresowanie przedmio bo ulicy, czy wreszcie zanieczyszczeniem po
tem, wywoujc u kota przyjemne skojarzenia. wietrza moe uczyni zwierz bardziej skon
Jeli mieszkasz z kotem w miecie, najwa
nym do szkodliwych nawykw ni bywaj jego
niejszym zabezpieczeniem bd porzdne i so- pobratymcy, yjcy w znoniejszych warun
lidne s i a t k i o k n a , ktre nie wylec n a ze kach.
wntrz, kiedy k o t oprze si o nie podczas s n u Na szczcie dziaanie stresu mona zago
albo skoczy na nie caym ciarem prbujc
dzi stosujc waciw diet, zapewniajc ko
schwyci gobia. Koty wypadaj przez okna
tu ruch, moliwo zabawy, odpowiednie oto
z zupenie niewiarygodnej wysokoci, z atwym
czenie i niezmienny rozkad dnia. Dieta jest
do przewidzenia, poaowania godnym skut
wana dla wszystkich - twj kot nie jest wyjt
kiem. Musisz zabezpieczy okna instalujc
kiem od tej reguy. Zestresowany kot powinien
mocne siatki. POD ADNYM POZOREM nie
by jak najlepiej ywiony. Trzeba mu zapewni
zostawiaj otwartego, choby tylko lekko uchyjak najwartociowsz diet - wedug nas po
lonego okna, jeli nie zostao zabezpieczone!
winna to by karma naturalna, w miar mo
Kot potrafi si wylizn przez najwsz szpa
noci wolna od sztucznych barwnikw i rod
r, moe te si wydosta na zewntrz, uchy
kw zapachowych. Wiele firm produkuje
liwszy okno a p .
doskonae produkty tego rodzaju - polecamy
Ze wzgldu na niewielki metra wikszoci je gorco. Kot powinien mie take dostp do
mieszka w miecie powiniene wydzieli ko trawy, ktr bdzie mg sobie podjada. Rw
tu jego wasn, prywatn przestrze, gdzie b nie wana jest wiea, czysta woda.
dzie mg si schroni przed obcymi osobami.
Wiele kotw nie lubi obcych i denerwuje si,

wiczenia ruchowe powinny by cile zwi

zane z zabaw. Cignite na sznurku przed-

mioty daj mnstwo radoci zarwno poluj

cemu na nie kotu, jak i towarzyszcemu mu
w zabawie czowiekowi. Godne polecenia s
wszelkiego rodzaju gonitwy, zwaszcza jeli kot
moe wskakiwa na rne przedmioty i z nich
zeskakiwa, co czyni zabaw jeszcze bardziej
interesujc i angauje wicej energii. Nie chce
my oczywicie sugerowa zabawy z kotem do
upadego. Mao ktry kot bdzie chcia si tak
dugo bawi. Jeli jednak przynajmniej raz
dziennie zapewnimy kotu namiastk polowa
nia, adna inna rozrywka nie rozaduje tak do
brze jego naturalnych instynktw.
Odpowiednio zaaranowane otoczenie, o kt
rym pisalimy wyej, moe zarwno uatwi,
jak i utrudni ycie kotu. Jeli zapewnisz mu
odpowiednie kryjwki i miejsca do wspinania,
sprawisz, e nawet w sztucznych warunkach
bdzie si czu jak na swobodzie.
Wreszcie ostatni czynnik: niezmienny rozkad
dnia, ktry wpywa kojco na wszystkie yjce
w stresie zwierzta, moe z wyjtkiem tych,
u ktrych napicie wywouje nuda. Jeli twj
kot jest przestraszony albo niespokojny, usta
lony z gry harmonogram zaj pomoe mu
stawi czoo otaczajcej go rzeczywistoci.
Sprbuj tak ustali plan zaj swoich i swoje
go kota, eby czyni od niego jak najmniej od
stpstw. Oznacza to na przykad, e nie powi
niene w tygodniu karmi kota o sidmej rano,
jeli masz zamiar wyspa si w weekend. Al
bo dawaj mu je o takiej porze, o jakiej masz
zamiar wstawa w weekendy, albo kup misk
z automatycznym dozownikiem, ktry mona
nastawi na odpowiedni por. Staraj si za
pewni swemu kotu jak najbardziej regularny
tryb ycia: codzienna rutyna daje kotu poczu
cie spokoju i bezpieczestwa, podobnie jak in
nym zwierztom domowym.

ycie na
przedmieciu
Sdz, e spord wszystkich miejsc, w kt
rych yj koty, przedmiecia stwarzaj dla nich
najwicej zagroe. Dlaczego? Poniewa lu
dzie maj wraenie, jakby mieszkali poza mia
stem: ogrd wyglda spokojnie, ssiedzi s mi

li, wic wypuszczanie kota na dwr wydaje si

najlepszym rozwizaniem. Nieprawda!
Na przedmieciach mieszka mnstwo kotw,
co oznacza, e terytoria s precyzyjnie wyty
czone, a przebiegajce midzy nimi granice
traktowane powanie. Twj kot, przestpiwszy
prg domu, znajdzie si w rewirze innego zwie
rzcia albo bdzie musia walczy o swj skra
wek terenu. Tak czy inaczej, walka jest nieunik
niona, zwaszcza w przypadku samcw.
Na przedmieciach jest duo ulic, na ktrych
panuje oywiony ruch. Przebywanie na ulicy
nie jest wskazane dla kotw: wikszo z nich
nie zdaje sobie sprawy z zagroe, jakie nio
s przejedajce pojazdy.
Na terenie czyhaj na kota najrniejsze
niebezpieczestwa, poczwszy od pestycy
dw, ktre kot zbiera na apy, wczc si po
trawnikach, a nastpnie zlizuje podczas my
cia, skoczywszy na drobiowych kociach
w mietniku: jeli kot je poknie, mog pokie
reszowa jego wntrznoci. Kot puszczony
wolno na przedmieciach przechadza si po
istnym polu minowym.
Wreszcie trafiaj si wrd ssiadw zapa
leni tpiciele kotw. Nasi przyjaciele maj s
siadw, ktrzy znaleli upodobanie w strzela
niu z wiatrwki do kadego kota, jaki si pojawi
choby na skrawku ich trawnika. Gupota?
Owszem. Zagroenie dla mieszkacw? Bez
wzgldnie. Ludziom tego pokroju nie zaley
jednak na utrzymywaniu dobrossiedzkich sto
sunkw, twj kot za moe wrci do domu
okaleczony - albo nie wrci wcale.
Dodajmy jeszcze do tego wczce si psy
z ssiedztwa, a otrzymamy pikny obrazek oto
czenia, ktre jest miertelnie niebezpieczne dla
naszych kocich przyjaci.
We pod uwag bezpieczestwo swego ko
ta i nie wypuszczaj go z domu albo zbuduj dla
niego odpowiednio urzdzony wybieg, gdzie
bdzie mg korzysta ze wieego powietrza
i polowa na przelatujce muchy nie naraajc
si na powaniejsze kopoty.
Poza tym wiat idzie naprzd. Niektre gmi
ny ustalaj zakazy wypuszczania kotw bez
nadzoru. Naprawd nie ma si czemu dziwi.
Czy prbowae kiedykolwiek zasn przy wt
rze miosnej pieni kotki w rui albo bojowych
wrzaskw walczcych o jej wzgldy samcw?

Nie kady kot lubi otwarte przestrzenie; ale Punia

niele sobie radzi w terenie" (M.S.)

By moe uwaasz, e rozpruta torba na mie

ci i jej zawarto rozwleczona po caym pod
jedzie do domu jest nieuchronn konsekwen
cj posiadania kota, nie sdz jednak, by twoi
ssiedzi, ktrzy nie maj kotw, podchodzili do
tego rwnie beztrosko. Co bdzie, kiedy twoja
pociecha wygrzebie z piaskownicy bryk ko
cich odchodw? Tak wanie wyglda skrze
czca rzeczywisto. Jeli nie zaczniesz mie
na wzgldzie swoich ssiadw, ich niech do
zwierzt domowych bdzie coraz wiksza.
Wsplne ycie z kotami oznacza koniecz
no przyjcia na siebie odpowiedzialnoci nie
tylko za ich zdrowie i dobre samopoczucie, lecz
take za ich zachowanie.

ycie na wsi
ycie na wsi, czyli w spokojnej okolicy, gdzie
kady dom jest otoczony kilkoma hektarami zie
mi i ley z dala od ruchliwych ulic, jest pod wie
loma wzgldami bezpieczniejsze dla kotw.
Mimo to rwnie na takim terenie czyhaj na
kota niebezpieczestwa, cho nie tak wielkie,
jak na przedmieciach. Kotw jest mniej, a prze

strzeni wicej, zwykle wic liczba zwierzt przy

padajcych na hektar terenu jest mniejsza, co
oznacza, e rewiry nie s bronione tak zajadle,
a do przekroczenia ich granic nie dochodzi tak
atwo. Wci jednak istniej pewne zagroenia,
ktre musisz wzi pod uwag podejmujc de
cyzj o wypuszczaniu kota na dwr.
Przebywanie z dala od zagroe stwarza
nych przez czowieka nie oznacza, e kot jest
bezpieczny. Teraz musisz take pamita o za
groeniach, jakie istniej w rodowisku natu
ralnym, przede wszystkim ze strony dziko y
jcych zwierzt, cho niektre niebezpie
czestwa mog czai si czasem nawet blisko
domu.
Kodak, pikna czarno-biaa kotka, mieszka
na wsi w Vermoncie, w domu na szczycie nie
wielkiego wzgrza, na skraju wskiej wiejskiej
drogi. Przez wiele lat cieszya si cakowit swo
bod. Kilka miesicy temu przydarzy jej si
jednak wypadek. Zbd j jeden z nalecych
do majtku trykw. Tym, ktrzy nie widzieli do
td tryka na wasne oczy i nie zaznali jego ro
gw, wyjaniam, e nie jest to bynajmniej mie
dowiadczenie. Tryki s duymi zwierztami,
wa ponad pidziesit kilogramw i maj
ogromne rogi, ktrymi z natury potrafi si po
sugiwa. Jeli tryk ruszy do ataku, moe po
wanie poturbowa czowieka. Jeli ruszy na
kota... no c, Kodak ma szczcie, e usza
z yciem. Stracia jednak oko.

Jak do tego doszo po tylu latach zgodnej ko

egzystencji? Diabli wiedz. Kodak widziano
wczeniej w towarzystwie skunksa; powstaa
teoria, e owce zwszyy obcy zapach, kiedy
kotka wesza do obrki. Tryki postanowiy obro
ni si przed rzekomym intruzem.
Skunksowi naleaoby powici osobny roz
dzia. Skunksy i szopy nagminnie roznosz
wcieklizn, ktra wci panoszy si w wielu
regionach Ameryki Pnocnej. (W Polsce czyni
to gwnie lisy - przyp. red.)
Pora wreszcie wspomnie o puapkach na
zwierzyn. W niektrych stanach wci dopusz
cza si zastawianie side. Tego rodzaju paci
s niewidoczne, dopki zwierz na nie nie na
stpi, co koczy si przytrzaniciem apy.
Oczywicie sida zatrzaskuj si bez wzgldu
na gatunek zwierzcia, ktre na nie trafio. Wpa
daj w nie najrniejsze stworzenia i gin po
woln, straszn mierci w mczarniach z pragnienia i godu, na skutek doznanego prze
raenia i wstrzsu. Jeli nawet nie da si ca
kowicie zwalczy zwyczaju zastawiania pua
pek na zwierzyn, istniej bardziej humanitarne
metody, ktrych wprowadzenia powinnimy si
wszyscy stanowczo domaga. Nie ma adnego usprawiedliwienia dla barbarzystwa.

Podstawowe
potrzeby
Tak samo jak rodzic jest odpowiedzialny za
zdrowie i dobre samopoczucie swojego dziec
ka, waciciel kota przyjmuje na siebie odpo
wiedzialno za niego. Rodzic doglda dziec
ka, stara si zapewni mu bezpieczestwo,
poniewa zdaje sobie spraw, e niemowl jest
istot bezbronn. Karmi je, kiedy dziecko tego
potrzebuje. Zaspokaja jego potrzeby higienicz
ne, dostrzega najlejsz choby oznak cho
roby, zabawia je i uczy, skada wraz z nim wi
zyty u pediatry - uwaajc wszystkie te
czynnoci za najnaturalniejsze w wiecie. Jest
przecie rodzicem tego malestwa, a z tym wi
e si pewna odpowiedzialno.
To samo dotyczy ciebie, waciciela kota. Naj
oglniej rzecz biorc, kotem naley opiekowa
si w podobny sposb jak niemowlciem. Sko

ro zmieniasz dziecku brudn pieluch, zadbaj,

eby kot mia czyst kuwet. Skoro kpiesz
swoje dziecko, czeszesz mu wosy, nacierasz
oliwk skr i obcinasz paznokcie, nie zapo
minaj o waciwej pielgnacji swojego kota:
czesz go, obcinaj mu pazury, kp go w miar
potrzeby, zgodnie z zaleceniami lekarza wete
rynarii.
Na tym podobiestwa si kocz. Z pewno
ci nie bdziemy ci zachca, eby po
zwala swojemu dziecku wspina si na tyln
ciank kanapy, ugania si za kulkami z fo
lii aluminiowej albo uwiesza si na firankach,
oglna zasada jest jednak zbliona. Jeste
jedynym opiekunem swojego kota. Jego zdro
wie, dobre samopoczucie i cae ycie zale
wycznie od ciebie. Jest to miy, cho powa
ny obowizek. Nie pozostawiaj zwierzcia wa
snemu losowi.
Znajdujcy si pod twoj opiek kot ma kil
ka podstawowych potrzeb, ktre musisz zaspo-

Koty uwielbiaj mleko, czsto jednak jest to

mio bez wzajemnoci; mleko u wielu z nich
wywouje biegunk (J.G.)

koi, jeli chcesz, by zwierz byo szczliwe

i zadowolone. Kot powinien dostawa odpo
wiedni karm i wie wod, musi mie wy
godne posanie, trzeba mu zapewni do ru
chu, regularn pielgnacj, fachow opiek
weterynaryjn, nie wspominajc oczywicie
O twojej mioci i uwadze. Jeli zaniedbasz kt
rkolwiek z jego potrzeb, bdzie y w fizycz
nym i psychicznym stresie, co nieuchronnie do
prowadzi do kopotw zdrowotnych i problemw
z zachowaniem.

Poywienie
i woda
Woda jest jednym z najistotniejszych czynni
kw wpywajcych na dobr kondycj kota,
a zarazem jedn z najczciej zaniedbywanych
potrzeb przecitnego kociego pupila. Poniewa
wikszo z nas nie wypija dostatecznej iloci
zwykej wieej wody, obowizek dostarczenia
jej kotu uchodzi czsto naszej uwagi.
Podawanie wody w odpowiedniej iloci po
zwala zapobiec chorobom pcherza moczowe
go, umoliwia wypukanie toksyn, reguluje ape
tyt, jednym sowem, oczyszcza organizm.
Wod naley podawa w miskach ceramicz
nych albo wykonanych ze stali nierdzewnej. Co

Nie zatucz kota z mioci. Oka swoje uczucie

dbajc o smuk lini swego pupila (J.G.)

dzie trzeba umy misk i wymieni jej zawar

to. Niektre koty s wyjtkowo wybredne
i z obrzydzeniem odwracaj nos od niewieej
wody.
Jeli twj kot nie lubi pi z miski, uwielbia za
to spija krople wieej wody cieknce z kra
nu, kilka razy dziennie zostawiaj kran niedokrcony, pozwalajc kotu napi si w ten sposb.
Im wicej wypije, tym lepiej.
U nas w domu koty s karmione dwa razy
dziennie przez p godziny - potem zabieramy
miski. Emily ma skonno do tycia, poniewa
jest przybd i wyznaje icie wczgowsk
zasad: trzeba si naje na zapas, bo nigdy
nie wiadomo, kiedy si trafi nastpna okazja".
Kiedy j przygarnlimy, czsto jej si zdarza
o opycha a do wymiotw. Stay dostp do
miski z jedzeniem nieuchronnie prowadzi u nie
ktrych kotw do otyoci, podobnie jak u pew
nych ludzi moliwo cigego podjadania lo
dw z otwartego pojemnika. Skoro jest, to
znaczy, e trzeba zje. Ta skonno daje o so
bie zna coraz silniej w miar, jak kot si sta
rzeje.
Wyznaczylimy naszym kotom stae pory po
sikw zamiast zostawi im stay dostp do je
dzenia rwnie ze wzgldu na obecno psw
w domu. Prawie wszystkie psy uwielbiaj ko
ci karm i s gotowe na wszystko, eby si
do niej dobra. Ustalilimy, e moja pracownia
bdzie dla psw stref zakazan, ale adne
rozwizanie nie sprawdza si w stu procentach.
Kady bd z mojej strony oznacza, e bd
musia znosi wo psich bkw, do czego cz
sto prowadzi wyjadanie z kociej miski. A zatem
dostan za swoje!
Tak na marginesie, czy wiesz, e pokarm dla
psw nie jest odpowiedni dla kotw? Dorosy
kot potrzebuje mniej wicej pi razy tyle bia
ka co dorosy pies. Pokarm kota musi take za
wiera aminokwas zwany tauryn, zbdny
w ywieniu psw. Koty maj wiksze zapotrze
bowanie na inne skadniki pokarmowe, m.in.
witamin B. Jednym sowem, nie podawaj ko
tu karmy dla psw. Kilka ksw od czasu do
czasu mu nie zaszkodzi, ale psia dieta nie jest
dla niego penowartociowa.
Jeli twj kot si nie przejada i nie masz
w domu psiego amatora kocich specjaw, wte
dy oczywicie moesz zostawi mu stay do-

NOCNY WYPAD CAPTAINA

Kiedy si obudziam, midzy drzewami
otaczajcymi nasz dom na
przedmieciach byskay wiata
reflektorw. Wrd nich majaczyy
ciemne sylwetki. Na dole byo sycha
gorczkowe szepty i dobiegajcy jakby
z oddali omot. Nieregularny, lecz
donony, przypominajcy walenie
pici w cian.
Kiedy przemykaam si w d po
schodach, eby zobaczy, co si stao,
zaskoczy mnie widok ojca, ktry
w niekompletnym stroju udziela
wyjanie funkcjonariuszowi policji.
Dudnienie nie ustawao: dochodzio
najwyraniej z piwnicy.
Uzgodniono plan dziaania. Policjant,
osaniany przez swojego towarzysza,
powoli otworzy drzwi do piwnicy. omot
ucich. Funkcjonariusze wymienili midzy
sob pene powagi spojrzenia i zaczli
schodzi po schodach.
Napicie domownikw signo zenitu.
Spojrzelimy w d schodw, wsuchujc
si w nieznajome, lecz z pewnoci
zowrogie odgosy. Usyszelimy miech,
co zupenie zbio nas z tropu. miali si
dwaj policjanci. Poprosili nas, bymy
zeszli na d i zobaczyli naszego
wamywacza.
Na dole, w pralni, siedzia wiecznie
godny kocur Captain, z gow
dokumentnie zaklinowan w puszce
z suchym pokarmem. Po chwili podj
kolejn prb uwolnienia si z puapki,
potnym zamachem walc w bok pralki.
Kiedy udao nam si go oswobodzi,
omit wzrokiem obcych ludzi
w mundurach, ktrzy wtargnli do
piwnicy, i uciek tak szybko, jak tylko
przestraszony kot potrafi.
Poczstowalimy policjantw kaw
i obiecalimy, e od tej pory bdziemy
przechowywa kocie jedzenie
w zamknitej szafce.

stp do pokarmu. Jest to z pewnoci proste

i wygodne rozwizanie. O wskazwki co do pra
widowego ywienia najlepiej poprosi wete
rynarza albo hodowc, jeli jeste wacicie
lem kota rasowego. Stosuj si do ich zalece,
a wszystko bdzie dobrze.
Kot moe dostawa resztki ze stou, pod wa
runkiem e waciciel zachowa zdrowy rozs
dek. Niejeden kociarz wychowa sobie wybred
nego potwora proponujc mu smaczne kski
z talerza. Koty s nie w ciemi bite i szybko doj
d do wniosku, e oczekiwanie na koniec two
jego posiku jest zdecydowanie ciekawsze ni
zajcie si wasnym. Twj bd. Jeeli kot za
czyna zdradza skonno do bojkotowania
swojej miski, trzeba natychmiast pooy kres
podawaniu wszelkich smakoykw. Jeli kot zo
rzeczy na zmian jadospisu, zbyt dugo z tym
zwlekae. Jeeli zacznie je swoj karm bez
wikszych oporw, moesz od czasu do cza
su da mu jaki smaczny ksek.

Pielgnowanie
sierci
Cho kot doskonale potrafi sam zadba o czy
sto, musisz mu pomc w utrzymaniu ideal
nej higieny. Kademu kotu trzeba w tym celu
powici troch uwagi, najbardziej wymaga
jce s jednak koty dugowose. Oto kilka wska
zwek dotyczcych podstawowych zabiegw
pielgnacyjnych. Bardziej szczegowe porady
mona uzyska u miejscowego kociego fryzje
ra, lekarza weterynarii albo hodowcy.

Koty krtkowose
Do tej kategorii zalicza si wikszo kotw na
wiecie. Mimo e atwo je utrzyma we waci
wej kondycji, odrobina cotygodniowej pielgna
cji ma na nie korzystny wpyw - zwaszcza
w okresie linienia, przypadajcym na wiosn
i jesie. Odpowiednie efekty mona uzyska
stosujc mikk szczotk z naturalnego wosia
albo specjaln rkawic do czesania. Dobrze
sprawdza si take gsty grzebie, ktrym
mona usuwa martwe wosy bez wikszego
sprzeciwu ze strony kota.

Koty dugowose
Koty dugowose wymagaj rnorodnej piel
gnacji w zalenoci od rodzaju okrywy. Niekt
re z nich maj ciesz i bardziej szorstk
sier, nie wykazujc skonnoci do tworze
nia kotunw, inne maj typow dla persw de
likatn, pyszn okryw, ktra atwo si zbija
w strki. Kotuny tworz si najczciej pod szy
j, na brzuchu i piersi, midzy uszami i tylny
mi nogami. Prociej byoby stwierdzi, e sier
rzadko filcuje si na szczycie gowy, na przed
niej stronie koczyn, na ogonie i grzbiecie nawet tych miejsc trzeba jednak troskliwie do
glda, zwaszcza w porze linienia.
Jeli chcesz sobie sprawi kota dugowose
go, musisz go przyzwyczai do zabiegw pie
lgnacyjnych. Zbyt czsto zdarzao mi si ogl
da koty dugowose, ktre trzeba byo ostrzyc,
poniewa ich waciciel nie dawa sobie rady
z ich czesaniem, a ostrzyony kot dugowosy
NAPRAWD nie jest okazem kociej urody. Je
li nie masz innego wyjcia, ostrzy go. Z pew
noci wyjdzie mu to na zdrowie i poprawi je
go samopoczucie, tobie jednak moe tylko
narobi wstydu. Jeli decydujesz si na dugo
wosego kociaka, bierzesz na siebie obowi
zek codziennego czesania, ktre w jego przy
padku jest konieczne. Jeli nie naleysz do
osb, ktrym tego rodzaju zajcie sprawia przy
jemno, z ca pewnoci nie powiniene trzy
ma u siebie dugowosego kota - w ostatecz
noci moesz sobie kupi album o persach.
Zanim zdecydujesz si spdzi reszt ycia
w towarzystwie persw, spotkaj si kilka razy
z hodowc i naucz si, jakie zabiegi trzeba
przeprowadza codziennie, a jakie raz w tygo
dniu. Moemy ci zdradzi ma tajemnic za
wodow: pyszczek czesze si szczoteczk do
zbw o mikkim wosiu. Jest delikatna, a za
razem skuteczna.
W przypadku kotw o wyjtkowo gstej sza
cie moe si okaza konieczne wytrymowanie
zadu. Comiesiczne trymowanie jest duo przy
jemniejsze ni odklejanie kawakw kociej ku
py, ktre przywary do sierci podczas zaatwia
nia si w kuwecie. W czasie trymowania wosw
wok odbytu naley trzyma noyczki ostrza
mi w d, z dala od skry zwierzcia: dziki te
mu unikniesz skaleczenia kota, nawet jeli ze-

Usuwanie kotunw
Oto kilka wskazwek dotyczcych
sposobu wystrzygania kotunw
z sierci kota. Najbezpieczniej
uchwyci kotun przy samej skrze,
a nastpnie uci go tu nad swoimi
palcami. Dziki temu uniknie si
uszkodze skry podczas wycinania
spltanych kakw.
Inna skuteczna i bezpieczna metoda
polega na wsuniciu jednego koca
dobrze naostrzonych noyczek pod
kotun (ostrzem na zewntrz),
a nastpnie odcigniciu ich od skry.
W ten sposb mona bezpiecznie
rozplta kaki. Jeli powtrzysz t
czynno kilka razy, kotun rozdzieli si
na czci i atwo da si rozczesa.

lizgnie ci si rka. Jeli nie czujesz si do

pewnie, zabierz kota do lekarza albo miejsco
wego kociego fryzjera. W tej dziedzinie lepiej
nie ryzykowa. Twj kot bdzie ci z gry zobo
wizany za troskliwo.

Koty bezwose
Istnieje kilka ras kotw prawie cakiem lub cakowicie pozbawionych owosienia. Te na swj
sposb eleganckie stworzenia nie miewaj
oczywicie kopotw z linieniem, kotunami
i pchami, s za to mao odporne na wahania
temperatury, trzeba je chroni przed oparze
niami sonecznymi, a czasem take wymaga
j nacierania balsamem zabezpieczajcym sk
r przed wysuszeniem.

Obcinanie pazurw
Jeli przyzwyczajae kociaka do tego zabiegu
od maego, nie powinien stawia wikszego
oporu. Jeli nie, odsyamy na strony 61-63, do
rozdziau Zapobieganie zym nawykom. Nigdy
nie jest za pno na nauk, zatem nie tra otu
chy, tylko we si do roboty!

Najlepiej zabra si do tego, kiedy kot jest

zmczony i odprony. Nie ma sensu zaczy
na od pokaleczenia rozdranionego zwierz
cia. Jeli kot jest spokojny, sprbuj go najpierw
delikatnie pogaska, przemawiajc do niego
agodnie i unikajc gwatownych ruchw.
Przycinij delikatnie ap, wysuwajc pazu
ry z poduszeczki. We cki i obetnij koniuszek
jednego z nich. Od cki, nie przestajc ga
ska kota. Powtrz t czynno kilkakrotnie i zo
staw sobie reszt na nastpny dzie. Nikt od
ciebie nie wymaga, eby przyci kotu wszyst
kie pazury za jednym podejciem. Gorco za
chcamy wszystkich wacicieli kotw do sto
sowania czstych przerw w zabiegu, jeli
wszystko przebiega bez zakce. Pazury nie
uciekn. Unikanie popiechu jest najlepsz me
tod przyzwyczajenia kota do tego typu mani
pulacji: mniej wicej za miesic pozwoli sobie
przyci wszystkie pazury, lec na boku i mru
czc z zadowoleniem, jakby w yciu nie zazna
wikszej przyjemnoci.

Kpiel
Trudno powiedzie, kto bardziej nie znosi k
pieli - kpany kot czy kpicy go waciciel.
Przytaczajca wikszo kotw nienawidzi
przebywania w wodzie. Jakkolwiek niektre
z nich, oswajane odpowiednio wczenie, przy
zwyczajaj si do regularnych kpieli, niewie
le uczy si czerpa z nich jakkolwiek satys
fakcj.
Na szczcie wikszo kotw, zwierzt
schludnych z natury, nie wymaga zbyt czstych
kpieli. Kpiel jest konieczna, jeli kot si ubo
ci, ma przetuszczon sier, dosta pche al
bo upieu.
Maych kocit i starszych kotw nie powinno
si kpa, chyba e jest to absolutnie koniecz
ne. Jeli nie masz innego wyjcia, przypilnuj ze
szczegln troskliwoci, eby kot zosta do
kadnie osuszony; przez kilka godzin po kpieli
trzymaj go w ciepym, wolnym od przecigw
pomieszczeniu. Zanim przystpisz do kpania
modego albo starego kota, radzimy skonsul
towa si z lekarzem weterynarii.
Oto niezbdne warunki przystpienia do k
pieli kota:

Mimo e Teofil uwielbia pi ze zlewu i bawi si

wod kapic z kranu, nie znosi kpieli. Oto jedna
z zagadek kociej natury (M.S.)

Zamknita azienka. Jeli zostawisz drzwi

otwarte, a kot da nog, pozostaje nam yczy
ci powodzenia! Za chwil bdziesz perswado
wa namydlonemu, rozjuszonemu kotu, eby
wylaz zza kanapy.
Dobrze utrzymany kot. Kpanie sfilcowane
go, pokrytego kotunami kota tylko pogorszy
spraw. Jeli nie potrafisz sam rozczesa ko
tunw, zabierz swojego pupila do kociego fry
zjera, ktry usunie je w fachowy sposb. Na
stpnym razem nie zapominaj o obowizku
czesania kota. Zanim wemiesz si za kpa
nie, powiniene wyczesa mu liniejce wosy,
sprawdzi, czy nie ma na skrze drobnych ska
lecze, oczyci mu uszy i obci pazury.
Prysznic umocowany do ciany, kran
z prysznicem albo w gumowy. adnych
urzdze do masau wodnego, prysznic powi
nien by agodny! Niemniej jednak to urzdze
nie to prawdziwy skarb, zwaszcza jeli sam

kpiesz zwierz. Dziki niemu moesz spuka

kota, przytrzymujc go jednoczenie rk. Je
li korzystasz z rcznego prysznica, wcz go
tu przy dnie brodzika, a nastpnie trzymaj bli
sko ciaa kota. Strumie wody padajcy na ko
ta z pewnej odlegoci najprawdopodobniej
wprawi go w panik.
Jeli twj kot nie znosi prysznica, uyj do mo
czenia i spukiwania sierci zwykego wa gu
mowego, umocowanego na kranie. Woda b
dzie pyn obficie, ale pod normalnym
cinieniem i bez wikszego haasu.

Dua gbka albo may kubek. Jeli kot boi si

zarwno prysznica, jak i wa gumowego, mo
na go namoczy i spuka za pomoc gbki al
bo kubka. Obie metody s skuteczne, cho
spukanie sierci od spodu zajmuje nieco wi
cej czasu. Mona tego unikn napuszczajc
troch wody do wanny. Tylko nie za duo, bo
kot moe si przestraszy.
Szampon dla kotw. Uyj rodka specjalnie
dla kotw, co powinno by zaznaczone na ety
kiecie. Dotyczy to w szczeglnoci szamponw

ODSKUNKSZANIE
Jeli czytasz ten rozdzia nie kierujc si li tylko czcz ciekawoci, pozwalamy sobie
zoy ci wyrazy najgbszego wspczucia. Na szczcie koty nieczsto wpadaj
w podobne tarapaty, skoro jednak ju do tego dojdzie, wacicielowi nie mona odmwi
pomocy. Kot po spotkaniu ze skunksem to istna katastrofa dla wszystkich
zainteresowanych. Nie ma co ukrywa: w bardziej wilgotne dni smrd bdzie ci
przeladowa miesicami, bez wzgldu na zastosowane zabiegi!
Po pierwsze, umie kota w klatce na zewntrz. Upewnij si, czy klatka stoi
w bezpiecznym i zacienionym miejscu, ale pod adnym pozorem nie wno kota do
domu. Jeli sam wlaz do rodka, wyrzu go. Odr przylgnie do wszystkich sprztw,
ktrych choby dotknie.
Za stare ubranie, ktre miae zamiar wyrzuci. Pozbieraj troch starych rcznikw,
bez ktrych moesz si ju obej. Nasmaruj sobie grn warg maci kamforow
i rusz do boju.
Kpiel jest absolutnie konieczna. Postaraj si zaoy gumowe rkawice - dziki temu
wyjdziesz z tej kabay nieco mniej przesiknity odorem. Zapach skunksa ludzie zwykli
usuwa rnymi sposobami. Oto kilka najczciej stosowanych: p litra octu na pi
litrw wody; nierozcieczony sok pomidorowy; skoncentrowany sok pomaraczowy.
Podobno rewelacyjnie skutkuj rodki do irygacji pochwy produkowane na bazie octu,
pozostaje tylko problem, jak wytumaczy aptekarzowi, po co ci pi opakowa naraz!
Bez wzgldu na rodzaj zastosowanego rodka naley nim dokadnie nasczy sier
kota, omijajc okolice oczu. Pyn powinien przez kilka minut pozosta na wosach.
Spuka. Czynno powtrzy. Operacj zakoczy porzdn kpiel w szamponie dla
kotw. Wprawdzie smrd nie da si usun cakowicie, stanie si jednak atwiejszy do
zniesienia.
Ciepo pomaga zwalczy odr, moesz wic wysuszy kota suszark do wosw,
nastawion na niskie obroty. Nie przesadzaj i nie susz kota na gorco, bo do wszystkich
jego nieszcz dooysz jeszcze poparzenie.
Jeli zaley ci na ubraniu i rcznikach, namocz je w wodzie z octem, a nastpnie
rozwie na socu. To skuteczna metoda, cho czasem wymaga powtrzenia.
Nie radzibym wkada ubra do suszarki, dopki si na dobre nie odmierdz - nie
chcesz chyba, eby suszarka przesika odorem. A teraz spraw sobie gorc kpiel
- na pewno ci si przyda!

przeciwpchelnych i przeciwkleszczowych: pro

dukty przeznaczone wycznie dla psw mog
si okaza trujce dla kota.
Cienki rcznik albo firanka. Koty nie znosz,
gdy lizgaj im si apy. Rcznik rozoony na
dnie brodzika albo zlewu da im odrobin po
czucia bezpieczestwa. Niejeden kociarz jest
zagorzaym zwolennikiem wykadania zlewu al
bo wanny firank. Kot wczepia si w ni apa
mi i stoi wzgldnie pewnie. Sprawdza si ka
dy przedmiot, w ktry mona wbi pazury!
Suszarka do wosw. Podcz j gdzie obok,
ale nie za blisko wody.
wiee rczniki w zasigu rki. Jeden dla ko
ta i co najmniej jeden dla ciebie - kiedy sko
czycie, bdziesz prawdopodobnie rwnie mo
kry jak kot.
Mocny chwyt. Podczas kpieli najlepiej przy
trzymywa kota za kark. Skr naley chwy
ci agodnie, lecz pewnie, i pod adnym pozo
rem NIE puszcza. Jeli kot ci si wymknie,
nie prbuj go apa. Prba powtrnego schwy
tania przestraszonego zwierzcia tylko zwik
sza jego panik, nie wspominajc ju o tym,
e z takiego starcia trudno ci bdzie wyj bez
szwanku.
KPIEMY KOTA
Teraz ju moesz zacz. We kota na rce.
Zachowuj si swobodnie i przyjacielsko. Po
wi kilka chwil na pieszczoty i wychwalanie
kota pod niebiosa. Wejd do azienki i ZAMKNIJ
drzwi. Od pocztku do koca kani przemawiaj
do kota spokojnym tonem. agodny ton gosu
pomoe mu zachowa spokj.
Chwy kota za kark i wstaw go do wanny ty
em do siebie. Jeli przestraszy si i ucieknie,
przy odrobinie szczcia uda ci si nie znale
na jego drodze.
Ustaw wod na temperatur pokojow w adnym razie nie powinna by cieplejsza. Ko
ty maj bardzo wraliw skr: woda, ktra ro
bi na nas wraenie przyjemnie ciepej, moe je
nawet poparzy. Zmocz kota trzymajc prysz
nic blisko ciaa. W tym momencie stoczy on naj
bardziej zajad walk o wolno. Kiedy jest

ju zupenie mokry, przewanie kapituluje i po

stanawia podda si temu, co nieuniknione.
Staraj si nie zmoczy mu gowy, w przeciw
nym razie straci resztki dobrej woli. Mao ktre
zwierz lubi, kiedy wlewa mu si wod do uszu
i oczu. Jeli jednak twj kot ma pchy, trzeba
mu umy take gow. W takiej sytuacji zmocz
mu j gbk. Najpierw dokadnie namydlij sier
na gowie, omijajc oczy, nos, pyszczek i uszy,
a nastpnie zajmij si szyj. Pchy, podobnie
jak kade stworzenie, s obdarzone du wo
l ycia - zalane wod staraj si znale wy
stajcy skrawek suchego ldu. W tym przypad
ku wystajcym skrawkiem jest koci eb, naley
wic zacz od namydlenia gowy, przez co
droga ucieczki maego paskudztwa zostanie
odcita.
Zuyj jak najmniejsz ilo szamponu: tylko
tyle, eby zacz si pieni. Im wicej go uy
jesz, tym trudniejsze i bardziej czasochonne
okae si spukiwanie go z sierci - nie prze
sadzaj wic. Najlepiej rozcieczy szampon
w ciepej wodzie. Dziki temu mona go atwiej
rozprowadzi po okrywie i uzyska duo pia
ny. Rozmasuj mydliny po caej sierci. Jeli
masz dugowosego kota, po prostu wygniataj
namydlon sier. Szorujc okryw moesz
poplta dugie wosy i tym samym przyspo
rzy sobie niepotrzebnej pracy.
Spucz kota porzdnie, potem spucz go jesz
cze raz. Niespukane resztki myda mog wy
woa swdzenie i podranienie skry. Nie
piesz si - zwierz musi by dobrze spuka
ne. Strumie wody ustaw zgodnie z kierunkiem
wosa, starajc si omin gow. Sprawd, czy
dokadnie opukae brzuch, sier pod ogo
nem i pod przednimi apami, gdzie atwo prze
oczy resztki piany.
Po opukaniu wyjmij kota z wanny i postaw
na czystym rczniku. Opatul go szczelnie: do
piero teraz moesz zwolni ucisk. Delikatny
mi ruchami wytrzyj mu futerko. Nie trzyj zbyt
gwatownie dugiej sierci: moesz j skotuni.
Nie zapominaj o cigym przemawianiu do ko
ta agodnym i spokojnym tonem. Wychwalaj go
pod niebiosa, opowiadaj mu, jaki by wspania
y i jak piknie bdzie wyglda, kiedy ju b
dzie czysty i puchaty.
W miar monoci wysusz go suszark do
wosw ustawion na niskie obroty. Mona te

dosuszy go rcznikiem, a nastpnie umieci

na kilka godzin w ciepym, wolnym od przeci
gw pomieszczeniu. Kot bdzie zachwycony,
jeli woysz go do transportwki wymoszczo
nej mikkim kocem albo rcznikiem, a nastp
nie ustawisz klatk pod ma lampk. Spraw
dzaj co jaki czas, czy mu nie za gorco.
Udao si! Gratulujemy! Zasuye sobie na
krtk drzemk.

Troska o zdrowie
Jeli kot si gorzej czuje, masz obowizek
zwrci na to uwag. Kot nie moe poprosi
o pomoc sowami, czsto jednak zwraca si do
ciebie z baganiem w zupenie inny sposb. Oto,
czego codziennie powiniene doglda u swe
go pupila:

Zwalczanie pche
Jednym z najskuteczniejszych,
a zarazem niedocenianych rodkw do
zwalczania pche jest grzebie
przeciwpchelny Czesz nim kota
codziennie, wrzucajc wszystkie zapane
pchy do miseczki z mydlinami. Dziki
temu uda ci si wybi pchy do nogi.
Skutecznym sposobem jest take
codzienne odkurzanie ulubionych
legowisk kota. Pchy zeskakuj ze
zwierzcia i skadaj jaja w miejscach,
gdzie zwyko ucina sobie drzemk.
Jeli ju doszo do inwazji, trzeba
przedsiwzi bardziej drastyczne
rodki. Porad si weterynarza, jakich
substancji masz uy leczc kota, a jakie
rozpyli w domu, jedno bowiem wie si
z drugim, a zabiegi trzeba powtarza.
Skuteczna walka z pchami wymaga
zaangaowania z twojej strony.
Pchy stanowi kolejny argument
przeciwko wypuszczaniu kota na dwr.
Jeli nie przywlecze do domu pche, nie
bdziesz mia z nimi kopotu.

Kot jest zdrowy

Co jest le

Zadbany. Dokadnie myje si sam.

Nie myje si. Jest brudny. Ma zanieczyszczo

ny odbyt.

Je normalnie.

Je zbyt duo. Albo nie je w ogle.

Pije zwyk ilo pynw.

Pije zbyt duo. Nie chce pi.

Wydaje normalne dwiki.

Bez przerwy miauczy albo zachowuje si nie

normalnie cicho.

Korzysta z kuwety i zaatwia si normalnie.

Czsto chodzi do kuwety, ale si nie zaatwia

albo zaatwia si skpo. Zaatwia si z trudem.
Ma biegunk. Zaatwia si poza kuwet.

Od czasu do czasu wymiotuje, ale pniej nie

zdradza oznak zego samopoczucia.

Czsto wymiotuje. W wymiocinach s lady

krwi. Kot jest osabiony.

Utrzymuje zwyk wag.

W cigu miesica albo w jeszcze krtszym

okresie przybiera albo traci na wadze ponad
10% normalnej masy ciaa.

Obserwuj uwanie codzienne zwyczaje swo

jego kota. Jeli masz wraenie, e co jest nie
tak - nie zwlekaj. Zadzwo do lekarza i poroz
mawiaj z nim o zmianach w zachowaniu kota.
Lekarz zdecyduje, czy powiniene przyj ze
swoim pupilem na badanie.
Oto kilka dolegliwoci, ktre szczeglnie cz
sto nkaj przedstawicieli kociego rodu. Bdc
wacicielem kota powiniene zna ich objawy.
KBKI SIERCI
Niektre koty poykaj podczas wylizywania
futra due iloci wosw, ktre zalegaj potem
w odku, tworzc du kulk. Taka kulka mo
e zmniejszy drono przewodu pokarmo
wego, a nawet zupenie go zaczopowa, co fa
talnie wpywa na samopoczucie zwierzcia.
Objawami mog by osowiao, wymioty
i brak apetytu. Codzienne czesanie, zwasz-

Wymioty
Sdz, e opowie o tym, co zastaem
dzisiaj w pracowni, kiedy miaem zamiar
zabra si do pracy nad ksik, rozbawi
naszych czytelnikw. Strumie kocich
wymiotw spywa w d ekranu ze
szczytu monitora, wprost na pokan
stert gotowego wydruku ksiki, ktr
wanie maj Pastwo w rkach.
Bez wtpienia sprawka Emily. Od
czasu do czasu si przejada, a potem
dochodzi do wniosku, e nie jest w stanie
tyle strawi. Koty umiej wymiotowa,
kiedy maj na to ochot, nie jest to wic
dla nich czynno tak przykra, jak dla
nas. Sporadyczne wymioty u zdrowego
kota s rzecz najzupeniej normaln
i nie daj podstaw do niepokoju. Jeli
jednak powtarzaj si czciej, jeli kot
wymiotuje kilka razy z rzdu, jest
osowiay i przygnbiony, nie ma ochoty
je ani pi, jeli w wymiotach mona
dostrzec lady krwi - trzeba wezwa
weterynarza. Za to Raptowne Haftowanie
na Ekranie jest jak najnormalniejszym
zjawiskiem.

cza w okresie linienia, a w przypadku kotw

dugowosych cay czas, moe zapobiec tej do
legliwoci.
Jeli podejrzewasz, e twj kot cierpi z tego
wanie powodu, we go do lekarza weteryna
rii, ktry bdzie mg potwierdzi diagnoz i za
leci odpowiednie leczenie.
WIERZBOWIEC USZNY
Te paskudne mae stworzonka yj wewntrz
kociego ucha. Wgryzaj si przez skr do ka
nau suchowego, wywoujc miejscowy stan
zapalny i bolesno narzdu. Kot szuka ulgi po
trzsajc gow, gwatownie drapic si w uszy
i ocierajc ebek o podog i meble. Inwazji
wierzbowcw towarzyszy ciemna woskowa
wydzielina z ucha.
Pozbycie si tej dolegliwoci bdzie wyma
gao wizyty u lekarza. Popro go, eby pokaza
ci, w jaki sposb podawa kotu krople albo
ma i jak czyci uszy, eby nie wyrzdzi
zwierzciu krzywdy.
BIEGUNKA
Doskonale wiesz, jakie s jej objawy, niepraw
da? Trudno ich nie zauway, jeszcze trud
niej doczyci. Biegunk moe wywoywa wie
le czynnikw, poczwszy od nieodpowiedniej
diety, na pasoytach wewntrznych skoczyw
szy. Zanie weterynarzowi prbk kau do ana
lizy i stosuj si do jego dalszych zalece.
WYMIOTY
Wymioty mog oznacza, e kot jest powanie
chory, mog te nie wiadczy o niczym poza
tym, e twj pupil je zbyt duo albo zbyt ap
czywie. W wikszoci przypadkw nie naley
si martwi, jeli kot wymiotuje od czasu do
czasu, poza tym sprawiajc wraenie cakowi
cie zdrowego. Jeli jednak wymioty nasilaj si,
kot wymiotuje czsto w przecigu kilku godzin,
w wymiocinach wida lady krwi, kot jest nie
swj i w ogle sprawia wraenie chorego - we
zwij lekarza. Jeli masz jakiekolwiek wtpliwo
ci - wezwij go.
KAMIENIE I PIASEK MOCZOWY
Jeli kot oddaje mocz z trudem, miauczy cz
ciej ni zwykle, zaatwia si poza kuwet, od
daje mocz z krwi albo nie zaatwia si w og-

le - id z nim natychmiast do weterynarza. S

to objawy powanej choroby zagraajcej y
ciu twojego pupila. Nie zwlekaj!

Mierzenie kotu temperatury

Zanim przystpisz do tego zabiegu, upewnij
si, czy masz wszystko, co potrzeba: termo
metr do mierzenia temperatury w odbycie, ro
dek do smarowania (olej parafinowy albo wa
zelin), rczniki papierowe, alkohol, zegarek
i duy rcznik do zawinicia kota.
Zacznij od strznicia termometru. Nastp
nie posmaruj jego koniec olejem. Teraz we ko
ta. Nie spodziewaj si, e bdzie zachwycony!
Owi go duym rcznikiem, szczeglnie do
kadnie opatulajc szyj i tuw. Podnie mu
ogon i wprowad nasmarowan kocwk ter-

Froterowanie"
Jeli kiedykolwiek widziae, jak kot
froteruje" podog, wiesz, co mam na
myli. Zwierz siada, przyciskajc zad do
podogi, i zaczyna krci si w kko.
Ten do obrzydliwy proceder, uprawiany
zwykle na najdroszej z wykadzin
w twoim domu, moe oznacza, e kotu
dokuczaj gruczoy odbytowe.
Kady kot ma wewntrz odbytu kilka
gruczow. Ich wydzielina suy zarwno
do znakowania przedmiotw, jak
i odstraszania przeciwnika. Kiedy kot jest
przeraony, gwatownie wyrzuca
zawarto gruczow na zewntrz.
Powodujce ucisk przepenienie
gruczow moe wywoywa wid i bl.
Kot wwczas froteruje" i lie odbyt.
Zawie biedaka do lekarza. Nie chcesz
chyba, eby zapaskudzi ci mieszkanie
zainfekowan wydzielin gruczow
odbytowych.
Froterowanie" i lizanie moe by take
oznak inwazji pasoytw
wewntrznych. Bez wzgldu na
przyczyn wybierz si do weterynarza
i zacznij leczy kota.

mometru do odbytu. Zrb to agodnym, lecz

stanowczym ruchem, starajc si trafi w sam
rodek. Przez kilka chwil kot bdzie stawia
opr, czemu zreszt trudno si dziwi. Po chwi
li termometr wlinie si gbiej. Nie wpychaj
go za gboko, wystarcz dwa centymetry chodzi tylko o to, eby kocwka bya cakowi
cie zanurzona. Uwaaj: jeli pucisz termometr,
kot moe go wypchn na zewntrz albo wci
gn do rodka! Gdyby termometr znikn we
wntrz kota, co zdarza si bardzo rzadko, NIE
prbuj go sam wycign. Zawie kota natych
miast do weterynarza. Jeli szko potucze si
w kocich wntrznociach, napytasz sobie praw
dziwej biedy. Nie zdarzy si to, jeli bdziesz
mocno trzyma koniec termometru, wystajcy
z kociego odbytu.
Poczekaj dwie minuty. Wyjmij termometr po
woli, wytrzyj go papierowym rcznikiem i od
czytaj temperatur. Zwykle temperatura ciaa
kota wynosi 38,5-39C. Dopuszcza si odchy
lenia spowodowane rozdranieniem, tempera
tur powietrza, zmczeniem itp. Jeli jednak
temperatura przekracza 39,2 C albo jest ni
sza ni 38C, wezwij lekarza. Temperatura po
wyej 40C wiadczy o powanej chorobie.
Po zapisaniu wyniku na kartce (nie masz chy
ba ochoty zaczyna wszystkiego od nowa, je
li pami ci zawiedzie?) przetrzyj termometr
alkoholem i od na miejsce.
Jak zwykle pogaszcz kota i przemawiaj do
niego przez chwil agodnym tonem, zanim go
pucisz wolno. W ten sposb pomoesz mu si
uspokoi.

Podawanie kotu lekarstw

Znam wiksze przyjemnoci ni podawanie le
karstw kotu. Istnieje jednak kilka sposobw,
dziki ktrym ta czynno stanie si mniej przy
kra dla wszystkich zainteresowanych.
JAK PODAWA KOTU TABLETKI
C - zadawanie piguek opierajcemu si ko
tu jest z pewnoci niewdzicznym zadaniem.
Mona je sobie uprzyjemni uciekajc si do
starych jak wiat podstpw. Tak samo, jak lu
dziom podsuwa si lekarstwa na yeczce cu
kru, kotom najlepiej je podawa w maej kulce
z twaroku. Oklejenie tabletki mikkim serem

albo odrobin pokarmu z puszki jest czsto ide

alnym rozwizaniem. Ty dajesz kotu smakoyk
z lekarstwem w rodku, a twj kot jest zdania,
e wanie przytrafio mu si co naprawd
wspaniaego.
Oczywicie nie kady kot da si nabra na
takiego konia trojaskiego, i powchawszy k
sek moe spojrze na z nieukrywanym obrzy
dzeniem. W takich przypadkach naley zasto
sowa metod bardziej bezporedni.
W tym celu musisz si zaopatrzy w duy
rcznik kpielowy, im cieszy, tym lepiej. Ko
ciarze stosuj rne techniki: ja osobicie za
wijam kotu rcznik pod brod jak liniaczek,
a nastpnie okrcam nim apy, dopki nie ufor
muje si zgrabny toboek, z ktrego bdzie wy
stawa tylko gowa. A teraz do dziea.
Jeli bdziesz mia kogo do pomocy, z pew
noci pjdzie ci atwiej, moesz jednak pora
dzi sobie sam. Ja kad sobie koci toboek na
kolanach, odwracajc zwierz gow w d. Na
stpnie sigam jedn rk i otwieram kotu pysk.
Najlepiej w tym celu sign nad nosem i ucisn wargi tu za kami. Ucisk w tym miejscu
spowoduje, e kot otworzy pysk. Wwczas trze
ba drug rk woy tabletk pod krawd ko
ciego jzyka. Wkadanie tabletki pod krawd
uatwia jej poknicie, cho nie jest to w ad

nym razie metoda doskonaa. Kiedy tabletka

znajdzie si ju tam, gdzie trzeba, zamknij ko
tu pyszczek, unie jego nos w gr i poklepuj
kota po gardle tak dugo, a potknie lekarstwo.
Oblizanie warg albo nosa oznacza, e tablet
ka zostaa poknita. Poobserwuj kota przez kil
ka chwil, nie rozwijajc rcznika. Moe jeszcze
wyplu lekarstwo.
Istnieje porczne plastikowe urzdzenie zwa
ne pistoletem do tabletek, ktre mocno trzyma
tabletk, uatwiajc wprowadzenie jej gbiej do
kociego garda, a jednoczenie chronic twoje
palce przed uciskiem ostrych zbw trzono
wych. Przyrzd jest tani i naprawd warto si
o niego postara. Cho umoliwia woenie ta
bletki gbiej, nigdy nie prbuj nim sign do
miejsca, ktre byoby poza zasigiem twojego
wzroku.
Kiedy kot poknie tabletk, przez chwil
gaszcz go spokojnie i powtarzaj mu, e jest
wspaniay i cudowny, i e jeste mu wdzicz
ny za wspprac, zwaszcza e nie mia na ni
najmniejszej ochoty. Jeli uda ci si go przeko
na, eby zjad jaki smaczny ksek, tym le
piej. Powoli rozwi rcznik i wypu kota. Jeli
bdziesz mia jakiekolwiek kopoty, a jest to
prawdopodobne, popro weterynarza, eby po
kaza ci, jak to si robi.

Koty tego nienawidz, czasem jednak nie ma innego wyjcia (J.G.)

Mona te pokruszy tabletk i zmiesza j

ze zwyk karm. Jest to zwykle skuteczna me
toda, o ile lekarstwo nie jest gorzkie. Innym spo
sobem jest wymieszanie leku z jakim wyjt
kowo smacznym jedzeniem, na przykad
odywk dla niemowlt. W domu korzystamy
z rozkruszacza do tabletek - jest to kolejne nie
drogie i poyteczne urzdzenie, ktre warto
mie pod rk. Przewanie wystarczy woy
tabletk midzy dwie yeczki i mocno je naci
sn. Bardziej oporne sztuki mona owin
w kawaek papieru i uderzy motkiem. W wik
szoci przypadkw nie trzeba wali tabletki na
odlew: prawie kada rozpada si pod zupenie
agodnym ciosem.
PODAWANIE LEKARSTW PYNNYCH
Jeli wydawao ci si, e sztuk jest podawa
nie kotu tabletek, poczekaj, a lekarz przepi
sze twojemu pupilowi lekarstwo w pynie. Mi
mo wszystko zdoasz to zrobi, jeeli wykaesz
si odrobin cierpliwoci i konsekwencji.
Najpierw owi kota rcznikiem w sposb opi
sany w rozdziale o podawaniu tabletek. Jest to
warunek absolutnie konieczny, aden kot nie
pozwoli sobie poda lekarstwa dobrowolnie.
Podajc kotu lek, n/e prbuj posugiwa si y
eczk. Ta metoda si nie sprawdza, poza tym
tylko narobisz baaganu. Popro weterynarza
o strzykawk bez igy. Dziki niej bdziesz mg
dokadnie odmierzy dawk leku i podawa go
kotu w niewielkich porcjach. Weterynarz prze
pisujcy lekarstwo powinien wytumaczy ci
wszystko w najdrobniejszych szczegach.
Przemawiajc do kota agodnym tonem si
gnij nad jego gow i po kciuk oraz palec
wskazujcy tu za kami. Ucisk w tym miejscu
zmusi kota do otwarcia pyska. Na pewno mu
si to nie spodoba, postaraj si wic od razu
woy kocwk strzykawki midzy szczki
i delikatnie pocisn tok. Od strzykawk,
pozwl kotu zamkn pyszczek, podnie mu
gow do gry i poklep go po gardle. Za chwi
l przeknie lekarstwo.
UWAGA: Nie wstrzykuj do garda zbyt duej
dawki naraz. Kot moe si zachysn lekar
stwem, co prowadzi zwykle do gronych scho
rze puc. Podawaj lek w maych porcjach. Nie
podno kotu gowy w trakcie podawania lekar
stwa, bo pyn mgby wtedy dosta si do tcha

wicy. Jeli zwierz wpadnie w prawdziwy po

poch albo zacznie kaszle, natychmiast prze
rwij. Pozwl mu wykaszle si do woli. Nie
przejmuj si, jeli zwymiotuje lekarstwo. Kiedy
dojdzie do siebie, sprbuj mu je poda jeszcze
raz.
Niewielkie iloci lekw o gstej konsystencji
mona dawa kotu w do podstpny sposb:
smarujc mu lekarstwem przedni ap. Jeli
zlie, dobra nasza.
STOSOWANIE RODKW
ZEWNTRZNYCH
Kopot ze smarowaniem kota maci polega
na tym, e wicej specyfiku dostaje si do ko
ta, ni zostaje na nim. To normalne, cho nie
zawsze podane. Oto kilka skutecznych pod
stpw.
Po pierwsze, mona naoy lekarstwo na
skr, a nastpnie posmarowa kotu obie
przednie apy odrobin margaryny albo waze
liny. Wikszo kotw zainteresuje si nimi
w pierwszej kolejnoci. Po wylizaniu ap kot al
bo da sobie spokj, uznajc, e zrobi, co do
niego naleao, albo zabierze si do gruntow
nej toalety. Miej nadziej, e wybierze pierw
sze rozwizanie, ale spodziewaj si drugiego.
Wszystko jest moliwe.
Moesz take kupi swojemu pupilowi kryz.
Mao jest rzeczy, ktrych koty nie znosiyby bar
dziej, ale dziki kryzie lekarstwo pozostanie
tam, gdzie je wsmarowano. Spytaj lekarza, jak
dugo kot ma chodzi w kryzie, eby ma od
niosa podany skutek. Jeli odpowie, e bez
przerwy, trudno. W kocu kot wyzdrowieje
i straszna kryza odejdzie w niepami. Pilnuj
tylko, eby nie nauczy si jej zdejmowa. Po
wiedz kotu, e to ostatni krzyk mody.

