MENAXHIMI I PROJEKTEVE DHE INVESTIMET

ka nnkuptojm me investime?
Investimi nnkupton angazhim t parave dhe kapitalit me qllim
prfitimi.
N prgjithsi investimet jan t orientuara n rritjen e fondit t
kapitalit real dhe kapitalit qarkullues.
Prderisa kapitali paraqet madhsin e fondit t mjeteve n nj
moment t caktuar, investimet paraqesin nj rrjedh t shtimit
(rritjes) s elementeve t reja t fondit t kapitalit.
Rritja e fondit t kapitalit sht ligjshmri themelore ekonomike.
Zakonisht dallohen tri kuptime te ndryshme mbi nocionin e
kapitalit:
Kapitali real-paraqet t mirat fizike kapitale.
Vlera e kapitalit- paraqitet si rezultat i vlersimit t tregut
(fjala sht pr t ardhurat e ardhshme te skontuara)
Kapitali likuid- definohet si sasie e fondeve te disponueshme
(t lira t dedikuara pr investime
Sipas I.Fisher Kapitali prfshin t gjith pasurin q ekziston pa
prjashtime.
Arsimimi paraqet kapitalin human.
Kapitali rrit produktivitetin, por, pr krijimin e tij nevojiten dy
procese t domosdoshme: kursimi dhe investimet.
Vlera e kapitalit rritet nprmjet kursimeve.
Nocioni i investimeve
Pjer Mase, Investimet i kupton si akt t shndrrimit t mjeteve
financiare n t mira reale (definim n kuptim t ngusht).
Depalen, me investime nnkupton jo vetm krijimin e fondeve
fikse, por t gjitha operacionet e shndrrimit t mjeteve financiare
n elemente pr shfrytzim t prhershm nga ana e ndrmarrjes
n periudh m t gjat.
Pra, Depalen, konsideron se investimet nnkuptojn angazhim t
mjeteve financiare n kto elemente:
tok,
ndrtesa,
mjete,
mjete transportuese,
lienca,
letra me vler,
lnd t par, materiale,
prodhime t gatshme pr funksionim normal t ndrmarrjes,
angazhime pr avancim t kuadrove,
n krkime,
n t arriturat teknike,
n zhvillimin e rrjetit t tregut, etj.
Roli i investimeve n ekonomi

N nj ekonomi nacionale investimet kan rol t dyfisht:

S pari, rritje e konsiderueshme e investimeve shkakton ndryshime
t konsiderueshme n krkesn agregate, gj q ndikon n rritjen e
prodhimit dhe t punsimeve.
S dyti, investimet ndikojn n akumulim t kapitalit, me t cilin
krijohet nj fond plotsues i mjeteve, objekteve ndrtimore dhe
stoqeve, me kt ngritt niveli i prodhimit nacional dhe stimulohet
zhvillimi ekonomik n periudh afatgjate.
Investimi paraqet vlern e makinerive, plantazheve, ndrtesave q jan
bler nga firma pr qllime t prodhimit.
Ndikimet kryesore makroekonomike nga investimet kapitale:
1. Kontribuojn n krkesn aktuale t mallrave kapitale, pra rrit
shpenzimet vendore;
2. Zgjerojn bazn prodhuese (kapitalin e instaluar), duke rritur
kapacitetin e prodhimit
3. Modernizojn procesin e prodhimit, duke prmirsuar efektivitetin;
4. Zvoglojn nevojat e krahut t puns pr njsi t prodhimit, pra
mundsojn produktivitet m t lart dhe punsimit t ult;
5. Mundsojn prodhimin e produkteve t reja dhe t prmirsuara,
duke rritur vlern e shtuar n prodhim;
6. Prfshijn risit ndrkombtare t rangut botror dhe standardet e
cilsis, reduktojn gapp-in me vendet m t prparuara, rrit
eksportin dhe mundson nj pjesmarrje aktive n tregtin
ndrkombtare.
Procesi i investimeve kapitale
Kusht i domosdoshm pr realizim t progresit
Rritje dhe zgjerim t prodhimit
Modernizim dhe rekonstruim n kushte t zhvillimeve tekniko
teknologjike

Qllimet dhe rndsia e investimeve kapitale

Rritja dhe zhvillimi i shoqris jan qllimi kryesor i investimeve.
Procesi i realizimit t qllimeve themelore zhvillimore, detyrojn
secn ndrmarrje q t investoj.
Aktiviteti investues sht parakusht pr realizimin e qllimeve
biznesore sht
Pra, investimet n t mirat kapitale jan t ndikuar nga shum faktor, ku
m t posam mund t veojm:
Mundsi ae rritjes dhe zhvillimit
Pranimin e parave t gatshme
Mbrojtje nga politikat fiskale (tatimet)
Dshira e investitorit pr t pranuar kthim nga rritja e vlers
s pasuris.

ANALIZA STRUKTURORE E INVESTIMEVE

Klasifikimi i investimeve
Varsisht nga aspekti i shqyrtimit t investimeve (makroekonomik, i
burimeve, i qllimit, i funksionit, etj.) dallohen klasifikime t
ndryshme.
Sipas aspektit makroekonomik:
Bruto dhe neto investime.
Investime demografike dhe ekonomike.
Investime autonome dhe t shkaktuara.
Investime n fonde fikse dhe fonde qarkulluese.
Investime primare dhe sekondare.
Investime sipas strukturs teknike, etj.
Bruto dhe neto investimet
Nprmjet ktij klasifikimi analizohet madhsia e investimeve, prfshirja e
tyre, madhsia relative dhe prejardhja e investimeve.
Bruto investimet, paraqesin investimet e prgjithshme n nj
ekonomi nacionale pavarsisht mnyrs s formimit t mjeteve t
investimeve.
Ato prfshijn at pjes t PBB q shfrytzohet pr zvendsimin e
fondit kapital fiks, pr zmadhimin e fondit kapital fiks dhe pr rritjen
e kapitalit qarkullues rritjen e stoqeve.
Investime demografike dhe ekonomike
Kjo ndarje e investime shpreh aspektin makroekonomik t
ndrlidhshmris s investimeve me rritjen ekonomike duke patur
parasysh rritjen e popullsis.
Niveli i rritjes ekonomike n nj ekonomi nacionale matet me rritje
ekonomike pr kok banori.
Investimet demografike paraqesin at pjes t investimeve t
prgjithshme n nj ekonomi nacionale t domosdoshme q t
investohet n nj periudh t caktuar q t mundsoj prodhimi
nacional pr banori t qndroj n nivelin e arritur.
Investime autonome dhe t shkaktuara
Nprmjet ktij klasifikimi shpjegohen arsyet (motivet) e
investimeve. ka e prcakton nivelin dhe dinamikn e investimeve?
Investimet autonome, jan t pavarura nga ndryshimet n prodhim
dhe krkes. Ato jan t lidhura me rritjen e popullsis dhe me
nevojn e krijimit t kushteve pr jetes (p.sh. ndrtimi i banesave).
Investimet e shkaktuara, dretprsdrejti jan t lidhura me
ndryshimet n procesin e prodhimit gjegjsisht me ndryshimet n
krkesn e tregut.
Varshmria e dinamiks s investimeve nga ndryshimet n prodhim
gjegjsisht nga ndryshimet e krkess, n teorin e investimeve
njihet si principi i akcelerimit.

Investime n mjete fikse dhe qarkulluese

Investime n mjete fikse, paraqesin angazhim t mjeteve n
objekte dhe t drejta materiale me prdorim t prhershm n
ndrmarrje.
Investime n mjete fikse jan: blerja e toks pr qllime afariste;
ndrtimi i objekteve afariste dhe administrative; blerja e pajisjeve;
rigjenerimimi i pyjeve; investime n gj t gjalla; blerja e t drejtave
materiale; investime fillestare (nismtare).
Investime n mjete qarkulluese, paraqesin angazhim t mjeteve
financiare pr mbajtjen e nivelit normal t stoqeve t lnds s
par, materialeve, prodhimit n vijim dhe t prodhimeve t
gatshme.d.m.th. financohen vetm vlera e domosdoshme e stoqeve
pr realizimin e veprimtaris.
Pr realizim t pandrprer t veprimtaris, investimet n mjete
qarkulluese, n raport prkats, i ndjekin investimet n mjetet fikse.
Investime primare dhe sekondare
Ky klasifikim sht i prshtatshm pr analiz strukturore n nivel t
projekteve investive pr krijimin e kapaciteteve prodhuese.
Investime primare, jan ato investime t cilat n mnyr t
drejtprdrejt jan t lidhur me krijimin e kapaciteteve prodhuese
n kuptim fizik.
Investime sekondare, paraqesin investime pr ndrlidhje t
kapaciteteteve me rrethin e jashtm. N t shumtn e rasteve ato
jan investime pr sigurimin e kushteve infrastrukturore (ndrtimi i
rrugve pr qasje n rrjetin rrugor, kyje n ujsjells, n kolektorin
publik, n rrjetin elektrik, n lidhjet telefonike, furnizimi me filter
pr pastrim t gazrave t dmshme, etj.
Investime n baz t strukturs teknike
Varsisht se n cilin fond kapital shndrohen investrimet dallohen kto
kategori:
Investime n objekte ndrtimore, prfshihen t gjitha investimet t
ndrlidhura me ndrtimin e t mirave kapitale - Investime pasive.
Investime n pajisje dhe instalime, klasifikohen investimet n t
mirat kapitale t cilat shndrohen n elemente t ndryshme t
pajisjeve prodhuese, inventarit dhe llojeve t ndryshme t
instalimeve- investime aktive.
Investime n t tjera- n krkime dhe zhvillim.

PROCESI INVESTIV
FAZA T PROESIT INVESTIV
Cikli (proesi) investiv paraqet nj trsi aktivitetesh dhe
dokumentesh t ndrlidhura njra me tjetrn duke filluar nga ideja e
investimit e deri tek krijimi i fondeve kapitale dhe aktivizimi i tyre.

 Proesi investiv, sipas karakterit dhe llojit t aktiviteteve, mund t

ndahet n disa faza:

FA
ZA E
E
FAZA
PA
RE
PARE
k
a tt
bj
b j
ka
me
me
a
n a liz n e
analizn
e
rrealizimit
e a liz im it
t
es
t id
ides
p
r
pr
in
v e s tim e
investime

FA
ZA E
FAZA
E
DY
TE
DYTE
d
iz a jn im in
dizajnimin
e
m n yr s
e mnyrs
s
e s
t
se
sii t
rrealizohet
e a liz o h e t
p
r o je k ti n

projekti
n
k
u p tim in
kuptimin
fi
z ik
fizik

FA
ZA E
FAZA
E
T
R
E
T

TRET
m
e
me
n
d r tim in
ndrtimin
fi
z ik tt

fizik
p
ro je k tit
projektit

Si bhet nj ndarje e fazave t ciklit investiv?

Ndarja n faza sht shum e rndsishme pr faktin q nprmjet
struktuimit t projektit mundsohet menaxhim m i sukseshm i projektit
investiv.
Ndarja m e prgjithshme mund t bhet nse nisemi nga fazat e
jetgjatsis s projektit n aspekt ekonomik dhe financiar, dallojm dy
periudha kryesore:
Periudhat

Aspekti ekonomik

Aspekti financiar

1) Periudha e
investimit

krijimi i fondeve

Shpenzim i mjeteve investive

dalje.

2) Periudha operative
(eksploative)

shfrytzimi i fondeve

- Shpenzime pr angazhim t
risurseve-materiale, fuqi
puntore, energense, etj.
- T hyra nga shitja.

