EFEKTET E METODES SE STREVITJES PLIOMETRIKE TE FORCES

NE PERMIRESIMIN E KERCYESHMERISE TEK BASKETBOLLISTET

ARTIKULL NGA Msc. ARBEN FAGU

UNIVERSITETI I SPORTEVE TE TIRANES

ABSTRAKT: Qellimi i ketij studimi ishte te vleresonte dhe krahasonte efektet e metodes se
stervitjes pliometrike te forces, ne permiresimin e kercyeshmerise tek basketbollistet. Ne kete
studim moren pjese 24 basketbolliste, te dy ekipeve te kampionatit shqiptar te basketbollit per te
rritur. Ekipi eksperimental i UAT-se (EE, n=12) dhe ekipi i kontrollit Partizani (EK, n=12).
Pjesemarresit nuk perzgjodhen, ishin te rastesishem dhe te perfshire ne kete studim me deshiren
e tyre. Ekipi eksperimental EE do te trajnohej per 8 jave, sipas nje programi te percaktuar te
kondicionit fizik per periudhen pergatitore, me fokusin dy here ne jave te zhvillonte ushtrime
pliometrike per kercyeshmerine, kurse ekipi i kontrollit EK do te stervitej me nje program
fakultativ, te ndryshem dhe me focus rritjen e kondicionit fizik nepermjet elementeve te lojes se
basketbollit. Te gjithe basketbollistet e marre ne kete studim ishin matur e vleresuar para e pas
periudhes 8 javore te kondicionit ne periudhen pergatitore (off season) ne kercimin vertikal,
kercimin se gjati, e ne parametra te lidhura me keto teste. Ekipi eksperimental ne fund te
periudhes pergatitore pati nje permiresim me sinjikativ (p < 0.05) se sa ekipi i kontrollit ne
kercimin vertikal (
) ne kercimin se gjati (
).
Rezultatet e ketij studimi treguan qe efektet e metodes se stervitjes pliometrike te forces u rriten
me tregues sinjikativ sidomos ne aftesite e performances motore ne bastekbollistet e ekipit
eksperimental.
FJALET KYC: basketboll, periudhe pergatitore (e kondicionit), metoda e stervitjes pliometrike
te forces, programi i kontdicionit, kercim se larti, kercim se gjati etj.
HYRJE
Metoda pliometrike e stervitjes se forces jane tashme pranuar si permiresuesit me te plote te
aftesive motore ne basketboll sidomos ne drejtim te kercyeshmerise se basketbollit (Fulton 1992,
Motavulj, Kukolj, Ugarkovic, Tihanyi and Jaric; 2001, Radcliffe and Farentinos, 1999) dhe
njeheresh komponent sinjifikativ te shumices se programeve te hartuar per kondicionin fizik.
Metoda e stervitjes pliometrike te forces (apo e quajtur shpesh si grup-ushtrimet e zgjatjes dhe
tkurrjes se muskujve pjesemarres) eshte shpesh perdorur gjate programeve stervitore te
basketbollit ne periudhen pergatitore (off season) (Adkins, Bain, Dreyer dhe Starkey, 2007;
McKeag, 2003) sin je metode efektive per permiresimin e performances motore ( Andrejic, 2009;
Fulton 1992; Matovul 2001; Radcliffe and Farentinos, 1999). Stervitje e forces ne teresi eshte

gjithashtu nje pjesshme e rendesishme e programit stervitor ne periudhen pergatitore te