Choroby i szczepienia
Wszystkie koty, bez wzgldu na to, czy stale
przebywaj w mieszkaniu, czy wychodz na
dwr, powinny by poddane szczepieniom, kt
re zapewni dugie lata spdzone w zdrowiu
nie tylko im samym, lecz take innym kotom,
z ktrymi si stykaj. S to szczepienia prze
ciwko wcieklinie, zakanemu zapaleniu
otrzewnej, biaaczce kotw, zarazie kotw oraz
chorobom grnych drg oddechowych.

WCIEKLIZNA
Niemal kady sysza kiedy o wcieklinie miertelnej chorobie wywoujcej zaburzenia
psychiczne przed zgonem zwierzcia. Faza
szalestwa", zwykle nazywana okresem pod
niecenia, pojawia si na kilka dni przed mier
ci. Zwierzta dotknite t straszn chorob s
agresywne, osabione, rozdranione, maj
drgawki.
Wirus wcieklizny przenosi si ze lin, naj
czciej na skutek ugryzienia. Podobnie jak
inne choroby wirusowe, wcieklizna ma okres
wylgania sigajcy nieraz dwunastu miesi
cy. Poniewa wikszo wacicieli psw re
gularnie szczepi swoje czworonogi, koty za
padaj na wcieklizn najczciej spord
wszystkich zwierzt domowych. Jest to sytu
acja niedopuszczalna. Wcieklizna jest choro
b mierteln i jako jedna z niewielu chorb
odzwierzcych jest rwnie niebezpieczna dla
ciebie i twojej rodziny. Czy warto ryzykowa tyl
ko dlatego, e nie chce ci si pj z kotem do
lekarza?
ZAKANE ZAPALENIE OTRZEWNEJ (FIP)
Zakane zapalenie otrzewnej jest drug z ko
lei chorob wirusow powodujc najwiksz
liczb zgonw wrd kotw. Do roku 1991 nie
znano na nie szczepionki. Teraz jest ju dostp
na na rynku, kady kot wic powinien zosta
zaszczepiony. Ten ywotny, morderczy wirus
przenosi si atwo z jednego zwierzcia na dru
gie ze lin, moczem albo kaem; z tego powo
du naleaoby zaszczepi wszystkie koty. Jest
to paskudna choroba, objawiajca si gorcz
k, pogorszeniem samopoczucia, jadowstrtem i oglnie zym stanem. Wikszo zarao
nych zwierzt ginie.
WIRUS BIAACZKI KOTW (FeLV)
Wirus biaaczki kotw przenosi si najczciej
z krwi albo lin, cho mona go take wy
kry w moczu i kale. Co za tym idzie, zwierz
ta zaraaj si nim jedzc i pijc z tej samej
miski, korzystajc ze wsplnej kuwety, wylizu
jc chorego pobratymca albo walczc z obcym
kotem.
Zainfekowany wirusem kot moe cae lata nie
zdradza objaww choroby, a mimo to zaraa
inne zwierzta. Z tego powodu naley szcze

pi wszystkie koty, zarwno trzymane w domu,

jak i wychodzce na dwr, a take nowo naby
te zwierzta. Po co ryzykowa? Skoro szcze
pionka istnieje, naley j wykorzysta. Po to j
wynaleziono.
WIRUS PANLEUKOPENII KOTW (FPV)
Ta niezwykle zaraliwa i niebezpieczna choro
ba, zwana te zaraz kotw, objawia si go
rczk, biegunk, jadowstrtem, nudnociami,
wymiotami i towarzyszcym im odwodnieniem.
Jest to ywotny wirus, ktry moe dugo prze
trwa poza ustrojem, zanim zainfekuje nastp
ne zwierz.
NIEYT NOSA I TCHAWICY KOTW (FVP)
Nawet jeli kot przeyje t chorob, zostanie
jej nosicielem na cae ycie. Stanowi ona koci
odpowiednik wyjtkowo cikiego przezibie
nia: objawia si midzy innymi kaszlem, kicha
niem, zawieniem poczonym z katarem oraz
trudnociami w oddychaniu. Szczepienie prze
ciwko tej dolegliwoci czy si przewanie ze
szczepieniem przeciwko zarazie kotw, czyli
panleukopenii.
WIRUS NIEDOBORU IMMUNOLOGICZNEGO
KOTW (FIV)
Nie istnieje szczepionka przeciwko niedoboro
wi immunologicznemu kotw. Wirus, podobny
do wirusa odpowiedzialnego za powstawanie
AIDS wrd ludzi, wywouje mierteln choro
b kotw. W czasie, kiedy pisalimy nasz
ksik, nie byo na ni skutecznego lekarstwa.
Jest to jednak choroba atakujca wycznie ko
ty, nie stwarza wic adnego zagroenia ani
dla ciebie, ani dla twojego psa. Wobec braku
szczepionki najlepszym rodkiem zaradczym
pozostaje niewypuszczanie kota na dwr i ba
danie kadego zwierzcia przed sprowadze
niem go do domu.
Wedug najnowszych bada, przeprowadzo
nych w Stanach Zjednoczonych, co najmniej jed
na pita kociej populacji jest nosicielem wirusa
biaaczki kotw albo wirusa niedoboru immuno
logicznego kotw. Bez wzgldu na miejsce za
mieszkania powiniene przeprowadzi dokad
ne badania i szczepienia wszystkich swoich
kotw. Zadbaj o to nie tylko ze wzgldu na do
bro swojego pupila, lecz i caej kociej populacji.

Codzienne kontakty
Koty, podobnie jak ludzie, odczuwaj niejedna
kow potrzeb codziennych kontaktw z inny
mi domownikami. Jeli kot wychowa si wrd
prawdziwych mionikw tych zwierzt, jego za
chowania spoeczne bd cakiem rne od za
chowa kota podwrzowego. Na potrzeby ni
niejszego poradnika zakadamy jednak, e
obydwoje jestecie do siebie przywizani.
Codzienny kontakt z wacicielem jest nie
zbdny dla fizycznego i psychicznego zdrowia
kota. We wspyciu z kotem trzeba zachowy
wa konsekwencj. Jest to bardzo istotne, po
niewa kot jest stworzeniem bardzo uporzd
kowanym i ceni sobie codzienny porzdek. Jeli
powicasz kotu mnstwo czasu w weekendy,
a w poniedziaek zrywasz si z ka i pdzisz
do pracy, nie zdziw si, jeli w poniedziaki
i wtorki kot zacznie manifestowa stres swoim
zachowaniem. Czsto si zdarza, e z poczt
kiem tygodnia kot co pogryzie, stucze albo
zostawi gdzie kau.
Nie oznacza to, e w wolne dni i weekendy
powiniene zaniedbywa swego pupila: musisz
po prostu zda sobie spraw, e rozkad two
ich zaj moe wpywa na niego bardzo de
prymujco. Przez wikszo tygodnia budzisz
si zachwycony, kiedy kot przychodzi o wp do
smej pomrucze ci do ucha, a w weekend
masz mu za ze i wyrzucasz go z ka. I co ta
ki kot ma o tym wszystkim sdzi?
Staraj si zatem by konsekwentny. Przez
cay tydzie okazuj kotu jak najwicej uwagi
i powicaj mu kad woln chwil wieczorem,
kiedy przewanie i tak jeste w domu, albo ra
no, tu po niadaniu. Jeli bdziesz si nim zaj
mowa przed niadaniem, przyzwyczai si do
porannych harcw, starajc si codziennie sko
ni ci do beztroskiej zabawy.
W szczeglnoci odnosi si to do kotw trzy
manych pojedynczo i nie wypuszczanych na
dwr. W takich przypadkach waciciel jest prze
wanie jedyn atrakcj w kocim yciu. Kot ofia
rowuje ci swoje towarzystwo i dostarcza roz
rywki, pozwalajc ci cieszy si we wasnym
salonie namiastk prawdziwej natury. W zamian
wymaga, by powici mu troch uwagi. Jest
to doskonay interes, o czym mog zawiad

czy miliony kociarzy, ludzie jednak czsto nie

wypeniaj naleycie warunkw owej transak
cji. Inne strony ycia codziennego s dla nich
waniejsze. Praca, przyjaciele i obowizki po
za domem pochaniaj nas bez reszty, podczas
gdy kot siedzi spokojnie na telewizorze i wyli
zuje futerko. Czsto zdarza nam si o nim za
pomnie. Nie dopuszczajmy do takich sytuacji.
Z dorosym kotem wystarczy pobawi si do
sownie kilka minut dziennie, eby poczu si
szczliwy. To niewielka cena za przyja, kt
r moesz si cieszy dwadziecia cztery go
dziny na dob, przez cay okrgy rok.

wiczenia i zabawy
Wszystkie koty, zwaszcza jednak te nie wy
chodzce na dwr, potrzebuj ujcia dla nad
miaru rozsadzajcej je energii. Zachowuj si
przy tym jak dzieci - jeli nie nauczysz ich za
baw, jakie sam lubisz, bdziesz si musia przy
zwyczai do zabaw, ktre same wymyl. Mo
g to by na przykad: Dziki Zdobywca Ludzkich
Kostek u Ng, Kot-Pajk, czyli Wyprawa na Fi
rank Babuni. Kot jest w stanie obmyli nie
zliczon ilo zabaw, ktre jednak z punktu wi
dzenia waciciela s nie do przyjcia.
Zapewnienie kotu beztroskich, nie siejcych
spustoszenia rozrywek nie jest bynajmniej trud
ne. Koty uwielbiaj wszelkiego rodzaju gonitwy.
Zabawy wymagajce zaczajania si, skakania
z ukrycia, pogoni, szarpaniny i gryzienia r
nych przedmiotw ciesz si wrd nich po
wszechnym uznaniem.
Mao ktry kot oprze si tak prociutkim za
bawom, jak pogo za cignitym na pododze
sznurkiem albo toczc si po linoleum kulk
papieru.

Koci trening
STRETCHING
Bieganie, skakanie, szarpanina i gonitwy ska
daj si na koci stretching. Jeli przyapiesz ko
ta na wylegiwaniu si na pododze, moesz za
chci go do wspaniaej gimnastyki, cignc
przed nim zabawk na sznurku w taki sposb,
by nie mg jej zapa. Starajc si j pochwy
ci, kot zacznie rozciga minie.

NERMAL, KTRA NIE BYA BYNAJMNIEJ NORMALNA

Nermal pojawia si w yciu pastwa Johnsonw na skutek spisku pewnego technika
weterynarii, dziki ktremu niejedno zwierz znalazo kochajcych wacicieli. Pani J.
zostawia wanie psa w pensjonacie; czekajc na swoj kolejk przy kontuarze
zauwaya pudeko, w ktrym bawi si miot uroczych kocit. Podczas gdy z zachwytem
obserwowaa gromadk zwierzakw, z pudeka wygramolia si niepozorna szylkretowa
kociczka - typowy koci wyrostek - z zamiarem zawarcia z ni znajomoci. Kiedy pojawi
si technik, szylkretowy kociak zwin si z zachwytem w kbek w ramionach pani J.
Polubia pani? - wykrztusi technik. - Ona nie lubi nikogo. Widocznie przypadycie
sobie do gustu". O nie! - odpowiedziaa pani J. - Mam ju w domu kota". Rzucia jednak
ponowne spojrzenie na koteczk. No c... jeli nikt jej nie zechce, dopki nie wrcimy
z wakacji, jeszcze si zastanowi".
Kiedy pojawia si z powrotem, by odebra psa po wakacjach, zastaa kociaka z wielk
wstk na szyi, oraz z przymocowan do wstki karteczk z napisem: Jestem
wasnoci Pani Johnson". C byo robi?
Zanim Nermal oswoia si z otoczeniem, mino kilka miesicy. Bya nieufna wobec
ludzi, zwaszcza mczyzn. Cho nabraa zaufania do swoich wacicieli, nadal baa si
obcych, haasu i gwatownych ruchw. Mimo cikiego dziecistwa okazaa si wyjtkowo
bystrym kotem, wymagajcym cigej uwagi. Oto przykady wymylonych przez ni
sztuczek.
Kiedy chciaa wej albo wyj, dzwonia do drzwi. Ten uroczy zwyczaj rycho sta si
uciliwy. Pan Johnson zdecydowa si w kocu na odczenie dzwonka, dziki czemu
rodzina moga mie chwil spokoju.
Kiedy domownicy w obronie swej prywatnoci wyganiali j z pralni albo z azienki,
wbiegaa po schodach i zjedaa na d pochylni na brudn bielizn, robic wszystkim
a kuku".
Kiedy bya w figlarnym nastroju, a kto jej wanie potrzebowa, chowaa si pod
perskim dywanem w salonie, zmuszajc swoich przeladowcw do wypatrywania na
dywanie wybrzusze, kiedy czogaa si pod spodem. W podobny sposb wykorzystywaa
narzut na ko.
Codzienny kontakt z domownikami by Nermal niezbdny do szczcia. Johnsonowie
zapewniali go jej z radoci, za co kotka odpacaa si im bezwzgldnym przywizaniem.

Innym wiczeniem rozcigajcym jest powol

ne opuszczanie kota na podog. Wikszo
kotw wyciga apy, kiedy znajdzie si blisko
podoa. Moesz take delikatnie przewiesza
kota za krawd ka - powinien wwczas
podcign si w gr. Ilekro kot wykona wi
czenie, pochwal go ciepo. Twoja zachta po
moe mu zrozumie, czego od niego chcesz.

bawk. Nawet najbardziej zblazowany kot oka

e zainteresowanie, jeli zaczniesz wymachi
wa mu ni nad gow albo powoli przesuwa
przed oczyma. Przecignij j w gr stanowi
ska do ostrzenia pazurw i odbij od samego
szczytu, eby doprowadzi kota do ostatecz
noci. Im bardziej bdzie si stara dopa za
bawk, tym wicej skorzysta z wiczenia.

WSPINACZKA
Posugujc si zabawk na sznurku moesz
przekona kota do wspicia si na dowolny
przedmiot. Najpierw sko go do pocigu za za

AEROBIK
Dziesi - pitnacie minut intensywnego ru
chu wystarczy kotu za porzdn lekcj aerobi
ku, z ktrej i ty moesz niele skorzysta! Naj-

lepiej nadaj si do tego celu zabawki, na kt

re mona polowa. Im ciekawsze polowanie,
tym bardziej zaabsorbuje kota. Mona te wy
ci kilka kocich drzwiczek w duym kartonie,
a nastpnie wtoczy do rodka pieczk ping
pongow, przeciga przez karton zabawk na
sznurku i przywiza j do drzwiczek - baw si
dobrze, kot te sobie uyje! Jeli nawet w trak
cie zabawy pudeko zostanie rozerwane na
strzpy - czy ma to jakiekolwiek znaczenie?
Zawsze znajdzie si nastpne.

Szkolenie kota
- umacnianie wizi
z czowiekiem
Szkolenie kota? Czy to si da zrobi? Oczywi
cie, czemu nie? Z pewnoci! Nie spodziewaj
si, e wychowasz sobie co w rodzaju kociej
Lassie, jeli jednak uda ci si nauczy kota zna
czenia pewnych sw, oboje bdziecie mieli
z tego mnstwo radoci.
Na pocztek trzeba sobie uzmysowi, e wy
dawanie polece kotu nie moe si odbywa
zbyt nachalnie. O wiele skuteczniej posuy
si jedynie sugesti. Zasugeruj kotu zachowa
nie, poka mu, dlaczego warto co zrobi,
a wszystko pjdzie jak z patka. Powiedz mu to
wprost, a zostaniesz sam jak niepyszny.
Po co uczy kota, co ma robi? Czy nie jest
to poniej jego godnoci? Wyjanijmy to sobie
po kolei. Po co? Poniewa jest to wietna za
bawa - zarwno dla ciebie, jak i dla niego. Pra
widowo prowadzone szkolenie pozwala wam
si lepiej zrozumie, czyni z was zgran pacz
k i zwiksza wzajemne zaufanie. wiczy inte
ligencj kota, ktrej potencja jest bardzo duy,
czsto jednak pozostaje niewykorzystany w sto
sunkach midzy ludmi i kotami. Wreszcie, co
dla nas najistotniejsze, zacienia wi midzy
kotem a jego wacicielem.
Przechodzimy zatem do nastpnego pytania
- czy szkolenie nie odziera kota z godnoci?
Nie sdz. Koty, z ktrymi pracowalimy, te
nie miay takiego wraenia. Dopki twoi przy
jaciele nie zaczn si z kota mia, taka myl
nie postanie nawet w jego gowie. Sdz jed

nak, e sporo zaley od tego, jak do caej spra

wy podchodzi waciciel. Moim zdaniem Ben
by tak mdry i uczy si tak szybko, e mogem
tylko by dumny z niego i jego dokona. Jeli
uwaasz szkolenie kota za niedorzeczno daruj sobie. W aden sposb nie bdziesz
w stanie ukry tego przed swoim kotem, a kie
dy on zacznie ju cokolwiek podejrzewa,
wszystko na nic!
Jeli natomiast jeste zdania, e warto po
wici troch czasu na pogbienie wzajem
nego zrozumienia i wzniesienie pomostu mi
dzy dwoma naszymi gatunkami - bierz si do
roboty. Trudno uwierzy, ile niewykorzystanych
moliwoci drzemie w twym kocim pupilu.

Posuguj si umiejtnie
swoim gosem
Gos jest najskuteczniejsz pomoc szkolenio
w: wszechstronn, dostpn i atw w uyciu.
eby nauczy si umiejtnie ni posugiwa,
musisz sobie jednak z kilku rzeczy dobrze zda
spraw.
NIE ZA GONO
Koty maj zwykle doskonay such, duo lep
szy ni ludzie. Mimo to czsto si zdarza, e
zwracamy si do nich tak, jakby byy guche.
Mwimy zbyt gono - podobnie jak ludzie, kt
rzy zwracaj si zbyt gono do cudzoziemcw,
w nadziei, e zostan lepiej zrozumiani. Nie
prawda. Zbyt gone mwienie do kota koczy
si zwykle napytaniem sobie biedy. Zwierz
staje si napite. Zestresowany kot gorzej si
uczy. Mw do niego normalnym tonem, to w zu
penoci wystarczy, eby osign cel, na
ktrym ci zaley.
ZWRACAJ UWAG NA DOBR SW
Jzyk dezorientuje kota. To nie jest naturalny
sposb porozumiewania si tych zwierzt. Fakt,
e s w stanie rozumie poszczeglne sowa,
zawdziczamy wycznie ich inteligencji. Powi
niene wszelkimi sposobami uatwia zadanie
swojemu kotu, bez wzgldu na to, czy jest by
stry, czy nie. Przemawiaj do niego wyranie,
uywajc prostych sw. Zachowaj elazn kon
sekwencj w doborze wyrazw, a kot niemal
za kadym razem bdzie reagowa waciwie.

Jeli uczysz go polecenia siad", nie mw jed

nego dnia siad", a drugiego usid". To zbija
kota z tropu.
NIE POWTARZAJ SI
Koty nie znaj jzyka i ucz si wycznie te
go, co im wskaesz. Jeli wic powiesz siadsiad", a nastpnie skonisz kota, by usiad, zwie
rz uzna, e polecenie brzmi siadsiad". Na
zwyke siad" nie zareaguje, nie rozpozna bo
wiem pojedynczego sowa - zreszt pi" ozna
cza co zupenie innego ni pipi".

UWAAJ NA INTONACJ
Cho koty nie pojmuj w naturalny sposb j
zyka, doskonale rozpoznaj jego intonacj. Sta
raj si to jak najlepiej wykorzysta. Sowa, kt
re kot ma si nauczy rozpoznawa, powinny
by wypowiadane neutralnym tonem - nie po
winno to by danie ani komenda. Najlepiej
sprawdza si intonacja oznajmujca. Poniewa

Rzekoma zoliwo
Z/e zachowania zwierzt od wiekw
tumaczy si ich zoliwoci. Kot zsiusia
si na now kodr, bo jest zoliwy.
Kiedy wyszede z domu, pies pogryz
pilota od telewizora, bo jest zoliwy.
Wyjanienie jest proste, lecz faszywe.
Ludzie bywaj zoliwi. Zwierzta nie.
Stres, przeraenie, wszelkie nowoci wy
wouj atwe do przewidzenia reakcje, nie
majce nic wsplnego ze zoliwoci.
Kot nasiusia na now kodr znaczc
swoje terytorium, w tym przypadku duy
nowy przedmiot, ktry pojawi si na jego
prywatnym terenie. Wyjad piecze
z rondla, poniewa zostaa na wierzchu
i bya smaczna, a nie dlatego, eby
chcia si na tobie zemci za
zostawienie go samego w domu.
Zanim dojdziesz do wniosku: on to
zrobi zoliwie", zastanw si raz
jeszcze. Koty nie znaj pojcia
zoliwo".

jestemy dobrze wychowani, mamy skonno

do zadawania kotu pyta. Mwimy siad?". Du
o lepsze i skuteczniejsze jest stwierdzenie:
siad". Staraj si za kadym razem uywa ta
kiej samej intonacji, dziki czemu kot atwiej
pojmie, czego od niego oczekujesz. Chwal go
wysokim, ciepym gosem, zblionym intonacj
do kici kici": sposb wyprbowany przez lata
na tysicach kotw.

Motywowanie kota
Co motywuje kota do wsppracy z wacicie
lem? To zaley od kota. W wikszoci przypad
kw najlepsz zacht jest dowolna nagroda.
Smakoyki s najatwiej dostpnym i najsku
teczniejszym jej rodzajem.
Niektrzy ludzie s przeciwni stosowaniu
smakoykw podczas szkolenia, twierdzc, e
zwierzcia nie powinno si przekupywa". No
c, mam dla nich do szokujc wiadomo
- wszelkie rodzaje szkolenia i nauczania, bez
wzgldu na to, czy dotycz ludzi, czy zwierzt,
opieraj si na apwkarstwie, nazywanym te
czasem wzmocnieniem pozytywnym. Nigdy nie
udao mi si dociec, dlaczego niektrzy wzdra
gaj si podawa swoim pupilom smakoyki
podczas szkolenia, nie maj natomiast nic prze
ciwko wypacie otrzymywanej z kocem mie
sica. Wypata jest wzmocnieniem pozytyw
nym. Ilu z nas zgodzi si wykonywa swoj
prac nie otrzymujc za ni wynagrodzenia?
W szkole rodzajem apwki" s stopnie. Je
li przykadasz si do pracy, dostaniesz dobr
ocen. Wikszoci z nas to wystarcza. Na tej
samej zasadzie pozytywnym wzmocnieniem
moe by okazywanie uczucia. Dla niektrych
kotw i prawie kadego psa gorca pochwaa
moe wystarczy za zacht do powtrzenia
wiczenia. Bez wzgldu na rodzaj szkolenia ko
rzystanie ze wzmocnie pozytywnych jest nie
odczn jego czci.
W naszej pracy bdziemy jednak korzysta
z zachty w postaci smakoykw. Oczywicie,
pochwaa jest take bardzo wana. Midzy na
mi mwic, jeli nagradzajc kota smakoykiem
jednoczenie go chwalisz, zwierz wkrtce
uzna, e pochwaa jest niemal rwnie wspa
nia nagrod, jak jedzenie. Jest rzecz tyle
oczywist, ile istotn, e podawanie smakoy-

To niebezpieczne miejsce dla twojego kota (J.G.)

kw odnosi najlepszy skutek, kiedy kot jest

godny. Pi minut szkolenia przed posikiem
w zupenoci wystarczy. eby osign zaska
kujco dobre wyniki, wcale nie trzeba prowa
dzi dugich lekcji. Jeli przez tydzie powi
cisz kotu pi do dziesiciu minut dziennie, twj
pupil z radoci zacznie si bawi w rb, co
ci ka".

Korekta czy kara?

Wielu z nas przynajmniej raz w yciu miao nie
szczcie pobiera nauki u osb, ktre uwaa
y kar za najwaniejszy instrument wychowa
nia. Jestemy wic skonni wierzy, e kara jest
nieodcznym elementem procesu uczenia. Nie
prawda, zwaszcza w odniesieniu do kotw.
Kara oznacza zwykle nacechowany emocja
mi atak, fizyczny bd psychiczny, ktrego skut
kiem jest poczucie dyskomfortu, zawstydzenie,
przeraenie albo po prostu ogupienie. Sprbuj
potraktowa w ten sposb swojego kota,
a z pewnoci ucieknie. Jeli nie bdzie w sta
nie uciec w sensie dosownym, zamknie si
w sobie. Jeli nawet na to mu nie pozwolisz,

najprawdopodobniej zareaguje agresj. Dzie

si punktw dla kota.
Majc do czynienia z kotami warto pamita,
e agresywny kot jest zdecydowanie lepiej przy
gotowany do ataku ni czowiek. Kady, kto zo
sta kiedy poturbowany przez kota, moe o tym
zawiadczy. Nieczsto dochodzi do takich sy
tuacji, nie wolno jednak zapomina, e dzieli
my ycie z udomowionym drapienikiem. Trze
ba zachowa przed nim respekt.
Korekta jest wzmocnieniem negatywnym nie
nacechowanym emocjonalnie, majcym na ce
lu wychowanie, nie za przestraszenie kota.
Doskonaa korekta jest idealnie umiejscowio
na w czasie, adekwatna do przewinienia
i uzmysawia zwierzciu, czego od niego ocze
kujesz. Jeli podczas nauki nowego zachowa
nia udao ci si poczy wszystkie trzy cechy
korekty doskonaej, jeste ju w poowie drogi
do celu.
Wyczucie czasu jest podstaw wszelkiego
szkolenia. Najatwiej oduczy kota niepoda
nego zachowania w momencie, kiedy zacznie
psoci. Mona te przyapa go na gorcym
uczynku. Najczciej - i z najgorszym skutkiem
- zabieramy si do nauki, kiedy jest ju po
wszystkim.
Oto przykady trzech rodzajw korekty w przy
padku kota wskakujcego na blat w kuchni.

Najlepiej: Widzisz, e kot idzie prosto w stro

n kuchennego blatu. Chwytasz butelk z wo
d i zaczajasz si w gotowoci za drzwiami,
poza zasigiem kociego wzroku. Kot przymie
rza si do skoku - w chwili, kiedy zamierza si
odbi, spryskujesz go kilka razy wod i cho
wasz si z powrotem za drzwiami. Kot ucieka
pod st, zachodzc w gow, co si waciwie
wydarzyo. wietnie. Kot skojarzy przykro ze
skakaniem. Jeli nauczysz go, e na blat si
nie wskakuje, nie bdzie ci azi po kuchence.
Te niele: Widzisz, e kot idzie prosto w stro
n kuchennego blatu. Chwytasz butelk z wo
d i zaczajasz si w gotowoci za drzwiami,
poza zasigiem kociego wzroku. Kot gotuje si
do skoku, skacze i lduje na blacie. Sprysku
jesz go kilka razy wod i chowasz si z powro
tem za drzwiami. Kot ucieka z blatu i pdzi pod
st, zachodzc w gow, co si waciwie wy
darzyo. Moe by, chocia zarazem uczysz ko
ta, eby natychmiast ucieka z miejsca prze
stpstwa. Jeli bdziesz mia odrobin lepszy
refleks, tak jak w pierwszym przykadzie, na
uczysz go, eby w ogle nie prbowa wcho
dzi na blat.
Najgorzej: Widzisz, e kot idzie prosto w stro
n kuchennego blatu. Chwytasz butelk z wo
d i zaczajasz si w gotowoci za drzwiami,
poza zasigiem kociego wzroku. Kot wskaku
je na blat, penetruje go dobr chwil, ty wypa
dasz zza drzwi, wrzeszczysz NIE!", sprysku
jesz go kilka razy wod, kot zeskakuje, ty
pdzisz za nim, wci polewajc go wod. Cze
go nauczy si kot? Przede wszystkim, e masz
nie po kolei w gowie. e wyskakujesz nie wia
domo skd i atakujesz go, z jego punktu widze
nia, bez powodu. Kiedy wystraszye kota, zwie
rz skojarzyo strach z tob, nie za ze
wskakiwaniem na blat. Poniewa go cigae,
nie zosta nagrodzony za zeskoczenie z blatu.
Jeli korekta nie koczy si z chwil, kiedy kot
wykona polecenie, jak twj pupil ma si domy
li, w ktrym momencie zrobi to, czego od
niego oczekiwae?
Odpowiednia korekta powstrzymuje kota
przed dalszym wykonywaniem czynnoci, nie
wywoujc przy tym kopotw innego rodzaju.
Jeli korekta bdzie zbyt surowa - zaczniesz

krzycze, ucieka si do przemocy bd w in

ny sposb terroryzowa zwierz - uda ci si
tylko je zastraszy. Rozumujc logicznie, kot
skojarzy swj strach z tob, nie za z tym, co
zrobi. Innym typowym przykadem jest sytu
acja, gdy kot zaatwia si poza kuwet na
oczach waciciela. Czsto si zdarza, e czo
wiek dopada go w trakcie tej czynnoci i rea
guje nadmiernie pubudliwie karcc go, wymie
rzajc mu klapsy i nurzajc mu pyszczek w nie
czystociach. Czego nauczy si kociak? e
wpadasz w zo, kiedy go przyapiesz na za
atwianiu potrzeb fizjologicznych - zacznie wic
szuka ustronnego miejsca, eby ci si to wi
cej nie udao. Dalej bdziesz znajdowa kau
e, tyle e w mniej widocznych miejscach. Nie
ktrzy uznaj, e zaatwianie si po ktach jest
oznak zoliwoci i sprytu, dowodem na to, e
kociak zdaje sobie spraw, e mu nie wolno.
Bynajmniej. Sam go tego nauczye; kot ma na
dziej, e co z oczu, to i z serca.
Rwnie mao skuteczna jest korekta nie po
parta stanowczoci: jeli korekta nie wywiera
na kota adnego wpywu, zwierz uczy si
ignorowa waciciela i spokojnie wraca do
przerwanych zaj. Wrmy do poprzedniego
przykadu: widzisz, e kot wskoczy na blat. Pod
chodzisz przemawiajc do niego gosem agod
nej reprymendy: Nie, kochanie, tak nie wolno".
Zdejmujesz kota z blatu, stawiasz go na pod
odze i gaszczesz, dodajc: Blat nie jest dla
kotkw, malestwo. Podoga jest dla kotkw".
Czego nauczy si kot? e okazujesz mu wy
jtkowo duo uwagi i uczucia, kiedy znajdziesz
go na blacie w kuchni.

Przyuczanie
do korzystania
z transportwki
Wikszo wacicieli kotw wpada w panik,
kiedy ma zapakowa kota do transportwki.
Wycigasz klatk z szafy. Kot ucieka, gdzie
pieprz ronie. Wyuskujesz opierajcego si ko
ta zza kanapy, usiujesz go przekona, e
wszystko jest w porzdku - co tylko utwierdza
kota w przekonaniu, e to nieprawda - i pod-

chodzisz z nim do klatki. Normalny z pozoru

kot przeistacza si w akrobat. Rozczapierza
apy na wszystkie strony, wbijajc pazury
w twoje ubranie. Prbujesz wsadzi go do
transportwki. Udaje ci si upchn jedn a
p - pozostae trzy fruwaj gdzie na zewntrz,
skutecznie tarasujc drzwiczki. To istny kosz
mar dla was obojga; kiedy wreszcie, o ile
w ogle, uda ci si zamkn kota w rodku,
oboje macie serdecznie dosy.
Nie martw si jednak! To wcale nie musi tak
wyglda. Moesz sta si wacicielem kota,
ktry na widok klatki zacznie z niecierpliwoci
ociera si o twoje nogi, ochoczo wskakujc
do rodka, kiedy otworzysz drzwiczki. Niemo
liwe? Moliwe. Wystarczy kilka dni, troch sma
koykw i odrobina wprawy.
PRZYZWYCZAJANIE DO KLATKI
Nie jest to trudne, jeli kot nie mia wczeniej
adnych dowiadcze z klatk. Jeli kot spo
glda na klatk jak na wrota piekie, oswajanie
potrwa nieco duej. Tak czy inaczej, nie ma
powodw do obaw: to jest naprawd miesz
nie atwe.
Wyjmij z klatki drzwiczki albo zamocuj je w ta
ki sposb, eby nie mona ich byo zamkn.
Postaw klatk na pododze. Jeli nie masz
w domu innych zwierzt poza kotami, tym le

piej. Roz smakoyki dookoa i wewntrz klat

ki. Roz smakoyki w promieniu metra od klat
ki. Kiedy kot zje wszystko, roz smaczne k
ski raz jeszcze, tyle e w promieniu trzech
czwartych metra. Powtarzaj ten zabieg, dop
ki nie zostan wycznie smakoyki wewntrz
klatki i na wierzchu pojemnika. Jeli kot wsko
czy na klatk albo wejdzie do rodka po co
smacznego - doskonale. Przez nastpne dwa,
trzy dni zostawiaj kotu smakoyki w klatce, tu
przy tylnej ciance. Nauczy si! wietnie! Prze
chodzimy do nastpnego etapu.
NAUKA POLECENIA DO KLATKI"
Wybr sformuowania nie jest istotny, pod wa
runkiem e bdziesz si nim posugiwa konse
kwentnie. Moesz mwi do klatki", do budy",
do domu", cokolwiek, byleby zawsze uywa
tego samego polecenia. Przycignij uwag ko
ta jakim naprawd kuszcym smakoykiem.
Kskiem, ktremu kot nie jest w stanie si opr
ze. Wszystko zaley od gustu kota: moe to
by maleki kawaeczek kurczaka lub woowi
ny albo rodzynek. Niczego mu nie wmawiaj, we
to, co lubi najbardziej. Poka kotu smakoyk
i moliwie najradoniejszym gosem wydaj po
lecenie, powiedzmy, do klatki". Trzymajc k
sek na wysokoci jego nosa, zaprowad go do
klatki. Kiedy wstawi ap do rodka, poczstuj

Teofil nauczy si lubi swoj klatk - wchodzi do niej i wychodzi z niej po prostu dla zabawy (M.S.)

Jak umieci w klatce kota

stawiajcego opr
Upychanie w klatce opierajcego si
kota przypomina prby wsadzenia
ostrygi do skarbonki. Nauczenie kota, by
z chci wchodzi do klatki jest o wiele
mniej kopotliwe ni prby wtoczenia go
do rodka na si. Jeli jednak nie
zdye dotd wyszkoli kota, moesz
uciec si do poniszej metody.
Postaw plastikow klatk na tylnej
ciance, drzwiczkami do gry. Unie kota
za skr na karku podtrzymujc tyln
cz ciaa drug rk i opu go do
klatki. Kot nie bdzie widzia, co si
dzieje, najprawdopodobniej wic nie
zorientuje si w sytuacji a do chwili,
kiedy bdzie ju za pno. Trzymanie
kota za kark dziaa na zwierz
uspokajajco. Dziki tej metodzie kot si
odpry, a ty spokojnie zamkniesz za
nim drzwiczki. Osigniesz cel,
oszczdzajc wszystkim napicia
i wysiku. Chyba o nic wicej nie chodzi.

stuj go smakoykiem. Pochwal go i powiedz mu,

e jest bardzo mdry. Podnie go i postaw kil
ka metrw od klatki. Powtrz wiczenie.
Kiedy kot zacznie podchodzi bez wahania,
po ksek na progu klatki. Pozwl kotu wzi
go sobie stamtd. Potem zasyp go pochwaa
mi i pieszczotami. Udao ci si cakiem sporo
osign. Moesz teraz wrzuci smakoyk do
klatki i pozwoli kotu wyj go ze rodka. Wspa
niale. Nie ma si o co martwi. Pora na nastp
ny krok.
ZAMYKANIE DRZWICZEK
Jeli zdje drzwiczki, za je z powrotem.
Powtrz poprzednie wiczenie, eby si upew
ni, czy obecno drzwiczek nie wywouje za
niepokojenia kota. Jeli tak, cofnij si troch
i rozpocznij od nowa nauk podchodzenia do
klatki na polecenie. Tym razem kot nie powi
nien mie adnych problemw - to ju dla nie
go nie pierwszyzna. Kot moe w ogle nie

zwrci uwagi na drzwiczki, nie przejmuj si

jednak, jeli bdzie inaczej. Za dwa dni nadro
bicie zalegoci.
Skoro kot ju podchodzi bez obaw i bierze
sobie smakoyk, zacznij delikatnie zamyka za
nim drzwiczki. Staraj si zachowywa swobod
nie. Sprbuj wrzuci do rodka kilka kskw,
eby kot mia si czym zaj. Nie zamykaj
drzwiczek na dugo, wystarczy kilka sekund.
Otwrz klatk i pozwl kotu wyj, jeli ma
ochot.
Udao si. Od tej pory twj kot bdzie zawsze
ochoczo wskakiwa do klatki. Zajo ci to rap
tem tydzie i obyo si bez ofiar w ludziach. Nie
marnowalicie czasu!
Jeli nie chcesz, by kot straci dobre nasta
wienie do klatki, karm go wewntrz, zostawia
jc drzwiczki otwarte. W do rodka kocyk
i postaw klatk na socu. Ilekro si da, podsyp troch kocimitki. Nie zapomnij zostawi
wewntrz klatki kilku smakowitych kskw. Ka
kotu wskoczy do rodka, zamknij drzwiczki,
pono klatk po korytarzu i wypu kota. Nie
zapomnij o nagrodzie: pochwal go i porozpieszczaj troch. Jednym sowem, jeli chcesz, by
kot dobrze odnosi si do klatki, staraj si, by
to miejsce byo nadal dla niego przyjemne.

Nauka polecenia
siad"
Przyuczenie kota do siadania jest zaskakuj
co proste. Ma to zwizek przede wszystkim z je
go budow. Wyobra sobie, e krgosup two
jego kota to hutawka-rwnowania: na jednym
kocu znajduje si gowa, na drugim zad. Co
si dzieje z zadem, kiedy gowa si unosi? Za
wsze opada - od tej zasady nie ma wyjtkw.
eby skoni kota do siadania na yczenie,
musisz po prostu nauczy go podnoszenia i od
chylania gowy, reszt pozostawiajc w rkach
natury. Najatwiej tego dokona korzystajc ze
smakoykw. Posu si kskiem, ktry kotu
zdaje si szczeglnie smakowity: we go mi
dzy palce i zbli do nosa kota. Powiedz jeden
raz siad", wyranie i spokojnie. Przesu do
ze smakoykiem w gr i do tyu, trzymajc go
wci blisko nosa. Kiedy kot usidzie, pochwal

Trzymaj przysmak na
wysokoci kociego

Powiedz siad" i przesu

do ze smakoykiem
w gr i do tyu nad gow
kota...

Kiedy usidzie, pogaszcz

go, daj mu smakoyk
i powiedz, e jest
najwspanialszym kotem na
wiecie (J.G.)

ci do zrozumienia, e trzymasz smakoyk za

wysoko. Opu rk i trzymaj j tu nad kocim
nosem, a zwierz zareaguje prawidowo.

Dorota trzyma smakoyk odrobin za wysoko, co

zmusza Buwi do stanicia supka. Opuszczajc
do z przysmakiem Dorota pomoe jej przyj
pozycj siedzc. Buwi nie dostanie smakoyku,
zanim nie usidzie (J.G.)

go ciepo i natychmiast daj mu smakoyk. Im

mniejszy odstp czasu bdzie dzieli moment
woenia kska do pyszczka od momentu ze
tknicia zadu z podoem, tym szybciej kot sko
jarzy ze sob te dwa wydarzenia. Tyek na zie
mi - ksek w gbie. Kiedy kot nauczy si tej
formuki, nie masz ju nic do roboty.

Najczstsze kopoty
z poleceniem siad"
KOT SI COFA ZAMIAST SIADA
Jeli kot cofa si spogldajc w gr, wicz
z nim przy cianie albo delikatnie pocinij dru
g rk jego zad, ustawiajc go w odpowied
niej pozycji. Kiedy usidzie, natychmiast daj mu
smakoyk i pochwal go! Po kilku podpowie
dziach kot szybko zrozumie, czego od niego
oczekujesz.
STAJE SUPKA
Nie wpadaj w rozpacz, jeli kot staje supka,
dopominajc si o ksek. Ta zmylna metoda
wiadczy o bystroci kota, ktry stara si da

GRYZIE PO PALCACH
Schowaj smakoyk gbiej midzy palcami, tak
by kot go nie mg zobaczy, ale poczu jego
zapach. Posu si swoj doni jak przynt,
kierujc gow kota w gr i do tyu. Kot bdzie
wodzi nosem za zapachem, prawdopodobnie
jednak ci nie ugryzie. Jeli nadal ksa, moe
jest po prostu godny. Przerwij wiczenie, od
czekaj kilka minut, daj mu niewielki posiek
i sprbuj jeszcze raz. Mae co nieco oszuka je
go gd, nie powodujc przy tym cakowitej utra
ty zainteresowania jedzeniem.
Moesz take sprbowa przemwi do ko
ta stanowczym, karccym tonem, chowajc jed
noczenie smakoyk. Nie musisz na niego krzy
cze, wystarczy, jeli ton twego gosu bdzie
stanowczy i nie znoszcy sprzeciwu. W stosun
kach z kotem musisz zawsze zachowywa spo
kj: jeli zwierz wyczuje twoje zdenerwowa
nie, sytuacja tylko si pogorszy.
SIGA PO SMAKOYK AP
Przemw do kota stanowczym i karccym to
nem, ale niezbyt gono; opu rk w d do
siebie, odczepiajc od niej kocie pazury. Pa
mitaj, by nagrodzi kota, kiedy usidzie nie
wycigajc apy po ksek. Dobry trener nagra
dza nawet najdrobniejszy przejaw posusze
stwa, zamiast wyczekiwa kadego bdu i sto
sowa po nim korekt.
Jeli kot nie przestaje siga ap, sprbuj
powstrzyma go linijk albo owkiem. Oczy
wicie powstrzymanie nie oznacza uderzenia
po apach. W wikszoci przypadkw kot na
grodzony kilka razy za podane zachowanie
ochoczo podporzdkuje si twoim oczekiwa
niom.

Nauka polecenia
lee"
Jeli nauczysz kota polecenia lee", umiejt
no ta moe si okaza bardzo przydatna pod
czas czesania go albo w czasie wizyty w klini-

Rozpocznij wiczenie
z siedzcym kotem:
trzymaj przysmak tu nad
jego nosem...

Powiedz lee" i powoli

opuszczaj do ze
smakoykiem...

Kiedy kot si pooy,

pogaszcz go, daj mu
przysmak i pochwal go
ciepo za to, e jest taki
mdry (J.G.)

ce weterynaryjnej; moesz take zadziwi swo

ich znajomych i wywrze odpowiednie wrae
nie na krewnych.
Najprociej rozpocz nauk, kiedy kot sie
dzi. Chwy smakoyk midzy kciuk i palec
wskazujcy. Poka go kotu, zniajc powoli r
k. W sytuacji modelowej gowa kota pody
za smacznym kskiem. Kiedy dotkniesz rk
do stou, powoli odsu j od kociego pyszcz
ka. Ruch twojej rki powinien pokrywa si
z ksztatem litery L. Jeli wszystko bdzie szo
jak trzeba, kot pody za smakoykiem i usta
wi si w odpowiedniej pozycji. Jeli chwytasz
go jednoczenie za obie apy, wsu midzy nie
palec. Dziki temu zapobiegniesz naciskowi
jednej apy na drug. Kiedy kot si pooy, oczy
wicie pochwal go i daj mu smakoyk. Wkrtce
zrozumie, czego od niego oczekujesz.

Najczstsze kopoty
z poleceniem lee"
KOT WSTAJE ZAMIAST SI POOY
Kot jest tak zwinny, e moe po prostu wsta
nie ruszajc si z miejsca; wwczas zniy go
w do smakoyku w taki sposb, e nie bdzie
musia si ka.
Jeli dojdzie do takiej sytuacji, zwolnij tem
po. Powoli kierujc gow kota w stron sma
koyku, po woln rk na jego zadzie. Nie
przytrzymuj go i nie przyciskaj mu zadu do pod
oa, bo zacznie si wyrywa. Twoja rka ma
tylko powstrzyma go przed wstawaniem.
Moesz te zastosowa metod ustawiania
kota w pozycji z chwytem za przednie apy. Uyj
sposobu, ktry najbardziej ci odpowiada. Pa
mitaj, eby gaska kota, chwali go i nagra
dza za najmniejsze postpy. Wkrtce pojmie,
czego od niego oczekujesz.
ZNIA GOW, ALE SI NIE KADZIE
Bardzo czste zachowanie na pocztku nauki.
Nie przejmuj si, jeli kot znia gow, ale nie
chce si pooy. Oto sposb. Kiedy kot zniy
gow, daj mu smakoyk. Nastpnym razem
ka mu schyli gow jeszcze bardziej, zanim
obdarujesz go smacznym kskiem. Dziki tej
metodzie po dwch lekcjach zacznie pada
jak dugi. Pamitaj: to nie wycigi. Kot moe
si nauczy polecenia po trzech lekcjach, ale

moe bdziesz musia mu powici pi al

bo dziesi. Czy to ma jakie znaczenie? Klu
czem do sukcesu s pochway, cierpliwo
i zabawa!
W OGLE NIE CHCE SI KA
Moe doj do takiej sytuacji, jeli bdziesz usi
owa podporzdkowa sobie kota za wszelk
cen. Nie prbuj przyciska mu opatek do zie
mi - to nie jest dobra metoda. Nie prowad
z nim wojny psychologicznej. Jeli zaczyna si
nudzi, przerwij lekcj. Nie chcesz chyba, e
by przesta czerpa z nauki jakkolwiek satys
fakcj. Lekcje powinny by krtkie i zajmujce.
Powi kotu troch czasu. Nagradzaj go za
najmniejsze postpy. Wkrtce przestanie oka
zywa napicie i pooy si. A jeli nawet nie?
Czy ma to jakiekolwiek znaczenie? Zrb prze
rw i wr do wiczenia po kilku dniach, albo
nawet za tydzie.

Nauka polecenia
chod"
By moe twj kot ju wietnie umie przycho
dzi. Wystarczy brzkn otwieraczem do kon
serw, szykujc jedzenie z puszki, albo potrz
sn torebk z suchym pokarmem, eby kot
z drugiego koca mieszkania zmaterializowa
si w kuchni, gotw i chtny do wsppracy.
Ciekawe. Dlaczego kot z tak konsekwencj
reaguje na te dwiki? Stanowi one dla nie
go wyran motywacj. Jeli przyjdzie na dwi
k, natychmiast potem dostanie posiek. Nie
wi si z tym adne przykroci. Kot nigdy si
nie zawid i nigdy nie zosta skarcony. Gdyby
dawa mu klapsa i odsya go z pustym brzu
chem za kadym razem, kiedy przyjdzie do cie
bie syszc otwieracz do konserw, prdko - na
wet bardzo prdko - przestaby reagowa na
ten dwik. Ma si rozumie, zawoasz go nie
po to, eby da mu klapsa, ale za to go wyk
piesz, wpakujesz do samochodu i zawieziesz
do lekarza albo spryskasz rodkiem na pchy.
Jasne? Skoro woasz kota do siebie, a nastp
nie robisz mu nieprzyjemnoci, niby z jakiego
powodu miaby przyj do ciebie ponownie?

Uczc kota polecenia

chod" trzymaj do ze
smakoykiem tu nad
kocim nosem. Powiedz
chod" i cofnij si...

Chwal kota i cofaj si dalej.

Trzymaj przysmak na
poziomie kociego nosa...

Kiedy kot przejdzie

kawaek, zatrzymaj si,
unie rk ze smakoykiem
nad jego gow
i wydaj mu polecenie
siad". Kiedy usidzie,
pogaszcz go i pochwal
jeszcze raz. Udao si
wymienicie! (J.G.)

Dwik otwieracza do konserw jest cakowi

cie przewidywalny. Zawsze brzmi tak samo.
Konsekwencja jest niezmiernie wana podczas
szkolenia. Dwik, jaki wydaje grzechoczca
w torebce sucha karma i dwik otwieracza s
zawsze takie same. Twj gos moe si jednak
zmienia. Jeli zaczniesz drze si na kota, e
by przyszed, nie przyjdzie. Nie jest w ciemi
bity i nie podejdzie do rozzoszczonego, sfru
strowanego i rozkapryszonego czowieka. Pod
czas szkolenia staraj si konsekwentnie posu
giwa gosem. Jeli bdziesz przemawia do
kota agodnym tonem, nauka stanie si atwiej
sza dla was obojga.
Dobra wiadomo: jeli kot nauczy si przy
chodzi na dwik otwieracza do konserw, mo
e si take nauczy przychodzi na dwik
twego gosu. Musisz tylko popracowa nad so
b i sta si nauczycielem rwnie atrakcyjnym,
jak otwieracz.
Na pocztek zastanw si, czym bdziesz
nagradza kota. Powiniene kierowa si jego
upodobaniami. Wybierz owoce, jeli za nimi
przepada. Jeli jest pies na kotlety, czemu nie?
Nie ma co wybrzydza, wybierz co skutecz
nego.
Podobnie jak w przypadku innych skompli
kowanych zachowa, zacznij od koca. Dziw
ne? Ale prawdziwe. Nauk polecenia chod"
trzeba zacz majc kota tu przy sobie; na
stpnie pokonujemy wszystkie etapy w odwrot
nej kolejnoci, a kot zacznie reagowa z od
dalenia.
Jeli kot nie podchodzi po smakoyk z odle
goci p metra, po co od razu zaczyna od
trzech metrw? Jeli nie podchodzi po ksek
z tak bliska, moe to rwnie oznacza, e nie
jest godny albo e nie lubi tego, co mu dajesz.
Bez wzgldu na przyczyn musisz wprowadzi
pewne zmiany. Karm go po lekcji. W dni szko
lenia dawaj mu skromniejsze posiki. Zmie ro
dzaj smakoykw. Zrb co, eby sta si dla
niego atrakcj.
Kiedy kot jest gotw, zaczynaj. Stojc blisko
niego, zawoaj go po imieniu i powiedz chod!"
- wesoym tonem, nie podnoszc jednak go
su. Potem od razu daj mu smakoyk. Powtrz
wiczenie kilka razy, a kot zacznie ochoczo
doprasza si o smakoyk na dwik polece
nia chod". Na tym etapie nauki masz za za

danie skojarzy polecenie chod" z pochwa

sown i nagrod w postaci jedzenia.
Kiedy kot zacznie wykonywa polecenie bez
bdnie (jednym wystarczy na to kilka minut,
innym potrzeba kilku lekcji), oddal si od nie
go o par krokw. Powiedz chod", poka mu
przysmak i podprowad go w swoj stron.
Uwaam, e kot powinien podej i usi ko
o mnie, dodaj wic od razu siad".
Jeli kot i z tym dobrze sobie radzi, zacznij
oddala si od niego o kilka krokw w momen
cie, kiedy idzie w twoj stron; teraz powinien
przej okoo dwch metrw i usi na ko
mend. Moesz zacz stosowa polecenie
chod", kiedy kot znajduje si w przeciwlegym
rogu pokoju. Jeli przyjdzie od razu, daj mu
przysmak i pochwal go! Jeli nie, podejd do
niego, podstaw mu przysmak pod nos i zacznij
si cofa do miejsca, z ktrego go poprzednio
woae. Chwal go cay czas i zachcaj, by po
szed za tob. Jeli si podporzdkuje, daj mu
nagrod. Jeli nie, przerwij lekcj, schowaj przy
smaki i sprbuj jeszcze raz pniej.
Teraz moesz doczy do wiczenia element
rozrywki. Jeli kot jest w odpowiednim nastro
ju i wyranie ma ochot ci si przypodoba,
powicz z nim w domu albo w mieszkaniu gry
w chod do mnie". Zacznij od najprostszych,
zwikszajc stopie trudnoci w miar osiga
nych przez kota postpw. Kiedy bdzie si za
tob rozglda, schowaj si w rogu pokoju al
bo za drzwiami i zawoaj go do siebie. Podczas
gdy bdzie ci szuka, chwal go, nawet jeli go
nie widzisz. Pochwaa odgrywa bardzo istotn
rol, zwaszcza jeli znajdziesz si poza zasi
giem jego wzroku. Kiedy kot ci odnajdzie,
pochwal go i daj mu nagrod. Powtarzaj wi
czenia, dopki nie zacznie przychodzi i odnaj
dywa ci bez wzgldu na to, gdzie si scho
wasz.
Pamitaj, eby chwali kota tak dugo, a ci
znajdzie - w ten sposb podpowiesz mu, gdzie
jeste, i podtrzymasz jego zainteresowanie. Nic
nie da, jeli bdziesz siedzia w kcie bez so
wa, moe si natomiast okaza, e spdzisz
w ukryciu dugie samotne chwile. To nie egza
min, to zabawa. Jeli kot nie moe ci odszu
ka, sprbuj mu to uatwi. Poraki hamuj po
stpy w nauce. Staraj si bawi z kotem, a nie
wyszukiwa coraz to nowe utrudnienia.

KORZYSTANIE ZE STOU
TRENINGOWEGO
Podczas nauki polece siad" i lee"
st treningowy moe si okaza bardzo
pomocny. Nie musi to by nic
specjalnego: Bena szkolilimy na starym
stoliku pod komputer. Pieniek drzewa,
stolik do kart, duy, porzdny karton
- wszystko moe si nada. Warunek
jest jeden - musi to by przedmiot, na
ktry kotu bdzie wolno wskakiwa. Jeli
szkolenie bdzie si odbywao zawsze
w tym samym miejscu, kot szybko
pojmie, e st suy do nauki. Dziki
temu szkolenie bdzie szybciej szo.

Szkolenie kota w pojedynk moe mie do

zabawne skutki uboczne: twj pupil moe doj
do wniosku, e polecenie chod" oznacza, e
ma podej do ciebie i tylko do ciebie - bez
wzgldu na to, kto wydaje komend. Kiedy nie
znana kotu osoba zawoa po raz pierwszy
chod", nie zdziw si, jeli kot popdzi jak
strzaa w twoj stron. Mona temu atwo za
radzi. Twj znajomy powinien zacz od po
cztku, woajc kota z niewielkiej odlegoci
i czstujc go smakoykami. Kot szybko zrozu
mie, na czym polega nowa zabawa.

Nauka polecenia
idziemy"
Niektre koty nie maj nic przeciwko wyprowa
dzaniu na miy spacer na smyczy. Kot przyzwy
czajony do smyczy i szelek to dua wygoda dla
waciciela, zwaszcza podczas podry. Do
radzamy szelki dla kota - ucisk obroy spowo
dowany pocigniciem za smycz moe wywo
a u niego panik.
Zalecamy przy tym szelki w ksztacie litery
H, z dwoma oddzielnymi paskami, zapinany
mi wok szyi i piersi. Szelki-semki z jedn
sprzczk co prawda atwiej si zakadaj, mo

g si jednak nieprzyjemnie zaciska na szyi

i piersi przy pocigniciu za smycz. Najlepiej
sprawdza si cienka nylonowa smycz z maym
karabiczykiem. Nie bdziesz na niej holowa
ciarwki, tylko wyprowadza kota na spacer.
Nie potrzebujesz w tym celu grubego uwizu
z ogromnym zatrzaskiem.
Szelki wywieraj na wiele kotw wprost ma
giczny wpyw - zwierz staje jak wryte i dugo
nie daje si ruszy z miejsca. Mona unikn
tego etapu, a zarazem pomc kotu przyzwy
czai si do szelek; doradzamy zakadanie ich
codziennie podczas posikw. W razie potrze
by mona na czas szkolenia dodawa kotu do
zwykej karmy jakie wyjtkowo kuszce przy
smaki.
Nie zdejmuj kotu szelek przez mniej wicej
p godziny po jedzeniu. Dziki temu atwiej si
do nich przyzwyczai. Kiedy ju oswoi si z szel
kami, sprbuj przypi smycz. Teraz moesz
zakada kotu szelki wraz ze smycz przed po
sikiem, ubierajc go w odlegoci mniej wicej
metra od miski. Pozwl mu cign smycz za
sob. W nagrod za dobrze wykonane zada
nie obsyp go pieszczotami. Kiedy zacznie spo
kojnie podchodzi do miski, sprbuj powiedzie
idziemy", podnoszc cignity po ziemi koniec
smyczy.
Na do miski jedzenie, we kota i za mu
szelki w miejscu, z ktrego nie wida naczy
nia. Postaw kota na pododze, powiedz idzie
my" i zach go, eby podszed do miski. Jeli
si opiera, popro kogo, by potrzsn misk,
jednoczenie zachcajc kota sowami. Jeli
wszystkie sposoby zawiod, we kota na rce,
poka mu, co jest w misce, a nastpnie postaw
go na pododze w odlegoci mniej wicej me
tra od naczynia.
Masz za zadanie nauczy kota, e polece
nie idziemy" wie si z przyjemnoci, ktra
czeka go na kocu drogi. Kiedy kieruje si
w stron miski, pochwal go, nie szczdzc mu
zachty. Kiedy zacznie sobie coraz lepiej ra
dzi z wiczeniem, sprbuj ustawi misk w r
nych miejscach domu. Potem moesz wyj
z nim na spacer.
Z pocztku spacery powinny by krtkie i nie
zbyt mczce. Podczas przechadzki dawaj ko
tu przysmaki, chwal go ciepo i baw si z nim
jego ulubion zabawk. Staraj si chwali go

Mczak jest pierwszy raz w yciu

na smyczy i zachowuje si jak
najbardziej typowo...

Dziki pieszczotliwym
przemowom i duemu kawakowi
sera zaczyna si odpra...

