Boya Teknolojisi

www.kimyamuhendisi.
com
1.GR.......................................................................................................................................................2
2. Boyalarn Genel zellikleri............................................................................................................4
2.1. Boya nedir ? ....................................................................................................................................5
2.2. Korozyon nedir? ..............................................................................................................................8
3. Boya ve Kaplama Sistemlerinin Snflandrlmas...............................................................................9
3.1.Boya kaplama maddelerinin uygulama trlerine snflandrlmas.................................................9
3.2. Film Olumasna Gre Snflandrma ........................................................................................11
3.3. ZC ERP ERMEDNE GRE; .................................................................................12
3.4. KULLANIM YERLERNE GRE;..................................................................................................12
3.5. ERD RENE CNSNE GRE ;...........................................................................................12
3.6. Balayc tipine gre....................................................................................................................13
4. Tarihsel Geliim ...........................................................................................................................13
5. Boyann Bileenleri .............................................................................................................................18
5.1. Balayclar....................................................................................................................................18
5.2. PGMENTLER VE DOLGULAR ....................................................................................................19
Beyaz Pigmentler ..............................................................................................................................21
Renk Verici Pigmentler......................................................................................................................21
Korozyon nleyici Pigmentler ..........................................................................................................21
5.3. DOLGU PGMENTLER ................................................................................................................21
5.4. ZCLER ................................................................................................................................22
5.5. KATKI MADDELER .....................................................................................................................23
6. KURUMA MEKANZMASI ..................................................................................................................24
6.1. Solvent Evaporasyonu ile Kuruma .............................................................................................24
6.2. Kimyasal Reaksiyon ile Kuruma................................................................................................24
6.2.1 .Oksidasyon Polimerizasyonu ......................................................................................................24
6.2.2.Polimerizasyon ........................................................................................................................25
7. Dispersiyon Teknii..........................................................................................................................26
7.1. Dispersiyon sistemler..........................................................................................................27
7.1.1.Hakiki zeltiler ......................................................................................................................27
7.1.2.Sspansiyonlar-Emlsiyonlar................................................................................................27
7.1.3. Kolloidler ................................................................................................................................28
7.2. YZEY GERLM ISLATMA.......................................................................................................31
7.3. Dispersiyonun Viskozitesi...............................................................................................34
7.4.Pigment Dispersiyonu..................................................................................................................37
7.4.1. Kartrclar (mikserler)........................................................................................................38
7.4.2. Disolverler..............................................................................................................................38
7.4.2.1.Disolver dipers formlasyonu ......................................................................... 39

7.4.2.2. ift milli disolverler: ......................................................................................... 41
7.4.2.3. Kapal sistemde alan disolverler............................................................... 42
7.4.3. Boncuk deirmenleri (Perl Mili) ...........................................................................................43
7.4.3.1. Boncuk deirmeninin alma prensibi ......................................................... 43

7.4.3.2. Konvensiyonel boncuk deirmenleri........................................................... 45
6.4.3.3. Kapal boncuk deirmenleri ........................................................................ 46
7.4.3.4. Yatay - dikey kazanl boncuk deirmenleri.................................................. 47
7.4.3.5. Farkl kazan kesitlerinin dispersiyona etkisi ................................................ 47
7.4.4. Kreli deirmen .....................................................................................................................49
7.4.4.1. tme Kazannn Doldurulmas .................................................................... 50

7.4.4.2. Ezilen boyann viskozitesi............................................................................ 51
7.4.4.3. Dispersiyon sresi ......................................................................................... 51
7.4.5. l silindirler.......................................................................................................................52
7.5. Dispers Formlasyonu ( mill - base ), Konsantrasyon geni ................................................53
7.5.1. Optimum dispers formlasyonu - PVK / KPVK ..................................................................54
Optimum dispers formlasyonunun belirlenmesi.................................................... 55

7.5.2. Ya says (oil absorption) ve tayini ....................................................................................59
Guggenheim Faktr .................................................................................................. 60

6.5.3. Bir pigmentin Daniel Ak Erisi ve tayini......................................................................61
8. DNYA VE TRKYEDE BOYA SANAY ..........................................................................................63
8.1. DNYADA BOYA ARZ TALEP DENGES VE BEKLENTLER: ...................................................63
www.kimyamuhendisi.com
8.1.1. retim: ....................................................................................................................................63

8.1.2. Tketim:..................................................................................................................................63
8.1.3. 2005'li yllarda beklenen gelimeler: ....................................................................................63
8.2.TRKYE'DE BOYA SANAYNN EKONOMK ANALZ.................................................................64
8.2.1. 1970'li yllarn sonunda Trk Boya Sanayiine genel bak:..................................................64
8.2.4. Gmrk Birliinin boya sanayiine etkileri:...........................................................................70
8.3. SONU..........................................................................................................................................71
9.1.KISA DNEM GELMELER..........................................................................................................72
9.2.UZUN DNEM GELMELER........................................................................................................76
9.3.SONU ...........................................................................................................................................77
10.SONU................................................................................................................................................79
11. Kaynaka...........................................................................................................................................81
1.GR
Trkiye'de sanayileme hareketleri 1930'larda temel ihtiya maddeleri ve madencilik
alanlarndaki yatrmlarla balam, 1950-60 yllan arasnda altyap yatrmlaryla birlikte sanayi
yatrmlarnda yaygnlama, ekipmanda modernizasyon ile devam etmitir. 1960-80 yllar
arasndaki planl dnemde ithal ikameci politikalarla ekillenen Trkiye sanayii bugn
uluslararas entegrasyon srecinin belirleyici olduu bir dnemi yaamaktadr.
lkemiz kimya sanayiinin bir alt dal olarak boya sektrnn endstriyel nitelik kazanmaya
balamas da 1950'li yllarn ortalarna rastlamaktadr. Bir yanda hzl nfus art ve kentleme,
inaat sektrndeki gelime ve giderek endstride boyann koruyucu zelliinin farkna varlmas
dier yandan ithal ikameci politikalar ve salanan tevikler lkemiz boya sektr hzl bir gelime
trendi iine girmitir.
Bugn sektrde teknolojik gelimeleri izleyebilen, byk kapasiteli firmalarn yannda basit
tekniklerle retim yapan, kalite, finansman, teknoloji sorunu olan ok sayda kk lekli firma
da bulunmaktadr.
Sektrde ana maddeler, zellikle pigmentler asndan da bamllk sz konusudur. Hammadde
ihtiyacnn deer olarak %50'ye yakn bir blm ithalat ile karlanmaktadr.
evre ile ilgili olarak giderek artan reglasyonlar nedeniyle tek sektrde teknolojik gelime
boyadaki solvent ieriinin azaltlmasna, su bazl boyalarn, toz boyalarn, kat madde ierii
yksek boyalarn retimine doru ynelmektedir.
Dnyadaki entegrasyon sreci lke sanayilerini uluslararas rekabete amak tadr. Bu nedenle
maliyetler, rn kalitesi, standartlar, reglasyonlar uluslararas dzeyde ele alnmak durumundadr.
Dnya boya pazarna hakim olan byk firmalar aratrma gelitirmeye byk kaynaklar
ayrmaktadr. Gmrk duvarlarnn kaldrlmasnn hammadde maliyetleri asndan olumlu
sonular olaca dnlmekle birlikte henz doymam bir pazar grnmndeki Trkiye'ye
nihai rn olarak boya ithalatnn artmas sz konusu olabilecektir. Bu durum lkemizdeki boya
reticilerinin teknolojik yenilenme, rn gelitirme, verimlilik, kalite sistemleri, evre ile ilgili
reglasyonlar, evre ynetim sistemleri gibi konularda rekabet yeteneklerini arttrmalar gerektiini
gstermektedir.
Ancak teknolojik yenilenme konusunun yorumlanmas zerinde durmakta yarar vardr.
Teknolojik yenilenmeyi dorudan yabanc sermaye yatrm, anahtar teslimi tesis ithali ya da
yabanc firmalarla ortaklk kurmak olarak yorumlamak yerine, ulusal bir yenilenme sisteminin
oluturulmas hedeflenmelidir Bu hedefe ulalmas srecinde, ulusal bir eitim-retim sistemi,
ulusal bir aratrma-gelitirme a, niversite-sanayi ibirlii, insan gcne ayrlan kaynaklar gibi
konular ne kmaktadr. Tm sanayi dallar iin geerli olan bu kurum ve faktrler boya
sektrnn de gndeminde olmaldr.
2. Boyalarn Genel zellikleri

Boya gnlk hayatta iice olduumuz, bir yandan hepimizin ok iyi tand, dier
yandan da ilevini oumuzun az bildii , son derece nemli koruyucu bir malzemedir.
Genel olarak boya bir yzey zerine uygulandnda dekoratif ve koruyucu bir tabaka
(film) oluturan malzeme olarak tanmlanmaktadr. Tanmdanda anlalaca gibi ,
boya kullanmann amalar, yzeylerin dekore edilmesi ve korunmasdr.
Boyalar ok deiik trler ve zelliklere sahiptirler. zelliklerine ve amaca gre ok
farkl uygulama alanlar vardr. Renk verici olmann yan sra, rtc ve buna bal
olarak da koruyucu zelliklere sahiptirler.
Koruyuculuk boyann dtan gelen nem, su ,atmosfer kirlilii, agresif kimyasallar ve
dier tahribat unsurlarna dayanm anlamn tamaktadr.Ancak bu zellikteki
boyalar, tatbik edilmi olduklar yzey ve malzemeyi de
bu trdeki etkilerden
koruyabilirler. Boyalarn koruyuculuu byk lde kendi karm kompozisyonuna,

zelliklerine olduu kadar da, zellikle kalnlna da baldr. Ayrca zararl
etkenlerin iddeti , tekrarlanma skl gibi hususlar da doal olarak byk nem
tamaktadr.zel amalarla, belirli ortam koullarnda kullanlacak boyalarn, karm
kompozisyonunda ngrlen dayanmn iyiletirici deiikliklerde yaplmaktadr.
Dekoratif olma nitelii alar boyu bir boyadan beklenen temel niteliktir. Ancak doal
olarak dekoratif kavram talebe gre deiecektir. Arzulanan renklerin ve tonlarn
varl, uygun karmlarn elde edilebilmesi istee gre parlak , yar mat, mat dokulu
ve yzeye sahip olma bu konuda akla gelen hususlardr.
Boyalarn kullanm sresi iinde kullanc saln olumsuz ynde etkileyici

olmamasda gerekli bir dier nemli husustur. Zararl gazlar kartmamas, pul pul
dklmememsi, tozmamas, kf ve mantar olumamasna izin vermemesi, kirletici
maddelerin etkisi veya temizleyici maddelerle zlmemesi gerekmektedir.
Standartlara uygun olmas, boyadan beklenen ve kullancy koruyan, ona gven veren
bir dier nemli husustur. Bunlarn yan sra , zel koullarda kullanlacak olan
boyalardan, ngrlen koullara kar zel direnlerde beklenebilir. Bu konuda rnek
olarak , yksek oranda nem etkisi veya dorudan kimyasal maddelerin etkilerine
dayanm, yzeyde alev yaylmasn veya mantar ve kflerin olumasn nleme gibi
hususlar aktarlabilir.
Burada boyar maddeleri ieren tekstil boyalarn deil, inaat, sanayi, otomotiv, plastik ve
benzeri alanlarda kullanlan, rtc ve koruyucu nitelikli, pigment ierikli boyalar
inceleyeceiz.
Pigmentler herhangi bir zcde znmez, boya iinde kolloidal halde dalm olarak
bulunur.
2.1. Boya nedir ?

Prensip olarak beton ile boya veya kaplama (coating) sistemleri arasnda bir paralellik
kurulabilir.
Esas itibariyle beton ve boya aadaki komponentlerden oluur:
Beton:
Boya:
imento
Balayc (reine olarak da adlandrlr)
akl -kum
Pigment - Dolgu
Su
Solvent (su bazl sistemlerde su)
Beton Katklar
Aditifler
Betondaki
imentonun
ilevini,
boya
veya
kaplama
malzemesinde balayc grr.
Betonda imento, boyada reine balayclk fonksiyonunu stlenir. Aradaki fark, reine
uyguland yzeyde bir film oluturur ve ayn zamanda sistemin ierdii pigmenti, dolguyu
biribirine balarken, imento film oluturmaz, yalnzca kum ve akl balar.
Balayc ayrca boyann tatbik edildii satha yapmasn salar, boya filminin
sertliini/yumuakln, parlakln tayin eder.
Pigmentler, renk verici maddelerdir, tekstil boyar maddeleri gibi boya iinde znm halde
olmayp, balayc veya balayc zeltisinin iinde kolloidal halde dalm olarak bulunur.
Bir baka deyimle boya, pigment ve dolgularn bir balayc iinde asl halde bulunduu, bir
dispersiyon sistemidir.
Pigment, boyaya renk verdii gibi, onun rtclk kazanmasn da salar.
Talk, kalsit, barit gibi mineraller tlr ve boyada dolgu olarak kullanlr. Dolgular da
pigmentler gibi znmez ve balayc zeltisi iinde kolloidal halde balayc tarafndan
sarlm olarak bulunur. Bunlarn rtclkleri pigmentlere oranla ok daha az ve fiyatlar da
ok daha dktr. Bundan dolay dolgular, bir boya sisteminde gereksiz pigment kullanmn
nler ve boyann reolojik zellikleri, rtclk gibi karakterlerine etki ederken, dier taraftan
fiyat drc bir rol oynar.
Solventler (zc), oda scaklnda kat halde bulunan balayclar zerek, bir balayc
zeltisi oluturur. Bu balayc zeltisi iinde pigment ve dolgular ezilerek, kolloidal bir
sistem haline geirilir ve bylece boya imal edilir. Solventten istenen, mmkn derecede
yksek konsantrasyonda balaycy zerken, dier yandan da oluan bu balayc
zeltisinin dk viskoziteli olmasn salamaktr. Alkol, aseton, ksilen gibi zcler
solventi oluturur. Su bazl sistemlerde ise, su solventin ilevini grr. Ancak burada su,
solvent gibi balaycy zmez, balayc su iinde emlsiyon halinde dalm olarak
bulunur.
mal edilen boya, bir yzeye srldkten sonra solvent uar ve bunu takiben o yzeyde,
pigment ve dolguyu tamamen sarm olan balaycnn meydana getirdii homojen bir film
meydana gelir.
Bu film boyann uyguland yzeye yapr, bu yzeyin hava ile, dolaysyla oksijenle
temasn keser ve korozyona engel olur.
Baka bir deyimle, solvent sv faz oluturur ve dolaysyla, boyann srld yzeye
tanmasn salar, sonra da boyann kurumas dediimiz sre iinde uar ve geride boya
filmini brakr. Bylece solvent ilevini tamamlar.
Bu filmin olumasna rnek olarak ojeyi gsterebiliriz. Oje selllozik bir boya olup,
srldkten ok ksa bir sre sonra, zcs (solventi) uar, film, dolaysyla boya tabakas
oluur.
Aditifler boyaya; balayc, pigment ve solventle birlikte, ama ok daha az miktarlarda ilave
edilip, boyann imali esnasnda, depolanmasnda, uygulanmasnda ve boya film karakterinin
iyiletirilmesinde ok nemli sorumluluklar tayan vazgeilmez komponentlerdir.

Bir baka deyimle aditifler, boyann rnein vizkozitesinin artrlmas, pigmentin slatlmas,
pigment yzmesi gibi karakterlerinin iyiletirilmesi iin kullanlan yardmc komponentlerdir.
Aditifler boya bileimine az miktarda girer, ama boyaya deer katklar ok byktr.
zc ieren bir boya sisteminde, Balayc-Pigment-Solvent ls bir boyann karakterini
tayin eder ve bunlar bir gen oluturur. Konsantrasyon geni adn verdiimiz bu gen
zerindeki her noktann
belli
bir
konsantrasyonu
vardr
ve
bu
noktalarn
konsantrasyonlar toplam her zaman 100 dr.

ekil 1 de grld gibi A noktasnn, C noktasnn ve dier btn noktalarn, bu
gen iinde
bulunduklar yerdeki pigment + balayc + solvent konsantrasyonlar
toplam hep 100 bulmaktadr.
Konsantrasyon
geni
yardmyla
yeni / eski boya
formlasyonlarn (reete), o boyann akkanlk karakterine bal olarak ve imalatta

kullanlacak cihaz ve / veya makinenin alma aralna uygun bir
gelitirir,inceler ve tm formlasyonlarn koordinatlarn
Hatta
tayin
ettiimiz viskozite, parlaklk,
bu
gen
zerinde
belirleriz.
renk iddeti gibi deerleri, ait olduu
noktalarn zerine iaretleriz.
ekil l
rnein; A noktas
35 % Balayc , 30 % Pigment , 35 % Solvent
C noktas
15 % Balayc , 50 % Pigment , 35 % Solvent
ierir. Grld gibi toplam hep 100 dr.
ekilde
Alman Standard DIN 55945'e gre boya , akclktan macun kvamna kadar bir viskozite
gsterip, bir yzeye srme, pskrtme, daldrma vs. eklinde tanan, fiziksel ve/veya kimyasal
olarak kuruyup, yzeyde bir boya filmi oluturan madde veya madde karmlardr. Meydana
gelen boya tabakas kuruduktan sonra yzeye yapr, hatta az veya ok iine nfuz eder.
Pigment, bir zcde veya bir balaycda pratik olarak znmeyen ancak, boyann
temel talarndan biri olup, film vermeyen, ama filmin iinde yer alan, organik veya
anorganik, renkli veya renksiz maddelerdir (DIN 55945). Dolgu maddelerini kat, toz
halinde
ve znmez olmalar gibi artlar yerine getirmeleri kouluyla, pigment olarak
grebiliriz. Ksaca bir boyann znmeyen ksmn pigment olarak adlandrabiliriz.

Balayc, DIN 55945'e gre bir boyann uucu olmayan ksmlarndan olup, film tekil eder ve
pigment paracklarn gerek kendi aralarnda, gerekse alttaki tabakayla balar. Yumuatclar,
kurutucular ve dier uucu olmayan yardmc maddeler balayc olarak gznne alnr.
Pigment iermeyen bir boyann uucu olmayan ksmnn tm balaycdr.
Solvent sv halde olup, bir boyann uucu ksmn tekil eder. Kaynama noktas 760 Torrda
250Cta kadar kabilir, kimyasal yapsn, organik veya anorganik bileik veya bileikler
oluturur. Solventin boyadaki esas ilevi, herhangi bir kimyasal deiime uratmakszn,
zmektir (DIN 55945).
Gnmzde boya ve kaplama malzemeleri hala bir gzellik unsuru olarak grlmektedir. Oysa
boyann 1. ilevi koruyuculuk, 2. ilevi ise estetiktir. Hzla gelien endstri ve teknoloji,
korozyonu ok nemli boyutlara getirmitir. Korozyonun ne olduu bilinmedii ve dolaysyla
ona gereken nem ve dikkat verilmedii iin, her yl tasavvur edilemiyecek deerde malzeme
tahrip olmakta, yok olmaktadr. Maalesef boyann yukarda belirtilen ilevi iyi
anlalamad iin, bilgisiz ve bilinsiz deerlendirmeler, seimler, uygulamalar sz konusu
tahribat davet etmektedir.
2.2. Korozyon nedir?

Yzeyi korunmam asil olmayan metaller akta kaldklar zaman; hava, su, k, karbondioksit
kkrt dioksit vs. etkisinde, yava veya hzl bir ekilde oksitlerine dnr, rnein demirin korozyon
ekli pas tekilidir (demiroksit).
zetle korozyon, gnlk yaantmzda hep rastladmz paslanma veya rmenin teknik
dildeki ifadesidir. Ortamda su varsa ve hele bu su tuzlu su ise, korozyon kanlmazdr.
Tabiatyla kimyasal maddelerle temas halinde olan yzeylerde korozyon, ok ileri
boyuttadr ve sratle nlem alnmasn gerektirir.