basketbollisteve (Fulton, 1992; Price 2006) me nje background te lidhur me perfitimet qe
permiresojne performancen motore (Fleck and Kraemer, 2004; Micheli and Purcell, 2007) dhe
padyshim redukton ne cdo rast demtimet tek basketbollistet.
Edhe pse fokusi jone ne kete studim eshte perdorimi i ushtrimeve te metodes pliometrike te
forces, padyshim qe nuk perjashtohen, perkundrazi ato kombinohen me stervitjen e forces ne
teresi, me mendimin se performance motore mund te rritet me nje shpejtesi me te madhe
sinjifikante se sac do program tjeter i performances vecmas (Adams, Oshea, Oshea and
Climstein, 1992; Faigenband et al, 2007; Fatanron et al, 2000; Mayer, Ford, Polumbo and Hewit
2005; Santos and Janeira 2008). Stervitje e metodes pliometrike prek se pari sistemin
neuromuskular (proproreceptive), per kerkesat e stervitjes se forces nga aktivizimi i shtuar i
rrugeve nervore dhe duke rritur ne nje shkalle me te larte gatishmerine e sistemit neuromuskular
(Linnamo et al, 2000). Perdorimi jo vetem i ushtrimeve pliometrike, por ne teresi I ushtrimeve te
forces te perfshira se bashku njekohesisht ne stervitje eshte pothuajse nje strategji adekuate e
organizimit te procesit stervitor, I cili ka efekte pozitive te larta, ne praktiken stervitore e
sidomos ne menaxhimin racional te kohes se saj. Gjithashtu, rritja e kerkesave dhe popullaritetit
qe kane fituar programet e kondicionit te forces tek basketbollistet, padyshim kane rritur pervec
potencialeve te perfitimit shendetesor (Faigenbonn and Westcott, 2009) dhe keto metoda eficente
per rritjen e performances se fituesit tek sportistet ne pergjithesi dhe basketbollisteve ne vecanti.
Hipoteza e ketij studimi ishte qe krahas metodave te tjera te zhvillimit te forces te
bashkerenduara me metoden pliometrike te edukimit e zhvillimit te forces do te rezultonin
padyshim ne nje permiresim me te madh sinjikativ ne aftesite e performances motore.
METODA: Dy ekipet (ekipi eksperimental EE dhe ekipi i kontrollit EK) ishin marre per
kete qellim. Ekipi eksperimental EE do te trajnohej sipas nje programi te percaktuar te
kondicionit fizik, per 8 jave ne kete periudhe pergatitore, me fokusin dy here ne jave te
zhvillonte kryesisht ushtrime pliometrike per kercyeshmerine, kurse ekipi i kontrollit EK do te
stervitej me nje program fakultativ, te ndryshem dhe me focus rritjen e konicionit fizik nepermjet
elementeve te lojes se basketbollit ne fushe. Ndryshimet ne te gjithe treguesit (variablet) ishin
matur para e pas 8 javeve te programit stervitor.
SUBJEKTET: Subjektet pjesemarres jane dy ekipe te basketbollit meshkuj te Kampionatit
Kombetar Shqiptar. Ata ishin zgjedhur rastesisht si ekipi eksperimental EE (n=12; mosha 21,5 +
0,5 me te rritur, pesha 78,0 + 7.2 kg; shtatelartesia 186,7 + 5,3 cm ; BMi 23,5 + 2,1 dhe pervoje
e stervitjes ne basketboll 6,4 + 2.5 vjec dhe ekipi i kontrollit EK (n=12; mosha 22,1 + 1,5 vjet me
i rritur; pesha 82,5 + 3,5 kg ; shtatlartesia 181,5 + 3,5 cm; BMi 22,5 + 1,5; e pervoja stervitore ne
basketboll 5,2 + 1,5 vjet).
Ekipet pjesemarrese te marra ne kete studim kane nje pervoje stervitore relativisht te
konsiderueshme, por te stervitur shpesh ne periudhen pergatitore me programe stervitore te