Teraz jest ju odprony: Dorota zaczyna go zachca smakoykiem

i pochwaami...

No i wychodzimy - pierwszy
spacer na smyczy ma szans si
uda dziki nieprzerwanemu
potokowi sw z ust Doroty oraz
wci obecnemu w polu widzenia
kawakowi sera! (J.G.)

i bawi si z nim w chwilach, kiedy idzie na

przd. Kot moe si oczywicie zatrzyma, e
by zje smaczny ksek, powiniene mu go
jednak da, kiedy jest w ruchu; nie czekaj z kar
mieniem, a si zatrzyma, bo przyzwyczaisz
go do opniania spaceru. Jeli kot robi post
py, wychod z nim na coraz dusze spacery,
dajc mu w zamian stopniowo coraz mniej przy
smakw.

Najczstsze kopoty
z poleceniem idziemy"
KOT STAJE JAK WRYTY
Bd przygotowany, e kot stanie jak wryty
przynajmniej kilka razy podczas nauki tego po
lecenia. Jest to normalna reakcja na dyskom
fort, jaki zwierz odczuwa noszc co na so
bie. Bd cierpliwy, niedugo si przyzwyczai.
Jeli kot nie chce si ruszy z miejsca, po
smycz na ziemi i pozwl mu cign j za so
b mniej wicej przez p godziny. Koniecznie
pilnuj go w tym czasie: smycz moe o co za
haczy, a wtedy nie do, e wprawi kota w pa
nik, to jeszcze i o nieszczcie atwo.
KOT WPADA W PANIK
Jeli kot zaczyna si szarpa i wpada w pani
k, poczekaj a przestanie i wtedy go pochwal.
Nie zdejmuj z niego szelek, pozwl mu si do
nich przyzwyczai. Jak zwykle: kot cigncy za
sob smycz musi pozostawa pod cisym nad
zorem. Uczucie towarzyszce noszeniu szelek
jest niepodobne do jakichkolwiek wczeniej
szych jego dozna, wic pom mu si z tym
oswoi. Pjdzie atwo, o ile okaesz cierpliwo
i bdziesz dodawa mu otuchy.
KOT CIGNIE W PRZECIWN STRON
Mona si tego spodziewa. Pierwsz reak
cj na ograniczenie wolnoci jakiegokolwiek
zwierzcia jest prba ucieczki. Bd cierpli
wy, sku kota ulubionymi smakoykami, ale nie
wicz z nim, gdy jest najedzony, i nie piesz
si. Nagradzaj go za najmniejsze postpy. Kie
dy przezwyciy ch ucieczki, zmniejsz licz
b nagrd o poow. Staraj si krok po kroku
wyrabia w kocie posuszestwo. Wkrtce na
uczy si chodzi na smyczy bez najmniejszych
problemw.

Nauka polecenia
za"
Oto kolejne polecenie, ktrego nauk moe ua
twi st treningowy. (St treningowy zosta opi
sany w rozdziale o nauce polecenia lee".)
Z naszego punktu widzenia za" oznacza: na
tychmiast na podog! Uycie stou treningo
wego nie tylko uatwia nauk, ale te pozwala
uczyni z niej zabaw.
Zanim rozpoczniesz wiczenie, musisz mie
pewno, e kot jest godny. Postaw zwierz
na stole treningowym. Poka mu przysmak, po
wiedz za" i zni rk do podogi. Najprawdo
podobniej kot zeskoczy ze stou. Pochwal go
i daj mu smakoyk. Podziwiaj go za to, jaki jest
mdry! Drugiego takiego nie ma w caej wsi.
Powtrz wiczenie raz albo dwa. Koty nie zno
sz powtarzania tego samego w nieskoczo
no. Z chwil, kiedy kot zacznie sprawia wra
enie znudzonego albo traci zainteresowanie
wiczeniem - przerwij! Nastpnego dnia uda
ci si osign wicej.
Kiedy kot opanuje ten etap szkolenia, cht
nie zeskakujc po swoj nagrod, moesz po
wiedzie za" nie zniajc rki do podogi. Mo
esz take pozwoli sobie na may podstp zni rk do podogi, ale tylko odrobin. Naj
prawdopodobniej kot i tak zeskoczy. Pochwal
go i daj mu przysmak. Przez kilka kolejnych lek
cji stopniowo skracaj ruch rk, a kot zacznie
zeskakiwa na sam dwik polecenia za".
No i ju. Udao si. Prawda, e to wcale nie jest
trudne?

Najczstsze kopoty
z poleceniem za"
KOT NIE CHCE ZESKOCZY
Jeli kot wpatruje si w przysmak, nie daje si
jednak przekona, eby po niego zeskoczy,
masz dwa wyjcia. Jeli twj kot nie jest szcze
glnie dobrym skoczkiem, sprbuj wiczy na
niszym stole. Moesz take agodnie zesta
wi go ze stou, a nastpnie pochwali i da
mu przysmak, tak jakby sam dokona tego
wszystkiego. W naszej praktyce kadziemy roz
oon do na zadzie kota i delikatnie spycha
my go ze stou. W ten sposb sugerujemy mu,

Nauka polecenia za" nie

jest trudna. Postaw kota na
dowolnym podwyszeniu,
trzymaj nisko do ze
smakoykiem i powiedz
za"

Kot zeskoczy po smakoyk...

A wtedy pochwal go i daj

mu smakoyk. Nauka nie
zajmie wam wiele czasu!
(J.G.)

SZKOLENIE BENA
Szkolenie Bena byo ogromn przyjemnoci. Uwielbia smakoyki, dziki czemu
udzielanie mu wskazwek i nagradzanie byo miesznie atwe. Mia do mnie cakowite
zaufanie, nigdy wic naszym lekcjom nie towarzyszy strach.
Zazwyczaj Ben uczy si szybko. Koty s wyjtkowo pojtne: przewanie wszystko idzie
jak po male, dopki czowiek kae im pracowa ze sob, a nie dla siebie. Lee" byo
jedynym poleceniem, z ktrym Ben mia prawdziwe kopoty. Ta pozycja go nie
interesowaa, z czasem udao mu si j jednak opanowa dziki naszej cierpliwoci,
mioci i nagrodom. Mwic midzy nami, w ten sposb mona osign wszystko.
Korzyci z pracy nad Benem przerosy nasze oczekiwania. Zyska wiksze zaufanie
do ludzi w ogle, do mnie za w szczeglnoci. Przedtem zachowywa pewn rezerw,
teraz nie przepuszcza adnej okazji, by wyzna mi sw koci mio, nieustpliwie
towarzyszy mi w ogldaniu telewizji, zwijajc si w kbek na moim brzuchu, i na
wszelkie moliwe sposoby daje zna o swojej obecnoci.
Jedyny kopot, jaki mielimy z Benem, polega na tym, e bra szkolenie zbyt powanie.
Nie widzia w lekcjach nic uwaczajcego, traktowa je raczej jako podnoszenie
wasnych kwalifikacji. Wkrtce dotaro do nas, e miech podczas szkolenia jest
niedopuszczalny. Ktokolwiek zlekceway t zasad, napotyka lodowate spojrzenie Bena.
Ben kad si, powolnym ruchem zamyka oczy i odmawia dalszej wsppracy.
Za pierwszym razem trudno mi byo zachowa powag! Teraz ucz wszystkich naszych
obserwatorw, e maj bezwzgldnie uszanowa takie zachowanie kota, zamiast czyni
sobie z niego rozrywk.

co ma zrobi, jeli zupenie nie wie, o co cho

dzi; w adnym razie nie moe to by dla niego
kar. Nie wolno go bi, szarpa si z nim ani
go aja. Pom mu, a potem go pochwal.
Wkrtce zrozumie, w czym rzecz.

Jak mieszka
z kilkoma kotami
Bezkonfliktowe wspycie z kilkoma kotami
przewanie daje si uoy bez wikszych trud
noci. Wikszo kotw w kocu przyzwycza
ja si do siebie nawzajem. Istnieje jednak kil
ka sposobw, by uatwi im to zadanie;
przedstawimy je w poniszym rozdziale.

Kuwety
Jeli z kuwety korzystaj co najmniej dwa ko
ty, musisz powica wicej uwagi utrzymaniu
jej w czystoci. Idealnym rozwizaniem byaby

osobna kuweta dla kadego kota, aczkolwiek

nie jest to zbyt wygodne dla waciciela. Mimo
wszystko, jeli trzymasz u siebie duo kotw,
bdziesz musia im sprawi kilka kuwet. W przy
padku wikszej liczby kotw dobrze trzyma
si pewnej zasady: sprzta po nich tyle razy
dziennie, ile jest ich w domu. Po dwch kotach
- dwa razy dziennie. Po trzech - trzy razy.
W miar powikszania si stanu liczebnego
kotw zwiksza si czstotliwo obowizko
wych porzdkw. To brudna robota, niemniej
jednak musisz j wykona. Mimo wszystko jest
to przyjemniejsze ni czyszczenie zasikanego
dywanu.
Jeli trafisz w domu na kocie kupy, a nie
bdziesz pewny, kto jest winowajc, zacznij
karmi koty oddzielnie, dodajc kademu do
pokarmu odrobin naturalnego barwnika spo
ywczego. W ten sposb dowiesz si, kto jest
za co odpowiedzialny.
Moesz take co kilka dni zamyka kolejno
koty w oddzielnym pomieszczeniu. Jeli sko
czy si zaatwianie po ktach, zyskasz pew-

no, e trzymasz pod kluczem albo winowaj

c, albo prowokatora. Kot-prowokator nieko
niecznie sam robi kup gdzie popadnie, moe
za to do tego stopnia zadrcza swego wsplokatora, e temu zaczynaj przytrafia si ka
tastrofy. Tak czy inaczej, kiedy ju zorientujesz
si w sytuacji, przeczytaj strony 139-146, gdzie
znajdziesz szczegowe wskazwki, jak sobie
radzi z tym problemem.

Nowy kot w domu

Sprbuj poprosi znajomego, eby to on przy
nis do domu nowego kota. Jeli to niemoli
we, przynie kota w jego wasnej transportw
ce, umie j w jego" pomieszczeniu, otwrz
drzwiczki i zostaw go w spokoju. Po mniej wi
cej godzinie moesz otworzy drzwi i zoriento
wa si, co myli o tym wszystkim twj zasie
dziay kot. Jeli masz jakiekolwiek wtpliwoci,
na czas zawarcia znajomoci zamknij przyby
sza z powrotem w klatce. W ten sposb koty
bd mogy si nawzajem obwcha, nie wy
rzdzajc sobie krzywdy.
Jak zawsze w przypadku kotw, musisz po
dej do sytuacji z nastawieniem wszystko

w swoim czasie". Niektre koty od razu akcep

tuj nowego czonka rodziny, innym zabiera to
kilka tygodni, a nawet miesicy. Dopki nie doj
dzie do rozlewu krwi, nie przejmuj si zbytnio
ich wzajemnym nastawieniem. Ostatecznie to
ich sprawa, nieprawda?
Blisze informacje dotyczce przedstawiania
nowego kota starszemu, zadomowionemu zwie
rzciu znajdziesz na stronach 56-58. Jeli
chcesz sobie sprawi drugiego kota, kieruj si
star, dobr rad: miej nadziej na najlepsze
i przygotuj si na najgorsze".

Rewiry
Koty maj swoje ulubione miejsca. Jeli zapew
nisz nowo przybyemu kotu wysoko pooone
kryjwki, w znacznym stopniu uatwisz mu y
cie. Kiedy kot jest zestresowany, stara si uciec
jak najwyej. Podenerwowana Emily wspina si
na najwysz pk regau. Kiedy przychodz
w towarzystwie jednego z psw do mojej przy
jaciki Audrey, jej koty chowaj si na samej
grze wielkiej sekretery. Ben nigdy nie prbu
je si wspina - sdz, e poczucie niepew
noci jest mu cakowicie obce.

Jeli twj kot nie moe schroni si na me

blach, rozwa skonstruowanie albo kupno si
gajcego od podogi do sufitu rusztowania o wy
soko umiejscowionych poprzeczkach. Dziki
temu kot nie tylko bdzie mg si schowa,
ale te przebywa z dala od terytorium zasie
dziaego domownika.
Pamitaj: twj starszy pupil w najlepszym ra
zie podzieli si odrobin przestrzeni z nowym
kotem, w najgorszym straci cz swego tery
torium. adne z tych rozwiza go nie zachwy
ci. Dostosowanie si do nowej sytuacji bdzie
wymagao czasu.
Poniewa drapanie mebli suy przede
wszystkim oznaczaniu terytorium, po sprowa
dzeniu do domu nowego kota moesz si spo
dziewa nasilenia tego typu zachowa. Jeli
umiecisz kilka stanowisk do drapania w naj
istotniejszych punktach rewirw, skierujesz ko
cie zapdy w odpowiedni stron. Zwierzta
bd najprawdopodobniej ostrzy pazury przy
drzwiach do pokoju, w ktrym przebywa nowy
kot (po obu stronach drzwi), w okolicach naj
czciej uywanego wejcia na ulubiony teren
zasiedziaego kota i obok jego ukochanego
miejsca do spania. Najlepiej radzi sobie z tym
problemem zachowujc przezorno, kierujc
aktywno kota w inn stron i chwalc go za
waciwe zachowanie.
Karanie kota rzadko daje dobre wyniki; kara
nie zestresowanego kota daje ci niemal stupro
centow gwarancj znacznie powaniejszych
kopotw.

Karmienie
Jeli sprawisz sobie kilka kotw, z ca pewno
ci kady bdzie lubi co innego. Niemal za
wsze trafi si w takiej grupce arok. W naszym
przypadku jest to Emily: jako przybda nigdy
nie da si przekona, e naprawd za kilka go
dzin dostanie znowu je i w zwizku z tym nie
musi opycha si na zapas.
Podawanie posikw w okrelonych porach
zamiast zostawiania karmy w misce na cay
dzie w znacznym stopniu uatwia zaspokoje
nie zrnicowanych kocich gustw i apetytw.
Najlepiej sprawi kademu zwierzciu osobn
misk. Na pocztku podaj karm kotom, ktre
jedz najwolniej, najszybsze zostawiajc na ko

niec. Oczywicie twj arok bdzie prbowa

wciubi nos w misk lamazary. Nietrudno so
bie z tym poradzi odcigajc go od miski ko
legi i pokazujc mu jego wasn. Zwykle kot
skupia si na jej zawartoci i zapomina o swo
ich poprzednich zapdach. W ten sposb, jeli
wykaesz odrobin refleksu, wszystkie koty
skocz je prawie w tym samym czasie.
Stawiajc na pododze kad misk z osob
na, zawoaj kota po imieniu. Mniej wicej po ty
godniu koty podporzdkuj si tej procedurze
i zaczn je w odpowiedniej kolejnoci. Jest
jeszcze jedno proste rozwizanie: karmi ar
oki w oddzielnym pomieszczeniu.

Psy i koty
Wikszo psw i kotw uczy si zgodnie ze
sob wspy - trzeba im tylko da czas i wy
znaczy kilka jasnych i zrozumiaych regu. Ka
dy kot przyzwyczaja si do obecnoci psa
w swoim wasnym tempie. Nie mona zmusi
go, by polubi psa: wszelkie wysiki zmierzaj
ce w tym kierunku doprowadz nieuchronnie
do zwikszenia napicia midzy zwierztami.
Zanim przedstawisz sobie nawzajem psa i ko
ta, sprawd dwie rzeczy. Po pierwsze, czy kot
moe uciec w bezpieczne miejsce, po drugie,
czy panujesz nad psem.
Bezpieczn kryjwk dla kota moe by wy
soka pka, st albo oddzielny pokj ze spe
cjaln balustradk w drzwiach, przez ktr mo
e przeskoczy tylko kot. Jeli pies jest w stanie
sforsowa balustrad, zamocuj w drzwiach ha
czyk, zostawiajc w nich szpar, przez ktr
pies si nie przecinie.
Bezpieczne schronienie pozwoli kotu si od
pry i ochon, dajc mu pewno, e pies
nie ma do niego dostpu. Upewnij si, czy pies
nie zagania kota w kt. Osaczone i przerao
ne zwierz ujawnia swoje najgorsze instynkty.
Jeli kot bdzie mia drog ucieczki, poczuje
si mielej i bezpieczniej.
Panowanie nad psem jest absolutn koniecz
noci. Pies musi mie obro i smycz. Przy
trzymywanie go bd prba opanowania go
sem s niewystarczajce; trudno pokierowa
psem, ktry ma ochot zapolowa na kota. Pra
wie kady pies bdzie ciekaw nowego przyby-

sza - to naturalne. Ciekawo niektrych psw

moe si jednak szybko zmieni w agresj.
Ucieczka kota wywouje podniecenie u wik
szoci psw. Dotyczy to zwaszcza ras, u kt
rych ceni si skonno do agresywnych zacho
wa, na przykad niektrych psw pracujcych,
strujcych i terierw. Nie oznacza to, e zwie
rzta nie maj szans si ze sob zaprzyjani:
po prostu silnie podniecony pies moe si
z czasem zdecydowa na niezbyt stosowne za
chowanie.
W idealnych warunkach pies powinien by
szkolony cay czas. Nikt nie jest jednak dosko
nay, moe si wic zdarzy, e nie przykada
e si zbytnio do szkolenia swego pupila albo
zaniedbae je w ogle. Do roboty! Najwyszy
czas, eby zacz panowa gosem nad swo
im psem i co za tym idzie, eby pies poczu dla
ciebie respekt.
W naszej poprzedniej ksice Mj pies wiad
czy o mnie znajdziesz wszelkie informacje do
tyczce szkolenia psa do przebywania w towa
rzystwie kotw. Trudno znale psa, ktrego
nie mona byoby nauczy polece czekaj",
zostaw", spokj" i lee". Tego rodzaju szko
lenie przyda si kademu psu; w przypadku
psw polujcych na koty jest absolutn koniecz
noci!
SPROWADZAMY KOTA DO DOMU,
W KTRYM MIESZKA PIES
Zamknicie kota w jego" pokoju pozwoli zwie
rztom obwcha si przez drzwi. Roz im
dwa koce albo rczniki do spania i co kilka dni
zamieniaj je, eby zwierzta przyzwyczaiy si
do swoich zapachw. Jeli nie chc spa na
cudzym posaniu, po prostu przecieraj je na
zmian, raz jednym, raz drugim rcznikiem.
Skutek bdzie taki sam. Pozwl kotu oswoi
si z nowym otoczeniem i przyzwyczai do two
jego towarzystwa zanim podejmiesz prb
przedstawienia go psu. Nie wolno naraa go
na tyle stresw naraz!
Jeli twj pies jest przyzwyczajony do klatki,
tym lepiej. Zamykaj go w klatce wieczorem
mniej wicej na godzin. Dziki temu kot b
dzie mg poznawa mieszkanie nie obawiajc
si pogoni ze strony psa. Jeli pies nigdy nie
korzysta z klatki, zamknij go w oddzielnym po
koju. Daj mu co do zabawy. Jeeli bdzie

szczeka albo drapa drzwi, nie ma rady, mu

sisz si porzdnie zabra za szkolenie. Kilka
bodcw naraz wyprowadza go z rwnowagi.
W ostatecznoci moesz wzi psa na smycz
i trzyma go blisko siebie. Nie jest to najlepsze
rozwizanie, poniewa kot nie bdzie mg
zwiedza mieszkania razem z tob; kiedy uj
rzy psa, moe rzuci si w panice do ucieczki.
Jeli jednak adne inne rozwizanie nie wcho
dzi w gr, lepszy rydz ni nic. Moesz uczyni
jeszcze jeden miy gest w stron kota: pooy
si spa razem z psem i umoliwi kotu swo
bodne ogldziny caego mieszkania. Takie wy
prawy pozwol kotu przezwyciy nieufno,
znale odpowiednie kryjwki i przyzwyczai
si do zapachu psa.
Kada gonitwa psa za kotem powinna spo
tka si z natychmiastow i rozsdn reakcj
waciciela. Nie wolno pozwala psu na takie
zachowanie. Mimo najlepszych chci nie jeste-

Uwaga na oczy
Kot moe powanie podrapa psu oczy,
cho nam, odpuka, nigdy si to jeszcze
nie zdarzyo. Wikszo kotw jest
w stanie poturbowa psa wycznie
w obronie wasnej. Jeli masz pewno,
e kot czuje si bezpiecznie i w razie
potrzeby moe salwowa si ucieczk,
ryzyko wypadku jest minimalne.
Zagroenie dotyczy zwaszcza psw
krtkonosych, na przykad bokserw,
mopsw, spanieli amerykaskich, Ihasa
apso czy buldogw. W przypadku tych
ras naley zachowa szczegln
ostrono. Odnosi si to rwnie do
wszystkich szczeniakw, ktre z jednej
strony s rozbrykane, z drugiej za maj
jeszcze niewyronit kuf, co plasuje je
take w grupie wikszego ryzyka.
Regularne przycinanie kotu pazurw
ma szczeglne znaczenie, jeli sprowa
dzasz do domu nowe zwierzta bd
masz jakiekolwiek inne powody do obaw.
Szkolenie psa i panowanie nad nim nie
podlegaj adnej dyskusji!

my w stanie udzieli szczegowych wskaz

wek postpowania w takich przypadkach: jest
to mudny proces, na ktrego opis nie starczy
oby miejsca w tej ksice. Moemy ci tylko po
radzi, eby poprosi o pomoc fachowca.
SW KILKA O KOCITACH
Kocita s niczym mae i delikatne kulki ywe
go srebra. Nawet agodny pies moe wyrzdzi
kociakowi nieodwracaln krzywd, trciwszy
go ap z nadmiernym entuzjazmem. Nadzr
waciciela - i to cisy nadzr - jest absolut
nie konieczny, dopki kociak nie doronie, nie
nabierze si i nie bdzie w stanie obroni si
sam przed psem.
SPROWADZAMY SZCZENIAKA DO DOMU,
W KTRYM MIESZKAJ KOTY
Ograniczenie szczeniakowi dostpu do reszty
mieszkania sprawdza si doskonale zarwno
podczas nauki czystoci, jak i oduczania od po
lowa na koty. Jeli nie moesz pilnowa szcze
niaka, zamknij go w klatce. Pozamykaj drzwi
i zamknij potek w pokoju, w ktrym przeby
wasz razem ze szczeniakiem, eby nie mg
si nigdzie wczy. Kiedy chcesz z nim przej
do innej czci mieszkania, we go na smycz.
W ten sposb wszelkie prby uganiania si za
kotami zdawisz w zarodku. Bez ogrdek daj
szczeniakowi do zrozumienia, e nie wolno do
kucza pozostaym domownikom. Jeli nie
wiesz, jak si do tego zabra, albo masz nie
wiele czasu, zwr si z prob o pomoc do
dobrego miejscowego trenera. Popro o reko
mendacj lekarza weterynarii albo Towarzy
stwo Opieki nad Zwierztami. Zwykle mona
w ten sposb uzyska kontakt z najlepszymi
fachowcami w okolicy.

Najczstsze problemy
w stosunkach
midzy psem a kotem
PIES WYJADA KOTU JEDZENIE
Nietrudno temu zapobiec. Karm kota dwa razy
dziennie w pokoju niedostpnym dla psa albo
zamykaj psa, kiedy karmisz kota. Jeli wypro
wadzasz psa na spacer rano i wieczorem, da
waj kotu je tu przed wyjciem na spacer.
Zaraz po powrocie odstawiaj misk. Proste jak

drut. Jedna uwaga: wracajc ze spaceru we

psa na smycz i zastosuj korekt, jeli ruszy
w stron kociej miski. Ka mu usi i daj mu
przysmak, jeli bdzie siedzia spokojnie. Psy
w mig api, o co chodzi, i po niedugim czasie
siadaj z godnoci, czekajc grzecznie na
swj smakoyk.
PIES WYERA ZAWARTO KOCIEJ
KUWETY
Z pewnoci nieapetyczne, niemniej jednak po
wszechne zachowanie w sytuacji, kiedy pies
mieszka z kotem nie wychodzcym na dwr.
Najlepiej trzyma kuwet w miejscu niedostp
nym dla psa. Jeli pies jest may, sprbuj usta
wi kuwet w wannie. Dopki pamitasz, e
naley j stamtd usun, zanim odkrcisz
kran, jest to idealne rozwizanie tego do
obrzydliwego problemu.
Nasze psy s due, wic kuwet trzymamy
w szafce azienkowej. Mocny sznurek przeci
gnity nad gak do drzwi i dookoa gwodzia
we framudze sprawdza si cakiem dobrze. Naj
lepszym sposobem jest zamocowanie
w drzwiach haczyka. To idealne rozwizanie nie da si zatrzasn drzwi przez przypadek,
pies za nie moe otworzy ich szerzej. Zain
stalowanie specjalnych drzwiczek dla kota, cho
nieco bardziej skomplikowane, jest kolejn do
skona metod rozwizania problemu. Drzwicz
ki dla kota mona przecie rwnie dobrze za
montowa wewntrz domu.
PIES ZBYT BRUTALNIE BAWI SI
Z KOTEM
Niejeden wspaniay, peen ycia pies bawi si
z kotem troch zbyt brutalnie. Dopki nikomu
nie dzieje si krzywda, nie powiniene si wtr
ca midzy zwierzta. Wikszo kotw potra
fi wyranie zakreli pewne granice. Jeli jed
nak twj kot ma usunite pazury, traktuje psa
zbyt wyrozumiale bd zosta po prostu zako
chany na mier przez penego entuzjazmu,
lecz niezbyt rozgarnitego psa, powiniene
przyj mu z pomoc.
Dobr metod jest sprowadzenie psa do po
zycji lee". Pies bawicy si na leco zacho
wuje si zwykle delikatniej ni skaczca w g
r i w d psia waka-wstaka. Jeli wydasz
psu polecenie lee" na pocztku zabawy,

a nastpnie pochwalisz go za posuszestwo,

pies zacznie wkrtce ka si sam, kiedy b
dzie w nastroju do harcw.
Inny sposb polega na przerwaniu zabawy
trzema kolejnymi poleceniami: zostaw, chod"
i lee". Jest to najlepsza metoda, jeli pod
czas zabawy pies wymyka si zupenie spod
kontroli. Jeli masz trudnoci z wyegzekwowa
niem od psa posuszestwa, zapisz go do do
brej miejscowej szkki. Zdaj sobie spraw, e
uzyskanie takiego stopnia posuszestwa mo
e si zdawa nieprawdopodobne, ale napraw
d jest moliwe.

KOT URZDZA ZASADZKI NA PSA

Niektre koty znajduj upodobanie w urzdza
niu zasadzek i drczeniu psa, z ktrym miesz
kaj. Zdarza si, e pies zupenie traci gow
i wwczas najlepiej przyj mu z pomoc. Od
powiednim rodzajem korekty dla czajcego si
kota jest strumie wody: kot dostaje nauczk,
a pies nie wpada w popoch, jak to bywa w ra
zie uycia puszki-grzechotki albo pojemnika ze
spronym powietrzem. Nie odzywaj si, kie
dy polewasz kota wod. Dziki temu zwierz
skojarzy korekt z urzdzaniem zasadzki na
psa, a nie z tob.

WSZYSTKO O EMILY

Kiedy pisz te sowa, nasza kotka Emily ley rozwalona na podkadce pod mysz do
komputera, mruczc do siebie i ocierajc si o moj rk. To nasz najwieszy nabytek,
znajda przyniesiona ze mietnika, przygarnita przez ludzi o wielkim sercu, pracownikw
Orange Community Pet Hospital. Spdzia tam pi miesicy, dopki jej nie odebralimy.
Jej pyszczek nie by wzorem klasycznej kociej urody, nie miaa te specjalnie adnej
maci, bya jednak wyjtkowo urocza, co dla nas jest najwaniejsze. A oto czemu nazwali
my j Emily. W sztuce Nasze miasto Wildera jest fragment, ktry brzmi mniej wicej tak:
Mamo, czy jestem adna?" - pyta Emily. Z praktycznego punktu widzenia wystarczajco"
- odpowiada Mama. Ten ustp ody w mojej pamici, kiedy ujrzaam nasz Emily.
Jest dla nas wystarczajco adna, a wypikniaa jeszcze w naszych oczach, kiedy j le
piej poznalimy.
Po przybyciu do domu natychmiast urzdzia si w koszu na brudn bielizn. Czy
mona jej si dziwi, zwaywszy nasz domowy inwentarz? Cho przeraona i zdezorien
towana, ani razu nie pokazaa nam zbw ani pazurw - ani wwczas, ani nigdy potem.
| Jest dam w kadym calu: gdyby bya czowiekiem, z pewnoci nosiaby biae rkawiczki
i kada na st koronkowe serwetki. I jak to bywa u panien z wyszych sfer, tyzna
fizyczna nie jest jej najmocniejsz stron.
Emily wymierza skok na oko i czsto ju w powietrzu dochodzi do wniosku, e jej oce
na wysokoci i stabilnoci celu w znacznym stopniu mija si z rzeczywistoci. Teraz jest
ju ostroniejsza w swoich zapdach, z pocztku jednak podczas zwiedzania domu
j spotykay j wszelkie moliwe nieszczcia.
Spdzia u nas dwa tygodnie, nim po raz pierwszy zacza mrucze. Zawsze bya mia
i urocza, dlatego nie tskniam specjalnie za jej mruczeniem, dopki go pewnego dnia nie
usyszaam. Cichego, delikatnego mruczenia, ktre bardziej si czuje ni syszy.
Mruczenia do siebie samej, mantry kociego szczcia, dla nas za pierwszej oznaki,
e Emily poczua si u siebie.
W tym momencie Emily uoya si na drukarce, opierajc delikatn gow na
i wycignitej przedniej apie. Mruga do mnie jednym okiem - C to? - zdaje si pyta
- czyby pisaa o mnie?" Po chwili podsuwa ap pod siebie, zwija si w kbek
natychmiast zasypia.

Zawsze jest jakie ale"

Pewnego wieczora po dugim, mczcym
dniu Sarah postanowia zafundowa
sobie odrobin witego spokoju przed
ekranem telewizora. Wymocia
siedzenie grubym pledem, zrobia sobie
herbat, wyczya telefon i oddaa si
bez reszty bogiemu lenistwu. Merdajc
ogonem podesza do niej Corrie,
wwczas jeszcze szczeniak, i zapytaa
bardzo grzecznie, czy moe wej na
kolana. Cudownie - pomylaa Sarah
- bdzie jeszcze przyjemniej". Zrobia
Corrie miejsce i pozwolia jej wskoczy.
Corrie z entuzjazmem wesza na kolana,
przytulia si do policzka Sarah
i zwymiotowaa jej na bluzk zawarto
kociej kuwety. Ohyda!

PIES WPYCHA SI MIDZY KOTA

I WACICIELA
W naszym domu przestrzega si pewnej ela
znej i nieodwoalnej zasady: adne zwierz nie
ma prawa wtrca si w nasze prywatne roz
mowy z innym pupilem. Kiedy regua jest jasno
okrelona, przewanie koczy si rozpychanie.
Jeli zwierz usiuje wetkn nos midzy nas
a innego psa lub kota, tonem nie znoszcym
sprzeciwu wygaszamy polecenie id sobie".
Namolnego stwora nie wolno pod adnym po
zorem gaska, rozmawia z nim ani si nad
nim rozczula. Zwierztom nie trzeba wiele cza
su, by zrozumie, e kade z nich ma swoje
pi minut, tyle e nie jednoczenie. Dziki tej
metodzie nie mamy kopotw z adnym spo
rd naszych czterech psw i dwch kotw.

Podrowanie
z kotem
Koty lubice podre nale do rzadkoci. Je
li trafi ci si takie zwierz albo jeli wybierasz
si dokd na duej i chcesz wzi kota ze so
b, powiniene zadba o kilka szczegw, kt

re umil wam podr i uczyni j bezpieczniej

sz dla was obojga.
Jednym z gwnych warunkw bezpiecze
stwa podry ze zwierzciem jest zapewnienie
mu odpowiedniej temperatury. W adnym razie
nie zdecydowalibymy si podrowa z ko
tem w lecie, nie majc do dyspozycji klimaty
zowanego rodka lokomocji. Zaledwie kilka mi
nut w przegrzanym samochodzie moe si
okaza ponad siy kota i wywoa udar cieplny,
a nawet mier. Jeli twj kot jest szczeglnie
podatny na przegrzanie (dotyczy to na przy
kad persw, ze wzgldu na ich dug sier
i krtki nos), przygotuj kilka woreczkw z lo
dem: jeden z nich, zawinity w cienki materia,
po na dnie klatki. Kilka nastpnych umie
w przenonym pojemniku na ld. Dziki temu
kot bdzie mg si ochodzi i spdzi podr
wygodniej. Nawet w takiej sytuacji nie zosta
wiaj kota w samochodzie wystawionym na so
ce, a w upalny dzie nawet w cieniu, choby
na kilka minut. W przeciwnym razie przekonasz
si w drastyczny sposb, jak niewiele czasu
trzeba, by zwierz ulego przegrzaniu i znala
zo si w naprawd cikim stanie.

Lista przedmiotw
niezbdnych w podry
AKTUALNE ZDJCIE KOTA
Gdyby, uchowaj Boe, kot si zgubi, porzd
ne, wyrane, atwe do skopiowania jego zdj
cie ogromnie uatwi poszukiwania. Jeli mo
esz, we ze sob take negatyw, eby
w razie czego mg w dowolnym miejscu spo
rzdzi dostateczn liczb odbitek.
WYKAZ ZNAKW SZCZEGLNYCH
Powi kilka minut na dokadne ogldziny ko
ta. Zwr uwag na wszelkie charakterystycz
ne cechy i odmiany. Jeli nie jeste pewien swo
jej pamici, zapisz je.
WIADECTWO ZDROWIA
I DOKUMENTACJA LEKARSKA
W niektrych stanach i we wszystkich obcych
krajach wymagane jest aktualne wiadectwo
zdrowia kota. atwo je uzyska: wystarczy krt
ka wizyta u lekarza weterynarii, badanie i kon
trola wszystkich szczepie. We ze sob kopie

dokumentacji lekarskiej, jeli kot cierpi na ja

k przewlek chorob, nie zapominajc o nu
merze telefonu staego lekarza. Stres zwiza
ny z podr moe wywoa nawrt choroby;
jeli cokolwiek si stanie, powiniene mie
wszelkie niezbdne informacje pod rk, eby
mc zrobi to co trzeba.
ODPOWIEDNIA KARMA
W niektrych czciach kraju moesz mie
trudnoci z kupnem karmy okrelonego rodza
ju. Poniewa wikszo kotw le znosi zmia
n diety, a nage przestawienie ich na inny ro
dzaj pokarmu moe wywoa atak paskudnej
biegunki, czego z ca pewnoci wolaby
unikn, warto pomyle o tym zawczasu. Spa
kuj troch jedzenia na zapas; jeli cz zmar
nuje si po drodze albo jeli si okae, e po
dr potrwa duej, unikniesz przykrych
niespodzianek.
KUWETY JEDNORAZOWE
Jednorazowe kuwety s naprawd duym udo
godnieniem. Jeli nie uda ci si ich zdoby, kup
kilka wyciek. Jeli kot nie rozerwie wyciki na strzpy, atwo bdzie wyj j z kuwety
i wyrzuci. Naprawd nie musisz wsypywa do
kuwety tony wirku - centymetrowa warstwa
wystarczy w zupenoci. Wszelkie zmiany wpro
wadzaj powoli, zaczynajc na kilka tygodni
przed podr. Dziki temu twj pupil przyzwy
czai si do nowego rodzaju kuwety, wyciki
albo mniejszej ni zwykle iloci wirku, zanim
przygotujesz samochd do drogi.
DOBRZE DOPASOWANE SZELKI
Kup dobrze dopasowane szelki w ksztacie li
tery H. S wygodniejsze i bezpieczniejsze dla
kota.
SOLIDNA TRANSPORTWKA
Bez wtpienia najlepszym rozwizaniem jest
solidna plastikowa transportwka. Nie zgniecie
si, jeli podczas gwatownego hamowania
spadnie na ni walizka; ma specjalne zabez
pieczenia zewntrzne, ktre umoliwiaj trans
port kota drog lotnicz, nawet jeli klatka jest
obstawiona dookoa bagaami (skdind nie
jest to najlepsze rozwizanie). Jest bardzo wy
trzymaa, atwa do czyszczenia, pozwala za

trzyma nieczystoci wewntrz, jeli kot si

zsiusia albo zwymiotuje: pod kadym wzgl
dem sprawdza si doskonale.
WCIGANA AUTOMATYCZNIE SMYCZ,
DOSTOSOWANA DO KOCICH ROZMIARW
Wcigana smycz to wspaniay wynalazek. Jest
dostpna w kilku rozmiarach - prawdopodob
nie wybierzesz najmniejszy. Taka smycz daje
kotu wicej swobody ni zwyka i rzadziej si
plcze, co jest jej kolejn zalet. Zanim we
miesz na ni kota, wyprowad na krtki spacer

Choroba lokomocyjna
Jeli twj kot ma skonnoci do choroby
lokomocyjnej, zastosuj si do poniszych
wskazwek:
UMIE KOTA W KLATCE
Uniemoliwienie kotu obserwowania
przesuwajcych si za oknem
krajobrazw wywiera w niektrych
przypadkach uspokajajcy wpyw na jego
odek. Postaraj si o klatk
dostosowan rozmiarem do podry
samochodem - czyli niedu. Wystarczy,
jeli kot bdzie mg si w niej obrci.
OPU JEDEN POSIEK
Jeli obawiasz si, e kot zwymiotuje,
zadbaj, eby nie mia czym. Jeli boisz
si, e zacznie wymiotowa, nie dawaj
mu nic do jedzenia przynajmniej przez
cztery godziny przed podr.
PRZYZWYCZAJAJ KOTA DO
PODRY SAMOCHODEM
Zabieraj go czsto na przejadki.
Karm go dopiero po wyjciu
z samochodu. Po kilku podrach kot
moe zmieni nastawienie do sprawy.
DAJ MU LEKARSTWO
Popro weterynarza o lekarstwo, ktre
pomoe kotu znie podr.

po mieszkaniu albo podwrku ktrego ze swo

ich przyjaci. Po kilku minutach nabierzesz
wprawy w korzystaniu z hamulca i blokady.
MISKA Z WOD
Utrzymanie kota w chodzie i dostarczenie mu
odpowiedniej iloci wody ma ogromne znacze
nie. Kot bdzie zestresowany nawet mimo za
chowania wszelkich rodkw ostronoci. Do
starczenie mu odpowiedniej iloci pynw
zagodzi jego stres. Podawaj mu wod w regu
larnych odstpach czasu albo zostaw niewiel

k jej ilo w miseczce przymocowanej do

drzwiczek plastikowej transportwki. Zmiesza
na z wod odrobina drobiowego albo woowe
go rosou zachci zwierz do picia.
We ze sob kilka butelek wody z domu.
Zmiana wody, podobnie jak zmiana diety, mo
e u niektrych kotw wywoa rozstrj od
ka. Kiedy zajedziecie na miejsce, po kadym
pojeniu dopenij butelk odrobin nowej wody.
Po kilku dniach moesz cakowicie przestawi
kota na wod z nowego rda. Nie powiniene
mie z tym adnych kopotw.

SPRAW KOTU IDENTYFIKATOR!

Jeli kot podruje samochodem, zostaje w pensjonacie albo nawet w domu pod opiek
obcej osoby, powinien koniecznie mie identyfikator. Oto kilka aktualnie dostpnych
rodzajw identyfikatorw.
PLAKIETKI
Plakietk naley mocowa wycznie do obroy z automatycznym zamkiem: moe to
uratowa kotu ycie, jeli obroa si o co zahaczy. Na czas podry trzeba dopisa na
plakietce numer telefonu, pod ktrym kto jest stale w domu. Zalety: atwa w uyciu,
niedroga, kady moe z niej odczyta dane. Wady: atwo j zerwa bd zgubi.
MIKROPROCESORY
Jest to trway identyfikator, wszczepiany kotu pod skr. Zalety: nie mona go usun,
zawiera duo informacji, jednoznacznie okrela waciciela. Wady: ten rodzaj
identyfikatorw nie jest jeszcze do rozpowszechniony. Niewiele schronisk i lekarzy
weterynarii dysponuje czytnikami. Na rynku istnieje kilka konkurencyjnych systemw i nie
kady czytnik nadaje si do kadego procesora. Jest to obiecujca technologia, ale
w momencie powstawania tej ksiki trudno byo j jeszcze uzna za doskona.
TATUAE
Numerki s tatuowane na stae na brzuchu kota. Zalety: tatuau nie mona usun,
jednoznacznie okrela waciciela. Wikszo laboratoriw nie wykorzystuje
wytatuowanych zwierzt do dowiadcze. Zabieg trwa nieca minut i jest bezpieczny
dla kota. Wady: niektre koty le znosz zabieg, podczas ktrego ukada si je na stole
zabiegowym, poddajc dziaaniu haaliwego, wibrujcego przyrzdu. Fachowe
unieruchomienie przez dowiadczon osob pozwala unikn tego problemu.
W niektrych schroniskach nie sprawdza si tatuay, a pracownicy nie s wiadomi
ich znaczenia, w wikszoci jednak stosuje si odpowiednie procedury.
(W Polsce kotw nie znakuje si jeszcze w aden sposb, ale poniewa zarwno
mikroprocesory, jak i tatuae stosuje si ju u psw, zapewne wkrtce przyjdzie kolej na
koty. Obecnie pewne informacje na ten temat mona uzyska w Towarzystwie Opieki nad
Zwierztami - przyp. red.)

Przeprowadzka
Wikszo kotw nie znosi zmian. Sdz, e
gdyby wiatem rzdziy koty, posiki zawsze po
jawiayby si na czas, do domu nie przycho
dziby nikt obcy, wszystkie psy polujce na ko
ty skazano by na wygnanie, a przeprowadzki
byyby wzbronione.
Niejeden kot doprowadzi swego waciciela
do osiwienia czmychajc przez drzwi w czasie,
kiedy panowie od przeprowadzki wynosili ko
lejne pudo. Przeraony kot moe zdecydowa
si na obserwowanie caego zamieszania z ze
wntrz i nie wraca do domu przez kilka dni.
Dla niego jest to niebezpieczne, ciebie za do
prowadza do ataku serca, a moe si skoczy
ogln katastrof, jeli musisz dziaa w po
piechu.
Trafiaj si te namitni wielbiciele pude.
Trudno uwierzy, e kota mona zapakowa
do puda, a nastpnie wrzuci na ciarwk,
daj jednak sowo honoru, e takie rzeczy si
zdarzaj. Kot najpierw ukada si do drzemki,
potem wpada w panik, syszc dziwne odgo
sy, zaszywa si w kcie i - w mgnieniu oka zostaje zaadowany wraz z pudem na cia
rwk.
Moesz zaplanowa wszystko zawczasu
i uchroni kota od tych okropnoci. Najlepszym
rozwizaniem jest umieszczenie go w pensjo
nacie na czas przeprowadzki albo przetrzyma
nie go w bezpiecznym pomieszczeniu.
Jeli zdecydujesz si na osobne miejsce dla
kota, najlepiej zamkn go w azience. Moesz
najpierw spakowa si sam, a nastpnie urz
dzi wygodnie kota. Dziki temu nikt go nie b
dzie niepokoi podczas caego zamieszania.
Umie w azience kocie posanie, star zuy
t bluz albo podkoszulek, kuwet, jedzenie,
wod i kilka zabawek. Radio nastawione na ja
k sown audycj pomoe zaguszy niepo
kojce odgosy dochodzce z mieszkania. Nie
zapomnij powiesi na drzwiach kartki z napi
sem nie wchodzi" i poprosi panw od prze
prowadzki, eby omijali kocie pomieszczenie.
Kiedy znajdziesz si w nowym mieszkaniu,
urzd pokj na przyjcie kota. Jeli twj pupil
wychodzi na dwr, nie wypuszczaj go z domu
przynajmniej przez tydzie. Kiedy ju si zo

rientuje, gdzie jest jego pan, miska z jedzeniem

i w ktrym miejscu najprzyjemniej si wygrze
wa, bdziesz mia wiksz pewno, e si
nie zawieruszy.
Dopki bdziesz zmuszony wchodzi do
rodka albo wychodzi na zewntrz, eby za
adowa puda i oprni samochd, trzymaj
kota w zamkniciu. W tej sytuacji nie powinie
ne wypuszcza go na wolno.
Niezym rozwizaniem jest rozpieszczanie
kota smakoykami, przynajmniej w pierwszym
tygodniu. Dziki temu utwierdzi si go w moc
nym przekonaniu, e nowe miejsce jest zupe
nie w porzdku.
Oto kilka wskazwek na wypadek, gdyby
zdecydowa si wypuci kota na dwr. Zawsze
wie si to z pewnym ryzykiem. Ponisze
wskazwki nie daj adnej gwarancji powodze
nia. Jeli nie jeste pewny, czy kot bdzie bez
pieczny, trzymaj go w domu.
Po tygodniu albo dwch cisego aresztu do
mowego zacznij wypuszcza kota na dwr pod
nadzorem. Zanim przestpisz prg, za mu
plakietk identyfikacyjn - now plakietk, z ak
tualnym adresem i numerem telefonu.
Znw przyda ci si wcigana smycz i dobrze
dopasowane szelki. Pozwl kotu zwiedzi po
dwrko i okolic domu. Jeli boisz si, e wy
skoczy na ulic, popro znajomego, eby na
wszelki wypadek czatowa za rogiem. Jeli
zwierzak zacznie przechadza si blisko kra
wnika, twj przyjaciel powinien wyskoczy
znienacka i przebiec kilka krokw w jego stro
n, robic haas puszkami-grzechotkami. Nie
wolno goni kota! Odskoczy od jezdni jak opa
rzony, a w kocu o nic innego nie chodzi.

Podr samolotem
Idealnym rozwizaniem jest umieszczenie ko
ta w klatce i podrowanie z nim w kabinie sa
molotu. Poniewa wikszo linii lotniczych do
puszcza podczas jednego kursu przewz
ograniczonej liczby zwierzt na pokadzie, nie
zapomnij zarezerwowa miejsca z wyprzedze
niem.
Przygotuj si do podry: nie karm kota czte
ry - pi godzin przed lotem. Doradzamy za
mknicie go w klatce na kilka godzin i wypusz-

ZGIN KOT!
Koszmar sta si rzeczywistoci: twj kot si zgubi! Co robi?
PRZYGOTUJ

OGOSZENIE

Znajd dobre zdjcie kota i przygotuj ogoszenie zawierajce wszelkie niezbdne

informacje. Kiedy si zgubi, gdzie go widziano po raz ostatni, cechy umoliwiajce
identyfikacj itd. Umie na ulotce moliwie najwicej numerw telefonw: poniewa
szukajc kota bdziesz przewanie poza domem, informator powinien mc si
porozumie z drug osob, a nie z automatyczn sekretark.
WYZNACZ NAGROD
Nagroda zachca do poszukiwa. Powinna by atrakcyjna. Miejmy nadziej, e kot nie
zosta skradziony przez zodziei zaopatrujcych laboratoria w zwierzta dowiadczalne,
jeli jednak do tego doszo, odpowiednio wysoka nagroda daje szans odzyskania
zwierzcia.
DAJ OGOSZENIE DO GAZETY
Wikszo lokalnych gazet prowadzi rubryk ogosze o zgubionych i znalezionych
zwierztach. Niektre nawet zamieszczaj takie ogoszenia bezpatnie. Codziennie
przegldaj pras. Kto mg zamieci ogoszenie o znalezieniu twojego kota.
POWIADOM WETERYNARZY, SCHRONISKA I POLICJ
Rozelij ogoszenia poczt, gdzie si da, zostaw wiadomo osobicie, rozwie fotografie,
dzwo, eby sprawdzi, czy ktokolwiek ma jakie informacje. Im bardziej bdziesz
uprzejmy i nieustpliwy, tym bardziej sprawa zapadnie wszystkim w pami.
ROZLEPIAJ OGOSZENIA
Rozlepiaj ogoszenia w supermarketach, sklepach samoobsugowych, sklepach
z artykuami dla zwierzt, na ruchliwych skrzyowaniach - wszdzie, gdzie jest duo
ludzi.
POPRO O POMOC DZIECI
Dzieci przebywaj na dworze znacznie duej ni doroli. Nagroda moe by dla nich
ogromn zacht do poszukiwa.

czenie do kuwety mniej wicej na godzin

przed podr. Jeli wszystko pjdzie dobrze,
kot zaatwi wszelkie potrzeby fizjologiczne tu
przed odlotem. Jeli masz zamiar poda mu
rodki uspokajajce, zrb to na godzin przed
podr, eby lekarstwo zaczo dziaa w od
powiednim czasie.
We ze sob butelk wody, napenion w do
mu. Naga zmiana wody moe wywoa rozstrj
odka, zwaszcza jeli kot jest zestresowany.

Podczas podry lotniczych korzystaj wycz

nie z maych, plastikowych klatek, przystoso
wanych specjalnie do tego celu. Zapewniaj
one bezpieczestwo kotu, nawet jeli podczas
lotu klatka si zsunie albo spadnie na ni czyj
baga. Nie zapomnij o identyfikatorze dla kota
i przyczepieniu plakietki do transportwki. Pod
czas pobytu na pokadzie nie wyjmuj kota z klat
ki. Bdzie i tak przeraony - nie trzeba go ru
sza bez potrzeby.

Linie lotnicze oferujce

zaadunek bezporednio
ze stanowiska
Jeli zwierz musi lecie osobno, zaadunek
bezporednio ze stanowiska odprawy jest bez
wtpienia najlepszym rozwizaniem. Dziki te
mu moesz odprawi kota przy stanowisku naj
wyej godzin przed odlotem, a po przylocie
odebra go ze specjalnego stanowiska tu przy
miejscach odbioru zwykego bagau. W prze
ciwnym razie trzeba skorzysta z cargo, co zwy
kle wie si z koniecznoci pozostawienia
zwierzcia na stanowisku co najmniej dwie go
dziny przed startem i podobnie dugiego ocze
kiwania po wyldowaniu samolotu. Trudne do
zniesienia dla wszystkich zainteresowanych.
Zawsze rezerwuj miejsce dla kota z duym
wyprzedzeniem; przed wyjazdem na lotnisko
zadzwo jeszcze raz i upewnij si, czy samo
lot nie jest opniony.
Kiedy ju znajdziecie si na lotnisku, zacho
wuj si spokojnie. Wszelkie przejawy zdener
wowania przenios si natychmiast na kota.
Choby nie wiem jak przejmowa si podr
, zachowuj si jak gdyby nigdy nic. Paznok
cie obgryziesz sobie pniej. Pod adnym po
zorem nie otwieraj drzwiczek i nie wyjmuj kota
z klatki. Jeli ucieknie ci na lotnisku, szukaj wia
tru w polu!
Tragarz, ktry odbiera od nas zwierz, za
wsze dostaje napiwek. Jestemy zdania, e
dziki temu bdzie si sympatyczniej odnosi
do naszego kota; poza tym chcemy, eby wie
rozniosa si wrd innych tragarzy, ktrzy doj
d do wniosku, e komu na tym zwierzciu
bardzo zaley.
Kada linia lotnicza proponuje nieco inne wa
runki, mona si jednak spodziewa okrelo
nych wymaga i przepisw. Ze wzgldu na bez
pieczestwo kota przestrzega si pewnych
ogranicze temperatury. Zwykle temperatura nie
moe by nisza ni 8C i nie powinna przekra
cza 30C. Niektre linie lotnicze zgadzaj si
na przewz kota w niszej temperaturze, jeli
przedstawi si pisemne zawiadczenie od leka
rza weterynarii. Wszystkie towarzystwa wyma
gaj aktualnego wiadectwa zdrowia. Moesz
dostarczy jedzenie dla kota w torbie zamyka
nej na zamek byskawiczny oraz wod i miski

albo przekaza owiadczenie weterynarza, e

karmienie kota podczas lotu nie jest konieczne.
W miar monoci postaraj si o taki dokument;
osoby postronne nie powinny raczej otwiera
klatki. Jeli kot dostaje jakiekolwiek lekarstwa,
musisz powiadomi o tym przewonika i dosto
sowa si do jego wymaga. Na mio bosk,
dostarcz kota w mocnej, zalecanej przez prze
wonika klatce! Na lotniskach towarowych zda
rzay si wypadki zaginicia kotw, ktre potrafi
y spdzi w ukryciu kilka dni, yjc w ogromnym
stresie. Upewnij si, e kot jest bezpieczny! Za
rwno zwierz, jak i klatka powinny by wypo
saone w dokadny identyfikator.

Opiekun do kota
Wspaniay, godny zaufania opiekun do kota to
prawdziwe dobrodziejstwo dla czsto podru
jcego waciciela. Dobry opiekun albo miesz
ka u ciebie, albo przychodzi do domu kilka ra
zy dziennie i dba o to, by kot nie by godny,
mia czyst kuwet i czu si szczliwy. Moe
take odbiera poczt, dba o roliny donicz
kowe, wcza i wycza wiato i utrzymywa
porzdek w mieszkaniu. Dobry opiekun jest na
wag zota.
W caym kraju istniej organizacje, zrzesza
jce opiekunw zwierzt. (W Polsce mona uzy
ska kontakt z opiekunem za porednictwem
Towarzystwa Opieki nad Zwierztami - przyp.
red.) Kontakt z nimi jest najlepszym sposobem
znalezienia odpowiedniego fachowca.
Jeli w okolicy nie dziaaj podobne organi
zacje, mimo wszystko nie tra nadziei. Moesz
trafi na odpowiedni osob kontaktujc si ze
schroniskiem, lekarzem wet. albo kocimi fryzje
rami. Kiedy zdobdziesz namiary na kilka osb,
zadzwo do Towarzystwa Opieki nad Zwierz
tami. Sprawd, czy dana osoba ma dobre re
ferencje. Jeli Towarzystwo nie dysponuje czyimi personaliami, nie moesz by pewien, e
opiekun jest godny zaufania, jeli jednak zga
szano na niego skargi, z ca pewnoci nie
powiniene na niego liczy.
Podczas spotkania z kandydatem na opieku
na zwr uwag, jak zachowuje si w stosun
ku do kota. Czy kot ma do niego zaufanie? Spy
taj o referencje, zwaszcza od fachowcw, na

d traktowa twojego pupila jak wasnego pod

opiecznego. Brzmi to zachcajco, niemniej
jednak odrobina ostronoci nie zawadzi: osta
tecznie zostawiasz pod opiek obcej osoby
swoje mieszkanie, a w nim swego najukocha
szego ulubieca.

Czsto zadawane
pytania
Czy u kotw moe doj do inwazji nitnikowcw, jak u mojego psa?
Moe. Zdarza si to do rzadko, niemniej jed
nak dochodzi do takich przypadkw. Prosz
spyta weterynarza, czy s jakiekolwiek pod
stawy, by obawia si zakaenia w danym re
gionie.

Oto doskonay pensjonat dla kotw. S tu due,

dwupoziomowe klatki, jedna kondygnacja jest
pokryta wygodn wykadzin, w rodku obszerna
kuweta, nieskazitelnie czyste miski - bez adnych
obiekcji zostawilibymy tam nasze koty na jaki
czas (J.G.)

przykad lekarzy weterynarii albo Towarzystwa

Opieki nad Zwierztami. Niemal w kadej sy
tuacji mona uzyska rekomendacj przynaj
mniej od jednej osoby. Od jak dawna zajmuje
si opiek? Czy pracuje na podstawie umowy?
Jakie ma dowiadczenie z kotami? Sporzd
zawczasu szczegow list swoich oczekiwa.
Ile razy dziennie karmi kota, jak czsto czy
ci kuwet, podlewa roliny i tak dalej. Wraz
z ewentualnym opiekunem przejrzyj list punkt
po punkcie; upewnij si, e kandydat jest w sta
nie speni wszystkie twoje proby, a stawiane
przez ciebie wymagania nie budz adnych
wtpliwoci.
Wikszo ludzi zajmujcych si opiek to
odpowiedzialni mionicy zwierzt, ktrzy b

Lubi rozpieszcza moj kotk. Czy mog

karmi j po prostu tuczykiem z puszki?
Ona to uwielbia.
Wielu z nas dowiadczyo na wasnej skrze,
e to, co najbardziej lubimy, niekoniecznie nam
suy. Odnosi si to take do Pani kotki. Tu
czyk z puszki nie jest w adnym razie peno
wartociowym pokarmem. Zakadamy, e roz
pieszcza Pani kotk z mioci. Mio powinna
si midzy innymi objawia dbaoci o zwie
rz, nawet jeli kot nie odnosi si zbyt entuzja
stycznie do naszych poczyna. Wtedy bdzie
naprawd mdr mioci.
Obowizkiem waciciela jest nie tyle zaspo
kajanie zachcianek kota, ile utrzymanie go
w zdrowiu; dziki temu przez wiele nastpnych
lat bdzie Pani moga rozpieszcza kotk w bar
dziej produktywny sposb. Czy zna Pani stare
powiedzenie zagaska kota na mier"? Pro
sz tego nie robi.
Pani podopieczna powinna by karmiona zbi
lansowan, penowartociow karm dla ko
tw. Mona sprbowa poda jej pokarm
o smaku tuczyka. Mona te domiesza do
niego niewielk ilo tuczyka, eby posiek
sta si bardziej apetyczny. Z pocztku kotka
moe grymasi, trzeba jednak zachowa ela
zn konsekwencj. Na stronach 178-179 znaj
dzie Pani bardziej szczegowe wskazwki, jak
sobie radzi z wybrednym kotem.