Jetgjatsia ekonomike e
projektit

To-ideja
investive
Ti-vendimi
To
Ti
investiv
Tk-realizimi
Periudha e
fillestar
investiv
Tm-aktivizim i projektit
Tp- fundi i periudhs s provs
Tn-fundi i jets s projektit

Tk

T
Tp
Tn
m
investimitPeriudha
operative

FAZA T PROESIT INVESTIV

Pikpamje tjetr e ndarjes s fazave t projektit investiv mund t jet n
baz t karakterit t aktiviteteve:
Faza e planifikimit dhe programimit
Faza e projektimit
Faza e realizimit
Faza operative

1. Faza e planifikimit dhe programimit, ka t bj me prpunimin e

ides pr investime, t analizs s konceptit tekniko-prodhues, t
krkimeve t tregut dhe marketingut dhe me aktivitete tjera pr
vlersimin e efikasitetit ekonomik dhe financiar t projektit.
2. Faza e projektimit, ka t bj me aktivitetet e dizajnimit t
mnyrs s realizimit t projektit, p.sh. punimi i planeve gjenerale
dhe detale pr ndrtimtari, pr zgjedhjet tekniko teknologjike, pr
sistemet teknologjike dhe instaluese- t gjitha n form t skicave,
projekteve, matjeve, skemave, udhzimeve teknike dhe
prllogaritjeve.
3. Faza e realizimit, prfshin aktivitetet q kan t bjn me
prgaditjen e terenit, me realizimin fizik t objektit, me montim t
paisjeve dhe aktivitete tjera.
Forma m e shprehur e ndarjes n faza t proesit investiv sht sipas
qasjes s kombinuar, d.m.th. sipas karaketerit t aktiviteteve dhe sipas
rradhs s dokumentacionit (studimeve) q prgaditen pr projektin
investiv, sipas s cils dallojm tri faza:
Faza prgaditore investive
Faza e realizimit investiv dhe
Faza operative.
Sipas UNIDO, procesi investiv segmentohet n tri faza kryesore
Faza para investimit, prfshin kto aktivitete: Idenifikimi i
oportunitetit pr investim; analiz pr alternativat e projektit dhe
selektimi preliminar; vlersimi i projektit.
Faza e investimit, prfshin m shum grupe t aktiviteteve q
kan t bjn me:
sigurim t bazs juridike, financiare, organizative pr
implementim t projektit;
prcaktimi i teknologjis s nevojshme, shpallje e tenderve,
vlersimi i ofertuesve;
blerja e toks, realizim i punve ndrtimore dhe instalimeve;
zhvillim i marketingut para prodhues, sigurimi i furnizimeve
dhe rregullimi i administrats.
trajnimi i personelit
kontrollimi dhe startimi i kapaciteteve.
Faza operative, prfshin:
periudhn e kontrollimeve dhe fillimit me pun,
ndrimi i pajisjeve,
zgjerime dhe inovacione t projektit n periudhn operative
Prmbajtja ekonomike e ciklit investiv
N jetgjatsin ekonomike t projektit, zhvillohen dy rrjedha
financiare: t t hyrave dhe t t dalurave.
N periudhn e investimit, investitori angazhon mjete financiare
pr realizimin e projektit dhe n kt periudh mjetet n para
shndrohen n forma t ndryshme t fondeve kapitale: objekte
ndrtimore dhe pajisje.

 N kt periudh, mjetet financiare t investitorit shpenzohen: pr

prpiluesit e studimit t fizibilitetit, pr firmat projektuese,
ndrtimore dhe t tjera, pr montim t pajisjeve dhe pr
pjesmarrsit tjer n procesin investiv.
N periudhn operative, paraqiten dy rryma (rrjedha) financiare:
shpenzimet pr materiale, lnd t par, energji, shpenzime
pr shrbime t ndryshme, pagat e t punsuarve, etj., dhe
t ardhurat (t hyrat n para). Njkohsisht gjat funksionimit
t projektit krijohen edhe t ardhurat e projektit t realizuara
nga shitja e prodhimeve dhe shrbimeve.
Diferenca ndrmjet dy rrjedhave krijon rrjedhat neto n para
q quhet rrejdha e t ardhurave neto, q njherit sht
baz pr vlersimin e efikasitetit ekonomik dhe financiar t
proekitit investiv.
Rrjedha e t hyrave-rrjedha e shpenzimve = rrjedhen e t
ardhurave neto
Prmbajtja e fazs prgaditore investive (faza parainvestive)
N prgadije investive prfshihen aktivitetet programore,
planifikuese, krkimore projektuese dhe aktivitete tjera q ndikojn
n krijimin e bazs profesionale pr marrje t vendimit investiv si
dhe t prgaditen dokumentet baz pr realizim t projektit
Aktivitetet

FAZA PRGADITORE
Nnfaza
e
par:
krkime,
analiza,
nxjerrja
e
dokumentacionit t nevojshm pr marrjen e vendimit
investiv

Shfaqja e
ides pr
invesim

Shfaqja dhe prpunimi i ides pr investim

Definimi i
strategjis

Qllimet e investimit, lloji i projektit, prpunim dhe selektim t

informatave pr parametrat ky- pr avancimin tekniko
teknologjik, madhsia e kapacitetit, pr tendencat e krkess,
mundsit e plasmanit, pr lvizjen e mimeve, lokacionin
dhe vendosjen e objektit,

T definohet
dhe sqarohet
koncepti
teknikoprodhues

-T zgjedhet teknologjia e prodhimit si mnyr e kombinimit t

faktorve prodhues;
- - T prgaditet koncepti ndrtimor (renditja e objekteve,
ndrlidhja
mes tyre edhe me objektet e sistemit
infrastrukturor t mjedist;
- - Prcaktimi i nevojs pr personel
- - T prllogariten inputet e nevojshme (lndt e para,
materialet, energensat, etj.)

T prcaktohet
vlera
prllogaritare
e projektit

Struktura e burimeve, struktura e investimeve sipas llojeve

dhe destinimit, dinamika e investimit,etj.

Vlersimi i
efikasitetit
ekonomikofinanciar

Vlersimi i arsyeshmris s realizimit t projektit.

AKTIVITETET

FAZA PRGADITORE
NNFAZA
e
DYT:
prgaditja
e
dokumentacionit pr realizimin e investimit

Zgjedhje t pajisjeve optimale

Shqyrtimi i
ndryshm

projektim i zgjedhjeve teknikoteknologjike pr punt ndrtimore

projekte
kryesore
dhe
zbatuese,
prllogaritja pr materialet e nevojshme,
etj.

Sigurimi i lejeve t nevojshme,

plqimeve,
nga
organet
shtetrore.

ofertave

nga

ofertuesit

Aktiviteti pr marrjen e plqimit

urbanistik,
Aktivitete pr sigurim t lejes pr
ndrtim
leje t tjera si: plqim sanitar, pr
kyje n rrjetin e ujit, kyje n
sistemin elektrik, etj.

Zgjidhja e shtjeve organizative

-Sigurim
i
koordinimit
n
mes
pjesmarrsve t ndryshm t angazhuar
n realizim,
-zgjedhja e ekipit projektues,
-emnimi i projektmenaxherit
-mbikqyrje
teknike
mbi
realizimin
e
projektit, etj.

Punimi i tenderit pr realizim

-Mbledhja, krahasimi dhe prpunimi i

ofertave,
-Zgjedhje
e
realizuesit
t
punve
ndrtimore, montimit t pajisjeve dhe
instalimeve.

Prmbajtja e fazs s realizimit (faza e investimit)

N kt periudh ralizohen aktivitet q kan t bjn me ndrtimin
e objekteve, realizim fizik t t mirave investive.
Pika kye t realizimit investiv jan:
Pika e realizimit (gur themeli)
Dhnia n prdorim.

 Aktivitete kryesore t ksaj faze jan:

pun prgaditore dhe prgaditja e terenit- rrugt ansore,
pastrimi i terenit, ndrtimi i objekteve t prkohshme sanitare,
etj.
Ndrtimi i objekteve- salla t fabriks, depo, objekte
administrative, infrastrukturore, etj.
Ndrtimi i instalimeve- t ujit, kanalizimit, t nxemjes,
energjis elektrike, ventilimit, etj.
Prmbajtja e fazs s realizimit (faza e investimit)
N kt faz poashtu realizohen aktivitete t lidhura me shtjen
organizative dhe juridike, si:
Mbikqyjre teknike t realizimit
Pranim teknik i objekteve
Marketing paraprodhues
Trajnim i t punsuarve
Aktivitete t lidhuar me vet aktin e lshimit n prdorim t
kapacitetit.
Prmbajtja e fazs operative (faza e eksploatimit t projektit)
Faza operative apo faza e eksploatimit (shfrytzimit) t projektit paraqet
pjesn e dyt t jetgjatsis ekonomike t projektit.
Pika kye t ksaj faze jan:
fillimi i puns provuese (zgjat 3-6 muaj)
fillimi i prodhimit t rregullt
fundi i periudhs operative
DOKUMENTE BAZIKE T projektit-studime, analiza, raporte
Pr marrjen e vendimit investiv, pr planifikimin e realizimit dhe pr
ndjekjen e procesit t realizimit t projektit investiv prgaditen: studime,
elaborate, mendime t ekspertve dhe raporte t ndryshme.
Zakonisht pr projekte m t mdha investive prgaditen kto studime
dhe dokumente:
Studimi pr mundsit e investimit (Opportunity study)
Studimi parainvestiv (Pre-feasibility study)
Studimi investiv (Feasibility study)
Dokumentacioni detal teknik pr realizim t projektit
Raporte pr ndjekjen e rrjedhs s realizimit t projektit
Raporte pr ndjekjen e efekteve nga realizim i projektit.
Studimi pr mundsit e investimit (Opportunity study)
Prgaditet vetm pr projekte t mdha investive, zakonisht pr
projekte investive q i planifikojn firmat e huaja, por edhe pr
projekte m voluminoze t financuara nga burimet e vendit.

