UNIVERZITET U ISTONOM SARAJEVU

SAOBRAAJNI FAKULTET DOBOJ

GODINJI ZADATAK
VREDNOVANJE U SAOBRAAJU

Profesor : Dr Vladan Tubi, dipl.in.saobr.

Doboj, novembar 2016. godine

Student: Aldin io
Br. indeksa: 22/11

Osnovni podaci za dionicu:

- Vrsta puta:
- Tip dionice:
- Dionica sadri:
- Duina dionice:
- Znaaj puta u mrei:
ciljnoj magistralni II reda
- Kontroa pristupa:

put sa 2/3 trake

vangradska
5 odsjeka
8,946 km
u prvoj godini regionalni II reda, a u
bez kontrole

Detaljni podaci za dionicu:

- Duina

Odsjek 5
[km]

- Broj saobraajnih traka

- irina saobraajne trake
- irina kolovoza
- Udaljenost bonih smetnji
- Vrsta kolovoznog zastora
- Stanje kolovoza
- Stepen istroenosti kolovoza

1,478
2

[m]
[m]
[m]

3,00
6,00
1,00

[%]

asfalt
2
50

- Uzduni nagib
- Smjer UN (samo za AP)

[%]

1,00
-

- Minimalan radijus horizontalne krivine

- Prosjena zakrivljenost

[m]
[/10 m]

250
3,60

- Preglednost za bezbjedno preticanje

[%]

70

- Karakter terena
- Nadmorska visina

[m]

brdov.
160

Ograniena brzina Vog

Slobodna brzina Vs
Razdjelni pojas (samo za AP)
Namjena tree trake (za DP)

Karakter odsjeka

[km/h]
[km/h]

vangr.

1. UVOD
Ovaj godinji zadatak se odnosi na saobraajnu dionicu Mali Poarevac Vlako polje
koja pripada regionalnom putu drugog (II) reda.
Posmatrani saobraajni odsjek je duine 1,478 km. Dionica se nalazi na brdovitom terenu,
nadmorske visine od 160 m, irina saobraajnih traka je 3,00 m, uzduni nagib dionice je 1,00
%. U pitanju je dvotrani put asfaltnog kolovoznog zastora sa stanjem kolovoza 2.
U okviru godinjeg zadatka izvrena je analiza dostignutih saobraajnih tokova (a na
osnovu dostupnih podataka o PGDS-u za posmatranu dionicu), prognozu perspektivnih
saobraajnih tokova u projektnom periodu od dvadeset godina. Nakon toga je uraeno
funkcionalno vrednovanje dionice, a na osnovu analize uslova realizacije saobraaja na
postojeem putu za dostignute i perspektivne saobraajne tokove.
Smisao funkcionalnog vrednovanja je da se dobije odgovor o sposobnosti postojee
dionice u pogledu zadovoljavanja zahtjeva saobraajnih tokova. Potrebno je na osnovu
proraunatih vrijednosti, a i na osnovu poznavanja same dionice, uoiti glavne uzronike
nezadovoljavajuih uslova saobraaja te dati prijedlog mjera u cilju poboljavanja postojeeg
stanja. Nakon toga slijedi ekonomsko vrednovanje, u kome emo izvriti izbor racionalnih
solucije mjera kao i utvrditi opravdanost izvoenja predloenog rjeenja.
Za baznu godinu uzeta je 2014. godina, prva godina eksploatacije je 2015. godina dok je
ciljna godina 2034. godina.

2. ANALIZA DOSTIGNUTIH SAOBRAAJNIH TOKOVA I

PROGNOZA PERSPEKTIVNIH SAOBRAAJNIH TOKOVA
2.1. Kretanje PGDS-a u periodu od 2005. 2014. godine i
prognoza porasta saobraajnih tokova

Za analizu dionice potrebno je poznavati vrijednosti prosjenog godinjeg dnevnog

saobraaja (PGDS) i strukturu saobraajnog toka. Ovi podaci se dobijaju pomou automatskog
brojaa saobraaja (ABS-a), postavljenog na posmatranoj saobraajnoj dionici Mali Poarevac
Vlako Polje, mogue je rekonstruisati kretanje PGDS-a u periodu od 2005-2014.god. koja je
formirana u obliku tabele.
Godina

Oznaka
dionice

Saobraajna
dionica

2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014

0259
0259
0259
0259
0259
0259
0259
0259
0259
0259

M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje
M.Poarevac-V-Polje

Duina
odsjeka

[km]
1,478
1,478
1,478
1,478
1,478
1,478
1,478
1,478
1,478
1,478

PGDS
[voz/dan]

PA
8374
6548
10234
8040
8575
9000
8300
8219
8805
8909

BUS
78
80
160
120
128
230
244
252
248
242

LT
88
96
192
190
221
140
123
123
126
132

ST
338
312
412
240
286
155
169
175
171
180

TT
324
342
452
290
304
85
75
66
61
63

AV
252
28
516
320
395
290
226
251
249
263

9454
7626
11966
9200
9909
9900
9137
9086
9660
9789

Tabela 1. PGDS na dionici Mali Poarevac Vlako Polje

Tokom svih posmatranih godina, saobraajna dionica Mali Poarevac-Vlako Polje je

zadrala svoju oznaku dionice, R-0259. to se tie samog PGDS-a i kretanja njegovih
vrijednosti, primjetno je vie padova kao i rasta samog prosjeenog godinjeg dnevnog
saobraaja na dionici.
U 2007. u odnosu na 2006. godinu dolazi do naglog porasta PGDS-a za 32% zbog
velikih privrednih investicija, dok ve u 2008. godini imamo drastian pad od 18% zbog svjetske
ekonomske krize. Narednih godina PGDS se drastino ne mijenja, ali postoje ciklini padovi i
poveanja u razmaku od svake dvije godine.

Sliku stanja PGDS-a najjasnije moemo izanalizirati ako pogledamo tabelarne podatke
prikazane u obliku histograma. Gdje se moe uoiti sama naravnomjesnost odnosno jedna vrsta
stohastinosti u pogledu vrijednosti PGDS-a koji je usloen raznim drugim deavanjima u zemlji
i svijetu, to jeste drutveno-politikih i socijalno-ekonomskih zbivanja. Retrospektivno su date
vrijednosti PGDS-a za pojedine godine u periodu od 2005 do 2014 godine.
1

Promjene PGDS-a
PGDS [voz/dan]

11966
9454

9200

9909

9900

9137

9086

9660

9789

7626

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Dijagram 1. Promjene PGDS-a

2.2.

Struktura saobraajnog toka

Analiza strukture toka ukazuje na relativno stabilne vrednosti uea pojedinih kategorija vozila
u ukupnom saobraajnom toku. Ova struktura prikazana je u narednoj tabeli.
Oznaka dionice
Saobraajna dionica
Duina odsjeka 5

R-0259
M.Poarevac-V.Polje
1,478 [km]

Struktura saobraajnog toka( procentualno uee) kategorija vozila

PA
91,01[%]
PA
91,01,[%]

BUS
2,47[%]
BUS
2,47[%]

LT
1,35[%]

ST
1,84[%]
TV
3,83[%]

TT
0,64[%]

AV
2,68[%]
AV
2,68[%]

Tabela 2. Uee pojednih kategorija vozila u saobraajnom toku

U ukupnoj strukturi saobraajnog toka kao to vidimo dominira kategorija vozila PA odnosno
putniki automobil sa oko 91,01[%], dalje ga slijede TV to jeste teretna vozila sa 3,83[%]
zastupljenosti u ukupnoj strukturi, dok je BUS zastupljen sa 2,47% a TV sa 3,83%. U daljem
radu mogue je da e kategorija TV odnosno teretna vozila obijedini prethodne tri grupe laki,
srednji i teki teretni vozila.

