Professional Documents
Culture Documents
Báo Cáo Hiện Trạng Môi Trường Quốc Gia Giai Đoạn 2011 - 2015
Báo Cáo Hiện Trạng Môi Trường Quốc Gia Giai Đoạn 2011 - 2015
H Ni, 2015
MC LC
Mc lc
iii
Danh mc Biu
vi
Danh mc Khung
xi
Danh mc Bng
xv
Danh mc Hnh
xvii
Danh mc Ch vit tt
xviii
Li ni u
xix
Tm tt
xxi
29
31
32
35
2.1. Bin i kh hu
37
37
39
42
47
49
49
54
57
57
60
62
Chng 4. Mi trng nc
65
4.1. Mi trng nc mt lc a
67
69
1.1. Dn s, th ha
11
13
18
20
21
21
24
25
70
26
4.2. Mi trng nc di t
91
26
91
27
93
29
96
iii
96
99
101
103
5.1.1. Bi
104
108
5.1.3. Ting n
152
157
160
160
111
160
111
162
5.2.1. Bi
111
163
112
113
Chng 8. Tc ng ca nhim mi
trng
165
113
167
114
167
115
171
115
172
116
175
116
Chng 6. Mi trng t
117
176
6.1. S dng t
119
176
119
176
120
6.2. Mi trng t
122
179
6.2.1. Thoi ha t
122
6.2.2. nhim t
129
180
141
180
143
185
143
187
150
151
152
190
iv
mc lc
190
213
191
214
192
214
192
193
216
194
216
194
9.4.2. Ngun u t h tr t Qu Bo
v mi trng
197
218
9.4.3. u t h tr t ngun lc x
hi v cc t chc quc t
200
9.11.4. ng ph vi cc vn bin
i kh hu v nhim mi trng xuyn
bin gii trong giai on hi nhp
200
219
200
221
202
221
203
225
205
206
207
226
209
10.1.3. Bin i kh hu v cc vn
mi trng xuyn bin gii ngy cng
ln, phc tp, kh lng, t ra cc
yu cu ngy cng cao i vi cng
tc bo v mi trng
209
227
210
228
211
10.2.1. nh hng
228
229
211
233
212
239
10
11
18
19
20
22
25
28
vi
29
31
32
35
37
38
38
38
44
44
47
49
65
70
71
mc lc
72
74
81
81
74
82
84
74
84
85
85
75
75
78
86
78
86
79
87
80
88
80
89
vii
99
99
101
103
104
104
105
105
98
105
99
106
89
90
90
92
94
94
95
97
97
mc lc
106
114
114
114
108
108
115
109
Chng 6. Mi trng t
117
119
109
123
125
127
127
129
131
110
110
112
112
113
ix
131
132
132
132
133
133
135
135
137
137
141
144
150
161
161
161
Chng 8. Tc ng ca nhim
mi trng
165
167
178
180
185
195
mc lc
DANH MC KHUNG
3
30
Khung 1.1. Tc th ha H
Ni v Tp. H Ch Minh
30
32
33
10
35
13
40
41
42
43
44
45
45
47
51
14
15
18
19
21
22
22
23
25
54
26
58
Khung 1.16. X l cc c s y t gy
nhim mi trng nghim trng
28
59
xi
60
61
61
63
Chng 4. Mi trng nc
65
70
73
Chng 6. Mi trng t
76
88
90
101
117
90
92
92
Khung 6.7. Tc ng ca h tr nc
v cng trnh thy li i vi mi 124
trng
95
95
96
98
xii
mc lc
141
151
Chng 8. Tc ng ca nhim mi
165
trng
Khung 8.1. Bnh bi phi than trong
168
ngnh khai thc than
Khung 8.2. nhim khng kh v cc
tc ng ca n ti khu vc khai thc 169
khong sn
Khung 8.3. Nhim khun h hp cp
170
tnh tr em
Khung 8.4. nh hng ca asen n
171
sc khe
Khung 8.5. Tr em lng ng Mai b
172
phi nhim ch
Khung 8.6. T l nhim giun sn, k
173
sinh trng Vit Nam
Khung 8.7. Mt s vn c bn v
x l nhim Dioxin hin nay Vit 174
Nam
Khung 7.10. D bo tc ng ca
162
BKH n a dng sinh hc ti VN
xiii
185
xiv
mc lc
DANH MC BNG
47
50
51
52
17
53
23
53
24
55
56
56
57
Chng 4. Mi trng nc
65
39
91
40
93
42
Chng 6. Mi trng t
117
43
27
27
29
35
xv
141
xvi
157
Chng 8. Tc ng ca nhim mi
165
trng
Bng 8.1. T l cc bnh ngi mc
168
cao nht trong phm vi ton quc
Bng 8.2. S ca mc bnh truyn
171
nhim giai on 2011 - 2014
Chng 9. Qun l mi trng
185
mc lc
DANH MC HNH
Chng 2. Bin i kh hu, thin tai
35
44
Chng 4. Mi trng nc
65
68
Hnh 4.2. Din bin cht lng nc sng Cu theo WQI giai on 2011 - 2014
77
92
92
165
170
172
xvii
DANH MC CH VIT TT
BKH
Bin i kh hu
KCNC
BVMT
Bo v mi trng
KCX
Khu ch xut
BVTV
Bo v thc vt
KH&CN
CCN
Cm cng nghip
KKT
Khu kinh t
CDM
KTT
Kinh t trng im
CTNH
KT - XH
Kinh t - x hi
CTR
Cht thi rn
LVHTS
Lu vc h thng sng
DHMT
LVS
Lu vc sng
BSCL
NGTK
BSH
NN&PTNT
DSH
a dng sinh hc
QCVN
MC
TM
nh gi tc ng mi trng
TCMT
Tng cc Mi trng
GDP
TCTK
Tng cc Thng k
HTMT
TN&MT
Ti nguyn v Mi trng
HST
H sinh thi
UBND
y ban nhn dn
KCN
VQG
Vn quc gia
xviii
Rng ngp mn
LI NI U
Trong giai on 2011 - 2015, mc d nn kinh t nc ta chu nhng nh hng khng
nh ca suy thoi kinh t th gii, tuy nhin cc hot ng pht trin kinh t - x hi vn tip
tc v gy nhiu sc p ln mi trng. Bn cnh mt s ngnh sn xut cng nghip, xy dng
b ngng tr, thm ch ngng hot ng, mt s ngnh cng nghip vn tip tc l ngun gy
nhim mi trng. c bit, trong 2 nm tr li y, hot ng xy dng ng giao thng,
th, sn xut cng nghip bt u tng tr li t ra nhiu thch thc cho cng tc qun l v
bo v mi trng. Trong giai on ny, cng tc qun l v kim sot nhim c nhiu n
lc, mt s ni cht lng mi trng c ci thin. Tuy nhin cht lng mi trng nhiu
ni vn ang tip tc b suy gim. nhim bi vn tip tc duy tr ngng cao ti nhiu th.
nhim nc khng ch cn tp trung cc khu vc h lu, cc th, khu vc sn xut m
xut hin mt s khu vc thng ngun, vng nng thn. Cc s c mi trng, c bit l cc
s c do x thi cht thi cng nghip ang c xu hng gia tng c v s lng v mc nh
hng. Nguy c nhim, suy thoi t cng vi vn chuyn i mc ch s dng t khng
hp l gy tc ng tiu cc n mi trng t. Bn cnh , din bin BKH v cc vn
mi trng xuyn bin gii ngy cng phc tp v kh lng.
Bo co hin trng mi trng quc gia giai on 2011 - 2015 c xy dng vi mc tiu
cung cp cch nhn tng quan v hin trng mi trng quc gia trong giai on ny, nh gi
tnh hnh pht trin v nhng ngun tc ng in hnh ln mi trng. ng thi, nhn nh,
nh gi v cng tc qun l mi trng, nhng vic lm c, nhng thch thc tn ti
v ang t ra a ra nhng khuyn ngh, gii php trong thi gian ti.
Trong thi gian hon thin, Bo co cng cp nht b sung mt s vn mi trng ni
cm xy ra trong 6 thng u nm 2016 kp thi cung cp thng tin hin trng mi trng
cho cng ng.
Bo co c hon thnh vi s tham gia ng gp kin ca cc B ngnh v cc a
phng trn c nc, cc cn b qun l mi trng, cc nh khoa hc v chuyn gia trong lnh
vc mi trng.
Hy vng rng, Bo co hin trng mi trng quc gia giai on 2011 - 2015 s l mt trong
nhng ngun thng tin, d liu hu ch gip a ra nhng hnh ng tch cc, kp thi phc v
cng tc qun l, bo v mi trng trong tnh hnh mi m bo mc tiu pht trin bn vng
v p ng yu cu hi nhp vi th gii.
TRN HNG H
B trng B Ti nguyn v Mi trng
xix
TM TT BO CO
Bo co hin trng mi trng quc gia giai on 2011 - 2015 nh gi tng quan hin
trng mi trng Vit Nam, t hot ng pht trin kinh t - x hi, nguyn nhn, cc ngun
tc ng chnh ln mi trng, din bin cht lng mi trng t, nc, khng kh v a
dng sinh hc. Bo co cng phn tch nhng tc ng ca nhim mi trng v nhng p
ng ca cng tc qun l, t , xut nhng nh hng, gii php ph hp cho giai on
tip theo.
Bo co c xy dng da trn m hnh ng lc - p lc - Hin trng - Tc ng - p
ng (D-P-S-I-R). ng lc l s gia tng dn s, pht trin th v cc ngnh kinh t... Cc
hot ng pht trin ny cng vi BKH, thin tai v s c mi trng to ra nhng p lc ln
lm thay i hin trng cht lng mi trng. Hin trng mi trng c nh gi gm din
bin cht lng mi trng nc (nc mt lc a, nc di t, nc bin), khng kh, t;
hin trng pht sinh, thu gom v x l cht thi rn; a dng sinh hc. Cht lng cc thnh
phn mi trng c nh gi thng qua vic so snh kt qu quan trc cc thng s mi
trng vi cc quy chun k thut quc gia v mi trng hin hnh, ng thi c s so snh
gia cc nm trong giai on 2011 - 2015 v so snh vi giai on 2006 - 2010. S suy gim
cht lng v nhim mi trng gy ra cc Tc ng n sc khe cng ng, hot ng
pht trin KT - XH v pht sinh xung t mi trng. Vic phn tch, nh gi thc trng, tn
ti trong cng tc qun l v bo v mi trng; nhn nh cc vn mi trng bc xc v
nhng thch thc mi trng t ra trong giai on 2011 - 2015 l c s xy dng ni dung
phn p ng l nhng xut, gii php nhng vn trng tm u tin gii quyt nhm
qun l hiu qu, phng nga, gim thiu nhim, tng bc ci thin, nng cao cht lng
mi trng v m bo mc tiu pht trin bn vng trong giai on mi.
Bo co gm 10 chng vi cc ni dung chnh sau y:
Chng 1. Pht trin kinh t - x hi v sc p i vi mi trng
Trong giai on 2011 - 2015, mi trng nc ta tip tc chu tc ng mnh m ca cc
hot ng pht trin kinh t - x hi. Qu trnh th ha v m rng a gii hnh chnh
th tip tc din ra mnh m, dn s thnh th tng nhanh. Cng vi , kinh t pht trin,
i sng ngi dn ti cc khu vc nng thn cng c ci thin, nhu cu sinh hot, tiu th
cng gia tng. Tt c nhng vn ny bn cnh vic ng gp kinh ph cho ngun ngn sch
cng ng thi a mt lng ln cht thi vo mi trng, gy ra nhng nh hng tiu cc
n mi trng, ti nguyn thin nhin v mt cn bng sinh thi.
xxi
tm tt bo co
Trong giai on 2011 - 2015, ngnh dch v tip tc duy tr mc tng trng kh tt so
vi tc tng trng GDP. Ngnh y t cng c nhng bc pht trin ng k nh ng dng
thnh cng nhiu thnh tu y hc hin i, ngn chn thnh cng nhng dch bnh nguy
him, cng c mng li y t cc tuyn. Cng vi , cht thi pht sinh t hot ng dch v,
y t cng gia tng, gy nhiu p lc ln mi trng. Th hin r nt nht l vn CTR, nc
thi v vn v sinh mi trng
Chng 2. Bin i kh hu v thin tai
Bn cnh nhng sc p ca hot ng pht trin KT - XH ln mi trng, trong nhng
nm qua, nh hng ca BKH v nhng din bin thin tai bt thng cng ang ngy cng
gia tng nhng tc ng tiu cc ln mi trng nc ta. Theo , t nm 1994 - 2010, tng
lng pht thi kh nh knh Vit Nam tng hn 2 ln, t 103,8 ln 246,8 triu tn CO2
tng ng. c tnh n nm 2020 tng hn 4 ln v nm 2030 tng hn 7 ln so vi nm
1994. Trong , nm 2010, lnh vc nng lng pht thi kh nh knh ln nht v d kin
mc pht thi nh knh ca lnh vc ny tip tc chim t trng ln nht trong nhng nm
tip theo.
Vit Nam l mt trong nhng quc gia chu nh hng r rt nht ca BKH. Bin i
kh hu th hin thng qua s gia tng cc hin tng thi tit cc oan, d thng (bo, ma
ln, l lt, hn hn, triu cng) c v s lng v cng . H qu ca BKH l suy gim
ngun nc v hin tng nc bin dng. Trong , s suy gim ngun nc dn n pht
sinh dch bnh, nht l cc bnh dch vo ma h. ng thi, s thiu ht ngun nc cng
khin cho cc chi ph sn xut tng, thay i c cu ma v, nng sut, sn lng suy gim
thm ch nh tr nh vng Nam Trung B. Nc bin dng l hu qu nghim trng nht ca
BKH. Hin tng ny nh hng c bit ti cc vng ven bin, ca sng ca Vit Nam, gy
ra cc hin tng xi l b bin, ph hy rng phng h ven bin, thu hp din tch t, trong
c t nng nghip v nh hng n cht lng nc ngt (do s xm nhp mn) v suy
thoi mi trng t. Trong nhng nm gn y, nh hng ca BKH cng khin cho ranh
gii mn ti nhiu khu vc BSCL, khu vc ca sng ca LVHTS ng Nai... c xu th ln
su vo ni a v c din bin ngy cng trm trng, c bit l cc thng cui nm 2015,
u nm 2016. Cc hu qu ca BKH v ang gy ra nhiu thit hi v kinh t, con ngi
v lm suy thoi mi trng.
Di tc ng ca BKH, trong giai on 2011 - 2015, thin tai nc ta tuy xy ra t v
s lng nhng cng tc ng mt s t li t mc cao k lc nh: nng nng gay gt
vi nn nhit cao t mc k lc v ko di trn din rng t Bc B n cc tnh Nam Trung
B; ma ln Qung Ninh; st l t, xm nhp mn, cn kit ngun nc, c bit vo
u nm 2015, nhiu hin tng thi tit cc oan, thi tit bt thng nh rt m v bng
tuyt min Bc; ma ln tri ma Qung Ngi; dng lc, ma v lc xoy, xy ra
ti mt s a phng. Thin tai gy thit hi nng n v sc khe, tnh mng con ngi,
nn kinh t, ti sn v trc tip li hu qu nghim trng i vi cht lng mi trng.
xxiii
tm tt bo co
xxv
xxvi
tm tt BO CO
Cht lng khng kh ti cc khu vc xung quanh cc khu sn xut cng nghip v lng
ngh ph thuc vo loi hnh sn xut cng v mc pht thi ca cc nh my. Nhiu khu
vc trong s ny c bit l cc khu vc xung quanh nh my xi mng v khai thc khong sn
b nhim. Cc khu vc nng thn v min ni cch xa cc trc ng giao thng chnh
cht lng khng kh vn mc tt.
Vi c trng kh hu ca nc ta, mc nhim khng kh thay i qua cc thng
trong nm, din bin r rt theo ma. iu ny c th hin r khu vc min Bc, nhim
khng kh mc cao thng tp trung vo cc thng ma ng. Khu vc Nam Trung B nm
trong vng kh hu nhit i gi ma vi nn nhit n nh, t bin ng quanh nm nn s
khc bit v nhim khng kh gia cc thng khng r rt. i vi cc a phng pha
Nam, kh hu trong nm c s phn ha gia ma kh v ma ma v vy nhim khng kh
thng cao trong ma kh v thp hn ma ma. Din bin nng cc cht nhim trong
khng kh (c bit ti khu vc th) cng c nhng thay i theo quy lut trong ngy, th
hin r nht ti cc khu vc gn trc giao thng. Nng cht nhim tng cao nht vo cc
gi cao im giao thng.
i vi nhim khng kh lin quc gia, mc d, nhng nghin cu, nh gi cn hn
ch, tuy nhin, mt s vn nh lng ng axit, sng m quang ha hay nhim xuyn
bin gii xut hin nhng du hiu nh hng nht nh n cht lng mi trng khng
kh mt s khu vc ca nc ta. Hin tng sng m quang ha din ra cc th ln ti
mt s thi im trong nm. Hin tng ny xy ra khi nhim khng kh mc rt cao.
Theo mt s nghin cu, ton b min Bc v min Trung Vit Nam c nh gi l chu tc
ng ng k t cc ngun pht thi t cc khu vc pha ng, ng Bc, ng Nam ca
Trung Quc, i Loan. Cc kt qu nghin cu cho thy c s vn chuyn cc cht nhim
theo gi ma ng Bc vo ma ng (in hnh thng 1), ng gp mt lng kh nhim
v bi mn trong khng kh min Bc Vit Nam.
Chng 6. Mi trng t
Trong giai on t 2011 - 2015, din tch s dng t ca ba nhm chnh (nng nghip,
phi nng nghip v cha s dng) khng c s thay i ln. Din tch t nng nghip (bao
gm: t sn xut nng nghip, t lm nghip, t nui trng thy sn, t lm mui, t
nng nghip khc) c tng ln nhng khng nhiu v tp trung ch yu vo din tch t lm
nghip. Trong khi , qu trnh chuyn i mc ch s dng t vn ang din ra ph bin
cc a phng vi 4 loi hnh ch yu gm: chuyn i t lm nghip sang nng nghip, tp
trung khu vc min ni pha Bc v Ty Nguyn; chuyn i t nng nghip sang t
th, khu cng nghip, tp trung vng ng bng, khu vc ven ; chuyn i t rng ngp
mn sang nui trng thy sn v chuyn i t trng, i ni trc sang trng rng.
xxvii
tm tt BO CO
loi vi to v rong, trn 1.000 loi ng vt khng xng sng v khong 600 loi c; di
bin c trn 1.200 loi rong, c v vi to, trn 7.000 loi ng vt khng xng sng, khong
2.500 loi c v xp x 50 loi rn bin, ra bin v th bin.
Cc h sinh thi c mc a dng sinh hc cao bao gm: HST rng, HST rng ngp
mn, HST thm c bin, HST rn san h.
Trong cc kiu HST trn cn th rng c s a dng v thnh phn loi cao nht, ng
thi y cng l ni c tr ca nhiu loi ng, thc vt hoang d v vi sinh vt c gi tr kinh
t v khoa hc. che ph rng ngy cng tng, nm 2015 t 40,73%, tng 1,23% so vi
nm 2010 (39,5%). Tuy nhin, a s din tch rng tng ln l rng trng v rng phc hi
c gi tr a dng sinh hc khng cao. Trong khi cht lng rng t nhin tip tc gim do
chy rng v cht ph tri php.
Vit Nam c thm thc vt rng ngp mn ven bin kh phong ph tri di t Qung
Ninh n H Tin, tuy nhin din tch rng ngp mn b gim st nghim trng. Trong hn
nm thp k qua, Vit Nam mt i 67% din tch rng ngp mn so vi nm 1943. Hin
nay, 56% tng din tch rng ngp mn trn ton quc l rng mi trng, thun loi, cht
lng rng km c v kch c, chiu cao cy v a dng thnh phn loi.
Thm c bin phn b t Bc vo Nam v ven cc o, su t 0 - 20m, tng din
tch khong trn 5.583 ha. Hin nay, cc HST thm c bin ang chu tc ng rt ln t cc
hot ng ca con ngi. V HST rn san h, trong 15 nm tr li y, khong 15 - 20% din
tch cc rn san h b mt.
DSH ti nc ta ang b suy thoi nghim trng. Tc tuyt chng ca cc loi ngy
mt tng. Hu qu tt yu dn n l s lm gim/mt cc chc nng ca HST nh iu ho
nc, chng xi mn, ng ha cht thi, lm sch mi trng, m bo vng tun hon vt
cht v nng lng trong t nhin, gim thiu thin tai v cc hu qu cc oan ca kh hu.
C rt nhiu nguyn nhn gy suy gim DSH trong bao gm: khai thc qu mc,
thu hp din tch rng t nhin, sn bt ng vt tri php, du nhp cc sinh vt ngoi lai v
BKH. Vic khai thc qu mc ti nguyn sinh vt, sn bt ng vt tri php vn cn din
ra ti nhiu a phng. Thu hp din tch rng t nhin ch yu do chy rng v cht ph
tri php. Do iu kin kh hu ca nc ta, kh nng chy rng vo ma kh hng nm l
rt ln. Trung bnh mi nm c 25.000 - 100.000 ha rng b chy, tp trung nhiu nht l
vng cao nguyn Trung B.
S lng thc vt ngoi lai, du nhp vo Vit Nam tng i nhiu qua cc con ng
khc nhau. Theo thng k n nay, c khong 94 loi, thuc 31 h khc nhau du nhp vo
Vit Nam, trong c 42 loi xm hi, 12 loi thc vt xm hi in hnh nh cy mai dng,
c lng ty, c tranh m, bo ty.
xxix
tm tt BO CO
thy sn. Ngoi ra, khi cht lng mi trng nc mt nh sng h, knh mng - ngun ti
tiu chnh trong hot ng nng nghip - b nhim, dn ti nhng thit hi khng nh trong
sn xut nng nghip. Kh thi ti cc khu vc sn xut cng nghip, c bit l cc c s cng
nghip nh, lng ngh khu vc nng thn, cha qua x l cng gy thit hi ng k ti nng
sut cy trng v kinh t nng nghip. Vic x rc thi ba bi ti cc bi tm, khu du lch hay
vn nhim mi trng ti cc lng ngh truyn thng... cng gy nhng n tng khng
tt cho du khch, lm gim sc thu ht khch du lch.
nhim mi trng cng l nguyn nhn chnh ca cc xung t mi trng. Cc xung
t mi trng thng gp nc ta l xung t mi trng do sn xut cng nghip; xung t
mi trng do cc hot ng lng ngh, xung t mi trng do cc bi chn lp rc khng hp
v sinh. Ngoi ra, cc xung t mi trng do hot ng sn xut nng nghip, pht trin thy
in v khai thc khong sn cng l nhng xung t thng gp trong giai on 2011 - 2015.