Dier taraftan elektrokimyasal pil olumas da korozyona neden olan bir baka etkendir.
DIN 50900'e gre korozyon; maddelerin ve evrelerinin kimyasal veya elektrokimyasal
reaksiyonla bozunmasdr.
Teknik dildeki bir korozyon tarifi ise, yzeyden balayarak kimyasal ve elektrokimyasal tahribatlarla
ortaya kan zararl madde deiimleridir .
Yalnz metaller korozyona uramaz. Korozyondan metaller (asil olmayanlar), ahap, ta, beton, plastik
hepsi etkilenir.
rnein beton korozyonu vardr, beton ufalanr ger. Korozif etkiler ahabn da yapsn
deitirir. Buna ilave olarak Mikroorganizmalarn byk gayretiyle ahap rr.
Korozyona kar saysz koruma nlemlerine bavurulur. Ama snrsz bir srede etkili olacak
antikorozif bir sistem mevcut deildir.
Korozyon; ancak iyi seilmi boya, kaplama, katodik koruma gibi sistemlerle ama hepsinden
nemlisi bilinli bir uygulama ile byk lde nlenebilir.
3. Boya ve Kaplama Sistemlerinin Snflandrlmas

Tm kriterlerin en iyi ekilde gsterildii tek bir snflandrmann yaplmas mmkn
deildir.Buna karlk ortak kriterler ieren birka snflandrmann yaplmas sz konusudur.
3.1.Boya kaplama maddelerinin uygulama trlerine snflandrlmas

Tablo 1
Uygulama
Metodu
Boya veya Kaplama

Maddesinin Karakteri
Film Teekkl
Boya Sistemi
fra
pskrtme
dkm
merdane
spatula ile
rakel ile
1 komponentli (1k) boya

ince viskoziteden kaln
viskoziteye kadar
uucularn
uzaklamas ve/veya
oksidasyon veya
scakta kimyasal
reaksiyonla
her tr boya
kaplama maddesi
elektro
daldrma
ince viskoziteli
elektro kimyasal
ayrma, scakta
apraz balanma
elektroforez
boyalar
fra
pskrtme
dkm
spatula rakel
2 kom
visko
pasta
pskrtme
toz
daldrma
trommel
ekme
oda s
visko
3.2. Film Olumasna Gre Snflandrma

Tablo 1
Film Oluumu Yalnz

Fiziksel Prosesle
a) zeltiden solventin umasyla makromolekllerden film
teekkl
(akrilik, nitrosellloz)
Film Oluumu
Fiziksel ve Kimyasal
Prosesle
d) zcnn umasyla film
olumasndan ayr
olarak, sistemin
iindeki veya
hariden gelen
reaksiyon partnerinin
(O2) itirakiyle
meydana getirdii
oksidatif kuruma
(alkid boyalar)
e) zcnn
umasyla kimyasal
reak-siyon, artan
scaklk veya baka
etken rn. nlamayla
(frn tipi alkid/
melamin kombinasyonlar)
c) erimi malzemenin soutulmasyla (toz boyalar)
b) dispersiyondaki
makromolekllerin
birlemesiyle
(polivinilasetat
dispersiyon boyalar)
Film Oluumu
Yalnz Kimyasal
Prosesle
f) zc umas
sz konusu deil,
kimyasal proses
sonucu film oluuyor
(epoksi, poliretan).
g) zc umas sz
konusu deil, mevcut
partnerler arasndaki
kimyasal proses, artan
scaklk veya
nlamayla meydana
geliyor (bloke
poliretan).
Bunlardan ayr olarak u snflandrmalar da yapabiliriz.
3.3. ZC ERP ERMEDNE GRE;

5.3.1.
Solventsiz Sistemler
5.3.2.
Solventli Sistemler
5.3.2.1.
Solvent Bazl Boyalar
5.3.2.2.
Su Bazl Boyalar
3.4. KULLANIM YERLERNE GRE;
naat Boyalar
Sanayi ve Korozyon Boyalar
Mobilya Boyalar
Oto Boyalar
Deniz Boyalar
Kutu Boyalar (Ambalaj Boyalar)
Plastik Boyalar
Aerosol Boyalar (Sprey Boyalar) v.s.
3.5. ERD RENE CNSNE GRE ;
Selllozik Boyalar
Alkid (veya sentetik ) Boyalar
Akrilik Boyalar
Epoksi Boyalar v.s.
Boya tketiminde bata gelen sektrler inaat ve imalat sanayi sektrleridir. Bu sektrlere
gre u ekilde snflandrlrlar:
a) naat Boyalar
Plastik boyalar
Yal boyalar
Akrilik boyalar
Sentetik boyalar
b) Sanayi Boyalar
Sentetik boyalar
Sellozik boyalar
Frn boyalar
3.6. Balayc tipine gre
Yal boyalar
Sentetik boyalar
Sellozik boyalar
Emlsiyon boyalar
4. Tarihsel Geliim
Yzlerce yldan bu yana boya kullanlmaktadr. lk alarda metal oksitleri
pigment olarak, ya, bal, kan, vaks, st ve baz bitki sular da (rnein Japon boya aac
st, rhusvernerlca) balayc olarak kullanlmtr.
Boya sanat in'de kefedilmi ve zaman iinde Dou Asya da doruuna varmtr.
Tabiatyla gemite de mobilya, ahap
metal, kil, deriden yaplm her trl eya,
boyanyordu. Bunlardan ele geen en eski paralar, milattan nce 200. yla aittir.
Portekizliler 1515 de in' e geldikleri zaman, boya sanat, in'de ve Japonya'da 2000 yl geride
brakm bir gelimilik dzeyindeydi. Misyonerler 16. yzylda in sanatn Batya aktardlar.
ngilizler byk miktarda boyanm paralar Avrupa' ya getirdiler. Bunlar Batda byk yank
uyandrd. Talep ylesine artt ki, bu kez Avrupa'da boyann gelitirilmesi zerine ciddi
almalar balad. Ham madde eksiklii, aratrmalar younlatrd ve sonunda kuruyan
yalarla mkemmel sonular alnmaya baland.
Ksaca ok gerilere bir gz atalm;
Tablo 2 :
Balayclarn tarihsel geliimi
Balayc
Milattan nce
1000-700
Milattan nce
700-600
ra ya
Milattan nce
600-0
Kire / Fresko / Vaks
Milattan nce
Yumurta ak ve sars
Yumurta ak, yumurta sars, bal, kan,
1000den sonra
Kra, keten ya, kenevir ya, katran, arap
zamk, balsam
Yakn tarihe yaklatmz zaman aadaki tabloyu gryoruz.
Tablo 3
Yakn tarih diliminde suni reine ve plastiklerin geliimi:
1835 Asetaldehit reineler
J. Von Liebig
1845 Nitroselllozlar
Schnbein
1865 Selllozasetat
Schtzenberger
1872 Fenol ve formaldehid kondenzasyonu
A.Von Bayer
1877 Polimetakril asidi
Sitting ve Paul
1884 Kolofonyumun esterletirilmesi
Eugen Schaal
1884 re ve formaldehid reaksiyonu
Hlzer
1901 Akril bileiklerinin polimerizasyonu
O. Rhm
1904 Kasein-formaldehid reineleri
W. Krische
1905 Selllozeter
Suida
1906 Sentetik kauuk
F. Hoffman
1907 Fenoplastlar
Bakeland
1908 Asetilsellloz
W. Eichengrn
1912 Vinilklorr polimerizasyonu
F. Klatte
1912 Vinilester polimerizasyonu
F. Klatte
1915 Metilkauuk
Bayer ,Leverkusen
1918 re-Formaldehid reineleri
H. John, Prag
1924 Makromolekler plastiklerin imali
H. Staudinger
1926 Polivinilalkol
O. Hermann ve Hachnel
1926 Tioplastlar
Baer ve Patrick
1926/34 Butadien-Kauuk
I. G. Farben
1926
Glyptal
Kienle, G. Electric
1927
Dienlerin emlsiyon polimerizasyonlar
I. G. Farben
1929 Stren Polimerizasyonu
Staudinger
1930 Polivinileter
W. Reppe, I.G. Farben
1930 Polisiloksanlar
Rochow
1931 Vinil Bileiklerinin Emlsiyon Polimerizasyonu
I.G. Farben
1931
Polietilenoksit
I.G. Farben
1932
Poliester (nylon)
Carothers
1934 Trifluorkloretilen polimerizasyonu
Schloffer/Scherer
1934
Poliesterlerin apraz balanmalar
Staudinger ve Heuer
1935
Poliamidler
Carothers
1935
H. D. Polietilen
I. C. I.
1935
Melamin reine
CIBA
1935
Poliizobutilen (Oppanol)
Otto, I.G. Farben
1937
Poliizosiyanatlar
O. Bayer
1938
Epoksi reine
P. Castan
1939 Polikaprolaktam (perlon)
P. Schlack, I.G. Farben
1939 Polivinileter
I.G. Farben
1939
I.G. Farben
Redoks polimerizasyonu
1939/40 Polivinilidenklorr
BASF
1940
Polivinilkarbazol
W. Reppe
1941
Poliakrilnitril elyaf
H. Rhein, I.G. Farben
1942
Polivinilprolidon
W. Reppe, I.G. Farben
1948
Epoksi reineleri
Shell ve CIBA
1953
Polikarbonatlar
H.J. Schnell, Farben-Fabriken
1953
ND - Polietilen
K. Ziegler
1954/56 Polipropilen
Natta
Tablo 2 genel anlamda suni reinelerin geliimini incelerken, aadaki tablo ise, boya
balayclarnn geliimini gstermektedir.
Tablo 4:
Boya imalatna tarihine gre reineler ve boyalar
Reine esteri
1884
Fenolik reineler
1909
Modifiye fenolik reineler
1917
Selllozik boyalar
1920
Klor kauuk boyalar
1930
Alkid Boyalar (Sentetik)
1931
re formaldehid boyalar
1933
Akrilik boyalar
1935
Poliretanlar
1937
Melamin reineler
1938
Polivinil reineler
1939
zomerletirme
1947
Strenletirme
1947
Maleinat oil
1947
Uretan oil
1947
Epoksi reineler
1950
Gnmzde boya teknolojisinin, birok yan birimden oluan bir kompleks haline geldiini
saptyoruz.
1) Hammaddeler
-balayc
-kat komponentler
-uucu komponentler
-aditifler
-renk tonu ve efekt komponentleri
2) Boyann bileimi ve tasarm

3) zellikleri
-mukavemeti (kimyasal, fiziksel, teknik,biyolojik

-ilenebilirlii
-ekonomiklii
4) malat
-metodlar
-makine ve aparatlar
-tesisler
5) Uygulama
-metodlar
-makine ve aparatlar
-tesisler
6) Uygulama alanlar
boyann fonksiyonlarna ynelik

-uygulanacak yzeyin mukavemeti ve karakterine ynelik
7) Aratrma
-kimyasal
-fiziksel
-teknik
-klimatik
8) Organizasyon
-boya alanndaki dernek ve kurulular

-boya ana maddeleri, uygulamas, aratrma, teknik
-fuarlar, seminerler
-norm sistemleri, rnein DIN, RAL,ASTM
-spesifikasyonlar
9) Ekonomi
-ekonomik boya pozisyonlar

-ticari alanlar
10) Emniyet
-yanabilirlik
-elektrostatik
-fizyolojik
11) Literatr
-patentler
-kitaplar
-makaleler
-firma yaynlar
Burada hammaddeleri ve dier birimleri belli bir ak iinde inceleyeceiz.
Hammaddelerin iinde de en nemlilerinden biri olan balayclara gz atnca , bir boya

sisteminin karakterini temelde balayclarn tayin ettiini gryoruz. Balayc, bir boyann
herhalde en nemli yap tadr.
5. Boyann Bileenleri
Boyay oluturan bileenler daha ncede bahsettiimiz gibi ,balayclar ve film yapclar,
pigmentler, dolgular, zcler(solventler), incelticiler (tinerler), yumuatclar(plastifiyanlar)
ve kurutucular olarak snflandrlabilir.
5.1. Balayclar
Film yapclar (balayclar) boyann ana maddelerinden olup, pigment ve dolgu maddelerinide
balayarak; boya tabakasn oluturan maddeleri ve boyann karakterinin ve niteliini belirler.
Boyalarn hemen hemen tm karakteristikleri, rnein kuruma ekli ve sresi, dier katmanlarla
uyuup uyuamayaca, dayanm, uygulama biimi, parlakla uyguland yzeydeki
davranlar gibi hususlar bunlarn balcalardr. Film yapclar genelde sentetik veya doal
reinelerin zeltileri, dispersiyonlar veya polimerleridir. Bunlarn dnda da balayclar
kullanlmaktadr ancak zellikleri ynnden olduka farkldr. Balayclar, kuruyan yalar,
emlsiyonlar, kimyasal krle katlaanlar, solsyonlar, inorganik orjinli maddeler ve bitml
maddeler olarak gruplayabiliriz. Bu maddeler zelliklerine gre zclerin umas veya
buharlamas, oksidasyon veya polimerizasyon gibi yntemlerle sv halden kat hale dnerek,
uygulandklar yzey zerinde, varsa renk verici pigmentleri ve dolgu maddelerini de ihtiva
eden ince bir tabaka olutururlar. Film yapclar gemiten gnmze dek boya yapmnda
kullanlan temel maddelerdendir. Kuruyan bir yan okside olmas ve polimerlemesi esasna
dayanrlar. Bunlar genellikle bitkisel orjinli yalar olup, rnek olarak bezir ya, tung aac ya
veya hayvansal balk ya verilebilir. Ancak en yaygn olarak kullanlan bezir yadr. Sentetik
emlsiyon esasl sulu dispersiyonlardr. Kuruyan yalar ihtiva etmeyen bu tr malzemeye

rnek olarak PVA veya akrilik dispersiyonlar gsterilebilir. Bu maddelerle retilen boyalar
piyasada plastik boya olarak da adlandrlmaktadr. Katlama bnyedeki suyun buharlamasyla
olur. Msait ortam koullarnda bu
tr malzeme ile retilen boyalar dokunma kuruluu
sayesinde veya bir st kat uygulamaya imkan verecek kurulua bir iki saat iinde ulaabilirler.
Atmosferde veya ortamda su buharnn ok oluu buharlamay nispeten azaltacandan,
katlamay geciktirebilecei gibi, ok dk scaklklarda da tahmin edici sonularn alnmasn
gletirir.
Sentetik emlsiyon esasl maddelerle retilen boyalar, genelde duvar , tavan gibi yap
elemanlarnda kullanlr. Kimyasal krle katlaan balayclar iki bileenli malzemelerdir. Ana
elemanlarnda kullanlr. Kimyasal krle katlaan balayclar iki bileenli malzemelerdir. Ana
malzeme reine, kullanm ncesinde kimyasal reaksiyonu oluturacak madde, setletirici veya
hzlandrc ile kartrlr ve sv halde uygulanan film balatlm, aktive edilmi reaksiyon
sonucu kat hale geer. Bu tr malzemelere rnek olarak kullanlan epoksi veya poliretan
reineleri verilebilir. Bunlar pigmentsiz veya pigment katlarak kullanlmaktadr.
Bu tr malzeme ile retilen boyalar yzeysel mekanik etkilere ok iyi dayanm gstermelerine
ramen uygulama ncesinde yzeyin hazrlanmasnda byk titizlik gerektirirler.Malzemelerin
katlama aamasnda scaklkta etkili olmakta , scaklk dtke reaksiyon yavalamakta,
giderek durma noktasna yaklamaktadr.
Epoksi ve poliretan reineleri dier reinelerle , zellikle alkid reinesi ile birlikte, dier
boyalar gibi tek bileenli olarak da retilmektedir. Ancak bunlarn yukarda sz edilen
kimyasal krle katlaan ift bileenliler gibi katlamalarnn yan sra, kimyasal ve mekanik
dayanm asndan da daha zayftr.
5.2. PGMENTLER VE DOLGULAR

Pigmentler , renk verici ve opaklk zellii kazandran maddeler olup, tekstil boyar maddeleri
gibi boya iinde znm halde bulunmazlar, buna karlk balayc veya balayc
zeltisinin iinde kollaidal halde dalm ekilde bulunurlar. Bu zelliklerinin yan sra,
kullanlan pigment trne ve kullanm amacna gre, kuru film kalnlnn artmas, boyay
bir anlamda fiziksel olarak donatma, zararl mor tesi n absorbe etme veya yanstma,
metal yzeylerde korozyonu nleme ve boyann dayanmn arttrma gibi sonular da elde
edilebilir.
Pigmentlerin boyaya renk vermesi, gne nn grlen opak cisim olarak iyi rtmeleri ,
k ve kimyasal etkilere dayankl olmalar renk ve tonlarn kararl tutmalar, ararl ve
zehirsiz olma gibi zellikler aranr. Bunun yan sra film yapc malzeme ile ,iyi ve kolay
karma imkanna sahip olmas da nemlidir. Pigmentlerin etkinlii incelik derecesi ile
orantl olarak artar.
Boyann %30 kadarn oluturan pigmentleri, anorganik ve organik olarak ikiye ayrabiliriz.
Anorganik pigmentleri de renklerine gre snflandrrsak;
Beyaz pigment olarak en nemlisi titandioksittir. Kullanlan hakiki pigmentlerin % 80

kadarn oluturur. Titandioksit, yksek kapatcl , kolay disperse olmas , beyaz ve
pastel renklere olan byk talep nedeniyle ilk sray almaktadr. Beyaz pigment olarak
kurun ve inko, birleikleri eski nemini kaybetmitir.
Siyah anorganik pigment olarak magnetit yapdaki demiroksidi gsterebiliriz.
Mavi-lacivert olarak ivit yani sodyum, alminyum silikat iinde alkaliye kkrdn
polislfr halinde balanmasyla doan bu pigment bnyesindeki kkrt miktarna gre
yeilimsi maviden, mora doru giden renkleri verir. Prusya mavisi denilen
ferroferrisiyanr bnyesindeki pigment bileimindeki sodyum, potasyum, amonyum gibi
katyonlara gre eitli lacivert mavi pigmentleri verir. Mangan mavisi : baryum slfat,
baryum manganat, kobalt mavisi: kalsinekobal taluminat, olarak anorganik mavileri
meydana getirir.
Sar pigmentlere gelince; demiroksit hidroksit bnyesinde pas rengi sary, kurunslfat
kromat limon sarsndan turuncuya doru, bazik kurunoksid kurunkromat turuncu
renkteki pigmentleri salar. Bu arada inkokromat potasyumkromat bileiminde inko
sars, kadmiyumslfr bileimli kadmiyum sars, kurunantimonat yani nepal sars ve
nikeltitan sarsda sylenebilir.
Krmz olarak demiroksid, oranja bakan krmz olarak kurunkromati kurunhidroksit

karm kromanj pigmentler, kurunmolibdat, kurunkromat karm molibden
krmzlar ve oranjdan bordoya doru renkleri veren kadmiyumselenr bileimindeki
kadmiyum pigmentleri vardr.
Yeil anorganik pigment olarak aktan koyuya doru mavi oran artan kromsars prusya
mavisi karmlar yannda kromoksid ve kromhidroksid gsterilebilir. Anorganik
pigmentler iinde inko, alminyum ve bronz tozlar da vardr.
Ayrca boya retiminde pigmentlerle birlikte kullanlan dolgu maddeleri de vardr.
1. Beyaz pigmentler
2. Renk verici pigmentler
3. Korozyon nleyici pigmentler
Beyaz Pigmentler
Boya retiminde kullanlan nemli bir malzeme grubunu oluturmaktadrlar. stbe ad ile
adlandrlan bu malzeme, renk vermenin yan sra boya retiminde de kullanlmaktadr.
Renk Verici Pigmentler

Bu gruptaki pigmentleri , orjinlerine gre kna, ivit , safran gibi doal inmorganik
pigmentler, metal oksitlerden oluan madensel pigmentler ve fzen gibi suni organik
pigmentler olarak grupta toplanmaktadr. Renkli pigmentler renklendirme ve opaklk
zellikleri asndan deiiklikler gsterir.
Korozyon nleyici Pigmentler

Koullara gre demir ve demir d metallerdeki korozyonu yavalatma veya nleme zellii
olan pigmentlerdir. Metal yzeylerde astar, ilk kat olarak kullanlr. inko ve kurun trevleri
olup, en yaygn olan slen ad ile bilinen kursun krmzs kimyasaln bileiminde , kurun
oksitleri karmndan meydana gelen ve ierisinde renk verici baka madde katlmam
bulunan birlikte kullanldklar maddelerinde tesiri vardr. rnein slen kuruyan yalar
ile en iyi sonucu verirken, metalik inko pigmentler, solsyonlar halindeki veyahut kimyasal
kr ile reaksiyon sonucu kuruyan yasz balayclar ile kullanlmaktadr. Bunlardan nemli
bir grubu , mineral orjinli olup , opaklk zellii iyi olmayan , ancak film tabakasnn
mekanik zelliklerini iyiletiren katk maddesi karakterindeki pigmentler tekil etmektedir.
Bunlar uygulamay kolaylatrp, sv boyann yapsn oluturarak , kat boya bileenlerinin
depolama sresince kelmesini nler. Ayrca, eer istenirse yzeye bir przllk ve doku
kazandrrlar.
5.3. DOLGU PGMENTLER

Anorganik yapda olup hakiki pigmentler gibi rtclk ve renk salayamamakla beraber
anma, k, rutubet ve hava artlarna dayankll ve ucuzluu salayan maddelerdir. En
ok kullanlanlar kalsit, dolomit, jips, barit, kuvars, talk, mika, kaolendir. Miktar bakmndan
nemli yzde tutarlar. rnek olarak 1980 U.S.A. pigment kullanmnn yars Dolgu
Pigmentlerine aittir.
Organik Pigmentlere gelince;
Beyaz yoktur.
Siyah ( iskaras ), yani karbon siyah.
Mavi, fitalosiyanin, antrakinon, fanal mavileri en mehurlardr.
Sar pigmentlerin balcalarna gelince ;
a) Aril amid
b) Benzidin
c) Naftol
d) Filavantiron
e) Antrakinon
f) Antrapirimidin sarlar olarak saylabilirler.
Organik krmzlarn yzn stnde eidi vardr ve en byk gurubunu azo

pigmentlerinden toluidin krmzlar oluturur. Para klorlandrlm para, naftol AS,
arilamid, tioindigo, kinakridon esasl olanlar deiik renk ve zellikteki pigmentleri
salarlar .
Yeil organik pigment olarak halojenlendirilmi bakr fitalosiyann esasndaki

fitaloyeiller mkemmel zellikleri ile en n sray alrlar. Bundan baka alfa-nitroso
beta naftol demir kompleksi ( green gold ) dier nemli yeiller olarak bilinirler.
Mor olarak dioksaniz ve kinakridon esasl mor pigmentler yksek zelliklere sahiptir.
5.4. ZCLER
Boyann % 40 blmn tekil eden zcler, boya ve verniklerin retilebilme ve uygulama
kvamna getirilebilmelerini salar.zcler oda scaklnda kat halde bulunan
balayclar zerek bir balayc zeltisi oluturur. Bu balayc zeltisi iinde pigment
ve dolgular ezilerek, kolloidal bir sistem haline geirilir.
Bu malzemeler boya akkanlnn istenilen seviyeye getirilmesi ve uygulamay
kolaylatrmak iin kullanlr. Emlsiyon esasl boyalar dndaki boyalar, genellikle
kullanma uygun kvamda hazrlanmtr. Ancak gerekli hallerde uygun tr malzemelerle
inceltilebilirler. nceltme ilemi gerekli hallerde yzeye daha iyi nfuz etmesini
salayabildii gibi, pskrtme ynteminin kullanld hallerde de boya kalnlnn,

vizkozitesinin ayarlanmasnda da yararlanlmaktadr. Emlsiyon esasl boyalarda ise
inceltme su ile yaplmaktadr.inceltmenin fazla yaplmas , boyann opakl, rtcl ve
dier zellikleri zerinde olumsuz sonular dourur. ncelme yaplmasnn gerektii hallerde,
boya reticisinin tavsiyeleri dorultusunda, nerilen uygun incelticilerin kullanlmas
gereklidir. Boyalara yukarda sz edilenler dnda daha baz maddeler gerekli hallerde
katlmaktadr. Bunlardan sikatifler ve plastifiyan maddeler balcalardr. Sikatifler ve
plastifiant maddeler balcalardr. Sikatifler boya tabakasnn katlamasn hzlandrc ,
plastifiantlar boya tabakasnn atlamasn nlemek iin plastikletirici nitelikte, genellikle
ya esasl malzemelerdir.
Kimyasal ynden hidrokarbon, klorlanm hidrokarbon, oksijenli zcler, gibi gruplara
ayrlabilirler. zclerin hidrokarbon esasl olanlar % 75 gibi byk bir paya sahiptir ve
hidrokarbonlar arasnda alifatik ve naftanik esasl olanlar % 45, aromatikler % 30 gibi bir
oranda kullanlmaktadr. Ekolojik nedenlerle gerek aromatik, gerek dier zclerin
mmkn olduu kadar az kullanlmasna ve su bazl boyalarn retimine doru bir gelime
grlmektedir. Oksijenli bileiklerden glikol eterleri % 10, alkoller % 5, ester, keton ve
dierleri % 10 gibi bir orana sahiptirler. Bu zclere rnek olarak heksan, heptan, white
spirit, toluen, ksilen, aseton, etilasetat, butilasetat, isopropilalkol, etilalkol, etilen glikol
monobutileter, trikloretileni gsterebiliriz. Bu zclerin eitli boyalarda kullanlmalarn
saptayan noktalar ylece sralayabiliriz.
a) zclk gc
b) Kaynama noktas
c) Buharlama oran
d) Alevlenme noktas
e) Fiyat
f) Koku
g) Toksisite
h) Korozyon
5.5. KATKI MADDELER

Bunlar boyaya ok dk oranda konduu halde belirgin deiikliklere neden olurlar. lave
edili nedenleri slatma, kolay disperse olabilme, kurutma, akkanl kontrol, kabuk
yapmay nleme, ultraviole tesirinden koruma, biyolojik paralanmaya dayankllk kazanma,
renk ve yzey gzelletirme olarak sralanabilir. Birok katk maddesi yzey aktif madde
karakterinde olup, pigment balayc ara faznda veya yaknnda yer alp bu konumlar
nedeniyle kk oranlar ile bile byk deiikliklere neden olurlar.
6. KURUMA MEKANZMASI
Kuruma mekanizmasn genel olarak 2 snfta ifade edebiliriz ;
1. Solvent evaporasyonu ile kuruma
2. Kimyasal reaksiyon ile kuruma
a..Oksidasyon polimerizasyonu
b.Polimerizasyon
6.1. Solvent Evaporasyonu ile Kuruma

Bu eit kurumada boya, ihtiva ettii uucu svlarn (solvent) buharlamas ve polimerleme
ile kurur.Solvent iinde znm halde bulunan lineer polimer, solvent uunca bir film
oluturur.Buna misal olarak sellozik boyalan ve PVA bazl emlsiyonlar rnek olarak
gsterebiliriz.
Bu eit boyalar film meydana getirdikten sonra, ihtiva ettikleri solvent karm ile temas ettikleri
zaman tekrar znebilirler.
6.2. Kimyasal Reaksiyon ile Kuruma

Boya retiminde kullanlan balayclar apraz ba yapma zelliine sahip ise boya filmine
salamlk ve sertlik kazandrlr. .Sertleen boya filmi kendi solventi ile tekrar znmezler. Bu
durumda boyann performans ykselir veya azalr.
6.2.1 .Oksidasyon Polimerizasyonu
Bu tr kimyasal reaksiyon, doymam, kuruyan yalardan yaplm balayclar ile havann oksijeni
arasnda olur.RH Fatty acid ester olarak kabul edildiinde ;
RH + O2 R - OOH
Hidroperoksit
Hidroperoksit stabil olmadndan iki serbest radikale ayrr., bunlardan biri hidroksildir.
R.OOH RO. + OHDier bir ester molekl dier serbest hidroksil radikali ile birleebilir ve alkali radikali
oluturur.
RH + OH R. + H2O
Ayn zamanda baka bir ester molekl dier serbest radikalle reaksiyona girebilir.
RH + RO ROH + R.
Boyann kurumas esnasnda aadaki serbest radikaller oluur. Bu radikaller yadaki
konjuge ve izole balarn bulunduu karbonda gerekleir.
RO. ,R., .OH-
Bu ekilde birleen molekller gittike byyerek polimer meydana getirirler. Reaksiyon

baladktan bir mddet sonra peroksit ve hidroperoksit miktar maksimuma ular ve sonra
dmeye balar. Oksijen miktar boya filmi
zerinde fazladr . Polimerizasyon balar ve
viskozite kuru bir film tabakas teekkl edene kadar ykselir.Oksijen konsantrasyonunun
yksek olmas nedeniyle ilk kuruma yzeyde olur.Oksijen ierlere nfuz ettike i taraflarda
kurumaya balar.Balayc arlnn hemen hemen % 10-12 'si kadar oksijen absorbe edilir.
Bu ekilde kuruyan boyalarda kullanlan kurutucularn esas fonksiyonu katalitiktir ve iki ynde etki ederler.
l .Oksijenin boya filmine geiini
2.Peroksitlerin serbest radikallere dnmn hzlandrrlar.
Kobalt ve Mangan Naftanat gibi kurutucular ise her iki fonksiyonu da gsterirler ve bunlara pirimer
kurutucular denir. Kurun Naftanat ise sadece oksijen geiini hzlandrr.Bu eit kurutuculara da Sekonder
kurutucular denir.Kalsiyum Naftanat da bu gruba girer.
6.2.2.Polimerizasyon
Baz boya balayclarnn polimerizasyonu yksek temperatrlerde olur. Bu eit boyalara frn boyalar
denir.Polimerizasyonun olabilmesi iin temperatrn, boya cinsine gre 90-200'C ye ykseltilmesi
gerekir. rnek olarak melanin formaldehit ihtiva eden boyalar verebiliriz. Dier taraftan normal scaklkta
katlma polimerizasyonu ile kuruyan boyalarda mevcuttur. Bunlar ift veya komponentli boyalardr.
Kullanlmadan nce kartrlr. Bunlara rnek olarak Epoksi- Poliamid sistemleri verebiliriz.
Btn koruma eitlerinde ortak olan ve kurumaya etken olan dier faktrler boya filminin kalnl, tatbik
edilen yzeyin cinsi , rutubet , temperatr ve ktr.
7. Dispersiyon Teknii
Bir boya sistemi genel olarak
1.
astar
2.
ara kat
3.
son kat
oluur. Yzey hazrlamas ve astar, boyann temelini oluturur. Yzeyin mkemmel bir
ekilde hazrlanarak; ya, her trl toz ve kirden arndrlmas gerekir. Burada tercihen
kumlama yaplr. Kumlama hem sathdaki kirleri uzaklatrr, hem de yzeyi trmalayarak
przlendirir ve astarn oluturaca spesifik yzeyi artrarak tutunaca sath bytr.
Kumlanan sath, ortalama 4 saat iinde astarla kaplanmaldr. Aksi taktirde havann
nem ve oksijeninin etkisiyle yzeyde paslanma balar. Astar ara kat ve son kat kaplamas
izler.
Gnmzde astar + ara kat + son kat
yerine, tek kat uygulamal yksek dolgulu
sistemler kullanlmakta ve bunlar giderek artan bir eilim gstermektedir.

Buraya kadar boyalar ve onlar oluturan pigment, solvent ve zellikle balayclar zerinde
durduk.
inkoca zengin astarlar ; reinece ok fakir inkoca ok zengindir. yle ki, kuru filmde
takriben %90-95 inko tozu, % 5-10 reine ierir. Zaten reinenin grevi burada tm boya
sistemlerinden farkl olarak inko tozlarn kendi aralarnda ok sk balamakszn satha
tamaktr. Reine bilinli olarak az olacak ve inko tozu direkt metalik yzeyle temas
edecektir Bylece elektrokimyasal pil teekkl edecek ve inko demirden daha aktif olduu
iin, her trl reaksiyona girecek ve demir sath koruyacaktr. Bu tip astarla kapl bir elik
yzey izilse, sac yzeyi ortaya ksa bile paslanma olmaz.
Boya, esas itibaryla balayc + solvent + pigment den oluan bir dispersiyon sistemidir.
Ana komponentler
balayc - pigment - solvent olmakla beraber,
bileenlerle birlikte boya esas itibaryla komponentlerden oluur;

1.
Uucu olmayan ksm

Reine
dier yardmc
Film tekil ediciler

Yumuatclar
Pigmentler
Pigmentler
Dolgular
2.
Aditifler (yardmc maddeler)

Uucu olan ksm
zc
Solvent
Su
Tabiatyla bu cetveli ok daha geniletmek mmkndr
7.1. Dispersiyon sistemler

Disperz etme (dispersiyon haline getirme ii), svyla kartrlm olan toz
halindeki
maddenin tm partikllerinin, bu sv madde homojen bir ekilde dalma ilemidir.

Latincede "dispers" kelimesi,bir maddenin kk paracklara blnm halini ifade eder.
Kimyasal adan dispersiyonlar maddenin oluturduu stabil karmlardr ve bu
maddelerden biri toz ve/veya damlacklar halinde dieri iinde homojen ekilde dalm
halde bulunur.
Aada farkl fazlarn oluturduu madde karmlarn inceliyoruz.
7.1.1.Hakiki zeltiler
Suda veya bir baka zc iinde znen, binlerce madde vardr ve bunlarn meydana
getirdikleri zeltilerde, onlarn tek tek moleklleri mevcuttur ama,
herhangi
bir
molekller birlii sz konusu deildir. rnein ekerin veya yemeklik tuzun sudaki
zeltileri. Molekl byklkleri, o molekl cinsine bal olup, ortalama tane irilii 1
milimikron (10-7 cm) dan kktr.
Bunlar gerek zeltilerdir ve ierdikleri kat komponentler , sv iinde blnm
molekller, iyonlar halindedir. Bu znm partikller, tehis edilemez kat filtrelerden
ve membranlardan zcyle birlikte geerler.
7.1.2.Sspansiyonlar-Emlsiyonlar
znebilir maddelerin aksine, bir
zcde
ok
az
veya
hi znemeyen
maddeler, belli artlarn yerine getirilmesi koulu ile, zcnn iinde asl hale getirilir.
Eer bunlar (asl olanlar) kat iseler
sspansiyon (sv iinde kat), sv iseler, emlsiyon (sv iinde sv) sistemler ortaya kar.
Sspansiyonlarda tane iriliine bal olarak, kat partikller
sedimente olurlar. Kum su iinde ok abuk ker.
az veya ok dibe ker,
Buna karlk su iinde iyi
datlm kil, gnlerce asl kalr. Sspansiyonlarda tane irilii, 0,1 mikrondan byktr
ve kat filtrede ayrlrlar
7.1.3. Kolloidler
Hakiki zeltiler ile sspansiyonlar arasnda yer alrlar, tane irilikleri 1-500 milimikron
arasndadr. Kat filtreden geerler. Dk viskoziteli kolloidler sololarak adlandrlr ve
zc; su ise "hidrosol", organik zc ise "organasol" lar sz konusudur.
Madem ki boya, bir dispersiyondur, bu dispersiyonun meydana gelmesi, pigment ve/ veya
dolgunun belli tane iriliine kadar tlmesi, ezilmesi ve partikllerin derhal balayc tarafndan
sarlmas ile mmkn olur. Pigment partikllerinin balayc tarafndan sarlmas iin
de, balaycnn nce bu partilklleri slatmas gerekir. Biraz daha aarsak boyann imalat
esnasnda;
Ezilme
Islatma
Sarlma
sz konusudur ve bunlar ayn anda ve elele cereyan eder. Tmmn de, en iyi derecede olmas
gerekir. ok iyi bir ezilme yaplm, ama yeterli slatma, dolaysyla iyi bir sarlma
olmamsa, ezilen paralar tekrar bir araya gelecek ve kme yapacaklardr.
Ezilme ve slatma iyi, ama ortamda tm ezilen partiklleri saracak miktarda balayc
yoksa, yine kme olacaktr.
yi bir dispersiyon, uygun makine ve ona uygun dispers formlasyunuyla (mill-base) yaplr.
imdi
Ezilme-lslatma-Sarlmann ayn anda meydana gelerek oluturduu dispersiyon
ve dispersiyon tekniine ve boyada ok konuulan tanmlamalara girelim.

Biraz nce belirtildii gibi, dispersiyonlar, en az iki farkl maddeden meydana gelen
stabil karmlardr. Bunlardan biri (kuru t a n e c i k ) k a t , dieri sv olup; sv, toz partikl
(disperze olan) epeevre sarar. Sv f faza disperze edici ad verilir. Baka bir deyimle sv
faz, toz partikl sarar ve disperze eder. Disperze olan i faz, disperze eden d faz
oluturur. Disperze olan homojen bir ekilde dieri iinde dalr. Burada bir znme
sz konusu olmayp, belli tane iriliinde toz partikl, sv faz iinde dalm halde
bulunur. Bir baka deyimle, boya bir dispersiyondur. Balayc disperze edilmi pigment
partikln sarar ve kolloidal yapy oluturur.
Tane iriliklerine gre dispersiyonlar u ekilde snflandrlabilir:
Kaba dispersiyon ; tane irilii 1-3 mikron
Orta dispersiyon ; tane irilii 0,3-1 mikron
nce dispersiyon ; tane irilii 0,2 mikron
Kark disperisyon ; ince tane iriliinden, kaba tane iriliine kadar olan farkl
tanecikleri ierir.
Kolloidal sistemlerde de ayn prensip geerlidir, ancak bunlarda tane irilii 0,0001-0,1
mikron arasnda bulunur. Kolloidal ve dispersiyon sistemler, hakiki zeltilerden farkl
olarak yalanmaya urar sedimente olurlar (kerler). Tanecikler elektriksel yk ierir
ve dispersiyon iinde belli bir denge oluturur. Herhangibir nedenle dengenin bozulmas,
koloidal yapnn bozulmasna, dolaysyla taneciklerin bir araya gelerek kmelerine
neden olur.
Dispersiyon teknii (boya imalat), pigment aglomeratlarnn, agregat
ya da primer
paracklara blnmesi ve bu paracklarn ve/veya balayc zeltisi tarafndan

slatlmas ve sarlmas ve bunlarn tabii sonucu olarak dispersiyonun stabil hale gelmesi gibi
tm dispersiyon aamalarn bnyesinde toplar.
Dispersiyon ilemi kuru pigmentle, disperze edilmi pigment arasnda yer almakta olup, bir
boyann toplam kalitesini birinci derecede etkileyecek ok nemli bir parametredir. Daha
nce de belirtildii gibi boya;
Balayc
Pigment
Solvent den
ibaret olup, buna katk maddelerini (aditif) de eklemek gerekir ki ,znr iseler balayc,
znmez iseler pigment grubuna dahil edilebilir.
Kuru haldeki bir pigment; primer paracklar, agregat ve aglomeratlar ierir.
Primer
paracklar, boyaya giren kat maddelerin en kk birimlerdir . Pigment ve
dolgularda primer paracklar kk kristallerdir ve dispersiyon esnasnda ar bir ezmenin

douraca kristal paralanmasndan kesinlikle kanmak gerekir. Primer paracklar,
uygun bir prosesle elektronik veya k mikroskobuyla grlen, tannabilen ,

paracklardr (DIN 53206).
Agregat, primer paracklarn birbirlerinin yzeylerini zerine toplanarak meydana

getirdii byyen bir kme olup, bu kmenin yzeyi, kendini oluturan paracklarn
toplam yzeyinden kktr.
ekil 2
Aglomerat ise, primer paracklarn ve agregatlarn keleri ve/veya kenarlar zerine

toplanarak meydana getirdikleri kme olup,bunun toplam yzeyi, tek tek yzeylerin
toplamndan pek farkl deildir (DIN 53206), ekil 3. Primer paracklar arasndaki
balayc kuvvetler ok farkl ve byk olduundan, bir aglomerat, bir agregatdan ok
daha kolay disperze edilebilir.
ekil 3
Pigment dispersiyonu, birbirini izleyen 3 ayr aamada incelenebilir,
1. Pigment paracklarn sarm olan hava tabakasyla balaycnn yer deitirmesi ve
taneciklerin slanmas
2. Aglomeratlarn, agregat ve primer paracklara kadar paralanmas ve bunlarn balayc
ile sarlmas
3. Dispersiyonun stabilizasyonu
Genelde dispersiyonda primer paracklara kadar ezilme istenir. Ancak bazen eldeki artlar
buna
olanak vermez ve dispersiyonda agregatlardan
teye gidilemez . Bu
durumda
dispersiyon istenilen artlar yerine getiriyorsa, agregatla yetinilir.Aksi halde uygun dispersiyon
makinesi ve viskozite seimi, uygun katk maddelerinin (slatclar)ilavesi gerekir.
Bazan da pigment dispersiyonu o kadar iddetli olur ki, pigment primer paracklar da tlr.
Dispersiyonda byle bir ey kesinlikle istenmez. Zira pigmentin rtclk, renk iddeti, k
hasl vs. gibi tm optik zellikleri ve keza kimyasal dayankll, hepsi deiir !
Ksaca; genelde bir pigment dispersiyonunda primer tanecikler agregatlar bir arada bulunur.
Pigment primer paracklarnn / agregat / aglomeratlarn slanmasn o pigmentle, verilen
balayc zeltisi arasnda oluan yzey gerilim belirler ve ounlukla bu yzey gerilimi
drmek iin slatc ajanlar kullanlr.
Keza agregat ve aglomeratlarn paralanarak primer paracklara kadar blnmeleri,
slanmann yannda tc cihazlarn etkinliine , dispersiyon sresinin uzunluuna
ve uygulanan dispers formlasyonuna
baldr.
lk iki aamann iyi bir performansla yerine getirilmesi, dispersiyona iyi bir stabilizasyon
kazandrr. Ayrca gereken aditif ilaveleriyle mkemmel bir stabilizasyon salanr.
7.2. YZEY GERLM ISLATMA

Bir kat maddenin slatlmas, kat ile svnn temas as ve snr yzey gerilimlerinin bir
fonksiyonu olarak Young Denklemi ile ifade edilir. Bir cam lamel zerine gelen bu
damlas oluturalm.
Kat yzeyin zerine gelen bu damla ( sv faz), katy ne kadar iyi styorsa, temas as o
kadar kk olur.
Temas as 90 den byk olduu zaman sv katy slatmaz. Aksine bu a kldke
slatma iyileir.
Denklemden temas asnn 90den kk olmas iin, sv/hava ve kat/ sv faz snr yzey
gerilimlerinin dmesi gerektii sonucunu karyoruz. Bu da yzey aktif maddelerle
salanr. Bunlar slatc dediimiz, fazlar aras yzey gerilimini drc yzey aktif
maddelerdir. Emlgatrler de yzey aktif maddelerdir. Sabun, ampuan, deterjan hepsi yzey
aktif madde ierir.
Parfite gre kat bir yzeyin , sv bir madde tarafndan slatlmas kademede meydana
gelir.
- A dan B ye gei (yapma)
- B den C ye gei (dalma )

- C den D ye gei (dalma)
1 cm2 lik bir yzeyin slatlmas iin gerekli olan enerji , o yzeyin, slanmazdan nceki ve
sonraki snr yzey gerilim enejileri arasndaki fark ile tariflenir.
Wd= K/S - K/ H
Wd = dispersiyon ii
Yal bir el, dorudan su ile ykand zaman temizlenmez ve yal konum devam ederken,
ancak sabun veya deterjan ilavesiyle ya uzaklar ve el temizlenir. Su ile yan temas as,
bir baka deyimle temas yzey gerilimi ok byktr. Deterjan bu yzey asn drr ve
daha nce birbirini adeta iten ya ve su birbiri iinde, daha dorusu ya su iinde dalr.
Dolaysyla yal el temizlenir. Burada vukubulan
i,
yzey geriliminin,
dolaysyla
temas asnn dmesiyle, suyun ya slatr hale gelmesi ve epeevre sarmasdr. Ayn ilev
boya iin de geerlidir. Reine zeltisinin pigmenti daha iyi slatmas iin slatc ajan ilavesiyle
pigmentle, balayc as drlr ve bylece ezilen pigment partiklnn balayc zeltisi
tarafndan iyice slatlmas ve sarlmas temin edilir. Her pigment/ balayc sistemi iin, uygun
slatcy deneyerek tespit etnek gerekir.
Sonu olarak; dk temas as iyi
bir
slanma salar ve dolaysyla iyi bir pigment
dispersiyonuna imkan verir.

Boya
balayc
pigment
dispersiyon sistemi, aplar
solvent den oluan bir pigment dispersiyonu olup, bu
1.0-10 mikron arasnda deien tanecikleri ierir ve ezilme +
slatma + sarlma ile ve bunlarn sonucu, dispersiyonun stabilizasyonu meydana gelir.

Ancak bu incelik otomobil boyalarnda, matbaa mrekkeplenin konusu olup, rnein
dekoratif boyalarda, endstri boyalarnda ortalama tane irilii 10-20 mikrona kadar kar.
Pigment dispersiyonu stabil olmaldr.
Boya imalat herhangi bir nedenle iyi yaplamamsa ve/veya seilen katklar (ajanlar) uygun
deilse, boyada flokulasyon (kmeler ) meydana gelir.
Dolaysyla boyada stabilite, yalnz imalat esnasnda aranan bir karakter olmayp, onun
zellikle depolanmas ve kullanlmas srasnda da ierdii disperze edilmi pigment
partikllerinin, bir araya gelerek kmelerinin, nlenmi olmasdr. Flokulasyon sonucu renk
deiimi, dipte kmeler, viskozite deiiklii gibi istenmeyen durumlar ortaya kar. Bir
pigment disperze ajannn (rnein slatc) grevi, bir dispersiyonda optimum tane iriliini
stabil klmaktr.
Brown Hareketleri nedeniyle bir dispersiyon sisteminde, pigment paracklarnn srekli
olarak birbirine arpmalar sz konusudur. Yeterli stabilizasyon
salanmam bir
dispersiyonda flokulasyon kanlmaz olur.

Flokulasyon, agregat veya primer paracklarn zamanla birbirleriyle azalmasdr. Bir
dispersiyon sisteminde bulunan iki pigment parac birbirine yaklarken, bir taraftan
ekici kuvvetler, dier taraftan da itici kuvvetler olmak zere, iki zt kuvvetin etkisinde
kalr.
Bunlardan ekici kuvvetler, London-Van Der Waals kuvvetleridir. Bunlar, paracklar
arasndaki eletromanyetik ekim kuvvetleridir. Maksimum 1 mikron byklndeki tane
irilii ieren kolloid dispersiyonlarnda, Van Der Waals kuvvetleri ok belirgindir.
tici kuvvetler ise Coulomb Kanununa gre temas yzeyinde oluan ayn deerdeki
yklerin hakim olduu bir dispersiyonun stabilizasyonu, elektrostatik stabilizasyon olarak
adlandrlr.
Her parack (+) veya (-) olarak yklenmi olup, bu ykler az veya ok olmak zere
paracklar zerinde yaylr. ki parack birbirleriyle arpnca, nce her ikisinin zt
ykl iyon bulutlar birbiri iine nfuz eder, bylece o noktada elektriksel ykte bir k
meydana gelir. Ortaya kan bu arpma enerjisi paracklar birbirinden ayrmaya
alr.
Ksaca, dispers edilmi tanecikler ;
a) London-Von Der Waals ekici kuvvetlerinin
b) Ayn ykteki elektriksel ifttabakalarn dourduu elektrostatik itici kuvvetlerin
etkisi altnda kalarak eldekidispersiyon , ya stabil kalr veya flokulasyon meydana gelir.
Bu her iki kuvvetin kayna, birbirinden tamamen bamszdr. Eer ekme kuvvetleri, itici
kuvvetlerden stnse, dispersiyon stabil deildir. Aksine itici kuvvetler, Van Der Waals
kuvvetlerini aarsa, flokulasyon szkonusu deildir ve dispersiyon stabildir.
Flokulasyon sonucu kme meydana gelir.
Bir dispersiyona bir elektrolit ilavesi, taneciklerin elektrikli yklerinin ntrlemesine, bunun
neticesi ekme (London- Van Der Waals) kuvvetlerinin aktive olmasna ve dolaysyla
taneciklerin bir araya gelmesiyle kat komponentlerin kmesine neden olur.

Bir dispersiyon; viskozitesinin ykseklii, paracklarnn ortalama yar aplarnn kkl,
paracklar zerindeki elektriksel yk younluunun ykseklii ve elektrokimyasal ift
tabakann kalnl orannda stabildir.
zet olarak: Pigmentin slanmas, pigmentin balayc ile temasa geldii andan itibaren
balar ama, gerek slanma, paracklar tme-paralama ilemi esnasnda vukubulur.
Uygun bir mekanik enerjinin verilmedii bir dispersiyon srasnda slanma ne kadar
iyi olursa olsun, paracklar blme imkan olamaz. Ancak tme srasnda paralar
deforme edilir, solvent ya da ilave
edilen yzey aktif maddeler, alan yarklara nfuz ederek adeta levye gibi aglomeratlarn
blnmesine yardm eder.
Yzey aktif maddeler gerek akkanla etki ederek, gerek iyi bir slanmay salayarak
ve gerekse stabillii arttrarak, sistemin disperze edilmesine etkin parametrelerin en
nemlilerinden birini oluturur.
7.3. Dispersiyonun Viskozitesi

Aglomeratlarn paralanmasma (tlmesine) gelince, burada ksaca reoloji zerinde durmak
gerekiyor. Reoloji, svlarn tm akkan hallerini inceler.
Sistemin viskozitesi dispersiyona etki eden en nemli faktrlerden biri olup, bu ii yapan
kimsenin, tatbik edecei kuvvete karlk, alttan hangi akkanlk zellii ile ona cevap
vereceini, nceden tayin etmesi gerekir.
Bir an iin biri hareketli, dieri sabit iki yzey dnelim . Her ikisi arasnda bir sv bulunsun.
Elbette yzeyler, bu sv ile slatlm olacaklardr (ekil 7). stteki A yzeyine, F (N=
kgm/s2) kuvvetini tatbik
ederek V (m/s) sratiyle hareket ettirelim. Aradaki sv da, A
yzeyinin hareketinden etkilenecek ve h mesafesi boyunca A dan B ye doru gittike azalan

bir sratle F ynnde kendi tabakalar zerinde hareketedecek, ksaca akacaktr. (ekil 4)
Aya yapk olan tabaka maksimum sratle hareket ederken, Bye yapk olan ise
pratikman h i h a r e k e t etmeyecek, bylece A ile B arasnda bir eim meydana gelmi
olacaktr. Bu ekilde Aya tatbik edilen F kuvvetinin sisteme etkisi ile svnn F ynnde
itilip, tabakalarnn birbirinden ayrld varsaylr. Daha dorusu sv tabaka tabaka F
tarafndan kesilmeye urar. ta F / A ifadesini bulan bu etki; itme gerilimi veya kesme
kuvveti (shear stres)olarak adlandrlr. Dier taraftan V/h ise kesme eilimi (shear
stres) veya kesme srati olarak tanmlanr. Yksek bir kesme kuvveti (F/A), yksek
bir kesme sratinin (V/h) ortaya karacak, bunun sonucu daha hzl bir ak
salanacaktr.
Bir svnn dinamik viskozitesi; kesme kuvveti ile kesme eiminin bir fonksiyonu olup,
rotasyon viskozimetreleri yardmyla tayin edilir .
F(kuvvet)
= ------------[Pa] = --------= kesme kuvveti

Alan (A)
m2
Srat (V)
D = ----------- = kesme srati
Mesafe (h)
kesme kuvveti
[ s -1 ]
(kesme srati)
N.s
=-------------------- = --------= --------= viskozite( Pa.S)

Kesme eimi
m2
1977 sonuna dek fiziksel lm sisteminde dinamik viskozite birimi olarak "Poise"
kullanlyordu.
dyn * s
1g
1 Poise = --------- = ----------cm2
s* cm
SI birimine gre; (SI = Systeme International d' Unites)

1 Pas
= 1 Ns / m2 = 1 kg / ms
1 N (Newton) = 1 kg m / s2 ; 1 Pa (Pascal) = 1 N / m2 = 1 kg / ms2
Dispersiyonda dinamik viskozite gz nne alnr, zira dispersiyon belli bir akkanlk
iinde ve rotasyon altnda cereyan eder. Dolaysyla burada svlarn hareket halindeki
viskoziteleri sz konusu olmaldr.
DIN veya FORD kaplaryla llen viskozite ise, durgun haldeki svnn, oda scaklndaki
ak hzn esas alr. FORD kabndan, durgun hali muhafaza ederek devam eden akn son
bulduu zaman, saniye ile belirtilir. FORD ve DIN kaplar nispeten dk viskoziteli
svlarn, kabn alt tarafndaki nozelden ak hzn lmek iin kullanlr.
Svlarn akkanlk halleri ok nemlidir, zira gerek boyay imal ederken, gerekse imal
edilmi boyay kaplanacak satha tatbik ederken, karmza hep o boya sisteminin akkanlk
karakteri kar.
Artan devir, dolaysyla artan evresel hz ve bunun sonucu artan kesme kuvveti ile
viskozitede nce belli bir k, sonra d gzlenirse, bu sv yapsal viskoziteye (Struktur
Viskositaet) sahiptir ve bu karakter birok pigmentlendirilmi boyada rastlanan ve istenen bir
zelliktir. Bunu artan kesme kuvvetiyle,
polimer zeltisi iinde akmay nleyici
deiken etkenlerin (Wechselwirkung) azalmas veya durgun
halde
keelemi,
saaklanm makromolekllerin , hareket halindeyken hizaya gelmeleri eklinde aklamak

mmkndr. Ayrca pigment ve dolgular da ak esnasnda dzene girer ve i srtnmeyi
drrler.
Dilatant karakterli sv, artan devir dolaysyla artan kesme eilimine kar artan diren, daha
dorusu artan viskozite ile cevap verir. Dilatant zellik ak esnasnda artan srtnme
kuvvetleri olarak aklanabilir, ki bu da hareket halindeki makromolekllerin aralarndaki
ekme kuvvetlerinin ykselmesiyle ortaya kar. Oysa Newton ideal svlarnda herhangi bir
deiim sz konusu deildir. ok az sv (su, mineral
yalar
ve
zcler)
Newton
sv akkanl gsterir. Buna karlk plastik ve psydo-plastik akkanlk karakterini

gsteren svlarda tam tersi olup, bunlar artan devir veya evresel hz, dolaysyla artan
kesme eimine, den bir viskozite ile cevap verir. Tiksotropi dediimiz bu zellik, durgun
haldeyken yksek viskozite, hareketli haldeyken dk viskozite olarak kendini gsterir. Baz
pigment ve metal oksitleri, hidratlar bentonit, hareketsiz durumdayken byk miktarda
svy balayarak petek benzeri bir yap olutururlar ve bu yapy molekller aras ekme
kuvvetleri bir arada tutar. Bu svlarn viskoziteleri ani olarak artar ve jelleri meydana getirir.
Ancak alkalama, sallama, veya dndrme ile bu sv harekete geirilirse, molekller
aras ekme kuvveti petek yapy daha fazla tutmaya yetmez ve viskozite sratle der, jel yap
svlar. Sv tekrar durgun hale geirilirse, ksa bir sre sonra jel yeniden oluur. Burada
"Gel - Sol - Gel" sz konusudur. Ayrca tiksotropi artan scaklkla da azalr ve kaybolur. Bir su
bazl plastik duvar boyas kartrlmak istenirse, kutu iinde durgun vaziyette hayli kvaml
iken, ksa bir kartrma sonunda hemen incelir. te bu da bizim istediimiz zelliktir. Bu
boya fra ile srlrken, ince viskoziteyle, frann hareketlerine uyum gsterecek,
fra uzaklat zaman, baka bir deyimle durgun hale geince, kalnlaarak akma
yapmayacaktr. Demekki tiksotropide bir reversibllik (geriye dnllk) sz konusudur. ekil
5.1 diagramda gryoruz. Ama ekil 5.2 diagramda bir farkllk var. Durgun halden
hareketli hale geerken bu sv da aynen tiksotropik bir akkan gibi davranyor, ama
tekrar durgun hale geirilince viskozite art olmuyor, son noktada kalyor, geriye dn
olmuyor.
ekil 5.1
ekil 5.2
5.1deki eri bir plastik boyann akkanlkerisini verirken, 5.2deki bir yourdun akkanlk
erisini gstermektedir. Gerekten de yourdu ilk kartrrken belli bir karanlk gsterir ama
kartktan sonra incelir ve ylece kalr.
te tm bu akkanlk karakterlerini dispersiyon makinelerini kullanrken, dispers reetesini
olutururken tek tek gz nne almak gerekir.
7.4.Pigment Dispersiyonu
yi bir boya imalat, uygun bir hammadde seimi, iyi ibr ezme (dispersiyon) ve iyi bir
formlasyonu gerektirir. Bu parametrenin optimumu oluturduu zaman, iyi bir pigment
dispersiyonundan sz edebiliriz.
yi bir dispersiyon, uygun makine ve ona uygun reete ile yaplr.
Bu aparatlar;
Mikserler (kartrclar)
Yksek devirli kartrclar (disolverler)
Boncuk deirmenleri (peri mil)
Ayrca eskiden ok kullanlan, gnmzde de ksmen kullanlan
l silindirler
Bilyal deirmenler
7.4.1. Kartrclar (mikserler)
Kartrclar eitli ebatlardaki kartrma kazanlarnda ( 1lt-10000 lt ve zeri)
Sv ve kat komponentlerin homojen bir ekilde karmasn salayan cihazlardr. evresel
hzlar 8-12 m/sn olup, ilevleri sadece homojen bir karm yerine getirmektir, ama
yaptklar i dispersiyon deildir, zira buna ne evresel hzlar, nede formilasyonlar
uygundur. Onlardan istenen de yalnz kartrma yapmalardr.
Kazana nce sv komponentler konulur ve buna kartrma altnda toz komponentler
(pigment-+ dolgu) porsiyonlar halinde ilave edilir. Ortalama 10-15 dakika kartrlarak
homojen bir dalm elde edilir. Toz komponentlerin ilavesi esnasnda , torbay birden
kartrma kazanna boaltma gibi ilemler l-kesinlikle kanlmaldr. Byle bir durumda ok
sert pigment topaklar teekkl edebilir ki, bunlarn ezilmeleri ok gtr.
7.4.2. Disolverler
Disolverler yksek devirli n dispers edicilerdir, tc kreleri yoktur. evresel hz20-25
m/sn ve dispersiyon sresi 20 m/sn lik hza ulatktan itibaren 15 dakikadr. Viskozite alan
10.000 mPas ve zeridir. Disolverler kademesiz devir ayarl olduklarndan, dk devirlerde
kartrc ,yksek devirlerde de (20-25 m/snlik evresel hzlarda) disperzer olarak kullanlr.
Disolver u birimlerden oluur;
1. ana tahrik motorunu ieren, ykseklii ayarlanabilir kpr,
2. kprnn bir ucu silindirik ana gvdeye monte edilmi olup, kpr bu gvde zerinde
hidrolik olarak yukar ve aaya hareket eder,
3. kprnn dier ucunda mil ve milin ucunda disolver organ.Ana motodan mile tahrik
,variatr kayyla geer ve buradaki kay/ kasnak dzenei ile, kademesiz devir ayar
yaplr.
Disolverler zemin zerinde kullanlabilir veya bir st kata monta edilip, tavana asl drt
tanka kadar servis verebilir.
Laboratuar apnda 1-2 kW motordan balayp, iletme apnda 150-180 kW motora kadar
eitli gte olanlar vard. lletme apnda olan disolverin motor gc disolver organna
bal olarak 40 kW dan aa olmamaldr.
Disolver ile yaplacak bir dispersiyonda 3 parametre sz konusudur.
1. Didisolver organ ile kazan arasndaki geometri

2. 20-25 m/sanlik evresel hz ve 20m/san ye ulatktan itibaren 15 dakikalk bir
dispersiyon sresi
3. ideal bir laminer akm temin edecek dispers formlasyonu
7.4.2.1.Disolver dipers formlasyonu
Disolver dispers formasyonu, tc kreler olmad iin, mutlaka laminer akm
gstermelidir, kesinlikle turbulenz akm olmamaldr. Laminer akmda katmanlar biribir
zerinden kayarak geer ve ierdikleri pigment partiklleri birbirine srterek kendi
kendilerini ezer. Laminer akm iin ,sistemin akkanl dilatant karakter gstermektedir.
Turulans akmda katmanlarn birbiri zerinden kaymalar sz konusu deildir ve turbulans
akm boncuk deirmeninde istenen akkanlk karakteridir.
Eer sistemde 10.000mPas ve zeri yakalanamyorsa, o sistemde ezilme olmaz. Disolverde
ezilme ,vurma eklinde dnlemez, tam aksine srtme olarak dnlmelidir. Boncuk
deirmeninde, vurma, disolverde srtme sz konusudur.
Disolverde alrken uygulanan dispers formlasyonu ile laminer akmn oluup olumad
kontrol edilmelidir.
evresel hz ve ezilecek boyann kap iindeki sirklasyonu sonucu, iyi bir dispers
formlasyonunda dispersiyon kazanna stten baklnca, svnn yukardan aa doru
daralan bir koni oluturduu grlr ki, buna "trombe" (girdap) ad verilir. Trombe laminer
akmda ortaya karken, turbulenz akmda tabiatyla trombe sz konusu deildir. Disolver
dispers formlasyonu ile allrken, koni mutlaka olumal ve koninin ucunda da disolver
organ grnmelidir.
Disolverde olmas gereken hareketleri ve trombeyi ekil 6.1 de gryoruz.
Kazana stten bakta, dispers malzemesinin 20-25 m/s lik bir evresel hzdaki toplam
hareketleri, ekil 6.2 de grlmektedir. Meydana gelen laminer akm bir yukardan aaya,
bir de aadan yukarya dalga dalga yaylan bir koniyi oluturur.
Disolverde dispersiyona balarken nce balayc zeltisi, sonra srekli kartrma altnda
solvent, aditifler, bunlardan sonra toz halindeki pigment ve dolgular birdenbire deil,
porsiyonlar halinde ilave edilir.
Daha nce de belirttiimiz gibi, dispersiyon esnasnda kazan iinde laminer akm tekili ile
katmanlarn birbirine srtnmesinin sonucu, snma ortaya kacak ve bu s viskozitenin
dmesine neden olacaktr.
Tabiatyla toz komponentlerin ilavesinden sonra, hemen 20-25 m/s ilk evresel hza ulalamyacak
,ama 3-5 dakika inde scakln artmas, viskozitenin dmesi, buna bal olarak ana tahrik
motorunun ektii akmn (amperin) dmesiyle yava yava devir says, dolaysyla
evresel hz artrlr ve 20 m/sye ulald andan itibaren 15 dakika saylr. 15 dakikann
sonunda dispersiyona son verilir.
Ortalama olarak scaklk 50-60 C, ancak baz durumlarda 70C ,hatta 80 C a kabilir.
Bundan dolay dispers edilecek boyann karakteri nceden iyi bilinmelidir.
Disolverde laminer akm, geometri ve 20-25 m/s lik evresel hz (15 dakika sreli) ok
nemli parametrelerdir ve mutlaka uyulmas gerekir.Birinin farkl olmas tm
dispersiyonu bozar. Disolverin mekanik parametrelerinin yannda, tm bu artlara uygun boyu
dispers formlasyonu (mill-base) ile, optimum dispersiyon gerekletirilir.
Laminer akm yakalayacak formlasyonda arlka pigment yzdesi, anorganik
pigmentlerde balaycya bal olarak, 50- 80 % arasnda,organik pigmentlerde balaycya
bal olarak 15- 30 % arasnda deiir.
Disolverin diskontin bir dispersiyon aparat olmas ve kolay disperze edilebilen pigmentler
dnda ezilmeyi son dispersiyon kademesine kadar gtrememesi, bu aparat iin bir
dezavantajdr. Bundan tr bir n disperze edici olarak dikkate alnmas gerekir
Ancak bunun yan sra dispersiyon sresinin ok ksa olmas (15 dakika), seri halde alma
imkann vermesi, tc krelere ihtiya gstermemesi, temizlenmesinin az bir zaman
almas, bunlara ek olarak alak devirden yksek devre, dolaysyla dk evresel hzdan,
yksek evresel hza kadar istenen hzda alma olanan vermesi v.s. gibi birok yararl ynleri
vardr. Ezilecek boyann 15 dakika dissolverde bir n dispersiyondan sonra, kum
deirmeninde son tmeye geilince, ikinci aparatn kapasitesi ortalama 50 % orannda
artmaktadr (Disolver + Boncuk Deirmeni kombinasyonu). Ancak su bazl ve pigment olarak
yalnz titandioksit ieren inaat boyalarnda, disolver tek bana kullanlabilir.
7.4.2.2. ift milli disolverler:

Disolverler genelde tek mil ve bunun zerinde tek disolver organ ierir.
Resim 17). Bunun yannda ift milli disolverler de yaklak otuz yldan bu yana boya
imalatnda kullanlmaktadr.ift milli disolverlerin disolver organ bulunur.(ekil 7).
Bu miller birbirlerine ters ynde dner ve her iki milin zerindeki organlarn meydana
getirdii akmn birletii noktada evresel hz 30 m/sannin zerine kar
Resim 8
Tabiatyla bu ortaya kan srat 25 m/san den daha iyi dispersiyon yapmayacaktr ama,
disolver organlarnn kesime noktasnda ortaya kan diferenz hz, tm kazann iinde dispers
edilecek boyann, ok daha iyi bir sirklasyonunu salayacak, ok daha az l noktann
olumasna neden olacak ve dolaysyla dispersiyonun kalitesini ykseltecektir.
Pratikde ift milli disolverlerin tek milli disolverlere oranla, 5-10% daha etkin dispersiyon
aparat olduklar tespit edilmitir.
7.4.2.3. Kapal sistemde alan disolverler

Dier
taraftan
gnmzde
tamamen
kapal
sistemde
alan disolverler, gittike
daha fazla kullanm alan bulmaktadr.

Tm disolver birimleri kapal bir kazana monte edilmi olup, kazanla birlikte komple bir
nite oluturur. Kazan st bombede 3 tahrik motoru vardr ve bunlar (Resim 9.1).
1) kartrma mili (sa)
2) dissolver
mili (sol)
3) syrc
mili
ni evirir. Kat komponentlerin dolumu esnasnda kartrc mili alr, daha sonra
dissolver mili devreye girip dispersiyon tamamlanr.
Bunlarda kartrc ve disolver milleri ayr ayr tahrik aldklarndan, disolver mili iin
kademesiz devir ayarl bir sisteme ihtiya yoktur. Ancak disolver tahrik motoru ift
devirlidir.
Disperze edilecek boyann (veya svnn) ok viskoz olmas halinde, nc tahrikle
eperdeki l noktalarda oluan birikintiler, syrc ile alnarak dispersiyona itirak ettirilir.
Resim 9.2 de ayn sistemin tek tahrikli olan grlmektedir, ilevi bir nceki ile ayn olup,
tm dispersiyon, tek mil ve zerindeki organla yerine getirilir.
Bu disperze ediciler 2.000 lt-14.000 it hacma kadar kazan byklne sahip olup, ayn
nitede hem boya imalat, hem de sva imalat mmkndr.
7.4.3. Boncuk deirmenleri (Perl Mili)

l silindir, zellikle kreli deirmenlerden 1950 li yllarda kum deirmenlerine gei
olmu ve kum deirmeni B. Amerika da 1952 de patentlenmitir. Bu patent, tc kre
olarak kumu (Ottavva Sand) ngrd iin, bu tcler, " Sand Mili " olarak literatre
gemitir. 1957 de Du Pont Firmas kum deirmenini (sand mili), boya imalatnda
kullanlabilir noktaya getirdi. Daha sonralar tc kre olarak cam veya elik boncuk
kullanlarak boncuk deirmenleri (Perl Mili) kullanma girmitir. Ksaca kum deirmeni veya
boncuk deirmeni prensipde ayn olup, tc kreleri farkldr.
ekil 9 da grld gibi, boncuk deirmenleri kontin bir ekilde alr ve
1) anzmanla donatlm pompa
2) zerinde aadan yukarya doru sralanm tc dilimlerini (disklerini) ieren
kartrc mil
3) bu milin iinde bulunduu soutma ceketli ezme kazan (ezme haznesi)
4) ana tahrik nitesi (elektrik motoru veya hidrolik tahrik)
olmak zere drt ana paradan oluur.
Boncuk deirmenlerinin almasn ve aglomeratlarn paralanmalarn inceleyelim,
7.4.3.1. Boncuk deirmeninin alma prensibi
Ezilecek boya komponentleri, daha nce bir kazanda karm ve disolverde n
dispersiyona uram olarak, besleme pompas araclyla boncuk deirmeni ezme
haznesine alttan verilir. Pompay kendisine bal anzmanla kademesiz ayar imkan vardr.
Kontin alan boncuk deirmeninde pompa ayar ok nemlidir. Zira pompa ayar maln
kazan iinde kal sresini, dolaysyla ezilme sresini etkiler. Hzl gei ksa ezilme
sresini, ar gei, uzun ezilme sresini meydana getirir. Bu itibarla istenen incelie
ulatktan sonra, kazan kndan kronometre ile rnein dakikada ka litre, dolaysyla
saatte ka litre mal getii belirlenip, artk pompa ayarna dokunulmaz ve geiin hep
ayn debide olup olmad belli aralklarla kontrol edilir. Herhangi bir nedenle debi
deiirse, yeniden yukarda anlatld ekilde debi tespiti yaplr ve bir daha
deitirmeksizin imalata devam edilir. malat muhakkak sabit debide srdrlmelidir.
Debi ayar yaplrken deirmenden geen boya ayr bir kazana alnr. Keza debi ayarn
yaptktan sonra da, tme haznesi i hacmi kadar, rnein hazne 100 lt ise, deirmenden
ilk geen 100 lt boya, yukardaki ayr kazana alnr. Ancak bundan sonra deirmen k,
(ezilen boya) mamul mal kazanma verilir. ncekiler yeniden deirmen giriine verilerek
bir daha disperze edilir.
ekil 10
Milin tahrikiyle zerindeki dilimler, 8-12 m/san lik bir evresel hzla dnmee balar.
Ezilecek boyayla, tme krelerini bir karm olarak kabul edersek, bu karm tme
dilimlen kenarlarndan haznenin i yzeyine doru sratle itilir. Bu srat dilim kenarlarnda
maksimum, hazne i yzeyinde minimumdur. Bunun sonucu, uyguladmz mekanik
enerjinin byklne ve disklerin toplam yzeyine bal olarak kesme kuvveti, ayn ekilde
kanatlarn haznenin i yzne olan uzaklklaryla orantl olarak kesme eimi ortaya kar.
Ayrca her iki disk arasnda bir ezilme kamaras oluur ve burada turbulenz akm sz
konusudur. Aglomeratlar iki faktre (kesme kuvveti ve kesme eimi) bal olarak
kazandklar sratle karlarna gelen bir ktle ile arpmalar sonucu paralanr. Bu
karlarna gelen ktle tc boncuklardr. tc boncuk kum olduu gibi, eitli
byklkteki ve eitli kimyasal bileimdeki kreler de olabilir. Ancak aglomeratlarn
kendisi de bir tc ktle gibi birbirleriyle arparak ezmeye yardm eder. te bu anda
ezilen boyann, baka bir deyimle dispersiyon maddesinin gsterecei akkanlk zellii
nemli bir rol oynamaa balar.
arpmann skl ve iddeti orannda iyi bir ezilme yaplm olur. Bu da uygulanan
mekanik enerjinin ykseklii ve aparatn geometrik byklklerinin ortaya kard
kesme kuvveti ve kesme eimi ile sistemin gsterecei akkanlk zelliine, sk skya
baldr.
Boncuk deirmenlerinde aada grlen eitli tc kreler kullanlr. Boncuk
deirmenleri, imalatsna ve yapaca ie baml olarak, farkl geometri ve dilim kesitleri
gsterir. ekil 10da farkl dilimleri gryoruz.
tc kreler
Tane irilii
younluu
Ottowa kumu
0,8 mm
2,62
Cam boncuk
1,6-2,8 mm
2,62
Zirkon boncuk
1,6-2,2 mm
3,76
elik boncuk
2,0-2,5 mm
7,8
ekil 11
7.4.3.2. Konvensiyonel boncuk deirmenleri

Konvensiyonel boncuk deirmenleri atmosfere kar ak konumda olup, dikey kazanldr ve
kazann st tarafna epeevre oturmu bir elek kovasn ierir. Ezilecek boya aadan girip,
ezilmesini ve dolaysyla dispersiyonunu tamamlam olarak kazan st taraftan terkederken,
tabiatyla tc kreler ierde kalmaldr. Bir baka deyimle, boyann kazan terk ettii
blgede boyayla tc kreler arasnda bir ayrlma (seperasyon) salanmaldr ki, bu
ilemi elek kovas yerine getirir. Elekten geen boya dar alnr, kreler kazan iinde kalr.
ekil 12, boyann kazan knda tc krelerden ayrlmasnda farkl zmleri
gsteriyor .
6.4.3.3. Kapal boncuk deirmenleri

Zaman iinde, zellikle mekanik salmastral sistemlerin gelimesiyle boncuk deirmenleri de
byk bir gelime gstermilerdir. Elek kovas kalkm, yerine iinde mekanik salmastra
ieren bir kafa monte edilmi ve mekanik salmastra sayesinde kazan gvdesiyle kafa
tarafndaki tahrik ksm mkemmel bir ekilde contalanmtr.
ekil 12
Bunun sonucu kapal sistem boncuk deirmenleri imal edilmitir. Bugn dikey kazanl, yatay
kazanl, daire kesitli, kare kesitli olmak zere birok boncuk deirmeni kullanlmaktadr.
Bunlarn tm atmosfere kar kapal olup, dispersiyonun bittii u noktada tc
kre / boya ayrlmas bir tr kapal elek sistemiyle yaplr. Bu kapal tip boncuk
deirmenlerinin konvensiyonel tip (atmosfere ak) boncuk deirmenlerine kar
birok stn taraflar vardr.
Bunlardan bazlar;
1) Atmosfere kapal olduklarndan, imalatn kesilmesi, ertesi gne braklmas halinde,
herhangi bir zc umas ve boyann kurumas sz konusu olmayp, akam durdurulan
makine, ertesi gn sabah butona basarak altrlr (kazan iinde kme olmamas
kaydyla).
2) Kapal
bir
sistem
olduundan
ok
daha
alabilir. Dolaysyla kapal sistem boncuk
yksek
bir
viskozite
alannda
deirmenleri, konsantrasyon geninde
Daniel akkanlk erisine yakn blgedeki viskozite alanna belli bir mesafeye kadar
yaklar. Bu deirmenlerde dili pompa ile besleme yaplr ve dili pompann basabildii
viskozite yksekliine
formlasyonunda
klabilir. Tabii
operatre
ok
bu
nemli
imkan
zellikle
imkanlar
optimum
dispers
salar(yksek pigment
konsantrasyonunda alma gibi).

3) k vanasnn belli bir dzeyde kapal konuma getirilmesiyle kazan iinde 3 bara kadar
kabilen bir basn yaratlarak daha yksek performansda ezme salanabilir.
4) Dispersiyon
esnasnda
atmosferle temasa gelince etkilenebilecek boyalar kapal
tiplerde, atmosfer temas olmakszn dispers edilebilir.

5) Boya ve tc kre ayrlmas kazan iinde kapal ortamda olduundan, boyann
kazan zerinden tamas sorunu yoktur.
7.4.3.4. Yatay - dikey kazanl boncuk deirmenleri
Ksaca yatay ve dikey kazanl deirmenlere de deinelim. Baz kapal boncuk deirmeni
imalatlar tme kazann yatay konumda, bazlar dikey konumda imal etmektedir. Yatay
ve dikey konumda olmasnn dispersiyon efektine ok etkili olduunu biz saptamadk.
ekil 13
Kapal Tip Dikey ve Yatay Deirmenlerin Temel Yaplar .
Olsa olsa dikey konumda olanlarn belli bir avantaj olabilir. Zira disperze edilecek boya
pompayla aadan verilip, yukarya doru karken, haliyle tc kreler kendi
arlklaryla aaya doru basacak ve bylece ilave kar bir basn oluacaktr ve bunun
sonucu dispersiyon kalitesine pozitif bir katk gelmelidir.
ekil 13 de her iki sistemi ematik olarak gryoruz.
7.4.3.5. Farkl kazan kesitlerinin dispersiyona etkisi
Boncuk deirmenlerinin tme kazanlarnn kesitleri de dispersiyona etki eden bir baka
parametredir. Yaplan bir aratrmada aada gsterilen kesitler incelendi. Bu aratrmada
renk kuvveti baz alnm ve tabiatyla ayn artlarda yaplan dispersiyonda, en yksek renk
kuvvetini gsteren sisteme, en iyi puan verilmitir. Buna gre en kt sonu daire kesitte
alnrken, en iyi netice kare kesitte alnmtr. Daire kesitte milin kazan iindeki dn
esnasnda tc kreler ve boya, kazann eperini yalayarak geerlerken, kare kesitte 1
dnte yatay dzlemde her bir keye gelite arpma (kompresyon), geri dnme
(dekompresyon) meydana geliyor ve bir dn tamamland vakit, bunlar toplam drt defa
ortaya km oluyor.
Resim 2 Daire Kesitli

Boncuk Deirmeni
Resim 3 Kare Kesitli ift Kamaral

Boncuk Deirmeni
Bunun sonucu ayn artlarda yaplan dispersiyonda, kare kesitin, konvensiyonel daire
kesite oranla 2-4 kat daha fazla verimli olduu bildirilmektedir.
Resim 2de konvensiyonel daire kesitli, Resim 3de ise kare kesitli ift kamaral boncuk
deirmeni grlyor. tc kre olarak;
68,5 % ZrO2
31,5 % SiO2
ieren zirkon boncuklar daha fazla tavsiye edilmektedir (Resim 4). Bunlarn fiziksel
zellikleri aada verilmitir.
Younluu
: 3,76 g/cm3
Dolum arl
: 2,36 lt/kg
Sertlik
: 7 mohs
Renk
: beyaz
Resim 4
ift kamaral boncuk deirmenlerinde tavsiye edilen zirkon boncuklar;
1. kamara iin 0 1.6 - 2,5 mm
2. kamara iin 0 1,0 - 1,6 mm
Zirkon boncuklarn alma mrleri cam boncuklara oranla 3 defa daha uzundur.
Gerek konvensiyonel, gerekse kapal tip boncuk deirmenlerinde de disolverde olduu
gibi ilerleyen dispersiyon sresiyle s aa kacaktr. Tm kazanlar ift cidarl olup,
dta soutma ceketi vardr ve su ile soutulur.
Soutma suyu hattnn montaj ekli ok nemlidir. Giri suyu genelde pompayla beslenen
5-6 bardaki sirklasyon suyu olmaktadr. Bu basntaki su soutma ceketine verilirse, ime
veya atlamalar olabilir. Bunu nlemek iin giri flan her zaman k flannn yars kadar
olmaldr. rnein 1 inch boru (veya flanla) ile giri yaplyorsa, k minimum 2 inch
olmaldr.
7.4.4. Kreli deirmen
Kreli deirmenler ve l silindirler, disolver ve boncuk deirmenlerinin gelimeleriyle, eski
nemlerini kaybetmilerdir.Bugn kreli deirmen kullanan boya fabrikas hemen hemen
kalmamtr.
l silindirler az da olsa kullanlmakta olup, en ok matbaa mrekkebi imalatnda
grlmektedir. l silindirlerin en byk avantaj abuk temizlenebilir olmalardr.
Kreli Deirmenler, diskontin tclerdir. Boyada kullanlan tipleri, i yzeyi tercihen
porselen kapl ve iinde seramik tme kreleri bulunan yatay konumda silindirik bir
kazan grnmndedir. Ezilecek boya karm kreli deirmene konur ve kazann
dnmesiyle, seramik kreler bir dnm esnasnda kazan eperinde eritikleri en st noktadan
hem kendi arlklar, hem de ulatklar evresel hzla aaya der. Bu d esnasnda
hem birbirlerine hem epere arparken, boya karm iindeki pigment partikllerine de
arparak onlar ezer. Tabiatyla burada kreli deirmen kazannn dnme hz, kreleri belirli bir
ykseklie karp, oradan hzla dmelerine ve ktleye bir hareket verecek kadar olmaldr. Burada
kritik devir says veya kritik hz (Vn) karmza kar. Bu hz alrsa, kreler ktklar ykseklikten
aaya dmek yerine, kazann i eperine oturarak beraber dnmeye balar .
Resim 5
Kreli deirmen
tme gc: krelerin aktif tme bacmlarnn, dolaysyla yarap byklklerinin bir
fonksiyonu olmaktadr. Krelerin aplarnn kk olmas (artan aktif tme hacmi) orannda
tcnn gc artar. Ancak tme gcn arttrmak amacyla krelerin aplarn kltmek
belli bir snrda son bulur. Klen kreler bir yandan aktif tme hacmini arttrrken, dier
yandan da nc derece kuvvetinde arlklarndan kaybederler. Arlk kayb vurma
gcnn dmesine sebep olduu gibi, tlen maddenin artan viskozitesiyle, tmek yerine
onun iinde yzmeleri tehlikesini ortaya karr. O halde krelerin bykl seiminde
tlecek maddenin viskozitesini gz nne alarak, mmkn derecede kk apl, buna
karlk younluu byk olan kre seimine gidilmelidir.
Burada baka bir noktay da gzden karmamak gerekir. Younluu yksek olan elik kreler
dispersiyon iddetini artrrken, dier yandan metal anmas dolaysyla ak tondaki pigment
dispersiyonlarnda renk tonu koyulamasna sebep olur.
7.4.4.1. tme Kazannn Doldurulmas
Deirmen iindeki disperze edilecek madde ile tc krelerin hacmi da belli bir snrn stne
kmamal, tc kre + tlecek boya hacminin toplam, deirmenin i hacminin yarsn
gememelidir. Belli bir hacmi dolduran kreler arasnda ara boluklar bulunur. Krelerin
birbirlerine en yakn olarak bulunduklar andaki ara boluuna Vk ve tlecek madde hacmine
de Vp dersek, ideal hal Vp=Vk olmaldr. Ama hibir zaman Vp, Vkdan byk olmamaldr. Vpnin
dmesine karlk, dispersiyon srati ters orantl olarak artar. Vpnin Vkdan byk olmas
halinde ise, dispersiyon srati ters orantl olarak ikinci derece kuvvetinde azalr. Bu anda bir
temas noktasna bir zaman birimi iinde rastlayan elementer paracklarn says der.
Belirli bir hacmi dolduran kre eklindeki paralarn
aralarnda hapsolan boluk (ara
boluu), krelerin toplam hacminin 40% kadardr. rnein Vp=Vk halini, hacmi 1 m3 olan
kreli deirmene uygulayalm. Krelerin gerek hacmi (ara boluklar gznne almakszn)
300 lt, oysa toplam hacimleri (ara boluklar ile birlikte) 500 lt ve doldurulacak tlecek
maddenin hacmi ise, 200 lt 'dir (Vp=Vk=200 lt).
Grld gibi tc madde ile tlecek maddenin toplam hacmi deirmen hacminin
yarsn kaplyor, dier yars serbest hacm olarak kalyor .
Carr, 65 %lik bir doldurumu teklif etmektedir.
7.4.4.2. Ezilen boyann viskozitesi
Dispersiyon esnasnda den viskozite ile, arpmalar ve kesme eimi artar, buna karlk,
kesme kuvveti der. Artan viskozite ile de tam aksi sz konusudur. Ksaca dk viskozitede
kesme kuvveti aglomeratlar blecek byklkte olamyor, yksek viskozitede ise kesme
kuvvetinin artmasna karlk, kesme eimi dtnden, arpma says dyor, sonu
dispersiyon srati yine dk oluyor.
Bu dnce ekli yalnz kreli deirmen iin deil, az veya ok dier disperze ediciler iin
de (kendi viskozite alanlarnda kalmak artyla) geerlidir.Kreli deirmenlerde viskozite 50200 DIN 4 saniye aralnda olmaldr.
7.4.4.3. Dispersiyon sresi
Dispersiyonun geliimi dispersiyon sresi ile elele gider. Hangi srenin seilecei sorusu
tamamen eldeki sisteme bal bir eydir. rnein ftalosiyanin mavisinin bir alkid reinesi ile
dispersiyonu yaklak olarak 70 saat srmesine karlk, titan beyaznn ayn balayc
zeltisindeki dispersiyonu iin 24 saat yeterli olabilir. Ancak bu zaman genelletirmek
gerekirse, 24 saatin altna dmemelidir. Resim 24 de ayn boya sisteminin, stte red devil
alkalayc test cihaz ile 6-360 dakika, altta laboratuar bilyal deirmeni ile 2-120 saatlik
farkl dispersiyon sreleri sonunda, mikroskopla ekilmi fotoraflar grlmektedir. Burada her
iki aparattaki pigment ezilmesi adm adm takip edilebilir.
Resim 6
7.4.5. l silindirler
l Silindirlerde ezme ekil 14de grld gibi tlecek boyann valsler arasndan
geerken ezilmesiyle meydana gelir. (ekil 14)
Tane iriliinin 10 mikron ve onun altna inmesi istendiine gre, vals aralklarnn da tm
eksen boyunca 10 mikronun altnda tutulmas gerekir. Bu da l silindirlerin ne derece
hassas cihazlar olmalar gerektiini ortaya karyor.(Resim 7)
1. silindir besleme, 2.'si merkez, 3.'s ise toplama silindiridir. Besleme silindiri, disperz
edilecek boyay merkez silindire tar. Burada besleme silindiriyle merkez silindir arasnda
ortaya kan ok yksek bir kesme kuvveti ile boyann ezilmesi sz konusudur. Ayn
dnce tarz toplama silindiri iin de geerlidir.
Her ne kadar l silindirler bugn boya sanayiinde ok az kullanm alan buluyorlarsa da,
yksek viskoziteli malzemelerin, rnein macunlarn dispersiyonunda ve ezilmesinde l
silindirler bugn hala vazgeilmez dispersiyon makineleridir. Kapal tip boncuk deirmenleri
besleme pompasnn basabilecei en yksek viskozitede boya karmn basabilir ama,
macunlar iin l silindir gerekir. l silindirin viskozite alan konsantrasyon geninde
Daniel akkanlk erisinin hemen sol tarafndadr ve bu alma aral l silindirlerde bir
pompann basamad yksek viskozitedeki bir boya veya macun karmnn ezilmesine
olanak salar.
7.5. Dispers Formlasyonu ( mill - base ), Konsantrasyon geni

Girite boyann bir l olduunu ve bunlarn konsantrasyon geninde bulutuunu
grmtk.
ekil 15de orta yal alkid reinesi ieren bir oto tamir boyasnn optimum dispers
formlasyonunu inceliyoruz .
Bu konsantrasyon geninin BS kenarnda S den B ye doru balayc konsantrasyonu
artp, B de 100 % olur.BS Kenarnda pigment konsantrasyonu daima sfrdr.
BP kenarnda B den P ye doru pigment konsantrasyonu artp, P de 100 % olur.
BP kenarnda, solvent konsantrasyonu daima sfrdr.
PS kenarnda P'den S 'ye doru solvent konsantrasyonu artp, S de 100 % olur.
PS kenarnda balayc konsantrasyonu daima sfrdr.
Ksaca her iki noktay birletiren kenar yalnz o iki maddeyi ierip, ncy iermez.
gen alan iinde her nokta, her komponenti birden ierip, nn toplam daima
100dr. PS kenarna paralel her doru ayn konsantrasyonda balayc ierir, BS kenarna
paralel her doru ayn konsantrasyonda pigment ierir. BP kenarna paralel her doru ayn
konsantrasyonda solvent ierir.
ekil 15
Dier taraftan BS kenarnda 50 ile P yi birletiren doru zerindeki her nokta 50 % 'lik
balayc zeltisini, P ile rnein 30 u birletiren doru zerindeki her nokta, 30 % 'luk
balayc zeltisini ierir. Bu dier konsantrasyonlar iin de geerlidir.
Bu konsantrasyon geninde hem her makine ve cihaz iin belli viskoziteyi ierecek
alan buluruz, hem de yeni reetelerimizin formlasyonunu gelitiririz.
Konsantrasyon geninde PS kenarnn hemen zerinde grlen eri, Daniel akkanlk
erisidir. Bunu biraz sonra detayl olarak inceleyeceiz.
7.5.1. Optimum dispers formlasyonu - PVK / KPVK
Varsayalm ki, bizim son formlasyonumuz 29 olsun (ekil 15).
29 un bileimi;
1000 kg iin
1667 kg iin
Pigment
15 %
150 kg
250 kg
Balayc
35 %
350 kg
583 kg
Solvent
50 %
500 kg
834 kg
Yine varsayalm ki biz boncuk deirmeni iin dispers formlasyonu gelitirmek istiyoruz ve
optimum dispers formlasyonu olarak 27 yi tespit ettik ve ona gre boncuk deirmenini
kullanyoruz. 27 'nin bileimi;
1000 kg iin
Pigment
25 %
250 kg
Balayc
30 %
300 kg
Solvent
45 %
450 kg
Eer elimizdeki boncuk deirmeni, bu pigmenti ieren boya dispersiyonunu (27 yi)
1000 kg/saat kapasiteyle eziyorsa; saatte 250 kg pigmenti disperze ediyor demektir. Nihai
reete 15% pigment ieriyor, baka bir deyimle 250 kg/saatlik pigment ezme kapasitesiyle biz
27ye gre 1000 kg boya imal ederken, 29a gre 1667 kg son reeteye denk gelecek pigmente
daha konsantre bir boyay imal etmi oluyoruz. Pigment dispersiyonu tamamlandktan sonra,
27ye gre eksik kalan 283 kg reine zeltisi ve 384 kg solvent ilave edilerek 29a orjinal
noktaya getirilir ve bu sayede, 1000 kg/saatlik bir kapasite ile 1687 kg boya (29.nokta) imal
ederek, azmsanamyacak bir randman art, ama ayn zamanda mkemmel bir dispersiyon
kalitesi salanr.
Burada 27inci nokta 29un optimum dispers formlasyonudur.
Optimum dispersiyon
reetesi
bize birim zamanda en yksek , konsantrasyonda
pigment + dolguyu disperze etme (ezme) imkann salayarak, birim zamanda en

yksek boya imalatn ve maksimin parlaklk, maksimum renk kuvvetini (colour
strength)
verir. Zaten maksimum
pigment
konsantrasyonu
tc
krelerin
birbirleriyle de arpmalarna neden olup, dolaysyla boncuklardan ayr, ek bir arpma

efekti getirerek ezmeyi ok daha iyi boyutlara tar. Ancak yeniden ayn noktaya geliyor
ve kullandmz disperze edici makinenin ve bizim boya sisteminin karakterine uygun
akkanlk ve dolaysyla viskozite araln sememiz gerekir diyor ve bunun altn bir
daha iziyoruz.
Optimum dispers formlasyonunun belirlenmesi
ekil 24 de Daniel erisine gre her disperze edicinin alann belirliyoruz. Buna biraz
sonra etrafl olarak deineceiz.
Yine varsayalm ki orijinal reetemiz 29 nolu noktada olsun. Ama biz disolver +
boncuk deirmeniyle mmkn derecede yksek konsantrasyonda pigment ezmek ve
ona gre reetemizi ayarlamak istiyoruz. Bylece 1den 41e kadar, sistemli bir
aratrma yapar ve bunlarn iinde optimum neticeyi verecek formlasyonu yakalarz.
Tabiatyla burada 1-41 aras denemeyi tek tek yapmaya gerek yoktur. Ancak disolver
iin ayr, boncuk deirmeni iin de ayr optimum dispers formlasyonu tespit etmeliyiz.
Dikkat
edersek
BP
kenarna
paralel
dorularda
noktasna,keza
Daniel alkanlk erisine ne kadar yaklarsak, o kadar ok pigmenti disperze eder ve

birim zamanda o kadar fazla boya imal eder, baka bir deyimle elimizdeki makineyi en
randmanl ekilde kullanm oluruz.
Ancak burada kuru boya filmindeki Pigment Volum Konsantrasyonu ksaca PVK yi
inceleyelim.
PVK % = (VP+ VD)*100 / (VP + VD + VB)
VP = Toplam kuru filmdeki pigmentin hacimsel pay
VD = Toplam kuru filmdeki dolgunun hacimsel pay
VB = Toplam kuru filmdeki balaycnn hacimsel pay
Pigment ve dolgu hacminin boya filmindeki miktarnn, bir baka
deyimle PVK nn artmas, boya tabakasnn;
nem geirgenlii(D) ,
korozyona dayankllk( C),
kabarcklanma (B),
parlaklk(A),
gibi karakteristik zelliklerini deitirir.
Eer bunlar ekil 16da grafik halinde incelersek u sonular karyoruz.
ekil 16
Film karakterine PVKnn etkisi (Asbeck)
Artan PVK ile bu tm zellikler deiiyor ama erilerin hepsi noktada keskin kvrm
yapyor. Bu noktaya Kritik Pigment Konsantrasyonu KPVK adn veriyoruz. KPVKya
ulald vakit boya filminin zellikleri bozuluyor, koruma vasf geriliyor ve kayboluyor,
porozite sratle artyor.
Kritik Pigment Volum Konsantrasyonunu kesinlikle amamak gerekir. Ald an

pigmenti sarmaya yetecek balayc olmayacak, dolaysyla tm sistemin stabilitesi
bozulacaktr. Bir baka deyimle biz formlasyonlarmzda PVK ve zellikle KPVK ile
snrlyz.
Grafii incelemee devam edelim.
Artan PVK ile daha dorusu KPVK ya yaklatka;
parlaklk dyor,
kabarcklanma azalyor,
paslanma eilimi artyor,
nem geirgenlii artyor.
KPVK ile yle bir noktaya eriiliyor ki, kuru filmde pigment tanecikleri birbirine iyice
yaklam ve aralarndaki boluklar kat haldeki balayc ile doldurulmu konumdadr. Daha
da artan PVK ile filmin yaps bozulur ve kabarcklanma kabiliyeti sratle ykselir.
Bir pigmentin verilen bir balayc iindeki konsantrasyonunu srekli olarak artrp,
llen geirgenlik deerleriyle elde edilen eri ve maksimum geirgenlik noktasyla
KPVK tespiti yaplr. Asbeck ve Van Loo KPVKya hangi faktrlerin tesir edebileceini
aratrdlar. Bir pigmentin farkl balayclarla farkl KPVK deerleri verdiini grdler. rnein
anatas-titandioksit ham keten yayla 26%yi verirken, keten ya - stand oil de 38%i verdi.
Bunlarn karmnda ise bulunan KPVK, ikisinin teorik olarak hesaplanan ortalamasna
uymuyordu .
Boya filminin fiziki yaps, baka bir deyimle pigment+dolgu hacmiyle balayc hacmi
arasndaki mnasebetin ok nemli oluu, konuyla ilgili birok aratrma yaplmasna neden
olmutur. Zira bu mnasebet, dorudan doruya boya filminin koruma performansna yn
vermektedir. Tabiatyla boya filminin kalitesini yalnz PVK etkilememekte, bunun yannda;
a) hacimsel yerleim, bir baka deyimle pigment yerleimi ve skl,
b) pigment/balayc yzey aktivitesi, slatma davran da nemli faktrlerdir.
En skk pigment yerleimi yzde miktarn, u formlle ifade ediyoruz;
V = 100 KPVK
Balayc yzde miktar da u formlle ifade edilebilir;
Vbm= 100 - PVK
Boya filmi karakteri, PVK/KPVK ya bal olmaktadr.
PVK/KPVK = Q dersek, Q deeri bize baz boya film karakterleri iin belli deerler verir.
Herbir boya tr iin nemli karakter ve karakterler tespit edilir. rnein emaye boyalar iin
bunlar parlaklk ve sertlikken, astarlar iin yapma ve iyi kat kabul (st kat srlebilirlii)
gibi vasflardr. Bu karakterlere baml olarak Q deerleri tayin edilir.

Sonu olarak, tespit edilmi u Q deerlerini ifade edebiliriz .
Hacmsal %
Astarlar
iin
85-95
Ara katlar
Son katlar
70-85
"
25-65
Optimum dispers formlasyonunu tespit ederken, konsantrasyon geninden (ekil 24)

bizim alma alanmza rastlayan kesitini alp, byltrsek ekil 26 yi elde ediyoruz ve bu
bize u avantajlar salyor.
Tespit ettiimiz noktalar daha geni bir alanda iaretleyebiliyor ve onlarn zerine
yaptmz laboratuar test sonularn ileyebiliyoruz. rnein viskozite, parlaklk, renk
kuvveti ve dier. Bu sayede test sonularnn tam yerine ilenmi olduklar, ok deerli
grafiksel tablolar elde ediyoruz ve hangi yne gidersek, test parametrelerinin lehinde ve
aleyhinde ne ekilde deitiini hemen grebiliyoruz . Dispersiyon sonunda ulalan ince tane
dalm, yksek parlaklk ve yksek renk iddeti, iyi bir dispersiyonun yapldn gsterir.
rnein ekil 26 da daha nce belirttiimiz noktalan ve bunlarn herbr zerine kendi renk
iddetini ilenmi olarak gryoruz.
1. Burada
ayrca,
balayc zeltisinin
konsantrasyon dorularn
gryoruz.
aadan
yukarya
5% lik aralklarla artan
Her doru zerindeki tm noktalar, ayn
konsantrasyondaki balayc zeltisini gsterir.

2. Ayrca u sonucu kolaylkla karyoruz. Yksek renk iddetini yakalamak iin;
dk konsantrasyondaki balayc zeltisi yerine 40%lk
zelti ile optimuma
ulalmakta, dolaysyla optimum dispers formlasyonunda 40%lk balayc zeltisi

ile allmaldr.
40%lk balayc zeltisi dorusunda, artan pigment konsantrasyonu ile daha yksek
renk kuvvetine ulalabiliyor (27. nokta). Daha yksek konsantrasyonda dispersiyon
artlan bozuluyor ve sonular ktleiyor. Bunun gibi dier test sonular da bu
tabloya tanarak, sistematik bir ekilde dispersiyon kademeleri ve optimum reete
aratrmas yaplr.
ekil 17
7.5.2. Ya says (oil absorption) ve tayini

Bir pigmentin ya says tayini, prensip olarak birbirlerinden pek farkl olmayan birka
metodla yaplr.
1) Rub-Out
2) Gardner Coleman
3) Azam
4) Hoffman
Bunlardan Gardner Coleman metodu zerinde durmak istiyoruz. 250 mllik bir behere 5 g
pigment tartlr, 0.1 mlye kadar hassas bir brete konan keten ya damlalar halinde
behere ilave edilir. Her damladan sonra bir cam bagetle (ap 4-5 mm) devaml kartrlr.
Pigment topaklar tekil etmee, bir zaman sonra da bu topaklar birlemee ve belli bir
miktar balayc zeltisi ilavesinden sonra da bu ktle beherin eperine macun gibi
yapmaa balar. Bu noktada bretten sarfiyat okunur. Bu say keten yann younluu
ile arplr. rnein 5 g pigment iin 4 glk bir ya sarfiyat olmusa, o pigmentin ya
says 80dir denir. Bir baka ifadeyle; bulunan ya says, 100 g pigmenti epeevre
sarmak iin gereken balayc miktarn verir .

Organik pigmentlerin ya says daha byktr. Zira, onlarn tane irilii ok kk,
dolaysyla spesifik yzeyleri daha byktr. Anorganik pigmentlerde aksi olup, tane irilii
byk, spesifik yzeyleri kk ve dolaysyla ya saylar da ok daha azdr.
Dier taraftan organik pigmentlerin tane iriliinin daha dk olmasna ramen, beklenenin
aksine, disperz edilmeleri (ezilmeleri) anorganik pigmentlerden ok daha zordur.
Sonu olarak unu syleyebiliriz:
Bir pigmentin tane irilii ne kadar dkse, spesifik yzeyi o kadar byktr ve dolaysyla
ya says ve keza balayc gereksinimi de o oranda yksektir.
Organik pigmentlerde dk tane irilii ve yksek balayc gereksinimleri nedeniyle, dispers
formlasyonlarnda ok yksek konsantrasyonlara klamaz. Buna karlk anorganik
pigmentlerde aklanan nedenlere dispers formlasyonunda yksek konsantrasyonlara
klabilir.
Ya says tayini gerekte asit says 3-4 olan ham keten ya ile yaplr. Ancak biz bugne
dein keten ya, ya da eldeki 50-60 %lk alkid reinesi zeltisi ile yaptmz ya says
tayinlerinde pratik olarak hibir fark bulamadk.
Guggenheim Faktr
Disolver ve silindirler iin optimum dispers formlasyonunda Guggenheim Faktrnden
yararlanlr.
GF = 0,9* (KM/145) + (P/40)
KM = balayc zeltisinin kat madde miktar
P = ayn zeltinin Pascal cinsinden viskozitesi
Guggenheim'a gre GF x ya says, disolver iin optimum dispers formlasyonudur. Bize
gre bu formlasyon, silindirler iin geerli olup, disolverlerde zellikle organik pigmentler
iin geerli deildir. Disolver iin biraz daha dk viskozite alan seilmelidir. rnein
Guggenheim' a gre bir organik pigment iin bulunan 30 % pigment konsantrasyonunu ieren
optimum dispers formlasyonu, pratikte 5-10 % daha az pigment iermek zorundadr.
Tm bu grlerimizi Tablo 19 da topluyoruz.
Tablo 19 bize disolver ve boncuk deirmenlerinde optimum disperz formlasyonun
gelitirilmesinde yardmc olacak organik ve anorganik pigment konsantrasyon araln
vermektedir.
Tablo 19
Disolver
Boncuk Deirmeni
ANORGANK PGMENT
50-80%
20-50 %
ORGANK PGMENT
15-35 %
8-30 %
rnein disolverde alrken pigmentlerde 60%, organik pigmentlerde 20% pigment

konsantrasyonu ile balanp, pigmente ok zengin ya da fakir bir alanda m bulunulduu
grlr. Buna gre hangi yne yrmek gerekiyorsa, pigment konsantrasyonunu 3-5 %
artrmak veya eksiltmek suretiyle optimum dispers formlasyonu tespit edilir.
Ayn ey tabiatyla boncuk deirmenleri iin de geerlidir. Burada organik pigmentlerde
13-15 %, anorganik pigmentlerde 35 % ile balanr.
Elbette bu almalar nce bir laboratuvar cihaznda yaplr, sonra iletmeye tanrsa daha
iyi olur. Ancak deneyimli bir gz zellikle disolverde iletme apnda da deneyebilir.
Boncuk deirmenlerinde kontin tip laboratuvar cihazlarn(1-2 litrelik) neririz.
6.5.3. Bir pigmentin Daniel Ak Erisi ve tayini
Ya says tayinine balayc zeltisi ile balanr ve ya says tayininden sonra
balayc zeltisi ilavesine devam edilirse, yle bir noktaya gelinir ki, baget yukar
kaldrldnda bu defa baget ucunda damlalar teekkl etmee ve damlamaa balar. Her
iki damla arasndaki sre tesbit edilir. Diyelim ki bu sre iki saniye olsun. Balangta bu
srenin tesbiti keyfi olarak yaplr. ki saniye yerine veya drt saniye de olabilir. Ama bir
defa tesbit edilince denemenin sonuna kadar sabit tutulur.
ekil 18
Ya says tayini ile bulunan balayc gereksinimi, akkanlk tayinine yetmeyip, Daniel
akkanlk erisi iin daha fazla balayc gerekir ve ilem u ekilde yaplr .
5 g pigment tartlr. Bu defa nce 1 g zc ilave edilerek kartrlr ve bretten balayc
zeltisi ilave edilerek nceki gibi ileme devam edilir, ta ki baget ucunda damlama sresi iki
saniye olsun. Sarfiyat tesbit edilir. Ayn ekilde 2 g, 3 g, ve 4 g zcy 5'er g pigmentle
kartrp balayc zeltisi sarfiyatlar tespit edilir ve bylece toplam be akma noktas
elde edilir. Bu noktalarn yzde konsantrasyonlar hesaplanr (balayc zeltisindeki kat
balayc konsantrasyonunun sz konusu olduu unutulmamaldr) ve konsantrasyon genine
bu noktalar tanr. Bu be noktann meydana getirdii eri o pigmentin o balayc zeltisi
ile olan akkanlk erisi olup (c), bu erinin dnda sistem akc deildir. A alan kreli
deirmen, boncuk deirmeni atritor, red devil iin, K alan silindir ve disolver iin, L alan
ise yourucu (Kneter) iin uygun alanlardr, ekil 18.
Daniel akkanlk erisinin konsantrasyon genine tanmasyla, dispersiyon makinelerinin
herbiri iin ok deerli olacak viskozite alma alanlar belirlenir.
Pigment dispersiyonu ile ilgili imdiye kadar yaptmz tm incelemeleri, ematik bir
hale dntrerek boya imalatn u ekilde zetleyebiliriz.
Tanka ayr hattan pigment + dolgu, balayc + solvent kartrma altnda u srayla
ilave edilir.
Tabatyla bunlarn miktar, disolver optimum dispers formlasyonuna uygun olmaldr.
1. Balayc zeltisi
Solvent ve aditifler
Bunu takiben pigment ve dolgu (toz halinde) gelir, kartrlr, n dispersiyon yaplr.
2. Disolverde dispersyon tamamlandktan sonra ayn tankta , eer hacim yeterli deilse
bir baka byk mikser tankna alnarak , boncuk deirmeni optimum dispers
formlasyonuna uygun gelecek ekilde kartrma altnda balayc zeltisi ve
solvent ilave edilir.
3. boncuk deirmeninden ezilmi olarak kan dispersiyon (ezme ilemi ) yaplr.
4. Boncuk deirmeninden ezilmi olarak kan dispersiyon, dier tanka gelir. Burada
nihai rne (reeteye) uyacak miktarda balayc zeltisi, kartrma altnda, ayrca
solvent ve gerekiyorsa renk tonu pastalar ilave edilir.
5. Laboratuar testleri yaplr.
6. Doluma geilir.
Grld gibi disolver genel olarak sopn dispersiyon cihaz olmayp , yalnz bir n
dispersiyon makinesidir. Baz zel hallerde ( rnein plastik boya) imalatnda son disperze
cihaz olarak kullanlr.

Disolverde n dispersiyona uratlm disperze edilecek boya, muhakkak boncuk
deirmeninden geirilmelidir.
8. DNYA VE TRKYEDE BOYA SANAY
8.1. DNYADA BOYA ARZ TALEP DENGES VE BEKLENTLER:
Dnyada boya sanayinin son ylardaki geliimine bakldnda, u hususlar gzlenmektedir:

8.1.1. retim:
22 milyon ton dolaylarndaki dnya boya retiminde Bat Avrupa lkelerinin pay %25
dolaylarndadr; Japonya / Asya - Pasifik lkeleri grubunun pay da %25 dolaylarndadr.
Kuzey Amerika lkeleri ve Dou Avrupa lkelerinin paylan da birbirine yakn olup % 20
dolaylarndadr. Dier lkeler grubu ise % 10'luk bir retim payna sahip bulunmaktadrlar.
Avrupa ve Amerika kkenli retici firmalarn Asya lkelerindeki ortak yatrmlar, Asya Pasifik
lkelerinin retimdeki paylarnn yksek olmasnda etken olmaktadr.
8.1.2. Tketim:
naat boyalar tketimi toplam boya tketiminin % 55'ini oluturmakta, sanayi boyalarnn
toplam tketimdeki pay % 25 dolaynda bulunmaktadr. Otomotiv sanayinin boya
tketimi %5 dolaylarnda olup bunun %4' tamir, %l'i yeni otolarda gereklemektedir.Bat
Avrupa lkelerinin sanayi boya talebinin dalmnn ise yle olduu gzlenmektedir:
Normal kati maddeli boyalar
% 45
Su bazl boyalar
% 25
Reaktif Sistem boyalar
% 15
Yksek kati maddeli ve toz boyalar % 10

Radrasyon krlemesi boyalar
%1
8.1.3. 2005'li yllarda beklenen gelimeler:

Gelecek 10 ylda, Bat Avrupa lkelerinde sanayi boyalar pazarnda:
- Su bazl boyalarn paynn % 15'lerden % 25 dolaylarna,
- Radrasyon krlemesi boyalarn % 2'den % 3 dolaylarna,

- Toz
boya
paynn
7'den
10
dolaylarnn
ykselecei
tahmin
edilmektedir.
8.2.TRKYE'DE BOYA SANAYNN EKONOMK ANALZ

8.2.1. 1970'li yllarn sonunda Trk Boya Sanayiine genel bak:
1978 ylnda, Trkiye'de boya sanayiinde kurulu kapasite ve kurum boya trlerine gre
dalm aadaki Tablo l 'de zetlenmitir.
Tablo 1: Trkiye Toplam Boya Kapasitesi ve Trlere Gre Dalm (1978)
Boya Tr
Sanayi Boyalar
Teorik Kapasite (ton)
Kap. Dalm (%)
24.000 ..........................
100
Sentetik boya....................................
17
Selllozik boya.................................
27
Frn boya ........................................
56
naat Boyalar
161.000........................
100
Plastik boya ......................................
Yal boya........................................
0,5
Akrilik boya .....................................
Sentetik boya....................................
28.5
Tesislerin yllk alma srelerinin 220-240 gn/yl olduu sanayi boyalarnda %96 , inaat
boyalarnda %88 verimle alld (pratik verimle ) gzlenmitir.
Ayrca , piyasadaki byk tesislerin ,Ar-Ge blmlerinin eksikliklerini ve darboazlarn
dikkate alarak, gerek yeni teknoloji gerek modern makine fark iin ileriye dnk almalar
iinde olduklar da bir gzlemdir.
Gene 1978 ylnda durumda yanstan Tablo 2de retim- Sat rakamlar yer almaktadr.
Tablo 2: Boya retim ve satlar(1978)
Boya Tr
Sanayi Boyalar
naat Boyalar
Toplam
retim
8720
33600
42320
Sat
8545
34670
43215
hracat
113
113
Ambalaj malzemelerinin yksek maliyeti ve ithal hammaddeler zerindeki % 100'lere yaklaan
gmrk vergileri, ihracat olanaklarn kstlayan etkenler olarak grlmektedir. Ayrca, 1978
ylnda, kapasite kullanm oranlarnn, sanayi boyalarnda % 40, inaat boyalarnda % 25
dolaylarnda olduu, bu oranlarn bir nceki yla gre nemli lde dk olduu
gzlenmektedir.
retim teknolojisi genellikle bir kartrma ilemi olup eitli fiziksel operasyonlarndan
olumaktadr. Ancak ar - ge blmleri olan modern iletmelerin rn kaliteleri daha iyi ve
belli standartta olmaktadr. Basit teknoloji dk maliyet nedeniyle piyasaya ok sayda
firmann girmesi sonucu kurulu kapasite artm ve sektrdeki genel kapasite kullanm oran
% 35ler dolaynda olumutur.
Nihayet, 1978 Trkiye'sinin nemli sorunu enerji yetersizlii, kstlamalar tm sanayi gibi,
boya sektrn de olumsuz etkilemitir. Sonu olarak, 1978'lerde, Trkiye'nin ihracat
asndan potansiyeli yksek tekstil sektrnn ana girdisi olan tekstil boyar maddelerinin
ok az bir ksmnn lkede retilebildii, bunun da kalite ynnden yetersiz kald
grlmektedir. Organik pigmentlerde de olduu gibi, dispers ve reaktif tekstil boyar
hammaddeleri iin de yabanc firmalar know - how vermekten kanmaktadrlar.
8.2.2. 1990'l yllarda gelimeler

Genel Deerlendirme
1994 sonu itibariyle Trkiye'de toplam boya kapasitesinin 465.000 ton/yla ulat, i
tketim / kurulu kapasite orannn % 50 dolaylarnda bulunduu gzlenmektedir. Tablo 3
son yllardaki gelimeleri zetlemektedir.
Tablo 3: Trkiye'de Boya Sanayi Kurulan Kapasite / retim Gelimesi (000 ton)
Boya trleri
Kurulu kapasite
retim
KKO
1991
1994
1991
1994
1991
1994
132
150
55
15
41
38
Sellozik boya
25
25
13
94
52
60
Emlsiyon boya
155
196
87
33
63
48
Vernikler
48
48
20
33
40
68
Sentetik
ve
yal
boya
Tiner
40
46
20
33
50
72
Toplam
400
465
195
232
49
50
ithalat / ihracat gelimesi ile ilgili veriler Tablo 4'de gsterilmitir.