ST; 2% TT; 1% AV; 3%

BUS; 2% LT; 1%

PA; 91%

Dijagram 3. Struktura saobraajnog toka

2.3.

Prognoza saobraajnih tokova

Prilikom prognoze buduih saobraajnih tokova razraene su tri varijante: optimistika,

srednja i pesimistika. Dok je u Evropi godinji prirataj PGDS-a oko 4%, u radu su
korieni manji procenti na osnovu slobodne inenjerske procjene stanja demografske
tendencije smanjenja broja stanovnika i sve vee imigracije stanovnika u gradove. Potrebno je
napomenuti da je prirataj PGDS-a u Srbiji u prethodnom stabilnom periodu (prije 1990
godine) bio izmeu 4 i 5%. Dobijene vrijednosti su date u tabeli .

Varijanta
Godina
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034

Optimistika
Prirataj
PGDS
[%]
[voz/dan]
2,5
10027
2,5
10278
2
10484
2
10694
2
10908
3
11236
3
11574
3
11922
3
12280
2,5
12587
2
12839
2
13096
2,5
13424
3
13827
3
14242
3
14670
3
15111
2,5
15489
2
15799
2
16115

Srednja
Prirataj
PGDS
[%]
[voz/dan]
3
10085
3
10379
2,5
10639
2,5
10905
2,5
11178
3,5
11570
3,5
11975
3,5
12395
3,5
12829
3
13214
2,5
13545
2,5
13884
3
14301
3,5
14802
3,5
15321
3,5
15858
3,5
16414
3
16907
2,5
17330
2,5
17764

Pesimistika
Prirataj
PGDS
[%]
[voz/dan]
3,5
10125
3,5
10480
3
10795
3
11305
3
11645
4
12111
4
12596
4
13100
4
13624
3,5
14101
3
14525
3
14961
3,5
15485
4
16104
4
16749
4
17419
4
18116
3,5
18751
3
19314
3
19894

Tabela 3. Prognozirani PGDS u projektnom periodu od 2015-2034 godine (tri varijante)

Dalji dio rada bazira se na podacima dobijenim primjenom srednje varijante. Korieni su
tabelarni prikazi gdje su dati podaci o strukturi PGDS-a po kategorijama vozila za baznu
godinu, prvu godinu i ciljnu godinu pri srednjoj varijanti oekivanog prirataja:

Godin
a

Oznak
a
dionice

2014
2015
2034

R-0295
R-0295
R-0295

Duin
a
dionic
e
[km]
1,478
1,478
1,478

PGDS
PA

BUS

LT

ST

TT

AV

8909
9177
16167

242
250
439

132
136
240

180
186
327

63
65
114

263
271
477

9789
10085
17764

Tabela 4. Planirani PGDS na putu B.Palanka( izlaz)- Pirot u toku bazne, prve i ciljne godine.

2.4.

Mjerodavni asovni protok

Mjerodavni asovni protok izraunava se po forumli:

qm=KPGDS [voz/h]
4

pri emu se koeficijent K kree u granicama 10 12% ( u posebnim sluajevima dostiu

vrijednost 15%). Na taj nain mogu se izraunati mjerodavni protoci za baznu, prvu i ciljnu
godinu:
qm2014= KPGDS2014 = 0,129789 =1175[voz/h]
qm2015= KPGDS2015 = 0,1210085 = 1211[voz/h]
qm2034= KPGDS2034 = 0,1217764 = 2132[voz/h]

3. ANALIZA USLOVA SAOBRAAJA NA POSTOJEEM PUTU

ZA DOSTIGNUTE I PRESPEKTIVNE SAOBRAAJNE
TOKOVE, RADI OCJENE FUNKCIONALNIH POTREBA ZA
IZGRADNJU DODATNIH PROPUSNIH KAPACITETA
(FUNKCIONALNO VREDNOVANJE MREE BEZ
INVESTICIJE)

3.1.

Odreivanje slobodnih brzina

Pri odreivanju slobodnih brzina koriene su tabline vrijednosti date u knjizi.

Meuvrijednosti koje nisu postojale u osnovim podjelama u navedenim tabelama dobili smo
ponderisanjem poznatih vrijednosti to jeste izvrena je interpolacija nad datim vrijednostima.
N=2
T=3,00 [m]
UN=1[%]
SK=2 (50%)
Rmin= 250 [m]
Min
Vsl

ODSJEK 5
PA
BUS
TV
AV
75
70
65
60
105
85
80
75
93
88
83
78
80
75
70
65
75
70
65
60
0,9101x75+0,0247x70+0,0383x65+0,0268x60 = 74,08 [km/h]
Tabela 5. Slobodne brzine po odsjecima

Za odreivanje slobodnih brzina po odsjecima korieni su procenti pojedinih kategorija

vozila u strukturi vozila u saobraajnom toku pri emu su LT,ST i TT objedinjeni u kategoriju
TV.

3.2.

Odreivanje kapaciteta

Oslanajui se na novo-klasini pristup odreivanja praktinog kapaciteta osnovnih odsjeka

dvotranih puteva, pri proraunu kapaciteta polazimo od sljedeeg obrasca:
C= Vc gc
Gdje su sledee vrijednosi :
Vc brzina pri praktinom kapacitetu; [km/h]
gc gustina pri praktinom kapacitetu; [PA/km/obasmijera]
Prema tome, Vc se rauna prema slijedeem obrascu:
Vc=VSKFSK............ [km/h]
U ovom sluaju se radi o specijalnom sluaju pri kome je brzina VSK<70[km/h]
Vc=VSK * FSK = 64 x 0,97 = 63,05 [km/h]

to se tie gustine pri praktinom kapacitetu, koristimo se sledeim obrazcem:

gc=gCo*FKV*FgSKa/b = 39,45*0,974*0,936 = 35,97 [voz/km]
gCo- gustina pri baznom kapacitetu osnovnog odseka dvotranog puta u praktino idealnim
uslovima
Fg SKa/b - faktor uticaja neravnomernosti saobraaja po smerovima na gustinu pri kapacitetu
FKV
- faktor uticaja komercijalnih vozila na gustinu toka pri kapcitetu
C=Vc*gc=63,05*35,97 = 2267,91 [voz/h]
ODSJEK 1
VSK <70
Brzina pri praktinom kapacitetu
VSK
FSK
65
0,97
Gustina pri praktinom kapacitetu
gCo
Fg SKa/b
FKV
39,45
0,936
0,974
Praktian kapacitet

Specijalni sluaj
VC
63,05

[km/h]

gC
35,97

[voz/km]
C
2268

[voz/h]

Tabela 6. Praktian kapacitet na odsjeku 5

Odsjek

C(voz/h)

Vc(km/h)

2268

63,05

Tabela 7. Vrijednosti praktinih kapaciteta i brzina toka pri praktinom kapacitetu za posmatrani odsjek

3.3.
Analiza eksploatacionih brzina po odsjecima i kategorijama
vozila u baznoj, prvoj (I) i ciljnoj (XX) godini
U ovom dijelu rada analizirane su eksploatacione brzine koje se ostvaruju po pojedinim
kategorijama vozila na svakom od posmatranih odsjeka a u karakteristinim godinama
projektnog zadatka. Da bi se to postiglo koriene su sledee formule za proraun
eksploatacionih brzina:
Dvotrani putevi:
za

qm
<1
C

qm
za 1< C <1.5

gde je:

V e = V sl

V e=

][

qm
(R P)
( V V c ) (1R)+ 100
C sl

[km/h]

VC
qm
+f g
C

[km/h]

Vsl- brzina vozila u slobodnom toku

VC- brzina toka pri kapacitetu
C- praktini kapacitet
osnovna vrsta vozila
qm- merodavni vrni protok
P- procenat ukupne duine deonice na kojoj postoji dovoljna preglednost za bezbedno
preticanje
R- redukovani faktor uticaja preglednosti na eksploatacione brzine

Autoput ( vietrani putevi) :

qm
<1
C

za

V e = V sl

qm
za 1< C <1.5

V e=

qm
( V V c )
C sl

[km/h]

VC
qm
+f g
C

[km/h]

Vsl- brzina vozila u slobodnom toku

VC- brzina toka pri kapacitetu
C- praktini kapacitet
osnovna vrsta vozila
qm- merodavni vrni protok
qj- protok u klasi j koji vai za (qm,j/C 1)

Kategorija vozila
R

PA
0,10 0,15

BUS
0,05 0,1

TV
0-0,05

V
0-0,02

Preporueno je da se uzmu najmanje mogue vrijednosti za parametar R.

Eksploatacione brzine u baznoj godini qm=1175 [voz/h]

qm c
Odsjek 5,

1175
0,518 1
2268

Ve Vsl m Vsl Vc
c

RP

1 R
100

1175

75 63,05 1 0,10 0,10 70 66,75 km h

VePA 75
2268
100

1175

70 63,05 1 0,05 0,05 70 65,4 km h

VeBUS 70
2268
100

1175

65 63,05 1 0 0 70 63,99 km h
VeTV 65
2268
100

1175

60 63,05 1 0 0 70 61,58 km h
VeAV 60
2268
100

Eksploatacione brzine u prvoj godini qm=1211[voz/h]

qm C
Odsjek 5,

1211
0,534 1
2268

1211

75 63,05 1 0,10 0,10 70 66,56 km h

VePA 75
2268
100

1211

70 63,05 1 0,05 0,05 70 65,30 km h

VeBUS 70
2268
100

1211

VeTV 65
65 63,05 1 0 0 70 63,96 km h
2268
100

1211

60 63,05 1 0,01 0,01 70 61,63 km h

VeAV 60
2268
100

Eksploatacione brzine u ciljnoj godini qm=2132[voz/h]

qm C
Odsjek 5,

2132
0,94 1
2268

2132

VePA 75
75 63,05 1 0,10 0,10 70 61,85 km h
2268
100

2132

70 63,05 1 0,05 0,05 70 62,52 km h

VeBUS 70
2268
100

2132

65 63,05 1 0 0 70 63,17 km h
VeTV 65
2268
100

2132

60 63,05 1 0 0 70 62,87 km h
VeAV 60
2268
100

Radi lakeg pregleda eksploatacionih brzina po odsjecima, godinama i kategorijama

vozila dati su podaci u slijedeoj tabeli:

Godina
2014
2015
2034

PA
66,75
66,56
61,85

Odsjek 5
BUS
65,4
65,30
62,52

TV
63,99
63,96
63,17

AV
61,58
61,63
62,87

Tabela 8. Eksploatacione brzine po godinama i kategorijama vozila

Eksploataciona brzina za cjelokupan tok po godinama u zavisnosti od procentualnog uea

pojedinih kategorija vozila izraunava se po obrascu:

Ve VePA PPA VeBUS PBUS VeTV PTV VeAV PAV

Bazna godina (2014)

Ve 66,75 0,91 65,4 0,0247 63,99 0,0383 61,58 0,0268 66,46 km

Prva godina (2015)

Ve 60,5696 1,6129 2,4497 1,6517 66,28 km

Ciljna godina (2034)

Ve 56,2835 1,5442 2,4194 1,6849 61,93 km

3.4.

Nivo usluge u prvoj i ciljnoj godini

Odreivanje nivoa usluge po pojedinim odsjecima vri se na osnovu dva pokazatelja,odnosa

qm/C, kao i na osnovu izraunatih vrijednosti za Ve. Radi lakeg pregleda,ovaj dio rada
prikazan je tabelarno:
Odsjek

Godina

qm/C

qm/C

NU

USLOVI
10

Prva
Ciljna

0,534
0,94

tabelarno
< 0,36
<0,72

B(C)
D

nezadovoljavajui
nezadovoljavajui

Tabela 9. Vrijednost Nivoa usluge po kriterijumu qm/C

Odsjek

Godina

Ve

Prva
Ciljna

66,28
61,93

Ve
tabelarno
>70
>55

NU

USLOVI

B(C)
D

nezadovoljavajui
zadovoljavajui

Tabela 10 . Vrijednosti Nivoa usluge po kriterijumu Ve

3.5. Zakljuak funkcionalnog vrednovanja postojeeg stanja i

prijedlog rjeenja za identifikovane probleme
Na osnovu izvrenog funkcionalnog vrednovanja posmatrane dionice sa pripadajuim
odsjecima, moe se zakljuiti da su uslovi u kojem se nalaze saobraajni tokovi ( kako za prvu
tako i za ciljnu godinu) opte gledano nezadovoljavajui. Jedino su uslovi zadovoljavajui po
kriterijumu Ve u ciljnoj godini.

Da bi se u budunosti obezbjedili zadovoljavajui uslovi za odvijanje saobraaja predloene

su slijedee mjere:
Proirenje saobraajne trake na 3,5 m
Rehabilitacija gornjeg dijela kolovoznog zastora i dovoenje u priblino idealno stanje
(SK = 1).
Uvoenje dvije dodatne trake (dodatno jednu po smjeru tj. gradnja brzog puta)
Min. radijus krivine Rmin = 400 m

4. FUNKCIONALNO VREDNOVANJE USLOVA SAOBRAAJA

ZA PREDLOENA RJEENJA

11

4.1. Odreivanje slobodnih brzina po odsjecima

N=4
T=3,50m
UN=1 %
SK=1
Rmin=400
Min
Vsl

PA
110
105
120
100
100

Odsjek 1
BUS
TV
90
80
85
80
115
110
95
90
85
80
91,01+2,0995+3,064+2,01 = 98,31 [km/h]

AV
75
75
105
85
75

Tabela 11. Slobodne brzine po odsjecima

4.2. Odreivanje kapaciteta

Oslanajui se na novo- klasini pristup odreivanja praktinog kapaciteta osnovnih
odsjeka autoputeva, pri proraunu kapaciteta polazimo od sljedeeg obrasca:
C= Vc gc
Gdje su sledee vrijednosi :
Vc brzina pri praktinom kapacitetu; [km/h]
gc gustina pri praktinom kapacitetu; [PA/km/obasmijera]
Prema tome, Vc se rauna prema slijedeem obrascu:
VC= VCOFTFBSFNFV [km/h]
gdje:
VCo
- brzina pri baznom kapacitetu osnovnog odseka autouta u praktino idealnim
uslovima
FT
- faktor uticaja irine trake na brzinu pri kapacitetu
FBS
- faktor uticaja bonih smetnji na brzinu pri kapacitetu
FN - broj traka u jednom smijeru
U ovom sluaju se radi o standardnom sluaju pri kome je brzina Vsl>70[km/h]
Vc=751,000,9740,971=70,86 [km/h]
to se tie gustine pri praktinom kapacitetu, koristimo se sledeim obrazcem:
gc=gCoNFKV = 29,33*2*0,97755 = 57,34 = 58 [voz/km]
gCo- gustina pri baznom kapacit. osnovnog odseka autoputa u praktino idealnim uslovima
FKV
- faktor uticaja komercijalnih vozila na gustinu toka pri kapcitetu
C=Vcgc=70,8658 = 4109,88 = 4110[voz/h]
12