UMIESZCZAMY KOTA W PENSJONACIE

WYDZIELONA PRZESTRZE DLA KOTW
Pobyt w pensjonacie jest dla wikszoci kotw bardzo stresujcym przeyciem.
Przebywanie w zasigu wzroku obcych psw i ludzi to dla kota prawdziwy koszmar.
Najlepsze pensjonaty dysponuj oddzielnymi pomieszczeniami, dostosowanymi
specjalnie do potrzeb twego ulubieca.
ZAPACH CZYSTOCI
Budynek, w ktrym przebywaj wycznie zwierzta, bdzie najprawdopodobniej
przesiknity ich zapachem, powinien jednak by to zapach czystych zwierzt.
W odpowiednio utrzymanej i wyposaonej w sprawny system wentylacyjny kociarni
zapach powinien by ledwie wyczuwalny.
WENTYLACJA
W przypadku kotw ma ona ogromne znaczenie, poniewa wiele chorb przenosi si
drog kropelkow. Kade pomieszczenie dla kotw powinno by wyposaone
w oddzielny, sprawny system wentylacyjny.
BEZPIECZESTWO
Kot powinien by oddzielony od wiata zewntrznego przynajmniej dwojgiem drzwi.
POJEDYNCZE

STANOWISKA

Kada klatka powinna sta zupenie osobno. Porzdna ciana nie tylko gwarantuje
bezpieczestwo, lecz take zmniejsza ryzyko przenoszenia chorb. Stoczone blisko
siebie druciane klatki s rozwizaniem nie do przyjcia.
OBOWIZKOWE SZCZEPIENIA
Kady szanujcy si pensjonat wymaga wiadectwa szczepie (przeciwko wcieklinie,
ew. zakanemu zapaleniu otrzewnej, biaaczce kotw, panleukopenii kotw, a take
chorobom grnych drg oddechowych) oraz zawiadczenia, e kot nie jest nosicielem
choroby zakanej. Naley unika pensjonatw, ktre nie daj okazania tego rodzaju
dokumentw.

Mj kot mruczy, lini si i udeptuje mnie

przednimi apami; co mam o tym sdzi?
linienie si, mruczenie i udeptywanie u doro
sych kotw to pozostaoci zachowa z okre
su karmienia przez matk. Kiedy dorosy kot
czuje si szczeglnie szczliwy i zadowolony,
powtarza odruchy z dziecistwa. Zdarza si to
czsto u kociakw zbyt wczenie odstawionych
od matki; obyczaj jest nieszkodliwy i naszym
zdaniem uroczy, cho czasem trzeba zmieni
przemoczone ubranie. W kadym razie rzecz
jest jak najbardziej normalna.

Podaj mojemu kotu odpowiedni karm;

dlaczego mimo to usiuje je traw?
Bez wzgldu na jako podawanej karmy, wik
szo kotw odczuwa potrzeb regularnego
uzupeniania diety wie zielenin. Trawa naj
wyraniej peni funkcj balastu, by moe od
grywa take inn, dotychczas nieznan rol.
Kot powinien mie przez cay rok dostp do do
niczki z koci trawk albo zboem. Z pewno
ci z tego skorzysta.
Wymioty po zjedzeniu trawy s normaln re
akcj i nie powinny wzbudza adnych obaw.

Sier mojego czarnego kota rudzieje w le

cie. Dlaczego?
Sier kota powieje na socu, podobnie jak
ludzkie wosy. Czarne koty, ktre lubi wygrze
wa si w socu, mog nabra rudawego od
cienia, zwaszcza jeli promienie padaj na
sier prostopadle. Jest to normalne i natural
ne zjawisko - nie naley si nim przejmowa.
W zimie kot zmieni sier i znw bdzie czar
ny jak skrzydo kruka.

Zwierciadeko, powiedz przecie... (J.G.)

Niektre koty czyni z tego cay rytua, inne po

prostu skubi traw, nie zjadajc jej. Koty wy
miotuj bez wikszych trudnoci, przewanie
wtedy, kiedy maj na to ochot. Jeli wymioty
zdarzaj si czciej i staj si uciliwe, trze
ba zabra kotu traw albo podawa j tylko na
kilka minut.

Czy jest jaki sposb na dokadne wyczysz

czenie kota bez koniecznoci kpania go?
Najlepszym sposobem na utrzymanie kota
w czystoci jest porzdne czesanie okrywy. Je
li kot mimo regularnej pielgnacji nie moe
pozby si upieu albo ma wci tust sier,
popro o rad lekarza weterynarii. By moe
bdziesz musia zmieni kotu diet.
Sprbuj wykpa kota w suchym szamponie;
mona je dosta w wikszoci sklepw z arty
kuami dla zwierzt. S to pianki, proszki, cza
sem nawet pyny, nie wymagajce rozciecza
nia wod. Pianki i pyny rozprowadza si po
sierci, zostawia do wyschnicia, a nastpnie
wyczesuje. Proszek naley rozsypa na sier
ci, wetrze i po chwili dokadnie wyczesa.
rodki w proszku jednoczenie wchaniaj
tuszcz, czyszcz okryw i usuwaj z niej przy
kry zapach.
Suche szampony sprawdzaj si doskonale
podczas chodnej pogody, w przypadku zwie
rzt starszych, bardzo modych albo chorowi
tych, podczas podry i we wszystkich innych
sytuacjach, kiedy kpiel kota nie wchodzi w ra
chub.

Jak rozwizywa problemy

z kotem
Kochasz swojego kota. Uwielbiasz, gdy zwija
si w kbek na twoich kolanach, kiedy czytasz
ksik, mruczy ci do ucha, kiedy ogldasz te
lewizj i przybiega na powitanie, kiedy wracasz
do domu. Kilku rzeczy jednak u niego nie zno
sisz. By moe twj pupil zjada roliny donicz
kowe, apie ci za kostki u ng, zaatwia si
w wannie albo budzi ci codziennie o czwartej
rano; bez wzgldu na przyczyn, nie jeste tym
zachwycony. Nie zaprztasz sobie tym gowy,
bo kady gupi wie, e kota nie da si niczego
nauczy, prawda?
Nieprawda. Koty wyjtkowo atwo poddaj si
szkoleniu, trzeba je tylko ukada inaczej ni
psy. eby poj, w jaki sposb szkoli kota,
trzeba najpierw zrozumie, e kot przejawia
pewne instynktowe, atwe do przewidzenia re
akcje, ktrych nie da si wyeliminowa. Jeli
skierowa je w odpowiedni stron, przestan
by dokuczliwe. W przeciwnym razie naley
spodziewa si kopotw.
O co waciwie chodzi? Choby o to, e ka
dy kot musi drapa. Jest to wrodzony odruch,
sucy wielu celom, na przykad wiczeniom,
znakowaniu rewiru czy utrzymywaniu pazurw
w dobrym stanie. Kot bdzie z ca pewnoci
drapa pazurami jaki przedmiot. Jeli sprawisz
mu w tym celu odpowiednie stanowisko, b
dzie ostrzy o nie pazury. W przeciwnym razie
znajdzie sobie co innego - przewanie bar
dzo kosztowny sprzt w rodzaju kanapy albo
framugi drzwiowej. Co si bardziej opaca?
Chyba jasne, prawda?
Kara za drapanie ma mniej wicej tyle sen
su, ile karcenie ptaka za to, e lata - gadaj, ile
wlezie, a zwierz i tak nie przestanie, ponie
wa musi to robi. Najlepiej radzi sobie z nie
uniknionymi zachowaniami kierujc je w odpo
wiedni stron: w tym przypadku bdzie to
stanowisko do ostrzenia pazurw. Nie zwlekaj.
Jeli woysz w to odrobin wysiku i uwagi, nie

szczdzc przy tym pochwa, kot bez najmniej

szych oporw skupi sw uwag na podsuni
tym mu obiekcie.

Jakimi motywami
kieruje si kot
Zachowanie kota jest uwarunkowane kilko
ma atwymi do przewidzenia potrzebami. Po
trzeby te - polowanie, jedzenie, wyznaczanie
i utrzymywanie rewiru, zabawa, rozmnaanie,
poczucie bezpieczestwa czy potrzeba kontak
tu - stanowi punkt wyjcia dla ogromnej wik
szoci kocich zachowa.
Z chwil, kiedy zdasz sobie spraw, ktr
z tych potrzeb kot stara si zaspokoi, skiero
wanie jego zainteresowa w odpowiedni stro
n nie przysparza zwykle adnych kopotw.
Omwmy je po kolei.

Polowanie
Koty s drapienikami - od czubka wsw a
po koce pazurw. Zaczajanie si, skakanie
i zabijanie jest przedni rozrywk dla wikszo
ci tych zwierzt. Istniej wprawdzie koty, u kt
rych instynkt owiecki przejawia si bardzo sa
bo albo nie wystpuje w ogle, nale one
jednak do rzadkoci. Karcenie kota za polowa
nie jest zajciem cakowicie bezproduktywnym.
Rozsdniej bdzie zastanowi si, jak temu za
pobiec - zamykajc kota, zakadajc mu dzwo
neczek, umieszczajc wyej karmniki dla pta
kw - i w jaki sposb skierowa jego zainte
resowanie w inn stron - zapewniajc mu pod
dostatkiem rozrywek. Potrzeba polowania pro
wokuje kota do zabijania maych zwierzt, dr
czenia pomniejszych zwierzt domowych i a
pania ludzi za kostki.

Jedzenie
Dla zwierzt obdarzonych tak siln indywidu
alnoci jak koty jedzenie bywa kuszce w bar
dzo zrnicowanym stopniu. Wikszo kotw
jednak skorzysta z darmowego obiadu, jeli tra
fi na niego przypadkiem. Jeli kot zda sobie
spraw, e blat kuchenny kryje mnstwo sma
kowitych sekretw - szykuj si na najgorsze.
Do tej kategorii mona zaliczy ebranie, wy
pady na st i blat kuchenny, wyjadanie mieci
z kuba oraz poranne wrzaski kota, domagaj
cego si natychmiastowego nakarmienia.

Wyznaczanie i utrzymywanie
rewiru
Instynkt ten objawia si szczeglnie u niewykastrowanych samcw. Im wicej kotw miesz
ka razem w domu albo pojawia si na tym sa
mym podwrku, tym wiksze prawdopodo
biestwo, e instynkt terytorialny wemie gr
nad innymi. Wie si z tym strzykanie mo
czem, zaatwianie si w nieodpowiednich miej
scach, nadmierne ostrzenie pazurw i bjki
midzy kotami. Skdind koty zachowuj si
w podobny sposb walczc na swoim terenie
z psem. Niewielka, lecz zadziorna marmurkowa kotka imieniem Little przeganiaa ze swego
rewiru nawet due psy. Radzia sobie z nimi
bez trudu, wpijajc im si pazurami w nos - od
setek lat skuteczna metoda.

Zabawa
Najedzone drapieniki, nie spodziewajce si
znikd zagroenia i majce sporo wolnego cza
su, traktuj zabaw jako sposb na nud i pod
trzymanie myliwskich umiejtnoci. Jeli nie
nauczysz kota zabaw, zacznie polowa na two
je palce u ng, gra w hokeja cackami z por
celany, huta si na aluzjach, drze papiery
i wyprawia inne harce, w gruncie rzeczy gu
pawe, czasem jednak naprawd mczce.

Rozmnaanie
Wszystkie niewykastrowane zwierzta wyka
zuj wszechogarniajcy popd do rozmnaa
nia si. Prdzej czy pniej sam si o tym prze

konasz, kiedy twoja domowa kotka dostanie

rui. Koty umiej rozpozna zew pci lepiej ni
gwiazdki filmw porno. Kiedy samiec napotka
kotk w rui, staje si monotematyczny i agre
sywny.
Najlepiej kastrowa zwierzta domowe. Jeli
uwaasz, e zabieg jest okrutny i nienaturalny
- zmie zdanie. Okrutne jest zabijanie co roku
milionw kotw, dla ktrych nie udao si zna
le wacicieli. Jeli jeste prawdziwym mio
nikiem kotw, wykastruj swojego pupila. B
dzie y duej, zdrowiej i spokojniej.

Poczucie bezpieczestwa
Kot sam uznaje, co jest dla niego bezpieczne,
a co nie. Jeli dojdzie do wniosku, e sytuacja
jest niebezpieczna, najlepiej zej mu z drogi.
Mao ktry kot uwierzy wacicielowi na sowo,
e nic mu nie grozi - w razie czego uczyni
wszystko, co w kociej mocy, by chroni wasn
skr.

Potrzeba kontaktu
Temat narzuca si sam, poniewa Emily siedzi
na moich kolanach i ociera mi si o przegub
rki, przeszkadzajc mi pisa na komputerze.
Nie jest godna, nie chce jej si pi, nie potrze
ba jej niczego poza odrobin wsplnie spdzo
nego czasu. Koty odczuwaj potrzeb socjali
zacji w mniejszym lub wikszym stopniu.
Niektre mog wcale nie szuka twojego towa
rzystwa, inne bd aziy za tob krok w krok.
Te wanie instynktowe popdy le u pod
staw wszelkich kocich zachowa. Jeeli w ja
kikolwiek sposb uniemoliwi si ich zaspoko
jenie, w niedugim czasie naley si spodziewa
zachowa niepodanych. Kilka podstawowych
kocich prawd trwa niewzruszenie. Jeli skar
cisz kota za drapanie mebli, drapanie si nie
skoczy. Po prostu kot przestanie ostrzy pa
zury w twojej obecnoci. A drapa musi i dra
pa bdzie, gdy taka jest jego kocia natura.
Sprbuj powstrzyma przeraonego kota
w ucieczce, a bdziesz mia za swoje. Prze
wanie pragnienie znalezienia kryjwki okazu
je si silniejsze ni zaufanie do waciciela.
W dziewidziesiciu dziewiciu przypadkach
na sto czowiek jest tylko przeszkod na dro-

dze uciekajcego kota, czego najlepiej dowo

dz lady pazurw.
Wikszo problemw w kontaktach midzy
ludmi i kotami wynika z niezrozumienia kociej
natury i naiwnego ludzkiego przekonania, e
kot moe przesta zachowywa si jak kot. De
cyzja o posiadaniu kota nie moe by rwno
znaczna z postanowieniem sprawowania nad
nim wadzy. Z duchowego i moralnego punktu
widzenia powinnimy ze zwierztami pdzi
wsplne ycie. Nie mog one by nasz wa
snoci jak cz umeblowania. Dbamy o nie,
one za dbaj o nas, kade w sposb zgodny
z jego natur. Nasze koty nie daj od nas,
bymy oduczyli si ludzkich zachowa, cho
by moe miayby na to ochot. My z kolei nie
moemy od nich wymaga, by wyrzeky si
swej kociej natury. Rado z towarzystwa kota
polega na zaakceptowaniu go takim, jakim jest,
oraz umiejtnoci czerpania satysfakcji z tego
stanu rzeczy. A jest ona doprawdy ogromna.

wprowadzi albo od ciebie wyprowadzi, prze

stawie koci kuwet? Moe w yciu kota za
szy jakie zmiany: pojawiy si nowe meble,
nowy kot, nowy plan dnia? Poniewa zwierz
nie powie ci sowami, co si stao, bdziesz mu
sia zabawi si w detektywa, przyjmujc koci
punkt widzenia.
Inn przyczyn wystpienia niepodanych
zachowa u kota moe by przyjemno, jak
zwierz z nich czerpie. Dobrym przykadem jest
wskakiwanie na blat w kuchni. Kot, ktry nigdy
w yciu nie azi po blacie, moe sta si nie
poprawnym naogowcem, jeli pewnego razu
natknie si tam na pieczony filet z kurczaka.
Odkrycie i zjedzenie czego dobrego jest wspa
nia nagrod za wspinanie si na blat, pene
trowanie zlewu i grzebanie w mieciach. Jeli
powiesz swemu kotu, e takie zachowanie do
wodzi braku krgosupa moralnego, nie zrobi
to na nim adnego wraenia. Najprostsz me-

Jak rodz si
kopoty

Kot znudzony to kot szkodnik (J.G.)

Kot nie jest stworzeniem niezmiennym. Pki y

je, uczy si nowych zachowa. Kopoty powsta
j z najrniejszych przyczyn, przewanie nie
dwuznacznych. W wikszoci przypadkw nage
wystpienie nowego, niepodanego zacho
wania jest oznak pojawienia si w yciu zwie
rzcia intensywnego napicia bd stresu.
Ze zachowanie rzadko bywa niespodziewa
ne jak grom z jasnego nieba, jeli jednak doj
dzie do takiej sytuacji, staram si doszuka
przyczyny. Jeli schludny dotd kot zaczby
nagle siusia na dywan, nie poszedbym, ale
pobiegbym z nim do lekarza. Zachowanie jest
objawem czego niedobrego, trzeba wic zna
le przyczyn. Kiedy ta zostanie usunita, ob
jawy ustpi. Jeli zlekceway si przyczyn,
walka z objawami nie ma szans powodzenia.
Jeli kot jest zdrowy fizycznie, sprawd, czy
w jego najbliszym otoczeniu nie doszo do ja
kiej istotnej zmiany, ktra moga spowodowa
gwatowny rozwj niepodanego zachowania.
Moe prbowae mu zmieni rodzaj wirku,
przemeblowae mieszkanie, kto si do ciebie

tod wykorzenienia tego naogu jest pokiero

wanie sytuacj w taki sposb, by kota spotka
a nie nagroda, lecz niemia niespodzianka (na
przykad prysznic ze zraszacza do rolin).
Kopoty z zachowaniem czsto bior si z nu
dy. Mimo e wikszo kotw do dobrze zno
si samotno, nuda bywa dla nich bardzo do
kuczliwa. Jeli kot siedzi caymi dniami sam,
a w mieszkaniu nic si nie dzieje, dochodzi do
wniosku, e musi sobie znale jak rozryw
k. W zakres tego typu rozrywek wchodz
wszelkie rodzaje kociej aktywnoci, z ktrych
wikszo jest nie do przyjcia z punktu widze
nia waciciela.
Problemy z zachowaniem wynikajce z nu
dy wystpuj przewanie u modych kotw, li
czcych sobie nie wicej ni dwa lata, oraz
u ras przejawiajcych du aktywno, na przy
kad kotw syjamskich i abisyskich.
Jeli kot le si zachowuje podczas twojej
nieobecnoci w domu, zastanw si, czy nie
sprawi mu towarzysza. Nawet jeli nie zaprzy
jani si na dobre z drugim kotem bd psem,
bdzie spdza dzie w duo ciekawszy spo
sb. Znalimy koty, ktre usychay z tsknoty
za swoimi zmarymi kompanami, mimo e za
ich ycia nie zwracay na nich wikszej uwagi.
Postaraj si urozmaici otoczenie kota,
znajd mu miejsca, gdzie bdzie mg si wspi
na - im wicej w mieszkaniu poziomw, tym
ciekawsze staje si dla kota. Zostaw w miesz
kaniu kilka miych niespodzianek, na przykad
rozrzucone tu i wdzie kulki z kocimitki albo
now zabawk. Urzd koci zabaw w ciepo-zimno chowajc po ktach smakoyki. Kup karmido z wycznikiem czasowym i pozwl kotu
zje obiad, kiedy ci nie ma w domu. Umie
na framudze drzwiowej pieczk pingpongow,
tak eby spada i odbia si od podogi, kiedy
kot popchnie drzwi. Wymyl co nowego! Kot
bdzie ci wdziczny, ty za bdziesz wdzicz
ny losowi, e kot jest zadowolony.
atwym sposobem na podtrzymanie zainte
resowania kota jest czsta wymiana zabawek.
Podziel je na co najmniej trzy zestawy. Co kil
ka dni usuwaj jeden zestaw, zastpujc go dru
gim. W przypadku zabawek rnorodno od
grywa zasadnicz rol.
Pamitaj, e powiniene bawi si z kotem
i szkoli go codziennie; wiczenia wpywaj do-

Prosimy o cierpliwo!
Powiedzmy sobie w oczy gorzk prawd:
wikszo z nas od czasu do czasu
zachowuje si okropnie. Potem
usprawiedliwiamy si, e bylimy
zestresowani, znudzeni, osamotnieni,
nieszczliwi albo e mielimy cikie
dziecistwo. Uzbrojeni w takie argumenty,
jestemy w stanie wytumaczy si
z wikszoci naszych zachowa,
przynajmniej przed samym sob.
Powinnimy by rwnie tolerancyjni
wobec swojego kota. Koty czsto /e si
zachowuj dokadnie z takich samych
powodw, jak ludzie; zasuyy sobie
przynajmniej na tyle cierpliwoci
i wyrozumiaoci, ile sami oczekujemy.
Zanim dasz si wyprowadzi
z rwnowagi, sprbuj znale przyczyn
zego zachowania kota. Wrzaski, gonitwy
i bicie mog tylko pogbi stres
zwierzcia i pogorszy spraw.

datnio zarwno na jego ciao, jak i umys, zwik

szajc przy tym prawdopodobiestwo, e kot
po twoim wyjciu pjdzie natychmiast spa. Ko
ty s inteligentne, nie potrafi jednak przez du
szy czas skupi uwagi. Zachcanie kota do du
gotrwaych wicze wywouje u niego senno.

Czy nie jeste

po czci
odpowiedzialny za
ze zachowanie
kota?
Niejeden waciciel niechccy przyczyni si do
wyksztacenia zych nawykw u swego kota.
Jeste przekonany, e kochasz swojego ulu
bieca, starasz si mu pomc i jasno okrelasz
swoje wymagania - tymczasem jeste apodyk-

tyczny, zbyt zapalczywy i nadmiernie karcisz

kota za jego przewiny. Czy nie rozpoznajesz
siebie w tym obrazku?

Klapsy za siusianie po
ktach
Ile razy udzielono ci dobrej rady, eby zanu
rzy koci pyszczek w odchodach? Albo da ko
tu klapsa? Kary cielesne mog tylko pogorszy
spraw! Oczywicie, kot si czego nauczy,
mianowicie tego, eby si ciebie ba. Jeli na
tomiast chodzi o korzystanie z kuwety, twoje
nauki" zdadz si psu na bud. Poniewa wik
szo problemw z zaatwianiem si do kuwe
ty ma zwizek z przeywanym przez kota stre
sem, fizyczna napa na niego moe tylko w
stres pogbi, co z kolei prowadzi do jeszcze
gorszych skutkw.
Niejeden z nas ucieka si do kar cielesnych
w stanie gbokiej frustracji, kiedy nie ma po-

Ten kot ma cakowite zaufanie do swojej

wacicielki. Taka przyja jest na wag zota
(J.G.)

jcia, w jaki sposb zaspokoi swoje potrzeby

i pragnienia. Nie naley jednak miesza frustra
cji ze szkoleniem albo nauk. Pod wpywem
frustracji czowiek traci panowanie nad sob,
co zwierz atwo wyczuwa. Kot w razie czego
nie zrezygnuje z obrony wasnej. Bdzie szu
ka bezpiecznego miejsca: jeli nie znajdzie go
przy tobie, to albo ucieknie, albo ci zaataku
je w obronie wasnej.

Zmiana obowizujcych
regu
Oto typowy przykad. Twj ukochany kot, ktry
przez cae ycie sypia na twojej poduszce, te
raz dostaje bur i manto za prby wskakiwa
nia na pociel, poniewa twj nowy ukochany
nie yczy sobie kota w ku. Budzc si pew
nego ranka odkrywasz, e kot po raz pierwszy
od wielu lat rozszarpa rolk papieru toaleto
wego. Karcisz kota, jednake bez rezultatu. Po
myl dwa razy, zanim dojdziesz do wniosku, e
jest zoliwy i zazdrosny o twojego nowego
przyjaciela. Dajemy ci najwitsze sowo hono
ru, e twj kot nie wstaje rano z myl: Hm...
jak by tu dzi wkurzy moj pani i dosta
w zamian bur?"
Kot jest zestresowany, poniewa w jego y
ciu zasza niezrozumiaa dla niego zmiana. Bez
adnego racjonalnego wytumaczenia zosta
zaatakowany w swoim wasnym domu przez
osob, ktr najbardziej w yciu kocha. Gdy
by by czowiekiem, zjadby naraz ca puszk
herbatnikw, upiby si z rozpaczy albo wy
szedby, trzasnwszy drzwiami. Nie zrobi tego
jednak, poniewa jest kotem. Wachlarz zacho
wa, ktre pomog mu rozadowa stres, jest
znacznie bardziej ograniczony. Moe zacz
miaucze, drapa, siusia albo robi kup po
ktach, gry albo przewraca sprzty. Zdecy
dowa si na drapanie. Rwnie dobrze mg zo
stawi kau na twoim ulubionym krzele.

Ignorowanie kota
Kiedy przeprowadzae si do miasta, kot by
twoim najlepszym - bdmy szczerzy - jedy
nym przyjacielem. Wracae z pracy, zdejmo
wae buty i rzucae mu pieczk pingpongo
w. Kot spa na twojej poduszce i liza ci po

twarzy, kiedy rano zadzwoni budzik. Jad ra

zem z tob, razem z tob paka. Teraz jeste
zaabsorbowany prac i yciem towarzyskim.
W domu bywasz rzadkim gociem, starasz si
spdza z kotem jak najwicej czasu, ale je
ste zmczony. Zupenie niespodziewanie kot
zaczyna drze pazurami twoje ulubione krze
so i strca drobiazgi z pek. Zawsze by ta
ki grzeczny, dlaczego akurat teraz zacz ci za
truwa ycie?
Zabawne: twj kot mgby zada ci dokad
nie to samo pytanie! Dlaczego zatruwasz mu
ycie? Nie spodziewaj si, e uda ci si roz
luni wi z towarzyskim kotem bez reakcji
z jego strony. Kot nie ma pojcia, co wydarzy
o si w twoim yciu. Wie tylko, e kiedy przy
nim bye, a teraz ci nie ma. By moe naj
wyszy czas sprawi mu towarzysza; wybr
starszego kota, wychowanego w towarzystwie
swoich pobratymcw, moe okaza si trafny.
Wszdzie jest mnstwo bezpaskich kotw,
szukajcych dobrego opiekuna. Jeli jeste za
jty prac i yciem rodzinnym, nie bdziesz
mia czasu na wychowanie kociaka.

Nagradzanie niepodanych
zachowa
Wykoczony robot rozoye si na kanapie
przed telewizorem. W tym momencie z kuchni
doszed ci guchy miaukot. Po chwili jeszcze je
den. Starasz si nie zwraca na to uwagi, kot jed
nak niewiele sobie z tego robi. Kolejny wrzask,
tym razem goniejszy i bardziej naglcy. Podda
jesz si. Chcesz co przeksi, stary?" pytasz,
gramolc si z kanapy i idc w stron kuchni.
No dobra, masz". Walisz si z powrotem na ka
nap, majc nadziej, e wreszcie zyskasz odro
bin witego spokoju.
C takiego si wydarzyo? Krtko rzecz uj
mujc, zostae dobrze wyszkolony. Poniewa
jednak nie zajmujemy si twoim szkoleniem,
pozwolimy sobie rozpatrzy fakt z innego punk
tu widzenia i stwierdzi, e kot zosta wanie
nagrodzony za darcie pyska. Jakie bd tego
skutki? W przyszoci kot bdzie si wydziera
jeszcze goniej. Co gorsza, nauczye go, e
moe si drze bez przerwy. Z pewnoci nie
chciaby utwierdza swego pupila w nieust
pliwoci: i tak wyssa j z mlekiem matki.

Oto dwie zasady, obowizujce we wspy

ciu z kotem: podobno odnosz si take do wy
chowywania dzieci i radzenia sobie w mae
skim stadle: 1) jeli ulegniesz szantaowi,
spodziewaj si nastpnego razu; 2) jeli masz
zamiar si podda, zrb to wczenie.

Niekonsekwencja
Przymykanie oczu na niestosowne zachowa
nia, ba, nawet zachcanie do nich, kiedy aku
rat tobie nie przeszkadzaj, a potem karcenie,
kiedy co ci nie jest w smak - to najprostszy
sposb utrwalenia zych nawykw u niemal
wszystkich zwierzt i ludzi. Oto przykad: kie
dy kot by may, uwielbiae urzdzane przez
niego polowania na twoj do. Bawie si
z nim w pajka, przebierajc palcami po pod
odze. Kiedy skaka ci na rk, zamiewae si
i przewracae go na grzbiet, askoczc go po
brzuszku, na co odpowiada ukszeniami ma
lekich zbkw. Teraz jest ju dorosy i poluje
na twoj stop, kiedy obrcisz si pod kodr.
Kiedy starasz si uwolni i krzyczysz nie!", od
pycha twoj nog tylnymi apami i gryzie jesz
cze mocniej. Dochodzisz do wniosku, e osza
la i zastanawiasz si, jak do tego doszo.
Ostatecznie takie zachowanie jest niedopusz
czalne.
Kto bardzo mdry powiedzia kiedy: czym
skorupka za modu nasiknie, tym na staro
trci". To ty nauczye swego kota zachowywa
si w ten sposb, wic nie miej teraz do niego
pretensji. Staraj si nie nagradza kociaka za
wspinanie si po nogawce spodni, polowanie
na palce, gryzienie w rk, obgryzanie wosw,
ssanie ucha, zaczajanie si na stop pod ko
dr itd.
Koty s przeraliwie konsekwentne - ich za
chowanie rzadko bywa nieuzasadnione, bez
wzgldu na to, co sobie o nim z pocztku my
limy. Naszym zadaniem - zadaniem kocich
strw, przewodnikw, opiekunw i kompa
nw - jest ogldanie wiata z kociej perspek
tywy i reagowanie na w odpowiedni sposb.
Wikszo nawykw da si wykorzeni, pod
warunkiem e dojdziemy przyczyny zego za
chowania. Koty nie s bynajmniej tajemnicze,
cho ich reakcje mog z pocztku sprawia ta
kie wraenie.

Jak wykorzeni ze
nawyki
istnieje wiele metod wykorzeniania kocich na
wykw. Oglnie mona je podzieli na dwie ka
tegorie. Pierwsza - to w jaki sposb obrzydzi
kotu niepodane zachowanie. Druga - uprzy
jemni zachowanie podane. Najlepsz i naj
bardziej skuteczn metod pracy nad kotem
jest rozsdne poczenie obu tych rozwiza.
Nie mona kota do niczego zmusza. Pami
taj o tym, jeli chcesz wynie jakkolwiek na
uk z lektury tego rozdziau. Istniej rne ro
dzaje przemocy, wszystkie jednak sprowadzaj
si do jednego: kot jest zmuszony wykona ja
k czynno.
Najbardziej skuteczne i humanitarne meto
dy wykorzeniania kocich nawykw umacniaj
kota w przekonaniu, e zmiana zachowania na
podane bya jego pomysem. Jeli zjednasz
sobie kota do wsppracy nad tym zadaniem,
praktycznie wszystko da si zrobi.
Oto przykad.
Kot ostrzy pazury o kanap. Drzesz si na
niego, bijesz go, krtko mwic, starasz si
wpyn na niego si. Chcesz mu powiedzie:
Nie ycz sobie, eby drapa moj kanap".
Odpowied kota: Odczep si; ta kanapa mi si
podoba i bd j drapa. Jak ci si nie podoba,
to bd j drapa, kiedy sobie pjdziesz".
Jeden zero dla kota.

Karcenie kota
przyapanego na gorcym
uczynku moe go tylko
nauczy zeskakiwania
z blatu na twj widok (J.G.)

Tak wic, zamiast karci kota, wyka si

odrobin zdrowego rozsdku i zapro go do
wsppracy. Po pierwsze, przytnij mu pazury
i dbaj, eby nie odrosy zbyt dugie. Nastpnie
kup solidne, pokryte odpowiednim materiaem
stanowisko do drapania, mniej wicej wysoko
ci kanapy albo troch wysze. Jeli twj kot
lubi kocimitk, natrzyj ni stanowisko. Dziki
temu kot atwiej przyzwyczai si do nowego
sprztu i uzna go za cakiem sympatyczny
przedmiot: Chwal kota i gaszcz go, ilekro si
zbliy do stanowiska. Umie je tu obok ka
napy, w tym miejscu, ktre kot szczeglnie lu
bi drapa.
Nastpnie zaminuj" kanap, zapobiegajc
dalszym zniszczeniom. Mona tego dokona
na wiele sposobw: zdecydowae si na okle
jenie caej powierzchni dwustronn tam sa
moprzylepn, czy te przemylny system
puszek-grzechotek - dobrze. Ilekro przyapiesz
kota na drapaniu kanapy, uderzasz rk w cia
n. Nie odzywasz si ani sowem.
Chcesz kotu powiedzie: Masz tu wspania
y przedmiot do ostrzenia pazurw: miy w do
tyku, przyjemnie pachnie, stoi w dobrym miej
scu, a jak z niego skorzystasz, to ci pochwal.
A to stare miejsce, na ktrym kiedy ostrzye
pazury, przestao by fajne. Wybr naley do
ciebie". Odpowied kota: Taki gupi to ja nie je
stem. Podoba mi si to nowe co, ktre od cie
bie dostaem. Dziki". Jeden zero dla ciebie,
poza tym oboje oszczdzilicie sobie nerww.

Sia przyzwyczajenia
Koty ulegaj przyzwyczajeniom. Najlepsz me
tod walki ze zym nawykiem jest zapobiega
nie, skoro jednak czytasz t cz ksiki, mo
emy zaoy, e twj kot zdy ju nabra
zych przyzwyczaje. Jakkolwiek waciwy ko
ciej naturze konserwatyzm zachowa przyspa
rza kopotw, kiedy te zachowania s ze, mo
na go z powodzeniem wykorzysta do tego, by
wyksztaci w kocie podane nawyki.
Wikszo zwierzt, kotw nie wyczajc,
robi to, co sprawia im przyjemno, albo to, co
pozwala im unikn nieprzyjemnoci. Przyjem
no moe by zupenie nieskomplikowana na przykad kradzie hamburgera ze stou - al
bo nieco bardziej zoona - jak choby zupe
nie niezrozumiaa dla ludzi rado, jak spra
wia niektrym kotom siusianie na plastik.
Unikanie nieprzyjemnoci bywa cakiem bezpo
rednie - kiedy, dajmy na to, kot ucieka przed
strumieniem wody - albo bardziej subtelne gdy kot nie pozwala wzi si na rce przez kil
ka godzin po nieprzyjemnym seansie przycina
nia pazurw. Tak czy inaczej, przyczyna kociej
reakcji jest zawsze zrozumiaa - dla kota.
Koty nie robi czego dlatego, e maj za
miar zniszczy twoj wasno, doprowadzi
ci do szau, zrujnowa ci ycie albo narobi
ci wstydu wobec przyjaci, cho oczywicie ta
kie sytuacje si zdarzaj. Nie wolno zapomi
na, e kot, choby nie wiadomo jak wspania
y, patrzy na wiat z kociego punktu widzenia,
a modele jego zachowa zawsze bd ograni
czone przez ten rodzaj postrzegania.
Jeli postarasz si doj sedna zachowania
kota z jego punktu widzenia, wykorzenienie ze
go nawyku nie sprawi ci adnych trudnoci.
Sprbuj spojrze na nie ludzkimi oczyma,
a twoim udziaem stan si konflikty, frustracje,
niezrozumienie i poraki.
Jeli walczysz z kotem od dawna, on za nie
przestaje le si zachowywa - przesta! We
gboki oddech, odpr si i spojrzyj na wszyst
ko od nowa. Jeli w peni zrozumiesz jego za
chowanie i podejdziesz do niego waciwie,
wkrtce dostrzeesz zmian na lepsze. Jeli
nie, przesta stosowa dotychczasowe meto
dy. Widocznie nie s skuteczne. To tak, jakby
raz po raz wykrca zy numer, spodziewajc

Dlaczego kotu nie mona

po prostu da klapsa?
Bicie nie jest skuteczne, zwaszcza
w przypadku kotw. Istnieje due
prawdopodobiestwo, e kot si odwrci
i ugryzie ci, na co, mwic midzy
nami, w peni sobie zasuye. Nie
powiniene si temu dziwi: w kocu to
ty zaatakowae kota, czemu wic on nie
miaby ci si zrewanowa?
Czy naprawd uwaasz, e bicie
odnosi jakikolwiek skutek? Stara,
goszona przez koniarzy prawda brzmi:
przemoc zaczyna si tam, gdzie kocz
si umiejtnoci. wite sowa. Przemoc
jest objawem utraty panowania nad sob,
wywoanej najczciej frustracj.
Poniewa szkolenie polega przewanie
na uczeniu zwierzcia, by panowao nad
sob - na przykad nie wskakiwao na
blat w kuchni i ostrzyo pazury wycznie
o supek - nie mona wyksztaca u kota
mechanizmw samokontroli, jeli
samemu miewa si z tym kopoty.
Zamiast bi kota, ucz go.

si mimo to, e suchawk podniesie wreszcie

waciwa osoba. Nic z tego. Jeli krcisz zy
numer, przesta i zadzwo do informacji. Jeli
nie moesz sobie da rady z kotem, przesta
i popro o pomoc. Wyjdzie to na dobre wam
obojgu.

Arsena pomocy do
wykorzeniania zych
nawykw
Korekta stosowana na gorcym uczynku", po
czona z pochwa i nagrod, jest najlepszym
sposobem przekonania kota do zmiany pogl
dw. Podczas stosowania korekty moesz po
sugiwa si rnymi pomocami. Wymienione
niej pomoce s wyprbowane i niezawodne.

Moesz korzysta ze wszystkich albo wybra

kilka z nich - zdecyduj si na najskuteczniej
sze. Nie jest istotne, ktre z nich wybrae, p
ki bd si sprawdza i dziaa kotu na nerwy.
Trudno powiedzie, ktra jest najlepsza, a kt
ra najgorsza.

Butelka ze spryskiwaczem
Uywana czsto do zamgawiania rolin albo
dozowania rodkw czyszczcych, jest wspa
nia pomoc szkoleniow. Skuteczna wobec
wikszoci kotw i mwic midzy nami, daje
kup radoci ludzkiemu uytkownikowi. ad
nych domieszek - woda wystarczy w zupeno
ci. Jeli nastawisz wylot na cigy strumie,
moesz celowa w kota z odlegoci nawet
dwch metrw. Im lepiej si zaczaisz, tym lep
szy bdzie skutek. Kot powinien skojarzy wod
ny prysznic z niepodanym zachowaniem,
a nie z twoj obecnoci. Jeli go skarcisz al
bo polejesz wod wychodzc mu naprzeciw,
wkrtce nauczy si zachowywa poprawnie tyl
ko wwczas, kiedy na niego patrzysz. Najpraw
dopodobniej bdzie dalej robi swoje, kiedy spu
cisz go z oka.

Puapki na myszy
Ukadaj je wycznie do gry nogami. Mamy na
myli puapki starszego typu, czyli zatrzasko
we, a nie przylepne. Nastaw puapk, ostro
nie po j do gry nogami w miejscu, gdzie
kot nie powinien wskakiwa, albo tu obok. Nie
spodziewane kapnicie i gwatowny ruch prze
wanie wystarczaj, by nastraszy kota bez ry
zyka uczynienia mu jakiejkolwiek krzywdy.
Najlepiej rozkada je w miejscach, do ktrych
domownicy zagldaj rzadko, na przykad na
powierzchni ziemi w doniczce albo na pkach,
od ktrych kot powinien trzyma si z daleka.
Nie polecamy ich w domach, gdzie mieszkaj
mae dzieci, kocita, niedue psy i inne mae
zwierzta domowe.

Puszki-grzechotki
Puste, umyte puszki aluminiowe po napojach
chodzcych albo piwie z kilkoma drobnymi mo
netami w rodku robi wspaniay haas, bardzo

skuteczny jako korekta. Jeli wstrzniesz pusz

k trzyman za plecami albo rzucisz j w stro
n kota - a nie W KOTA - zwierz prawie na
pewno straci kontenans i przerwie wykonywa
n czynno. Puszki mona te atwo wykorzy
sta do minowania" terenu. Bardzo przydatna
pomoc, nie zalecana jednak w przypadku ko
tw wraliwych na haas oraz nowych kocich
lokatorw, i tak ju do wystraszonych. Poza
tym bezpieczny i skuteczny rodek.

Podrczny kompresor
Niewielkie podrczne kompresory mona ku
pi w wikszoci sklepw rowerowych oraz
w sklepach z artykuami eglarskimi. Po naci
niciu spustu z pojemnika dobywa si strasz
liwy wist, ktry w jednej chwili stawia na rw
ne nogi wszystkie koty w okolicy.
To do drastyczna pomoc do zwalczania na
prawd niedopuszczalnych wybrykw - na
przykad agresji albo strzykania moczem.
Waciwie uyty kompresor sprawdza si zna
komicie, co mona zreszt powiedzie o wik
szoci pomocy. Odradzamy stosowanie go
w przypadku kotw wraliwych na haas, atwo
ulegajcych stresom oraz tych, ktre miay nie
dawno cikie przeycia,
W blokach mieszkalnych naley z umiarem
korzysta z tego urzdzenia. Dobywajcy si
z niego dwik raczej nie zjedna ci sympatii s
siadw.

Sprone powietrze
Dostpne w sklepach z artykuami fotograficz
nymi kanistry s wyposaone w zawr spusto
wy: po naciniciu go ze rodka wydobywa si
sprone powietrze. Uywane do bezpieczne
go usuwania kurzu ze slajdw i negatyww,
jest rwnie skuteczne podczas stosowania ko
rekty wobec kotw. Mocny strumie powietrza
skierowany prosto w pyszczek odbiera odwa
g wikszoci kotw, ktre bior towarzysz
cy mu dwik za monstrualne chychnicie.
Cho nigdy nie mielimy kopotw z tym rod
kiem i uwaamy go za w peni bezpieczny i sku
teczny, odradzamy korzystanie z niego w po
bliu sypkich substancji, ktre mogyby wywoa
podranienie oczu kota.

Co to jest korekta
rodowiskowa?
Oto przykad. Zostawiasz puszk-grzechotk na tylnej krawdzi kosza na
papiery. Kot wywraca kosz. Puszka
spada z hukiem. Kot kojarzy wywracanie
kosza z przeraajcym haasem
- mona by prawie pewnym, e wicej
kosza nie wywrci.
Najwiksza zaleta korekt
rodowiskowych polega na tym, e kot
zostaje skarcony w momencie
wykonywania czynnoci bez wzgldu na
to, czy jeste w domu. Jeeli raz skojarzy
korekt z twoj obecnoci, zawsze ju
bdzie czeka, a sobie pjdziesz, zanim
wpakuje si w jak kaba. Jeli
natomiast skojarzy korekt z koszem,
bdzie si trzyma od niego z daleka,
nawet gdy nie bdzie ci w domu.
Korekta rodowiskowa jest niezawodna.
Puszka spadnie tylko wwczas, kiedy kot
wywrci kosz. Nie ma mowy o pomyce,
koniec z kopotem.

Tama dwustronnie klejca

Koty nienawidz, tak wanie - nienawidz
uczucia, e ich apy s lepkie. Skuteczny ro
dek, cho pniej mog by trudnoci z usu
niciem go z niektrych powierzchni. Dlatego
te w miejscach, ktre zostawia si bez nad
zoru tylko na jaki czas, lepiej uy folii samo
przylepnej albo podoy pod tam kawaek
kartki, zostawiajc po obu stronach kocwki,
ktrymi mona przymocowa tam do po
wierzchni. Cao dziaa tak samo, jak folia sa
moprzylepna.

Folia samoprzylepna
Wspaniaa rzecz, jeli pooy j do gry kle
jem - koty nie znosz azi po czym takim.
Nie zapomnij porzdnie przymocowa kraw
dzi do podoa, w przeciwnym razie po powro
cie do domu moesz zasta kota oklejonego

arkuszem folii. To ma by nieprzyjemno, a nie

tortura. Foli mona bez trudu przyci do od
powiednich rozmiarw.

rodek odstraszajcy
Sklepy z artykuami dla zwierzt s obecnie
wyposaone w peny asortyment rodkw od
straszajcych. S odstraszacze specjalnie dla
kotw nie wypuszczanych na dwr. S substan
cje rolinne i syntetyczne - wybr jest ogrom
ny. Prbuj kadego po kolei, a znajdziesz za
pach, ktrego kot nie bdzie znosi, a ktry
tobie nie bdzie przeszkadza. Nie zapominaj,
e koty maj czue powonienie. Nie trzeba zle
wa powierzchni odstraszaczem, eby obrzy
dzi j przecitnemu kotu.
Zawsze te mona si uciec do metod sta
rych jak wiat: pewnych rodzajw perfum, odwieaczy powietrza o cytrynowym zapachu
albo po prostu skrek z cytryny. Przez wiele lat
suyy niezliczonym wacicielom kotw.

Kopoty
z uywaniem
kuwety
Jednym z najczstszych przedmiotw skarg
wacicieli s koty, ktre chybiaj kuwety - cza
sem o kilka centymetrw, czasem o kilometr.
Cho problem jest powszechny, jego przyczy
ny mog by bardzo rne.
Najpierw trzeba sprawdzi, czy kot si tylko
zaatwia, czy te strzyka moczem, co jest jed
nym ze sposobw znakowania terenu. Oto kil
ka wskazwek, dziki ktrym mona zoriento
wa si w sytuacji.
- Oddawanie moczu na pionowe przedmioty:
strzykanie.
- Oddawanie moczu na poziome przedmioty:
zwykle zaatwianie si.
- Oddawanie moczu przy jednoczesnym po
trzsaniu postawionym na sztorc ogonem
i przestpowaniu z nogi na nog: strzykanie.

AMICA: TRZEBA SI POGODZI Z TYM, CO NIEUNIKNIONE

Amica bya nienobiaa z niebieskimi oczami. Bya jednym z najpikniejszych kociakw,
jakie widzielimy w yciu. Trafia do nas ze schroniska niedugo po rozwodzie moich
rodzicw. Bya cudowna. Uwielbiaa si bawi. Bya te gucha jak pie. Ze wzgldu na t
przypado nigdy nie wypuszczalimy jej na dwr. Nie moga usysze dwikw
zwiastujcych niebezpieczestwo, musielimy wic j chroni, gdy nie potrafia ochroni
si sama.
Nie liczc faktu, e guchy kot nie przychodzi na wezwanie, ycie w jego towarzystwie
przebiega zupenie normalnie. Jako zabawki gorco polecam byskajce wiato latarki
i zajczki puszczane trzymanym w rku lusterkiem. Podobnie jak inne zwierzta obarczone
jakim kalectwem, guche koty rekompensuj sobie w brak wyjtkow wraliwoci
pozostaych zmysw. Amica wspaniale czaia si i skakaa na zdobycz. Ruch j
fascynowa, a my godzinami zabawialimy si obserwujc, jak zabawia si nasza kotka.
Ujemn stron kociej guchoty jest fakt, e zwierzta nie sysz siebie samych. Moja
matka le ocenia wiek kotki i Amica dostaa rui, zanim j wysterylizowalimy. Zacza
siada przy oknie i wydawa z siebie najbardziej roznamitnione jki, jakie syszaam
kiedykolwiek w swoim krtkim yciu. Wzbudzay ogln konsternacj. Byy tak
przejmujce, e nawet Captain, nasz podstarzay kastrat, podbiega do niej
w desperackich susach, dogania j i prbowa si na ni wspina - bez skutku. Robi co
mg, ale - by tak rzec - nie stawa na wysokoci zadania. Kotka przypadaa na chwil do
ziemi, a nastpnie odwracaa si do Captaina z gniewnym byskiem w oku i zapamitale
praa go po pysku. Captain ucieka pokonany, a kotka powracaa na swj parapet i dalej
namitnie zawodzia. Wykastrowalimy j najszybciej, jak tylko si dao.
Amica jest wspaniaym przykadem wiernoci kociej naturze. Jej zachowanie nie
stanowio dla niej adnego kopotu. By to nasz kopot. Mao kto si spodziewa, e uda mu
si zaguszy koci zew hormonw i instynktu. Ludzie powinni pamita, e potrzeba
ostrzenia pazurw jest u wikszoci kotw potrzeb tak samo wrodzon, jak popd
rozrodczy - cho z pewnoci mniej haaliw.

Zwracanie si tyem do przedmiotu albo od

dawanie moczu krtkim strumieniem: strzy
kanie.
Drapanie jako prba zakopania moczu al
bo kau, nawet jeli jest to dziaanie pozorowa
ne: zaatwianie si.
Zaniechanie korzystania z kuwety: zaatwia
nie si.
Oddawanie moczu i kau w tym samym miej
scu: zaatwianie si - cho w tym przypadku
rzecz jest do dyskusji.
Ten rozdzia dotyczy kotw, ktre nie korzy
staj z kuwety do zaatwiania swoich potrzeb

fizjologicznych. Strzykanie moczem omwili

my na str. 146-149.
Wrd kotw, ktre nie trafiaj do kuwety, wy
stpuje wiele modeli zachowa. Oto kilka naj
popularniejszych.

Ni z gruszki, ni z pietruszki
Twj kot, ktry dotychczas sprawowa si bez
zarzutu, nagle sta si nieporzdny. Nie masz
pojcia, dlaczego do tego doszo, ale masz ju
do wdeptywania w kocie kaue. Co mogo
spowodowa tak nag zmian w zachowaniu?
Kot mg zacz zaatwia si poza kuwet
z powodu infekcji drg moczowych albo innej
organicznej przyczyny. Koty zwykle do wy
ranie daj swoim wacicielom do zrozumie-

nia, e potrzebuj pomocy - o ile ci s w sta

nie poj, czego kot od nich chce. Czsto si
zdarza, e kot odczuwajcy dyskomfort zaa
twia si na oczach waciciela albo w dobrze
widocznym miejscu domu. Jeli lekarz wetery
narii wyda kotu wiadectwo zdrowia, czas wo
y kapelusz detektywa.
Koty przewanie przestaj korzysta z kuwe
ty z powodu rozlicznych stresw, ktrych pe
ny zestaw dobiby niejednego poczciwego
mruczka. Poniej przykady.
Tydzie pobytu w pensjonacie albo w domu
przyjaci, ktrzy maj psa.

Przybycie albo odejcie kota bd psa.

Potyczki domowe, poczwszy od ktni,

skoczywszy na przygotowaniach do prze
prowadzki.
Remonty, wchodzcy i wychodzcy robot
nicy oraz towarzyszcy caemu zamieszaniu
haas.
Przemeblowanie: zakup nowych mebli albo
przestawianie starych.

Dusza

wizyta

goci.

Nowy przyjaciel domu, ktry czsto zosta

je na noc.
Pojawienie si w domu niemowlcia albo
maego dziecka.
Teraz wszystko jasne? Jeli naruszy si po
rzdek kociego wiata, naley si spodziewa
rewanu.
Niektre koty niechtnie odnosz si do
zmian dotyczcych samej kuwety. Jeli na przy
kad j przesuniesz. Umyjesz nowym rodkiem
czyszczcym. (Nawiasem mwic, do mycia
kuwety ZAWSZE powinno wystarczy delikat
ne mydo i woda. rodek czyszczcy o moc
nym zapachu moe odstraszy kota.) Wypr
bujesz nowy rodzaj wirku (uwaga na wirki
aromatyzowane - nie kademu kotu przypad
nie do gustu ich zapach). Jeli dodasz do ku

wety bd z niej usuniesz wicej wirku ni

zwykle. Kade z tych posuni moe wywoa
seri kocich katastrof. Jeli wprowadzae ostat
nio jakie zmiany, wr do tego, do czego kot
by przyzwyczajony.
Raz jeszcze przypominamy: utrzymuj kuwe
t w czystoci. Jeli trzeba, zmieniaj wirek co
dziennie. To niezbyt wygrowana cena za czy
sto w domu. Jeli kuweta mierdzi podczas
zmiany wirku, zmieniaj go czciej. Jeli mu
sisz, zafunduj sobie szkolenie. W zamian za
wyczyszczenie kuwety sprawiaj sobie w nagro
d co wyjtkowego. Zasada stosowania
wzmocnie pozytywnych nie ma w sobie nic
zdronego, a z pewnoci uatwi ci zadanie.
Jeli dopucisz, eby w kuwecie pitrzyy si
kocie odchody, a kot w zamian zacznie zaa
twia ci si na ko - dziesi punktw dla ko
ta. Sam nie wyrazibym tego w bardziej dobit
ny sposb.

Dlaczego kot przestaje

korzysta z kuwety
Wiele kotw po dugich latach
sumiennego korzystania z kuwety
zaczyna nagle zaatwia swoje potrzeby
fizjologiczne na gadkich powierzchniach.
Jaki jest powd takiego zachowania?
Dotyczy to przewanie kotw, ktre
gorliwie zakopuj swoje odchody: staj
w kuwecie i drapi w jej cianki albo
w przeciwleg cian, instynktownie
starajc si ukry swoje nieczystoci.
Na skutek takich zachowa nabieraj
upodobania do powierzchni
szczeglnego rodzaju. Cechy przedmiotu,
ktry kot drapie po zaatwieniu si,
wpywaj na wybr miejsca, w ktre
zwierz pjdzie si zaatwi. Jeli drapie
cian, moe wyrobi w sobie
upodobanie do gadkich powierzchni
i chodzi za potrzeb do zlewu albo
wanny. Jeli siga za kuwet i drapie
dywan, moe wkrtce zacz si na
niego zaatwia.

Jedynym sposobem, eby odr moczu i ka

u sta si niewyczuwalny dla kociego nosa, jest
wywabienie go pochaniaczem zapachw mona go kupi w sklepie z artykuami dla
zwierzt albo u lekarza weterynarii. Nawet je
li wyszorujesz miejsce katastrofy mydem i wo
d, usuwajc wszelkie wyczuwalne przez cie
bie wonie, kot i tak zdoa zwszy swj zapach,
ktry dziaa na niego jak ogromna tablica z na
pisem: Zapraszamy".

Snajper wanienny
Od czasu do czasu Captain zostawia mi wizy
twk w wannie. Dlaczego koty lubi wykorzy
stywa wann jako kuwet, pozostaje dla mnie
tajemnic, niemniej jednak to lubi. Midzy na
mi mwic, nie jest to jeszcze najgorsze miej
sce. atwo je wyczyci i zdezynfekowa, nie
tworzy si rdza. Nigdy mi to specjalnie nie prze
szkadzao.
Dla wielu ludzi jednak jest to obrzydliwe i do
nich wanie adresuj moj rad - zostawi
w wannie kilka centymetrw wody. Ta metoda
daje stuprocentow gwarancj, e kot przesta
nie chodzi na stron" do wanny. Ale - i jest

Gdyby w wannie bya woda, kot nie miaby ochoty

tam wchodzi (U.S.)

to bardzo due ALE - nie mona wykluczy,

e kot wemie tyek w troki i urzdzi sobie to
alet w miejscu jeszcze bardziej niestosownym.
Naucz si go rozumie. Jeli doszo do kata
strofy, poniewa niechccy zamkne mu do
stp do kuwety, nic takiego si nie stao. Nalej
wody do wanny i otwrz drzwi do pomieszcze
nia z kuwet. Jeli jednak kot zaatwia si w to
miejsce z niezrozumiaych dla ciebie wzgldw,
nie podejmuj dalszych dziaa zbyt pochopnie.
Po co kusi licho?

Snajper neurotyczny
Pewien bardzo zadziorny kot mia krtkie spi
cie ze swym panem, ktremu zniszczy wyjt
kowo cenn cz garderoby. Rozsierdzony
waciciel wygoni kota z domu, robic przy tym
wiele szumu i haasu.
Kiedy wsiada dwie godziny pniej do sa
mochodu, odkry na masce pokan kupk ko
cich nieczystoci. Nie zdarzyo si to nigdy
przedtem ani potem. Nie by to, wbrew po
wszechnemu mniemaniu, przejaw zoliwoci.
Koty znacz odchodami swoje terytorium; po
starciu midzy dwoma dorosymi samcami na
lecymi do tej samej grupy, jej czworonony
przedstawiciel postanowi przesun granice
swojego terenu wczajc do niego terytorium
agresora - czyli jego samochd.
Tego rodzaju zachowania mog towarzyszy
pojawieniu si w domu nowego partnera wa
ciciela, przecigajcej si wizycie gocia, po
wanej ktni rodzinnej i wszelkim innym wi
cym si ze stresem przejawom naruszenia
kociego terytorium bd stylu ycia. Miejsca,
ktre najczciej bywaj przedmiotem tego ro
dzaju wydalniczych atakw, to cz ka, na
ktrej pi napastnik, szafka z jego rzeczami,
jego brudna bielizna albo ulubione krzeso.
Zwalczanie tego typu zachowa naley roz
pocz od zagodzenia stresu zwierzcia. Je
li intruzem jest czowiek, powinien kad wol
n chwil spdza z kotem, zajmujc si nim,
przynoszc mu smakoyki, jednym sowem, usi
ujc si z nim pojedna, ofiarowujc mu na
lene zainteresowanie i szacunek. Zawiesze
nie broni wszystkim w domu wyjdzie na dobre!
Twj kot udzieli ci wskazwek - moe rozstrzy
gniecie wasz spr w jeszcze inny sposb.