Tablo 4: Trkiye Boya Sanayisi - ithalat / ihracat geliimi (ton)
Boya Trleri
1991
1994
1991
1994
Sentetik ve Yal boya 1.331
3.710
414
2.392
Sellozik boya
13
124
569
853
Emlsiyon boya
26
122
14
276
Vernikler
1.626
2.626
678
1.663
Tiner
131
136
100
TOPLAM
3.127
6.718
1.775
5.186
lkelerde retilmeyen boya trleri ithal edilmektedir; 1994 yl toplam boya ithalatnn
yaklak %40'n ithal edilen vernikler oluturmaktadr; ithalat byk oranda A.T.
lkelerinden yaplmaktadr. Boya ithalat genellikle Trkiye'de yerli orta bulunan yabanc
firmalar tarafndan yaplmakta ve kurulu pazarlama kanallaryla tketiciye ulatrlmaktadr.
hracat, i pazardaki durgunluun iticiliiyle artmtr: 1994'te i tketimdeki % 15 oranndaki
de karlk ihracatta % 40'lk bir art gereklemitir. hracattaki bu srama iinde sentetik
ve yal boyalarn pay, %50'lik payla ok belirgindir. Dou Avrupa lkeleri, Trk
Cumhuriyetleri ve Rusya ihracatn yneldii lkelerdir.
Tablo 5'te yurt ii boya tketimi verileri gsterilmitir, grld gibi sentetik ve yal
boyalar grubu ile emlsiyon boyalarda duraanlk gzlenmektedir, ancak 1994 yl
tketimi, bir nceki yla gre % 15 dolayndan bir genel d sergilemitir.
Tablo 5:yurtii boya tketimi(000 ton)
Boya Trleri
1991
1994
Sentetik ve yal boya 54,0
58,3
Sellzik boya
10,0
14,3
Emlsiyon boya
95,0
93,9
Vernikler
19,0
33,9
Tiner
18,0
31,0
Toplam
196,0
231,4
Kullanc sektrlere gre boya tketimi tablo 6da gsterilmitir.
Tablo 6: sektrlere gre boya tketimi:
Kullanc sektr Boya Tr
1991
1994
inaat Sektr
151.3
161.2
51,3
62,3
cephe 50,0
47,0
Sentetik Boya
D
Emlsiyon boya
45,0
zel amal boya 5,0
46,9
5,0
Otomotiv sanayi
24.0
17.5
Metal Sanayi
8.0
10.0
Mobilya sanayi
15.0
28.0
Dier Sektrler
11.2
14.7
TOPLAM
209,5
231,4
Grld gibi, inaat sektr tketimdeki arln srdrmektedir; mobilya sanayii

tketimi artarken otomotiv sanayii tketiminde gerileme izlenmektedir
Fiyatlar konusuna gelince, boya sanayiinde kullanlan hammaddelerin byk ounluu ithal
edildii iin, fiyatlarda belirleyici etken, sz konusu ithal maddelerin dnya fiyattan ve dviz
kurlardr. 1994 yl, ekonominin byk darboazlara girdii bir yl olmu ve fiyatlar inaat
boyalan grubunda ortalama % 140, sanayi boyalan grubunda % 160 orannda art
gstermitir. Son yllarda dnyada kimyasal hammadde fiyatlar arz-talep dengesizlii
nedeniyle art gstermi, bu durum, ithalat araclyla, lke ii piyasalarna da yansmtr.
8.2.3. Boya Sanayiinde Beklentiler:
1995 yl ile ilgili tahminler Tablo 7'de gsterilmitir
Tablo 7: 1995 yl boya sanayii arz - talep durumu tahmini (000 ton)
Kapasite art beklenilmezken, retimin 1993 ylna ancak yaklaabilecei, ithalatn 1994
dzeyinde kalaca, ihracatn 1994'e gre % 10 dolaylarnda artaca, yurtii tketimin ise 1993
yl dzeyine yaklaabilecei tahmin edilmektedir. Kapasite kullanm oranlarnda ise iyimser bir
ykseli beklentisi vardr ve boya sanayii genel k.k.o orannn % 57 dolaylarna ulaaca tahmin
edilmektedir.
Boya Trleri
retim
thalat
hracat
tketim K.K.O
66,0
3,7
2,5
67,0
44
yal boya
Selllozik boya 25,0
17,0
0,1
1,0
16,0
68
Emlsiyon boya 196,0
105,0
0,1
0,4
104,0
54
Vernikler
48,3
37,0
2,6
1,7
38,0
77
Tiner
Toplam
46,0
465,8
35,0
260,0
0,1
6,6
5,6
34,0
259,0
76
57
Sentetik
Kapasite
ve 150,5
1994 ylnda verilen yatnn tevikli iki projenin 1996 ylnda devreye girmeleriyle inaat
boyalarnda 600 ton/yl, selllozik boyalarda 320 ton/yl kapasite art beklenmektedir. retim
artnn % 10, ihracatta artn % 7 dolaynda olaca, ithalatta artn ise, baz zel tip
boyalar nedeniyle, % 5 dolaynda gerekleecei, tketim artnn % 10 dzeyinde
olabilecei ngrlmektedir. Bu durumda 19% yl beklentileri Tablo 8'deki gibi
ekillenmektedir.
Tablo 8. 1996 yl Boya Sanayii Arz - Talep tahmini (ton)
Kapasite......................466.720
retim ....................... 286.000
K.K.O(%) ................. 61
ithalat..........................6.930
ihracat.........................5.990
tketim ...................286.940
Toplam Talep .............292.930
Boya yatrmlarnn yararlanaca tevik tedbirleri hayli ekici olmaya devam etmektedir: %
70 yatrm indirimi, % 100 gmrk maliyeti; Tevik primi % KDV + 10 puan, vergi, resim,
har istisnas, gibi.
1995 ylnda verilen yatrm tevikleri ileriki yllarda devreye girdiklerinde 1977 ve
tesi dnek kapasiteleri artacaktr. Fiyatlar konusunda gelimeler ise, gemi dnemlerde
olduu gibi, gene ithal hammaddelerin dnya fiyatlar ve dviz kurlar paralelinde olacaktr.
8.2.4. Gmrk Birliinin boya sanayiine etkileri:

Kii bana boya tketimine bakldnda, lkemizdeki 3,5 kg / yllk tketim dzeyinin
hayli dk olduu grlmektedir. Gelimi Avrupa lkelerinde 14-20 kg / yl arasnda
deien kii bana boya tketimi Yunanistan'da 8 kg / yl dzeyindedir. Gelimi
lkeler, boya tketim asndan doymu pazarlardr. Klen bir pazarda gl rekabet
koullan altnda faaliyet gsteren yatrmc firmalar yeni pazarlar aramaktadrlar Trkiye,
salksz da olsa, yksek kentleme oranyla ve dk tketim dzeyiyle Bat boya
sanayinin dikkatini ekmektedir. Gmrk Birliine girilmesiyle bu firmalarn lkemizde
pazar arayna girmeleri beklenmektedir.
Bir nceki ithalat rejimine kyasla yeni koruma oranlan daha da dktr; gerek
"AT - EFTA lkeleri" gerekse "Dier lkeler" grubu iin koruma oranlar yksek
deildir. Hatta, tiner gibi baz maddelerin AT - EFTA lkelerinden yaplan ithalatnda hi
koruma yoktur.
Yaplan ithalatn yaklak % 25'inin AT lkelerinden olduu dikkate alndn da,
ithalatta korumann tesinde fiyat avantajnn daha nemli etken olduu anlalmaktadr.
Boya, nakliye giderlerinin yksek olduu bir rndr: yabanc retici firmalarn hammadde
maliyeti asndan avantajlar olmasna karlk, nakliye ve iilik giderleri nedeniyle Trk
pazarna ithalat yoluyla girmeleri, kendileri asndan rantabl olmayacaktr. Bu durumda
Trkiye'de dolum tesisleri kurmalar, baz boya ithal ederek lkede ambalajlamalar
dnlebilir. Ayrca, boyada "marka bamll"n dikkate alarak, yabanc firmalar etkin
bir datn a kurarak bu bamll yaratma abasna girebileceklerdir. Nihayet, yabanc
firmalarn, lke iinde sat tekilat gl yerli firmalarla ortaklk giriiminde bulunmalar
beklenebilir. Bunun dnda, kullanlan hammaddenin byk ksmnn ithal olmas, gmrk
birliine girilmesi halinde girdi maliyetlerinde bir avantaj doabilecei ekilde
yorumlanmaktadr. Dnyada hammadde reticisi ve boya reticisi firmalar farkl olduundan
Trk boya reticilerinin Avrupallarla ayn koullarda boya hammaddesi salamalar
mmkn olabilecektir; bu da yerli boya sanayini, olas bir ithal rekabeti karsnda,
destekleyici etki yapabilecektir.
Gmrk Birliine katlma sonras, Trk boya sanayii evresel etkileri zenle gzetmek,
Avrupa ile uyumlu dzenlemeleri yapmak yannda kalacaktr. Baz rnler iin know how alnmas veya ortaklk giriimleri konusunda Gmrk Birlii sonras olumlu beklentiler
vardr; bu beklentiyi dorulayan gelimeler de gzlenmektedir: polyester konusunda
DSM firmasnn, Camtel - Paabahe ile yapt ortaklk gibi.

8.3. SONU
Trk boya sanayii, onbe yllk bir dnem iinde incelendiinde, nemli aamalar
kaydetmi bir sektr olarak dikkat ekmektedir. 1970'li yllarn sonunda enerji, dviz
darboazlaryla bouan, kurulu kapasitenin 1/3'n kullanabilen, ihracat yn duraan boya
sektr, 1995'lerde artk ok farkl bir konumda bulunmaktadr. Enerji, dviz darboazlar
sorunlar alm, kurulu kapasite artarken kapasite kullanm oranlan % 60'lara yaklam,
modern teknoloji devaml izlenmi ve uygulamaya konulmu, ihracat nemli gelimeler
sergilemitir.
2000'li yllara doru Trk boya sanayinin gelimesi, Gmrk Birlii'nin gereklemesi
sonucu oluacak yeni ekonomik ortamla paralellik gsterecektir, ithal hammaddeye
bamllk, modem teknolojiyi izleme, uluslararas standartlara uyum, evresel etkileri
gzetme, i ve d piyasalarda rekabet, know - how alma, yabanc irketlerle ortaklklar ve
bunlara benzer konularn, sektrn gndeminde srekli kalaca anlalmaktadr.
9. BOYA TEKNOLOJSNDE YEN GELMELER

Boya kullancsnn bilinlenmesi ve uluslararas ticaretin yaygnlamas ile boya
teknolojisinde bir deiim balamtr. evresel sorunlarn artmas sonucu problem yaratan
kaynaklarn zerine gidilmektedir. Byk miktarda solvent ieren, dolays ile bunlarn
buharlamas ile hava kirliliine yol aan ozon oluturan boyalardan dolay endstri zellikle Bat
Avrupa ve Kuzey Amerika'da ar saldrlara uramtr. Solventlerden ayrca ar metalleri ieren
inorganik pigmentlerin de kullanm boya endstrisinin zerindeki basky arttrmtr. Bat
Avrupa ve Kuzey Amerika lkelerinde solvent ve inorganik pigmentlerin kullanm
kstlanmaya ve su esasl bir teknoloji ile organik pigmentlerin kullanlmasna balanmtr.
Teknolojik zorluklar gei hzn yavalatsa da bu proses srecektir. Gmrk birliine giri ile
lkemiz halknn da batdaki gelimelerin etkisinde kalaca ve bu yne ynelecei ve gmrk
birlii anlamalarnn yarataca zorlamalar ile bizimde bu teknolojiyi kullanmaya balamamz
gerekecei aktr.
Otomotiv sanayimizin gelimesi, yeni reticilerin devreye girii, gmrk birlii ile yeni renklerde
yeni modellerin kullanlmaya balayaca grlmektedir. Bu ve yine boya kullanmda talep edilen
renk saysnn artmas ile mevcut boya teknolojimizde deiiklikler olmas gerekecektir.
Boya teknolojisi nemli bir deiim srecine girmitir. Klasik solvent bazl ve inorganik
pigment ierikli yapdan su bazl veya yksek katl ve organik pigment ieren bir yeni
teknolojiye gei sz konusudur. Allm boya teknolojisi ounlukla solvent bazl olup
inaat boyalarnda ksmen su bazl emlsiyon yapsndadr. Su bazl emlsiyon boyalar da
dahil olduka byk miktarda solvent formlasyonlarda mevcuttur.
Avrupa ve Amerika'da artan evre duyarll, evre kirlilii yaratan kaynaklarn durdurulmas
iin etkin lobi faaliyetleri yaratmaktadr. evre kirletici kaynaklardan biri olarak boya endstrisi
grlmektedir. Boya endstrisi solvent buharlamas ve ar metallerin kat veya sv
atklarla topraa karmas sonucu evre kirletici olarak grlmektedir. Solvent bazl boyalar
uygulama sonras ierdikleri solventlerin buharlamas ile film oluturmaktadr. Buharlaan bu
solventler, gne nlan ile nitrojen oksitlerle tepkimeye girerek atmosferin yzeye yakn
ksmlarnda hava kirliliine yol aan ozon retmektedir.
Enstri Bat Avrupa ve Kuzey Amerika'da 1980'lerin banda yzde 50-70 seviyesinde olan solvent
miktarn oktan azaltmtr. Fakat halen atmosfere yaylan uucu organik bileenlerin tahminen
% 8'inden sorumludur (Luesby, 1995). Artan evre duyarll yznden boya aratrma
laboratuvarlar,
gerek
hammadde
reticileri,
gerekse
byk
reticilerin
teknoloji
laboratuvarlarnda solvent kullanm azaltc veya tamamen kaldrc almalara ynelmitir.

Gerek boya endstrisinin gnll abalar gerekse kanun koruyucularn hazrlad
ynetmeliklerin bileiminin sonucu olarak Bat Avrupa ve Kuzey Amerika endstrisi gelecek
be ila yedi ylda solvent kullanmn yarlamaya almaktadr.
Boya endstrisinin zerinde durduu ikinci evre kirletici unsur ar metal ieren inorganik
pigment ve kurutucu gibi yardmclarn evresel olarak daha gvenli alternatiflerinin
gelitirilmesidir. Geleneksel inorganik pigmentlerin ou, kurun ve kadmiyum gibi zehirli ar
metaller iermektedir. Bunlar giderek yasaklanmakta ve imalatlar kendi krmz, portakal,
san ve yeilleri iin ikameler bulmaya zorlamaktadr. Pigment reticileri son derece
rekabeti bir sektrde sat iin yartklarndan aratrma faaliyetleri cirolarnn yzde 7'si gibi
bir seviye kmaktadr (Luesby, 1995).
9.1.KISA DNEM GELMELER
1950'lere dek boya teknolojisi hemen hemen tamamen solvent bazl daha dorusu alkid
reineli idi, hatta birok lke keten ya bazl boyalar kullanmaktayd. Son 20-30 yl iinde
byk boya reticileri ihtiyalara daha iyi yant vermek ve daha rekabeti olmak iin
aratrma laboratuvarlarn glendirmeye baladlar. almalar daha iyi balayc sistemleri
gelitirmek, dispersiyonu kolaylatrmak gibi konulara konsantre olmutur.
Boya iindeki solvent miktarlar zerinde pek durulmamt, bunun bir nedeni de solventlerin iyi
tayc olmalar ve balayclarn film oluturmasna katk da bulunmalaryd. Yukarda
bahsettiimiz evre duyarllnn artmas sonucu solvent miktarlar dier tanmyla uucu
organik bileen veya VOC miktar dk boyalarn retilmesi ynnde almalar balam ve
byk kurulularn aratrmalarnn % 70'i bu konuya ynelmitir (Wit, 1995).
Btn abalara ramen ilk dk VOC ieren rnlerin piyasalarda grlmesi ancak 80'lerin
ortasnda mmkn olmutur. VOC miktarlarna kstlama hem Bat Avrupa hem de Kuzey
Amerika'da 1997 ve 1998'de devreye girecektir (Reisch, 1995). eitli inaat boyalarndaki
mevcut uucu organik bileen miktarlar ve bunlarn 5 yl iinde gelmeleri mit edilen noktalar
Tablo 1'de verilmektedir. Bata kullanclarn birou ve buna bal olarak reticiler bu geie
henz hazr ve istekli grnmemektedirler.
Tablo l. eitli boyalarda beklenen emisyon deiiklikleri.
Boya
Mevcut VOC
Beklenen VOC
Cephe
[g/l]
30-60
[g/l]
0-5
D Cephe
50-150
0-5
Astar ve Son Kat Sistemleri
100-200
0-50
elik Malzeme Boyalan
150-350
30-150
Bu geii yavalatran birinci sebep yukarda da szn ettiimiz su bazl sistemlerin

konvensiyonel solvent sistemlerin performansna ulaamamasdr. ikinci sebep ise profesyonel
boyaclarn tutucu olmalardr. Su bazl sistemlerin film zellikleri reolojik ve kuruma
zellikleri alk olduklar solvent sistemlerden farkldr. Bu yzden evre dostu olan su bazl
sistemlerin kullanmnda isteksizlerdir. Bu durum ingiltere, Fransa, Hollanda, Akdeniz
lkelerinde geerlidir ve boyaclar su bazl rnlere yeterince gvenmemektedir. Tabii dier bir
nemli faktr fiyatlardr; su bazl sistemler solvent bazl boyalara gre halen % 30 daha
pahaldr.
Yakn zamana kadar savunma durumuna geen solvent reticileri ve solvent bazl boya reticileri
su bazl sistemlerin "Tm mr evrimi analizi" yapld takdirde stnlklerinin yok
olacan ileri srmektedirler. Bu gruplara gre su bazl sistemler daha sk tekrar boyama, daha
kaln katlar ve daha ok enerji harcamalarna sebep olmaktadr. Bu yzden solvent bazl boyalar
ikame etmeleri evresel etki ve maliyetler asndan evreci lobiler tarafndan tekrar gzden
geirilmesi gerekir demektedirler. zerinde pek durulmayan bir husus ise su bazl boyalarn su da
znme zelliklerinden dolay atk su kirlenmesine katkda bulunduudur.
Btn bu karlkl atmalara ramen su bazl teknolojinin geliecei ve su bazl boya
kullanmn nmzdeki on yl iinde Avrupa'da % 13'lerden % 22'lere kaca, buna karlk
solvent boya kullanmnn % 65'lerden % 53'lere inecei beklenmektedir. Uucu organik bileen
ieriini azaltmada dier bir alternatif olan yksek katili boyalarn toplamdaki paynn ok az
azalaca ve % 13'den % 12'ye inecei ngrlmektedir. Bu beklentinin balca nedeni polimer
teknolojisinde bu ynde nemli bir gelime beklenmemesi olabilir. Dier yandan bu teknolojide
yaanan akma, yava kuruma ve yalanmayla sararma gibi problemlerin yaygnlamasn nleyen
sorunlardr.
Su bazl teknolojinin en nemli avantajlarndan biri ksa kuruma sresidir, bu sayede ayn gn
iinde iki kat uygulanabilir. Dier yandan da filmin ak zaman kuruma hz yznden ksa
olduundan iyi bir ak zellii elde etmek zordur, inaat boyalar alannda su bazl boyalar
genelde stiren akrilik dispersiyonlar esasldr cephe uygulamalarnda dier akrilik
kopolimerleri de mevcuttur. Bu boyalarn eriebilecekleri en iyi kaliteye ulatklar iddia
edilmektedir. D cephe boyalarnda yzeyin atmosferik koullara ak olmas sorun
yaratmaktadr Yzeyde oluan atlaklar, deiken scaklklar ve rutubet nedeni ile esnek ve su
buhar geirgenlii olmayan boyalarn mrlerini ksaltmaktadr. Bu yzden esnek film oluturan
boyalar gelitirilmeye allrken su buhar geirgenlii yksek, su geirgenlii dk silikon
esasl reine ieren boyalar nemli potansiyele sahiptir. Bu sistemlerden baka reaktif poliretan
dispersiyonlar ve nve-kabuk (core-shell) veya ters nve-kabuk dispersiyonlar (Govec ve Merten,
1995) dier aday polimerik sistemlerdir. Ancak btn gayretlere karn bu sistemler
konvensiyonel sistemlerin performansn henz verememektedir.
Solvent emisyonunu azaltma ynndeki abalarn bir ksm yksek katl (% 80-95) veya
solventsiz (% 95-100) sistemler zerine younlatrlmtr. Bu tr sistemler zellikle boyac
cretlerinin, evre korumaclk bilincinin yksek olduu lkelerde aratrlmaktadr. Wit (1995)
birim alan bana solvent emisyonlarn Tablo II'deki gibi vermektedir.
Tablo II.
Yksek kabil ve su bazl boyalarn emisyonlarnn konvensiyonel rnler ile karlatrlmas.
Boya sistemi
Allm
Subazl
m alan bana gram solvent emisyonu