Odsjek
5

C(voz/h)
4110

Vc(km/h)
70,86

Tabela 12. Vrijednosti praktinih kapaciteta i brzina toka pri praktinom kapacitetu za posmatrani odsjek

4.3. Analiza eksploatacionih brzina po odsjecima i kategorijama

vozila u baznoj, prvoj i ciljnoj godini
U ovom dijelu rada analizirane su eksploatacione brzine koje se ostvaruju po pojedinim
kategorijama vozila u svakom od posmatranih odsjeka a u karakteristinim godinama
projektnog zadatka. Da bi se to postiglo koriene su slijedee formule za proraun
eksploatacionih brzina.
- Eksploatacione brzine u baznoj godini qm= 1175[voz/h]
1175
qm c
0,29 1
4110
Odsjek 5,

Ve Vsl m Vsl Vc
c

1175

100 70,86 91,55 km h

VePA 100
4110

1175

85 70,86 80,90 km h
VeBUS 85
4110

1175

80 70,86 77,35 km h
VeTV 80
4110

1175

75 70,86 73,80 km h
VeAV 75
4110

- Eksploatacione brzine u prvoj godini qm=1211[voz/h]

1211
qm C
0,30 1
4100
Odsjek 5,

13

1211

VePA 100
100 70,86 91,26 km
h
4100

1211

VeBUS 85
85 70,86 80,76 km
h
4100

1211

80 70,86 77,26 km h
VeTV 80
4100

1211

75 70,86 73,758 km h
VeAV 75
4100

- Eksploatacione brzine u ciljnoj godini qm=2132[voz/h]

2132
qm C
0,51 1
4110
Odsjek 5,

2132

VePA 100
100 70,86 85,14 km
h
4110

2132

VeBUS 85
85 70,86 77,79 km
h
4110

2132

80 70,86 75,34 km h
VeTV 80
4110

2132

VeAV 75
75 70,86 72,93 km h
4110

Radi lakeg pregleda eksploatacionih brzina po odsjecima,godinama i kategorijama vozila

podaci su prikazani tabelarno:

Godina
2014
2015

PA
91,55
91,26

Odsjek 5
BUS
80,90
80,76

TV
77,35
77,26

AV
73,80
73,76
14

2034

85,14

77,79

75,34

72,93

Tabela 13. Eksplaotacione brzine po godinama i kategorijama vozila

Eksploataciona brzina za cjelokupan tok po godinama u zavisnosti od procentualnog uea

pojedinih kategorija vozila izraunava se po obrascu:

Ve VePA PPA VeBUS PBUS VeTV PTV VeAV PAV

Bazna godina (2014)
Ve = 83,3197+1,9982+2,9625+1,9778 = 90,26[km/h]
Prva godina (2015)
Ve = 83,0557+1,9948+2,9591+1,9768 = 89,99 [km/h]
Ciljna godina (2034)
Ve = 77,4859+1,9214+2,8855+1,9545 =84,25 [km/h]

4.4. Nivo usluge u prvoj i ciljnoj godini

Odreivanje nivoa usluge po pojedinim odsjecima vri se na osnovu dva pokazatelja,odnosa
qm/C, kao i na osnovu izraunatih vrijednosti za Ve. Radi lakeg pregleda,ovaj dio rada
prikazan je tabelarno:
Odsjek

Godina

qm/C

Prva
Ciljna

0,30
0,51

qm/C
tabelarno
< 0,29
<0,60

NU

USLOVI

A(B)
D

zadovoljavajui
zadovoljavajui

Tabela 14. Vrijednost Nivoa usluge po kriterijumu qm/C

Odsjek

Godina

Ve

Prva
Ciljna

89,99
84,25

Ve
tabelarno
>80
>65

NU

USLOVI

A(B)
D

zadovoljavajui
zadovoljavajui

Tabela 15. Vrijednosti Nivoa usluge po kriterijumu Ve

4.5. Zakljuak funkcionalnog vrednovanja predloenog rjeenja

Na osnovu izvrenog funkcionalnog vrednovanja i nakon predloenih mjera za poboljanje
saobraaja na posmatranom odsjeku, moemo zakljuiti da su uslovi saobraaja

15

zadovoljavajui, kako u prvoj, tako i u ciljnoj godini eksploatacije, po kriterijumu qm/C,

takoe i po kriterijumu Ve .

5. OCJENA EKONOMSKE OPRAVDANOSTI IZGRADNJE

DODATNIH PROPUSNIH KAPACITETA U UKUPNOJ
VREMENSKOJ DINAMICI I IZBOR OPTIMALNOG RJEENJA
ZA IZGRADNJU DODATNIH PROPUSNIH KAPACITETA
POSMATRAN U INICIJALNOJ VREMENSKOJ DINAMICI

5.1. Analiza trokova eksploatacije razmatranih mrea

Kada se pominju trokove eksploatacije puta, prevashodno se misli na slijedee trokove:

trokovi eksploatacije motornih vozila

trokovi vremena putovanja putnika i robe
trokovi saobraajnih nezgoda
trokovi odravanja putne infrastrukture

U narednom dijelu rada, izvrie se proraun gore navedenih trokova, osim trokova
vremena putovanja putnika.

5.1.1. Trokovi eksploatacije motornih vozila

Kako i sam podnaslov kae, usljed korienja vozila javljaju se odreeni trokovi. Da bi ih
odredili, pre svega je potrebno utvrditi jedinine trokove eksploatacije pri idealnim uslovima
a za ranije odreene kategorije vozila ( PA, BUS, TV, AV). Po ustanovljenju idealnih
trokova, potrebno ih je u skladu sa realnom situacijom na odsjeku pretvoriti u trokove koji
odgovaraju realnim uslovima. to se tie eksplatacionih trokova, na njih utiu sledei
parametri
1. struktura trokova
direktni operativni trokovi (ulje, gume, gorivo, odravanje i opravke)
vremensko zavisni trokovi (amortizacija, kamate, reija, lini dohotci)
2. eksploataciona i slobodna brzina po kategorijama vozila
3. kategorizacija vozila
PA (srednje putniko vozilo)
BUS (autobus sa 45 putnikih sjedita, voznih karakterisika kao 9-tonsko teretno
vozilo
16

 TV (13-tonsko teretno vozilo)

AV (30-tonsko teretno vozilo)
4.
korekcioni faktori strukture trokova
Po odreivanju jedininih trokova pri idealnim uslovima potrebno je korienjem
korekcionih faktora kvantifikovati uticaj raznovrsnih faktora koji se javljaju pri korienju
vozila na realne trokove. Ti faktori se prije svega javljaju uslijed karakteristika puta kao i
eksploatacione brzine koju ostvaruje vozilo.
Uticaj im je prevashodno na direktne operativne trokove. Za njihovo odreivanje korien je
obrazac:
T s=T i f u f f k f sk f v
Gdje su:
Ts jedinini trokovi eksploatacije vozila u realnim uslovima;
Ti jedinini trokovi eksploatacije vozila u idealnim uslovima;
fu faktor uticaja uzdunog nagiba;
f faktor uticaja zakrivljenosti;
fk faktor uticaja vrste kolovoznog zastora;
fsk faktor uticaja stanja kolovoza,
fv faktor meusobnih uticaja vozila u saobraajnom toku.
Dakle, potrebno je za svaku od navedenih kategorija vozila, za prvu i ciljnu godinu
projektnog zadatka, bez investicionih ulaganja i sa investicionim ulaganjima odrediti
jedinine trokove eksploatacije u stvarnim uslovima. Pri tome, osnova za proraun
jedininih trokova eksploatacije u idealnim uslovima je u materijalu priloenom uz rad a
odreivanje popravnih faktora (potrebnih za prevoenje trokova u realnu situaciju) vri se na
osnovu vrijednosti datih u tabelama u knjizi.
U narednim tabelama, date su proraunate vrijednosti jedininih trokova eksploatacije vozila
u stvarnim uslovima kao i vrijednosti korekcionih faktora i jedininih trokova eksploatacije
vozila u idealnim uslovima za sve odsjeke, kategorije vozila, godine eksploatacije i u odnosu
na stav o investiranju. Treba napomenuti da su sve vrijednosti prilikom prorauna odreivane
ponderisanjem (interpolacijom izmeu dvije tabelarne vrijednost) ukoliko je za to postojala
potreba.
Konano, na osnovu priloenih tabela, mogue je sainiti tabelu jedininih trokova
eksploatacije motornih vozila pri stvarnim uslovima odvijanja saobraaja za cijelu dionicu za
prvu i ciljnu godinu, bez i sa investicionim ulaganjima.
Postojea deonica DP, mrea bez investicija (MBI), ODSEK 1, 2013
Vrsta vozila:
Vrsta
troka

PA
E.T.I.U

Ve
fU

= 66,56 [km/h]
fB

fK

fSK

fV

Stvarni
trokovi
17

Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

[KM/km]
0,069
0,004
0,004
0,005
0,082
0,078
0,16

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,0918
1,0000
3,0107
1,0000

Asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 2
1,01
1,01
1,35
1,16

Vsl = 74,08
1,0445
1,3023
1,3023
1,3023

[KM/km]
0,0794
0,0052
0,0211
0,0075
0,1132
0,078
0,1912

Postojea deonica DP, mrea bez investicija (MBI), ODSEK 5, 2015.

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

BUS

Ve

= 65,30 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,28
0,0347
0,0353
0,0252
0,3752
0,5036
0,8788

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,1621
1,000
2,8954
1,000

Asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 2
1,01
1,01
1,02
1,04

Vsl = 74,08
1.0798
1.2074
1.2074
1.2074

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,3548
0,0423
0,1258
0,0316
0,5545
0,5036
1,0581

Postojea deonica DP, mrea bez investicija (MBI), ODSEK 5, 2015

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

TV

Ve

=63,96 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,3518
0,0406
0,0479
0,02
0,4603
0,4476
0,9079

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1.1759
1,000
2,7772
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 2
1,01
1,01
1,02
1,04

Vsl = 74,08
1,0908
1.2439
1.2439
1.2439

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,4557
0,051
0.1687
0,0258
0,7012
0,4476
1,1488

Postojea deonica DP, mrea bez investicija (MBI), ODSEK 5, 2015

Vrsta vozila:
Vrsta
troka

AV

Ve

= 61,63 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

Stvarni
trokovi

[KM/km]

UN =1%

= 36

asfalt

SK = 2

Vsl = 74,08

[KM/km]
18

Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

0,5065
0,0883
0,0832
0,02
0,698
0,7752
1,4732

1,000
1,000
1,000
1,000

1,2879
1,000
2,5818
1,000

1,000
1,000
1,000
1,000

1,01
1,01
1,02
1,05

1,1099
1,3073
1,3073
1,3073

0,7312
0,1165
0,2864
0,0274
1.1615
0,7752
1,9367

Postojea deonica DP, mrea bez investicija (MBI), ODSEK 5, 2034

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

PA

Ve

= 61,85 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,069
0,004
0,004
0,005
0,082
0,078
0,16

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,0813
1,000
2,6009
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 2
1,01
1,01
1,35
1,16

Vsl = 74,08
1,0769
1,299
1,299
1,299

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,0811
0,0052
0,0182
0,0075
0,112
0,078
0,19

Postojea deonica DP, mrea bez investicija (MBI), ODSEK 5, 2034

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

BUS

Ve

=62,52 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,28
0,0374
0,0325
0,0225
0,3724
0,5175
0,8899

UN =01%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,131
1,000
2,6592
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 2
1,05
1,05
1,06
1,11

Vsl = 74,08
1,1026
1,2831
1,2831
1,2831

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,3666
0,0503
0,1175
0,032
0,5658
0,5175
1,0833

Postojea deonica DP, mrea bez investicija (MBI), ODSEK 5, 2034

Vrsta vozila:
Vrsta
troka

TV

Ve

= 63,17 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

Stvarni
trokovi

[KM/km]

UN =1%

= 36

asfalt

SK = 2

Vsl = 74,08

[KM/km]
19

Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

0,3495
0,0468
0,0463
0,02
0,04626
0,86
0,9063

1,000
1,000
1,000
1,000

1,1664
1,000
2,7157
1,000

1,000
1,000
1,000
1,000

1,01
1,01
1,02
1,04

1,0973
1,2654
1,2654
1,2654

0,4517
0,0598
0,1622
0,0263
0,7
0,86
1,56

Postojea deonica DP, mrea sa investicija (MSI), ODSEK 5, 2034

Vrsta vozila:

AV

Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

Ve

= 62,87 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,5114
0,0871
0,0857
0,02
0,7042
0,7715
1,4757

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,3272
1,000
2,6896
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 2
1,01
1,01
1,02
1,05

Vsl = 74,08
1,0997
1,2736
1,2736
1,2736

Vrsta vozila

Bez investicionih ulaganja

2015
2034
0,1912
0,19
1,0581
1,0833
1,1488
1,56
1,9367
1,9364

PA
BUS
TV
AV

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,7538
0,112
0,2994
0,0267
1,1919
0,7715
1,9634

Sa investicionim ulaganjima
2013
2032

Tabela 16. Jedinini trokovi eksploatacije motornih vozila na dionici [KM/km]

Postojea deonica DP, mrea sa investicijom (MBI), ODSEK 5, 2015

Vrsta vozila:
Vrsta
troka

PA

Ve

= 91,26 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

Stvarni
trokovi

[KM/km]

UN =1%

= 36

asfalt

SK = 1

Vsl = 98,31

[KM/km]
20

Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

0,0681
0,0031
0,0062
0,005
0,0824
0,0576
0,14

1,000
1,000
1,000
1,000

1,2655
1,000
6,4415
1,000

1,000
1,000
1,000
1,000

1,000
1,000
1,000
1,000

1,0254
1,0987
1,0987
1,0987

0,0883
0,0034
0,0438
0,0054
0,1409
0,0576
0,1985

Postojea deonica DP, mrea sa investicijom (MBI), ODSEK 5, 2015

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

BUS

Ve

= 80,76 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,068
0,003
0,005
0,005
0,081
0,0682
0,1492

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,2901
1,000
4,9211
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 1
1,000
1,000
1,000
1,000

Vsl = 98,31
1,2392
1,3721
1,3721
1,3721

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,1087
0,0041
0,0337
0,0068
0,1533
0,0682
0,2215

Postojea deonica DP, mrea sa investicijom (MBI), ODSEK 5, 2015

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

TV

Ve

= 77,26 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,4063
0,04
0,0672
0,02
0,5335
0,4159
0,9494

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,3116
1,000
4,3627
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 1
1,000
1,000
1,000
1,000

Vsl = 98,31
1,2959
1,4797
1,4797
1,4797

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,6711
0,0591
0,4338
0,0295
1,1936
0,4159
1,6095

Postojea deonica DP, mrea sa investicijom (MBI), ODSEK 5, 2015

Vrsta vozila:
Vrsta
troka

AV
E.T.I.U

Ve
fU

= 73,76 [km/h]
fB

fK

fSK

fV

Stvarni
trokovi

21

Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

[KM/km]
0,5663
0,0762
0,1112
0,0237
0,7774
0,7314
1,5088

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,5761
1,000
3,8552
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 1
1,000
1,000
1,000
1,000

Vsl = 98,31
1,3485
1,5953
1,5953
1,5953

[KM/km]
1,2035
0,1215
0,6839
0,0378
2,0467
0,7314
2,7781

Postojea deonica DP, mrea sa investicijom (MBI), ODSEK 5, 2034

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

PA

Ve

= 85,14 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,068
0,003
0,0055
0,005
0,0815
0,0633
0,1448

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,2374
1,000
5,8496
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 1
1,000
1,000
1,000
1,000

Vsl = 98,31
1,0715
1,5292
1,5292
1,5292

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,0901
0,0045
0,0491
0,0076
0,1513
0,0633
0,2146

Postojea deonica DP, mrea sa investicijom (MBI), ODSEK 5, 2034

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

BUS

Ve

= 77,79 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,28
0,0222
0,0477
0,03
0,3799
0,4645
0,8444

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,292
1,000
4,4395
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 1
1,000
1,000
1,000
1,000

Vsl = 98,31
1,288
1,4622
1,4622
1,4622

Stvarni
trokovi
[KM/km]
0,4659
0,0324
0,3096
0,0438
0,8517
0,4645
1,3162

Postojea deonica DP, mrea sa investicijom (MBI), ODSEK 5, 2034

Vrsta vozila:
Vrsta
troka

TV
E.T.I.U

Ve
fU

= 75,34 [km/h]
fB

fK

fSK

fV

Stvarni
trokovi
22

Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

[KM/km]
0,3967
0,04
0,0653
0,02
0,522
0,4193
0,9413

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,2951
1,000
4.0843
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 1
1,000
1,000
1,000
1,000

Vsl = 98,31
1,3248
1,5431
1,5431
1,5431

[KM/km]
0,6806
0,0617
0,4115
0,0308
1,1846
0,4193
1,6039

Postojea deonica DP, mrea sa investicijom (MBI), ODSEK 5, 2034

Vrsta vozila:
Vrsta
troka
Gorivo
Ulje
Gume
Odr i opr
UKUPNO
A,K,R,LD
SVEGA

AV

Ve

= 72,93 [km/h]

E.T.I.U

fU

fB

fK

fSK

fV

[KM/km]
0,5605
0,077
0,1087
0,0229
0,7691
0,7355
1,5046

UN =1%
1,000
1,000
1,000
1,000

= 36
1,5668
1,000
3,7348
1,000

asfalt
1,000
1,000
1,000
1,000

SK = 1
1,000
1,000
1,000
1,000

Vsl = 98,31
1,361
1,6227
1,6227
1,6227

Stvarni
trokovi
[KM/km]
1,1952
0,1249
0,6587
0,0371
2,0159
0,7355
2,7514

5.1.2. Trokovi vremena putovanja putnika

Generalno, u naoj zemlji jo uvijek ne postoje razvijeni modeli za proraun
trokova vremena putovanja putnika (kao i robe) sa masovnom upotrebom
u praksi. Za sada postoji samo naelna saglasnost strune javnosti o
potrebi kvantifikovanja i tog gubitka koji se javlja na mrei saobraajnica
prilikom kretanja ljudi i robe du njih. Zbog toga, u ovom radu naveemo
samo da postoji podjela na poslovna putovanja i dnevna migraciona
putovanja (kua-posao), te da postoji podjela u odnosu na prevozno
sredstvo koje se koristi: PA i BUS.

23

5.1.3. Trokovi saobraajnih nezgoda

Neminovnost pri odvijanju saobraaja je pojava saobraajnih nezgoda. One
prouzrokuju gubitak ljudskih ivota, teke i lake povrede uesnika u
saobraajnoj nezgodi te veu ili manju materijalnu tetu (kako na vozilima,
uesnicima u nezgodi, tako i na okolini). Pored ovih direktnih posledica,
postoje i one indirektne koje ponekad po svom ekonomskom iznosu
premauju direktne: isplaane premije osiguranja lica i imovine, plaeni
dani bolovanja, trajni invaliditet radno sposobnog stanovnitva, zastoji i
zakanjenja na saobraajnicama...
Odreivanje jedininih trokova saobraajnih nezgoda zasniva se prije
svega na odreivanju prosjenog broja saobraajnih nezgoda po kilometru
godinje. Do tog podatka dolazimo korienjem odgovarajuih obrazaca, a
koji se koriste u zavisnosti od profila saobraajnice o kojoj se radi; bitan
podatak je i PGDS. Ukoliko prosjean broj saobraajnih nezgoda po
kilometru godinje pomnoimo sa prosjenom cijenom saobraajne
nezgode, dobiemo jedinine trokove saobraajnih nezgoda.
U naem radu smo koristili sledea dva obrasca:

za dvotrani put

N 2tr

N 4tr

B PGDS

0 , 2508

C1 D1 1 F1 F2 F3 F4 nezgoda

km
.
god
.

1.609
W

za etvorotrani put

B PGDS
1

0 , 2508

C1 D1 1 F4tr FRP nezgoda

km.god .

1.609
W

Pri emu su koriene sledee oznake i vrijednosti:

N- broj saobraajnih nezgoda godinje po kilometru
PGDS- prosjean godinji dnevni saobraaj na dionici puta (voz./dan)
W- irina saobraajne trake (ft)
S- irina bankina ili udaljenost bonih smetnji (ft)
B1= 0, 5692
C1= 0, 9417
D1= 0,9675
F1- korekcioni faktor zavistan od naina kontrole prilaza

24

Kontrola pristupa

F1

Sa djeliminom
kontrolom

1,0

Bez kontrole

1,12

F2- korekcioni faktor uticaja uzdunog nagiba na broj nezgoda

F3- korekcioni faktor uticaja horizontalnih krivina na broj nezgoda
Dionica u:
Horizontali i pravcu
R> 400 m
Horizontali i krivini
R < 400 m

F3
1,00
1,67

F4- korekcioni faktor kombinovanog uticaja horizontalne krivine i uzdunog

nagiba na broj nezgoda
Dionica u:
Horizontali i pravcu
R> 400 m
UN > 4 % i krivini
R < 400 m
Padu i krivini

F4
1,00
1,69
1,76

F4-tr- korekcioni faktor uticaja etvorotranog puta na broj nezgoda (0,8)

FRP- korekcioni faktor uticaja postojanja razdjelnog pojasa na broj
nezgoda.
Razdjelni pojas

FRP

Postoji

1,00

Ne postoji

1,20

Mrea bez investicija, prva godina (2015 god.)

N 2tr

0,5692 10085 0, 2508 0,9417 0,3048 0,9675 0,3048 1 1,12 1 1,67 1,76

1,609

25


N 2 tr 3,794 nezgoda
km.god .

Mrea bez investicija, ciljna godina (2034)

N 2 tr

0,5692 17764 0, 2508 0,9417 0,3048 0,9675 0,3048 1 1,12 1 1,67 1,76

1,609

N 2 tr 4,687 nezgoda
km.god .

Mrea sa investicijama, prva godina (2015 god.)

N 4 tr

3, 50

0,5692 10085 0, 2508 0,9417 0,3048 0,9675 0,3048 1 0,8 1,2

0,946 nezgoda
km
.
god
.

1,609

Mrea sa investicijama, ciljna godina (2034.)

N 4tr

3, 50

0,5692 17764 0, 2508 0,9417 0,3048 0,9675 0,3048 1 0,8 1,2

1,183 nezgoda
km
.
god
.

1,609

Konano, mnoei sve ove vrijednosti sa navedenim iznosom

kotanja prosjene saobraajne nezgode i ponderiui sve to u zavisnosti
od duine odsjeka, a u odnosu na duinu cijele dionice, moemo sainiti
sledeu tabelu:

Dionica
M.Poarevac-V.Polje
42011,07

Bez investicionih ulaganja

2015
2034

51899,28

10475,08

Sa investicionim ulaganjima
2015
2034
13097,82

Tabela 17. Jedinini trokovi saobraajnih nezgoda na putu Pirot(ulaz-izlaz)

TSN=LNC
L-duina odsjeka
N- prosjean broj saobraajnih nezgoda
C- kotanje prosjene saobraajne nezgode 7491,9 [KM]

26

5.1.4. Trokovi odravanja puta

Osnovne vrste odravanja puta su: redovno, periodino i zimsko odravanje. Korieni su
obrasci koji vae za dvotrane puteve dok su vrijednosti potrebne za etvorotrani put
dobijene umnoavanjem vrijednosti dobijenih za dvotrani put.
Bez investicionih ulaganja
Redovno (ljetnje) odravanje

Tr A B PGDS l KM
km.god

gdje je:
A- dio trokova redovnog odravanja koji nije zavisan od veliine
saobraaja, ve direktno od vrste kolovoza i eljenog standarda odravanja
(5000 KM)
B- dio trokova odravanja koji je u direktnoj zavisnosti od veliine
saobraajnog toka i vrste kolovoza. (1,5)
Prva godina: Tr= (5000+1.510085) 1,478= 29748,45 [KM/km god]
Ciljna godina: Tr= (5000+1.517764) 1,478= 46772,79 [KM/km god]
Periodino (investiciono) odravanje

Ti E l KM
km.god

Prva godina: Ti=100001,478= 14780 [KM/km god]

Ciljna godina: Ti=150001,478= 22170 [KM/km god]
Zimsko odravanje
Za nadmorsku visinu 150m za prvu i ciljnu godinu:
Tz= Zl= 25001,478= 3695 [KM/km god]
Sa investicionim ulaganjem
Redovno (ljetnje) odravanje:
Prva godina: Tr= (5000+1,510085) 1,4781,5 = 44622,67 [KM/km god]
Ciljna godina: Tr= (5000+1,517764) 1,4781,5 = 70159,18 [KM/km god]
Periodino (investiciono) odravanje:
Prva godina: Ti= (El) 2 = (100001,478) 2 =29560 [KM/km god]
27

Ciljna godina: Ti= (El) 2= (150001,478) 2 = 44340 [KM/km god]

Zimsko odravanje
Za nadmorsku visinu 160m za prvu i ciljnu godinu:
Tz= Zl2 = 2500 1,478 2 = 7390 [KM/km god]
Upotrebljene vrijednosti su na osnovu iskustava iz Njemake. Vrijednosti za etvorotrane
odsjeke nae dionice dobijene su mnoenjem trokova redovnog odravanja dvotranog puta
sa koeficijentom 1,5 trokova periodinog i zimskog odravanja sa koeficijentom 2.
Napomenimo da su ovi koeficijenti plod slobodne procjene autora rada. Ukupni jedinini
trokovi za svaki od razmatranih odsjeka dobijaju se sumiranjem pomenutih trokova.
Konano, ponderisanjem u zavisnosti od procentualnogu uea duine svakog od odsjeka u
ukupnoj duini dionice dobijaju se slijedee vrijednosti:
Dionica

Bez investicionih ulaganja

M.Poarevac-V.Polje
48223,45

2015

72637,79

2034

Sa investicionim ulaganjima
2015

81572,67

2034
121889,18

Tabela 18. Jedinini trokovi odravanja puta na dionici putu B.Palanska(izlaz)-Pirot [KM/km]

5.2. Analiza trokova graenja

Trokovi graenja se proraunavaju na osnovu predvienih vrsta intervencija kao i na osnovu
duine dionice na kojima se data intervencija sprovodi. Izvoenje investicionih radova je
predvieno za 2015 godinu.
T g=( T RH +T RK +T TR ) l=( 70000+0+110000 ) 1,478=266040 [ KM ]
T RH =70000 [ KM ] trokovi rehabilitacije
T RK =200000 [ KM ]

tro kovi rekonstrukcije u naem sluaju je 0 [KM]

T TR =110000 [ KM ] trokovi uvoenja dodatne trake

5.3. Ekonomske koristi

Ekonomske koristi predstavljaju efekte ostvarivanja postavljenih ciljeva, u planskom periodu
eksploatacije, izraene u vrijedonosno-novanim jedinicama, do kojih treba da dovede
realizacija predloenih mjera. Izraunavaju se kao razlika trokova upotrebe mree bez

28

investicija i trokova upotrebe mree sa investicijama. U tabeli su date vrijednosti ukupnih

ekonomskih koristi za posmatrani potez puta i planirani period eksplaotacije.

Godin
a
2015
2016
2017
2018
2019
2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034

Korist
1814

2269
2724
3179
3634
4089
4544
4999
5454
5909
6364
6819
7274
7729
8184
8639
9094
9549
10004
10450

Tabela 19. Ekonomske koristi

5.4. Kriterijum vrednovanja

Kada se radi o ekonomskom vrednovanju naeg projekta, kriterijum za ocijenu ekonomskog
vrednovanja je interna stopa rentabilnosti ( ISR>OCK . Dakle, potrebno je utvrditi
vrijednosti interne stope rentabiliteta i oportunitetne cijene kapitala.
5.4.1. Interna stopa rentabilnosti
Vrednost diskontne stope pri kojoj je veliina iste sadanje vrednosti (SV) za posmatrani
period jednaka nuli je interna stopa rentabiliteta (ISR).
29

SV =ET

Inae, ista sadanja vrijednost predstavlja razliku ukupnih ekonomskih koristi koje se
oekuju u planiranom eksploatacionom periodu, diskontovanih na prvu godinu eksploatacije i
ukupnih ekonomskih trokova porebnih za realizaciju predvienih zahtjeva ekspontovanih na
prvu godinu eksplatacije. Ekspontovanje ekonomskih trokova i diskontovanje ekonomskih
koristi vri se stopom koja je jednaka oportunitetnoj ceni kapitala (OCK).
Diskontovanje ekonomskih koristi vrili smo po sledeem obrascu:
E
Edis =
( 1+ r )n

Pri emu su koriene sledee oznake:

Edis diskontna vrednost koristi
E ista vrednost koristi
r stopa diskontovanja

n broj godina diskontovanja

Eskontovanje trokova graenja vri se po sledeem obrascu:
n
T g esk =T g (1+r )
Priemu su koritene sledee oznake:

T gesk eskontovana vrijednost trokova graenja

T g ista vrijednost trokova graenja
r

stopa eskontovanja

n broj godina eskontovanja

266040
2015
2016
2017
2018
2019

1814

2269
2724
3179
3634

Tg
672283

Tg

321377

Godina
2014

r= 1 [%]
Tg
E

1
2
3
4
5

1796,04
2224,292
2644,66
3053,794
3457,659

r= 5[%]
E

1727,619
2058,05
2352,331
2614,309
2847,962

Tg

r=10 [%]
E

1649,09
1875,207
2046,582
2171,448
2255,742
30

2020
2021
2022
2023
2024
2025
2026
2027
2028
2029
2030
2031
2032
2033
2034

4089
4544
4999
5454
5909
6364
6819
7274
7729
8184
8639
9094
9549
10004
10450

= 105122,69

6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20

3850,283
4238,806
4615,882
4985,375
5347,511
5702,509
5477,108
6391,916
6726,719
4733,372
7364,876
7680,743
7984,114
8281,457
8565,574

= 64430,09

3051,493
3229,566
3384,563
3516,441
3627,379
3721,637
2331,282
3856,84
3903,535
2417,011
3957,398
3967,714
3967,179
3958,844
3938,937

2307,562
2331,452
2331,623
2312,977
2277,949
2230,634
2173,04
2107,184
2035,554
1959,3
1880,087
1799,367
1717,446
1635,71
1553,441

= 40651,395

Tabela 20. Diskontovanje i eskontovanje

SV = E T
SV 1 = E T =105122,69321377=216254,31 [ KM ]

Dakle, vrijednost interne stope rentabiliteta (ISR) je izmeu 0 % - 1%. Odnosno izvrenom
interpolacijom dobijamo da je ISR= 0-1 %

5.4.2. Oportunitetna cijena kapitala

U naoj zemlji je utvreno da je vrijednost OCK 10% 12 %. Kako je dobijena vrijednost
interne stope rentabiliteta manja od oportunitetne cijene kapitala, to moemo konstatovati da
je sa ekonomskog stanovita neopravdano ulaganje finansijskih sredstava u sprovoenje
predvienih mjera na saobraajnoj dionici M.Poarevac-V.Polje.

31

6.

ZAKLJUAK

Ukoliko se osvrnemo na sve do sada iznijeto i proraunato moemo zakljuiti sledee:

- Cilj nam je bio utvrditi da li postoje potrebe za investicionim ulaganjima na dionici
M.Poarevac-V.Polje, te ukoliko su potrebne precizirati ih a u skladu sa realnim potrebama i
zahtjevima koji se oekuju u budunosti.
- Utvrditi da li e predloene mjere zaista dovesti do funkcionalnih poboljanja u uslovima
odvijanja saobraaja,
- Da li je izvoenje predloenih mjera opravdano i sa ekonomske strane.
U skladu sa predhodno reenim, utvreno je da postojei kapaciteti nee kvalitetno
zadovoljavati oekivane saobraajne tokove uz njihov realan rast u planskom periodu. Stoga
je, sagledavajui izvore takvog loeg stanja predloen plan mjera koji treba provesti a sa
ciljem poboljanja uslova odvijanja saobraaja.
Predloene su mjere kako bi se poveao propusni kapacitet dionice:
- Izgradnja 2 dodatne saobraajne trake;
- Rehabilitacija gornjeg dijela kolovoznog zastora i dovoenje u priblino idealno stanje;
- Proirenje saobraajne trake sa 3,00 m na 3,5 m;
- Poveanje min. radijusa horizontalne krivine sa 250 m na 400 m.
Svoenjem ekonomskih koristi i trokova graenja na prvu godinu eksploatacionog perioda,
dobijena je interna stopa rentabiliteta (ISR), koja za predloenu varijantu izmeu 0% - 1%.
Kako je ISR < OCK za sluaj izgradnje nove dionice puta sa predloenim mjerama, njegova
realizacija se sa ekonomskog stanovita nije prihvatljiva pri sadanjim uslovima.

32

7. LITERATURA
[1] Lj. Kuzovi, KAPACITET I NIVO USLUGE DRUMSKIH SAOBRAAJNICA,
Saobraajni fakultet Beograd, Beograd, 2000.
[2] Lj. Kuzovi, VREDNOVANJE U UPRAVLJANJU RAZVOJEM I
EKSPLOATACIJOM PUTNE MREE, Saobraajni fakultet Beograd, Beograd, 1994.

33

SADRAJ

1.

UVOD............................................................................................................... 0

2. ANALIZA DOSTIGNUTIH SAOBRAAJNIH TOKOVA I PROGNOZA PERSPEKTIVNIH

SAOBRAAJNIH TOKOVA......................................................................................... 1
2.1. Kretanje PGDS-a u periodu od 2005. 2014. godine i prognoza porasta
saobraajnih tokova............................................................................................ 1
2.2.

Struktura saobraajnog toka......................................................................2

2.3.

Prognoza saobraajnih tokova...................................................................3

2.4.

Mjerodavni asovni protok.........................................................................4

3. ANALIZA USLOVA SAOBRAAJA NA POSTOJEEM PUTU ZA DOSTIGNUTE I

PRESPEKTIVNE SAOBRAAJNE TOKOVE, RADI OCJENE FUNKCIONALNIH POTREBA
ZA IZGRADNJU DODATNIH PROPUSNIH KAPACITETA (FUNKCIONALNO
VREDNOVANJE MREE BEZ INVESTICIJE)................................................................5
3.1.

Odreivanje slobodnih brzina....................................................................5

3.2.

Odreivanje kapaciteta.............................................................................. 6

3.3. Analiza eksploatacionih brzina po odsjecima i kategorijama vozila u

baznoj, prvoj (I) i ciljnoj (XX) godini.....................................................................7
3.4.

Nivo usluge u prvoj i ciljnoj godini...........................................................10

3.5. Zakljuak funkcionalnog vrednovanja postojeeg stanja i prijedlog

rjeenja za identifikovane probleme..................................................................10

34

4. FUNKCIONALNO VREDNOVANJE USLOVA SAOBRAAJA ZA PREDLOENA

RJEENJA............................................................................................................... 11
4.1.

Odreivanje slobodnih brzina po odsjecima............................................11

4.2.

Odreivanje kapaciteta............................................................................11

4.3. Analiza eksploatacionih brzina po odsjecima i kategorijama vozila u

baznoj, prvoj i ciljnoj godini............................................................................... 12
4.4.

Nivo usluge u prvoj i ciljnoj godini...........................................................14

4.5.

Zakljuak funkcionalnog vrednovanja predloenog rjeenja....................15

5. OCJENA EKONOMSKE OPRAVDANOSTI IZGRADNJE DODATNIH PROPUSNIH

KAPACITETA U UKUPNOJ VREMENSKOJ DINAMICI I IZBOR OPTIMALNOG RJEENJA
ZA IZGRADNJU DODATNIH PROPUSNIH KAPACITETA POSMATRAN U INICIJALNOJ
VREMENSKOJ DINAMICI......................................................................................... 15
5.1.

Analiza trokova eksploatacije razmatranih mrea..................................15

5.1.1.

Trokovi eksploatacije motornih vozila..............................................15

5.1.2.

Trokovi vremena putovanja putnika...............................................22

5.1.3.

Trokovi saobraajnih nezgoda..........................................................23

5.1.4.

Trokovi odravanja puta...................................................................26

5.2.

Analiza trokova graenja........................................................................27

5.3.

Ekonomske koristi.................................................................................... 27

5.4.

Kriterijum vrednovanja............................................................................ 28

5.4.1.

Interna stopa rentabilnosti................................................................28

5.4.2.

Oportunitetna cijena kapitala............................................................30

6.

ZAKLJUAK..................................................................................................... 31

7.

LITERATURA.................................................................................................... 32

35

36