pergjithshme dhe jo me fokusin per te rritur tregues te parametrave me te ulet te aftesive motore
si p.sh per kercyeshmerine, shpejtesine , perkulshmerine etj. Pjesemarresit basketbolliste te
ketyre dy ekipeve ishin informuar rreth natyres si ketij projekti dhe ishte marre aprovimi nga ana
e tyre para se te fillonte studimi. Padyshim dhe trajneret e ketyre dy ekipeve ishin informuar
rreth procedurave eksperimentale, rreziqet e mundshme nese neglizhoheshin kerkesat e
ushtrimeve si dhe perfitimet e mundshme te ketij projekti. Ne gjithe seancat stervitore
zhvilloheshin ne dy salla te ndryshme ne Tirane. Ekipi i Partizanit ne salla e klubit te vet dhe ai i
Universitetit ne pallatin e sportit A. Rusi.
PROCEDURAT: 5 teste ishin zgjidhur per vleresimin e performances se fitnesit fizik. Testet
jane perdorur shpesh te vleresojne performancen e sportisteve (Andrejic 2009; Jovandric 1994;
Safwit, 1995). Procedurat e testeve; per kercimin vertikal, kercimin se gjati 4 x 15 m nga starti i
larte nis vrapimi dhe strecing si test I arritjes se perkulshmerise mund te gjehen ne Andrejic,
Tosic dhe Knezivic, 2012 dhe 20 m sprint, sipas Jonanonic, 1994. Programi stervitor i perdorur
ne kete studim ishte hartuar nga autori I ketij studimi kerkimor dhe eshte bazuar ne publikimet e
meposhtme (Faigenbonn dhe Westcott, 2000; Radcliffe dhe Farentinos, 1999). Ted y ekipet u
sterviten 2 here ne jave te alternuar midis diteve per 8 jave rresht. Trajneret dhe basketbollistet u
njohen nepermjet demostrimeve me kerkesat teknike, racionale te cdo ushtrimi gjate periudhes se
studimit. Stervitjet ne teresi u mbikqyren, drejtuan dhe rregulluan shpesh natyren e stimulimeve
te intensiteti te stervitjes ne perputhje me ruajtjen e detyres per tu stervitur. Zgjatja e seancave te
stervitjes per kete qellim ishin 90 per te dy ekipet e marra ne kete studim.
Basketbollistet pjesemarres ted y ekipeve stervitore, zhvillonin per 15 minuta periudhen e
nxehjes, e cila konsistonte ne nje intensitet te moderuar me nje kompleks ushtrimesh dinamike te
ndryshme nga njeri-tjetri. Vezhgimet e fundit sugjerojne qe kjo mund te jete me efektive (pra
nxehja) me protokollin e nxehjes per rritjen, intensifikimin e performances se fuqise (pra te
raportit force-shpejtesi), (Andrejic 2012). Pas periudhes se nxehjes me ekipin eksperimental EE
performohen ushtrimet pliometrike, ndersa ne ekipin e kontrollit EK (stervitja e forces)
performohej e lire ne te gjithe fushen me elemente te lojes (afersisht ~ 25-30 minuta). Pas kesaj
vazhdonin programin me elemente te tjere te forces perafersisht 40-45 minuta. Cdo sance
stervitore perfundonte me afersisht 5-10 minuta me ushtrime per ftohjen me ushtrime strecing.
Gjate kryerjes se ketij programi te planifikuar nuk eshte lejuar nderrimi apo lejimi i ndonje
programi tjeter te ofruar nga te tjere subjekte.
PROTOKOLLI I NXEHJES: Protokolli i nxehjes konsiston ne 10-15 minuta me nje intensitet
te moderuar te ecjes se shpejte (jogging), te pasuar jo nga nje intensitet i moderuar, por pak me i
larte i ushtrimeve dinamike. Ato perfshijne, vrapim skip vrapimi me gjunjet lart, themrat
prekin vithet, karaoke dredhi anesore gjate vrapimit, ecje e befte perpara, gjuajtje anesore (nga
ted y anet dhe gjuajtje me hap para apo prapa (me terheqje) Pershkrimet e detajuara te
ushtrimeve te strecingut (zgjatjes) mund tI gjeni ne shoqaten e trajnimeve te kondicionit te
basketbollit kombetar NBCCA (2007).