alkid
86.2
g/cm2
dispersiyon
32.5
g/cm2
Yk k k t l lkid
19 7
Solvent emisyonunu azaltmann bir yolu olarak toz boyalar da grlmektedir, bu boyalar hi
solvent iermezler. Pigment ve balayc, toz haline tlmtr ve stlm metal yzeylerin
zerine pskrtlrler. Elektrostatik bir saha, dzgn biimde yaylmalarn salar; s
polimerizasyonu hzlandrr ve yzey zerinde pigmentli bir film tabakas oluur. Film
tabakas bazen kntl bir yzey brakr ve yeterince dayankl olmama olasl
olumsuzluklardr. Toz boyalarn kullanm miktarnn tm rn yelpazesi iinde
nmzdeki on yl iinde bugn sahip olduu % 7 seviyesinden % 10'a kmas ngrlmektedir.
Mevcut olumsuzluklarn minimize ederken dier yandan yeni kullanm alanlar gndemdedir.
Toz boyalarn muhtemel yeni kullanclarnn birsi de otomotiv endstrisi olarak grlmektedir,
hem byk otomotiv boya reticileri hem de otomotiv sanayii bu konuda eitli aratrma
projeleri zerinde almaktadr (Reisch, 1993).
UV kflenen boyalar da VOC yaynm olmayan sistemlerdir, bu sistemler ultraviyole
nlaryla sertleerek polimerize olurlar. Balayc ile reaksiyona girerek polimer zincirlerine
katlan reaktif solventler yznden uucu organik bilecen iermezler. Az enerji kullandklar ve
sya duyarl rnlere uygulanabildikleri iin frn kurumal sistemlerin yerine tercih edilir.
Ancak, bunlarn kullanm, genellikle dz yzeylerle ve pigmentsiz sistemlerle snrldr. Reoloji
zellikleri iyi ayarlanabilir ve kk tanabilir UV-lambalar pratikte uygulamaya sokulabilirse
kullanm alanlar arttrlabilir. Mevcut uygulama snrlamalar yznden ve bu konuda on yl iinde
bir zm mit edilmediinden bu tr sistemlerin 2004'ylna kadar kullanmlarnda ok az bir art
mit edilmektedir. Abadie ve arkadalar (1995) mevcut UV kr sistemlerinin Avrupa ve
Amerika Birleik Devletleri'ndeki kullanmlarn % 2-4 seviyesinde olduunu, Brindpke ve Fink
(1995) ise 1994'de Bat Avrupa'daki tketimi 44000 ton olarak belirlemilerdir ve bu sistemlerin 10
yl iinde ancak % 50 orannda kullanmnn artaca beklenmektedir.

Boya sektrne ynelik aratrmalardan biri bilgisayar uygulamalardr. Balayc polimerlerin
tasarmndan retimine, yksek hzl mikser ve disperserlerin tasarm ve modellemesine, renk
oluturma ve formlasyon ile boya endstrisinin her trl iletme operasyonlar iin eitli bilgisayar
sistemleri ve yazlmlar gelitirilmektedir (Reisch, 1993). rnein IBM San Jose'de bulunan
tesislerinde tamamen bilgisayar destekli sistemleri ile solventsiz sistemlerin, UV krlenen ve toz,
tasarmnndan retimine kadar servis nermektedir. PPG Pazarlama Servis Direktr Mike
Sack'n tanmyle otomotiv sektrne hizmet verecek "insan hassasiyetinin ok stnde
duyarlla sahip renk yapma sistemi" olan yazlm gelitirmitir. Otomotiv sektr 100 bin
zerindeki referans renk iermesinden ve alminyum metal plakalarnn flap etkilerinin yaratt
etkiden dolay renk yapmann zor olduu bir sektrdr.
9.2.UZUN DNEM GELMELER

Dk VOC' li sistemlerin gelitirilmesi ksa ve orta dnem aratrma faaliyetlerinin hedefi
olduuna gre bunlarn halledilmesi sonrasnda neler yaplabilecei bir soru olarak kafalara
taklmaktadr.
Wit (1995) bu sorunun yant olarak iki aratrma alannn boya gelitirme laboratuvarlarnn
hedefi olacan tahmin etmektedir.
Bizce de geerli olan bu konularn birincisi mteriye dorudan sat yaplan noktalarda
istenilen rengi istenilen miktarda sunmaktr. Bunun iin nce fabrikalarda uygulamaya girmekte
olan mixing sistemleri ana bayiler takip edecek ve son aamada bu mteriye hizmet veren
nalburlarda kullanlmaya balayacaktr. insanlarn eitim seviyeleri arttka bu insanlarn
talepleri de ayn oranda karmaklamaktadr. dolaysyla talepler zellemektedir. Mteri
hem iyi kalite isterken hem de kendi houna giden rengi istemeye balamaktadr.
Piyasada mevcut otomobil model ve markalarnn says arttka her bir renk iin fabrika dolumu
boya temini gletiinden bu kalite ncelikle oto tamir boyalarnda uygulama alan
bulmutur. Bugn ICI, Akzo gibi byk firmalar her firmann renklerini retmek yerine her
rengin retilebilecei mixing boyalarn retmeye balam ve belli byk boya satclarna
makineleri yaymaya balamtr Ancak burada ama mterinin kafasndaki rengi retmek
deil aracnn renginde boya retmektir, ki bu sayede sadece boya gerektirecek ara ksm
dier ksmlardan ayrt edilemeyecek ekilde boyanabilecektir. Bu noktada oto tamir boyalarnda
sorunlar kmaktadr. Renk uzmanlarnca nerilen renklerin aynen retilebilmesi ve tekrarll

salamak iin her arjdan arja ok az toleransl bir ekilde retim yaplmas gerekmektedir. Bu
noktada da boya reticileri pigment reticilerini toleranslarn daraltmalar iin sktrmaktadr.
Burada bir sknt daha mevcuttur. Otomotiv reticileri ve boya reticileri dier firmalardan
farkl kopyalanamayacak renkler zerinde almaktadr. Bu almalardan biri deiik aydnlatma
alarnda farkl renkler gsteren boyalarn retilmesi zerinedir.
Mixing sistemleri imdiden birok kuruluun dikkatini ekmi ve fabrika mixing sistemleri
kurulmaya balamtr. Yaplan yatrm ve stok maliyeti hesaplarna gre en az 500 litreye kadar
retimlerin fabrikalarda retilmesi ekonomik grlmektedir, daha ufak sipariler iin toptanc ve
perakendeci bayilerin mixing sistemler yoluyla retim yapmas ile ekonomiklik salanmaktadr.
Bunun bir sonraki adm ise rn makineleri olarak grlmektedir. Burada uygun seilmi yar
mamulleri retmek hedef olacaktr. Bu sayede byk tonajlarda yar mamul retimi fabrikalarda
yaplacak, mteriye serbestlik ve fleksibilite salayacak rn veya renk retimi son satcda
yaplabilecektir.
Boya teknolojisi zerine ikinci uzun vadeli aratrma konusu dayankl rnlerin retilmesi
olacaktr Bilinlenen ve sk sk boyaclar ile uramak istemeyen mteriler imdiden dayankl
rn talep etmeye ve firmalardan mr garantisi istemeye balamtr.
Alkid boyalar kr olduktan sonra da apraz balanmay srdrmektedir Bunun sonucu film
zamanla krlgan olmaya balamaktadr Dispersiyon boyalarda suya duyarl olduklarndan ok
uzun mrl deillerdir. 2 bileenli sistemler en dayankl rnlerdir, ancak bu sistemlerde halen
kullanlan izosiyanat sistemleri evresel adan yeterli gvenlikte deildir. Dolaysyla
izosiyanat sistemlere alternatif olacak evre problemi yaratmayacak sistemlerin gelitirilmesi
gerekmektedir.
Tabiatn rnek alnd ve biyomimetik olarak tanmland almalar yine zel balayclarn
gelitirilmesine ynelmitir. Bu konuda eitli kabuklu canllar incelenmekte ve bunlarda
koruyucu kabuklarn olumalaryla yzeye tutunmalarnn mekanizmalar aratrlmaktadr.
9.3.SONU
Yakn ve uzun dnem gelime beklentileri olan boya sektr bu zelliklerinden dolay youn
aratrmaya dayal bir endstri koludur. niversitelerin boya teknolojisi zerine yaptklar
almalar Amerika Birleik Devletleri ve baz Bat Avrupa lkeleri harici olduka snrldr.
lkemizde bu konuda aratrmalar iki byk boya reticisi haricinde ok azdr.
niversitelerimizdeki bir ka kimya mhendislii ve kimya blmlerinde ve TBiTAK'ta
bazaratrma faaliyetleri grlmektedir.
lkemizde boya tketimi halen kii bana Bat Avrupa standartlarnn ok altndadr. Ekonomik
refahn artmas ile kii bana boya tketiminin mevcut rakamlar ikiye katlamas beklenebilir.
Gmrk birliine giriin sektr nasl etkileyecei merak konusudur, ancak lkemizde bir bakma
zorunlu olan standartlar gz nne alrsak ve inaat sektrmzn farkllklarn dnrsek
Avrupal boya reticilerinin lkemize inaat boyas ihra edemiyeceklerini syleyebiliriz. Bu
Avrupa'dan ithal inaat boyas gelmese de byk reticilerin Trkiye'de retime girmeyecekleri
anlamna gelmemektedir, ancak datm hatlarnn olmamas hendikaplar olacaktr. Byk
Avrupa' l reticiler ya bilfiil kendileri gelerek ki bu durumda yukarda sylediimiz datm a
eksiklii problemleri olur, yada byk yerli reticiler ile evlilik yaparak Trkiye piyasasna
girebilirler. Her halkarda mevcut boya Ar-Ge' lerinin nemi srecektir.
Otomotiv boyalarnda yerli boya reticileri daha Gmrk Birlii'ne girmeden sorun yaamaya
balamtr. Otomotiv sektrnn yurtd ilikileri yznden uluslararas ortakl olmayan
reticiler imdiden devre ddr. Oto tamir rnleri arasna mixing sistemler girmeye balamsa
da bu alanda da uluslararas ilikiler nem kazanmaktadr.
Endstriyel ve mobilya sektrlerinde de Gmrk Birlii yerli reticileri zor durumda brakabilir.
Gelimi Ar-Ge faaliyetleri olmayan veya uluslararas ibirlii olmayan reticilerin ayakta
kalmalar zor grlmektedir.
lkemizde boya Ar-Ge faaliyetleri balayclar, dekoratif boyalar ve endstriyel boyalar ile kstl
grlmektedir. Henz herhangi bir zorlayc etmenler olmad iin dispersiyon boyalar haricinde
boya sektrmz solvent bazldr. Su bazl teknoloji ve uucu organik bileen miktar az boya
teknolojileri zerine aratrmalarn henz yeterli sayda olmad grlmektedir. eitli toz boya
reticileri mevcut olup bu sektrdeki retimin yllarda artmas beklenmektedir.
10.SONU
Boya sanayinin teknolojisi genelde basit kartrma ilemlerine dayanmaktadr. Bugn
Trkiye'de mevcut tesislerin byk apta olanlar gelimi teknolojiler kullanmalarna ramen
kk tesisler daha basit teknolojilerle almaktadr. Basit teknolojinin kurulu maliyetinin
dk olmas nedeniyle son yllarda boya reticilerinin says hzla artmtr. Bugn mevcut
kapasite ortalama % 30 orannda kullanlmasna ramen, piyasann boya ihtiyac tamamen
karlanmaktadr. Bu nedenle boya sektrnde yeni yatrmlara gidilmesine gerek yoktur.
Mevcut kapasite ilerideki talep artlarn karlayacak potansiyeldedir.
Boya sanayiinde karlalan sorunlar Trkiye'nin bugnk genel sorunlardr. Boya
retiminde kullanlan hammaddelerin pek ou yurt dndana temin edilmektedir. Bunlar
eit olarak fazla olmakla beraber miktar ynnden yerli retimle karlanan hammaddeler
daha oktur. Boya reticileri kapasite kullanm orannn dk olmasna en nemli etken
olarak d alm zorluklarn ve bilhassa pigment d almndaki darboaz gstermektedirler.
Hammadde fiyatlarndaki ve enerji kayna olarak kullanlan petroldeki srekli fiyat
artlarnda sanayii olumsuz ynde etkilemektedir.
Matbaa mrekkeplerinde de dier boya trlerinde olduu gibi, retim mevcut kapasitenin
ancak % 30 kadaryla yaplmasna ramen piyasann bugnk ihtiyacn karlayacak
miktardadr. Baz zel mrekkep cinsleri retimleri ekonomik olmadndan yurt dndan
temin edilmektedir. Bu nedenle bugn iin matbaa mrekkeplerinde yeni yatrmlara gerek
yoktur. Kurulu kapasiteler ileride doacak talep artlarn karlayacak byklktedir.
Matbaa mrekkepleri retiminde kullanlan hammaddelerin ou d almla karlandndan
bunlarn temininde de dier boyalarda bahsedilen glkler sz konusudur. Bu glkler
giderildii takdirde boya ve matbaa mrekkeplerinde artmas beklenen retimin i piyasa
isteminden fazlasn d satm imkan doabilecektir.
Trkiye'de daha nce de belirtildii gibi, organik pigment retimi yoktur. Bunun
nedenlerinden biride know-how sahibi firmalarn pazar kaybetme korkusu ile teknoloji
satmaktan kanmalardr. Teknoloji vermek istemeyen kurulular buna gereke olarak
Trkiye'de kurulacak bir organik pigment tesisinin hammaddesini byk oranda ithal edeceini
belirtmekte, teknolojinin zorluundan bahsetmektedirler. Bu firmalarn teknoloji transferine
yanamamalar halinde Trkiye pazarna henz tam olarak girmemi olan Amerikan, Japon ve
Dou Bloku lkelerinden teknoloji salanabilir.
Ancak teknoloji salarsa bile hammadde nemli bir sorundur. Organik pigment retiminde
kullanlan ok eitli organik kimyasal maddelerden sadece ftalik anhidrit, re, metanol ve asetik
asit Trkiye'de retilmektedir. Bunlardan ftalik anhidrit ve asetik asit retimi pigment retimini
karlayacak seviye-dedir. Fakat re ve metanol retimi Trkiye'nin imdiki ihtiyacn karlamaktan uzak olup d alm yaplmaktadr. Organik pigment retiminde kullanlan inorganik kimyasal
maddelerin ounun Trkiye'de retimi yaplmaktadr. Yalnzca sodyum piroslfat ve sodyum nitrit
d almla temin edilebilir.
Bu nedenle Trkiye'de organik pigment sanayii kurulmadan nce yllk ortalama 800 ton civarnda
olan pigment tketimi, Trkiye'de retilemeyen hammaddeler sorunu, kurulabilecek minimum
ekonomik kapasite, yaplacak sabit yatrm ve kurulacak tesisin saklayaca ithal ikamesi dikkate
alnarak titiz bir fizibilite almas yaplmaldr.
norganik pigmentlerin en nemlisi olan titandioksit retimi iin Sivas dolaylarnda bulunduu
sylenen Titandioksit cevherinin aratrlmasnda yarar vardr. retimi yaplan dier inorganik
pigmentlerde de ileri bir teknoloji kullanlmadndan belli bir kalite tutturulamamakta bu nedenle
inorganik pigmentler yerine yurt dndan temin edilen organik pigmentler kullanlmaktadr. Oysa
lkemizde mevcut geni barit, inko, sodyum slfat rezervleri ileri bir teknoloji ile ilenerek kaliteli
retim yapld takdirde inorganik pigmentlerin d satm bile mmkn olabilecektir.
Trkiye'nin d satm asndan potansiyeli yksek olan tekstil sanayiinin ana girdisi olan tekstil
boyar maddelerinin ok az bir ksm Trkiye'de retilmektedir. retilen boyar maddeler kalite
ynnden yetersiz olduu kadar ihtiyac karlayacak miktar dzeyinde de deildir. En nemli
tekstil boyar maddeleri olan dispers, reaktif, bazik ve kp boyalar tamamiyle d alm yoluyla
salanmaktadr. Bugne kadar eitli kurulular bu boyar maddelerin Trkiye'de retilmesi iin
giriimlerde bulunmular ancak organik pigmentlerde olduu gibi know-how temininde zorluklarla
karlamlardr.
En nemli boyar maddeler olan dispers ve reaktif boyalarn hammaddelerinin neler olduu hakknda
kesin bir bilgi salanamamakla beraber bunlarn Trkiye' de retilmedii sanlmaktadr.
Organik pigmentlerde olduu gibi bu konuda da detayl bir fizibilite almas yaplmas
gerekmektedir.
Trkiye'de retilmekte olan tekstil boyar hammaddelerinin de ou d karlanmaktadr.
nemli hammaddelerin miktar ynnden % 75i yurt iinden temin edilmesine ramen d
almla temin edilenler eit olarak daha fazladr ve toplam hammadde giderlerinin % 90n
oluturur. Yerli hammaddelerin miktar ynnden fazla olmasnn nedenlerinden biri tuz
kullanmnn ok fazla olmasdr. Tuz kullanm yerli hammadde kullanm orann
ykseltmesine ramen ucuz olduu iin parasal deeri etkilememektedir.
Yurt dndan temin edilen hammaddelerin d almnda dviz darboaz nedeniyle aksamalar
olmakta bu da retimde aksamalarn ve srekli ayarlamalar nedeniyle maliyet artlarna
neden olmaktadr.
11. Kaynaka

Boya Teknolojisi

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Boya Teknolojisi

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

www.kimyamuhendisi.

7.4.2.1.Disolver dipers formlasyonu ......................................................................... 39

7.4.3.1. Boncuk deirmeninin alma prensibi ......................................................... 43

7.4.4.1. tme Kazannn Doldurulmas .................................................................... 50

Optimum dispers formlasyonunun belirlenmesi.................................................... 55

Guggenheim Faktr .................................................................................................. 60

8.1.1. retim: ....................................................................................................................................63

2. Boyalarn Genel zellikleri

koruyabilirler. Boyalarn koruyuculuu byk lde kendi karm kompozisyonuna,

Boyalarn kullanm sresi iinde kullanc saln olumsuz ynde etkileyici

2.1. Boya nedir ?

Balayc (reine olarak da adlandrlr)

Solvent (su bazl sistemlerde su)

malzemesinde balayc grr.

iyiletirilmesinde ok nemli sorumluluklar tayan vazgeilmez komponentlerdir.

konsantrasyonlar toplam her zaman 100 dr.

bulunduklar yerdeki pigment + balayc + solvent konsantrasyonlar

toplam hep 100 bulmaktadr.

yeni / eski boya

formlasyonlarn (reete), o boyann akkanlk karakterine bal olarak ve imalatta

ettiimiz viskozite, parlaklk,

renk iddeti gibi deerleri, ait olduu

noktalarn zerine iaretleriz.

35 % Balayc , 30 % Pigment , 35 % Solvent

15 % Balayc , 50 % Pigment , 35 % Solvent

ierir. Grld gibi toplam hep 100 dr.

ve znmez olmalar gibi artlar yerine getirmeleri kouluyla, pigment olarak

grebiliriz. Ksaca bir boyann znmeyen ksmn pigment olarak adlandrabiliriz.

2.2. Korozyon nedir?

boyuttadr ve sratle nlem alnmasn gerektirir.

3. Boya ve Kaplama Sistemlerinin Snflandrlmas

3.1.Boya kaplama maddelerinin uygulama trlerine snflandrlmas

Boya veya Kaplama

1 komponentli (1k) boya

3.2. Film Olumasna Gre Snflandrma

Film Oluumu Yalnz

Bunlardan ayr olarak u snflandrmalar da yapabiliriz.

3.3. ZC ERP ERMEDNE GRE;

Solvent Bazl Boyalar

3.4. KULLANIM YERLERNE GRE;

Sanayi ve Korozyon Boyalar

Kutu Boyalar (Ambalaj Boyalar)

Aerosol Boyalar (Sprey Boyalar) v.s.

3.5. ERD RENE CNSNE GRE ;

Alkid (veya sentetik ) Boyalar

Epoksi Boyalar v.s.

3.6. Balayc tipine gre

metal, kil, deriden yaplm her trl eya,

Kire / Fresko / Vaks

Yumurta ak, yumurta sars, bal, kan,

Kra, keten ya, kenevir ya, katran, arap

1872 Fenol ve formaldehid kondenzasyonu

1877 Polimetakril asidi

1884 Kolofonyumun esterletirilmesi

1884 re ve formaldehid reaksiyonu

1901 Akril bileiklerinin polimerizasyonu

1904 Kasein-formaldehid reineleri

1906 Sentetik kauuk

1912 Vinilklorr polimerizasyonu

1912 Vinilester polimerizasyonu

1918 re-Formaldehid reineleri

1924 Makromolekler plastiklerin imali

Dienlerin emlsiyon polimerizasyonlar

1929 Stren Polimerizasyonu