Kot przyapany
ze spuszczonymi spodniami
Niejeden kot, korzystajc z kuwety, straci kon
tenans albo si czego przestraszy. Porzdna
bura moe okaza si wystarczajcym argu
mentem, by przesta si w ogle tam zaatwia.
Istnieje wiele powodw, dla ktrych kot moe
si zniechci do korzystania z kuwety: drugi
kot, ktry dokucza swemu kompanowi podczas
jego niedyspozycji, zbijajca z tropu sytuacja,
kiedy przedmiot spada nagle na kota albo tu
obok niego, czy niespodziewany, przeraajcy
haas, ktry zbieg si w czasie z wejciem do
kuwety. Jeli zaskoczysz kota albo skarcisz go
wtedy, gdy si zaatwia, moe on wycign
z twojego zachowania zupenie niepodan
nauk: kuweta jest gronym miejscem, bez
pieczniej si wysiusia za kanap.
Jeli do tego dojdzie, pozastawiaj rne miej
sca w domu pustymi pudekami. Dziki temu
kot moe zdecydowa si na korzystanie z in
nego miejsca, gdzie bdzie si czu bezpiecz
niej. Jeli wyszed poturbowany z utarczki z in
nym kotem, zamknij winowajc na kilka dni
w osobnym pomieszczeniu z jego wasn ku
wet, eby poszkodowany mg w spokoju
doj do siebie. Nastpnie ustaw drug kuwe
t w bezpiecznej odlegoci od dotychczas uy
wanego pojemnika.
Kiedy kot zacznie si zaatwia tam, gdzie
trzeba, otwrz drzwi i zobacz, co si stanie.
Przy odrobinie szczcia nasz zbir potwierdzi
wyczne prawo wasnoci do starej kuwety
i pozwoli swej zahukanej ofierze korzysta
w spokoju z nowej.
atwo zapobiec podobnym zapdom ze stro
ny psw, odpowiednio urzdzajc pomieszcze
nie dla kota. Psa mona powstrzyma przed
wchodzeniem na koci teren za pomoc potka
dla niemowlt, solidnego haczyka albo drzwi
czek przeznaczonych dla kotw. Kady, nawet
kot, zasuguje na odrobin ciszy i spokoju w a
zience.

Bolesne wspomnienia
Objawem pewnych chorb jest bl podczas od
dawania moczu lub kau. Zamiast skojarzy do
rane cierpienie z fizyczn dolegliwoci, koty

z elazn konsekwencj skadaj ca odpo

wiedzialno na kuwet. Unikanie kuwety pra
wie zawsze towarzyszy atakom przewlekego
zapalenia drg moczowych albo zaparciom.
Poniewa bl dokucza kotu tylko w kuwecie,
nietrudno zrozumie, skd bierze si jego nie
ch do tego miejsca.
Przypomnijmy: przewleke zapalenie drg mo
czowych objawia si czstymi wdrwkami do
kuwety, trudnoci bd niemonoci odda
nia moczu, gonym miauczeniem podczas za
atwiania si, pomiaukiwaniem po caym domu
i siusianiem poza kuwet. BIEGIEM DO LEKA
RZA! Choroba jest grona dla ycia kota. Nie
zwlekaj. Od ksik i natychmiast id, eby
nie byo za pno.
Kot cierpicy na zatwardzenie jest osowiay,
smutny i czsto wybiera si do kuwety, gdzie
bezskutecznie stara si odda ka; nie s to ob
jawy alarmujce, niemniej jednak trzeba JAK
NAJSZYBCIEJ wybra si do lekarza wetery
narii, ktry przeprowadzi oglne badanie kota
i by moe zaleci zmian diety.

Ukryte skarby
Przygotowae dla swojego pupila liczn, czy
ciutk kuwet, a on mimo to uwaa, e za ka
nap albo pod kiem jest duo przyjemniej.
Dlaczego?
Niektre koty lubi zaatwia si w zamkni
tej przestrzeni. Moesz sprbowa zmieni swo
jemu kotu wiatopogld zamykajc go w po
mieszczeniu, gdzie nie ma si za czym i pod
czym ukry. Wstaw mu tam dwie kuwety. Jed
n umie na otwartej przestrzeni, drug przy
kryj duym kartonowym pudem z wycitymi
drzwiczkami, tak by wirek wewntrz by oso
nity. Sprawd, ktr kot wybierze.
Jeli woli zakryt kuwet, kopot z gowy. Roz
wizanie jest proste. Mona dalej zakrywa j
kartonem albo kupi dowolny rodzaj obudowa
nej kuwety - s dostpne w wikszoci skle
pw z artykuami dla zwierzt. Jeli kot potrze
buje odrobiny intymnoci, bdzie j mia.
Jednoczenie zatarasuj albo zastaw puap
kami miejsca poprzednio uywane przez kota;
moesz uy w tym celu folii samoprzylepnej,
kartonw, dwustronnej tamy klejcej, odwr
conych do gry nogami puapek na myszy al-

bo rodka odstraszajcego. Jeli kot nie bdzie

mg wrci na stare miejsce, przestanie do
niego wraca. Zasada prosta i skuteczna.

Hej, to moje miejsce!

Kot moe zacz przejawia szczegln skon
no do pewnych miejsc w domu, z ktrych
oczywicie adne nie bdzie kuwet! Nawet je
li wyszorujesz je dokadnie i spryskasz po
chaniaczem zapachw, kot wrci na swoje. Na
wet jeli usuniesz dywan, ktry uwaae za
jego szczeglnie ulubiony przedmiot, kot i tak
wrci na swoje.
Trzeba przedsiwzi pewne kroki. Jeli miej
sce na to pozwala, trzeba w nie przenie ku
wet. Po co walczy z kotem? Kiedy zacznie
z powrotem zaatwia si do kuwety, mona
powoli - centymetr po centymetrze - przesu
wa j z powrotem w miejsce, ktre ci bardziej
odpowiada.
Jeli nie da si w kocim miejscu ustawi ku
wety, sprbuj ustawi tam misk z jedzeniem.
To powinno okaza si skuteczne. Mona te
odstraszy kota, wykadajc miejsce cynfoli.
Zapach domowego rodka odstraszajcego
take moe go skoni do przeniesienia si
gdzie indziej. Skuteczn metod nakonienia
kota, by przemyla swoje brudne sprawki, by
wa te wsplna szampaska zabawa w new
ralgicznej strefie.

Kot kategorycznie odmawia

zaatwiania si do kuwety
Kot nie ma zamiaru korzysta z kuwety. Wpraw
dzie taka sytuacja zdarza si niesychanie rzad
ko, przysparza jednak powanych kopotw. Je
li kiedykolwiek bdziesz mia do czynienia
z problemem tego rodzaju, powiniene od ra
zu podej do niego powanie i traktowa go
powanie tak dugo, a zostanie rozwizany.
Po pierwsze, zastanw si, czy nie wprowa
dzie ostatnio jakich zmian. We pod uwag
wszystko - nowy rodzaj wirku, nowe mydo
do mycia kuwety, nowe miejsce. Jeli co zmie
niae, natychmiast przywr wszystko do po
przedniego stanu. Jeeli si powiedzie, gr
nasi. Gdyby mona byo tak atwo rozwiza
wszystkie problemy! Jeli jednak twoje post

powanie nie odnioso adnego skutku, musisz

inaczej zabra si do rzeczy.
Sprbuj przez jaki czas sypa do kuwety
odrobin wirku i zamyka kota w pomieszcze
niu pooonym jak najdalej od jego ulubionych
miejsc do siusiania. Zanim nie nawyknie z po
wrotem do korzystania z kuwety, by moe trze
ba mu bdzie sprawi pytsz tack.
Sprbuj zamkn kota w oddzielnym po
mieszczeniu wraz z kuwet; jeli jednak nawet
tam bdzie si zaatwia po ktach, musisz za
stosowa bardziej kategoryczne metody. W ta
kich sytuacjach doradzamy zamknicie w wy
godnej transportwce. Klatka powinna by
dostatecznie obszerna, by kot mg w niej sta
n, obrci si w jednym kcie, a potem za
szy si w przeciwlegym, z dala od swych od
chodw.
Kiedy nie moesz przebywa z kotem, zamy
kaj go w klatce. Zostaw mu wod, najlepiej
w naczyniu, ktre mona przymocowa do klat
ki - w przeciwnym razie kot moe j rozla. Co
cztery, sze godzin zano go do kuwety. Za
chcaj go w miych sowach, eby z niej sko
rzysta. Obserwuj go w spokoju. Poczytaj sobie
gazet, odpr si. Jeli zaatwi si w kuwecie,
pochwal go ciepo. Nakarm go od razu po ka
dej uwieczonej powodzeniem wyprawie do ku
wety.
Jeli kot bdzie trzymany w cisym zamkni
ciu, sam bdzie si stara zachowa czysto.
Zmuszajc go do wstrzymywania potrzeb fizjo
logicznych i nagradzajc za korzystanie z ku
wety stworzysz mu sprzyjajce warunki, mo
gc mu jednoczenie towarzyszy i dodawa
otuchy. Po kilku tygodniach wszystko wrci do
normy.
Jeli masz ochot spdza czas z kotem, ale
nie masz do niego ani krzty zaufania, za mu
szelki i smycz i przywi go do siebie. Dziki
temu bdziecie mogli obydwaj tuli si do wo
li, bez obaw, e kot czmychnie gdzie w kt
i po raz kolejny namaci wonnociami ko
twojego gocia.
Niektre koty wyksztacaj w sobie co na
ksztat prawdziwej namitnoci do pewnych po
wierzchni, ktre nie maj nic wsplnego z ku
wet. Jeli twj kot lubi siusia na gazety, czy
warto z tym walczy? Podrzyj gazety i wy
nimi kuwet. Zamknij kota w oddzielnym po-

mieszczeniu, gdzie nie bdzie ani kawaka te

go, na co zwyk siusia - oczywicie z wyjt
kiem zawartoci kuwety.
Kiedy kot zacznie regularnie korzysta z ku
wety, zacznij dodawa do gazet niewielkie ilo
ci nieperfumowanego wirku. Jeli zaakcep
tuje now substancj, dodawaj go stopniowo
coraz wicej, zmniejszajc jednoczenie ilo
gazet. Moe uda ci si z czasem zmieni na
stawienie kota do wirku.
Koty nie tylko okazuj upodobanie do kon
kretnych rodzajw powierzchni, ale take zwra
caj baczn uwag na moliwo drapania
przedmiotu. Ulubionym obiektem moe sta si
na przykad rcznik, ktry kot zwija w kbek,
drapie go pazurami, a nastpnie na niego siu
sia. Nie jest wykluczone, e bdziesz musia
przez jaki czas wkada mu rcznik do kuwe
ty. Uywaj w tym celu starych rcznikw
(z oczywistych wzgldw). Kiedy kot zacznie
korzysta z kuwety, moesz zacz ci rcz
niki na coraz mniejsze kawaki. Jednoczenie
dodawaj do kuwety niewielkie iloci wirku.
Nie krpuj si i opowiadaj kotu, jak bardzo
jeste zachwycony jego nowo nabytymi nawy
kami higienicznymi. Gorce pochway i smako
yki w nagrod za zaatwienie si do kuwety
z pewnoci nie zaszkodz, a w przypadku nie
ktrych kotw s nawet bardzo pomocne.
Pozytywne zaatwianie sprawy w kuwecie nie
jest jednoznaczne z porzuceniem dotychcza
sowych nawykw. Bez wzgldu na to, czy kot
siusia na gazety, plastik, rczniki czy wyka
dzin, bdziesz musia trzyma go z dala od
ulubionych powierzchni. Wykorzenianie starych
przyzwyczaje nie jest rzecz atw; kot tylko
potwierdza t regu.
Usu wszystko, co moe korci twojego ko
ta. Pieczoowicie zaminuj wszystkie przejcia
na ulubione tereny. Moesz posuy si do
woln metod - foli samoprzylepn, domo
wym rodkiem odstraszajcym, odwrconymi
puapkami na myszy. Uyj tego, co ci najbar
dziej odpowiada i jest najskuteczniejsze wobec
twojego kota.
Od tej pory nie wolno go ani przez chwil zo
stawia bez nadzoru w newralgicznych stre
fach. Trzymaj blisko siebie rodek wspomaga
jcy korekt, na przykad puszk-grzechotk,
podrczny kompresor albo spryskiwacz. Jeli

kot zacznie wszy w swoim ulubionym miej

scu, zastosuj korekt. Nie odzywaj si ani so
wem. Pochwal go, jeli da drapaka. Dziki te
mu zniechcisz go do miejsca, a nie do swojej
osoby. Trzymanie kota blisko siebie na smyczy
jest skuteczn metod ograniczania mu dost
pu do stref zakazanych.

Mionicy natury
Masz u siebie najwiksz i najlepsz koci ku
wet w kraju. Utrzymujesz j w niepokalanej
czystoci. Ustawie j w ustronnym i wygod
nym miejscu. Zrobie wszystko, co naleao,
a tymczasem twj kot woli siusia ci do kwia
tw doniczkowych. Szczegowe wskazwki,
jak radzi sobie z tym problemem, znajdziesz
na str. 60.

Akrobaci
Twj kot z poczuciem misji udaje si w stron
kuwety, niemniej jednak nigdy do niej nie wcho
dzi. Odtaczywszy nad ni taniec wojenny przykuca na skraju i skada sw drogocenn ofiar
na zewntrz. Mimo e moe ci to doprowa
dza do rozpaczy, nigdy nie kar za to kota,
ktry moe skojarzy bur z kuwet, a wtedy
bdzie ju tylko gorzej.
Akrobata czsto prbuje da ci do zrozumie
nia, e akurat nie znosi tego rodzaju wirku.
Stara si go nawet nie dotkn. Wstrzsa a
pami, jeli w niego wstpi. Nie grzebie w nim,
lecz drapie w zamian powietrze albo ciany do
koa kuwety. Przeprowad may eksperyment.
Zdobd kilka kuwet i nasyp do kadej po kil
ka centymetrw wirkw rnego rodzaju. Czy
kot wykazuje szczeglne upodobanie do kt
rego z nich? Jeli tak, zacznij go uywa. Nie
ma sensu spiera si z kotem.
Kryta kuweta powinna cakowicie zlikwido
wa problem, chyba e kot wystawia tyek przez
drzwiczki. Jeli za nie ma nic przeciwko takiej
kuwecie, rozwizanie jest idealne. Zaczto te
produkowa kuwety o krawdziach zagitych
do wewntrz pojemnika, dziki czemu sado
wienie si na brzeku bdzie dla kota co naj
mniej niewygodne. Warto je wyprbowa. Po
jawiy si take kuwety o wysokich ciankach,
zaprojektowane rwnie z myl o tego rodza-

ju kotach. Ich reklamy mona znale na okad

kach czasopism dla mionikw kotw. Mona
te spyta w miejscowym sklepie z artykuami
dla zwierzt, czy nie daoby si sprawi spe
cjalnej kuwety na zamwienie, ale nie jest to
konieczne. Mona po prostu woy tack ze
wirkiem do kartonu podobnej wielkoci, a
nastpnie wyci w pudeku drzwiczki. Nie jest
to szczeglnie dekoracyjny przedmiot, spraw
dza si jednak doskonale i ma jeszcze jedn
zalet - nic nie kosztuje.
Niektre koty uciekaj si do akrobacji
z obrzydzenia, jakie wzbudza w nich kuweta
pena odchodw. Zrb kotu przysug: przesta
si na niego skary i we si za czyszczenie
kuwety. Jeli uwaasz, e mycie kuwety jest
obrzydliwym zajciem, wyobra sobie, e sam
musisz z niej korzysta!

wirkowy futbolista
Gdyby twj kot by czowiekiem, graby w ata
ku ktrej z pierwszoligowych druyn pikar
skich, poniewa jednak jest kotem, spdza czas
rozkopujc z zapaem wirek na wszystkie stro
ny. Za to te nie mona go karci, bo zamiast
przesta kopa, zupenie zniechci si do ku
wety. Trzeba sprbowa wprowadzi kilka
zmian, ktre w wielu przypadkach day bardzo
dobre wyniki.
Przede wszystkim naley zmniejszy ilo
wirku w kuwecie, co ograniczy te jego ilo
rozrzucan dokoa. Jak z naczyniami poczony
mi - mniej w rodku, mniej na zewntrz; mo
na te uywa opisanych wyej kuwet o pod
wyszonych ciankach.
Omwione wczeniej kryte kuwety mog
przyczyni si do zagodzenia problemu, jeli
jednak kot umie dobrze celowa, jest w stanie
wyrzuci troch wirku przez drzwi. Rwnie
skuteczne mog okaza si kuwety o wysokich
ciankach, a najlepsze - o krawdziach zagi
tych do wewntrz. Wikszo kotw zawzicie
rozkopuje wirek tu przy ciankach kuwety;
jeli s one osonite, wirek pozostanie we
wntrz pojemnika.
Szczerze mwic, wicej z tym masz sprz
tania ni rzeczywistego kopotu. Rozwizaniem
ostatecznym jest may odkurzacz, dostpny
w kadej chwili.

Strzykanie moczem
Strzykanie moczem stanowi odpowiednik ka
tegorycznego stwierdzenia to moje". Dlatego
wanie kot odwraca si tyem do nowej kana
py albo innego wieo zakupionego sprztu
i zostawia na nim swoj wizytwk. Moe ozna
czy twoje ko, brudn bielizn, buty albo twj
ulubiony fotel. Dlaczego? Poniewa wyranie
pachn tob. Znaczc twj teren swoim zapa
chem kot daje wszystkim do zrozumienia, e
uwaa ciebie i twj dom za swoj wasno.
Moe oznaczy kady nowy przedmiot, poja
wiajcy si w jego otoczeniu, na przykad tor
by plastikowe, dopiero co przyniesione ze skle
pu walizki, torebk cioci Andzi albo cokolwiek
innego - teraz ju rozumiesz.
Ale co moesz zrobi?
Na nieszczcie problem bywa trudny do zli
kwidowania, trzeba wic okaza konsekwen
cj i stanowczo. Szczciem jest wiele spo
sobw, ktre mog okaza si pomocne
podczas zwalczania tego nawyku.
Zacznijmy od spraw podstawowych.

Wykastruj kota!
Prawie wszystkie niewykastrowane kocury zna
cz teren - jest to nieuniknione i nieodwracal
ne. Zrb, co naley, a kot najprawdopodobniej
(w dziewiciu przypadkach na dziesi) prze
stanie zasmradza ci mieszkanie. Im szybciej
go wykastrujesz, tym lepiej; kiedy kocur wyro
bi w sobie nawyk strzykania, moe si go nie
pozby nawet po kastracji. Z tego si nie wy
rasta. ajanie i karcenie nie odnios adnego
skutku. Dopki kot nie zostanie wykastrowany,
nie zadziaaj adne metody psychologiczne.

Zamknij go
Przeprowadzie si? Zmienie wystrj wn
trza? Przesune meble? Wszystko to moe
doprowadzi do istnej orgii strzykania. Zamy
kanie kota przez kilka pierwszych tygodni na
czas, kiedy nie moesz go pilnowa, poczo
ne ze zwiedzaniem mieszkania pod twoim nad
zorem stanowi element kompleksowych dzia
a, jakie naley podj w takiej sytuacji.

Trzymaj na podordziu pojemnik ze spryskiwaczem albo kompresor i stosuj korekt, ilekro

kot odwrci si tyem do jakiegokolwiek przed
miotu.

Uwi go
Jeli jeste w domu i chcesz, eby kot by bli
sko ciebie, ale nie yczysz sobie, eby wczy
si samopas choby przez chwil, za mu
szelki i smycz. Nie ma nic zdronego w trzy
maniu kota na smyczy, kiedy chodzi po domu
w twoim towarzystwie, przeciwnie, wiele argu
mentw przemawia za takim rozwizaniem.
Dziki niemu kot moe spdzi szczliwe
chwile na twoich kolanach, ty za masz pew
no, e w tym czasie nie napsoci.

Kiedy Glu spdza czas wsplnie ze swoj

wacicielk, ma na sobie szelki i smycz;
w przeciwnym razie strzyka moczem (J.G.)

Usu przyczyn stresu

Bywa to czasem trudne, a nawet niemoliwe,
jeli jednak jeste w stanie cokolwiek zdziaa,
kotu wyjdzie to tylko na dobre. Oto pewne ro
dzaje stresw, ktre najczciej prowadz do
wyksztacenia nawyku strzykania moczem.
Strzykanie moe by wywoane przybyciem
nowego domownika dowolnego gatunku. Cza
sem nawet pojawienie si innego kota w polu
widzenia moe pobudzi twego pupila do zna
kowania terenu. Jeli kota nie wychodzcego
na dwr drani drugi kot z zewntrz, zastanw
si, w jaki sposb pozby si intruza z podwr
ka albo spdzi twojego kota z okna.
Wyrzucajc natrta mona si posuy rod
kiem odstraszajcym, mona go straszy sy
czcym kompresorem albo wod z wa ogro
dowego, adnej z tych metod nie traktowa
libymy jednak jako w peni skutecznej. Naj
pewniejszym sposobem dziaania w tej sytu
acji jest mimo wszystko trzymanie kota z dala
od widoku intruza. Odetnij mu dostp do okna;
odsu spod niego wszystko, na czym byby
w stanie usi i skd mgby gapi si na ze
wntrz; zaminuj parapet kadc na nim foli sa
moprzylepn odwrcon spodem do wierzchu,
dwustronn tam klejc albo puapki na my
szy, ustawione do gry nogami.
Jeli cae zamieszanie wywoa nowy czo
nek rodziny, na stronach 56-59 znajdziesz
wskazwki, jak przedstawia kotu nowego do
mownika, by przysporzy zwierzciu jak naj
mniej stresw i jak najszybciej doprowadzi do
zgody.
Ciasnota rwnie wywouje stres. Jeli jeste
zawoanym mionikiem kotw i trzymasz u sie
bie wicej ni dziesicioro tych zwierzt, istnie
je due prawdopodobiestwo, e twoi pupile
zaczn strzyka po mieszkaniu. Dlaczego?
Przewanie im wiksze zagszczenie popula
cji na danym terenie, tym wicej ktni o rewi
ry, tym czstsze wytyczanie granic i strzyka
nie. Ujmujc rzecz po ludzku, jeli kady
mieszka na stu hektarach gruntu, po co zawra
ca sobie gow wznoszeniem potu? Jeli jed
nak zajmowaby malek dziak z malekim
ogrdkiem, na ktrej wszyscy ssiedzi rzdzi
liby si jak na wasnym, ile czasu wytrzyma
by, zanim w kocu odgrodziby si od nich

potem? Koty zachowuj si tak samo. Rewir

ma dla nich ogromne znaczenie. Im wicej walk
bd o niego toczy, tym intensywniej bd
strzyka - to przecie koci odpowiednik wzno
szenia ogrodze.
Moesz ustawi w domu dodatkowe ruszto
wania do wspinaczki, sigajce od podogi do
sufitu. Im wicej zakamarkw, gdzie koty nie
bd si sobie nawzajem naprzykrza, tym
rzadsze stan si ktnie midzy nimi. Trzeba
jednak by realist i albo zaakceptowa strzy
kanie jako nieuniknion konsekwencj posia
dania wikszej liczby kotw, albo odda cz
gromadki pod opiek dobrych, kochajcych koty
ludzi.
Wiele kotw jest wraliwych na haas i reagu
je przeraeniem na nage donone dwiki. Po
drugiej stronie ulicy trwa budowa? U twojego
syna nocuj koledzy? Domownicy trzaskaj
drzwiami i wrzeszcz na siebie? W miar mo
noci umie kota w spokojnym pomieszcze
niu, jak najdalej od caego zamieszania. Zo
staw wczone radio - jego dwiki odwrc
uwag kota od uporczywych haasw.
Kiedy odkryjesz przyczyn stresu i wywoa
nego nim strzykania, moesz zacz si za
stanawia, jak oduczy kota tej czynnoci. Mu
sisz jednak podj dziaania adekwatne do
rodzaju stresu, w przeciwnym razie nawet przy
najlepszych chciach nie zdoasz wykorzeni
tego nawyku.
Napicie seksualne przysparza zwierztom
ogromnych stresw. Bya ju o tym mowa, je
li jednak tylko pobienie kartkujesz nasz
ksik, powtrzymy raz jeszcze - ZRB TO!
Z tej sytuacji nie ma innego wyjcia. Kocura
trzeba wykastrowa!

Usu zapach
W sklepie z artykuami dla zwierzt albo w kli
nice weterynaryjnej kup specjalny pochaniacz
zapachu kociego moczu. Stosuj go. W razie po
trzeby a do skutku. Nie wystarczy czyszcze
nie spryskanych moczem powierzchni mydem
i wod. Te rodki nie usun cakowicie zapa
chu kociego moczu. Pamitaj, e kot ma o wie
le lepszy wch ni ty. Jeli wywszy zapach
swojego moczu, bdzie si stara oznaczy to
samo miejsce powtrnie.

Zaminuj teren
Kiedy jeste w domu, moesz pozwoli kotu na
przebywanie w newralgicznych miejscach pod
nadzorem. Nawet wwczas nie zawadzi kilka
puapek. Dziki temu, nawet jeli spucisz ko
ta na moment z oczu, i tak zostanie skarcony
za odwiedzanie swoich ulubionych zaktkw.
Korekta rodowiskowa, ktra polega na tym,
e kota karci nie osoba, lecz samo miejsce, na
uczy go, by trzyma si z dala od pewnych
miejsc nie tylko wwczas, kiedy na niego pa
trzysz.
Oklejanie cynfoli cian, na ktre kot strzy
ka, urzdzanie lepkiej fosy z folii samoprzy
lepnej lub tamy dwustronnej wok newral
gicznego miejsca albo rozstawianie dokoa
odwrconych do gry nogami apek na myszy
to metody wystarczajco skuteczne, by znie
chci kota do zostawiania swoich wizytwek.

Karm go w miejscu,
gdzie strzyka
Kolejnym sposobem jest ustawienie kociej mi
ski tam, gdzie kot si zaatwia. Karmic go
w tych miejscach (rzecz jasna, po uprzednim
gruntownym czyszczeniu!) powstrzymasz jego
zapdy do znakowania terenu. Jest to oczywi
cie moliwe wycznie wwczas, kiedy strzy
ka w jedno lub dwa stae miejsca. Jeli ozna
cza w ten sposb wiksz liczb przedmiotw,
zacznie po prostu strzyka gdzie indziej. War
to jednak sprbowa.

Trzymaj go z dala od
newralgicznego miejsca
Zasada znana pod pieszczotliwym sformuo
waniem szlaban". Szlaban na pokj, szlaban
na ko. Proste. Humanitarne. Niedrogie. Szyb
kie. Skuteczne. Czeg chcie wicej?
Niektrzy wahaj si z odpowiedzi na to py
tanie, odnoszc wraenie, e nie nauczyli swe
go kota niczego. I maj racj. To raczej kot ich
wyszkoli. Czy to zreszt istotne? To nie dom
poprawczy, to ycie. Po co dy do celu za
wi i trudn drog, skoro mona do niego doj
ciek prost i atw? Jeli kot lubi siusia na
ko twojego gocia, zamontuj w drzwiach do

gocinnego pokoju zamek zatrzaskowy. Ju po

wszystkim: bez blu, bez krzyku.
Moesz take zaoy na ko plastikowy
pokrowiec. Jeli twj pupil jest wielbicielem two
rzyw sztucznych, niewiele to pomoe, wik
szo kotw jednak nie lubi moczy ap pod
czas zaatwiania si. Skoro masz w domu
specjalist od siusiania na plastik, przykryj
ko kilkoma arkuszami folii aluminiowej, po
czonymi w jedn cao. Znajomym moesz
powiedzie, e masz zamiar upiec bardzo du
y kartofel... no c, wyglda to kretysko, ale
przewanie odnosi skutek.

Baw si z nim
wiczenia, zarwno fizyczne, jak i umysowe,
przyczyniaj si do rozwizania prawie wszyst
kich kocich problemw. Nie s one z pewno
ci wszechstronnym rodkiem zaradczym, sta
nowi jednak nieodczn cz procesu
oduczania wszelkich niepodanych nawykw.
Upewnij si, czy kot ma wystarczajc moli
wo uprawiania gimnastyki ciaa i umysu. Na
ucz go nowych zachowa. Wykszta w nim no
we nawyki, czc je z zabaw. Dziki temu nie
tylko pomoesz mu zwalczy nud, ale i umoc
nisz czc was wi. Czas spdzony wspl
nie w miej atmosferze ma ogromne znaczenie
w sytuacji, gdy w wasze stosunki wkrad si
stres wywoany niepodanym zachowaniem
twojego kota.

Podawaj mu lekarstwa
Istniej lekarstwa, ktre pomagaj w walce ze
strzykaniem. Poniewa strzykanie moe si
okaza naogiem trudnym do zlikwidowania, na
uycie lekarstw trzeba zdecydowa si odpo
wiednio wczenie. Omw wszelkie warianty le
czenia z lekarzem weterynarii. Lekarstwa wspo
magajce walk ze strzykaniem mona
podzieli z grubsza na dwa rodzaje: preparaty
hormonalne i agodzce stres.
Wci opracowuje si nowe leki, dziki kt
rym mona prowadzi coraz bardziej wyspe
cjalizowane kuracje. Wiele z nich jest skutecz
nych, dajcych niewielkie lub nie dajcych
adnych objaww ubocznych, nawet w przy
padku dugiego stosowania. Strzykanie moczem

jest pod pewnymi wzgldami zachowaniem

skrajnym: jeli kot nie przestanie, by moe b
dziesz musia si go pozby. Przy czym nie ud
si, e ludzie czekaj w kolejce, by przygarn
dorosego kota, ktry strzyka moczem po me
blach. Alternatywa przewanie wyglda tak: al
bo kot oduczy si strzyka, albo trzeba go b
dzie upi. Jeli waciciel zdaje sobie z tego
spraw, objawy uboczne schodz na drugi plan.
Mimo wszystko jednak kuracj naley drobia
zgowo omwi z lekarzem. Powiniene wie
dzie, co czeka ciebie i twojego kota.

Przyuczanie
do korzystania
z sedesu
Niektre koty mona nauczy korzystania z se
desu zamiast z kuwety. Jest to z pewnoci
bardziej higieniczne rozwizanie, wykluczaj
ce przykry zapach i kopoty zwizane z utrzy
maniem konwencjonalnego pojemnika. Do kon
fuzji moe doj wycznie wtedy, kiedy
zapomnisz uprzedzi o obyczajach twojego ko
ta goci majcych zamiar skorzysta z toalety,
albo jeli twj pies lubi pi z sedesu - wyawia
nie przeze odchodw z reguy nie jest mile wi
dziane przez waciciela.
Nauka korzystania z toalety jest wzgldnie
prosta. Najtrudniej zachowa przy tym cierpli
wo. Intensywny trening zajmuje od czterech
do szeciu tygodni. Niektrzy twierdz, e mo
na sobie z tym poradzi szybciej, wwczas jed
nak trzeba powica szkoleniu wicej czasu.
Nigdy nie zaszkodzi przeznaczy na nauk wi
cej czasu, ni zamierzae z pocztku. Jeli b
dziesz dziaa zbyt szybko, wyniki szkolenia b
d dokadnie odwrotne ni w przypadku, gdyby
od razu zdecydowa si powici na nauk
swj wolny czas.
Ze wzgldu na czasochonno przedsiwzi
cia radzimy w miar monoci wiczy w a
zience, ktra i tak zostanie na kilka tygodni spi
sana na straty. Uatwi to zadanie wam obojgu.
Jeli nie masz w domu drugiej toalety, trudno.
Po prostu przez jaki czas wszyscy bd mu
sieli bardziej dba o t jedn.

Nauk kadego zoonego zachowania,

w tym przypadku zaatwiania si do sedesu,
mona podzieli na poszczeglne etapy. Po
zwl zwierzciu opanowa kady etap z osob
na, a nastpnie pocz je. Nauka korzystania
z sedesu skada si z trzech podstawowych
czci.
Nauki utrzymywania rwnowagi podczas
zaatwiania si z deski klozetowej.
Nauki wskakiwania na sedes, eby si za
atwi.
Nauki korzystania z miejsca nie wysypane
go wirkiem.
Uczc kota korzystania z sedesu moesz si
posuy kilkoma rnymi metodami. Wikszo
z nich polega na opanowaniu najpierw jednej
z opisanych wyej umiejtnoci, a dopiero p
niej nauce pozostaych.
Na twoim miejscu zaczlibymy od nauki
utrzymywania rwnowagi podczas zaatwiania
si z deski klozetowej. Nie jest to bynajmniej
trudne. Najtrudniejsz stron przedsiwzicia
jest przymocowanie starej deski klozetowej do
kuwety w taki sposb, eby si nie lizgaa, nie
chwiaa i nie spadaa na podog. Wystarczy
jeden niespodziewany upadek, eby kot na do
bre zniechci si do korzystania z deski.
Moesz nawet przyklei star desk do sta
rej kuwety. Albo przymocowa j tam izola
cyjn. Bez wzgldu na sposb, musisz to jed
nak zrobi solidnie! Odcz od deski pokryw,
eby przypadkiem nie przytrzasna kota. Ta
ka niespodzianka moe go odstraszy na
amen.
Kiedy ju przymocujesz desk do kuwety, wy
penij pojemnik zwyk iloci wirku i pozwl
kotu przez kilka dni oswaja si z now sytu
acj. Nie przejmuj si na zapas tym, czy utrzy
ma rwnowag na desce; nauczy si, kiedy
przyjdzie na to czas. Jeli skorzysta z niej jak
naley, pochwal go ciepo. Powiedz mu, e jest
bardzo mdry, co zreszt jest cakowicie zgod
ne z prawd. Jeli si waha, moesz mu trosz
k pomc, wstawiajc go do kuwety i chwalc.
Wkrtce si odpry i zrozumie, o co chodzi.
Kiedy zacznie korzysta z kuwety bez adnych

oporw, moesz przej do drugiego etapu. Po

lega on na stopniowym podnoszeniu kuwety
na wysoko sedesu.
Najistotniejsz rol na tym etapie odgrywa
wolne tempo dziaania i stabilno kuwety.
W adnym wypadku pojemnik nie moe si
chybota ani lizga. Niektrzy zalecaj usta
wianie kuwety na coraz wyszej stercie czaso
pism i gazet. Odradzamy t metod. Wysoko
wzniesiona sterta nie jest wystarczajco sta
bilna. Lepszym rozwizaniem s sztywne pu
da kartonowe. Najlepiej nakada na siebie co
raz wiksze puda, co czyni konstrukcj jeszcze
mocniejsz. Jeli podoga w toalecie nie jest
pokryta wykadzin, pod kartony trzeba podo
y warstw gazet albo stary rcznik, zapobie
gajc w ten sposb ich przesuwaniu. Puda po
winny by wystarczajco obszerne, by na grze
nie tylko mieci si pojemnik ze wirkiem, ale
te zostao troch miejsca, na ktre kot bdzie
mg wskoczy. Zwi kilka gazet w ruloniki

e niby co mam zrobi? Do tego? (J.G.)

i przyklej je na szczycie kartonu, tworzc spe

cjalne obramowanie na kuwet. Nawet niewiel
ka zapora zabezpieczy pojemnik przed zeliniciem si z kartonu, kiedy kot bdzie si
zaatwia.
Podwyszaj kuwet nie czciej ni co czte
ry - pi dni. Nawet jeli kot korzysta z pojem
nika, wci moe czu si troch niepewnie.
Jeli zmusisz go do szybszego tempa, zwik
szysz jego napicie, a to moe si skoczy
odmow korzystania z kuwety. Jeli chcesz
osign szybkie postpy, dziaaj powoli.
Kiedy kot z powodzeniem wspina si na
szczyt, eby sobie uly, czas przej do ostat
niego etapu. Jeli w domu jest tylko jedna ubi
kacja, wanie w tym momencie sprawy przy
bior obrt dla ludzi zdecydowanie niekorzystny.
Postarajcie si traktowa ca spraw jak kil
kutygodniow niedogodno, ktr wynagro
dzi wam kilkanacie lat wolnych od czyszcze
nia kuwety.
Ostatni etap obejmuje przyuczenie kota do
korzystania z prawdziwej deski klozetowej.
W niektrych sklepach z artykuami dla zwie
rzt mona kupi gotowe plastikowe wkadki,
przeznaczone specjalnie do tego celu; ich re
klamy mona znale w wikszoci czasopism
dla mionikw kotw. Mona je atwo zakada
i zdejmowa, co umoliwia w miar normalne
korzystanie z toalety. Jeli nie moesz dosta
takiej wkadki, wymyl co sam. Umocuj w se
desie kawa solidnej folii plastikowej albo przy
klej tam do brzegu muszli klozetowej pokro
wiec z ceraty. W rodku powinien powsta wski
plastikowy zbiornik. Nie moe opada w d
zbyt stromo, nie moe te by naprony jak
trampolina. Wszystko zaley od rodzaju plasti
ku; czasem zbiornik moe obwisn po wsy
paniu do niego odrobiny wirku, musisz wic
sam sprawdzi jego wytrzymao.
Wsyp do rodka niewielk ilo kociego wir
ku, ktry mona spuka w toalecie. Wszystko
si moe zdarzy, uyj wic podoa, ktre nie
zatka kanalizacji, nawet jeli zbiornik wraz z za
wartoci wpadnie do miski klozetowej.
Jeli plastikowa wycika nie okae si do
solidna i zarwie si pod ciarem kota, zwie
rz moe wpa w nie lada panik. Sprawd
zawczasu, czy jest dobrze umocowana, kiedy
twj pupil bdzie si jeszcze oswaja z sytu

acj. Kiedy kot si przekona, e plastik rusza

si pod naporem jego ap, przestanie obcia
wycik caym swoim ciarem. Kiedy doj
dzie ju do niejakiej wprawy, nie bdziesz mu
sia zwraca a takiej uwagi na wytrzymao
plastiku.
Kiedy ju dyskretnie podpatrzysz swego ko
ta, utrzymujcego idealn rwnowag na de
sce, moesz powoli zacz usuwa wirek ze
zbiornika, wyciwszy jednoczenie w dnie nie
wielki otwr. Dziki temu nie tylko mocz bdzie
mg spywa do miski, ale te kot zacznie si
przyzwyczaja do odgosu kropli wpadajcych
do wody.
Kiedy kot oswoi si ju z sytuacj, zacznij
stopniowo powiksza otwr, a do cakowite
go wyeliminowania wirku. Udao si. Teraz wy
starczy trzyma drzwi otwarte i nie zamyka
klapy od sedesu. Miego spuszczania wody!

Niszczycielskie
ostrzenie pazurw
W tej czci omwimy niszczenie przedmiotw
pazurami. Jeli masz kopot z kotem, ktry dra
pie ludzi, odsyamy do rozdziau Agresja na
stronach 154-162.
Nie wolno zapomina, e ostrzenie pazurw
jest zachowaniem naturalnym, ktre przeszka
dza wycznie tobie, poniewa kot drapie przed
mioty majce dla ciebie du warto. Jeli kot
ostrzy pazury wycznie o stanowisko do dra
pania albo o drzewo na podwrku, z pewno
ci nie zwracasz na to najmniejszej uwagi.
Rozpocznij lektur tego rozdziau ze wiado
moci, e problem nie ley w tym, e kot dra
pie, ale w tym, co kot drapie.
Niszczycielskie drapanie jest przewanie wy
woane jedn z trzech przyczyn: dbaoci o pa
zury, znakowaniem rewiru albo stresem.
Utrzymanie pazurw w dobrym stanie jest
przewanie tylko pretekstem do drapania. Wy
starczy spojrze na drapicego kota, eby zy
ska niemal cakowit pewno, jak przyjem
ne jest zatapianie, a nastpnie wyciganie
pazurw z rnych przedmiotw. Czynno ta
najprawdopodobniej zapewnia doskona gim
nastyk miniom przywodzicielom ap.

Glu ostrzy pazury, zostawiajc wszystkim kotom

znak, e krzeso stoi na jego
terenie
Kropka prezentuje swoje ulubione
stanowisko do ostrzenia pazurw, sypialni
i punkt widokowy (J.G.)

Drapanie czyci pazury, gdy usuwa zuszczajc si ich wierzchni warstw. Pozwala
je take wyostrzy. Jeli bdziesz przycina ko
tu pazury, moesz w znacznym stopniu ogra
niczy zniszczenia wywoane drapaniem. Prze
prowadzaj ten zabieg tylko wwczas, kiedy twj
kot w ogle nie wychodzi na dwr.
Kolejn pobudk do tej czynnoci jest zna
kowanie terenu. Wszystkie koty wyznaczaj so
bie kilka rewirw i pieczoowicie dbaj o ich
utrzymanie - dotyczy to zwaszcza kocurw.
Skoro nie mog ustawia tabliczek z napisem
to moje" ani wznosi ogrodze, zostawiaj
swoje wizytwki w miejscach, ktre drapi. Dra
panie zostawia lady rozpoznawane przez in
ne koty zarwno wzrokiem (lady pazurw), jak
i wchem (zapach wydzieliny z gruczow znaj
dujcych si midzy palcami).
Jedn z przyczyn, dla ktrych koty czsto
sigaj pazurami jak najwyej i drapi z gry
na d, jest ch zamanifestowania swojej wiel
koci. Im wyej umiejscowione lady, tym wik
szy kot. Im wikszy kot, tym groniejszy rywal.
Jeli drugi kot bdzie sobie zdawa spraw
z wielkoci przeciwnika, moe zrezygnowa
z walki, zanim w ogle dojdzie do spotkania.
Koty ostrz pazury w atwych do przewidze
nia miejscach: u progu swojego rewiru, w oko
licach ulubionego miejsca do spania, w pobliu
granic terytorium innego kota, przy najczciej
uywanych przejciach.
Jeszcze jedn przyczyn drapania, zwiza
n z instynktem terytorialnym, jest stres. Jeli
siedzcy przy oknie kot dostrzee intruza w
czcego si po jego" terenie, wpada we fru
stracj. Frustracja moe si objawia chodze
niem w kko po parapecie i ostrzeniem
o niego pazurw. Kot znaczy swoje terytorium,
pozostawianie ladw jest jednak wywoane
stresem.

Po czym pozna dobre sta

nowisko do drapania
Zanim omwimy, jak sobie radzi w poszcze
glnych przypadkach niszczycielskiego drapa
nia, przedstawmy charakterystyk stanowiska
do ostrzenia pazurw idealnego z punktu wi
dzenia kota. Kot musi mie do dyspozycji sta
nowisko odpowiedniego rodzaju, jeli ma si

koci jest wielko przedmiotu, ktry kot szcze

glnie lubi drapa - stanowisko moe by odro
bin wysze.
ODPOWIEDNIA POWIERZCHNIA
Badania wykazay, e wikszo kotw woli
materiay z wkien tkanych pionowo, w ktre
atwo wbi pazury i z ktrych atwo je wyci
ga. Przewanie nie maj nic przeciwko stano
wiskom z sizalu i wykadziny. Jeli sporzdzasz
stanowisko sam, sprbuj przymocowa wyka
dzin spodni stron na zewntrz: koty uwiel
biaj ich szorstk jutow powierzchni.

Tylko patrze, a kot wyrzdzi w domu znaczn

szkod (J.G.)

nauczy regularnie z niego korzysta. Najlep

sze i najbardziej lubiane przez koty stanowiska
maj kilka cech wsplnych.
SOLIDNO
Kot nie bdzie korzysta z chybotliwego stano
wiska. Podczas ostrzenia pazurw rozciga si
na ca dugo i z caej siy drze drapan po
wierzchni. Wanie dlatego tak uwielbia ostr
zy pazury o masywne meble. Szeroka, moc
na podstawa gwarantuje stabilno stanowiska
- mona je solidnie przymocowa do ciany,
podogi albo sufitu.
DOSTATECZNA WYSOKO
Wikszo kotw lubi siga w gr, wbija pa
zury jak najwyej, a nastpnie przeciga ni
mi jak grabiami w d. Co za tym idzie, idealne
stanowisko powinno by odpowiedniej wielko
ci, im wysze, tym lepsze. Dobr miar wyso

LOKALIZACJA, LOKALIZACJA I JESZCZE

RAZ LOKALIZACJA
Choby mia najbardziej szpanerskie stano
wisko w okolicy, kot i tak nie bdzie go uywa,
jeli ustawisz je w nieodpowiednim miejscu.
Czy bdzie ci si chciao korzysta z azienki
w piwnicy, choby nie wiem jak piknej, jeli
tu koo swojego pokoju masz drug, duo bar
dziej po drodze? Podobnie rozumuje kot. Po co
mam azi do supka w gocinnej sypialni, sko
ro tu obok stoi kanapa w sam raz wietna do
drapania?
W przypadku kotw nie jest to wycznie kwe
stia wygody. Poniewa wykorzystuj stanowi
sko jako swego rodzaju sup ogoszeniowy, nie
widz sensu w zostawianiu ladw w miej
scach, ktrdy nikt nie przechodzi.

Odzwyczajanie od
niszczycielskiego drapania
Drapania w odpowiednich miejscach najlepiej
uczy kociaka, w ktrym mona wyrobi po
dane nawyki; jest to duo atwiejsze ni pr
by wykorzenienia zachowa, ktrych sobie nie
yczysz.
MATERIA
Zanim przystpisz do opanowywania i ukierun
kowywania kocich nawykw, musisz si najpierw
dowiedzie, co twj pupil lubi drapa. Jakkol
wiek niektre koty lubi poziome powierzchnie
i zadowalaj si dywanikami, wykadzin, tapicerk krzese i kanap czy wycieraczk, wik
szo woli pionowe przedmioty - naroniki me
bli, oparcia krzese, boazeri itp.

Bez wzgldu na rodzaj kocich upodoba, b

dziesz musia im ulec, jeli chcesz cokolwiek
zdziaa. Przy tym wikszo kotw ksztatuje
swoje gusta w pocztkowych miesicach y
cia, wic jeli rozpoczniesz nauk odpowied
nio wczenie, moesz do pewnego stopnia na
rzuci kotu wybr materiau.
OGRANICZENIE PRZESTRZENI
Ograniczenie przestrzeni odgrywa ogromn ro
l zarwno podczas wyksztacania odpowied
nich zachowa u kociaka, jak i podczas kory
gowania niepodanych nawykw u starszego
kota. Zamknicie go w pomieszczeniu, w kt
rym nie ma adnych interesujcych powierzch
ni do drapania z wyjtkiem specjalnego stano
wiska, daje gwarancj, e kot skupi uwag na
supku do ostrzenia pazurw. Umieszczajc
stanowisko obok jego posania dokonasz ko
lejnego posunicia na swoj korzy.
Moesz nawet delikatnie zanie kota do sta
nowiska i przecign jego apami w d sup
ka. Dziki temu na obiekcie pozostanie odro
bina kociego zapachu, co pomoe zwierzciu
zrozumie, w czym rzecz. Moesz sobie na to
pozwoli tylko pod warunkiem, e kot jest przy
zwyczajony do tego typu zabiegw. Jeli b
dzie zdenerwowany, stanowisko moe wzbu
dzi w nim wycznie ze skojarzenia.
POCHWAY, POCHWAY I JESZCZE RAZ
POCHWAY
Koty lubi, kiedy si je chwali. Pochwaa jest
artykuem powszechnie i atwo dostpnym, nie
drogim i atwym w uyciu - kota naley zasy
pywa pochwaami! Ilekro dostrzeesz, e
ostrzy pazury o stanowisko - pochwal go!
Szepcz mu do ucha pieszczotliwe byle co, tul
go, dodawaj mu otuchy - spenij kady jego ka
prys!
ZRB KOTA W KONIA
Uatwianie sobie ycia za pomoc robienia ko
ta w konia jest najzupeniej legalne, przyjte
i moralne. Potrzyj stanowisko kocimitk albo
smacznym kskiem. Moe nie od razu skoni
to kota do drapania, ale zwierz zacznie zosta
wia dokoa lady swego zapachu, ocierajc
w ekstazie pyszczek o stanowisko. Jeli przed
miot bdzie nim pachnia, istnieje wiksze praw

dopodobiestwo, e po jakim czasie kot do

niego wrci.
Wciganie zabawek na szczyt stanowiska
zachca kota do wczepiania si w nie pazura
mi. Wyka si pomysowoci! Baw si dobrze!
Im czciej kot bdzie mia do czynienia ze
supkiem, tym bardziej owocne oka si two
je wysiki.
ZAMINUJ NEWRALGICZNE MIEJSCA
Mionicy kotw odznaczaj si du pomyso
woci. Opracowali niezliczon ilo metod od
straszania kota od miejsc, w ktrych dotd
z upodobaniem ostrzy sobie pazury. Oto nie
ktre z nich: oklejanie newralgicznego miejsca
cynfoli, zawieszanie odwrconych do gry no
gami puapek na myszy albo balonw, pokry
wanie powierzchni odwrcon spodem do g
ry foli samoprzylepn albo tam dwustronn,
spryskiwanie jej rodkiem odstraszajcym do
mowego uytku, przymocowywanie do niej sk
rek z cytryny, zatarasowywanie przestrzeni za
por z pleksiglasu - lista jest duga. Moesz
posuy si jedn z tych metod albo opraco
wa wasn. Jeli metoda jest humanitarna i od
nosi skutek, jest doskonaa - bez wzgldu na
to, czy przeczytae o niej w ksice, czy te
sam wpade na jaki genialny pomys.
Nigdy jednak nie zapominaj, e natura nie
znosi prni. Pod adnym pozorem nie prbuj
odzwyczaja kota od jakiego zachowania, nie
zastpujc go innym, lepszym i moliwym do
przyjcia z twojego punktu widzenia. Koty mu
sz drapa i bd drapa. Zamiast walczy
z tym nawykiem, wykorzystaj go do wasnych
celw.

Agresja
ycie z agresywnym kotem moe sta si ist
nym koszmarem. Agresja przybiera rne for
my: od figlarnych susw zza kanapy a po
otwart napa. Na szczcie atwo temu za
pobiec, pod warunkiem zdobycia podstawowej
wiedzy na temat kociej agresji.
Agresja, cho niepodana z punktu widze
nia wspycia czowieka z kotem, peni kilka
wanych funkcji w yciu tych zwierzt na wol
noci. Jest warunkiem sine qua non wszelkich

WIELKI SPR O USUWANIE PAZURW

Niewiele kwestii wywouje bardziej zajade spory w rodowisku kociarzy ni usuwanie
pazurw - i susznie. Usuwanie pazurw nie jest rzecz, ktr mona sobie lekceway.
To powana operacja, ktra koczy si usuniciem pazurw wraz z ostatnim czonem
palca. Jest bolesna. Jej skutki s nieodwracalne.
Oto nasze stanowisko w sprawie usuwania pazurw.
Kocita drapi rne przedmioty, taka ju ich natura. Nadzieja, e bdzie inaczej, jest
zupenie nieracjonalna. Wikszo kocit mona nauczy ostrzenia pazurw o stanowisko,
jeli szkolenie podejmie si odpowiednio wczenie. Zamykanie w oddzielnym pomiesz
czeniu, pochway, konsekwencja i przycinanie pazurw pozwalaj wacicielowi przetrwa
ten ciki okres. Trudno nam zrozumie ludzi, ktrzy likwiduj problem usuwajc kociako
wi pazury, poniewa uwaaj zamykanie kociaka za okruciestwo.
Starsze koty mona skoni, by wyadowyway instynkt ostrzenia pazurw na
stanowisku, posugujc si takimi samymi metodami, jak podczas szkolenia kocit. Nauka
starszego kota o wyrobionych ju nawykach moe zaj nieco wicej czasu, niemniej
jednak jest moliwa. Zasadnicz rol odgrywaj cierpliwo, zapobiegliwo,
nieustpliwo i pochway.
Jeli prbowae ju wszystkiego, a twj dorosy kot nadal niszczy sprzty
w niemoliwy do przyjcia sposb, doprowadzajc do sytuacji, w ktrej masz do wyboru
umieszczenie go w schronisku, cho poza tym jest idealnym towarzyszem, albo
interwencj chirurgiczn - wwczas, i tylko wwczas, moesz wzi pod uwag
usunicie mu pazurw.
Gorzka prawda jest taka, e starsze koty ze schronisk rzadko znajduj wacicieli; nie
naley si spodziewa, e ktokolwiek okae si wobec twojego kota bardziej tolerancyjny
od ciebie. Jeli do wyboru pozostaje niemal pewna mier lub usunicie pazurw,
opowiadamy si za tym drugim.
Nigdy jednak nie podejmuj takiej decyzji bez namysu. To okaleczenie zwierzcia. Kot
po takiej operacji nie moe si broni przed atakiem, trudniej mu si wspina albo
w ogle nie moe tego robi, ma mniejsze szanse penego uczestnictwa w zabawie. To,
e zabieg jest moliwy, nie oznacza od razu, e trzeba go koniecznie przeprowadzi.
Zamiast si skary, e kot niszczy sprzty drapaniem, powi czas na nauk
podanych zachowa.
Z usuwaniem pazurw wie si wiele przesdw, od przekonania, e kot po zabiegu
czciej gryzie, a po opini, e usunicie pazurw jest cakowicie nieszkodliwe.
Jestemy zdania, e reakcja kota na zabieg chirurgiczny zaley od niego samego. Mniej
wraliwe koty znios operacj bez wikszych sensacji, inne mog na ni zareagowa
w zupenie skrajny sposb. Nic dziwnego, zwaywszy ich skonno do indywidualizmu.

polowa. Agresja odgrywa rol podczas obro

ny rewiru i modych, suy zabijaniu i jest nie
zbdna samemu kotu. Stanowi nieodczny
element wikszoci zabaw i jest nierozerwal
nie zwizana z zachowaniami seksualnymi.
Agresja jest zatem jedn z cech kociej natury.
Wikszo agresywnych zachowa kotw mo
na zaliczy do poniszych kategorii.

Agresja defensywna
Przestraszonego kota naley zostawi w spo
koju. Koniec, kropka. Nie prbuj uspokaja pu
pila, podnosi go ani z nim rozmawia, chyba
e sytuacja zagraa jego yciu. Przestraszony
kot zapomina, e jeste jego ukochanym pa
nem. Masz do czynienia ze zwierzciem, kt-

Glu, ktry uwielbia skaka ludziom na kostki

u ng, musi co dzie porzdnie rozadowa
swj myliwski instynkt - w przeciwnym razie
ulega agresywnym zapdom. Zabawa w polowanie
na zwinit w rulon gazet doskonale mu
suy (J.G.)

re myli wycznie o tym, jak ochroni wasn

skr. Wszelkie prby pocieszania uzna za ko
lejne groby pod swoim adresem. Pozwl mu
si schowa. Pozwl mu uciec. Pozwl mu si
uspokoi.
Jeli kot mgby sobie w jakikolwiek sposb
wyrzdzi krzywd, moesz ograniczy mu
swobod ruchw zarzucajc na niego solidne
pudo albo kosz na papiery. Nie zapominaj jed
nak, e to te moe go przerazi: niewyklu
czone, e ucieknie na widok zbliajcego si
w jego stron puda. Przemawiaj do niego a
godnie, poruszaj si wolno i staraj si w mia
r monoci, eby nie dostrzeg puda. Zdecy
dowanie lepiej jednak po prostu zostawi go
w spokoju.
Po czym mona pozna, e kot jest przera
ony? Przypada pasko do ziemi, uszy kadzie
po sobie, ma rozszerzone renice, moe war
cze albo prycha. Bywa, e przewraca si
na grzbiet, co mona mylnie uzna za mani
festacj ulegoci. A potem gorzko tego poa
owa.
Czas jest najlepszym lekarstwem dla prze
straszonego kota. Jeli go co przerazio, daj
mu czas, eby si uspokoi. Bez wzgldu na to,
czy przyczyn strachu bdzie jakie zdarzenie,
przedmiot, czy inne zwierz, daj mu czas, e

by oswoi si z sytuacj. Daj mu tyle czasu, ile

potrzebuje. Zorientujesz si od razu, e doszed
do siebie, kiedy przystpi do toalety, skusi si
na smaczny ksek albo podejdzie do ciebie,
eby si nim zaj.
Jeli przeraenie nie ustpuje, ty nie jeste
w stanie zlikwidowa jego przyczyny, a kot nie
zdradza najmniejszych oznak oswajania si
z sytuacj, skontaktuj si z lekarzem wetery
narii. Istniej rodki, ktre mog pomc zwie
rzciu doj do siebie. Pod adnym pozorem
nie wolno stosowa lekarstw doranie ani spo
dziewa si natychmiastowej poprawy; z pew
noci te nie mona ich podawa bez konsul
tacji z lekarzem, cho s to rodki skuteczne.
Lepiej leczy kota przez kilka tygodni albo mie
sicy, dopki nie nauczy si radzi sobie w no
wej sytuacji, ni pozwoli mu tyle czasu y
w strachu. Cigy lk moe znacznie bardziej
zaszkodzi jego zdrowiu ni ewentualne skut
ki uboczne stosowanych lekw.

Wrzody
Rany kute, czsty efekt bjek midzy
kotami, s podatne na owrzodzenia.
Infekcj powoduje brud, ktry dostaje si
gboko do rany podczas ugryzienia albo
zadrapania. Rana wwczas goi si
powierzchniowo, przy czym formuje
z pocztku jamk wypenion
drobnoustrojami, w ktrej postpuje
zakaenie, z czasem powodujce
opuchlizn.
Jeli kot wrci do domu z wyranymi
oznakami stoczonej bitwy, przemywaj mu
rany dwa razy dziennie altacetem
rozpuszczonym w ciepej wodzie.
Koniecznie dopilnuj, eby skaleczenie nie
zasklepio si zbyt szybko i eby
wydzielina moga wycieka na zewntrz.
Jeli rana sprawia wraenie gbokiej,
skontaktuj si z lekarzem weterynarii.
Jeli zaczyna si tworzy opuchlizna,
skontaktuj si z lekarzem. Jeli rana jest
gorca, zaczerwieniona albo si
paskudzi, skontaktuj si z lekarzem.

Agresja w nastpstwie
rozdranienia
Nietrudno rozpozna agresj z rozdranienia
- kot wpada w irytacj, a nastpnie gryzie al
bo drapie. Na szczcie, o ile mona to tak na
zwa, jest to zwykle agresja kontrolowana. Pa
zury s schowane bd tylko nieznacznie
wysunite, a ukszenia, jeli do nich dojdzie,
przewanie nie naruszaj skry.
W takiej sytuacji najlepiej zachowa si bier
nie i nie rusza si, dopki kot wpija si nam
apami w rk. Cakowita bierno jest oznak
ulegoci; wikszo kotw reaguje na ni nie
mal natychmiastowym zwolnieniem ucisku.
Jeli bdziesz si szarpa, kot dojdzie do wnio
sku, e nie chcesz mu si podda" i zacznie
przejawia jeszcze wiksz agresj. Teraz do
piero naraasz swoj skr na szwank.
Gony, niespodziewany haas moe skutecz
nie odwrci uwag kota i przerwa jego atak.
Uderzenie rozpostart doni o cian, st lub
dowoln tward powierzchni odstraszy niemal
kadego kota. Wikszo z nich skania te do
ucieczki niespodziewany syk spronego po
wietrza z kompresora.
S koty, ktre zachowuj si w ten sposb
rzadko albo nigdy. Inne z kolei reaguj tak za
kadym razem, kiedy uznaj, e czowiek ob
chodzi si z nimi zbyt bezceremonialnie. A nie
trudno o to. Modelowym przykadem sytuacji,
w ktrej kot okazuje agresj w nastpstwie roz
dranienia, jest gaskanie. Gaszczesz kota,
wszystko jest w porzdku, nagle on si odwra
ca i gryzie. Znienacka. Niespodziewanie. Co si
stao? No c, kot, podobnie jak wszystkie in
ne stworzenia, ma ograniczon potrzeb kon
taktu: po pewnym czasie zaczyna mie dosy.
Tylko e czowiek nie zauwaa wysyanych
przez niego sygnaw. Oznak, na ktr trze
ba zwraca szczegln uwag, jest machanie
ogonem. Jeli kot zamiata ogonem, lepiej da
mu spokj.
Ten rodzaj agresji nie ma nic wsplnego
z sympati ani przywizaniem okazywanym ci
przez zwierz. Ujmijmy spraw nieco inaczej:
twj najlepszy przyjaciel siada obok ciebie i za
czyna poufale klepa ci po ramieniu. Klepie
i klepie - przez pi, nawet dziesi minut. Cza
sem ci to nie przeszkadza. Czasem jednak si

zdarza, e krzykniesz odczep si ode mnie,

dobrze?". To wanie reakcja twojego kota. Kot
nic do ciebie nie ma, dalej jeste jego najlep
szym kumplem, ale... odczep si od niego!
Brzuch kota jest niczym wielki, czerwony
przycisk z napisem: zaraz ci ugryz". Niekt
re koty nawet przewracaj si specjalnie na
grzbiet, by odsoni brzuch, co ludzie bior za
zacht do pogaskania ich po licznym, miciutkim futerku. Trzeba zachowa ostrono.
Drapanie po brzuszku jest dla wielu kotw
bodcem do chwycenia rki przednimi apami,
ksania nadgarstka i rytmicznego odpychania
si tylnymi nogami. adna z tych czynnoci nie
jest przyjemna dla czowieka. Jeli jednak za
chowasz spokj i opanowanie, istnieje wiksze
prawdopodobiestwo, e kot ustpi, ni gdy
by podj z nim walk.
Koty rozmaicie znosz pieszczoty. Niektre
lubi by gaskane. Inne wrcz si tego doma
gaj, i to przez dugi czas. Bywaj te takie,
ktre po prostu chc przebywa w pobliu wa
ciciela albo siedzie u niego na kolanach, nie
lubi jednak pieszczot. Jeli trafi ci si taki wa
nie egzemplarz, musisz si z tym pogodzi.
Twoim obowizkiem jest obserwowa, uczy
si, a nastpnie zajmowa si kotem tak, jak
on lubi. Im szybciej poznasz jego potrzeby i za
czniesz je respektowa, tym wiksze masz
szanse, e stanie si on bardziej wyrozumiay.
Jeli chcesz, by twj kot okazywa wiksz cier
pliwo, przeczytaj rozdzia Niedotykalski na
stronach 162-164.

Agresja towarzyszca
zabawie
Do tej kategorii mona zaliczy trcanie kostek
u ng, szarpanie si z rk i napadanie na wa
ciciela z zasadzki. Zabawy tego rodzaju za
wieraj zwykle element zaskoczenia. Niesiesz
brudn bielizn do azienki, a tymczasem zza
drzwi wyskakuje kot. Moe podbiec do ciebie
bokiem, wygity w uk, nastpnie odwrci si
i popdzi w przeciwnym kierunku. Moe te
rzuci si na najblisz poruszajc si cz
twojego ciaa, najczciej na stop, i kilka ra
zy j ugry. Sia uksze bywa rozmaita - za
ley od samego kota i stopnia jego podekscy
towania. Agresja tego typu narasta, jeli zacznie

si walczy z kotem albo na niego krzycze.

Trzeba zachowa si biernie. Nieruchoma zdo
bycz jest duo mniej ciekawa. Gony, niespo
dziewany haas - o ktrym bya mowa wyej moe take przyj ci z pomoc.
Jeli masz pewno, e twj kot zachowuje
si wanie w ten sposb, no zawsze w kie
szeni may podrczny kompresor. To nieco ostu
dzi jego zapa. Jeli mieszkasz w bloku, gdzie
przeraliwe haasy mog cign ci na gow
skargi ssiadw, staraj si zmieni kotu wia
topogld za pomoc spryskiwacza do rolin,
puszki-grzechotki albo pojemnika ze spro
nym powietrzem.
Korekta tego rodzaju nawykw nie wystar
czy. Agresja jest tylko symptomem prawdziwe
go problemu. Sednem sprawy, a zarazem przy
czyn kocich napadw, jest niespeniony
instynkt owiecki. eby skutecznie zlikwidowa
problem, musisz powici swj czas, spdza
jc go wsplnie z kotem. Koci aerobik, podsta
wowe szkolenie albo czsta wymiana zabawek
mog dostarczy zwierzciu cakiem bezpiecz
nej rozrywki. Dla takich kotw najodpowiedniej
sze s zabawki, na ktre mona si zaczaja
i skaka, a take zabawki do gryzienia i szar
pania. Pierwsze z nich to wszelkiego rodzaju
zabawki cigane na sznurku albo podrzucane
do gry jak przynta na ryby. Drugie musz by
wiksze, eby kot mg naprawd si na nie
rzuci, a nastpnie je zabi". Jako rodek po
magajcy kotu rozadowa nadmiar energii do
brze sprawdzaj si cignite na sznurku wy
pchane zwierzta.
Jednym z najlepszych sposobw radzenia
sobie z tego typu agresj jest sprawienie znu
dzonemu pupilowi towarzysza. Pozwl kotom
zabawia si nawzajem, a swoje nogi trzymaj
od nich z dala.

Agresja wobec nowego kota

Sprowadzajc do domu nowego kota, mona
si spodziewa agresywnych zachowa ze stro
ny starszego domownika. Poniewa zwierzta
czeka wytyczanie rewirw i wzajemne przyzwy
czajanie si do swojej obecnoci, nie powinno
dziwi prychanie, wyginanie grzbietu w kabk,
jeenie sierci, kadzenie uszu po sobie i inne
tego rodzaju groby. Zwykle wicej w tym fan

faronady ni agresji, a koty tak naprawd pra

wie w ogle si ze sob nie stykaj; dochodzi
najwyej do krtkich spi, ktre kocz si
raptown ucieczk. Krew si nie leje, koty ra
ni najwyej swoje uczucia.
Zdarzaj si jednak rzadkie sytuacje, w kt
rych koty atakuj zajadle swego nowego towa
rzysza. W takim przypadku musisz podj pew
ne kroki, by uatwi zwierztom oswojenie si
ze sob. Ich omwienie znajduje si na stro
nach 56-58.

Agresja terytorialna
Koty walcz o rewiry. Dla niewykastrowanych
kocurw jest to sposb na ycie, sprawa pierw
szej wagi, a zarazem ulubione hobby. Jak ju
wspomnielimy, wszystkie koty domowe powin
ny by wykastrowane, co w przypadku sam
cw suy w rwnym stopniu ich bezpiecze
stwu, jak i twojemu zmysowi powonienia.
Jeli jeste wacicielem wychodzcego na
dwr nieustraszonego zabijaki, masz do wybo
ru kilka rozwiza. Moesz przesta wypusz
cza go z domu. Daje to stuprocentow gwa
rancj pomylnego rozwizania problemu. Jeli
kot przestanie stawa w krzakach oko w oko
z Udzielnym Bykiem na Urlopie, nie dojdzie do
622. upadku Bunga.
Jeli trzymanie kota przez cay czas w do
mu nie wchodzi w rachub, wypuszczaj go na
dwr wycznie w dzie. Wikszo ktni o re
wiry odbywa si noc. Wystarczy karmi go
wieczorem - z pewnoci bdzie wraca do do
mu na czas.
Rozwa budow obszernego wybiegu, z kt
rego twj kot nie wydostanie si na zewntrz
i do ktrego nie wejdzie aden obcy kot. Dzi
ki temu twj pupil bdzie mg spdza czas
na dworze nie ryzykujc powaniejszych ob
rae.

Agresja na tle seksualnym

Koty s brutalnymi kochankami. Kocur gryzie
kotk w kark podczas kopulacji: to samo za
chowanie mona sprowokowa drapic go po
brzuchu. Pieszczoty tego miejsca mog wywo
a agresj o rozmaitym podou, na wszystkie
jej rodzaje jest jednak jedna rada: nie drapa

kota po brzuchu. Nie oznacza to oczywicie,

e masz niewolniczo trzyma si podanych
przez nas regu. Rb, co chcesz: twj kot sam
udzieli ci wskazwek.

Bjki z zaprzyjanionymi
kotami
Wikszo kotw mieszkajcych razem uzy
skuje z czasem porozumienie. Niektre zaprzy
janiaj si od razu, pi przytulone do siebie
i czule wylizuj si nawzajem. Inne zachowu

j uprzejmy dystans, dotrzymujc warunkw

uzgodnionego zawieszenia broni.
Prawie w kadym domu, w ktrym mieszka
kilka kotw, dochodzi od czasu do czasu do
spi, jak to zwykle midzy przyjacimi - prze
wanie s to jednak do bahe ktnie. Na og
strony szybko si godz i nie dochodzi do roz
lewu krwi. Czasem jednak zdarzaj si powa
niejsze starcia. Przytrafiaj si zazwyczaj wte
dy, kiedy jeden z kotw si przestraszy, a drugi
postanawia go za to skarci. Oto przykad:
ksika spada z pki i o mao nie trafia kota,
ktry odskakuje z miaukotem i daje dyla. Po
drodze potyka si o drugiego kota. Ten docho
dzi do wniosku, e zosta zaatakowany, i bie
rze rewan. Przeraony kot, ledwie ywy ze
strachu, broni si z caych si. No i klops.
Do podobnych kopotw moe doj take
wwczas, gdy chory kot wraca do domu po po
bycie w klinice albo kiedy dugowosy kot wra-

Koty s drapienikami. Zdjcia przedstawiaj

Kropk bawic si zapan mysz". Dlaczego
ona si tak zachowuje? Bo jest kotem! (J.G.)

ca ostrzyony od fryzjera. W obu przypadkach

powracajce zwierz moe mie inny zapach
i zupenie odmienny wygld ni zwykle. Kot,
ktry zosta w domu, moe go po prostu nie
rozpozna. W takiej sytuacji naley postpo
wa wedug wskazwek podanych w rozdziale
powiconym przedstawianiu domownikom no
wego kota.
Jakkolwiek moe si to wydawa dziwne, mu
sisz przej krok po kroku przez wszystkie eta
py. Czsto zajmuje to duo mniej czasu, ni na
pocztku, niemniej jednak musisz zachowa
cierpliwo. W aden sposb nie da si wytu
maczy zwierztom, w czym rzecz. Nie powi
niene powica zbyt wiele uwagi zdezorien
towanemu przybyszowi, cho sam a si o to
prosi. W ten sposb tylko zwikszysz napicie
midzy dwojgiem zwierzt. Obdarz oba tak
sam uwag, zajmuj si obydwoma, jak gdy
by nigdy nic.
Jeli u rde problemu ley strach, czasem
wystarczy odczeka kilka godzin, a zwierz
ta ochon. Zdarza si, e oba koty przecho
dz do defensywy, wypatrujc, czy jeden nie
zaatakuje drugiego ni std, ni zowd. W takiej
sytuacji wydziel kademu odrbn przestrze.
W obu pomieszczeniach powinno by wszyst
ko, co kotu potrzebne do szczcia - kuweta,
jedzenie, woda, posanie i zabawki. Codzien
nie zamieniaj koty miejscami. Po dwch, trzech
dniach takich zabiegw sprbuj je karmi w jed
nym pomieszczeniu. Zacznij od dwch prze
ciwlegych rogw, a nastpnie powoli, posiek
po posiku, przesuwaj miski o kilkanacie cen
tymetrw w stron rodka. Ilekro uznasz, e
ktrykolwiek z kotw zaczyna by podenerwo
wany albo spity, z powrotem cofnij miski o ja
kie p metra i przez trzy, cztery posiki nie
ruszaj ich z miejsca. Nastpnie zacznij podsu
wanie od nowa.

Agresja zastpcza
Z agresj zastpcz mamy do czynienia ww
czas, kiedy kot, ktremu jaka osoba bd
przedmiot dostarcza bardzo silnych bodcw,
rozadowuje swoje podniecenie na najbliszym
ywym stworzeniu, ktrym na nieszczcie mo
esz by i ty. Oto przykad: kot wyglda przez
okno swego pokoju na podwrko. Widzi, e

ciek kroczy znienawidzony kocur ssiadw.

Zaczyna warcze. Wcale mu si to nie podo
ba. Podchodzisz, eby sprawdzi, co si dzie
je. Pochylasz si do przodu, eby oprze si
o parapet tu obok miejsca, w ktrym siedzi
kot, gdy ten odwraca si i z caej siy ci gry
zie. Krzyczysz i szarpiesz rk. Kot gryzie jesz
cze raz i ucieka.
Jeste zszokowany i pokrwawiony. Czemu
twj ukochany przyjaciel wyrzdzi ci tak
krzywd? Nie przejmuj si. Wprawdzie to cie
bie spotkao nieszczcie, ale kocia agresja nie
bya wymierzona w ciebie. Niektre koty, jeli
s zbyt podekscytowane albo poddane dziaa
niu zbyt wielu bodcw, rzucaj si na wszyst
ko, co chodzi. Ogromna wikszo jednak nigdy
nie zachowuje si w ten sposb. Prawdopodo
biestwo takich reakcji jest duo mniejsze
u zwierzt wykastrowanych. aden z kotw,
ktre mielimy u siebie przez te wszystkie la
ta, nie przejawia tego typu zachowa. Waci
ciele takich kotw zwracali si jednak do nas
z prob o porad, skoro wic i ty do nich na
leysz, powiniene zdoby podstawow wie
dz w tej materii.
eby upora si z tym problemem, trzeba wy
kastrowa kota. Jeli wybuchy agresji towarzy
sz wygldaniu przez okno, a czsto tak bywa,
kot nie powinien mie do niego dostpu. Za
mknij go w pomieszczeniu z dala od newral
gicznego okna. Zaminuj parapet foli samo
przylepn albo odwrconymi puapkami na
myszy. Zaso okno, eby kot nie mg przez
nie wyglda. Bd pomysowy, ale zarazem
skuteczny w dziaaniu. Tego typu zachowania
s zbyt drastyczne, by mona byo stosowa
prodki. Przeganiaj z podwrka obce koty.
Uywaj rodkw odstraszajcych przeznaczo
nych do stosowania poza domem. Moesz zbu
dowa ogrodzenie, cho niektre koty s w sta
nie sforsowa niemal kady pot. Polej intruza
wod z wa, zrzu z okna domu puszki-grzechotki, tak by spady mu tu przed nosem. Nie
rb mu krzywdy, ale dokuczaj mu, ilekro po
stawi ap na twoim podwrku. Jeli twj kot
bdzie zy, zostaw go w spokoju. Kiedy ujrzysz,
e skupi na czym wzrok i warczy, obchod
go szerokim ukiem.
No przy sobie kieszonkowy kompresor. Jest
to rodek wspomagajcy korekt w do spek-

takularny sposb, zarwno z punktu widzenia

kota, jak i caego ssiedztwa, ale w tym przy
padku jego zastosowanie jest uzasadnione.
Miej go zawsze pod rk i uywaj bez zasta
nowienia, ilekro uznasz, e kot rusza w two
j stron w agresywnych zamiarach. Przerwij
z chwil, gdy rzuci si do odwrotu. Kot musi
zrozumie, e odstpienie od ataku powstrzy
ma take napa z twojej strony.
Jeli problem nie ustpuje, jak najszybciej
zwr si o pomoc do fachowca. Spytaj leka
rza weterynarii, czy mgby poleci przyjmuj
cego w okolicy kociego psychologa albo kon
sultanta.

Agresja wywoana blem

Koty czsto odpowiadaj atakiem na atak. Nie
trudno to zrozumie, a mimo to ludzie zdaj
si wci lekceway t zasad. Skar si,
e kot ich drapie albo gryzie, przycinici do
muru przyznaj jednak, e zbliali si do nie
go nie kryjc swego gniewu. Jeli uderzysz
kota, wyrzdzisz mu krzywd, a wwczas naj
prawdopodobniej odpaci ci piknym za nadob
ne. Jeli kot zosta kiedykolwiek przez kogo
skrzywdzony, na widok idcego w jego stron
zagniewanego waciciela moe podj prb
obrony przed kolejnym atakiem. Z punktu wi
dzenia kota jest to dziaanie jak najbardziej uza
sadnione.
Opanowanie tego rodzaju agresji wymaga
zapanowania nad samym sob. Jeli nie b
dziesz kota straszy ani krzywdzi, w niedugim
czasie jego agresywne zachowania cakowicie
ustpi.

Niespodziewana,
niewytumaczalna agresja
Jeli kot staje si agresywny nagle, bez ad
nego dajcego si wytumaczy powodu, po
winiene pj z nim do lekarza. Przyczyn
problemu moe by bl wywoany jakim ukry
tym schorzeniem. Nieprzewidywalne zachowa
nia mog by spowodowane zaburzeniami rw
nowagi biochemicznej bd fizjologicznej.
W sytuacji, kiedy nie masz pojcia, jaka jest
przyczyna agresywnych zachowa kota, z pew
noci warto wykluczy ewentualn chorob.

Jeli lekarz wystawi zwierzciu wiadectwo ca

kowitego zdrowia, popro o rad wykwalifiko
wanego kociego psychologa. Najwyraniej co
jest nie tak.

Agresja owcy
Koty s drapienikami. Jeli nie moesz cierpie, e twj kot poluje na mae zwierzta, nie
wypuszczaj go na dwr. W aden sposb nie
zdoasz zniechci go do polowa, nie znie
chcajc go przy tym do przebywania w twoim
towarzystwie. Ostrzeganie bezbronnych stwo
rzonek o czyhajcej na nie mierci jest zacho
waniem ze wszech miar szlachetnym; do sku
teczn metod bywa zaoenie kotu specjalnej
obroy z dzwoneczkiem.

Medyczne rozwizania
problemu agresji
Ostatnio pojawiy si na rynku nowe lekarstwa
pomagajce wyeliminowa agresywne zacho
wania u kotw. Dziaaj one bardziej selektyw
nie, daj mniej objaww ubocznych, nawet po
dugotrwaym stosowaniu, s te skuteczniej
sze ni wszelkie dotychczas uywane rodki.
Jeli nasz kot nie poddaby si adnej prbie
korekty rodowiskowej, bez wahania poddali
bymy go terapii lekowej.
Opisywanie najczciej stosowanych lekarstw
nie mieci si w ramach naszej ksiki; nie by
oby to nawet celowe, zwaywszy pojawiajce
si wci nowe specyfiki. Wystarczy wiedzie,
e takie rodki s dostpne, e si sprawdza
j, e powoduj niewielkie objawy uboczne al
bo nie powoduj ich wcale i e w niektrych
przypadkach ratuj kotu ycie. Jeli obawiasz
si, e lekarstwa bd dziaa na kota jak nar
kotyk i spowoduj jego otpienie, nie masz ra
cji. Ten rodzaj terapii naley ju do przeszoci.
W kadym razie, jeeli masz kopoty, skontak
tuj si z lekarzem weterynarii.

Upienie agresywnego kota

Rzadko kiedy dochodzi do upienia agresyw
nego kota, niemniej jednak czasem trzeba pod
j tak decyzj. Daj mu szans i zwlekaj naj
duej, jak tylko si da. Popro o pomoc lekarza

weterynarii i dowiedz si, czy mgby zasto

sowa jakie leczenie. Znajd fachowego ko
ciego psychologa albo kosultanta, ktry wes
prze ci w prbach nauczenia kota lepszych
manier. Jeli jednak chwytae si ju wszyst
kiego, a mimo to wci dochodzi do powanych
spi z kotem, musisz podj decyzj.
Taka decyzja nigdy nie przychodzi atwo. Bez
wzgldu na to, ilu rozwiza ju prbowae,
zawsze w gbi ducha usyszysz cichutki szept:
a co by byo, gdyby...?" Co by byo, gdyby po
szuka innego weterynarza? Co by byo, gdy
by kota umieci w innym domu? To normalne,
e chcesz, by twoje kopoty z kotem znalazy
szczliwy fina. To normalne, e nie chcesz go
upi. Czasem jednak jest to najlepsze i najuczciwsze wyjcie.

Najprawdopodobniej przez pewien czas b

dziesz si czu przygnbiony. Jak dugo b
dziesz rozpacza, zaley od ciebie. Niektrzy
dochodz do siebie po kilku dniach, inni tygo
dniami nie mog wyj z depresji. Sprbuj nie
osdza siebie samego. Jakkolwiek sobie z tym
poradzisz, to twoja sprawa i kropka. Podejmo
waniu tego rodzaju decyzji towarzyszy czasem
silne poczucie winy i przygnbienie. Na szcz
cie w caym kraju dziaaj organizacje, kt
rych zadaniem jest pomoc w takich wanie sy
tuacjach. Trudno przeceni moliwo rozmowy
z ludmi okazujcymi prawdziwe zrozumienie.

Oddanie kota innej osobie moe si zdawa

kuszce. Wydaje si, e to najprostszy sposb
na zaatwienie problemu bez koniecznoci po
dejmowania decyzji, ktra ci przeraa. Mimo
to nie rb tego. Z ca pewnoci jeste naj
bardziej kochajcym i najbardziej tolerancyj
nym wacicielem, na jakiego twj kot mia
szczcie trafi. Skoro powicasz czas na lek
tur tej ksiki, wkadasz wicej wysiku ni
wikszo ludzi w starania, aby pomc swemu
komu innemu jest
o kotu. Oddawanie
ktrymgo
wiesz,
ez wie
lu powodw niedobrym rozwizaniem. Po
pierwsze, nie masz pewnoci, e nowi waci
ciele bd wobec kota rwnie tolerancyjni i czu
li. W adnym razie nie mona pozostawi go
na asce rozgniewanego czowieka, ktry w naj
lepszym wypadku ucieka si do bicia. Po dru
gie, jak zareagujesz, kiedy kot wyrzdzi komu
powan krzywd, zwaszcza jeli to bdzie
dziecko? Nie do, e bdziesz si potem pa
skudnie czu, moesz jeszcze zosta poci
gnity do odpowiedzialnoci. Wreszcie, jeli no
wi waciciele pozbd si kota i oddadz go
do schroniska albo znw komu innemu, zwie
rz moe skoczy gdzie w klatce, osamot
nione i zdezorientowane, skazane na upienie
przez obcych.

Bywaj koty, ktre chciayby dostosowa cay

wiat do swoich wymaga. Mona je z grubsza
podzieli na trzy kategorie: zwierzta, z ktry-

Mimo e decyzja jest trudna, umoliwienie

zwierzciu zakoczenia ycia w moliwie naj
agodniejszy i najbardziej humanitarny sposb
moe sta si ostatni oddan mu przysug.
Odejdzie w objciach ukochanego pana, sy
szc jego ciepy gos szepczcy mu do ucha.

Niedotykalski

Dotykanie
niedotykalskiego
Jak zabra si za pielgnowanie kota,
nie
znosi
czesania,
podawania lekarstw ani przycinania
pazurw? My zabieramy si do tego
uzbrojeni w gruby rcznik kpielowy.
Nie woaj kota do siebie. Lepiej sam
podejd do niego, jak gdyby nigdy nic.
Przez kilka chwil drap go pieszczotliwie,
jednoczenie agodnie do niego
przemawiajc, nastpnie ostronie
zawi mu rcznik pod brod, jakby
zakada mu liniaczek. Koce rcznika
owi szczelnie wok przednich ap kota
i podbierz go od spodu. Oto i kot
w powijakach.
Ostronie zrb to, co trzeba. Kiedy ju
bdzie po wszystkim, przez chwil
przemawiaj do kota agodnym tonem.
Pogaszcz go pieszczotliwie, a nastpnie
powoli odwi rcznik. Jeli obejdziesz si
z kotem brutalnie, nastpnym
razem moesz si spodziewa duo
zajadlejszej bitwy.

biec u siebie temu, co kota drani lub depry

muje, niedugo pojawi si nowe zmartwienia.
Jeli kot po prostu nie jest pieszczochem al
bo zosta przygarnity po cikich przejciach,
ktre spowodoway uraz, moesz sprbowa
kilku nastpujcych posuni.

Uszanuj zdanie kota

Jeli kot ma ochot si od ciebie odsun pozwl mu na to. Szanujc jego wol uczysz
go zaufania do siebie. Zgadzaj si na wszyst
ko, cokolwiek zaproponuje. By moe marzy
e o pieszczochu zwinitym w kbek na two
ich kolanach, tymczasem za trafi ci si
egzemplarz, ktry po prostu lubi siadywa obok
swego pana. Od czego trzeba zacz.

Naucz kota przyjaznego

zachowania wobec ludzi

Tengri nie przepada za msk rk i udowadnia

na wszelkie sposoby, jak trudno utrzyma kota,
ktry ma ochot przebywa zupenie gdzie indziej.
To, e nie zrobia krzywdy swojemu wacicielowi,
zawdziczamy w duym stopniu jej agodnemu
usposobieniu (J.G.)

mi obchodzono si nieodpowiednio, co na do
bre zniechcio je do wszelkich zabiegw
pielgnacyjnych, zwierzta, ktrych nie piel
gnowano w ogle, i wszelkie tego rodzaju za
biegi s im obce, a wreszcie koty, ktre po pro
stu nie lubi pieszczot. Jeli masz jakiekolwiek
podstawy do przypuszcze, e twj pupil nie
by nigdy pielgnowany, przeczytaj rozdzia po
wicony poskramianiu dzikiego kota (strony
181-182) - znajdziesz tam odpowiednie wska
zwki.
Jeli z kotem obchodzono si niewaciwie,
zacznij od natychmiastowego zaprzestania
wszelkich czynnoci, ktre mogyby mu szko
dzi. Jeeli nie jeste w stanie zapewni mu
azylu we wasnym domu, nie prbuj zmienia
mu wiatopogldu. Lepiej znajd mu innych ko
chajcych wacicieli. Jeli nie moesz zapo

Dawaj kotu smaczne kski, ilekro obok ciebie

usidzie. Kiedy zacznie odnosi si do tego
z entuzjazmem, trzymaj smakoyki blisko sie
bie, tak by musia po nie siga. Kiedy siga
nie mu si znudzi, zacznie podchodzi bliej.
Jeli chcesz, by sprawy toczyy si szybciej,
przesta karmi kota z miski i podawaj mu je
dzenie wycznie z rki. Kiedy kot oswoi si
z now metod, zacznij stopniowo trzyma do
coraz bliej ciaa. Jeli kot je z rki bez waha
nia, moesz przysun j do siebie jeszcze bar
dziej.
Jeeli kot nie chce wzi kska, za ktrym
zwykle przepada, nic nie szkodzi. Na razie wy
starczy. Sprbuj jeszcze raz po omiu - dwu
nastu godzinach. Kiedy kot zgodnieje, dojdzie
do wniosku, e jest na wiecie kilka wikszych
nieprzyjemnoci ni wskakiwanie na twoje ko
lana.
Z chwil, kiedy kot zacznie bez oporw sia
dywa obok ciebie albo na twoich kolanach,
moesz go leciutko pogaska, zanim ofiaru
jesz mu nastpny smaczny ksek. Pogaszcz
go, kiedy bdzie jad smakoyk. Jedno przeci
gnicie rk po futrze, jeden smaczny ksek.
Jeli w dowolnym momencie szkolenia kot
nabierze do ciebie wyranie yczliwego uspo
sobienia, bd dostrzeesz w jego zachowa
niu istotny przeom, nagrod go du premi -

pena gar smakoykw i fajrant na reszt dnia!

Niech si nauczy, e dodatkowy wysiek z je
go strony przysporzy mu ogromnych korzyci.
Kiedy kot przyzwyczai si do waszych spo
tka, moesz zacz go gaska coraz mielej
po caym ciele. Ogranicz si jednak za kadym
razem do jednego nowego elementu. Jeli
chcesz sprbowa pogaska kota dwa razy,
nic nie stoi na przeszkodzie; nie staraj si jed
nak klepa go przy tym po ogonie. Nie rb
dwch rzeczy naraz.

Uwiziony na
drzewie
W wikszoci przypadkw kot, ktry zdoa
wdrapa si na drzewo, prdzej czy pniej
z niego zejdzie, ale zrobi to wtedy, kiedy uzna
za stosowne - nie mona mu narzuci tempa.
Pewnego razu Captain, stary, wspaniay ko
cur Sary, wpakowa si w prawdziw kaba.

Skoro wlaz, to i zlezie... chyba (J.G.)

Wdrapa si na olbrzymi, wiekowy db. Trudno

powiedzie, czy chccy, czy nie, w kadym ra
zie znalaz si tu obok gniazda sjek. Nie
szczsny Captain, skulony w rozwidleniu ga
zi, mia nadziej, e ptaki zostawi go
w spokoju. Zaklinowany midzy konarami, ze
wspaniaym czarnym ogonem zwisajcym
w d, Captain stanowi wymarzony cel atakw
z powietrza. Pani sjkowa lataa mu nad go
w, podczas gdy jej partner pikowa na niego
z tyu i wpija mu si szponami w ogon. Cap
tain odwraca si, starajc si broni, w tej sa
mej chwili jednak jeden ptak odlatywa, a dru
gi dzioba go z drugiej strony. Robilimy
wszystko, eby mu pomc, wlaz jednak za wy
soko, a ptaki byy zbyt przejte misj, jak mia
y do spenienia. Mniej wicej po p godzinie
udrki Captain doszed do wniosku, e odwrt
nie splami jego honoru i zlaz z drzewa.
Sprawne dorose koty przewanie schodz
z drzewa bez kopotu. Nie zawsze jednak uda
je si to kocitom, kotom otyym, przestraszo
nym, a take kotom o usunitych pazurach,

cho bez trudu poradziy sobie z wejciem na

drzewo. Oto w jaki sposb moesz im przyj
z pomoc.
DAJ KOTU CZAS
Czsto kot sam znajduje wyjcie z sytuacji. Nie
dotyczy to jednak kotw o usunitych pazu
rach, ktre nie powinny by w adnym wypad
ku wypuszczane na dwr.
POSTARAJ SI O DRABIN
Uyj drabiny tylko pod warunkiem, e umiesz
z niej korzysta i e kto bdzie ci pilnowa.
Jeli nie masz pewnoci, czy zdoasz porusza
si po niej swobodnie, moe si zdarzy, e
sam bdziesz potrzebowa pomocy.
SPROWAD POMOC
Zadzwo do miejscowego oddziau Towarzy
stwa Opieki nad Zwierztami; by moe kto
przyjdzie ci z pomoc albo poleci fachowca.
Warto te wzi pod uwag konserwatorw zie
leni, straakw, dekarzy, kominiarzy, budowla
nych i przedstawicieli innych zawodw wi
cych si z koniecznoci pracy na wysokoci
- by moe bd w stanie co zdziaa. Dzwo
do kogo si da, sporo ludzi lubi koty.

Dzieci i koty
Niemowlta
Jakkolwiek wikszo kotw przyzwyczaja si
bez trudu do nowego dziecka w domu, trzeba
by wiadomym kilku uwarunkowa w relacjach
midzy kotami a niemowltami.
Jeli po przybyciu dziecka do domu kot za
cznie si zachowywa nieodpowiednio - siu
sia poza kuwet, drapa meble, miaucze ca
ymi godzinami - wszystko wiadczy o tym, e
domownicy powicaj mu mniej uwagi ni do
tychczas. Jeli podczas ciy wyadowywaa
swj instynkt macierzyski na kocie, a potem
przerzucia si nagle na niemowl, moesz
si spodziewa wybuchu kociego protestu. Oto
kilka posuni, ktre moesz wykona, zanim
w domu pojawi si dziecko, a ktre pomog
zagodzi sytuacj, kiedy ju do tego dojdzie.

USTAL KOTU PLAN DNIA

Koty uwielbiaj uregulowany tryb ycia. Usta
lenie w cigu dnia staych pr karmienia i za
bawy, ktrych najprawdopodobniej nie bdzie
trzeba zmienia, kiedy pojawi si dziecko, po
zwoli wszystkim szybciej oswoi si z now sy
tuacj.
POWICAJ MU MNIEJ UWAGI
Oczekujc narodzin dziecka nie zasypuj kota
czuociami kierujc si le pojtym pragnie
niem obdarzenia go sw uwag na zapas,
z myl o przyszych miesicach, kiedy b
dziesz miaa dla niego mniej czasu. Przejcie
od karnawau (niczym nie skrpowanych czu
oci) do postu (niewielkiego zainteresowania
bd cakowitego braku uwagi ze strony wa
ciciela) moe si dla kota okaza trudnym za
daniem. Lepiej przewidzie, e jako wieo
upieczony rodzic bdziesz mie mniej czasu
dla kota, i odstawi go od piersi, zanim naro
dzi si dziecko. Dziki temu plan dnia zwierz
cia si nie zmieni, stres ograniczy si do mini
mum, a ty nie bdziesz miaa adnych kopotw
ze zym zachowaniem... przynajmniej ze stro
ny swojego kota.
OGRANICZ KOTU DOSTP DO
NIEMOWLCIA
W drzwiach do pokoju dziecinnego moesz
zainstalowa drzwi harmonijkowe. Dziki temu
uniemoliwisz kotu wejcie do rodka, a zara
zem bez trudu usyszysz gos dziecka. Wik
szo kotw uwielbia niemowlta, istnieje jed
nak niebezpieczestwo, e peen najlepszych
chci kot zwinie si w kbek obok dziecka al
bo nawet na nim z zamiarem ucicia sobie
drzemki we dwoje, i wskutek tego niechccy
udusi malestwo.

Mae dzieci
Nadzr rodzicw to podstawowy warunek prze
trwania okresu wczesnego dziecistwa. T
oczywist zasad mona take rozcign na
stosunki midzy kotem a maym dzieckiem. Do
sownie kilka dni temu zadzwoni do nas pe
wien waciciel, skarc si, e kot prycha na
jego dziecko. W czym rzecz? No c, wszyst
ko wskazywao na to, e kot przepada za ber-

beciem i pozwala dzieciakowi robi ze sob,

co chce". Nie wolno trwa w bdnym mniema
niu, e kot, ktry do pewnego momentu znosi
mitoszenie go przez dziecko, uwielbia by m
czony i ma zamiar dalej na to pozwala. Nale
y przestrzega oglnej zasady: pilnuj dziecka
bawicego si z kotem, w taki sam sposb, jak
by pilnowa maego dziecka bawicego si
z niemowlciem. Zachowania niedopuszczal
ne w odniesieniu do niemowlcia s niedopusz
czalne rwnie w odniesieniu do kota.
Pod adnym pozorem nie zostawiaj maego
dziecka z kotem ani z adnym innym zwierz
ciem bez nadzoru. Dzieci naprawd nie chc
wyrzdzi nikomu krzywdy, ale po prostu nie
maj jeszcze dostatecznie wyksztaconej sa
mokontroli, zarwno fizycznej, jak i psychicz
nej. Podlegaj impulsom, ktre mog prowa
dzi do zncania si nad zwierzciem. Daj
swojemu dziecku jasno do zrozumienia, e nie
wolno robi kotu krzywdy; dziki temu zyskasz
wiksz pewno, e kot nie wyrzdzi krzyw
dy dziecku.

Oto kolejna sytuacja, w ktrej kotu przyda si

osobny, specjalnie urzdzony pokj z zainsta
lowanym w drzwiach potkiem dla niemowlt.
By moe wystarczy mu bezpieczne schronie
nie przed zakusami ze strony twego dwuletnie
go syna.

Dzieci w wieku
przedszkolnym
To prawdziwie wspaniay okres dla dziecka, dla
rodzicw i dla kota. Dziecko jest ju do roz
winite - zarwno pod wzgldem fizycznym,
jak i umysowym - eby odpowiedzialnie zaj
si kotem. Dziecko w tym wieku lubi si dzieli,
bawi i wci dotrzymywa komu towarzystwa.
Jest to rwnie wiek, w ktrym dziecko w
cza si do prac domowych. Nie ma adnego
powodu, dla ktrego nie miaoby wzi na sie
bie kilku drobnych obowizkw zwizanych
z opiek nad domowym zwierzciem. Wik
szo maych kociarzy moe my i napenia
miski na wod. W miar dorastania dziecka

mona mu powierzy podawanie kotu jedze

nia, sprztanie po nim zabawek i czesanie go
w podstawowym zakresie. Pozostaje jednak za
strzeenie: dziecko nie jest dostatecznie odpo
wiedzialne, by mogo dba o kota samo. Bywa,
e opieka nad kotem przekracza siy dorose
go, z pewnoci za nie mona jej w caoci
powierzy dziecku. Lepiej dzieli z nim obo
wizki, wykonujc drobne prace przy kocie na
przemian z pociech. Dziki temu nauczysz
swoje dziecko podziau obowizkw, odpowie
dzialnoci i pracy w grupie. Zajcia praktyczne
s w tym przypadku duo bardziej skuteczne
ni lektura.
Pozwolimy sobie wtrci jeszcze jedn uwa
g, tym razem nieco powaniejsz w tonie. Zn-

Zadbaj
o bezpieczestwo
Zapewnienie bezpieczestwa kotu
i dziecku nie jest bynajmniej trudne.
NIE SPUSZCZAJ ICH Z OKA
Koty i bawice si razem z nimi dzieci
musz pozostawa pod cigym
nadzorem. Nawet bardzo grzeczny kot
potrafi uderzy ap na olep, jeli si
czego przestraszy. Nawet bardzo
grzeczne dziecko moe cisn kota
zbyt mocno albo straci rwnowag.
BD PRZEWIDUJCY
Kot jest tylko kotem, a dziecko dzieckiem.
Jeli jeste w stanie przewidzie, co
natura podszepnie obojgu za chwil,
pozbdziesz si czci kopotw.
ZACHOWAJ KONSEKWENCJ
Jeli zabronie dziecku podnosi kota za
ogon, dopilnuj, by przestrzegao tego
zakazu.
NIE USTPUJ ANI NA KROK
Ilekro dziecko zachowuje si grzecznie,
chwal je - jeli jednak zacznie mczy
kota, musisz okaza stanowczo.

Mamy w tym wzgldzie dowiadczenie: kot na

klawiaturze jest w stanie wywoa kompletny
chaos w komputerze. U nas w domu wstp na
stolik do komputera jest SUROWO WZBRONIONY
(M.S.)

canie si nad zwierztami moe by objawem

powanych zaburze emocjonalnych u dziec
ka. Prawie kady maluch kiedy co nabroi, je
li jednak masz podstawy do przypuszcze, e
twoje dziecko krzywdzi zwierzta systematycz
nie i naumylnie, postaraj si jak najszybciej
skontaktowa ze specjalist.

Szkody wynike
z kociej wspinaczki
Wikszo wacicieli kotw przeya pomniej
sze domowe katastrofy wywoane skonnoci
kotw do wspinania si na wszelkie dostpne

JANIE, D R Z W I !
Pewien znajomy kastrat, wielki, stary i leniwy, tak dugo si drze pod drzwiami
wejciowymi, a wreszcie kto go wpuci; nastpnie defiluje wzdu korytarza do tylnych
drzwi i tam zaczyna drze si od nowa, tym razem, eby go wypuci. Dra jest po prostu
zbyt leniwy, eby obej dom dookoa.
Wikszo z nas zostaa przez swych kocich pupilw gruntownie wyszkolona w zakre
sie otwierania drzwi na komend. Poniewa kot nie ustpi nigdy, trzeba si uciec do
wykrtw. Szczegowe wskazwki, jak sobie radzi z natrtnym wyciem, znajduj si na
stronach 172-174. Przyzwyczajanie kota wychodzcego na dwr do przebywania cay
czas w domu omwilimy na str. 169-171. Tutaj opiszemy, w jaki sposb pozby si
kopotu, zakadajc kocie drzwiczki.
Drzwiczki umoliwiaj kotu wchodzenie i wychodzenie, kiedy mu si ywnie podoba,
dziki czemu masz problem z gowy - to ich niewtpliwa zaleta. Ujemn stron pozostaje
fakt, e kot moe wej i wyj, kiedy mu si ywnie podoba, niosc w pysku pywego
szczura albo ociekajc wod po burzy, moe te wprowadzi do domu innego kota,
ktrego wizyty najprawdopodobniej sobie nie yczysz. Ewentualne niedogodnoci mona
wyeliminowa cakowicie, zakadajc kocie drzwiczki w miejscu, gdzie bd prowadziy na
ogrodzony, zabezpieczony przed obcymi kotami teren.
Wiele kotw w mig pojmuje zasad dziaania drzwiczek i zaczyna z nich korzysta
praktycznie od razu. Innym trzeba troch pomc w zrozumieniu, o co w tym wszystkim
chodzi. Oto nasza propozycja dla takich wanie kotw:
NAUKA KORZYSTANIA Z KOCICH DRZWICZEK
Na pocztek daj kotu kilka dni na oswojenie si z nowym urzdzeniem, zanim podejmiesz
prb wyjanienia mu, do czego ono suy. Jeli przysuniesz do drzwiczek misk
z jedzeniem, pomoesz kotu wyrobi sobie mie skojarzenia z tym miejscem.
Nastpnie umie ulubiony przysmak kota po drugiej stronie drzwiczek, ktre posmaruj
odrobin smakoyku. Kiedy kot zacznie zlizywa jedzenie, drzwiczki si uchyl,
a wwczas dojdzie go intensywniejszy zapach jedzenia na zewntrz. Miejmy nadziej,
e wystawi gow przez drzwiczki, eby lepiej poniucha.
Jeli nie ma na to najmniejszej ochoty, podeprzyj drzwiczki albo umocuj je tam klejc
w taki sposb, eby byy wci otwarte. Sprawd, czy je dostatecznie mocno zapare;
w przeciwnym razie mog si zatrzasn, kiedy kot je popchnie, co z kolei moe
cakowicie go od nich odstraszy. Zacznij kusi kota na zewntrz smakoykami.
Przecignij przez otwr zabawk na sznurku. Znakomicie nadaje si do tego celu
zabawka na wdce. Baw si z kotem w ten sposb przez kilka minut par razy dziennie
- w kocu zrozumie, w czym rzecz.

przedmioty. Nauczenie kota, eby trzyma si

z dala od pewnych miejsc, jest rwnoznaczne
z obrzydzeniem mu ich. Powtrzmy jeszcze raz
star prawd: jeli kot nie bdzie mia ochoty
dokd pj, to nie pjdzie.
W jaki sposb zniechci kota do tych
miejsc? Dwie najlepsze metody to zaskocze
nie i obrzydzenie. Koty nie przepadaj ani za

jednym, ani za drugim; w razie czego prawie

zawsze podaj tyy. Jeli owe nieprzyjemnoci
bd je spotyka systematycznie, uciekn
z newralgicznego miejsca na dobre.
Kota mona zaskoczy za pomoc puszki-grzechotki albo odwrconej do gry nogami
puapki na myszy. Puszki-grzechotki rozstawio
ne na samej krawdzi przedmiotu i spadajce

z niej przy najlejszym wstrzsie, przeposz

niejednego kota. Mona sklei tam kilka pu
szek naraz, ustawiajc puszk-zapadk na kra
wdzi, a reszt rozmieszczajc po caej pce;
kiedy pierwsza puszka spadnie, pocignie resz
t za sob. omot, e nie macie pojcia.
Wikszo kotw mona zniechci uywa
jc staromodnych, zatrzaskowych puapek na
myszy uoonych do gry nogami. Najmniejsze
trcenie ap spowoduje nage zatrzanicie
si urzdzenia, bez szkody dla kota.
Sprbuj odstrczy go zapachem, ktry uwa
a za obrzydliwy. Niektre wonie doprowadza
j koty do mdoci. Doskonale mog si spraw
dzi rodki odstraszajce - uwaga - wycznie
domowego uytku. Inne niezbyt lubiane aroma
ty to odwieacze o cytrynowym zapachu i nie
ktre perfumy. By moe bdzie trzeba spry
skiwa miejsce od nowa co kilka dni, zanim kot
ostatecznie si do niego zniechci.
Mona take obrzydzi kotu jak powierzch
ni oblepiajc j foli samoprzylepn albo dwu
stronn tam. Odetnij kawaek folii odpowied
niej szerokoci i kilkanacie centymetrw
duszy ni przedmiot, ktry chcesz oklei. Usu
z obu kocw kilka centymetrw warstwy
ochronnej, roz foli odwrotn stron i zawi
koce pod spd, przymocowujc je do po
wierzchni. Zdejmij reszt warstwy ochronnej.
Jeli masz zamiar uy tamy, przyklej j
wzdu caej powierzchni. Jeli nie chcesz, by
tama stykaa si z przedmiotem na caej du
goci, pod pod ni kilka gazet, zostawiajc
wolne tylko koce. Tam nadal da si przyklei, bdzie mona j jednak atwiej usun.

Przyzwyczajanie
kota wychodzcego
na dwr do staego
przebywania
w domu
Przekonanie kota, by przesta wychodzi na
dwr i przebywa stale w domu, jest przewa
nie czynnoci tyle prost, ile nudn - pod

warunkiem, e waciciel wykae silniejsz wo

l, lepsze przygotowanie i wiksz spostrze
gawczo ni jego kot.
Kot uwielbia uporzdkowane ycie, o czym
przekonasz si w caej rozcigoci, gdy b
dziesz zmienia jego nawyki. Przebywajc na
dworze, stosuje si do staego rozkadu dnia:
kontroluje swoje woci, odwiedza ulubione miej
sca ostrzenia pazurw i ucina sobie drzemk,
wczy si po terenach owieckich obfitujcych
w najtustsze wiewirki. Szczerze mwic, wik
szo rzeczy, ktre maj dla niego najwiksz
warto, dzieje si na dworze. Kiedy wic za
mkniesz go w domu na dobre, z pewnoci nie
przejdzie nad tym od razu do porzdku dzien
nego.
Najpierw sprawd, czy kot ma w domu
wszystko, czego potrzebuje. Kuwet ulubionej
wielkoci i ksztatu ze wirkiem, z ktrego b
dzie korzysta. Dostp do wieej wody i jedze
nia, odpowiednie miejsce do ostrzenia pazu
rw i ustronn kryjwk, w ktrej nikt go nie
bdzie niepokoi. Trzeba mu rwnie zapewni
porzdne ujcie dla jego zapdw myliwskich:
ma to szczeglne znaczenie, jeli w przeszo
ci by zawoanym owc. Oznacza to koniecz
no zabawy z kotem przynajmniej raz dzien
nie, o ile nie czciej. Uwaga na palce! Zabawa
w polowanie, traktowana przez niektre koty
zupenie serio, moe by dla nich bardzo pod
niecajca. Kiedy mona ju zaspokoi wszyst
kie potrzeby kota, czas przystpi do kuracji
odwykowej.
Wyznacz dzie, kiedy twj kot ma zosta
zwierzciem domowym i sztywno trzymaj si
tej daty. Kot przestaje wychodzi na dwr i krop
ka. Powolne odzwyczajanie od wychodzenia
z domu nie poskutkuje. Po prostu koniec ze
spacerami i ju. Kiedy nadejdzie ten dzie, kot
nie bdzie zachwycony, podobnie jak kada in
na osoba, ktr prbowaby wyleczy z nao
gu. Bdzie wy pod drzwiami, spoglda na cie
bie tsknym wzrokiem, wid w oczach, ali
si, paka i na wszelkie inne sposoby okazy
wa, jak si nad nim pastwisz. No i co z tego?
Jeli go wypucisz choby jeden raz, nauczy
si, e zrzdzenie jest skuteczn metod, i na
stpnym razem bdzie wy duej i goniej!
Nie ustpuj. Licz si z tym, e kot mniej wi
cej przez tydzie bdzie reagowa nieposu-

WYMYKANIE SI PRZEZ DRZWI

Koty s zwinne, maj doskonay refleks i potrafi bardzo szybko biega. Poczenie tych
cech moe uczyni z twego kota wyborowego uciekiniera, ktry bdzie czmycha na
wolno przez szpar w drzwiach, ilekro obrcisz klucz w zamku.
To niebezpieczny nawyk, nie tylko dla kota, ale i dla tych nieszcznikw, ktrzy stoj
po drugiej stronie drzwi z torbami w objciach. Na szczcie mona bez trudu oduczy
kota wymykania si przez drzwi, o ile okae si choby odrobin zapobiegliwoci. Sprbuj
rozezna si w sytuacji, kiedy donikd ci si nie pieszy ani nie jeste obadowany
siatkami penymi zakupw. Gar korekt pod adresem kota, zaaplikowanych mu
konsekwentnie i w odpowiedni sposb, moe mu pewnego dnia uratowa ycie.
Jeli kot nie znosi pryskania na niego wod, uywaj do korekty spryskiwacza do rolin
ustawionego na cigy strumie. Jeli nie cierpi nagych, niespodziewanych haasw,
sprbuj obrzydzi mu ucieczki stosujc puszk-grzechotk albo podrczny kompresor.
Bez wzgldu na rodzaj rodka uywaj go w nastpujcy sposb.
No go przy sobie albo przechowuj na zewntrz tu przy drzwiach.
Stojc na progu domu trzymaj rodek w gotowoci bojowej; nastpnie ostronie uchyl
drzwi.
Jeli jest za nimi kot, postrasz go. Nie odzywaj si - kot ma skojarzy nieprzyjemne
doznanie z otwarciem drzwi, nie za z twoj osob.
Jeli kota nie ma, powoli otwrz drzwi; dziki temu bdziesz mia mnstwo czasu, by
zareagowa, kiedy bdzie prbowa da dyla.
Jeli nie masz pod rk adnej z pomocy, sprbuj posuy si kluczami. Rzu je sobie
pod nogi. To zbije kota z tropu, nie wyrzdzajc mu przy tym adnej krzywdy. Nie jest to
moe najlepszy rodek, ale za to niemal zawsze pod rk, kiedy przekraczasz prg
swojego domu.
Jeli kot pokona i t przeszkod - nie odwracaj si i nie ponawiaj korekty, skoro i tak
udao mu si uciec; moesz go tylko nauczy, eby zwiewa z domu, ile si w nogach.
Kiedy ju wybiegnie przed drzwi, troch za pno na nauk, eby przez nie nie wybiega.
Ucz si na swoich bdach: nastpnym razem albo wolniej otwieraj drzwi, albo sprbuj
uy innego rodka, ktry skuteczniej odstraszy kota.
Kotu wystarcz dwa - trzy tego rodzaju dowiadczenia, eby odtd trzyma si z dala
od otwieranych drzwi.

szestwem. Zmiana w jego yciu wywoa stres,

a zestresowany kot przejawia zachowania, kt
rymi nie zawsze bdziesz zachwycony. wi
czenia mog temu zaradzi, niemniej jednak
powiniene zamkn kota w bezpiecznym po
mieszczeniu, jeli na znak frustracji zacznie
niszczy sprzty albo chybia kuwety. Wszyst
ko przejdzie, kiedy tylko zwierz si przyzwy
czai do nowego rozkadu dnia. Oto kilka posu
ni, ktre mog uatwi przetrwanie okresu
przejciowego.

Stosuj wzmocnienia
pozytywne
Jeli bdziesz si stara na wszelkie sposoby
umili kotu czas przymusowo spdzony w do
mu, uatwisz mu pogodzenie si z now sytu
acj. Jeli odejdzie od drzwi, odczekaj kilka
chwil i pjd za nim. Nagrod go za stoick
postaw czym, co lubi - pochwa, smacznym
kskiem albo minut zabawy. To s wanie
wzmocnienia pozytywne.

Zastosuj korekt
Jeli z lekka obrzydzisz kotu przebywanie pod
drzwiami, w twoim domu zrobi si od razu ci
szej. Sprbuj uspokoi go strumieniem wody
ze spryskiwacza. Potrznij zza plecw puszk-grzechotk. Jeli to nie skutkuje, rzu j pod
drzwi (ale nie w kota!); powinno zadziaa. Po
cz korekt z nagradzaniem kota za odejcie
od drzwi, a nauka pjdzie jak z patka.

wicz kotu umys

Nie tylko zabawa, lecz i szkolenie pomaga ko
tu oswoi si z sytuacj. Ucz go czegokolwiek:
sztuczek, prostych zachowa - wybr naley
do ciebie. Dziki temu umocnicie czc was
wi, a kot bdzie mia si czym zaj. Jeli
bdziesz dostarcza mu rozrywek, szybko zmie
ni nastawienie do sytuacji.
Kiedy kot przyzwyczai si ju do przebywa
nia w domu na stae, mona go od czasu do
czasu wypuci. Obszerna klatka z siatki dru
cianej umoliwi mu upragnione wypady na
dwr, nie poczone z adnym ryzykiem; klat
ka powinna by zawsze szczelnie zamknita.
Wstaw do rodka duy pieniek do wspinaczki,
zasiej troch kocimitki - dobrej zabawy! Kot
bdzie wprost przepada za sw prywatn oa
z kocich rozkoszy.
Moesz take zacz wyprowadza go na
spacery. Troch czasu zajmie mu oswojenie
si z szelkami i smycz, kiedy jednak ju si
przyzwyczai, zacznie ze zdwojonym entuzja
zmem odwiedza wraz z tob swoje dawne kry
jwki. Na stronach 108-110 znajdziesz wska
zwki, jak nauczy kota chodzenia na smyczy.
Radzibym jednak zastosowa si do pewnej
reguy: nie bra go na spacer wtedy, gdy sta
nowczo domaga si wypuszczenia na dwr.
Moe to tylko umocni jego roszczeniow po
staw i cofn wszystko do punktu wyjcia. Le
piej zaoy mu szelki i wyj na spacer, kiedy
przebywa w zupenie innej czci domu i za
chowuje si spokojnie. Dziki temu termin wyj
cia na spacer bdzie dla niego zawsze nie
spodziank.
Nigdy nie uwizuj kota na dworze. Moe sta
si atwym upem dla przechodzcego psa.
Przywizujc go do drzewa w nadziei, e w ra

zie czego zdy na nie uciec, naraasz go na

dodatkowe niebezpieczestwo zawinicia na
smyczy.

Wyjadanie z talerza
Niemal kadego kota trzeba uczy, e jedze
nie na twoim talerzu nie oznacza zaproszenia
do wspuczestnictwa w uczcie.
Najprociej sobie z tym poradzi w ogle nie
dopuszczajc do powstania problemu. Nie karm
kota, dopki nie zejdzie ze stou. Nie karm go
resztkami z talerza - koniec, kropka. Nie po
zwalaj mu wylizywa talerzy po posiku. Jeli
koniecznie chcesz si z nim podzieli, w mu
smaczny ksek do miski - dziki temu nabie
rze przekonania, e wszystko, co smaczne, po
chodzi tylko i wycznie z jego wasnej miski.
Nie pozwalaj mu dobiera si do da pozosta
wionych na kuchennym blacie.
Skoro ju dorobie si wylizywacza talerzy,
zainscenizuj nastpujc scenk. Wybierz do
wolny rodek wspomagajcy korekt, zrb so
bie co do jedzenia i udaj, e zasiadasz do po
siku. Tym razem gwn pozycj w jadospisie
bdzie szkolenie kota. Jeli powicisz kilka
sesji na edukacj swojego pupila, przez par
nastpnych lat bdziesz mia wity spokj przy
stole.
Kiedy kot skieruje kroki w stron twojego ta
lerza, powiedz dobitnym i nie znoszcym sprze
ciwu tonem za". Jeli posucha, wspaniale!
Pochwal go, bo naprawd sobie na to zasuy.
Jeli nie zareaguje, niespodziewany strumie
wody przeposzy go w mgnieniu oka. Wype
niony wod spryskiwacz do rolin, nastawiony
na cigy strumie, gwarantuje skuteczno
i atwo nauki dobrych kocich manier; ma jesz
cze t wygodn cech, e nie wyrzdza pra
wie adnych szkd. Jeeli w pobliu nie ma
adnych sprztw, mona uderzy nagle roz
oon doni w st albo psykn w kota spr
onym powietrzem z pojemnika - powinien
zwia, gdzie pieprz ronie.
Bez wzgldu na to, jak metod odstraszysz
kota, powiniene go pochwali za ucieczk.
Wszelkie korekty musz si skoczy w mo
mencie, kiedy zastosuje si do polecenia.
Z chwil, kiedy zeskoczy ze stou, strumie wo-

Ten rodzaj zachowania, o ile nie zostanie odpowiednio wczenie skorygowany, rycho moe
przeksztaci si w nawyk (J.G.)

dy albo haas musz usta. Jeli kot ma ode

bra wysany przez ciebie komunikat, powinien
skojarzy opuszczenie stou z odzyskaniem po
czucia bezpieczestwa.