Loja me elemente te basketbollit per pergatitjen fizike ne te gjithe fushen duhet te jene te
kujdesshem ne kete periudhe sepse shpesh ky tip stervitje shton monotonine e mbi te gjitha
ushtron nje stress te perseritur kronik ne sistemin skeletomuskulor (Faigenbonn etj. 2005).
STERVITJA PLIOMETRIKE: Programi i stervitjes pliometrike konsiston ne keto nivele.
Pjesemarresit performojne 10 ushtrime pliometrike gjate javes se pare dhe te dyte (1 set nga 10
perseritje) dhe 12 ushtrime pliometrike gjate javes se trete deri te tete (java e trete dhe e katert (1
set 8 perseritje kurse java e 5-6 (1 set 6 perseritje) dhe java e 7-8 (1 set 4 perseritje). Ushtrimet
ishin sipas protokolleve te pershkruara me pare gjetiu (Radcliffe dhe Farentinos 1999).
Tabele 1 : Permbledhje e programit stervitor pliometrik
Java e 1 dhe 2
1 set / 8 perseritje
1 Skip (vrapim) i shpejte

Java e 3 dhe 4
Java e 5-6
1 set / 7 perseritje
1 set / 6 perseritje
1 Kercim dhe gjuajtje me 1 Kercim gallop me hap te
thembrat vithet
madh para
2 Pogo (kercim lart) 2 Kercim lart (pupthi)
2 Kercim me alternim 1
pupthi
kembe mbi box
3 Rocket jump kercim lart 3 Kercim me kembet e 3 Kercim i shpejte
hapura
4 Kercim me top / med mbi 4 Kercim gershere
4 Kercim i thellesise
dhe nen
5 Kercim me kthim 360 o 5 Kercim me alternimin e 5 Kercim me pode box
mbi top / med
kembeve
(MR) pergjigje e shumefishte
6 Kercim me pas te top / 6 Hedhje me kercim e kthim 6 - MB e hedhim nga poshtemed nga gjoksi
lart-prapa
7 Kercim i shpejte me te dy 7 MB / top para-lart e 7 Kercim e hedhje e topit /
kembet
vrapon per ta kapur
med mbi koke e pritje (MR)
8 Kercim i shpejte progresiv 8 Kembet mbledhur drejt 8 Kercime e hedhje e topit
ne te dy kembet
qendrim e sprint
nen dore
9 Kercim anesor
9 Kercim me njeren kembe e 9 Kercim anesor
gjuajtje
10 Kercim anesor sprint
10 Kercim me njeren kembe 10 Box - skip
e gjuajtje progresive
11 Kercim me njeren kembe 11 Boks -bound
diagonale
12 Kercim me njeren kembe 12 Kercim ne thellesi
anesor
MB = top medicine (top i mbushur) ; MR = Pergjigje e shumefishte (kercim rradhazi)

ANALIZAT STATISTIKORE:

Nje analize pershkruese (do te thote + SD) ishte kalkuluar per te gjithe variable. Eshte marre
modeli i pavarur t- test per te nxjerre ndryshimet midis ekipeve per te gjitha linjat baze te
variableve. Nje analize e mosperputhjeve (ANOVA) ishte perdorur te percaktonte nese diferencat
ekzistonin midis ekipeve ne ndryshimet per secinin variabel nga linjat baze te post-testit. Kur
efektet kryesore sinjifikative dhe ndervepruese ishin vezhguar pas (ciftimit) krahasimit te t-test
me nje rregullim (ujdisje) me nje korrigjim per rezultatet e shumta, Bonferoni ishin perdorur per
identifikimin e diferencave specifike. Te gjitha te dhenat ishin percjelle (drejtuar) ne perdorimin
e SPSS, versioni 11.0 (SPSS, Inc. Chicago, IL USA). Niveli sinjikativ (theksues) ishte vendosur
me p < 0.05.
REZULTATET: