Thong Tu 133

B TI CHNH
CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM
c lp - T do - Hnh phc
S: 133/2016/TT-BTC
H Ni, ngy 26 thng 8 nm 2016
THNG T
Hng dn Ch k ton doanh nghip nh v va
Cn c Lut K ton s 88/2015/QH13 ngy 20 thng 11 nm 2015;

Cn c Ngh nh s 215/2013/N-CP ngy 13 thng 12 nm 2013 ca
Chnh ph quy nh chc nng, nhim v, quyn hn v c cu t chc ca B Ti
chnh;
Theo ngh ca V trng V Ch k ton v kim ton,
B trng B Ti chnh ban hnh Thng t hng dn Ch k ton
doanh nghip nh v va.
CHNG I
QUY NH CHUNG
iu 1. Phm vi iu chnh
Thng t ny hng dn nguyn tc ghi s k ton, lp v trnh by Bo co
ti chnh ca doanh nghip nh v va, khng p dng cho vic xc nh ngha v
thu ca doanh nghip i vi ngn sch Nh nc.
iu 2. i tng p dng
1. Thng t ny p dng i vi cc doanh nghip nh v va (bao gm c
doanh nghip siu nh) thuc mi lnh vc, mi thnh phn kinh t theo quy nh
ca php lut v h tr doanh nghip nh v va tr doanh nghip Nh nc,
doanh nghip do Nh nc s hu trn 50% vn iu l, cng ty i chng theo
quy nh ca php lut v chng khon, cc hp tc x, lin hip hp tc x theo
quy nh ti Lut Hp tc x.
2. Doanh nghip c quy m nh v va thuc lnh vc c th nh in lc,
du kh, bo him, chng khon ... c B Ti chnh ban hnh hoc chp thun
p dng ch k ton c th.
iu 3. Nguyn tc chung
1. Doanh nghip nh v va c th la chn p dng Ch k ton doanh
nghip ban hnh theo Thng t s 200/2014/TT-BTC ngy 22/12/2015 ca B Ti
chnh v cc vn bn sa i, b sung hoc thay th nhng phi thng bo cho c
1
www.danketoan.com | www.clevercfo.edu.vn
quan thu qun l doanh nghip v phi thc hin nht qun trong nm ti chnh.
Trng hp chuyn i tr li p dng ch k ton doanh nghip nh v va
theo Thng t ny th phi thc hin t u nm ti chnh v phi thng bo li cho
c quan Thu.
2. Doanh nghip va v nh cn c vo nguyn tc k ton, ni dung v kt
cu ca cc ti khon k ton quy nh ti Thng t ny phn nh v hch ton
cc giao dch kinh t pht sinh ph hp vi c im hot ng v yu cu qun l
ca n v.
3. Trng hp trong nm ti chnh doanh nghip c nhng thay i dn n
khng cn thuc i tng p dng theo quy nh ti iu 2 Thng t ny th c
p dng Thng t ny cho n ht nm ti chnh hin ti v phi p dng Ch
k ton ph hp vi quy nh ca php lut k t nm ti chnh k tip.
iu 4. p dng chun mc k ton
Doanh nghip nh v va thc hin Ch k ton ban hnh theo Thng t
ny v cc Chun mc k ton Vit Nam c lin quan, ngoi tr cc Chun mc k
ton Vit Nam sau:
STT
S hiu v tn chun mc
CM s 11 - Hp nht kinh doanh
CM s 19 - Hp ng bo him
CM s 22 - Trnh by b sung bo co ti chnh ca cc ngn hng

v t chc ti chnh tng t
CM s 25 - Bo co ti chnh hp nht v k ton khon u t vo

cng ty con
CM s 27 - Bo co ti chnh gia nin
CM s 28 - Bo co b phn
CM s 30 - Li trn c phiu
iu 5. n v tin t trong k ton

n v tin t trong k ton l ng Vit Nam (k hiu quc gia l ;
k hiu quc t l VND) c dng ghi s k ton, lp v trnh by Bo co
ti chnh ca doanh nghip. Trng hp n v k ton ch yu thu, chi bng ngoi
t, p ng c cc tiu chun quy nh ti iu 6 Thng t ny th c chn
mt loi ngoi t lm n v tin t ghi s k ton.
iu 6. La chn n v tin t trong k ton
1. Doanh nghip c nghip v thu, chi ch yu bng ngoi t cn c vo quy
nh ca Lut K ton, xem xt, quyt nh la chn n v tin t trong k ton
v chu trch nhim v quyt nh trc php lut. Khi la chn n v tin t
2
trong k ton, doanh nghip phi thng bo cho c quan thu qun l trc tip.
2. n v tin t trong k ton l n v tin t:
a) c s dng ch yu trong cc giao dch bn hng, cung cp dch v ca
n v, c nh hng ln n gi bn hng ho v cung cp dch v, thng thng
chnh l n v tin t dng nim yt gi bn v c thanh ton; v
b) c s dng ch yu trong vic mua hng ha, dch v, c nh hng
ln n chi ph nhn cng, nguyn vt liu v cc chi ph sn xut, kinh doanh
khc, thng thng chnh l n v tin t dng thanh ton cho cc chi ph .
3. Cc yu t sau y cng c xem xt v cung cp bng chng v n v
tin t trong k ton ca n v:
a) n v tin t s dng huy ng cc ngun lc ti chnh (nh pht
hnh c phiu, tri phiu);
b) n v tin t thng xuyn thu c t cc hot ng kinh doanh v
c tch tr li.
4. n v tin t trong k ton phn nh cc giao dch, s kin, iu kin lin
quan n hot ng ca n v. Sau khi xc nh c n v tin t trong k ton
th n v khng c thay i tr khi c s thay i trng yu trong cc giao dch,
s kin v iu kin .
iu 7. Chuyn i Bo co ti chnh sang ng Vit Nam
1. Doanh nghip s dng ng tin khc vi ng Vit Nam lm n v
tin t trong k ton th Bo co ti chnh mang tnh php l cng b ra cng
chng v np cho cc c quan c thm quyn ti Vit Nam l Bo co ti chnh
c trnh by bng ng Vit Nam. Trng hp doanh nghip thuc i tng
bt buc phi kim ton bo co ti chnh th Bo co ti chnh np cho c quan
qun l Nh nc v cng b ra cng chng phi c kim ton.
2. Vic chuyn i Bo co ti chnh sang ng Vit Nam c thc hin
theo quy nh ti iu 78 Thng t ny.
3. Khi chuyn i Bo co ti chnh sang ng Vit Nam, doanh nghip
phi trnh by r trn Bn thuyt minh Bo co ti chnh nhng nh hng (nu
c) i vi Bo co ti chnh do vic chuyn i Bo co ti chnh sang ng Vit
Nam.
iu 8. Thay i n v tin t trong k ton
Khi c s thay i ln v hot ng qun l v kinh doanh dn n n v
tin t k ton c s dng trong cc giao dch kinh t khng cn tho mn cc
tiu chun ti khon 2, 3 iu 6 Thng t ny th doanh nghip c thay i n
v tin t trong k ton. Vic thay i t mt n v tin t ghi s k ton ny sang
mt n v tin t ghi s k ton khc ch c thc hin ti thi im bt u nin
k ton mi.
3
Doanh nghip phi thng bo cho c quan thu qun l trc tip v vic thay
i n v tin t trong k ton chm nht l sau 10 ngy lm vic k t ngy thay
i n v tin t.
iu 9. Quyn v trch nhim ca doanh nghip i vi vic t chc k
ton ti cc n v trc thuc khng c t cch php nhn hch ton ph
thuc (gi tt l n v hch ton ph thuc)
1. Doanh nghip c trch nhim t chc b my k ton v phn cp hch
ton cc n v hch ton ph thuc ph hp vi c im hot ng, yu cu
qun l ca mnh v khng tri vi quy nh ca php lut.
2. Doanh nghip quyt nh vic k ton ti n v hch ton ph thuc c t
chc b my k ton ring i vi:
a) Vic ghi nhn khon vn kinh doanh c doanh nghip cp: Doanh
nghip quyt nh n v hch ton ph thuc ghi nhn l n phi tr hoc vn ch
s hu;
b) i vi cc giao dch mua, bn, iu chuyn sn phm, hng ha, dch v
ni b, vic ghi nhn doanh thu, gi vn ti tng n v hch ton ph thuc do
doanh nghip quyt nh, khng ph thuc vo hnh thc ca chng t k ton
(ha n hay chng t lun chuyn ni b).
Trng hp s lun chuyn sn phm, hng ha, dch v gia cc khu
trong ni b v bn cht to ra gi tr gia tng trong sn phm, hng ha, dch v
th doanh nghip nn ghi nhn doanh thu, gi vn ti cc n v hch ton ph
thuc.
c) Vic phn cp k ton ti n v hch ton ph thuc: Ty thuc m hnh
t chc k ton tp trung hay phn tn, doanh nghip c th giao n v hch ton
ph thuc phn nh n li nhun sau thu cha phn phi hoc ch phn nh n
doanh thu, chi ph.
iu 10. ng k sa i Ch k ton
1. i vi h thng ti khon k ton
a) Trng hp doanh nghip cn b sung ti khon cp 1, cp 2 hoc sa i
ti khon cp 1, cp 2 v tn, k hiu, ni dung v phng php hch ton cc
nghip v kinh t pht sinh c th phi c s chp thun bng vn bn ca B
Ti chnh trc khi thc hin.
b) Doanh nghip c th m thm cc ti khon cp 2 v cc ti khon cp 3
i vi nhng ti khon khng c qui nh ti khon cp 2, ti khon cp 3 ti
danh mc H thng ti khon k ton doanh nghip quy nh ti Ph lc 1 ban
hnh km theo Thng t ny nhm phc v yu cu qun l ca doanh nghip m
khng phi ngh B Ti chnh chp thun.
2. i vi Bo co ti chnh
a) Doanh nghip nh v va cn c biu mu v ni dung ca cc ch tiu
4
ca Bo co ti chnh ti Ph lc 2 ban hnh km theo Thng t ny chi tit cc

ch tiu (c sn) ca h thng Bo co ti chnh ph hp vi c im sn xut,
kinh doanh, yu cu qun l ca tng n v.
b) Trng hp doanh nghip cn b sung mi hoc sa i biu mu, tn v
ni dung cc ch tiu ca Bo co ti chnh phi c s chp thun bng vn bn
ca B Ti chnh trc khi thc hin.
3. i vi chng t v s k ton
a) Cc chng t k ton u thuc loi hng dn (khng bt buc), doanh
nghip c t thit k mu chng t k ton ph hp vi c im hot ng v
yu cu qun l ca n v nhng phi m bo cc ni dung ch yu v phi m
bo cung cp nhng thng tin theo quy nh ca Lut K ton v cc vn bn
hng dn Lut K ton.
b) Tt c cc biu mu s k ton (k c cc loi S Ci, s Nht k) u
thuc loi hng dn (khng bt buc). Doanh nghip phi tun th quy nh ca
Lut K ton v cc vn bn hng dn Lut K ton. Doanh nghip c t thit
k biu mu s, th k ton ph hp vi c im hot ng v yu cu qun l
nhng phi m bo trnh by thng tin y , r rng, d kim tra, kim sot.
CHNG II
TI KHON K TON
iu 11. Nguyn tc k ton tin
1. K ton phi m s k ton ghi chp hng ngy lin tc theo trnh t pht
sinh cc khon thu, chi, nhp, xut cc loi tin v tnh ra s tn ti qu v tng ti
khon Ngn hng ti mi thi im tin cho vic kim tra, i chiu.
2. Cc khon tin do t chc v c nhn k cc, k qu ti doanh nghip
c qun l v hch ton nh tin ca doanh nghip.
3. Khi thu, chi tin mt phi c phiu thu, phiu chi v c ch k theo
quy nh v chng t k ton. Khi hch ton tin gi ngn hng phi c giy bo
N, giy bo C hoc bng sao k ca ngn hng.
4. K ton phi theo di chi tit tin theo nguyn t. Khi pht sinh cc giao
dch bng ngoi t, k ton phi quy i ngoi t ra ng tin ghi s k ton (n
v tin t k ton) theo nguyn tc:
- Bn N cc ti khon tin p dng t gi giao dch thc t;
- Bn C cc ti khon tin c la chn p dng t gi ghi s bnh qun
gia quyn hoc t gi giao dch thc t.
Vic xc nh t gi ghi s bnh qun gia quyn, t gi giao dch thc t thc
hin theo quy nh ti iu 52 Thng t ny.
5
5. Trng hp doanh nghip s dng t gi giao dch thc t hch ton

bn C cc ti khon tin, khon chnh lch t gi hi oi pht sinh trong k c
ghi nhn ng thi ti thi im chi tin hoc ghi nhn nh k ty theo c im
hot ng kinh doanh v yu cu qun l ca doanh nghip. ng thi, nu ti thi
im cui k k ton:
- Cc TK tin khng cn s d nguyn t th doanh nghip phi kt chuyn
ton b chnh lch t gi hi oi pht sinh trong k vo doanh thu hot ng ti
chnh hoc chi ph ti chnh ca k bo co.
- Cc TK tin cn s d nguyn t th doanh nghip phi nh gi li theo
quy nh ti iu 52 Thng t ny.
6. Ti thi im lp Bo co ti chnh theo quy nh ca php lut doanh
nghip phi nh gi li s d ngoi t theo t gi chuyn khon trung bnh cui k
ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn c giao dch.
Vic xc nh t gi chuyn khon trung bnh v x l chnh lch t gi do
nh gi li cc TK tin bng ngoi t c thc hin theo quy nh ti iu 52
Thng t ny.
iu 12. Ti khon 111 - Tin mt
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh thu, chi, tn tin mt ti qu
ca doanh nghip bao gm: Tin Vit Nam, ngoi t. Ch phn nh vo TK 111
Tin mt s tin Vit Nam, ngoi t thc t nhp, xut, tn qu.
b) Khi tin hnh nhp, xut qu tin mt phi c phiu thu, phiu chi v c
ch k ca ngi nhn, ngi giao, ngi c thm quyn cho php nhp, xut
qu,... theo quy nh v chng t k ton. Mt s trng hp c bit phi c lnh
nhp qu, xut qu nh km.
c) K ton qu tin mt phi c trch nhim m s k ton qu tin mt, ghi
chp hng ngy lin tc theo trnh t pht sinh cc khon thu, chi, nhp, xut qu
tin mt v tnh ra s tn qu ti mi thi im.
d) Th qu chu trch nhim qun l v nhp, xut qu tin mt. Hng ngy
th qu phi kim k s tn qu tin mt thc t, i chiu s liu s qu tin mt
v s k ton tin mt. Nu c chnh lch, k ton v th qu phi kim tra li
xc nh nguyn nhn v kin ngh bin php x l chnh lch.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 111 - Tin mt
Bn N:
- Cc khon tin Vit Nam, ngoi t nhp qu;
- S tin Vit Nam, ngoi t tha qu pht hin khi kim k;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d tin mt l ngoi t ti
thi im bo co (trng hp t gi ngoi t tng so vi t gi ghi s k ton).
6
Bn C:
- Cc khon tin Vit Nam, ngoi t xut qu;
- S tin Vit Nam, ngoi t thiu ht qu pht hin khi kim k;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d tin mt l ngoi t ti thi
im bo co (trng hp t gi ngoi t gim so vi t gi ghi s k ton).
S d bn N:
Cc khon tin Vit Nam, ngoi t cn tn qu tin mt ti thi im bo
co.
Ti khon 111 - Tin mt, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1111 - Tin Vit Nam: Phn nh tnh hnh thu, chi, tn qu tin
Vit Nam ti qu tin mt.
- Ti khon 1112 - Ngoi t: Phn nh tnh hnh thu, chi, chnh lch t gi
v s d ngoi t ti qu tin mt theo gi tr quy i ra ng tin ghi s k ton.
iu 13. Ti khon 112 - Tin gi ngn hng
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim cc khon tin gi khng k hn ti ngn hng ca doanh nghip. Cn c
hch ton trn Ti khon 112 - Tin gi ngn hng l cc giy bo C, bo N
hoc bn sao k ca ngn hng km theo cc chng t gc (u nhim chi, u
nhim thu, sc chuyn khon, sc bo chi,).
b) Khi nhn c chng t ca ngn hng gi n, k ton phi kim tra,
i chiu vi chng t gc km theo. Nu c s chnh lch gia s liu trn s k
ton ca doanh nghip, s liu chng t gc vi s liu trn chng t ca ngn
hng th doanh nghip phi thng bo cho ngn hng cng i chiu, xc minh
v x l kp thi. Cui thng, cha xc nh c nguyn nhn chnh lch th k
ton ghi s theo s liu ca ngn hng trn giy bo N, bo C hoc bn sao k.
S chnh lch (nu c) ghi vo bn N TK 138 Phi thu khc (1381) (nu s liu
ca k ton ln hn s liu ca ngn hng) hoc ghi vo bn C TK 338 Phi tr,
phi np khc (3381) (nu s liu ca k ton nh hn s liu ca ngn hng).
Sang thng sau, tip tc kim tra, i chiu, xc nh nguyn nhn iu chnh s
liu ghi s.
c) Phi t chc hch ton chi tit s tin gi theo tng ti khon tng ngn
hng tin cho vic kim tra, i chiu.
d) Khon thu chi ngn hng khng c ghi m trn ti khon tin gi
ngn hng m c phn nh tng t nh khon vay ngn hng.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 112 - Tin gi ngn
hng
Bn N:
7
- Cc khon tin Vit Nam, ngoi t gi vo ngn hng;

- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d tin gi ngn hng l
ngoi t ti thi im bo co (trng hp t gi ngoi t tng so vi t gi ghi s
k ton).
Bn C:
- Cc khon tin Vit Nam, ngoi t rt ra t ngn hng;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d tin gi ngn hng l
ngoi t ti thi im bo co (trng hp t gi ngoi t gim so vi t gi ghi s
k ton).
S d bn N:
S tin Vit Nam, ngoi t hin cn gi ti ngn hng ti thi im bo co.
Ti khon 112 - Tin gi Ngn hng, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1121 - Tin Vit Nam: Phn nh s tin gi vo, rt ra v hin
ang gi ti ngn hng bng ng Vit Nam.
- Ti khon 1122 - Ngoi t: Phn nh s tin gi vo, rt ra v hin ang
gi ti ngn hng bng ngoi t cc loi quy i ra ng tin ghi s k ton.
iu 14. Ti khon 121 - Chng khon kinh doanh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh mua, bn v thanh ton cc loi
chng khon theo quy nh ca php lut nm gi v mc ch kinh doanh (k c
chng khon c thi gian o hn trn 12 thng mua vo, bn ra kim li).
Chng khon kinh doanh bao gm:
- C phiu, tri phiu nim yt trn th trng chng khon;
- Cc loi chng khon v cng c ti chnh khc.
Ti khon ny khng phn nh cc khon u t nm gi n ngy o hn,
nh: Cc khon cho vay theo kh c gia 2 bn, tin gi ngn hng, tri phiu,
thng phiu, tn phiu, k phiu,... nm gi n ngy o hn.
b) Chng khon kinh doanh phi c ghi s k ton theo gi gc, bao gm:
Gi mua cng (+) cc chi ph mua (nu c) nh chi ph mi gii, giao dch, cung
cp thng tin, thu, l ph v ph ngn hng. Gi gc ca chng khon kinh doanh
c xc nh theo gi tr hp l ca cc khon thanh ton ti thi im giao dch
pht sinh. Thi im ghi nhn cc khon chng khon kinh doanh l thi im nh
u t c quyn s hu, c th nh sau:
- Chng khon nim yt c ghi nhn ti thi im khp lnh (T+0);
- Chng khon cha nim yt c ghi nhn ti thi im chnh thc c
quyn s hu theo quy nh ca php lut.
c) Cui nin k ton, nu gi tr th trng ca chng khon kinh doanh
8
b gim xung thp hn gi gc, k ton c lp d phng gim gi chng khon

kinh doanh.
d) Doanh nghip phi hch ton y , kp thi cc khon thu nhp t hot
ng u t chng khon kinh doanh. Trng hp nhn li u t bao gm c
khon li u t dn tch trc khi mua li khon u t th phi phn b s tin
li ny. Ch ghi nhn l doanh thu hot ng ti chnh phn tin li ca cc k sau
khi doanh nghip mua khon u t ny. Khon tin li dn tch trc khi doanh
nghip mua li khon u t c ghi gim gi tr ca chnh khon u t .
Khi nh u t nhn c thm c phiu m khng phi tr tin do cng ty
c phn s dng thng d vn c phn, cc qu thuc vn ch s hu v li nhun
sau thu cha phn phi (chia c tc bng c phiu) pht hnh thm c phiu,
nh u t ch theo di s lng c phiu tng thm trn thuyt minh Bo co ti
chnh, khng ghi nhn gi tr c phiu c nhn, khng ghi nhn doanh thu hot
ng ti chnh v khng ghi nhn tng gi tr khon u t vo cng ty c phn.
) Mi trng hp hon i c phiu u phi xc nh gi tr c phiu theo
gi tr hp l ti ngy trao i. Phn chnh lch (nu c) gia gi tr hp l ca c
phiu nhn v v gi tr ghi s ca c phiu mang i trao i c k ton l doanh
thu hot ng ti chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l). Vic xc nh gi
tr hp l ca c phiu c thc hin nh sau:
- i vi c phiu ca cng ty nim yt, gi tr hp l ca c phiu l gi
ng ca nim yt trn th trng chng khon ti ngy trao i. Trng hp ti
ngy trao i th trng chng khon khng giao dch th gi tr hp l ca c
phiu l gi ng ca phin giao dch trc lin k vi ngy trao i.
- i vi c phiu cha nim yt c giao dch trn sn UPCOM, gi tr
hp l ca c phiu l gi giao dch ng ca trn sn UPCOM ti ngy trao i.
Trng hp ti ngy trao i sn UPCOM khng giao dch th gi tr hp l ca c
- i vi c phiu cha nim yt khc, gi tr hp l ca c phiu l gi do
cc bn tha thun theo hp ng hoc gi tr s sch ti thi im trao i.
e) K ton phi m s chi tit theo di chi tit tng m, tng loi chng
khon kinh doanh m doanh nghip ang nm gi (theo tng loi chng khon;
theo tng i tng, mnh gi, gi mua thc t, tng loi nguyn t s dng u
t).
g) Khi thanh l, nhng bn chng khon kinh doanh (tnh theo tng loi
chng khon) gi vn chng khon kinh doanh c xc nh theo phng php
bnh qun gia quyn hoc nhp trc xut trc. Chi ph bn chng khon c
phn nh vo chi ph ti chnh trong k. Khon li hoc l khi thanh l, nhng
bn chng khon kinh doanh c phn nh vo doanh thu hot ng ti chnh
hoc chi ph ti chnh trong k bo co.
h) Cui nin k ton doanh nghip phi nh gi li tt c cc loi chng
9
khon kinh doanh l khon mc tin t c gc ngoi t theo t gi chuyn khon

trung bnh cui k ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn c
giao dch. Vic xc nh t gi chuyn khon trung bnh v x l chnh lch t gi
do nh gi li chng khon kinh doanh l khon mc tin t c gc ngoi t c
thc hin theo quy nh ti iu 52 Thng t ny.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 121 - Chng khon kinh
doanh
Bn N: Gi tr chng khon kinh doanh mua vo.
Bn C: Gi tr ghi s chng khon kinh doanh khi bn.
S d bn N: Gi tr chng khon kinh doanh ti thi im bo co.
iu 15. Ti khon 128 - u t nm gi n ngy o hn
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim ca cc khon u t nm gi n ngy o hn (ngoi cc khon chng
khon kinh doanh) nh: Cc khon tin gi ngn hng c k hn (bao gm c cc
loi tri phiu, tn phiu, k phiu), cc khon cho vay nm gi n ngy o hn
vi mc ch thu li hng k v cc khon u t nm gi n ngy o hn khc.
Ti khon ny khng phn nh cc cng c n nm gi v mc ch mua bn
kim li (phn nh trong Ti khon 121 - Chng khon kinh doanh).
b) Khon u t nm gi n ngy o hn phi c ghi s k ton theo
gi gc, bao gm: Gi mua cng (+) cc chi ph mua (nu c) nh chi ph mi gii,
giao dch, cung cp thng tin, thu, l ph v ph ngn hng.
c) K ton phi m s chi tit theo di tng khon u t nm gi n ngy
o hn theo tng k hn, tng i tng, tng loi nguyn t, tng s lng... Khi
lp Bo co ti chnh, k ton cn c vo k hn cn li (di 12 thng hay t 12
thng tr ln k t thi im lp bo co) trnh by l ti sn ngn hn hoc di
hn.
d) Doanh nghip phi hch ton y , kp thi doanh thu hot ng ti
chnh pht sinh t cc khon u t nh li tin gi, li cho vay, li, l khi thanh
l, nhng bn cc khon u t nm gi n ngy o hn
) Doanh nghip phi hch ton y , kp thi cc khon thu nhp t hot
ng u t nm gi n ngy o hn. Trng hp nhn li u t bao gm c
khon li u t dn tch trc khi mua li khon u t th phi phn b s tin
li ny. Ch ghi nhn l doanh thu hot ng ti chnh phn tin li ca cc k sau
khi doanh nghip mua khon u t ny. Khon tin li dn tch trc khi doanh
nghip mua li khon u t c ghi gim gi tr ca chnh khon u t .
e) i vi cc khon u t nm gi n ngy o hn khc ngoi khon
cho vay, k ton phi nh gi kh nng thu hi. Trng hp c bng chng chc
chn cho thy mt phn hoc ton b khon u t c th khng thu hi c, k
10
ton phi ghi nhn s tn tht vo chi ph ti chnh trong k. Trng hp s tn

tht khng th xc nh c mt cch ng tin cy, k ton c th khng ghi gim
khon u t nhng phi thuyt minh trn Bo co ti chnh v kh nng thu hi
ca khon u t.
g) Ti thi im lp Bo co ti chnh, k ton phi nh gi li tt c cc
khon u t nm gi n ngy o hn c phn loi l cc khon mc tin t c
gc ngoi t theo t gi chuyn khon trung bnh cui k ca ngn hng ni doanh
nghip thng xuyn c giao dch.
nh gi li khon mc tin t c gc ngoi t c thc hin theo quy nh ti
iu 52 Thng t ny.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 128 - u t nm gi
n ngy o hn
Bn N:
Gi tr cc khon u t nm gi n ngy o hn tng.
Bn C:
Gi tr cc khon u t nm gi n ngy o hn gim.
S d bn N:
Gi tr cc khon u t nm gi n ngy o hn hin c ti thi im bo co.
Ti khon 128 - u t nm gi n ngy o hn c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1281 - Tin gi c k hn: Phn nh tnh hnh tng, gim v s
hin c ca tin gi c k hn.
- Ti khon 1288 - Cc khon u t khc nm gi n ngy o hn: Phn
nh tnh hnh tng, gim v s hin c ca cc khon u t khc nm gi n
ngy o hn nh c phiu u i bt buc bn bn phi mua li ti mt thi im
nht nh trong tng lai, thng phiu, tri phiu v cc khon cho vay nm gi
n ngy o hn.
iu 16. Nguyn tc k ton n phi thu
1. Cc khon phi thu c theo di chi tit theo k hn phi thu, i tng
phi thu, loi nguyn t phi thu v cc yu t khc theo nhu cu qun l ca
doanh nghip.
2. Vic phn loi cc khon phi thu l phi thu ca khch hng, phi thu ni
b, phi thu khc c thc hin theo nguyn tc:
a) Phi thu ca khch hng gm cc khon phi thu mang tnh cht thng
mi pht sinh t giao dch c tnh cht mua - bn, nh: Phi thu v bn hng, cung
cp dch v, thanh l, nhng bn ti sn (TSC, BST, cc khon u t ti
chnh) gia doanh nghip v ngi mua (l n v c lp vi ngi bn, gm c
cc n v m doanh nghip u t gp vn vo). Khon phi thu ny gm c cc
11
khon phi thu v tin bn hng xut khu ca bn giao y thc vi khch hng
thng qua bn nhn y thc;
b) Phi thu ni b gm cc khon phi thu gia n v cp trn vi n v
cp di trc thuc khng c t cch php nhn hch ton ph thuc (sau y gi
l n v hch ton ph thuc).
c) Phi thu khc gm cc khon phi thu khng c tnh cht thng mi,
khng lin quan n giao dch mua - bn, nh:
- Cc khon phi thu to ra doanh thu hot ng ti chnh, nh: khon phi
thu v li cho vay, tin gi, c tc v li nhun c chia;
- Cc khon chi h bn th ba c quyn nhn li; Cc khon bn nhn y
thc xut khu phi thu h cho bn giao y thc;
- Cc khon phi thu khng mang tnh thng mi nh cho mn ti sn phi
tin t, phi thu v tin pht, bi thng, ti sn thiu ch x l
3. Khi lp Bo co ti chnh, k ton cn c k hn cn li ca cc khon
phi thu phn loi l di hn hoc ngn hn. Cc ch tiu phi thu ca Bo co
tnh hnh ti chnh cn bao gm c cc khon c phn nh cc ti khon khc
ngoi cc ti khon phi thu, nh: Khon cho vay c phn nh TK 1288;
Khon k qu, k cc phn nh TK 1386, khon tm ng c phn nh TK
141 Vic xc nh cc khon cn lp d phng phi thu kh i c cn c vo
cc khon mc c phn loi l phi thu ngn hn, di hn ca Bo co tnh hnh
ti chnh.
4. i vi cc khon phi thu bng ngoi t, doanh nghip phi theo di chi
tit cc khon n phi thu theo tng loi nguyn t, tng i tng cng n v
thc hin theo nguyn tc:
- Khi pht sinh cc khon n phi thu (bn N cc TK phi thu), k ton
phi quy i ra ng tin ghi s k ton theo t gi giao dch thc t ti thi im
pht sinh.
Ring trng hp nhn trc tin ca ngi mua bng ngoi t th khi
iu kin ghi nhn doanh thu, thu nhp, bn N Ti khon 131 tng ng vi s
tin nhn trc c ghi nhn theo t gi ghi s thc t ch danh ti thi im
nhn ng trc.
- Khi thu hi n phi thu (bn C Ti khon phi thu), doanh nghip c
la chn t gi ghi s bnh qun gia quyn ca cc khon n phi thu i vi tng
i tng cng n hoc t gi giao dch thc t ti thi im thu hi n.
Ring trng hp nhn trc ca ngi mua th bn C Ti khon 131 p
dng t gi giao dch thc t ti thi im nhn ng trc.
5. Trng hp doanh nghip s dng t gi giao dch thc t hch ton
bn C cc ti khon phi thu, khon chnh lch t gi hi oi pht sinh trong k
c ghi nhn ngay ti thi im pht sinh giao dch hoc ghi nhn nh k ty
12
theo c im hot ng sn xut kinh doanh v yu cu qun l ca doanh nghip.

ng thi, nu ti thi im cui k k ton:
- Cc ti khon phi thu khng cn s d nguyn t th doanh nghip phi
kt chuyn ton b chnh lch t gi hi oi pht sinh trong k vo doanh thu
hot ng ti chnh hoc chi ph ti chnh ca k bo co.
- Cc ti khon phi thu cn s d nguyn t th doanh nghip phi nh gi
li theo quy nh ti iu 52 Thng t ny.
6. Ti thi im lp Bo co ti chnh, doanh nghip phi nh gi li cc
khon phi thu l khon mc tin t c gc ngoi t theo t gi chuyn khon trung
bnh cui k ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn c giao
dch.
nh gi li khon n phi thu l khon mc tin t c gc ngoi t c thc hin
7. Cc khon n phi thu l khon mc tin t c gc ngoi t nu kh c
kh nng thu hi ti thi im cui k th vn phi lp d phng phi thu kh i
theo quy nh.
iu 17. Ti khon 131 - Phi thu ca khch hng
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon n phi thu v tnh hnh thanh
ton cc khon n phi thu ca doanh nghip vi khch hng v tin bn sn phm,
hng ha, BST, TSC, cc khon u t ti chnh, cung cp dch v. Ti khon
ny cn dng phn nh cc khon phi thu ca ngi nhn thu XDCB vi
ngi giao thu v khi lng cng tc XDCB hon thnh. Khng phn nh
vo ti khon ny cc nghip v thu tin ngay.
b) Khon phi thu ca khch hng cn c hch ton chi tit cho tng i
tng, tng ni dung phi thu, theo di chi tit k hn thu hi (trn 12 thng hay
khng qu 12 thng k t thi im lp bo co) v ghi chp theo tng ln thanh
ton. i tng phi thu l cc khch hng c quan h kinh t vi doanh nghip v
mua sn phm, hng ho, nhn cung cp dch v, k c TSC, bt ng sn u t,
cc khon u t ti chnh.
c) Bn giao y thc xut khu ghi nhn trong ti khon ny i vi cc
khon phi thu t bn nhn y thc xut khu v tin bn hng xut khu nh cc
giao dch bn hng, cung cp dch v thng thng.
d) Trong hch ton chi tit ti khon ny, k ton phi tin hnh phn loi
cc khon n, loi n c th tr ng hn, khon n kh i hoc c kh nng
khng thu hi c, c cn c xc nh s trch lp d phng phi thu kh i
hoc c bin php x l i vi khon n phi thu khng i c. Khon thit hi
v n phi thu kh i sau khi tr d phng trch lp c ghi nhn vo chi ph
qun l doanh nghip trong k bo co. Khon n kh i x l khi i c,
13
hch ton vo thu nhp khc.

) Trong quan h bn sn phm, hng ho, cung cp dch v theo tho thun
gia doanh nghip vi khch hng, nu sn phm, hng ho, TSC, BST giao,
dch v cung cp khng ng theo tho thun trong hp ng kinh t th ngi mua
c th yu cu doanh nghip gim gi hng bn hoc tr li s hng giao.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 131 - Phi thu ca
khch hng
Bn N:
- S tin phi thu ca khch hng pht sinh trong k khi bn sn phm, hng
ha, BST, TSC, dch v, cc khon u t ti chnh;
- S tin tha tr li cho khch hng;
- nh gi li cc khon phi thu ca khch hng l khon mc tin t c
gc ngoi t ti thi im lp BCTC (trng hp t gi ngoi t tng so vi t gi
ghi s k ton).
Bn C:
- S tin khch hng tr n;
- S tin nhn ng trc, tr trc ca khch hng;
- Khon gim gi hng bn tr vo n phi thu ca khch hng;
- Doanh thu ca s hng bn b ngi mua tr li (c thu GTGT hoc
khng c thu GTGT);
- S tin chit khu thanh ton v chit khu thng mi cho ngi mua;
- nh gi li cc khon phi thu ca khch hng l khon mc tin t c
gc ngoi t ti thi im lp BCTC (trng hp t gi ngoi t gim so vi t gi
ghi s k ton).
S d bn N:
S tin cn phi thu ca khch hng.
Ti khon ny c th c s d bn C: S d bn C phn nh s tin
nhn trc hoc s thu nhiu hn s phi thu ca khch hng chi tit theo tng
i tng c th. Khi lp Bo co tnh hnh ti chnh, phi ly s d chi tit theo
tng i tng phi thu ca ti khon ny ghi c hai ch tiu bn "Ti sn" v
bn "Ngun vn".
iu 18. Ti khon 133 - Thu GTGT c khu tr
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s thu GTGT u vo c khu tr,
khu tr v cn c khu tr ca doanh nghip.
b) K ton phi hch ton ring thu GTGT u vo c khu tr v thu
GTGT u vo khng c khu tr. Trng hp khng th hch ton ring c
14
th s thu GTGT u vo c hch ton vo Ti khon 133. Cui k, k ton

phi xc nh s thu GTGT c khu tr v khng c khu tr theo quy nh
ca php lut v thu GTGT.
c) S thu GTGT u vo khng c khu tr c tnh vo gi tr ti sn
c mua, gi vn ca hng bn hoc chi ph sn xut, kinh doanh tu theo tng
trng hp c th.
d) Vic xc nh s thu GTGT u vo c khu tr, k khai, quyt ton,
np thu phi tun th theo ng quy nh ca php lut v thu GTGT.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 133 - Thu GTGT c
khu tr
Bn N:
S thu GTGT u vo c khu tr.
Bn C:
- S thu GTGT u vo khu tr;
- Kt chuyn s thu GTGT u vo khng c khu tr;
- Thu GTGT u vo ca vt t, hng ha mua vo nhng tr li, c
chit khu, gim gi;
- S thu GTGT u vo c hon li.
S d bn N:
S thu GTGT u vo cn c khu tr, s thu GTGT u vo c
hon li nhng NSNN cha hon tr.
Ti khon 133 - Thu GTGT c khu tr, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1331 - Thu GTGT c khu tr ca hng ha, dch v: Phn
nh thu GTGT u vo c khu tr ca vt t, hng ho, dch v mua ngoi
dng vo sn xut, kinh doanh hng ha, dch v thuc i tng chu thu GTGT
tnh theo phng php khu tr thu.
- Ti khon 1332 - Thu GTGT c khu tr ca ti sn c nh: Phn nh
thu GTGT u vo ca qu trnh u t, mua sm ti sn c nh, bt ng sn
u t dng vo hot ng sn xut, kinh doanh hng ha, dch v thuc i tng
chu thu GTGT tnh theo phng php khu tr thu.
iu 19. Ti khon 136 - Phi thu ni b
1. Nguyn tc k ton:
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon n phi thu v tnh hnh thanh
ton cc khon n phi thu ca doanh nghip (n v cp trn) vi n v hch
ton ph thuc (n v cp di) hoc gia cc n v hch ton ph thuc vi
nhau. Cc n v cp di l n v hch ton ph thuc nhng c t chc cng
tc k ton nh chi nhnh, x nghip, nh my...
15
b) Ni dung cc khon phi thu ni b phn nh vo ti khon 136 bao gm:

- n v cp trn:
+ Vn, qu hoc kinh ph giao, cp cho cp di;
+ Cc khon cp di phi np ln cp trn theo quy nh;
+ Cc khon nh cp di thu h;
+ Cc khon chi, tr h cp di;
+ Cc khon giao cho n v cp di thc hin khi lng giao
khon ni b v nhn li gi tr giao khon ni b;
+ Cc khon phi thu vng lai khc.
- n v cp di hch ton ph thuc:
+ Cc khon c n v cp trn cp nhng cha nhn c;
+ Gi tr sn phm, hng ha dch v chuyn cho n v cp trn hoc cc
n v ni b khc bn;
+ Doanh thu bn hng ha, cung cp dch v cho cc n v ni b;
+ Cc khon nh n v cp trn hoc n v ni b khc thu h;
+ Cc khon chi, tr h n v cp trn v n v ni b khc;
+ Cc khon phi thu ni b vng lai khc.
c) Ti khon 136 phi hch ton chi tit theo tng n v cp di c quan
h thanh ton v theo di ring tng khon phi thu ni b. Doanh nghip cn c
bin php n c gii quyt dt im cc khon n phi thu ni b trong k k
ton.
d) Cui k k ton, phi kim tra, i chiu v xc nhn s pht sinh, s d
Ti khon 136 "Phi thu ni b", Ti khon 336 "Phi tr ni b" vi tng n v
cp di c quan h theo tng ni dung thanh ton. Tin hnh thanh ton b tr
theo tng khon ca tng n v cp di hch ton ph thuc hoc n v ni b
khc, ng thi hch ton b tr trn 2 Ti khon 136 Phi thu ni b" v Ti
khon 336 "Phi tr ni b" (theo chi tit tng i tng). Khi i chiu, nu c
chnh lch, phi tm nguyn nhn v iu chnh kp thi.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 136 - Phi thu ni b
Bn N:
- S vn kinh doanh giao cho n v cp di;
- Cc khon chi h, tr h n v cp trn hoc cc n v ni b khc;
- S tin n v cp trn phi thu v, cc khon n v cp di phi np
ln;
- S tin n v cp di phi thu v cc khon cp trn phi giao xung;
16
- S tin phi thu v bn sn phm, hng ho, dch v gia cc n v ni b

vi nhau;
- Cc khon phi thu ni b khc.
Bn C:
- Thu hi vn, qu n v cp di;
- S tin thu v cc khon phi thu trong ni b;
- B tr phi thu vi phi tr trong ni b vi cng mt i tng.
S d bn N: S n cn phi thu cc n v ni b.
Ti khon 136 - Phi thu ni b, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 1361 - Vn kinh doanh n v trc thuc: Ti khon ny ch
m n v cp trn phn nh s vn kinh doanh hin c cc n v cp di
hch ton ph thuc do n v cp trn giao.
- Ti khon 1368 - Phi thu ni b khc: Phn nh tt c cc khon phi thu
khc gia cc n v ni b ngoi vn kinh doanh n v trc thuc.
iu 20. Ti khon 138 - Phi thu khc
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh cc khon n phi thu ngoi phm vi
phn nh Ti khon 131 - Phi thu ca khch hng, Ti khon 136 - Phi thu
ni b v tnh hnh thanh ton cc khon n phi thu ny, gm nhng ni dung ch
yu sau:
- Gi tr ti sn thiu c pht hin nhng cha xc nh c nguyn
nhn, phi ch x l;
- Cc khon phi thu v bi thng vt cht do c nhn, tp th (trong v
ngoi doanh nghip) gy ra nh mt mt, h hng vt t, hng ha, tin vn,...
c x l bt bi thng;
- Cc khon cho bn khc mn bng ti sn phi tin t (nu cho mn bng
tin th phi k ton l cho vay trn TK 1288);
- Cc khon chi u t XDCB, chi ph sn xut, kinh doanh nhng khng
c cp c thm quyn ph duyt phi thu hi;
- Cc khon chi h phi thu hi, nh cc khon bn nhn u thc xut, nhp
khu chi h cho bn giao u thc xut, nhp khu v ph ngn hng, ph gim nh
hi quan, ph vn chuyn, bc vc, cc khon thu, ...
- Tin li cho vay, c tc, li nhun phi thu t cc hot ng u t ti
chnh;
- S tin hoc gi tr ti sn m doanh nghip em i cm c, th chp, k
qu, k cc ti cc doanh nghip, t chc khc trong cc quan h kinh t theo quy
17
nh ca php lut;
- Cc khon phi thu khc ngoi cc khon trn.
1.2. Nguyn tc k ton i vi cc khon cm c, th chp, k qu, k
cc:
a) Cc khon tin, ti sn em cm c, th chp k qu, k cc phi c
theo di cht ch v kp thi thu hi khi ht thi hn cm c, th chp, k qu, k
cc. Trng hp cc khon k qu, k cc doanh nghip c quyn nhn li
nhng qu hn thu hi th doanh nghip c trch lp d phng nh i vi cc
khon n phi thu kh i.
b) Doanh nghip phi theo di chi tit cc khon cm c, th chp k cc,
k qu theo tng loi, tng i tng, k hn, nguyn t. Khi lp Bo co ti
chnh, nhng khon c k hn cn li di 12 thng c phn loi l ti sn ngn
hn; Nhng khon c k hn cn li t 12 thng tr ln c phn loi l ti sn
di hn.
c) i vi ti sn a i cm c, th chp, k qu, k cc c phn nh
theo gi ghi s k ton ca doanh nghip. Khi xut ti sn phi tin t mang i
cm c ghi theo gi no th khi thu v ghi theo gi . Cc ti sn th chp bng
giy chng nhn quyn s hu (nh bt ng sn) th khng ghi gim ti sn m
theo di chi tit trn s k ton (chi tit ti sn ang th chp) v thuyt minh trn
Bo co ti chnh.
d) Trng hp c cc khon k cc, k qu bng tin hoc tng ng
tin c quyn nhn li bng ngoi t th phi nh gi li theo t gi chuyn
khon trung bnh cui k ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng
xuyn c giao dch.
1.3. V nguyn tc trong mi trng hp pht hin thiu ti sn, phi truy
tm nguyn nhn v ngi phm li c bin php x l c th. Ch hch ton
vo Ti khon 1381 trng hp cha xc nh c nguyn nhn v thiu, mt
mt, h hng ti sn ca doanh nghip phi ch x l. Trng hp ti sn thiu
xc nh c nguyn nhn v c bin bn x l ngay trong k th ghi vo cc
ti khon lin quan, khng hch ton qua Ti khon 1381.
Gi tr hng tn kho b hao ht, mt mt (tr hao ht trong nh mc trong
qu trnh thu mua c hch ton vo gi tr hng tn kho) sau khi tr s thu bi
thng c hch ton vo gi vn hng bn.
Gi tr ti sn thiu ch x l i vi phn gi tr cn li ca TSC thiu
qua kim k sau khi tr i phn bi thng ca cc t chc, c nhn c lin quan
c hch ton vo chi ph khc ca doanh nghip.
1.4. Khon tn tht v n phi thu khc kh i sau khi tr s d phng
trch lp c hch ton vo chi ph qun l doanh nghip.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 138 - Phi thu khc
18
Bn N:
- Gi tr ti sn thiu ch gii quyt;
- Phi thu ca c nhn, tp th (trong v ngoi doanh nghip) i vi ti sn
thiu xc nh r nguyn nhn v c bin bn x l ngay;
- Phi thu v tin li cho vay, li tin gi, c tc, li nhun c chia t cc
hot ng u t ti chnh;
- Cc khon chi h bn th ba phi thu hi, cc khon n phi thu khc;
- Gi tr ti sn mang i cm c hoc s tin k qu, k cc;
- nh gi li cc khon phi thu khc l khon mc tin t c gc ngoi t
(trng hp t gi ngoi t tng so vi t gi ghi s k ton).
Bn C:
- Kt chuyn gi tr ti sn thiu vo cc ti khon lin quan theo quyt nh
ghi trong bin bn x l;
- S tin thu c v cc khon n phi thu khc;
- Gi tr ti sn cm c hoc s tin k qu, k cc nhn li hoc
thanh ton;
- Khon khu tr (pht) vo tin k qu, k cc tnh vo chi ph khc;
- nh gi li cc khon phi thu khc l khon mc tin t c gc ngoi t
(trng hp t gi ngoi t gim so vi t gi ghi s k ton).
S d bn N:
Cc khon n phi thu khc cha thu c.
Ti khon ny c th c s d bn C: S d bn C phn nh s thu
nhiu hn s phi thu (trng hp c bit v trong chi tit ca tng i tng c
th).
Ti khon 138 - Phi thu khc, c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 1381 - Ti sn thiu ch x l: Phn nh gi tr ti sn thiu
cha xc nh r nguyn nhn, cn ch quyt nh x l.
- Ti khon 1386 - Cm c, th chp, k qu, k cc: Phn nh s tin hoc
gi tr ti sn m doanh nghip em i cm c, k qu, k cc ti cc doanh
nghip, t chc khc trong cc quan h kinh t theo quy nh ca php lut.
- Ti khon 1388 - Phi thu khc: Phn nh cc khon phi thu ca doanh
nghip ngoi phm vi cc khon phi thu phn nh cc TK 131, 133, 136, 1381,
1386 nh: Phi thu cc khon c tc, li nhun, tin li; Phi thu cc khon phi
bi thng do lm mt tin, ti sn;...
iu 21. Ti khon 141 - Tm ng
1. Nguyn tc k ton
19
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon tm ng ca doanh nghip

cho ngi lao ng trong doanh nghip v tnh hnh thanh ton cc khon tm ng
.
b) Khon tm ng l mt khon tin hoc vt t do doanh nghip giao cho
ngi nhn tm ng thc hin nhim v sn xut, kinh doanh hoc gii quyt
mt cng vic no c ph duyt. Ngi nhn tm ng phi l ngi lao ng
lm vic ti doanh nghip. i vi ngi nhn tm ng thng xuyn (thuc cc
b phn cung ng vt t, qun tr, hnh chnh) phi c Gim c (Tng gim
c) ch nh bng vn bn.
c) Ngi nhn tm ng (c t cch c nhn hay tp th) phi chu trch
nhim vi doanh nghip v s nhn tm ng v ch c s dng tm ng theo
ng mc ch v ni dung cng vic c ph duyt. Nu s tin nhn tm
ng khng s dng hoc khng s dng ht phi np li qu. Ngi nhn tm ng
khng c chuyn s tin tm ng cho ngi khc s dng.
Khi hon thnh, kt thc cng vic c giao, ngi nhn tm ng phi lp
bng thanh ton tm ng (km theo chng t gc) thanh ton ton b, dt im
(theo tng ln, tng khon) s tm ng nhn, s tm ng s dng v khon
chnh lch gia s nhn tm ng vi s s dng (nu c). Khon tm ng s
dng khng ht nu khng np li qu th phi tnh tr vo lng ca ngi nhn
tm ng. Trng hp chi qu s nhn tm ng th doanh nghip s chi b sung s
cn thiu.
d) Phi thanh ton dt im khon tm ng k trc mi c nhn tm ng
k sau. K ton phi m s k ton chi tit theo di cho tng ngi nhn tm ng
v ghi chp y tnh hnh nhn, thanh ton tm ng theo tng ln tm ng.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 141 - Tm ng
Bn N:
Cc khon tin, vt t tm ng cho ngi lao ng ca doanh nghip.
Bn C:
- Cc khon tm ng c thanh ton;
- S tin tm ng dng khng ht nhp li qu hoc tnh tr vo lng;
- Cc khon vt t tm ng s dng khng ht nhp li kho.
S d bn N:
S tm ng cha thanh ton.
iu 22. Nguyn tc k ton hng tn kho
1. Nhm ti khon hng tn kho c dng phn nh tr gi hin c v
tnh hnh bin ng hng tn kho ca doanh nghip (nu doanh nghip thc hin
k ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn) hoc c dng
phn nh gi tr hng tn kho u k v cui k k ton ca doanh nghip (nu
20
doanh nghip thc hin k ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
2. Hng tn kho ca doanh nghip l nhng ti sn c mua vo sn
xut hoc bn trong k sn xut, kinh doanh bnh thng, gm:
- Hng mua ang i trn ng;
- Nguyn liu, vt liu;
- Cng c, dng c;
- Sn phm d dang;
- Thnh phm;
- Hng ho;
- Hng gi bn.
3. Cc loi sn phm, hng ha, vt t, ti sn nhn gi h, nhn k gi,
nhn y thc xut nhp khu, nhn gia cng... khng thuc quyn s hu v kim
sot ca doanh nghip th khng c phn nh l hng tn kho.
4. K ton hng tn kho phi c thc hin theo quy nh ca Chun mc
k ton Hng tn kho khi xc nh gi gc hng tn kho, phng php tnh gi
tr hng tn kho, xc nh gi tr thun c th thc hin c, lp d phng gim
gi hng tn kho v ghi nhn chi ph.
5. Nguyn tc xc nh gi gc hng tn kho c quy nh c th cho tng
loi vt t, hng ho, theo ngun hnh thnh v thi im tnh gi.
6. Cc khon thu khng c hon li c tnh vo gi tr hng tn kho
nh: Thu GTGT u vo ca hng tn kho khng c khu tr, thu tiu th c
bit, thu nhp khu, thu bo v mi trng phi np khi mua hng tn kho.
- Cc khon chit khu thng mi, gim gi nhn c sau khi mua hng
tn kho (k c khon vi phm hp ng kinh t) phi c phn b cho s hng
tn kho trong kho, hng bn, s dng cho sn xut kinh doanh, xy dng c
bn hch ton cho ph hp:
+ Nu hng tn kho cn tn trong kho ghi gim gi tr hng tn kho;
+ Nu hng tn kho bn th ghi gim gi vn hng bn;
+ Nu hng tn kho s dng cho hot ng xy dng c bn th ghi gim
chi ph xy dng c bn.
- Khon chit khu thanh ton khi mua hng tn kho c hch ton vo
doanh thu hot ng ti chnh.
7. Khi bn hng tn kho, gi gc ca hng tn kho bn c ghi nhn l
chi ph sn xut, kinh doanh trong k ph hp vi doanh thu lin quan n chng
c ghi nhn v ph hp vi bn cht giao dch. Trng hp xut hng tn kho
khuyn mi, qung co th thc hin theo nguyn tc:
a) Trng hp xut hng tn kho khuyn mi, qung co khng thu tin,
21
khng km theo cc iu kin khc nh phi mua sn phm, hng ha...., k ton
ghi nhn gi tr hng tn kho vo chi ph bn hng (chi tit hng khuyn mi,
qung co);
b) Trng hp xut hng tn kho khuyn mi, qung co nhng khch
hng ch c nhn hng khuyn mi, qung co km theo cc iu kin khc nh
phi mua sn phm, hng ha (v d nh mua 2 sn phm c tng 1 sn
phm....) th k ton phi phn b s tin thu c tnh doanh thu cho c hng
khuyn mi, gi tr hng khuyn mi c tnh vo gi vn (trng hp ny bn
cht giao dch l gim gi hng bn).
c) Trng hp dng hng tn kho biu tng cho ngi lao ng c trang
tri bng qu khen thng, phc li hoc tr lng cho ngi lao ng th k ton
ghi nhn doanh thu, gi vn nh giao dch bn hng thng thng. Gi tr hng tn
kho biu tng c ghi gim qu khen thng, phc li.
d) Khon chit khu thanh ton cho khch hng khi bn hng tn kho hch
ton vo chi ph ti chnh.
8. Khi xc nh gi tr hng tn kho xut trong k, doanh nghip p dng
theo mt trong cc phng php sau:
a) Phng php tnh theo gi ch danh: Phng php tnh theo gi ch
danh c p dng da trn gi tr thc t ca tng ln nhp hng ho mua vo,
tng th sn phm sn xut ra nn ch p dng cho cc doanh nghip c t mt
hng hoc mt hng n nh v nhn din c chi tit v gi nhp ca tng l
hng tn kho.
b) Phng php bnh qun gia quyn: Theo phng php bnh qun gia
quyn, gi tr ca tng loi hng tn kho c tnh theo gi tr trung bnh ca tng
loi hng tn kho u k v gi tr tng loi hng tn kho c mua hoc sn xut
trong k. Gi tr trung bnh c th c tnh theo tng k hoc sau tng l hng
nhp v, ph thuc vo iu kin c th ca mi doanh nghip.
c) Phng php nhp trc, xut trc (FIFO): Phng php nhp trc,
xut trc p dng da trn gi nh l gi tr hng tn kho c mua hoc c
sn xut trc th c xut trc v gi tr hng tn kho cn li cui k l gi tr
hng tn kho c mua hoc sn xut gn thi im cui k. Theo phng php
ny th gi tr hng xut kho c tnh theo gi ca l hng nhp kho thi im
u k hoc gn u k, gi tr ca hng tn kho cui k c tnh theo gi ca
hng nhp kho thi im cui k hoc gn cui k cn tn kho.
Mi phng php tnh gi tr hng tn kho u c nhng u, nhc im
nht nh. Mc chnh xc v tin cy ca mi phng php tu thuc vo yu
cu qun l, trnh , nng lc nghip v v trnh trang b cng c tnh ton,
phng tin x l thng tin ca doanh nghip. ng thi cng tu thuc vo yu
cu bo qun, tnh phc tp v chng loi, quy cch v s bin ng ca vt t,
hng ha doanh nghip.
22
9. i vi hng tn kho mua vo bng ngoi t, gi mua hng tn kho phi

cn c vo t gi giao dch thc t pht sinh ghi nhn. Trng hp doanh
nghip ng trc tin cho ngi bn th phn gi tr hng tn kho tng ng vi s
tin ng trc c ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti thi im ng trc,
phn gi tr hng tn kho tng ng vi s tin cn li c ghi nhn theo t gi
giao dch thc t ti thi im ghi nhn hng tn kho.
K ton hng tn kho lin quan n cc giao dch bng ngoi t v x l
chnh lch t gi c thc hin theo quy nh ti iu 52 Thng t ny.
10. n cui nin k ton, nu xt thy gi tr hng tn kho khng thu hi
do b h hng, li thi, gi bn b gim hoc chi ph hon thin, chi ph bn
hng tng ln th phi ghi gim gi gc hng tn kho cho bng gi tr thun c th
thc hin c ca hng tn kho. Gi tr thun c th thc hin c l gi bn
c tnh ca hng tn kho trong k sn xut, kinh doanh bnh thng tr (-) chi ph
c tnh hon thin sn phm v chi ph c tnh cn thit cho vic tiu th
chng.
Vic ghi gim gi gc hng tn kho cho bng gi tr thun c th thc hin
c c thc hin bng cch lp d phng gim gi hng tn kho. S d phng
gim gi hng tn kho c lp l s chnh lch gia gi gc ca hng tn kho ln
hn gi tr thun c th thc hin c ca chng.
Khon tn tht hoc thit hi v hng tn kho do h hng, li thi khng c
kh nng thu hi c sau khi tr s d phng gim gi hng tn kho trch lp
(nu c) c ghi vo gi vn hng bn trong k.
Tt c cc khon chnh lch gia khon d phng gim gi hng tn kho
phi lp cui k k ton ny ln hn khon d phng gim gi hng tn kho
lp cui k k ton trc, cc khon hao ht, mt mt ca hng tn kho, sau khi
tr (-) phn bi thng do trch nhim c nhn gy ra v chi ph sn xut chung
khng phn b c ghi nhn vo gi vn hng bn trong k. Trng hp khon
d phng gim gi hng tn kho c lp cui k k ton ny nh hn khon d
phng gim gi hng tn kho lp cui k k ton trc th s chnh lch nh
hn phi c hon nhp ghi gim gi vn hng bn trong k.
11. K ton hng tn kho phi ng thi k ton chi tit c v gi tr v hin
vt theo tng th, tng loi, quy cch vt t, hng ha theo tng a im qun l
v s dng, lun phi m bo s khp, ng c v gi tr v hin vt gia thc t
v vt t, hng ha vi s k ton tng hp v s k ton chi tit.
Trng hp hng tn kho tha pht hin khi kim k nu xc nh c l
ca doanh nghip khc th khng ghi tng hng tn kho tng ng vi khon phi
tr khc.
12. Trong mt doanh nghip ch c p dng mt trong hai phng php
k ton hng tn kho: Phng php k khai thng xuyn hoc phng php kim
k nh k. Vic la chn phng php k ton hng tn kho p dng ti doanh
nghip phi cn c vo c im, tnh cht, s lng, chng loi vt t, hng ha
23
v yu cu qun l c s vn dng thch hp v phi c thc hin nht qun

trong nin k ton.
Cc phng php k ton hng tn kho.
a) Phng php k khai thng xuyn: Phng php k khai thng xuyn
l phng php theo di v phn nh thng xuyn, lin tc, c h thng tnh hnh
nhp, xut, tn vt t, hng ha trn s k ton. Trong trng hp p dng phng
php k khai thng xuyn, cc ti khon k ton hng tn kho c dng phn
nh s hin c, tnh hnh bin ng tng, gim ca vt t, hng ha. V vy, gi tr
hng tn kho trn s k ton c th c xc nh bt k thi im no trong k
k ton.
Cui k k ton, cn c vo s liu kim k thc t hng tn kho, so snh,
i chiu vi s liu hng tn kho trn s k ton. V nguyn tc s tn kho thc t
phi lun ph hp vi s tn kho trn s k ton. Nu c chnh lch phi truy tm
nguyn nhn v c gii php x l kp thi. Phng php k khai thng xuyn
thng p dng cho cc doanh nghip sn xut (cng nghip, xy lp...) v cc
doanh nghip thng mi kinh doanh cc mt hng c gi tr ln nh my mc,
thit b, hng c k thut, cht lng cao...
b) Phng php kim k nh k:
- Phng php kim k nh k l phng php hch ton cn c vo kt
qu kim k thc t phn nh gi tr tn kho cui k vt t, hng ha trn s k
ton tng hp v t tnh gi tr ca hng ha, vt t xut trong k theo cng
thc:
Tr gi hng xut
kho trong k
Tr gi hng
tn kho u k
Tng tr gi hng
nhp kho trong k
Tr gi hng tn
kho cui k
- Theo phng php kim k nh k, mi bin ng ca vt t, hng ha

(nhp kho, xut kho) khng theo di, phn nh trn cc ti khon k ton hng tn
kho. Gi tr ca vt t, hng ha mua v nhp kho trong k c theo di, phn
nh trn Ti khon 611 Mua hng.
- Cng tc kim k vt t, hng ha c tin hnh cui mi k k ton
xc nh tr gi vt t, hng ha tn kho thc t, tr gi vt t, hng ha xut kho
trong k (tiu dng cho sn xut hoc xut bn) lm cn c ghi s k ton ca Ti
khon 611 Mua hng. Nh vy, khi p dng phng php kim k nh k, cc
ti khon k ton hng tn kho ch s dng u k k ton ( kt chuyn s d
u k) v cui k k ton ( phn nh gi tr thc t hng tn kho cui k).
- Phng php kim k nh k thng p dng cc doanh nghip c
nhiu chng loi hng ha, vt t vi quy cch, mu m rt khc nhau, gi tr thp,
hng ha, vt t xut dng hoc xut bn thng xuyn (ca hng bn l...).
Phng php kim k nh k hng tn kho c u im l n gin, gim nh khi
lng cng vic hch ton. Nhng chnh xc v gi tr vt t, hng ha xut
dng, xut bn b nh hng ca cht lng cng tc qun l ti kho, quy, bn
bi.
24
13. Vic phn loi hng tn kho l vt t hay thit b, ph tng thay th tu
thuc vo c im kinh doanh ca doanh nghip.
14. Chi ph vn chuyn, bo qun hng tn kho pht sinh trong qu trnh
mua hng hoc tip tc qu trnh sn xut, ch bin th c ghi nhn vo gi gc
hng tn kho. Chi ph vn chuyn, bo qun hng tn kho lin quan n vic tiu
th hng tn kho th c tnh vo chi ph bn hng.
iu 23. Ti khon 151 - Hng mua ang i ng
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tr gi ca cc loi hng ha, vt t
(nguyn liu, vt liu; cng c, dng c; hng ha) mua ngoi thuc quyn s
hu ca doanh nghip nhng n cui k vn cn ang trn ng vn chuyn,
bn cng, bn bi hoc v n doanh nghip nhng ang ch kim nhn nhp
kho.
b) Hng ha, vt t c coi l thuc quyn s hu ca doanh nghip nhng
cha nhp kho, bao gm:
- Hng ha, vt t mua ngoi thanh ton tin hoc chp nhn thanh
ton nhng cn kho ngi bn, bn cng, bn bi hoc ang trn ng vn
chuyn;
- Hng ha, vt t mua ngoi v n doanh nghip nhng ang ch kim
nghim, kim nhn nhp kho.
c) K ton hng mua ang i ng c ghi nhn trn Ti khon 151 theo
nguyn tc gi gc.
d) Hng ngy, khi nhn c ha n mua hng nhng hng cha v nhp
kho, k ton cha ghi s m tin hnh i chiu vi hp ng kinh t v lu ha
n vo tp h s ring: Hng mua ang i ng.
Trong k, nu hng v nhp kho, k ton cn c vo phiu nhp kho v ha
n mua hng ghi s trc tip vo cc Ti khon 152 Nguyn liu, vt liu, Ti
khon 153 Cng c, dng c, Ti khon 156 Hng ha.
) Nu cui k hng vn cha v th cn c ha n mua hng ghi vo Ti
khon 151 Hng mua ang i ng. K ton phi m chi tit theo di hng
mua ang i ng theo tng chng loi hng ha, vt t, tng l hng, tng hp
ng kinh t.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 151 - Hng mua ang i
ng
Bn N:
- Tr gi hng ha, vt t mua ang i ng;
- Kt chuyn tr gi thc t ca hng ha, vt t mua ang i ng cui k
(trng hp doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh
25
k).
Bn C:
- Tr gi hng ha, vt t mua ang i ng v nhp kho hoc
chuyn giao thng cho khch hng;
- Kt chuyn tr gi thc t ca hng ha, vt t mua ang i ng u
k (trng hp doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k
nh k).
S d bn N: Tr gi hng ha, vt t mua nhng cn ang i ng
(cha v nhp kho doanh nghip).
iu 24. Ti khon 152 - Nguyn liu, vt liu
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tr gi hin c v tnh hnh bin ng
tng, gim ca cc loi nguyn liu, vt liu trong kho ca doanh nghip. Nguyn
liu, vt liu ca doanh nghip l nhng i tng lao ng mua ngoi hoc t ch
bin dng cho mc ch sn xut, kinh doanh ca doanh nghip. Nguyn liu, vt
liu phn nh vo ti khon ny c phn loi nh sau:
- Nguyn liu, vt liu chnh: L nhng loi nguyn liu v vt liu khi tham
gia vo qu trnh sn xut th cu thnh thc th vt cht, thc th chnh ca sn
phm. V vy khi nim nguyn liu, vt liu chnh gn lin vi tng doanh nghip
sn xut c th. Trong cc doanh nghip kinh doanh thng mi, dch v... khng
t ra khi nim vt liu chnh, vt liu ph. Nguyn liu, vt liu chnh cng bao
gm c na thnh phm mua ngoi vi mc ch tip tc qu trnh sn xut, ch
to ra thnh phm.
- Vt liu ph: L nhng loi vt liu khi tham gia vo qu trnh sn xut,
khng cu thnh thc th chnh ca sn phm nhng c th kt hp vi vt liu
chnh lm thay i mu sc, mi v, hnh dng b ngoi, tng thm cht lng ca
sn phm hoc to iu kin cho qu trnh ch to sn phm c thc hin bnh
thng, hoc phc v cho nhu cu cng ngh, k thut, bo qun ng gi; phc
v cho qu trnh lao ng.
- Nhin liu: L nhng th c tc dng cung cp nhit lng trong qu trnh
sn xut, kinh doanh to iu kin cho qu trnh ch to sn phm din ra bnh
thng. Nhin liu c th tn ti th lng, th rn v th kh.
- Vt t thay th: L nhng vt t dng thay th, sa cha my mc thit
b, phng tin vn ti, cng c, dng c sn xut...
- Vt liu v thit b xy dng c bn: L nhng loi vt liu v thit b c
s dng cho cng vic xy dng c bn. i vi thit b xy dng c bn bao gm
c thit b cn lp, khng cn lp, cng c, kh c v vt kt cu dng lp t
vo cng trnh xy dng c bn.
b) K ton nhp, xut, tn kho nguyn liu, vt liu trn Ti khon 152 phi
26
c thc hin theo nguyn tc gi gc. Ni dung gi gc ca nguyn liu, vt liu

c xc nh tu theo tng ngun nhp.
- Gi gc ca nguyn liu, vt liu mua ngoi, bao gm: Gi mua ghi trn
ha n, cc khon thu khng c hon li, chi ph vn chuyn, bc xp, bo
qun, phn loi, bo him,... nguyn liu, vt liu t ni mua v n kho ca doanh
nghip, cng tc ph ca cn b thu mua, chi ph ca b phn thu mua c lp, cc
chi ph khc c lin quan trc tip n vic thu mua nguyn vt liu v s hao ht
t nhin trong nh mc (nu c):
+ Trng hp thu GTGT hng nhp khu c khu tr th gi tr ca
nguyn liu, vt liu mua vo c phn nh theo gi mua cha c thu GTGT.
+ Trng hp thu GTGT hng nhp khu khng c khu tr th gi tr
ca nguyn liu, vt liu mua vo bao gm c thu GTGT.
- Gi gc ca nguyn liu, vt liu t ch bin, bao gm: Gi thc t ca
nguyn liu xut ch bin v chi ph ch bin.
- Gi gc ca nguyn liu, vt liu thu ngoi gia cng ch bin, bao gm:
Gi thc t ca nguyn liu, vt liu xut thu ngoi gia cng ch bin, chi ph vn
chuyn vt liu n ni ch bin v t ni ch bin v doanh nghip, tin thu
ngoi gia cng ch bin.
- Gi gc ca nguyn liu nhn gp vn lin doanh, c phn l gi tr c
cc bn tham gia gp vn lin doanh thng nht nh gi chp thun.
c) Vic tnh tr gi ca nguyn liu, vt liu xut kho trong k, c thc
hin theo mt trong cc phng php sau:
- Phng php gi thc t ch danh;
- Phng php bnh qun gia quyn sau mi ln nhp hoc cui k;
- Phng php nhp trc, xut trc.
Doanh nghip la chn phng php tnh gi no th phi m bo tnh nht
qun trong c nin k ton.
d) K ton chi tit nguyn liu, vt liu phi thc hin theo tng kho, tng
loi, tng nhm, th nguyn liu, vt liu. Trng hp doanh nghip s dng gi
hch ton trong k ton chi tit nhp, xut nguyn liu, vt liu, th cui k k ton
phi tnh h s chnh lch gia gi thc t v gi hch ton ca nguyn liu, vt
liu tnh gi thc t ca nguyn liu, vt liu xut dng trong k theo cng thc:
H s chnh lch
gia gi thc t v =
gi hch ton ca
NVL (1)
Gi thc t ca NVL
tn kho u k
Gi thc t ca NVL
nhp kho trong k
Gi hch ton ca NVL

nhp kho trong k
Gi hch ton ca NVL

tn kho u k
27
Gi thc t ca NVL
xut dng trong k =
Gi hch ton ca NVL

xut dng trong k
H s chnh lch gia

gi thc t v gi hch
ton ca NVL (1)
) Khng phn nh vo ti khon ny i vi nguyn vt liu khng thuc

quyn s hu ca doanh nghip nh nguyn vt liu nhn gi h, nguyn vt liu
nhn gia cng, nguyn vt liu nhn t bn giao y thc xut nhp khu...
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 152 - Nguyn liu, vt
liu
Bn N:
- Tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu nhp kho do mua ngoi, t ch,
thu ngoi gia cng, ch bin, nhn gp vn hoc t cc ngun khc;
- Tr gi nguyn liu, vt liu tha pht hin khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu tn kho cui k (trng
hp doanh nghip k ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
Bn C:
- Tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu xut kho dng vo sn xut, kinh
doanh, bn, thu ngoi gia cng ch bin hoc a i gp vn;
- Tr gi nguyn liu, vt liu tr li ngi bn hoc c gim gi hng
mua;
- Chit khu thng mi c hng khi mua nguyn liu, vt liu;
- Tr gi nguyn liu, vt liu hao ht, mt mt pht hin khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu tn kho u k (trng
S d bn N:
Tr gi thc t ca nguyn liu, vt liu tn kho cui k.
iu 25. Ti khon 153 - Cng c, dng c
1. Nguyn tc k ton
tng, gim cc loi cng c, dng c ca doanh nghip. Cng c, dng c l nhng
t liu lao ng khng c cc tiu chun v gi tr v thi gian s dng quy
nh i vi TSC. V vy cng c, dng c c qun l v hch ton nh
nguyn liu, vt liu. Theo quy nh hin hnh, nhng t liu lao ng sau y nu
khng tiu chun ghi nhn TSC th c ghi nhn l cng c, dng c:
- Cc gio, vn khun, cng c, dng c g lp chuyn dng cho sn xut
xy lp;
- Cc loi bao b bn km theo hng ha c tnh tin ring, nhng trong qu
trnh bo qun hng ha vn chuyn trn ng v d tr trong kho c tnh gi tr
28
hao mn tr dn gi tr ca bao b;
- Nhng dng c, ngh bng thu tinh, snh, s;
- Phng tin qun l, dng vn phng;
- Qun o, giy dp chuyn dng lm vic,...
b) K ton nhp, xut, tn kho cng c, dng c trn Ti khon 153 c
thc hin theo gi gc. Nguyn tc xc nh gi gc nhp kho cng c, dng c
c thc hin nh quy nh i vi nguyn liu, vt liu (xem gii thch TK
152).
c) Vic tnh gi tr cng c, dng c xut kho cng c thc hin theo mt
trong ba phng php sau:
- Phng php Nhp trc - Xut trc;
- Phng php gi thc t ch danh;
- Phng php bnh qun gia quyn sau mi ln nhp hoc cui k.
d) K ton chi tit cng c, dng c phi thc hin theo tng kho, tng loi,
tng nhm, tng th cng c, dng c. Cng c, dng c xut dng cho sn xut,
kinh doanh, cho thu phi c theo di v hin vt v gi tr trn s k ton chi
tit theo ni s dng, theo i tng thu v ngi chu trch nhim vt cht. i
vi cng c, dng c c gi tr ln, qu him phi c th thc bo qun c bit.
) i vi cc cng c, dng c c gi tr nh khi xut dng cho sn xut,
kinh doanh phi ghi nhn ton b mt ln vo chi ph sn xut, kinh doanh.
e) Trng hp cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu xut
dng hoc cho thu lin quan n hot ng sn xut, kinh doanh trong nhiu k
k ton th c ghi nhn vo Ti khon 242 Chi ph tr trc v phn b dn
vo gi vn hng bn hoc chi ph sn xut kinh doanh theo tng b phn s dng.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 153 - Cng c, dng c
Bn N:
- Tr gi thc t ca cng c, dng c nhp kho do mua ngoi, t ch, thu
ngoi gia cng ch bin, nhn gp vn;
- Tr gi cng c, dng c cho thu nhp li kho;
- Tr gi thc t ca cng c, dng c tha pht hin khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca cng c, dng c tn kho cui k (trng
Bn C:
- Tr gi thc t ca cng c, dng c xut kho s dng cho sn xut, kinh
doanh, cho thu hoc gp vn;
- Chit khu thng mi c hng khi mua cng c, dng c;
- Tr gi cng c, dng c tr li cho ngi bn hoc c ngi bn gim
29
gi;
- Tr gi cng c, dng c thiu pht hin khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca cng c, dng c tn kho u k (trng hp
doanh nghip k ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
S d bn N: Tr gi thc t ca cng c, dng c tn kho cui k.
iu 26. Ti khon 154 - Chi ph sn xut, kinh doanh d dang
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tng hp chi ph sn xut, kinh doanh
phc v cho vic tnh gi thnh sn phm, dch v doanh nghip hch ton hng
tn kho theo phng php k khai thng xuyn. nhng doanh nghip hch ton
hng tn kho theo phng php kim k nh k, Ti khon 154 ch phn nh gi
tr thc t ca sn phm, dch v d dang u k v cui k.
b) Ti khon 154 "Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" phn nh chi ph
sn xut, kinh doanh pht sinh trong k; chi ph sn xut, kinh doanh ca khi
lng sn phm, dch v hon thnh trong k; chi ph sn xut, kinh doanh d
dang u k, cui k ca cc hot ng sn xut, kinh doanh chnh, ph v thu
ngoi gia cng ch bin cc doanh nghip sn xut hoc cc doanh nghip kinh
doanh dch v. Ti khon 154 cng phn nh chi ph sn xut, kinh doanh ca cc
hot ng sn xut, gia cng ch bin, hoc cung cp dch v ca cc doanh nghip
thng mi, nu c t chc cc loi hnh hot ng ny.
c) Chi ph sn xut, kinh doanh hch ton trn Ti khon 154 phi c chi
tit theo a im pht sinh chi ph (phn xng, b phn sn xut, i sn xut,
cng trng,...); theo loi, nhm sn phm, hoc chi tit, b phn sn phm; theo
tng loi dch v hoc theo tng cng on dch v.
d) Chi ph sn xut, kinh doanh phn nh trn Ti khon 154 gm nhng chi
ph sau:
- Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip;
- Chi ph nhn cng trc tip;
- Chi ph s dng my thi cng (i vi hot ng xy lp);
- Chi ph sn xut chung.
) Chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng vt trn mc bnh
thng v chi ph sn xut chung c nh khng phn b th khng c tnh vo
gi tr hng tn kho m phi tnh vo gi vn hng bn ca k k ton.
e) Cui k, phn b chi ph sn xut chung c nh v chi ph sn xut chung
bin i vo chi ph ch bin cho mi n v sn phm theo chi ph thc t pht
sinh.
g) Khng hch ton vo Ti khon 154 nhng chi ph sau:
- Chi ph bn hng;
30
- Chi ph qun l doanh nghip;

- Chi ph ti chnh;
- Chi ph khc;
- Chi ph thu thu nhp doanh nghip;
- Chi u t xy dng c bn;
- Cc khon chi c trang tri bng ngun khc.
2. Phng php vn dng Ti khon 154 trong ngnh cng nghip
a) Ti khon 154 Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" p dng trong
ngnh cng nghip dng tp hp, tng hp chi ph sn xut v tnh gi thnh
sn phm ca cc phn xng, hoc b phn sn xut, ch to sn phm. i vi
cc doanh nghip sn xut c thu ngoi gia cng, ch bin, cung cp lao v, dch
v cho bn ngoi hoc phc v cho vic sn xut sn phm th chi ph ca nhng
hot ng ny cng c tp hp vo Ti khon 154.
b) Ch c phn nh vo Ti khon 154 nhng ni dung chi ph sau:
- Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip cho vic sn xut, ch to sn phm;
- Chi ph nhn cng trc tip cho vic sn xut, ch to sn phm;
- Chi ph sn xut chung phc v trc tip cho vic sn xut, ch to sn
phm.
c) Ti khon 154 cc doanh nghip sn xut cng nghip c hch ton
chi tit theo a im pht sinh chi ph (phn xng, b phn sn xut), theo loi,
nhm sn phm, sn phm, hoc chi tit b phn sn phm.
d) Phn chnh lch gia chi ph sn xut th v s thu hi t vic thanh l,
nhng bn sn phm sn xut th c hch ton tng hoc gim gi tr xy dng
c bn.
3. Phng php vn dng Ti khon 154 trong ngnh nng nghip
a) Ti khon 154 "Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" p dng trong
ngnh nng nghip dng tp hp tng chi ph sn xut v tnh gi thnh sn
phm ca cc hot ng nui trng, ch bin sn phm hoc dch v nng nghip.
Ti khon ny phi c hch ton chi tit theo ngnh kinh doanh nng nghip
(trng trt, chn nui, ch bin,...), theo a im pht sinh chi ph (phn xng,
i sn xut,...), chi tit theo tng loi cy con v tng loi sn phm, tng sn
phm hoc dch v.
b) Gi thnh sn xut thc t ca sn phm nng nghip c xc nh vo
cui v thu hoch hoc cui nm. Sn phm thu hoch nm no th tnh gi thnh
trong nm ngha l chi ph chi ra trong nm nay nhng nm sau mi thu hoch
sn phm th nm sau mi tnh gi thnh.
c) i vi ngnh trng trt, chi ph phi c hch ton chi tit theo 3 loi
31
cy:
- Cy ngn ngy (la, khoai, sn,...);
- Cy trng mt ln thu hoch nhiu ln (da, chui,...);
- Cy lu nm (ch, c ph, cao su, h tiu, cy n qu,...).
i vi cc loi cy trng 2, 3 v trong mt nm, hoc trng nm nay, nm
sau mi thu hoch, hoc loi cy va c din tch trng mi, va c din tch chm
sc thu hoch trong cng mt nm,... th phi cn c vo tnh hnh thc t ghi
chp, phn nh r rng chi ph ca v ny vi v khc, ca din tch ny vi din
tch khc, ca nm trc vi nm nay v nm sau,...
d) Khng phn nh vo ti khon ny chi ph khai hoang, trng mi v chm
sc cy lu nm ang trong thi k XDCB, chi ph bn hng, chi ph qun l doanh
nghip, chi ph hot ng ti chnh v chi ph khc.
) V nguyn tc, chi ph sn xut ngnh trng trt c hch ton chi tit
vo bn N Ti khon 154 "Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" theo tng i
tng tp hp chi ph. i vi mt s loi chi ph c lin quan n nhiu i tng
hch ton, hoc lin quan n nhiu v, nhiu thi k th phi phn nh trn cc ti
khon ring, sau phn b vo gi thnh ca cc loi sn phm lin quan nh:
Chi ph ti tiu nc, chi ph chun b t v trng mi nm u ca nhng cy
trng mt ln, thu hoch nhiu ln (chi ph ny khng thuc vn u t XDCB),...
e) Trn cng mt din tch canh tc, nu trng xen t hai loi cy nng
nghip ngn ngy tr ln th nhng chi ph pht sinh c lin quan trc tip n loi
cy no th tp hp ring cho loi cy (nh: Ht ging, chi ph gieo trng, thu
hoch,...), chi ph pht sinh chung cho nhiu loi cy (chi ph cy ba, ti tiu
nc,...) th c tp hp ring v phn b cho tng loi cy theo din tch gieo
trng, hoc theo mt tiu thc ph hp.
g) i vi cy lu nm, qu trnh t khi lm t, gieo trng, chm sc n
khi bt u c sn phm (thu, bi) th c hch ton nh qu trnh u t XDCB
hnh thnh nn TSC c tp hp chi ph TK 241 XDCB d dang". Chi ph
cho vn cy lu nm trong qu trnh sn xut, kinh doanh bao gm cc chi ph
cho khu chm sc, khu thu hoch.
h) Khi hch ton chi ph ngnh chn nui trn Ti khon 154 cn ch mt
s im sau:
- Hch ton chi ph chn nui phi chi tit cho tng loi hot ng chn nui
(nh chn nui tru b, chn nui ln,...), theo tng nhm hoc tng loi gia sc,
gia cm;
- Sc vt con ca n sc vt c bn hay nui bo ra sau khi tch m
c m s chi tit theo di ring theo gi thnh thc t;
- i vi sc vt c bn khi o thi chuyn thnh sc vt nui ln, nui bo
c hch ton vo Ti khon 154 theo gi tr cn li ca sc vt c bn;
32
- i tng tnh gi thnh trong ngnh chn nui l: 1 kg sa ti, 1 con b

con tiu chun, gi thnh 1 kg tht tng, gi thnh 1 kg tht hi, gi thnh 1
ngy/con chn nui,...
i) Phn chi ph nguyn vt liu, chi ph nhn cng trc tip vt trn mc
bnh thng, chi ph sn xut chung c nh khng phn b th khng c tnh
vo gi thnh sn phm m c hch ton vo gi vn hng bn ca k k ton.
4. Phng php vn dng Ti khon 154 trong ngnh dch v
a) Ti khon 154 Chi ph sn xut, kinh doanh d dang" p dng trong cc
doanh nghip kinh doanh dch v nh: Giao thng vn ti, bu in, du lch, dch
v,... Ti khon ny dng tp hp chi ph (nguyn liu, vt liu trc tip, nhn
cng trc tip, chi ph sn xut chung) v tnh gi thnh ca khi lng dch v
thc hin.
b) i vi ngnh giao thng vn ti, ti khon ny dng tp hp chi ph
v tnh gi thnh v vn ti ng b ( t, tu in, vn ti bng phng tin th
s khc...) vn ti ng st, ng thu, ng hng khng, vn ti ng ng,...
Ti khon 154 p dng cho ngnh giao thng vn ti phi c m chi tit cho
tng loi hot ng (vn ti hnh khch, vn ti hng ho,...) theo tng doanh
nghip hoc b phn kinh doanh dch v.
c) Trong qu trnh vn ti, sm lp b hao mn vi mc nhanh hn mc
khu hao u xe nn thng phi thay th nhiu ln nhng gi tr sm lp thay th
khng tnh vo gi thnh vn ti ngay mt lc khi xut dng thay th m phi phn
b dn theo tng k. V vy, hng k cc doanh nghip vn ti t c trch trc
chi ph sm lp vo gi thnh vn ti (chi ph phi tr) theo quy nh ca ch ti
chnh hin hnh.
d) Phn chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng trc tip vt trn
mc bnh thng v phn chi ph sn xut chung c nh khng phn b th khng
c tnh vo gi thnh sn phm m c hch ton vo gi vn hng bn ca k
k ton.
) i vi hot ng kinh doanh du lch, ti khon ny c m chi tit theo
tng loi hot ng nh: Hng dn du lch, kinh doanh khch sn, kinh doanh
vn ti du lch,...
e) Trong hot ng kinh doanh khch sn, Ti khon 154 phi m chi tit
theo tng loi dch v nh: dch v n ung, dch v bung ngh, dch v vui chi
gii tr, phc v khc (git, l, ct tc, in tn, th thao,...).
5. Phng php vn dng Ti khon 154 trong ngnh xy dng
a) i vi hot ng kinh doanh xy lp quy nh ch p dng phng php
hch ton hng tn kho theo phng php k khai thng xuyn, khng p dng
phng php hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k nn Ti
khon 154 dng tp hp chi ph sn xut, kinh doanh, phc v cho vic tnh gi
thnh sn xut sn phm xy lp cng nghip, dch v ca doanh nghip xy lp.
33
b) Phn chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip
vt trn mc bnh thng khng c tnh vo gi thnh cng trnh xy lp m
c hch ton vo gi vn hng bn ca k k ton.
c) Ti khon ny trong ngnh Xy lp c th theo di chi tit theo cc hot
ng sau:
- Xy lp: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh sn xut sn phm xy lp
v phn nh gi tr sn phm xy lp d dang cui k;
- Sn phm khc: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh sn xut sn phm
khc v phn nh gi tr sn phm khc d dang cui k (thnh phm, cu kin xy
lp,...);
- Dch v: Dng tp hp chi ph, tnh gi thnh dch v v phn nh chi
ph dch v d dang cui k;
- Chi ph bo hnh xy lp: Dng tp hp chi ph bo hnh cng trnh
xy dng, lp t thc t pht sinh trong k v gi tr cng trnh bo hnh xy lp
cn d dang cui k.
d) Vic tp hp chi ph sn xut, tnh gi thnh sn phm xy lp phi theo
tng cng trnh, hng mc cng trnh v theo khon mc gi thnh quy nh trong
gi tr d ton xy lp, gm:
- Chi ph vt liu;
- Chi ph nhn cng;
- Chi ph s dng my thi cng;
- Ch ph chung.
Ring chi ph chung c tp hp chi ph "Xy lp": Ch bao gm chi ph
chung pht sinh i nhn thu hoc cng trng xy lp. Cn chi ph qun l
doanh nghip xy lp (l mt b phn ca chi ph chung) c tp hp bn N Ti
khon 642 "Chi ph qun l kinh doanh". Chi ph ny s c kt chuyn vo bn
N Ti khon 911 "Xc nh kt qu kinh doanh" tham gia vo gi thnh ton b
sn phm xy lp hon thnh v bn ra trong k.
) Ch u t xy dng bt ng sn s dng ti khon ny tp hp chi
ph xy dng thnh phm bt ng sn. Trng hp bt ng sn xy dng s
dng cho nhiu mc ch (lm vn phng, cho thu hoc bn, v d nh ta nh
chung c hn hp) th thc hin theo nguyn tc:
- Nu cn c hch ton ring hoc xc nh c t trng ca phn chi
ph xy dng bt ng sn bn (thnh phm bt ng sn) v phn chi ph xy
dng bt ng sn cho thu hoc lm vn phng (TSC hoc bt ng sn u
t) th phi hch ton ring trn TK 154 phn chi ph xy dng thnh phm bt
ng sn. Phn chi ph xy dng TSC hoc bt ng sn u t c phn nh
ring trn TK 241 - Xy dng c bn d dang.
34
- Trng hp khng hch ton ring hoc xc nh c t trng chi ph xy

dng cho cc cu phn thnh phm bt ng sn, TSC hoc bt ng sn u t
th k ton tp hp chi ph pht sinh lin quan trc tip ti vic u t xy dng
trn TK 241. Khi cng trnh, d n hon thnh bn giao a vo s dng, k ton
cn c cch thc s dng ti sn trong thc t kt chuyn chi ph u t xy
dng ph hp vi bn cht ca tng loi ti sn.
e) Khon d phng chi ph bo hnh cng trnh xy lp c hch ton vo
chi ph sn xut kinh doanh tng k, ht thi hn bo hnh nu s bo hnh
trch lp ln hn chi ph thc t pht sinh th ghi tng thu nhp khc trong k.
Trng hp ngc li th hch ton vo gi vn hng bn trong k.
g) Cc khon chi ph ca hp ng xy lp khng th thu hi (v d: Khng
tnh thc thi v mt php l nh c s nghi ng v hiu lc ca n, hoc hp
ng m khch hng khng th thc thi ngha v ca mnh...) phi c ghi nhn
ngay l gi vn hng bn trong k.
h) Cc khon thu t vic bn nguyn liu, vt liu tha v thanh l my
mc, thit b thi cng khi kt thc hp ng xy dng c ghi gim chi ph sn
xut kinh doanh.
i) Hch ton khon mc nguyn liu, vt liu trc tip:
- Khon mc chi ph nguyn liu, vt liu trc tip bao gm: Gi tr thc t
ca vt liu chnh, vt liu ph, cc cu kin hoc cc b phn ri, vt liu lun
chuyn tham gia cu thnh thc th sn phm xy, lp hoc gip cho vic thc
hin v hon thnh khi lng xy, lp (khng k vt liu ph cho my mc,
phng tin thi cng v nhng vt liu tnh trong chi ph chung).
- Nguyn tc hch ton khon mc nguyn liu, vt liu trc tip: Nguyn
liu, vt liu s dng cho xy dng hng mc cng trnh no phi tnh trc tip cho
sn phm hng mc cng trnh trn c s chng t gc theo s lng thc t
s dng v theo gi thc t xut kho (gi bnh qun gia quyn; Gi nhp trc,
xut trc, thc t ch danh).
- Cui k hch ton hoc khi cng trnh hon thnh, tin hnh kim k s vt
liu cn li ti ni sn xut (nu c) ghi gim tr chi ph nguyn liu, vt liu
trc tip xut s dng cho cng trnh.
- Trong iu kin thc t sn xut xy lp khng cho php tnh chi ph
nguyn liu, vt liu trc tip cho tng cng trnh, hng mc cng trnh th doanh
nghip c th p dng phng php phn b vt liu cho i tng s dng theo
tiu thc hp l (t l vi nh mc tiu hao nguyn liu, vt liu,...).
k) Hch ton khon mc chi ph s dng my thi cng:
- Khon mc chi ph s dng my thi cng bao gm: Chi ph cho cc my
thi cng nhm thc hin khi lng cng tc xy lp bng my. My mc thi cng
l loi my trc tip phc v xy lp cng trnh. l nhng my mc chuyn
ng bng ng c hi nc, diezen, xng, in,... (k c loi my phc v xy,
35
lp).
- Chi ph s dng my thi cng bao gm: Chi ph thng xuyn v chi ph
tm thi. Chi ph thng xuyn cho hot ng ca my thi cng, gm: Chi ph
nhn cng iu khin my, phc v my,...; Chi ph vt liu; Chi ph cng c, dng
c; Chi ph khu hao TSC; Chi ph dch v mua ngoi (chi ph sa cha nh,
in, nc, bo him xe, my,...); Chi ph khc bng tin.
- Chi ph tm thi cho hot ng ca my thi cng, gm: Chi ph sa cha
ln my thi cng (i tu, trung tu,...) khng iu kin ghi tng nguyn gi my
thi cng; Chi ph cng trnh tm thi cho my thi cng (lu, ln, b, ng ray
chy my,...). Chi ph tm thi ca my c th pht sinh trc (c hch ton vo
bn N Ti khon 242) sau s phn b dn vo N Ti khon 154 "Chi ph sn
xut kinh doanh d dang"; Hoc pht sinh sau, nhng phi tnh trc vo chi ph
sn xut xy lp trong k (do lin quan ti vic s dng thc t my mc thi cng
trong k). Trng hp ny phi tin hnh trch trc chi ph, ghi C Ti khon 352
"D phng phi tr", N Ti khon 154 chi tit chi ph s dng my thi cng.
l) Hch ton khon mc chi ph sn xut chung:
Chi ph sn xut chung phn nh chi ph sn xut ca i, cng trng xy
dng gm: Lng nhn vin qun l phn xng, t, i xy dng; Khon trch
bo him x hi, bo him y t, bo him tht nghip, bo him tai nn lao ng,
kinh ph cng on c tnh theo t l quy nh trn tin lng phi tr ca nhn
vin s dng my thi cng v nhn vin qun l phn xng, t, i; Khu hao ti
sn c nh dng chung cho hot ng ca i v nhng chi ph khc lin quan n
hot ng ca i,...
6. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 154 - Chi ph sn xut,
kinh doanh d dang
Bn N:
- Cc chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi
ph s dng my thi cng, chi ph sn xut chung pht sinh trong k lin quan n
sn xut sn phm v chi ph thc hin dch v;
- Cc chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi
ph s dng my thi cng, chi ph sn xut chung pht sinh trong k lin quan n
gi thnh sn phm xy lp cng trnh hoc gi thnh xy lp theo gi khon ni
b;
- Kt chuyn chi ph sn xut, kinh doanh d dang cui k (trng hp
doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
Bn C:
- Gi thnh sn xut thc t ca sn phm ch to xong nhp kho, chuyn
i bn, tiu dng ni b ngay hoc s dng ngay vo hot ng XDCB;
- Gi thnh sn xut sn phm xy lp hon thnh bn giao tng phn, hoc
36
ton b tiu th trong k; hoc bn giao cho doanh nghip nhn thu chnh xy lp
(cp trn hoc ni b); hoc gi thnh sn phm xy lp hon thnh ch tiu th;
- Chi ph thc t ca khi lng dch v hon thnh cung cp cho khch
hng;
- Tr gi ph liu thu hi, gi tr sn phm hng khng sa cha c;
- Tr gi nguyn liu, vt liu, hng ho gia cng xong nhp li kho;
- Phn nh chi ph nguyn vt liu, chi ph nhn cng vt trn mc bnh
thng khng c tnh vo tr gi hng tn kho m phi tnh vo gi vn hng
bn ca k k ton. i vi doanh nghip sn xut theo n t hng, hoc doanh
nghip c chu k sn xut sn phm di m hng k k ton phn nh chi ph
sn xut chung c nh vo TK 154 n khi sn phm hon thnh mi xc nh
c chi ph sn xut chung c nh khng c tnh vo tr gi hng tn kho th
phi hch ton vo gi vn hng bn (C TK 154, N TK 632);
- Kt chuyn chi ph sn xut, kinh doanh d dang u k (trng hp
S d bn N: Chi ph sn xut, kinh doanh cn d dang cui k.
iu 27. Ti khon 155 - Thnh phm
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh gi tr hin c v tnh hnh bin ng ca
cc loi thnh phm ca doanh nghip. Thnh phm l nhng sn phm kt thc
qu trnh ch bin do cc b phn sn xut ca doanh nghip sn xut hoc thu
ngoi gia cng xong c kim nghim ph hp vi tiu chun k thut v
nhp kho.
Trong giao dch xut khu y thc, ti khon ny ch s dng ti bn giao y
thc, khng s dng ti bn nhn y thc (bn nhn gi h).
b) Thnh phm do cc b phn sn xut chnh v sn xut ph ca doanh
nghip sn xut ra phi c nh gi theo gi thnh sn xut (gi gc), bao gm:
Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph nhn cng trc tip, chi ph sn xut
chung v nhng chi ph khc c lin quan trc tip n vic sn xut sn phm.
c) Khng c tnh vo gi gc thnh phm cc chi ph sau:
- Chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng v cc chi ph sn xut,
kinh doanh khc pht sinh trn mc bnh thng;
- Chi ph vn chuyn, bo qun hng tn kho tr cc khon chi ph vn
chuyn, bo qun hng tn kho cn thit cho qu trnh sn xut tip theo v chi ph
bo qun trong qu trnh mua hng;
- Chi ph bn hng;
- Chi ph qun l doanh nghip.
37
d) Thnh phm thu ngoi gia cng ch bin c nh gi theo gi thnh

thc t gia cng ch bin bao gm: Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip, chi ph
thu gia cng v cc chi ph khc c lin quan trc tip n qu trnh gia cng.
) Vic tnh gi tr thnh phm xut kho c thc hin theo mt trong ba
phng php: Phng php gi thc t ch danh; Phng php bnh qun gia
quyn sau mi ln nhp hoc cui k; Phng php Nhp trc - Xut trc.
e) Trng hp doanh nghip k ton hng tn kho theo phng php k khai
thng xuyn, nu k ton chi tit nhp, xut kho thnh phm hng ngy c ghi
s theo gi hch ton (c th l gi thnh k hoch hoc gi nhp kho c quy
nh thng nht). Cui k, k ton phi tnh gi thnh thc t ca thnh phm nhp
kho v xc nh h s chnh lch gia gi thnh thc t v gi hch ton ca thnh
phm (tnh c s chnh lch ca thnh phm u k) lm c s xc nh gi thnh
thc t ca thnh phm nhp, xut kho trong k (s dng cng thc tnh nu
phn gii thch Ti khon 152 Nguyn liu, vt liu).
g) K ton chi tit thnh phm phi thc hin theo tng kho, tng loi,
nhm, th thnh phm.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 155 - Thnh phm
Bn N:
- Tr gi ca thnh phm nhp kho;
- Tr gi ca thnh phm tha khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca thnh phm tn kho cui k (trng hp
Bn C:
- Tr gi thc t ca thnh phm xut kho;
- Tr gi ca thnh phm thiu ht khi kim k;
- Kt chuyn tr gi thc t ca thnh phm tn kho u k (trng hp
S d bn N: Tr gi thc t ca thnh phm tn kho cui k.
iu 28. Ti khon 156 - Hng ha
1. Nguyn tc k ton
tng, gim cc loi hng ha ca doanh nghip bao gm hng ha ti cc kho hng,
quy hng, hng ho bt ng sn. Hng ha l cc loi vt t, sn phm do doanh
nghip mua v vi mc ch bn (bn bun v bn l). Trng hp hng ha
mua v va dng bn, va dng sn xut, kinh doanh khng phn bit r
rng gia hai mc ch bn li hay s dng th vn phn nh vo Ti khon 156
Hng ha.
38
Trong giao dch xut nhp khu y thc, ti khon ny ch s dng ti bn

giao y thc, khng s dng ti bn nhn y thc (bn nhn gi h).
b) Nhng trng hp sau y khng phn nh vo Ti khon 156 Hng
ha:
- Hng ha nhn bn h, nhn gi h cho cc doanh nghip khc;
- Nguyn vt liu, cng c dng c mua v dng cho hot ng sn xut,
kinh doanh (ghi vo cc Ti khon 152 Nguyn liu, vt liu, hoc Ti khon
153 Cng c, dng c);
- Thnh phm do doanh nghip sn xut ra (ghi vo Ti khon 155 Thnh
phm).
c) K ton nhp, xut, tn kho hng ha trn Ti khon 156 c phn nh
theo nguyn tc gi gc. Gi gc hng ha mua vo, bao gm: Gi mua, chi ph thu
mua (vn chuyn, bc xp, bo qun hng t ni mua v kho doanh nghip, chi ph
bo him,...), thu nhp khu, thu tiu th c bit, thu bo v mi trng (nu
c), thu GTGT hng nhp khu (nu khng c khu tr). Trng hp doanh
nghip mua hng ha v bn li nhng v l do no cn phi gia cng, s
ch, tn trang, phn loi chn lc lm tng thm gi tr hoc kh nng bn ca
hng ha th tr gi hng mua gm c chi ph gia cng, s ch.
- Gi gc ca hng ha mua vo c tnh theo tng ngun nhp.
- tnh gi tr hng ha xut kho, k ton c th p dng mt trong cc
phng php sau:
+ Phng php nhp trc - xut trc;
+ Phng php gi thc t ch danh;
+ Phng php bnh qun gia quyn sau mi ln nhp hoc cui k.
- Mt s n v c c th (v d nh cc n v kinh doanh siu th hoc
tng t) c th p dng k thut xc nh gi tr hng tn kho cui k theo
phng php gi bn l. Theo phng php ny, gi tr xut kho ca hng ha
c xc nh cn c vo gi bn ca hng tn kho tr i li nhun bin (do doanh
nghip t xc nh) theo t l phn trm hp l. T l phn trm ny c tnh vic
cc mt hng c th b h gi xung thp hn gi bn ban u. Thng thng mi
b phn bn l s s dng mt t l phn trm bnh qun ring.
- Chi ph thu mua hng ha trong k c th c hch ton trc tip vo gi
gc hng tn kho hoc c phn b cho hng ha tiu th trong k v hng ha
tn kho cui k. Vic la chn tiu thc phn b chi ph thu mua hng ha tu
thuc tnh hnh c th ca tng doanh nghip nhng phi thc hin theo nguyn
tc nht qun.
d) Trng hp mua hng ha c nhn km theo sn phm, hng ha, ph
tng thay th ( phng hng hc), k ton phi xc nh v ghi nhn ring sn
phm, hng ha, ph tng thay th theo gi tr hp l. Gi tr hng ha nhp kho l
39
gi tr gi tr sn phm, hng ha, thit b, ph tng thay th.

) K ton chi tit hng ha phi thc hin theo tng kho, tng loi, tng
nhm hng ha.
e) Trng hp doanh nghip l nh phn phi hot ng thng mi c
nhn hng ho (khng phi tr tin) t nh sn xut qung co, khuyn mi cho
khch hng mua hng ca nh sn xut, nh phn phi
- Khi nhn hng ca nh sn xut (khng phi tr tin) dng khuyn mi,
qung co cho khch hng, doanh nghip phi theo di chi tit s lng hng trong
h thng qun tr ni b ca mnh v thuyt minh trn Bn thuyt minh Bo co ti
chnh i vi hng nhn c v s hng dng khuyn mi cho ngi mua.
- Khi ht chng trnh khuyn mi, nu khng phi tr li nh sn xut s
hng khuyn mi cha s dng ht, k ton ghi nhn gi tr s hng khuyn mi
khng phi tr li l thu nhp khc.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 156 - Hng ha
Bn N:
- Tr gi mua vo ca hng ha theo ha n mua hng (bao gm cc loi
thu khng c hon li);
- Chi ph thu mua hng ha;
- Tr gi ca hng ha thu ngoi gia cng (gm gi mua vo v chi ph gia
cng);
- Tr gi hng ha bn b ngi mua tr li;
- Tr gi hng ha pht hin tha khi kim k;
- Tr gi hng ho bt ng sn mua vo hoc chuyn t bt ng sn u t
sang;
- Kt chuyn gi tr hng ha tn kho cui k (trng hp doanh nghip k
ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
Bn C:
- Tr gi ca hng ha xut kho bn, giao i l, giao cho n v hch
ton ph thuc; thu ngoi gia cng hoc s dng cho sn xut, kinh doanh;
- Chi ph thu mua phn b cho hng ha bn trong k;
- Chit khu thng mi hng mua c hng;
- Cc khon gim gi hng mua c hng;
- Tr gi hng ha tr li cho ngi bn;
- Tr gi hng ha pht hin thiu khi kim k;
- Tr gi hng ho bt ng sn bn hoc chuyn thnh bt ng sn u
t, bt ng sn ch s hu s dng hoc ti sn c nh;
40
- Kt chuyn gi tr hng ha tn kho u k (trng hp doanh nghip k

ton hng tn kho theo phng php kim k nh k).
S d bn N: Gi gc ca hng ha tn kho.
iu 29. Ti khon 157 - Hng gi i bn
1. Nguyn tc k ton
a) Hng gi i bn phn nh trn Ti khon 157 c thc hin theo nguyn
tc gi gc. Ch phn nh vo Ti khon 157 Hng gi i bn tr gi ca hng
ha, thnh phm gi i cho khch hng, gi bn i l, k gi, dch v hon
thnh bn giao cho khch hng theo hp ng kinh t hoc n t hng, nhng
cha c xc nh l bn (cha c tnh l doanh thu bn hng trong k i
vi s hng ha, thnh phm gi i, dch v cung cp cho khch hng).
b) Hng ha, thnh phm phn nh trn ti khon ny vn thuc quyn s
hu ca doanh nghip, k ton phi m s chi tit theo di tng loi hng ho,
thnh phm, tng ln gi hng t khi gi i cho n khi c xc nh l bn.
c) Khng phn nh vo ti khon ny chi ph vn chuyn, bc xp,... chi h
khch hng. Ti khon 157 c th m chi tit theo di tng loi hng ho, thnh
phm gi i bn, dch v cung cp cho tng khch hng, cho tng c s nhn
i l.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 157 - Hng gi i bn
Bn N:
- Tr gi hng ha, thnh phm gi cho khch hng, gi bn i l, k
gi;
- Tr gi dch v cung cp cho khch hng nhng cha c xc nh l
bn;
- Cui k kt chuyn tr gi hng ha, thnh phm gi i bn cha c
xc nh l bn cui k (trng hp doanh nghip k ton hng tn kho theo
phng php kim k nh k).
Bn C:
- Tr gi hng ha, thnh phm gi i bn, dch v cung cp c xc
nh l bn;
- Tr gi hng ha, thnh phm, dch v gi i b khch hng tr li;
- u k kt chuyn tr gi hng ha, thnh phm gi i bn, dch v
cung cp cha c xc nh l bn u k (trng hp doanh nghip k ton
hng tn kho theo phng php kim k nh k).
S d bn N:
Tr gi hng ha, thnh phm gi i, dch v cung cp cha c xc
nh l bn trong k.
iu 30. Nguyn tc k ton ti sn c nh, bt ng sn u t v chi
41
ph u t xy dng c bn d dang
1. Ti sn c nh, bt ng sn u t v chi ph u t xy dng c bn d
dang phi c theo di, quyt ton, qun l v s dng theo ng quy nh ca
php lut hin hnh.
2. K ton phi theo di chi tit ngun hnh thnh TSC phn b hao
mn mt cch ph hp theo nguyn tc:
- i vi TSC hnh thnh t ngun vn vay hoc vn ch s hu phc v
cho sn xut, kinh doanh th hao mn c tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh;
- i vi TSC hnh thnh t cc Qu phc li, Qu pht trin khoa hc v
cng ngh th hao mn c ghi gim cc qu .
3. K ton phn loi TSC v BST theo mc ch s dng. Trng hp
mt ti sn c s dng cho nhiu mc ch, v d mt ta nh hn hp va dng
lm vn phng lm vic va cho thu v mt phn bn th k ton phi
thc hin c tnh gi tr hp l ca tng b phn ghi nhn mt cch ph hp
vi mc ch s dng.
- Trng hp mt b phn trng yu ca ti sn c s dng cho mt mc
ch c th no khc vi mc ch s dng ca cc b phn cn li th k ton
cn c vo mc trng yu c th phn loi ton b ti sn theo b phn trng
yu ;
- Trng hp c s thay i v chc nng s dng ca cc b phn ca ti
sn th k ton c ti phn loi ti sn theo mc ch s dng theo quy nh v
tng ti sn c lin quan.
4. K ton TSC, BST v chi ph u t XDCB lin quan n ngoi t
c thc hin theo quy nh ti iu 52 Thng t ny.
iu 31. Ti khon 211 - Ti sn c nh
1. Nguyn tc k ton:
Ti khon ny dng phn nh gi tr hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim nguyn gi ca ton b ti sn c nh hu hnh, ti sn c nh v hnh
thuc quyn s hu ca doanh nghip v TSC thu ti chnh.
1.1. Ti sn c nh l nhng t liu lao ng c biu hin di hnh thi
vt cht hoc phi vt cht, c tiu chun TSC theo qui nh (Tr trng hp
c qui nh ring i vi 1 s ti sn c th).
a) Ti sn c nh hu hnh l nhng ti sn c hnh thi vt cht do doanh
nghip nm gi s dng cho hot ng sn xut, kinh doanh hoc hot ng
khc ph hp vi tiu chun ghi nhn TSC hu hnh.
Nhng ti sn hu hnh c kt cu c lp hoc nhiu b phn ti sn ring
l lin kt vi nhau thnh mt h thng cng thc hin mt hay mt s chc
nng nht nh, nu thiu bt k mt b phn no trong th c h thng khng
th hot ng c, nu tho mn ng thi c bn tiu chun di y th c
42
coi l ti sn c nh:
- Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai t vic s dng ti sn
;
- Nguyn gi ti sn phi c xc nh mt cch tin cy;
- C thi gian s dng t 1 nm tr ln;
- C gi tr theo quy nh hin hnh.
Trng hp mt h thng gm nhiu b phn ti sn ring l lin kt vi
nhau, trong mi b phn cu thnh c thi gian s dng khc nhau v nu thiu
mt b phn no m c h thng vn thc hin c chc nng hot ng chnh
ca n nhng do yu cu qun l, s dng ti sn c nh i hi phi qun l
ring tng b phn ti sn v mi b phn ti sn nu cng tho mn ng thi
bn tiu chun ca ti sn c nh th c coi l mt ti sn c nh hu hnh c
lp.
i vi sc vt lm vic hoc cho sn phm, nu tng con sc vt tho mn
ng thi bn tiu chun ca ti sn c nh u c coi l mt ti sn c nh
hu hnh.
i vi vn cy lu nm, nu tng mnh vn cy, hoc cy tho mn
ng thi bn tiu chun ca ti sn c nh th cng c coi l mt ti sn c
nh hu hnh.
b) TSC v hnh l nhng ti sn khng c hnh thi vt cht nhng xc
nh c gi tr, do doanh nghip nm gi s dng trong sn xut, kinh doanh,
cung cp dch v hoc cho cc i tng khc thu v ph hp vi tiu chun ghi
nhn TSC v hnh.
Khi mt ti sn v hnh c tho mn ng thi 4 tiu chun quy nh ti
im a nu trn th c coi l TSCVH.
c) TSC thu ti chnh
- Thu ti chnh: L hnh thc thu ti sn m bn cho thu c s chuyn
giao phn ln ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu ti sn cho bn thu.
Quyn s hu ti sn c th chuyn giao vo cui thi hn thu.
- Cc trng hp thng dn n hp ng thu ti chnh l:
+ Bn cho thu chuyn giao quyn s hu ti sn cho bn thu khi ht thi
hn thu;
+ Ti thi im khi u thu ti sn, bn thu c quyn la chn mua li ti
sn thu vi mc gi c tnh thp hn gi tr hp l vo cui thi hn thu;
+ Thi hn thu ti sn ti thiu phi chim phn ln thi gian s dng kinh
t ca ti sn cho d khng c s chuyn giao quyn s hu;
+ Ti thi im khi u thu ti sn, gi tr hin ti ca khon thanh ton
tin thu ti thiu chim phn ln (tng ng) gi tr hp l ca ti sn thu;
43
+Ti sn thu thuc loi chuyn dng m ch c bn thu c kh nng s

dng khng cn c s thay i, sa cha ln no.
- Hp ng thu ti sn c coi l hp ng thu ti chnh nu tho mn t
nht mt trong ba (3) iu kin sau:
+ Nu bn thu hu hp ng v n b tn tht pht sinh lin quan n vic
hu hp ng cho bn cho thu;
+ Thu nhp hoc tn tht do s thay i gi tr hp l ca gi tr cn li ca
ti sn thu gn vi bn thu;
+ Bn thu c kh nng tip tc thu li ti sn sau khi ht hn hp ng
thu vi tin thu thp hn gi thu th trng. Ring trng hp thu ti sn l
quyn s dng t th thng c phn loi l thu hot ng.
- TSC thu ti chnh l nhng TSC cha thuc quyn s hu ca doanh
nghip nhng doanh nghip c ngha v v trch nhim qun l v s dng nh ti
sn ca doanh nghip.
1.2. Gi tr TSC phn nh trn TK 211 theo nguyn gi. K ton phi theo
di chi tit nguyn gi ca tng loi v tng TSC. Tu thuc vo ngun hnh
thnh, nguyn gi TSC c xc nh nh sau:
1.2.1. TSC hu hnh
a) Nguyn gi TSC hu hnh do mua sm bao gm: Gi mua (tr cc
khon c chit khu thng mi, gim gi), cc khon thu (khng bao gm cc
khon thu c hon li) v cc chi ph lin quan trc tip n vic a ti sn
vo trng thi sn sng s dng nh chi ph chun b mt bng, chi ph vn chuyn
v bc xp ban u, chi ph lp t, chy th (tr (-) cc khon thu hi v sn
phm, ph liu do chy th), chi ph chuyn gia v cc chi ph lin quan trc tip
khc. Chi ph li vay pht sinh khi mua sm TSC hon thin (TSC s dng
c ngay m khng cn qua qu trnh lp t, chy th u t xy dng) khng
c vn ha vo nguyn gi TSC.
- Nguyn gi TSC hu hnh mua sm c thanh ton theo phng thc
tr chm: L gi mua tr tin ngay ti thi im mua cng cc chi ph lin quan
trc tip tnh n thi im a ti sn vo trng thi sn sng s dng (khng bao
gm cc khon thu c hon li). Khon chnh lch gia gi mua tr chm v
gi mua tr tin ngay c phn b dn vo chi ph sn xut, kinh doanh theo k
hn thanh ton.
- Nguyn gi TSC l bt ng sn: Khi mua sm bt ng sn, n v phi
tch ring gi tr quyn s dng t v ti sn trn t theo quy nh ca php lut.
Phn gi tr ti sn trn t c ghi nhn l TSC hu hnh; Gi tr quyn s
dng t c hch ton l TSC v hnh hoc chi ph tr trc ty tng trng
hp theo quy nh ca php lut.
b) Nguyn gi TSC hu hnh hnh thnh do u t xy dng c bn hon
thnh
44
- Nguyn gi TSC theo phng thc giao thu: L gi quyt ton cng
trnh xy dng theo quy nh, cc chi ph khc c lin quan trc tip v l ph trc
b (nu c). i vi ti sn c nh l con sc vt lm vic hoc cho sn phm,
vn cy lu nm th nguyn gi l ton b cc chi ph thc t chi ra cho con
sc vt, vn cy t lc hnh thnh cho ti khi a vo khai thc, s dng v
cc chi ph khc trc tip c lin quan.
- TSC hu hnh t xy dng hoc t sn xut:
Nguyn gi TSC hu hnh t xy dng l gi tr quyt ton cng trnh khi
a vo s dng. Trng hp TSC a vo s dng nhng cha thc hin
quyt ton th doanh nghip cn c vo chi ph u t xy dng thc t hch
ton tng nguyn gi TSC theo gi tm tnh. Sau khi quyt ton vn u t xy
dng c bn c duyt, nu c chnh lch so vi gi tr TSC tm tnh th k
ton iu chnh tng, gim vo nguyn gi TSC.
Nguyn gi TSC hu hnh t sn xut l gi thnh thc t ca TSC hu
hnh cng (+) cc chi ph trc tip lin quan n vic a TSC vo trng thi sn
sng s dng.
- Trong c hai trng hp trn, nguyn gi TSC bao gm c chi ph lp
t, chy th tr gi tr sn phm thu hi trong qu trnh chy th, sn xut th.
Doanh nghip khng c tnh vo nguyn gi TSC hu hnh cc khon li ni
b v cc khon chi ph khng hp l nh nguyn liu, vt liu lng ph, lao ng
hoc cc khon chi ph khc s dng vt qu mc bnh thng trong qu trnh t
xy dng hoc t sn xut.
c) Nguyn gi TSC hu hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC
hu hnh khng tng t hoc ti sn khc, c xc nh theo gi tr hp l ca
TSC hu hnh nhn v hoc gi tr hp l ca ti sn em trao i, sau khi iu
chnh cc khon tin hoc tng ng tin tr thm hoc thu v cng cc chi ph
lin quan trc tip n vic a ti sn vo trng thi sn sng s dng (khng bao
gm cc khon thu c hon li).
Nguyn gi TSC hu hnh mua di hnh thc trao i vi mt TSC hu
hnh tng t, hoc c th hnh thnh do c bn i ly quyn s hu mt ti
sn tng t (ti sn tng t l ti sn c cng dng tng t, trong cng lnh vc
kinh doanh v c gi tr tng ng). Trong trng hp ny khng c bt k
khon li hay l no c ghi nhn trong qu trnh trao i. Nguyn gi TSC
nhn v c tnh bng gi tr cn li ca TSC em trao i.
d) Nguyn gi TSC hu hnh c cp, c iu chuyn n bao gm:
Gi tr cn li trn s k ton ti sn c nh doanh nghip cp, doanh nghip
iu chuyn hoc gi tr theo nh gi thc t ca Hi ng giao nhn hoc t chc
nh gi chuyn nghip theo quy nh ca php lut v cc chi ph lin quan trc
tip nh vn chuyn, bc d, chi ph nng cp, lp t, chy th, l ph trc b
(nu c)... m bn nhn ti sn phi chi ra tnh n thi im a TSC vo trng
thi sn sng s dng.
45
) Nguyn gi ti sn c nh hu hnh nhn gp vn, nhn li vn gp l

gi tr do cc thnh vin, c ng sng lp nh gi nht tr hoc doanh nghip v
ngi gp vn tha thun hoc do t chc chuyn nghip nh gi theo quy nh
ca php lut v c cc thnh vin, c ng sng lp chp thun.
e) Nguyn gi ti sn c nh do pht hin tha, c ti tr, biu, tng: L
gi tr theo nh gi thc t ca Hi ng giao nhn hoc t chc nh gi chuyn
nghip; Cc chi ph m bn nhn phi chi ra tnh n thi im a TSC vo
trng thi sn sng s dng nh: Chi ph vn chuyn, bc d, lp t, chy th, l
ph trc b (nu c).
1.2.2. Ti sn c nh thu ti chnh
a) Nguyn gi ca TSC thu ti chnh c ghi nhn bng gi tr hp l
ca ti sn thu hoc l gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu
(trng hp gi tr hp l cao hn gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti
thiu) cng vi cc chi ph trc tip pht sinh ban u lin quan n hot ng thu
ti chnh. Nu thu GTGT u vo c khu tr th gi tr hin ti ca khon
thanh ton tin thu ti thiu khng bao gm s thu GTGT phi tr cho bn cho
thu.
Khi tnh gi tr hin ti ca khon thanh ton tin thu ti thiu cho vic thu
ti sn, doanh nghip c th s dng t l li sut ngm nh, t l li sut c ghi
trong hp ng thu hoc t l li sut bin i vay ca bn thu.
b) S thu GTGT u vo ca ti sn thu ti chnh khng c khu tr
c hch ton nh sau:
- Nu thu GTGT u vo c thanh ton mt ln ngay ti thi im ghi
nhn ti sn thu th nguyn gi ti sn thu bao gm c thu GTGT;
- Nu thu GTGT u vo c thanh ton tng k th c ghi vo chi ph
SXKD trong k ph hp vi khon mc chi ph khu hao ca ti sn thu ti chnh.
c) Khon n thu ti chnh phn nh trn TK 3412 khng bao gm thu
GTGT u vo.
d) Khng phn nh vo ti khon ny gi tr ca TSC thu hot ng.
1.2.3. TSC v hnh
Nguyn gi ca TSC v hnh l ton b cc chi ph m doanh nghip phi
b ra c c TSC v hnh tnh n thi im a ti sn vo s dng theo
d kin.
a) Nguyn gi ca TSC v hnh do mua sm tr tin ngay, mua di hnh
thc thanh ton tr chm, tr gp, mua di hnh thc trao i, TSC v hnh
c cho, c biu, tng, nhn vn gp lin doanh, nhn li vn gp, do pht
hin tha.... c xc nh nh quy nh ti im 1.2.1 TSC hu hnh.
b) TSC v hnh hnh thnh t vic trao i, thanh ton bng chng t lin
quan n quyn s hu vn ca n v, th nguyn gi TSC ca n l gi tr hp
46
l ca cc cng c c pht hnh lin quan n quyn s hu vn ca n v.

c) Nguyn gi TSC v hnh l quyn s dng t l s tin tr c
c quyn s dng t hp php (gm chi ph tr cho t chc, c nhn chuyn
nhng hoc chi ph n b, gii phng mt bng, san lp mt bng, l ph trc
b...) hoc theo tha thun ca cc bn khi gp vn. Vic xc nh TSC v hnh
l quyn s dng t phi tun th cc quy nh ca php lut c lin quan.
d) i vi chi ph thc t pht sinh lin quan n giai on trin khai TSC
v hnh: Trng hp xt thy kt qu trin khai tho mn c nh ngha v tiu
chun ghi nhn TSC v hnh th cc chi ph giai on trin khai c tp hp vo
TK 241 "Xy dng c bn d dang" (2412). Khi kt thc giai on trin khai cc
chi ph hnh thnh nguyn gi TSC v hnh trong giai on trin khai phi c
kt chuyn vo bn N ti khon 2113 TSC v hnh", nu khng iu kin
ghi nhn l TSC v hnh th ton b chi ph thc t pht sinh c kt chuyn
vo chi ph sn xut kinh doanh trong k hoc c phn b theo quy nh ca
php lut.
) Chi ph pht sinh em li li ch kinh t trong tng lai cho doanh nghip
gm: chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph o to nhn vin, chi ph qung co
pht sinh trong giai on trc hot ng ca doanh nghip mi thnh lp, chi ph
chuyn dch a im c ghi nhn l chi ph SXKD trong k theo quy nh hin
hnh.
e) Chi ph lin quan n ti sn v hnh c doanh nghip ghi nhn l
chi ph xc nh kt qu hot ng kinh doanh trong k trc th khng c
ti ghi nhn vo nguyn gi TSC v hnh.
g) Cc nhn hiu, tn thng mi, quyn pht hnh, danh sch khch hng
v cc khon mc tng t c hnh thnh trong ni b doanh nghip khng
c ghi nhn l TSC v hnh.
1.3. Vic tnh v trch khu hao ti sn c nh c thc hin theo quy nh
ca php lut hin hnh.
i vi TSC thu ti chnh, nh k, bn thu c trch nhim tnh, trch
khu hao ti sn c nh vo chi ph sn xut, kinh doanh ty theo b phn s dng
ti sn c nh trn c s p dng chnh sch khu hao nht qun vi chnh sch
khu hao ca ti sn cng loi thuc s hu ca mnh. Nu khng chc chn l bn
thu s c quyn s hu ti sn thu khi ht hn hp ng thu th ti sn thu s
c khu hao theo thi hn thu nu thi hn thu ngn hn thi gian s dng
hu ch ca ti sn thu.
1.4. Chi ph lin quan n TSC v hnh pht sinh sau khi ghi nhn ban u
phi c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr khi tho mn ng
thi 2 iu kin sau th c ghi tng nguyn gi TSC v hnh:
- Chi ph pht sinh c kh nng lm cho TSC to ra li ch kinh t trong
tng lai nhiu hn mc hot ng c nh gi ban u;
47
- Chi ph c xc nh mt cch chc chn v gn lin vi TSC v hnh

c th.
Ring i vi chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u lin quan n cc ti
sn mua ngoi l nhn hiu hng ho, quyn pht hnh, danh sch khch hng v
cc khon mc tng t v bn cht lun c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh
doanh trong k.
1.5. Trng hp mua TSC gm c nh ca, vt kin trc gn lin vi
quyn s dng t th phi xc nh tch bit gi tr nh ca, vt kin trc ghi
nhn vo nguyn gi TSC hu hnh (TK 2111) v gi tr quyn s dng t
ghi nhn vo nguyn gi TSC v hnh (TK 2113)
1.6. Doanh nghip ch thay i nguyn gi TSC theo quy nh ca c ch
ti chnh hin hnh.
1.7. Mi trng hp tng, gim TSC u phi lp bin bn giao nhn, bin
bn thanh l TSC v phi thc hin cc th tc quy nh.
1.8. TSC phi c theo di chi tit cho tng i tng ghi TSC, theo
tng loi TSC v a im bo qun, s dng, qun l TSC trn S Ti sn c
nh, c th:
- TSC hu hnh, gm: Nh ca, vt kin trc, my mc, thit b, phng
tin truyn ti, truyn dn, thit b dng c qun l, cy lu nm, sc vt lm vic
v cho sn phm, cc TSC hu hnh khc.
- TSC v hnh, gm: Quyn pht hnh; Bn quyn, bng sng ch; Nhn
hiu hng ho; Phn mm my tnh; Giy php v giy php nhng quyn; TSC
v hnh khc.
1.9. Ti sn c nh ca doanh nghip gim, do nhng bn, thanh l, mt
mt, pht hin thiu khi kim k, iu chuyn cho doanh nghip khc, tho d mt
hoc mt s b phn... Trong mi trng hp gim TSC, k ton phi lm y
th tc, xc nh ng nhng khon thit hi v thu nhp (nu c). Cn c cc
chng t lin quan, k ton ghi s theo tng trng hp c th nh sau:
- Trng hp nhng bn TSC dng vo sn xut, kinh doanh: TSC
nhng bn thng l nhng TSC khng cn dng hoc xt thy s dng khng
c hiu qu. Khi nhng bn TSC phi lm y cc th tc cn thit theo quy
nh ca php lut.
- TSC thanh l l nhng TSC h hng khng th tip tc s dng c,
nhng TSC lc hu v k thut hoc khng ph hp vi yu cu sn xut, kinh
doanh. Khi c TSC thanh l, doanh nghip phi ra quyt nh thanh l, thnh lp
Hi ng thanh l TSC. Hi ng thanh l TSC c nhim v t chc thc hin
vic thanh l TSC theo ng trnh t, th tc quy nh v lp Bin bn thanh l
TSC".
Cn c vo Bin bn thanh l v cc chng t c lin quan n cc khon
thu, chi thanh l TSC,... k ton ghi s nh trng hp nhng bn TSC.
48
1.10. Mi trng hp pht hin tha hoc thiu TSC u phi truy tm
nguyn nhn. Cn c vo "Bin bn kim k TSC" v kt lun ca Hi ng
kim k hch ton chnh xc, kp thi, theo tng nguyn nhn c th:
a) TSC pht hin tha:
- Nu TSC pht hin tha do ngoi s sch (cha ghi s), k ton phi
cn c vo h s TSC ghi tng TSC theo tng trng hp c th.
- Nu TSC pht hin tha c xc nh l TSC ca doanh nghip khc
th phi bo ngay cho doanh nghip ch ti sn bit. Trong thi gian ch x l,
k ton phi cn c vo ti liu kim k, tm thi theo di v gi h.
- Nu TSC tha khng xc nh c ch s hu th ghi tng thu nhp
khc theo gi tr hp l ca ti sn.
b) TSC pht hin thiu phi c truy cu nguyn nhn, xc nh ngi
chu trch nhim v x l theo quy nh.
Cn c "Bin bn x l TSC thiu" c duyt v h s TSC, k
ton phi xc nh nguyn gi, gi tr hao mn ca TSC lm cn c ghi gim
TSC v x l vt cht phn gi tr cn li ca TSC. Tu thuc vo quyt nh
x l hch ton vo cc ti khon c lin quan.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 211 - Ti sn c nh
Bn N:
- Nguyn gi ca TSC tng do mua sm, do trao i TSC, do XDCB
hon thnh bn giao a vo s dng, do cc n v tham gia lin doanh gp vn,
do c tng biu, vin tr...
- iu chnh tng nguyn gi ca TSC do xy lp, trang b thm hoc do
ci to nng cp, do nh gi li.
Bn C:
- Nguyn gi ca TSC gim do iu chuyn cho n v khc, do em i
trao i ly TSC, do nhng bn, thanh l hoc em i gp vn vo n v
khc ...
- Nguyn gi ca TSC gim do tho bt mt hoc mt s b phn do nh
gi li gim nguyn gi.
S d bn N:
Nguyn gi TSC hin c cui k doanh nghip.
Ti khon 211 - Ti sn c nh c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 2111 - TSC hu hnh: Dng phn nh gi tr hin c v tnh
hnh bin ng ca ton b TSC hu hnh thuc quyn s hu ca doanh nghip
theo nguyn gi.
- Ti khon 2112 - TSC thu ti chnh: Dng phn nh nguyn gi
49
TSC doanh nghip i thu di hn theo phng thc thu ti chnh.

- Ti khon 2113 - TSC v hnh: Dng phn nh gi tr hin c v tnh
hnh bin ng ca ton b TSC v hnh thuc quyn s hu ca doanh nghip
theo nguyn gi.
iu 32. Ti khon 214 - Hao mn ti sn c nh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh tng, gim gi tr hao mn v
gi tr hao mn lu k ca cc loi TSC v bt ng sn u t (BST) trong
qu trnh s dng do trch khu hao TSC, BST v nhng khon tng, gim
hao mn khc ca TSC, BST.
b) V nguyn tc, mi TSC, BST dng cho thu ca doanh nghip
c lin quan n sn xut, kinh doanh (gm c ti sn cha dng, khng cn dng,
ch thanh l) u phi trch khu hao theo quy nh hin hnh. Khu hao TSC
dng trong sn xut, kinh doanh v khu hao BST c hch ton vo chi ph
sn xut, kinh doanh trong k; khu hao TSC, BST cha dng, khng cn
dng, ch thanh l thc hin theo quy nh ca php lut hin hnh. i vi TSC
dng cho mc ch phc li th khng phi trch khu hao tnh vo chi ph sn
xut, kinh doanh m ch tnh hao mn TSC v hch ton gim ngun hnh thnh
TSC .
c) Cn c vo quy nh ca php lut v yu cu qun l ca doanh nghip
la chn 1 trong cc phng php tnh, trch khu hao theo quy nh ca php
lut ph hp cho tng TSC, BST nhm kch thch s pht trin sn xut, kinh
doanh, m bo vic thu hi vn nhanh, y v ph hp vi kh nng trang tri
chi ph ca doanh nghip.
Phng php khu hao c p dng cho tng TSC, BST phi c
thc hin nht qun v c th c thay i khi c s thay i ng k cch thc
thu hi li ch kinh t ca TSC v BST.
d) Thi gian khu hao v phng php khu hao TSC phi c xem xt
li t nht l vo cui mi nm ti chnh. Nu thi gian s dng hu ch c tnh
ca ti sn khc bit ln so vi cc c tnh trc th thi gian khu hao phi
c thay i tng ng. Phng php khu hao TSC c thay i khi c s
thay i ng k cch thc c tnh thu hi li ch kinh t ca TSC. Trng hp
ny, phi iu chnh chi ph khu hao cho nm hin hnh, cc nm tip theo v
phi thuyt minh trong Bo co ti chnh.
) i vi cc TSC khu hao ht ( thu hi vn) nhng vn cn s
dng vo hot ng sn xut, kinh doanh th khng c tip tc trch khu hao.
Cc TSC cha tnh khu hao (cha thu hi vn) m h hng, cn thanh
l th phi xc nh nguyn nhn, trch nhim ca tp th, c nhn x l bi
thng v phn gi tr cn li ca TSC cha thu hi, khng c bi thng phi
c b p bng s thu do thanh l ca chnh TSC , s tin bi thng do
50
lnh o doanh nghip quyt nh. Nu s thu thanh l v s thu bi thng khng
b p phn gi tr cn li ca TSC cha thu hi, hoc gi tr TSC b mt th
chnh lch cn li c coi l l v thanh l TSC v k ton vo chi ph khc.
e) i vi TSC v hnh, phi tu thi gian pht huy hiu qu trch khu
hao tnh t khi TSC c a vo s dng (theo hp ng, cam kt hoc theo
quyt nh ca cp c thm quyn).
g) i vi TSC thu ti chnh, trong qu trnh s dng bn i thu phi
trch khu hao trong thi gian thu theo hp ng tnh vo chi ph sn xut, kinh
doanh, m bo thu hi vn.
h) i vi BST cho thu hot ng phi trch khu hao v ghi nhn vo
gi vn hng bn trong k. Doanh nghip c th da vo cc BS ch s hu s
dng (TSC) cng loi c tnh thi gian trch khu hao v xc nh phng
php khu hao BST. Trng hp BST nm gi ch tng gi, doanh nghip
khng trch khu hao m xc nh tn tht do gim gi tr. Khi c bng chng chc
chn cho thy BST tng gi tr li th doanh nghip c iu chnh tng
nguyn gi BST nhng ti a khng vt qu nguyn gi ban u ca BST.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca ti khon 214 - Hao mn TSC
Bn N: Gi tr hao mn TSC, BST gim do TSC, BST thanh l,
nhng bn, iu ng cho n v hch ton ph thuc, gp vn u t vo n v
khc,...
Bn C: Gi tr hao mn TSC, BST tng do trch khu hao TSC,
BST,...
S d bn C: Gi tr hao mn lu k ca TSC, BST hin c cui k
doanh nghip.
Ti khon 214 - Hao mn TSC, c 4 ti khon cp 2:
- Ti khon 2141 - Hao mn TSC hu hnh: Phn nh gi tr hao mn ca
TSC hu hnh trong qu trnh s dng do trch khu hao TSC v nhng khon
tng, gim hao mn khc ca TSC hu hnh.
- Ti khon 2142 - Hao mn TSC thu ti chnh: Phn nh gi tr hao mn
ca TSC thu ti chnh trong qu trnh s dng do trch khu hao TSC thu ti
chnh v nhng khon tng, gim hao mn khc ca TSC thu ti chnh.
- Ti khon 2143 - Hao mn TSC v hnh: Phn nh gi tr hao mn ca
TSC v hnh trong qu trnh s dng do trch khu hao TSC v hnh v nhng
khon lm tng, gim hao mn khc ca TSC v hnh.
- Ti khon 2147 - Hao mn BST: Ti khon ny phn nh gi tr hao
mn BST trong qu trnh cho thu hot ng v nhng khon lm tng, gim
hao mn khc ca BST.
iu 33. Ti khon 217 - Bt ng sn u t
51
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim bt ng sn u t (BST) ca doanh nghip theo nguyn gi, c theo
di chi tit theo tng i tng tng t nh TSC. BST gm: Quyn s dng
t, nh hoc mt phn ca nh hoc c nh v t, c s h tng do ngi ch s
hu hoc ngi i thu ti sn theo hp ng thu ti chnh nm gi nhm mc
ch thu li t vic cho thu hoc ch tng gi m khng phi :
- S dng trong sn xut, cung cp hng ha, dch v hoc s dng cho cc
mc ch qun l; hoc
- Bn trong k sn xut, kinh doanh thng thng.
1.2. Ti khon ny dng phn nh gi tr BS tiu chun ghi nhn l
BST. Khng phn nh vo ti khon ny gi tr bt ng sn mua v bn
trong k hot ng kinh doanh bnh thng hoc xy dng bn trong tng lai
gn, bt ng sn ch s hu s dng, bt ng sn trong qu trnh xy dng cha
hon thnh vi mc ch s dng trong tng lai di dng BST.
Bt ng sn u t c ghi nhn l ti sn phi tha mn ng thi hai
iu kin sau:
- Chc chn thu c li ch kinh t trong tng lai;
- Nguyn gi phi c xc nh mt cch ng tin cy.
1.3. Bt ng sn u t c ghi nhn trn ti khon ny theo nguyn gi.
Nguyn gi ca BST l ton b cc chi ph (tin hoc tng ng tin) m
doanh nghip b ra hoc gi tr hp l ca cc khon khc a i trao i c
c BST tnh n thi im mua hoc xy dng hon thnh BST .
- Tu thuc vo tng trng hp, nguyn gi ca BST c xc nh
nh sau:
+ Nguyn gi ca BST c mua bao gm gi mua v cc chi ph lin
quan trc tip n vic mua, nh: Ph dch v t vn, l ph trc b v chi ph
giao dch lin quan khc,...
+ Trng hp mua BST thanh ton theo phng thc tr chm, nguyn
gi ca BST c phn nh theo gi mua tr tin ngay ti thi im mua.
Khon chnh lch gia gi mua tr chm v gi mua tr tin ngay c hch ton
vo chi ph ti chnh theo k hn thanh ton, tr khi s chnh lch c tnh vo
nguyn gi BST;
+ Nguyn gi ca BST t xy dng l gi thnh thc t v cc chi ph
lin quan trc tip ca BST tnh n ngy hon thnh cng vic xy dng;
- Cc chi ph sau khng c tnh vo nguyn gi ca BST:
+ Chi ph pht sinh ban u (tr trng hp cc chi ph ny l cn thit
a BST vo trng thi sn sng s dng);
52
+ Cc chi ph khi mi a BST vo hot ng ln u trc khi BST

t ti trng thi hot ng bnh thng theo d kin.
1.4. Cc chi ph lin quan n BST pht sinh sau ghi nhn ban u phi
c ghi nhn l chi ph sn xut, kinh doanh trong k, tr khi chi ph ny c kh
nng chc chn lm cho BST to ra li ch kinh t trong tng lai nhiu hn
mc hot ng c nh gi ban u th c ghi tng nguyn gi BST.
1.5. Trong qu trnh cho thu hot ng phi tin hnh trch khu hao
BST v ghi nhn vo gi vn hng bn trong k (k c trong thi gian ngng
cho thu). Doanh nghip c th da vo cc bt ng sn ch s hu s dng cng
loi c tnh thi gian trch khu hao v xc nh phng php khu hao ca
BST.
- Trng hp doanh nghip ghi nhn doanh thu i vi ton b s tin nhn
trc t vic cho thu BST, k ton phi c tnh y gi vn tng ng vi
doanh thu c ghi nhn (bao gm c s khu hao c tnh trc).
- Gi vn ca BST cho thu bao gm: Chi ph khu hao BST v cc
chi ph lin quan trc tip khc ti vic cho thu, nh: Chi ph dch v mua ngoi,
chi ph tin lng nhn vin trc tip qun l bt ng sn cho thu, chi ph khu
hao cc cng trnh ph tr phc v vic cho thu BST.
1.6. Doanh nghip khng trch khu hao i vi BST nm gi ch tng
gi. Trng hp c bng chng chc chn cho thy BST b gim gi so vi gi
th trng v khon gim gi c xc nh mt cch ng tin cy th doanh
nghip c nh gi gim nguyn gi BST v ghi nhn khon tn tht vo gi
vn hng bn (tng t nh vic lp d phng i vi hng ha bt ng sn).
1.7. i vi nhng BST c mua vo nhng phi tin hnh xy dng,
ci to, nng cp trc khi s dng cho mc ch u t th gi tr bt ng sn, chi
ph mua sm v chi ph cho qu trnh xy dng, ci to, nng cp BST c
phn nh trn TK 241 Xy dng c bn d dang. Khi qu trnh xy dng, ci
to, nng cp hon thnh phi xc nh nguyn gi BST hon thnh kt
chuyn vo TK 217 Bt ng sn u t.
1.8. Vic chuyn t bt ng sn ch s hu s dng thnh BST hoc t
BST sang bt ng sn ch s hu s dng hay hng tn kho ch khi c s thay
i v mc ch s dng nh cc trng hp sau:
- BST chuyn thnh bt ng sn ch s hu s dng khi ch s hu bt
u s dng ti sn ny;
- BST chuyn thnh hng tn kho khi ch s hu bt u trin khai cho
mc ch bn;
- Bt ng sn ch s hu s dng chuyn thnh BST khi ch s hu kt
thc s dng ti sn v khi bn khc thu hot ng;
- Hng tn kho chuyn thnh BST khi ch s hu bt u cho bn khc
thu hot ng;
53
- Bt ng sn xy dng chuyn thnh BST khi kt thc giai on xy

dng, bn giao a vo u t.
Vic chuyn i mc ch s dng gia BST vi bt ng sn ch s
hu s dng hoc hng tn kho khng lm thay i gi tr ghi s ca ti sn c
chuyn i v khng lm thay i nguyn gi ca bt ng sn trong vic xc nh
gi tr hay lp Bo co ti chnh.
1.9. Khi doanh nghip quyt nh bn mt BST m khng c giai on
sa cha, ci to nng cp th doanh nghip vn tip tc ghi nhn l BST trn
TK 217 "Bt ng sn u t" cho n khi BST c bn m khng chuyn
thnh hng tn kho.
1.10. Doanh thu t vic bn BST c ghi nhn l gi bn cha c thu
GTGT (i vi trng hp doanh nghip np thu GTGT tnh theo phng php
khu tr) hoc tng gi thanh ton (i vi trng hp doanh nghip np thu
GTGT theo phng php trc tip). Trng hp bn theo phng thc tr chm th
doanh thu c xc nh ban u theo gi bn tr tin ngay. Khon chnh lch gia
tng s tin phi thanh ton v gi bn tr tin ngay c ghi nhn l doanh thu
tin li cha thc hin.
1.11. Ghi gim BST trong cc trng hp:
- Chuyn i mc ch s dng t BST sang hng tn kho hoc bt ng
sn ch s hu s dng;
- Bn, thanh l BST;
- Ht thi hn thu ti chnh tr li BST cho bn cho thu.
1.12. Doanh nghip xy dng danh mc BST nm gi cho thu hoc ch
tng gi v thc hin chnh sch khu hao hoc xc nh tn tht mt cch nht
qun trong nm ti chnh.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 217 - Bt ng sn u
t
Bn N: Nguyn gi BST tng trong k.
Bn C: Nguyn gi BST gim trong k.
S d bn N: Nguyn gi BST hin c cui k.
iu 34. Ti khon 228 - u t gp vn vo n v khc
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh cc khon u t gp vn vo n v
khc v tnh hnh thu hi cc khon u t gp vn vo n v khc ca doanh
nghip.
Cc khon u t gp vn vo n v khc ca doanh nghip gm:
a) Cc khon vn gp lin doanh, lin kt:
54
- Ti khon ny dng phn nh ton b vn gp vo cng ty lin doanh

v cng ty lin kt; tnh hnh thu hi vn u t lin doanh, lin kt. Ti khon ny
khng phn nh cc giao dch di hnh thc hp ng hp tc kinh doanh khng
thnh lp php nhn.
- Cng ty lin doanh c thnh lp bi cc bn gp vn lin doanh c
quyn ng kim sot cc chnh sch ti chnh v hot ng, l n v c t cch
php nhn hch ton c lp. Cng ty lin doanh phi t chc thc hin cng tc
k ton ring theo quy nh ca php lut hin hnh v k ton, chu trch nhim
kim sot ti sn, cc khon n phi tr, doanh thu, thu nhp khc v chi ph pht
sinh ti n v mnh. Mi bn gp vn lin doanh c hng mt phn kt qu
hot ng ca cng ty lin doanh theo tha thun ca hp ng lin doanh.
- Khon u t c phn loi l u t vo cng ty lin kt khi nh u t
nm gi trc tip hoc gin tip t 20% n di 50% quyn biu quyt ca bn
nhn u t m khng c tho thun khc hoc nh u t c nh hng ng k
vi bn c u t.
- Khi nh u t khng cn quyn ng kim sot th phi ghi gim khon
u t vo cng ty lin doanh; Khi khng cn nh hng ng k hoc t l nm
gi quyn biu quyt i vi bn nhn u t khng m bo theo t l quy nh
nu trn th phi ghi gim khon u t vo cng ty lin kt.
- Cc khon chi ph lin quan trc tip ti hot ng bn hoc thanh l
khon u t vo cng ty lin doanh, lin kt c ghi nhn l chi ph ti chnh
trong k pht sinh.
- Khi thanh l, nhng bn, thu hi vn gp lin doanh, lin kt, cn c vo
gi tr ti sn thu hi c k ton ghi gim s vn gp. Phn chnh lch gia
gi tr hp l ca khon thu hi c so vi gi tr ghi s ca khon u t c
ghi nhn l doanh thu hot ng ti chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l).
b) u t khc: Bao gm cc khon u t vo cng c vn ca n v khc
nhng khng c quyn ng kim sot, khng c nh hng ng k i vi bn
c u t v cc khon u t khc nh vng, bc, kim kh qu, qu khng
c phn loi l hng tn kho.
1.2. Gi ph cc khon u t c phn nh theo gi gc, bao gm gi mua
cng (+) cc chi ph lin quan trc tip n vic u t (nu c), nh: Chi ph giao
dch, mi gii, t vn, kim ton, l ph, thu v ph ngn hng...Trng hp u
t bng ti sn phi tin t, gi ph khon u t c ghi nhn theo gi tr hp l
ca ti sn phi tin t ti thi im pht sinh.
1.3. Trng hp nh u t mua li phn vn gp ti cng ty lin doanh, lin
kt: Ti ngy mua, nh u t xc nh v phn nh gi ph khon u t vo cng
ty lin doanh, lin kt bao gm: Gi tr hp l ti ngy din ra trao i ca cc ti
sn em trao i, cc khon n phi tr pht sinh hoc tha nhn v cc cng
c vn do bn mua pht hnh i ly quyn ng kim sot ti cng ty lin
doanh v nh hng ng k ti cng ty lin kt cng (+) cc chi ph lin quan trc
55
tip n vic mua li phn vn gp ti cng ty lin doanh, lin kt.

1.4. Vic u t c th thc hin di cc hnh thc:
a) u t di hnh thc gp vn vo n v khc (do bn c u t huy
ng vn): Theo hnh thc ny, ti sn ca bn gp vn c ghi nhn vo Bo
co tnh hnh ti chnh ca bn nhn vn gp.
b) u t di hnh thc mua li phn vn gp ti n v khc (mua li phn
vn ca ch s hu): Theo hnh thc ny, ti sn ca bn mua (bn u t, nhn
chuyn nhng vn gp) c chuyn cho bn bn (bn chuyn nhng vn gp)
m khng c ghi nhn vo Bo co tnh hnh ti chnh ca n v pht hnh
cng c vn (bn c u t).
1.5. Khi thc hin u t bng ti sn phi tin t, nh u t phi cn c vo
hnh thc u t p dng phng php k ton mt cch ph hp, c th:
a) Nu u t di hnh thc gp vn bng ti sn phi tin t, nh u t
phi nh gi li ti sn mang i gp vn trn c s tha thun. Phn chnh lch
gia gi tr ghi s hoc gi tr cn li v gi tr nh gi li ca ti sn mang i gp
vn c k ton l thu nhp khc hoc chi ph khc.
b) Nu u t di hnh thc mua li phn vn gp ca n v khc v thanh
ton cho bn chuyn nhng vn bng ti sn phi tin t:
- Nu ti sn phi tin t dng thanh ton l hng tn kho, nh u t phi
k ton nh giao dch bn hng tn kho di hnh thc hng i hng (ghi nhn
doanh thu, gi vn ca hng tn kho mang i trao i ly phn vn c mua);
- Nu ti sn phi tin t dng thanh ton l TSC, BST, nh u t
phi k ton nh giao dch nhng bn TSC, BST (ghi nhn doanh thu, thu
nhp khc, gi vn, chi ph khc....);
- Nu ti sn phi tin t dng thanh ton l cc khon u t vo cng c
vn (c phiu) hoc cng c n (tri phiu, cc khon phi thu...) ca n v khc,
nh u t phi k ton nh giao dch thanh l, nhng bn cc khon u t (ghi
nhn li, l vo doanh thu hot ng ti chnh hoc chi ph ti chnh).
1.6. K ton phi m s chi tit theo di tng khon u t vo n v khc
theo tng i tng. Thi im ghi nhn cc khon u t gp vn vo n v
khc l thi im nh u t chnh thc c quyn s hu, c th nh sau:
- Chng khon nim yt c ghi nhn ti thi im khp lnh (T+0);
- Chng khon cha nim yt, cc khon u t di hnh thc khc c
ghi nhn ti thi im chnh thc c quyn s hu theo quy nh ca php lut.
1.7. Nh u t phi hch ton y , kp thi cc khon c tc, li nhun
c chia vo Bo co ti chnh ring ti thi im c quyn nhn. C tc, li
nhun c chia trong mt s trng hp c hch ton nh sau:
a) C tc, li nhun c chia bng tin hoc ti sn phi tin t cho giai
on sau ngy u t c hch ton vo doanh thu hot ng ti chnh theo gi tr
hp l ti ngy c quyn nhn;
56
b) C tc, li nhun c chia bng tin hoc ti sn phi tin t cho giai
on trc ngy u t khng hch ton vo doanh thu hot ng ti chnh m
hch ton gim gi tr khon u t.
c) Trng hp nhn c tc bng c phiu th thc hin theo nguyn tc: ch
theo di s lng c phiu c nhn trn thuyt minh Bo co ti chnh, khng
ghi nhn tng gi tr khon u t v doanh thu hot ng ti chnh.
1.8. Gi vn cc khon u t ti chnh khi thanh l, nhng bn c xc
nh theo phng php bnh qun gia quyn tnh cho cc khon u t ti tng i
tng.
1.9. Khi lp Bo co ti chnh, doanh nghip phi xc nh gi tr khon u
t b tn tht trch lp d phng tn tht u t vo n v khc.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 228 - u t gp vn
vo n v khc:
Bn N:
- S vn gp lin doanh gp vo c s kinh doanh ng kim sot tng;
- Gi gc khon u t vo cng ty lin kt tng;
- Gi tr cc khon u t khc tng.
Bn C:
- S vn gp lin doanh vo c s kinh doanh ng kim sot gim do
thu hi, chuyn nhng dn n khng cn quyn ng kim sot i vi bn
c u t;
- Gi gc khon u t vo cng ty lin kt gim do nhn li vn u t
hoc thu c cc khon li ch ngoi li nhun c chia;
- Gi gc khon u t vo cng ty lin kt gim do bn, thanh l ton b
hoc mt phn khon u t v khng cn nh hng ng k i vi bn c
u t;
- Gi tr cc khon u t khc gim.
S d bn N:
- S vn gp lin doanh vo c s kinh doanh ng kim sot hin cn cui
k;
- Gi gc khon u t vo cng ty lin kt hin ang nm gi cui k;
- Gi tr khon u t khc hin c cui k.
Ti khon 228 - u t gp vn vo n v khc, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 2281 - u t vo cng ty lin doanh, lin kt: Phn nh ton b
vn gp vo cng ty lin doanh, lin kt; tnh hnh thu hi vn u t vo cng ty
lin doanh, lin kt.
- Ti khon 2288 - u t khc: Phn nh gi tr hin c v tnh hnh bin
57
ng tng, gim cc loi u t vo cng c vn ca n v khc nhng khng c

quyn kim sot hoc ng kim sot, khng c nh hng ng k i vi bn
c u t v cc khon u t khc nh vng, bc, kim kh qu khng c
phn loi l hng tn kho.
iu 35. K ton giao dch hp ng hp tc kinh doanh
1. Nguyn tc k ton
1.1. Hp ng hp tc kinh doanh (BCC) l tha thun bng hp ng ca
hai hoc nhiu bn cng thc hin hot ng kinh t nhng khng hnh thnh
php nhn c lp. Hot ng ny c th c ng kim sot bi cc bn gp vn
theo tha thun lin doanh hoc kim sot bi mt trong s cc bn tham gia.
1.2. BCC c th c thc hin di hnh thc cng nhau xy dng ti sn
hoc hp tc trong mt s hot ng kinh doanh. Cc bn tham gia trong BCC c
th tha thun chia doanh thu, chia sn phm hoc chia li nhun sau thu.
1.3. Trong mi trng hp, khi nhn tin, ti sn ca cc bn khc ng gp
cho hot ng BCC, bn nhn phi k ton l n phi tr, khng c ghi nhn vo
vn ch s hu.
1.4. i vi BCC theo hnh thc ti sn ng kim sot
a) Ti sn ng kim sot bi cc bn tham gia lin doanh l ti sn c
cc bn tham gia lin doanh mua, xy dng, c s dng cho mc ch ca lin
doanh v mang li li ch cho cc bn tham gia lin doanh theo quy nh ca Hp
ng lin doanh. Cc bn tham gia lin doanh c ghi nhn phn gi tr ti sn
ng kim sot m mnh c hng l ti sn trn Bo co ti chnh ca mnh
b) Mi bn tham gia lin doanh c nhn sn phm hoc doanh thu t vic
s dng v khai thc ti sn ng kim sot v chu mt phn chi ph pht sinh
theo tha thun trong hp ng.
c) Cc bn tham gia lin doanh phi m s k ton chi tit trn cng h
thng s k ton ca mnh ghi chp v phn nh trong Bo co ti chnh ca
mnh nhng ni dung sau y:
- Phn vn gp vo ti sn ng kim sot, c phn loi theo tnh cht ca
ti sn;
- Cc khon n phi tr pht sinh ring ca mi bn tham gia gp vn lin
doanh;
- Phn n phi tr pht sinh chung phi gnh chu cng vi cc bn tham gia
gp vn lin doanh khc t hot ng ca lin doanh;
- Cc khon thu nhp t vic bn hoc s dng phn sn phm c chia t
lin doanh cng vi phn chi ph pht sinh c phn chia t hot ng ca lin
doanh;
- Cc khon chi ph pht sinh lin quan n vic gp vn lin doanh.
58
i vi TSC, BST khi mang i gp vn vo BCC v khng chuyn

quyn s hu t bn gp vn thnh s hu chung ca cc bn th bn nhn ti sn
theo di nh ti sn nhn gi h, khng hch ton tng ti sn v vn gp ca ch
s hu; Bn gp ti sn khng ghi gim ti sn trn s k ton m ch theo di chi
tit a im, v tr, ni t ti sn.
i vi TSC, BST mang i gp vn c s chuyn quyn s hu t bn
gp vn thnh quyn s hu chung, trong qu trnh ang xy dng ti sn ng
kim sot, bn mang ti sn i gp phi ghi gim ti sn trn s k ton v ghi
nhn gi tr ti sn vo chi ph xy dng c bn d dang. Sau khi ti sn ng kim
sot hon thnh, bn giao, a vo s dng, cn c vo gi tr ti sn c chia,
cc bn ghi nhn tng ti sn ca mnh ph hp vi mc ch s dng.
1.5. i vi BCC di hnh thc hot ng kinh doanh ng kim sot
a) Hp ng hp tc kinh doanh di hnh thc hot ng kinh doanh ng
kim sot l hot ng lin doanh khng thnh lp mt c s kinh doanh mi. Cc
bn lin doanh c ngha v v c hng quyn li theo tha thun trong hp
ng. Hot ng ca hp ng lin doanh c cc bn gp vn thc hin cng
vi cc hot ng kinh doanh thng thng khc ca tng bn.
b) Hp ng hp tc kinh doanh quy nh cc khon chi ph pht sinh ring
cho hot ng kinh doanh ng kim sot do mi bn lin doanh b ra th bn
phi gnh chu. i vi cc khon chi ph chung (nu c) th cn c vo cc tha
thun trong hp ng phn chia cho cc bn gp vn.
c) Cc bn tham gia lin doanh phi m s k ton ghi chp v phn nh
trong Bo co ti chnh ca mnh cc ni dung sau y:
- Ti sn gp vn lin doanh v chu s kim sot ca bn gp vn lin
doanh;
- Cc khon n phi tr phi gnh chu;
- Doanh thu c chia t vic bn hng hoc cung cp dch v ca lin
doanh;
- Chi ph phi gnh chu.
d) Khi bn lin doanh c pht sinh chi ph chung phi m s k ton ghi
chp, tp hp ton b cc chi ph chung . nh k cn c vo cc tha thun
trong hp ng lin doanh v vic phn b cc chi ph chung, k ton lp Bng
phn b chi ph chung, c cc bn lin doanh xc nhn, giao cho mi bn gi
mt bn (bn chnh). Bng phn b chi ph chung km theo cc chng t gc hp
php l cn c mi bn lin doanh k ton chi ph chung c phn b t hp
ng.
) Trng hp hp ng lin doanh quy nh chia sn phm, nh k theo
tha thun trong hp ng lin doanh, cc bn lin doanh phi lp Bng phn chia
sn phm cho cc bn gp vn v c cc bn xc nhn s lng, quy cch sn
phm c chia t hp ng, giao cho mi bn gi mt bn (bn chnh). Mi khi
59
thc giao sn phm, cc bn lin doanh phi lp Phiu giao nhn sn phm (hoc
phiu xut kho). Phiu giao nhn sn phm l cn c cc bn lin doanh ghi s
k ton, theo di v l cn c thanh l hp ng.
e) Trng hp BCC pht sinh cc chi ph, doanh thu chung m cc bn tham
gia hp ng phi gnh chu hoc c hng th cc bn tham gia lin doanh phi
thc hin cc quy nh v k ton nh i vi trng hp hot ng kinh doanh
ng kim sot.
1.6. Trng hp BCC chia li nhun sau thu
a) BCC chia li nhun sau thu thng l BCC di hnh thc hot ng
ng kim sot hoc do mt bn kim sot. Trng hp BCC chia li nhun sau
thu, cc bn phi c ra mt bn k ton ton b cc giao dch ca BCC, ghi
nhn doanh thu, chi ph, theo di ring kt qu kinh doanh ca BCC v quyt ton
thu. Khi quyt nh k kt BCC theo hnh thc ny, cc bn phi cn nhc v ri
ro c th phi gnh chu do:
- Mt s khon chi ph khng c tnh y l chi ph tnh thu do khng
c s chuyn giao ti sn gia cc bn, v d:
+ Chi ph khu hao ca mt s TSC s khng c c quan thu chp
nhn do bn tham gia BCC khng lm th tc chuyn quyn s hu cho bn thc
hin k ton v quyt ton thu cho BCC;
+ Mt s khon chi ph ca cc bn tham gia khng c c quan thu chp
nhn do ha n u vo khng mang tn bn k ton v quyt ton thu ca BCC;
+ Mt s chi ph pht sinh ti bn tham gia BCC khng th chuyn cho bn
k ton v quyt ton thu do cc ro cn ca php lut, v d bn tham gia BCC
c ha n np tin s dng t nhng php lut khng cho php bn pht sinh chi
ph tin s dng t cho bn k ton v quyt ton thu thu li t nn chi ph
thu t khng c tnh vo chi ph ca BCC.
- Ri ro v chnh sch:
+ Bn k ton v quyt ton thu cho BCC c th pht sinh l ly k, tuy
nhin ring kt qu ca hot ng BCC th c li. Trng hp ny thay v c b
tr s li t BCC vi s l cc hot ng khc, doanh nghip vn phi np thu
TNDN i vi BCC; Nu BCC l nhng cc hot ng khc c li, doanh nghip
c th khng c b tr phn l tng ng vi phn c chia trong BCC;
+ i vi cc bn khc nu a TSC vo dng cho hot ng ca BCC th
c th s khng c tnh chi ph khu hao l chi ph c tr ti doanh nghip do
khng s dng cho hot ng sn xut, kinh doanh ti doanh nghip (khng ph
hp vi doanh thu ca cc hot ng khc).
b) Trng hp BCC quy nh chia li nhun sau thu, bn thc hin k ton
v quyt ton thu phi cn c vo bn cht ca hp ng k ton mt cch ph
hp theo nguyn tc:
60
- Trng hp BCC quy nh cc bn khc tham gia BCC c hng mt

khon li nhun c nh m khng ph thuc vo kt qu kinh doanh ca hp ng
th mc d hnh thc php l ca hp ng l BCC nhng bn cht ca hp ng
l thu ti sn. Trong trng hp ny, bn k ton v quyt ton thu thc cht l
bn c quyn iu hnh v chi phi hot ng ca BCC, phi p dng phng
php k ton thu ti sn cho hp ng, ghi nhn khon phi tr cho cc bn khc
l chi ph xc nh kt qu kinh doanh trong k, c th:
+ Ghi nhn ton b doanh thu, chi ph v li nhun sau thu ca BCC trn
Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca mnh;
+ Ghi nhn ton b Li nhun sau thu ca BCC vo ch tiu Li nhun sau
thu cha phn phi ca Bo co tnh hnh ti chnh.
+ Cc bn khc ghi nhn doanh thu cho thu ti sn i vi khon c chia
t BCC.
- Trng hp BCC quy nh cc bn khc trong BCC ch c phn chia li
nhun nu kt qu hot ng ca BCC c li, ng thi phi gnh chu l, th mc
d hnh thc php l ca BCC l chia li nhun sau thu nhng bn cht ca BCC
l chia doanh thu, chi ph, cc bn thng phi c quyn, iu kin, kh nng
ng kim sot hot ng cng nh dng tin ca BCC. Bn k ton v quyt ton
thu phi p dng phng php k ton BCC chia doanh thu ghi nhn doanh
thu, chi ph v kt qu kinh doanh trong k, ng thi cung cp bng chng v
vic quyt ton thu cho cc bn khc, c th:
+ Ghi nhn trn Bo co kt qu kinh doanh phn doanh thu, chi ph v li
nhun tng ng vi phn c chia theo tha thun ca BCC; Bn quyt ton
thu cung cp bn sao cc h s, ti liu v vic thc hin ngha v vi NSNN
ca BCC cho cc bn trong BCC phc v vic quyt ton thu ca cc bn khc
trong BCC;
+ Li nhun sau thu cha phn phi ca Bo co tnh hnh ti chnh ch bao
gm phn li nhun sau thu tng ng ca tng bn c hng.
+ Cc bn khc c ghi nhn trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh
phn doanh thu, chi ph tng ng vi phn mnh c chia t BCC, bo co c
quan thu v vic khon doanh thu, chi ph ny c thc hin ngha v thu
lm cn c iu chnh s thu TNDN phi np.
1.7. Khon chnh lch gia gi tr vn gp v gi tr hp l ca ti sn
nhn v c phn nh vo thu nhp khc hoc chi ph khc.
iu 36. Ti khon 229 - D phng tn tht ti sn
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh bin ng tng,
gim cc khon d phng tn tht ti sn, gm:
a) D phng gim gi chng khon kinh doanh: L d phng phn gi tr b
61
tn tht c th xy ra do gim gi cc loi chng khon doanh nghip ang nm

gi v mc ch kinh doanh.
b) D phng tn tht u t vo n v khc: L khon d phng tn tht do
doanh nghip nhn vn gp u t b l dn n nh u t c kh nng mt vn
hoc khon d phng do suy gim gi tr cc khon u t.
- i vi khon u t vo cng ty lin doanh, lin kt, nh u t ch trch
lp d phng khi cng ty lin doanh, lin kt b l dn n nh u t c kh nng
mt vn theo quy nh hin hnh.
- i vi khon u t m nh u t nm gi lu di (khng phn loi l
chng khon kinh doanh) v nh u t khng nm quyn kim sot, khng c nh
hng ng k i vi bn c u t, vic lp d phng c thc hin nh sau:
+ i vi khon u t vo c phiu nim yt hoc gi tr hp l khon u
t c xc nh tin cy, vic lp d phng da trn gi tr th trng ca c phiu
(tng t nh d phng gim gi chng khon kinh doanh);
+ i vi khon u t khng xc nh c gi tr hp l ti thi im bo
co, vic lp d phng c thc hin cn c vo khon l ca bn c u t
(d phng tn tht u t vo n v khc).
c) D phng phi thu kh i: L khon d phng phn gi tr cc khon n
phi thu v cc khon c tnh cht tng t cc khon phi thu m kh c kh nng
thu hi.
d) D phng gim gi hng tn kho: L khon d phng gim gi hng tn
kho khi c s suy gim ca gi tr thun c th thc hin c so vi gi gc ca
hng tn kho.
1.2. Nguyn tc k ton d phng gim gi chng khon kinh doanh
a) Doanh nghip c trch lp d phng i vi phn gi tr b tn tht c
th xy ra khi c bng chng chc chn cho thy gi tr th trng ca cc loi
chng khon doanh nghip ang nm gi v mc ch kinh doanh b gim so vi
gi tr ghi s.
b) iu kin, cn c v mc trch lp hoc hon nhp d phng thc hin
theo cc quy nh ca php lut.
c) Vic trch lp hoc hon nhp khon d phng gim gi chng khon
kinh doanh c thc hin thi im lp Bo co ti chnh:
- Nu s d phng phi lp nm nay cao hn s d d phng ang ghi trn
s k ton th doanh nghip trch lp b sung s chnh lch v ghi nhn vo chi
ph ti chnh trong k.
- Nu s d phng phi lp nm nay thp hn s d d phng lp nm
trc cha s dng ht th doanh nghip hon nhp s chnh lch v ghi gim
chi ph ti chnh.
62
1.3. Nguyn tc k ton d phng tn tht u t vo n v khc

a) i vi n v c u t l cng ty m, cn c nh u t trch lp
d phng tn tht u t vo n v khc l BCTC hp nht ca cng ty m .
i vi cc n v c u t l doanh nghip c lp khng c cng ty con, cn
c nh u t trch lp d phng tn tht u t vo n v khc l Bo co ti
chnh ca bn c u t .
b) Vic trch lp v hon nhp khon d phng tn tht u t vo n v
khc c thc hin thi im lp Bo co ti chnh cho tng khon u t theo
nguyn tc:
- Nu s d phng phi lp nm nay cao hn s d d phng ang ghi trn
s k ton th doanh nghip trch lp b sung s chnh lch v ghi nhn vo chi
ph ti chnh trong k.
- Nu s d phng phi lp nm nay thp hn s d d phng lp nm
trc cha s dng ht th doanh nghip hon nhp s chnh lch v ghi gim
chi ph ti chnh.
c) Gi tr tn tht cc khon u t vo n v khc sau khi b tr vi s d
phng trch lp c phn nh vo chi ph ti chnh trong k bo co.
1.4. Nguyn tc k ton d phng n phi thu kh i:
a) Khi lp Bo co ti chnh, doanh nghip xc nh cc khon n phi thu
kh i v cc khon khc c bn cht tng t cc khon phi thu m c kh
nng khng i c trch lp hoc hon nhp khon d phng phi thu kh
i.
b) Doanh nghip trch lp d phng phi thu kh i khi:
- N phi thu qu hn thanh ton ghi trong hp ng kinh t, cc kh c
vay n, bn cam kt hp ng hoc cam kt n, doanh nghip i nhiu ln
nhng vn cha thu c, k c trng hp khng c bin bn i chiu cng n
hoc i tng n khng k xc nhn cng n hoc b trn, mt tch. Vic xc
nh thi gian qu hn ca khon n phi thu c xc nh l kh i phi trch
lp d phng c cn c vo thi gian tr n gc theo hp ng mua, bn ban
u, khng tnh n vic gia hn n gia cc bn.
- N phi thu cha n thi hn thanh ton nhng i tng n lm vo
tnh trng ph sn hoc ang lm th tc gii th, mt tch, b trn.
c) iu kin, cn c trch lp d phng n phi thu kh i: Thc hin theo
quy nh ca php lut hin hnh.
d) Vic trch lp hoc hon nhp khon d phng phi thu kh i c
thc hin thi im lp Bo co ti chnh.
- Trng hp khon d phng phi thu kh i phi lp cui k k ton
ny ln hn s d khon d phng phi thu kh i ang ghi trn s k ton th s
chnh lch ln hn c ghi tng d phng v ghi tng chi ph qun l doanh
63
nghip.
- Trng hp khon d phng phi thu kh i phi lp cui k k ton
ny nh hn s d khon d phng phi thu kh i ang ghi trn s k ton th s
chnh lch nh hn c hon nhp ghi gim d phng v ghi gim chi ph qun
l doanh nghip.
e) i vi nhng khon phi thu kh i ko di trong nhiu nm, doanh
nghip c gng dng mi bin php thu n nhng vn khng thu c n v
xc nh i tng n thc s khng c kh nng thanh ton th doanh nghip xo
nhng khon n phi thu kh i trn s k ton. Vic xo cc khon n phi thu
kh i phi thc hin theo quy nh ca php lut v iu l doanh nghip. S n
ny c theo di trong h thng qun tr ca doanh nghip v trnh by trong
thuyt minh Bo co ti chnh. Nu sau khi xo n, doanh nghip li i c
n x l th s n thu c s hch ton vo ti khon 711 "Thu nhp khc".
g) i vi khon tn tht v n phi thu nu c trch lp d phng n
phi thu kh i th doanh nghip s dng s d phng n phi thu kh i
trch lp b p, trng hp s d phng trch lp khng b p tn tht
th s tn tht cn li c tnh vo chi ph qun l doanh nghip.
1.5. Nguyn tc k ton d phng gim gi hng tn kho
a) Doanh nghip phi trch lp d phng gim gi hng tn kho khi c
nhng bng chng tin cy v s suy gim ca gi tr thun c th thc hin c
so vi gi gc ca hng tn kho. D phng l khon d tnh trc a vo chi
ph sn xut, kinh doanh phn gi tr b gim xung thp hn gi tr ghi s k
ton ca hng tn kho v nhm b p cc khon thit hi thc t xy ra do vt t,
sn phm, hng ha tn kho b gim gi.
b) D phng gim gi hng tn kho c lp vo thi im lp Bo co ti
chnh. Vic lp d phng gim gi hng tn kho phi c thc hin theo quy nh
hin hnh.
c) Vic lp d phng gim gi hng tn kho phi tnh theo tng loi vt t,
hng ha, sn phm tn kho. i vi dch v cung cp d dang, vic lp d phng
gim gi hng tn kho phi c tnh theo tng loi dch v c mc gi ring bit.
d) Gi tr thun c th thc hin c ca hng tn kho l gi bn c tnh
ca hng tn kho trong k sn xut, kinh doanh bnh thng tr (-) chi ph c tnh
hon thnh sn phm v chi ph c tnh cn thit cho vic bn chng.
) Khi lp Bo co ti chnh, cn c vo s lng, gi gc, gi tr thun c
th thc hin c ca tng loi vt t, hng ho, tng loi dch v cung cp d
dang, xc nh khon d phng gim gi hng tn kho phi lp:
- Trng hp khon d phng gim gi hng tn kho phi lp cui k k
ton ny ln hn khon d phng gim gi hng tn kho ang ghi trn s k ton
th s chnh lch ln hn c ghi tng d phng v ghi tng gi vn hng bn.
- Trng hp khon d phng gim gi hng tn kho phi lp cui k k
64
ton ny nh hn khon d phng gim gi hng tn kho ang ghi trn s k ton
th s chnh lch nh hn c hon nhp ghi gim d phng v ghi gim gi vn
hng bn.
e) i vi khon tn tht hng tn kho nu c trch lp d phng gim
gi hng tn kho th doanh nghip s dng s d phng gim gi hng tn kho
trch lp b p, trng hp s d phng trch lp khng b p tn tht
th s tn tht cn li c tnh vo gi vn hng bn.
g) Doanh nghip khng trch lp d phng gim gi hng tn kho i vi
nguyn vt liu, cng c dng c dng cho u t xy dng c bn, dng cho sn
xut sn phm nu sn phm do chng gp phn cu to nn s c bn vi gi
bng hoc cao hn gi thnh sn xut ca sn phm.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 229 - D phng tn tht
ti sn
Bn N:
- Hon nhp chnh lch gia s d phng tn tht ti sn phi lp k ny
nh hn s d phng trch lp k trc cha s dng ht;
- B p phn gi tr tn tht ca ti sn t s d phng trch lp.
Bn C:
Trch lp cc khon d phng tn tht ti sn ti thi im lp Bo co ti
chnh.
S d bn C: S d phng tn tht ti sn hin c cui k.
Ti khon 229 - D phng tn tht ti sn c 4 ti khon cp 2
Ti khon 2291 - D phng gim gi chng khon kinh doanh: Ti khon
ny phn nh tnh hnh trch lp hoc hon nhp khon d phng gim gi chng
khon kinh doanh.
Ti khon 2292 - D phng tn tht u t vo n v khc: Ti khon ny
phn nh tnh hnh trch lp hoc hon nhp khon d phng do doanh nghip nhn
vn gp u t b l dn n nh u t c kh nng mt vn hoc khon d phng
do suy gim gi tr cc khon u t.
Ti khon 2293 - D phng phi thu kh i: Ti khon ny phn nh tnh
hnh trch lp hoc hon nhp khon d phng cc khon phi thu v cc khon c
bn cht tng t cc khon phi thu m c kh nng khng thu hi c.
Ti khon 2294 - D phng gim gi hng tn kho: Ti khon ny phn nh
tnh hnh trch lp hoc hon nhp d phng gim gi hng tn kho.
iu 37. Ti khon 241 - Xy dng c bn d dang
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny phn nh chi ph thc hin cc d n u t XDCB (bao
65
gm chi ph mua sm mi TSC, xy dng mi hoc sa cha, ci to, m rng

hay trang b li k thut cng trnh) v tnh hnh quyt ton d n u t XDCB
cc doanh nghip c tin hnh cng tc mua sm TSC, u t XDCB, sa cha
ln TSC.
Cng tc u t XDCB v sa cha ln TSC ca doanh nghip c th
c thc hin theo phng thc giao thu hoc t lm. cc doanh nghip tin
hnh u t XDCB theo phng thc t lm th ti khon ny phn nh c chi ph
pht sinh trong qu trnh xy lp, sa cha.
b) Chi ph thc hin cc d n u t XDCB l ton b chi ph cn thit
xy dng mi hoc sa cha, ci to, m rng hay trang b li k thut cng trnh
c xc nh theo quy nh hin hnh, ng thi phi ph hp nhng yu t
khch quan ca th trng trong tng thi k v c thc hin theo quy ch v
qun l u t XDCB. Chi ph u t XDCB, bao gm:
- Chi ph xy dng;
- Chi ph thit b;
- Chi ph bi thng, h tr v ti nh c;
- Chi ph qun l d n;
- Chi ph t vn u t xy dng;
- Chi ph khc.
Ti khon 241 c m chi tit theo tng cng trnh, hng mc cng trnh
v mi hng mc cng trnh phi c hch ton chi tit tng ni dung chi ph
u t XDCB v c theo di ly k k t khi khi cng n khi cng trnh, hng
mc cng trnh hon thnh bn giao a vo s dng.
c) Khi u t XDCB cc chi ph xy lp, chi ph thit b thng tnh trc
tip cho tng cng trnh; Cc chi ph qun l d n v chi ph khc thng c
chi chung. Ch u t phi tin hnh tnh ton, phn b chi ph qun l d n v
chi ph khc cho tng cng trnh theo nguyn tc:
- Nu xc nh c ring cc chi ph qun l d n v chi ph khc lin
quan trc tip n tng cng trnh th tnh trc tip cho cng trnh ;
- Cc chi ph qun l d n v chi ph chung c lin quan n nhiu cng
trnh m khng tnh trc tip c cho tng cng trnh th n v c quyn phn
b theo nhng tiu thc ph hp nht vi tng cng trnh.
d) Chi ph sa cha, bo dng, duy tr cho TSC hot ng bnh thng
c hch ton trc tip vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k. i vi cc
TSC theo yu cu k thut phi sa cha, bo tr, duy tu nh k m khng lm
tng gi tr ti sn, doanh nghip c trch lp d phng phi tr v tnh trc vo
chi ph sn xut, kinh doanh c ngun trang tri hoc c phn b dn theo
quy nh khi vic sa cha, bo tr pht sinh.
66
) Ch u t xy dng bt ng sn s dng ti khon ny tp hp chi

ph xy dng TSC hoc bt ng sn u t. Trng hp bt ng sn xy dng
s dng cho nhiu mc ch (lm vn phng, cho thu hoc bn, v d nh ta
nh chung c hn hp) th k ton vn tp hp chi ph pht sinh lin quan trc tip
ti vic u t xy dng trn TK 241. Khi cng trnh, d n hon thnh bn giao
a vo s dng, k ton cn c cch thc s dng ti sn trong thc t kt
chuyn chi ph u t xy dng ph hp vi bn cht ca tng loi ti sn.
e) i vi hot ng XDCB d dang m phi thanh ton cho nh thu bng
ngoi t: Chi ph XDCB d dang c ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti
thi im cng trnh XDCB hon thnh, nghim thu a vo s dng. Trng hp
doanh nghip ng trc cho nh thu bng ngoi t th chi ph XDCB d dang
tng ng vi s tin ng trc c ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti thi
im ng trc, chi ph XDCB d dang tng ng vi s tin cn li c ghi
nhn theo t gi giao dch thc t ti thi im cng trnh XDCB hon thnh,
nghim thu a vo s dng.
g) Chnh lch t gi hi oi pht sinh t qu trnh u t xy dng c bn
trong giai on trc hot ng hoc khi doanh nghip i vo hot ng (k c
vic u t mi hoc u t m rng) u c tnh ngay vo doanh thu hot ng
ti chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l) ti thi im pht sinh.
h) Trng hp d n u t b hy b, doanh nghip phi tin hnh thanh l
v thu hi cc chi ph pht sinh ca d n. Phn chnh lch gia chi ph u t
thc t pht sinh v s thu t vic thanh l c ghi nhn vo chi ph khc hoc
xc nh trch nhim bi thng ca t chc, c nhn thu hi.
i) Cc chi ph khc pht sinh nh chi ph li vay c vn ha, chi ph u
thu (sau khi b tr vi s tin thu t vic bn h s thu), chi ph tho d hon tr
mt bng (sau khi b tr vi s ph liu c th thu hi) c hch ton vo chi ph
xy dng c bn d dang.
k) Trng hp hot ng sn xut th khng to ra sn phm th ton b chi
ph chy th c hch ton vo chi ph xy dng c bn d dang; Trng hp
hot ng sn xut th to ra sn phm sn xut th th ton b chi ph chy th c
ti sn xut ra sn phm sn xut th c tp hp trn TK 154 - Chi ph sn
xut, kinh doanh d dang, phn chnh lch gia chi ph sn xut th vi s thu t
vic bn sn phm sn xut th c hch ton vo chi ph xy dng c bn d
dang.
Ti khon 241 - Xy dng c bn d dang, c 3 ti khon cp 2:
- Ti khon 2411 - Mua sm TSC: Phn nh chi ph mua sm TSC v
tnh hnh quyt ton chi ph mua sm TSC trong trng hp phi qua lp t,
chy th trc khi a vo s dng (k c mua TSC mi hoc qua s dng).
Nu mua sm TSC v phi u t, trang b thm mi s dng c th mi chi
ph mua sm, lp t v trang b thm cng c phn nh vo ti khon ny.
- Ti khon 2412 - Xy dng c bn: Phn nh chi ph u t XDCB v tnh
67
hnh quyt ton vn u t XDCB. Ti khon ny c m chi tit cho tng cng
trnh, hng mc cng trnh (theo tng i tng ti sn hnh thnh qua u t) v
mi i tng ti sn phi theo di chi tit tng ni dung chi ph u t XDCB.
- Ti khon 2413 - Sa cha ln TSC: Phn nh chi ph sa cha ln
TSC v tnh hnh quyt ton chi ph sa cha ln TSC. Trng hp sa cha
thng xuyn TSC th khng hch ton vo ti khon ny m tnh thng vo chi
ph sn xut, kinh doanh trong k.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 241 - Xy dng c bn
d dang
Bn N:
- Chi ph u t XDCB, mua sm, sa cha ln TSC pht sinh (TSC hu
hnh v TSC v hnh);
- Chi ph mua sm bt ng sn u t (trng hp cn c giai on u t
xy dng);
- Chi ph u t XDCB bt ng sn u t;
- Chi ph ci to, nng cp, sa cha ln TSC, BST.
Bn C:
- Gi tr TSC hnh thnh qua u t XDCB, mua sm hon thnh a
vo s dng;
- Gi tr bt ng sn u t hnh thnh qua u t XDCB hon thnh;
- Gi tr cng trnh b loi b v cc khon chi ph duyt b khc kt chuyn
khi quyt ton c duyt;
- Kt chuyn chi ph ci to, nng cp, sa cha ln TSC, BST pht
sinh sau ghi nhn ban u vo cc ti khon c lin quan khi quyt ton c
duyt.
S d N:
- Chi ph d n u t xy dng v sa cha ln TSC, BST d dang;
- Gi tr cng trnh xy dng v sa cha ln TSC, BSTT hon
thnh nhng cha bn giao a vo s dng hoc quyt ton cha c duyt;
- Gi tr bt ng sn u t ang u t xy dng d dang.
iu 38. Ti khon 242 - Chi ph tr trc
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc chi ph thc t pht sinh nhng c
lin quan n kt qu hot ng SXKD ca nhiu k k ton v vic kt chuyn
cc khon chi ph ny vo chi ph SXKD ca cc k k ton sau.
b) Cc ni dung c phn nh l chi ph tr trc, gm:
- Chi ph tr trc v thu c s h tng, thu hot ng TSC (quyn s
68
dng t, nh xng, kho bi, vn phng lm vic, ca hng v TSC khc) phc
v cho sn xut, kinh doanh nhiu k k ton.
- Chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph o to, qung co pht sinh trong
giai on trc hot ng c gi tr ln c phn b theo quy nh ca php lut
hin hnh;
- Chi ph mua bo him (bo him chy, n, bo him trch nhim dn s
ch phng tin vn ti, bo him thn xe, bo him ti sn,...) v cc loi l ph
m doanh nghip mua v tr mt ln cho nhiu k k ton;
- Cng c, dng c, bao b lun chuyn, dng cho thu lin quan n hot
ng kinh doanh trong nhiu k k ton;
- Li tin vay tr trc cho nhiu k k ton;
- Chi ph sa cha TSC pht sinh mt ln c gi tr ln doanh nghip
khng thc hin trch trc chi ph sa cha ln TSC phn b theo quy nh ca
php lut hin hnh;
- Chi ph nghin cu v chi ph cho giai on trin khai khng tiu chun
ghi nhn l TSC v hnh nu c phn b dn theo quy nh ca php lut hin
hnh;
- Cc khon chi ph tr trc khc phc v cho hot ng kinh doanh ca
nhiu k k ton.
c) Vic tnh v phn b chi ph tr trc vo chi ph SXKD tng k k ton
phi cn c vo tnh cht, mc tng loi chi ph la chn phng php v
tiu thc hp l.
d) K ton phi theo di chi tit tng khon chi ph tr trc theo tng k
hn tr trc pht sinh, phn b vo cc i tng chu chi ph ca tng k
k ton v s cn li cha phn b vo chi ph.
) i vi cc khon chi ph tr trc bng ngoi t, trng hp ti thi
im lp bo co c bng chng chc chn v vic ngi bn khng th cung cp
hng ho, dch v v doanh nghip s chc chn nhn li cc khon tr trc bng
ngoi t th c coi l cc khon mc tin t c gc ngoi t v phi nh gi li
theo t gi chuyn khon trung bnh ca ngn hng thng mi ni doanh nghip
thng xuyn c giao dch ti thi im bo co.
nh gi li chi ph tr trc l khon mc tin t c gc ngoi t c thc hin
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 242 - Chi ph tr trc
Bn N: Cc khon chi ph tr trc pht sinh trong k.
Bn C: Cc khon chi ph tr trc tnh vo chi ph SXKD trong k.
S d bn N: Cc khon chi ph tr trc cha tnh vo chi ph sn xut,
69
kinh doanh trong k.

iu 39. Nguyn tc k ton n phi tr
1. Cc khon n phi tr c theo di chi tit theo k hn phi tr, i
tng phi tr, loi nguyn t phi tr v cc yu t khc theo nhu cu qun l ca
doanh nghip.
2. Vic phn loi cc khon phi tr l phi tr ngi bn, phi tr ni b,
phi tr khc c thc hin theo nguyn tc:
a) Phi tr ngi bn gm cc khon phi tr mang tnh cht thng mi
pht sinh t giao dch mua hng ha, dch v, ti sn. Khon phi tr ny gm c
cc khon phi tr khi nhp khu thng qua ngi nhn y thc (trong giao dch
nhp khu y thc);
b) Phi tr ni b gm cc khon phi tr gia n v cp trn v n v cp
di trc thuc hch ton ph thuc;
c) Phi tr khc gm cc khon phi tr khng c tnh thng mi, khng
lin quan n giao dch mua, bn, cung cp hng ha dch v:
- Cc khon phi tr lin quan n chi ph ti chnh, nh: khon phi tr v
li vay, c tc v li nhun phi tr, chi ph hot ng u t ti chnh phi tr;
- Cc khon phi tr do bn th ba chi h; Cc khon tin bn nhn y thc
nhn ca cc bn lin quan thanh ton theo ch nh trong giao dch y thc xut
nhp khu;
- Cc khon phi tr khng mang tnh thng mi nh phi tr do mn ti
sn phi tin t, phi tr v tin pht, bi thng, ti sn tha ch x l, phi tr v
cc khon BHXH, BHYT, BHTN, BHTNL, KPC
3. Khi lp Bo co ti chnh, k ton cn c k hn cn li ca cc khon
phi tr phn loi l di hn hoc ngn hn.
4. i vi cc khon phi tr bng ngoi t, doanh nghip phi theo di chi
tit cc khon n phi tr theo tng loi nguyn t, tng i tng thanh ton v
thc hin theo nguyn tc:
- Khi pht sinh cc khon n phi tr (bn C cc Ti khon phi tr), k
ton phi quy i ra ng tin ghi s k ton theo t gi giao dch thc t ti thi
im pht sinh.
Ring trng hp ng trc tin cho ngi bn bng ngoi t th khi ghi
nhn gi tr ti sn mua v hoc chi ph pht sinh, bn C Ti khon 331 tng ng
vi s tin ng trc c ghi nhn theo t gi ghi s thc t ch danh ti thi
im ng trc.
- Khi thanh ton n phi tr (bn N cc Ti khon phi tr), doanh nghip
c la chn t gi ghi s bnh qun gia quyn cho tng i tng phi tr hoc
t gi giao dch thc t ti thi im tr n.
70
Ring trng hp ng trc tin cho ngi bn th bn N Ti khon 331 p

dng t gi giao dch thc t ti thi im ng trc.
- Trng hp doanh nghip s dng t gi giao dch thc t hch ton
bn N cc ti khon phi tr, khon chnh lch t gi hi oi pht sinh trong k
c ghi nhn ngay ti thi im pht sinh giao dch hoc ghi nhn nh k ty
theo c im hot ng sn xut kinh doanh v yu cu qun l ca doanh nghip.
- Ti thi im lp Bo co ti chnh, doanh nghip phi nh gi li cc
khon phi tr l khon mc tin t c gc ngoi t theo t gi chuyn khon trung
bnh cui k ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn c giao
dch.
nh gi li khon n phi tr l khon mc tin t c gc ngoi t c thc hin
iu 40. Ti khon 331 - Phi tr ngi bn
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh thanh ton v cc khon n
phi tr ca doanh nghip cho ngi bn vt t, hng ha, ngi cung cp dch v,
ngi bn TSC, BST, cc khon u t ti chnh theo hp ng kinh t k
kt. Ti khon ny cng c dng phn nh tnh hnh thanh ton v cc khon
n phi tr cho ngi nhn thu xy lp chnh, ph. Khng phn nh vo ti khon
ny cc nghip v mua tr tin ngay.
b) N phi tr cho ngi bn, ngi cung cp, ngi nhn thu xy lp cn
c hch ton chi tit cho tng i tng phi tr. Trong chi tit tng i tng
phi tr, ti khon ny phn nh c s tin ng trc cho ngi bn, ngi cung
cp, ngi nhn thu xy lp nhng cha nhn c sn phm, hng ho, dch v,
khi lng xy lp hon thnh bn giao.
c) Bn giao nhp khu y thc ghi nhn trn ti khon ny s tin phi tr
ngi bn v hng nhp khu thng qua bn nhn nhp khu y thc nh khon
phi tr ngi bn thng thng.
d) Nhng vt t, hng ha, dch v nhn, nhp kho nhng n cui k
vn cha c ha n th s dng gi tm tnh ghi s v phi iu chnh v gi
thc t khi nhn c ha n hoc thng bo gi chnh thc ca ngi bn.
) Khi hch ton chi tit cc khon ny, k ton phi hch ton r rng, rnh
mch cc khon chit khu thanh ton, chit khu thng mi, gim gi hng bn
ca ngi bn, ngi cung cp nu cha c phn nh trong ha n mua hng.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 331 - Phi tr cho ngi
bn
Bn N:
- S tin tr cho ngi bn vt t, hng ha, ngi cung cp dch v,
71
ngi nhn thu xy lp;

- S tin ng trc cho ngi bn, ngi cung cp, ngi nhn thu xy lp
nhng cha nhn c vt t, hng ha, dch v, khi lng sn phm xy lp
hon thnh bn giao;
- S tin ngi bn chp thun gim gi hng ha hoc dch v giao theo
hp ng;
- Chit khu thanh ton v chit khu thng mi c ngi bn chp
thun cho doanh nghip gim tr vo khon n phi tr cho ngi bn;
- Gi tr vt t, hng ha thiu ht, km phm cht khi kim nhn v tr li
ngi bn;
- iu chnh s chnh lch gia gi tm tnh ln hn gi thc t ca s vt
t, hng ho, dch v nhn, khi c ho n hoc thng bo gi chnh thc;
- nh gi li cc khon phi tr cho ngi bn l khon mc tin t c gc
ngoi t (trng hp t gi ngoi t gim so vi t gi ghi s k ton).
Bn C:
- S tin phi tr cho ngi bn vt t, hng ho, ngi cung cp dch v v
ngi nhn thu xy lp;
- iu chnh s chnh lch gia gi tm tnh nh hn gi thc t ca s vt
t, hng ho, dch v nhn, khi c ho n hoc thng bo gi chnh thc;
- nh gi li cc khon phi tr cho ngi bn l khon mc tin t c gc
ngoi t (trng hp t gi ngoi t tng so vi t gi ghi s k ton).
S d bn C: S tin cn phi tr cho ngi bn hng, ngi cung cp
dch v, ngi nhn thu xy lp.
Ti khon ny c th c s d bn N: S d bn N (nu c) phn nh s
tin ng trc cho ngi bn hoc s tin tr nhiu hn s phi tr cho ngi
bn theo chi tit ca tng i tng c th. Khi lp Bo co tnh hnh ti chnh,
phi ly s d chi tit ca tng i tng phn nh ti khon ny ghi 2 ch
tiu bn Ti sn v bn Ngun vn.
iu 41. Ti khon 333 - Thu v cc khon phi np nh nc
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh quan h gia doanh nghip vi Nh
nc v cc khon thu, ph, l ph v cc khon khc phi np, np, cn phi
np vo Ngn sch Nh nc trong k k ton nm.
1.2. Doanh nghip ch ng tnh, xc nh v k khai s thu, ph, l ph v
cc khon phi np cho Nh nc theo lut nh; Kp thi phn nh vo s k ton
s thu phi np, np, c khu tr, c hon...
1.3. Cc khon thu gin thu nh thu GTGT (k c theo phng php khu
tr hay phng php trc tip), thu tiu th c bit, thu xut khu, thu bo v
72
mi trng v cc loi thu gin thu khc v bn cht l khon thu h bn th ba.
V vy cc khon thu gin thu c loi tr ra khi s liu v doanh thu gp trn
Bo co ti chnh hoc cc bo co khc.
Doanh nghip c th la chn vic ghi nhn doanh thu v s thu gin thu
phi np trn s k ton bng mt trong 2 phng php:
- Tch v ghi nhn ring s thu gin thu phi np (k c thu GTGT phi
np theo phng php trc tip) ngay ti thi im ghi nhn doanh thu. Theo
phng php ny doanh thu ghi trn s k ton khng bao gm s thu gin thu
phi np, ph hp vi s liu v doanh thu gp trn Bo co ti chnh v phn nh
ng bn cht giao dch;
- Ghi nhn s thu gin thu phi np bng cch ghi gim s doanh thu ghi
chp trn s k ton. Theo phng php ny, nh k mi ghi gim doanh thu i
vi s thu gin thu phi np, s liu v doanh thu trn s k ton c s khc bit
so vi doanh thu gp trn Bo co ti chnh.
Trong mi trng hp, ch tiu Doanh thu bn hng v cung cp dch v
v ch tiu Cc khon gim tr doanh thu ca bo co kt qu hot ng kinh
doanh u khng bao gm cc khon thu gin thu phi np.
1.4. Cc doanh nghip nhp khu hoc mua ni a hng ho, TSC thuc
din chu thu NK, TTB, BVMT c ghi nhn s thu phi np vo gi gc
hng mua. Trng hp doanh nghip nhp khu hng h nhng khng c quyn s
hu hng ha, v d giao dch tm nhp - ti xut h bn th ba th s thu NK,
TTB, BVMT phi np khng c ghi nhn vo gi tr hng ha m c ghi
nhn l khon phi thu khc.
S thu ti nguyn phi np NSNN c hch ton vo chi ph sn xut kinh
doanh ca doanh nghip. Tin thu t, thu nh t phi np c tnh vo chi ph
qun l doanh nghip.
Thu GTGT, TTB, BVMT ca sn phm, hng ha, dch v tiu dng ni
b, cho, biu, tng, khuyn mi, qung co khng thu tin c hch ton vo chi
ph bn hng hoc chi ph qun l doanh nghip ty theo tng trng hp c th.
1.5. i vi cc khon thu c hon, c gim, k ton phi phn bit r
s thu c hon, c gim l s thu np khu mua hay phi np khu
bn v thc hin theo nguyn tc:
- Thu NK, TTB, BVMT np khi nhp khu hng ha, dch v, nu
c hon ghi gim gi vn hng bn (nu xut hng bn) hoc gim gi tr
hng tn kho (nu xut tr li do vay, mn);
- Thu NK, TTB, BVMT np khi nhp khu TSC, nu c hon ghi
gim chi ph khc (nu bn TSC) hoc gim nguyn gi TSC (nu xut tr li);
- Thu NK, TTB, BVMT np khi nhp khu hng ha, TSC nhng
n v khng c quyn s hu, khi c hon ghi gim khon phi thu khc.
73
- Thu XK, TTB, BVMT phi np khi bn hng ha, cung cp dch v
nhng sau c hon, c gim th k ton ghi nhn vo thu nhp khc.
- Thu GTGT u vo c hon ghi gim s thu GTGT c khu tr. S
thu GTGT phi np c gim ghi nhn vo thu nhp khc.
1.6. Ngha v i vi NSNN trong giao dch y thc xut - nhp khu:
- Trong giao dch y thc xut nhp khu (hoc cc giao dch tng t),
ngha v i vi NSNN c xc nh l ca bn giao y thc;
- Bn nhn y thc c xc nh l bn cung cp dch v cho bn giao y
thc trong vic chun b h s, k khai, thanh quyt ton vi NSNN (ngi np
thu h cho bn giao y thc).
- TK 333 ch s dng ti bn giao y thc, khng s dng ti bn nhn y
thc. Bn nhn y thc vi vai tr trung gian ch phn nh s thu phi np vo
NSNN l khon chi h, tr h trn TK 3388 v phn nh quyn c nhn li s
tin chi h, tr h cho bn giao y thc trn TK 138. Cn c phn nh tnh
hnh thc hin ngha v vi NSNN ca bn giao y thc nh sau:
+ Khi nhn c thng bo v s thu phi np, bn nhn y thc bn giao
li cho bn giao y thc ton b h s, ti liu, thng bo ca c quan c thm
quyn v s thu phi np lm cn c ghi nhn s thu phi np trn TK 333.
+ Cn c chng t np tin vo NSNN ca bn nhn y thc, bn giao y
thc phn nh gim s phi np NSNN.
1.7. K ton phi m s chi tit theo di tng khon thu, ph, l ph v cc
khon phi np, np v cn phi np.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 333 - Thu v cc khon
phi np nh nc
Bn N:
- S thu GTGT c khu tr trong k;
- S thu, ph, l ph v cc khon khc np vo Ngn sch Nh nc;
- S thu c gim tr vo s thu phi np;
- S thu GTGT ca hng bn b tr li, b gim gi.
Bn C:
- S thu GTGT u ra v s thu GTGT hng nhp khu phi np;
- S thu, ph, l ph v cc khon khc phi np vo Ngn sch Nh nc.
S d bn C:
S thu, ph, l ph v cc khon khc cn phi np vo Ngn sch Nh
nc.
TK 333 c th c s d bn N: S d bn N (nu c) ca TK 333 phn
74
nh s thu v cc khon np ln hn s thu v cc khon phi np cho Nh

nc, hoc c th phn nh s thu np c xt min, gim hoc cho thoi thu
nhng cha thc hin vic thoi thu.
Ti khon 333 - Thu v cc khon phi np Nh nc, c 9 ti khon cp 2:
- Ti khon 3331 - Thu gi tr gia tng phi np: Phn nh s thu GTGT
u ra, s thu GTGT ca hng nhp khu phi np, s thu GTGT c khu
tr, s thu GTGT np v cn phi np vo Ngn sch Nh nc.
Ti khon 3331 c 2 ti khon cp 3:
+ Ti khon 33311 - Thu gi tr gia tng u ra: Dng phn nh s thu
GTGT u ra, s thu GTGT u vo khu tr, s thu GTGT ca hng bn b
tr li, b gim gi, s thu GTGT phi np, np, cn phi np ca sn phm,
hng ho, dch v tiu th trong k.
+ Ti khon 33312 - Thu GTGT hng nhp khu: Dng phn nh s
thu GTGT ca hng nhp khu phi np, np, cn phi np vo Ngn sch
Nh nc.
- Ti khon 3332 - Thu tiu th c bit: Phn nh s thu tiu th c bit
phi np, np v cn phi np vo Ngn sch Nh nc
- Ti khon 3333 - Thu xut, nhp khu: Phn nh s thu xut khu, thu
nhp khu phi np, np v cn phi np vo Ngn sch Nh nc.
- Ti khon 3334 - Thu thu nhp doanh nghip: Phn nh s thu thu nhp
doanh nghip phi np, np v cn phi np vo Ngn sch Nh nc.
- Ti khon 3335 - Thu thu nhp c nhn: Phn nh s thu thu nhp c
nhn phi np, np v cn phi np vo Ngn sch Nh nc.
- Ti khon 3336 - Thu ti nguyn: Phn nh s thu ti nguyn phi np,
np v cn phi np vo Ngn sch Nh nc.
- Ti khon 3337 - Thu nh t, tin thu t: Phn nh s thu nh t,
tin thu t phi np, np v cn phi np vo Ngn sch Nh nc.
- Ti khon 3338 - Thu bo v mi trng v cc loi thu khc: Phn nh
s phi np, np v cn phi np vo Ngn sch Nh nc v thu bo v mi
trng v cc loi thu khc, nh: Thu mn bi, thu nh thu nc ngoi...
TK 3338 c 2 ti khon cp 3:
+ TK 33381: Thu bo v mi trng: Phn nh s thu bo v mi trng
phi np, np v cn phi np vo NSNN;
+ TK 33382: Cc loi thu khc: Phn nh s phi np, np, cn phi
np cc loi thu khc. Doanh nghip c ch ng m cc TK cp 4 chi tit cho
tng loi thu ph hp vi yu cu qun l.
- Ti khon 3339 - Ph, l ph v cc khon phi np khc: Phn nh s phi
np, np v cn phi np v cc khon ph, l ph, cc khon phi np khc cho
75
Nh nc ngoi cc khon phn nh vo cc ti khon t 3331 n 3338. Ti

khon ny cn phn nh cc khon Nh nc tr cp cho doanh nghip (nu c)
nh cc khon tr cp, tr gi.
iu 42. Ti khon 334 - Phi tr ngi lao ng
1. Nguyn tc k ton
Ti khon ny dng phn nh cc khon phi tr v tnh hnh thanh ton
cc khon phi tr cho ngi lao ng ca doanh nghip v tin lng, tin cng,
tin thng, bo him x hi v cc khon phi tr khc thuc v thu nhp ca
ngi lao ng.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 334 - Phi tr ngi lao
ng
Bn N:
- Cc khon tin lng, tin cng, tin thng c tnh cht lng, bo him
x hi v cc khon khc tr, chi, ng trc cho ngi lao ng;
- Cc khon khu tr vo tin lng, tin cng ca ngi lao ng.
Bn C: Cc khon tin lng, tin cng, tin thng c tnh cht lng,
bo him x hi v cc khon khc phi tr, phi chi cho ngi lao ng;
S d bn C: Cc khon tin lng, tin cng, tin thng c tnh cht
lng v cc khon khc cn phi tr cho ngi lao ng.
Ti khon 334 c th c s d bn N. S d bn N ti khon 334 (nu c)
phn nh s tin tr ln hn s phi tr v tin lng, tin cng, tin thng v
cc khon khc cho ngi lao ng.
iu 43. Ti khon 335 - Chi ph phi tr
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon phi tr cho hng ha, dch v
nhn c t ngi bn trong k bo co nhng thc t cha chi tr do cha c
ha n hoc cha h s, ti liu k ton, c ghi nhn vo chi ph sn xut,
kinh doanh ca k bo co.
Ti khon ny cn phn nh c cc khon phi tr cho ngi lao ng trong
k nh phi tr v tin lng ngh php v cc khon chi ph sn xut, kinh doanh
ca k bo co phi trch trc, nh:
- Chi ph trong thi gian doanh nghip ngng sn xut theo ma, v m
doanh nghip c th xy dng c k hoch ngng sn xut. K ton tin hnh
tnh trc v hch ton vo chi ph sn xut, kinh doanh trong k nhng chi ph s
phi chi trong thi gian ngng sn xut, kinh doanh.
- Trch trc chi ph li tin vay phi tr trong trng hp vay tr li sau.
b) K ton phi phn bit cc khon chi ph phi tr (hay cn c gi l chi
76
ph trch trc hoc chi ph dn tch) vi cc khon d phng phi tr c phn

nh trn ti khon 352 ghi nhn v trnh by Bo co ti chnh ph hp vi bn
cht ca tng khon mc, c th:
- Cc khon d phng phi tr l ngha v n hin ti nhng thng cha
xc nh c thi gian thanh ton c th; Cc khon chi ph phi tr l ngha v
n hin ti chc chn v thi gian phi thanh ton;
- Cc khon d phng phi tr thng c c tnh v c th cha xc nh
c chc chn s s phi tr (v d khon chi ph d phng bo hnh sn phm,
hng ha, cng trnh xy dng); Cc khon chi ph phi tr xc nh c chc
chn s s phi tr;
- Trn Bo co ti chnh, cc khon d phng phi tr c trnh by tch
bit vi cc khon phi tr thng mi v phi tr khc trong khi chi ph phi tr l
mt phn ca cc khon phi tr thng mi hoc phi tr khc.
- Vic hch ton cc khon chi ph phi tr vo chi ph sn xut, kinh doanh
trong k phi thc hin theo nguyn tc ph hp gia doanh thu v chi ph pht
sinh trong k. Cc khon phi tr cha pht sinh do cha nhn hng ha, dch v
nhng c tnh trc vo chi ph sn xut, kinh doanh k ny m bo khi
pht sinh thc t khng gy t bin cho chi ph sn xut, kinh doanh c phn
nh l d phng phi tr.
c) Cc khon trch trc khng c phn nh vo ti khon 335 m c
phn nh l d phng phi tr, nh:
- Chi ph sa cha ln ca nhng TSC c th do vic sa cha ln c
tnh chu k, doanh nghip c php trch trc chi ph sa cha cho nm bo co
hoc mt s nm tip theo;
- D phng bo hnh sn phm, hng ho, cng trnh xy dng;
- Cc khon d phng phi tr khc (quy nh trong TK 352).
d) V nguyn tc, cc khon chi ph phi tr phi c quyt ton vi s chi
ph thc t pht sinh. S chnh lch gia s trch trc v chi ph thc t phi c
hon nhp.
) Vic vn ha li vay trong mt s trng hp c th nh sau:
- i vi khon vay ring phc v vic xy dng TSC, BST, li vay
c vn ha k c khi thi gian xy dng di 12 thng;
- Nh thu khng vn ha li vay khi i vay phc v vic thi cng, xy
dng cng trnh, ti sn cho khch hng, k c trng hp i vi khon vay ring,
v d: Nh thu xy lp vay tin thi cng xy dng cng trnh cho khch hng,
cng ty ng tu theo hp ng cho ch tu...
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 335 - Chi ph phi tr
Bn N:
77
- Cc khon chi tr thc t pht sinh c tnh vo chi ph phi tr;

- S chnh lch v chi ph phi tr ln hn s chi ph thc t c ghi gim
chi ph.
Bn C: Chi ph phi tr d tnh trc v ghi nhn vo chi ph sn xut,
kinh doanh.
S d bn C: Chi ph phi tr tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh
nhng thc t cha pht sinh.
iu 44. Ti khon 336 - Phi tr ni b
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh thanh ton cc khon phi tr
gia doanh nghip (n v cp trn) vi cc n v trc thuc hch ton ph thuc
c t chc cng tc k ton (n v cp di); Gia cc n v hch ton ph thuc
ca cng mt doanh nghip vi nhau.
Trong doanh nghip, vic phn loi cc n v cp di trc thuc cho mc
ch k ton c cn c vo bn cht ca n v (hch ton c lp hay hch ton
ph thuc, c t cch php nhn hay khng, c ngi i din trc php lut hay
khng) m khng ph thuc vo tn gi ca n v (chi nhnh, x nghip, t,
i...).
b) Cc khon phi tr ni b phn nh trn ti khon 336 "Phi tr ni b"
bao gm khon phi tr v vn kinh doanh v cc khon n v hch ton ph
thuc phi np doanh nghip, phi tr n v hch ton ph thuc khc; Cc khon
doanh nghip phi cp cho n v hch ton ph thuc. Cc khon phi tr, phi
np c th l quan h nhn ti sn, vn, thanh ton vng lai, chi h tr h, ...;
c) Ty theo vic phn cp qun l v c im hot ng, doanh nghip
quyt nh n v hch ton ph thuc ghi nhn khon vn kinh doanh c doanh
nghip cp vo TK 3361 - Phi tr ni b v vn kinh doanh hoc TK 411 - Vn
u t ca ch s hu.
d) Ti khon 336 "Phi tr ni b" c hch ton chi tit cho tng n v
ni b c quan h thanh ton, trong c theo di theo tng khon phi np,
phi tr.
) Cui k, k ton tin hnh kim tra, i chiu ti khon 136, ti khon
336 gia cc n v ni b theo tng ni dung thanh ton lp bin bn thanh
ton b tr vi tng n v lm cn c hch ton b tr trn 2 ti khon ny. Khi
i chiu, nu c chnh lch, phi tm nguyn nhn v iu chnh kp thi.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 336 - Phi tr ni b
Bn N:
- S tin tr cho n v hch ton ph thuc;
- S tin n v hch ton ph thuc np doanh nghip;
78
- S tin tr cc khon m cc n v ni b chi h, hoc thu h n v

ni b;
- B tr cc khon phi thu vi cc khon phi tr ca cng mt n v c
quan h thanh ton.
Bn C:
- S vn kinh doanh ca n v hch ton ph thuc c doanh nghip cp;
- S tin n v hch ton ph thuc phi np doanh nghip;
- S tin phi tr cho n v hch ton ph thuc;
- S tin phi tr cho cc n v khc trong ni b v cc khon c n
v khc chi h v cc khon thu h n v khc.
S d bn C: S tin cn phi tr, phi np cho doanh nghip v cc n
v trong ni b doanh nghip.
Ti khon 336 - Phi tr ni b, c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 3361 - Phi tr ni b v vn kinh doanh: Ti khon ny ch m
n v cp di hch ton ph thuc phn nh s vn kinh doanh c n v
cp trn giao.
- Ti khon 3368 - Phi tr ni b khc: Phn nh tt c cc khon phi tr
khc gia cc n v ni b trong cng mt doanh nghip.
iu 45. Ti khon 338 - Phi tr, phi np khc
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tnh hnh thanh ton v cc khon phi
tr, phi np ngoi ni dung phn nh cc ti khon khc thuc nhm TK 33
(t TK 331 n TK 336). Ti khon ny cng c dng hch ton doanh thu
nhn trc v cc dch v cung cp cho khch hng.
b) Ni dung v phm vi phn nh ca ti khon ny gm cc nghip v ch
yu sau:
- Gi tr ti sn tha cha xc nh r nguyn nhn, cn ch quyt nh x l
ca cp c thm quyn; Gi tr ti sn tha phi tr cho c nhn, tp th (trong v
ngoi n v) theo quyt nh ca cp c thm quyn ghi trong bin bn x l, nu
xc nh c nguyn nhn;
- S tin trch v thanh ton bo him x hi, bo him y t, bo him tht
nghip, bo him tai nn lao ng v kinh ph cng on;
- Cc khon khu tr vo tin lng ca cng nhn vin theo quyt nh ca
to n;
- Cc khon li nhun, c tc phi tr cho cc ch s hu;
- Vt t, hng ha vay, mn, cc khon nhn vn gp hp ng hp tc
kinh doanh (BCC) khng hnh thnh php nhn mi;
79
- Cc khon thu h bn th ba phi tr li, cc khon tin bn nhn y thc

nhn t bn giao u thc np cc loi thu xut, nhp khu, thu GTGT hng
nhp khu v thanh ton h cho bn giao y thc;
- S tin thu trc ca khch hng trong nhiu k k ton v cho thu ti
sn, c s h tng, khon li nhn trc khi cho vay vn hoc mua cc cng c n
(gi l doanh thu nhn trc); Cc khon doanh thu, thu nhp cha thc hin.
- Khon chnh lch gia gi bn tr chm, tr gp theo cam kt vi gi bn
tr ngay.
- Cc khon nhn cm c, k cc, k qu ca t chc, c nhn khc.
- Cc khon phi tr, phi np khc nh phi tr mua bo him hu tr t
nguyn, bo him nhn th v cc khon h tr khc (ngoi lng) cho ngi lao
ng...
c) K ton nhn k qu, k cc phi theo di chi tit tng khon tin nhn
k qu, k cc ca tng khch hng theo k hn v theo tng loi nguyn t (nu
c). Cc khon nhn k cc, k qu phi tr c k hn cn li khng qu 12
thng c trnh by l n ngn hn, cc khon c k hn trn 12 thng c trnh
by l n di hn.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 338 - Phi tr, phi np khc
Bn N:
- Kt chuyn gi tr ti sn tha vo cc ti khon lin quan theo quyt nh
ghi trong bin bn x l;
- Kinh ph cng on chi ti n v;
- S BHXH, BHYT, BHTN, BHTNL, KPC np cho c quan qun l
qu bo him x hi, bo him y t, bo him tht nghip v kinh ph cng on;
- Doanh thu cha thc hin tnh cho tng k k ton; tr li tin nhn trc
cho khch hng khi khng tip tc thc hin vic cho thu ti sn;
- S phn b khon chnh lch gia gi bn tr chm, tr gp theo cam kt
vi gi bn tr tin ngay (li tr chm) vo doanh thu hot ng ti chnh;
- Hon tr tin nhn k cc, k qu;
- Cc khon tr v np khc;
- nh gi li cc khon phi tr, phi np khc l khon mc tin t c gc
ngoi t (trng hp t gi ngoi t gim so vi t gi ghi s k ton).
Bn C:
- Gi tr ti sn tha ch x l (cha xc nh r nguyn nhn); Gi tr ti
sn tha phi tr cho c nhn, tp th (trong v ngoi n v) theo quyt nh ghi
trong bin bn x l do xc nh ngay c nguyn nhn;
- Trch BHXH, BHYT, BHTN, BHTNL, KPC vo chi ph sn xut, kinh
80
doanh hoc khu tr vo lng ca cng nhn vin;

- Cc khon thanh ton vi cng nhn vin v tin nh, in, nc tp th;
- S BHXH chi tr cng nhn vin khi c c quan BHXH thanh ton;
- Doanh thu cha thc hin pht sinh trong k;
- S chnh lch gia gi bn tr chm, tr gp theo cam kt vi gi bn tr
ngay;
- Vt t, hng ha vay, mn, cc khon nhn vn gp hp ng hp tc
kinh doanh (BCC) khng thnh lp php nhn;
- Cc khon thu h n v khc phi tr li;
- S tin nhn cm c, k cc, k qu pht sinh trong k;
- Cc khon phi tr khc;
- nh gi li cc khon phi tr, phi np khc l khon mc tin t c gc
ngoi t (trng hp t gi ngoi t tng so vi t gi ghi s k ton).
S d bn C:
- BHXH, BHYT, BHTN, BHTNL, KPC trch cha np cho c quan
qun l hoc kinh ph cng on c li cho n v cha chi ht;
- Gi tr ti sn pht hin tha cn ch gii quyt;
- Doanh thu cha thc hin thi im cui k k ton;
- Cc khon cn phi tr, cn phi np khc;
- S tin nhn k cc, k qu cha tr.
Ti khon ny c th c s d bn N: S d bn N phn nh s tr,
np nhiu hn s phi tr, phi np hoc s bo him x hi chi tr cng
nhn vin cha c thanh ton v kinh ph cng on vt chi cha c cp b.
Ti khon 338 - Phi tr, phi np khc, c 8 ti khon cp 2:
- Ti khon 3381 - Ti sn tha ch gii quyt: Phn nh gi tr ti sn tha
cha xc nh r nguyn nhn, cn ch quyt nh x l ca cp c thm quyn.
Trng hp gi tr ti sn tha xc nh c nguyn nhn v c bin bn x l
th c ghi ngay vo cc ti khon lin quan, khng hch ton qua ti khon 338
(3381).
- Ti khon 3382 - Kinh ph cng on: Phn nh tnh hnh trch v thanh
ton kinh ph cng on n v.
- Ti khon 3383 - Bo him x hi: Phn nh tnh hnh trch v thanh ton
bo him x hi n v.
- Ti khon 3384 - Bo him y t: Phn nh tnh hnh trch v thanh ton bo
him y t n v.
- Ti khon 3385 - Bo him tht nghip: Phn nh tnh hnh trch v thanh
81
ton bo him tht nghip n v.

- Ti khon 3386 - Nhn k qu, k cc: Phn nh s tin nhn k qu, k
cc ca cc n v, c nhn bn ngoi doanh nghip.
- Ti khon 3387 - Doanh thu cha thc hin: Phn nh s hin c v tnh
hnh tng, gim doanh thu cha thc hin ca doanh nghip trong k k ton.
Doanh thu cha thc hin gm doanh thu nhn trc nh: S tin ca khch hng
tr trc cho mt hoc nhiu k k ton v cho thu ti sn; Khon li nhn
trc khi cho vay vn; cc khon doanh thu cha thc hin khc nh: Khon
chnh lch gia gi bn hng tr chm, tr gp theo cam kt vi gi bn tr tin
ngay, khon doanh thu tng ng vi gi tr hng ha, dch v. Khng hch ton
vo ti khon ny cc khon:
+ Tin nhn trc ca ngi mua m doanh nghip cha cung cp sn
phm, hng ho, dch v;
+ Doanh thu cha thu c tin ca hot ng cho thu ti sn, cung cp
dch v nhiu k (doanh thu nhn trc ch c ghi nhn khi thc thu c
tin, khng c ghi doanh thu cha thc hin i ng vi TK 131 Phi thu ca
khch hng).
- Ti khon 3388 - Phi tr, phi np khc: Phn nh cc khon phi tr
khc ca n v ngoi ni dung cc khon phi tr phn nh trn cc ti khon
khc t TK 3381 n TK 3387.
iu 46. Ti khon 341 - Vay v n thu ti chnh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon tin vay (bao gm c vay di
hnh thc pht hnh tri phiu), n thu ti chnh v tnh hnh thanh ton cc khon
tin vay, n thu ti chnh ca doanh nghip.
b) Doanh nghip phi theo di chi tit k hn phi tr ca cc khon vay, n
thu ti chnh. Cc khon c thi gian tr n hn 12 thng k t thi im lp Bo
co ti chnh, k ton trnh by l vay v n thu ti chnh di hn. Cc khon n
hn tr trong vng 12 thng tip theo k t thi im lp Bo co ti chnh, k ton
trnh by l vay v n thu ti chnh ngn hn c k hoch chi tr.
c) Khi doanh nghip i vay di hnh thc pht hnh tri phiu, c th xy
ra 3 trng hp:
- Pht hnh tri phiu ngang gi (gi pht hnh bng mnh gi): L pht
hnh tri phiu vi gi ng bng mnh gi ca tri phiu.
- Pht hnh tri phiu c chit khu (gi pht hnh nh hn mnh gi): L
pht hnh tri phiu vi gi nh hn mnh gi ca tri phiu. Phn chnh lch gia
gi pht hnh tri phiu nh hn mnh gi ca tri phiu gi l chit khu tri
phiu. Trng hp ny thng xy ra khi li sut th trng ln hn li sut danh
ngha ca tri phiu pht hnh.
82
- Pht hnh tri phiu c ph tri (gi pht hnh ln hn mnh gi): L pht
hnh tri phiu vi gi ln hn mnh gi ca tri phiu. Phn chnh lch gia gi
pht hnh tri phiu ln hn mnh gi ca tri phiu gi l ph tri tri phiu...
Trng hp ny thng xy ra khi li sut th trng nh hn li sut danh ngha
(li ghi trn tri phiu) ca tri phiu pht hnh.
Khi hch ton tri phiu pht hnh, doanh nghip phi ghi nhn khon chit
khu hoc ph tri tri phiu ti thi im pht hnh v theo di chi tit thi hn
pht hnh tri phiu, cc ni dung c lin quan n tri phiu pht hnh:
+ Mnh gi tri phiu;
+ Chit khu tri phiu;
+ Ph tri tri phiu.
- Doanh nghip phi theo di chit khu v ph tri cho tng loi tri phiu
pht hnh v tnh hnh phn b tng khon chit khu, ph tri khi xc nh chi ph
i vay tnh vo chi ph ti chnh hoc vn ho theo tng k, c th:
+ Chit khu tri phiu c phn b dn tnh vo chi ph i vay tng k
trong sut thi hn ca tri phiu;
+ Ph tri tri phiu c phn b dn gim tr chi ph i vay tng k
trong sut thi hn ca tri phiu;
+ Trng hp chi ph li vay ca tri phiu iu kin vn ho, cc khon
li tin vay v khon phn b chit khu hoc ph tri c vn ho trong tng k
khng c vt qu s li vay thc t pht sinh v s phn b chit khu hoc
ph tri trong k ;
+ Khon chit khu hoc ph tri c phn b trong sut k hn ca tri
phiu theo phng php ng thng.
- Trng hp tr li khi o hn tri phiu th nh k doanh nghip phi
tnh li tri phiu phi tr tng k ghi nhn vo chi ph ti chnh hoc vn ho
vo gi tr ca ti sn d dang.
- Khi lp bo co ti chnh, trn Bo co tnh hnh ti chnh trong phn n
phi tr th khon tri phiu pht hnh c phn nh trn c s thun (xc nh
bng tr gi tri phiu theo mnh gi tr (-) chit khu tri phiu cng (+) ph tri
tri phiu).
d) Cc chi ph i vay lin quan trc tip n khon vay (ngoi li vay phi
tr), nh chi ph thm nh, kim ton, lp h s vay vn, chi ph pht hnh tri
phiu... c hch ton vo chi ph ti chnh. Trng hp cc chi ph ny pht sinh
t khon vay ring cho mc ch u t, xy dng hoc sn xut ti sn d dang
th c vn ha.
) i vi khon n thu ti chnh, tng s n thu phn nh vo bn C ca
Ti khon 341 l tng s tin phi tr c tnh bng gi tr hin ti ca khon
thanh ton tin thu ti thiu hoc gi tr hp l ca ti sn thu.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 341 - Vay v n thu ti
83
chnh
Bn N:
- S tin tr n gc ca cc khon vay, n thu ti chnh;
- S tin gc vay, n c gim do c bn cho vay, ch n chp thun;
- S phn b ph tri tri phiu pht hnh;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d vay, n thu ti chnh l
khon mc tin t c gc ngoi t cui k (trng hp t gi ngoi t gim so vi
t gi ghi s k ton).
Bn C:
- S tin vay, n thu ti chnh pht sinh trong k;
- S phn b chit khu tri phiu pht hnh;
- Chnh lch t gi hi oi do nh gi li s d vay, n thu ti chnh l
khon mc tin t c gc ngoi t cui k (trng hp t gi ngoi t tng so vi t
gi ghi s k ton).
S d bn C: S d vay, n thu ti chnh cha n hn tr.
Ti khon 341 - Vay v n thu ti chnh c 2 ti khon cp 2:
Ti khon 3411 - Cc khon i vay: Ti khon ny phn nh gi tr cc
khon tin i vay, tnh hnh thanh ton cc khon tin vay (k c i vay di hnh
thc pht hnh tri phiu) ca doanh nghip v tnh hnh phn b chit khu, ph
tri tri phiu.
Ti khon 3412 - N thu ti chnh: Ti khon ny phn nh gi tr khon n
thu ti chnh v tnh hnh thanh ton n thu ti chnh ca doanh nghip.
iu 47. Ti khon 352 - D phng phi tr
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon d phng phi tr hin c,
tnh hnh trch lp v s dng d phng phi tr ca doanh nghip.
b) D phng phi tr ch c ghi nhn khi tho mn cc iu kin sau:
- Doanh nghip c ngha v n hin ti (ngha v php l hoc ngha v lin
i) do kt qu t mt s kin xy ra;
- S gim st v nhng li ch kinh t c th xy ra dn n vic yu cu
phi thanh ton ngha v n;
- a ra c mt c tnh ng tin cy v gi tr ca ngha v n .
c) Gi tr c ghi nhn ca mt khon d phng phi tr l gi tr c c
tnh hp l nht v khon tin s phi chi thanh ton ngha v n hin ti ti
ngy kt thc k k ton.
d) Khon d phng phi tr c lp ti thi im lp Bo co ti chnh.
84
Trng hp s d phng phi tr cn lp k k ton ny ln hn s d phng

phi tr lp k k ton trc cha s dng ht th s chnh lch c ghi nhn
vo chi ph sn xut, kinh doanh ca k k ton . Trng hp s d phng phi
tr lp k k ton ny nh hn s d phng phi tr lp k k ton trc
cha s dng ht th s chnh lch phi c hon nhp.
i vi d phng phi tr v bo hnh cng trnh xy lp th d phng c
lp cho tng cng trnh xy lp v c lp vo cui k k ton. ) Ch nhng
khon chi ph lin quan n khon d phng phi tr lp ban u mi c b
p bng khon d phng phi tr .
e) Khng c ghi nhn khon d phng cho cc khon l hot ng trong
tng lai, tr khi chng lin quan n mt hp ng c ri ro ln v tho mn iu
kin ghi nhn khon d phng. Nu doanh nghip c hp ng c ri ro ln, th
ngha v n hin ti theo hp ng phi c ghi nhn v nh gi nh mt khon
d phng v khon d phng c lp ring bit cho tng hp ng c ri ro ln.
g) Cc khon d phng phi tr thng bao gm:
- D phng phi tr bo hnh sn phm, hng ha;
- D phng bo hnh cng trnh xy dng;
- D phng phi tr khc, bao gm c khon d phng tr cp thi vic theo
quy nh ca php lut, khon d phng cho vic sa cha, bo dng TSC nh
k (theo yu cu k thut), khon d phng phi tr i vi hp ng c ri ro ln
m trong nhng chi ph bt buc phi tr cho cc ngha v lin quan n hp
ng vt qu nhng li ch kinh t d tnh thu c t hp ng ;
h) Khon d phng phi tr v bo hnh sn phm, hng ho c ghi nhn
vo chi ph bn hng, khon d phng phi tr v chi ph bo hnh cng trnh xy
lp c ghi nhn vo chi ph sn xut kinh doanh d dang, khon d phng phi
tr khc c ghi nhn vo chi ph lin quan ty theo ni dung chi ph.
i) S d phng phi tr v bo hnh cng trnh xy lp lp ln hn chi ph
thc t pht sinh th s chnh lch c hon nhp ghi vo TK 711 Thu nhp
khc. S hon nhp d phng phi tr v bo hnh sn phm, hng ha c ghi
gim chi ph bn hng. S hon nhp d phng phi tr khc c ghi gim chi ph
lin quan ty theo ni dung chi ph.
k) Khi doanh nghip nhn c khon bi hon ca mt bn th 3 thanh
ton mt phn hay ton b chi ph cho khon d phng th khon c bi hon t
bn th 3 ghi nhn vo thu nhp khc.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 352 - D phng phi tr
Bn N:
- Ghi gim d phng phi tr khi pht sinh khon chi ph lin quan n
khon d phng c lp ban u;
- Ghi gim (hon nhp) d phng phi tr khi doanh nghip chc chn
85
khng cn phi chu s gim st v kinh t do khng phi chi tr cho ngha v n;
- Ghi gim d phng phi tr v s chnh lch gia s d phng phi tr
phi lp nm nay nh hn s d phng phi tr lp nm trc cha s dng ht.
Bn C: Phn nh s d phng phi tr trch lp tnh vo chi ph.
S d bn C: Phn nh s d phng phi tr hin c cui k.
Ti khon 352 c 3 ti khon cp 2
- Ti khon 3521 - D phng bo hnh sn phm, hng ha: Ti khon ny
dng phn nh s d phng bo hnh sn phm, hng ha cho s lng sn
phm, hng ha xc nh l tiu th trong k;
- Ti khon 3522 - D phng bo hnh cng trnh xy dng: Ti khon ny
dng phn nh s d phng bo hnh cng trnh xy dng i vi cc cng
trnh, hng mc cng trnh hon thnh, bn giao trong k;
- Ti khon 3524 - D phng phi tr khc: Ti khon ny phn nh cc
khon d phng phi tr khc theo quy nh ca php lut ngoi cc khon d
phng c phn nh nu trn, nh: d phng tr cp thi vic theo quy nh
ca Lut lao ng, chi ph sa cha, bo dng, TSC nh k...
iu 48. Ti khon 353 - Qu khen thng, phc li
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s hin c, tnh hnh tng, gim qu
khen thng, qu phc li v qu thng ban qun l iu hnh cng ty ca doanh
nghip. Qu khen thng, qu phc li c trch t li nhun sau thu TNDN
ca doanh nghip dng cho cng tc khen thng, khuyn khch li ch vt
cht, phc v nhu cu phc li cng cng, ci thin v nng cao i sng vt cht,
tinh thn ca ngi lao ng.
b) Vic trch lp v s dng qu khen thng, qu phc li v qu thng
ban qun l iu hnh cng ty phi theo chnh sch ti chnh hin hnh hoc theo
quyt nh ca ch s hu.
c) Qu khen thng, qu phc li, qu thng ban qun l iu hnh cng
ty phi c hch ton chi tit theo tng loi qu.
d) i vi TSC u t, mua sm bng qu phc li khi hon thnh dng
vo sn xut, kinh doanh, k ton ghi tng TSC ng thi ghi tng Vn u t
ca ch s hu v gim qu phc li.
) i vi TSC u t, mua sm bng qu phc li khi hon thnh dng
cho nhu cu vn ha, phc li ca doanh nghip, k ton ghi tng TSC v ng
thi kt chuyn t Qu phc li (TK 3532) sang Qu phc li hnh thnh TSC
(TK 3533). Nhng TSC ny hng thng khng trch khu hao TSC vo chi ph
m cui nin k ton tnh hao mn TSC mt ln/mt nm ghi gim Qu
phc li hnh thnh TSC.
86
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 353 - Qu khen thng,

phc li
Bn N:
- Cc khon chi tiu qu khen thng, qu phc li, qu thng ban qun l
iu hnh cng ty;
- Gim qu phc li hnh thnh TSC khi tnh hao mn TSC hoc do
nhng bn, thanh l, pht hin thiu khi kim k TSC;
- u t, mua sm TSC bng qu phc li khi hon thnh phc v nhu cu
vn ha, phc li;
- Cp qu khen thng, phc li cho cp di.
Bn C
- Trch lp qu khen thng, qu phc li, qu thng ban qun l iu
hnh cng ty t li nhun sau thu TNDN;
- Qu khen thng, phc li c cp trn cp;
- Qu phc li hnh thnh TSC tng do u t, mua sm TSC bng
qu phc li hon thnh a vo s dng cho sn xut, kinh doanh hoc hot ng
vn ho, phc li.
S d bn C: S qu khen thng, qu phc li hin cn ca doanh
nghip.
Ti khon 353 - Qu khen thng, phc li, c 4 ti khon cp 2:
- Ti khon 3531 - Qu khen thng: Phn nh s hin c, tnh hnh trch lp
v chi tiu qu khen thng ca doanh nghip.
- Ti khon 3532 - Qu phc li: Phn nh s hin c, tnh hnh trch lp v
chi tiu qu phc li ca doanh nghip.
- Ti khon 3533 - Qu phc li hnh thnh TSC: Phn nh s hin c,
tnh hnh tng, gim qu phc li hnh thnh TSC ca doanh nghip.
- Ti khon 3534 - Qu thng ban qun l iu hnh cng ty: Phn nh s
hin c, tnh hnh trch lp v chi tiu Qu thng ban qun l iu hnh cng ty.
iu 49. Ti khon 356 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh s hin c, tnh hnh tng gim Qu pht
trin khoa hc v cng ngh (PTKH&CN) ca doanh nghip. Qu PTKH&CN ca
doanh nghip ch c s dng cho u t khoa hc, cng ngh ti Vit Nam.
b) Qu PTKH&CN c hch ton vo chi ph qun l doanh nghip xc
nh kt qu kinh doanh trong k. Vic trch lp v s dng Qu PTKH&CN ca
doanh nghip phi tun th theo cc quy nh ca php lut.
87
c) Trng hp doanh nghip s dng Qu PTKH&CN ti tr cho vic

nghin cu, sn xut th nghim, s tin thu c khi bn sn phm sn xut th
c b tr vi chi ph sn xut th theo nguyn tc:
- Phn chnh lch gia s tin thu t bn sn phm sn xut th cao hn chi
ph sn xut th c ghi tng Qu PTKH&CN;
- Phn chnh lch gia s tin thu t bn sn phm sn xut th thp hn chi
ph sn xut th c ghi gim Qu PTKH&CN.
d) nh k, doanh nghip lp Bo co v mc trch, s dng, quyt ton
Qu PTKH&CN v np c quan c thm quyn theo quy nh ca php lut.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 356 - Qu pht trin
khoa hc v cng ngh
Bn N:
- Cc khon chi tiu t Qu pht trin khoa hc v cng ngh;
- Gim Qu pht trin khoa hc v cng ngh hnh thnh ti sn c nh
(TSC) khi tnh hao mn TSC; gi tr cn li ca TSC khi nhng bn, thanh
l; chi ph thanh l, nhng bn TSC hnh thnh t Qu pht trin khoa hc v
cng ngh;
- Gim Qu pht trin khoa hc v cng ngh hnh thnh TSC khi
TSC hnh thnh t Qu pht trin khoa hc v cng ngh chuyn sang phc v
mc ch sn xut, kinh doanh.
Bn C:
- Trch lp Qu pht trin khoa hc v cng ngh vo chi ph qun l doanh
nghip;
- S thu t vic thanh l, nhng bn TSC hnh thnh t Qu pht trin
khoa hc v cng ngh hnh thnh TSC.
S d bn C: S qu pht trin khoa hc v cng ngh hin cn ca doanh
nghip.
Ti khon 356 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 3561 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh: Phn nh s hin
c v tnh hnh trch lp, chi tiu qu pht trin khoa hc v cng ngh;
- Ti khon 3562 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh hnh thnh
TSC: Phn nh s hin c, tnh hnh tng, gim qu pht trin khoa hc v cng
ngh hnh thnh TSC (Qu pht trin khoa hc v cng ngh hnh thnh
TSC).
iu 50. Nguyn tc k ton vn ch s hu
1. Vn ch s hu l phn ti sn thun ca doanh nghip cn li thuc s
hu ca cc c ng, thnh vin gp vn (ch s hu). Vn ch s hu c phn
88
nh theo tng ngun hnh thnh nh:

- Vn gp ca ch s hu;
- Li nhun t hot ng kinh doanh;
- Cc khon khc c php ghi tng vn ch s hu.
2. K ton khng ghi nhn vn gp theo vn iu l trn giy php ng k
kinh doanh. Khon vn gp huy ng, nhn t cc ch s hu lun c ghi nhn
theo s thc gp, tuyt i khng ghi nhn theo s cam kt s gp ca cc ch s
hu. Trng hp nhn vn gp bng ti sn phi tin t th k ton phi ghi nhn
theo gi tr hp l ca ti sn phi tin t ti ngy gp vn.
3. Vic nhn vn gp bng cc loi ti sn v hnh nh bn quyn, quyn
khai thc, s dng ti sn, thng hiu, nhn hiu ch c thc hin khi c quy
nh c th ca php lut hoc c quan c thm quyn cho php. Khi php lut
cha c quy nh c th v vn ny, cc giao dch gp vn bng nhn hiu,
thng hiu c k ton nh vic i thu ti sn hoc nhng quyn thng mi,
theo :
- i vi bn gp vn bng thng hiu, nhn hiu, tn thng mi: Ghi
nhn s tin thu c t vic cho bn kia s dng nhn hiu, tn thng mi l
doanh thu cho thu ti sn v hnh, nhng quyn thng mi, khng ghi nhn
tng gi tr khon u t vo n v khc v thu nhp hoc vn ch s hu tng
ng vi gi tr khon u t;
- i vi bn nhn vn gp bng thng hiu, nhn hiu, tn thng mi:
Khng ghi nhn gi tr thng hiu, nhn hiu, tn thng mi v ghi tng vn ch
s hu tng ng vi gi tr thng hiu, nhn hiu, tn thng mi nhn vn gp.
Khon tin tr cho vic s dng nhn hiu, thng hiu, tn thng mi c ghi
nhn l chi ph thu ti sn, chi ph nhng quyn thng mi.
4. Vic phn phi li nhun ch thc hin khi doanh nghip c li nhun sau
thu cha phn phi. Mi trng hp tr c tc, li nhun cho ch s hu vt
qu s li nhun sau thu cha phn phi v bn cht u l gim vn gp, doanh
nghip phi thc hin y cc th tc theo quy nh ca php lut v iu chnh
giy ng k kinh doanh.
iu 51. Ti khon 411 - Vn u t ca ch s hu
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh vn do ch s hu u t hin c v tnh
hnh tng, gim vn u t ca ch s hu.
b) Vn u t ca ch s hu bao gm:
- Vn gp ban u, gp b sung ca cc ch s hu;
- Thng d vn c phn;
- Vn khc.
89
c) Cc doanh nghip ch hch ton vo TK 4111 - Vn gp ca ch s

hu theo s vn thc t ch s hu gp, khng c ghi nhn theo s cam kt,
s phi thu ca cc ch s hu.
d) Doanh nghip phi t chc hch ton chi tit vn u t ca ch s hu
theo tng ngun hnh thnh vn (nh vn gp ca ch s hu, thng d vn c
phn, vn khc) v theo di chi tit cho tng t chc, tng c nhn tham gia gp
vn.
) Doanh nghip ghi gim vn u t ca ch s hu khi:
- Tr li vn cho cc ch s hu, hy b c phiu qu theo quy nh ca
php lut;
- Gii th, chm dt hot ng theo quy nh ca php lut;
- Cc trng hp khc theo quy nh ca php lut.
e) Xc nh phn vn gp ca nh u t bng ngoi t
- Khi giy php u t quy nh vn iu l ca doanh nghip c xc nh
bng ngoi t tng ng vi mt s lng tin Vit Nam ng, vic xc nh
phn vn gp ca nh u t bng ngoi t (tha, thiu, so vi vn iu l)
c cn c vo s lng ngoi t thc gp, khng xem xt n vic quy i
ngoi t ra Vit Nam ng theo giy php u t.
- Trng hp doanh nghip ghi s k ton, lp v trnh by bo co ti chnh
bng n v tin t k ton, khi nh u t gp vn bng ngoi t theo tin , k
ton phi p dng t gi giao dch thc t ti tng thi im thc gp quy i ra
n v tin t k ton v ghi nhn vo vn u t ca ch s hu, thng d vn c
phn (nu c).
- Trong qu trnh hot ng, khng c nh gi li s d c Ti khon
411 - Vn u t ca ch s hu c gc ngoi t.
g) Trng hp nhn vn gp bng ti sn phi phn nh tng vn u t ca
ch s hu theo gi nh gi li ca ti sn c cc bn gp vn chp nhn.
h) i vi cng ty c phn, vn gp c phn ca cc c ng c ghi theo
gi thc t pht hnh c phiu, nhng c phn nh chi tit theo hai ch tiu
ring: Vn gp ca ch s hu v thng d vn c phn:
- Vn gp ca ch s hu c phn nh theo mnh gi ca c phiu;
- Thng d vn c phn phn nh khon chnh lch gia mnh gi v gi
pht hnh c phiu (k c cc trng hp ti pht hnh c phiu qu) v c th l
thng d dng (nu gi pht hnh cao hn mnh gi) hoc thng d m (nu gi
pht hnh thp hn mnh gi).
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 411 - Vn u t ca
ch s hu
Bn N: Vn u t ca ch s hu gim do:
90
- Hon tr vn gp cho cc ch s hu vn;

- Pht hnh c phiu thp hn mnh gi;
- Gii th, chm dt hot ng doanh nghip;
- B l kinh doanh theo quyt nh ca cp c thm quyn;
- Hu b c phiu qu (i vi cng ty c phn).
Bn C: Vn u t ca ch s hu tng do:
- Cc ch s hu gp vn;
- B sung vn t li nhun kinh doanh, t cc qu thuc vn ch s hu;
- Pht hnh c phiu cao hn mnh gi;
- Gi tr qu tng, biu, ti tr (sau khi tr cc khon thu phi np) c
php ghi tng Vn u t ca ch s hu theo quyt nh ca cp c thm quyn.
S d bn C: Vn u t ca ch s hu hin c ca doanh nghip.
Ti khon 411 - Vn u t ca ch s hu, c 3 ti khon cp 2:
- TK 4111 - Vn gp ca ch s hu: Ti khon ny phn nh khon vn
thc u t ca ch s hu theo iu l cng ty ca cc ch s hu vn. i
vi cc cng ty c phn th vn gp t pht hnh c phiu c ghi vo ti khon
ny theo mnh gi. Ti khon 4111 - Vn gp ca ch s hu ti cng ty c phn
c th theo di chi tit thnh c phiu c thng c quyn biu quyt v c phiu u
i.
- TK 4112 - Thng d vn c phn: Ti khon ny phn nh phn chnh lch
gia gi pht hnh v mnh gi c phiu; Chnh lch gia gi mua li c phiu qu
v gi ti pht hnh c phiu qu (i vi cc cng ty c phn). Ti khon ny c
th c s d C hoc s d N.
- TK 4118 - Vn khc: Ti khon ny phn nh s vn kinh doanh c hnh
thnh do b sung t kt qu hot ng kinh doanh hoc do c tng, biu, ti tr,
nh gi li ti sn (nu cc khon ny c php ghi tng, gim vn u t ca
ch s hu).
iu 52. Ti khon 413 - Chnh lch t gi hi oi
1. Quy nh chung v t gi hi oi v chnh lch t gi hi oi
1.1. Chnh lch t gi hi oi l chnh lch pht sinh t vic trao i thc
t hoc quy i cng mt s lng ngoi t sang n v tin t k ton theo t gi
hi oi khc nhau. Chnh lch t gi hi oi ch yu pht sinh trong cc trng
hp:
- Thc t mua bn, trao i, thanh ton cc nghip v kinh t pht sinh bng
ngoi t trong k;
- nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t ti thi im lp Bo
co ti chnh;
91
- Chuyn i Bo co ti chnh c lp bng ngoi t sang ng Vit Nam.

1.2. Cc loi t gi hi oi (sau y gi tt l t gi) s dng trong k ton
Cc doanh nghip c nghip v kinh t pht sinh bng ngoi t phi thc
hin ghi s k ton v lp Bo co ti chnh theo mt n v tin t thng nht l
ng Vit Nam hoc n v tin t k ton. Vic quy i ng ngoi t ra n v
tin t k ton phi cn c vo:
- T gi giao dch thc t;
- T gi ghi s k ton.
Khi xc nh ngha v thu (k khai, quyt ton v np thu), doanh nghip
thc hin theo cc quy nh ca php lut v thu.
1.3. Nguyn tc xc nh t gi ghi s:
T gi ghi s gm t gi ghi s thc t ch danh hoc t gi ghi s bnh
qun gia quyn (t gi bnh qun gia quyn sau mi ln nhp hoc cui k).
- T gi ghi s thc t ch danh l t gi c xc nh lin quan n giao
dch pht sinh ti mt thi im c th. T gi ghi s thc t ch danh c p
dng ghi s k ton cho bn N cc ti khon phi thu i vi khon tin bng
ngoi t nhn ng trc ca khch hng hoc cho bn C cc ti khon phi tr
i vi khon tin bng ngoi t ng trc cho ngi bn.
- T gi ghi s bnh qun gia quyn l t gi c xc nh trn c s ly
tng gi tr (theo ng tin ghi s k ton) ca tng khon mc tin t c gc ngoi
t chia cho s lng nguyn t thc c ti tng thi im.
1.4. Nguyn tc xc nh t gi hi oi v x l chnh lch t gi hi oi:
1.4.1. i vi cc giao dch bng ngoi t pht sinh trong k:
a) Doanh nghip p dng t gi giao dch thc t quy i ra ng tin ghi
s k ton theo nguyn tc:
- T gi giao dch thc t khi mua, bn ngoi t (hp ng mua bn ngoi t
giao ngay, hp ng k hn, hp ng tng lai, hp ng quyn chn, hp ng
hon i): L t gi k kt trong hp ng mua, bn ngoi t gia doanh nghip v
ngn hng thng mi;
- Trng hp hp ng khng quy nh c th t gi thanh ton th doanh
nghip s dng t gi giao dch thc t l t gi xp x vi t gi chuyn khon
trung bnh ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn c giao dch
ghi s k ton.
T gi xp x ny phi m bo chnh lch khng vt qu +/-1% so vi t
gi chuyn khon trung bnh ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng
xuyn c giao dch (ngn hng ny do doanh nghip t la chn). T gi chuyn
khon trung bnh c th c xc nh hng ngy, hng tun hoc hng thng trn
c s trung bnh cng gia t gi mua v t gi bn chuyn khon hng ngy ca
92
ngn hng thng mi.

Doanh nghip c p dng t gi giao dch thc t l t gi xp x ghi s
k ton i vi:+ Bn N cc TK tin; Bn N cc TK phi thu (tr trng hp
nhn ng trc ca khch hng bng ngoi t th bn N ti khon 131 p dng t
gi ghi s thc t ch danh i vi s tin nhn ng trc), Bn N cc TK phi
tr khi ng trc tin cho ngi bn.
+ Bn C cc TK phi tr (tr trng hp ng trc cho ngi bn bng
ngoi t th bn C ti khon 331 p dng t gi ghi s thc t ch danh i vi s
tin ng trc); Bn C cc TK phi thu khi nhn trc tin ca khch hng.
+ Ti khon loi vn ch s hu;
+ Cc ti khon phn nh doanh thu, thu nhp khc.
Ring trng hp bn sn phm, hng ho, cung cp dch v hoc thu nhp
pht sinh c nhn trc tin ca ngi mua th doanh thu, thu nhp tng ng vi
s tin nhn trc c p dng t gi giao dch thc t ti thi im nhn trc.
Phn doanh thu, thu nhp tng ng vi s tin cn li c ghi nhn theo t gi
giao dch thc t ti thi im ghi nhn doanh thu, thu nhp.
+ Cc ti khon phn nh chi ph sn xut, kinh doanh, chi ph khc.
Ring trng hp phn b khon chi ph tr trc vo chi ph sn xut, kinh
doanh trong k th chi ph c ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti thi im
tr trc (khng p dng theo t gi giao dch thc t ti thi im phn b vo chi
ph).
+ Cc ti khon phn nh ti sn.
Ring trng hp mua ti sn c ng trc tin cho ngi bn th gi tr ti
sn tng ng vi s tin ng trc c p dng t gi giao dch thc t ti thi
im ng trc, gi tr ti sn tng ng vi s tin cn li c ghi nhn theo t
gi giao dch thc t ti thi im ghi nhn ti sn.
Vic s dng t gi giao dch thc t l t gi xp x nu trn ca doanh
nghip phi m bo khng lm nh hng trng yu n tnh hnh ti chnh v kt
qu hot ng sn xut kinh doanh ca k k ton.
b) Doanh nghip c la chn p dng t gi ghi s quy i ra ng tin
ghi s k ton theo cc trng hp sau:
- p dng t gi ghi s bnh qun gia quyn hch ton bn C cc ti
khon tin, bn C cc ti khon phi thu (ngoi tr giao dch nhn trc tin ca
ngi mua), bn N cc ti khon phi tr (ngoi tr giao dch tr trc tin cho
ngi bn).
+ Ngoi vic p dng t gi ghi s bnh qun gia quyn, cc doanh nghip
c th la chn p dng t gi giao dch thc t ghi s k ton i vi bn C
cc TK tin, bn C cc TK phi thu, bn N cc TK phi tr.
93
Khon chnh lch t gi hi oi pht sinh trong k c ghi nhn ng thi

ti thi im pht sinh hoc nh k vo doanh thu hot ng ti chnh hoc chi ph
ti chnh ty theo c im hot ng kinh doanh v yu cu qun l ca doanh
nghip.
+ Trng hp doanh nghip s dng t gi giao dch thc t hch ton
bn C cc ti khon tin, bn C cc ti khon n phi thu, bn N cc ti khon
phi tr bng ngoi t, nu ti thi im cui k k ton:
(+) Cc khon mc tin t c gc ngoi t khng cn s d nguyn t th
doanh nghip phi kt chuyn ton b chnh lch t gi hi oi pht sinh trong k
vo doanh thu hot ng ti chnh hoc chi ph ti chnh ca k bo co.
(+) Cc khon mc tin t c gc ngoi t cn s d nguyn t th doanh
nghip phi nh gi li cui k theo t gi ghi s bnh qun gia quyn v ton b
chnh lch t gi hi oi do nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t
c x l theo quy nh ti khon 1.4.2 iu ny.
- p dng t gi ghi s thc t ch danh hch ton i vi:
+ Bn N TK phi thu khi tt ton khon tin nhn trc ca ngi mua khi
chuyn giao sn phm, hng ha, TSC, cung cp dch v cho khch hng;
+ Bn C TK phi tr khi tt ton khon tin ng trc cho ngi bn khi
nhn c sn phm, hng ha, dch v, TSC ca ngi bn.
1.4.2. T gi nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t l t gi
chuyn khon trung bnh cui k ca ngn hng thng mi ni doanh nghip
thng xuyn c giao dch (do doanh nghip t la chn) ti thi im lp Bo co
ti chnh.
Ton b khon chnh lch t gi hi oi do nh gi li cc khon mc tin
t c gc ngoi t (theo s thun sau khi b tr s pht sinh bn N v bn C TK
413) c kt chuyn vo chi ph ti chnh (nu l) hoc doanh thu hot ng ti
chnh (nu li) xc nh kt qu hot ng kinh doanh.
1.4.3. X l chnh lch t gi hi oi giai on trc hot ng:
- Cc doanh nghip cha phn b ht khon l chnh lch t gi ca giai
on trc hot ng (ang phn nh trn ti khon 242 trc thi im Thng t
ny c hiu lc) phi kt chuyn ton b s l chnh lch t gi vo chi ph ti
chnh xc nh kt qu kinh doanh trong k.
- Cc doanh nghip cha phn b ht khon li chnh lch t gi ca giai
on trc hot ng (ang phn nh trn ti khon 3387 trc thi im Thng t
ny c hiu lc) phi kt chuyn ton b s li chnh lch t gi vo doanh thu
hot ng ti chnh xc nh kt qu kinh doanh trong k.
1.5. Nguyn tc xc nh cc khon mc tin t c gc ngoi t: L cc ti
sn c thu hi bng ngoi t hoc cc khon n phi tr bng ngoi t. Cc
khon mc tin t c gc ngoi t c th bao gm:
94
a) Tin mt, cc khon tng ng tin, tin gi c k hn bng ngoi t;

b) Cc khon n phi thu, n phi tr c gc ngoi t, ngoi tr:
- Cc khon tr trc cho ngi bn v cc khon chi ph tr trc bng
ngoi t. Trng hp ti thi im lp bo co ti chnh c bng chng chc chn
v vic ngi bn khng th cung cp hng ho, dch v v doanh nghip s phi
nhn li cc khon tr trc bng ngoi t th cc khon ny c coi l cc khon
mc tin t c gc ngoi t.
- Cc khon ngi mua tr tin trc v cc khon doanh thu nhn trc
bng ngoi t. Trng hp ti thi im lp bo co ti chnh c bng chng chc
chn v vic doanh nghip khng th cung cp hng ho, dch v v s phi tr li
cc khon nhn trc bng ngoi t cho ngi mua th cc khon ny c coi l
cc khon mc tin t c gc ngoi t.
c) Cc khon i vay, cho vay di mi hnh thc c quyn thu hi hoc
c ngha v hon tr bng ngoi t.
d) Cc khon t cc, k cc, k qu c quyn nhn li bng ngoi t;
) Cc khon nhn k cc, k qu phi hon tr bng ngoi t.
2. Nguyn tc k ton chnh lch t gi
a) Doanh nghip ng thi phi theo di nguyn t trn s k ton chi tit
cc ti khon: Tin mt, tin gi Ngn hng, cc khon phi thu, cc khon phi
tr, vn gp ca ch s hu.
b) Tt c cc khon chnh lch t gi pht sinh trong k u c phn nh
ngay vo doanh thu hot ng ti chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l) ca
k bo co.
c) Doanh nghip phi nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t theo
t gi chuyn khon trung bnh cui k ca ngn hng thng mi ni doanh
nghip thng xuyn c giao dch ti tt c cc thi im lp Bo co ti chnh
theo quy nh ca php lut.
d) Doanh nghip khng c vn ha cc khon chnh lch t gi vo gi tr
ti sn d dang.
3. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 413 - Chnh lch t gi
hi oi
Bn N:
- L t gi hi oi do nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t;
- Kt chuyn li t gi hi oi vo doanh thu hot ng ti chnh.
Bn C:
- Li t gi hi oi do nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t;
95
- Kt chuyn l t gi hi oi vo chi ph ti chnh.

Ti khon 413 khng c s d.
iu 53. Ti khon 418 - Cc qu thuc vn ch s hu
1. Nguyn tc k ton
Ti khon ny dng phn nh s hin c v tnh hnh tng, gim cc qu
thuc ngun vn ch s hu. Cc qu ny c hnh thnh t li nhun sau thu
TNDN. Vic trch v s dng qu thuc ngun vn ch s hu phi theo chnh
sch ti chnh hin hnh i vi tng loi doanh nghip hoc theo quyt nh ca
ch s hu.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 418 - Cc qu thuc vn
ch s hu
Bn N: Tnh hnh chi tiu, s dng cc qu thuc vn ch s hu ca
doanh nghip.
Bn C: Cc qu thuc vn ch s hu tng do c trch lp t li nhun
sau thu.
S d bn C: S qu thuc vn ch s hu hin c.
iu 54. Ti khon 419 - C phiu qu
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh gi tr hin c v tnh hnh bin ng
tng gim ca s c phiu do cc cng ty c phn mua li trong s c phiu do
cng ty pht hnh ra cng chng (gi l c phiu qu).
Cc c phiu qu do cng ty nm gi khng c nhn c tc, khng c
quyn bu c hay tham gia chia phn ti sn khi cng ty gii th. Khi chia c tc
cho cc c phn, cc c phiu qu ang do cng ty nm gi c coi l c phiu
cha bn.
b) Gi tr c phiu qu c phn nh trn ti khon ny theo gi thc t
mua li bao gm gi mua li v cc chi ph lin quan trc tip n vic mua li c
phiu, nh chi ph giao dch, thng tin
c) Cui k k ton, khi lp Bo co ti chnh, gi tr thc t ca c phiu qu
c ghi gim Vn u t ca ch s hu trn Bo co tnh hnh ti chnh bng
cch ghi s m (...).
d) Ti khon ny khng phn nh tr gi c phiu m cng ty mua ca cc
cng ty c phn khc v mc ch nm gi u t.
) Tr gi vn ca c phiu qu khi ti pht hnh, hoc khi s dng tr c
tc, thng... c tnh theo phng php bnh qun gia quyn.
e) Trng hp cng ty mua li c phiu do chnh cng ty pht hnh nhm
mc ch thu hi c phiu hy b vnh vin ngay khi mua vo th gi tr c
96
phiu mua vo khng c phn nh vo ti khon ny m ghi gim trc tip vo

vn gp ca ch s hu v thng d vn c phn (xem hng dn ti khon 411
- Vn u t ca ch s hu).
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 419 - C phiu qu
Bn n: Tr gi thc t c phiu qu khi mua vo.
Bn C: Tr gi thc t c phiu qu c ti pht hnh, chia c tc hoc
hu b.
S d bn N: Tr gi thc t c phiu qu hin ang do cng ty nm gi.
iu 55. Ti khon 421 - Li nhun sau thu cha phn phi
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh kt qu kinh doanh (li, l) sau thu thu
nhp doanh nghip v tnh hnh phn chia li nhun hoc x l l ca doanh
nghip.
b) Vic phn chia li nhun hot ng kinh doanh ca doanh nghip phi
m bo r rng, rnh mch v theo ng chnh sch ti chnh hin hnh.
c) Phi hch ton chi tit kt qu hot ng kinh doanh ca tng nm ti
chnh (nm trc, nm nay), ng thi theo di chi tit theo tng ni dung phn
chia li nhun ca doanh nghip (trch lp cc qu, b sung Vn u t ca ch s
hu, chia c tc, li nhun cho cc c ng, cho cc nh u t).
d) Khi p dng hi t do thay i chnh sch k ton v iu chnh hi t cc
sai st trng yu ca cc nm trc nhng nm nay mi pht hin dn n phi
iu chnh s d u nm phn li nhun cha phn phi th k ton phi iu
chnh tng hoc gim s d u nm ca TK 4211 Li nhun sau thu cha phn
phi nm trc trn s k ton v iu chnh tng hoc gim ch tiu Li nhun
sau thu cha phn phi trn Bo co tnh hnh ti chnh.
i vi tt c cc doanh nghip, khi phn phi li nhun cn cn nhc n
cc khon mc phi tin t nm trong li nhun sau thu cha phn phi c th nh
hng n lung tin v kh nng chi tr c tc, li nhun ca doanh nghip, nh:
- Khon li do nh gi li ti sn mang i gp vn; do nh gi li cc
khon mc tin t c gc ngoi t; do nh gi li cc cng c ti chnh;
- Cc khon mc phi tin t khc
e) Trong hot ng hp ng hp tc kinh doanh (BCC) chia li nhun sau
thu, doanh nghip phi theo di ring kt qu ca BCC lm cn c phn phi
li nhun hoc chia l cho cc bn. Doanh nghip l bn np v quyt ton thu
TNDN thay cc bn trong BCC ch phn nh phn li nhun tng ng vi phn
ca mnh c hng, khng c phn nh ton b kt qu ca BCC trn ti
khon ny tr khi c quyn kim sot i vi BCC.
g) i vi c tc u i phi tr: Doanh nghip phi cn c vo bn cht ca
97
c phiu u i hch ton theo nguyn tc:

- Nu c phiu u i c phn loi l n phi tr, k ton khng ghi nhn
c tc phi tr t li nhun sau thu cha phn phi;
- Nu c phiu u i c phn loi l vn ch s hu, khon c tc u i
phi tr c k ton tng t nh vic tr c tc ca c phiu ph thng.
h) Doanh nghip phi theo di trong h thng qun tr ni b s l tnh thu
v s l khng tnh thu, trong :
- Khon l tnh thu l khon l to ra bi cc khon chi ph c tr khi
xc nh thu nhp chu thu;
- Khon l khng tnh thu l khon l to ra bi cc khon chi ph khng
c tr khi xc nh thu nhp chu thu.
Khi chuyn l theo quy nh ca php lut, doanh nghip ch c chuyn
phn l tnh thu lm cn c gim tr s thu phi np trong tng lai.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 421 - Li nhun sau
thu cha phn phi
Bn N:
- S l v hot ng kinh doanh ca doanh nghip;
- Trch lp cc qu ca doanh nghip;
- Chia c tc, li nhun cho cc ch s hu;
- B sung vn u t ca ch s hu.
Bn C:
- S li nhun thc t hot ng kinh doanh ca doanh nghip trong k;
- S l ca cp di c cp trn cp b;
- X l cc khon l v hot ng kinh doanh.
Ti khon 421 c th c s d N hoc s d C.
S d bn N: S l hot ng kinh doanh cha x l.
S d bn C: S li nhun sau thu cha phn phi hoc cha s dng.
Ti khon 421 - Li nhun sau thu cha phn phi, c 2 ti khon cp
2:
- Ti khon 4211 - Li nhun sau thu cha phn phi nm trc: Phn nh
kt qu hot ng kinh doanh, tnh hnh phn chia li nhun hoc x l l thuc
cc nm trc. Ti khon 4211 cn dng phn nh s iu chnh tng hoc
gim s d u nm ca TK 4211 khi p dng hi t do thay i chnh sch k
ton v iu chnh hi t cc sai st trng yu ca nm trc, nm nay mi pht
hin.
u nm sau, k ton kt chuyn s d u nm t TK 4212 Li nhun sau
98
thu cha phn phi nm nay sang TK 4211 Li nhun sau thu cha phn phi
nm trc.
- Ti khon 4212 - Li nhun sau thu cha phn phi nm nay: Phn nh
kt qu kinh doanh, tnh hnh phn chia li nhun v x l l ca nm nay.
iu 56. Nguyn tc k ton doanh thu
1. Doanh thu l li ch kinh t thu c lm tng vn ch s hu ca doanh
nghip tr phn vn gp thm ca cc c ng. Doanh thu c ghi nhn ti thi
im giao dch pht sinh, khi chc chn thu c li ch kinh t, c xc nh
theo gi tr hp l ca cc khon c quyn nhn, khng phn bit thu tin hay
s thu c tin.
2. Doanh thu v chi ph to ra khon doanh thu phi c ghi nhn ng
thi theo nguyn tc ph hp. Tuy nhin trong mt s trng hp, nguyn tc ph
hp c th xung t vi nguyn tc thn trng trong k ton, th k ton phi cn
c vo bn cht giao dch phn nh mt cch trung thc, hp l.
- Mt hp ng kinh t c th bao gm nhiu giao dch. K ton phi nhn
bit cc giao dch p dng cc iu kin ghi nhn doanh thu ph hp.
- Doanh thu phi c ghi nhn ph hp vi bn cht hn l hnh thc hoc
tn gi ca giao dch v phi c phn b theo ngha v cung ng hng ha, dch
v.
+ V d: Khch hng ch c nhn hng khuyn mi khi mua sn phm
hng ha ca n v (nh mua 2 sn phm c tng thm mt sn phm) th bn
cht giao dch l gim gi hng bn, sn phm tng min ph cho khch hng v
hnh thc c gi l khuyn mi nhng v bn cht l bn v khch hng s
khng c hng nu khng mua sn phm. Trng hp ny gi tr sn phm
tng cho khch hng c phn nh vo gi vn v doanh thu tng ng vi gi tr
hp l ca sn phm phi c ghi nhn.
- i vi cc giao dch lm pht sinh ngha v ca ngi bn thi im
hin ti v trong tng lai, doanh thu phi c phn b theo gi tr hp l ca
tng ngha v v c ghi nhn khi ngha v c thc hin.
3. Doanh thu, li hoc l ch c coi l cha thc hin nu doanh nghip
cn c trch nhim thc hin cc ngha v trong tng lai (tr ngha v bo hnh
thng thng) v cha chc chn thu c li ch kinh t; Vic phn loi cc
khon li, l l thc hin hoc cha thc hin khng ph thuc vo vic pht
sinh dng tin hay cha.
Cc khon li, l pht sinh do nh gi li ti sn, n phi tr khng c
coi l cha thc hin do ti thi im nh gi li, n v c quyn i vi ti
sn v c ngha v n hin ti i vi cc khon n phi tr, v d: Cc khon
li, l pht sinh do nh gi li ti sn mang i gp vn u t vo n v khc,
nh gi li cc ti sn ti chnh theo gi tr hp l u c coi l thc hin.
4. Doanh thu khng bao gm cc khon thu h bn th ba, v d;
99
- Cc loi thu gin thu (thu GTGT, thu xut khu, thu tiu th c bit,
thu bo v mi trng) phi np;
- S tin ngi bn hng i l thu h bn ch hng do bn hng i l;
- Cc khon ph thu v ph thu thm ngoi gi bn n v khng c
hng;
- Cc trng hp khc.
Trng hp cc khon thu gin thu phi np m khng tch ring ngay
c ti thi im pht sinh giao dch th thun li cho cng tc k ton, c th
ghi nhn doanh thu trn s k ton bao gm c s thu gin thu nhng nh k k
ton phi ghi gim doanh thu i vi s thu gin thu phi np. Tuy nhin, khi lp
Bo co ti chnh, k ton bt buc phi xc nh v loi tr ton b s thu gin
thu phi np ra khi cc ch tiu phn nh doanh thu gp.
5. Thi im, cn c ghi nhn doanh thu k ton v doanh thu tnh thu
c th khc nhau ty vo tng tnh hung c th. Doanh thu tnh thu ch c s
dng xc nh s thu phi np theo quy nh ca php lut; Doanh thu ghi
nhn trn s k ton lp Bo co ti chnh phi tun th cc nguyn tc k ton
v ty theo tng trng hp khng nht thit phi bng s ghi trn ha n bn
hng.
6. Doanh thu c ghi nhn ch bao gm doanh thu ca k bo co. Cc ti
khon phn nh doanh thu khng c s d, cui k k ton phi kt chuyn doanh
thu xc nh kt qu kinh doanh.
iu 57. Ti khon 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh doanh thu bn hng v cung cp dch
v ca doanh nghip trong mt k k ton ca hot ng sn xut, kinh doanh t
cc giao dch v cc nghip v sau:
a) Bn hng ha: Bn sn phm do doanh nghip sn xut ra, bn hng ho
mua vo v bn bt ng sn u t;
b) Cung cp dch v: Thc hin cng vic tho thun theo hp ng trong
mt k, hoc nhiu k k ton, nh cung cp dch v vn ti, du lch, cho thu
TSC theo phng thc cho thu hot ng, doanh thu hp ng xy dng....
c) Doanh thu khc.
1.2. iu kin ghi nhn doanh thu
a) Doanh nghip ch ghi nhn doanh thu bn hng khi ng thi tha mn
cc iu kin sau:
- Doanh nghip chuyn giao phn ln ri ro v li ch gn lin vi quyn
s hu sn phm, hng ha cho ngi mua;
- Doanh nghip khng cn nm gi quyn qun l hng ha nh ngi s
100
hu hoc quyn kim sot hng ha;

- Doanh thu c xc nh tng i chc chn. Khi hp ng quy nh
ngi mua c quyn tr li sn phm, hng ho, mua theo nhng iu kin c
th, doanh nghip ch c ghi nhn doanh thu khi nhng iu kin c th
khng cn tn ti v ngi mua khng c quyn tr li sn phm, hng ho (tr
trng hp khch hng c quyn tr li hng ha di hnh thc i li ly hng
ha, dch v khc);
- Doanh nghip hoc s thu c li ch kinh t t giao dch bn hng;
- Xc nh c cc chi ph lin quan n giao dch bn hng.
b) Doanh nghip ch ghi nhn doanh thu cung cp dch v khi ng thi tha
mn cc iu kin sau:
- Doanh thu c xc nh tng i chc chn. Khi hp ng quy nh
ngi mua c quyn tr li dch v mua theo nhng iu kin c th, doanh
nghip ch c ghi nhn doanh thu khi nhng iu kin c th khng cn tn
ti v ngi mua khng c quyn tr li dch v cung cp;
- Doanh nghip hoc s thu c li ch kinh t t giao dch cung cp
dch v ;
- Xc nh c phn cng vic hon thnh vo thi im bo co;
- Xc nh c chi ph pht sinh cho giao dch v chi ph hon thnh
giao dch cung cp dch v .
1.3. Trng hp hp ng kinh t bao gm nhiu giao dch, doanh nghip
phi nhn bit cc giao dch ghi nhn doanh thu, v d:
- Trng hp hp ng kinh t quy nh vic bn hng v cung cp dch v
sau bn hng (ngoi iu khon bo hnh thng thng), doanh nghip phi ghi
nhn ring doanh thu bn hng v doanh thu cung cp dch v;
- Trng hp hp ng quy nh bn bn hng chu trch nhim lp t sn
phm, hng ha cho ngi mua th doanh thu ch c ghi nhn sau khi vic lp
t c thc hin xong;
- Trng hp doanh nghip c ngha v phi cung cp cho ngi mua hng
ha, dch v min ph hoc chit khu, gim gi, k ton ch ghi nhn doanh thu
i vi hng ha, dch v phi cung cp min ph cho n khi thc hin
ngha v vi ngi mua.
1.4. Doanh thu bn hng v cung cp dch v thun m doanh nghip thc
hin c trong k k ton c th thp hn doanh thu bn hng v cung cp dch
v ghi nhn ban u do cc nguyn nhn: Doanh nghip chit khu thng mi,
gim gi hng bn cho khch hng hoc hng bn b tr li (do khng m
bo iu kin v quy cch, phm cht ghi trong hp ng kinh t);
Trng hp sn phm, hng ho, dch v tiu th t cc k trc, n k
101
sau phi chit khu thng mi, gim gi hng bn, hoc hng bn b tr li c
ghi gim doanh thu theo nguyn tc:
- Nu sn phm, hng ha, dch v tiu th t cc k trc, n k sau
phi gim gi, phi chit khu thng mi, b tr li nhng pht sinh trc thi
im pht hnh bo co ti chnh, k ton phi coi y l mt s kin pht sinh sau
ngy lp BCTC v ghi gim doanh thu trn BCTC ca k lp bo co.
- Trng hp sn phm, hng ha, dch v phi gim gi, phi chit khu
thng mi, b tr li sau thi im pht hnh Bo co ti chnh th doanh nghip
ghi gim doanh thu ca k pht sinh.
1.5. Doanh thu trong mt s trng hp c xc nh nh sau:
1.5.1. Doanh thu bn hng, cung cp dch v khng bao gm cc khon thu
gin thu phi np, nh thu GTGT (k c trng hp np thu GTGT theo phng
php trc tip), thu TTB, thu xut khu, thu bo v mi trng.
Trng hp khng tch ngay c s thu gin thu phi np ti thi im
ghi nhn doanh thu, k ton c ghi nhn doanh thu bao gm c s thu phi np
v nh k phi ghi gim doanh thu i vi s thu gin thu phi np. Khi lp bo
co kt qu kinh doanh, ch tiu Doanh thu bn hng v cung cp dch v v ch
tiu Cc khon gim tr doanh thu u khng bao gm s thu gin thu phi np
trong k do v bn cht cc khon thu gin thu khng c coi l mt b phn
ca doanh thu.
1.5.2. Trng hp trong k doanh nghip vit ho n bn hng v thu
tin bn hng nhng n cui k vn cha giao hng cho ngi mua hng, th tr
gi s hng ny khng c coi l bn trong k v khng c ghi vo ti
khon 511 Doanh thu bn hng v cung cp dch v m ch hch ton vo bn
C ti khon 131 Phi thu ca khch hng v khon tin thu ca khch hng.
Khi thc giao hng cho ngi mua s hch ton vo ti khon 511 Doanh thu bn
hng v cung cp dch v v tr gi hng giao, thu trc tin bn hng, ph
hp vi cc iu kin ghi nhn doanh thu.
1.5.3. Trng hp xut hng ha khuyn mi, qung co nhng khch
hng ch c nhn hng khuyn mi, qung co km theo cc iu kin khc nh
phi mua sn phm, hng ha (v d nh mua 2 sn phm c tng 1 sn
phm....) th k ton phi phn b s tin thu c tnh doanh thu cho c hng
khuyn mi, gi tr hng khuyn mi c tnh vo gi vn hng bn (trng hp
ny bn cht giao dch l gim gi hng bn).
1.5.4. Trng hp doanh nghip c doanh thu bn hng v cung cp dch v
bng ngoi t m pht sinh giao dch nhn tin ng trc ca khch hng th doanh
thu tng ng vi s tin nhn ng trc c ghi nhn theo t gi giao dch thc
t ti thi im nhn ng trc, phn doanh thu tng ng vi s tin cn li c
ghi nhn theo t gi giao dch thc t ti thi im ghi nhn doanh thu.
1.5.5. Doanh thu bn bt ng sn ca doanh nghip l ch u t phi thc
102
hin theo nguyn tc:

i vi cc cng trnh, hng mc cng trnh m doanh nghip l ch u t
(k c cc cng trnh, hng mc cng trnh doanh nghip va l ch u t, va t
thi cng), doanh nghip khng c ghi nhn doanh thu bn bt ng sn v khng
c ghi nhn doanh thu i vi s tin thu trc ca khch hng theo tin .
Vic ghi nhn doanh thu bn bt ng sn phi m bo tho mn ng thi 5 iu
kin sau:
- Bt ng sn hon thnh ton b v bn giao cho ngi mua, doanh
nghip chuyn giao ri ro v li ch gn lin vi quyn s hu bt ng sn cho
ngi mua;
- Doanh nghip khng cn nm gi quyn qun l bt ng sn nh ngi
s hu bt ng sn hoc quyn kim sot bt ng sn;
- Doanh thu c xc nh tng i chc chn;
- Doanh nghip thu c hoc s thu c li ch kinh t t giao dch bn
bt ng sn;
- Xc nh c chi ph lin quan n giao dch bn bt ng sn
1.5.6. i vi hng ho nhn bn i l, k gi theo phng thc bn ng
gi hng hoa hng, doanh thu l phn hoa hng bn hng m doanh nghip c
hng.
1.5.7. i vi hot ng dch v y thc xut nhp khu, doanh thu l ph y
thc n v c hng.
1.5.8. i vi n v nhn gia cng vt t, hng ho, doanh thu l s tin gia
cng thc t c hng, khng bao gm gi tr vt t, hng ho nhn gia cng.
1.5.9. Trng hp bn hng theo phng thc tr chm, tr gp, doanh thu
c xc nh theo gi bn tr tin ngay;
1.5.10. Nguyn tc ghi nhn v xc nh doanh thu ca hp ng xy dng:
a) Doanh thu ca hp ng xy dng bao gm:
- Doanh thu ban u c ghi trong hp ng;
- Cc khon tng, gim khi thc hin hp ng, cc khon tin thng v
cc khon thanh ton khc nu cc khon ny c kh nng lm thay i doanh thu,
v c th xc nh c mt cch ng tin cy:
+ Doanh thu ca hp ng c th tng hay gim tng thi k, v d: Nh
thu v khch hng c th ng vi nhau v cc thay i v cc yu cu lm tng
hoc gim doanh thu ca hp ng trong k tip theo so vi hp ng c chp
thun ln u tin; Doanh thu c tho thun trong hp ng vi gi c nh
c th tng v l do gi c tng ln; Doanh thu theo hp ng c th b gim do nh
thu khng thc hin ng tin hoc khng m bo cht lng xy dng theo
tho thun trong hp ng; Khi hp ng vi gi c nh quy nh mc gi c nh
103
cho mt n v sn phm hon thnh th doanh thu theo hp ng s tng hoc

gim khi khi lng sn phm tng hoc gim.
+ Khon tin thng l cc khon ph thm tr cho nh thu nu nh thu
thc hin hp ng t hay vt mc yu cu. Khon tin thng c tnh vo
doanh thu ca hp ng xy dng khi c 2 iu kin: (i) Chc chn t hoc
vt mc mt s tiu chun c th c ghi trong hp ng; (ii) Khon tin
thng c xc nh mt cch ng tin cy.
- Khon thanh ton khc m nh thu thu c t khch hng hay mt bn
khc b p cho cc chi ph khng bao gm trong gi hp ng. V d: S
chm tr do khch hng gy nn; Sai st trong cc ch tiu k thut hoc thit k v
cc tranh chp v cc thay i trong vic thc hin hp ng. Vic xc nh doanh
thu tng thm t cc khon thanh ton trn cn tu thuc vo rt nhiu yu t
khng chc chn v thng ph thuc vo kt qu ca nhiu cuc m phn. Do
, cc khon thanh ton khc ch c tnh vo doanh thu ca hp ng xy dng
khi:
+ Cc cuc tho thun t c kt qu l khch hng s chp thun bi
thng;
+ Khon thanh ton khc c khch hng chp thun v c th xc nh
c mt cch ng tin cy.
b) Ghi nhn doanh thu ca hp ng xy dng nh sau:
Khi kt qu thc hin hp ng xy dng c xc nh mt cch ng tin
cy v c khch hng xc nhn, th doanh thu v chi ph lin quan n hp ng
c ghi nhn tng ng vi phn cng vic hon thnh c khch hng xc
nhn trong k phn nh trn ho n lp.
c) Khi kt qu thc hin hp ng xy dng khng th c tnh c mt
cch ng tin cy, th:
- Doanh thu ch c ghi nhn tng ng vi chi ph ca hp ng
pht sinh m vic c hon tr l tng i chc chn;
- Chi ph ca hp ng ch c ghi nhn l chi ph trong k khi cc chi ph
ny pht sinh.
1.5.11. Khng ghi nhn doanh thu bn hng, cung cp dch v i vi:
- Tr gi hng ho, vt t, bn thnh phm xut giao cho bn ngoi gia cng
ch bin; Tr gi hng gi bn theo phng thc gi bn i l, k gi (cha c
xc nh l bn);
- S tin thu c t vic bn sn phm sn xut th;
- Cc khon doanh thu hot ng ti chnh;
- Cc khon thu nhp khc.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 511 - Doanh thu bn
104
hng v cung cp dch v

Bn N:
- Cc khon thu gin thu phi np (GTGT, TTB, XK, BVMT);
- Cc khon gim tr doanh thu;
- Kt chuyn doanh thu thun vo ti khon 911 "Xc nh kt qu kinh
doanh".
Bn C: Doanh thu bn sn phm, hng ho, bt ng sn u t v cung
cp dch v ca doanh nghip thc hin trong k k ton.
Ti khon 511 khng c s d cui k.
Ti khon 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v, c 4 ti khon
cp 2:
- Ti khon 5111 - Doanh thu bn hng ho: Ti khon ny dng phn
nh doanh thu v doanh thu thun ca khi lng hng ho c xc nh l
bn trong mt k k ton ca doanh nghip. Ti khon ny ch yu dng cho cc
ngnh kinh doanh hng ho, vt t, lng thc,...
- Ti khon 5112 - Doanh thu bn thnh phm: Ti khon ny dng phn
nh doanh thu v doanh thu thun ca khi lng sn phm (thnh phm, bn
thnh phm) c xc nh l bn trong mt k k ton ca doanh nghip. Ti
khon ny ch yu dng cho cc ngnh sn xut vt cht nh: Cng nghip, nng
nghip, xy lp, ng nghip, lm nghip,...
- Ti khon 5113 - Doanh thu cung cp dch v: Ti khon ny dng
phn nh doanh thu v doanh thu thun ca khi lng dch v hon thnh,
cung cp cho khch hng v c xc nh l bn trong mt k k ton. Ti
khon ny ch yu dng cho cc ngnh kinh doanh dch v nh: Giao thng vn
ti, bu in, du lch, dch v cng cng, dch v khoa hc, k thut, dch v k
ton, kim ton,...
- Ti khon 5118 - Doanh thu khc: Ti khon ny dng phn nh v
doanh thu nhng bn, thanh l bt ng sn u t, cc khon tr cp, tr gi ca
Nh nc
iu 58. Ti khon 515 - Doanh thu hot ng ti chnh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh doanh thu tin li, tin bn quyn, c tc,
li nhun c chia v doanh thu hot ng ti chnh khc ca doanh nghip, gm:
- Tin li: Li cho vay, li tin gi Ngn hng, li bn hng tr chm, tr
gp, li u t tri phiu, tn phiu, chit khu thanh ton c hng do mua
hng ho, dch v;...
- C tc, li nhun c chia cho giai on sau ngy u t;
105
- Thu nhp v hot ng u t mua, bn chng khon ngn hn, di hn;

Li chuyn nhng vn khi thanh l cc khon u t gp vn vo n v khc;
- Thu nhp v cc hot ng u t khc;
- Li t gi hi oi pht sinh trong k v nh gi li khon mc tin t c
gc ngoi t cui k; li do bn ngoi t;
- Cc khon doanh thu hot ng ti chnh khc.
b) i vi hot ng mua, bn chng khon kinh doanh, doanh thu c ghi
nhn l s chnh lch gia gi bn ln hn gi vn, trong gi vn l gi tr ghi
s c xc nh theo phng php bnh qun gia quyn hoc nhp trc xut
trc, gi bn c tnh theo gi tr hp l ca khon nhn c. Trng hp mua,
bn chng khon di hnh thc hon i c phiu (nh u t hon i c phiu
A ly c phiu B), k ton xc nh gi tr c phiu nhn v theo gi tr hp l
ti ngy trao i nh sau:
- i vi c phiu nhn v l c phiu nim yt, gi tr hp l ca c phiu
l gi ng ca nim yt trn th trng chng khon ti ngy trao i. Trng hp
ti ngy trao i th trng chng khon khng giao dch th gi tr hp l ca c
- i vi c phiu nhn v l c phiu cha nim yt c giao dch trn sn
UPCOM, gi tr hp l ca c phiu l gi ng ca cng b trn sn UPCOM ti
ngy trao i. Trng hp ngy trao i sn UPCOM khng giao dch th gi tr
hp l ca c phiu l gi ng ca phin giao dch trc lin k vi ngy trao i.
- i vi c phiu nhn v l c phiu cha nim yt khc, gi tr hp l ca
c phiu l gi tha thun gia cc bn hoc gi tr s sch ti thi im trao i
hoc gi tr s sch ti thi im cui qu trc lin k vi ngy trao i. Vic xc
nh gi tr s sch ca c phiu c thc hin theo cng thc:
Tng vn ch s hu
Gi tr s sch ca c phiu =
S lng c phiu hin c ti thi im
trao i
c) i vi khon doanh thu t hot ng mua, bn ngoi t, doanh thu c
ghi nhn l s chnh lch li gia gi ngoi t bn ra v gi ngoi t mua vo.
d) i vi li tin gi: Doanh thu khng bao gm khon li tin gi pht
sinh do hot ng u t tm thi ca khon vay s dng cho mc ch xy dng
ti sn d dang.
) i vi tin li phi thu t cc khon cho vay, bn hng tr chm, tr gp:
Doanh thu ch c ghi nhn khi chc chn thu c v khon gc cho vay, n gc
phi thu khng b phn loi l qu hn cn phi lp d phng.
e) i vi khon tin li u t nhn c t khon u t c phiu, tri
phiu th ch c phn tin li ca cc k sau khi doanh nghip mua li khon u t
ny mi c ghi nhn l doanh thu pht sinh trong k, cn khon li u t nhn
c t cc khon li u t dn tch trc khi doanh nghip mua li khon u t
106
th ghi gim gi gc khon u t tri phiu, c phiu .

g) Khi nh u t nhn c tc bng c phiu, nh u t ch theo di s
lng c phiu tng thm trn thuyt minh BCTC, khng ghi nhn gi tr c phiu
c nhn, khng ghi nhn doanh thu hot ng ti chnh, khng ghi nhn tng gi
tr khon u t vo cng ty.
h) Vic hch ton khon doanh thu hot ng ti chnh pht sinh lin quan
n ngoi t c thc hin theo quy nh ti iu 52 Thng t ny.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 515 - Doanh thu hot
ng ti chnh
Bn N:
- S thu GTGT phi np tnh theo phng php trc tip (nu c);
- Kt chuyn doanh thu hot ng ti chnh thun sang ti khon 911 - Xc
nh kt qu kinh doanh.
Bn C: Cc khon doanh thu hot ng ti chnh pht sinh trong k.
iu 59. Nguyn tc k ton chi ph
1. Chi ph l nhng khon lm gim li ch kinh t, c ghi nhn ti thi
im giao dch pht sinh hoc khi c kh nng tng i chc chn s pht sinh
trong tng lai khng phn bit chi tin hay cha.
2. Vic ghi nhn chi ph ngay c khi cha n k hn thanh ton nhng c
kh nng chc chn s pht sinh nhm m bo nguyn tc thn trng v bo ton
vn. Chi ph v khon doanh thu do n to ra phi c ghi nhn ng thi theo
nguyn tc ph hp. Tuy nhin trong mt s trng hp, nguyn tc ph hp c
th xung t vi nguyn tc thn trng trong k ton, th k ton phi cn c vo
bn cht ca giao dch phn nh mt cch trung thc, hp l.
3. K ton phi theo di chi tit cc khon chi ph pht sinh theo yu t, tin
lng, nguyn vt liu, chi ph mua ngoi, khu hao TSC...
4. Cc khon chi ph khng c coi l chi ph c tr theo quy nh ca
Lut thu TNDN nhng c y ha n chng t v hch ton ng theo
Ch k ton th khng c ghi gim chi ph k ton m ch iu chnh trong
quyt ton thu TNDN lm tng s thu TNDN phi np.
5. Cc ti khon phn nh chi ph khng c s d, cui k k ton phi kt
chuyn tt c cc khon chi ph pht sinh trong k xc nh kt qu kinh doanh.
iu 60. Ti khon 611 - Mua hng
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tr gi nguyn liu, vt liu, cng c,
dng c, hng ho mua vo, nhp kho hoc a vo s dng trong k. Ti khon
107
611 "Mua hng" ch p dng i vi doanh nghip k ton hng tn kho theo
phng php kim k nh k.
b) Gi tr nguyn liu, vt liu, cng c, dng c, hng ho mua vo phn
nh trn ti khon 611 "Mua hng" phi thc hin theo nguyn tc gi gc.
c) Trng hp hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k,
doanh nghip phi t chc kim k hng tn kho xc nh s lng v gi tr
ca tng nguyn liu, vt liu, hng ho, sn phm, cng c, dng c tn kho ti
thi im cui k k ton xc nh gi tr hng tn kho xut vo s dng v
xut bn trong k.
d) Phng php hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k:
Khi mua nguyn liu, vt liu, cng c, dng c, hng ho, cn c vo ho n
mua hng, Ho n vn chuyn, phiu nhp kho, thng bo thu nhp khu phi
np (hoc bin lai thu thu nhp khu,...) ghi nhn gi gc hng mua vo ti
khon 611 "Mua hng". Khi xut s dng, hoc xut bn ch ghi mt ln vo cui
k k ton cn c vo kt qu kim k.
) K ton phi m s chi tit hch ton gi gc hng tn kho mua vo
theo tng th nguyn liu, vt liu, cng c, dng c, hng ho.
2. Kt cu v ni dng phn nh ca Ti khon 611 - Mua hng
Bn N:
- Kt chuyn gi gc hng ho, nguyn liu, vt liu, cng c, dng c tn
kho u k (theo kt qu kim k);
- Gi gc hng ho, nguyn liu, vt liu, cng c, dng c, mua vo trong
k.
Bn C:
- Kt chuyn gi gc hng ho, nguyn liu, vt liu, cng c, dng c tn
kho cui k (theo kt qu kim k);
- Gi gc hng ho, nguyn liu, vt liu, cng c, dng c xut s dng
trong k hoc gi gc hng ho xut bn v hng ha gi i bn (cha c xc
nh l bn trong k);
- Gi gc nguyn liu, vt liu, cng c, dng c, hng ho mua vo tr li
cho ngi bn hoc c gim gi.
iu 61. Ti khon 631 - Gi thnh sn xut
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tng hp chi ph sn xut v tnh gi
thnh sn phm, dch v cc n v sn xut cng nghip, nng nghip, lm
nghip v cc n v kinh doanh dch v vn ti, bu in, du lch, khch sn,...
trong trng hp hch ton hng tn kho theo phng php kim k nh k.
108
b) i vi doanh nghip hch ton hng tn kho theo phng php k khai
thng xuyn khng s dng ti khon ny.
c) Ch hch ton vo ti khon 631 cc loi chi ph sn xut, kinh doanh sau:
- Chi ph nguyn liu, vt liu trc tip;
- Chi ph nhn cng trc tip;
- Chi ph s dng my thi cng (i vi cc doanh nghip xy lp);
- Chi ph sn xut chung.
d) Khng hch ton vo ti khon 631 cc loi chi ph sau:
- Chi ph bn hng;
- Chi ph ti chnh;
- Chi ph khc;
) Chi ph ca b phn sn xut, kinh doanh phc v cho sn xut, kinh
doanh, tr gi vn hng ha, nguyn liu, vt liu v chi ph thu ngoi gia cng
ch bin (thu ngoi, hay t gia cng, ch bin) cng c phn nh trn ti khon
631.
e) Ti khon 631 Gi thnh sn xut phi c hch ton chi tit theo ni
pht sinh chi ph (phn xng, t, i sn xut,...) theo loi, nhm sn phm, dch
v
g) i vi ngnh nng nghip, gi thnh thc t ca sn phm c xc
nh vo cui v hoc cui nm. Sn phm thu hoch nm no th tnh gi thnh
trong nm , ngha l chi ph chi ra trong nm nay nhng nm sau mi thu hoch
sn phm th nm sau mi tnh gi thnh.
- i vi ngnh trng trt, chi ph phi c hch ton chi tit theo 3 loi cy:
+ Cy ngn ngy;
+ Cy trng mt ln thu hoch nhiu ln;
+ Cy lu nm.
i vi cc loi cy trng 2,3 v trong mt nm, hoc trng nm nay, nm
sau mi thu hoch, hoc loi cy va c din tch trng mi, va c din tch chm
sc thu hoch trong cng mt nm,... th phi cn c vo tnh hnh thc t ghi
chp, phn nh r rng chi ph ca v ny vi v khc, ca din tch ny vi din
tch khc, ca nm trc vi nm nay v nm sau,...Khng phn nh vo ti khon
631 Gi thnh sn xut chi ph trng mi v chm sc cy lu nm ang trong
thi k XDCB.
i vi mt s loi chi ph c lin quan n nhiu i tng hch ton hoc
lin quan n nhiu v, nhiu thi k th phi c theo di chi tit ring, sau
phn b vo gi thnh tng loi sn phm c lin quan nh: Chi ph ti tiu nc,
109
chi ph chun b t v trng mi nm u ca nhng cy trng mt ln, thu hoch

nhiu ln (chi ph ny khng thuc vn u t XDCB).
Trn cng mt din tch canh tc, nu trng xen k t hai loi cy cng
nghip ngn ngy tr ln th nhng chi ph pht sinh c lin quan trc tip n cy
no s tp hp ring cho cy (nh ht ging, chi ph gieo trng, thu hoch) chi
ph pht sinh chung cho cc loi cy (nh chi ph cy, ba, ti tiu nc) c
tp hp ring v phn b cho tng loi cy theo din tch gieo trng.
i vi cy lu nm, cc cng vic t khi lm t, gieo trng, chm sc n
khi bt u c sn phm c xem nh qu trnh u t XDCB hnh thnh nn
TSC c tp hp chi ph vo TK 241 XDCB d dang.
- Hch ton chi ph chn nui phi theo di chi tit cho tng ngnh chn
nui (ngnh chn nui tru b, ngnh chn nui ln), theo tng nhm hoc theo
tng loi gia sc, gia cm. i vi sc vt sinh sn khi o thi chuyn thnh sc
vt nui ln, nui bo c hch ton vo TK 631 Gi thnh sn xut theo gi tr
cn li.
h) Ti khon 631 Gi thnh sn xut p dng i vi ngnh giao thng vn ti
phi c hch ton chi tit theo tng loi hot ng (vn ti hnh khch, vn ti hng
ha). Trong qu trnh vn ti, sm lp b hao mn vi mc nhanh hn mc khu
hao u xe nn thng phi thay th nhiu ln nhng gi tr sm lp thay th khng tnh
vo gi thnh vn ti ngay mt lc khi xut dng thay th, m phi trch trc hoc
phn b dn vo chi ph sn xut, kinh doanh hng k.
i) Trong hot ng kinh doanh khch sn, hch ton ti khon 631 phi c
theo di chi tit theo tng loi hot ng nh: Hot ng n ung, dch v bung
ngh, phc v vui chi gii tr, phc v khc (git, l, ct tc, in tn, massage).
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 631 - Gi thnh sn xut
Bn N:
- Chi ph sn xut, kinh doanh sn phm, dch v d dang u k;
- Chi ph sn xut, kinh doanh sn phm, dch v thc t pht sinh trong k.
Bn C:
- Gi thnh sn phm nhp kho, dch v hon thnh kt chuyn vo ti
khon 632 Gi vn hng bn.
- Chi ph sn xut, kinh doanh sn phm, dch v d dang cui k kt
chuyn vo ti khon 154 Chi ph sn xut, kinh doanh d dang.
iu 62. Ti khon 632 - Gi vn hng bn
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh tr gi vn ca sn phm, hng ha, dch
v, bt ng sn u t; gi thnh sn xut ca sn phm xy lp (i vi doanh
110
nghip xy lp) bn trong k. Ngoi ra, ti khon ny cn dng phn nh cc

chi ph lin quan n hot ng kinh doanh bt ng sn u t nh: Chi ph khu
hao; chi ph sa cha; chi ph cho thu BST theo phng thc cho thu hot
ng; chi ph nhng bn, thanh l BST
b) Khon d phng gim gi hng tn kho c tnh vo gi vn hng bn
trn c s s lng hng tn kho v phn chnh lch gia gi tr thun c th thc
hin c nh hn gi gc hng tn kho. Khi xc nh khi lng hng tn kho b
gim gi cn phi trch lp d phng, k ton phi loi tr khi lng hng tn kho
k c hp ng tiu th (c gi tr thun c th thc hin c khng thp
hn gi tr ghi s) nhng cha chuyn giao cho khch hng nu c bng chng
chc chn v vic khch hng s khng t b thc hin hp ng v loi tr hng
tn kho dng cho hot ng xy dng c bn, gi tr hng tn kho dng cho sn
xut sn phm m sn phm c to ra t nhng hng tn kho ny c gi bn
bng hoc cao hn gi thnh sn xut ca sn phm.
c) i vi phn gi tr hng tn kho hao ht, mt mt, k ton phi tnh ngay
vo gi vn hng bn (sau khi tr i cc khon bi thng, nu c).
d) Cc khon thu nhp khu, thu tiu th c bit, thu bo v mi trng
tnh vo gi tr hng mua, nu khi xut bn hng ha m cc khon thu
c hon li th c ghi gim gi vn hng bn.
e) Cc khon chi ph khng c coi l chi ph c tr theo quy nh ca
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 632 - Gi vn hng bn
2.1. Trng hp doanh nghip k ton hng tn kho theo phng php k
khai thng xuyn.
Bn N:
- i vi hot ng sn xut, kinh doanh, phn nh:
+ Tr gi vn ca sn phm, hng ha, dch v bn trong k.
+ Chi ph nguyn liu, vt liu, chi ph nhn cng vt trn mc bnh
thng v chi ph sn xut chung c nh khng phn b c tnh vo gi vn
hng bn trong k;
+ Cc khon hao ht, mt mt ca hng tn kho sau khi tr phn bi thng
do trch nhim c nhn gy ra;
+ S trch lp d phng gim gi hng tn kho (chnh lch gia s d phng
gim gi hng tn kho phi lp nm nay ln hn s d phng lp nm trc
cha s dng ht).
- i vi hot ng kinh doanh BST, phn nh:
+ S khu hao BST dng cho thu hot ng trch trong k;
111
+ Chi ph sa cha, nng cp, ci to BST khng iu kin tnh vo

nguyn gi BST;
+ Chi ph pht sinh t nghip v cho thu hot ng BST trong k;
+ Gi tr cn li ca BST bn, thanh l trong k;
+ Chi ph ca nghip v bn, thanh l BST pht sinh trong k;
+ S tn tht do gim gi tr BST nm gi ch tng gi;
+ Chi ph trch trc i vi hng ha bt ng sn c xc nh l bn.
Bn C:
- Kt chuyn gi vn ca sn phm, hng ha, dch v bn trong k sang
ti khon 911 Xc nh kt qu kinh doanh;
- Kt chuyn ton b chi ph kinh doanh BST pht sinh trong k xc
nh kt qu hot ng kinh doanh;
- Khon hon nhp d phng gim gi hng tn kho cui nm ti chnh
(chnh lch gia s d phng phi lp nm nay nh hn s lp nm trc);
- Tr gi hng bn b tr li;
- Khon hon nhp chi ph trch trc i vi hng ha bt ng sn c
xc nh l bn (chnh lch gia s chi ph trch trc cn li cao hn chi ph
thc t pht sinh);
- Khon chit khu thng mi, gim gi hng bn nhn c sau khi hng
mua tiu th;
- S iu chnh tng nguyn gi BST nm gi ch tng gi khi c bng
chng chc chn cho thy BST c du hiu tng gi tr li;
- Cc khon thu nhp khu, thu tiu th c bit, thu bo v mi trng
tnh vo gi tr hng mua, nu khi xut bn hng ha m cc khon thu
c hon li.
2.2. Trng hp doanh nghip k ton hng tn kho theo phng php
kim k nh k.
2.2.1. i vi doanh nghip kinh doanh thng mi
Bn N:
- Tr gi vn ca hng ha xut bn trong k.
- S trch lp d phng gim gi hng tn kho (chnh lch gia s d phng
phi lp nm nay ln hn s lp nm trc cha s dng ht).
Bn C:
- Kt chuyn gi vn ca hng ha gi bn nhng cha c xc nh l
tiu th;
112
- Hon nhp d phng gim gi hng tn kho cui nm ti chnh (chnh lch
gia s d phng phi lp nm nay nh hn s lp nm trc);
- Kt chuyn gi vn ca hng ha xut bn vo bn N ti khon 911
Xc nh kt qu kinh doanh.
2.2.2. i vi doanh nghip sn xut v kinh doanh dch v
Bn N:
- Tr gi vn ca thnh phm, dch v tn kho u k;
- S trch lp d phng gim gi hng tn kho (chnh lch gia s d phng
phi lp nm nay ln hn s d phng lp nm trc cha s dng ht);
- Tr gi vn ca thnh phm sn xut xong nhp kho v dch v hon
thnh.
Bn C:
- Kt chuyn gi vn ca thnh phm, dch v tn kho cui k vo bn N
TK 155 Thnh phm; TK 154 Chi ph sn xut kinh doanh, d dang;
- Hon nhp d phng gim gi hng tn kho cui nm ti chnh (chnh lch
gia s d phng phi lp nm nay nh hn s lp nm trc cha s dng
ht);
- Kt chuyn gi vn ca thnh phm xut bn, dch v hon thnh c
xc nh l bn trong k vo bn N TK 911 Xc nh kt qu kinh doanh.
iu 63. Ti khon 635 - Chi ph ti chnh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny phn nh nhng khon chi ph hot ng ti chnh bao
gm:
- Chi ph li tin vay, li mua hng tr chm, li thu ti sn thu ti chnh;
- Chit khu thanh ton cho ngi mua;
- Cc khon l do thanh l, nhng bn cc khon u t; chi ph giao dch
bn chng khon;
- L t gi hi oi pht sinh trong k; L t gi hi oi do nh gi li
cui k cc khon mc tin t c gc ngoi t; L bn ngoi t;
- S trch lp d phng gim gi chng khon kinh doanh, d phng tn tht
u t vo n v khc;
- Cc khon chi ph ca hot ng u t ti chnh khc;
- Cc khon chi ph ti chnh khc.
b) Ti khon 635 phi c hch ton chi tit cho tng ni dung chi ph.
Khng hch ton vo ti khon 635 nhng ni dung chi ph sau y:
113
- Chi ph phc v cho vic sn xut sn phm, cung cp dch v;

- Chi ph bn hng;
- Chi ph kinh doanh bt ng sn;
- Chi ph u t xy dng c bn;
- Cc khon chi ph c trang tri bng ngun kinh ph khc;
- Chi ph khc.
c) Vic hch ton khon chi ph ti chnh pht sinh lin quan n ngoi t
c thc hin theo quy nh ti iu 52 Thng t ny.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 635 - Chi ph ti chnh
Bn N:
- Cc khon chi ph ti chnh pht sinh trong k;
- Trch lp b sung d phng gim gi chng khon kinh doanh, d phng
tn tht u t vo n v khc (chnh lch gia s d phng phi lp k ny ln
hn s d phng lp k trc).
Bn C:
- Hon nhp d phng gim gi chng khon kinh doanh, d phng tn tht
u t vo n v khc (chnh lch gia s d phng phi lp k ny nh hn s
d phng trch lp k trc cha s dng ht);
- Cc khon c ghi gim chi ph ti chnh;
- Cui k k ton, kt chuyn ton b chi ph ti chnh pht sinh trong k
xc nh kt qu hot ng kinh doanh.
iu 64. Ti khon 642 - Chi ph qun l kinh doanh
1. Nguyn tc k ton
1.1. Ti khon ny dng phn nh cc khon chi ph qun l kinh doanh
bao gm chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip:
Chi ph bn hng bao gm cc chi ph thc t pht sinh trong qu trnh bn
sn phm, hng ho, cung cp dch v, bao gm cc chi ph cho hng, gii thiu
sn phm, qung co sn phm, hoa hng bn hng, chi ph bo hnh sn phm,
hng ho (tr hot ng xy lp), chi ph bo qun, ng gi, vn chuyn, lng
nhn vin b phn bn hng (tin lng, tin cng, cc khon ph cp,...), bo
him x hi, bo him y t, kinh ph cng on, bo him tht nghip, bo him tai
nn lao ng ca nhn vin bn hng; chi ph vt liu, cng c lao ng, khu hao
TSC dng cho b phn bn hng; dch v mua ngoi (in, nc, in thoi,
fax,...); chi ph bng tin khc.
114
Chi ph qun l doanh nghip bao gm cc chi ph qun l chung ca doanh

nghip bao gm cc chi ph v lng nhn vin b phn qun l doanh nghip (tin
lng, tin cng, cc khon ph cp,...); bo him x hi, bo him y t, kinh ph
cng on, bo him tht nghip ca nhn vin qun l doanh nghip; chi ph vt
liu vn phng, cng c lao ng, khu hao TSC dng cho qun l doanh nghip;
tin thu t, thu mn bi; khon lp d phng phi thu kh i; dch v mua
ngoi (in, nc, in thoi, fax, bo him ti sn, chy n...); chi ph bng tin
khc (tip khch, hi ngh khch hng...) .
1.2. Cc khon chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip khng c
coi l chi ph c tr theo quy nh ca Lut thu TNDN nhng c y ha
n chng t v hch ton ng theo Ch k ton th khng c ghi gim
chi ph k ton m ch iu chnh trong quyt ton thu TNDN lm tng s thu
TNDN phi np.
1.3. Ti khon 642 c m chi tit theo tng ni dung chi ph theo quy
nh. Tu theo yu cu qun l ca tng ngnh, tng doanh nghip, ti khon 642
c th c m chi tit theo tng loi chi ph nh: chi ph bn hng, chi ph qun
l doanh nghip. Trong tng loi chi ph c theo di chi tit theo tng ni dung
chi ph nh:
a) i vi chi ph bn hng:
- Chi ph nhn vin: Phn nh cc khon phi tr cho nhn vin bn hng,
nhn vin ng gi, vn chuyn, bo qun sn phm, hng ho,... bao gm tin
lng, tin n gia ca, tin cng v cc khon trch bo him x hi, bo him y t,
kinh ph cng on, bo him tht nghip,...
- Chi ph vt liu, bao b: Phn nh cc chi ph vt liu, bao b xut dng cho
vic bo qun, tiu th sn phm, hng ho, dch v, nh chi ph vt liu ng gi
sn phm, hng ho, chi ph vt liu, nhin liu dng cho bo qun, bc vc, vn
chuyn sn phm, hng ho trong qu trnh tiu th, vt liu dng cho sa cha,
bo qun TSC,... dng cho b phn bn hng.
- Chi ph dng c, dng: Phn nh chi ph v cng c, dng c phc v
cho qu trnh tiu th sn phm, hng ho nh dng c o lng, phng tin tnh
ton, phng tin lm vic,...
- Chi ph khu hao TSC: Phn nh chi ph khu hao TSC b phn bo
qun, bn hng, nh nh kho, ca hng, bn bi, phng tin bc d, vn chuyn,
phng tin tnh ton, o lng, kim nghim cht lng,...
- Chi ph bo hnh: Dng phn nh khon chi ph bo hnh sn phm,
hng ho. Ring chi ph sa cha v bo hnh cng trnh xy lp phn nh TK
154 Chi ph sn xut kinh doanh d dang m khng phn nh TK ny.
- Chi ph dch v mua ngoi: Phn nh cc chi ph dch v mua ngoi phc
v cho bn hng nh chi ph thu ngoi sa cha TSC phc v trc tip cho khu
bn hng, tin thu kho, thu bi, tin thu bc vc, vn chuyn sn phm, hng
115
ho i bn, tin tr hoa hng cho i l bn hng, cho n v nhn u thc xut
khu,...
- Chi ph bng tin khc: Phn nh cc chi ph bng tin khc pht sinh
trong khu bn hng ngoi cc chi ph nu trn nh chi ph tip khch b phn
bn hng, chi ph gii thiu sn phm, hng ho, khuyn mi, qung co, cho
hng, chi ph hi ngh khch hng..
b) i vi chi ph qun l doanh nghip:
- Chi ph nhn vin qun l: Phn nh cc khon phi tr cho cn b nhn
vin qun l doanh nghip, nh tin lng, cc khon ph cp, bo him x hi,
bo him y t, kinh ph cng on, bo him tht nghip ca Ban Gim c, nhn
vin qun l cc phng, ban ca doanh nghip.
- Chi ph vt liu qun l: Phn nh chi ph vt liu xut dng cho cng tc
qun l doanh nghip nh vn phng phm... vt liu s dng cho vic sa cha
TSC, cng c, dng c,... (gi c thu hoc cha c thu GTGT).
- Chi ph dng vn phng: Phn nh chi ph dng c, dng vn phng
dng cho cng tc qun l (gi c thu hoc cha c thu GTGT).
- Chi ph khu hao TSC: Phn nh chi ph khu hao TSC dng chung cho
doanh nghip nh: Nh ca lm vic ca cc phng ban, kho tng, vt kin trc,
phng tin vn ti truyn dn, my mc thit b qun l dng trn vn phng,...
- Thu, ph v l ph: Phn nh chi ph v thu, ph v l ph nh: thu mn
bi, tin thu t,... v cc khon ph, l ph khc.
- Chi ph d phng: Phn nh cc khon d phng phi thu kh i, d
phng phi tr tnh vo chi ph sn xut, kinh doanh ca doanh nghip.
- Chi ph dch v mua ngoi: Phn nh cc chi ph dch v mua ngoi phc
v cho cng tc qun l doanh nghip; cc khon chi mua v s dng cc ti liu
k thut, bng sng ch,... (khng tiu chun ghi nhn TSC) c tnh theo
phng php phn b dn vo chi ph qun l doanh nghip; tin thu TSC, chi
ph tr cho nh thu ph.
- Chi ph bng tin khc: Phn nh cc chi ph khc thuc qun l chung ca
doanh nghip, ngoi cc chi ph nu trn, nh: Chi ph hi ngh, tip khch, cng
tc ph, tu xe, khon chi cho lao ng n,...
1.4. i vi sn phm, hng ha dng khuyn mi, qung co:
- Trng hp xut sn phm, hng ha khuyn mi, qung co khng thu
tin, khng km theo cc iu kin khc nh phi mua sn phm, hng ha th ghi
nhn gi tr hng khuyn mi, qung co vo chi ph bn hng.
- Trng hp xut sn phm, hng ha khuyn mi, qung co nhng
khch hng ch c nhn hng khuyn mi, qung co km theo cc iu kin
khc nh phi mua sn phm, hng ha (v d nh mua 2 sn phm c tng 1
sn phm....) th k ton phn nh gi tr hng khuyn mi, qung co vo gi vn
116
hng bn (trng hp ny bn cht giao dch l gim gi hng bn).

- Trng hp doanh nghip c hot ng thng mi c nhn hng ho
(khng phi tr tin) t nh sn xut, nh phn phi qung co, khuyn mi cho
khch hng mua hng ca nh sn xut, nh phn phi:
+ Khi nhn hng ca nh sn xut (khng phi tr tin) dng khuyn mi,
qung co cho khch hng, nh phn phi phi theo di chi tit s lng hng
trong h thng qun tr ni b ca mnh v thuyt minh trn Bn thuyt minh Bo
co ti chnh i vi hng nhn c v s hng dng khuyn mi cho ngi
mua (nh hng ha nhn gi h).
+ Khi ht chng trnh khuyn mi, nu khng phi tr li nh sn xut s
hng khuyn mi cha s dng ht, k ton ghi nhn thu nhp khc l gi tr s
hng khuyn mi khng phi tr li.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 642 - Chi ph qun l
kinh doanh
Bn N:
- Cc chi ph qun l kinh doanh pht sinh trong k;
- S d phng phi thu kh i, d phng phi tr (Chnh lch gia s d
phng phi lp k ny ln hn s d phng lp k trc cha s dng ht);
Bn C:
- Cc khon c ghi gim chi ph qun l kinh doanh;
- Hon nhp d phng phi thu kh i, d phng phi tr (chnh lch gia
s d phng phi lp k ny nh hn s d phng lp k trc cha s dng
ht);
- Kt chuyn chi ph qun l kinh doanh vo ti khon 911 "Xc nh kt
qu kinh doanh".
Ti khon 642 - Chi ph qun l kinh doanh c 2 ti khon cp 2:
- Ti khon 6421 - Chi ph bn hng: Phn nh chi ph bn hng thc t pht
sinh trong qu trnh bn sn phm, hng ha v cung cp dch v trong k ca
doanh nghip v tnh hnh kt chuyn chi ph bn hng sang TK 911- Xc nh kt
qu kinh doanh.
- Ti khon 6422 - Chi ph qun l doanh nghip: Phn nh chi ph qun l
chung ca doanh nghip pht sinh trong k v tnh hnh kt chuyn chi ph qun l
doanh nghip sang TK 911 - Xc nh kt qu kinh doanh.
iu 65. Ti khon 711 - Thu nhp khc
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng phn nh cc khon thu nhp khc ngoi hot
ng sn xut, kinh doanh thng thng ca doanh nghip, gm:
117
- Thu nhp t nhng bn, thanh l TSC;

- Chnh lch gia gi tr hp l ti sn c chia t BCC cao hn chi ph
u t xy dng ti sn ng kim sot;
- Chnh lch li do nh gi li vt t, hng ho, ti sn c nh a i gp
vn lin doanh, u t vo cng ty lin kt v u t khc;
- Cc khon thu phi np khi bn hng ha, cung cp dch v nhng sau
c gim, c hon (thu xut khu c hon, thu GTGT, TTB, BVMT
phi np nhng sau c gim);
- Thu tin pht do khch hng vi phm hp ng;
- Thu tin bi thng ca bn th ba b p cho ti sn b tn tht (v d
thu tin bo him c bi thng, tin n b di di c s kinh doanh v cc
khon c tnh cht tng t);
- Thu cc khon n kh i x l xa s;
- Thu cc khon n phi tr khng xc nh c ch;
- Cc khon tin thng ca khch hng lin quan n tiu th hng ha, sn
phm, dch v khng tnh trong doanh thu (nu c);
- Thu nhp qu biu, qu tng bng tin, hin vt ca cc t chc, c nhn
tng cho doanh nghip;
- Gi tr s hng khuyn mi khng phi tr li nh sn xut;
- Cc khon thu nhp khc ngoi cc khon nu trn.
b) Khi c kh nng chc chn thu c cc khon tin pht vi phm hp
ng, k ton phi xt bn cht ca khon tin pht k ton ph hp vi tng
trng hp c th theo nguyn tc:
- i vi bn bn: Tt c cc khon tin pht vi phm hp ng thu c t
bn mua nm ngoi gi tr hp ng c ghi nhn l thu nhp khc.
- i vi bn mua:
+ Cc khon tin pht v bn cht l khon gim gi hng mua, lm gim
khon thanh ton cho ngi bn c hch ton gim gi tr ti sn hoc khon
thanh ton (khng hch ton vo thu nhp khc) tr khi ti sn c lin quan
c thanh l, nhng bn.
V d khi nh thu thi cng chm tin , ch u t c pht nh thu
theo c quyn thu hi li mt phn s tin thanh ton cho nh thu th s
tin thu hi li c ghi gim gi tr ti sn xy dng. Tuy nhin nu khon tin
pht thu c sau khi ti sn c thanh l, nhng bn th khon tin pht
c ghi vo thu nhp khc.
+ Cc khon tin pht khc c ghi nhn l thu nhp khc trong k pht
sinh, v d: Ngi mua c quyn t chi nhn hng v c pht ngi bn nu
118
giao hng khng ng thi hn quy nh trong hp ng th khon tin pht phi
thu c ghi nhn l thu nhp khc khi chc chn thu c. Trng hp ngi
mua vn nhn hng v s tin pht c gim tr vo s tin phi thanh ton th
gi tr hng mua c ghi nhn theo s thc phi thanh ton, k ton khng ghi
nhn khon tin pht vo thu nhp khc.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 711 - Thu nhp khc
Bn N:
- S thu GTGT phi np (nu c) i vi cc khon thu nhp khc doanh
nghip np thu GTGT theo phng php trc tip.
- Cui k k ton, kt chuyn cc khon thu nhp khc pht sinh trong k
sang ti khon 911 Xc nh kt qu kinh doanh.
Bn C: Cc khon thu nhp khc pht sinh trong k.
Ti khon 711 - Thu nhp khc khng c s d cui k.
iu 66. Ti khon 811 - Chi ph khc
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny phn nh nhng khon chi ph pht sinh do cc s kin hay
cc nghip v ring bit vi hot ng thng thng ca doanh nghip. Chi ph
khc ca doanh nghip c th gm:
- Chi ph thanh l, nhng bn TSC (gm c chi ph u thu hot ng
thanh l). S tin thu t bn h s thu hot ng thanh l, nhng bn TSC
c ghi gim chi ph thanh l, nhng bn TSC;
- Chnh lch gia gi tr hp l ti sn c chia t BCC nh hn chi ph
u t xy dng ti sn ng kim sot;
- Gi tr cn li ca TSC b ph d;
- Gi tr cn li ca TSC thanh l, nhng bn TSC (nu c);
- Chnh lch l do nh gi li vt t, hng ho, TSC a i gp vn vo
cng ty lin doanh, lin kt v u t khc;
- Tin pht phi tr do vi phm hp ng kinh t, pht vi phm hnh chnh;
- Cc khon chi ph khc.
b) Cc khon chi ph khng c coi l chi ph c tr theo quy nh ca
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 811 - Chi ph khc
Bn N: Cc khon chi ph khc pht sinh.
Bn C: Cui k, kt chuyn ton b cc khon chi ph khc pht sinh trong
k vo ti khon 911 Xc nh kt qu kinh doanh.

iu 67. Ti khon 821 - Chi ph thu thu nhp doanh nghip
1. Nguyn tc k ton
a) Nguyn tc k ton chi ph thu thu nhp doanh nghip
- Ti khon ny dng phn nh chi ph thu thu nhp doanh nghip ca
doanh nghip pht sinh trong nm lm cn c xc nh kt qu hot ng kinh
doanh sau thu ca doanh nghip trong nm ti chnh hin hnh.
- Chi ph thu thu nhp doanh nghip c ghi nhn vo ti khon ny l s
thu thu nhp doanh nghip phi np tnh trn thu nhp chu thu trong nm v
thu sut thu thu nhp doanh nghip hin hnh.
- Hng qu, k ton cn c vo chng t np thu thu nhp doanh nghip
ghi nhn s thu thu nhp doanh nghip tm phi np vo chi ph thu thu nhp
doanh nghip. Cui nm ti chnh, cn c vo t khai quyt ton thu, nu s thu
thu nhp doanh nghip tm phi np trong nm nh hn s phi np cho nm ,
k ton ghi nhn s thu thu nhp doanh nghip phi np thm vo chi ph thu thu
nhp doanh nghip. Trng hp s thu thu nhp doanh nghip tm phi np trong
nm ln hn s phi np ca nm , k ton phi ghi gim chi ph thu thu nhp
doanh nghip l s chnh lch gia s thu thu nhp doanh nghip tm phi np
trong nm ln hn s phi np.
- Trng hp pht hin sai st khng trng yu lin quan n khon thu thu
nhp doanh nghip phi np ca cc nm trc, doanh nghip c hch ton tng
(hoc gim) s thu thu nhp doanh nghip phi np ca cc nm trc vo chi ph
thu thu nhp doanh nghip ca nm pht hin sai st.
- i vi cc sai st trng yu, k ton iu chnh hi t.
- Khi lp Bo co ti chnh, k ton phi kt chuyn chi ph thu thu nhp
doanh nghip pht sinh vo ti khon 911 - Xc nh kt qu kinh doanh xc
nh li nhun sau thu trong k k ton.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 821 - Chi ph thu thu
nhp doanh nghip
Bn N:
- Chi ph thu thu nhp doanh nghip pht sinh trong nm;
- Thu thu nhp doanh nghip ca cc nm trc phi np b sung do pht
hin sai st khng trng yu ca cc nm trc c ghi tng chi ph thu thu nhp
doanh nghip ca nm hin ti.
Bn C:
- S thu thu nhp doanh nghip thc t phi np trong nm nh hn s thu
thu nhp doanh nghip tm phi np c gim tr vo chi ph thu thu nhp
120
doanh nghip ghi nhn trong nm;

- S thu thu nhp doanh nghip phi np c ghi gim do pht hin sai st
khng trng yu ca cc nm trc c ghi gim chi ph thu thu nhp doanh
nghip trong nm hin ti;
- Kt chuyn s chnh lch gia chi ph thu thu nhp doanh nghip pht
sinh trong nm ln hn khon c ghi gim chi ph thu thu nhp doanh nghip
trong nm vo ti khon 911 - Xc nh kt qu kinh doanh.
Ti khon 821 - Chi ph thu thu nhp doanh nghip khng c s d
cui k.
iu 68. Ti khon 911 - Xc nh kt qu kinh doanh
1. Nguyn tc k ton
a) Ti khon ny dng xc nh v phn nh kt qu hot ng kinh
doanh v cc hot ng khc ca doanh nghip trong mt k k ton. Kt qu hot
ng kinh doanh ca doanh nghip bao gm: Kt qu hot ng sn xut, kinh
doanh, kt qu hot ng ti chnh v kt qu hot ng khc.
- Kt qu hot ng sn xut, kinh doanh l s chnh lch gia doanh thu
thun v tr gi vn hng bn (gm c sn phm, hng ha, bt ng sn u t v
dch v, gi thnh sn xut ca sn phm xy lp, chi ph lin quan n hot ng
kinh doanh bt ng sn u t, nh: chi ph khu hao, chi ph sa cha, nng cp,
chi ph cho thu hot ng, chi ph thanh l, nhng bn bt ng sn u t), chi
ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip.
- Kt qu hot ng ti chnh l s chnh lch gia thu nhp ca hot ng
ti chnh v chi ph hot ng ti chnh.
- Kt qu hot ng khc l s chnh lch gia cc khon thu nhp khc v
cc khon chi ph khc v chi ph thu thu nhp doanh nghip.
b) Ti khon ny phi phn nh y , chnh xc kt qu hot ng kinh
doanh ca k k ton. Kt qu hot ng kinh doanh phi c hch ton chi tit
theo tng loi hot ng (hot ng sn xut, ch bin, hot ng kinh doanh
thng mi, dch v, hot ng ti chnh...). Trong tng loi hot ng kinh doanh
c th cn hch ton chi tit cho tng loi sn phm, tng ngnh hng, tng loi
dch v.
c) Cc khon doanh thu v thu nhp c kt chuyn vo ti khon ny l s
doanh thu thun v thu nhp thun.
2. Kt cu v ni dung phn nh ca Ti khon 911 - Xc nh kt qu
kinh doanh
Bn N:
- Tr gi vn ca sn phm, hng ha, bt ng sn u t v dch v bn;
- Chi ph hot ng ti chnh, chi ph thu thu nhp doanh nghip v chi ph
khc;
121
- Chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip;

- Kt chuyn li.
Bn C:
- Doanh thu thun v s sn phm, hng ha, bt ng sn u t v dch v
bn trong k;
- Doanh thu hot ng ti chnh, cc khon thu nhp khc v khon kt
chuyn gim chi ph thu thu nhp doanh nghip;
- Kt chuyn l.
CHNG III
BO CO TI CHNH
MC 1
QUY NH CHUNG
iu 69. Mc ch ca bo co ti chnh
1. Bo co ti chnh dng cung cp thng tin v tnh hnh ti chnh, tnh
hnh kinh doanh v cc lung tin ca mt doanh nghip, p ng yu cu qun l
ca ch doanh nghip, c quan Nh nc v nhu cu hu ch ca nhng ngi s
dng trong vic a ra cc quyt nh kinh t. Bo co ti chnh phi cung cp
nhng thng tin ca mt doanh nghip v:
a) Ti sn;
b) N phi tr;
c) Vn ch s hu;
d) Doanh thu, thu nhp khc, chi ph sn xut kinh doanh v chi ph khc;
) Li, l v phn chia kt qu kinh doanh.
2. Ngoi cc thng tin ny, doanh nghip cn phi cung cp cc thng tin
khc trong Bn thuyt minh Bo co ti chnh nhm gii trnh thm v cc ch
tiu phn nh trn cc Bo co ti chnh v cc chnh sch k ton p dng
ghi nhn cc nghip v kinh t pht sinh, lp v trnh by Bo co ti chnh.
iu 70. i tng p dng, trch nhim lp v ch k trn bo co ti
chnh
1. i tng lp Bo co ti chnh nm:
H thng Bo co ti chnh nm ban hnh theo Thng t ny c p dng
cho tt c cc loi hnh doanh nghip c quy m nh v va thuc mi lnh vc,
122
mi thnh phn kinh t trong c nc.

2. Vic k Bo co ti chnh phi thc hin theo quy nh ca Lut K
ton. Trng hp doanh nghip khng t lp Bo co ti chnh m thu n v
kinh doanh dch v k ton lp Bo co ti chnh, ngi hnh ngh thuc cc n
v kinh doanh dch v k ton phi k v ghi r s giy chng nhn ng k hnh
ngh dch v k ton, tn n v kinh doanh dch v k ton trn bo co ti
chnh ca n v.
iu 71. H thng bo co ti chnh
1. H thng bo co ti chnh nm p dng cho cc doanh nghip nh v va
p ng gi nh hot ng lin tc bao gm:
a) Bo co bt buc:
- Bo co tnh hnh ti chnh
Mu s B01a - DNN
- Bo co kt qu hot ng kinh doanh
Mu s B02 - DNN
- Bn thuyt minh Bo co ti chnh
Mu s B09 - DNN
Ty theo c im hot ng v yu cu qun l, doanh nghip c th la

chn lp Bo co tnh hnh ti chnh theo Mu s B01b - DNN thay cho Mu s
B01a - DNN.
Bo co ti chnh gi cho c quan thu phi lp v gi thm Bng cn i
ti khon (Mu s F01 - DNN).
b) Bo co khng bt buc m khuyn khch lp:
- Bo co lu chuyn tin t
Mu s B03 - DNN
2. H thng bo co ti chnh nm p dng cho cc doanh nghip nh v va

khng p ng gi nh hot ng lin tc bao gm:
a) Bo co bt buc:
Mu s B01 - DNNKLT

Mu s B02 - DNN
Mu s B09 - DNNKLT
b) Bo co khng bt buc m khuyn khch lp:

- Bo co lu chuyn tin t
Mu s B03 - DNN
3. H thng bo co ti chnh nm bt buc p dng cho cc doanh nghip

siu nh bao gm:
Mu s B01 - DNSN
Mu s B02 - DNSN
Mu s B09 - DNSN
Khi lp bo co ti chnh, cc doanh nghip phi tun th biu mu bo

123
co ti chnh theo quy nh. Trong qu trnh p dng, nu thy cn thit, cc

doanh nghip c th sa i, b sung bo co ti chnh cho ph hp vi tng lnh
vc hot ng v yu cu qun l ca doanh nghip nhng phi c B Ti chnh
chp thun bng vn bn trc khi thc hin.
Ngoi ra, doanh nghip c th lp thm cc bo co khc phc v yu cu
qun l, ch o, iu hnh hot ng sn xut, kinh doanh ca n v.
4. Ni dung, phng php lp v trnh by cc ch tiu trong tng bo co
c p dng thng nht cho cc doanh nghip nh v va.
iu 72. Yu cu i vi thng tin trnh by trong Bo co ti chnh
1. Thng tin trnh by trn bo co ti chnh phi y , khch quan, khng
c sai st phn nh trung thc, hp l tnh hnh ti chnh, tnh hnh v kt qu
kinh doanh ca doanh nghip.
- Thng tin c coi l y khi bao gm tt c cc thng tin cn thit
gip ngi s dng bo co ti chnh hiu c bn cht, hnh thc v ri ro ca
cc giao dch v s kin. i vi mt s khon mc, vic trnh by y cn phi
m t thm cc thng tin v cht lng, cc yu t v tnh hung c th nh hng
ti cht lng v bn cht ca khon mc.
- Trnh by khch quan l khng thin v khi la chn hoc m t cc thng
tin ti chnh. Trnh by khch quan phi m bo tnh trung lp, khng ch trng,
nhn mnh hoc gim nh cng nh c cc thao tc khc lm thay i mc nh
hng ca thng tin ti chnh l c li hoc khng c li cho ngi s dng Bo
co ti chnh.
- Khng sai st c ngha l khng c s b st trong vic m t hin tng
v khng c sai st trong qu trnh cung cp cc thng tin bo co c la chn
v p dng. Khng sai st khng c ngha l hon ton chnh xc trong tt c cc
kha cnh, v d, vic c tnh cc loi gi c v gi tr khng quan st c kh
xc nh l chnh xc hay khng chnh xc. Vic trnh by mt c tnh c coi l
trung thc nu gi tr c tnh c m t r rng, bn cht v cc hn ch ca qu
trnh c tnh c gii thch v khng c sai st trong vic la chn s liu ph
hp trong qu trnh c tnh.
2. Thng tin ti chnh phi thch hp gip ngi s dng Bo co ti
chnh d on, phn tch v a ra cc quyt nh kinh t.
3. Thng tin ti chnh phi c trnh by y trn mi kha cnh trng
yu. Thng tin c coi l trng yu trong trng hp nu thiu thng tin hoc
thng tin thiu chnh xc c th lm nh hng ti quyt nh ca ngi s dng
thng tin ti chnh ca n v bo co. Tnh trng yu da vo bn cht v ln,
hoc c hai, ca cc khon mc c lin quan c trnh by trn bo co ti chnh
ca mt n v c th.
4. Thng tin ti chnh phi m bo c th kim chng, kp thi v d hiu.
124
5. Thng tin ti chnh phi c trnh by nht qun v c th so snh gia

cc k k ton; So snh c gia cc doanh nghip nh v va vi nhau.
6. Cc ch tiu khng c s liu c min trnh by trn Bo co ti chnh.
Doanh nghip c ch ng nh li s th t ca cc ch tiu theo nguyn tc
lin tc trong mi phn.
iu 73. Nguyn tc lp v trnh by Bo co ti chnh ca doanh
nghip p ng gi nh hot ng lin tc
1. Bo co ti chnh phi phn nh ng bn cht kinh t ca cc giao dch
v s kin hn l hnh thc php l ca cc giao dch v s kin (tn trng bn
cht hn hnh thc).
2. Ti sn khng c ghi nhn cao hn gi tr c th thu hi; N phi tr
khng c ghi nhn thp hn ngha v phi thanh ton.
3. Phn loi ti sn v n phi tr: Ti sn v n phi tr trn Bo co tnh
hnh ti chnh c trnh by theo tnh thanh khon gim dn hoc trnh by thnh
ngn hn v di hn. Ring Bo co tnh hnh ti chnh ca doanh nghip siu nh
c trnh by theo tnh thanh khon gim dn.
4. Trng hp Bo co tnh hnh ti chnh trnh by thnh ngn hn v di
hn:
Trn Bo co tnh hnh ti chnh, cc khon mc Ti sn v N phi tr phi
c trnh by ring bit thnh ngn hn v di hn, tu theo thi hn ca chu k
kinh doanh thng thng ca doanh nghip, c th nh sau:
a) i vi doanh nghip c chu k kinh doanh thng thng trong vng 12
thng, th Ti sn v N phi tr c phn thnh ngn hn v di hn theo nguyn
tc sau:
- Ti sn v N phi tr c thu hi hay thanh ton trong vng khng
qu 12 thng ti k t thi im bo co c xp vo loi ngn hn;
- Ti sn v N phi tr c thu hi hay thanh ton t 12 thng tr ln k
t thi im bo co c xp vo loi di hn.
b) i vi doanh nghip c chu k kinh doanh thng thng di hn 12
thng th Ti sn v N phi tr c phn thnh ngn hn v di hn theo iu
kin sau:
- Ti sn v N phi tr c thu hi hay thanh ton trong vng mt chu k
kinh doanh bnh thng c xp vo loi ngn hn;
- Ti sn v N phi tr c thu hi hay thanh ton trong thi gian di
hn mt chu k kinh doanh thng thng c xp vo loi di hn.
Trng hp ny, doanh nghip phi thuyt minh r c im xc nh chu
k kinh doanh thng thng, thi gian bnh qun ca chu k kinh doanh thng
thng, cc bng chng v chu k sn xut, kinh doanh ca doanh nghip cng
125
nh ca ngnh, lnh vc m doanh nghip hot ng.

c) i vi cc doanh nghip do tnh cht hot ng khng th da vo chu
k kinh doanh phn bit gia ngn hn v di hn, th cc Ti sn v N phi tr
c trnh by nh im a mc ny.
5. Ti sn v n phi tr phi c trnh by ring bit. Ch thc hin b tr
khi ti sn v n phi tr lin quan n cng mt i tng, pht sinh t cc giao
dch v s kin cng loi.
6. Cc khon mc doanh thu, thu nhp, chi ph phi c trnh by theo
nguyn tc ph hp v m bo nguyn tc thn trng. Bo co kt qu hot ng
kinh doanh v Bo co lu chuyn tin t phn nh cc khon mc doanh thu, thu
nhp, chi ph v lung tin ca k bo co. Cc khon doanh thu, thu nhp, chi ph
ca cc k trc c sai st lm nh hng trng yu n kt qu kinh doanh v lu
chuyn tin phi c iu chnh hi t bng cch bo co li trn ct thng tin so
snh, khng iu chnh vo k bo co. Ring doanh nghip siu nh c iu
chnh sai st ca cc k trc vo k pht hin sai st.
iu 74. Nguyn tc lp v trnh by bo co ti chnh ca doanh nghip
khng p ng gi nh hot ng lin tc
1. Khi lp v trnh by Bo co ti chnh, doanh nghip phi xem xt gi
nh v s hot ng lin tc. Doanh nghip b coi l khng hot ng lin tc nu
ht thi hn hot ng m khng c h s xin gia hn hot ng, b gii th, ph
sn, chm dt hot ng (phi c vn bn c th gi c quan c thm quyn) trong
vng khng qu 12 thng k t thi im lp Bo co ti chnh. i vi doanh
nghip c chu k sn xut, kinh doanh thng thng hn 12 thng th khng qu
mt chu k sn xut kinh doanh thng thng.
2. Trong mt s trng hp sau doanh nghip vn c coi l hot ng lin
tc:
- Vic thay i hnh thc s hu doanh nghip, thay i loi hnh doanh
nghip, v d chuyn mt cng ty TNHH thnh cng ty c phn hoc ngc li;
- Vic chuyn mt n v c t cch php nhn hch ton c lp thnh mt
n v khng c t cch php nhn hch ton ph thuc hoc ngc li (v d
chuyn mt cng ty con thnh mt chi nhnh hoc ngc li) vn c coi l hot
ng lin tc.
3. Khi khng p ng gi nh hot ng lin tc, doanh nghip vn phi
trnh by cc Bo co ti chnh v ghi r l:
- Bo co tnh hnh ti chnh p dng cho doanh nghip khng p ng gi
nh hot ng lin tc v c trnh by theo Mu B01 - DNNKLT;
- Bo co kt qu hot ng kinh doanh, Bo co lu chuyn tin t c
trnh by theo mu B02 - DNN v B03 - DNN p ng gi nh hot ng lin tc;
- Thuyt minh Bo co ti chnh p dng cho doanh nghip khng p ng
126
gi nh hot ng lin tc v c trnh by theo Mu B09 - DNNKLT.

4. Trng hp gi nh v s hot ng lin tc khng cn ph hp ti thi
im bo co, doanh nghip khng phi phn loi ti sn v n phi tr thnh ngn
hn v di hn m trnh by theo tnh thanh khon gim dn.
im bo co, doanh nghip phi nh gi li ton b ti sn v n phi tr tr
trng hp c mt bn th ba k tha quyn i vi ti sn hoc ngha v i vi
n phi tr theo gi tr s sch. Doanh nghip phi ghi nhn vo s k ton theo gi
nh gi li trc khi lp Bo co tnh hnh ti chnh.
5.1. Doanh nghip khng phi nh gi li ti sn, n phi tr nu bn th ba
k tha quyn i vi ti sn hoc ngha v i vi n phi tr trong mt s trng
hp c th nh sau:
a) Trng hp mt n v sp nhp vo n v khc, nu n v nhn sp
nhp cam kt k tha mi quyn v ngha v ca n v b sp nhp theo gi tr s
sch;
b) Trng hp mt n v chia thnh cc n v khc, nu n v sau khi
chia cam kt k tha mi quyn v ngha v ca n v b chia theo gi tr s sch;
c) Tng khon mc ti sn c th c mt bn khc cam kt, bo lnh thu
hi cho n v b gii th theo gi tr s sch v vic thu hi din ra trc thi im
n v chnh thc ngng hot ng;
d) Tng khon mc n phi tr c th c mt bn th ba cam kt, bo
lnh thanh ton cho n v b gii th v n v b gii th ch c ngha v thanh
ton li cho bn th ba theo gi tr s sch;
5.2. Vic nh gi li c thc hin i vi tng loi ti sn v n phi tr
theo nguyn tc:
(a) i vi ti sn:
- Hng tn kho c nh gi theo gi thp hn gia gi gc v gi tr thun
c th thc hin c ti thi im bo co;
- TSC hu hnh, TSC v hnh, bt ng sn u t c nh gi theo
gi thp hn gia gi tr cn li v gi tr c th thu hi ti thi im bo co (l
gi thanh l tr cc chi ph thanh l c tnh). i vi TSC thu ti chnh nu c
iu khon bt buc phi mua li th nh gi li tng t nh TSC ca doanh
nghip, nu c tr li cho bn cho thu th nh gi li theo s n thu ti chnh
cn phi tr cho bn cho thu;
- Chi ph xy dng c bn d dang c nh gi theo gi thp hn gia gi
tr ghi s v gi tr c th thu hi ti thi im bo co (l gi thanh l tr chi ph
thanh l c tnh);
- Chng khon kinh doanh c nh gi theo gi tr hp l. Gi tr hp l
ca chng khon nim yt hoc chng khon trn sn UPCOM c xc nh l
127
gi ng ca ca phin giao dch ti ngy bo co (hoc phin trc lin k nu th

trng khng giao dch vo ngy bo co);
- Cc khon u t, gp vn vo n v khc c ghi nhn theo gi thp
hn gia gi tr ghi s v gi tr c th thu hi ti thi im bo co (gi c th bn
tr chi ph bn c tnh);
- Cc khon u t nm gi n ngy o hn, cc khon phi thu c
nh gi theo s thc t c th thu hi.
b) i vi n phi tr: Trng hp c s tha thun gia cc bn bng vn
bn v s phi tr th nh gi li theo s tha thun. Trng hp khng c tha
thun c th thc hin nh sau:
- N phi tr bng tin c nh gi li theo gi cao hn gia gi tr ghi s
khon n phi tr v gi tr khon n tr trc thi hn theo quy nh ca hp
ng;
- N phi tr bng ti sn ti chnh c nh gi li theo gi cao hn gia
gi tr ghi s ca khon n phi tr v gi tr hp l ca ti sn ti chnh ti thi
im bo co;
- N phi tr bng hng tn kho c nh gi li theo gi cao hn gia gi
tr ghi s khon n phi tr v gi mua (cng cc chi ph lin quan trc tip) hoc
gi thnh sn xut hng tn kho ti thi im bo co;
- N phi tr bng TSC c nh gi li theo gi cao hn gia gi tr ghi
s n phi tr v gi mua (cng cc chi ph lin quan trc tip) hoc gi tr cn li
ca TSC ti thi im bo co.
c) Cc khon mc tin t c gc ngoi t c nh gi li theo t gi
chuyn khon trung bnh cui k ca ngn hng thng mi ni doanh nghip
thng xuyn c giao dch ti thi im bo co nh doanh nghip p ng gi
nh hot ng lin tc.
6. Phng php k ton mt s khon mc ti sn khi doanh nghip khng
p ng gi nh hot ng lin tc:
a) Vic trch lp d phng hoc nh gi tn tht ti sn c ghi gim trc
tip vo gi tr ghi s ca ti sn, khng thc hin trch lp d phng trn TK 229 D phng tn tht ti sn;
b) Vic tnh khu hao hoc ghi nhn tn tht ca TSC, Bt ng sn u t
c ghi gim trc tip vo gi tr ghi s ca ti sn, khng s dng TK 214
phn nh hao mn ly k.
7. Khi gi nh hot ng lin tc khng cn ph hp, doanh nghip phi x
l mt s vn ti chnh sau:
- Thc hin trch trc vo chi ph xc nh kt qu kinh doanh i vi
cc khon l d kin pht sinh trong tng lai nu kh nng pht sinh khon l l
tng i chc chn v gi tr khon l c c tnh mt cch ng tin cy; Ghi
128
nhn ngha v hin ti i vi cc khon phi tr k c trong trng hp cha c

y h s ti liu (nh bin bn nghim thu khi lng ca nh thu..) nhng
chc chn phi thanh ton;
- i vi khon chnh lch t gi hi oi ang phn nh lu k trn Bo
co tnh hnh ti chnh (nh chnh lch t gi pht sinh t vic chuyn i bo co
ti chnh sang ng Vit Nam), doanh nghip kt chuyn ton b vo doanh thu
hot ng ti chnh (nu li) hoc chi ph ti chnh (nu l);
- Cc khon chi ph tr trc cha phn b ht nh li th thng mi pht
sinh t hp nht kinh doanh khng dn n quan h cng ty m - cng ty con,
cng c dng c xut dng, chi ph thnh lp doanh nghip, chi ph trong giai
on trin khai c ghi gim ton b tnh vo chi ph trong k. Ring chi
ph tr trc lin quan n vic thu ti sn, tr trc li vay c tnh ton v
phn b ph hp vi thi gian tr trc thc t cn li cho n khi chnh thc
dng hot ng;
- Cc khon chnh lch li, l khi nh gi li ti sn v n phi tr sau khi
b tr vi s d phng trch lp (nu c) c ghi nhn vo doanh thu hot
ng ti chnh, thu nhp khc hoc chi ph ti chnh, chi ph khc ty tng khon
mc c th tng t nh vic ghi nhn ca doanh nghip p ng gi nh hot
ng lin tc.
im bo co, doanh nghip phi thuyt minh chi tit v kh nng to tin v thanh
ton n phi tr, vn ch s hu cho cc c ng v gii thch l do v s khng so
snh c gia thng tin ca k bo co v thng tin k so snh, c th:
- S tin c kh nng thu hi t vic thanh l, nhng bn ti sn, thu hi n
phi thu;
- Kh nng thanh ton n phi tr theo th t u tin, nh kh nng tr n
ngn sch Nh nc, tr n ngi lao ng, tr n vay, n nh cung cp;
- Kh nng thanh ton cho ch s hu, i vi cng ty c phn cn cng b
r kh nng mi c phiu s nhn c bao nhiu tin;
- Thi gian tin hnh thanh ton cc khon n phi tr v vn ch s hu.
- L do khng so snh c thng tin k bo co v k so snh: Do k trc
doanh nghip trnh by Bo co ti chnh da trn nguyn tc doanh nghip p
ng gi nh hot ng lin tc. Do doanh nghip chun b gii th, ph sn, chm
dt hot ng theo quyt nh ca c quan c thm quyn (ghi r tn c quan, s
quyt nh) hoc do Ban gim c c d nh theo vn bn (s, ngy, thng, nm)
nn Bo co ti chnh trong k bo co c trnh by theo nguyn tc k ton
khc (khng p ng gi nh hot ng lin tc).
iu 75. Nguyn tc lp v trnh by bo co ti chnh khi thay i k
k ton
129
Khi thay i k k ton, v d i k k ton t nm dng lch sang k k

ton khc nm dng lch, doanh nghip phi tin hnh kho s k ton, lp Bo
co ti chnh theo nguyn tc sau:
1. Vic thay i k k ton phi tun th theo quy nh ca Lut K ton.
Khi thay i k k ton nm, k ton phi lp ring Bo co ti chnh cho giai on
gia 2 k k ton ca nm ti chnh c v nm ti chnh mi.
V d: Doanh nghip c k k ton nm 2014 theo nm dng lch. Nm
2015, doanh nghip chuyn sang p dng k k ton nm bt u t 1/4 nm trc
n 31/3 nm sau th doanh nghip phi lp bo co ti chnh cho giai on t
1/1/2015 n 31/3/2015.
2. i vi Bo co tnh hnh ti chnh: Ton b s d ti sn, n phi tr v
vn ch s hu ca k k ton trc khi chuyn i c ghi nhn l s d u k
ca k k ton mi v c trnh by trong ct S u nm.
3. i vi Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin
t: S liu k t thi im thay i k k ton n cui k bo co u tin c
trnh by trong ct K ny, ct k trc trnh by s liu ca 12 thng trc
tng ng vi k k ton nm hin ti.
V d: Tip theo v d trn, khi trnh by ct K trc trong bo co kt
qu hot ng kinh doanh bt u t ngy 1/4/2015 v kt thc ngy 31/3/2016,
doanh nghip phi trnh by s liu ca giai on t 1/4/2014 n 31/3/2015.
iu 76. Nguyn tc lp v trnh by Bo co ti chnh khi chuyn i
loi hnh hoc hnh thc s hu doanh nghip
Khi chuyn i hnh thc s hu, chuyn i loi hnh doanh nghip phi
tin hnh kho s k ton, lp Bo co ti chnh theo quy nh ca php lut. Trong
k k ton u tin sau khi chuyn i, doanh nghip phi ghi s k ton v trnh
by bo co ti chnh theo nguyn tc sau:
1. i vi s k ton phn nh ti sn, n phi tr v vn ch s hu: Ton
b s d ti sn, n phi tr v vn ch s hu trn s k ton ca doanh nghip c
c ghi nhn l s d u k trn s k ton ca doanh nghip mi.
2. i vi Bo co tnh hnh ti chnh: Ton b s d ti sn, n phi tr v
vn ch s hu k tha ca doanh nghip c trc khi chuyn i c ghi nhn l
s d u k ca doanh nghip mi v c trnh by trong ct S u nm.
3. i vi Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin
t: S liu k t thi im chuyn i n cui k bo co u tin c trnh by
trong ct K ny, ct K trc trnh by s liu ct K ny ca Bo co k
trc lin k. Doanh nghip phi trnh by trn thuyt minh bo co ti chnh v l
do dn n s liu ct k trc khng c kh nng so snh c vi s liu
ct k ny (nu c).
iu 77. Nguyn tc lp v trnh by Bo co ti chnh khi chia, tch,
hp nht, sp nhp doanh nghip
130
1. n v k ton b chia, b tch, hp nht thnh n v k ton mi phi

thc hin cc cng vic k ton theo quy nh ca Lut k ton. n v k ton
mi thc hin cng vic k ton cho k k ton u tin theo nguyn tc sau:
- i vi s k ton phn nh ti sn, n phi tr v vn ch s hu: Ton
b ti sn, n phi tr v vn ch s hu ca n v k ton b chia, b tch, hp
nht chuyn sang c ghi nhn l s pht sinh ca n v k ton mi.
- i vi Bo co tnh hnh ti chnh: Ct S u nm ca n v k ton
mi khng c s liu v phi trnh by r vn ny trong thuyt minh bo co ti
chnh.
- i vi Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin
t: Ch trnh by s liu k t thi im b chia, b tch, hp nht n cui k bo
co vo ct K ny. Ct K trc khng c s liu v phi trnh by r vn
ny trong thuyt minh bo co ti chnh.
2. Khi sp nhp n v k ton th n v k ton nhn sp nhp phi thc
hin cc cng vic k ton theo quy nh ca Lut k ton. n v k ton nhn
sp nhp thc hin cng vic k ton theo nguyn tc:
- i vi s k ton phn nh ti sn, n phi tr v vn ch s hu: Ton
b ti sn, n phi tr v vn ch s hu trn s k ton ca n v k ton b sp
nhp c ghi nhn l s pht sinh trong k ca n v nhn sp nhp. S d u
k ca n v k ton nhn sp nhp vn gi nguyn.
- i vi Bo co tnh hnh ti chnh: Ton b ti sn, n phi tr v vn ch
s hu ca n v k ton b sp nhp chuyn sang c tng hp v trnh by
trong ct S cui nm ca n v k ton nhn sp nhp. Ct S u nm ca
n v k ton nhn sp nhp vn gi nguyn.
- i vi Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin
t: Ton b s liu trn bo co kt qu hot ng kinh doanh v bo co lu
chuyn tin t ca n v b sp nhp c tng hp trong ct K ny ca n v
nhn sp nhp v phi thuyt minh trong Bn thuyt minh bo co ti chnh.
iu 78. ng tin s dng lp bo co ti chnh khi cng b ra cng
chng v np cc c quan chc nng qun l Nh nc ti Vit Nam
1. Bo co ti chnh c s dng cng b ra cng chng v np cc c
quan chc nng qun l Nh nc ti Vit Nam phi c trnh by bng ng
Vit Nam. Trng hp doanh nghip lp Bo co ti chnh bng ng ngoi t th
phi chuyn i Bo co ti chnh ra ng Vit Nam v khi cng b ra cng chng
v np cc c quan chc nng qun l Nh nc ti Vit Nam th bo co ti chnh
bng ng Vit Nam phi c nh km bo co ti chnh bng ng ngoi t.
Bo co ti chnh dng xc nh ngha v thu ca doanh nghip c thc hin
theo quy nh ca php lut v thu.
2. Phng php chuyn i Bo co ti chnh lp bng ngoi t sang ng
Vit Nam cng b thng tin ra cng chng v np cc c quan qun l Nh
131
nc:
a) Khi chuyn i Bo co ti chnh c lp bng ng ngoi t ra ng
Vit Nam, k ton phi quy i cc ch tiu ca Bo co ti chnh theo nguyn tc
sau:
- Ti sn v n phi tr c quy i ra ng Vit Nam theo t gi chuyn
khon trung bnh cui k ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng
xuyn c giao dch;
- Vn ch s hu (vn gp ca ch s hu, thng d vn c phn, vn khc)
c quy i ra ng Vit Nam theo t gi giao dch thc t ti ngy gp vn;
- Li nhun sau thu cha phn phi, cc qu trch t li nhun sau thu
cha phn phi c quy i ra ng Vit Nam bng cch tnh ton theo cc
khon mc ca Bo co kt qu hot ng kinh doanh;
- Li nhun, c tc tr c quy i ra ng Vit Nam theo t gi giao
dch thc t ti ngy phi tr li nhun, c tc;
- Cc khon mc thuc Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co
lu chuyn tin t c quy i ra ng Vit Nam theo t gi giao dch thc t ti
thi im pht sinh giao dch hoc t gi chuyn khon trung bnh nm (trng
hp nu t gi trung bnh xp x vi t gi giao dch thc t).
b) Phng php k ton chnh lch t gi do chuyn i Bo co ti chnh
sang ng Vit Nam.
Chnh lch t gi pht sinh khi chuyn i Bo co ti chnh sang ng
Vit Nam c ghi nhn trn ch tiu Chnh lch t gi hi oi - Thuc phn
vn ch s hu ca Bo co tnh hnh ti chnh.
iu 79. Nguyn tc lp Bo co ti chnh khi thay i n v tin t
trong k ton
1. Khi thay i n v tin t k ton, ti k u tin k t khi thay i, k
ton thc hin chuyn i s d s k ton sang n v tin t k ton mi theo t
gi chuyn khon trung bnh ca ngn hng thng mi ni doanh nghip thng
xuyn c giao dch ti thi im thay i n v tin t k ton.
2. Khi trnh by thng tin so snh (ct k trc) trn bo co kt qu hot
ng kinh doanh v bo co lu chuyn tin t ca k c s thay i n v tin t
trong k ton, n v p dng t gi chuyn khon trung bnh k trc lin k vi
k thay i.
3. Khi thay i n v tin t k ton, doanh nghip phi trnh by r trn
Bn thuyt minh bo co ti chnh l do thay i n v tin t k ton v nhng
nh hng (nu c) i vi bo co ti chnh do vic thay i n v tin t k
ton.
iu 80. Trch nhim, thi hn lp v gi bo co ti chnh
1. Trch nhim, thi hn lp v gi bo co ti chnh:
132
a) Tt c cc doanh nghip nh v va phi lp v gi bo co ti chnh nm

chm nht l 90 ngy k t ngy kt thc nm ti chnh cho cc c quan c lin
quan theo quy nh.
b) Ngoi vic lp bo co ti chnh nm, cc doanh nghip c th lp bo
co ti chnh hng thng, qu phc v yu cu qun l v iu hnh hot ng
sn xut, kinh doanh ca doanh nghip.
2. Ni nhn bo co ti chnh nm c quy nh nh sau:
Cc doanh nghip np bo co ti chnh nm cho c quan thu, c quan
ng k kinh doanh v c quan Thng k.
Cc doanh nghip (k c cc doanh nghip trong nc v doanh nghip c
vn u t nc ngoi) c tr s nm trong khu ch xut, khu cng nghip, khu
cng ngh cao th ngoi vic np Bo co ti chnh nm cho cc c quan theo quy
nh (C quan thu, c quan ng k kinh doanh, c quan thng k) cn phi np
Bo co ti chnh nm cho Ban qun l khu ch xut, khu cng nghip, khu cng
ngh cao nu c yu cu.
MC 2
NI DUNG V PHNG PHP LP BO CO TI CHNH CA
DOANH NGHIP NH V VA
iu 81. Hng dn lp v trnh by Bo co ti chnh
1. Nhng thng tin chung v doanh nghip
Trong Bo co ti chnh nm, doanh nghip phi trnh by cc thng tin
chung sau:
- Tn v a ch ca doanh nghip;
- Ngy kt thc k k ton;
- Ngy lp bo co ti chnh;
- n v tin t dng ghi s k ton;
- n v tin t dng lp v trnh by bo co ti chnh.
2. Lp v trnh by Bo co tnh hnh ti chnh
2.1. C s lp Bo co tnh hnh ti chnh
- Cn c vo s k ton tng hp;
- Cn c vo s, th k ton chi tit hoc Bng tng hp chi tit;
- Cn c vo Bo co tnh hnh ti chnh nm trc ( trnh by ct u
nm).
2.2. Ni dung v phng php lp cc ch tiu trong Bo co tnh hnh ti
chnh ca doanh nghip
133
2.2.1. i vi doanh nghip p ng gi nh hot ng lin tc (xem

mu B01a - DNN)
a) Ti sn
- Tin v cc khon tng ng tin (M s 110)
Ch tiu ny phn nh ton b tin mt ti qu, tin gi ngn hng khng k
hn v cc khon tng ng tin hin c ca doanh nghip ti thi im bo
co.
S liu ghi vo ch tiu ny l tng s d N ca cc TK 111, 112, s d
N chi tit ca TK 1281 (chi tit cc khon tin gi c k hn gc khng qu 3
thng) v TK 1288 (chi tit cc khon tiu chun phn loi l tng ng
tin).
Ngoi ra, trong qu trnh lp bo co, nu nhn thy cc khon mc c
phn nh cc ti khon khc tha mn nh ngha tng tng tin th k ton
c php trnh by trong ch tiu ny. Cc khon tng ng tin c th bao
gm: K phiu ngn hng, tn phiu kho bc,
Cc khon trc y c phn loi l tng ng tin nhng qu hn
cha thu hi c phi chuyn sang trnh by ti cc ch tiu khc, ph hp vi ni
dung ca tng khon mc.
Khi phn tch cc ch tiu ti chnh, ngoi cc khon tng ng tin trnh
by trong ch tiu ny, k ton c th coi tng ng tin bao gm c cc khon
c thi hn thu hi cn li di 3 thng k t ngy bo co (nhng c k hn gc
trn 3 thng) c kh nng chuyn i d dng thnh mt lng tin xc nh v
khng c ri ro trong vic chuyn i thnh tin.
- u t ti chnh (M s 120)
L ch tiu tng hp phn nh tng gi tr ca cc khon u t ti chnh
(sau khi tr i d phng tn tht u t ti chnh) ca doanh nghip ti thi
im bo co, bao gm: Chng khon kinh doanh, cc khon u t nm gi n
ngy o hn v cc khon u t gp vn vo n v khc.
Cc khon u t ti chnh c phn nh trong ch tiu ny khng bao gm
cc khon u t c trnh by trong ch tiu Tin v cc khon tng ng
tin (M s 110) v cc khon phi thu v cho vay c trnh by trong ch tiu
Phi thu khc (M s 134).
M s 120 = M s 121+ M s 122 + M s 123 + M s 124.
+ Chng khon kinh doanh (M s 121)
Ch tiu ny phn nh gi tr cc khon chng khon v cc cng c ti
chnh khc nm gi v mc ch kinh doanh ti thi im bo co (nm gi vi
mc ch ch tng gi bn ra kim li). Ch tiu ny c th bao gm c cc cng
c ti chnh khng c chng khon ha, v d nh thng phiu, hp ng k
hn, hp ng hon i nm gi v mc ch kinh doanh.
134
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N ca TK 121.

+ u t nm gi n ngy o hn (M s 122)
Ch tiu ny phn nh cc khon u t nm gi n ngy o hn ti thi
im bo co, nh tin gi c k hn, tri phiu, thng phiu v cc loi chng
khon n khc. Ch tiu ny khng bao gm cc khon u t nm gi n ngy
o hn c trnh by trong ch tiu Tin v cc khon tng ng tin
(M s 110), v cc khon phi thu v cho vay c trnh by trong ch tiu
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N chi tit ca cc TK 1281, 1288.
+ u t gp vn vo n v khc (M s 123)
Ch tiu ny phn nh cc khon u t vo cng ty lin doanh, lin kt v
cc khon u t khc.
+ D phng tn tht u t ti chnh (M s 124)
Ch tiu ny phn nh khon d phng gim gi chng khon kinh doanh v
d phng tn tht u t vo n v khc ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca cc TK 2291, 2292 v c
ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n (...).
- Cc khon phi thu (M s 130)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr ca cc khon phi thu ti thi
im bo co, nh: Phi thu ca khch hng, tr trc cho ngi bn, vn kinh
doanh n v trc thuc, phi thu khc, ti sn thiu ch x l sau khi tr i
d phng phi thu kh i.
M s 130 = M s 131 + M s 132 + M s 133 + M s 134 + M s 135
+ M s 136.
+ Phi thu ca khch hng (M s 131)
Ch tiu ny phn nh s tin cn phi thu ca khch hng ti thi im bo
co.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo tng s d N chi tit ca TK 131
m theo tng khch hng.
+ Tr trc cho ngi bn (M s 132)
Ch tiu ny phn nh s tin tr trc cho ngi bn mua ti sn, dch
v nhng cha nhn c ti sn, dch v ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo tng s d N chi tit ca TK
331 m theo tng ngi bn.
+ Vn kinh doanh n v trc thuc (M s 133)
135
Ch tiu ny ch ghi trn Bo co tnh hnh ti chnh ca n v cp trn phn

nh s vn kinh doanh giao cho cc n v hch ton ph thuc. Khi lp Bo
co tnh hnh ti chnh tng hp ca ton doanh nghip, ch tiu ny c b tr
vi ch tiu Phi tr ni b v vn kinh doanh (M s 317) hoc ch tiu "Vn
gp ca ch s hu" (M s 411) trn Bo co tnh hnh ti chnh ca cc n v
hch ton ph thuc, chi tit phn vn nhn ca n v cp trn.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d N ca TK 1361.
+ Phi thu khc (M s 134)
Ch tiu ny phn nh cc khon phi thu khc ti thi im bo co, nh:
Phi thu ni b khc ngoi phi thu v vn kinh doanh; phi thu v cho vay, phi
thu v cc khon chi h; phi thu v tin li, c tc c chia, cc khon tm
ng; cc khon cm c, k cc, k qu, cho mn tm thi, m doanh nghip
c quyn thu hi.
Khi n v cp trn lp Bo co tnh hnh ti chnh tng hp vi n v cp
di hch ton ph thuc, khon phi thu ni b khc trong ch tiu ny c b
tr vi khon phi tr ni b khc trong ch tiu Phi tr khc (M s 315) trn
Bo co tnh hnh ti chnh ca cc n v hch ton ph thuc.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N chi tit ca cc TK 1288 (phi
thu v cho vay), 1368, 1386, 1388, 334, 338, 141.
+ Ti sn thiu ch x l (M s 135)
Ch tiu ny phn nh cc ti sn thiu ht, mt mt cha r nguyn nhn
ang ch x l ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N TK 1381.
+ D phng phi thu kh i (M s 136)
Ch tiu ny phn nh khon d phng cho cc khon phi thu kh i ti
thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 2293 v c ghi bng s
m di hnh thc ghi trong ngoc n (...).
- Hng tn kho (M s 140)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr hin c cc loi hng tn kho
d tr cho qu trnh sn xut, kinh doanh ca doanh nghip (sau khi tr i d
phng gim gi hng tn kho) ti thi im bo co.
M s 140 = M s 141 + M s 142.
+ Hng tn kho (M s 141)
Ch tiu ny phn nh tng gi tr ca hng tn kho thuc quyn s hu ca
doanh nghip ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N ca cc TK 151, 152, 153, 154,
136
155, 156, 157.

+ D phng gim gi hng tn kho (M s 142)
Ch tiu ny phn nh khon d phng gim gi ca cc loi hng tn kho
ti thi im bo co.
- Ti sn c nh (M s 150)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr cn li ca cc loi ti sn c
nh ti thi im bo co.
M s 150 = M s 151 + M s 152.
+ Nguyn gi (M s 151)
Ch tiu ny phn nh ton b nguyn gi cc loi ti sn c nh ti thi
im bo co.
+ Gi tr hao mn lu k (M s 152)
Ch tiu ny phn nh ton b gi tr hao mn ca cc loi ti sn c nh
lu k ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca cc TK 2141, 2142, 2143 v
c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n (...).
- Bt ng sn u t (M s 160)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr cn li ca cc loi bt ng
sn u t ti thi im bo co.
M s 160 = M s 161 + M s 162.
Ch tiu ny phn nh ton b nguyn gi ca cc loi bt ng sn u t ti
thi im bo co sau khi tr s tn tht do suy gim gi tr ca bt ng sn
u t nm gi ch tng gi.
S liu phn nh vo ch tiu ny l s d N ca TK 217.
Ch tiu ny phn nh ton b gi tr hao mn ly k ca bt ng sn u t
dng cho thu ti thi im bo co.
- Xy dng c bn d dang (M s 170)
Ch tiu ny phn nh ton b tr gi ti sn c nh ang mua sm, chi ph
137
u t xy dng c bn, chi ph sa cha ln ti sn c nh d dang hoc hon

thnh cha bn giao hoc cha a vo s dng ti thi im bo co.
- Ti sn khc (M s 180)
L ch tiu tng hp phn nh tng gi tr cc ti sn khc ti thi im bo
co, nh: Thu GTGT cn c khu tr v ti sn khc ti thi im bo co.
M s 180 = M s 181 + M s 182.
+ Thu gi tr gia tng c khu tr (M s 181)
Ch tiu ny phn nh s thu GTGT cn c khu tr v s thu GTGT
cn c hon li ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu Thu gi tr gia tng c khu tr cn c vo
s d N ca TK 133.
+ Ti sn khc (M s 182)
Ch tiu ny phn nh tng gi tr cc ti sn khc ti thi im bo co,
nh: Chi ph tr trc, thu v cc khon khc np tha cho Nh nc.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d N chi tit cc TK 242,
333.
- Tng cng ti sn (M s 200)
L ch tiu tng hp phn nh tng tr gi ti sn hin c ca doanh nghip
ti thi im bo co.
M s 200 = M s 110 + M s 120 + M s 130 + M s 140 + M s 150
+ M s 160 + M s 170 + M s 180.
b) N phi tr (M s 300)
L ch tiu tng hp phn nh ton b s n phi tr ti thi im bo co.
M s 300 = M s 311 + M s 312 + M s 313 + M s 314 + M s
315 + M s 316 + M s 317 + M s 318 + M s 319 + M s 320
+ Phi tr ngi bn (M s 311)
Ch tiu ny phn nh s tin cn phi tr cho ngi bn ti thi im bo
co. S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo tng s d C chi tit ca TK 331
m cho tng ngi bn.
+ Ngi mua tr tin trc (M s 312)
Ch tiu ny phn nh s tin ngi mua ng trc mua sn phm, hng
ha, dch v, ti sn c nh, bt ng sn u t v doanh nghip c ngha v
cung cp ti thi im bo co (khng bao gm cc khon doanh thu nhn trc).
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo tng s d C chi tit ca TK 131
m cho tng khch hng.
+ Thu v cc khon phi np Nh nc (M s 313)
138
Ch tiu ny phn nh tng cc khon doanh nghip cn phi np cho Nh

nc ti thi im bo co, bao gm c cc khon thu, ph, l ph v cc khon
phi np khc.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo tng s d C chi tit ca TK 333.
+ Phi tr ngi lao ng (M s 314)
Ch tiu ny phn nh cc khon doanh nghip cn phi tr cho ngi lao
ng ti thi im bo co. S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d C chi
tit ca TK 334.
+ Phi tr khc (M s 315)
Ch tiu ny phn nh cc khon phi tr khc ti thi im bo co, nh:
Chi ph phi tr, phi tr ni b khc ngoi khon phi tr v vn kinh doanh, gi
tr ti sn pht hin tha cha r nguyn nhn, cc khon phi np cho c quan
BHXH, KPC, cc khon nhn k cc, k qu, doanh thu cha thc hin
di hch ton ph thuc, khon phi tr ni b khc trong ch tiu ny c b
tr vi khon phi thu ni b khc trong ch tiu Phi thu khc (M s 134) trn
Bo co tnh hnh ti chnh ca cc n v hch ton ph thuc.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d C chi tit ca cc TK
335, 3368, 338, 1388.
+ Vay v n thu ti chnh (M s 316)
Ch tiu ny phn nh tng gi tr cc khon doanh nghip i vay, cn n
cc ngn hng, t chc, cng ty ti chnh v cc i tng khc k c khon vay
di hnh thc pht hnh tri phiu, c phiu u i c phn loi l n phi tr
ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d C chi tit ca TK 341,
4111 (c phiu u i c phn loi l n phi tr).
+ Phi tr ni b v vn kinh doanh (M s 317)
Ty thuc vo c im hot ng v m hnh qun l ca tng n v,
doanh nghip thc hin phn cp v quy nh cho n v hch ton ph thuc ghi
nhn khon vn do doanh nghip cp vo ch tiu ny hoc ch tiu Vn gp ca
ch s hu (M s 411).
Ch tiu ny ch trnh by trn Bo co tnh hnh ti chnh n v cp di
khng c t cch php nhn hch ton ph thuc, phn nh cc khon n v cp
di phi tr cho n v cp trn v vn kinh doanh.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d C chi tit ca TK 3361.
Khi n v cp trn lp Bo co tnh hnh ti chnh tng hp ton doanh nghip,
ch tiu ny c b tr vi ch tiu Vn kinh doanh n v trc thuc (M s
133) trn Bo co tnh hnh ti chnh ca n v cp trn.
139
+ D phng phi tr (M s 318)

Ch tiu ny phn nh khon d phng cho cc khon d kin phi tr ti thi
im bo co, nh d phng bo hnh sn phm, hng ha, cng trnh xy dng, cc
khon chi ph trch trc sa cha TSC nh k, chi ph hon nguyn mi
trng trch trc Cc khon d phng phi tr thng c c tnh, cha chc
chn v thi gian phi tr, gi tr phi tr v doanh nghip cha nhn c hng ha,
dch v t nh cung cp.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d C ca TK 352.
+ Qu khen thng, phc li (M s 319)
Ch tiu ny phn nh Qu khen thng, Qu phc li, Qu thng ban
qun l iu hnh cha s dng ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 353.
+ Qu pht trin khoa hc v cng ngh (M s 320)
Ch tiu ny phn nh s Qu pht trin khoa hc v cng ngh cha s
dng ti thi im bo co.
c) Vn ch s hu (M s 400)
L ch tiu tng hp phn nh cc khon vn kinh doanh thuc s hu ca
c ng, thnh vin gp vn, nh: Vn gp ca ch s hu, thng d vn c phn,
vn khc ca ch ch s hu, li nhun sau thu cha phn phi, c phiu qu,
chnh lch t gi hi oi.
M s 400 = M s 411 + M s 412 + M s 413 + M s 414 + M s 415
+ M s 416 + M s 417
- Vn gp ca ch s hu (M s 411)
Ch tiu ny phn nh tng s vn thc gp ca cc ch s hu vo
doanh nghip (i vi cng ty c phn phn nh vn gp ca cc c ng theo
mnh gi c phiu) ti thi im bo co.
Ti n v hch ton ph thuc, ch tiu ny c th phn nh s vn c
cp nu doanh nghip quy nh n v hch ton ph thuc ghi nhn vn kinh
doanh c cp vo TK 411.
- Thng d vn c phn (M s 412)
Ch tiu ny phn nh thng d vn c phn thi im bo co ca cng ty
c phn.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 4112. Nu TK 4112 c s
d N th ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n
(...).
140
- Vn khc ca ch s hu (M s 413)
Ch tiu ny phn nh gi tr cc khon vn khc ca ch s hu ti thi
im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C TK 4118.
- C phiu qu (M s 414)
Ch tiu ny phn nh gi tr c phiu qu hin c thi im bo co ca
cng ty c phn.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N ca TK 419 v c ghi bng s
- Chnh lch t gi hi oi (M s 415)
Trng hp n v s dng ng tin khc ng Vit Nam lm n v tin
t trong k ton, ch tiu ny phn nh khon chnh lch t gi hi oi do chuyn
i Bo co ti chnh sang ng Vit Nam.
- Cc qu thuc vn ch s hu (M s 416)
Ch tiu ny phn nh cc qu thuc vn ch s hu cha s dng ti thi
im bo co. S liu ghi vo ch tiu ny l s d C TK 418.
- Li nhun sau thu cha phn phi (M s 417)
Ch tiu ny phn nh s li (hoc l) sau thu cha phn phi ti thi im
bo co. S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 421. Trng hp TK
421 c s d N th s liu ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc ghi
trong ngoc n (...).
- Tng cng ngun vn (M s 500)
L ch tiu tng hp phn nh tng s cc ngun vn hnh thnh ti sn ca
doanh nghip ti thi im bo co. M s 500 = M s 300 + M s 400.
Ch tiu Tng cng Ti sn
M s 200
Ch tiu Tng cng Ngun vn

M s 500
2.2.2. i vi doanh nghip p ng gi nh hot ng lin tc (Xem

mu B01b - DNN)
a) Ti sn ngn hn (M s 100)
L ch tiu tng hp phn nh tng gi tr tin v cc khon tng ng
tin, cc khon u t ti chnh ngn hn, cc khon phi thu ngn hn, hng tn
kho v ti sn ngn hn khc c th bn hay s dng trong vng khng qu 12
thng hoc mt chu k kinh doanh thng thng ca doanh nghip ti thi im
bo co.
M s 100 = M s 110 + M s 120 + M s 130 + M s 140 + M s 150.
141

co.
tin).
Ngoi ra, trong qu trnh lp bo co, nu nhn thy cc khon mc c
phn nh cc ti khon khc tha mn nh ngha tng tng tin th k ton
c php trnh by trong ch tiu ny. Cc khon tng ng tin c th bao
gm: K phiu ngn hng, tn phiu kho bc,
Khi phn tch cc ch tiu ti chnh, ngoi cc khon tng ng tin trnh
by trong ch tiu ny, k ton c th coi tng ng tin bao gm c cc khon
c thi hn thu hi cn li di 3 thng k t ngy bo co (nhng c k hn gc
trn 3 thng) c kh nng chuyn i d dng thnh mt lng tin xc nh v
khng c ri ro trong vic chuyn i thnh tin.
- u t ti chnh ngn hn (M s 120)
ngn hn (sau khi tr i d phng gim gi chng khon kinh doanh), bao gm:
Chng khon kinh doanh, cc khon u t nm gi n ngy o hn c k hn
cn li khng qu 12 thng k t thi im bo co.
Cc khon u t ti chnh ngn hn c phn nh trong ch tiu ny khng
bao gm cc khon u t ngn hn c trnh by trong ch tiu Tin v cc
khon tng ng tin (M s 110), cc khon phi thu v cho vay c trnh by
trong ch tiu Phi thu ngn hn khc (M s 133).
M s 120 = M s 121+ M s 122 + M s 123.
+ Chng khon kinh doanh (M s 121)
Ch tiu ny phn nh gi tr cc khon chng khon v cc cng c ti
chnh khc nm gi v mc ch kinh doanh ti thi im bo co (nm gi vi
mc ch ch tng gi bn ra kim li). Ch tiu ny c th bao gm c cc cng
c ti chnh khng c chng khon ha, v d nh thng phiu, hp ng k
hn, hp ng hon i nm gi v mc ch kinh doanh.
+ D phng gim gi chng khon kinh doanh (M s 122)
Ch tiu ny phn nh khon d phng gim gi ca cc khon chng
khon kinh doanh ti thi im bo co.
142
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 2291 v c ghi bng

s m di hnh thc ghi trong ngoc n (...).
+ u t nm gi n ngy o hn ngn hn (M s 123)
Ch tiu ny phn nh cc khon u t nm gi n ngy o hn c k
hn cn li khng qu 12 thng hoc trong mt chu k sn xut, kinh doanh
thng thng ti thi im bo co, nh tin gi c k hn, tri phiu, thng
phiu v cc loi chng khon n khc. Ch tiu ny khng bao gm cc khon
u t nm gi n ngy o hn c trnh by trong ch tiu Tin v cc
khon tng ng tin (M s 110), cc khon phi thu v cho vay c trnh
by trong ch tiu Phi thu ngn hn khc (M s 133).
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N chi tit ca TK 1281, 1288.
- Cc khon phi thu ngn hn (M s 130)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr ca cc khon phi thu ngn
hn c k hn thu hi cn li khng qu 12 thng hoc trong mt chu k kinh
doanh thng thng ti thi im bo co, nh: Phi thu ngn hn ca khch hng,
tr trc cho ngi bn ngn hn, phi thu ngn hn khc, ti sn thiu ch x l
(sau khi tr i d phng phi thu ngn hn kh i).
M s 130 = M s 131 + M s 132 + M s 133 + M s 134 + M s 135
+ Phi thu ngn hn ca khch hng (M s 131)
Ch tiu ny phn nh s tin cn phi thu ca khch hng c k hn thu hi
cn li khng qu 12 thng hoc trong mt chu k kinh doanh thng thng ti
thi im bo co. S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo tng s d N chi tit
ca TK 131 m theo tng khch hng.
+ Tr trc cho ngi bn ngn hn (M s 132)
v v doanh nghip s nhn c ti sn, dch v trong thi hn khng qu 12
thng hoc trong mt chu k kinh doanh thng thng ti thi im bo co.
m theo tng ngi bn.
+ Phi thu ngn hn khc (M s 133)
Ch tiu ny phn nh cc khon phi thu khc c k hn thu hi cn li
khng qu 12 thng hoc trong mt chu k kinh doanh thng thng ti thi im
bo co, nh: Phi thu v cho vay ngn hn; phi thu ni b ngn hn khc ngoi
khon phi thu v vn kinh doanh n v trc thuc c phn nh ch tiu
Vn kinh doanh n v trc thuc (M s 213); cc khon chi h; phi thu
v tin li, c tc c chia; cc khon tm ng; cc khon cm c, k cc, k
qu, cho mn tm thi, m doanh nghip c quyn thu hi.
143
di hch ton ph thuc, khon phi thu ni b ngn hn khc trong ch tiu ny
c b tr vi khon phi tr ni b ngn hn khc trong ch tiu Phi tr ngn
hn khc (M s 415) trn Bo co tnh hnh ti chnh ca cc n v hch ton
ph thuc.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N chi tit ca cc TK 1288 (chi tit
cho vay), 1368, 1386, 1388, 334, 338, 141.
+ Ti sn thiu ch x l (M s 134)
Ch tiu ny phn nh cc ti sn thiu ht, mt mt cha r nguyn nhn
ang ch x l ti thi im bo co. S liu ghi vo ch tiu ny l s d N
TK 1381.
+ D phng phi thu ngn hn kh i (M s 135)
Ch tiu ny phn nh khon d phng cho cc khon phi thu ngn hn kh
i ti thi im bo co. S liu ghi vo ch tiu ny l s d C chi tit ca
TK 2293, chi tit d phng cho cc khon phi thu ngn hn kh i v uc ghi
bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n (...).
phng gim gi hng tn kho) n thi im bo co.
M s 140 = M s 141 + M s 142.
+ Hng tn kho (M s 141)
doanh nghip c lun chuyn trong vng thi hn khng qu 12 thng hoc
trong mt chu k kinh doanh thng thng ti thi im bo co.
155, 156, 157.
+ D phng gim gi hng tn kho (M s 142)
Ch tiu ny phn nh khon d phng gim gi ca cc loi hng tn kho
ti thi im bo co.
- Ti sn ngn hn khc (M s 150)
L ch tiu tng hp phn nh tng gi tr cc ti sn ngn hn khc c thi
hn thu hi hoc s dng khng qu 12 thng hoc trong mt chu k kinh doanh
thng thng ti thi im bo co, nh thu GTGT cn c khu tr v ti sn
ngn hn khc.
M s 150 = M s 151 + M s 152.+ Thu gi tr gia tng c khu tr
144
(M s 151)
Ch tiu ny phn nh s thu GTGT cn c khu tr v s thu GTGT
cn c hon li n cui nm bo co.
+ Ti sn ngn hn khc (M s 152)
Ch tiu ny phn nh ti sn ngn hn khc c thi hn thu hi hoc s
dng khng qu 12 thng ti thi im bo co, gm chi ph tr trc ngn hn,
thu v cc khon khc phi thu Nh nc.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d N chi tit ca cc TK 242,
333.
b) Ti sn di hn (M s 200)
L ch tiu tng hp phn nh tr gi cc loi ti sn khng c phn nh
trong ch tiu ti sn ngn hn. Ti sn di hn l cc ti sn c thi hn thu hi
hoc s dng trn 12 thng ti thi im bo co, nh: Cc khon phi thu di hn,
ti sn c nh, bt ng sn u t, xy dng c bn d dang, u t ti chnh di
hn v ti sn di hn khc.
M s 200 = M s 210 + M s 220 + M s 230 + M s 240 + M s 250
+ M s 260.
- Cc khon phi thu di hn (M s 210)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr ca cc khon phi thu c k
hn thu hi trn 12 thng hoc hn mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng
ti thi im bo co, nh: Phi thu di hn ca khch hng, tr trc cho ngi
bn di hn, vn kinh doanh n v trc thuc, phi thu di hn khc (sau khi tr
i d phng phi thu di hn kh i).
M s 210 = M s 211 + M s 212 + M s 213 + M s 214 + M s
215.
+ Phi thu di hn ca khch hng (M s 211)
Ch tiu ny phn nh s tin cn phi thu ca khch hng c k hn thu hi
trn 12 thng hoc hn mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng ti thi
im bo co.
m theo tng khch hng.
+ Tr trc cho ngi bn di hn (M s 212)
v v doanh nghip s nhn c ti sn, dch v trong thi hn trn 12 thng hoc
hn mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng ti thi im bo co.
145
m theo tng ngi bn.

+ Vn kinh doanh n v trc thuc (M s 213)
Ch tiu ny ch ghi trn Bo co tnh hnh ti chnh ca n v cp trn phn
nh s vn kinh doanh giao cho cc n v hch ton ph thuc.
Khi lp Bo co tnh hnh ti chnh tng hp ca ton doanh nghip, ch tiu
ny c b tr vi ch tiu Phi tr ni b v vn kinh doanh (M s 423) hoc
ch tiu "Vn gp ca ch s hu" (M s 511) trn Bo co tnh hnh ti chnh
ca cc n v hch ton ph thuc, chi tit phn vn nhn ca n v cp trn.
+ Phi thu di hn khc (M s 214)
Ch tiu ny phn nh cc khon phi thu khc c k hn thu hi cn li trn
12 thng hoc hn mt chu k kinh doanh thng thng ti thi im bo co,
nh: Phi thu di hn v cho vay, phi thu ni b di hn khc ngoi khon phi
thu ni b v vn kinh doanh c phn nh ch tiu Vn kinh doanh n
v trc thuc (M s 213), phi thu v cc khon chi h; cc khon tm ng,
cm c, k cc, k qu, cho mnm doanh nghip c quyn thu hi.
di hch ton ph thuc, khon phi thu ni b di hn trong ch tiu ny c b
tr vi khon phi tr ni b di hn c trnh by trong ch tiu Phi tr di hn
khc (M s 424) trn Bo co tnh hnh ti chnh ca cc n v hch ton ph
thuc.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d N chi tit ca cc TK 1288
(chi tit cho vay), 1368, 1386, 1388, 334, 338, 141.
+ D phng phi thu di hn kh i (M s 215)
Ch tiu ny phn nh khon d phng cho cc khon phi thu di hn kh
i ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C chi tit ca TK 2293, chi tit d
phng cho cc khon phi thu di hn kh i v c ghi bng s m di hnh
thc ghi trong ngoc n (...).
- Ti sn c nh (M s 220)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr cn li (Nguyn gi tr gi tr
hao mn ly k) ca cc loi ti sn c nh ti thi im bo co.
M s 220 = M s 221 + M s 222.
Ch tiu ny phn nh ton b nguyn gi cc loi ti sn c nh ti thi
im bo co.
146
Ch tiu ny phn nh ton b gi tr hao mn ca cc loi ti sn c nh

lu k ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca cc TK 2141, 2142, 2143 v
- Bt ng sn u t (M s 230)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr cn li ca cc loi bt ng
sn u t ti thi im bo co.
M s 230 = M s 231 + M s 232.
Ch tiu ny phn nh ton b nguyn gi ca cc loi bt ng sn u t ti
thi im bo co sau khi tr s tn tht do suy gim gi tr ca bt ng sn
u t nm gi ch tng gi.
S liu phn nh vo ch tiu ny l s d N ca TK 217.
Ch tiu ny phn nh ton b gi tr hao mn ly k ca bt ng sn u t
dng cho thu ti thi im bo co.
- Xy dng c bn d dang (M s 240)
Ch tiu ny phn nh ton b tr gi ti sn c nh ang mua sm, chi ph
u t xy dng c bn, chi ph sa cha ln ti sn c nh d dang hoc hon
thnh cha bn giao hoc cha a vo s dng.
- u t ti chnh di hn (M s 250)
L ch tiu tng hp phn nh tng gi tr cc khon u t ti chnh di hn
(sau khi tr i khon d phng tn tht u t vo n v khc) ti thi im bo
co, nh: u t gp vn vo n v khc, u t nm gi n ngy o hn di
hn c k hn cn li trn 12 thng hoc hn mt chu k sn xut, kinh doanh
thng thng ti thi im bo co.
M s 250 = M s 251 + M s 252 + M s 253.
+ u t gp vn vo n v khc (M s 251)
Ch tiu ny phn nh cc khon u t vo cng ty lin doanh, lin kt v
cc khon u t khc.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N chi tit ca TK 228.
+ D phng tn tht u t vo n v khc (M s 252)
Ch tiu ny phn nh khon d phng tn tht u t vo n v khc do
n v c u t b l v nh u t c kh nng mt vn ti thi im bo co.
147
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 2292 v c ghi bng s m

di hnh thc ghi trong ngoc n (...).
+ u t nm gi n ngy o hn di hn (M s 253)
Ch tiu ny phn nh cc khon u t nm gi n ngy o hn c k hn
cn li trn 12 thng hoc hn mt chu k sn xut kinh doanh thng thng k t
thi im bo co, nh tin gi c k hn, tri phiu, thng phiu v cc loi
chng khon n khc. Ch tiu ny khng bao gm cc khon phi thu v cho vay
c trnh by trong ch tiu Phi thu di hn khc (M s 214).
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N chi tit ca cc TK 1281, 1288.
- Ti sn di hn khc (M s 260)
Ch tiu ny phn nh gi tr cc ti sn di hn khc c thi hn thu hi trn
12 thng hoc hn mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng ti thi im bo
co nh chi ph tr trc di hn, cc khon phi thu ca Nh nc di hn (nu
c) cha c trnh by cc ch tiu trn.
Doanh nghip khng phi ti phn loi chi ph tr trc di hn thnh chi
ph tr trc ngn hn.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d N chi tit ca TK 242,
333.
ti thi im bo co, bao gm ti sn ngn hn v ti sn di hn.
M s 300 = M s 100 + M s 200.
c) N phi tr (M s 400)
L ch tiu tng hp phn nh ton b s n phi tr ti thi im bo co,
gm: N ngn hn v n di hn.
M s 400 = M s 410 + M s 420.
- N ngn hn (M s 410)
L ch tiu tng hp phn nh tng gi tr cc khon n cn phi tr c thi
hn thanh ton khng qu 12 thng hoc di mt chu k sn xut, kinh doanh
thng thng ti thi im bo co, nh: Cc khon vay v n thu ti chnh ngn
hn, phi tr cho ngi bn ngn hn, ngi mua tr tin trc ngn hn, thu v
cc khon phi np Nh nc, phi tr ngi lao ng, phi tr ngn hn khc, d
phng phi tr ngn hn ti thi im bo co.
M s 410 = M s 411 + M s 412 + M s 413 + M s 414 + M s 415
+ M s 416 + M s 417 + M s 418.
+ Phi tr ngi bn ngn hn (M s 411)
Ch tiu ny phn nh s tin cn phi tr cho ngi bn c thi hn thanh
ton cn li khng qu 12 thng hoc trong mt chu k sn xut, kinh doanh thng
148
thng ti thi im bo co.

m cho tng ngi bn.
+ Ngi mua tr tin trc ngn hn (M s 412)
cung cp trong thi hn khng qu 12 thng hoc trong mt chu k sn xut, kinh
doanh thng thng ti thi im bo co (khng bao gm cc khon doanh thu
nhn trc).
m cho tng khch hng.
+ Thu v cc khon phi np Nh nc (M s 413)
Ch tiu ny phn nh tng cc khon doanh nghip cn phi np cho Nh
nc ti thi im bo co, bao gm c cc khon thu, ph, l ph v cc khon
phi np khc. S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo tng s d C chi tit ca
TK 333.
+ Phi tr ngi lao ng (M s 414)
ng ti thi im bo co.
+ Phi tr ngn hn khc (M s 415)
Ch tiu ny phn nh cc khon phi tr khc c k hn thanh ton cn li
khng qu 12 thng hoc trong mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng ti
thi im bo co, ngoi cc khon n phi tr c phn nh trong cc ch
tiu khc, nh: Chi ph phi tr ngn hn, phi tr ni b ngn hn khc ngoi
khon phi tr ni b v vn kinh doanh c phn nh ch tiu Phi tr ni
b v vn kinh doanh (M s 423), doanh thu cha thc hin ngn hn, gi tr
ti sn pht hin tha cha r nguyn nhn, cc khon phi np cho c quan
BHXH, KPC, cc khon nhn k cc, k qu ngn hn
Khi n v cp trn lp Bo co ti chnh tng hp vi cc n v cp di
hch ton ph thuc, khon phi tr ni b ngn hn trong ch tiu ny c b tr
vi khon phi thu ni b ngn hn c trnh by trong ch tiu Phi thu ngn
ph thuc.
335, 3368, 338, 1388.
+ Vay v n thu ti chnh ngn hn (M s 416)
Ch tiu ny phn nh tng gi tr cc khon doanh nghip i vay k c vay
149
di hnh thc sphats hnh tri phiu, cn n cc ngn hng, t chc, cng ty ti
chnh v cc i tng khc c k hn thanh ton cn li khng qu 12 thng hoc
trong mt chu k sn xut kinh doanh thng thng ti thi im bo co.
+ D phng phi tr ngn hn (M s 417)
Ch tiu ny phn nh khon d phng cho cc khon d kin phi tr khng
qu 12 thng hoc trong chu k sn xut, kinh doanh thng thng tip theo ti thi
im bo co, nh d phng bo hnh sn phm, hng ha, cng trnh xy dng, cc
khon chi ph trch trc sa cha TSC nh k, chi ph hon nguyn mi
trng trch trc Cc khon d phng phi tr thng c c tnh, cha chc
chn v thi gian phi tr, gi tr phi tr v doanh nghip cha nhn c hng ha,
dch v t nh cung cp.
+ Qu khen thng, phc li (M s 418)
Ch tiu ny phn nh Qu khen thng, Qu phc li, Qu thng ban
qun l iu hnh cha s dng ti thi im bo co.
- N di hn (M s 420)
L ch tiu tng hp phn nh tng gi tr cc khon n di hn ca doanh
nghip bao gm nhng khon n c thi hn thanh ton cn li t 12 thng tr ln
hoc trn mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng ti thi im bo co,
nh: Khon phi tr ngi bn di hn, ngi mua tr tin trc di hn, phi tr
ni b v vn kinh doanh, cc khon phi tr di hn khc, vay v n thu ti chnh
di hn, d phng phi tr di hn v qu pht trin khoa hc v cng ngh ti thi
im bo co.
M s 420 = M s 421 + M s 422 + M s 423 + M s 424 + M s 425
+ M s 426 + M s 427.
+ Phi tr ngi bn di hn (M s 421)
Ch tiu ny phn nh s tin cn phi tr cho ngi bn c thi hn thanh
ton cn li trn 12 thng hoc hn mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng
ti thi im bo co.
m cho tng ngi bn.
+ Ngi mua tr tin trc di hn (M s 422)
ha, dch v, ti sn c nh, bt ng sn u t v thi hn doanh nghip c
ngha v cung cp l trn 12 thng hoc hn mt chu k sn xut, kinh doanh
thng thng ti thi im bo co (khng bao gm cc khon doanh thu nhn
trc).
150
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d C chi tit ca TK 131 m

chi tit cho tng khch hng.
+ Phi tr ni b v vn kinh doanh (M s 423)
Ty thuc vo c im hot ng v m hnh qun l ca tng n v,
doanh nghip thc hin phn cp v quy nh cho n v hch ton ph thuc ghi
nhn khon vn do doanh nghip cp vo ch tiu ny hoc ch tiu Vn gp ca
ch s hu (M s 511).
Ch tiu ny ch trnh by trn Bo co tnh hnh ti chnh n v cp di
khng c t cch php nhn hch ton ph thuc, phn nh cc khon n v cp
di phi tr cho n v cp trn v vn kinh doanh.
Khi n v cp trn lp Bo co tnh hnh ti chnh tng hp ton doanh
nghip, ch tiu ny c b tr vi ch tiu Vn kinh doanh n v trc thuc
(M s 213) trn Bo co tnh hnh ti chnh ca n v cp trn.
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo chi tit s d C TK 3361.
+ Phi tr di hn khc (M s 424)
Ch tiu ny phn nh cc khon phi tr khc c k hn thanh ton cn li
trn 12 thng hoc hn mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng ti thi
im bo co, ngoi cc khon n phi tr c phn nh trong cc ch tiu
khc, nh: Chi ph phi tr, phi tr ni b khc ngoi khon phi tr ni b v
vn kinh doanh, doanh thu cha thc hin di hn, cc khon nhn k cc, k
qu di hn
Khi n v cp trn lp Bo co ti chnh tng hp vi cc n v cp di
hch ton ph thuc, khon phi tr ni b di hn trong ch tiu ny c b tr
vi khon phi thu ni b di hn khc c trnh by trong ch tiu Phi thu di
ph thuc.
335, 3368, 338, 1388.
+ Vay v n thu ti chnh di hn (M s 425)
Ch tiu ny phn nh cc khon doanh nghip vay, n ca cc ngn hng, t
chc, cng ty ti chnh v cc i tng khc, gi tr c phiu u i theo mnh gi
m bt buc ngi pht hnh phi mua li ti mt thi im c xc nh
trong tng lai c k hn thanh ton cn li trn 12 hoc hn mt chu k sn xut
kinh doanh thng thng ti thi im bo co, nh: Tin vay ngn hng, t chc
ti chnh, khon phi tr v ti sn c nh thu ti chnh...
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C chi tit cc TK 341, 4111 (chi tit
loi c phiu u c phn loi l n phi tr).
+ D phng phi tr di hn (M s 426)
Ch tiu ny phn nh khon d phng cho cc khon d kin phi tr sau
151
12 thng hoc sau mt chu k sn xut, kinh doanh thng thng tip theo ti thi
im bo co, nh d phng bo hnh sn phm, hng ha, cng trnh xy dng,
d phng ti c cu, cc khon chi ph trch trc sa cha TSC nh k, chi
ph hon nguyn mi trng trch trc Cc khon d phng phi tr thng
c c tnh, cha chc chn v thi gian phi tr, gi tr phi tr v doanh
nghip cha nhn c hng ha, dch v t nh cung cp.
+ Qu pht trin khoa hc v cng ngh (M s 427)
Ch tiu ny phn nh s Qu pht trin khoa hc v cng ngh cha s
dng ti thi im bo co.
d) Vn ch s hu (M s 500)
c ng, thnh vin gp vn, nh: Vn gp ca ch s hu, thng d vn c phn,
vn khc ca ch s hu, c phiu qu, cc qu thuc vn ch s hu, li nhun
sau thu cha phn phi, chnh lch t gi hi oi.
M s 500 = M s 511 + M s 512 + M s 513 + M s 514 + M s 515
+ M s 516 + M s 517
- Vn gp ca ch s hu (M s 511)
Ch tiu ny phn nh tng s vn thc gp ca cc ch s hu vo
doanh nghip (i vi cng ty c phn phn nh vn gp ca cc c ng theo
mnh gi c phiu) ti thi im bo co.
Ti n v hch ton ph thuc, ch tiu ny c th phn nh s vn c
cp nu doanh nghip quy nh n v hch ton ph thuc ghi nhn vo TK 411.
- Thng d vn c phn (M s 512)
Ch tiu ny phn nh thng d vn c phn ti thi im bo co ca cng
ty c phn.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 4112. Nu TK 4112 c s
d N th ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n
(...).
- Vn khc ca ch s hu (M s 513)
Ch tiu ny phn nh gi tr cc khon vn khc ca ch s hu ti thi
im bo co.
- C phiu qu (M s 514)
Ch tiu ny phn nh gi tr c phiu qu hin c thi im bo co ca
152
cng ty c phn.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N ca TK 419 v c ghi bng s
- Chnh lch t gi hi oi (M s 515)
Trng hp n v s dng ng tin khc ng Vit Nam lm n v tin
t trong k ton, ch tiu ny phn nh khon chnh lch t gi hi oi do chuyn
i Bo co ti chnh sang ng Vit Nam.
- Cc qu thuc vn ch s hu (M s 516)
Ch tiu ny phn nh cc qu thuc vn ch s hu cha s dng ti thi
im bo co.
bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 421. Trng hp TK 421
c s d N th s liu ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc ghi trong
ngoc n (...).
Phn nh tng s cc ngun vn hnh thnh ti sn ca doanh nghip ti thi
im bo co.
M s 600 = M s 400 + M s 500.
M s 300

M s 600
2.2.3. i vi doanh nghip khng p ng gi nh hot ng lin tc

(xem Mu s B01 - DNNKLT)
Vic trnh by cc ch tiu ca Bo co tnh hnh ti chnh khi doanh nghip
khng p ng gi nh hot ng lin tc c thc hin tng t nh Bo co
tnh hnh ti chnh ca doanh nghip p ng gi nh hot ng lin tc theo mu
s B01a-DNN ngoi tr mt s ch tiu sau:
- u t ti chnh (M s 120)
L ch tiu tng hp phn nh tng gi tr ca cc khon u t ti chnh,
bao gm: Chng khon kinh doanh, cc khon u t nm gi n ngy o hn
v cc khon u t gp vn vo n v khc ti thi im bo co.
153
M s 120 = M s 121+ M s 122 + M s 123.

im bo co, nh: Phi thu ca khch hng, tr trc cho ngi bn, vn kinh
doanh n v trc thuc, phi thu khc, ti sn thiu ch x l.
M s 130 = M s 131 + M s 132 + M s 133 + M s 134 + M s
135.
doanh nghip ti thi im bo co.
155, 156, 157.
- Ti sn c nh v bt ng sn u t (M s 150)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr cn li (Nguyn gi tr gi tr
hao mn ly k) ca cc loi ti sn c nh v bt ng sn u t ti thi im
bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N ca cc TK 211, 217 tr i s d
C TK 214.
2.3. Hng dn lp v trnh by Bo co kt qu hot ng kinh doanh
(Mu s B02 - DNN)
2.3.1. Ni dung v kt cu bo co:
a) Bo co kt qu hot ng kinh doanh phn nh tnh hnh v kt qu hot
ng kinh doanh ca doanh nghip, bao gm kt qu t hot ng kinh doanh
chnh v kt qu t cc hot ng ti chnh v hot ng khc ca doanh nghip.
b) Bo co kt qu hot ng kinh doanh gm c 5 ct:
- Ct s 1: Cc ch tiu bo co;
- Ct s 2: M s ca cc ch tiu tng ng;
- Ct s 3: S hiu tng ng vi cc ch tiu ca bo co ny c th hin
ch tiu trn Bn thuyt minh Bo co ti chnh;
- Ct s 4: Tng s pht sinh trong k bo co nm;
- Ct s 5: S liu ca nm trc ( so snh).
2.3.2. C s lp bo co
- Cn c Bo co kt qu hot ng kinh doanh ca nm trc.
- Cn c vo s k ton tng hp v s k ton chi tit trong k dng cho
cc ti khon t loi 5 n loi 9.
154
2.3.3. Ni dung v phng php lp cc ch tiu trong Bo co kt qu

hot ng kinh doanh
- Doanh thu bn hng v cung cp dch v (M s 01)
Ch tiu ny phn nh tng doanh thu bn hng ha, thnh phm, bt ng
sn u t, doanh thu cung cp dch v v doanh thu khc trong nm bo co ca
doanh nghip. S liu ghi vo ch tiu ny l lu k s pht sinh bn C ca TK
511 trong k bo co.
Khi n v cp trn lp bo co tng hp vi cc n v cp di hch ton
ph thuc, cc khon doanh thu bn hng v cung cp dch v pht sinh t cc giao
dch ni b u phi loi tr.
Ch tiu ny khng bao gm cc loi thu gin thu, nh thu GTGT (k c
thu GTGT np theo phng php trc tip), thu tiu th c bit, thu xut khu,
thu bo v mi trng v cc loi thu gin thu khc.
- Cc khon gim tr doanh thu (M s 02)
Ch tiu ny phn nh tng hp cc khon c ghi gim tr vo tng doanh
thu bn hng v cung cp dch v trong nm, bao gm: Cc khon chit khu
thng mi, gim gi hng bn, hng bn b tr li trong k bo co. S liu ghi
vo ch tiu ny l tng s pht sinh bn N TK 511 i ng vi bn C cc TK
111, 112, 131, trong k bo co.
Ch tiu ny khng bao gm cc khon thu gin thu, ph m doanh nghip
khng c hng phi np NSNN (c k ton ghi gim doanh thu trn s k
ton TK 511) do cc khon ny v bn cht l cc khon thu h Nh nc, khng
thuc doanh thu nn khng c coi l khon gim tr doanh thu.
- Doanh thu thun v bn hng v cung cp dch v (M s 10)
Ch tiu ny phn nh s doanh thu bn hng ha, thnh phm, BST,
doanh thu cung cp dch v v doanh thu khc tr cc khon gim tr (chit
khu thng mi, gim gi hng bn, hng bn b tr li) trong k bo co, lm cn
c tnh kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip.
M s 10 = M s 01 - M s 02.
- Gi vn hng bn (M s 11)
Ch tiu ny phn nh tng gi vn ca hng ha, BST, gi vn ca
thnh phm bn, khi lng dch v cung cp, chi ph khc c tnh vo
gi vn hoc ghi gim gi vn hng bn trong k bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l lu k s pht sinh bn C ca TK 632
trong k bo co i ng bn N ca TK 911.
ph thuc, cc khon gi vn hng bn pht sinh t cc giao dch ni b u phi
loi tr.
- Li nhun gp v bn hng v cung cp dch v (M s 20)
155
Ch tiu ny phn nh s chnh lch gia doanh thu thun v bn hng ho,
thnh phm, BST v cung cp dch v vi gi vn hng bn pht sinh trong k
bo co. Nu s liu ch tiu ny l s m th ghi trong ngoc n (...).
M s 20 = M s 10 - M s 11.
- Doanh thu hot ng ti chnh (M s 21)
Ch tiu ny phn nh doanh thu hot ng ti chnh thun pht sinh trong
k bo co ca doanh nghip.
S liu ghi vo ch tiu ny l lu k s pht sinh bn N ca TK 515
i ng vi bn C TK 911 trong k bo co.
ph thuc, cc khon doanh thu hot ng ti chnh pht sinh t cc giao dch ni
b u phi loi tr.
- Chi ph ti chnh (M s 22)
Ch tiu ny phn nh tng chi ph ti chnh, gm tin li vay phi tr, chi
ph lin quan n vic cho thu bn quyn, chi ph hot ng lin doanh,... pht
sinh trong k bo co ca doanh nghip.
S liu ghi vo ch tiu ny l lu k s pht sinh bn C TK 635 i ng
vi bn N TK 911 trong k bo co.
ph thuc, cc khon chi ph ti chnh pht sinh t cc giao dch ni b u phi
loi tr.
- Chi ph li vay (M s 23)
Ch tiu ny phn nh chi ph li vay phi tr c tnh vo chi ph ti chnh
trong k bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny c cn c vo s liu chi tit v chi ph li
vay trn TK 635 trong k bo co.
- Chi ph qun l kinh doanh (M s 24)
Ch tiu ny phn nh tng chi ph qun l kinh doanh pht sinh trong k
bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l tng s pht sinh bn C ca TK 642, i
ng vi bn N ca TK 911 trong k bo co.
- Li nhun thun t hot ng kinh doanh (M s 30)
Ch tiu ny phn nh kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip trong
k bo co. Ch tiu ny c tnh ton trn c s li nhun gp v bn hng v
cung cp dch v cng (+) Doanh thu hot ng ti chnh tr (-) Chi ph ti chnh,
chi ph qun l kinh doanh pht sinh trong k bo co. Nu s liu ch tiu ny l
s m th ghi trong ngoc n (...).
156
M s 30 = M s 20 + M s 21 - M s 22 - M s 24.
- Thu nhp khc (M s 31)
Ch tiu ny phn nh cc khon thu nhp khc, pht sinh trong k bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny c cn c vo tng s pht sinh bn N ca TK
711 (sau khi tr phn thu nhp khc t thanh l, nhng bn TSC) i ng vi
bn C ca TK 911 trong k bo co.
Ring i vi giao dch thanh l, nhng bn TSC th s liu ghi vo
ch tiu ny l phn chnh lch gia khon thu t vic thanh l, nhng bn TSC
cao hn gi tr cn li ca TSC v chi ph thanh l.
ph thuc, cc khon thu nhp khc pht sinh t cc giao dch ni b u phi loi
tr.
- Chi ph khc (M s 32)
Ch tiu ny phn nh tng cc khon chi ph khc pht sinh trong k bo
co. S liu ghi vo ch tiu ny c cn c vo tng s pht sinh bn C ca
Ti khon 811 Chi ph khc (sau khi tr phn chi ph khc t thanh l, nhng
bn TSC) i ng vi bn N ca TK 911 trong k bo co.
Ring i vi giao dch thanh l, nhng bn TSC th s liu ghi vo
ch tiu ny l phn chnh lch gia khon thu t vic thanh l, nhng bn TSC
nh hn gi tr cn li ca TSC v chi ph thanh l.
ph thuc, cc khon chi ph khc pht sinh t cc giao dch ni b u phi loi
tr.
- Li nhun khc (M s 40)
Ch tiu ny phn nh s chnh lch gia thu nhp khc (sau khi tr thu
GTGT phi np tnh theo phng php trc tip) vi chi ph khc pht sinh trong
k bo co. Nu s liu ch tiu ny l s m th ghi trong ngoc n (...).
M s 40 = M s 31 - M s 32.
- Tng li nhun k ton trc thu (M s 50)
Ch tiu ny phn nh tng s li nhun k ton thc hin trong nm bo co
ca doanh nghip trc khi tr chi ph thu thu nhp doanh nghip t hot ng
kinh doanh, hot ng khc pht sinh trong k bo co. Trng hp doanh thu
thun nh hn gi vn hng bn th c ghi bng s m di hnh thc ghi trong
ngoc n (...).Nu s liu ch tiu ny l s m th ghi trong ngoc n (...).
M s 50 = M s 30 + M s 40.
- Chi ph thu thu nhp doanh nghip (M s 51)
Ch tiu ny phn nh chi ph thu thu nhp doanh nghip pht sinh trong
nm bo co. S liu ghi vo ch tiu ny c cn c vo tng s pht sinh bn
157
C TK 821 i ng vi bn N TK 911 hoc cn c vo s pht sinh bn N TK

821 i ng vi bn C TK 911 trong k bo co (trng hp ny s liu c ghi
vo ch tiu ny bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n (...)).
- Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip (M s 60)
Ch tiu ny phn nh tng s li nhun thun (hoc l) sau thu TNDN t
cc hot ng ca doanh nghip (sau khi tr chi ph thu thu nhp doanh nghip)
pht sinh trong nm bo co. Nu s liu ch tiu ny l s m th ghi trong ngoc
n (...).
M s 60 = M s 50 - M s 51.
2.4. Hng dn lp v trnh by Bo co lu chuyn tin t (Mu s B03
- DNN)
2.4.1. Nguyn tc lp v trnh by Bo co lu chuyn tin t
2.4.1.1. Doanh nghip khng bt buc m khuyn khch lp bo co lu
chuyn tin t. Phng php lp Bo co lu chuyn tin t c hng dn cho
cc giao dch ph bin nht, doanh nghip cn c vo bn cht tng giao dch
trnh by cc lung tin mt cch ph hp nu cha c hng dn c th trong
Thng t ny.
2.4.1.2. Cc khon u t ngn hn c coi l tng ng tin trnh by
trn bo co lu chuyn tin t ch bao gm cc khon u t ngn hn c thi hn
thu hi hoc o hn khng qu 3 thng c kh nng chuyn i d dng thnh mt
lng tin xc nh v khng c ri ro trong chuyn i thnh tin k t ngy mua
khon u t ti thi im bo co. V d k phiu ngn hng, tn phiu kho bc,
chng ch tin gi c thi hn thu hi hoc o hn khng qu 3 thng k t ngy
mua.
2.4.1.3. Doanh nghip phi trnh by cc lung tin trn Bo co lu chuyn
tin t theo ba loi hot ng: Hot ng kinh doanh, hot ng u t v hot
ng ti chnh :
- Lung tin t hot ng kinh doanh l lung tin pht sinh t cc hot
ng to ra doanh thu ch yu ca doanh nghip v cc hot ng khc khng phi
l cc hot ng u t hay hot ng ti chnh;
- Lung tin t hot ng u t l lung tin pht sinh t cc hot ng
mua sm, xy dng, thanh l, nhng bn cc TSC, BST, cc ti sn di hn
khc, cho vay, u t gp vn vo n v khc v cc khon u t khc khng
c phn loi l cc khon tng ng tin;
- Lung tin t hot ng ti chnh l lung tin pht sinh t cc hot ng
to ra cc thay i v quy m v kt cu ca vn ch s hu v vn vay ca doanh
nghip.
2.4.1.4. Doanh nghip c trnh by lung tin t cc hot ng kinh
doanh, hot ng u t v hot ng ti chnh theo cch thc ph hp nht vi
158
c im kinh doanh ca doanh nghip.

2.4.1.5. Cc lung tin pht sinh t cc hot ng kinh doanh, hot ng u
t v hot ng ti chnh sau y c bo co trn c s thun:
- Thu tin v chi tr tin h khch hng nh tin thu thu h, chi h v tr li
cho ch s hu ti sn;
- Thu tin v chi tin i vi cc khon c vng quay nhanh, thi gian o
hn ngn nh: Mua, bn ngoi t; Mua, bn cc khon u t; Cc khon i vay v
cho vay ngn hn khc c thi hn thanh ton khng qu 3 thng.
2.4.1.6. Cc lung tin pht sinh t cc giao dch bng ngoi t phi c
quy i ra ng tin ghi s k ton v lp Bo co ti chnh theo t gi giao dch
thc t ti thi im pht sinh giao dch.
2.4.1.7. Cc giao dch v u t v ti chnh khng trc tip s dng tin
hay cc khon tng ng tin khng c trnh by trong Bo co lu chuyn
tin t, v d:
- Vic mua ti sn bng cch nhn cc khon n lin quan trc tip hoc
thng qua nghip v thu ti chnh;
- Vic chuyn khon n thnh vn gp ca ch s hu.
2.4.1.8. Cc khon mc tin v tng ng tin u k v cui k, nh
hng ca thay i t gi hi oi quy i tin v cc khon tng ng tin
bng ngoi t hin c cui k phi c trnh by thnh cc ch tiu ring bit trn
Bo co lu chuyn tin t i chiu s liu vi cc khon mc tng ng trn
Bo co tnh hnh ti chnh.
2.4.1.9. Doanh nghip phi trnh by gi tr v l do ca cc khon tin v
tng ng tin c s d cui k ln do doanh nghip nm gi nhng khng
c s dng do c s hn ch ca php lut hoc cc rng buc khc m doanh
nghip phi thc hin.
2.4.1.10. Trng hp doanh nghip i vay thanh ton thng cho nh thu,
ngi cung cp hng ho, dch v (tin vay c chuyn thng t bn cho vay
sang nh thu, ngi cung cp m khng chuyn qua ti khon ca doanh nghip)
th doanh nghip vn phi trnh by trn bo co lu chuyn tin t, c th:
- S tin i vay c trnh by l lung tin vo ca hot ng ti chnh;
- S tin tr cho ngi cung cp hng ho, dch v hoc tr cho nh thu
c trnh by l lung tin ra t hot ng kinh doanh hoc hot ng u t ty
thuc vo tng giao dch.
2.4.1.11. Trng hp doanh nghip pht sinh khon thanh ton b tr vi
cng mt i tng, vic trnh by bo co lu chuyn tin t c thc hin theo
nguyn tc:
- Nu vic thanh ton b tr lin quan n cc giao dch c phn loi
trong cng mt lung tin th c trnh by trn c s thun (v d trong giao dch
159
hng i hng khng tng t);

- Nu vic thanh ton b tr lin quan n cc giao dch c phn loi
trong cc lung tin khc nhau th doanh nghip khng c trnh by trn c s
thun m phi trnh by ring r gi tr ca tng giao dch (V d b tr tin bn
hng phi thu vi khon i vay).
2.4.2. C s lp Bo co lu chuyn tin t
Vic lp Bo co lu chuyn tin t c cn c vo:
- Bo co tnh hnh ti chnh;
- Bo co kt qu hot ng kinh doanh;
- Bn thuyt minh Bo co ti chnh;
- Bo co lu chuyn tin t k trc;
- Cc ti liu k ton khc, nh: S k ton tng hp, s k ton chi tit cc
Ti khon Tin mt, Tin gi Ngn hng, S k ton tng hp v s k ton
chi tit ca cc ti khon lin quan khc, bng tnh v phn b khu hao TSC v
cc ti liu k ton chi tit khc...
2.4.3. Yu cu v m v ghi s k ton phc v lp Bo co lu chuyn
tin t
- S k ton chi tit cc ti khon phi thu, phi tr, hng tn kho phi c
theo di chi tit cho tng giao dch c th trnh by lung tin thu hi hoc
thanh ton theo 3 loi hot ng: Hot ng kinh doanh, hot ng u t v hot
ng ti chnh. V d: Khon tin tr n cho nh thu lin quan n hot ng
XDCB c phn loi l lung tin t hot ng u t, khon tr tin n ngi
bn cung cp hng ha dch v cho sn xut, kinh doanh c phn loi l lung
tin t hot ng kinh doanh.
- i vi s k ton chi tit cc ti khon phn nh tin phi c chi tit
theo di cc lung tin thu v chi lin quan n 3 loi hot ng: Hot ng kinh
doanh, hot ng u t v hot ng ti chnh lm cn c tng hp khi lp Bo
co lu chuyn tin t. V d, i vi khon tin tr ngn hng v gc v li vay,
k ton phi phn nh ring s tin tr li vay l lung tin t hot ng kinh
doanh v s tin tr gc vay l lung tin t hot ng ti chnh.
- Ti thi im cui nin k ton, khi lp Bo co lu chuyn tin t,
doanh nghip phi xc nh cc khon u t ngn hn c thi hn thu hi hoc
o hn khng qu 3 thng k t ngy mua tho mn nh ngha c coi l tng
ng tin loi tr ra khi lung tin t hot ng u t. Gi tr ca cc khon
tng ng tin nm trong ch tiu Tin v cc khon tng ng tin cui k
trn Bo co lu chuyn tin t.
2.4.4. Phng php lp Bo co lu chuyn tin t
2.4.4.1. Lp bo co cc ch tiu lung tin t hot ng kinh doanh
160
Lung tin t hot ng kinh doanh phn nh cc lung tin vo v lung

tin ra lin quan n hot ng sn xut, kinh doanh trong k, bao gm c lung
tin lin quan n chng khon nm gi v mc ch kinh doanh.
Lung tin t hot ng kinh doanh c lp theo mt trong hai phng
php: Phng php trc tip hoc phng php gin tip.
2.4.4.1.1. Lp bo co cc ch tiu lung tin t hot ng kinh doanh
theo phng php trc tip (Mu s B03 - DNN)
a) Nguyn tc lp:
Theo phng php trc tip, cc lung tin vo v lung tin ra t hot ng
kinh doanh c xc nh v trnh by trong Bo co lu chuyn tin t bng cch
phn tch v tng hp trc tip cc khon tin thu vo v chi ra theo tng ni dung
thu, chi t cc s k ton tng hp v chi tit ca doanh nghip.
b) Phng php lp cc ch tiu c th
- Tin thu t bn hng, cung cp dch v v doanh thu khc (M s 01)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin thu (tng gi thanh ton)
trong k do bn hng ha, thnh phm, cung cp dch v, tin bn quyn, hoa hng
v cc khon doanh thu khc (nh bn chng khon kinh doanh), k c cc khon
tin thu t cc khon n phi thu lin quan n cc giao dch bn hng ho,
cung cp dch v v doanh thu khc pht sinh t cc k trc nhng k ny mi
thu c tin v s tin ng trc ca ngi mua hng ho, dch v.
Ch tiu ny khng bao gm cc khon tin thu t thanh l, nhng bn
TSC, BST v cc ti sn di hn khc, tin thu hi cc khon cho vay, u t
gp vn vo n v khc, tin thu li cho vay, c tc v li nhun c chia v cc
khon tin thu khc c phn loi l lung tin t hot ng u t; Cc khon
tin thu c do i vay, pht hnh c phiu, nhn vn gp ca ch s hu c
phn loi l lung tin t hot ng ti chnh.
S liu ghi vo ch tiu ny c ly t s k ton cc TK 111, 112
(phn thu tin), s k ton cc ti khon phi thu (chi tit tin thu t bn hng,
cung cp dch v chuyn tr ngay cc khon n phi tr), sau khi i chiu vi s
k ton cc TK 511, 131 (chi tit cc khon doanh thu bn hng, cung cp dch v
thu tin ngay, s tin thu hi cc khon phi thu hoc thu tin ng trc trong k)
hoc cc TK 515, 121 (chi tit s tin thu t bn chng khon kinh doanh).
- Tin chi tr cho ngi cung cp hng ho, dch v (M s 02)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin (tng gi thanh ton) tr trong
k do mua hng ha, dch v, thanh ton cc khon chi ph phc v cho sn xut, kinh
doanh, k c s tin chi mua chng khon kinh doanh v s tin thanh ton cc
khon n phi tr hoc ng trc cho ngi bn hng ha, cung cp dch v lin quan
n hot ng sn xut, kinh doanh.
Ch tiu ny khng bao gm cc khon tin chi mua sm, chi ph u t
161
xy dng TSC, BST (k c chi mua NVL s dng cho XDCB), tin chi
cho vay, u t gp vn vo n v khc v cc khon tin chi khc c phn loi
l lung tin t hot ng u t; Cc khon tin chi tr n gc vay v n thu ti
chnh, tr li vn gp cho ch s hu, c tc v li nhun tr cho ch s hu v
cc khon tin chi khc c phn loi l lung tin t hot ng ti chnh.
S liu ghi vo ch tiu ny c ly t s k ton cc TK 111, 112
(phn chi tin), s k ton cc ti khon phi thu v i vay (chi tit tin i vay nhn
c hoc thu n phi thu chuyn tr ngay cc khon n phi tr), sau khi i
chiu vi s k ton cc TK 331, cc TK phn nh hng tn kho. Ch tiu ny c
ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n ().
- Tin chi tr cho ngi lao ng (M s 03)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin tr cho ngi lao ng
trong k bo co v tin lng, tin cng, ph cp, tin thng... m doanh nghip
thanh ton hoc tm ng.
S liu ghi vo ch tiu ny c ly t s k ton cc TK 111, 112 (chi
tit tin tr cho ngi lao ng), sau khi i chiu vi s k ton TK 334 (chi tit
s tr bng tin) trong k bo co. Ch tiu ny c ghi bng s m di hnh
thc ghi trong ngoc n ().
- Tin li vay tr (M s 04)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin li vay tr trong k bo co,
bao gm tin li vay pht sinh trong k v tr ngay k ny, tin li vay phi tr ca
cc k trc tr trong k ny, li tin vay tr trc trong k ny.
Ch tiu ny khng bao gm s tin li vay tr trong k c vn ha vo
gi tr cc ti sn d dang c phn loi l lung tin t hot ng u t. Trng
hp s li vay tr trong k va c vn ha, va c tnh vo chi ph ti
chnh th k ton cn c t l vn ha li vay p dng cho k bo co xc nh
s li vay tr ca lung tin t hot ng kinh doanh v lung tin hot ng
u t.
tit tin chi tr li tin vay); s k ton cc ti khon phi thu (chi tit tin tr li
vay t tin thu cc khon phi thu) trong k bo co, sau khi i chiu vi s k
ton TK 335, 635, 242 v cc Ti khon lin quan khc. Ch tiu ny c ghi
bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n ().
- Thu TNDN np (M s 05)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin thu TNDN np cho Nh
nc trong k bo co, bao gm s tin thu TNDN np ca k ny, s thu
TNDN cn n t cc k trc np trong k ny v s thu TNDN np trc
(nu c).
tit tin np thu TNDN), sau khi i chiu vi s k ton TK 3334. Ch tiu ny
162
c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n ().

- Tin thu khc t hot ng kinh doanh (M s 06)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin thu t cc khon khc ca
hot ng kinh doanh, ngoi khon tin thu c phn nh M s 01, nh: Tin
thu t khon thu nhp khc (tin thu v c bi thng, c pht, tin thng v
cc khon tin thu khc...); Tin thu do c hon thu; Tin thu c do nhn
k qu, k cc; Tin thu hi cc khon a i k cc, k qu; Tin c cc t
chc, c nhn bn ngoi thng, h tr...
S liu ghi vo ch tiu ny ly t s k ton cc TK 111, 112 sau khi i
chiu vi s k ton cc TK 711, 133, 141,138 v s k ton cc ti khon khc c
lin quan trong k bo co.
- Tin chi khc cho hot ng kinh doanh (M s 07)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin chi cho cc khon khc,
ngoi cc khon tin chi lin quan n hot ng sn xut, kinh doanh trong k bo
co c phn nh M s 02, 03, 04, 05, nh: Tin chi bi thng, b pht v
cc khon chi ph khc; Tin np cc loi thu (khng bao gm thu TNDN); Tin
np cc loi ph, l ph, tin thu t; Tin np cc khon BHXH, BHYT, BHTN,
KPC; Tin chi a i k cc, k qu; Tin tr li cc khon nhn k cc, k
qu, tin chi trc tip bng ngun d phng phi tr; Tin chi trc tip t qu khen
thng, phc li; Qu pht trin khoa hc v cng ngh; Tin chi trc tip t cc
qu khc thuc vn ch s hu; ...
S liu ghi vo ch tiu ny ly t s k ton cc TK 111, 112 trong k
bo co, sau khi i chiu vi s k ton cc TK 811, 138, 333, 338, 352, 353, 356
v cc Ti khon lin quan khc. Ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc
ghi trong ngoc n ().
- Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh (M s 20)
Ch tiu Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh phn nh chnh
lch gia tng s tin thu vo vi tng s tin chi ra t hot ng kinh doanh trong
k bo co. S liu ghi vo ch tiu ny c tnh bng tng cng s liu cc ch
tiu t M s 01 n M s 07. Nu s liu ch tiu ny l s m th ghi trong
ngoc n (...).
M s 20 = M s 01 + M s 02 + M s 03 + M s 04 + M s 05 + M
s 06 + M s 07.
2.4.4.1.2. Lp bo co cc ch tiu lung tin t hot ng kinh doanh
theo phng php gin tip (Mu s B03 - DNN)
a. Nguyn tc lp:
Theo phng php gin tip, cc lung tin vo v cc lung tin ra t hot
ng kinh doanh c tnh v xc nh trc ht bng cch iu chnh li nhun
trc thu TNDN ca hot ng kinh doanh khi nh hng ca cc khon mc
163
khng phi bng tin, cc thay i trong k ca hng tn kho, cc khon phi thu,
phi tr t hot ng kinh doanh v cc khon m nh hng v tin ca chng l
lung tin t hot ng u t, gm:
- Cc khon chi ph khng bng tin, nh: Khu hao TSC, BST, d
phng...
- Cc khon li, l khng bng tin, nh li, l chnh lch t gi hi oi,
gp vn bng ti sn phi tin t;
- Cc khon li, l c phn loi l lung tin t hot ng u t, nh:
Li, l v thanh l, nhng bn TSC v bt ng sn u t, tin li cho vay, li
tin gi, c tc v li nhun c chia...;
- Chi ph li vay ghi nhn vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh
trong k.
- Lung tin t hot ng kinh doanh c iu chnh tip tc vi s thay
i vn lu ng, chi ph tr trc v cc khon thu, chi khc t hot ng kinh
doanh, nh:
+ Cc thay i trong k bo co ca khon mc hng tn kho, cc khon
phi thu, cc khon phi tr t hot ng kinh doanh (tr li vay phi tr, thu
TNDN phi np);
+ Cc thay i ca chi ph tr trc;
+ Cc thay i ca chng khon kinh doanh;
+ Li tin vay tr;
+ Thu TNDN np;
+ Tin thu khc t hot ng kinh doanh;
+ Tin chi khc t hot ng kinh doanh.
b. Phng php lp cc ch tiu c th
- Li nhun trc thu (M s 01)
Ch tiu ny c ly t ch tiu Tng li nhun k ton trc thu (M s
50) trn Bo co kt qu hot ng kinh doanh trong k bo co. Nu s liu ny l
s m (trng hp l) th ghi trong ngoc n ().
- iu chnh cho cc khon (M s 02)
M s 02 = M s 03 + M s 04 + M s 05 + M s 06 + M s 07 + M
s 08.
+ Khu hao TSC v BST (M s 03)
(+) Trng hp doanh nghip bc tch ring c s khu hao cn nm
trong hng tn kho v s khu hao c tnh vo bo co kt qu hot ng
kinh doanh trong k: Ch tiu Khu hao TSC v BST ch bao gm s khu
hao c tnh vo bo co kt qu hot ng kinh doanh trong k; Ch tiu
164
Tng, gim hng tn kho khng bao gm s khu hao nm trong gi tr hng tn
kho cui k (cha c xc nh l tiu th trong k);
(+) Trng hp doanh nghip khng th bc tch ring c s khu hao
cn nm trong hng tn kho v s khu hao c tnh vo bo co kt qu hot
ng kinh doanh trong k th thc hin theo nguyn tc: Ch tiu Khu hao TSC
v BST bao gm s khu hao c tnh vo bo co kt qu hot ng kinh
doanh trong k cng vi s khu hao lin quan n hng tn kho cha tiu th; Ch
tiu Tng, gim hng tn kho bao gm c s khu hao TSC nm trong gi tr
hng tn kho cui k (cha c xc nh l tiu th trong k).
Trong mi trng hp, doanh nghip u phi loi tr khi Bo co lu
chuyn tin t s khu hao nm trong gi tr xy dng c bn d dang, s hao mn
ghi gim qu khen thng phc li hnh thnh TSC, gim Qu pht trin
KH&CN hnh thnh TSC pht sinh trong k. S liu ch tiu ny c cng
(+) vo s liu ch tiu "Li nhun trc thu".
+ Cc khon d phng (M s 04)
Ch tiu ny phn nh nh hng ca vic trch lp, hon nhp v s dng
cc khon d phng n cc lung tin trong k bo co. Ch tiu ny c lp cn
c vo s chnh lch gia s d u k v s d cui k ca cc khon d phng
tn tht ti sn (d phng gim gi chng khon kinh doanh, d phng tn tht u
t vo n v khc, d phng gim gi hng tn kho, d phng phi thu kh i)
v d phng phi tr trn Bo co tnh hnh ti chnh.
S liu ch tiu ny c cng (+) vo s liu ch tiu Li nhun trc
thu nu tng s d cui k ca cc khon d phng ln hn tng s d u k
hoc c tr vo s liu ch tiu Li nhun trc thu nu tng s d cui k
ca cc khon d phng nh hn tng s d u k v c ghi bng s m di
hnh thc ghi trong ngoc n ().
+ Li/l chnh lch t gi hi oi do nh gi li cc khon mc tin t c
gc ngoi t (M s 05)
Ch tiu ny phn nh li (hoc l) chnh lch t gi hi oi do nh gi li
cc khon mc tin t c gc ngoi t c phn nh vo li nhun trc thu
trong k bo co. Ch tiu ny c lp cn c vo chnh lch s pht sinh C v
pht sinh N TK 413 sau khi i chiu s k ton TK 515 (chi tit li do nh gi li
cc khon mc tin t c gc ngoi t) hoc TK 635 (chi tit l do nh gi li cc
khon mc tin t c gc ngoi t).
S liu ch tiu ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun trc thu,
nu c li chnh lch t gi hi oi, hoc c cng (+) vo ch tiu Li nhun
trc thu, nu c l chnh lch t gi hi oi.
+ Li/l t hot ng u t (M s 06)
Ch tiu ny cn c vo tng s li, l pht sinh trong k c phn nh
vo li nhun trc thu nhng c phn loi l lung tin t hot ng u t,
165
gm:
(+) Li, l t vic thanh l, nhng bn TSC, BST, khon tn tht
BST nm gi ch tng gi;
(+) Li, l t vic nh gi li ti sn phi tin t mang i gp vn, u t vo
n v khc;
(+) Li, l t vic bn, thu hi cc khon u t ti chnh (khng bao gm
li, l mua bn chng khon kinh doanh), nh: u t vo cng ty lin doanh,
lin kt; Cc khon u t nm gi n ngy o hn;
(+) Khon tn tht hoc hon nhp tn tht ca cc khon u t nm gi
n ngy o hn;
(+) Li cho vay, li tin gi, c tc v li nhun c chia.
Ch tiu ny c lp cn c vo s k ton cc TK 515, 711, 632, 635, 811
v cc ti khon khc c lin quan (chi tit phn li, l c xc nh l lung tin
t hot ng u t) trong k bo co.
S liu ch tiu ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun trc thu
nu hot ng u t c li thun v c ghi bng s m di hnh thc ghi trong
ngoc n (); hoc c cng (+) vo ch tiu Li nhun trc thu, nu hot
ng u t c l thun.
+ Chi ph li vay (M s 07)
Ch tiu ny phn nh chi ph li vay ghi nhn vo Bo co kt qu hot
ng kinh doanh trong k bo co. Ch tiu ny c lp cn c vo s k ton TK
635 (chi tit chi ph li vay k bo co) sau khi i chiu vi ch tiu Chi ph li
vay trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh.
S liu ch tiu ny c cng vo s liu ch tiu Li nhun trc thu.
+ Cc khon iu chnh khc (M s 08)
Ch tiu ny phn nh s trch lp hoc hon nhp Qu pht trin khoa hc
v cng ngh trong k. Ch tiu ny c lp cn c vo s k ton TK 356.
S liu ch tiu ny c cng vo s liu ch tiu Li nhun trc thu
nu trong k trch lp thm cc Qu hoc c tr khi ch tiu Li nhun trc
thu nu trong k hon nhp cc qu.
- Li nhun t hot ng kinh doanh trc thay i vn lu ng (M s 09)
M s 09 = M s 10 + M s 11 + M s 12 + M s 13 + M s 14 + M
s 15 + M s 16 + M s 17 + M s 18
+ Tng, gim cc khon phi thu (M s 10)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng cc chnh lch gia s d cui k v
s d u k ca cc ti khon phi thu (chi tit phn lin quan n hot ng sn
xut, kinh doanh), nh: TK 131, 136, 138, 133, 141, 331 (chi tit s tr trc cho
ngi bn) trong k bo co.
166
Ch tiu ny khng bao gm cc khon phi thu lin quan n hot ng u

t, nh: S tin ng trc cho nh thu XDCB; Phi thu v cho vay (c gc v li);
Phi thu v li tin gi, c tc v li nhun c chia; Phi thu v thanh l,
nhng bn TSC, BST cc khon u t ti chnh; Gi tr TSC mang i
cm c, th chp
S liu ch tiu ny c cng (+) vo ch tiu Li nhun t hot ng kinh
doanh trc thay i vn lu ng nu tng cc s d cui k nh hn tng cc
s d u k. S liu ch tiu ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun t
hot ng kinh doanh trc thay i vn lu ng nu tng cc s d cui k ln
hn tng cc s d u k v c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc
n ().
+ Tng, gim hng tn kho (M s 11)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng cc chnh lch gia s d cui k v
s d u k ca cc ti khon hng tn kho (khng bao gm s d ca ti khon
D phng gim gi hng tn kho trn c s loi tr: Gi tr hng tn kho
dng cho hot ng u t XDCB hoc hng tn kho dng trao i ly TSC,
BST; Chi ph sn xut th c tnh vo nguyn gi TSC hnh thnh t
XDCB. Trng hp trong k mua hng tn kho nhng cha xc nh c mc
ch s dng (cho hot ng kinh doanh hay u t XDCB) th gi tr hng tn
kho c tnh trong ch tiu ny.
Trng hp doanh nghip bc tch ring c s khu hao TSC cn nm
trong hng tn kho v s khu hao c tnh vo bo co kt qu hot ng
kinh doanh trong k (ch tiu Khu hao TSC v BST - M s 03 ch bao
gm s khu hao TSC c tnh vo bo co kt qu hot ng kinh doanh
trong k) th ch tiu ny khng bao gm s khu hao TSC nm trong gi tr hng
tn kho cui k (cha c xc nh l tiu th trong k).
Trng hp doanh nghip khng th bc tch ring c s khu hao TSC
cn nm trong hng tn kho v s khu hao c tnh vo bo co kt qu hot
ng kinh doanh trong k (ch tiu Khu hao TSC v BST - M s 03 bao
gm c s khu hao TSC lin quan n hng tn kho cha tiu th) th ch tiu
ny bao gm c s khu hao TSC nm trong gi tr hng tn kho cui k (cha
c xc nh l tiu th trong k).
doanh trc thay i vn lu ng nu tng cc s d cui k nh hn tng cc
s d u k. S liu ch tiu ny c tr (-) vo ch tiu Li nhun t hot ng
kinh doanh trc thay i vn lu ng nu tng cc s d cui k ln hn tng
cc s d u k v c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n ().
+ Tng, gim cc khon phi tr (Khng k li vay phi tr, thu TNDN
phi np) (M s 12)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng cc chnh lch gia s d cui k vi
s d u k ca cc ti khon n phi tr (chi tit phn lin quan n hot ng
167
sn xut, kinh doanh), nh: TK 331, 333, 334, 335, 336, 338, 131 (chi tit ngi
mua tr tin trc).
Ch tiu ny khng bao gm s thu TNDN phi np (pht sinh C TK
3334), li tin vay phi tr (pht sinh C TK 335, chi tit li vay phi tr).
Ch tiu ny khng bao gm cc khon phi tr lin quan n hot ng u
t, nh: S tin ngi mua tr trc lin quan n vic thanh l, nhng bn
TSC, BST; Cc khon phi tr lin quan n hot ng mua sm, xy dng
TSC, BST; Cc khon phi tr mua cc cng c vn, cng c n v cc
khon phi tr lin quan n hot ng ti chnh, nh: Phi tr gc vay, n thu ti
chnh; C tc, li nhun phi tr.
doanh trc thay i vn lu ng nu tng cc s d cui k ln hn tng s d
u k. S liu ch tiu ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun t hot
ng kinh doanh trc thay i vn lu ng nu tng cc s d cui k nh hn
tng cc s d u k v c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n
().
+ Tng, gim chi ph tr trc (M s 13)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng chnh lch gia s d cui k v s
d u k ca TK 242 Chi ph tr trc trong k bo co trn c s loi tr
khon chi ph tr trc lin quan n lung tin t hot ng u t, nh: Tin
thu t khng tiu chun ghi nhn l TSC v hnh v khon tr trc li vay
c vn ha.
S liu ch tiu ny c cng (+) vo ch tiu Li nhun t hot ng
kinh doanh trc thay i vn lu ng nu s d cui k nh hn s d u
k. S liu ch tiu ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun t hot ng
kinh doanh trc thay i vn lu ng nu s d cui k ln hn s d u k
v c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n ().
+ Tng, gim chng khon kinh doanh (M s 14)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng chnh lch gia s d cui k v s
d u k ca TK 121 Chng khon kinh doanh trong k bo co.
S liu ch tiu ny c cng (+) vo ch tiu Li nhun t hot ng
kinh doanh trc thay i vn lu ng nu s d cui k nh hn s d u
k. S liu ch tiu ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun t hot ng
kinh doanh trc thay i vn lu ng nu s d cui k ln hn s d u k
v c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n ().
+ Tin li vay tr (M s 15)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin li vay tr trong k bo co,
bao gm tin li vay pht sinh trong k v tr ngay k ny, tin li vay phi tr ca
cc k trc tr trong k ny, li tin vay tr trc trong k ny.
168
Ch tiu ny khng bao gm s tin li vay tr trong k c vn ha vo

gi tr cc ti sn d dang c phn loi l lung tin t hot ng u t. Trng
hp s li vay tr trong k va c vn ha, va c tnh vo chi ph ti
chnh th k ton cn c t l vn ha li vay p dng cho k bo co xc nh
s li vay tr ca lung tin t hot ng kinh doanh v lung tin hot ng
u t.
tit tin chi tr li tin vay); s k ton cc ti khon phi thu (chi tit tin tr li
vay t tin thu cc khon phi thu) trong k bo co, sau khi i chiu vi s k
ton TK 335, 635, 242 v cc Ti khon lin quan khc.
S liu ch tiu ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun kinh doanh
trc nhng thay i vn lu ng v c ghi bng s m di hnh thc ghi
trong ngoc n ().
+ Thu TNDN np (M s 16)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin thu TNDN np cho Nh
nc trong k bo co, bao gm s tin thu TNDN np ca k ny, s thu
TNDN cn n t cc k trc np trong k ny v s thu TNDN np trc
(nu c).
tit tin np thu TNDN), sau khi i chiu vi s k ton TK 3334. S liu ch
tiu ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun kinh doanh trc nhng thay
i vn lu ng v c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n
().
+ Tin thu khc t hot ng kinh doanh (M s 17)
Ch tiu ny phn nh cc khon tin thu khc pht sinh t hot ng kinh
doanh ngoi cc khon nu cc M s t 01 n 15, nh: Tin c cc t
chc, c nhn bn ngoi thng, h tr ghi tng cc qu ca doanh nghip; ...
trong k bo co.
Ch tiu ny c lp cn c vo s k ton cc TK 111, 112 sau khi i
chiu vi s k ton cc ti khon c lin quan trong k bo co. S liu ch tiu
ny c cng (+) vo s liu ch tiu Li nhun t hot ng kinh doanh trc
thay i vn lu ng.
+ Tin chi khc cho hot ng kinh doanh (M s 18)
Ch tiu ny phn nh cc khon tin chi khc pht sinh t hot ng kinh
doanh ngoi cc khon nu cc M s t 01 n 15, nh: Tin chi t Qu
khen thng, phc li, Qu pht trin khoa hc v cng ngh; tin h tr ngi lao
ng theo chnh sch...
Ch tiu ny c lp cn c vo s k ton cc TK 111, 112 sau khi i
chiu vi s k ton cc ti khon c lin quan trong k bo co. S liu ch tiu
ny c tr (-) vo s liu ch tiu Li nhun t hot ng kinh doanh trc thay
169
i vn lu ng.
- Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh (M s 20)
Ch tiu Lu chuyn tin thun t hot ng kinh doanh phn nh chnh
lch gia tng s tin thu vo vi tng s tin chi ra t hot ng kinh doanh trong
k bo co. Nu s liu ch tiu ny l s m th s c ghi di hnh thc trong
ngoc n ().
M s 20 = M s 01 + M s 02 + M s 09
2.4.4.2. Lp bo co cc ch tiu lung tin t hot ng u t
a) Nguyn tc lp:
- Lung tin t hot ng u t c lp v trnh by trn Bo co lu
chuyn tin t mt cch ring bit cc lung tin vo v cc lung tin ra.
- Lung tin t hot ng u t c lp theo phng php trc tip hoc
trc tip c iu chnh.
b) Phng php lp cc ch tiu c th theo phng php trc tip (Xem
Mu s B03 - DNN)
- Tin chi mua sm, xy dng TSC, BST v cc ti sn di hn khc
(M s 21)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin thc chi mua sm, xy
dng TSC hu hnh, BST, TSC v hnh, tin chi cho giai on trin khai
c vn ho thnh TSC v hnh, tin chi cho hot ng u t xy dng d
dang, u t bt ng sn trong k bo co. Chi ph sn xut th sau khi b tr vi
s tin thu t bn sn phm sn xut th ca TSC hnh thnh t hot ng XDCB
c cng vo ch tiu ny (nu chi ln hn thu) hoc tr vo ch tiu ny (nu thu
ln hn chi).
Ch tiu ny phn nh c s tin thc tr mua nguyn vt liu, ti sn,
s dng cho XDCB nhng n cui k cha xut dng cho hot ng u t
XDCB; S tin ng trc cho nh thu XDCB nhng cha nghim thu khi
lng; S tin tr tr n ngi bn trong k lin quan trc tip ti vic mua
sm, u t XDCB.
Trng hp mua nguyn vt liu, ti sn s dng chung cho c mc ch sn
xut, kinh doanh v u t XDCB nhng cui k cha xc nh c gi tr
nguyn vt liu, ti sn s s dng cho hot ng u t XDCB hay hot ng sn
xut, kinh doanh th s tin tr khng phn nh vo ch tiu ny m phn nh
lung tin t hot ng kinh doanh.
Ch tiu ny khng bao gm s nhn n thu ti chnh, gi tr ti sn phi tin
t khc dng thanh ton khi mua sm TSC, BST, XDCB hoc gi tr
TSC, BST, XDCB tng trong k nhng cha c tr bng tin.
S liu ghi vo ch tiu ny ly t s k ton cc TK 111, 112 (chi tit s
170
tin chi mua sm, xy dng TSC, BST v cc ti sn di hn khc, k c s

tin li vay tr c vn ha), s k ton cc ti khon phi thu (chi tit tin thu
n chuyn tr ngay cho hot ng mua sm, XDCB), s k ton TK 3411 (chi tit
s tin vay nhn c chuyn tr ngay cho ngi bn), s k ton TK 331 (chi tit
khon ng trc hoc tr n cho nh thu XDCB, tr n cho ngi bn TSC,
BST), sau khi i chiu vi s k ton cc TK 211, 217, 241 trong k bo co.
Ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n ().
- Tin thu t thanh l, nhng bn TSC, BST v cc ti sn di hn
khc (M s 22)
Ch tiu ny c lp cn c vo s tin thun thu t vic thanh l,
nhng bn TSC hu hnh, TSC v hnh v BST trong k bo co, k c
s tin thu hi cc khon n phi thu lin quan trc tip ti vic thanh l,
nhng bn TSC, BST v ti sn di hn khc.
Ch tiu ny khng bao gm s thu bng ti sn phi tin t hoc s tin phi
thu nhng cha thu c trong k bo co t vic thanh l nhng bn TSC,
BST v ti sn di hn khc; Khng bao gm cc khon chi ph phi tin t lin
quan n hot ng thanh l nhng bn TSC, BST v gi tr cn li ca
TSC, BST do em i gp vn lin doanh, lin kt hoc cc khon tn tht.
S liu ghi vo ch tiu ny l chnh lch gia s tin thu v s tin chi
cho vic thanh l, nhng bn TSC, BST v cc ti sn di hn khc. S tin
thu c ly t s k ton cc TK 111, 112, sau khi i chiu vi s k ton cc
TK 711, 5118, 131 (chi tit tin thu thanh l, nhng bn TSC, BST v cc
ti sn di hn khc) trong k bo co. S tin chi c ly t s k ton cc TK
111, 112, sau khi i chiu vi s k ton cc TK 632, 811 (Chi tit chi v thanh
l, nhng bn TSC, BST) trong k bo co. Ch tiu ny c ghi bng s
m di hnh thc ghi trong ngoc n () nu s tin thc thu nh hn s tin
thc chi.
- Tin chi cho vay, u t gp vn vo n v khc (M s 23)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin gi vo ngn hng c k
hn trn 3 thng, tin chi cho bn khc vay, chi mua cc cng c n ca n v
khc (tri phiu, thng phiu, c phiu u i phn loi l n phi tr), chi u
t gp vn vo n v khc (bao gm tin chi u t vn di hnh thc mua c
phiu ph thng c quyn biu quyt, mua c phiu u i c phn loi l vn
ch s hu, gp vn vo cng ty lin doanh, lin kt,) v mc ch u t nm
gi n ngy o hn trong k bo co.
Ch tiu ny khng bao gm tin chi mua cc cng c n c coi l cc
khon tng ng tin v mua cc cng c n nm gi v mc ch kinh doanh
(kim li t chnh lch gi mua, bn); Cc khon cho vay, mua cc cng c n
tr bng ti sn phi tin t hoc o n, tin chi mua c phiu nm gi v mc ch
kinh doanh; Chi mua c phiu u i c phn loi l n phi tr, u t vo n
v khc bng ti sn phi tin t; u t di hnh thc pht hnh c phiu hoc tri
171
phiu; Chuyn cng c n thnh vn gp hoc cn n cha thanh ton.

S liu ghi vo ch tiu ny ly t s k ton cc TK 111, 112, sau khi i
chiu vi s k ton TK 128, 228, 331 trong k bo co. Ch tiu ny c ghi
bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n ().
- Tin thu hi cho vay, u t gp vn vo n v khc (M s 24)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin thu t vic rt tin gi ngn
hng c k hn gc trn 3 thng; Tin thu hi li gc cho vay, gc tri phiu, c
phiu u i c phn loi l n phi tr v cc cng c n ca n v khc, tng
s tin thu hi do bn li hoc thanh l cc khon vn u t vo n v khc
(k c tin thu n phi thu bn cng c vn t k trc) trong k bo co.
Ch tiu ny khng bao gm tin thu t bn cc cng c n c coi l cc
khon tng ng tin v bn cc cng c n c phn loi l chng khon
kinh doanh; Khng bao gm cc khon thu hi bng ti sn phi tin t hoc
chuyn cng c n thnh cng c vn ca n v khc, tin thu do bn chng
khon kinh doanh; Gi tr khon u t c thu hi bng ti sn phi tin t, bng
cng c n hoc cng c vn ca n v khc hoc cha c thanh ton bng
tin.
chiu vi s k ton TK 128, 228, 131 trong k bo co.
- Tin thu li cho vay, c tc v li nhun c chia (M s 25)
Ch tiu ny c lp cn c vo s tin thu v cc khon tin li cho vay,
li tin gi, li tri phiu, c tc v li nhun nhn c t u t vn vo cc n
v khc trong k bo co. Ch tiu ny khng bao gm cc khon li, c tc nhn
c bng c phiu hoc bng ti sn phi tin t.
chiu vi s k ton TK 515.
- Lu chuyn tin thun t hot ng u t (M s 30)
Ch tiu Lu chuyn tin thun t hot ng u t phn nh chnh lch
gia tng s tin thu vo vi tng s tin chi ra t hot ng u t trong k bo
co. Nu s liu ch tiu ny l s m th c ghi di hnh thc ghi trong ngoc
n ().
M s 30 = M s 21 + M s 22 + M s 23 + M s 24 + M s 25.
2.4.4.3. Lp bo co cc ch tiu lung tin t hot ng ti chnh
a. Nguyn tc lp:
Lung tin t hot ng ti chnh c lp v trnh by trn Bo co lu
chuyn tin t mt cch ring bit cc lung tin vo v cc lung tin ra, tr
trng hp cc lung tin c bo co trn c s thun.
172
b. Phng php lp cc ch tiu c th theo phng php trc tip (Xem

Mu s B03-DNN)
- Tin thu t pht hnh c phiu, nhn vn gp ca ch s hu (M s 31)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin thu do cc ch s hu
ca doanh nghip gp vn trong k bo co. Ch tiu ny khng bao gm cc
khon vay v n c chuyn thnh vn, khon li nhun sau thu cha phn
phi chuyn thnh vn gp (k c tr c tc bng c phiu) hoc nhn vn gp
ca ch s hu bng ti sn phi tin t.
i vi cng ty c phn, ch tiu ny phn nh s tin thu do pht hnh
c phiu ph thng theo gi thc t pht hnh, k c tin thu t pht hnh c phiu
u i c phn loi l vn ch s hu nhng khng bao gm s tin thu do
pht hnh c phiu u i c phn loi l n phi tr.
chiu vi s k ton chi tit TK 411 trong k bo co.
- Tin tr li vn gp cho cc ch s hu, mua li c phiu ca doanh
nghip pht hnh (M s 32)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin tr do hon li vn gp cho
cc ch s hu ca doanh nghip di cc hnh thc hon tr bng tin hoc mua
li c phiu ca doanh nghip pht hnh bng tin hu b hoc s dng lm
c phiu qu trong k bo co.
Ch tiu ny khng bao gm cc khon tr li c phiu u i c phn loi
l n phi tr, vn gp ca ch s hu bng ti sn phi tin t hoc s dng vn
gp b l kinh doanh.
S liu ghi vo ch tiu ny ly t s k ton cc TK 111, 112 sau khi
i chiu vi s k ton chi tit cc TK 411, 419 trong k bo co. Ch tiu ny
- Tin thu t i vay (M s 33)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin nhn c trong k do
doanh nghip i vay k c pht hnh tri phiu cc t chc ti chnh, tn dng v
cc i tng khc trong k bo co. Ch tiu ny khng bao gm cc khon i vay
bng ti sn phi tin t hoc n thu ti chnh.
Trng hp vay di hnh thc pht hnh c phiu u i, ch tiu ny phn
nh tng s tin nhn c trong k do doanh nghip pht hnh c phiu u i
c phn loi l n phi tr.
S liu ghi vo ch tiu ny ly t s k ton cc TK 111, 112, cc ti
khon phi tr (chi tit tin vay nhn c chuyn tr ngay cc khon n phi tr)
sau khi i chiu vi s k ton chi tit cc TK 3411, 4111 v cc ti khon khc
c lin quan trong k bo co.
- Tin tr n gc vay v n gc thu ti chnh (M s 34)
173
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin tr v khon n gc vay, c

phiu u i c phn loi l n phi tr v tng s tin tr v n gc thu ti
chnh trong k bo co.
Ch tiu ny khng bao gm cc khon tr gc vay, n gc thu ti chnh
bng ti sn phi tin t hoc chuyn n vay, n gc thu ti chnh thnh vn gp.
S liu ghi vo ch tiu ny ly t s k ton cc TK 111, 112 s k ton
cc ti khon phi thu (phn tin tr n vay t tin thu cc khon phi thu), sau khi
i chiu vi s k ton chi tit TK 341, 4111 trong k bo co. Ch tiu ny c
ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc n (...).
- C tc, li nhun tr cho ch s hu (M s 35)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s tin c tc v li nhun tr cho
cc ch s hu ca doanh nghip (k c s thu thu nhp c nhn np thay cho
ch s hu) trong k bo co.
Ch tiu ny khng bao gm khon li nhun c chuyn thnh vn gp
ca ch s hu, tr c tc bng c phiu hoc tr bng ti sn phi tin t v cc
khon li nhun dng trch lp cc qu.
chiu vi s k ton cc TK 421, 338 (chi tit s tin tr v c tc v li nhun)
trong k bo co. Ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc ghi trong ngoc
n (...).
- Lu chuyn tin thun t hot ng ti chnh (M s 40)
Ch tiu lu chuyn tin thun t hot ng ti chnh phn nh chnh lch
gia tng s tin thu vo vi tng s tin chi ra t hot ng ti chnh trong k bo
co. Nu s liu ch tiu ny l s m th ghi trong ngoc n (...).
M s 40 = M s 31 + M s 32 + M s 33 + M s 34 + M s 35.
2.4.4.4. Tng hp cc lung tin trong k (Xem Mu s B03 - DNN)
- Lu chuyn tin thun trong k (M s 50)
Ch tiu Lu chuyn tin thun trong k phn nh chnh lch gia tng s
tin thu vo vi tng s tin chi ra t ba loi hot ng: Hot ng kinh doanh,
hot ng u t v hot ng ti chnh ca doanh nghip trong k bo co. Nu
s liu ch tiu ny l s m th ghi trong ngoc n (...).
M s 50 = M s 20 + M s 30 + M s 40.
- Tin v tng ng tin u k (M s 60)
Ch tiu ny c lp cn c vo s liu ch tiu Tin v tng ng tin
u k bo co (M s 110, ct S u nm trn Bo co tnh hnh ti chnh).
- nh hng ca thay i t gi hi oi quy i ngoi t (M s 61)
Ch tiu ny c lp cn c vo tng s chnh lch t gi hi oi do
nh gi li s d cui k ca tin v cc khon tng ng tin bng ngoi t
174
(M s 110 ca Bo co tnh hnh ti chnh) ti thi im cui k bo co.

S liu ghi vo ch tiu ny c ly t s k ton cc TK 111, 112, 128
v cc ti khon lin quan (chi tit cc khon tho mn nh ngha l tng ng
tin), sau khi i chiu vi s k ton chi tit TK 413 trong k bo co. Ch tiu
ny c ghi bng s dng nu c li t gi v c ghi bng s m di hnh
thc ghi trong ngoc n () nu pht sinh l t gi.
- Tin v tng ng tin cui k (M s 70)
Ch tiu ny c lp cn c vo s liu ch tiu Tin v tng ng tin
cui k bo co (M s 110, ct S cui nm trn Bo co tnh hnh ti chnh).
Ch tiu ny bng s Tng cng ca cc ch tiu M s 50, 60 v 61 v
bng ch tiu M s 110 ct S cui nm trn Bo co tnh hnh ti chnh k .
M s 70 = M s 50 + M s 60 + M s 61.
2.5. Phng php lp v trnh by Thuyt minh BCTC (Xem Mu s
B09 - DNN)
2.5.1. Mc ch ca Bn thuyt minh Bo co ti chnh
a) Bn thuyt minh Bo co ti chnh l mt b phn hp thnh khng th
tch ri ca Bo co ti chnh doanh nghip dng m t mang tnh tng thut
hoc phn tch chi tit cc thng tin s liu c trnh by trong Bo co tnh
hnh ti chnh, Bo co kt qu hot ng kinh doanh, Bo co lu chuyn tin t
cng nh cc thng tin cn thit khc.
b) Bn thuyt minh Bo co ti chnh cng c th trnh by nhng thng tin
khc nu doanh nghip xt thy cn thit cho vic trnh by trung thc, hp l Bo
co ti chnh.
2.5.2. Nguyn tc lp v trnh by Bn thuyt minh Bo co ti chnh
a) Khi lp Bo co ti chnh, doanh nghip phi lp Bn thuyt minh Bo
co ti chnh theo hng dn ti Thng t ny.
b) Bn thuyt minh Bo co ti chnh ca doanh nghip phi trnh by
nhng ni dung di y:
- Cc thng tin v c s lp v trnh by Bo co ti chnh v cc chnh sch
k ton c th c chn v p dng i vi cc giao dch v cc s kin quan
trng;
- Cung cp thng tin b sung cha c trnh by trong cc Bo co ti
chnh khc, nhng li cn thit cho vic trnh by trung thc v hp l tnh hnh ti
chnh, kt qu kinh doanh ca doanh nghip.
c) Bn thuyt minh Bo co ti chnh phi c trnh by mt cch c h
thng. Doanh nghip c ch ng sp xp s th t trong thuyt minh Bo co
ti chnh theo cch thc ph hp nht vi c th ca mnh theo nguyn tc mi
khon mc trong Bo co tnh hnh ti chnh, Bo co kt qu hot ng kinh
doanh v Bo co lu chuyn tin t cn c nh du dn ti cc thng tin lin
175
quan trong Bn thuyt minh Bo co ti chnh.

2.5.3. C s lp Bn thuyt minh Bo co ti chnh
- Cn c vo Bo co tnh hnh ti chnh, Bo co kt qu hot ng kinh
doanh, Bo co lu chuyn tin t k bo co;
- Cn c vo s k ton tng hp; S, th k ton chi tit hoc bng tng
hp chi tit c lin quan;
- Cn c vo Bn thuyt minh Bo co ti chnh k trc;
- Cn c vo tnh hnh thc t ca doanh nghip v cc ti liu lin quan.
2.5.4. Ni dung v phng php lp cc ch tiu
2.5.4.1. c im hot ng ca doanh nghip
Trong phn ny doanh nghip cn nu r:
a) Hnh thc s hu vn: Cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn,
cng ty hp danh hay doanh nghip t nhn.
b) Lnh vc kinh doanh: Nu r l sn xut cng nghip, kinh doanh thng
mi, dch v, xy lp hoc tng hp nhiu lnh vc kinh doanh.
c) Ngnh ngh kinh doanh: Nu r hot ng kinh doanh chnh v c im
sn phm sn xut hoc dch v cung cp ca doanh nghip.
d) Chu k sn xut, kinh doanh thng thng: Trng hp chu k ko di
hn 12 thng th thuyt minh thm chu k sn xut kinh doanh bnh qun ca
ngnh, lnh vc.
) c im hot ng ca doanh nghip trong nm ti chnh c nh hng
n Bo co ti chnh: Nu r nhng s kin v mi trng php l, din bin th
trng, c im hot ng kinh doanh, qun l, ti chnh, cc s kin sp nhp,
chia, tch, thay i quy m... c nh hng n Bo co ti chnh ca doanh
nghip.
2.5.4.2. K k ton, n v tin t s dng trong k ton
a) K k ton nm ghi r k k ton nm theo nm dng lch bt u t
ngy 01/01/... n 31/12/... Nu doanh nghip c nm ti chnh khc vi nm
dng lch th ghi r ngy bt u v ngy kt thc k k ton nm.
b) n v tin t s dng trong k ton: ghi r l ng Vit Nam hoc
mt n v tin t k ton c la chn theo quy nh ca Lut K ton.
2.5.4.3. Chun mc k ton v Ch k ton p dng
Tuyn b v vic tun th Chun mc k ton v Ch k ton: Nu r
Bo co ti chnh c c lp v trnh by ph hp v c tun th Chun mc k
ton v Ch k ton doanh nghip nh v va hay khng?
2.5.4.4. Cc chnh sch k ton p dng
176
(1) T gi hi oi p dng trong k ton:

- Ngn hng thng mi ni doanh nghip thng xuyn c giao dch
- Cch xc nh t gi giao dch thc t p dng i vi cc giao dch pht
sinh trong k v t gi p dng khi nh gi li cc khon mc tin t c gc
ngoi t cui k.
(2) Nguyn tc chuyn i bo co ti chnh c lp bng ngoi t sang
ng Vit Nam.
(3) Nguyn tc ghi nhn cc khon tin v cc khon tng ng tin:
Nu r cc khon tng ng tin c xc nh trn c s no.
(4) Nguyn tc k ton cc khon u t ti chnh
a) i vi chng khon kinh doanh:
- Thi im ghi nhn (i vi chng khon nim yt thuyt minh r l T+0
hay thi im khc)
- Gi tr ghi s c xc nh l gi tr hp l hoc gi gc;
- Cn c trch lp d phng gim gi chng khon kinh doanh.
b) i vi cc khon cho vay:
- C nh gi li cc khon cho vay tha mn nh ngha cc khon mc tin
t c gc ngoi t khng?
- Cn c lp d phng phi thu kh i i vi cc khon cho vay.
c) i vi cc khon u t vo cng ty lin doanh, lin kt (da vo t l
biu quyt hoc tha thun khc):
- i vi cc cng ty lin doanh, lin kt c mua trong k, thi im ghi
nhn ban u l thi im no?
- Nguyn tc xc nh cng ty lin doanh, lin kt (da theo t l quyn biu
quyt, t l vn gp hay t l li ch);
- Cn c lp d phng tn tht u t vo cng ty lin doanh, lin kt; cn
c xc nh tn tht;
d) i vi cc khon u t vo cng c vn ca n v khc:
- Gi tr ghi s ca khon u t vo n v khc c xc nh theo gi gc
hay phng php khc?
- Cn c lp d phng tn tht u t vo n v khc; Bo co ti chnh
xc nh tn tht.
) Cc phng php k ton i vi cc giao dch khc lin quan n u t
ti chnh:
- Giao dch hon i c phiu;
- Giao dch u t di hnh thc gp vn;
177
- Giao dch di hnh thc mua li phn vn gp;

- Phng php k ton i vi khon c tc c chia bng c phiu;
(4) Nguyn tc k ton n phi thu
- Tiu ch phn loi cc khon n phi thu (phi thu khch hng, phi thu ni
b, phi thu khc)?
- C c theo di chi tit theo k hn gc, k hn cn li ti thi im bo
co, theo nguyn t v theo tng i tng khng?
- C nh gi li cc khon n phi thu tha mn nh ngha ca cc khon
mc tin t c gc ngoi t khng?
- Phng php lp d phng phi thu kh i.
(5) Nguyn tc ghi nhn hng tn kho
- Nguyn tc ghi nhn hng tn kho: Nu r hng tn kho c ghi nhn
theo gi gc hoc theo gi tr thun c th thc hin c.
- Phng php tnh gi tr hng tn kho: Nu r p dng phng php no
(Bnh qun gia quyn; nhp trc, xut trc; gi thc t ch danh hay phng
php gi bn l).
- Phng php hch ton hng tn kho: Nu r p dng phng php k
khai thng xuyn hay phng php kim k nh k.
- Phng php lp d phng gim gi hng tn kho (Nu r doanh nghip
lp d phng gim gi hng tn kho trn c s chnh lch ln hn ca gi gc v
gi tr thun c th thc hin c ca hng tn kho. Phng php lp d phng
gim gi hng tn kho l lp theo s chnh lch gia s d phng phi lp nm nay
vi s d phng lp nm trc cha s dng ht dn n nm nay phi lp thm
hay hon nhp).
(6) Nguyn tc k ton v khu hao TSC, TSC thu ti chnh, Bt ng
sn u t
a) Nguyn tc k ton TSC hu hnh, TSC v hnh:
- Nguyn tc k ton cc khon chi ph pht sinh sau ghi nhn ban u (chi
ph nng cp, ci to, duy tu, sa cha) c ghi nhn vo nguyn gi hay chi ph
sn xut, kinh doanh;
- Nu r cc phng php khu hao TSC;
- Cc quy nh khc v qun l, s dng, khu hao TSC c c tun th
khng?
b) Nguyn tc k ton TSC thu ti chnh:
- Nu r nguyn gi c xc nh nh th no;
- Nu r cc phng php khu hao TSC thu ti chnh.
178
c) Nguyn tc k ton Bt ng sn u t.
- Nguyn gi BST c ghi nhn theo phng php no?
- Nu r cc phng php khu hao BST.
(7) Nguyn tc k ton n phi tr
- Phn loi n phi tr nh th no?
- C theo di n phi tr theo tng i tng, k hn gc, k hn cn li ti
thi im bo co, theo nguyn t khng?
- C nh gi li cc khon n phi tr tha mn nh ngha cc khon mc
tin t c gc ngoi t khng?
- C lp d phng n phi tr khng?
(8) Nguyn tc ghi nhn v vn ho cc khon chi ph i vay:
- Nguyn tc ghi nhn chi ph i vay: Nu r chi ph i vay c ghi nhn
vo chi ph ti chnh trong k khi pht sinh hay c vn ho.
- T l vn ho c s dng xc nh chi ph i vay c vn ho trong
k: Nu r t l vn ho ny l bao nhiu?
(9) Nguyn tc ghi nhn vn ch s hu:
- Vn gp ca ch s hu c c ghi nhn theo s vn thc gp khng;
Thng d vn c phn c ghi nhn nh th no?
- Li nhun cha phn phi c xc nh nh th no?
(10) Nguyn tc v phng php ghi nhn doanh thu, thu nhp khc:
- Doanh thu bn hng v cung cp dch v: C tun th y cc iu kin
ghi nhn doanh thu hay khng?
- Doanh thu hp ng xy dng
- Cc nguyn tc ghi nhn doanh thu hot ng ti chnh.
- Cc nguyn tc ghi nhn thu nhp khc.
(11) Nguyn tc k ton chi ph:
- Gi vn hng bn (c m bo nguyn tc ph hp vi doanh thu khng;
C m bo nguyn tc thn trng, ghi nhn ngay cc chi ph vt trn mc bnh
thng ca hng tn kho khng; Cc khon ghi gim gi vn hng bn l g...)
- Chi ph ti chnh: C ghi nhn y chi ph li vay (k c s trch
trc)ca k bo co khng?
- Chi ph qun l kinh doanh: C ghi nhn y chi ph bn hng v chi
ph qun l doanh nghip pht sinh trong k khng; Cc khon iu chnh gim chi
ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip l g....
2.5.5. Thng tin b sung cho cc khon mc trnh by trong Bo co tnh
179
hnh ti chnh:
- Trong phn ny, doanh nghip phi trnh by v phn tch chi tit cc s
liu c trnh by trong Bo co tnh hnh ti chnh gip ngi s dng Bo
co ti chnh hiu r hn ni dung cc khon mc ti sn, n phi tr v vn ch s
hu.
- n v tnh gi tr trnh by trong phn Thng tin b sung cho cc khon
mc trnh by trong Bo co tnh hnh ti chnh l n v tnh c s dng trong
Bo co tnh hnh ti chnh. S liu ghi vo ct S u nm c ly t ct S
cui nm trong Bn thuyt minh Bo co ti chnh nm trc. S liu ghi vo ct
S cui nm c lp trn c s s liu ly t:
+ Bo co tnh hnh ti chnh nm nay;
+ S k ton tng hp;
+ S v th k ton chi tit hoc Bng tng hp chi tit c lin quan.
- Trng hp doanh nghip c p dng hi t do thay i chnh sch k ton
hoc iu chnh hi t sai st trng yu ca cc nm trc th phi iu chnh s
liu so snh (s liu ct S u nm) m bo nguyn tc c th so snh
c v phi gii trnh r iu ny trong thuyt minh bo co ti chnh. Trng
hp v l do no dn n s liu ct S u nm khng c kh nng so snh
c vi s liu ct S cui nm th iu ny phi c nu r trong Bn
thuyt minh Bo co ti chnh.
- i vi cc khon mc yu cu thuyt minh theo gi tr hp l, trng hp
khng xc nh c gi tr hp l th phi ghi r l do.
2.5.6. Thng tin b sung cho cc khon mc trnh by trong Bo co kt
qu hot ng kinh doanh:
liu c th hin trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh gip ngi s
dng Bo co ti chnh hiu r hn ni dung ca cc khon mc doanh thu, chi
ph.
mc trnh by trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh l n v tnh c
s dng trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh. S liu ghi vo ct Nm
trc c ly t Bn thuyt minh Bo co ti chnh nm trc. S liu ghi vo
ct Nm nay c lp trn c s s liu ly t:
+ Bo co kt qu hot ng kinh doanh nm nay;
+ S k ton tng hp;
- Doanh nghip c ch ng nh s th t ca thng tin chi tit c
trnh by trong phn ny theo nguyn tc ph hp vi s dn t Bo co kt qu
180
hot ng kinh doanh v m bo d i chiu v c th so snh gia cc k.

- Trng hp v l do no dn n s liu ct Nm nay khng c kh
nng so snh c vi s liu ct Nm trc th iu ny phi c nu r
trong Bn thuyt minh Bo co ti chnh.
2.5.7. Thng tin b sung cho Bo co lu chuyn tin t
- Trong phn ny, doanh nghip phi trnh by v phn tch cc s liu
c th hin trong Bo co lu chuyn tin t gip ngi s dng hiu r hn
v cc yu t nh hng n lu chuyn tin trong k ca doanh nghip.
mc trnh by trong Bo co lu chuyn tin t l n v tnh c s dng trong
Bo co lu chuyn tin t. S liu ghi vo ct Nm trc c ly t Bn
thuyt minh Bo co ti chnh nm trc; S liu ghi vo ct Nm nay c lp
trn c s s liu ly t:
+ Bo co lu chuyn tin t nm nay;
+ S k ton tng hp;
2.5.8. Nhng thng tin khc
Trong phn ny, doanh nghip phi trnh by nhng thng tin quan trng
khc (nu c) ngoi nhng thng tin trnh by trn nhm cung cp thm thng
tin khc nu xt thy cn thit gip cho ngi s dng hiu Bo co ti chnh ca
doanh nghip c trnh by trung thc, hp l.
MC 3
NI DUNG V PHNG PHP LP BO CO TI CHNH CA
DOANH NGHIP SIU NH
Cc doanh nghip siu nh cn c vo biu mu bo co ti chnh nm quy
nh ti Ph lc 2 ban hnh km theo Thng t ny v cc nguyn tc chung
thc hin vic lp v trnh by bo co ti chnh ti n v.
iu 82. Ni dung v phng php lp bo co ti chnh ca doanh
nghip siu nh
1. Ni dung v phng php lp cc ch tiu ca Bo co tnh hnh ti
chnh (Mu s B01 - DNSN)
1.1. Ti sn
co.
181

tin).
Cc khon tng ng tin c th bao gm: K phiu ngn hng, tn phiu
kho bc, tin gi ngn hng c k hn gc khng qu 3 thng
- Cc khon u t (M s 120)
(sau khi tr i cc khon d phng cho cc khon u t ti chnh), bao gm:
Chng khon kinh doanh, cc khon u t nm gi n ngy o hn v cc
khon u t gp vn vo n v khc.
Cc khon phi thu (M s 130).
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N ca cc TK 121, 228 v TK 128
(sau khi tr i cc khon u t ti chnh c phn loi l tng ng tin
v cc khon phi thu v cho vay) tr i s d C cc TK 2291, 2292.
im bo co (sau khi tr i d phng phi thu kh i), nh: Phi thu ca khch
hng, tr trc cho ngi bn, phi thu ni b, phi thu v cho vay, phi thu khc,
ti sn thiu ch x l, tm ng, k cc, k qu, ...
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo tng s d N chi tit theo tng
i tng cng n ca cc TK 131, 136, 138, 141, 334, 338, 1288 (chi tit cho
vay), 331 (chi tit tr trc cho ngi bn) sau khi tr i s d C TK 2293.
phng gim gi hng tn kho) ti thi im bo co.
155, 156, 157 sau khi tr i s d C ca TK 2294.
- Gi tr cn li ca TSC v BST (M s 150)
L ch tiu tng hp phn nh ton b gi tr cn li (nguyn gi tr gi tr
hao mn ly k) ca cc loi ti sn c nh v BST ti thi im bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l tng s d N ca cc TK 211, 217 sau khi
182
tr i gi tr hao mn ly k ca cc loi TSC v BST (s d C TK 214).

- Ti sn khc (M s 160)
Ch tiu ny phn nh gi tr cc ti sn khc ngoi cc ti sn c phn
nh ti cc M s 110, 120, 130, 140, 150 nu trn nh thu GTGT c khu tr,
chi ph tr trc, thu v cc khon phi thu ca Nh nc, chi ph xy dng c
bn d dang, ...
S liu ghi vo ch tiu ny l s d N cc TK 133, 241, 242, 333, ...
ti thi im bo co.
M s 200 = M s 110 + M s 120 + M s 130 + M s 140 + M s 150
+ M s 160.
1.2. N phi tr (M s 300)
L ch tiu tng hp phn nh ton b s n phi tr ti thi im bo co.
M s 300 = M s 310 + M s 320 + M s 330 + M s 340 + M s
350 + M s 360
- Phi tr ngi bn (M s 310)
Ch tiu ny phn nh s tin cn phi tr cho ngi bn.
- Ngi mua tr tin trc (M s 320)
cung cp ti thi im bo co (khng bao gm cc khon doanh thu nhn trc).
S liu ghi vo ch tiu ny cn c vo s d C chi tit ca TK 131 m chi tit
cho tng khch hng.
- Thu v cc khon phi np Nh nc (M s 330)
Ch tiu ny phn nh tng cc khon doanh nghip cn phi np Nh nc
ti thi im bo co, bao gm c cc khon thu, ph, l ph v cc khon phi
np khc.
- Phi tr ngi lao ng (M s 340)
ng ti thi im bo co.
- Phi tr n vay (M s 350)
Ch tiu ny phn nh tng gi tr cc khon doanh nghip i vay, n thu ti
chnh cn n cc ngn hng, t chc, cng ty ti chnh v cc i tng khc.
183

- Phi tr khc (M s 360)
Ch tiu ny phn nh gi tr cc khon phi tr khc ngoi cc khon n
phi tr c phn nh ti cc M s 310, 320, 330, 340, 350 nu trn nh: Chi
ph phi tr, phi tr ni b, nhn cm c, th chp, k qu, k cc, d phng
phi tr, doanh thu cha thc hin, ti sn tha ch gii quyt, qu khen thng
phc li, qu pht trin khoa hc cng ngh, phi tr, phi np khc, ...
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C cc TK 1388, 335, 336, 338, 352,
353, 356.
1.3. Vn ch s hu (M s 400)
c ng, thnh vin gp vn, nh: Vn u t ca ch s hu, cc qu thuc vn
ch s hu v li nhun sau thu cha phn phi, chnh lch t gi hi oi, li
nhun sau thu cha phn phi
M s 400 = M s 410 + M s 420 + M s 430
- Vn u t ca ch s hu (M s 410)
Ch tiu ny phn nh tng s vn thc gp ca cc ch s hu v thng
d vn c phn, vn khc (nu c) ca doanh nghip ti thi im bo co.
bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C ca TK 421. Trng hp TK 421
c s d N th s liu ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc ghi trong
ngoc n (...).
- Cc khon mc khc thuc vn ch s hu (M s 430)
Ch tiu ny phn nh gi tr cc khon mc khc thuc vn ch s hu
ngoi cc khon c phn nh ti cc M s 410, 420 nu trn. Nu s liu ch
tiu ny l s m th ghi trong ngoc n (...).
S liu ghi vo ch tiu ny l s d C TK 418 sau khi tr i s d N TK
419.
Phn nh tng s cc ngun vn hnh thnh ti sn ca doanh nghip ti thi
im bo co.
M s 500 = M s 300 + M s 400.
=
M s 200
M s 500
2. Ni dung v phng php lp cc ch tiu ca Bo co kt qu hot
184
ng kinh doanh (Mu s B02 - DNSN)

- Doanh thu thun v bn hng v cung cp dch v (M s 01)
Ch tiu ny phn nh tng doanh thu bn hng v cung cp dch v sau khi
tr i cc khon gim tr doanh thu trong k bo co. Ch tiu ny khng bao
gm cc loi thu gin thu pht sinh khi bn hng v cung cp dch v.
S liu ca ch tiu ny c cn c vo s pht sinh bn N TK 511 i
ng vi bn C TK 911.
- Gi vn hng bn (M s 02)
Ch tiu ny phn nh tng gi vn ca hng ha, BST, gi vn ca
thnh phm bn, khi lng dch v cung cp, cc chi ph c tnh vo gi
vn sau khi tr i cc khon ghi gim gi vn hng bn trong k bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l lu k s pht sinh bn C ca TK 632
i ng bn N ca TK 911.
- Chi ph qun l kinh doanh (M s 03)
Ch tiu ny phn nh tng chi ph qun l kinh doanh pht sinh trong k
bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l tng s pht sinh bn C ca TK 642, i
ng vi bn N ca TK 911.
- Li/l hot ng ti chnh v hot ng khc (M s 04)
Ch tiu ny phn nh s li hoc l pht sinh t hot ng ti chnh v hot
ng khc trong k bo co.
S liu ghi vo ch tiu ny l s chnh lch gia tng s pht sinh bn
C TK 515, 711 (sau khi tr cc khon iu chnh gim doanh thu hot ng ti
chnh, thu nhp khc) vi tng s pht sinh bn N TK 635, 811 (sau khi tr cc
khon iu chnh gim chi ph ti chnh, chi ph khc).
Trng hp l th ch tiu ny c ghi bng s m di hnh thc ghi trong
ngoc n (...).
- Li nhun k ton trc thu (M s 05)
Ch tiu ny phn nh tng li nhun k ton trc thu thc hin trong k
bo co ca doanh nghip trc khi tr i chi ph thu TNDN.
ngoc n (...).
M s 05 = M s 01 - M s 02 - M s 03 + M s 04.
- Chi ph thu thu nhp doanh nghip (M s 06)
Ch tiu ny phn nh chi ph thu thu nhp doanh nghip pht sinh trong k
bo co. S liu ghi vo ch tiu ny c cn c vo tng s pht sinh bn C
TK 821 i ng vi bn N TK 911 hoc cn c vo s pht sinh bn N TK 821
i ng vi bn C TK 911 trong k bo co.
185
- Li nhun sau thu thu nhp doanh nghip (M s 07)

Ch tiu ny phn nh tng s li nhun thun (hoc l) sau thu TNDN t
cc hot ng ca doanh nghip (sau khi tr chi ph thu thu nhp doanh nghip)
pht sinh trong nm bo co.
ngoc n (...).
M s 07 = M s 05 - M s 06.
3. Ni dung v phng php lp cc ch tiu ca Bn thuyt minh bo
co ti chnh (Mu s B09 - DNSN)
3.1. c im hot ng ca doanh nghip
Trong phn ny doanh nghip cn nu r:
a) Hnh thc s hu vn: Cng ty c phn, cng ty trch nhim hu hn,
cng ty hp danh hay doanh nghip t nhn.
b) Lnh vc kinh doanh: Nu r l sn xut cng nghip, kinh doanh thng
mi, dch v, xy lp hoc tng hp nhiu lnh vc kinh doanh.
c) Ngnh ngh kinh doanh: Nu r hot ng kinh doanh chnh v c im
sn phm sn xut hoc dch v cung cp ca doanh nghip.
3.2. K k ton, n v tin t s dng trong k ton
a) K k ton nm ghi r k k ton nm theo nm dng lch bt u t
ngy 01/01/... n 31/12/... Nu doanh nghip c nm ti chnh khc vi nm
dng lch th ghi r ngy bt u v ngy kt thc k k ton nm.
b) n v tin t s dng trong k ton: Ghi r l ng Vit Nam.
3.3. Chun mc k ton v Ch k ton p dng
Tuyn b v vic tun th Chun mc k ton v Ch k ton: Nu r
Bo co ti chnh c c lp v trnh by ph hp v c tun th Chun mc k
ton v Ch k ton doanh nghip Vit Nam hay khng?
3.4. Thng tin b sung cho cc khon mc trnh by trong Bo co tnh
hnh ti chnh:
liu c trnh by trong Bo co tnh hnh ti chnh gip ngi s dng Bo
co ti chnh hiu r hn ni dung cc khon mc ti sn, n phi tr v vn ch s
hu.
mc trnh by trong Bo co tnh hnh ti chnh l n v tnh c s dng trong
Bo co tnh hnh ti chnh. S liu ghi vo ct u nm c ly t ct Cui
nm trong Bn thuyt minh Bo co ti chnh nm trc. S liu ghi vo ct
Cui nm c lp trn c s s liu ly t:
+ Bo co tnh hnh ti chnh nm nay;
186
+ S k ton tng hp;

trnh by trong phn ny theo nguyn tc ph hp vi s dn t Bo co tnh hnh
ti chnh v m bo d i chiu v c th so snh gia cc k.
3.5. Thng tin b sung cho cc khon mc trnh by trong Bo co kt
qu hot ng kinh doanh:
liu c th hin trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh gip ngi s
dng Bo co ti chnh hiu r hn ni dung ca cc khon mc doanh thu, chi
ph.
mc trnh by trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh l n v tnh c
s dng trong Bo co kt qu hot ng kinh doanh. S liu ghi vo ct Nm
trc c ly t Bn thuyt minh Bo co ti chnh nm trc. S liu ghi vo
ct Nm nay c lp trn c s s liu ly t:
+ Bo co kt qu hot ng kinh doanh nm nay;
+ S k ton tng hp;
trnh by trong phn ny theo nguyn tc ph hp vi s dn t Bo co kt qu
hot ng kinh doanh v m bo d i chiu v c th so snh gia cc k.
- Trng hp v l do no dn n s liu ct Nm trc khng c
kh nng so snh c vi s liu ct Nm sau th iu ny phi c nu r
trong Bn thuyt minh Bo co ti chnh.
3.6. Nhng thng tin khc m doanh nghip cn thuyt minh
Trong phn ny, doanh nghip phi trnh by nhng thng tin quan trng
khc (nu c) ngoi nhng thng tin trnh by trn nhm cung cp thm thng
tin khc nu xt thy cn thit gip cho ngi s dng hiu Bo co ti chnh ca
doanh nghip c trnh by trung thc, hp l.
MC 4
NI DUNG V PHNG PHP LP BNG CN I TI KHON
iu 83. Ni dung v phng php lp Bng cn i ti khon (Mu s
F01 - DNN)
1. Mc ch: Phn nh tng qut tnh hnh tng gim v hin c v ti sn
v ngun vn ca n v trong k bo co v t u nm n cui k bo co. S
187
liu trn Bng cn i ti khon l cn c kim tra vic ghi chp trn s k ton
tng hp, ng thi i chiu v kim sot s liu ghi trn Bo co ti chnh
2. Cn c v phng php ghi s
Bng cn i ti khon c lp da trn S Ci v Bng cn i ti khon
k trc.
Trc khi lp Bng cn i ti khon phi hon thnh vic ghi s k ton chi
tit v s k ton tng hp; kim tra, i chiu s liu gia cc s c lin quan.
S liu ghi vo Bng cn i ti khon chia lm 2 loi:
- Loi s liu phn nh s d cc ti khon ti thi im u k (Ct 1,2- S
d u nm), ti thi im cui k (ct 5, 6 S d cui nm), trong cc ti
khon c s d N c phn nh vo ct N, cc ti khon c s d C c
phn nh vo ct C.
- Loi s liu phn nh s pht sinh ca cc ti khon t u k n ngy
cui k bo co (ct 3, 4 S pht sinh trong thng) trong tng s pht sinh N
ca cc ti khon c phn nh vo ct N, tng s pht sinh C c phn
nh vo ct Cca tng ti khon.
- Ct A, B: S hiu ti khon, tn ti khon ca tt c cc Ti khon cp 1
m n v ang s dng v mt s Ti khon cp 2 cn phn tch.
- Ct 1, 2- S d u nm: Phn nh s d ngy u thng ca thng u
nm (S d u nm bo co). S liu ghi vo cc ct ny c cn c vo
dng S d u thng ca thng u nm trn S Ci hoc cn c vo phn S d
cui nm ca Bng cn i ti khon nm trc.
- Ct 3, 4: Phn nh tng s pht sinh N v tng s pht sinh C ca cc ti
khon trong nm bo co. S liu ghi vo phn ny c cn c vo dng Cng
pht sinh lu k t u nm ca tng ti khon tng ng trn S Ci.
- Ct 5,6 S d cui nm: Phn nh s d ngy cui cng ca nm bo
co. S liu ghi vo phn ny c cn c vo s d cui thng ca thng cui
nm bo co trn S Ci hoc c tnh cn c vo cc ct s d u nm (ct 1,
2), s pht sinh trong nm (ct 3, 4) trn Bng cn i ti khon nm ny. S liu
ct 5, 6 c dng lp Bng cn i ti khon nm sau.
Sau khi ghi cc s liu c lin quan n cc ti khon, phi thc hin
tng cng Bng cn i ti khon. S liu trong Bng cn i ti khon phi m
bo tnh cn i bt buc sau y:
Tng s d N (ct 1), Tng s d C (ct 2), Tng s pht sinh N (ct 3),
Tng s pht sinh C (ct 4), Tng s d N (ct 5) Tng s d C (ct 6).
CHNG IV
CHNG T K TON
188
iu 84. Quy nh chung v chng t k ton v h thng biu mu

chng t k ton
1. Chng t k ton p dng cho cc doanh nghip phi thc hin theo ng
quy nh ca Lut K ton, Ngh nh quy nh chi tit mt s iu ca Lut K
ton v cc vn bn sa i, b sung.
2. Cc loi chng t k ton ti danh mc v biu mu chng t k ton
u thuc loi hng dn. Doanh nghip c ch ng xy dng, thit k biu
mu chng t k ton ph hp vi c im hot ng v yu cu qun l ca
mnh nhng phi p ng c cc yu cu ca Lut k ton v m bo nguyn
tc r rng, minh bch, kp thi, d kim tra, kim sot v i chiu.
3. Trng hp khng t xy dng v thit k biu mu chng t cho ring
mnh, doanh nghip c th p dng h thng biu mu chng t k ton theo
hng dn ti Ph lc 3 ban hnh km theo Thng t ny ghi chp chng t k
ton ph hp vi c im hot ng sn xut, kinh doanh v yu cu qun l ca
doanh nghip.
4. Cc doanh nghip c cc nghip v kinh t, ti chnh c th thuc i
tng iu chnh ca cc vn bn php lut khc th p dng theo quy nh v
chng t ti cc vn bn .
iu 85. Lp v k chng t k ton
1. Cc nghip v kinh t, ti chnh pht sinh lin quan n hot ng ca
doanh nghip phi lp chng t k ton. Chng t k ton ch c lp mt ln
cho mi nghip v kinh t, ti chnh.
2. Chng t k ton phi c lp r rng, y , kp thi, chnh xc theo
ni dung quy nh trn mu. Trong trng hp chng t k ton cha c mu th
n v k ton c t thit k mu chng t k ton nhng phi bo m y
cc ni dung quy nh ca Lut K ton.
3. Ni dung nghip v kinh t, ti chnh trn chng t k ton khng c
vit tt, khng c ty xa, sa cha; khi vit phi dng bt mc, s v ch vit
phi lin tc, khng ngt qung, ch trng phi gch cho. Chng t b ty xa,
sa cha khng c gi tr thanh ton v ghi s k ton. Khi vit sai chng t k
ton th phi hy b bng cch gch cho vo chng t vit sai.
4. Chng t k ton phi c lp s lin quy nh. Trng hp phi lp
nhiu lin chng t k ton cho mt nghip v kinh t, ti chnh th ni dung cc
lin phi ging nhau.
5. Chng t k ton phi c ch k theo chc danh quy nh trn chng
t. Ch k trn chng t k ton phi c k bng loi mc khng phai. Khng
c k chng t k ton bng mc mu hoc ng du ch k khc sn. Ch
k trn chng t k ton ca mt ngi phi thng nht. Ngi lp, ngi duyt v
nhng ngi khc k tn trn chng t k ton phi chu trch nhim v ni dung
ca chng t k ton.
189
6. Cc doanh nghip cha c chc danh k ton trng th phi c ngi

ph trch k ton giao dch vi khch hng, ngn hng... Ch k k ton trng
c thay bng ch k ca ngi ph trch k ton ca n v . Ngi ph trch
k ton phi thc hin ng trch nhim v quyn quy nh cho k ton trng.
7. Ch k trn chng t k ton phi do ngi c thm quyn hoc ngi
c y quyn k. Nghim cm ngi c thm quyn hoc c u quyn k
chng t thc hin vic k chng t k ton khi cha ghi hoc cha ghi ni
dung chng t theo trch nhim ca ngi k.
8. Vic phn cp k trn chng t k ton do Tng Gim c (Gim c),
ngi i din theo php lut ca doanh nghip quy nh ph hp vi lut php,
yu cu qun l, m bo kim sot cht ch, an ton ti sn.
9. Chng t k ton chi tin phi do ngi c thm quyn duyt chi v k
ton trng hoc ngi c y quyn k trc khi thc hin. Ch k trn chng
t k ton dng chi tin phi k theo tng lin.
10. K ton trng (hoc ngi c u quyn) khng c k tha u
quyn ca ngi ng u doanh nghip. Ngi c u quyn khng c u
quyn li cho ngi khc.
11. Chng t in t phi c ch k in t. Ch k trn chng t in t c
gi tr nh ch k trn chng t bng giy.
iu 86. Trnh t lun chuyn v kim tra chng t k ton
1. Tt c cc chng t k ton do doanh nghip lp hoc t bn ngoi
chuyn n u phi tp trung ti b phn k ton doanh nghip. B phn k ton
kim tra nhng chng t k ton v ch sau khi kim tra v xc minh tnh php
l ca chng t th mi dng nhng chng t ghi s k ton.
2. Trnh t lun chuyn chng t k ton bao gm cc bc sau:
- Lp, tip nhn, x l chng t k ton;
- K ton vin, k ton trng kim tra v k chng t k ton hoc trnh
ngi k duyt theo thm quyn;
- Phn loi, sp xp chng t k ton, nh khon v ghi s k ton;
- Lu tr, bo qun chng t k ton.
3. Trnh t kim tra chng t k ton.
- Kim tra tnh r rng, trung thc, y ca cc ch tiu, cc yu t ghi
chp trn chng t k ton;
- Kim tra tnh hp php ca nghip v kinh t, ti chnh pht sinh ghi
trn chng t k ton, i chiu chng t k ton vi cc ti liu khc c lin quan;
- Kim tra tnh chnh xc ca s liu, thng tin trn chng t k ton.
4. Khi kim tra chng t k ton nu pht hin hnh vi vi phm chnh sch,
ch , cc quy nh v qun l kinh t, ti chnh ca Nh nc, phi t chi thc
hin (Khng xut qu, thanh ton, xut kho,) ng thi bo ngay cho ngi
190
qun l iu hnh doanh nghip bit x l kp thi theo php lut hin hnh.
i vi nhng chng t k ton lp khng ng th tc, ni dung v ch s khng
r rng th ngi chu trch nhim kim tra hoc ghi s phi tr li, yu cu lm
thm th tc v iu chnh sau mi lm cn c ghi s.
iu 87. Dch chng t k ton ra ting Vit, s dng, qun l, in v pht
hnh biu mu chng t k ton
Cc chng t k ton ghi bng ting nc ngoi, khi s dng ghi s k
ton v lp bo co ti chnh Vit Nam phi c dch cc ni dung ch yu quy
nh ti Lut K ton ra ting Vit.
n v k ton phi chu trch nhim v tnh chnh xc v y ca ni
dung c dch ra ting nc ngoi sang ting Vit. Bn chng t dch ra ting
vit phi nh km vi bn chnh bng ting nc ngoi.
Cc ti liu km theo chng t k ton bng ting nc ngoi nh cc loi
hp ng, h s km theo chng t thanh ton, h s d n u t, bo co quyt
ton v cc ti liu lin quan khc khng phi dch ra ting Vit tr khi c yu cu
ca c quan Nh nc c thm quyn.
Cc doanh nghip c th mua sn hoc t thit k mu, t in, nhng phi
m bo cc ni dung ch yu ca chng t quy nh ti Lut K ton.
Chng t phi c bo qun cn thn, khng c h hng, mc nt.
Sc v giy t c gi phi c qun l nh tin. Cc doanh nghip c s dng
chng t in t cho hot ng kinh t, ti chnh v ghi s k ton th phi tun th
theo quy nh ca cc vn bn php lut v chng t in t.
CHNG IV
S K TON V HNH THC K TON
iu 88. S k ton
1. S k ton dng ghi chp, h thng v lu gi ton b cc nghip v
kinh t, ti chnh pht sinh theo ni dung kinh t v theo trnh t thi gian c
lin quan n doanh nghip. Mi doanh nghip nh v va ch c mt h thng s
k ton cho mt k k ton. Doanh nghip nh v va phi thc hin cc quy nh
v s k ton trong Lut K ton, cc vn bn hng dn thi hnh Lut K ton v
cc vn bn hng dn, sa i, b sung hoc thay th.
2. Doanh nghip c t xy dng biu mu s k ton cho ring mnh
nhng phi m bo cung cp thng tin v giao dch kinh t mt cch minh bch,
y , d kim tra, d kim sot v d i chiu. Trng hp khng t xy dng
biu mu s k ton, doanh nghip c th p dng biu mu s k ton theo hng
dn ti Ph lc 4 ban hnh km theo Thng t ny nu ph hp vi c im qun
l v hot ng kinh doanh ca mnh.
191
3. Ty theo c im hot ng v yu cu qun l, doanh nghip c t xy

dng hnh thc ghi s k ton cho ring mnh trn c s m bo thng tin v cc
giao dch phi c phn nh y , kp thi, d kim tra, kim sot v i chiu.
iu 89. Trch nhim ca ngi gi v ghi s k ton
S k ton phi c qun l cht ch, phn cng r rng trch nhim c
nhn gi v ghi s. S k ton giao cho nhn vin no th nhn vin phi chu
trch nhim v nhng iu ghi trong s v vic gi s trong sut thi gian dng s.
Khi c s thay i nhn vin gi v ghi s, k ton trng phi t chc vic bn
giao trch nhim qun l v ghi s k ton gia nhn vin c v nhn vin mi.
Bin bn bn giao phi c k ton trng k xc nhn.
iu 90. M, ghi s k ton, ch k v sa cha s k ton
1. M s
S k ton phi m vo u k k ton nm. i vi doanh nghip mi
thnh lp, s k ton phi m t ngy thnh lp. Ngi i din theo php lut v
k ton trng ca doanh nghip c trch nhim k duyt cc s k ton. S k
ton c th ng thnh quyn hoc t ri. Cc t s khi dng xong phi ng
thnh quyn lu tr. Trc khi dng s k ton phi hon thin cc th tc sau:
- i vi s k ton dng quyn: Trang u s phi ghi t tn doanh nghip,
tn s, ngy m s, nin k ton v k ghi s, h tn, ch k ca ngi gi v
ghi s, ca k ton trng v ngi i din theo php lut, ngy kt thc ghi s
hoc ngy chuyn giao cho ngi khc. S k ton phi nh s trang t trang u
n trang cui, gia hai trang s phi ng du gip lai ca n v k ton.
- i vi s t ri: u mi s t ri phi ghi r tn doanh nghip, s th t
ca tng t s, tn s, thng s dng, h tn ngi gi v ghi s. Cc t ri trc
khi dng phi c gim c doanh nghip hoc ngi c u quyn k xc
nhn, ng du v ghi vo s ng k s dng s t ri. Cc s t ri phi c
sp xp theo th t cc ti khon k ton v phi m bo s an ton, d tm.
2. Ghi s: Vic ghi s k ton phi cn c vo chng t k ton c
kim tra bo m cc quy nh v chng t k ton. Mi s liu ghi trn s k ton
bt buc phi c chng t k ton hp php, hp l chng minh.
3. Kho s: Cui k k ton phi kho s k ton trc khi lp Bo co ti
chnh. Ngoi ra phi kho s k ton trong cc trng hp kim k hoc cc trng
hp khc theo quy nh ca php lut.
4. i vi ngi ghi s thuc cc n v dch v k ton phi k v ghi r
S chng ch hnh ngh, tn v a ch n v cung cp dch v k ton. Ngi ghi
s k ton l c nhn hnh ngh ghi r s chng ch hnh ngh.
5. Khi pht hin s k ton ca k bo co c sai st th phi sa cha bng
phng php ph hp vi quy nh ca Lut K ton.
6. Trng hp pht hin sai st trong cc k trc, doanh nghip phi iu
chnh hi t.
192
CHNG VI
T CHC THC HIN
iu 91. Chuyn i s d trn s k ton
1. Doanh nghip thc hin chuyn i s d cc ti khon sau:
- S d chi tit v vng, bc, kim kh qu, qu ang phn nh trn TK
1113 v 1123 c chuyn sang theo di trn cc TK 152 - Hng tn kho, TK 155
- Thnh phm, TK 156 - Hng ha (i vi vng bc, kim kh qu, qu c
phn loi l hng tn kho) v TK 2288 - u t khc (i vi vng bc, kim kh
qu, qu khng c phn loi l hng tn kho).
- S d cc khon tri phiu, tn phiu, k phiu nm gi n ngy o hn,
khng nm gi v mc ch kinh doanh (mua vo bn ra vi mc ch kim li
qua chnh lch gi mua, bn) ang phn nh trn TK 121 - u t ti chnh ngn
hn c chuyn sang TK 128 - u t nm gi n ngy o hn (1288);
- S d TK 142 - Chi ph tr trc ngn hn c chuyn sang TK 242 - Chi
ph tr trc;
- S d chi tit TK 1388 v k qu, k cc ngn hn v TK 244 - K qu,
k cc di hn c chuyn sang TK 1386 - Cm c, th chp, k qu, k cc;
- S d cc khon d phng ang phn nh trn TK 159, 229 c chuyn
sang TK 229 - D phng tn tht ti sn (chi tit cho tng TK cp 2 ph hp vi
ni dung d phng);
- S d TK 311 - Vay ngn hn, TK 315 - N di hn n hn tr, TK 3411Vay di hn v TK 3412 - N di hn chuyn sang TK 341 - Vay v n thu ti chnh;
- S d TK 3414 - Nhn k qu, k cc di hn chuyn sang TK 3386 Nhn k qu, k cc.
- Khon trch trc chi ph sa cha, duy tr cho TSC hot ng bnh
thng (i vi nhng TSC theo yu cu k thut phi sa cha nh k), chi ph
hon nguyn mi trng, hon tr mt bng v cc khon c tnh cht tng t
ang phn nh trn TK 335 - Chi ph phi tr c chuyn sang TK 352 - D
phng phi tr (chi tit TK 3524).
2. Cc ni dung khc ang phn nh chi tit trn cc ti khon c lin quan nu
tri so vi Thng t ny th phi iu chnh li theo quy nh ca Thng t ny.
iu 92. iu khon hi t
1. Doanh nghip khng tip tc trch khu hao i vi bt ng sn u t
nm gi ch tng gi v khng phi hi t ton b chi ph khu hao ly k trch
t cc k trc.
2. Doanh nghip bo co li thng tin so snh trn Bo co ti chnh i vi
cc ch tiu c s thay i gia Thng t ny v Ch k ton doanh nghip ban
193
hnh theo Quyt nh s 48/2006/Q-BTC ngy 14/9/2006 ca B trng B Ti

chnh v thuyt minh l do l c s thay i trong Ch k ton doanh nghip.
iu 93. Hiu lc thi hnh
1. Thng t ny c hiu lc p dng cho nm ti chnh bt u hoc sau
ngy 1/1/2017. Nhng quy nh tri vi Thng t ny u bi b. Thng t ny
thay th cc ni dung p dng i vi doanh nghip nh v va ti Quyt nh s
48/2006/Q-BTC ngy 14/9/2006 ca B trng B Ti chnh v Thng t s
138/2011/TT-BTC ngy 4/10/2011 ca B Ti chnh.
2. Cc B, ngnh, U ban Nhn dn, S Ti chnh, Cc Thu cc Tnh,
Thnh ph trc thuc Trung ng c trch nhim trin khai hng dn cc doanh
nghip thc hin Thng t ny. Trong qu trnh thc hin nu c vng mc
ngh phn nh v B Ti chnh nghin cu gii quyt./.
Ni nhn:
- Th tng, cc Ph Th tng Chnh ph;
- Vn phng TW ng;
- Vn phng Quc hi;
- Vn phng Ch tch nc;
- Vn phng Chnh ph;
- Vn phng Tng B th;
- Cc B, c quan ngang B;
- To n NDTC;
- Vin Kim st NDTC;
- Kim ton Nh nc;
- UBND tnh, thnh ph trc thuc TW;
- C quan TW ca cc on th;
- Cc Kim tra vn bn - B T php
- S Ti chnh, Cc Thu cc tnh, TP trc thuc TW;
- Cc TCT, tp on kinh t;
- Cng bo;
- V Php ch - B Ti chnh;
- Cc n v thuc B Ti chnh;
- Vn phng Ban ch o TW v phng, chng tham nhng;
- Website Chnh ph; Website B Ti chnh;
- Lu: VT, V CKT.
KT. B TRNG
TH TRNG
Trn Vn Hiu
194

Thong Tu 133

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Thong Tu 133

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B TI CHNH

CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM

H Ni, ngy 26 thng 8 nm 2016

Cn c Lut K ton s 88/2015/QH13 ngy 20 thng 11 nm 2015;

CM s 11 - Hp nht kinh doanh

CM s 22 - Trnh by b sung bo co ti chnh ca cc ngn hng

CM s 25 - Bo co ti chnh hp nht v k ton khon u t vo

CM s 27 - Bo co ti chnh gia nin

iu 5. n v tin t trong k ton

ca Bo co ti chnh ti Ph lc 2 ban hnh km theo Thng t ny chi tit cc

5. Trng hp doanh nghip s dng t gi giao dch thc t hch ton

- Cc khon tin Vit Nam, ngoi t gi vo ngn hng;

b gim xung thp hn gi gc, k ton c lp d phng gim gi chng khon

khon kinh doanh l khon mc tin t c gc ngoi t theo t gi chuyn khon

ton phi ghi nhn s tn tht vo chi ph ti chnh trong k. Trng hp s tn

theo c im hot ng sn xut kinh doanh v yu cu qun l ca doanh nghip.

hch ton vo thu nhp khc.

th s thu GTGT u vo c hch ton vo Ti khon 133. Cui k, k ton

b) Ni dung cc khon phi thu ni b phn nh vo ti khon 136 bao gm:

- S tin phi thu v bn sn phm, hng ho, dch v gia cc n v ni b

a) Ti khon ny dng phn nh cc khon tm ng ca doanh nghip

9. i vi hng tn kho mua vo bng ngoi t, gi mua hng tn kho phi

v yu cu qun l c s vn dng thch hp v phi c thc hin nht qun

- Theo phng php kim k nh k, mi bin ng ca vt t, hng ha

c thc hin theo nguyn tc gi gc. Ni dung gi gc ca nguyn liu, vt liu

Gi hch ton ca NVL

Gi hch ton ca NVL

Gi hch ton ca NVL

H s chnh lch gia

) Khng phn nh vo ti khon ny i vi nguyn vt liu khng thuc

- Chi ph qun l doanh nghip;

- i tng tnh gi thnh trong ngnh chn nui l: 1 kg sa ti, 1 con b

- Trng hp khng hch ton ring hoc xc nh c t trng chi ph xy

d) Thnh phm thu ngoi gia cng ch bin c nh gi theo gi thnh

Trong giao dch xut nhp khu y thc, ti khon ny ch s dng ti bn

gi tr gi tr sn phm, hng ha, thit b, ph tng thay th.

- Kt chuyn gi tr hng ha tn kho u k (trng hp doanh nghip k

+Ti sn thu thuc loi chuyn dng m ch c bn thu c kh nng s

) Nguyn gi ti sn c nh hu hnh nhn gp vn, nhn li vn gp l

l ca cc cng c c pht hnh lin quan n quyn s hu vn ca n v.

- Chi ph c xc nh mt cch chc chn v gn lin vi TSC v hnh

TSC doanh nghip i thu di hn theo phng thc thu ti chnh.

+ Cc chi ph khi mi a BST vo hot ng ln u trc khi BST

- Bt ng sn xy dng chuyn thnh BST khi kt thc giai on xy

- Ti khon ny dng phn nh ton b vn gp vo cng ty lin doanh

tip n vic mua li phn vn gp ti cng ty lin doanh, lin kt.

ng tng, gim cc loi u t vo cng c vn ca n v khc nhng khng c

i vi TSC, BST khi mang i gp vn vo BCC v khng chuyn

- Trng hp BCC quy nh cc bn khc tham gia BCC c hng mt

tn tht c th xy ra do gim gi cc loi chng khon doanh nghip ang nm

1.3. Nguyn tc k ton d phng tn tht u t vo n v khc

gm chi ph mua sm mi TSC, xy dng mi hoc sa cha, ci to, m rng

) Ch u t xy dng bt ng sn s dng ti khon ny tp hp chi

kinh doanh trong k.

Ring trng hp ng trc tin cho ngi bn th bn N Ti khon 331 p

ngi nhn thu xy lp;

nh s thu v cc khon np ln hn s thu v cc khon phi np cho Nh

Nh nc ngoi cc khon phn nh vo cc ti khon t 3331 n 3338. Ti

ph trch trc hoc chi ph dn tch) vi cc khon d phng phi tr c phn

- Cc khon chi tr thc t pht sinh c tnh vo chi ph phi tr;

- S tin tr cc khon m cc n v ni b chi h, hoc thu h n v

- Cc khon thu h bn th ba phi tr li, cc khon tin bn nhn y thc

doanh hoc khu tr vo lng ca cng nhn vin;