 Jan studime sektoriale, nprmjet t s cilave identifikohen

mundsit zhvillimore t vendit, disponimi me risurse natyrore, fuqi
puntore dhe kushte infrastrukturore; niveli i t ardhurave, lvizjet e
krkess; mundsit e diversifikimit t prodhimit, klima investive,
mundsit eksportuese, aspektet ekologjike t realizimit t projektit.
Sipas disa qasjeve metodologjike studimi i mundsive njihet edhe si
master-plan, n kuptim t planit bazik, kryesor, etj.
Studimi parainvestiv (Pre-feasibility study)
Nga vet fjala studim parainvestiv, nnkuptohet se bhet fjal pr
elaborime paraprake pr realizueshmrin, efikasitetin e
projektit investiv.
Zakonisht, ky studim bhet pr projekte t mdha investive, pr t
cilat, pr prpunimin e projektit kryesor- studimit investiv, n baz
t s cilit merret vendimi investiv, nevojiten mjete t mdha
financiare dhe nj periudh e gjat prpunimi.
Studimi parainvestiv (Pre-feasibility study) Ka pr qllim:
T hulumtohen alternativat e projektit
Analizim paraprak i disa aspekteve pr t cilat vlersohet se
kan ndikim vendimtar n realizueshmrin e projektit (p.sh.
mundsit e plasmanit)
T hulumtohet interesimi i investitorve potencial t projektit,
(p.sh. me drgimin e studimit parainvestiv n institucionet
financiare, partnerve t vendit dhe t huaj pr investim n
form t akceptimit t rrezikut t prbashkt (joint venture),
pr kreditim t pajisjeve, pr furnizim t pajisjeve nprmjet
lizingut).
Pr ti par shenjat e para pr efikasitet ekonomik dhe
financiar t projektit.
Struktura e studimit parainvestiv sht e ngjajshme me strukturn e
studimit investiv, vetm se bhet fjal pr dallime n thellsin e
analizave, kurse jo n llojin e analizave.
N kt kuptim studimi parainvestiv i prmban kto elemente:
Analiz t mundsive zhvillimore dhe aftsia e investitorit
(financiare, profesionale, organizative, etj.) pr realizim t
projektit.
Analiz e tregut dhe plasmanit t mundshm.
Prcaktimi i inputeve t nevojshme dhe mnyra e furnizimit t
tyre.
Analiza tekniko-teknologjike.
Lokalcioni dhe aspektet ekologjike t projektit.
Analiza ekonomiko-financiare pr rrjedhat e t ardhurave dhe
shpenzimeve t jets ekonomike t projektit.
vlersimin paraprak pr efikasitetin e projektit

Dokumentacioni detal teknik pr realizim t projektit

Dokumentacioni teknik investiv prbhet prej projekteve t
posame pr zgjidhjet tekniko-teknologjike dhe ndrtimore t
projektit.
Shpreh nj sistematizim gjithprfshirs dhe detal pr mnyrn e
realizimit t objekteve n nivel t projekteve kryesore dhe n nivel
t projekteve realizuese detale.
N nivel t projekteve kryesore prpilohen kto projekte:
Projkete pr objektet ndrtimore dhe regullimin e terenit
projekte pr procesin teknologjik
projekt pr instalimet
Projektet detale apo realizuese, jan projekte pr realizim konkret t
disa elementeve nga projekti n form t skicave detale, planeve
pr zgjedhe arkitektonike, pr instalime, pr montim t pajisjeve,
etj. projekteve realizuese
Raporte pr ndjekjen e realizimit t projektit
Raportet pr ndjekjen e realizimit t projektit prgaditen sipas
nevojs n termine t caktuara mujore apo tre mujore
Raporte pr ndjekjen e efekteve nga projekti i realizuar. Destinimi
kryesor i ktij raporti sht ndjekja dhe analizimi i rezultateve n
ndrmarrje, t cilat bashk me raportet e llogarive vjetore
drgohen n bankat q kan marr pjes n financimin e
projektit, derisa zgjat periudha e pagess s kredis investive.
Struktura dhe prmbajtja e studimit investiv (feasibility study)
Studimi investiv paraqet nj elaborat n t cilin hulumtohen dhe
prcaktohen kushtet ekonomike, tregtare, financiare, tekniko-teknologjike,
organizative dhe ekologjike pr realizimin e projektit investiv.
Studimi investiv ka kto qllime:
T prcaktohet projekti investiv, qllimet e investimit, dhe
koncepcioni i projektit.
T hulumtohen aftsit dhe mundsit e investitorit pr
realizim t projektit.
T prcaktohet vlera prllogaritare e investimit, burimet e
financimit dhe dinamika e investimit.
T analizohet ndikimi i kushteve dhe faktorve relevant n
realizimin e projektit.
T vlersohet efikasiteti ekonomik dhe financiar dhe t
prcaktohet arsyeshmria e realizimit t projektit.
Kush e punon studimin investiv?
Studimin investiv mund ta prpunoj:
Investitori
Institucion i specializuar (institute, fakultete, bankat q kan
t zhvilluar sektor pr punim t studimeve, kompani t
konsaltingut., etj)
Pasiq vendimi investiv, si nj ndr vendimet m t komplikuara dhe
m t rnda, merret n baz z studimit investiv, investitori pr tu

mbrojtur nga rreziku dhe gabimet eventuale, sht e nevojshme t

siguroj kontroll profesionale t studimit investiv
Raporti pr kontroll profesionale, i bashkangjitet studimit investiv,
dhe bashk me t jan dokumente baz pr vendimmarrje pr
realizimit t projektit nga ana e organeve udhheqse. Prve ksaj
raporti sht dokument i rndsishm pr bankat, pr shqyrtim dhe
vendosje t aprovimit apo jo t krkess pr kredin e krkuar.
Struktura dhe prmbajtja e studimit investiv i prshtatet secilit
projekt.

ANALIZA E FAKTORVE RELEVANT

PR REALIZIMIN E PROJEKTEVE INVESTIVE
Qasje metodologjike t faktorve t rndsishm t projekteve n
sfern e prodhimit q kan nj prmbajtje t plot t nj procesi
investiv
Aftsia e investitorit pr t investuar
Tregu dhe marketingu
Sigurimi i lndve t para, materialeve dhe energjis
Lokacioni dhe pozicionimi konkret
Zgjedhja e procesit teknologjik (inzhineringu)
Prcaktimi i madhsis s kapacitetit
Przgjedhja e pajisjeve optimale
Przgjedhja ndrtimore
Aspektet ekologjike t projektit
Resurset humane (njerzore) t projektit
VLERSIMI I AFTSIS EKONOMIKE-FINANCIARE T INVESTITORIT
Analiza investive, fillon me vlersimin e aftsis s investitorit.
Analiza prfshin aspekte t gjendjes financiare dhe t
performansave t ndrmarrjes investuese, duke analizuar raportet
financiare (bilancin e suksesit dhe bilancin e gjendjes).
Analiza e gjendjes financiare, gjegjsisht e aftsis s ndrmarrjes
pr t investuar bhet nprmjet nj sistem treguesish, q mund
t klasifikohen n:
Treguesit e profitabilitetit
Treguesi i efikasitetit t shfrytzuesit t mjeteve
Tregues pr likuiditetin
Tregues t ngarkess me borxh

Tregu dhe marketingu

Nprmjet analizs se tregut zbulohet elementi ky i projektit:
sasisa e plasmanit t mundshm t produkteve.
Sasia e plasmanit sht faktor q i prcakton anlizat e faktorve
tjer si: prcaktimin e madhsis s kapacitetit, zgjedhjen e procesit

teknologjik dhe teknologjive, madhsin e resurseve t nevojshme,

lokacionin e kapacitetit n siprfaqe gjeografike, etj.
Analiza e tregut prfshin krkimet e oferts dhe krkess pr
prodhimet q jan lnd e projektit investues.
Thellsi a e analizs s tregut varet nga lloji i projektit. N disa
raste nevojitet q t bhet studim kompleks, n raste tjera nj
elaborat t shkurtr.
Nse nprmjet analizs s tregut vrtetohet se projekti nuk
mund t kaloj n treg, nuk vazhdohet me analizat tjera.
Tregu dhe

marketingu
Analiza e konsumatorve
Analiza e konkurrencs
Analiza e kanaleve distributive
Analiza e segmentimit t tregut
Analiza e mimeve

Furnizimi me inpute t nevojshme

Analiza e furnizimit me materiale n mnyr t drejtprdrejt sht
e lidhur me analizn e kapacitetit, me zgjedhjen e procesit
teknologjik, me zgjedhjen e pajisjeve, me aspektet ekologjike t
projektit.
Materiale hyrse sipas llojit mund t jen: lnda e par (n form
t metaleve dhe jometaleve, produkete agrare, gjja e gjall,
produkte mali, produkete deti, etj.); materiale reproduktive;
energjia elektrike; lndt djegse (qymyri, nafta, gazi, druri);
uji; materiale pr paketim; fluide t tjera (ajri i koprimuar,
avulli).
Zgjedhja e lokalcionit dhe vendosja konkrete
Analiza e lokacionit duhet t shqyrtoj ndikimin e ktyre faktorve t
lokacionit:
Faktort e ambientit natyror (kushtete klimatiketemperatura, lagshtia, ditt me diell, etj; kushtet ekologjikeflora, fauna, ekosistemet natyrore,etj.)
Sigurimi me inpute t nevojshme (sigurim i lndve t
para, ujit, energjis elektrike, lndve djegse, resurseve
njerzore- kualiteti i fuqis puntore, prvoja prodhuese dhe
shprehit n pun)
Faktort ekonomik- social ( politika makroekonomike,
regulative q ka t bj me investimet n rajone- limituese
apo stimuluese; zonat e lira ekonomike)
Kushtet infrastrukturore.(sistemet pr furnizim me uj,
rrjeti elektroenergjetik, transportues, komunikues dhe
informativ, rrjeti iinfrastrukturs shoqrore dhe kushtet pr
prkrahje t biznesit.

Vendosja e kapacitetit, analiza e vendosjes s kapacitetit ka t bj

me zgjedhjen e vendit t ndrtimit fizik t kapacitetit n kuadr t rajonit
t zgjedhur.
M konkretisht analiza ka t bj me prshtatje t projektit me kushtet
mikrohapsinore, pra, pr nevojn e vendosjes adekuate t objektit sipas
krkesave t proesit tekniko-teknologjik, pr nj renditje prkatse t
objeteve, transporti i mbrendshm, pr lidhje me sistemet teknike
infrastrukturore- lidhej me ujsjellsin, me rrjetin hekurudhor, energjis
elektrike, zgjedhja e problemit t largimit t mbeturinave, etj.
Zgjedhja e proceseve teknologjike
Zgjedhja e procesit teknologjik paraqet faktorin bazik teknikoekonomik pr realizimin e projektit.
Qllim i analizs s zgjedhjes s proesit tekniko- teknologjik
(inzhineringut) sht q ti prgjigjet pyetjes: Si t prodhohet?
N zgjedhjen e proesit tekniko- teknologjik, ndikim m t madh
luajn elementet ekonomike, posarisht ekonomizimi.
Krahasimi i alternativave t mundshme t zgjedhjes s proesit
tekniko-teknologjik n aspekt t ekonomizimit mund t bhet me
aplikimin e njohurive nga teoria e shpenzimeve, posarisht t
sjelljes s shpenzimeve fikse dhe variabile t varura nga madhsia e
kapacitetit.
N kuadr t analizs s proesit teknologjik parashtrohet edhe
shtja e: zgjedhjes se pajisjeve dhe t vendimeve ndrtimore
Zgjedhja e pajisjeve optimale, lloji dhe sasia e pajisjeve varet nga
kapacitetet e projektuara dhe nga anternativa teknologjike e
zgjedhur, pr ka prgaditet specifikacione detale pr maqinat e
nevojshme, aparatet, mjeteve transportuese, mjeteve
administrative, etj.
Zgjedhja e vendimeve ndrtimore, sht n mnyr t
drejtprdrejt e lidhur me proesin tekniko teknologjik t zgjedhur.
Prcaktimi i madhsis s kapacitetit
Analiza e madhsis s kapacitetit duhet ti prgjigjet pyetjes: Sa t
prodhohet?
Madhsia e kapacitetit prcaktohet nga kto faktor:
Madhsia e plasmanit,
Mundsia e sigurimit t inputeve t nevojshme,
Proesi i zgjedhur tekniko-teknologjik,
Veprimi i principi t ekonomis s shkalls,
Mundsia e sigurimit t resurseve njerzore.
Aspektet ekologjike t projektit
Ndikimi i projekteve n ambientin jetsor sht br kriterium me
rndsi t madhe, bile edhe kriterium eliminator, nse vlersohet se

projekti nuk do t mund t plotsoj normat dhe standardet pr

prshtatje t ambientit.
Qllimi i analizs i ndikimit ekologjik t projektit investues sht q
t pcaktohet ndikimi n ambient, t shqyrtohen shumat e
nevojshme t mjeteve investive pr neutralizim t efekteve
negative.

Teknik m e mir pr vlersimin e aspektit ekologjik t projektit sht

analiza cost-benefit shoqrore, e cila mund t realizohet nprmjet
ktyre tre fazave:
1. Faza e identifikimit t ndikimeve t mundshme (p.sh. n tok,
atmosfer, ujra siprfaqsore dhe nntoksore, sistemin ekologjikflora dhe fauna, burimeve energjetike, ambienti social dhe
ekologjik ) dhe konfliketeve ekologjike t projektit me ambientin:
emisioni i gazrave, pluhurit, tymit, zhurms, reagensave
kimik, helmeve dhe substancave t tjera t dmshme
Degradime dhe shkatrime t ekosistemeve natyrore
Degradim dhe shkatrim t strukturs sociale
Inicimi i rreziqeve, aksidenteve dhe rreziqet shndetsore
2. Faza e kuantifikimit, kuantifikohen investimet e nevojshme pr
pengimin e ndikimeve negative- ndrtimi i filtrave, kolektorve,
deponive, pajisje pr pengimin e zhurms, etj
3. Faza e vlersimit t dobive, si kontribut pr prmirsimin e
standardit t popullats, pengimin e migrimit, etj.
Burimet njerzore t projektit
Planifikimi i vllimit dhe llojit t resurseve njerzore pr projektin investues
bazohet n t dhnat pr:
Programn prodhuese
Madhsin e kapacitetit prodhues
Lloji dhe karakteri i proesit t zgjedhur tekniko-teknologjik
Madhsia dhe lloji i punve administrative
Funksionet e nevoshme drejtuese (menaxheriale)
Rezultatet nga analizat e resurseve njerzore jan
specifikacionet e kategorive t kuadrove t nevojshm, numri
i tyre, struktura sipas kualifikimit dhe arsimimit, mnyra e
sigurimit t kadrove, trajnimet e nevojshme si dhe
prllogaritja e shpenzimeve pr bruto pagat e puntorve t
nevojshm.

FINANCIMI I PROJEKTEVE INVESTIVE DHE MIMI I

KAPITALIT
FINANCIMI I PROJEKTEVE INVESTIVE
Projektet investive biznesore financohen nprmjet ktyre burimeve
kryesore:
Riinvestim i amortizimit dhe t fitimit t realizuar t
ndrmarrjes.
Emetimi i aksioneve t reja pr mbledhje t kapitalit pr
projektet e reja.
Ngarkimi me borxh, si form klasike e kreditimit investiv apo
nprmjet emetimit t obligacioneve.
Zakonisht, financimi i projekteve investive bhet prej kombinimit t
burimeve t mbrendshme dhe t jashtme
mimi i kapitalit krijon linkun (lidhjen) ndrmjet dobis s tanishme dhe t
ardhshme.
Nprmjet mimit t kapitalit shprehen krkesat e projektit investiv pr
vlern minimale t t ardhurave (kthimit) q pritet t realizohen
n t ardhmen.
mimin e kapitalit e prcaktojn dy faktor:
Lloji i burimeve q planifikohen t kyen n financimin e projektit
investiv.
Struktura e burimeve n financimin e projektit.
Shpenzimet oportune n vendimmarrjen investive
Shpenzimet oportune shprehin vlern e t mirave dhe shrbimeve q nuk
e kemi shfrytzuar, por q kemi mundur ta shfrytzojm.
Ku qndron esenca e veprimit t principit t shpenzimeve t oportunitetit?
N lmin e investimeve, shpenzimet oportune jan nj parametr shum
i rndsishm i investimeve.
Norma m ult e prfitimit (kthimit) sht e prcaktuar nga fitimi i
parealizuar (i lshuar) q ndrmarrja do ta kishte realizuar, poqese
burimet interne nuk do i kishte angazhuar n projektin e planifikuar, por
jasht ndrmarjes, n ndonj alternativ tjetr investive.

Pikrisht, norma e pritur e prfitimit nga mundsia e lshuar (e

parealizuar) paraqet mimin e angazhimit t kapitalit vetanak t
ndrmarrjes.
Menaxhmenti i ndrmarrjes, nga projekti investiv pret q t realizoj
prfitim q nuk do t jet m i vogl se prfitimi i humbur nga alternativa
investive e lshuar jasht ndrmarrjes, p.sh. T merret hua kapital, t
investohet n veprimtari tjetr, etj.
Mas pr alternativn e lshuar sht norma e interesit t kredive
investive.
Kosto e ngarkess me borxh (huas)
Kosto e ngarkess me borxh (kredis, obligacioneve) sht e prcaktuar
nga lartsia e e norms s interesit sipas s cils kreditort u huazojn
mjete ndrmarrjeve.
Ndrmarrja, n raste t financimit t projektit nprmjet huas, duhet t
siguroj prfitim nga kapitali i angazhuar, q nuk guxon t jet m i vogl
se norma e interesit t kredis, gjegjsisht nga prfitimet q sjellin
obligacionet afatgjata t shitura nga ndrmarrja pr sigurim t kapitalit t
jashtm.

Kosto e ngarkess me borxh nuk e shpreh madhsin e tr t norms s

interesit, por normn e interesit t zvogluar pr efektin e zvoglimit t
tatimit.
Duke patur parasysh normn e interesit dhe efektin n zvoglimin e bazs
tatimore, shpenzimi i huas pr kredi t marr dhe pr obligacionet e
emetuara, mund t shprehet me formuln n vijim
Kb=i (1-t)
Kb= Kosto e borxhit; i= norma e interesit; t= norma e tatimit n fitim
P.Sh nse norma e interesit t kredis afatgjate sht 12%, kurse tatimi n
fitim 10%, mimi i huas s inkuadruar n projektin investiv do jet:
h=12(1-0,1)=10,8
Projekti i financuar me kredi, pr t qen i pranueshm, duhet t realizoj
kthim (prurje ) m te larte se 10,8%
Kosto e kapitalit t obligacioneve t emetuara
Kosto e kapitalit t obligacioneve t emetuara paraqet normn e pritur t
prfitimit (norma e kthimit).
Mnyra e prllogaritjes s mimit t kapitalit varet nga lloji i
obligacioneve. P.sh.
Norma e kthimit tek obligacionet e rndomta me kupon
Pr t llogaritur normn e kthimit t obligacioneve t rndomta me
kupon do nisemi nga modeli i prgjithshm i prllogaritjes s vlers
s tregut t obligacioneve.

Vlera e tashme e obligacioneve sht e barabart me shumn nga t

ardhurat e diskontuara t interesit dhe nga vlera e diskontuar e
kryegjs:
I
I2
I3
In
P
PV0 1

.....

2
3
n
(1 r ) (1 r )
(1 r )
(1 r )
(1 r ) n

Pvo =mimi i tanishm i tregut

I1, 2,3.. N
=vlera e interesit t obligacionit n secilin vit t periudhs s
maturimit
P=vlera e kryegjs (Principali)n ditn e arritjes pr pages,
r=norma e kthimit
Norma e prurjes (fitimit) t obligacioneve q paguhen prnjher
P
PV0
(1 r ) n
Obligacionet q paguhen me nj kst, jan letra me vler
afatgjate pr t cilat emetuesi i tyre merr obligim q vlern e
obligacioneve ta paguaj prnjher n afatin e arritjes s pagess.
Vlera e tashme e obligacit prllogaritet sipas formuls:
P.Sh . Nse vlera e tashme e tregut t obligacionit (PV0) sht 400, ku
pas 10 viteve emetuesi obligohet t paguaj 1000 (P), norma e prurjes
do t llogarritet n kt mnyr:
400

1000
9.57%
(1 r )10

-imi i ktij kapitali. Proekti i financuar me kt

burim, q t jet i pranueshm, duhet q t
realizojn kthim m t madh se 9,57%

Norma e prurjes (fitimit) t obligacioneve me kthim t pafund

Kjo form e obligacioneve siguron prurje fikse t pafundme pronarit t
saj. Obligacioni nuk ka afat t arritjes pr pages, sht e prhershme (e
pafundme), kurse prurja e prhershme e pafundme paguhet n form t
interesit.
K
r
PV0
Norma e prurjes llogaritet
P.sh. nse blehet obligacion pr 1000 , q do sillte norm t prhershme
t interesit prej8%, norma e prurjes d t jet 8%.

KOSTO E KAPITALIT T BURIMEVE INTERNE (T MBRENDSHME )

T NDRMARRJES
Burim i mbrendshm pr investime sht fitimi i ngelur pas tatimit (fitimi i
papaguar) pas pagess s dividends s aksionerve. D.m.th.bhet fjal
pr riinvestim t neto-fitimit t pashprndar pas tatimimit.
Nse projekti investiv financohet nga fitimi i pashprndar si divident t
aksionerve, por q riinvestohet, shpenzim i kapitalit vetanak (cost of
equity) do t jet norma e kthimit (prurjeve) q aksionart e
krkojn nga shoqria.
D.m.th, mimi i kapitali q rrjedh nga fitimi i riinvestuar sht indentik
me mimin e kapitalit t aksioneve t emetuara.
Norma e prurjes (kthimit) nga aksionet e rndomta
Madhsia e prurjeve (t ardhurave) nga aksionet e rndomta varet nga
suksesi i puns s ndrmarrjes dhe nga politika e shprndarjes s fitimitnga raporti ndrmjet fitimit pr shprndarje t aksionerve dhe t fitimit
t mbajtur pr investime.
Nse p. Sh. Pronari i aksionit, aksionin e posedon nj vit dhe n fund t
vitit e shet, si kthim n para, ai s pari do arktoj vlern e kthimit t
pritur (dividendn) dhe vlern nga rritja e mimit t tregut.
Kthimi nga rritja e mimit t tregut, paraqet ndryshimin ndrmjet mimit
t aksionit n fillim (vlers kur pronari e ka bler pr s pari her
aksionin) dhe mimit t arritur t shitjes n treg n fund t vitit:
dividenda(mimi n fund t vitit mimi fillestar )
r
mimi fillestar

Norma e prurjes (t ardhurave) nga aksionet e rndomta

Nse aksioni posedohet 10 vite dhe m pas shitet, norma e prurjes mund
t llogaritet sipas modelit t prllogaristjes s vlers s tanishme t
aksioneve:
10

Dt
P10

t
(1 r )10
t 1 (1 r )

PVa

PV-vlera e tanishme e aksionit

D-vlera e dividents s pritur
r- norma e prurjeve
P-mim i tregut t aksionit
t- periudha e posedimit t aksionit

Kosto e kapitalit pr projekte t finacuara me aksione

preferenciale

Shembull: mimi shits i aksioneve prioritare do t ishte 150 euro pr

aksion, shpenzimet e e emetimit 5 euro pr aksion, menaxhmenti vlerson
se mund t paguaj dividend pr aksionet preferenciale 10%.
Prllogaritja bhet n dy hapa:
Hapi i par: prllogaritja e dividends: 150X0,10= 15 euro pr
aksion
Hapi i dyt: prllogaritja e mimit neto shits s aksionit pas
zbritjes s shpenzimeve: 150-5=145 euro.
15
KP
0,1034 100 10,34%
145
mimi i aksioneve prioritare:
QASJET PR T CAKTUAR NORMN E KRKUAR T PRURJEVE NGA
KAPITALI VETANAK
N teorin e investimeve jan t zhvilluara shum qasje pr prllogaritjen
e normave t krkuara t prurjeve nga kaptali vetanak.
Disa prej tyre jan shum t komplikuara dhe bazohen n informacionet e
tregjeve t kapitalit, posarisht t bursave.
T tjerat bazohen n informata pr normat m t ulta t pranueshme t
prurjeve t plasmaneve afatgjate dhe n baz t vlersimit t riskut t
investimit n nj ndrmarrje konkrete.
Metoda e prllogaritjes s prurjes nga investimet jo t
rrezikshme me premi t riskut
Nj qasje pr formimin e mimit t kapitalit vetanak do t ishte nse
nisemi nga mimi i plasmaneve jo t rrezikshme dhe asaj ti shtohet mimi
i riskut n form t premis.
Kjo mnyr aplikohet pr ndrmarrjet q nuk jan shoqri aksionare apo
pr shoqri aksionare por n kushte t pazhvilluara t tregut t kapitalit,
kur aksionet e ndrmarrarjes nuk kotojn n treg.
Elemet i par i prcaktimit t norms s krkuar t prurjes
paraqet norma e interesit t investimeve t parrezikshme
obligacione te emetura nga shteti.
Elemet i dyt paraqitet premia e riskut kuantifikohet me
vlersim. Premia e riskut mund t ndahet n dy komponente:
Komponenta e par, paraqet risk t ritur pasiq investohet
n projekt t ndonj ndrmarrje (obligacione t ndrmarrjes) e
jo n (obligacione t shtetit)
Komponenta e dyt, paraqet riskun shtes q paraqitet pr
faktin q realisht blehet aksion i ndrmarrjes e jo obligacion.
Metoda e prllogaritjes s prurjes nga investimet jo t
rrezikshme me premi t riskut
Marr parasysh tre elementet e prmendura, norma e krkuar e prurjes
pr mimin e kapitalit t financuar nga aksionet e rndomta mund ta
shprehim sipas ktij modeli:

K e R f R1 R2
Ke=norama e ftimit (prurjes) s krkuar
Rf= norma e interesit
R1= premia e riskut pr blerjen e obligacioneve t ndrmarrjes
e jo t shtetit.
R2= premia e riskut pr blerjen e aksioneve e jo
obligacioneve
t ndrmarrjes
Metoda e prllogaritjes s prurjes nga investimet jo t
rrezikshme me premi t riskut
Treguesit pr minin e kapitalit t projektit investiv financuar nprmjet
emetimit t aksioneve t rndomta, zakonisht ndjeken n tregun e
kapitalit, sipas analizave t t dhnave pr fitimet (prurjet) nga aksionet
dhe t plasmaneve t parrezikshme t obligacioneve shtetrore.
Nse, p.sh dihet sa sht fitimi (prurja) nga obligacionet e parrezikshme,
ather me shtuarjen e 6-8 pikve t riskut,mund t llogaritete prurja e
krkuar pr blerjen e aksioneve t rndomta t ndrmarrjes (kosto e
kapitalit).
STRUKTURA E BURIMEVE T INVESTIMEVE DHE MIMI MESATAR I
INVESTIMEVE
Secili burim, si pam edhe m lart, ka mimin e saj, mim i cili merret
n prllogaritjen e mimit mesatar t investimeve t angazhuara n
projekt.
Poashtu edhe nj element i rndsishm e prcakton mimin mesatar t
investimeve- larsia e pjesmarrjes s secilit burim n financimin e
projektit.
D.m.th. Prcaktues t mimit mesatar t investimeve jan:
mimi i secilit burim
Pjesmarrja e secilit burim n financimin e projektit
P.sh. Menaxhmenti i ndrmarrjes planifikon q nj projekt investiv ta
financoj prej ktyre burimeve:
kredi investive 30% nga vlera e prllogaritur e projektit, mim
i cili pas minusimit t efektit t tatimeve do t jet 9%.
Emetim t aksioneve preferenciale n lartsi prej 20% nga
vlera e prllogaritur e projektit, prurja e t cilit sht
prllogaritur 12%.
Emetim t aksioneve t rndomta n latrsi prej 50% nga
vlera e prllogaritur e proektit, cimimi i t cilave vlersohet
15%.
N tabeln e mposhtme sht prllogaritur mimi mesatar i
kapitalit:
Burimet

mimi

Pjesmarrja

Prodhimi

Ngarkesa me borxh

9%

0,2

2.7

Aksione preferenciale

12%

0,3

2.4

Aksione t rndomta

15%

0,5

7.5

mimi mesatar

12.6

N prcaktimin e mimit t kapitali t prgjithshm t anagazhuar duhet

t merret parasysh struktura e planifikuar (targetuar) e kapitalit, e jo
struktura aktuale e kontabilitetit t burimeve t prhershme t kapitalit
n bilancin e gjendjes.
N vlersimin e projekteve investuese mimi mesatar i kapitalit shpreh
preferencat kohore
t hyrjeve t ardhshme n para, gjegjsisht
madhsin e norms s diskontit (skontos) me t ciln do t shndrohen
hyrjet e ardhshme t pritura t parave n momentin kohor kur
angazhohet kapitali n projektin investiv.
Kshtu, norma e skontos, si mim kalkulues i kapitalit, bhet parametr
m i rndsishm n t cilin mbshtetet vlersimi i pranueshmris s
proektit investiv.

PROJEKTIMI I RRJEDHAVE T PARAS T PROJEKTIT

INVESTIV
Analiza financiare
Prcaktimi i periudhs s projektimit
Prcaktimi i shpenzimeve totale
Prcaktimi i te ardhurave totale
Prcaktimi i vlers s mbetur t projektit n fund t vitit.
Trajtimi i inflacionit
Qndrueshmria financiare
Zgjedhja e norms prkatse t kontos
Si t prllogaritet IRR dhe si t prdoret pr vlersim.
PRCAKTIMI I PERIUDHS S PROJEKTIMIT
Proesi investiv ka dimenzionin kohor t saj.
Pr t vlersur efikasitetin e projektit s pari duhet t prcaktohet
gjatsia e kohs pr t ciln nevojiten rrjedhat e paras.
Para analistit t investimeve shtrohet pyetja:
Si t prcaktohet periudha pr t ciln do projektohen rrjedhat n
para?
Cilat elemente kye e prcaktojn horizontin kohor t projektit?
Pr prcaktimin e periudhs s projektimit t rrjedhave t paras si
aspekte m t rndsishme, posarisht pr projekte n sfern e
prodhimtaris jan:
Jetgjatsia fizike e pajisjeve, q prfshin periudhn e
eksploatimit t mundshm fizik t pajisjeve, sipas kushteve t
dhna teknike dhe eksploative.
Jetgjatsia teknologjike e procesit prodhues, ka t bj me
shfrytzimin kohor t mundshm t proesit teknologjik t zgjedhur
si trsi e pajisjeve t instaluara, instalimet e elementeve tjera t
ndrlidhuara me vet proesin.

 Periudha e amortizimit t mjeteve fikse, ka t bj me

gjatsin e periudhs n t ciln, nprmjet prllogaritjes s
shpenzimeve pr anagazhimin e mjeteve fikse, bartet vlera e tyre
n produktet e prodhuara (autputet)
Periudha ekonomike e projektit, ndrlidhet me gjatsin e periudhs s
funksionimit t projektit n treg.
N aspekt ekonomik, qasje m e rndsishme sht ajo sipas s cils,
gjatsia e periudhs s projektimit prcaktohet sipas gjatsis s
rrjedhjes s t ardhurave neto (cash flow).
Pr kt, n projektimet investive , m e dobishme sht q t
shfrytzohet termi jetgjatsi ekonomike e projektit.
N planifikimin e projekteve investive ndeshemi me problemin e
projektimit t rrjedhave t parave. Rrjedhat n para (financiare) shfaqen
gjat tr periudhs ekonomike t projektit.
Planifkimi i rrjedhave t hyrjeve dhe daljeve t projektit sht i pasigurt,
pr shkak t paqartsive q egzistojn pr t ardhmen e largt, pr nj
periudh shum t gjat kohore,.
Pr shkak t ktyre problemeve periudha e projektimit, mund t ndahet
n dy pjes:
Periudha eksplicite e projektimit, pr t ciln duhet t bhet
projeksion detal i rrjedhave t parave, dhe
Periudha pas periudhs eksplicite t projeksionit, pr t ciln
n mnyr t vrazhd duhet t vlersohet pjesa e ngelur e
vlers s projektit, sipas metodave t vlersimit.
PROJEKTIMI I KOMPONENTAVE T RRJEDHAVE T PARAS
Gjat jetgjatsis s projektit investiv anagazhohen risurse pr t cilat
krijohen shpenzime dhe realizohen t hyra nga shitja e autputeve.
N periudhn e investimeve, shfaqen rrjedhat e shpenzimeve, kurse n
periudhn e eksploatimit (operative) krijohen dy rrjedha rrjedha e
shpenzimeve (derdhje e parave) pr lloje t ndryshme t inputeve pr
funksionim t kapacitetit dhe rrjedha e t hyrave (t ardhurave) nga
funksionimi- nga shitja e produkteve dhe t ardhura t tjera.
Kshtu, rrjedh se, gjat jetgjatsis ekonomike t projektit dallohen dy
rrjedha: rrjedha t investimeve dhe rrjedha operative.
Projektimi i rrjedhave t paras s projektit prfshin tre komponente
kryesore:

p roje ktim i
m a dh sis
s
inv e stim e ve
t
n e vojshm e

proje ktim i
rrje d h a ve
o pe ra tiv e

p roje ktim i
vle r s s
m b e tur t
p roje ktit

Nprmjet projektimit ekonomik prfshihen t gjitha rrjedhat e mjeteve

financiare- t gjitha shpenzimet dhe t hyrat, t gjitha hyrjet dhe daljet e
rrjedhave t paras.
Prcaktimi madhsis s mjeteve t nevojshme pr investime
Madhsia e investimeve sht nj ndr determinantet qensore n
vendimarrjen investive, pr faktin q, n njrn an, vlera e projektit
investiv kushtzon realizimin e tij, kurse n ann tjetr, luan nj ndikim t
madh n efikasitetin ekonomik t projektit.
Gjat rrjedhs s investimeve bhet transformimi i burimeve financiare
likuide n aktiv produktive- n fonde fikse dhe n kapital qarkullues .
Pr kt arsye, edhe projektimi i investimeve t nevojshme prbhet prej
projektimit t ktyre komponenteve:
Investime n mjete fikse
Investime n mjete qarkulluese t prhershme.
Shpenzimet parainvestive, prfshijn derdhjen e mjeteve financiare
pr disa kategori, t cilat sipas karakterit t tyre nuk sht e mundur q
me siguri t klasifikohen n kategorin e shpenzimeve fikse.
N kudr t ktyre shpenzimeve prfshihen edhe shpenzime t
implementimit t projektit-menaxhmenti i projektit. Kategori e posame
sht edhe interesi interkalar si dhe shpenzimet pr marketing n
periudhn paraprodhuese.
Interesi interkalar, shpreh vlern e shpenzimit t kapitalit t huazuar
bankar interesi i kredis investive, prllogaritur nga periudha e fillimit t
futjes n prdorim t investitorit deri n periudhn e fillimit t pagess.

Elementet
1. Investime n mjete fikse
-blerja e toks
-

Prgaditja e ternit

-Pun ndrtimore
- Maqina dhe pajisje
-Montimi i pajisjeve
-

Investime ekologjike

Shpenzime t paparashikuara

Viti
1

Viti
2

....