Darcie pyska i inne

rodzaje manifestacji
postawy roszczeni
owej
Koty wydzieraj si z najrniejszych powo
dw, przy czym trzy czwarte z nich zdaje si
w ten sposb udziela wskazwek swoim wa
cicielom. Koty s nauczycielami o niebywaej
wprost zdolnoci skupienia, nieustpliwoci
i cierpliwoci. Jeli powicaj si jakiej idei,
powiedzmy wyszkoleniu swego waciciela, by
otwiera drzwi na komend bd nauczenie go
wczesnego wstawania i karmienia swego naj
waniejszego domownika, powicaj si jej
ca dusz i sercem.
Nie daj si zbi z tropu. Nie poddaj si.
Nie mwi, e jeste gupi, zoliwy, uparty
i mao pojtny. Po prostu siedz i miaucz...

miaucz... miaucz. By moe niechccy ule

ge szkoleniu otwierajc w kocu drzwi albo
wychodzc z ka i dajc kotu niadanie.
Wwczas kot mrukn do siebie pod wsem:
No c, troch wolno myli, ale zaczyna a
pa, w czym rzecz. Jutro popracuj z nim tro
ch intensywniej".
Oto reguy postpowania z kotem, ktry wy
ciem domaga si spenienia swoich zachcianek.
Od tej chwili nie wolno ci reagowa na kocie
wrzaski. Musisz przynajmniej sprbowa. Jeli
masz zamiar wygra prb nerww z miaucz
cym kotem, bd twardy. Zastosuj korekt, nie
zwracaj na niego uwagi. W stopery do uszu.
Nie poddawaj si kotu. Najgorsze, co moesz
zrobi, to wytrzyma dziesi minut, a nastp
nie ulec kociemu szantaowi. Jeli tak post
pisz, nauczysz kota, eby za kadym razem
dar gb co najmniej przez dziesi minut. Nie
tdy droga.
Jeli masz zamiar si podda, zrb to jak naj
szybciej. Trzeba myle realnie: miae ciki
dzie, jeste nie w sosie, bierze ci grypa al
bo cokolwiek innego - zdajesz sobie spraw,
e akurat dzisiaj nie bdziesz w stanie znie
kocich rykw; skoro tak, na mio bosk, od
pu sobie natychmiast. Uda ci si przynajmniej
nie utwierdzi kota w uporze.

Odzwyczajanie od darcia
pyska
Istnieje kilka metod aplikowania korekty wrza
skliwym kotom, przy czym najatwiejsze, spraw
dzone sposoby na zmian ich wiatopogldu
wi si z uyciem wody bd narobieniem
haasu. Na przykad kot gapi si na ciebie
i miauczy. Znienacka i w miar monoci jak
najdyskretniej, rzu w jego stron puszk-grzechotk. Celuj ostronie, eby nie trafi w kota.
Darcie pyska jest denerwujce, ale nie jest to
w kocu adne przestpstwo. Kiedy puszka wy
lduje, kot odskoczy jak oparzony.
Po kilku chwilach ciszy zawoaj go do siebie,
pochwal i daj mu smaczny ksek. W ten spo
sb nagradzasz go za ciche zachowanie, da
jesz mu pewno, e wszystko jest w porzd
ku i okazujesz, e nie masz nic wsplnego
z tym haaliwym, leccym z nieba przedmio
tem - po prostu, takie rzeczy si przytrafiaj
wrzaskliwym kotom.
ZBIJ KOTA Z TROPU
Czasami najlepsz obron jest atak. Jeli spostrzeesz, e kot zabiera si do miauczenia
i w tej samej chwili rozpoczniesz z nim szam
pask zabaw, to nie tylko dostarczysz mu
wicze niezbdnych dla ducha i ciaa, ale
i sprowadzisz jego myli na zupenie inne tory.
NAGRADZAJ GO ZA PODANE
ZACHOWANIA
Moesz chwali kota nie tylko po zastosowa
niu korekty; sprbuj take zwraca uwag,
kiedy kot zachowuje si cicho i wwczas
udziela mu nagrody. Wymaga to duej spo
strzegawczoci i cierpliwoci, ale kilka nagrd
udzielonych w por za zachowanie spokoju
moe posia w kociej gowie ziarno zwtpie
nia w celowo wrzaskw.
Nie zawsze atwo zauway ciche, wyzbyte
natarczywoci zachowanie. Podczas codzien
nej krztaniny bardziej zwraca uwag natrtne
piowanie mordy. Skoro jednak piowanie mor
dy dziaa ci na nerwy, powiniene wykrzesa
w sobie motywacj do wypatrywania w zasa
dzie normalnych zachowa, ktre atwo prze
oczy, a ktre powinno si nagradza, eby do
czeka pniej cudownych skutkw szkolenia.

APLIKOWANIE KOREKTY
NATARCZYWEMU KOTU
Przebywasz w towarzystwie kota dwadziecia
cztery godziny na dob. Kiedy pisz, kot ley
ci na gowie, kiedy prbujesz czyta gazet,
rozwala si na samym jej rodku, pomaga" ci
sa ko, trca ap zason od prysznica, kie
dy si kpiesz, wylizuje krople z umywalki, kie
dy myjesz zby, jednym sowem nie odstpu
je ci na krok.
Przewanie jeste tym zachwycony, czasem
jednak miaby ochot zrobi cokolwiek, nie po
tykajc si przy tym o swojego ukochanego ko
ta. Oto kilka sposobw, jak si do tego zabra,
nie naraajc zarazem pupila na poczucie osa
motnienia.
UCZ GO
Na szczcie twj kot jest wyjtkowo inteligent
ny. Na nieszczcie twj kot jest wyjtkowo in
teligentny. Za wszelk cen usiuje si z tob
porozumie, powicajc mnstwo czasu na
prby nawizania kontaktu. Praca nad jzy
kiem, jakim moglibycie ze sob rozmawia,
bdzie wspania zabaw, znakomit metod
wiczenia kociego umysu i punktem wyjcia
do pracy nad wyksztacaniem bardziej poda
nych zachowa.
Pomyl, jakich sztuczek chciaby nauczy
kota i popracuj nad nimi. W szkoleniu kota naj
wspanialsze jest to, e nie trzeba si martwi,
czy nauka potrwa dwa dni, czy dwa tygodnie.
To nie wycigi. Bawcie si dobrze, nie przem
czajcie si i miejcie z tego jak najwicej przy
jemnoci.
DOSTARCZAJ MU ROZRYWEK
Wicej wicze. Koty, zwaszcza obdarzone
wrodzon energi, uprawiaj wiczenia same.
Nie zawsze jednak s to wiczenia do przyj
cia z punktu widzenia waciciela. Jeli zatem
chcesz zapobiec wystpieniu niepodanych
zachowa, a zarazem pozwoli kotu wyado
wa nagromadzone napicie, rozrzu na
przykad dookoa pieczki pingpongowe i baw
si dobrze razem z nim. Podziel jego zabawki
na trzy rne zestawy i zmieniaj je co kilka dni,
eby mu si nie znudziy. Pamitaj, e co rano
i co wieczr powiniene bawi si z nim co naj
mniej kwadrans.

SPRAW MU TOWARZYSZA
Dwa koty staraj si nawzajem zabawia.
Dwa wychowane razem kociaki s praktycz
nie nierozczne. Kociak chowany wsplnie
z rodzestwem rzadko wyrasta na nieznonie
natarczywego kota, co zdarza si kotom wy
chowywanym samotnie.
POGD SI Z TYM, CO NIEUNIKNIONE
Jeli sprawie sobie kota syjamskiego albo abisyskiego, nie przychod do nas ze skarg na
rozpierajc go energi. To tak, jakby si ali,
e ferrari szybko jedzi. Jeli nie chcesz mie
szybkiego samochodu, nie kupuj sobie auta, kt
re do tego celu przeznaczono. Jeli nie chcesz
mie kota, ktry potrzebuje i wymaga cigego
przebywania z czowiekiem, nie kupuj przedsta
wiciela rasy, ktra wanie z tego synie.
USTAL REGUY WSPYCIA
Uznawanie granic jest naturaln cech kota.
Trzeba je tylko wytyczy w sposb dla niego
zrozumiay. Jeli powiesz mu, eby dokd nie
wchodzi, bo w przeciwnym razie bdziesz nie
szczliwy, nie odniesiesz wikszych sukce
sw. Musisz przedstawi mu mocniejsze argu
menty.
Duo lepszy efekt mona osign stwarza
jc wraenie, e dane miejsce jest niebezpiecz
ne dla kota. Pozorne zagroenia mona suge
rowa zaminowujc przedmioty albo stosujc
korekt za wchodzenie w newralgiczne miej
sca. Jeli kot nie daje ci spokoju, kiedy siadasz
z paczk chrupek przed telewizorem, nie
wpuszczaj go wtedy na kanap. Powiedz mu
za" i zaaplikuj mu korekt strumieniem wo
dy, powietrza albo gonym dwikiem, ilekro
si nie podporzdkuje. chwil, kiedy zesko
czy, pochwal go. Przecie w kocu o to ci cho
dzio, nieprawda?
Jeli nie bdziesz konsekwentny, wychowasz
sobie jeszcze obrzydliwszego potwora, ni by
poprzednio. Skoro zatem powzie decyzj,
trzymaj si jej. Nie marud. Twj kot ma i tak
do kopotw ze zrozumieniem ludzi, nie mu
sisz mu tego dodatkowo utrudnia swoim bra
kiem zdecydowania. Innymi sowy, skoro nie
potrafisz sam ustali regu wspycia w domu,
dlaczego wymagasz od swojego kota, by ich
dotrzymywa?

ZACHOWAJ SPOKJ
Na mio bosk, zachowaj spokj! Jeli uzna
e, e najwyszy czas zmieni kotu wiatopo
gld, nie spodziewaj si od razu, e on bdzie
tego samego zdania! Poniewa wedle wszel
kiego prawdopodobiestwa jaki czas znosie
jego narowy, we teraz gboki oddech i od
pr si. Nie wykorzenisz z dnia na dzie na
wykw, ktre wyksztacay si miesicami.
Szkolenie zwierzcia to nie czarna magia. Do
sukcesu przyczyniaj si w gwnej mierze: e
lazna konsekwencja, wytrwao i nagrody. Nie
oznacza to, e zego nawyku nie da si wyko
rzeni w krtkim czasie, nie mona jednak
oczekiwa od kota, eby nagle i cakowicie od
uczy si zachowa, ktrym tak dugo i wytr
wale hodowa.

Gryzienie i ssanie
Niszczycielskie gryzienie
Niszczycielskiego gryzienia mona kota od
uczy, podobnie jak innych zych nawykw.
Trzeba zacz od zapobiegania. Mona na
przykad zamkn go w bezpiecznym pomiesz
czeniu. Jeli to niemoliwe, wystarczy dua klat
ka, w ktrej kot bdzie mg zaspokoi swoje
podstawowe potrzeby. Wykluczenie nawrotu na
ogu to ju poowa sukcesu w walce o zmian
niepodanych zachowa.
Gryzienie jest najczciej objawem stresu.
Wyeliminowanie stresu, bez wzgldu na jego
przyczyn, likwiduje potrzeb gryzienia. Im
szybciej zaczniesz dziaa, tym lepiej: jeli zwie
rz wykonuje jak czynno przez duszy
czas, zwiksza si prawdopodobiestwo, e
zachowanie to przeksztaci si w osobny, nie
zaleny nawyk, nie powizany z jakimkolwiek
stresem.
Nie kar kota za gryzienie. Skoro gryzie, to
widocznie musi. Lepiej zaminowa ulubione
przedmioty, ograniczy do nich dostp, nad
zorowa kota, wiczy z nim codziennie i da
mu jak najwicej zabawek, ktre bdzie mg
gry. Pochwaa za kad prb zabawy wa
ciwym przedmiotem nie tylko wspaniale od
pry kota, ale take pomoe utrwali po
dane nawyki.

Autoagresja
Kiedy Emily pojawia si w naszym domu, mia
a na brzuchu rozlege placki po wyrwanej sier
ci. Lekarz zapewni nas, e kotka jest zupe
nie zdrowa, ale warto przeprowadzi powtrne
badania, jako e inwazja pche, alergia, grzy
bica i zakaenia bakteryjne to tylko niektre
przyczyny autoagresji u kotw.
W przypadku Emily przyczyn by stres. Utra
ta sierci jest czsto reakcj wraliwego kota
na dziaanie stresu. Emily zostaa znaleziona
w ulicznym kuble na mieci, spdzia kilka mie
sicy w klatce u lekarza, wreszcie znalaza si
u nas, w towarzystwie psw i obcego kota. Po
ziom stresu przekroczy wszelkie dopuszczal
ne normy.
Przyczynia si do tego jej wraliwo. Emi
ly chycha na wszystko i bierze sobie do serca
kady drobiazg. Reaguje gwatownie na nie
spodziewane haasy i ruchy: jej zachowanie ja
sno dowodzi, e bya bita przez ludzi, zanim
przygarnito j z ulicy.
Dlatego wanie Emily z pocztku gryza si
po brzuchu, i to z caej siy. Czycia futerko,
jak gdyby nigdy nic, a potem nagle wgryzaa
si we wasny brzuch z niespodziewan zacie
koci. Dzi stwierdzamy z satysfakcj, e po
zaledwie kilku miesicach Emily ma si znacz
nie lepiej. Jej pier nie jest w idealnym stanie,
ale bardzo zyskaa na wygldzie. Oto metody,
ktrymi udao nam si pomc kotce.
NIE PRZEJMUJ SI
Emily nie robia sobie krzywdy. Niewielkie ubyt
ki sierci nie stanowiy wikszego problemu,
wzilimy zatem gboki oddech i postanowi
limy uzna wyrywanie wosw za co w ro
dzaju etologicznego termometru, objaw stre
su, nie za problem sam w sobie.
Jeli kot gryzie si do krwi, skontaktuj si z le
karzem. By moe krtkotrwaa terapia lekowa
pomoe kotu przetrwa trudne chwile. Sprbuj
nauczy go pewnych zachowa podczas lecze
nia. Na rynku pojawio si wiele nowych prepa
ratw zwalczajcych lki i stres u kotw - s
one zarwno skuteczne, jak i bezpieczne. Nie
wahaj si ich uy, jeli kot potrzebuje pomocy,
a weterynarz nie widzi adnych przeciwwska
za dla tego rodzaju terapii.

ZAPEWNIJ KOTU BEZPIECZN

KRYJWK
Moje biuro, gdzie w tej chwili pracuj przy kom
puterze, urzdzilimy jako pokj Emily.
W drzwiach zaoylimy potek dla niemowlt.
To strefa wolna od psw. W swoim bezpiecz
nym schronieniu, nie niepokojona, kotka mo
ga si odpry.
USTAL KOTU PLAN DNIA
Im bardziej przewidywalne jest ycie kota, z tym
mniejszym wie si stresem. Dlatego wanie
Emily dostawaa posiki o okrelonych porach,
bawilimy si z ni zawsze o tej samej godzinie
i konsekwentnie trzymalimy si ustalonego cza
su na pieszczoty. Rytuay w codziennych czyn
nociach daj kotom poczucie bezpieczestwa.
DAJ KOTU WOLNE
eby Emily moga odetchn, wczesnym wie
czorem oddzielalimy od niej na kilka godzin
pozostae zwierzta; dziki temu moga sp
dza z nami czas niefrasobliwie i bez prze
szkd. Uwielbiaa to. Wolny czas nie tylko po
zwala zacieni czce nas wizy, ale
i omiela Emily do wypraw po domu: kilka ra
zy dziennie wdrowaa midzy swoim bezpiecz
nym pokojem a nasz sypialni, wiedzc, e
nic jej w tym nie przeszkodzi.
DBAJ O KOCI DIET
Poniewa Emily okazywaa oznaki stresu, ja
za wiedziaem, e ya w stresie miesicami,
dostarczaem jej wszelkich niezbdnych skad
nikw odywczych, a nawet odrobin wicej.
Podawaem jej lekko strawn karm wysokiej
jakoci z jak najmniejsz domieszk sztucz
nych wypeniaczy. Miaa pod dostatkiem wie
ej wody do picia. Codziennie dostawaa pre
paraty witaminowe i tabletki poprawiajce
wygld okrywy.
STARAJ SI ZAGODZI STRES
Zabawa i wiczenia to najlepsze, uniwersalne
sposoby na zagodzenie stresu. Koty nie sta
nowi wyjtku. Repertuar zabaw naszej kotki
jest mocno ograniczony, uganianie si za pi
k mieci si jednak w granicach jej zaintere
sowa. Baw si z kotem w to, co lubi, nie ma
sensu ksztatowa jego gustw.

SPROWAD MYLI KOTA NA INNE TORY

Nigdy nie zaszkodzi nauczy kota kilku podsta
wowych polece, na przykad chod" i siad".
Sprawia to przyjemno wam obojgu, poza tym
stabilizuje psychik zwierzcia. Wprost trudno
uwierzy, jak ogromny wpyw na kota maj te
go rodzaju wiczenia.
Opisane wyej metody gwarantuj dobry po
cztek. Cakowite rozwizanie problemu moe
si jednak okaza skomplikowanym zadaniem.
Nie spodziewaj si sukcesw po kilku dniach;
roz prac na tygodnie, a nawet miesice.
Podobnie jak w przypadku innych nawykw wy
woanych stresem - u ludzi na przykad obgry
zania paznokci, skubania skrek czy obarstwa
- nie da si sprawy zlikwidowa od rki. Emily nie wyzbya si tego nawyku na dobre do tej
pory, reaguje jednak w ten sposb tylko ww
czas, kiedy sytuacja j przerasta; jeli uda nam
si zagodzi jej stres, nerwowe gryzienie zno
wu ustaje.

Ssanie i gryzienie weny

Odruch ssania przez kota ubrania, innego zwie
rzcia domowego albo koca jest odbierany
przez wacicieli w najrozmaitszy sposb. Jed
ni uwaaj takie zachowanie za urocze - przy
wodzce na myl okres kocictwa i pod ka
dym wzgldem pene wdziku. Inni twierdz,
e jest obrzydliwe, denerwujce albo nieprzy
jemne. Kot widzi to jeszcze inaczej. W jego przy
padku jest to potrzeba, ktrej nie potrafi ani zro
zumie, ani powstrzyma. Uwaa si, e ssanie
jest nastpstwem zbyt wczesnego odstawienia
kocicia, zanim odruch w naturalny sposb za
niknie. Dzikie koty na wolnoci ss matk przez
wiele miesicy. Wikszo domowych kocit
odstawia si znacznie wczeniej, a wkrtce po
tem rozdziela z matk.
Niektre koty posuwaj si nawet do ssania
wasnego boku bd ap. Zdaje si, e roza
dowuje to take stres: im wiksze napicie, tym
czciej kot przejawia odruch ssania, ktry po
maga mu si odpry.
Kolejny nie lada pasztet dla waciciela to
gryzienie weny. Wie o tym dobrze kady, kto
jest wacicielem kota o tym wanie nawyku.
Oto wyjanienie dla tych, ktrzy si z proble
mem nie zetknli: kot gryzie wen tak mocno,

e czasem w kilka minut jest w stanie wyszar

pa dziur w grubym kocu.
eby si z tym upora, musisz podej do
rzeczy na kilka rnych sposobw.
DOSTARCZ KOTU BALASTU
W POYWIENIU
Zdaje si, e tego typu zachowania s wywo
ane niedostatkiem wkna. Mona temu zara
dzi zostawiajc kotu na cay dzie misk z su
ch karm. Wysiej dla niego trawk. Ilekro
zacznie j obgryza, nagrd go pochwa
i pieszczot. Trzeba go zachci, by rozadowy
wa swoje zapdy na odnawialnych zasobach
wkna, na przykad na kociej trawce, nie za
na nowiutkim puszystym pledzie z jagnicej we
ny, lecym na ku w gocinnym pokoju.

SKIERUJ JEGO ZAPDY W INN STRON

Jedynym uczciwym rozwizaniem jest zaofe
rowanie kotu zabawki, ktr bdzie mg sobie
ssa albo gry. Podobnie jak w innych sytu
acjach tego typu, nie moesz si spodziewa,
e kot cakiem zarzuci swoje ulubione zajcie,
jeli mu nie zagwarantujesz zaspokojenia jego
potrzeb w inny, moliwy do przyjcia sposb.
Do tego celu znakomicie nadaj si najrozma
itsze zabawki dla psw wykonane ze sztucz
nego futerka. Mona te samemu zrobi we
nian zabawk. Ilekro spostrzeesz, e kot
zabiera si do jakiej niedozwolonej czynno
ci, zaaplikuj mu korekt w postaci donone
go dwiku - uderz w cian albo klanij w do
nie - a nastpnie zaprowad go do zabawki.
Zbli si do niej ze sowami gdzie twoja za
bawka?" i wska j palcem. Zach kota, eby
do niej podszed. Jeli to zrobi, pochwal go. Je
li nie, przynie mu zabawk, nako go, by za
cz si ni bawi, a potem go pochwal. Z cza
sem kot zrozumie, w czym rzecz.
USU PRZEDMIOTY PODANIA
Na czas nauki gryzienia innych obiektw usu
z pola widzenia kota jego ulubione przedmio
ty. Pochowaj koce, nie pozwalaj mu wchodzi
do niektrych pomieszcze - jak zwykle atwiej
zapobiega ni leczy. Jeli nie jeste w sta
nie usun wszystkiego, jedynym wyjciem po
zostaje nadzr.

ZAMINUJ PRZEDMIOTY, KTRYCH NIE

MOESZ USUN
Obrzyd kotu ulubione przedmioty, uywajc
w tym celu rodka odstraszajcego od gryzie
nia, kupionego w sklepie z artykuami dla zwie
rzt. Moe si okaza, e przez jaki czas trze
ba bdzie spryskiwa dane miejsce codziennie.
Zanim zlejesz cay koc rodkiem odstrczaj
cym, nie zapomnij zrobi prbki gdzie w rogu
tkaniny: dziki temu sprawdzisz, czy substan
cja nie plami i nie odbarwia, zanim zdysz na
robi wikszych szkd. Moesz take uy do
mowego rodka odstraszajcego.

Nadpobudliwo
Twj kot oszala! Pdzi w t i z powrotem po
caym domu, wyskakuje na ciebie spod mebli,
spada znienacka ze szczytu lodwki, chrobocze po caym mieszkaniu w rodku nocy, zwa
lajc wszystko po drodze. Co mu si stao?
Pewnie nic. W jakim wieku jest twj kot? Dla
kotw w wieku poniej jednego roku jest to za
chowanie najzupeniej normalne, dopuszcza
si je nawet u nieco starszych zwierzt. Nad
miar energii jest charakterystyczny dla niekt
rych ras - od razu przychodz mi na myl ko
ty syjamskie i abisyskie. Naley si spo
dziewa, e bd si zachowywa w ten spo
sb przez dugie lata.
No c, zachowanie normalne nie zawsze
jest rwnoznaczne z zachowaniem moliwym
do przyjcia, do ciebie zatem naley decyzja,
czy skierowa zapdy kota w inn stron, czy
zapobiega nadmiernej aktywnoci zwierzcia.
Oto w jaki sposb mona to osign.
Kot musi da upust rozpierajcej go energii.
Nie moesz mu zabroni latania w kko, po
niewa ani on nie bdzie w stanie zachowywa
si spokojnie, ani ty nie bdziesz w stanie go
uspokoi. Najlepiej pozwoli kotu wyszale si
w sposb konstruktywny. Pomyl, e trzeba
znale mu jakie hobby. By moe twj koci
sportowiec okae zainteresowanie pogoni za
pieczk pingpongow albo ciganiem zabaw
ki na sznurku. Skoro ju dokonacie wyboru, pa
mitaj, e do zabawy trzeba podchodzi sys
tematycznie, skrupulatnie i dokadnie. Nie myl
sobie, e jedno niemrawe polowanko dziennie

wystarczy maluchowi na nastpne dwadziecia

cztery godziny.
Sprbuj sprawi akrobacie towarzysza, naj
lepiej troch mniej dnego szalestw ni twj
szkodnik. Dwa zakumplowane koty potrafi
wspaniale spdza czas na zabawie, co
w znacznym stopniu uatwi ci ycie. Oczywi
cie, jeli sprawisz sobie dwa demony szybko
ci, moemy ci tylko przekaza wyrazy wsp
czucia.
Ustaw kotu konstrukcje do wspinaczki, na
ktrych bdzie mg dokazywa do woli. Jeli
nie masz ochoty, by za sal gimnastyczn su
yy mu meble, zapewnij mu inne miejsce do
wspinaczki. Specjalne rusztowanie sigajce
od podogi do sufitu jest wspaniaym rozwiza
niem i na dusz met taszym ni zestaw wy
poczynkowy.
Podawaj mu gwny posiek pnym wieczo
rem. Najedzony kot najczciej bywa picy.
Odpowiedni rozkad posikw jest jednym ze
sposobw regulowania kociej aktywnoci.
Urzd mu wasny pokj. Nie oznacza to od
razu zsyki na Sybir, niemniej jednak umiesz
czenie pdziwiatra osobno na nocleg zapewni
ci odrobin wytchnienia od nocnych omotw,
brzkw i skokw. Kiedy doronie, bdzie mu
wolno swobodnie chodzi po domu, ale dopie
ro wwczas, gdy zacznie po nim chodzi na
prawd wolno.

Grzebanie
w mieciach
Kuby na mieci to kocie budki z fast-foodami.
Jeli twj kot zjada wszystko, co mu w ap
wpadnie, najprawdopodobniej masz u siebie
Nieustraszonego Poszukiwacza Wszelakich
mieci.
Oto dwie podstawowe metody stosowane
w walce z tym naogiem. Jedna polega na od
stawieniu kuba od kota, druga na odstawieniu
kota od kuba. Omwimy je po kolei.
ODSTAWIENIE KUBA OD KOTA
Nic prostszego. Postaw kube w szafce pod zle
wem bd w innym bezpiecznym miejscu. Do
skonale sprawdza si take kube z pokrywk.

Grzebanie w mieciach to ulubiona rozrywka wielu kotw. Feliks nie stanowi wyjtku (J.G.)

Po co walczy z kotem, skoro przeniesienie ku

ba w inne miejsce albo kupienie pojemnika in
nego rodzaju rozwizuj spraw?
ODSTAWIENIE KOTA OD KUBA
Kiedy wchodzenie do kuba stanie si mniej
przyjemne, kot bdzie rzadziej do niego wcho
dzi. Jeli ci si poszczci i przyapiesz kota
z bem zanurzonym po szyj w mieciach, po
dejd do niego na paluszkach i z caej siy uderz
w kube. Niespodziewany haas przeposzy go,
gdzie pieprz ronie. Jeli zdysz si wyprosto
wa i natychmiast spojrze w inn stron, mo
esz mie nadziej, e kot obciy win za przy
kr niespodziank sam kube, a nie ciebie.
ZAMINUJ KUBE
Jeli twj kot lubi grzeba w wywrconym ku
ble, przygotuj trzy albo cztery puszki-grzechotki. Ustaw je na krawdzi blatu bd innej po
wierzchni w pobliu kuba. Przyklej do nich
sznurek, a nastpnie umocuj go do brzegu ku
ba. Sznurek powinien by mocno naprony.
Moesz take przymocowa sznurek do tylnej

krawdzi kuba, przecigajc go wzdu cia

ny. Dziki temu zmniejszy si prawdopodobie
stwo przypadkowego upadku puszek. Teraz mo
esz ju zda si na prawa fizyki. Kiedy kot
zacznie dobiera si do kuba, puszki-grzechotki spadn na niego jak grom z jasnego nieba.
Jeli wolisz, moesz ustawi kilka puszek na
tylnej, przylegajcej do ciany krawdzi kuba
na mieci. Spadn, kiedy kot zacznie si do
biera do pojemnika.
Jeli kot nie wywraca kuba, ale i tak wywle
ka z niego mieci, sprbuj innej metody. Oklej
brzeg kuba odwrcon do gry nogami foli
samoprzylepn albo umocuj na krzy kilka pa
skw folii nad grn krawdzi pojemnika oba rozwizania skutecznie odstrasz kota.

Kot wybredny
Zacznijmy od spraw podstawowych. Jeli kot
nie traci na wadze i oddaje codziennie ka, a le
karz nie widzi powodu do niepokoju, aden pro
blem z odywianiem nie istnieje. By moe mar-

twisz si o swojego kota, z nim samym jednak

jest wszystko w porzdku. Powiniene kupi
sobie dobr ksik, znale sobie jakie hob
by albo zapisa si na kurs spadochroniarstwa
- a kotu da wity spokj. Jeli zwierz wy
glda normalnie, porusza si normalnie i nor
malnie si zachowuje - o czym to wiadczy?
e nie dzieje si z nim nic zego. Zostaw je
w spokoju. Jeli jednak zwierz traci na wadze,
nie oddaje kau regularnie, a lekarz zdradza
niepokj, wtedy trzeba przyzna ci racj - ko
tu co dolega.
Spord wszystkich stworze, jakie kiedykol
wiek szukay witego Graala, tylko kotu uda
o si go odnale - zwykle w hermetycznym
opakowaniu. Pewne koty, a jest ich niemao,
maj bardzo konkretne upodobania kulinarne
i wikszo potraw uznaj za zupenie nieja
dalne; czsto ich gust ogranicza si tylko do
jednego smaku bd marki poywienia. Nie po
winiene si tym przejmowa, jeli karma ta
jest atwo dostpna, a weterynarz jest zdania,
e zapewnia kotu wszystkie niezbdne skad
niki odywcze. Jeli nie ma kopotw z jej na
byciem, a lekarz nie zgasza adnych zastrze
e, powiniene si zaopatrzy w kilka
opakowa i odetchn z ulg.
Jak jednak postpi w sytuacji, kiedy trzeba
zmieni diet wybrednemu kotu albo zmusi
francuskiego kotka, eby w ogle co zjad?
Na pocztek we gboki oddech i odpr
si. Nie zdarzyo si jeszcze, eby zdrowe zwie
rz zagodzio si dobrowolnie na mier. Ano
reksja nie jest wrd kotw w modzie, cho
przez kilka dni twj kot moe dawa ci do zro
zumienia co wrcz przeciwnego.
Teraz musisz sobie uwiadomi, e kot jest
zwierzciem drapienym i w zwizku z tym na
tura wyposaya go w umiejtno znoszenia
nawet kilkudniowego postu bez adnych ujem
nych skutkw. Dopki kot ma dostp do czy
stej, wieej wody, opuszczenie kilku posikw
mu nie zaszkodzi. Uzbroiwszy si w tak wie
dz, moesz przystpi do dziaania.
Najprociej zacz od zmniejszenia na dzie
lub dwa racji pokarmowej. Na kady posiek po
dawaj kotu zaledwie jedn - dwie yeczki kar
my i odstawiaj misk dwadziecia minut p
niej. W ten sposb zaostrzysz apetyt i zmusisz
go, by rzuca si na misk jak godny wilk.

Trzeciego dnia domieszaj do jedzenia odro

bin nowej karmy. Zostaw kotu nie wicej ni
yeczk, a po dwudziestu minutach usu mi
sk. Jeli zabra si do jedzenia, wspaniale! Ja
kie to proste! Jeli sprawia wraenie godnego,
daj mu jeszcze yeczk albo dwie. Nie karm
go jednak do syta.
Jeeli kot nie je, nie przejmuj si. Nastpnym
razem podaj mu t sam mieszank (jedzenie
powinno by wiee, ale w tym samym skadziej. Wci sobie powtarzaj, e kot nie zago
dzi si na mier. Jeli kot przez dzie lub dwa
bdzie jad mieszank bez protestw, domie
szaj do niej wicej nowej karmy. Powinna sta
nowi okoo jednej czwartej posiku. Jeli kot
nie protestuje, do jeszcze wicej.
Kiedy kot przejdzie i nad tym do porzdku
dziennego, wymieszaj skadniki p na p.
Jeszcze troch, a bdziemy w domu. Jeli kot
je karm wymieszan w rwnych proporcjach,
masz ju sukces w garci. Podawaj mu posiki
w takim skadzie przez dzie albo dwa. Od tej
chwili moesz stopniowo zwiksza dawk no
wej karmy a do cakowitego wyeliminowania
starej.
Powoli, przez co najmniej tydzie, zmniejszaj
dawki dotychczasowego poywienia, zwiksza
jc jednoczenie ilo nowego pokarmu. Nie
ktre koty przyzwyczajaj si na tym etapie bez
trudu. Inne w pewnym momencie staj oko
niem. Nic nie szkodzi. Po prostu utrzymuj do
tychczasowe proporcje kilka dni duej. Przy
zwyczai si.
Udao si; cae przedsiwzicie nie wymaga
o zbyt wiele czasu. Stopniowe przestawianie
na nowy pokarm jest nie tylko atwiejsze do za
akceptowania z psychologicznego punktu wi
dzenia, ale te pozwala dostosowa ukad po
karmowy do zmiany diety, dziki czemu mona
unikn biegunki i nieytw odka, ktre cz
sto wystpuj u zwierzt po raptownej zmianie
poywienia.
Jedno mae ostrzeenie: godny kot staje si
bardzo zaradny. Sprztnij wszystko z blatu i na
tychmiast w brudne naczynia do zmywarki.
Najlepiej od razu j wcz, bo jeli zostawisz
otwart, to tak, jakby wystosowa do kota spec
jalne zaproszenie. Kot nie moe uzupenia
swojej diety podkradanymi resztkami, niweczc
tym samym twoje starania.

Zjadanie rolin
Koty przepadaj za zielenin i potrzebuj jej.
Niektre lubi j bardziej ni inne, wikszo
jednak skubie j od czasu do czasu. Jeli kot
nie ma dostpu do zielonych rolin, moe za
cz je kwiaty doniczkowe, ktre czsto by
waj trujce. Szczegowa lista tych rolin znaj
duje si na str. 36.
Najatwiej wybrn z tego kopotu zapewnia
jc kotu dostp do specjalnie dla niego prze
znaczonej zieleniny i usuwajc w bezpieczne
miejsce roliny, ktrych nie powinien obgryza.
Roliny doniczkowe mona zabezpieczy
przed kotem zawieszajc je u sufitu, wynoszc
do pokoju, do ktrego kot nie ma wstpu, spry
skujc je specjalnym rodkiem odstrczajcym
Bitter Apple albo otaczajc je lepkim polem mi
nowym.

Koty yjce na wolnoci jedz nie tylko miso. Na

zdjciu Teofil raczy si dbami trawy (MS.)

rodek odstrczajcy Bitter Apple jest prze

znaczony specjalnie do rolin i nie wyrzdza
im adnej szkody. By moe bdziesz musia
powtarza opryskiwanie co kilka dni - substan
cja z czasem traci swoje waciwoci. Jeli za
oferujesz kotu w zamian inn rolin, ktr b
dzie mg obgryza, wkrtce zapomni o swoich
niszczycielskich upodobaniach.
Lepka fosa wok duych rolin doniczko
wych, wykonana z tamy dwustronnej albo od
wrconej do gry nogami folii samoprzylepnej,
odstrasza wikszo kotw. Jeli jednak nie
dasz kotu wyboru, nie pozostanie mu nic inne
go, jak prby sforsowania twoich zapr.
Uprawa kociej trawki nie jest trudna; jest to
niezbdny element procesu odzwyczajania ko
ta od jedzenia rolin doniczkowych.

Jak uprawia koci trawk

Uprawa kociej zieleniny nie jest trudna: kada
rolina chce rosn. Jeli dasz jej choby naj
mniejsz szans, z nasion wyronie doskona
a, apetyczna trawka. Najmniejsza szansa ozna
cza w tym przypadku skadniki pokarmowe,
wiato i wod.
Oto prosty i niezawodny sposb uprawy ko
ciej trawki. Co miesic obsiewam now donicz
k, dziki czemu moje zwierzaki maj stay do
stp do wieej zieleniny.
1. Napenij ziemi stabiln doniczk, wypo
saon w otwr odpywowy i podstawk. Pod
lej ziemi obficie i zostaw do odcieknicia na
p godziny.
2. Wysiej pszenic, lucern albo traw na po
wierzchni ziemi, nastpnie przegarnij j palca
mi, zagrzebujc w niej pytko nasiona. Docinij
lekko podoe.
3. Oso wierzch doniczki plastikow foli
i ustaw pojemnik w ciepym, ciemnym miejscu.
Codziennie sprawdzaj, czy nasiona nie zaczy
naj kiekowa. Jeli ziemia wysycha przy kra
wdziach doniczki, spryskuj j co jaki czas.
Jeli woda zbiera si na wewntrznej stronie
folii, na godzin odkryj pojemnik.
4. Kiedy nasiona wykiekuj, ustaw doniczk
na dobrze owietlonym parapecie i w miar po
trzeby spryskuj wod. Unikaj bezporedniego
nasonecznienia, wiato rozproszone jest lep
sze. Kiedy rolinki podrosn, usu plastikow

oson i nawadniaj doniczk nalewajc wody

na spodek.
5. Nie pozwalaj ziemi przeschn, ale te nie
zalej jej wod. Moesz wpuci kota. To takie
proste!

Oswajanie dzikiego
kota
Koty wychowane z dala od ludzi trudno uzna
za zwierzta udomowione. Jeli kot nie nauczy
si czerpa przyjemnoci z kontaktw z czo
wiekiem w pierwszych dniach swego ycia, wy
robienie w nim tej umiejtnoci pniej bywa
trudne i rzadko koczy si penym sukcesem.
Koty wychowane wrd ludzi, zmuszone jed
nak radzi sobie przez jaki czas same, duo
atwiej zresocjalizowa. Jako e koty nie nosz
tabliczek z napisem: gdy byem may, wyrzu
cono mnie z domu", musisz do wszystkich pod
chodzi w taki sam sposb.
Zanim wemiesz si do rzeczy, upewnij si,
czy jeste wyposaony w dwie cechy charak
teru: cierpliwo i si przekonywania. Cierpli
wo odgrywa rol zasadnicz, poniewa pro
ces oswajania nigdy nie trwa krtko. Wycznie
od kota zaley, czy nabierze do ciebie zaufa
nia. Ufnoci nie mona wymusi, a wszelkie
prby zdobycia jej na si cofn ci do punktu
wyjcia - by moe nieodwracalnie.
Wyjanijmy sobie pewn spraw. Wikszo
kotw jest w stanie przetrwa na wolnoci dla
tego, e zachowuje si nieufnie, woli uciec ni
przystpi do walki, ustpi pola ni zdobywa
nowe tereny, jednym sowem podchodzi do y
cia z wielk ostronoci. Przygarnity przez
ciebie dziki kot jest zwierzciem nocnym, bojaliwym i drapienym - w przeciwnym razie
nie przeyby nawet tygodnia zdany na wasne
siy. Oswojenie go potrwa dugo, nawet bardzo
dugo, a najprawdopodobniej uda ci si osi
gn tylko tyle, e dziki kot si troch oswoi,
lecz nigdy nie stanie si normalnym domowym
zwierzciem. Skoro tyle ju wyjanilimy,
przejdmy dalej.
Piszc o sile przekonywania mamy na myli,
e musisz kota czym skusi, eby mc wpy
n na jego zachowanie. Przewanie mona to

osign kuszc kota jedzeniem. Pewne r

do przysmakw to pokusa trudna do odparcia
dla zwierzcia, ktre dotd musiao bez pardo
nu walczy o swoje.
Karm kota dwa razy dziennie. Dostarczajc
mu poywienie, stajesz si w jego oczach wa
n osob. Z pocztku nie prbuj si do niego
zblia ani go obserwowa. Po prostu wejd do
pokoju, zostaw misk z jedzeniem i wyjd. Prze
mawiaj do niego ciepym tonem. Staraj si za
kadym razem mwi to samo - dziki takiej
rutynie kot atwiej si oswoi.
Nie rb niczego wicej, dopki kot nie przy
zwyczai si do twojej obecnoci. Jeli w ocze
kiwaniu posiku wyjdzie ci naprzeciw, wspania
le! To due osignicie. Musisz jednak poczyta
sobie za sukces take to, e bdzie po prostu
spokojnie siedzia, nie prbujc si kry ani
ucieka. Zwrcenie gowy w twoj stron, e
by zobaczy, co robisz, jest najlepsz oznak,
e kot odpry si przynajmniej na tyle, by nie
zastyga na twj widok w bezruchu. Wygld
oczu kota moe ci wiele powiedzie o stanie
jego ducha. Jeli renice s rozszerzone, kot
jest nadal wystraszony. Jeli szeroko renic
odpowiada nateniu wiata w pomieszcze
niu, najwyraniej zacz si uspokaja. Kiedy
uda ci si to osign, podejd do kota nieco
bliej, podajc mu misk z jedzeniem. Wci
do niego agodnie i mio przemawiaj - poufay
ton twojego gosu i ciepe sowa pomog mu
si odpry.
Staraj si przebywa w pokoju jak najduej,
wykonujc przy tym jak najmniej ruchw. Spr
buj poczyta ksik w towarzystwie kota. Nie
patrz na niego i nie prbuj go dotyka podczas
tych wizyt. Nawet jeli kot stara si nawiza
z tob kontakt, zostaw mu cakowit swobod.
Pozwl mu zbada teren, sam jednak nie zbli
aj si do niego i nie obserwuj go. Nie zawa
dzi mie pod rk talerza ze smakoykami. Je
li kot podejdzie bliej, rzu ksek w jego
stron. Nic nie szkodzi, jeli zje go pniej.
Z czasem si odpry i zje smakoyk w twojej
obecnoci. Tak czy inaczej, skojarzy twj za
pach z czym przyjemnym.
Zostaw cicho nastawione radio albo telewi
zor, eby kot przyzwyczai si do dwikw wy
dawanych przez ludzi. Nagraj swj gos na ta
m i wczaj magnetofon, kiedy nie ma ci

w domu. Czytaj na gos spokojnym tonem.

Wszystkiego warto sprbowa.
Jeli twoje wysiki nie day adnego rezulta
tu, a twj podopieczny jest po upywie kilku ty
godni tak samo przeraony, jak by z pocztku,
skontaktuj si z lekarzem weterynarii. Istniej
skuteczne i bezpieczne lekarstwa, ktre po
zwol kotu uspokoi si na tyle, by mg powo
li zacz oswaja si z twoj obecnoci.
Jeli terapia nie poskutkuje, mona urzdzi
kotu miejsce, gdzie nikt nie bdzie go niepo
koi ani mu przeszkadza. Za bezpieczne schro
nienie moe mu posuy obszerny wybieg na
zewntrz albo dua klatka w garau, wyposa
ona w dostateczn liczb stanowisk do wspi
naczki i kryjwek.
Jeli nie moesz zapewni kotu bezpieczne
go schronienia, a adne inne rodki si nie
sprawdziy, stoisz w obliczu trudnej decyzji.
Zmuszanie zwierzcia do ycia w strachu jest
niehumanitarne. Nieludzkie jest take wypusz
czenie go na wolno, gdzie bdzie musia sta
wi czoo zej pogodzie, dziaaniu trucizn,
atakom psw, chorb i innych kotw. Najuczciwszym, a zarazem najbardziej przykrym wyj
ciem bdzie upienie zwierzcia: rozwizanie,
z ktrym trudno nam si pogodzi, lepsze jed
nak ni powolna, okrutna mier kota zdane
go na wasne siy.

Pochliwo
Nieufno kota wobec nowych miejsc, ludzi
i przedmiotw jest najzupeniej normalna. a
two przewidzie, e kot przygarnity z ulicy,
maltretowany przez ludzi bd wieo sprowa
dzony do domu bdzie zachowywa si wyjt
kowo nieufnie. Widok przestraszonego zwie
rzcia nie jest dla nikogo przyjemny; cho
okazywanie nieufnoci jest reakcj normaln,
mona kotu pomc w przeamywaniu lku przed
ludmi.

Staraj si socjalizowa
kociaka
Im przyjemniejsze dowiadczenia w kontaktach
z ludmi mia kociak w pierwszych dniach swo
jego ycia, tym spokojniejszy i bardziej ufny b-

Zachowaj szczegln
ostrono!
Koty przestraszone, wieo sprowadzone
do domu bd zaniepokojone mog
prbowa ucieczki. Sprawd, czy
wszystkie okna s dokadnie zamknite
i wyposaone w zabezpieczenia do
mocne, by wytrzyma napr zwierzcia.
Zwierz powinno by oddzielone od
drzwi wejciowych co najmniej dwojgiem
innych drzwi. Zdeterminowany kot potrafi
zdumiewajco szybko biega.

dzie, kiedy doronie. Jeli jednak sprawie so

bie dorosego kota, nie oznacza to, e nie mo
esz rozszerza mu wiatopogldu; po prostu
zajmie ci to wicej czasu.
Jeli twj kociak lubi wszdzie wtrynia nos,
bdziesz musia ochrania goci przed skutka
mi jego nieposkromionego wcibstwa. Jeli nie,
sprbuj posucha naszej rady.
Pozwl kociakowi bd dorosemu kotu na
rzuci jego wasne tempo. Masz za zadanie
uprzyjemni mu kontakty z obcymi osobami,
jeli sam si na nie zdecyduje. Popro przyja
ci, eby nie uganiali si za kociakiem, tylko
pozwolili mu podej, kiedy bdzie mia na to
ochot. Jeli podejdzie z wasnej woli, trzeba
mu da czas na rozeznanie si w sytuacji, za
nim ktokolwiek zwrci uwag na jego obecno.
Dopiero wwczas twj przyjaciel powinien za
proponowa kotu co smacznego. Pozwlcie
mu zje smakoyk w spokoju. Powtrzcie sy
tuacj trzy, cztery razy. Jeli kociak si odpr
y, a nawet rozochoci, znajomy moe najpierw
da mu smakoyk, a potem sprbowa go po
gaska.
Mona take poprosi przyjaciela, eby za
prosi kociaka do zabawy. Czsto wystarczy za
bawka na sznurku, cigana niedbale w t
i z powrotem tu przed kocim nosem, by ma
luch rzuci si w wir szampaskiej zabawy. Za
bawa odpry kota i zapewni mu rozrywk,
umoliwiajc skojarzenie obu tych okoliczno
ci z obecnoci obcej osoby.

Zapewnij kotu kryjwk

Kady przestraszony kot musi mie kryjwk,
gdzie bdzie czu si bezpiecznie. Duo wy
godniej urzdzi mu schronienie w dogodnym
miejscu, ni pozwoli mu na wasn rk szu
ka kryjwki, prawie zawsze trudno dostpnej.
Doskonale nadaje si do tego celu pudeko
wymoszczone starym swetrem, ustawione
w gbi szafki. Jeli jednak kot znajdzie sobie
inn kryjwk, uszanuj to. Pod adnym pozo
rem nie sigaj po niego i nie prbuj go z niej
wydosta, chyba e nie masz innego wyjcia:
na przykad w sytuacji, kiedy dom si pali, kot
zwia ci podczas kpieli, najad si jakiej tru
cizny albo jeli masz by z nim u weterynarza
za dwadziecia minut, a do gabinetu jedzie si
p godziny. W przeciwnym razie zostaw kota
w spokoju! Jeli kot moe polega na swojej
kryjwce, najprawdopodobniej sam odway si
z niej wyj.

Nagradzaj go za odwag
Smakoyk przyjty z rki obcej osoby jest wspa
nia nagrod za odwag zarwno dla kocia
ka, jak i dla dorosego kota. Jeli jednak kot nie
potrafi przemc strachu, sprbuj go przegodzi dzie lub dwa. Kiedy go przyjdzie z wi
zyt, u ciek ze smakoykw, prowadzc
od kociej kryjwki do drzwi pokoju, w ktrym
bdziesz przyjmowa znajomego. Na pocztku
cieki rozkadaj w duych odstpach niewiel
kie smakoyki. Im bliej drzwi, tym kski powin
ny by wiksze i smaczniejsze, a tu pod pro
giem po co naprawd ekstra. Reszt zostaw
w rkach natury.
Nie zwracaj najmniejszej uwagi na to, czy kot
wyjdzie z kryjwki. Kiedy wizyta dobiegnie ko
ca, przejd si wzdu cieki zbierajc reszt
ki i zorientuj si, jak blisko kot odway si po
dej. Z biegiem czasu bdzie zachowywa si
coraz mielej, a w kocu podejdzie pod same
drzwi. Wspaniale! Nastpnym razem po naj
smaczniejszy ksek tu za progiem. Kiedy kot
zacznie do niego podchodzi, moesz przesu
n go dalej w gb pokoju, za kadym razem
zwikszajc odlego o jakie p metra.
Czy to zajmie duo czasu? Z pewnoci, ale
po co si pieszy? To przecie nie ma wik

szego znaczenia, prawda? Jeli kot ma ocho

t kry si w swoim bezpiecznym domku, to
jego sprawa. Staraj si tym zbytnio nie przej
mowa. Wszystko wskazuje na to, e sam przy
kadasz do tej sytuacji znacznie wiksz wag
ni twj kot.

Nie zwracaj uwagi na jego

strach
Nagradzanie Kota za strach jest bdem pope
nianym nieumylnie przez niemal wszystkich
mionikw zwierzt. Kot zaczyna okazywa
przestrach, a waciciel go gaszcze, przema
wiajc do niego agodnym tonem: wszystko
w porzdku, kochanie. Nie bj si". Gratulacje:
wanie nagrodzie kota za bojaliwe zacho
wanie.
Dowiadczenie uczy, e nikt nie mwi nie
przejmuj si" w sytuacji, kiedy naprawd nie
ma si czym przejmowa. Sowa nie bj si"
i wszystko w porzdku" s dla zwierzcia nie
omylnym znakiem, e dzieje si co zego bd
co zego wydarzy si za chwil. Czsto winien
jest sam waciciel, ktry obawia si reakcji ko
ta, nie za samej sytuacji. Oto przykad: zabie
rasz kociaka do lekarza. Kociak jest czujny,
ale nie okazuje strachu. Boisz si zastrzykw
i martwisz si, e kot wpadnie w popoch. Za
czynasz go gaska szybkimi ruchami, powta
rzajc drcym gosem wszystko w porzdku,
wszystko w porzdku". Wyczuwajc twoje na
picie, kociak take zaczyna si spina. Kiedy
przychodzi do zastrzykw, strach kociaka si
wzmaga. W tym momencie twoje wszystko
w porzdku", powtarzane napitym tonem, dzia
a na niego jak pachta na byka. Co si dzie
je, i to co zego.
Kiedy jestemy podenerwowani, oddychamy,
mwimy i gaszczemy kota coraz szybciej i in
tensywniej. Kot momentalnie odbiera nasze na
picie jako oznak zbliajcego si niebezpie
czestwa. Pom mu, przemawiajc do niego
wolniej, wolniej go gaszczc i wolniej oddy
chajc. Nabierz powietrza w puca, potem zrb
powolny wydech i odpr si. Sam sobie
wytumacz, e przecie ani kot, ani tym bardziej
ty nie macie si czego obawia. Staraj si prze
mawia i zachowywa, jak gdyby nigdy nic.
Twj spokj udzieli si kotu.

Nie rb niczego na si
Bojaliwego kota nie powinno si do niczego
zmusza. Przestraszony kot zrobi wszystko, e
by wydosta si z opresji. W takich sytuacjach
nie jeste jego najlepszym przyjacielem, lecz
po prostu zawalidrog. Jeli kot nie znajdzie in
nej drogi ucieczki, przejdzie po tobie, ominie ci
albo nad tob przeskoczy. Im bardziej bdziesz
mu w tym przeszkadza, tym boleniejsze bd
dla ciebie tego konsekwencje.

Stosowanie siy wobec przestraszonego ko

ta nie tylko bywa bolesne w skutkach, ale te
jest cakowicie niecelowe. Zwierz moe stra
ci do ciebie zaufanie, ktre jest w tym przy
padku nieodcznym warunkiem jakichkolwiek
postpw. Najprawdopodobniej strach jeszcze
si pogbi, poniewa kot zda sobie spraw,
e nie jest w stanie unikn sytuacji, ktra go
przeraa. Jednym sowem, stosowanie siy
w pracy nad kotem to niepowetowana strata
czasu.

JAK POMC SI ZAADAPTOWA ADOPTOWANEMU KOTU

Skdind normalny kot chowa si w nowym miejscu po ktach, zwaszcza jeli w domu
panuj inne warunki ni te, do ktrych przywyk. Emily ktra przebywaa najpierw na uli
cy, a pniej u lekarza weterynarii, zupenie wyprowadzio z rwnowagi nasze haaliwe
gospodarstwo. Po prostu zaszya si w koszu na brudn bielizn. Z czasem wysza
z niego sama i przyczya si do reszty domownikw.
Zwykle kot oswaja si z sytuacj i w kocu przyzwyczaja do swojej nowej rodziny.
Do tego czasu jednak trzeba go bacznie obserwowa, stres moe bowiem wywoa
objawy chorobowe, ktre mona atwo przeoczy, jeli kot przebywa poza zasigiem
wzroku waciciela.
Jeli kot chowa si w kryjwce duej ni tydzie, trzeba zacz podchody. Dziel jego
posiki na p. W nocy, kiedy w domu panuje spokj, wy karm po caym mieszkaniu
i po si spa. Jeli karmisz kota wilgotnym pokarmem, roz jedzenie na papierowych
talerzykach. Zostaw wiksze porcje w odlegych kracach nowego rewiru. Pozostae kski
powinny by niewielkie, eby kot nie straci apetytu. Burczenie w brzuchu moe doda mu
odwagi.
Jeli w domu s inne zwierzta, umie je na noc w oddzielnym pomieszczeniu. We
je ze sob do sypialni i zamknij drzwi. Niech nikt nie przeszkadza kotu w poznawaniu
nowego otoczenia.
Oczywicie adna z tych metod nie skutkuje w sytuacji, kiedy kot nie chce korzysta
z kuwety. W takim razie trzeba rozwiza najpierw ten problem, korzystajc z naszych
wczeniejszych wskazwek, a dopiero pniej zacz przezwycia strach zwierzcia.
Do przestraszonego kota trzeba zawsze podchodzi z nadzwyczajn delikatnoci.
Jeli jest odprony, powoli signij rk w jego stron i zatrzymaj do w odlegoci mniej
wicej p metra od jego pyszczka. Poobserwuj go przez chwil i odwr wzrok. Nie gap
si na niego. Przemawiaj do niego spokojnie, zawoaj go po imieniu. Powiedz mu, e jest
najwspanialszym kotem na wiecie i e trudno by byo znale mu lepszy dom.
Jeli w ktrymkolwiek momencie kot zacznie si wycofywa, przesta. Jeli nie
okazuje zainteresowania, zostaw go. Odejd albo spokojnie przy nim usid. Poczytaj
ksik, porysuj, napisz list, bez wzgldu jednak na to, czym si zajmiesz, zachowuj si
spokojnie i cicho, zostawiajc kota samemu sobie. Jeli zacznie obwchiwa twoj do
i okazywa pewne zaciekawienie, powoli signij w jego stron i podrap go pod brod.
Cierpliwo jest najskuteczniejsz metod pozyskania zaufania zwierzcia.

Choroba sieroca
Koty nie przyzwyczajone do przebywania w sa
motnoci przeywaj stres. Miaucz, niszcz
sprzty albo zaatwiaj si poza kuwet. Oto
kilka wskazwek, jak sobie z tym radzi.
WYCHODZC Z DOMU, ZAMYKAJ KOTA
W ODDZIELNYM POMIESZCZENIU
Za kadym razem, kiedy kot wykonuje niedo
zwolon czynno, jego nawyk coraz bardziej
si utrwala. Jeli bdziesz przede wszystkim
zapobiega kocim katastrofom, masz due szan
se przerwa zaklty krg nieposuszestwa.
WICZ KOTU CIAO
Kot znudzony staje si czsto kotem psotnym.
Powiniene mu dwa razy dziennie organizowa
przynajmniej dziesiciominutowe lekcje kocie
go aerobiku, rano i wieczorem. Posugujc si
jedn z wielu dostpnych zabawek do ciga
nia na sznurku albo podrzucania na wdce,
moesz urzdza mu gimnastyk, nie przery
wajc porannej kawy i ogldania wiadomoci.
WICZ KOTU UMYS
Wprawdzie zabawa z kotem stymuluje jego
umys, ale nauka nowych zachowa skania go
do bardziej intensywnej pracy. Praca umyso
wa wywiera na kota niemal rwnie uspokajaj
cy wpyw jak praca fizyczna, nie wolno jej wic
lekceway.
NIE KAR GO
Karcenie zestresowanego kota tylko potguje
jego stres. Nasilenie stresu oznacza te nasi
lenie niepodanych zachowa. Bez wzgldu
na to, co zastaniesz w domu, zachowaj spokj.
Jeli chcesz obwinia kogokolwiek, obwiniaj
sam siebie. Przecie powiniene by zamkn
kota w bezpiecznym miejscu, prawda?
ROZWA, CZY NIE SPRAWI MU
TOWARZYSZA
Wikszo kotw lubi towarzystwo innych zwie
rzt albo przynajmniej przyzwyczaja si do nie
go. Jeli kot bdzie spdza dzie razem ze
swoim kompanem, czas upynie mu szybciej,
ty za pozbdziesz si czci obowizkw. Za

stanw si nad tym. Utrzymanie dwch kotw

jest niewiele bardziej pracochonne ni jedne
go, chyba e s to dugowose koty o delikat
nej okrywie, wymagajcej codziennej pieczo
owitej pielgnacji.

Jak utrzyma
kota z dala od
piaskownicy
i ogrodowych
rabatek
Wiele kotw lubi zaatwia si w sypkim, a
twym do rozkopywania podou. Na nieszcz
cie wszystkich ogrodnikw i uytkownikw pia
skownic, ulubione miejsca naszego wypoczynku
s czsto ulubionymi toaletami naszych kotw.
W jaki sposb zniechci kota do uczszcza
nia w te miejsca?

Piaskownice
Czasem najlepiej sprawdza si rozwizanie
najprostsze, a zatem po prostu - przykryj pia
skownic. W sklepach mona od razu kupi pia
skownic z pokryw. Mona te samemu zmaj
strowa praktyczne przykrycie. Brezent jest
wprawdzie lekki i tani, ale kopotw moe przy
sparza woda zbierajca si na rodku plan
deki. Doskonale sprawdza si pokrywa drew
niana, jedno- bd dwuczciowa, w zalenoci
od rozmiarw piaskownicy. Pokrywa nie tylko
skutecznie chroni przed kotami, ale te zapo
biega zamokniciu piasku, z korzyci dla two
ich pociech.

Rabatki
Czy solidne ogrodzenie okae si wystarcza
jcym zabezpieczeniem ogrodu, zaley wycz
nie od kota. Spot lubia si wspina na pot
z siatki. Regularnie przechadzaa si po samym
szczycie ogrodzenia. Ben nigdy nie stara si
jej naladowa, cho wielokrotnie obserwowa
jej wyczyny.

Jeli twj kot nie lubi si wspina, powinien

wystarczy dobry pot. W przeciwnym razie al
bo w sytuacji, kiedy nie chcesz mie ogrodze
nia, moesz wykorzysta kilka innych rozwi
za. Pokryj grzdki i zasiewy plastikiem. Folia
nie tylko zniechci prawie kadego kota do ko
pania, ale i poprawi warunki wegetacji wikszo
ci rolin. Mona te spryska okolice ogrodu
nietoksycznym rodkiem odstraszajcym albo
zainstalowa niskie ogrodzenie pod napiciem.

Co zrobi, kiedy nie

moesz zatrzyma
kota u siebie
Decyzja o sprawieniu sobie kota jest zawar
ciem umowy na dugie lata, umowy, ktr, miej
my nadziej, gruntownie rozwaye, zanim
w domu pojawio si zwierz; od czasu do cza
su zdarzaj si jednak sytuacje, kiedy po pro
stu nie moesz go u siebie zatrzyma.
Przedstawiano mi ju wiele powodw, dla kt
rych waciciele musieli pozby si kota - wie
le z nich brzmiao do humorystycznie. Jeden
z najgupszych argumentw, jakie udao nam
si kiedykolwiek usysze, brzmia: on mi nie
pasuje do nowego wystroju wntrza". Kot jest
ywym, obdarzonym uczuciami stworzeniem,
nie za elementem dekoracyjnym. Jeli z ja
kichkolwiek powodw bdziesz musia zrezy
gnowa z utrzymania kota, jedynym, cho wca
le nie najlepszym wyjciem bdzie znalezienie
mu nowego domu.
ZAPLANUJ RZECZ Z GRY
Najistotniejsz rol w poszukiwaniach nowego
domu dla twojego pupila odgrywa czas: trzeba
go duo powici na wnikliwe rozmowy z po
tencjalnymi wacicielami, a w razie potrzeby
na odmawianie niektrym osobom tak dugo,
a znajdzie si kto odpowiedni.
DAJ LUDZIOM ZNA
Wydaje si, e sporo dorzecznych ludzi szuka
miych zwierzakw, do ciebie jednak nie trafi,
jeli nie dasz im o sobie zna. Przygotuj ogo
szenia, rozlep je w miejscowej klinice wetery-

Nie porzucaj kota

Sdzc po liczbie kotw porzucanych
co roku w lesie i wzdu mniej
uczszczanych szos, wci panuje
powszechne przekonanie, e zwierzta
domowe s w stanie przetrwa zdane
same na siebie. Ot NIE S.
Nie ud si, e dajesz kotu szans".
Skazujesz go na mier. To, e nie
zadajesz mu jej sam, w niczym ci nie
usprawiedliwia.
Porzucone koty zwykle konaj
w mczarniach, poturbowane przez psy
albo dzikie zwierzta, po potrceniu
przez samochd, umierajce z godu,
trucizn, cierpice dugie godziny
z przebitymi przez poknit ko
wntrznociami - lista jest przeraajca,
lecz prawdziwa.
Jeli nie jeste w stanie zatrzyma
przy sobie zwierzcia, odnie je do
schroniska. Jeeli nie uda si znale mu
nowego waciciela, w schronisku umrze
szybk i bezbolesn mierci.
Przynajmniej tyle jeste winien
zwierzciu, za ktre ponosisz
odpowiedzialno.

naryjnej, w sklepach z artykuami dla zwierzt,

u kocich fryzjerw i w supermarketach. Zamie
ogoszenie w lokalnej gazecie. Popro o pomoc
napotkane osoby, przyjaci, wsppracowni
kw, ekspedientw w sklepie, z ktrego czsto
korzystasz. Szwagier przyjaciela kelnerki z po
bliskiej restauracji moe si okaza wspania
ym panem dla twojego kota!
PYTAJ O REFERENCJE
Nie mamy zamiaru ci straszy, ale na sprze
day zdrowych, niechcianych zwierzt do labo
ratoriw badawczych zbija si w USA kokosy.
By moe jest tak i gdzie indziej. Jestemy g
boko przekonani, e wychowane z ludmi zwie
rzta domowe nie powinny by w adnym razie
wykorzystywane do eksperymentw. Ludzie

uprawiajcy ten proceder zdaj sobie spraw

z wrogiego nastawienia wacicieli zwierzt do
ich profesji, nie mwi wic nikomu prawdy. To
handlarze, ktrzy wkradn si w twoje aski, e
by zdoby kota. S kuci na cztery nogi i potra
fi sprawia wraenie najwspanialszych kociarzy pod socem. Na szczcie nie tak trudno
uchroni przed nimi siebie i swojego pupila.
Jeli ewentualni waciciele mieli ju kiedy
zwierzta, najlepszym rdem informacji b
dzie ich lekarz weterynarii. Referencje mona
jednak uzyska take z innych rde. Nie da
j wprawdzie stuprocentowej gwarancji, ale od
czego trzeba zacz.
KA IM CZEKA
Nigdy nie oddawaj kota podczas pierwszej wi
zyty. Wystrzegaj si osb, ktre staraj si wy
wiera na ciebie jakikolwiek nacisk. Jeli aku
rat wyjedaj z miasta, mieszkaj daleko itd.
- zrezygnuj. Jeli komu naprawd zaley, za
czeka dzie albo dwa.
SPRAWD, CZY WSZYSTKO SI ZGADZA
Popro o adres i numer telefonu, a nastpnie
zadzwo pod podany numer. Zadzwo do miej
scowego biura numerw i sprawd, czy dane
si zgadzaj. Jeli adres jest w pobliu, pjd
tam osobicie. Moe to do paranoidalne
rodki ostronoci, ale niejednemu wacicie
lowi przytrafio si przekaza kota osobie, kt
ra podaa nieistniejcy adres i faszywy numer
telefonu.
Jeli wszystko si zgadza, to nowi wspania
li waciciele z pewnoci ju niecierpliwie wy
gldaj swojego pupila. Ludzie uczciwi stano
wi wikszo, handel zwierztami sta si
jednak na tyle intratnym zajciem, e odrobi
na ostronoci nie zawadzi.
ODDANIE KOTA DO SCHRONISKA
Pastwowe schroniska staraj si wszelkimi
sposobami zapewni opiek znajdom, w wie
lu regionach jednak ogromna liczba porzuco
nych zwierzt przekracza ich moliwoci.
W caych Stanach Zjednoczonych wikszo
kotw nigdy nie znajduje wacicieli i zostaje
poddana humanitarnemu zabiegowi upienia.
Schroniska maj najwicej kopotw ze zna
lezieniem miejsca dla starszych kotw. Jeli

twj pupil przekroczy ju pewien wiek, w wik

szoci schronisk nie dadz ci nawet nadziei
na jego przyjcie. Po prostu zostanie upio
ny. By moe brzmi to okrutnie, z drugiej stro
ny jednak schroniskami rzdz prawa okrut
nej rzeczywistoci. Pracownicy przygarnliby
z chci kade zwierz, nie maj jednak na
nie do miejsca. W kadej klatce, zajtej
przez starszego kota, ktry ma niewielkie wi
doki na nowych wacicieli, modszy, atwiej
szy do upchnicia" kociak jest z gry skaza
ny na mier. By moe w tym samym czasie,
kiedy starszy kot na prno czeka, a kto go
przygarnie, znalazoby dom dwoje - czworo
kocit. Zaledwie jedna dziesita zwierzt ze
schroniska trafia kiedykolwiek na staego wa
ciciela.
Niesprawiedliwe? Owszem. Kastruj i steryli
zuj swoje koty! Dorad innym, by je kastrowa
li i sterylizowali. Wtedy nikt ju nie bdzie mu
sia podejmowa tak drastycznych decyzji.
Dopki jednak stan rzeczy si nie zmieni, nie
miej pretensji, e schroniska wykonuj swoj
powinno. To nasza wina, wina wszystkich
wacicieli kotw, e w ogle dochodzi do ta
kich sytuacji.
Istnieje wiele prywatnych schronisk, w kt
rych nie usypia si zwierzt. Czsto na przyj
cie zwierzcia trzeba dugo czeka w kolejce,
warto wic wczeniej zadzwoni. Poniewa
w takich placwkach nie dokonuje si zabie
gw upienia, miejsc jest zdecydowanie mniej,
a powierzchnia schronisk jest ograniczona. Pra
cownicy mog mie take pewne wymagania
co do rodzaju zwierzcia, ktre zdecydowali
si przyj. Zwierzta trudne w utrzymaniu
z powodu zaburze zachowania bd chorb
mog nie znale dla siebie miejsca. Zadzwo
i dowiedz si o szczegy: numery wszystkich
miejscowych schronisk powiniene znale
w ksice telefonicznej w dziale Schroniska
dla zwierzt".
Wystrzegaj si miejsc, ktre w zamian za
drobn opat obiecuj doywotni opiek nad
kotem, bez wzgldu na jego problemy z zacho
waniem albo zdrowiem. Jeli cokolwiek zdaje
si zbyt pikne, by mogo by prawdziwe, we
dle wszelkiego prawdopodobiestwa prawdzi
we nie jest. Zbyt czsto zdarzao nam si wi
dzie, e peni rzekomo najlepszych chci

ludzie prowadz w istocie obozy koncentracyj

ne dla zwierzt, gdzie ukochani pupile pdz
ywot stoczeni w obskurnych klatkach, o odro
binie strawy i wody. Szczegy s tak drastycz
ne, e nie nadaj si do druku. Nigdy nie zo
stawiaj kota, dopki nie przekonasz si na
wasne oczy, w jakich warunkach trzyma si
zwierzta. Jeli personel nie pozwoli ci obej
rze schroniska, umie kota gdzie indziej.

ycie ze starym
kotem
Z upywem lat kocia skonno do wygodnic
twa pogbia si. Najwiksze znaczenie zysku
j ciepo, komfort i wygoda. Twj starzejcy si
kot moe by ci wdziczny, jeli sprawisz mu
atwo dostpny, szeroki parapet przy sonecz
nym oknie - o ile nie zrobie tego wczeniej.

Miski z jedzeniem i kuwety nie powinny sta

daleko. Kiedy kot by modszy, skaka bez opa
mitania; teraz kady skok moe si okaza
tym, na ktry zabraknie si starzejcemu si
zwierzciu.
Zadzwonia do nas bardzo zmartwiona pani,
skarc si, e jej szesnastoletni kot, ktry ni
gdy nie brudzi w domu, zacz regularnie za
nieczyszcza mieszkanie. Od razu spytaem
o jego stan zdrowia, kobieta jednak zapewnia
mnie, e lekarz weterynarii dokadnie przeba
da jej pupila, a nie doszukawszy si niczego,
co mogoby wzbudza niepokj, odesa j
z problemem do nas.
Przystpilimy zatem do rzeczy. Poniewa
zbliay si wita Boego Narodzenia, spyta
em, czy ostatnio nie zmieni si rozkad zaj
w domu, czy wacicielka kota nie wychodzi
czciej i czy nie przyjmuje wicej goci ni
zwykle. Odpowied na wszystkie pytania
brzmiaa nie". W takim razie czy nie przesun-

Starsze koty uwielbiaj ciepo. Buwi nie jest w ciemi bita, ucina sobie drzemk w plamie soca przy
balkonie. Pewnie za chwil bdzie z niej hot-kot (J.G.)

a kuwety albo czy nie zmienia rodzaju wir

ku? Nie - odpowiedziaa pani - kuweta za
wsze staa na werandzie". Na werandzie?
W grudniu! Zagadka rozwizana.
Wyskakiwanie przez okno na mrz stao si
dla sdziwego kota wyjtkowo przykr czynno
ci. Uzna wic, e kot w jego wieku, obda
rzony takim dowiadczeniem, z pewnoci po
trafi znale lepsze rozwizanie ni kucanie
pod wiatr. W istocie - zacz kuca pod otwar
tym oknem. Kiedy pani wniosa kuwet do do
mu, kopot znikn. Koty s takie wymowne.
Koty (podobnie jak ludzie) powolniej z wie
kiem. Ciao staje si mniej posuszne, post
puje nieodwracalna mier komrek nerwo
wych, co powoduje, e informacje krce
midzy mzgiem a koczynami maj coraz
dusz drog do przebycia. Kiedy wreszcie sy
gna zostanie odebrany, ciao i tak moe odm
wi wykonania danej czynnoci.
W miar postpujcej utraty komrek uka
du nerwowego zmysy ulegaj przytpieniu.
Wzrok si pogarsza, such sabnie, wch za
wodzi, cho zwykle aden z tych niedostatkw
nie doskwiera zbytnio zwierzciu. Koty jako
sobie radz. Radz sobie, bo musz, bo nie
maj innego wyjcia. Nie ni o cudownym le
ku albo napoju, ktry przywrci im modo.
Nie auj zmarnowanych szans i niewczenie
wypowiedzianych twardych sw. Godz si na
staro z takim samym wdzikiem, z jakim ak
ceptuj kady inny okres w swoim yciu.

podatne na schorzenia nerek i ukadu moczo

wego. Picie dostatecznej iloci wody pomaga
temu zapobiec.
KONTROLUJ JEGO WAG
Wa kota co miesic. Wszelkie wiksze zmia
ny masy ciaa - ubytek ponad 15 procent bd
analogiczny wzrost - naley zgosi lekarzowi.
Utrata wagi nie spowodowana zmian diety mo
e wiadczy o chorobie zbw, nerek, tarczy
cy itd.
Przyrost wagi obcia cay organizm. Otyo
moe prowadzi do cukrzycy, komplikacji po
operacyjnych, a zwaszcza chorb serca. Wiem,
jak trudno si oprze godnemu kotu, oka jed
nak, e kochasz go na tyle, by to uczyni. Kot
nie potrafi kontrolowa swojej wagi - to twj
obowizek.
W miar, jak kot si starzeje, jego dieta mo
e wymaga zmian bd ograniczenia. Doty
czy to zwaszcza sytuacji, kiedy kot prowadzi
gnuny tryb ycia. Kiedy zacznie si starze,
wszelkie problemy dotyczce ywienia omw
z lekarzem, zanim wprowadzisz jakiekolwiek
zmiany w jadospisie. Stosuj si dokadnie do
jego zalece.

Jeli zadbasz o kilka rzeczy, ycie twego s

dziwego kota stanie si nie tylko wygodniejsze,
ale i bezpieczniejsze.

ZRB MU BADANIA
Skoro kotu idzie ju drugi krzyyk, nie od rze
czy bdzie przeprowadzi badania oglne,
z uwzgldnieniem podstawowych analiz krwi.
Dziki temu nie tylko sprawdzisz, czy wszyst
ko jest w porzdku, ale i zyskasz materia po
rwnawczy na wypadek, gdyby cokolwiek wy
darzyo si w przyszoci.
Wychwytywanie problemw w zarodku jest
jednym z najlepszych sposobw na utrzyma
nie kota w zdrowiu przez dugie lata. Kot w po
deszym wieku powinien by badany przez we
terynarza dwa razy do roku. Badania w rocz
nych odstpach maj mniej wicej taki sens,
jak u mczyzny jednorazowa wizyta u lekarza
midzy szedziesitym a szedziesitym sz
stym rokiem ycia. Niezbyt to rozsdne,
nieprawda?

ZAPEWNIJ MU DOSTP DO WODY

Upewnij si, czy kot moe w kadej chwili na
pi si wody, wystawionej w atwo dostpnym
miejscu. Z wiekiem koty staj si coraz bardziej

KONTROLUJ JEGO ODDECH

Nie chodzi bynajmniej o stwierdzenie, czy kot
oddawa si pijastwu do pnej nocy, tylko
o wychwycenie pierwszych objaww chorb

Jeli nawet kot jest starszy i powolniejszy, nie

wychod z zaoenia, e wybiera si na cmen
tarz. Nie powiniene mu odmawia jego ulubio
nych zabaw i spacerw. Starsze koty uwielbia
j towarzystwo swego pana, bardziej ni
kiedykolwiek doceniaj rozkosze, jakie daje im
jego ciepy ucisk i dotyk kochajcej doni.

Co mona zrobi

Typowe choroby wieku starczego

GUZY
Obserwuj, czy na ciele kota nie tworz si adne zgrubienia. U niektrych starszych
kotw wystpuj one bardzo czsto i przewanie s nieszkodliwe, kada zmiana powinna
by jednak poddana dokadnej obserwacji i skonsultowana z lekarzem. Jeli twoja kotka
zostaa wysterylizowana w pnym wieku albo nie wysterylizowae jej wcale, zwracaj
szczegln uwag na wszelkie nienaturalne obrzmienia sutkw.
CHOROBY UKADU MOCZOWEGO
S to czste przypadoci u starszych kotw. Sprawdzaj, ile kot wypija wody. Utrzymuj
misk w nieskazitelnej czystoci. Ustaw kuwety w pobliu ulubionych miejsc do spania.
Licz si z tym, e z upywem lat zdarzaj si od czasu do czasu mae katastrofy. Jeli
jednak bdzie dochodzio do nich czciej, jeli kot zacznie wypija due iloci wody
i oddawa mocz czsto i obficie - skontaktuj si z lekarzem. Tego rodzaju schorzenia
wynikaj z wielu przyczyn, a ich leczenie jest moliwe - nie wolno tylko zwleka.
ZATWARDZENIE
Stare koty od czasu do czasu cierpi na zatwardzenie. Nie ma w tym nic niezwykego.
Uporczywe zatwardzenie jest jednak objawem niepokojcym, ktry trzeba koniecznie
omwi z lekarzem. W przypadku agodnego zaparcia mona poda kotu odrobin mleka,
o ile kot nie pije go regularnie. Mleko w naturalny sposb dziaa na koty
przeczyszczajco. Nie podawaj mu jednak zbyt duych iloci - w przeciwnym razie
napytasz sobie nowej biedy.
CHOROBY SERCA
Jeli kot zaczyna nagle sprawia wraenie ospaego, pi ponad miar, od czasu do czasu
kaszle, spytaj weterynarza, czy w gr moe wchodzi choroba serca. Nie s to czste
przypadki, trzeba jednak wzi pod uwag tak moliwo.

zbw. Zy stan jamy ustnej i zakaenia bakte

ryjne maj fatalny wpyw na oglny stan zdro
wia zwierzcia. Kady, kto cierpia na powa
ny bl zba, wie, jak dokuczliwa potrafi by taka
przypado. Kot jest podatny na choroby dzi
se i infekcje jamy ustnej tak samo jak czowiek,
trzeba wic sprawdza stan jego zbw co naj
mniej dwa razy w miesicu. Sprawd dokad
nie, czy dzisa nie s opuchnite i zaognione,
a oddech niewiey. Obolaa jama ustna moe
by przyczyn niechci do jedzenia. W przy
padku starszego kota jest to alarmujcy objaw,
ktry moe by oznak powaniejszego scho
rzenia, nie majcego nic wsplnego z jam ust
n! Wszystkie wymienione okolicznoci wyma
gaj natychmiastowej wizyty u lekarza.

UATW MU YCIE
Ustaw miski z jedzeniem i wod na pododze
tu przy ulubionym miejscu do spania. Kuwety
nie powinny mie zbyt wysokich cianek: kot
z wiekiem niedonieje. Umie kuwet na
kadym pitrze domu. Stary kot moe sabiej
panowa nad swoimi zwieraczami. Jeli twj
pupil ma ulubiony punkt obserwacyjny, trudno
mu ju jednak do niego dotrze, sprbuj usta
wi wok meble, eby mg si po nich wspi.
Podsunity pod okno pieniek moe w zupeno
ci wystarczy artretycznemu staruszkowi.
URZD MU INTYMNY KCIK
Drzemka jest narodowym sportem wszystkich
kotw. Dla starszych osobnikw staje si wa-

runkiem sine qua non funkcjonowania. Jeli

w twoim mieszkaniu jest do gwarno albo twj
kot po prostu ceni sobie prywatno, urzd
specjalnie dla niego przytulny i wygodny kcik.
Posanie przy kaloryferze, wymoszczone ko
cem pudeko ustawione pod wczon lamp,
szeroki parapet przy sonecznym oknie - nie
musi to by nic szczeglnie wymylnego, wy
starczy wygodne miejsce do spania.

Pobyt w pensjonacie
Nawet jeli do tej pory pobyt kota w pensjona
cie nie wiza si z adnymi kopotami, star
szemu pupilowi powiniene sprawi opiekuna.
Pobyt w pensjonacie, choby w najlepszych
warunkach, wywouje u kota stres, ktry moe
sta si przyczyn chorb. Nie miej pretensji
do obsugi porzdnego pensjonatu, jeli star
sze zwierz podczas pobytu tam zachoruje al
bo umrze. Najprawdopodobniej pracownicy
w niczym nie zawinili. Stres mg sprowokowa
ujawnienie si ukrytych schorze albo obniy
odporno na zachorowanie. Staraj si nie zo
stawia starych zwierzt w pensjonacie.
Opiekun dochodzcy do domu jest najlep
szym rozwizaniem w przypadku starszego ko
ta. Dziki niemu kot bdzie mg spa zwini
ty w kbek na twoim ku, nie naraajc si
na nieznane haasy, widok obcych ludzi i szcze
kanie czeredy psw.
Kontakt z fachowymi opiekunami do kotw
mona uzyska za porednictwem Towarzy
stwa Opieki nad Zwierztami, ssiadw, miej
scowego lekarza weterynarii, kociego fryzjera
i w sklepie z artykuami dla zwierzt. Zasiga
nie jzyka gdzie si da i rozlepianie ogosze
to najlepsze metody poszukiwa.

Pielgnacja
Ach, gdyby tak odzyska modo - mc wsz
dzie sign bez trudu i wyliza sobie nasad
ogona, z wdzikiem zarzuci tyln nog za go-

Elwira dorastaa nie rozstajc si z Pelagi.

W czasie, kiedy powstaje nasza ksika, Pelagia
liczy sobie mniej wicej osiemnacie lat, a Elwira
uczy si do matury. Tym dwojgu udao si
stworzy zwizek na cae ycie (J.G.)

w i powici si toalecie intymnych czci

ciaa. Te niemal akrobatyczne wyczyny mog
przysparza wicej trudnoci ni dawniej. Trze
ba bdzie czciej szczotkowa kota usuwajc
martwe wosy, czciej te przeczesywa mu
sier grzebieniem, by zapobiec tworzeniu si
kotunw. Pazury, niegdysiejszy przedmiot ko
ciej dumy, bd teraz wymagay twej bacznej
uwagi. Niezbdne dodatkowe zabiegi maj te
swoj dobr stron. Szczotkowanie i czesanie
kilka razy w tygodniu wie si z dotykaniem
kota na caym ciele, dziki czemu atwiej za
uway wszelkie guzy i zgrubienia, ubytki sier
ci i strupy.

Prosimy o ostrono!
Z wiekiem skra kota staje si coraz bardziej
delikatna, okrywa si przerzedza, kot moe tra
ci na wadze - wszystkie te objawy zwiksza
j jego wraliwo na zabiegi pielgnacyjne.
Od na bok niezniszczaln szczotk drucia
n i zacznij uywa grzebienia albo szczotki
z naturalnego wosia. Czesz okryw delikatnie
i dokadnie, dugimi, powolnymi ruchami, bacz
nie obserwujc reakcje kota. Poddawany wa
ciwej pielgnacji bdzie wci mrucza z roz
koszy.

wiczenia
Moja babcia przez dziesitki lat wiczya co ra
no jog; w wieku szedziesiciu - siedemdzie
siciu lat bya duo sprawniejsza ni ja tu po
dwudziestce. Nic nie stoi na przeszkodzie, by
stary kot zachowywa kondycj i zwinno, uni
kajc przy tym nadmiernego wysiku. Moesz
go na rne sposoby zachca do aktywnego
trybu ycia.
PODCIGNIJ SI
Podtrzymujc kota pod opatki i zad, usid
z nim na krawdzi ka. Opuszczaj go powo
li. Najprawdopodobniej kot wycignie apy w g
r i wysuwajc pazury bdzie stara si pod
cign. Pom mu, a nastpnie znw go
powoli opu. To jedno z podstawowych, pro
stych wicze, dziki ktrym kot moe znowu
nabra wigoru przy niewielkiej pomocy z two
jej strony.

SIGNIJ PODOGI
Podtrzymujc kota pod opatki i zad opu go
na podog. Przechyl go w taki sposb, eby
przd ciaa znalaz si niej ni ty. Kiedy kot
znajdzie si tu nad podog, najprawdopodob
niej bdzie stara si do niej dosign. wiet
nie! Pozwl mu si rozcign, nastpnie zno
wu go podnie i powtrz wiczenie.
ZRB KOCI GRZBIET
Czsto wystarczy podrapa kota po nasadzie
ogona albo w najwyszym miejscu grzbietu,
eby wygi si w kabk. To dobre wiczenie
rozcigajce dla caego ciaa. Powtrz je kilka
razy z rzdu.
DELIKATNE WICZENIA ROZCIGAJCE
Kiedy kot ley odprony, usid przy nim i za
cznij go gaska. Przemawiaj do niego z uczu
ciem. Delikatnie ujmij go pod przednie apy i po
cignij do przodu. Wikszo kotw lubi
wiczenia rozcigajce. Poczujesz, jak kot si
przeciga, a nastpnie odpra. Kiedy si od
pry, powoli zlunij uchwyt. Powtrz wicze
nie z tylnymi apami. Moesz take zafundo
wa kotu przyjemn gimnastyk, cignc go
jednoczenie za przednie i tylne apy. Jedn r
k pod przednie apy, drug za tylne. Rozlu
niaj uchwyt za kadym razem, kiedy poczujesz,
e kot skoczy si przeciga albo wiczenie
przestao mu si podoba. Podczas tego ro
dzaju wicze trzeba by szczeglnie wyczu
lonym na moliwoci zwierzcia i nie prbowa
go do niczego zmusza. Kiedy kot zyska pew
no, e z czasem go pucisz, a poza tym b
dziesz si zachowywa delikatnie, zacznie od
nosi si do waszych wicze z prawdziwym
entuzjazmem.
MINIMARATON
Zostawianie kota z dala od miski z jedzeniem
bd ulubionego miejsca do spania zmusza go
do odrobiny ruchu. Moesz mu troch podokucza - przestaw misk kilka razy podczas po
siku, eby za kadym razem musia i coraz
dalej, przytrzymaj go na kolanach, podczas gdy
twj wsplnik pokae mu misk, a nastpnie
pjdzie z ni na drugi koniec mieszkania. Zrb,
co uznasz za stosowne, byleby kot si rusza.
Im wicej ruchu, tym lepiej.

Opracuj swoje wasne wiczenia. Dopki za

chowujesz si delikatnie i nie wykonujesz szyb
kich ruchw, a kot nie zgasza sprzeciwu,
wszystko w porzdku. Rusz gow. Kot jest
zwierzciem bardzo wytrzymaym; zaplanuj wi
czenia w sposb, jaki uznasz dla niego za sto
sowny.

Spraw mu kociaka za
towarzysza
Niektrym kotom wystarczy sprowadzi do do
mu kociaka, by zapewni im dostateczn ilo
wicze, przywrci sens ich yciu i pod ka
dym wzgldem poprawi im samopoczucie. Dla
innych z kolei to prawdziwy koszmar, wtargni
cie na ich terytorium w czasie, kiedy staj si
najatwiejszym celem ataku. Towarzystwo ko
ciaka jest dla nich rwnie przykre, jak dla nas
borowanie zba bez znieczulenia. Zanim spro
wadzisz do domu kociaka, musisz dobrze po
zna swojego kota.
Jeli jeste zdania, e koci maluch wniesie
rado w ycie twego dotychczasowego pupi
la, dziaaj ze spokojem i daj obojgu duo cza
su na oswojenie si ze sob. Starszemu kotu
powiniene ofiarowywa co najmniej tyle samo
czuoci, co przedtem. Troskliwa opieka pomo
e mu przetrwa trudny okres przejciowy.

Poegnanie
Wsplne ycie ze zwierzciem ma tylko dwie
ciemne strony: po pierwsze, nasi pupile yj
krcej od nas, po drugie, moemy skrci ich
cierpienia. Prawo pooenia kresu mczarniom
jest dobrodziejstwem do dwuznacznym.
Z jednej strony moesz po raz ostatni udowod
ni pupilowi sw mio, czynic to z gbi ser
ca, w sposb wolny od wszelkiego egoizmu.
Moesz uzna, e kochasz go zbyt mocno, by
pozwoli mu umrze wrd blu i cierpie. Kie
dy zblia si kres, moesz pomc zwierzciu
odej, powicajc mu tyle samo troski i mi
oci, ile starae si ofiarowa mu przez cae
ycie.
Z drugiej jednak strony bierzesz na siebie
ciar swojej decyzji. W ktrym momencie cier
pienie staje si nie do zniesienia? Ten sam kot,

ktry przecigajc si rano krzycza z blu, mo

e wieczorem uoy si przy tobie, mruczc
z zadowolenia. Skd masz wiedzie, e czas
ju nadszed? Czy nie warto sprbowa jesz
cze jednej cudownej kuracji? Czy kota daoby
si uratowa, gdyby mg powici wicej
pienidzy na leczenie? Pytania trudne, lecz
uzasadnione. Pytania, jakie musisz sobie za
da, zanim usprawiedliwisz swoj decyzj.
Zrb wszystko, co w twojej mocy. Skoro mo
go to kiedy wystarczy twemu kotu, z pew
noci i teraz bdzie z poytkiem dla niego.
Uwierz w siebie i polegaj na tym, co wiesz
o swoim kompanie. Niektre koty znosz bl
lepiej, inne gorzej. W takich sytuacjach staram
si way ycie moich zwierzt na szali - po
jednej stronie przyjemnoci i zadowolenie, po
drugiej cierpienie i bl. Kiedy szala cierpienia
przeway, chyba nadszed czas.
Jeli nigdy nie uczestniczye w usypianiu
zwierzcia, postaram si opisa, jak ono prze
biega: kiedy przyjdzie pora, bdziesz lepiej przy
gotowany na to przykre dowiadczenie.
Nie musisz do koca towarzyszy swemu ko
tu. Wybr naley do ciebie. Trudno powiedzie,
jakie wyjcie jest lepsze - zrb to, co uznasz
za stosowne i co bdzie z najwikszym poyt
kiem dla twego przyjaciela.
Jeli zdecydujesz si zosta z kotem, staraj
si zachowa jak najwikszy spokj i pogod
ducha, dopki nie bdzie po wszystkim. Dzi
ki temu kot nie odczuje niepokoju ani strachu.
Decyzja o upieniu zwierzcia jest niezwykle
trudna, skoro jednak ju j podjem, staram
si, by kot by w miar monoci odprony
i spokojny. Chc, by ostatnim dwikiem, jaki
usyszy przed mierci, by peen mioci gos
jego pana; chc go delikatnie gaska, tak jak
go dotd miliony razy gaskaem. Kiedy zwie
rz umiera, zaamuj si, prbuj jednak wy
trwa do samego koca.
mier nadchodzi bardzo szybko. To tylko je
den zastrzyk. Zwierz odczuwa jedynie bl spo
wodowany nakuciem igy. W przecigu kilku
sekund, jakie zajmuje pocinicie toka strzy
kawki i wycignicie igy z powrotem, twj przy
jaciel zapadnie w sen i straci wiadomo. Za
chwil bdzie po wszystkim.
Mimo e przeprowadzaem ten zabieg wie
lokrotnie, w schroniskach i podczas pracy w kli-

nice weterynaryjnej, wreszcie na moich wa

snych zwierztach, do tej pory nie potrafi
przej nad nim do porzdku dziennego. Wci
mam wraenie, e sprawy potoczyy si zbyt
szybko, e nie byem na to przygotowany. Wy
korzystaj ostatnie chwile spdzone ze swoim
kotem, zanim iga zagbi si w jego ciele - po
tem bdzie za pno.
Wikszo lekarzy weterynarii odnosi si
z wielkim zrozumieniem i wspczuciem do
waciciela, ktry ponis tak strat. Lekarz
pozwoli ci spdzi ze zwierzciem tyle czasu,
ile uznasz za stosowne. Kieruj si wasnym su
mieniem - zosta z kotem kilka minut albo
odejd od razu.
Umawiajc si z lekarzem prosz go o wy
stawienie rachunku albo pac mu z gry: tu

po zabiegu jestem kompletnie do niczego. Na

wet jeli rozsdek mwi, e nie byo innego wyj
cia, serce nie potrafi si z tym pogodzi.

Czsto zadawane
pytania
Moja kotka Ruby ma trzynacie lat. Od kie
dy przeprowadziam si do nowego miesz
kania, budzi mnie kilka razy w tygodniu, wy
dzierajc si wniebogosy w salonie. Mog
j znw wpuci, eby si uspokoia, ale po
tem bdzie jeszcze gorzej. W domu s jesz
cze inne koty: aden z nich nie przej si
specjalnie przeprowadzk. Co si dzieje?

Pochwaa Spot
Co w naszym domu musielimy nazwa Spot, czyli Kropka: luk zapenia maleka
kociczka manks. Bya nienobiaa, z wyjtkiem czarniawych kleksw wok uszu
i u nasady nieistniejcego ogona. O czym takim wanie marzylimy: Spot bya urocza,
niewiarygodnie przywizana do ludzi, uwielbiaa, gdy nosilimy j na rkach. Kiedy
pochylalimy si nad grzdkami w ogrodzie, zeskakiwaa nam z potu na plecy. Urodzia
si mruczc i oddawaa si tej czynnoci niemal bez wytchnienia. Jej mio do ludzi
rozcigaa si rwnie na dzieci, za ktrymi Spot wprost przepadaa.
Cierpiaa jednak na fizyczn przypado, ktra, jak si okazuje, jest wad genetyczn
waciw kotom rasy Manx, wywoan hodowl w kierunku uzyskania osobnikw
pozbawionych ogona. Brak ogona bywa czasem zwizany z niedorozwojem krgosupa.
To z kolei, tak jak w przypadku Spot, moe prowadzi do utraty kontroli nad zwieraczami.
Serce pkao z alu wszystkim, najbardziej jednak Spot, ktra chciaa przebywa
z ludmi przez cay czas. Kotka nabawia si przewlekej wysypki, prawie zawsze bya
brudna i nie moga zrozumie, dlaczego nikt ju nie chce bra jej na rce.
Trudno byo pogodzi si z t sytuacj, musielimy wic podj decyzj, z ktr
pogodzi si byo jeszcze trudniej. Dolegliwo nie sprawiaa kotce blu, wizaa si
natomiast z niewygod i poczuciem krzywdy i odtrcenia przez ludzi, ktrzy mieli dla niej
w yciu najwiksze znaczenie. Zrobilimy wszystko, co byo w naszej mocy, by zagodzi
jej cierpienie, bez adnego jednak rezultatu. Po wielu wysikach i rozmowach z lekarzem
uznalimy, e upienie bdzie najlepszym wyjciem z tej fatalnej sytuacji.
By to najprzykrzejszy zabieg upienia, w jakim uczestniczylimy kiedykolwiek. Spotty
do koca okazywaa nam mio i bezwzgldne zaufanie. Mruczaa, ocieraa si
pyszczkiem o nas, o lekarza, pozwalaa robi ze sob wszystko, nie uciekaa przed ig,
nie staraa si uciec przed mierci. Dugo po niej pakalimy. Paczemy teraz, piszc te
sowa. Ten jeden jedyny raz aowalimy, e jestemy kociarzami, cho nigdy nie
aowalimy, e bya z nami Spot. Pojawia si w naszym yciu jak wspaniay dar: nie
chcielibymy sprzeniewierzy si jej yciu, ubolewajc nad jej mierci.
egnaj, Kropeczko.

Krtko mwic, normalna reakcja na przepro

wadzk przeksztacia si w nawyk. Nie mog
zada Pani wiele pyta, zgaduj wic, e po
wica Pani Ruby najmniej uwagi spord
wszystkich kotw. Dzie po dniu mija j Pani
prawie nie dostrzegajc; ca uwag skupiaj
na sobie pozostae, bardziej towarzyskie koty.
Pierwszej nocy kotka bya najprawdopodob
niej nieco zbita z tropu nowym otoczeniem.
Skoro jednak zawoaa j Pani do siebie i po
moga si uspokoi, Ruby uznaa, e moe z te
go skorzysta. Wreszcie skupia na sobie ca
Pani uwag, podczas gdy jej rywale pi jak
zabici. Gaszczc j i pocieszajc, skutecznie
nagradza j Pani za budzenie w rodku nocy.
Po kilku miesicach kotka robi to, czego j Pa
ni nauczya, czyli kae Pani wstawa o trzeciej
nad ranem.
Masz ci los!
Wykorzenianie tego nawyku powinno prze
biega dwutorowo. Po pierwsze, musi Pani za
spokaja jej potrzeby o dogodniejszej porze.
Po drugie, musi Pani oduczy kotk jej zacho
wania.
Prosz jej powica jak najwicej uwagi wie
czorem. Moe Pani wyznaczy por zabawy,
podczas ktrej Ruby bdzie moga da upust
rozpierajcej j energii i zwalczy stres. Trze
ba j czesa, gaska - okazywa jej mnstwo
troski. Dziki temu kotka si odpry.
Kiedy w nocy zacznie si wydziera, prosz
nie woa jej do siebie. Okazanie jej choby
odrobiny zainteresowania bdzie tylko nagrod
za jej natrtne zachowanie. Mona j zamkn
w swojej sypialni, eby nie moga si wczy
po domu, albo w jakim odlegym pokoju, skd
nie bdzie moga Pani obudzi. W kadej sytu
acji trzeba po prostu zignorowa jej wrzaski.
Jeli nie jest Pani w stanie znie cigego
miaukotu, prosz zaaplikowa kotce bezgon
korekt, kierujc na ni z duej odlegoci kil
ka strumieni wody ze spryskiwacza do rolin.
Potem moe Pani wrci do ka. Ruby nie
jest w ciemi bita, skojarzy jedno z drugim.
Dlaczego mj kot drapie wok miski z je
dzeniem?
Paski kot zakopuje jedzenie. Liczy si sam od
ruch, kot nie przejmuje si zbytnio, e miski nie
da si naprawd zakopa.

Na wolnoci zdarza si, e kot zakopuje cz

ciowo zjedzon zdobycz, eby przechowa j
na pniej. Zdaje si, e jest to take wymow
ny koci odpowiednik odesania potrawy do
kuchni. Jeli kot uzna, e jedzenie jest wstrt
ne, moe prbowa je zakopa.
Moj kot cay dzie pi. Czy na pewno nic mu
nie dolega?
To normalne, naturalne zachowanie i zwykle
nie ma si czym martwi. Wikszo kotw
przesypia prawie cay dzie. Zwierzta drapie
ne pieczoowicie oszczdzaj energi w chwi
lach, kiedy nie szukaj poywienia. Ma to du
e znaczenie w sytuacji, kiedy nie wiadomo,
jak prdko trafi si nastpna zdobycz. Instynkt
pozostaje, nawet u rozpieszczonych kotw do-

Koty przesypiaj wiksz cz doby.

Na zdjciu Teofil odbywa popoudniow drzemk
(M.S.)

mowych, ktrym nigdy w yciu nie zdarzyo si

opuci adnego posiku.
Koty niektrych ras s bardziej skore do
drzemki - od razu przychodz mi na myl per
sy i koty himalajskie. Jeli jednak przecitnie
aktywny kot zacznie nagle spa na okrgo, bu
dzc si tylko na kilka minut, wizyta u lekarza
bdzie konieczna.
Jestem w ciy, a moja teciowa mwi, e
powinnam pozby si kota, poniewa moe
on zaszkodzi dziecku. Czy to prawda?
Istnieje choroba znana pod nazw toksoplaz
mozy, ktr mona si zarazi od kota, pod wa
runkiem e kot na ni cierpi. Toksoplazmy w po
staci inwazyjnej wystpuj take w surowym mi
sie: w ten wanie sposb zaraa si wikszo
ludzi. Jeli mieszka Pani z kotami od dziecka,
najprawdopodobniej dawno ju przesza Pani t
chorob. Kiedy Sarah robia sobie testy, okaza
o si, e chorowaa na toksoplazmoz wiele lat
temu. Wikszo osb nie zdaje sobie nawet
sprawy, e zarazia si tym pierwotniakiem: tok
soplazmoza przypomina objawami gryp.

kim my to pojmujemy, cho potrafi si ideal

nie dostraja do wyznaczonego planu dnia
i zbyt czsto budz nas punktualnie, bymy mo
gli wtpi w ich umiejtnoci. Trudno jednak
powiedzie, czy maj wewntrzne poczucie
czasu, czy te ucz si reagowa na pewne
subtelne sygnay z zewntrz.
Ujmujc rzecz szerzej, koty dysponuj czym
w rodzaju zdumiewajco czuego szstego
zmysu - by moe jest to poczucie czasu. Kie
dy Sarah podrosa i zacza wyjeda na obo
zy, Captain na czas jej nieobecnoci wynosi
si z domu. Przepada na dwa miesice, ale
w dniu przyjazdu Sary siedzia na schodach
wejciowych albo pojawia si na tyach domu.
Przychodzi zawsze na czas, kadego lata, cho
nikt z nas do dzi nie ma pojcia, skd wie
dzia, kiedy Sarah wraca. Mio mie wiado
mo, e na wiecie zostao jeszcze kilka za
gadek do rozwizania.

Zakoczenie

Koty zaraaj si toksoplazmoz za pored

nictwem zjadanych ptakw i gryzoni. Jeli Pa
ni kot nie wychodzi na dwr, najprawdopodob
niej nie mia okazji zachorowa. Moe Pani
zrobi mu test i nie wypuszcza go z domu do
czasu urodzenia przez Pani dziecka.
Toksoplazmy zawarte w odchodach uaktyw
niaj si po upywie jednego do piciu dni, je
li wic kuweta jest czyszczona codziennie, ist
nieje niewielkie ryzyko zakaenia.
Kuwet powinien jednak czyci Pani m,
nastpnie dokadnie myjc rce. Jeli musi Pa
ni zajmowa si tym sama, prosz zakada
gumowe rkawiczki, uywa czystej opatki na
dugiej rczce i my si dokadnie po zako
czeniu sprztania. Kotu trzeba zrobi test i nie
wypuszcza go z domu przez cay okres Pani
ciy. Nie ma si czego obawia, bardziej Pa
ni ryzykuje jedzc surowe i niedogotowane
miso albo przyrzdzajc z niego potrawy, ni
opiekujc si kotem, ktry wanie mruczy na
rosncym jak na drodach brzuchu.

Mamy nadziej, e lektura naszej ksiki spra

wia wam tyle samo radoci, ile nam jej napi
sanie. Pracujc nad ni wspominalimy, wybu
chalimy miechem, kcilimy si i wci si
uczylimy. To bya prawdziwa, duga podr.
Koty zawsze byy i zawsze bd wanym ele
mentem naszego ycia. Witaj nas co rano, co
noc zwijaj si obok nas w kbek. Codziennie
z nami pracuj, cho szczeglnie gorliwie asy
stoway nam przy pisaniu tej ksiki.
Mamy nadziej, e nasza ksika pomoe
czytelnikowi uoy sobie wsplne ycie z ko
tem w taki sposb, eby obie strony czerpay
z niego jak najwicej radoci.
Oby zawsze towarzyszy ci kot, ktry pocie
szy ci w smutku, rozbawi, kiedy bdziesz znu
dzony, dotrzyma ci towarzystwa w samotnoci,
uwiadomi, jak wspania rzecz jest drzemka
w socu i udowodni, e od ona natury dzieli
ci zaledwie jeden pazur i jedno mruczanko.
Wszystkiego najlepszego: pogaszcz od nas
swojego kota.

Czy koty wiedz, ktra godzina?

Doskonae pytanie. Z jednej strony oczywicie
nie, przynajmniej nie w takim znaczeniu, w ja

Brian i Sarah

Indeks

Strony, na ktrych znajduje si szersze omwienie

problemu, zostay wyrnione pismem pgrubym.
Agresja 17, 18, 40, 57, 98, 138, 154-162
- b e z powodu 161
-defensywna 155
-leczenie 161
-owcy 161
-seksualna 158
-terytorialna 158
-wobec nowego kota 158
-w zabawie 157
-zastpcza 160
-z blu 161
-z rozdranienia 157
autoagresja 175
Balkon 34
bezwosy kot 23, 84
biaaczka kotw 66, 67, 93
biegunka 89, 119, 120
bdy wychowawcze 133, 183
Caodobowa klinika 67
chod" 105, 176
choinka 37
choroba lokomocyjna 119
-sieroca 185
choroby 92
- serca 92
- ukadu moczowego 190
czekolada 38
czesanie 24, 39, 63, 70, 83, 84, 89, 126, 192
czyszczenie uszu 71
wiczenia ruchowe 78, 94, 173, 185
-- na staro 192
-- rozcigajce 192
Dugowosy kot 24, 70, 84
-- kpiel 87
drabina 165
drapanie ludzi 23
- przedmiotw 20, 64, 114, 129, 130, 136, 145,151-1
drzemka 190
drzwi 36
drzwiczki dla kota 116, 143, 168
dzisa 190
dziecko 141, 165, 196
dwiki 21
FAIDS 68
FeLV 93
FIP 93
FIV 93
folia aluminiowa 65

-samoprzylepna 139,169
FPL 68
FPV 93
FVP 93
froterowanie" 90
fryzjer koci 85
Gaskanie 21, 157
gos 21
- w szkoleniu 96
guchota 25, 140
GUP 73
gruczoy odbytowe 90
- zapachowe 20
gryzienie 174
- rolin 39
grzdki 185
grzebanie w mieciach 177
grzebie 39, 83, 88, 192
guzy 190
Halloween 38
hierarchia 16
himalajski kot 25
hodowca dobry 28
- z y 29
Identyfikator 120, 121, 122, 123
idziemy" 108
- kopoty 110
instynkt owiecki 129,158
terytorialny 130
Jedzenie 130
jzyk 46
Kamienie moczowe 89
kara 98
karmienie 62, 116, 181
- kilku kotw 114
- kociaka 68
- przy stole 69
- resztkami ze stou 83
karton 64
kastracja 23, 29, 32, 68, 72, 130, 146, 148
kpiel 71, 85
klaps 134, 137
klatka p. transportwka
kbek sierci w przewodzie pokarmowym 89
kociak, droga do domu 53-54
kocimitka 40
kotuny 84
kominek 34
kompresor 138
korek 65
korekta 59, 98, 137, 139, 146, 171, 173

- rodowiskowa 139
koci 35, 38
kot abisyski 26
- perski 25
- syjamski 26
krtkowosy kot 24, 70, 83
kryjwka 183
kryza 92
kuchenka 36
kulki naftaliny 35
kuweta 42, 60, 112, 116, 139, 141, 184, 188, 190
- jednorazowa 119
Legowisko 40, 64
lekarstwa 35
lekarz weterynarii 28, 66, 149
-- pierwsza wizyta 66
lee" 103
- kopoty 105
lk 155, 175, 182
upie 126
Maine coon 25
mae zwierzta 59
masa ciaa 189
ma 92
menora 37
metalowe przedmioty 35
miasto 77
miauczenie 21
- uporczywe 62, 69, 135, 172-174, 194
mierzenie temperatury 90
miska 38, 82, 190
mleko 68
mynek do odpadkw 32
mocowanie przedmiotw 39
mowa ciaa 17
mrauczenie 21
mruczenie 20
munchkin 45
Nadpobudliwo 177
nagroda 97, 137, 173
natarczywy kot 173
nauka 173, 176, 185
- czystoci 60
niebezpieczestwa p. zagroenia
niedotykalski kot 162
niejadek 178
niekonsekwencja 135
nieprzyjemno 137
nieufno 182
nieyt nosa i tchawicy kotw 93
Objawy choroby 88
oczy 18, 71
odpowiedzialno 81
odsanianie brzucha 17, 21, 156, 157
odstraszajce rodki 139, 169
ogoszenie w prasie 29
ogon 19
okno 34, 40, 78
opiekun do kota 123, 191
ostrzenie pazurw 41, 63, 140, 151
-- niszczycielskie 151-154
oswajanie kota 181
otyo 69, 73, 82, 189

Panleukopenia kotw 68, 93

parwowiroza 72
pasoyty wewntrzne 71, 89, 90
pchy 88
pensjonat 120, 124, 125, 141, 191
petardy 38
piasek moczowy 89
piaskownica 185
piekarnik 36
pielgnacja 62, 191
- kociaka 69
- sierci 39, 83
- zbw 39
pierwsza podr samochodem 53
pies 58, 69, 82, 114, 141, 143, 149
pieszczoty 21
pieczka pingpongowa 64
pinezki 35
plan dnia 94, 165, 175
pochliwo 182
pyn do chodnic 33
pochaniacz zapachw 39, 142, 148
pochwaa 97, 137, 154
poczucie czasu 196
podawanie pynnych lekarstw 92
- tabletek 90
podnoszenie kota 22
podr 118
- samolotem 121
pogotowie 38
pokarm 55, 68, 82, 119, 123, 179
- dla psw 82
pokj dla kociaka 51
polowanie 129
- na nog 62, 63, 135
pomoce do stosowania korekty 138
popd pciowy 130, 140
pora karmienia 62, 69, 82, 114
porzucenie kota 186
postawa obronna 17
pozbycie si kota 186
pralka automatyczna 32
prychanie 21
przedmiecie 79
przeprowadzka 121, 194
przybda 29
przycinanie pazurw 39, 70, 84
przygotowanie mieszkania na przybycie kociaka 49
przyjemno 137
przyzwyczajenie do transportwki 99
ptak 59
puapka na myszy 138, 169
puszka-grzechotka 59, 138, 168, 178
Rasa 24, 25
- modna 26
rewir p. terytorium
rkawica do czesania 70, 83
robaki p. pasoyty wewntrzne
roliny doniczkowe 180
- trujce 36, 37
rozkad dnia p. plan dnia
rusztowanie dla kota 78, 114
Samochd 34, 53, 119
samokontrola 137
schronisko 27, 187
sedes zamiast kuwety 149-151
sen 195

siad" 101, 176

- kopoty 103
skaleczenia po walce 156
skarpetka 66
sklep zoologiczny 29
such 18
supek do ostrzenia pazurw 41, 152
smycz 108, 119, 121, 144, 147
socjalizacja 56, 130, 182
spacer na smyczy 108, 171
sprone powietrze 138
spryskiwacz 59, 138
sprztanie kuwety 60
ssanie 20, 71, 174
stary kot 188
-- choroby 190
sterylizacja 68
st treningowy 108, 110
strefa oddziaywa spoecznych 15
- prywatno 15
strefy wiata kota 15
stres 78, 94, 120, 132, 141, 142, 147, 174, 175, 1
184, 191, 195
stresujca zmiana 134
strzykanie moczem 20, 130, 138, 139, 146-149
strzyenie 84
szczepienia 56, 66, 67, 92, 118, 125
suszarka do bielizny 32
- - wosw 63, 87
sylwester 38
szczotka 83, 192
szelki 108, 119, 121, 144, 147
szkolenie 171
sznurek 35, 66
szpulka 65
linienie si 20, 125
miecie 177
rodki czyszczce 33
wiadectwo zdrowia 118,123
wiato 65
wiecznik 37
wierzbowiec uszny 71,89
wito Dzikczynienia 38
Tama klejca dwustronnie 139
temperatura ciaa 90
teren domowy 16
teren domowego otoczenia 16
termometr 90
terytorium 79, 113, 130, 150
- owieckie 16
- znakowanie p. znakowanie terytorium
toaletowe akcesoria 41-44
toksoplazmoza 196
torba papierowa 64
- plastikowa 66
- transportwka 40, 99, 119, 122
trawa 125
trawka kocia 78, 125, 176, 180
trymowanie 84
Udeptywanie 20, 125
uporczywe miauczenie p. miauczenie uporczywe
usuwanie pazurw 155
uszy 18, 71
upienie agresywnego kota 161
- starego kota 193

Walka 159
weny gryzienie i ssanie 176
wersalka 36
wie 80
wirus biaaczki kotw 93
- niedoboru immunologicznego kotw 93
- panleukopenii kotw 93
waenie na drzewa 164
woda 68, 72, 82, 120, 123, 189
wrzody 156
wspinaczka 50, 95, 167
wspycie kota z kotem 56, 112
psem 58, 114
kopoty 116
wcieklizna 67, 81, 93
wybr kociaka 31
- kota 23, 28, 31, 32
- lekarza 67
wybredny kot 178
wyjadanie z talerza 171
wymioty 88, 89, 125, 126
wymykanie si przez drzwi 170
wywabiacz plam 39
wycika kuwety 44
wzmocnienie pozytywne 97,170
Zabawa 56, 63, 78, 94, 130, 149, 169, 173, 175,
177, 182
- kota z psem 116
zabawki 64, 133, 158, 173, 176
zabiegi pielgnacyjne 62
zaginicie kota 118, 122
zagroenia 32
- podczas wit 36
zakane zapalenie otrzewnej 68, 93
zakopywanie jedzenia 195
zaatwianie si do sedesu 149
-- poza kuwet 61, 139-146, 188
-- w piaskownicy 185
wannie 142
zamknicie w domu 169
zapalenie otrzewnej 68, 93
zaraza kotw 68, 93
zatrucie 33, 36, 37, 51
zatwardzenie 190
zaufanie 21
zbkowanie 68
zdjcie 118
zdziczay kot 30, 181
zby 190
zesp nabytego niedoboru immunologicznego kotw
66, 68, 93
za" 110
- kopoty 110
ze nawyki 61, 132, 136
-- przyczyny 132
-- wykorzenianie 136
-- zapobieganie 61
zoliwo 97, 99, 134, 142
zmiana pokarmu 179
-wody 120
zmywarka do naczy 32
znakowanie terytorium 19, 142, 146, 152
wirek 42, 43, 141
- rodzaje 42
- zmiana rodzaju 43
renice 18

Wychowa kota? Kady rozsdny czowiek od razu

powie, e to niemoliwe. Wszyscy przecie wiedz,
e to kot wychowuje swoich wacicieli, a nie oni jego.
No i prawd mwic, przeczytanie tej ksiki nikogo
raczej nie przekona, e moe by inaczej. Chocia...
moe troch. W kadym razie amerykaskie koty
wychoway swoich ludzkich wspobywateli tak dobrze,
e my moemy im tylko pozazdroci. Im - to znaczy
Amerykanom.
Opracowujc t ksik dla polskich Czytelnikw
celowo pozostawilimy informacje o tych,
jake amerykaskich, fenomenach. Jestemy bowiem
przekonani, e nie tylko podre ksztac; warto
zobaczy, jak inni radz sobie w tym wiecie penym
kotw, i moe te zacz si zrzesza? I wymaga?
Mionikw i wacicieli kotw (przepraszamy
koty za to sformuowanie) jest przecie w Polsce
pokana armia.
Ksika ta, o ile nie mwi, jak wzi kota pod pantofel,
o tyle wskazuje, jak dyplomatycznie go podej, aby
wzajemne stosunki uoy ku oboplnemu zadowoleniu.
Uzbrojeni w t wiedz, mog Pastwo stawi
czoo swemu kociemu despocie, a i on moe uzna
nowy ukad za bardziej satysfakcjonujcy. Czego
z serca yczymy obu stronom.