N
viti

2. Shpenzime parainvestive
-

Studime dhe krkime investive

Investime themeluese ( kapitalit themelor)

Shpenzime pr implementim

Inpute paraprodhuese

marketing parapodhues

Shpenzime pr udhtime, mditje

Shpenzime pr prova dhe shqyrtim

teknik

-Interesi interkalar pr periudhn investive

3. Investime n kapital qarkullues
Gjithsej investime (1+2+3)

Projektimi i investimeve n mjetet fikse

Si piknisje pr prllogaritjen e investimeve n mjete fikse shrbejn
specifikacionet pr llojin e mjeteve fikse t nevojshme, t caktuara n
elaboratin e procesit tekniko teknologjik dhe n elaboratin e zgjedhjeve
ndrtimore. Prve ksaj, shfrytzohen edhe informatat nga krkimet e
mimeve t furnizimeve.
Vlera furnizuese e mjeteve fikse, prcaktohet si shum e t dalurave pr
kto kategori:
Vlera e mjeteve sipas faturs
Vlera e dogans
Shpenzime t transportit dhe sigurimit
Shpenzime t montimit t pajisjeve dhe instalimeve
Shpenzime t tjera q kan t bjn me furnizimin.
Vlera ndrtimore e objektit, prcaktohet sipas normativave pr
ndrtim t disa punve ndrtimore. Pr kto elemente n kuadr t
programs investive prgaditen elaborate t posame pr zgjedhje
ndrtimore. Vlerat merren nga ai elaborat.
Projektimi i i investimeve n mjete t prhershme qarkulluese
Investimet n mjete t prhershme qarkulluese, shprehin vlern e kapitalit
qarkullues, i cili prgjithmon sht i imobilizuar n prodhim, si vllim
normal i domosdoshm i stoqeve.

Pasiq paraqitet si vllim i prhershm i kapitalit qarkullues t

anagazhuar, ka karakterin e investimeve.
Vlerat projektohen si vlera t nevojshme vjetore pr secilin vit t
periudhs s projektimit, varsisht nga niveli vjetor i projektuar i
shfrytzimit t kapacitetit.
Pr prcaktimin e madhsis s investimeve t nevojshme n fondin
qarkullues, nevojitet q t analizohet cikli prodhues, t
prcaktohen vlerat vjetore t mjeteve n stoqe, t prcaktohet
numri i ditve minimale t mbulimit t stoqeve dhe koeficienti i
qarkullimit pr secilin lloj t kapitalit qarkullues.
Baza informative pr prllogaritje t vlerave t nevojshme t investimeve
n kapital qarkullues prbhet nga t dhnat e ktyre elementeve:
Vlera e nevojshme vjetore e mjeteve pr furnizim t lndve
t para, materialeve, energensave, lnds djegse dhe
pjesve rezerv
Vlersimi i kapitalit qarkullues i angazhuar n prodhimin n
vijim (prodhim i pambaruar)
Vlersimi i vlers s madhsis s stoqeve t produkteve t
gatshme
Vlera vjetore e t krkesave nga blersit
Vlera vjetore e parave t gatshme
Vlera vjetore e obligimeve ndaj furnitorve
Vlera vjetore e obligimeve pr tatime
Vlera vjetore e obligimeve tjera rrjedhse

Procedura e projektimit t madhsis s investimeve n kapital qarkullues

zhvillohet n disa hapa:
Prllogaritja e vlerave vjetore t secilit lloj kapitali qarkullues
Prcaktimi i numrit minimal t ditve t mbulimit t secilit lloj
kapitali qarkullues
Prllogaritja e numrit t xhiros (koeficienti i qarkullimit) t
secilit lloj kapitali qarkullues pr nj vit.
Prllogaritja e mjeteve qarkulluese t nevoshjme pr nj xhiro
pr seciln kategori t mjeteve.
Mbledhja e t gjitha vlerave t mjeteve qarkulluese t
nevojshme nga hapi paraprak i prllogaritjes
Nga shuma e aktivs rrjedhse, minusohen vlerat e vlersuara
t burimeve t mjeteve qarkulluese nga pasiva rrjedhse.
Prllogaritja e investimeve t nevojshme n mjete qarkulluese t
prhershme
Kategoria

Nevoja
t
vjetore

Ditt
e
mbuli
mit

Koefi. i
qarkull.36
0/Da

Mjetet
e
nevojsh
me

I. Mjetet rrjedhse
1. krkesa nga blersit

4(1:3)
82.500

450.00
0

15

24

18.750

210.00
0

30

12

17.500

180.00
0

20

18

10.000

4. produkte t gatshme n stoqe

450.00
0

15

24

18.750

5. para t gatshme

420.00
0

15

24

17.500

2. stoqe t lndve t para dhe

materiale
3. prodhimi n vijim

II. Pasive rrjedhse

21.667

1. obligime nda furnitorve

400.00
0

15

24

16.667

2. Tatime

120.00
0

15

24

5.000

3. obligime tjera rredhse

III. Investime n mjete

qarkulluese

60.833

Projektimi i rrjedhave operative

N periudhn operative angazhohen faktort prodhues. Shpenzimet
shprehin vlern e prdorimit (angazhimit t faktorve). N kt periudh
poashtu krijohen t ardhura nga shitja e produkteve.
Pra, n kuadr t periudhs operative projektohen: shpenzimet dhe t
hyrat, nprmjet s cilave sigurohet baza informative pr projektim t
bilancit t suksesit, pr rrjedhat financiare t planifikuara, pr rrjedhn e
skontuar t parave t gatshme pr vlersimin e rentabilitetit t projektit.
Projektimi i shpenzimeve
Me projektim prfshihen t gjitha llojet e shpenzimeve t ndrlidhura me
funksionimin e kapacitetit n periudhn operative.
Element nismtar i projektimit pr vlerat e shpenzimeve sipas secilit vit
t periudhs operative sht niveli i projektuar i shfrytzimit t
kapacitetit.
Baz informative pr projektimin e shpenzimeve t prodhimit jan:
elaboratet pr analiz tekniko- teknologjike t proesit, elaborati

i analizs s resurseve njerzore, analiza e burimeve t financimit

dhe analiza e furnizimit me inpute t nevojshme.
Projektimi i t ardhurave (t hyrave)
Lloj m tipik i t ardhurave t periudhs operative jan t ardhurat nga
shitja, t cilat projektohen n baz t kapacitetit t projektuar dhe t
mimeve shitse t projektuara pr secilin vit t periudhs operative. T
dhnat pr mimet nxjeren nga elaborati i analizs s tregut.
Prve t hyrave nga shitja, n projekt mund t shfaqen edhe t hyra
tjera si p.sh. Premit eksportuese, stimulime dhe subvencione.
Projektimi i vlers s mbetur t projektit
Pr prllogaritjen e vlers s mbetur t projektit, varsisht nga lloji i
projektit, njihen dy qasje:
Qasja e par, prbhet prej vlersimit t rrjedhave t parave t pritura
gjat jetgjatsis s tr ekonomike t projektit. Kjo qasje sht e njohur
edhe si metoda e vlers kontinuale t projektit.
Vlera e mbetur e projektit, n periudhn q pason pas periudhs
eksplicite t projeksionit, prllogaritet sispas formuls pr anuitete t
pafundme

VM

ANPn
r

VM-vlera e mbetur
ANP- T ardhurat neto t projektuara
r -norma e diskontuar apo norma e kapitalizimit
Qasja e dyt e prcaktimit t vlers s mbetur t projektit sht sipas
metods s evidencs s kontabilitetit pr prcaktimin t vlers
s mbetur t projektit.

KONCEPTE PR EFEKTET E VLERSIMIT T EFIKASITETIT T

PROJEKTIT INVESTIV
N sfern e investimeve egzistojn dy koncepte pr efektet e projektit
investiv:
Koncepti llogaritar (kontabilitetit), si botkuptim tradicional q
efektin e projektit investiv e trajton si rritje neto t kapitalit vetanak
t ndrmarrjes q pritet t realizohet gjat jetgjatsis ekonomike
t projektit. Sipas ksaj, efekt paraqet neto-fitimi pas tatimimit.
N rastet kur n projekt, krahas mjeteve vetanake angazhohet
edhe kapital i huaj, efekti shiqohet sipas fitimit t prgjithshm t
pritur, si shum e neto fitimit dhe t interesit pr kapitalin e
huazuar.

 Koncepti financiar, sht nj ndr konceptet m univerzale

bashkkohore t efekteve t projektit investiv.
Nocion qendror i ktij koncepti sht rrjedha neto n para (cash
flow), q formohet, gjegjsisht q pritet nga projekti gjat
periudhs ekonomike.
Sipas ksaj, para t lira, si baz pr matjen e efekteve prfshijn
mjetet e lira n para nga projekti, kurse ato mund t shfrytzohen
pr angazhime afatgjata t mtutjeshme.
Koncepti i parave t lira, akcentin e v n para e jo n neto- fitim.
PROEKSIONI I BILANCIT T SUKSESIT DHE T GJENDJES
Bilanci i suksesit (rezultatit) paraqet nj raport t sintetizuar t
rezltateve t puns pr secilin vit.
Bilanci i suksesit sht baz pr formimin e elementeve t nevojshme pr
projektimin e rrjedhave financiare n analizat e mtutjeshme ekonomikofinanciare. Bilanci i suksesit drejtprsdrejti sht i lidhur me bilancin e
gjendjes, pasiq neto-fitimi pas tatimimit rrit kapitalin e ndrmarrjes,
gjegjsisht t investitorit.
Bilanci i gjendjes, paraqet aktivn kumulative n njrn an dhe
burimet e financimit t kapitalit n ann tjetr. N aspekt t projektit
investiv, e rndsishme sht t shiqohet se si ndikon projekti investiv n
formimin e mjeteve dhe burimeve.
Edhe bilanci i gjendjes sht burim i prllogaritjeve t treguesve t
shumt pr analizn e gjendjes ekonomike dhe t efikasitetit t projektit
investiv.
PROJEKSIONI I RRJEDHAVE T PARAVE DHE LIKUIDITETI I
PROJEKTIT
Efikasiteti i projektit mund t analizohet nga dy aspekte:
Vlersimi i likuiditetit
Vlersimi i rentabilitetit
Ideja baz e vlersimit t likuiditetit, qndron n nevojn e vlersimit t
aftsis s projektit t krijoj para t lira, gjegjsisht sa rrjedha e parave
sht m e madhe se derdhja , do t paraqitet tepric e mjeteve
financiare apo projekti do t tregoj munges t mjeteve financiare pr ti
mbuluar obligimet.
Q t vlersohet likuditeti i projektit, duhet t prgaditet nj raport pr
rrjedhat financiare t jets ekonomike t projektit. Duhet t prfshihen t
gjitha hyrjet dhe daljet t mjeteve n para, duke filluar nga burimet e
financimit t projektit deri n t hyrat e fundit t periudhs s projektuar
diskonte deri te t hyrat nga vlera e mbetur e projektit. N ann tjetr n
rrejdhn financiare duhet t prfshihen t gjitha t dalurat duke filluar nga
pagesat n vitet fillesatare t ndrlidhura me punimet e studimeve
investive deri tek daljet n para n vitete t fundit t projektit.
PROJEKTIMI I RRJEDHAVE T SKONTUARA DHE RENTABILITETI I
PROJEKTIT

Rrjedhat n para t skontuara projektohen pr t vlersuar rentabilitetitn

e projektit. Vlersimi i rentabilitetit sipas koncepcioneve financiare
bashkkohore bazohet n konceptin e rrjedhave t skontuara.
Struktura globale e raportit pr rrjedhn fianciare t skontuar, prbhet
prej tre trsive, sikurse tek rrjedha financiare:
Hyrjet n para (t hyrat nga shitja, t hyra tjera, vlera e mbetur
ne projektit). N kt kataegori, pr dallim nga rrjedha financiare e
projektuar pr vlersimin e likuiditetit nuk prfshihen burimet e
financimit.
Daljet n para , prfshin daljet reale t parave pr risurse t
projektit n fazn e investimeve dhe asaj operative t kapacitetit.
N te prfshihen kto kategori: investime n fonde fikse; investime
n kapital qarkullues; shpenzime operative; shpenzime pr shitje
dhe marketing; tatimi n fitim.
Edhe n rastin e daljeve nuk merren parasysh shpenzimet pr
obligime ndaj burimeve t financimit-kamata dhe pagesa e huas.
Neto-hyrjet n para, si ndryshim n mes hyrjeve t prgjithshme
dhe daljeve t prgjithshme

KRITERIUME PR VLERSIMIN E EFIKASITETIT T

PROJEKTEVE N ASPEKT T INVESTITORIT
VLERSIMI I EFIKASITETIT T PROJEKTIT N ASPEKT T
INVESTITORIT
Zhvillimi i tregut si mekanizm univerzal pr vlersimin e faktorve dhe
rezultateve, posarisht tregu i kapitalit, globalizim i mardhnieve
ekonomike, intensifikimi i qarkullimit t kapitalit n bot, kontribuan n
gjetjen e qasjeve metodologjike bashkkohore pr vlersimin e projekteve
investive.
Si kriteriume univerzale, t aplikueshme pr secilin lloj t projekteve,
mund t theksohen:
Periudha e kthimit t investimeve
Norma e prfitimit nga investimet
Vlera neto e tashme e projektit
Indeksi i profitabilitetit
Norma interne e rentabilitetit
Kriteriumet m t njohura q nuk bazohen n konceptin kohor t vlers s
parave, t njohura si kriteriume investive joskonte, pasiq nuk
aktualizohen prfitimet (prurjet) e pritura nga projekti, jan:
Periudha e kthimit t investimeve
Norma e prfitimit nga investimet
Karakteristik e prbashkt pr t dy kriteriumet sht se: vlersimi i
efikasitetit t projektit nxjerret sipas madhsis s kthimit (Rate of return;
Pay back)- prfitimet nga projekti, n madhsit e planifikuara t
jetgjatsis ekonomike t projektit, pa mos marr parasysh preferencat
e ndryshme kohore t kthimeve nga vitet e ndryshme t jetgjatsis
ekonomike t projektit.

Ajo q i dallon t dy kriteriumet sht qasja e ndryshme e asaj se

ka merret si kthim? dhe aspekti i ndryshm i qasjes s
vlersimit t efikasitetit t projektit.
Prllogaritja e kriteriumit t periudhs s kthimit t investimeve
bazohet n koncepcionin financiar t prfitimit (kthimit)- n baz
t rrjedhs s parave t gatshme t projektit. Kurse, norma e
prfitimit, bazohet n konceptin e kontabilitetit t prfitimit- fitimi
neto pas tatimimit.
Prve ksaj, te periudha e kthimit, efikasiteti i projektit shiqohet
nprmjet prizmit t kohs pr t cilin do t ishin kthyer
investimet, q n mnyr implicite prmban elemente t
rentabilitetit t projektit. Kurse norma e kthimit sht tregues
eksplicit i rentabilitetit.

PERIUDHA E KTHIMIT T INVESTIMEVE

Periudha e kthimit t investimeve sht kriterium univerzal, i
patjetrsueshm, fillestar, i vlersimit t efikasitetit t projektit.
Preokupim primar i do investitori sht periudha e kthimit t investimit.
Pr sa koh do t kthehen parat e angazhuara nprmjet
prfitimeve q priten nga projekti?
Prgjigja e ksaj pyetje, fitohet pikrisht me prllogaritjen e periudhs s
kthimit t investimeve.
Pasiq investimi sht nj angazhim afatgjat, periudha e kthimit shprehet
n njsi kohore-vite. Numri i viteve sht mas e periudhs s kthimit.
Periudha e prllogaritur e kthimit krahasuar me periudhn e pritur e
prcaktuar si ambicje e investitorit, paraqet kriteriumin pr pranim apo
refuzim t projektit.
Sa m e shkurt q t jet periudha e kthimit, kapitali investiv m shpejt
kthehet, m shpejt arrihet n mjete likuide, q do t thot se investitori
shpejt vjen deri te mundsia e riinvestimit t parave.
Nse krahasohet gjatsia e periudhs operative dhe gjatsia e periudhs
s kthimit, n mnyr indirekte mund t nxjerret konkludim se, projekti
sht m i pranueshm sa m e madhe t jet diferenca ndrmjet
periudhs s kthimit dhe periudhs operative.
Ti<Tmax
Metodat e prllogaritjes s periudhs s kthimit t investimeve
N traditn e gjr t aplikimit t ktij kriteriumi jan zhvilluar shum
variante pr prllogaritjen e periudhs s kthimit.
Egzistojn kryesisht tre qasje pr prllogaritjen e periudhs s kthimit:
Qasja statike, e bazuar n neto-prfitimin (kthimin) e
projektuar t projektit n nj vit tipik, reprezentativ nga
periudha operative e projektit.

Qasja dinamike, e bazar n neto-prfitimin e kumuluar t

projektuar t projektit gjat periudhs s jetgjatsis
ekonomike.
Qasja dinamike, qasja diskonte, q bazohet n netoprfitimin kumulativ t skontuar

Qasja statike, e bazuar n neto-prfitimin (kthimin) e projektuar t

projektit n nj vit tipik, reprezentativ nga periudha operative e projektit.
Sipas ksaj qasje sht e nevojshme q t projektohen dy madhsi:
vlera e prgjithshme e investimeve iniciale n kapital
fiks dhe n neto kapital qarkullues dhe
neto-prfitimi (kthimi) i projektuar q do ishte realizuar
n nj vit normal, reprezentativ.
Do t ishte normale, q vit normal t merret viti i par i periudhs
operative n t cilin pritet q t arrihet shfrytzim normal i kapacitetit.
Model bazik pr prllogaritjen e periudhs s kthimit (T) mund t
shprehet nprmjet ktij raporti:
Investime iniciale
T
Neto - fitimi

Qasja dinamike, e bazar n neto-prfitimin e kumuluar t projektuar t

projektit gjat periudhs s jetgjatsis ekonomike.
Periudha e kthimit sipas ksaj qasje pr prllogaritje, paraqet at
periudh kohore pr t ciln do t barazohej vlera e investimeve me
neto-fitimet e gatshme t kumuluara, duke filluar nga viti i par i
jetgjatsis ekonomike deri n vitin n t cilin vlera kumulative do t
barazohej me investimet.
Periudha e kthimit sipas ksaj qasje llogaritet sipas ktij modeli:

NP
i 1

Apo :

NP
i 1

Kjo mnyr e prllogaritjes e periudhs s kthimit m s shpeshti

prdoret n praktik, jo vetm q tu iket dobsive t qasjes statike, por
edhe pr arsye praktike.
Periudha e kthimit t investimeve siaps rrjedhave neto-fitimit t
skontuara.
Dobsia m e madhe e periudhs s kthimit t investimeve ka t bj me
mungesn e preferencs kohore t neto-prfitimeve nga rrjedha e parave
t projektuara.
Pr eleminimin e ksaj dobsie mund t prllogaritet e ashtuquajtura
periudha skonte e kthimit t investimeve. sht metod e re e

prllogaritjes s periudhs s kthimit, q n literatur njihet edhe si nj

nga metodat e inkuadrimit t riskut n vendimmarrjen investive.
Pasiq me skontim, nj vler e skontuar n periudhn e ardhshme t
zvoglohet m shum nse sht m larg n t ardhmen, rrjedh se
periudhat e kthimit t investimeve t prllogaritur sipas ksaj metode
jan m t gjata se sa sipas metods baz- metoda e neto-prfitimeve
joskonte t kumuluara.
Kjo variant shfrytzohet q ta njoftuar investitorin q t jet m i
kujdeshm n shfrytzimin e kriteriumit t periudhs s kthimit t
investimeve- t llogarit n riskun e investimit

NORMA E KTHIMIT T INVESTIMEVE

Krahas shtjes s periudhs s kthimit t investimit, pr investitorin
sht e rndsishme t dij se sa do t ishte prfitimi relativ raporti
ndrmjet prfitimeve dhe investimeve
Me normn e prfitimit (kthimit) vlersohet rentabiliteti i projektit
investues. Shprehet si tregues relativ-norm, si norm mesatare vjerore e
prfitimit nga investimet, gjegjsisht si rentabilitet mesatar vjetor (Rate of
Returne- RR), q mund t shprehet n kt mnyr:
Fitimi vjetor neto i projektuar
RR (
) x100
Investimet

Prllogaritja e norms s kthimit (RR) bazohet n kto madhsi:

vlern e projektuar t prfitimit vjetor t jetgjatsis ekonomike
t projektit dhe
vlern e investimeve.
Norma e kthimit t investimeve e prllogaritur krahasohet me mimin e
kapitalit.
Norma e kthimit t investimeve si kriterium investiv mund t prdoret pr
rangim dhe selektim t projekteve n raste kur ato ekonomikisht jan t
pavarura.
Dobsit e norms mesatare t prfitimit (kthimit) n relacion me
kriteriumet dinamike skontuse pr vlersimin e efikasitetit t investimeve
jan:
Dobsi sht se prllogaritja e norms mesatare t kthimit bazohet
n neto fitimin si kategori llogaritare (e kontabilitetit) e jo n baz t
rrjedhs s parave t projektit.
Kjo qasje e vlersimit t projekteve investive nuk merr parasysh
vlern kohore t parave.
Vlersimi i zgjedhjes s projektit sipas kriteriumit t norms
mesatare t prfitimit jan shum t pasigurta gjat krahasimit t
projekteve me jetgjatsi t ndryshme ekonomike .

VLERA NETO E TASHME E PROJEKTIT

Kriteriumi vlera e tashme neto (Net Present Value-NPV), sht kriterium
univerzal m i prdorur pr vlersimin e projekteve investive.
Prllogaritet sipas tekniks e cila prfshin dy elemente kryesore pr
vlersim t drejt t projektit- neto prfitimet nga periudha e tr e
jetgjatsis ekonomike t projektit dhe vlern kohore t parave
( norma e skontos).
Duke u nisur nga principi i vlers kohore t parave , me ndihmn e
tekniks s skontimit me norm t caktuar t skontos, t gjitha neto
prfitimet sillen n pikn zero, gjegjsisht n vitin n t cilin bhet
investimi inicilal.

Periudha e
skontimit

Prcaktimi i norms s skontos paraqet problem qendror

metodologjik n vlersimin e projekteve investive.
Bhet fjal pr vlersimin e madhsis, q do t krijoj lidhje kohore
ndrmjet prfitimeve t ardhshme t pritura dhe vlers s investuar.
sht norm e cila do aktualizoj vlerat e pritura.
Nga lartsia e norms drejtprsdrejti do varet vlera e tashme e projektit.
Gjegjsisht bhet fjal pr inkuadrimin e mimit t kapitalit t angazhuar
n norm skonti.
Vlera neto e projektit, shpreh dallimin ndrmjet vlers s aktualizuar
t neto rrjedhs n para nga periudha eksploatative e
investimeve dhe vlers s t dalurave investive.
Kjo vler shpreh vlern absolute t neto prfitimit t aktualizuar q
projekti do i kishte sjell investitorit.
N kt mnyr mundsohet q n momentin kur investitori sjell vendim
investiv, sipas lartsis s vlers neto t tashme t projektit, t shiqoj
efikasitetin ekonomik t projektit dhe t vendos pr pranim apo refuzim t
projektit.
Pasiq vlera e tashme neto paraqet diferencn ndrmjet vlers s
skontuar t rrjedhs s parave t neto prfitimeve dhe investimeve, e
qart sht se, projekti do ishte i pranueshm nse diferenca sht
madhsi pozitive:
NPV>0
Modele t prllogaritjes s NPV
Varsisht nga ajo se investimet paraqiten si shpenzim inicial i njhershm
n nj vit apo jan rrjedh e t dalurave n m shum vite, bhen edhe
qasje t ndryshme pr prllogaritjen e NPV.

Rasti kur investimet paraqiten si shpenzime iniciale n vitin zero:

NP1
NP2
NP3
NPn
NPV

.....
IO
2
3
(1 i ) (1 i ) (1 i )
(1 i ) n
NPV= vlera e tashme neto
n= numri i viteve t periudhs ekonomike
n
NPt
NPV
I0
t
t 1

(1i)

NPn=neto-prfitimet nga secili vit

i= norma e skonitit
I0= investimet iniciale
Rasti kur investimet paraqiten si shpenzime shumvjeare:
NP1
NP2
NPn
I
I2
Im
NPV

.....
IO 1
.....
m 1
m 2
m n
2
(1 i )
(1 i )
(1 i )
(1 i ) (1 i )
(1 i ) m

Nse (m+t) e zvendsojm me n si shenj e gjatsis s periudhs s

tr ekonomike, q do prfshinte periudhn prej investimit dhe deri n
fund t eksploatimit , kurse vlera e mbetur e projektit t prfshihet n
neto prfitimin e fundit (NPn) dhe nse investimet shprehen si neto
prfitim me shenj negative, modeli pr prllogaritje t vlers neto t
tashme do t prfitonte formn e prgjithshme:
n

NPV
t 1

NPt
(1 i ) t

Rasti kur investimet paraqiten vetm n vitin inicial t jetgjatsis

ekonomike t projektit.
Shembull:Menaxhmenti i shoqris shqyrton nj projekt invesiv me kto
elemente:
- Investime t nevojshme 20.000 euro
- Jetgjatsia ekonomike e projektit 5 vite
- Neto t ardhurat e projektuara vjetore nga periudha eksploatative
jan: 4.000, 5.000, 6.000, 6.000, 6.000 euro
- Vlera e mbetur e projektit n fund t jetgjatsis ekonomike do
ishte 2.000 euro
- Norma e skontos sht vlersuar n 14%, sipas kostos mesatare t
burimeve t financimit.

Vlera neto e projektit do prllogaritej n kt mnyr

4000
5000
6000

1
2
(1 0,14)
(1 0,14) (1 0,14)3
6000
6000
8000

1.719,4euro
4
5
(1 0,14) (1 0,14) (1 0,14) 6
NPV 20000

VITI

Rrjedha neto e
t ardhurave

Faktori
skontues
i=14%

Vlera e
tanishme

-20.000

-20.000

4.000

0,87719

3.508,8

5.000

0,76947

3.847,3

6.000

0,67497

4.049,8

6.000

0,59208

3.552,5

6.000

0,51940

3.116,2

8.000

0,45559

3.644,7

NPV

1.719,3

Rasti kur investimet bhen gjat m shum viteve

Shembull:Menaxhmenti i shoqris shqyrton nj projekt invesiv t
ndrtimit t nj kapaciteti prodhues:
- Vlera e projektuar e projektit sht 17.000 euro
- Investimet jan planifikuar me ket rrjedh: 4000 euro n vitin zero,
6000 euro n vitin e par dhe 7000euro n vitin e dyt nga periudha
e realizimit
- Jetgjatsia ekonomike e projektit 8 vite
- Neto t ardhurat e projektuara vjetore nga periudha eksploatative
jan: 4.000, 4.000, 5.000, 6.000, 6.000, 6.000, 6.000, 6000, euro
- Vlera e mbetur e projektit n fund t jetgjatsis ekonomike do
ishte 2.000 euro
- Norma e skontos sht vlersuar n 17
Vlera neto e projektit do prllogaritej n kt mnyr:
VITI

Rrjedha neto e
t ardhurave

Faktori
skontues
i=14%

Vlera e
tanishme

-4.000

-4000

-6.000

0,85472

-5.128,2

-7.000

0,73051

5.133,6

4.000

0,62437

2.497,5

4.000

0,53365

2.134,6

5.000

O,45611

2.280,5

6.000

0,38984

2.339,0

6.000

0,33319

1.999,2

6.000

0,28478

1.708,7

6.000

0,24340

1.460,4

10

8.000

0,20804

1.664,3

NPV

1.842,5

VLERA NETO E TASHME E PROJEKTIT

Disa faktor kan ndikim t lart n lartsin e vlers s tashme neto, prej
nga problematizohet shtja e rangimit dhe selektimit t projekteve sipas
kriteriumit NPV, ndikim t till kan:
Gjatsia e ndryshme e periudhs operative
Gjatsia e ndryshme e periudhs s investimeve
Madhsia e ndryshme e investimeve
Madhsia e norms s skontit

Prparsi t kriteriumit NPV

Dobsi t kriteriumit NPV

Bazohet n konceptin kohor

t parave.

Problem serioz paraqet

vlersimi i norms s
skontit.

Mundson krahasim t
hyrjeve dhe daljeve n pika
kohore t njjta.

Nuk e shpreh n mnyr

t mjaftueshme ndikimin
e gjatsis s periudhs
operative n lartsin e
neto vlers s tashme.

gjat rangimit dhe

selektimit t projekteve
nuk shpreh n mnyr t
drejtprderejt vlerat e
ndryshme t investimeve.

E merr parasysh tr
periudhn ekonomike t
projektit.

N aspektin teorik dhe

praktik, sht kriterium i
qndrueshm kuantitativ.
sht i aplikueshm pr
vlersimin e secilit lloj t
projektit investiv.

INDEKSI I PROFITABILITETIT T PROJEKTIT

Indeksi i profitabilitetit sht i prshtatshm pr selektim t projekteve.

Nxjerret sipas bazave metodologjike t njjta n t cilat bazohet kriteriumi
i vlers s tashme neto t projektit.
sht aq i prafrt me kriteriumin e NPV sa q njihet edhe me emrin neto
vlera e tanishme relative e projektit.
Gjegjsisht, indeksi i rentabilitetit t investimeve, shprehet si kriterium i
nxjerrur nga kriteriumi NPV, por, ai eliminon nj nga dobsit m t
mdha t kriteriumit NPV-problemin e rangimit dhe selektimit t projektit.
n

PI

NPt

(1 i)
t 1

I0

Indeksi i profitabilitetit, n formn e saj bazike,

paraqet raportin ndrmjet vlers s aktualizuar t projektuar t netoprfitimeve n periudhn operative dhe investimeve iniciale:

Indeksi i profitabilitetit sht tregues relativ , i cili tregon se sa njsi t

aktualizuara t neto prfitimit nga periudha operative i takojn
nj njsie investimi t angazhuar.
n

PI

NP

(1 i )
t 1
m

(1 i )
j 0

Nese periudha e investimit ygjerohet ne m

shum vite, modeli i prllogaritjes zgjerohet dhe ka kt form:

indeksi i profitabilitetit bruto

Gjat rangimit t projekteve me indeksin e profitabilitetit,

drejtprsderjt prfshihet ndikimi i i vllimeve t ndryshme t
investimeve t projekteve t krahasuara. Kjo sht vlera kryesore e
ktij kriteriumi

NORMA INTERNE E RENTABILITETIT (IRR)

N teorin e vendimmarrjes investive, norma interne e rentabilitetit

(Internal Rate of Return-IRR) dhe kriteriumi i vlers s tashme netoNPV t projektit jan nj ndr kriteriumet m t njohura pr
vlersimin e efikasitetit t projekteve investive.

N teorin e investimeve njihet edhe si efikasiteti margjinal i

investimeve (Marginal Efficiency of Investment-MEI).

Pasiq nprmjet ktij kriteriumi, zbulohet nj nga elementet m t

rndsishme t efikasitetit t projektit-rentabiliteti, ky kritetium,
sht pranuar gjrsisht dhe sht prfshir n metodologjin
bashkkohore t vlersimit t efikasitetit t projektit.

Norma interne e rentabilitetit, sipas definicionit sht ajo norm e

aktualizuar e rrjedhs s parave t projektit, me t ciln vlera neto e
tashme e projektit barazohet me zero.

Te ky kriterium, pr dallim prej kriteriumeve t mparshme,

prcaktimi i norms s skontos nuk paraqet problem, pr faktin q
n vet procesin e prllogaritjes s kriteriumit t IRR gjenerohet
(krijohet) tregues pr normn e rentabilitetit, i cili njkohsisht sht
norm skontoje, e cila e aktualizon rrjedhn e parave neto dhe i
barazon me zero.

Pasiq, drejtprsdrejti IRR sht tregues q del nga prllogaritja, e

q nuk sht paraparkisht element i futur, si input, n modelin pr
prllogaritje, kjo norm paraqet norm interne.

Pasiq shpreh rritjen e kapitalit t investuar, ajo sht norm e

rentabilitetit.

Norma interne e retabilitetit paraqet normn e prfitimit (kthimit) t

investimit q do realizohej n periudhn ekonomike t projektit.

Treguesi jep njohuri q, prve asaj q nga prfitimi i projektit do

ta kthente investimin dhe do ti kishte mbuluar t gjitha shpenzimet
eksplotatative, projekti do t realizonte edhe ndonj norm t netoprfitimit si kompenzim pr shfrytzimin e kapitalit n projektin
investiv t analizuar.

Pra, norma interne e rentabilitetit paraqet at norm , e cila e

barazon vlern e aktualizuar t neto prfitimeve me vlern e
investimit:

Apo:
Np= neto prfitimi nga periudha ekonomike e projektit
I0= investimet
r=norma interne (madhsi e panjohur e thyess)
t=numri i periudhave pr t cilat aktualizohet secili
neto-prfitim i periudhs ekonomike t projektit , t=1 deri n
Modeli i prgjithshm i prllogaritje s IRR-s:
n
NPt
0

t
t o (1 r )

r rmin

Q projekti investiv t pranohet duhet t plotsohet kriteriumi :

ka paraqet madhsi norma minimale e pranuar e prfitimit -rmin?

Nga ligjrata e prcaktimit t mimit t kapitalit, norma minimale

e pranuar e kthimit , q menaxhmenti do ta kishte prcaktuar n
projektin investiv sht mimi mestar i kapitalit t angazhuar.

N raste t financimit t projektit investiv nprmjet huas, si mim

m i ult i kapitalit do t merrej norma e interesit t huas.

N raste t financimit t projektit investiv nprmjet kapitalit

vetanak- nga fitimi apo nga emetimi i aksioneve t reja, norma
interne minimale e pranuar e rentabilitetit pr projektin do t ishte
s paku e njjt me normn e krkuar t prfitimit.

N raste kur financimi i projektit investiv bhet n mnyr t kombinuarn

nga burime vetanake dhe nga huaja, norma minimale e rentabiltetit duhet
t plotsoj kushtin q t mos jet m e vogl se mimi mesatari
kapitali t angazhuar