Chng 9. Qun l mi trng
Trong giai on 2011 - 2015, cc Chin lc, K hoch pht trin kinh t - x hi tip tc
c xy dng theo hng pht trin bn vng, ton din trn c 3 lnh vc: kinh t, x hi v
mi trng. Theo , nhm ch tiu v mi trng c t ra vi mc tiu duy tr bn vng
ngun ti nguyn thin nhin, nng cao cht lng mi trng sng v gim thiu nhim, tc
ng tiu cc ca thin tai, BKH. Trn c s Chin lc, K hoch cho c giai on, hng
nm, Quc hi u thng qua K hoch pht trin KT - XH cho tng nm, trong , c a ra
mt s ch tiu mi trng. Tuy nhin, qua thi gian trin khai thc hin, kt qu thc hin cc
ch tiu mi trng hng nm so vi mc tiu ra cn tng i thp. Mt s ch tiu c mc
tng trng kh u qua cc nm nh t l che ph rng, t l dn s th, nng thn c s
dng nc sch, hp v sinh, t l thu gom CTR th Tuy nhin, vi mc tng ny, cng kh
t c ch tiu t ra n nm 2020. Cha k n, nhng ch tiu nh t l KCN, KCX,
KCNC c h thng x l nc thi tp trung, s liu bo co cho thy, con s cn thp hn rt
nhiu so vi mc tiu t ra. Mc d vic xc nh cc ch tiu ca Quc hi v mi trng
trong giai on 2011 - 2015 c nhng iu chnh so vi giai on 2006 - 2010 v kh st
vi yu cu thc t nhng vic trin khai thc hin vn cn gp rt nhiu kh khn, bt cp.
Trong giai on 2011 - 2015, ln u tin, Ban chp hnh Trung ng ng th hin
quan im, ch trng nht qun ca mnh trong cng tc BVMT bng vic ban hnh Ngh
quyt Trung ng s 24-NQ/TW ngy 03 thng 6 nm 2013 v ch ng ng ph vi BKH,
tng cng qun l ti nguyn v bo v mi trng. Cc chin lc, k hoch, chng trnh
hnh ng trong giai on mi tip tc c Chnh ph ban hnh nhm trin khai thc hin
cc quan im, ch trng ca ng. H thng chnh sch, php lut v bo v mi trng
tip tc c kin ton. Quc hi kha XIII thng qua Lut bo v mi trng nm 2014,
thay th Lut bo v mi trng nm 2005 vi nhiu quy nh mi, cp n nhng vn
nng ang t ra trong cng tc BVMT hin nay nh ng ph vi BKH, thc y tng trng
xxxi
xxxii
tm tt BO CO
v cc doanh nghip. Nhng im sng trong khc phc, ci thin nhim mi trng cho
thy hng i ph hp, hiu qu cn c pht huy, nhn rng. Cng vi , xu th hi nhp
quc t m ra nhng c hi trong vic hp tc, tham gia cng nghin cu, gii quyt cc vn
mi trng lin vng, lin quc gia, hc tp kinh nghim ca cc nc khc
ng trc nhng thch thc v c hi nu, Hi ngh mi trng ton quc ln th t
(t chc vo thng 9/2015) a ra nhng nh hng c bn i vi cng tc BVMT cn
tp trung trong giai on tip theo 2016 - 2020: (1) Qun l v kim sot hiu qu cc ngun
thi trng im; (2) Gii quyt nhng vn mi trng ni cm, tng bc gim nh v
khc phc tnh trng nhim mi trng cc khu vc trng im; (3) Gim st cc vn
nhim mi trng xuyn bin gii, ng ph hiu qu vi din bin BKH; (4) Kin ton h
thng t chc qun l nh nc v BVMT; (5) Cng tc qun l v BVMT quc gia phi bm
st vi xu hng chung ca th gii, nh hng pht trin bn vng, chuyn i m hnh tng
trng hng ti nn kinh t xanh p ng yu cu hi nhp trong giai on mi.
Trn c s , bo co hin trng mi trng quc gia giai on 2011 - 2015 xut
mt s gii php c th cng nh nhng kin ngh i vi Quc hi, Chnh ph v cc b,
ngnh, a phng v cng tc BVMT trong giai on mi.
xxxiii
xxxiv
CHNG 1
CHNG 1
Ton
quc
ng
bng
sng
Hng
Ty
Trung du Bc Trung
Nguyn
B v
v min
ni pha Duyn hi
min
Bc
Trung
ng
Nam B
ng
bng
sng Cu
Long
CHNG 1
2010
%o
2011
2012
2013
2014
25
20
15
10
ng bng
sng Hng
Trung du v
min ni pha
Bc
Bc Trung B
v Duyn hi
min Trung
Ty Nguyn
ng Nam B
ng bng
sng Cu Long
%
18
15
15,5
13,4
12
14,2
11,1
9,8
8,4
6
3
0
2006
2008
2010
2012
2013
2014
i ngho s lm mt cn i cn cn
kinh t - mi trng - x hi. V vy, bo
v mi trng, n nh chnh tr - x hi,
cn phi thc hin hiu qu chng trnh
xa i, gim ngho.
Qu trnh th ha
S chuyn i m hnh kinh t thnh
cng trong thi gian va qua a nc ta t
mt nn kinh t km pht trin, chuyn tip
sang mt quc gia c thu nhp trung bnh.
iu ny din ra ng thi vi qu trnh
th ha v m rng a gii hnh chnh
th, dn ti dn s thnh th tng theo.
Tnh n thng 12/2015, c nc c
787 th, trong c 02 th c bit,
15 th loi I, 25 th loi II, 42 th
loi III, 75 th loi IV v 628 th loi
V2. Dn s thnh th (gm cc khu vc: ni
thnh, ni th v th trn) khong 31 triu
ngi vi t l dn s th ha t khong
35,7%, tng 1,2% so vi nm 2014. Tc
th ha tng nhanh, trong nhng nm
2. Hi ngh trc tuyn tng kt cng tc nm 2015 v trin
khai nhim v k hoch nm 2016 ca ngnh Xy dng,
B Xy dng, thng 1/2016
iu ng ch trong qu trnh m
rng th Vit Nam l tc tng
nhanh khu th ti H Ni v Tp.
H Ch Minh. Tc m rng ca hai
thnh ph ny ln lt l 3,8% v 4%
hng nm, tc tng trng nhanh hn
nhiu so vi cc khu th khc ca Vit
Nam. Hn 50% tng din tch t
th c nc nm ti hai khu th ny
v khong cch gia hai th ny vi
cc khu th khc ca Vit Nam ang
ngy cng m rng vi 75% tng trng
khng gian th mi thuc v hai khu
ny. Hu ht tt c cc khu th trong
nc tr nn dy c hn, nhng c
mt ngoi l ng ch l, mc d Tp.
H Ch Minh c ng dn nht, tng 2,5
triu ngi (3,9% hng nm), nhng mt
dn s li gim.
c bit
I v II
III v IV
4
Ngun: Quy chun xy dng Vit Nam,
Quy chun quy hoch, 2008
CHNG 1
th (thiu quy hoch phn khu, quy hoch
h thng h tng k thut BVMT, quy hoch
chi tit, thit k th v quy ch qun l
quy hoch kin trc). Bn cnh , mt s
th, c bit cc th ven bin b
ngp ng vo ma ma, triu cng. Ngoi
H Ni, Tp. H Ch Minh, Tp. Hu ngp
ng thng xuyn v ma ma, cn mt s
th khc b ngp do triu cng, ma ln,
l qut, nh: Cn Th, Tuyn Quang, H
Giang, Lng Sn, C Mau, H Tnh
%100%
100
90%
90
80%
80
70
70%
ng Nam B
60
60%
50
50%
Ty Nguyn
40
40%
30
30%
20
20%
10
10%
0
0%
TSS
BOD5
Thnh th
COD
TSS
BOD5
COD
Nng thn
Biu 1.4. T l thnh phn cc cht nhim trong nc thi sinh hot cc vng trn c nc
CHNG 1
1.2. PHT TRIN CNG NGHIP V SC P LN MI TRNG
10,09%
Nng, lm nghip
v thy sn
16,30%
Cng nghip
v xy dng
40,52%
Dch v
33,09%
Thu sn phm tr tr cp
sn phm
Khai khong
t ng
4.000.000
3.500.000
3.000.000
2.500.000
2.000.000
1.500.000
1.000.000
500.000
0
2011
2012
2013
2014
n v
tnh
Than sch
nghn tn
46.611
42.083
41.035
41.697
Du th
nghn tn
15.185
16.739
16.705
17.392
Qung
Apatit
nghn tn
2.395,3
2.363,8
2.635,8
G x
nghn m3
5.179,3
4.732
4.324
khai
thc
nghn m3
155.549
136.635
128.532
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013 Nm 2014
CHNG 1
1,3
%
ng Nam B
6,5
11,8
43,3
ng bng sng
Hng
Ty Nam B
15,4
21,7
Duyn hi min
Trung
Trung du min
ni pha Bc
Ty nguyn
mt phn do cc c s c min tr u
ni v t x l, mt phn khng qua x l
m x trc tip ra mi trng.
10
Min Nam
16,6%
Min Trung
23,6%
Min Bc
59,8%
11
CHNG 1
Nguyn vt liu cho cc lng ngh ch
ngh...
12
Cc doanh nghip va v nh c v th
quan trng trong pht trin kinh t Vit
Nam, chim n 90% s lng c s sn
xut kinh doanh, 25% tng u t x hi,
thu ht 77% lc lng lao ng phi nng
nghip. Cc doanh nghip ny phn ln
phn b xen ln trong khu dn c, tp trung
trong cc khu vc th, gia cng sn xut
cho cc doanh nghip ln vi cng ngh lc
hu, tiu tn nhiu nguyn liu v c t l
pht thi cao. Do c tnh phn tn trn din
rng, s lng doanh nghip ln, nm xen
ln trong khu dn c,... doanh nghip va v
nh l i tng rt kh kim sot v mt mi
trng. Cho n nay, cha c nhiu nghin
cu tng hp nh gi v nhim mi trng
ca cc c s sn xut cng nghip ng c
lp ngoi KCN, CCN. Tuy nhin, theo cc
bo co, nh gi u cho thy, lng pht
thi (nc thi, kh thi) t cc c s ny
chim t l kh ln v gy nhiu sc p ln
mi trng. Ty theo loi hnh sn xut m
lng pht thi v tnh cht ngun nhim
l khc nhau.
Nc thi t cc c s sn xut cng
nghip
Kim sot ngun nc thi t cc c
s sn xut cng nghip n l vn l mt
trong nhng thch thc ln i vi cng tc
qun l mi trng. Mt s ngnh sn xut
cng nghip c thi lng nc thi ln
cng nh nng cc cc cht nhim cao
nu khng qua x l c th k n nh: ch
bin lng thc, thc phm; dt nhum, sn
xut giy, khai thc khong sn...
Nc thi pht sinh t ngnh cng
nghip ch bin thc phm vi cc thng
s c trng nh BOD, COD, cn l lng,
13
CHNG 1
du m, nit cao, gm nc thi t qu trnh
ra, s ch nguyn liu, ch bin sn phm,
v sinh nh xng l ngun gy nhim
nc khu vc tip nhn. Hot ng ch bin
thc phmti cc c s nh l nh sn xut
nng sn, thy hi sn, l git m gia sc,
gia cm thng gy nhim hu c v
nhim mi. Trong s hn 500 nghn c s
sn xut, ch bin thc phm trn c nc,
nhiu c s cha p ng cc tiu ch v
iu kin m bo an ton thc phm. Hin
vn cn 16% c s ch bin thy sn tp
trung cha c h thng x l nc thi8.
14
X l nc thi i vi cc c s sn
xut cng nghip ng c lp ngoi KCN,
CCN ang l vn nan gii do a s cc
doanh nghip sn xut nh l u nm xen
ln trong khu dn c. C s sn xut nh
thng khng c kinh ph xy dng mt
h thng x l cht thi ng tiu chun, do
vy tnh trng nhim mi trng khu vc
ny l rt ng lo ngi.
Kh thi t cc c s sn xut cng nghip
nhim mi trng khng kh do hot
ng sn xut cng nghip ch yu tp trung
ti cc vng ven cc nh my, c s sn
xut vn s dng cng ngh lc hu, qun
l mi trng km, in hnh nh mt s
nh my xi mng, luyn kim, khai khong,
nhit in Bi, kh thi ti xung quanh cc
c s ny thng vt nhiu ln quy chun
cho php.
Ngun nhim khng kh t hot ng
cng nghip ny thng c nng cc
cht c hi cao, tp trung trong mt vng.
15
CHNG 1
Cc nh my sn xut thp phn b
khng ng u gia cc vng trn c nc,
ch yu tp trung vng BSH v ng
Nam B. Do , p lc nhim mi trng
khng kh t hot ng sn xut thp ti hai
khu vc ny cng ln hn cc khu vc khc,
i hi phi c s cn nhc trong quy hoch
pht trin vng v s u t ng mc cho
cc h thng x l kh thi pht sinh.
Cc nh my sn xut vt liu xy dng
phn b tp trung ch yu ti BSH v
Trung du min ni pha Bc. nhim khng
kh do hot ng sn xut vt liu xy dng
pht sinh t qu trnh khai thc, sn xut v
vn chuyn nguyn vt liu. Cc tc ng
gy nhim khng kh gn lin vi ngnh
ny gm bi, CO, NOx, SO2, H2S...
Ngnh cng nghip sn xut xi mng l
ngnh cng nghip ng vai tr quan trng
trong qu trnh cng nghip ho, hin i
ho t nc. Tuy nhin, y li c coi
l ngnh cng nghip gy nh hng n
cht lng khng kh ln nht v c trng
nht. Cc nh my sn xut xi mng ch
yu c phn b ti vng BSH v Bc
Trung B, chim 39% tng sn lng sn
xut xi mng trn ton quc. Hin nay, cng
ngh sn xut xi mng ca nc ta ch yu
theo phng php kh, l quay. Theo nh
gi ca cc chuyn gia, sn xut xi mng
bng cng ngh l quay t gy nh hng
n mi trng hn l ng. Mc d c
ch trng loi b xi mng l ng nhng
trn thc t vn cn tn ti mt s nh my
xi mng l ng v cc trm nghin c lp,
c cng sut nh, thit b c, lc hu. Kh
16
Bng 1.3. c tnh ti lng cc cht pht thi vo mi trng t sn xut xi mng v vt liu xy dng
n v: triu tn/nm
Ngnh sn xut
Xi mng
Vt liu xy dng
2011
2015
2020
Bi
0,65
1,075
1,34
SO2
0,086
0,14
0,18
Bi
2,82
3,43
4,1
SO2
0,73
0,87
1,03
CO2
280,7
342,8
446,5
17
CHNG 1
1.3. PHT TRIN NNG LNG V SC P LN MI TRNG
2010
2015
2020
2025
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
Nng nghip
Cng nghip
2030
n v tnh: ktoe
Cc nh my nhit in tp trung ch yu ti
khu vc pha Bc (Qung Ninh, Ninh Bnh,
Hi Dng) v khu vc pha Nam (Bnh
Thun, B Ra - Vng Tu, Cn Th, Tp. H
Ch Minh) v gn nh hu ht cc nh my
nhit in t than ch yu s dng nhit
in ngng hi, l hi tun hon t nhin,
hiu sut thp nng lng thp, thi nhiu
bi, SO2 v NO2, khng p ng yu cu v
bo v mi trng.
Dn dng
18
Thy in
38,0%
Nhit in
26,0%
in kh
30,0%
Khc
6,0%
Cc ngun
nng lng mi
v ti to
5,3%
Ngun khc
0,7%
19
CHNG 1
1.4. PHT TRIN XY DNG V SC P LN MI TRNG
Cng vi qu trnh cng nghip ha,
th ho, hot ng xy dng cng nghip,
xy dng nh dn dng, xy dng h tng
k thut v h tng x hi th v nng
thn din ra ht sc mnh m tt c
cc vng min ca t nc.
Sau mt thi gian kh di tng trng
thp hn hoc xp x mc tng trng GDP,
nm 2014, ngnh xy dng c du hiu
phc hi vi mc tng 7,07%, trong
cng trnh nh vn l ng lc tng trng
chnh vi t trng ln nht 44%. Lnh vc
xy dng cng trnh k thut dn dng vi
cc d n xy dng h tng nh cu ng,
hng khng, ng st, cng bin, nh my
in, du kh cng ang c mc tng
trng kh cao.
nghn m2
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
0
TDMN pha
Bc
14.147
Bc Trung
B v DHMT
13.399
Ty Nguyn
2010
B sng
Hng
23.993
2011
22.619
10.521
16.665
2012
18.841
10.829
2013
22.345
12.329
4.505
ng Nam
B
11.757
B sng
Cu Long
18.084
4.143
11.355
19.063
17.382
5.321
10.338
18.602
17.717
5.640
10.875
17.715
20
CHNG 1
Khung 1.11. nhim bi do hot ng xy dng
h tng th
Ti ng Nai, vic xy dng ng dn ln cu ng Nai,
cu vt Tn Vn; xy dng cu vt qua tuyn ng st ti
ng ba Cua Heo (th x Long Khnh) ko di trong c nm
2014 gy nhim bi cc khu vc xung quanh.
Ti H Ni, vic tuyn ng st trn cao Ct Linh - H
ng xy dng trong thi gian ko di (khi cng cui nm
2011, d kin ko di n thng 6/2016) gy nh hng
khng nh ti hot ng giao thng v sinh hot ca cc khu
vc dn c xung quanh. nhim bi l vn d nhn bit
nht bng mt thng, c bit vo nhng ngy nng nng.
Ngun: Bo co HTMT tnh ng Nai giai on 2011 - 2015;
TCMT tng hp, 2015.
Xe my
M t, xe gn my
(Triu xe)
(Triu xe)
t c ng c chy do nn (izen)
50
2,5
40
30
1,5
20
10
0,5
0
2011
2012
2013
2014
9-2015
22
Khung 1.13. Tc pht trin cc phng tin giao thng 2011 - 2015
Nm 2011, theo thng k ca Cc ng kim Vit Nam, s lng t l 1,428 triu chic, m t xe my
l 33,9 triu chic; tnh n ht nm 2014, theo s liu t ca B Giao thng Vn ti, Vit Nam hin cn
lu hnh gn 40 triu m t, xe my vt xa mc d kin vo nm 2020 (36 triu), s lng t gn 2 triu
chic. Ring Tp. H Ch Minh tnh n thng 12/2014, tng s phng tin giao thng trn a bn thnh
ph c 6.949.285 phng tin, bao gm 578.138 t v 6.271.147 xe my (cha k khong mt triu xe
my t cc tnh do ngi dn mang vo thnh ph i lm). Cng theo thng k ca B Giao thng Vn
ti t u nm 2015 n nay, mi qu, s lng xe my ng k mi khong 700.000; s lng t n cui
nm c th tng thm 200.000 chic. Vi tng trng nh hin nay, d bo n nm 2020 s xe my s
tng thm 13 triu chic, sn lng tiu th t nm 2020 s t 300.000 chic.
Ngun: Hi ngh Mi trng ton quc ln th IV, thng 9/2015
S lt
kim tra
S lt
kim
tra
S t tiu chun
S lng
Ln 1
Ln tip theo
S
lng
S
lng
S lt
kim
tra
1.221.881
959.807
78,55
262.074
21,45
T 10 n
15 nm
244.736
164.331
67,15
80,405
T 15 n
20 nm
223.527
129,407
57,89
Trn 20
nm
238.657
128.133
53,68
t ang
lu hnh
S lt
kim tra
T 10 nm
tr xung
S t tiu chun
S lng
Ln 1
Ln tip theo
S
lng
S lng
487.637
343.745
70,49
143.892
29,51
32,85
137.359
81.855
59,59
55.504
40,41
94.120
42,11
77.272
36.063
46,67
41.209
53,33
110.544
46,32
105.536
46.938
44,48
58.598
55,52
23
CHNG 1
Theo Hip hi Xng du c tnh, xng
du tiu th ni a c nm 2015 t khong
16,4 triu m3/tn (tng khong 6% so vi
nm 2014), trong khong 50% l tiu th
dnh cho cc phng tin giao thng vn ti.
Bn cnh , theo cc chuyn gia, Vit Nam
c sc tiu th xng du tng mnh nht khu
vc, tnh ring giai on t 1994 n 2013
(trong thi gian 20 nm) mc tiu th
xng du Vit Nam tng 7,5% nm. Vi
gi nh tc tng t nay n nm 2020
cng l 7,5% th n 2020 Vit Nam s tiu
th khong hn 23,5 triu m3/tn.
C th thy rng, hot ng giao
thng vn ti ang tip tc gy p lc rt
ln ln mi trng, nht l mi trng khng
kh ti cc th (hai th ln l H Ni v
Tp. H Ch Minh chim n 30% tng s xe
my, m t v 50% s xe t cc loi ca
c nc). iu ny i hi phi c cc gii
php ng b trong qun l v kim sot
ngun thi ti khu vc th trong thi gian
sp ti.
Bng 1.5. H thng cng bin Vit Nam n nm 2020, nh hng n nm 2030
Nhm
Lng hng ha
thng qua cng n nm 2015
(triu tn/nm)
Lng hng ha
thng qua cng n nm 2020
(triu tn/nm)
Tng
Hng ha,
container
Tng
Hng ha,
container
112 - 117
81 - 83
153 - 164
113 - 120
46,7 - 48
10,7 - 11
101 - 106
15,2 - 16
31 - 32,5
15,8 - 16,2
56,5 - 70
22,3 - 23,7
24 - 25
14,6 - 15
61 - 62,5
20,4 - 21,6
172 - 175
142 - 145,5
238 - 248
191 - 200
10 - 11,2
7,7 - 8,4
25 - 28
11,5 - 14
Ngun: Quyt nh 1037/Q-TTg ca Th tng Chnh ph ban hnh ngy 24/06/2014 ph duyt iu chnh Quy hoch
pht trin h thng cng bin Vit Nam n nm 2020, nh hng n nm 2030
24
Xe my
t cc loi
t con
%
100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
TSP SO
NO
CO VOC
TSP
SO2
NO2
CO
VOC
2
2
CHNG 1
Lng pht thi cc cht nhim khng
kh TSP, NOx, CO, SO2,... tng ln hng nm
cng vi s pht trin ca cc phng tin
giao thng ng b. Cht lng phng
tin cn hn ch (xe c, khng c bo
dng thng xuyn), lm gia tng ng k
nng cc cht nhim trong khng kh.
l ti cc th ln nh H Ni v Tp. H
Ch Minh.
26
2000
2005
2010
2011
2012
2013
Khch quc t
2.140.100
3.477.500
5.049.855
6.014.032
6.847.678
7.572.352
ng khng
1.113.140
2.335.180
4.061.712
5.031.586
5.575.904
5.979.953
ng bin
256.052
200.471
50.500
46.321
285.545
193.261
ng b
770.908
941.849
937.643
936.125
986.229
1.399.138
Ch s
n v
T l ging bnh/
vn dn (khng bao
gm TYT x)
Ging
T l x t tiu ch
quc gia v y t
3
4
2013 2014
22,5
23,0
50
55
T l dn s tham
gia BHYT
69,5
70,8
Tui
73,1
73,2
Ngun: B Y t, 2015
27
CHNG 1
Khung 1.16. X l cc c s y t gy nhim
mi trng nghim trng
Ti Quyt nh 1788/Q-TTg ngy 1/10/2013,
(Ph duyt K hoch x l trit cc c s gy
nhim mi trng nghim trng), n nm 2020 c
169 c s y t trong danh sch c s gy nhim
mi trng nghim trng, trong giai on n nm
2015, c 53 bnh vin v giai on n nm 2020
c 116 bnh vin phi x l trit , dt im tnh
trng nhim mi trng nghim trng. Trong s 169
bnh vin nm trong danh sch c s gy nhim
mi trng nghim trng, ch c 1 bnh vin trc
thuc B Y t v hin nay bnh vin ny c
cp chng nhn hon thnh x l trit tnh trng
nhim mi trng theo quy nh v ra khi danh
sch c s gy nhim mi trng nghim trng. Cn
li 168 bnh vin nm trong danh sch c s gy
nhim mi trng nghim trng u thuc quyn
qun l ca cc a phng v UBND tnh/thnh ph
phi c trch nhim gii quyt tnh trng gy nhim
ca cc c s ny.
Tuy nhin, n thi im thng 7/2015, ch c
9/169 bnh vin c cp chng nhn hon thnh
x l trit tnh trng nhim mi trng theo quy
nh; 68/169 bnh vin hon thnh vic xy dng
h thng x l cht thi theo quy nh, hin ang
lm th tc c cp chng nhn hon thnh vic
x l trit tnh trng nhim mi trng; 32/169
bnh vin ang trin khai d n u t xy dng h
thng x l cht thi y t nhm khc phc tnh trng
nhim mi trng nghim trng; 60/169 bnh vin
ang tm kim ngun vn u t xy dng h thng
x l cht thi y t.
Ngun: TCMT, 2015
m3/ngy
14.000
140000
120000
12.000
100000
10.000
80000
8.000
60000
6.000
40000
4.000
20000
2.000
0
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014
28
NPK,
kg/ha/v
Thi k
1960 - 1979
15 - 20
110 -133
1980 - 1989
50 - 55
50 - 55
1990 - 1999
75 - 90
41 - 43
2000 - 2010
174 - 209
15 - 25
Thuc tr c
Thuc tr bnh
Thuc tr su
120000
12.000
10.000
100000
8.000
80000
6.000
60000
4.000
40000
2.000
20000
1991
2000
2008
2009
2010
2011
2012
2013
29
CHNG 1
Tnh trng thuc gi, nhi v thuc
nhp lu trn lan trn th trng cng l
mt vn nhc nhi trong vn qun
l v s dng thuc BVTV. Trong , thuc
tr su chim khong 20%, thuc tr bnh
chim khong 23%, thuc tr c chim
khong 44%, cc loi thuc BVTV khc
chim 13%. 80% s thuc BVTV nhp v
l t Trung Quc. Trong s cc loi thuc
BVTV m Vit Nam ang s dng vn cn
nhng loi c c cao, nhiu loi thuc
lc hu.
Gia tng liu lng v chng loi thuc
BVTV, phn bn ha hc s dng trong trng
trt, nhng cng tc thu gom, lu gi v x l
cc loi ha cht, v bao b ha cht BVTV
cha c quan tm ng mc, nhiu ni,
thi b ngay ti ng rung gy pht sinh
mi, kh thi gy nh hng n mi trng
khng kh.
Vic s dng v qun l thuc BVTV
trong ngnh nng nghip cn gp nhiu
kh khn do c ti 80% thuc BVTV ti
Vit Nam ang c s dng sai mc ch.
Thm vo , s dng thuc khng ng k
thut lm cho su bnh quen thuc gy ra
hin tng khng thuc BVTV, nhiu loi
sinh vt c ch (thin ch) b tiu dit, gy
mt cn bng sinh thi, su bnh hi cng
pht trin mnh hn v nng dn cng dng
thuc nhiu hn. Mt thc trng ng lu
l xu hng ca ngi dn thch s dng cc
loi thuc r tin, cng dng mnh, nhng
li t quan tm n an ton mi trng. Cc
30
14. Bo co tng kt cng tc BVMT giai on 2011 2015 v nh hng giai on 2016-2020, B TN&MT,
Hi ngh mi trng ton quc ln th IV, thng 9/2015
triu con
Gia sc
Gia cm
330
36,6
36,4
325
36,2
320
36,0
315
35,8
310
35,6
35,4
305
35,2
300
295
35,0
2011
2012
2013
2014
34,8
31
CHNG 1
1.7.3. Hot ng nui trng thy sn v sc p ln
mi trng
Khung 1.19. nhim khng kh
t chn nui
Tnh Thi Bnh c khong 700
trang tri, 16.000 gia tri nm phn
tn ti cc vng nng thn nn rt
kh qun l v kim sot ngun thi.
Kh thi, mi hi t hot ng ny
gy nhim mi trng v nh hng
ti cc khu vc dn c ln cn.
Hot ng chn nui gia sc, gia
cm ti H Tnh cng tng trng
mnh vi cc trang tri chn nui
tp trung ngy cng c m rng v
quy m v din tch. Tnh n nm
2015, H Tnh c 134 gia tri, trang
tri quy m ln (t 300 - 6.000 con/
la). Theo s liu thng k, mi nm
hot ng chn nui trn a bn
tnh thi ra khong 2.200 - 2.400
tn/nm cht thi. Cht thi t hot
ng chn nui gia sc, gia cm ti
mt s trang tri, c s chn nui
nh khng c x l ng k thut,
x trc tip ra mi trng l nguyn
nhn lm nhim mi trng khng
kh, t, nc. Ngoi ra, mi cng
l vn ni cm do nh hng t
cc cht thi chn nui cha c
x l tt. in hnh nh cc c s
chn nui nng h, vng chn nui
ln vi mt cao, v d khu Cm
Bnh (Cm Xuyn), Thch Thng,
Thch Hi (Thch H)... do k thut
vn hnh v cng ngh x l ca cc
hm khng ph hp nn mt s ni
mi trng vn ghi nhn tnh trng
nhim, cc kh thi v mi pht
tn lm nh hng n dn c xung
quanh.
Ngun: Bo co HTMT tnh Thi Bnh,
H Tnh giai on 2011 - 2015
nghn tn
3.500
4.000
3.000
3.500
3.000
2.500
2.500
2.000
2.000
1.500
1.500
1.000
1.000
500
0
500
2000
2005
2010
2011
2012
2013
2014
32
33
CHNG 2
35
CHNG 2
Triu tn CO2
CO2
tng ng
Nm 1994
Nm 2000
Nm 2010
160
140
120
100
80
60
40
20
0
-20
Nng lng
Cc qu trnh cng
nghip
Nng nghip
LULUCF (S dng
t, thay i s dng
t v lm nghip)
Cht thi
Biu 2.1. Din bin pht thi kh nh knh theo lnh vc cc nm 1994, 2000 v 2010
Ngun: Bo co cp nht hai nm mt ln ln th nht, B TN&MT, 2014
37
CHNG 2
Qua kt qu kim k pht thi kh
nh knh cc lnh vc cho thy, ch
c lm nghip v chuyn i s dng
t c kh nng hp th v lm gim
CO2. Tnh tng cng, pht thi kh nh
knh t lnh vc lm nghip v chuyn
i s dng t l -19,2 triu tn CO2
tng ng (Biu 2.3).
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
2010
-100
Nng lng
2020
Nng nghip
LULUCF
2030
Cht thi
Tng
10,000
10.000
5.000
5,000
--5,000
5.000
--10,000
10.000
--15,000
15.000
--20,000
20.000
--25,000
25.000
t rng
t
trng
trt
t ng t ngp
c
nc
t khc
Tng
CO2
CO2
N2O
NO2
13%
CH4
CH4
51%
36%
38
Lnh vc
CO2
CH4
1994
2000
2010
21.580
45.900
Cc qu trnh
cng nghip
3.807
Nng nghip
N2O
1994
2000
124.799
3.513
6.480
15.959
544
394
413
10.006
21.172
43.951
50.059
57.909
8.494
15.032
30.446
15.217
11.860
-20.346
3.777
2.947
1.012
384
298
117
65
1.430
6.961
13.449
1.135
964
1.838
25.387
55.906
146.037
48.894
63.499
87.316
10.173
16.390
32.696
40.604
67.766
125.689
52.671
66.446
88.328
10.557
16.688
32.814
Nng lng
LULUCF
Cht thi
2010
1994
2000
2010
Theo Bo co nh gi ln th 5i (AR5)
nm 2013 ca y ban lin chnh ph v
bin i kh hu (IPCC), di tc ng ca
BKH s nh hng n chu k carbon, lm
gia tng nng kh CO2 trong kh quyn.
Lng kh thi CO2 tch ly gy ra s m ln
trn phn ln b mt tri t ngay c khi
lng kh thi CO2 khng tip tc gia tng
v l th phm ch yu gy ra BKH ko
di nhiu th k t qu kh n hin ti v
tng lai. Do vy, nu tip tc gia tng pht
thi kh nh knh ng ngha vi vic i
mt vi nh hng ca BKH.
39
CHNG 2
Bng 2.2. Mc tng nhit v thay i lng ma trong 50 nm qua Vit Nam
Nhit (oC)
Vng kh hu
Lng ma (%)
Thng 1
Thng 7
Nm
Thi k cc
thng 11-4
Thi k cc
thng 5-10
Ty Bc B
1,4
0,5
0,5
-6
-2
ng Bc B
1,5
0,3
0,6
-9
-7
ng bng Bc B
1,4
0,5
0,6
-13
-11
Bc Trung B
1,3
0,5
0,5
-5
-3
Nam Trung B
0,6
0,5
0,3
20
20
20
Ty Nguyn
0,9
0,4
0,6
19
11
Nam B
0,8
0,4
0,6
27
Nm
Ngun: Kch bn bin i kh hu, nc bin dng cho Vit Nam, B TN&MT, 2012
40
Lng ma khng n nh gy nh
hng n mi trng sinh thi, ti nguyn
nc th hin vic gia tng din tch ngp
ng, ma mng theo m gim nng sut,
i sng ngi dn gp nhiu kh khn;
trong khi s chnh lch v lng ma
theo ma khin cho ma kh tr nn khc
nghit hn to nn s mt cn i trong
vic phn b ngun nc.
Ngun nc suy gim gy kh khn n
sinh hot thng ngy do iu kin v sinh
khng c bo m, cng vi tnh trng
nng nng gia tng, dn n pht sinh dch
bnh, nht l dch bnh ma h. Thiu ht
ngun nc cng khin cho chi ph sn xut
nng nghip tng ln, lm thay i c cu
ma v, nng sut sn lng suy gim thm
ch nh tr nh vng Nam Trung B;
ngnh chn nui, nui trng thy sn cng
khng nm ngoi quy lut ny.
CHNG 2
Khung 2.3. Kt qu Hi ngh cc bn tham gia Cng c khung ca Lin hp quc
v bin i kh hu (COP21)
Tha thun Paris t ra mc tng nhit ca tri t n nm 2100 l thp hn ng k so vi ngng
20C v gng tin ti ngng thp hn 1,50C.
Tha thun Paris cn ra c ch mi nc t nguyn r sot, theo , t nm 2023, c 5 nm/ln
Lin hp quc s t chc nh gi hiu qu tng hp v cc n lc chng BKH ca cc nc. Vic nh
gi ny s gip cc nc c thm thng tin cp nht v tng cng cc cam kt ca h.
Trong iu khon v tn tht v thit hi, cc bn s tng cng hiu bit, hnh ng v h tr thng
qua c ch quc t v tn tht v thit hi cng vi tc ng ca BKH.
Cc nc pht trin s cung cp ngun lc ti chnh h tr cc nc ang pht trin thch ng v
gim nh pht thi kh nh knh v cc bn c khuyn khch cung cp hoc tip tc cung cp h tr ny
trn c s t nguyn. Mc ng gp 100 t la mi nm cho n nm 2020 tip tc c khng nh
li nhng quan trng l tha thun Paris xem con s 100 t USD ny khng v ang ku gi tng thm.
n nm 2025 s li a ra c mt con s c th khc v ng gp ti chnh.
Ngun: B TN&MT, 2015
c im bo
42
Nm
2011
Nm
2012
Nm
2013
Nm
2014
Bo
10
15
p thp nhit
i
Ma ging,
st, lc xoy
280
232
St l
68
98
Ma l, l qut
146
48
ng t
26
Tng cng:
517
414
CHNG 2
Khung 2.5. nh hng ca ma l ko di tnh Qung Ninh
Nm 2015, trn a bn tnh Qung Ninh ma ln ko di t 25/7 n u thng 8/2015 c nh
gi l c cng v din bao ph ln nht trong 50 nm qua trn a bn tnh. Lng ma mt s ni t
trn 1.000 mm cng vi nc ma khng c ch tiu thot hoc thot chm gy ra tnh trng ngp ng
nng nhiu ni v xy ra cc v st l t di dng l bn nghim trng, gy thit hi nng cho
nhiu kh vc nh Cm Ph v H Long. Tnh n u thng 8/2015, c 17 ngi thit mng; 32 ngi
b thng; khong 3.700 h dn, trng hc, bnh x ngp lt; hng trm ngi nh sp ; thit hi 4.863,2
ha la v hoa mu; h hng 2.258 lng b thy sn; h tng kinh t, giao thng h hng nng; ngnh than
b tri st 300.000 m3 t , hng vn tn than... c thit hi ln ti 2.700 t ng, trong ring ngnh
than mt hn 1.200 t ng.
Ngun: Bo co hin trng mi trng tnh Qung Ninh, 2015
Nh
7000
7.000
45000
45.000
6000
6.000
40.000
40000
5000
5.000
35.000
35000
4.000
4000
30000
30.000
25000
25.000
3.000
3000
20.000
20000
2.000
2000
15000
15.000
1.000
1000
10000
10.000
La
Hoa mu
50.000
50000
5000
5.000
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
Nm 2015
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
Nm 2015
44
CHNG 3
47
CHNG 3
Ty nguyn
ng nam b
22%
7%
33%
18%
5%
49
CHNG 3
V c bn, thnh phn ca CTR sinh
hot bao gm cht v c (cc loi ph thi
thu tinh, snh s, kim loi, giy, cao su,
nha, ti nilon, vi, in, chi...),
cht hu c (cy c loi b, l rng, rau qu
h hng, n tha, xc sc vt, phn ng
vt....) v cc cht khc. Hin nay, ti nilon
ang ni ln nh vn ng lo ngi trong
qun l CTR do thi quen sinh hot ca
ngi dn.
Trong CTR th, CTR xy dng chim
mt t l khng nh. Loi CTR ny ch yu
pht sinh t cc cng trnh xy dng, sa
cha nh, h tng k thut th. CTR
th khng tng mnh v c tnh t bin nh
giai on 2005 - 2010 (t 33.370 nghn m2
din tch nh nm 2005 ln 85.885 nghn m2 nm 2010), tng din tch nh xy
mi th trong giai on 2011 n 2013
ch tng nh nm 2013 l 86.621 nghn m2.
Qu trnh xy dng cc cng trnh mi ny
T l (%)
Cht hu c
51,9
Cht v c
16,1
2.1
Giy
2,7
2.2
Nha
3,0
2.3
1,3
2.4
Vi si
1,6
2.5
Thu tinh
0,5
2.6
, t st, snh s
6,1
2.7
Kim loi
0,9
Cc ht < 10mm
31,9
Cng
100
50
a phng
CTR cng
nghip
CTNH cng
nghip
7.250
1.370
1.310
190
Bc Trung b v Duyn
hi Min Trung
3.680
1.140
Ty Nguyn
460
65
ng Nam B
7.570
1.580
2.170
350
Tng:
22.440
4.695
2. Bo co p lc mi trng v phng
nga, gim thiu nhim mi trng do
hot ng pht trin cng nghip, khai
thc khong sn Vit Nam, GS.TS, L
Trnh, Hi ngh mi trng ton quc,
thng 9/2015
51
CHNG 3
3.1.2.3. Cht thi rn nng nghip v lng ngh
c tnh mi nm ti khu vc nng thn
Bng 3.3. c tnh khi lng cht thi rn chn nui ca Vit Nam
n v: Triu tn/nm
CTR bnh
qun (kg/
ngy/con)
TT
Loi vt nui
10
Tru
Ln
2010
2011
2012
2013
22.000
21.500
19.500
18.600
18.500
15
15.800
15.900
14.600
14.000
13.800
20.000
20.000
19.400
19.000
18.900
Gia cm
0.2
20.400
21.000
23.000
22.000
22.600
D, cu
1.5
750
706
684
725
726
Nga
149
131
126
120
113
52
Cht thi rn
Dt nhum, m t, thuc da
X than, x , vn
Ngun: Hi Bo v Thin nhin v Mi trng Vit Nam, 2015
Tn tnh
CTR Y t
(tn/ nm)
Ngh An
3.904
Ninh Bnh
3.548
Thanh Ha
3.128
ng Nai
3.024
H Ni
Lng Sn
1.706
H Tnh
1.442
Nam nh
1.095
Ninh Thun
1.011
10
in Bin
626
11
Kon Tum
322
12
An Giang
236
2.972 (*)
53
CHNG 3
3.1.2. Cht thi nguy hi
54
ti mt s lng ngh ti ch
STT
Lng ngh
Cht thi rn
Lng ngh ti
ch ch
Lng ngh ti
ch nha
Lng ngh ti
ch giy
Lng ngh ti
ch st thp
R st, st vn, t, bn
m, mt kim loi
Ngun: TCMT tng hp, 2015
55
CHNG 3
Bng 3.7. Ngun pht sinh cc loi CTNH c th t hot ng y t
Loi CTNH
Ngun to thnh
Cht thi
ly nhim
Cht thi ly nhim sc nhn l cht thi ly nhim c th gy ra cc vt ct hoc xuyn thng,
bao gm: kim tim; bm kim tim; u sc nhn ca dy truyn; kim chc d; kim chm cu,
li dao m; inh, ca dng trong phu thut v cc vt sc nhn khc;
Cht thi ly nhim khng sc nhn, bao gm: Cht thi thm, dnh, cha mu hoc dch sinh
hc ca c th; cc cht thi pht sinh t bung bnh cch ly;
Cht thi c nguy c ly nhim cao, bao gm: Mu bnh phm, dng c ng, dnh mu bnh
phm, cht thi dnh mu bnh phm pht sinh t cc phng xt nghim an ton sinh hc cp
III tr ln;
Cht thi gii phu, bao gm: M, b phn c th ngi thi b v xc ng vt th nghim.
Cht thi
nguy hi
khng ly
nhim
Tn tnh
CTNH Y t
(tn/ nm)
H Ni
1.632 (*)
Ninh Bnh
887
ng Nai
756
Ngh An
616
Thanh Ha
283
Lng Sn
256
An Giang
236
Nam nh
233
in Bin
173
10
Ninh Thun
146
11
H Tnh
134
12
Kon Tum
64
56
Theo bo co ca B Xy dng9, t l
thu gom trung bnh cc th giai on
giai on 2013 - 2014 t khong 84% 85%, tng t 3 n 4% so vi giai on
2008 - 2010. Khu vc ngoi thnh t l thu
gom trung bnh t khong 60% so vi lng
CTR sinh hot pht sinh. T l thu gom CTR
sinh hot ti khu vc nng thn cn thp,
trung bnh t khong 40 - 55%. Cc vng
su, vng xa t l ny ch t khong 10%.
TT
a phng
100
100
100
H Ni (4 qun ni
thnh c)
98
Hu
95
in Bin
94
Long An
94
Nam nh
93
Qung Ninh
92
10
Lng Sn
91
11
Ngh An
90
12
Kin Giang
88
13
H Giang
80
Theo bo co t cc a phng, mt
s th c bit, th loi 1 c t l thu
gom khu vc ni thnh t mc tuyt i
100% nh Tp. H Ch Minh; Nng; Hi
Phng; H Ni t khong 98% 11 qun
ni thnh (qun H ng t 96% v Th x
Sn Ty t 94%); Hu t 95%. Cc th
loi 2 cng c ci thin ng k, a s cc
th loi 2 v 3 u t t l thu gom khu
vc ni thnh t trn 80% - 85%. cc
th loi 4 v 5 th cng tc thu gom c
ci thin khng nhiu do ngun lc vn hn
ch, thu gom phn ln do cc hp tc x
hoc t nhn thc hin nn thiu vn u
t trang thit b thu gom. Mt khc, thc
ngi dn cc th ny cng cha cao
nn vn c gia nh khng s dng dch v
thu gom rc.
Ti cc th, vic thu gom, vn chuyn
CTR sinh hot do Cng ty mi trng th
hoc Cng ty cng trnh th thc hin.
9. Cng vn s 573/BXD-KHCN ca B Xy dng ngy
31/03/2014 v vic bo co kt qu thc hin cc ch tiu
k hoch v TNMT v pht trin bn vng nm 2013
CHNG 3
th ln. Phn ln CTR sinh hot th cha
phn loi ti ngun m thu gom ln ln v
vn chuyn n bi chn lp. Chn lp CTR
sinh hot l hnh thc x l ph bin ti cc
th. Ngoi ra cn mt s cng ngh x l
CTR sinh hot bng phng php phn loi,
thu hi, ti ch mt s thnh phn gm c
rc hu c, cc ph liu nh nha, thy tinh,
kim loi hoc sn xut vt liu xy dng.
Ti khu vc nng thn, thc hin tiu
ch 17 ca Chng trnh mc tiu quc gia
v xy dng nng thn mi, ti mt s a
phng y mnh vic thnh lp n v
thu gom CTR sinh hot. Vic thu gom, x
l cng mi bc u c p dng i vi
CTR sinh hot, tng bc hn ch tnh trng
vt rc thi trn lan. Theo thng k, hin c
khong 40% s thn, x hnh thnh cc t,
i thu gom rc t qun vi kinh ph hot
ng do ngi dn ng gp, nh ti huyn
Bnh Xuyn v Yn Lc (Vnh Phc), huyn
Thanh Tr (H Ni), huyn Yn Phong (Bc
Ninh)Tuy nhin, hiu qu thu gom rc thi
58
ch yu ti mt s th, trong c 3 nh
lp c u t xy dng v i vo vn
59
CHNG 3
Khung 3.5. Sn xut phn hu c t cht thi rn sinh hot
Hin nay, cc c s x l CTRSH thnh phn hu c ch yu s dng cng ngh hiu kh hoc k kh
trong thi gian khong 40 - 45 ngy, mt s c s x l ang hot ng: Nh my x l CTRSH Nam Bnh
Dng thuc Cng ty TNHH MTV cp thot nc v mi trng Bnh Dng (s dng dy chuyn thit b
ca Ty Ban Nha, cng sut thit k 420 tn/ngy); Nh my x l v ch bin cht thi Cm Xuyn, H
Tnh thuc Cng ty TNHH MTV qun l cng trnh th H Tnh (s dng dy chuyn thit b ca hng
Mernat - B, cng sut thit k 200 tn/ngy); Nh my x l rc Trng Ct, thuc Cng ty TNHH MTV mi
trng th Hi Phng (s dng dy chuyn thit b ca Hn Quc, cng sut thit k 200 tn/ngy); Nh
my x l CTR Nam Thnh, Ninh Thun thuc Cng ty TNHH xy dng thng mi v sn xut Nam Thnh
(dy chuyn thit b ca Vit Nam, cng sut thit k 200 tn/ngy, d kin s nng cng sut ln 300 tn/
ngy) H thng thit b trong dy chuyn cng ngh ca cc c s x l nhp khu t nc ngoi thng
phi thc hin ci tin cng ngh, thit b ph hp vi c im CTRSH cha c phn loi ti ngun
v iu kin kh hu Vit Nam.
Ngun: Bo co nh gi hin trng p dng cng ngh x l cht thi nguy hi v CTR sinh hot ti Vit Nam
hin nay, Hi ngh Mi trng ton quc ln th IV, B TN&MT, thng 9/2015.
11
Theo bo co khng y ca cc
tnh, thnh ph trc thuc Trung ng, hin
nay trn c nc c 50 l t CTR sinh hot,
a s l l t c nh (di 500kg/h), trong
khong 2/3 l t c sn xut, lp rp
trong nc12. Hin nhiu ni ti cc vng
nng thn ang c xu hng u t i tr
l t cht thi sinh hot tuyn huyn, x.
y l gii php tnh th gp phn nhanh
chng gii quyt vn x l cht thi sinh
hot hin ang tn ng ti khu vc nng
thn. Tuy nhin, vn t ra i vi vic
qun l v kim sot cc l t ny c bit
i vi nhng l cha p ng c nhu cu
k thut trong quy trnh vn hnh khng m
bo s dn n vic pht sinh nhim th
cp pht thi cc kh c hi vo mi trng,
c bit pht thi kh thi Dioxin v Furan rt
nguy him i vi sc khe cng ng.
11. Bo co nh gi hin trng p dng cng ngh x l
cht thi nguy hi v CTR sinh hot ti Vit Nam, Hi ngh
mi trng ton quc ln th IV, B TN&MT, Thng 9/2015
12. Bo in t ng cng sn Vit Nam, ngy 1/9/2015
60
C s Y t do S Y t H Ni qun l:
Theo s liu thng k nm 2015 ca S Y t
H Ni, ti cc c s do S Y t H Ni qun
l, cht thi y t nguy hi ang c x l theo
2 m hnh: x l ti ch v thu vn chuyn,
x l tp trung. 18/41 bnh vin c h thng
x l CTR y t ring (16 bnh vin c
u t xy dng h thng l t CTR theo Q
s 5341/Q - UBND ngy 29/10/2011 v
02 n v c u t t trc ). Hin nay,
12/41 bnh vin, cc trung tm chuyn khoa
v cc trung tm y t (52 phng khm a khoa
khu vc, 4 nh h sinh), v cc bnh vin t
nhn (26 bnh vin), cc phng khm v c
s dch v y t t nhn k hp ng vi doanh
nghip c t cch php nhn trong vic vn
chuyn v x l CTR y t theo hnh thc thu
gom tp trung.
Ngun: Bo co tng th hin trng mi trng
thnh ph H Ni giai on 5 nm (2011 - 2015),
UBND thnh ph H Ni, 2015.
61
CHNG 3
Tnh n nm 2015, t l CTR y t c
62
63
MI TRNG NC
CHNG 4
MI TRNG NC
65
MI TRNG NC
CHNG 4
MI TRNG NC
4.1. MI TRNG NC MT LC A
Theo thng k ca B TN&MT, Vit
Nam c 3.450 sng, sui vi chiu di t
10 km tr ln. Cc sng sui ny nm trong
108 LVS c phn b v tri di trn c
nc vi tng din tch trn 1.167 triu km2.
Tng lng nc mt trung bnh nm ca
Vit Nam khong 830 t m3 c tp trung
ch yu trn 8 LVS ln, bao gm: LVS Hng
- Thi Bnh, Bng Giang - K Cng, M, C,
Vu Gia - Thu Bn, Ba, ng Nai v sng
M Cng (Cu Long), trong LVS Cu
Long (khong 57%), LVS Hng - Thi Bnh
hn 16%, LVHT sng ng Nai (hn 4%),
cn li cc LVS khc. Tuy nhin, khong
63% ngun nc mt ca Vit Nam (tng
ng vi 520 t m3) c ngun gc ngoi
bin gii quc gia, ch c gn 310 t m3 mi
nm c sinh ra trn lnh th Vit Nam,
tp trung cc sng ng Nai, C, Ba, V
67
CHNG 4
1060'0"E
H GIANG
BC KN
LNG SN
THI NGUYN
VNH PHC
PH TH
SN LA
1140'0"E
BC NINH
H NI
HI DNG
HNG YNHI PHNG
HA BNH
H NAMTHI BNH
VNH
BC B
NINH BNHNAM NH
200'0"N
THANH HA
200'0"N
220'0"N
TUYN QUANG
YN BI
1120'0"E
TRUNG QUC
CAO BNG
LO CAI
IN BIN
1100'0"E
M
S: 28.400 km2
ST: 17.720 km2
SN: 10.680 km2
L O
NGH AN
O HI NAM
(TRUNG QUC)
C
S: 29.930 km2
ST: 20.460 km2
SN: 9.470 km2
180'0"N
QUNG BNH
180'0"N
GIANH
S: 4.680 km2
ST: 4.680 km2
H TNH
THCH HN
S: 2.550 km2
ST: 2.550 km2
THI LAN
HNG
S: 3.300 km2
ST: 3.300 km2
QUNG TR
VU GIA - THU BN
S: 10.350 km2
ST: 10.350 km2
THA THIN HU
160'0"N
NNG
CH GII
TR KHC - V - TR BNG
S: 5.200 km2
ST: 5.200 km2
QUNG NAM
QUN
HO
NG
N
N
(TP
160'0"N
LAI CHU
1080'0"E
220'0"N
1040'0"E
SA
G)
Sng, h
S SAN
S: 11.450 km2
ST: 11.450 km2
140'0"N
KN - H THANH - LA TINH
S: 3.640 km2
ST: 3.640 km2
KON TUM
140'0"N
BNH NH
ST
SN
GIA LAI
BA
S: 13.900 km2
ST: 13.900 km2
SR POK - IA LP - IA H'LEO
S: 18.200 km2
ST: 18.200 km2
PH YN
CAMPUCHIA
KHNH HA
120'0"N
120'0"N
K NNG
N
B I
K LK
BNH PHC
NG NAI - SI GN
S: 40.294 km2
ST: 33.594 km2
SN: 6.700 km2
NINH THUN
LM NG
TY NINH
BNH DNG
BNH THUN
NG NAI
TP. H CH MINH
LONG AN
VNH
THI LAN
NG THP
AN GIANG
TIN GIANG
KIN GIANG
BN TRE
VNH LONG
HU GIANG
100'0"N
100'0"N
CN TH
o Ph Quc
(KIN GIANG)
B RA - VNG TU
TR VINH
SC TRNG
BC LIU
C MAU
CU LONG
S: 761.417 km2
ST: 37.165 km2
SN: 724.252 km2
Cn o
(B RA - VNG TU)
1040'0"E
1060'0"E
QUN
60
1080'0"E
30
60
(KH
TR
H
NH
SA
A)
120
Km
1100'0"E
1120'0"E
68
MI TRNG NC
69
CHNG 4
Khung 4.1. Suy gim mc nc mt s vng trn c nc
Tnh trng hn hn, thiu nc xy ra trong cc thng u ma kh nm 2014 nhng khng gay gt
do cc h thy in thng ngun u tch c nc n mc nc dng bnh thng v cp nc tng
cng trong ma cn. Ngun nc cc sng, cc h cha gim nhanh v u mc thp hn trung bnh
nhiu nm t 18-38%.
Lng dng chy trn phn ln cc sng chnh Trung B v khu vc Ty Nguyn u thiu ht so vi
trung bnh nhiu nm cng k t 30-70%. Tnh hnh kh hn thiu nc xy ra mt s vng ti cc
tnh Qung Tr, Bnh nh, Khnh Ha, Ninh Thun, k Lk.
Trong cac thng u nm 2015, lng dng chy h lu sng M Cng v u ngun sng Cu Long
thiu ht so vi trung bnh nhiu nm t 20-30%. Mc nc cui ngun sng Cu Long chu nh hng
mnh ca thy triu v c xu th gim dn. Ti cc trm Tn Chu, Chu c mc nc cao nht thng
lun mc cao hn trung bnh nhiu nm t 0,15 - 0,25m; mc nc thp nht trong thng thp hn trung
bnh nhiu nm t 0,4 - 0,6m. Xm nhp mn su vo ni ng (20 - 30km) xy ra v cao hn cng k
nm 2014.
Ngun: Trung tm Kh tng thy vn quc gia, thng 3/2015
m3/s
2010
2011
2012
2013
2014
16.000
14.000
12.000
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
0
Biu 4.1. Din bin lu lng nc cao nht mt s sng chnh cc nm 2010 - 2014
Ngun: NGTK, TCTK, 2014
70
MI TRNG NC
Mi trng nc mt ti cc khu vc b
nhim hu ht do cc cht hu c v vi
sinh vt vt ngng cho php; tnh trng
nhim hu c din ra kh ph bin ti
nhiu LVS. Vn nhim du m thng
ch xy ra nhng on sng c hot ng
giao thng thy pht trin, hoc nhng on
sng tip nhn nc thi cng nghip ca
cc c s sn xut, cc khu vc cng
nhim kim loi nng mang tnh cc b, tp
trung ch yu nhng sng nhnh gn cc
khu vc khai thc khong sn hoc cc c
s sn xut cng nghip. Hin tng xm
nhp mn vng h lu, ca sng din ra
kh ph bin trong nhng nm gn y ti
mg/l
16
12
8
4
0
Chn cu
Hng Vit
Trm bm
nh my
ng
Ca khu
Sc Giang
Di trm
bm NM
nc
Chn cu
sng Hin
Pha di
cch ch
Canh Tn
30m
Sng Hin
(ph lu sng Bng Giang)
Biu 4.2. Gi tr BOD5 trn sng Bng Giang v ph lu trn a bn tnh Cao Bng nm 2011
Ngun: S TN&MT tnh Cao Bng, 2012
71
CHNG 4
Sng Bng Giang
Nhn chung, cht lng nc sng
Bng Giang v cc ph lu ti khu vc
thng ngun cn kh tt. Nng cc cht
nhim tng dn v h lu, ni ng dn
c v cc c s cng nghip, tiu th cng
nghip. Ti nhng on sng c khai thc
vng sa khong, ct, cui, si v nhng on
sng tip nhn ngun nc thi t hot ng
khai thc khong sn th c, TSS ti y
cao hn trn thng ngun rt nhiu ln v
mc vt QCVN 08-MT:2015/BTNMT
B1. nhim do cht hu c cha phi l
vn ng lu trn sng Bng Giang, ti
hu ht cc im quan trc, gi tr COD v
mg/l
2011
2012
2013
2014
T6/2015
Cu Ngm, Chi
Cu Mai Pha, Mai Cu bn Chu, Khut Cu Bn Tri, Khng Thn P Nu, Tn
Lang, Vn Lng
Lng, Tp. Lng Sn Pha, Tp. Lng Sn
X, Lc Bnh
Chin, Trng nh
Sng K Cng
Sng Bc Giang
(ph lu sng K
Cng)
72
MI TRNG NC
Mc nh gi cht lng nc
Mu
91 - 100
Xanh nc bin
76 - 90
Xanh l cy
51 - 75
Vng
26 - 50
Da cam
0 - 25
73
CHNG 4
2011
2013
2015
mg/l
2012
2014
QCVN 08-MT:2015/BTNMT (B1)
40
35
30
25
20
15
10
5
0
X Giao Thin
Hi Chu
M Tn
Yn Phng
Sng Hng
Sng Ninh C
Sng o
Sng y
2012
mg/l
2013
2014
mg/l
2012
2013
2014
2,0
1,4
1,2
1,6
1,0
1,2
0,8
0,6
0,8
0,4
0,4
0,2
0,0
Nc sui Lng P
Nc S. Hng u ngun
Nc S. Hng ti Trm QT
xuyn bin gii
74
0,0
Nc sui Lng P
Nc S. Hng u ngun
Nc S. Hng ti Trm QT
xuyn bin gii
MI TRNG NC
mg/l
1,4
1,2
NS01
NS02
NS03
NS04
NS05
NS06
NS07
NS08
NS09
NS10
NS11
NS12
NS13
NS14
NS15
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
Ghi ch: NS01, NS02... NS15 l thi im ly mu 02 ngy/ln trong tng thng.
Biu 4.7. Din bin hm lng Amoni cc thng trong nm 2014 ti trm quan trc
nc sng xuyn bin gii trn sng Hng, tnh Lo Cai
Ngun: S TN&MT tnh Lo Cai, 2014
2011
2012
2013
2014
2015
50
40
30
20
10
0
H. Lng
Giang
Bc Giang
Cm Vn Cu Ph Hp c c Bc NM Thy Cu Ha Cu Trung
Bnh
H
Lng
in Ha
Bnh
Hi Dng
Ph Th
Sng L
Ha Bnh
H Ni
Sng
Biu 4.8. Din bin gi tr COD trn cc sng khc thuc LVS Hng - Thi Bnh
trong giai on 2011 - 2015
Ngun: S TN&MT tnh Lng Sn, Bc Giang, Ha Bnh, 2015
Trung tm QTMT, TCMT, 2015
75
CHNG 4
4.1.2.3. Lu vc sng Cu
LVS Cu c din tch lu vc trn 6.000
km , bt ngun t tnh Bc Kn v kt thc ti
Ph Li - Hi Dng, chy qua cc tnh Bc
Kn, Thi Nguyn, Bc Giang, Bc Ninh, Vnh
Phc v Hi Dng.
2
76
MI TRNG NC
Hnh 4.2. Din bin cht lng nc sng Cu theo WQI giai on 2011 - 2014
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
77
CHNG 4
Sng Ng Huyn Kh l mt trong
nhng in hnh nhim nghim trng ca
LVS Cu do chu nh hng ca cc c s
sn xut v c bit l cc lng ngh tri
dc sng t ng Anh (H Ni) n cng
Vn An (Bc Ninh). Mc d so vi giai
on 2006 - 2010, cht lng nc sng
Ng Huyn Kh c s ci thin nhng
vn c im thng xuyn b nhim nng
2011
2012
2013
2015
mg/l
4
Cu Lc H - Huyn ng
Anh, H Ni
Cu o X - Tp. Bc Ninh
Biu 4.9. Din bin hm lng Amoni trong nc sng Ng Huyn Kh giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
%
60
50
40
30
20
10
0
2011
DO
6,19
COD
7,14
BOD5
1,90
TSS
19,52
Fe
28,57
Amoni
14,29
Nitrit
43,81
2012
6,67
7,62
2,86
15,24
17,62
20,95
44,76
2013
2,38
8,10
2,86
26,67
26,19
19,52
43,33
2014
5,00
8,00
3,00
20,00
24,00
34,00
49,00
2015
3,33
8,10
6,19
20,95
21,90
25,71
45,24
Biu 4.10. Din bin t l vt chun ca mt s thng s trong nc mt trn LVS Cu giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
78
MI TRNG NC
WQI
2011
2012
on u ngun), nc b nhim, hu ht
ch s dng c cho mc ch giao thng
thy. on cui ngun sng Nhu chy qua
a phn tnh H Nam, cht lng nc c
s ci thin hn (Biu 4.11).
Sng y
Cht lng sng y tt hn sng
Nhu, tuy nhin nc sng ti hu ht cc
im quan trc ch s dng c cho mc
ch ti tiu. Ti mt s im nh cu Mai
Lnh (H Ni), cht lng nc b suy gim
trong nm 2014 v nm 2015 (Biu
4.12). Theo nh gi ca S TN&MT tnh
Ninh Bnh, nc sng y chy qua a
phn tnh Ninh Bnh c cht lng kh n
nh, hu ht cc thng s quan trc u t
QCVN 08-MT:2015/BTNMT B1.
2013
2014
2015
100
75
50
25
Cu T
Cu
Chic
ng
Quan
Cng
Thn
Cng
Kiu Cu Hng
Nht Tu
Ph
Biu 4.11. Din bin ch s WQI trung bnh nm trn sng Nhu giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
79
CHNG 4
WQI
2011
2012
2013
2014
2015
100
75
50
25
Biu 4.12. Din bin ch s WQI trung bnh nm trn sng y giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
4.1.2.5. Sng M
Sng M c chiu di trn 500 km,
trong phn chy qua lnh th Vit Nam
l trn 400 km. Sng bt ngun t tnh
in Bin, chy qua a phn tnh Sn La,
qua lnh th Lo ri v Thanh Ha v ra
bin ng.
800
Do c im t nhin ca sng M, ma
kh nc trong, trong khi ma ma nc
sng nhiu ph sa, hm lng TSS v Fe c
gi tr cao, in hnh l on thng ngun
tnh in Bin v Sn La (Biu 4.13). Sau
khi chy qua Lo, nc sng M trn a bn
tnh Thanh Ha c tnh n nh hn.
mg/l
t 2 - u ma ma
700
t 3 - u ma kh
600
500
400
300
200
100
0
Mng Chng
Lun
S
in Bin
Na Su
Cu Bn ph Ching Cu Na Cu La Cu treo
Cu Cu treo Ng ba
Si
Hn
Cm
phao Ching Cang
sng M Ching sng
Lng
Khng Ching Ching Cang
Khng Khoong
Sn La
Cu
Cm
Thy
Trm
bm
Cm
Ngc
Ng ba
Ph
Hng
Cu
Kiu
Ph
Honh
Ng ba Ca Hi
Bng
Thanh Ha
80
MI TRNG NC
mg/l
25
2011
2012
2013
2014
20
15
10
Cu Bn
Lt
Cu Na
Si
Ph La
Hn
Ca H
Cu Kiu
Ng ba
Bng
Ng ba
Ging
Cng L
Mn
Ca Hi
Biu 4.14. Din bin hm lng COD trn sng M giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
81
CHNG 4
4.1.2.6. Sng Hng
Trch), vo ma ma l, nc sng c hm
li hu ht cc thng s khc u c gi tr
t QCVN.
mg/l
2012
2013
2014
2015
200
150
100
50
k Man
Kon Tum (k Mi)
Sng Bung 4
A Vng
Qung Nam
Cu Vnh in
in Thng
Qung Nam
S. Vnh in
82
in Nam
MI TRNG NC
Khu vc t im hp lu sng ng
4.18).
83
CHNG 4
35
mg/l
2011
2012
2013
2014
2015
30
25
20
15
10
Bn ph Cu T Li Hp lu S. H Tr An
ng Nai (h chnh)
Nam Ct
H Tr An
Tin
H Thc
M
H Phc
Ha
Cu Nha
Bch
(QL14)
Ca sng H lu p
B
Tr An
Thng Bn Li Bn ph
Ha
TT. Uyn
lu TB
Hng
NMN Thin
Tn (500m)
Cu Rch
Bn Bn An
Ct
Long Kin
Ho
Bn
Hng Da
Bn ph Mi n
Ct Li (Hp lu S.
Si Gn-S.
ng Nai)
Biu 4.17. Din bin gi tr COD trn sng ng Nai giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
%
100
80
60
40
20
2011
2012
2013
2014
2015
2011
COD
2012
2013
2014
2015
BOD5
Sng Si Gn
Sng Si Gn c chiu di 280km, bt
ngun t vng i ni Lc Ninh, ven bin
gii Vit - Campuchia v ra bin.
84
MI TRNG NC
mg/l
2011
2012
2013
2014
2015
1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
Cu Tha Cu Tng H Du
La
L Chn
Ting
Cu Du Cu Bn Ca sng Trm bm Cu Ph TX Th
Ting
Sc
Th Tnh Ha Ph Cng Du Mt
Cu Ph Cu Bnh Hp lu NM ng Cng Tn
Thun
Long
Triu rch Chic tu Ba
Son
v S. Si
Gn
Thng lu
H lu
Biu 4.19. Din bin hm lng Amoni sng Si Gn giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
mg/l
2011
2012
2013
2014
2015
Cu Tha Cu Tng
La
L Chn
H Du
Ting
Cu Du
Ting
Cu Bn Ca sng Trm bm Cu Ph
Sc
Th Tnh Ha Ph
Cng
Thng lu
TX Th
Du Mt
Cu Ph
Long
Cu Bnh Hp lu NM ng Cng Tn
Triu
rch Chic tu Ba Son Thun
v S. Si
Gn
H lu
Biu 4.20. Din bin hm lng DO trn sng Si Gn giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
85
CHNG 4
Sng Vm C v cc ph lu
Sng Vm C gm 2 nhnh l Vm
C ng c chiu di 283km v sng Vm
C Ty c chiu di 235km. Sau khi hp lu
on chung c chiu di 36km v vo
dng chnh ng Nai gn ca Xoi Rp.
Sng Vm C v cc ph lu c hin
tng nhim hu c ti mt s khu vc,
nh cu Bnh in gn v tr nh my phn
bn Bnh in (Long An), cng Ph nh
ni tu ph qua li ng c, bn Tn
mg/l
2011
2012
2013
2014
2015
30
25
20
15
10
5
0
Cu Bnh in
Cng Ph nh
S. Ch m
2011
2012
Bn Tn Thanh, TT
Cn Giuc
Hp lu knh An HVm C ng
S. Cn Giuc
2013
2014
S. Vm C ng
Hp lu S. Vm C ng
v Vm C Ty
S. Vn C ng
mg/l
40
30
20
10
86
Cu Bn Si
Bn Lc Giang
Vm B Mng
Cu c Hu
Ch cu tu Hu Hp lu knh An
Thnh
H
Sng Vm C ng
Sng Vm C ng
Ty Ninh
Long An
Cu Bn Lc
MI TRNG NC
mg/l
2012
2013
2014
2015
1,0
0,9
0,8
0,7
0,6
0,5
0,4
0,3
0,2
An Giang
Sc Trng
Tp. Cn Th
Sng Hu
An Giang
ng Thp
Sng Tin
Tin Giang
Vnh Long
Bn Tre
Sng Ca Tiu
Khu vc ph nh Khao
X An c, Bn Tre
X i Ha Lc, Bn Tre
Gn ca nh An, x An Thnh 3
Ca Trn , x i n 1
Ng ba sng Cn Th Sng Hu
0,0
0,1
Sng
Ca i
Sng Ba Lai
Sng Hm Lung
Sng C Chin
Biu 4.23. Din bin hm lng Amoni trong nc mt thuc LVS M Cng
giai on 2012 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
87
CHNG 4
mg/l
70
2011
2012
2013
2014
60
50
40
30
20
10
0
S. Ci Ln, H. S. Ci B, H. Cng c Tc
Chu Thnh
G Quao
Cu
H. Ci Cn
H. Nhn M
Sng Hu
Sng Hu
Kin Giang
Sc Trng
Sng Hu
Sng Tin, C
Chin
Vnh Long
Biu 4.24. Din bin hm lng COD trong nc mt thuc LVS M Cng
giai on 2011 - 2014
Ngun: S TN&MT cc tnh Kin Giang, Sc Trng v Vnh Long, 2015
Xm nhp mn l vn ni cm ti LVS
ny do chu nh hng mnh bi ch thy
triu ti bin ng v vnh Thi Lan. Trong
nhng nm gn y, vi nh hng ca BKH,
ranh gii mn ti nhiu khu vc c xu th ln
su vo ni a, nhng khng ng u theo cc
on b khc nhau. mn trn sng Hu c
xu th gia tng trong khi sng Tin c xu hng
gim, nhng vn mc cao hn QCVN (Biu
4.25). Ngoi ra, c cng mc kh cao do
cc sng khu vc ny c hm lng ph sa ln.
Tuy nhin, LVS M Cng vn c nh gi l
mt LVS c cht lng nc c duy tr mc
tt.
88
MI TRNG NC
2011
2012
2013
2014
2015
mg/l
10.000
10000
8000
8.000
6.000
6000
4.000
4000
2.000
2000
Tin Giang
S. Hu
Bn Tre
Bn Tre
Bn Tre
Tr Vinh
S. Ba Lai
S. Hm Lung
S. C Chin
thnh, ni th ti mt s thnh ph ln nh
Tp. H Ch Minh, Nng, H Ni, cht
lng nc c s ci thin.
Tuy nhin, nhim nc mt ti cc
khu vc h, knh, rch trong ni thnh,
ni th vn ang l vn ni cm ti mt
s tnh, thnh ph. Phn ln thng s c
trng cho nhim hu c (BOD5, COD),
cht dinh dng (Amoni) u vt QCVN
08-MT:2015/BTNMT B1. Nguyn nhn ch
yu l do cc khu vc ny phi tip nhn
mt lng ln nc thi sinh hot th
cha c x l hoc x l cha t yu cu
(Biu 4.27 v Biu 4.28).
mg/l
X Long c,
TP. Tr Vinh
S. Ca i
Bn Tre
S. Tin
X An c, Ba
Tri
2012
2013
2014
2015
8
7
6
5
4
3
2
1
0
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
89
CHNG 4
mg/l
2011
2012
2013
2014
2015
100
80
60
40
20
mg/l
H Thnh
H Trung Tm
Bc Ninh
Hi Dng
H V Xuyn
H Sinh Thi
H Xng Du
H ng Chng
Ninh Bnh
Nam nh
2011
2012
2013
2014
2015
140
120
100
80
60
40
20
0
Ngha
Cu Mi
Phng Lit
Sng T Lch
Tu Lit
nh Cng
Cu St
Sng L
Sng St
90
MI TRNG NC
4.2. MI TRNG NC DI T
4.2.1. Hin trng khai thc v s dng
Bng 4.1. Tnh hnh khai thc ti nguyn nc di t
TT
Ti nguyn d
bo, m3/ngy
% khai thc so
vi ti nguyn
ng bng Bc B
2.264.898
17.191.102
13,2
H Ni
1.779.398
8.362.000
21,3
ng bng Nam B
3.602.447
23.843.731
15,1
T.P H Ch Minh
850.000
2.501.059
33,9
Ty Nguyn
985.000
18.489.000
5,3
Ty Bc B
5.000
15.521.338
0,3
ng Bc B
20.000
27.995.378
0,07
Bc Trung B
1.000.000
17.101.539
5,8
Nam Trung B
24.500
8.941.093
0,3
Tng
10.531.243
172.599.897
6,1
1
2
91
CHNG 4
Khung 4.7. St gim mc
nc ngm ti H Ni
Theo kt qu quan trc mc nc
di t t nm 1992 n nay cho
thy ti khu vc Tp. H Ni hnh
thnh phu h thp mc nc ln c
tm trng vi khu vc trung tm ca
Tp. H Ni. Tc h thp mc nc
trung bnh nm trong tng cha nc
khai thc chnh trong khong t 0,08
- 0,91m/nm, trung bnh 0,3 m/nm.
y l nguyn nhn gy suy thoi
ngun nc dn n gim hiu sut
v lng khai thc, tng kh nng
nhim v ln nn t.
Ngun: Cc Qun l ti nguyn nc,
Lin on Quy hoch v iu tra ti
nguyn nc min Bc, min Nam, 2013
Cng nghip
Nng nghip
4%
19%
77%
92
MI TRNG NC
Na+
(mg/L)
Ca+2
(mg/L)
Mg+2
(mg/L)
Fe+2
(mg/L)
Fe+3
(mg/L)
Cl- (mg/L)
SO4-2
(mg/L)
HCO3(mg/L)
TDS105o
(mg/L)
ng bng Bc B
Tng qh
Ma kh
816,05
96,68 113,48
0,36
0,39
3071
Ma ma
782,07
90,73 103,80
0,17
0,34
2922
Ma kh
200,98
56,23
36,98
5,32
17,65
368,91
Ma ma
177,45
57,62
34,71
5,88
14,67
329,06
Tng qp
Bc Trung B
Tng qh
Ma kh
80,00
46,41
27,19
1,41
11,68
116,75
59,52 258,71
487
Ma ma
81,35
44,32
26,63
2,68
14,57
115,06
34,69 275,01
463
Ma kh
544,23
83,45
70,40
9,33
12,55
1.110,20
19,17 204,55
1954
Ma ma
5,11
13,05
1.302,98
22,03 199,34
2246
Tng qp
Ty Nguyn
Tng cha nc Q
Ma kh
24,84
24,02
7,05
0,68
0,94
28,89
6,74 119,24
198
Ma ma
20,74
21,77
6,40
0,55
0,69
27,69
7,47
98,89
179
ng bng Nam B
Tng qh
Ma kh
1.799,22
75,89 221,87
19,18
16,14
6302
Ma ma
1.744,17
85,77 215,17
17,66
20,53
6014
93
CHNG 4
Tuy nhin, hin tng nhim cc b
nc di t v ang din ra mt s
khu vc trn c nc. mi vng, mc
nhim l khc nhau, trong vng ng
bng Bc B c mc nhim nc di
t cao hn cc vng khc. Ty Nguyn v
duyn hi Nam Trung b l nhng khu vc
c cht lng nc di t cn kh tt.
nhim nc di t ch yu l do cc thng
s TDS, Amoni, kim loi nng (Mn, As, Cd,
Pb) v xm nhp mn.
mg/l
QCVN 09:2008/BTNMT
30.000
25.000
20.000
15.000
10.000
5.000
Ty Nguyn
Bc Trung B
Nam Trung B
Nam B
Biu 4.30. Hm lng TDS cao nht ghi nhn ti mt s vng nm 2013
Ngun: Trung tm Quy hoch v iu tra ti nguyn nc quc gia, 2013
mg/l
60
50
40
30
20
10
0
94
Bc Trung B
Nam B
MI TRNG NC
mg/l
2011
2012
2013
2014
2015
QCVN 09:2008/BTNMT
0,8
0,6
0,4
0,2
Thi Bnh
Nam nh
Ninh Bnh
H. L
Thy
Qung Bnh
ng Nai
95
CHNG 4
Hu ht cc thng s kim loi nng
trong nc di t ti cc vng u c hm
lng nh hn gii hn QCVN. Tuy nhin,
mt s thng s Fe, Mn, As c pht
hin mt s im quan trc nc di t
c hm lng cao hn ngng QCVN. ng
bng Bc B l ni thng c hm lng As
trong nc di t cao do cu to a cht
ca vng5.
Hin tng nc di t b nhim mn
c ghi nhn ti mt s vng trn c
nc, trong 3 vng c nguy c xm nhp
mn cao, l: cc tnh duyn hi min
Trung, h lu sng ng Nai v cc tnh ven
bin BSCL.
4.3. MI TRNG NC BIN
4.3.1. Din bin cht lng nc bin ven b
Cht lng nc bin ven b Vit
Nam cn kh tt vi hu ht gi tr cc
thng s c trng cho cht lng nc bin
nm trong gii hn cho php ca QCVN
10-MT:2015/BTNMT. Tuy nhin, do nh
hng t khu vc ca sng v s tip nhn
cht thi ca cc hot ng pht trin kinh
t ven bin, mt s vng bin c hm lng
5.Trung tm Quy hoch v iu tra ti nguyn nc quc
gia, 2013.
Khung 4.11. Hin tng thy triu din ra vng bin Nam Trung B
Ti cc bi bin dc cc tnh Khnh Ha, Ninh Thun, Bnh Thun, hin tng thy triu xut
hin v gy nhiu hu qu kh nghim trng n ti nguyn sinh vt v mi trng.
Nguyn nhn l do qu trnh pht trin du lch, th ha, nng nghip, cng nghip... em n lng
cht thi hu c v dinh dng qu nhiu trong nc (hin tng ph dng). ng thi, ngh sn xut
ging thy sn v nui lng cc loi tm hm, c m cng thi ra mi trng lng dinh dng ng k,
to iu kin thun li cho to pht trin.
Ngun: TCMT tng hp, 2015
96
MI TRNG NC
mg/l
2011
2012
2013
2014
2015
180
160
140
120
100
80
60
40
20
0
Cng
Dung
Qut
Bin
Bin Bi Vnh Vit Bin Quy Bin Cn
Cng Quy Sao Mai Vnh H
Thanh
Nhn
Gi
Nhn Bn nh Long - Bi Thun An Rng
T Long
Bi Sau Bi Trc
Tha
Thin Hu
Qung
Ngi
Bnh nh B Ra Vng Tu
B Ra - Vng Tu
Nng
Qung
Nam
Qung
Ninh
Tha
Thin Hu
Qung
Nam
Qung
Ngi
Bnh nh
Tp. H
Ch Minh
Khu vc bi tm
Biu 4.33. Din bin hm lng TSS trung bnh trong nc bin ven b
ti mt s khu vc ven bin giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
mg/l
2011
5,0
2012
2013
2014
2015
4,5
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
Cng
nh
V
Hi
Phng
Cng
Mi
Cha
Qung Ninh
Tha
Thin
Hu
Cng
u
Cng Cng Cng
Lin Thuyn Tin Sa K H Dung
Chiu Th
Qut
Quang
Nng
Nng
Cng Sao
Quy Mai
Nhn Bn
nh
o
Bi
Vnh Bin Bin Vnh Bin
Tun bin Bi T Thun Bi
Vit
Quy
Chu Tr C Long
An
Rng Thanh Nhn
Qung Ninh
Bin Bi Sau Bi
Cn
Trc
Gi
Ghi ch: S dng QCVN 10:2008 do QCVN 10-MT:2015/BTNMT khng quy nh cho COD
Biu 4.34. Din bin hm lng NH4+ trung bnh trong nc bin ven b
ti mt s khu vc ven bin giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
97
CHNG 4
Hm lng du m khong trong nc
ch yu l do hot ng ca cc tu thuyn
mg/l
2011
2012
2013
2014
2015
1,4
1,2
0,8
0,6
0,4
0,2
Cng Chn Cng Lin u thuyn Cng Tin Cng K H Cng Dung Cng Quy Sao Mai Vnh H Bin Thun Bin Bi
An
Rng
My
Chiu
Th Quang
Sa
Qut
Nhn
Bn nh Long - Bi
T Long
Tha Thin
Hu
Nng
Vnh Vit
Thanh
Bin Quy
Nhn
Bin Cn
Gi
Bi Sau
Bi Trc
B Ra - Vng Tu
Khu vc bi tm
Biu 4.35. Din bin hm lng du m khong trung bnh trong nc bin ven b
ti mt s khu vc ven bin giai on 2011 - 2015
Ngun: Trung tm QTMT, TCMT, 2015
98
MI TRNG NC
mg/l
2010
2011
2012
2013
mg/l
TC ASEAN
80
45
70
40
2010
2011
2012
2013
TC ASEAN
35
60
30
50
25
40
20
30
15
20
10
10
Ty Nam B
Cn Sn
Ty Nam B
Cn Sn
mg/l
0,6
2010
2011
2012
2013
TC ASEAN
QCVN 10-MT:2015/BTNMT
0,5
0,4
0,3
0,2
0,1
Ty Nam B
Cn Sn
99
CHNG 4
Khung 4.13. nhim mi trng bin do nc thi t Cng ty TNHH Gang thp Hng nghip Formosa
H Tnh v s phc hi sau s c
Trong thng 4 nm 2016, ti ven bin 4 tnh min Trung (H Tnh, Qung Bnh, Qung Tr, Tha ThinHu) xy ra s c nhim mi trng nghim trng, lm hi sn cht bt thng, nh hng khng nh
ti cc h sinh thi bin. Ngy 30 thng 6 nm 2016, Chnh ph cng b nguyn nhn s c, xc nh
ngun thi xut pht t Cng ty TNHH Gang thp Hng nghip Formosa H Tnh, cha c t phenol,
xyanua, kt hp vi hydroxit st, to thnh mt dng phc hn hp (mixel), c t trng ln hn nc bin,
di chuyn theo dng hi lu theo hng Bc - Nam t H Tnh n Tha Thin - Hu, l nguyn nhn lm
hi sn v sinh vt bin cht hng lot, nht l tng y.
Dng phc hn hp ni trn cng to thnh mt lp mu vng ph bm trn b mt v cc rn san
h ti khu vc ven bin 4 tnh min Trung. Vo thi im thng 5/2016, kt qu phn tch cho thy, hm
lng phenol trong mng bm ny c gi tr cao, dao ng trong khong 3,80 - 7,79ppm. Tuy nhin, n
thi im kho st thng 6 v 7/2016, mc d vn cn hin tng lp mng mu vng bm trn b mt
, rn san h v cc khe ti cc khu vc ny, tuy nhin lp mng bm ny gim i nhiu so vi thi
im kho st thng 5/2016. Hm lng phenol trong lp mng bm ny gim mnh, dao ng trong
khong 0,32 - 1,75ppm.
Trong trm tch y bin khu vc ny, vo thi im thng 5/2016, hm lng tng Phenol cao ph
bin 6 - 12,5mg/kg (gi tr cao nht l 16,98 mg/kg), n thng 6 ch cn ph bin khong 0,35 - 1,2mg/
kg (gi tr cao nht l 5,05mg/kg).
Ngc li, trong nc bin, thng 5/2016, ti cc v tr quan trc, thng s tng phenol hu nh khng
pht hin c hoc c gi tr thp (2-10g/l). Tuy nhin, n thng 6/2016 hm lng tng phenol trong
nc c tng ln v c 2,7% s mu quan trc vt gii hn cho php, ch yu l mu tng y. iu ny
c th gii thch do c ch nh hp ph phenol t dng phc hn hp v t trm tch y vo nc bin.
n thi im thng 8/2016, hm lng tng phenol trong nc bin gim n gi tr nh hn gii hn
cho php ca QCVN 10-MT:2015/BTNMT.
Trong thng 4 v 5/2016, cc rn san h l i tng b nh hng mnh nht trong cc h sinh thi
bin, 100% cc rn san h trong khu vc kho st u c du hiu b ty trng, nhm san h cnh hu ht
b cht hng lot. in hnh l cc khu vc rn: Hn Sn Dng - H Tnh (t l san h cht khong 90%),
Hn Nm - Qung Bnh v Hi Vn, Sn Ch - Tha Thin Hu (t l san h b suy gim l 66,7%). Sinh
vt trn rn san h cn rt ngho nn, mt c rt thp. n giai on thng 6 v 7/2016, khng cn xy
ra hin tng san h b ty trng. Trn rn san h thy hin tng san h phc hi t nhin t nhng
tp on b cht tng phn v u trng san h bt u nh c v pht trin trn nn y rn (rn san
h khu vc Hn Nm, Hi Vn, Sn Ch). C kch thc nh v cc ng vt y c ln khc trn cc rn
san h c du hiu phc hi tch cc.
Ngun: B TN&MT, thng 8/2016
100
MI TRNG KHNG KH
CHNG 5
MI TRNG KHNG KH
101
MI TRNG KHNG KH
CHNG 5
MI TRNG KHNG KH
5.1. CHT LNG KHNG KH TI CC
TH
Trong giai on 2011 - 2015, ti cc
th ln, ni c cc hot ng pht trin
KT - XH din ra mnh m, cht lng khng
kh cha c nhiu ci thin so vi giai on
2006 - 2010. Cc th ln nh H Ni hay
th c hot ng cng nghip mnh nh
Vit Tr (Ph Th), nhim bi c xu hng
duy tr ngng cao, c bit l cc khu vc
gn cc trc giao thng chnh (Biu 5.1).
1. Ch s chung nh gi cht lng khng kh AQI c xc nh l ch s AQI ca thng s nhim ln nht theo Quyt
nh s 878/Q-TCMT ngy 01 thng 7 nm 2011 ca Tng cc Mi trng v vic ban hnh s tay tnh ton ch s cht
lng khng kh, c th hin qua cc thang im:
Khong gi
tr AQI
0 - 50
Cht lng
khng kh
Tt
Xanh
51 - 100
Trung bnh
Vng
101 - 200
Km
Da cam
201 - 300
Xu
Trn 300
Nguy hi
nh hng sc khe
Mu
Nu
Ghi ch: Nhm nhy cm bao gm: tr em, ngi gi v nhng ngi mc bnh h hp.
g/m3
2011
2012
2013
2014
2015
60
50
40
30
20
10
th loi 1 thuc
trung ng
Trm Hng Vng - Trm Hng H - H Trm Hng Vng - Trm ng - Nha
Vit Tr
Long
Hu
Trang
th loi 1 thuc tnh
103
CHNG 5
S ngy cht lng khng kh Nguy hi (AQI>300)
178
180
160
140
120
102
100
95
83
80
60
45
40
20
0
1
2011
2012
11
2013
43
2014
2015
Trm Nguyn Vn C
- H Ni
1
2013
0 0
2014
0 0
2013
Trm Hng
Vng - Vit Tr
40
36
27
20
0 0
2014
0 0
2015
0 0
2013
00
2014
2015
Trm ng - Nha
Trang
Biu 5.2. Din bin ch s cht lng khng kh AQI 5 trm quan trc t ng,
lin tc giai on 2011 - 2015
Ngun: TCMT, 2015
5.1.1. Bi
Trong giai on ny, nhim bi vn tip tc l vn ni cm. S liu thng k cho thy,
s ngy c gi tr AQI khng m bo ngng khuyn co an ton i vi sc khe cng ng
do nng bi PM10 vt ngng QCVN vn chim t l ln (Biu 5.3 v 5.4).
S ngy
60
S ngy AQI>100 do PM10
50
40
30
50
20
34
25
24
10
10
0
2011
2012
2013
2014
Trm Nguyn Vn C
- H Ni
2015
15
17
2013
2014
Trm Hng
Vng - Vit
Tr
2013
2014
0
2015
0
2011
1
2012
4
2013
0
2014
Trm L Dun
- Nng
0
2015
2
2013
0
2014
0
2015
Trm ng - Nha
Trang
Biu 5.3. S ngy c AQI>100 do thng s PM10 cao 5 trm quan trc t ng,
lin tc giai on 2011 - 2015
Ngun: TCMT, 2015
104
MI TRNG KHNG KH
15
41
81
66
65
98
17
19
85
3
27
26
115
19
S Ngy o vt chun
24
1
0
186
362
285
274
360
339
300
332
250
365
365
363
361
364
316
345
364
316
347
366
305
365
320
320
362
365
2012
2013
2015
Trm Nguyn Vn C - H Ni
2013
2013
2015
2011
2013
2014
2015
2012
2013
2014
PM10
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
2012
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
2014
PM2.5
PM10
PM10
2014
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
2014
PM2.5
PM10
PM2.5
PM10
PM10
2011
PM2.5
179
PM2.5
PM2.5
287
355
348
340
267
145
PM10
350
324
292
365
362
289
PM2.5
S ngy
213
2015
Trm ng - Khnh Ha
Biu 5.4. Thng k s ngy c nng PM10 v PM2,5 trung bnh 24h khng t QCVN 05:2013 cc trm
chu nh hng ca giao thng th giai on 2011 - 2015
Ngun: TCMT, 2015.
Nng bi cng thay i qua cc thng trong nm, theo din bin ma, iu ny c
th hin r khu vc min Bc. S liu quan trc ti trm Nguyn Vn C (H Ni) cho thy,
nhim bi (c bit l bi mn) thng tp trung vo cc thng ma ng, t ma (thng 11-3)
(Biu 5.5).
PM.10
PM.2.5
PM.1
Din bin
140
120
100
g/m3
80
60
40
20
10
11
12
Biu 5.5. Din bin nng bi theo cc thng giai on 2011 - 2015 ti trm Nguyn Vn C, H Ni
Ngun: TCMT, 2015
105
CHNG 5
Khc vi khu vc Bc B, khu vc Nam
Trung B nm trong vng kh hu nhit i
gi ma vi nn nhit n nh, t bin ng
quanh nm nn s khc bit v nng bi
PM o gia cc thng khng r rt. S liu o
Tp. Nng v Nha Trang, cho thy s n
nh v nng cc loi bi PM1-PM2,5-PM10
gia ma kh v ma ma (Biu 5.6).
120
PM.10
PM.2.5
PM.1
Din bin
100
80
g/m3
60
40
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
T1
T2
T3
T4
T5
T6
T7
T8
T9
T10
T11
T12
20
2012
2015
Biu 5.6. Xu hng bin i theo ma nng cc loi bi PM1 - PM2,5- PM10
Nha Trang giai on 2012 - 2015
Ngun: TCMT, 2015
g/m3
300
PM-10
PM-2.5
250
Din bin
200
150
100
Ma kh
Thng 11
Thng 10
Thng 9
Thng 8
Thng 7
Thng 6
Thng 5
Thng 4
Thng 3
Thng 2
Thng 1
Thng 12
50
Ma ma
106
MI TRNG KHNG KH
PM.10
PM.2.5
45
PM.1
PM.10
40
50
PM.2.5
PM.1
35
30
g/m3
40
g/m3
30
25
20
15
20
10
10
22:00
23:00
23:00
21:00
22:00
20:00
19:00
18:00
17:00
16:00
15:00
14:00
13:00
12:00
11:00
9:00
10:00
8:00
7:00
18
25
6:00
5:00
4:00
3:00
2:00
2015-08
2015-08
Trm NVC - H Ni
1:00
23:00
22:00
21:00
20:00
19:00
18:00
17:00
16:00
15:00
14:00
13:00
12:00
11:00
9:00
10:00
8:00
7:00
6:00
5:00
4:00
3:00
2:00
1:00
0:00
PM.10
PM.2.5
PM.1
PM.10
16
20
PM.2.5
PM.1
14
12
15
g/m3
g/m3
10
10
8
6
4
2014-07
21:00
20:00
19:00
18:00
17:00
16:00
15:00
14:00
13:00
12:00
11:00
10:00
9:00
8:00
7:00
6:00
5:00
4:00
3:00
2:00
1:00
23:00
22:00
21:00
20:00
19:00
18:00
17:00
16:00
15:00
14:00
13:00
12:00
11:00
10:00
9:00
8:00
7:00
6:00
5:00
4:00
3:00
2:00
1:00
2015-07
Biu 5.8. Din bin nng cc loi bi PM10, PM2,5, PM1 trong ngy ti mt s trm khng kh t ng
Ngun: TCMT, 2015
107
CHNG 5
Din bin theo cc nm cho thy, nm 2011
v 2013, nhim bi kh nng ti nhiu
khu vc, nm 2012 mc nhim c gim
r rt v nhng nm gn y (2014, 2015),
nng bi trong khng kh xung quanh tip
tc c xu hng gim (Biu 5.9).
g/m3
2011
1.400
1400
2012
2013
2014
7/2015
1.200
1200
1.000
1000
800
600
400
200
0
H Ch Minh
KDC P.Trn
KDC
KDC th,
Hng o
P.Quang
Tp. Quy
Trung, Tp.
Nhn
Quy Nhn
Nng
th c bit
Bnh nh
th loi I
Hi Dng
KDC TP.
Vnh Yn
KDC TP.
Bc Ninh
Vnh Phc
Bc Ninh
th loi II
KDC Ph
Ni
KDC gn Ng 3 KDC
Cng K H Dung Qut
Biu 5.9. Din bin nng TSP trong khng kh xung quanh ti mt s khu dn c trn ton quc
giai on 2011 - 2015
Ngun: Vin TN&MT Tp. HCM; S TN&MT cc tnh Bc Ninh,
Bnh nh, Vnh Phc; Tng cc Mi trng, 2015
350
2011
2012
2013
2014
300
g/m3
250
200
150
100
50
0
Lng Sn
Ngh An
Lm ng
Cng B.vin
a khoa tnh
Ch Phan
Rang
Kon Tum
Ninh Thun
Vnh Long
Biu 5.10. Din bin nng TSP trong khng kh xung quanh ti mt s th v vng ven th
giai on 2011 - 2014
Ngun: Bo co hin trng mi trng giai on 2011 - 2015 ca cc a phng, 2015
108
MI TRNG KHNG KH
2011
g/m3
2012
2013
2014
2015
60
50
40
30
20
10
0
H Ni
nng
th c bit
th loi I thuc
trung ng
g/m3
120
Vit Tr
2011
H Long
Hu
Nha Trang
2012
2013
2014
7/2015
QCVN 05:2013 TB nm
100
80
60
40
20
0
KDC Trung KDC Nh Khu thng Khu dn c Khu dn c Khu dn c KDC P.Trn
Ha-Nhn my BiaH mi Quch mi ng th, TP
Hng o
phng
ng
Chnh
Quang
Th Trang L T Trng Quy Nhn
Trung - Quy
Nhn
H Ni
H Ch Minh
th c bit
Nng
Bnh nh
th loi I
Hi Dng
th loi II
KDC TP.
Vnh Yn
KDC TP.
Bc Ninh
Vnh Phc
Bc Ninh
Biu 5.12. Din bin nng NO2 trung bnh nm mt s khu dn c giai on 2011 - 2015
Ngun: Vin TN&MT Tp. HCM; S TN&MT Bc Ninh, Bnh nh, Hi Dng, Vnh Phc; TCMT, 2015
109
CHNG 5
Nng NOx2 din bin trong ngy ti
khu vc th cng tng t nh thng s
bi, tng cao vo gi cao im giao thng
(7-9h sng, 18-19h chiu).
50
120
45
100
40
35
80
g/m3
g/m3
30
60
25
20
40
15
10
20
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
2011
g/m3
2012
2013
2014
7/2015
140
120
100
80
60
40
20
Phng HngH ng
H Ni
ng
ng L Ng 5 -u Ng t Bn KDC NM bia KT Trung
ng
Ng t An Ng t inh
H ng
Ho-Nhn
xe mi
Sng
Tin Hong - Nguyn Vn Thch Hn Thnh Tng - ng Trn
Chnh
Bnh Trng
H Long
Linh
in Bin
Ph
TP. H Ch Minh
Hi Phng
Giao thng
Nng
Cn Th
H Ni
KDC mi Ch ng Ba
Khu thng KDC ph Cao KDC th,
ng L T
Thng
TP Quy
mi Quch
Trng
Nhn
Th Trang
TP. H Ch
Minh
Qung Ninh
Bnh nh
Nng
Tha Thin
Hu
Dn c
110
MI TRNG KHNG KH
5.1.3. Ting n
cc th, ngun gc gy nhim
ting n ch yu l do hot ng giao thng
nn mc n ln thng ghi nhn trn cc
trc giao thng chnh. Ngng n o c
cc tuyn ph chnh ti cc th ln Vit
Nam hu ht u xp x hoc vt ngng
cho php theo QCVN 26:2010/BTNMT quy
nh i vi khung gi t 6 n 21 gi (70
dBA). i vi cc th va v nh, mc
n o ti cc tuyn ng giao thng ti hu
ht th cng c din bin tng t khi
m cc kt qu ghi nhn u khng m
bo gii hn cho php. i vi khu dn c,
ghi nhn mc n vt ngng quy chun cho
php ti mt s khu vc c mt dn c ln,
gn ng giao thng. Ti cc khu vc dn c
khc, xa ng giao thng nhn chung mc n
vn nm trong ngng quy chun cho php
QCVN 26:2010/BTNMT.
5.2. CHT LNG KHNG KH XUNG
QUANH CC KHU SN XUT CNG
NGHIP
5.2.1. Bi
111
CHNG 5
2011
2012
2013
2014
7/2015
1.400
1.200
g/m3
1.000
800
600
400
200
0
KCN Ni
Bi
KCN
Thng
Long
H Ni
KCN
KCN Cng
Vt Cch Nomura
Hi Phng
Tha
Thin Hu
Nng
Qung
Nam
Qung
Ngi
Tp.HCM
Cn Th
Long An
Biu 5.15. Din bin nng TSP xung quanh mt s KCN thuc 3 vng kinh t
trng im Bc, Trung, Nam giai on t nm 2011 - 2015
Ngun: Tng cc Mi trng,S TN&MT Cn Th; Long An. 2015
1.600
1.400
1.200
1.000
g/m3
800
600
400
200
0
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
112
MI TRNG KHNG KH
300
2011
2012
2013
2014
2015
g/m3
250
200
150
100
50
0
NM xi mng H
Giang
TB khu vc
SXCN
TB KCN, CCN
CCN Nghi Ph
TB cc KCN
KCN Tr Nc 1
H Giang
H Ni
Nam nh
Ngh An
ng Nai
Cn Th
Min Bc
Min Trung
Min Nam
Biu 5.17. Nng SO2 xung quanh cc khu vc sn xut ca mt s a phng giai on t nm 2011 - 2015
Ngun: Bo co HTMT cc tnh giai on 2011- 2015
Mc n ti mt s khu vc gn KCN
mc cao, c ni vt ngng QCVN.
Nguyn nhn l do cc im quan trc ting
n xung quanh cc KCN u nm gn cc
trc ng giao thng c mt xe c qua
li ln, do mc n o c b cng hng
t hot ng ca cng nghip v phng
tin xe qua li trn ng.
113
CHNG 5
g/m3
1000
2011
2012
2013
2014
QCVN 05:2013 TB nm
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
Giy da Gi
Thng
Rn a S
2011
2012
c nhm Vn
Mn
Ninh Bnh
H Ni
g/m3
m ngh
Ninh Vn
2013
2014
G ng K
Ti ch nha
Minh Khai
Bc Ninh
QCVN 06:2009
Hng Yn
g/m3
60
2011
2012
2013
2014
QCVN 06:2009
0,16
0.16
50
0,14
0.14
0,12
0.12
40
0,10
0.1
30
0,08
0.08
20
0,06
0.06
0,04
0.04
10
0,02
0.02
0
0
C kh Phng X
Kim g hn Ph Th
Rn a S
G Thy H
MI TRNG KHNG KH
2011
2012
2013
2014
350
300
g/m3
250
200
150
100
50
0
TT Sn H
Bn xe X Hng K X Quang
Tin
khch TT
Mng T
Lai Chu
H Ni
TT Kin
Giang
TT ng L
Qung Bnh
TT Vnh
Thnh
TT Phong
in
Cn Th
CHNG 5
nhim xuyn bin gii c cho l
cng gp phn lm tng nng mt s
kim loi nng v cc kh c hi trong mi
trng khng kh. nc ta, vn nhim
khng kh xuyn bin gii bt u c
quan tm, theo di v gim st.
5.4.2. Lng ng axit
Trn c s b s liu quan trc ca
Mng li gim st lng ng axit ng
(EANET), cc phn tch ch ra rng mt
s ni Vit Nam c biu hin nhim.
Lng ng axit (bao gm c lng ng kh
v lng ng t) c to thnh trong iu
kin kh quyn b nhim do s pht thi
qu mc cc kh SO2, NOx t cc ngun
cng nghip v cc ngun nhim khc.
Hin ti, cha c s liu nghin cu
nh gi v mc lng ng axit Vit
Nam c ngun gc lin quc gia.
5.4.3. Sng m quang ha
Cng vi xu hng gia tng cc kh
nhim trong mi trng l s xut hin mt
hin tng nhim khng kh c bit, gi
l sng m quang ha3. Ngun gc ch
3. Sng m quang ha (Photochemical smog) l mt dng
nhim khng kh gy ra bi s tng tc gia bc x cc
tm ca mt tri v bu kh quyn b nhim bi cc kh
thi t ng c xe my, kh thi cng nghip xy ra
tng i lu ca kh quyn.
yu ca sng m quang ha do t cc kh
nh gas v xng du. Hin tng ny khc
vi hin tng sng m cng nghip c
ngun gc ch yu do t than , c s
dng nhiu trong sn xut v cng nghip
thp k 60 v nng cao c th gy hu
qu nghim trng.
khu vc ng Nam , biu hin
sng m quang ha c xu hng gia tng
trong thi gian gn y do chy rng v
hot ng t nng ry theo ma v t mt
s nc trong khu vc nh Indonesia (c
bit vng Sumatra v Kalimantra). nhim
theo hng gi Ty Nam t Indonesia c sc
lan rt nhanh v gy nh hng n nhiu
quc gia lng ging ng k, nh Malaysia,
Phillipine, Singapore, Thi Lan v c mt
phn pha Nam ca Vit Nam.
Vit Nam, hin tng sng m
quang ha xut hin trong nhng nm
gn y, biu hin r vo cc thng ma
h khi thi tit kh nng. Ngoi ra, cc
giai on xy ra nghch nhit cng to iu
kin hin tng sng m quang ha
xut hin. Hin tng ny c bit r nt
cc th ln nh H Ni, Tp. H Ch
Minh do s cng hng ca nhiu ngun
nhim khng kh.
116
MI TRNG T
CHNG 6
MI TRNG T
117
MI TRNG T
CHNG 6
MI TRNG T
6.1. S DNG T
6.1.1. Hin trng s dng t
Bng 6.1. Din bin s dng t c nc
giai on 2011 - 2013
n v: triu ha
Nhm t
Din tch
Nm
2011
2012
2013
26,3
26,4
26,8
3,7
3,8
3,8
t cha s dng
3,1
2,9
2,5
t nng nghip
n v: triu ha
Ch tiu
Tng din
tch t nng
nghip
Nm
2011
Nm
2012
Nm
2013
26,3
26,4
26,8
8%
11%
t sn xut
nng nghip
10,1
10
10
t lm nghip
15,4
15,4
15,9
t nui trng
thu sn
0,7
0,7
0,7
t lm mui
0,018
0,018
0,018
t nng
nghip khc
0,027
0,027
0,020
t nng nghip
81%
t cha s dng
119
CHNG 6
do chuyn t t trng la km hiu qu
sang cc loi t nng nghip khc, nh:
t trng rau, mu hoc trng cy cng
nghip (cao su, c ph), trng cy cnh,
cy n qu, nui trng thy sn v cc loi
t phi nng nghip (cng trnh cng cng,
pht trin th v cc khu dn c nng
thn, t sn xut, kinh doanh).
Hin nay, vi xu hng gia tng dn s
trung bnh khong 1 triu ngi/nm, trong
khi din tch t t nhin khng i th
p lc i vi nhu cu khai thc, s dng
t s l vn ng lo ngi. Bn cnh
, nhu cu s dng t do qu trnh cng
nghip ho - hin i ho t nc cng
gy ra nhiu sc p i vi t ai.
Trc tnh hnh t sn xut nng
nghip ngy cng suy gim, Chnh ph
ch o khng pht trin KCN trn t
nng nghip c nng sut n nh. Ngh
quyt s 63/2009/NQ-CP ngy 23/12/2009
ca Chnh ph ban hnh v bo m an
ninh lng thc quc gia n nm 2020,
tm nhn n nm 2030 cng ch r, din
tch t la cn phi gi l 3,8 triu ha. Tuy
nhin, theo d bo, t nay n nm 2030,
120
MI TRNG T
n v tnh: ha
TT
Ch tiu
Tng s
t trng la
9,97
t trng cy
hng nm khc
1,85
t trng cy lu nm
3,28
t rng sn xut
0,61
9,23
t lm mui
1,35
Tng cng
27,29
CHNG 6
Khung 6.3. Ph xanh t trng, i ni trc Qung Tr, k Nng
Ti Qung Tr: phong tro trng rng to ra sc sng mi cho nhiu vng t trng, i ni trc, gp
phn xa i, gim ngho, to vic lm, tng thu nhp cho ngi dn vng ni, vng su, vng xa. n
nay, ton tnh c hn 15.500ha rng trng c cp chng ch FSC (quc t), theo cc tiu ch hin i,
rng c qun l bn vng, t ai c bo v, hn ch xi mn, mi trng sinh thi c ci thin...
Theo , gi g rng trng c cp chng ch FSC cao hn so vi gi g bnh thng t 30 n 50%. D
kin n nm 2020, ton tnh c hn 42 nghn ha rng trng theo tiu ch FSC.
Ti k Nng: toan tinh a trng c trn 16.745ha rng; trong o, trng rng san xut (Chng trinh
147) c 5.433ha, cac cng ty lm nghip quc doanh va ngoai quc doanh trng 10.164ha; Chng
trinh 661 la 454ha, D n Flitch va trng cy phn tan 746ha. Hu ht cac chng trinh trng rng c
dung, trng rng san xut tai ia phng mang lai kt qua kha quan, ty l thanh rng cao, gop phn vao
vic phu xanh t trng, i troc va tng bc thc hin cng tac xoa oi, giam ngheo cho ngi dn sinh
sng gn rng.
Ngun: Chi Cc Lm nghip tnh Qung Tr, Chi Cc Lm nghip tnh k Nng, 2013
6.2. MI TRNG T
6.2.1. Thoi ha t
t b thoi ha l t c ph km,
mt cn bng dinh dng do b ra tri, xi
mn, hoang ha, ngp ng, trt l,... Kt
qu nghin cu v thoi ha t cho thy,
nc ta hin nay c 04 dng thoi ha t
nhin (Khung 6.4).
Tc thoi ha t t nhin khu vc
c a hnh i ni, sn dc hoc cc khu
vc ven bin din bin mnh hn so vi t
122
MI TRNG T
t thoi ha
nng
4%
ng bng
sng Cu Long
(2011)
0%
t thoi ha
nng
14%
t thoi ha
trung bnh
11%
t thoi ha
nh
35%
t thoi ha
trung bnh
44%
t khng thoi
ha
63%
t thoi ha
nh
12%
t thoi ha
nh
48%
t thoi ha
nng
10%
t thoi ha
nng
21%
t thoi ha
trung bnh
31%
t thoi ha
nh
10%
Ty Nguyn (2014)
t khng
thoi ha
34%
t thoi ha
trung bnh
46%
CHNG 6
Thm canh, tng v hoc c gii ha
ng rung trong hot ng sn xut nng
nghip ang din ra khp c nc, c bit
trong sn xut la, h qu lm cho t b
gly ha do thi gian ngp nc ko di lin
tc nhiu nm. Vic tn dng trit cc
ph phm sau thu hoch cng lm mt dn
cht hu c trong t, t tr nn chai cng,
ph ca t b suy gim,...
Hot ng ph rng, t rng ang c
xu hng din bin phc tp v kh kim
sot. Theo Tng cc Thng k nm 2014,
hng nm din tch rng b ph, b chy ln
n 2.000 ha - 4.000 ha. Trong tp trung
ch yu khu vc Ty Nguyn (chim trn
40% tng din tch rng b ph, b chy),
k tip l Bc Trung b v Duyn hi min
Trung (21%). H qu lm mt mt din tch
ln lp ph thc vt dn n t b ra tri
v xi mn t. S suy gim din tch rng
gy sc p khng nh i vi mi trng,
lm mt cc cht dinh dng trong t, lm
suy thoi v mt tnh nng sn xut ca t.
124
Khung 6.7. Tc ng ca h tr nc
v cng trnh thy li i vi mi trng
Theo kt qu nghin cu ti cc h cha H
Khui Lung tnh Tuyn Quang; H thy in
Ho Bnh, tnh Ha Bnh; H Thc B, tnh Yn
Bi, sau khi t b nh chm khong 3-6 thng,
khng ch cy c, xc cc sinh vt sng trong t
(giun, d,...) b phn hy m c t vng y h
cng b ph v kt cu, mt sc lin kt, nho
ha,... to thnh trm tch bn y h. Vi vic
hnh thnh h cha ti nguyn t trong khu vc
lng h s b ngp chm hon ton. Tng din
tch ngp lt quy v t nng nghip ca cc
h cha trn sng , sng L tham gia chng
l cho BSH l 47.534ha. Tng s dn phi di
chuyn 174.607 ngi, vi tng chi ph n b
khong 622 triu la M.
Ngoi ra, cc h cha cn lm gim ph
nhiu i vi vng ng bng do lng ph sa
b gi li trong lng h, c tnh hng nm cc
h cha Vit Nam gi li trong lng h khong
60-70 triu m3 ph sa, trong c 1.610 tn
mn, 1.260 tn sun pht m, 292 tn ln, 780
tn kali.
Ngun: Trng i hc Nng Lm
Thi Nguyn; Tuyn tp Hi ngh Khoa hc
thng nin nm 2013.
MI TRNG T
Lng t b mt
(tn/ha)
Bo s 9 gy l ln nm 2009
0,36
115,3
L nm 2010
0,24
108,7
L nm 2011
0,78
149,8
Bo s 11 gy l nm 2013
0,29
104,5
Hin trng
Ngun: Trung tm Phng chng lt bo v gim nh thin tai Tp. Nng, 2014
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
H1
H3
H4
H5
oan Hng Ph Th
H6
HB1
HB2
HB3
HB4
HB5
Thch Tht H Ni
HB6
HB7
RT1
RT2
RT3
RT4
RT5
Ha Thng - kLk
125
CHNG 6
126
MI TRNG T
nm gn y c ci to nhm nng
vc kh hn c c im chung l chua
mc thp.
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2012
1,6
1.6
1,6
1.6
1,2
1.2
1,4
1.4
OC (%)
1,0
1
OC (%)
Nm 2014
1,8
1.8
1,4
1.4
0,8
0.8
0,6
0.6
1,2
1.2
1,0
1
0,8
0.8
0,6
0.6
0,4
0.4
0,4
0.4
0,2
0.2
0,2
0.2
Nm 2013
2,0
2
NL1
t trng phi lao
NL2
NL3
t trng cy hng nm
NL4
NL5
t nui trng
thy sn
KH9
KH10
t trng la
t trng cy lu
nm
Ninh Thun
KH11
KH12
t trng cy hng nm
Bnh Thun
127
CHNG 6
Bng 6.4. Hin trng xm nhp mn ti ng bng sng Cu Long (thng 3/2015)
Trm
Sng, rch
Khong
cch t
bin (km)
mn ln nht (g/L)
2015
2014
Cu Ni
Sng Vm C
33
14,8
10,5
+ 4,3
Bn Lc
Sng Vm C ng
69
2,5
2,2
+ 0,3
Tn An
Sng Vm C Ty
85
0,9
0,4
+ 0,5
Vm Knh
Sng Ca Tiu
22,6
22
+ 0,6
Ha Bnh
Sng Ca Tiu
18
12,6
8,1
+ 4,5
Bnh i
Sng Ca i
25,2
20,4
+ 4,8
Giao Ha
Sng Ca i
33
4,1
0,4
+ 3,7
An Thun
Sng Hm Lung
10
25,1
18
+ 7,1
Sn c
Sng Hm Lung
20
11,1
4,6
+ 6,5
Bn Tri
Sng C Chin
10
22,5
17,1
+ 5,4
Hng M
Sng C Chin
25
5,3
+ 4,3
Hng M
Sng C Chin
17
10,1
8,2
+ 1,9
Tr Vinh
Sng C Chin
28
4,3
1,8
+ 2,5
Tr Kha
Sng Hu
8,9
+ 1,9
Cu Quan
Sng Hu
32
3,4
1,9
+ 1,5
Trn
Sng Hu
18
13,1
+ 4,9
i Ngi
Sng Hu
30
4,3
+ 3,3
Xo R
Sng Ci Ln
10,8
17
-6,2
G Quao
Sng Ci Ln
34
8,2
4,8
+ 3 ,4
128
MI TRNG T
10
Cl-(%)
La
La Tm
Tm
La Tm
La
3
2
Tm
2009
2010
2011
2012
0
-1
2009
2010
2011
2012
b)
a)
Biu 6.6. Din bin Cl- theo loi hnh s dng t ti ng bng sng Cu Long giai on 2009 - 2012
(a: t tng mt 0 - 30 cm; b: t tng 2 30 - 60 cm)
Ngun: Trm QT&PTMT t min Nam, Vin Mi trng nng nghip 2012
6.2.2. nhim t
129
CHNG 6
Bng 6.5. Mc s dng phn ln v kali trn mt s cy trng chnh
ti x Thanh Long, huyn Thanh Chng, Ngh An
n v: kg/ha
Cy trng
Super ln
Clorua kali
Trung bnh
Khuyn co
Trung bnh
Khuyn co
La
453,8
70
150,2
70
Ng
448,9
90
136,2
130
Sn
219,2
40
112,8
70
Lc
412,8
90
134,4
90
Bng 6.6. Mc s dng m, ln, kali trn mt s vng chuyn canh nng nghip
n v: kg/ha/nm
a phng
Ln
Kali
Hip Ha - Bc Giang
Chuyn canh la
194
127
133
Yn nh - Thanh Ho
Chuyn canh la
47 - 252
68 - 136
25 - 196
c Trng,
huyn n Dng
v Lt - Lm ng
Chuyn canh
hoa mu
300 - 1.000
200 - 600
200 - 500
130
MI TRNG T
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
oan Bi
Hong Lng
ng L
Cnh ng Cn
R, nh Tin
Hip Ha Bc Giang
Cnh ng i
Quan, nh Tn
Cnh ng
Chanh, Yn nh
Cnh ng Quan
, nh Hng
Yn nh Thanh Ha
Nm 2013
Nm 2014
8
7
6
5
4
3
2
1
0
131
CHNG 6
Nhn chung, ti cc vng thm canh
nng nghip hm lng cc cht dinh dng
N, P2O5, K2O tng s tng 0 - 30cm cao hn
rt nhiu so vi tng 30 - 60cm do c u
t phn bn thng xuyn (Biu 6.9).
N%
P2O5 %
K2O %
2,5
2
1,5
1
0,5
0
0-30 cm
30-60 cm
0-30 cm
HH7
30-60 cm
HH9
0-30 cm
30-60 cm
0-30 cm
HH11
30-60 cm
Y1
0-30 cm
30-60 cm
0-30 cm
Y3
Hip Ha Bc Giang 1
30-60 cm
Y4
0-30 cm
30-60 cm
Y6
Yn nh Thanh Ha
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Hm lng As
20
45
18
40
16
As (mg/kg t kh)
As (mg/kg t kh)
35
30
25
20
14
12
10
8
15
6
10
5
0
2
Thnh ph Lng Sn
132
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
MI TRNG T
Pb
Cu
80
70
60
50
40
30
20
10
0
t trng la - Hm
Thun Bc
t trng Thanh
Long- Hm Thun
Nam
t trng la - Tnh
Linh
Bnh Thun
k Nng
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
80
70
Cu (mg/kg)
60
50
40
30
20
10
0
PB1
PB2
PB3
PB4
PB5
PB6
PB7
PB8
im Quan trc
Biu 6.13. Din bin hm lng Cu trong t chuyn canh nng nghip
Lm ng giai on 2012 - 2014
Ngun: Trm QT&PT nng nghip min Trung - Ty Nguyn,
Vin Mi trng nng nghip, 2014
133
CHNG 6
Bn cnh phn bn ha hc, tnh trng
lm dng thuc BVTV phng tr su bnh dch
hi i vi cy trng din ra hu ht cc a
phng, vic khng tun th cc quy trnh k
thut, khng m bo thi gian cch ly ca tng
loi thuc, s dng cc loi thuc tri ni trn
th trng khng c ng k, hng gi, ng
gi khng ng khi lng... dn n hu
qu mt an ton v sinh thc phm v lm
nhim mi trng t.
Ha cht BVTV tc ng n mi trng t
thng qua nhiu con ng khc nhau nh nc
thi t kho cha thuc khi c s c xy ra, nc
ma chy trn qua cc kho cha b xung cp,
lng thuc cn d ng li trong chai b qung
xung ao, h, sng hay lng thuc d tha trong
qu trnh s dng qu liu lng ngm vo t
cng nh mch nc ngm... D lng ha cht
BVTV mt s vng nng thn c nhng du
hiu gia tng.
Bng 6.7. Lng thuc BVTV s dng trong nng nghip tnh Nam nh
Lng thuc s dng (kg)
Huyn
V xun 2013
V ma 2013
V xun 2014
V ma 2014
Giao Thy
16.600
23.600
21.900
32.400
Hi Hu
22.800
29.200
28.900
42.400
Xun Trng
10.100
13.900
13.800
21.700
Nam Trc
10.300
18.200
17.600
28.200
Trc Ninh
14.100
20.400
17.900
26.700
Ngha Hng
23.500
33.100
33.100
45.900
Yn
17.500
29.000
25.400
35.700
V Bn
11.600
18.000
17.400
21.400
M Lc
4.500
7.300
7.000
8.500
Thnh ph
1.000
1.600
1.600
2.200
132.000
194.300
184.600
265.100
Tng
134
MI TRNG T
Hm lng Diazinon
Hm lng Cypermethrin
QCVN 15:2008/BTNMT-Diazinon
QCVN 15:2008/BTNMT-Cypermethrin
0,25
mg/kg t kh
0,2
0,15
0,1
0,05
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
Nm 2013
Nm 2014
0,02
mg/kg t kh
0,015
0,01
0,005
-HH01
-HH02
Hip Ha
-TY01
-TY02
Tn Yn
-LG01
-LG02
Lng Giang
-TP01
-TP02
Tp. Bc Giang
-LN01
Lc Nam
Lc Ngn
-VY03
-YD03
Sn ng Vit Yn Yn Dng
-YT01
-YT02
Yn Th
135
CHNG 6
6.2.2.2. Do cc cht thi t hot ng cng
nghip, xy dng v sinh hot
nhim t thng do cht thi t hot
ng cng nghip, xy dng v sinh hot
gy ra.
Mi trng t chu tc ng do cc
cht nhim t hot ng cng nghip, xy
dng v sinh hot th hin r nht cc
vng ven cc th ln nh H Ni, Tp. H
Ch Minh hoc cc vng tp trung hot ng
sn xut cng nghip, khai khong nh Thi
Nguyn, ng Nai,...
t ti cc khu vc chu tc ng ca
cc cht thi t hot ng cng nghip,
136
MI TRNG T
mg/kg
Tng (0-30cm)
Tng (30-60cm)
160
140
120
100
80
60
40
20
0
TH1
TH2
VQ1
VQ2
TL1
TL2
BB1
BB2
Thanh Tr
SS01
TS02
Sn Ty
H Ni
TS03
TS05
CK01
CK02
Thanh Sn
Chu Kh
Ph Th
Bc Ninh
120
Nm 2012
Nm 2014
QCVN 03:2008 (t cng nghip)
100
Cu (mg/kg)
80
60
40
20
0
CK01
CK02
CK03
CK04
CK05
CK01
CK02
Tng (0-30cm)
CK03
CK04
CK05
Tng (30-60cm)
(6.17a)
Nm 2011
Nm 2013
QCVN 03:2008 (t nng nghip)
350
Nm 2012
Nm 2014
QCVN 03:2008 (t cng nghip)
300
Pt (mg/kg)
250
200
150
100
50
0
CK01
CK02
CK03
CK04
CK05
CK01
Tng (0-30cm)
CK02
CK03
CK04
CK05
Tng (30-60cm)
(6.17b)
Biu 6.17. Hm lng kim loi Cu (6.17a) v Pt (6.17b) trong t chu tc ng ca hot ng lng ngh
ti ch Chu Kh - Bc Ninh giai on 2011 - 2014
Ngun: Trm QT&PTMT t min Bc; Vin Mi trng nng nghip, 2014
137
CHNG 6
6.2.2.3. Do cc cht c ha hc tn lu
Cc im nhim cht c ha hc
tn lu c phn lm hai loi chnh l cc
khu vc t b nhim dioxin do nh hng
chin tranh (khu vc b phun ri cht c
ha hc v cc sn bay qun s) v cc
kho thuc BVTV. Theo Danh mc im tn
lu ha cht BVTV gy nhim mi trng
nghim trng v c bit nghim trng1,
hin nay ton quc c 240 im tn lu ha
cht BVTV ti 15 tnh/thnh.
t b nhim cc loi hp cht c hm
lng cc cht c cao, thi gian tn lu
trong mi trng lu, kh phn hy, kh x
l hoc ci to. Ti cc im tn lu ha
cht BVTV thuc loi nhim mi trng
nghim trng cc cht tn lu ch yu gm
Lindan vt t 37,4 n 3458 ln, DDT
vt t 1,3 n 9057,8 ln, Aldrin vt
218,9 ln, DDD vt 98,4 ln... so vi
QCVN 15:20082.
138
MI TRNG T
Khung 6.14. Kt qu x l cc im
tn lu thuc BVTV tnh in Bin
Ti tnh in Bin, kt qu quan
trc ti cc khu vc kho thuc BVTV
trn a bn tnh nh khu vc kho Chi
cc BVTV tnh, kho thuc BVTV th
trn Tun Gio, kho thuc BVTV th
trn Ta Cha trong giai on 20112012, hm lng DDT (mg/kg) trong
t vt QCVN 15:2008/TBMNT t
1,34 - 3,86 ln. n nm 2012 - 2013
tnh in Bin x l, tiu hy lng
thuc BVTV tn lu trn a bn, do
vy kt qu quan trc nm 2013, 2014
ti cc khu vc ny khng pht hin
c hm lng DDT.
Ngun: Bo co hin trng mi trng
tnh in Bin, 2015
Ngun: http://www.baotainguyenmoitruong.vn/
139
CHNG 6
140
A DNG SINH HC
CHNG 7
A DNG SINH HC
141
A DNG SINH HC
CHNG 7
A DNG SINH HC
Vit Nam c ghi nhn l mt trong
nhng nc c a dng sinh hc (DSH)
cao ca th gii, vi nhiu kiu HST, cc
loi sinh vt v ngun gen phong ph v
c hu. a dng sinh hc Vit Nam c
ngha to ln, cc HST vi ngun ti nguyn
sinh vt phong ph mang li nhng li
ch trc tip cho con ngi v ng gp to
ln cho nn kinh t quc gia, c bit l
trong sn xut nng, lm nghip v thy
sn; l c s m bo an ninh lng thc
quc gia; duy tr ngun gen to ging vt
nui, cy trng; cung cp vt liu cho xy
dng v cc ngun dc liu, thc phm
Gi tr DSH cung cp khong 80% thy
sn khai thc ven b, 40% lng protein
cho ngi dn... Cc HST c tnh DSH
cao ang thu ht nhiu khch du lch, ha
hn em li nhiu gi tr v kinh t. 70%
tng trng du lch l t cc vng duyn hi
giu tnh DSH. Ngoi ra, trong bi cnh
nhim ngy cng gia tng, BKH ang tr
nn khc nghit hn th vai tr ng ph vi
BKH ca cc HST cng quan trng.
Tuy nhin, DSH ti nc ta ang b
suy thoi nghim trng. Cc HST b tc
ng v khai thc qu mc; din tch rng,
nht l rng t nhin b thu hp mt cch
bo ng. Tc tuyt chng ca mt s
loi ngy mt tng. Hu qu tt yu dn n
l s lm gim/mt cc chc nng ca HST
nh iu ho nc, chng xi mn, tiu hy
cht thi, lm sch mi trng, m bo
vng tun hon vt cht v nng lng trong
t nhin, gim thiu thin tai/cc hu qu
cc oan v kh hu. V cui cng l h
143
CHNG 7
kh CO2 khng l gim hiu ng kh nh
knh. Rng cung cp v iu tit ngun ti
nguyn nc, gim l lt, xi mn, ra tri
t, bo v sn xut v cc cng trnh h
tng k thut. Ngoi ra, rng cn c vai tr
hn ch hin tng sa mc ho cc b hay
trn din rng, gp phn iu ho kh hu
trong khu vc, kt hp phng h, bo v mi
che ph (%)
Rng t nhin
Rng trng
che ph
16.000
45
14.000
40
35
12.000
30
10.000
25
8.000
20
6.000
15
4.000
10
2.000
0
5
1990
1995
2000
2005
2010
2013
2014
144
A DNG SINH HC
m rng u t sn xut.
Bng 7.1. Din bin din tch rng v kt qu sn xut lm nghip nm 2011 - 2014
Ton quc
n v tnh
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
Nghn ha
13.515,1
13.862,0
13.148,4
13.954,4
Nghn ha
212
187
227,1
226,2
Nghn ha
593,1
568,1
595,1
Nghn ha
816,9
549,6
608,6
1.177,1
1.385,5
495
3.157
Ha
Nghn m3
4.692
5.251
5.948,50
6.456
Nghn m3
28.391,8
27.968,8
27.690,70
145
CHNG 7
Khung 7.1. Tnh hnh chy v
cht ph rng nm 2014
Chy rng: Mc d cc a
phng tch cc trong cng tc
phng chy cha chy, tuy nhin
do thi tit c din bin bt thng,
nng hn ko di nn mt s tnh
ti khu vc min ni pha Bc v
duyn hi min Trung xy ra chy
rng kh nghim trng. Mt s tnh
c din tch rng b chy nhiu
nm 2014 nh: Yn Bi 692ha;
Bnh nh 414ha; Ph Yn 317ha;
Qung Tr 236ha; Lai Chu 211ha;
Ngh An 176ha; Nng 146ha;
Sn La 119ha; Bnh Thun 106ha.
C nm 2014, tng din tch rng
b chy l 3.157ha, tng 157,2%
so vi nm trc 2013.
Ph rng: Trong nm, mt s
tnh vn xy ra hin tng cht
ph rng, in hnh l c Nng
133ha; Sn La 109ha; Lm ng
91ha; Bc Giang 89ha; k Lk
83ha
146
A DNG SINH HC
Bng 7.2. H thng vn quc gia ca nc ta thnh lp tnh n thng 9/2015
TT
Tn VQG
Thuc a bn tnh
Mc ch
Ba B
Bc Kn
Ba V
H Ni, Ha Bnh
Bch M
Bi T Long
Qung Ninh
Bn En
Thanh Ha
Bidoup - Ni B
Lm ng
B Gia Mp
Bnh Phc
Ct B
Hi Phng, Qung
Ninh
Ct Tin
ng Nai, Lm
ng, Bnh Phc
10
Ch Mom Ry
Kon Tum
11
Ch Yang Sin
k Lk
12
Cn o
B Ra Vng Tu
13
Cc Phng
14
Du Gi - Cao
nguyn
ng Vn
H Giang
15
Hong Lin
16
Kon Ka Kinh
Gia Lai
147
CHNG 7
TT
Tn VQG
Thuc a bn tnh
Mc ch
17
L G Xa Mt
Ty Ninh
18
Mi C Mau
C Mau
19
Ni Cha
Ninh Thun
20
Phong Nha K
Bng
Qung Bnh
21
Ph Quc
Kin Giang
22
Phc Bnh
Ninh Thun
23
P Mt
Ngh An
24
Tam o
25
Trm Chim
ng Thp
26
U Minh H
C Mau
27
U Minh Thng
Kin Giang
28
V Quang
H Tnh
29
Xun Sn
Ph Th
30
Xun Thy
Nam nh
31
Yok Don
k Lk, k Nng
148
A DNG SINH HC
Bn cnh h thng cc khu bo tn theo tiu chun quc gia, thi gian qua, s lng mt
s hnh thc khu bo tn khc c quc t cng nhn cng tng ln (Bng 7.3).
Bng 7.3. Cc loi hnh bo tn thin nhin khc
STT
Mt s hnh thc
khu bo tn khc
Nm 2005
S
lng
Tn
Khu D tr sinh
quyn th gii
Khu Di sn thin
nhin th gii
Khu Di sn ASEAN
Nm 2015
S
lng
Tn
149
CHNG 7
7.1.2. H sinh thi rng ngp mn
255
209,741
1943
1990
2006
140
131,52
2010
2012
150
A DNG SINH HC
151
CHNG 7
7.1.4. H sinh thi rn san h
Rn san h l mt trong nhng HST
c trng ca bin Vit Nam, ni c DSH
rt cao, nng sut s cp ln, cnh quan k
th. Rn san h c vai tr to ln i vi vic
hnh thnh, bo v cu trc nn y, duy tr
cc dng chy t nhin. Cc rn san h ca
nc ta phn b rng khp t Bc vo Nam
trn din tch khong 1.222km2, tp trung
nhiu vng bin Nam Trung b, Qun o
Hong Sa v Trng Sa5. Nhn chung, HST
rn san h c cu trc phc tp, rt nhy
cm vi s e da ca mi trng, c bit
l nhng e da t con ngi nh nh bt
c bng thuc n, ha cht c, khai thc
san h ba bi, hot ng du lch v cc
hot ng pht trin kinh t - x hi khc.
Trong 15 nm tr li y, khong 15 20% din tch cc rn san h b mt, tp
trung ch yu cc vng c dn c sinh sng
nh vnh H Long, cc tnh ven bin min
Trung v mt s o c ngi sinh sng thuc
qun o Trng Sa. ph trn rn san
h ang b gim dn theo thi gian, nhiu
ni ph gim trn 30%6. iu ny cho
thy rn san h ang b ph hy v c chiu
hng suy thoi mnh. S suy gim din tch
v nhng tn thng ca nhiu rn san h
lm suy gim DSH, sinh thi v cht lng
mi trng bin; mt k sinh nhai ca cng
ng vng ven bin v thit hi cho ngnh
du lch v thy sn.
5. PGS.TS. Nguyn Chu Hi, Quy hoch tng th bo
tn a dng sinh hc bin Vit Nam, i hc Quc gia
H Ni, Bo co ti Hi ngh mi trng ton quc ln
th IV, 2015
6. i hc Nng lm Tp. HCM, 2014
152
A DNG SINH HC
153
CHNG 7
154
A DNG SINH HC
Khung 7.6. a dng sinh hc ti VQG Xun Thy, mt HST rng ngp mn in hnh
H thc vt ca rng ngp mn c s phn b ca 115 loi thc vt bc cao c mch, bao gm cc loi
cy ngp mn ch yu v cc loi tham gia vo rng ngp mn, cc loi t ni a di c n v thch nghi
c vi iu kin ti VQG Xun Thy thuc 101 chi, 41 h. VQG Xun thy c 14 loi cy g, trong
ch c 7 loi tham gia vo rng ngp mn tp trung. Cc loi ny to ra cc din tch rng ln rng ngp
mn, gn nh thun loi, cc loi cy g cn li hu ht l cc loi cy c trng ri rc vi s lng rt t.
ng vt khng xng sng: thng k c khong 461 loi ng vt khng xng sng ti khu vc
VQG Xun Thy. Trong , c 67 loi ng vt ni, 350 loi ng vt y. VQG Xun Thy c h cn trng
tng i a dng vi tng s 245 loi. C vi tng s 122 loi thuc 13 b, 46 h, trong , c 5 loi c
c ghi trong Sch Vit Nam v Danh lc Vit Nam (2007) v IUCN (2012). ghi nhn c 37
loi B st - ch nhi. Trong , b st c 24 loi vi 8 loi qu him v c gi tr bo tn ghi trong Sch
Vit Nam (2007), Danh mc IUCN (2012), Ngh nh 32/2006/N-CP (2006), N 160/2013/NCP. ch nhi c 13 loi, c 6 loi qu, him v c gi tr bo tn cao; c 4 loi c ghi trong sch Vit
Nam (2007) v ngh nh s 32/2006/N-CP (2006), 1 loi c ghi trong sch th gii (IUCN 2012)
bc nguy cp (EN) l loi Vch.
Th: Theo cc dn liu iu tra, c 3 loi th qu, him sng di nc l: Ri c (Lutra lutra), c Heo
(Lipotes vexilifer) v C u ng s (Neophocaera phocaenoides).
Chim: c 14 loi qu, him c u tin bo tn c ghi trong Sch Vit Nam (2007), Danh mc
IUCN (2012) v Ngh nh 32/2006/N-CP, N 160/2013/N-CP. Trong , hai loi chim nc di c
rt him gp ti cc vng ven bin khc l C tha v R m tha.
VQG Xun Thy l ni dng v tr ng quan trng ca cc loi chim nc di c. thng k c 220
loi chim thuc 41 h ca 11 b, trong , c 14 loi u tin bo tn v 2 loi him gp. Th: lit k
c 17 loi th, mt s th n tht c nh tn ti nhng khng pht trin.
Ngun: Bo co hin trng mi trng tnh Nam nh giai on 2011 - 2015, S TN&MT Nam nh, 2015; Bo co
Cng tc bo tn a dng sinh hc v pht trin bn vng cc HST trn a bn tnh Nam nh, Phan Vn Phong,
Bo co ti Hi ngh mi trng ton quc ln th IV, 2015.
155
CHNG 7
t nhin. RNM b ph i lm cho cc
HST ln cn nh rong l h, c bin b tiu
dit theo.
156
A DNG SINH HC
TT
Ngun gen
S lng
Ngun gen
cy trng nng nghip
Ngun gen cy
lm nghip
Ngun gen
cy dc liu
Vt nui
55 ging
Thy sn
75 ging (thuc 63
loi)
VSV Nm n
v nm dc liu
60 loi
500 loi
2.800 chng
128 ngun gen
157
CHNG 7
Theo nh gi ca B Khoa hc v Cng
ngh, qua trin khai thc hin Chng trnh
bo tn ngun gen, tnh n nm 2010
bo tn v lu gi c hn 14.000 ngun
gen ca trn 200 loi cy lng thc, thc
phm, cy n qu, cy lm nghip, cy
nguyn liu, cy dc liu v mt s loi cy
trng khc. ng thi cng bo tn v lu
gi c 25 ging ln (trong c 15 ging
ni), 24 ging b (7 ging ni), 40 ging g
(17 ging ni), 3 ging tru (2 ging ni)...
Bng nhng phng php bo tn khc
nhau nh bo tn ti ch, bo tn chuyn
ch thu thp c hng nghn loi ng
thc vt, trong c 26 loi qu him c
nguy c tuyt chng. Bo tn v lu gi
c 70 ging vt nui v gia cm c nguy
c tuyt chng... Cho ti nay Vit Nam,
cng tc bo tn ti ch (in-situ) ch yu
c p dng cho ngun gen lm nghip
v cy thuc di dng cc Khu bo tn.
Mt s t ngun gen cy trng nng nghip,
cy thuc v vt nui bc u c
Ngun gen
Bo tn ti ch
Bo tn chuyn ch
30 nhim v
164 vn
2.000 ging
100 loi
2.998 loi
30 ging
18 ging
3 khu bo tn
2.999
21.270 chng
Ngun: Bo co Hot ng khoa hc v cng ngh trong cng tc qun l bo tn v khai thc
- Pht trin ngun gen, V Khoa hc v Cng ngh cc ngnh kinh t k thut,
B Khoa hc v Cng ngh, Bo co ti Hi ngh mi trng ton quc ln th IV, 2015
158
A DNG SINH HC
Bng 7.6. Kt qu cng tc nh gi ngun gen
TT
Ngun gen
nh gi
ban u
22.331
ngun gen
10 loi
630 loi
16 ging
Thy sn
26 loi
17 loi
Vi sinh vt
4292
Rt t
Ngun: Bo co Hot ng khoa hc v cng ngh trong cng tc qun l bo tn v khai thc - Pht trin ngun gen,
V Khoa hc v Cng ngh cc ngnh kinh t k thut, B Khoa hc v Cng ngh, Bo co ti Hi ngh mi trng
ton quc ln th IV, 2015
bo tn c nh gi. i vi nh gi
ngun gen thy sn, nghin cu a dng di
truyn qun th cc i tng kinh t bc
u cng c thc hin Vit Nam trn
c Tra, c R phi v Tm s.
Trung bnh hng nm Trung tm Ti
nguyn di truyn thc vt (B NN & PTNT)
cung cp khong 1.000 lt vt liu di
truyn v mu ging, phc v chng trnh
ging, cc ti nghin cu khoa hc v
phc v o to.
Qu gen vt nui v thy sn chn
lc c mt s tnh c hu ca cc ging
tru, b, d, cu, ln v gia cm phc v
chng trnh chn to ging vt nui. Qua
s dng ngun gen ca 26 loi c
kinh t pht trin nui trng thy sn
nc ngt. Qu gen vi sinh vt s dng
khong 25% ngun gen vi sinh vt phc v
159
CHNG 7
Khung 7.8. S mai mt ngun ging cy trng
a phng
Ti H Ni cng c rt nhiu ging cy n qu
qu him ng trc nguy c b mai mt. Theo kho
st ca Trung tm Ti nguyn thc vt, vng thng
ngun sng y l ni c ngun gen cy n qu rt
phong ph, cc nh khoa hc pht hin c 6
ngun gen qu cn c bo tn nh: Bi Din, hng
Thch Tht, qut Tch Giang, cam Canh, nhn mun
i Thnh... Nhng cng tc bo tn cc ging cy
ny cha c quan tm ng mc, nh ging qut
Tch Giang (x Tch Giang, huyn Phc Th) c cht
lng thm ngon v nng sut cao, qu to, t ht, c
th t 100 kg qu/cy. Tuy nhin, hin nay ging cy
n qu ny ang ng trc nguy c mai mt v cha
c pht trin ng mc.
Ngun: Vin khoa hc Nng nghip Vit Nam, 2013
160
A DNG SINH HC
ha
14.000
12.157,08
12.000
10.000
8.000
7.115,08
5.830,76
6.000
4.000
2.000
580,32
164,19
2007
2008
89,34
2009
2010
2011
2012
G qu
25.626,91
22.950,44
22.052,19
17.759,44
16.806,13
2007
2008
2009
2010
17.870,45
2011
2012
S con qu him
19.132
18.088
12.936
12.930
7.848
587
2008
724
2009
508
2010
895
2011
1.081
2012
nh bt thy sn ng gp mt
phn rt ln cho nhu cu thc phm
ca nhn dn v xut khu. Tuy
nhin, vic gia tng mc tiu th,
cng vi vic qun l nh bt cha
hiu qu dn ti vic khai thc
thy sn qu mc nhiu vng lm
suy gim ngun li thu sn v ph
v nhng rn san h ven b. Nhiu
loi hi sn c gi tr cao b suy gim
nghim trng nh tm hm (Panulirus
spp.), bo ng (Haliotis spp.), ip
(Chlamys spp.)... nh bt mang
tnh hy dit nh dng cht n, cht
c v sc in nh bt c vn
cn din ra c trong ni a v vng
duyn hi, e da hn 80% rn san
h ca Vit Nam.
161
CHNG 7
7.4.3. Bin i kh hu v chy rng
Bin i kh hu
Vit Nam la mt trong nhng quc gia
chu nh hng nng nht ca BKH ton
cu. Trong iu kin BKH, cc HST b
chia ct chc chn s phn ng chm hn
trc nhng s thay i ny v c th s
khng trnh khi s bin mt cc loi sinh
vt vi tc rt cao.
i vi nc ta, mc nc bin dng
s lm mt i mt vng t thp rng ln cc HST t ngp nc ca cc ng bng
ln nht c nc - ni sinh sng ca cc
cng ng dn c lu i (hin c t l
i ngho cao), vng c tim nng sn
xut nng nghip ln nht v cc sinh
cnh t nhin ca nhiu loi bn a bao
gm c cc khu bo tn thin nhin, khu
d tr sinh quyn.
162
A DNG SINH HC
th Vit Nam.
Chy rng
Do iu kin kh hu ca nc ta, kh
nng chy rng vo ma kh hng nm l
rt ln. Trung bnh mi nm c 1000 - 3000
ha rng b chy, nht l vng cao nguyn
Trung B. Chy rng lm mt i sinh cnh
t nhin cc loi sinh vt, ngoi ra, lm suy
gim nhng loi sinh vt c hu ca cc
khu HST qu him.
163
TC NG CA NHIM MI TRNG
CHNG 8
TC NG CA
NHIM MI TRNG
165
TC NG CA NHIM MI TRNG
CHNG 8
TC NG CA NHIM MI TRNG
8.1. NH HNG N SC KHE CNG NG
Bo co chung Tng quan ca ngnh
Y t nm 2014 ch ra cc yu t nh
hng n sc khe cng ng, trong c
vic gia tng cc yu t nguy c t nhim
khng kh, nhim ngun nc v thc
phm, nhim do rc thi
Bnh tim mch
42
Ung th
2
6
Tai nn ch
25
Bnh tiu ha
11
22
Bnh h hp
Nhim trng ng h hp
17
Tai nn v
D tt bm sinh
Bnh tm thn
Cc bnh khc
Ung th
10
31
Tai nn ch
Bnh truyn nhim
Bnh ng h hp
Nhim trng ng h hp
7
9
22
Bnh i tho ng
Bnh tiu ha
Bnh tm thn
Bnh ph khoa
Cc bnh khc
Trong s cc bnh tt gy ra bi
nhim mi trng, c 4 nguyn nhn bnh
ch yu gy ra gnh nng bnh tt cho cng
ng gm: (1) Tiu chy: 94% cc bnh lin
quan n tiu ha l do nhim mi trng
nc, iu kin v sinh km; (2) Nhim
trng ng h hp di: nguyn nhn ch
yu do nhim khng kh, ng c kh thi
t t nhin liu dng cho nu nng sinh
hot, khi thuc l; (3) Tai nn, thng tch
bao gm: nguy c tai nn ni lm vic, bc
x, tai nn cng nghip, ng ch c ti
44% s tai nn c ngun gc t cc yu t
mi trng; (4) Bnh st rt: chim n 42%
t cc nguyn nhn nh chuyn i mc
ch s dng t, ph rng, qun l ngun
nc, thit k nh 2. Bn nguyn nhn gy
ra gnh nng bnh tt ch yu ny gp phn
lm gia tng t l cc bnh chnh gy mt
i s nm sng khe mnh do t vong sm
nam gii v n gii. (Biu 8.1)
8.1.1. Tc hi ca nhim khng kh n
sc khe con ngi
nhim khng kh thnh ph c
nhng nh hng rt ln i vi ng h
hp. Kh thi ca cac loai xe trong thanh
ph sn sinh cht gy hai cho phi. Bn
cnh , bi mn trong khng khi cng l
tc nhn gy ra bnh ung th phi, va nguy
him nht la loai bui PM2.5 vi vi kich thc
nho se thm nhp su hn vao trong phi.
2. Vin v sinh y t cng cng Tp. H Ch Minh
167
CHNG 8
Khung 8.1. Bnh bi phi
than trong ngnh khai thc than
Bnh bi phi - than (Anthracosis) l do ngi lao ng khai thc
than (khai thc hm l, khai thc
m l thin hay ni sng, tuyn,
ch bin than) ht phi bi than
trong thi gian di c nhng biu
hin triu chng v h hp nh ho;
tc ngc; khc m nhiu, thng
l sau khi lm vic hoc lc na
m, thm ch c khi ngh vic
3 - 4 ngy. m thng c mu
en v lng; kh th, bt u l
kh th khi gng sc tip theo n
giai on mun ca bnh th c
kh th thng xuyn v lin tc;
Ri lon thng kh phi vi hi
chng tc nghn l ch yu v hi
chng hn hp. Ngoi ra ngi b
bnh bi phi - than cn c nguy
c b trn kh mng phi, x ho
phi v vim ph qun mn tnh.
Ngun: Cc Qun l mi trng y t,
B Y t, 2014
Bng 8.1. T l cc bnh ngi mc cao nht trong phm vi ton quc (%)
STT
Bnh
2010
2011
2012
2013
4,2
4,2
5,1
4,7
6,9
3,5
4,3
3,96
3,5
2,7
3,2
2,89
168
TC NG CA NHIM MI TRNG
Tn Long (416)
S lng
H Thng (238)
T l %
S lng
T l %
Vim hng mn
21,1
57
23,9
Vim mi d ng
36
8,6
28
11,8
Vim mi mn
40
9,6
25
10,5
Vim Amidal mn
24
5,8
11
4,6
14
3,4
3,4
226
54,4
137
57,6
137
32,9
85
35,7
Bnh mt
253
60,8
140
58,8
Bnh ngoi da
158
38,0
93
39,1
75/275
27,2
29/120
24,2
169
CHNG 8
Khung 8.3. Nhim khun
h hp cp tnh tr em
Theo s liu thng k cc
c s y t cng lp, nhim
khun h hp cp tnh tr
em l nguyn nhn cao nht
n khm bnh v vo iu
tr ti cc bnh vin v l mt
trong cc nguyn nhn gy t
vong cao tr em. Trong cng
ng, hng nm trung bnh
tn sut mc nhim khun h
hp cp tnh ca mi tr t 4
- 5 ln. Vi khun hay gp nht
trong vim phi mc phi
cng ng tr em l ph cu
khun chim ti khong 30 50% trng hp. H. influenzae
tp B l nguyn nhn vi khun
ng hng th 2 chim khong
10 - 30%.
Ngun: Bnh vin Bch Mai,
2014
ngi dn.
trong ma h vn hnh cc my iu ha
ptng gn 90%.
TC NG CA NHIM MI TRNG
2011
2012
2013
Thng hn
873
787
807
L trc trng
41.506
43.133
40.064
L amp
23.305
23.762
21.973
Tiu chy
753.714
720.247
660.450
113.121
157.391
79.495
171
CHNG 8
Theo nh gi ca B Y t v B TN&MT,
Khung 8.5. Tr em lng ng Mai
b phi nhim ch
Thn ng Mai nm trn a bn x Ch
o, huyn Vn Lm, Hng Yn,hng chc
nm nay chuyn ngh ti ch ch. T nhng
nm 70, ngi dn ni y chuyn sang thu
mua c quy c hng v tho d ly ch.
H un nu bng dng c th s, bnh c
quy thi b ngay trong khun vin gia nh.
Khi t nhng l un nu pht tn ra mi
trng, nh hng n khng kh, t, nc
v sc khe con ngi.
Cui nm 2014, Vin Sc khe ngh
nghip v mi trng xt nghim mu
t, nc, khng kh, thc phm nui trng
trn t ti thn ng Mai. Kt qu cho
thy ni y b nhim c ch rt nng.
Nc b mt ti cc con knh, rch quanh
lng c nng ch cao gp hng nghn
ln so vi tiu chun. Rau mung cng
nhim ch cao hn tiu chun 1,3 ln.
Mu xt nghim c ly vo ngy 16 17/5, trong t cc nhn vin y t khm sc
khe min ph cho ton b dn thn ng
Mai. Thi im y thn c 335 tr th 317
em c ly mu xt nghim ch. Kt qu
cho thy 207 chu (65%) b nhim c ch,
cn phi iu tr thi c. Trc y xt nghim 109 chu th c 33 mu cho kt qu
nhim c ch.
Ngun: Vin Sc khe ngh nghip
v mi trng, B Y t, 2015
TC NG CA NHIM MI TRNG
Cc bi tro x th ca cc nh my
qu v l, i vo c th ngi v ng vt
ch s thng minh.
Mt s vng ca nc ta vn chu nh
hng ca cc cht c ha hc do M s
dng trong chin tranh (c bit l dioxin)
173
CHNG 8
Khung 8.7. Mt s vn c bn v x l
nhim dioxin hin nay Vit Nam
X l dioxin c ngun gc t cht dit c
l vn rt phc tp v nng dioxin qu
cao, t l TCDD (loi c nht v c bn
vng nht) rt cao. Phng php chn lp
ch c gi tr trong mt thi gian nht nh.
Phng php x l bng cng ngh sinh
hc cn c mt s vn cn c lm r.
Theo cc nghin cu ca USEPA (Cc Bo
v mi trng M, 2013), cng ngh sinh
hc x l dioxin ch mi thnh cng trong
phng th nghim, cha th trin khai ngoi
hin trng. Phng php hp gii nhit
ang c thc hin ti Nng cng c
nhng hn ch khi lng dioxin thi qua
khng kh v nc thi cn cao hn nng
cho php, buc phi s dng mt khi
lng ln than hot tnh hp ph dioxin.
Hin nay, trong Chng trnh nghin cu
cp nh nc v dioxin, B Quc phng
ang nghin cu tch hp cc cng ngh
khc nhau x l dioxin.
Ngun: Bo co Mt s vn c bn v
x l nhim dioxin hin nay Vit Nam,
Hi ngh mi trng ton quc ln th 4
thng 9/2015
174
TC NG CA NHIM MI TRNG
gy nhc u, nn ma, v lu di c th gy
tn thng gan v cc c quan khc. Ngoi
ra khi tip xc trc tip vi rc thi cn gy
ra bnh xung huyt nim mc ming, vim
hng, li, ri lon tiu ha.
8.2. NH HNG TI H SINH THI
H sinh thi l h thng cc qun th
sinh vt sng chung v pht trin trong mt
mi trng nht nh, quan h tng tc vi
nhau v vi mi trng . Cn bng sinh
thi c duy tr ch yu l nh vo kh nng
t iu tit ca chnh HST, nu vt qua gii
hn cho php th kh nng t iu chnh
s khng cn tc dng na, cn bng sinh
thi do b ph v. nhim mi trng l
nguyn nhn khin mi trng t nhin thay
i, vt qu kh nng iu tit ca HST dn
n cn bng sinh thi b ph v, gy nh
hng nghim trng n i sng ca chnh
bn thn con ngi.
Nhng hot ng khai thc du kh v
vn ti trn bin v ang mang n nguy
c gy nhim du trn bin. Nhng v
nhim do trn du trn bin gy nn nhng
nh hng nghim trng n mi trng sinh
thi (Khung 8.8 v Khung 8.9).
nhim khng kh l mi e da nghim
trng ti a dng sinh hc v cc HST. Tc
ng ca nhim khng kh n cc qun
x rng r rt nht. Khi rng b suy gim, cy
ci b cht, cc loi sinh vt khc trong rng
cng s b tuyt chng cc b. Mc d qun
x c th khng b tiu dit do nhim khng
kh nhng cu trc qun th ca loi cng s
b thay i v cc loi mn cm thng b tn
thng v s b tiu dit (Khung 8.10).
175
CHNG 8
8.3. NH HNG N KINH T - X HI
Ngoi cc mi e da v sc khe
ca ngi dn, nhim mi trng cn
gy nh hng ln ti KT - XH. Nu xem
xt di gc pht trin bn vng, cch
tnh GDP nh hin nay cha quan tm n
mi trng, sinh thi, ti nguyn b khai
thc trong cc hot ng sn xut to ra
sn phm v dch v. Theo nhiu chuyn
gia trong v ngoi nc, vi m hnh kinh
t nh hin nay, nu GDP Vit Nam tng
gp i, th nhim mi trng s tng gp
ba ln; c tng 1% GDP th thit hi do
nhim mi trng s lm mt i 3% GDP10;
ring t l chi tr bo v chm sc sc
khe ca nm 2020 s ln ti 1,2% GDP,
tng 4 ln so vi nm 2010. Do , ch tiu
GDP xanh gn y c nghin cu
tnh mt ch tiu tng hp khc nhm phn
nh c s tng trng kinh t mt cch
bn vng do tnh y cc chi ph v
vn sn xut, vn con ngi v vn mi
trng11.
8.3.1. Thit hi kinh t do gia tng ganh
nng bnh tt
Tnh trng thiu nc sch hng nm
gy nh hng ti t nht 1 triu ngi dn
Vit Nam. Bnh l v t, thng hn vn
cn rt ph bin l do ngun nc b
nhim gy ra, ch yu cc a phng
ngho. c nhng trng hp b t vong
do s dng nc bn v nhim (ch yu
l tr em). Thng k trong 4 nm qua, c
ti 6 triu trng hp mc bnh lin quan
ti thiu nc sch, c tnh chi ph trc
tip cho vic khm cha bnh t, thng
10. Bi pht biu ca Th tng Nguyn Tn Dng ti Hi
ngh mi trng ton quc ln th 4 (thng 9/2015)
11. UNSD: T chc Thng k Lin Hp quc, 2009
176
TC NG CA NHIM MI TRNG
177
CHNG 8
Khung 8.14. Nng dn ku cu v la b cht
Lin tc cc v sn xut la gn y, nng dn
x Long Khnh A v Long Khnh B, huyn Hng Ng,
tnh ng Thp gp kh khn khi xung ging xong, la
khng m chi, cht cy giai on m hoc mt s din
tch khc khi tr chn b rt bng, khng thu hoch c.
Theo Trm Bo v thc vt huyn Hng Ng, tnh
trng la b thit hi xy ra cch y khong 3 nm.
Nguyn nhn do nh hng nc thi hm c lin tc
nhiu v dn n ng c hu c. Qua kho st ca
ngnh chc nng vo ngy 5/6/2015, ti x Long Khnh
B c 6ha la khong 15 ngy tui b thit hi, trong
c 4,9ha la thit hi 100%, 1,1ha b thit hi khong
20%; x Long Khnh A c trn 1ha la b thit hi
khong 15%. C th, v h thu nm ri c khong 20ha
la ca 2 x b thit hi gn 100% din tch xung ging.
4.000
H lm ngh
Cng ng x hi
3.500
3.000
2.500
2.000
1.500
1.000
500
00
Bnh a thn Nu ru
oi
i Lm
Bc Ninh
Ch bin
TBS Qu
Dng
Bn kh
Min dong Bn t thn
Minh Khai Kim Phng Thng
H Ni
Ninh Bnh
178
TC NG CA NHIM MI TRNG
179
CHNG 8
8.3.4. Thit hi kinh t do chi ph ci thin
mi trng
tng trng kinh t bn vng, nng
cao sc khe cng ng v gim thiu tc
ng mi trng cn phi gii quyt cc tn
ti v v sinh mi trng. Nhng nm gn
y, Chnh ph u t khong 500 triu
USD mi nm vo lnh vc ny. Tuy nhin,
ch tnh ring lnh vc x l nc thi
th, d tnh t nay n nm 2025, Vit Nam
cn u t khong 8,3 t USD13.
Nghin cu v anh gia cac tac ng
kinh t do v sinh mi trng Vit Nam
ch r iu kin v sinh km gy tc ng
nghim trng ln sc khe cng ng. Tnh
trng v sinh km cng l nguyn nhn gy
nhim mi trng. Cng theo nghin cu
ny, mi nm tnh trng v sinh yu km
lm thit hi cho Vit Nam 1,3% GDP
di dng cc khon chi ph hoc thu nhp
b mt i do v sinh mi trng km gy ra
(Biu 8.3).
triu USD
350
300
250
200
150
100
50
0
Y t
Ngun nc
Mi trng
Du lch
Cc phc li khc
180
TC NG CA NHIM MI TRNG
181
CHNG 8
mi trng. Cc xung t in hnh ti cc lng
ngh bao gm: xung t gia cc nhm x hi
trong lng ngh; xung t mi trng gia cc
lng ngh lm ngh v khng lm ngh; xung
t gia hot ng sn xut v m quan, vn
ha. Trong qun l CTR, xung t mi trng
ch yu pht sinh do vic lu gi, vn chuyn,
x thi chn lp CTR khng hp v sinh. Nhng
xung t gia cac doanh nghip gy nhim
mi trng vi cng ng b nhim anh hng
n sinh hoat va sc khoe, hoc anh hng n
cac hoat ng vn hoa, du lich va canh quan
khac cng l loi xung t mi trng c tnh
ph bin (Khung 8.19).
Xung t mi trng trong sn xut nng
nghip ni bt trong thi gian va qua l cc
xung t gia ch chn nui vi ngi dn sinh
sng quanh vng. Nhiu trang tri chn nui, l
m, x nghip ch bin thc phm nm xen ln
trong khu dn c, quy m nh l, manh mn, t
pht li thiu ch trng u t cho h thng x l
nc thi v x l cht thi chn nui ang l
nhn t tc ng lm tng nhim v xung t
mi trng, ph bin nng thn (Khung 8.20).
182
TC NG CA NHIM MI TRNG
183
CHNG 8
184
QUN L MI TRNG
CHNG 9
QUN L MI TRNG
185
QUN L MI TRNG
CHNG 9
QUN L MI TRNG
9.1. KT QU THC HIN CC CH TIU
V MI TRNG TRONG 5 NM QUA
Giai on 2011 - 2015, cc Chin lc,
K hoch pht trin KT - XH tip tc c
xy dng theo hng pht trin bn vng,
ton din trn c 3 lnh vc: kinh t, x hi
v mi trng.
Theo , nhm ch tiu v mi trng
c t ra vi mc tiu duy tr bn vng
ngun ti nguyn thin nhin, nng cao cht
lng mi trng sng v gim thiu nhim
mi trng. Trn c s Chin lc, K hoch
cho c giai on, hng nm, Quc hi u
thng qua K hoch pht trin KT - XH cho
tng nm, trong , c a ra mt s ch tiu
mi trng. Tuy nhin, qua thi gian trin
khai thc hin, kt qu thc hin cc ch tiu
mi trng hng nm so vi mc tiu ra
cn tng i thp (Bng 9.1).
CHNG 9
thu gom. T l x l CTNH c t khong
40% tng lng CTNH pht sinh. T l thu
gom cht thi y t cng cn kh thp. Hin
mi ch c 50% cc bnh vin thc hin
phn loi, thu gom cht thi y t t yu cu
theo Quy ch qun l cht thi y t. Nh
vy, so vi mc tiu t ra n nm 2020 th
y cng l mc tiu kh t c.
Ch tiu hon thnh km nht l t l
KCN, KCX ang hot ng c h thng x l
nc thi tp trung: k hoch pht trin KT
- XH nm 2014 t mc tiu 80% KCN,
KCX ang hot ng c h thng x l nc
thi tp trung nhng trong nm 2014, t l
ny mi ch t khong 60% v nm 2015,
c t khong 74,9%. Cha k n, ngay
c nhng KCN xy dng h thng x l
nc thi tp trung th hiu qu x l cng
khng cao, c bit l i vi nhng KCN
c thi gian hot ng lu nm do h thng
x l nc thi ca cc khu ny t nhiu
xung cp. Nhiu KCN khc tuy xy dng
c h thng x l nc thi tp trung,
nhng thc cht li khng hot ng hoc
hot ng ch mang tnh i ph khi b c
quan chc nng kim tra.
Ch tiu t l cc c s gy nhim mi
trng nghim trng c x l c nhiu ci
thin qua tng nm. T tng s 439 c s
gy nhim mi trng nghim trng theo
Quyt nh s 64/2003/Q-TTg, sau hn 10
nm, n cui nm 2015, c 395/439 c
s hon thnh bin php x l nhim
trit , khng cn gy nhim mi trng
nghim trng, chim t l gn 90%; cn li
44 c s cha hon thnh cc bin php
x l nhim trit , chim t l 10,71%.
167/435 c s gy nhim mi trng
188
T l dn s nng
thn c s dng
nc hp v sinh
T l c s gy
nhim mi trng
nghim trng c
x l
85
100
CTR y t
82
83
55
69
86
78
40
K
hoch
pht
trin
KT-XH
nm
2011
K
hoch
pht
trin
KT-XH
nm
2012
70
79
41
80
85
41
K
hoch
pht
trin
KT-XH
nm
2013
80
85
41,5
K
hoch
pht
trin
KT-XH
nm
2014
90,9
82
50
77
83
76
39,5
Kt
qu
t
c
nm
2010
90,9
82
50
77
78
77
39,7
Kt
qu
90,9
83
60
83,6
78
t ch
tiu
Khng
t
Khng
t
t ch
tiu
Khng
t
78
40,7
Khng
t
Khng
t
Kt
qu
189
84
57
86,1
82,5
79
41
Kt
qu
Khng
t
t ch
tiu
t ch
tiu
nh
gi
Nm 2013
40
84
75,5
87
84,5
80
40,43
Kt
qu
Khng
t
t
ch
tiu
Khng
t
nh
gi
Nm 2014
78,9
89,29
85
81
40,73
Kt
qu
Khng
t
t
ch
tiu
Khng
t
nh
gi
c t n
6/2015
Ngun: Tng hp t s liu ca cc B Xy dng, Y t, NN&PTNT, KH&T, TN&MT cc nm 2011, 2012, 2013, 2014, TCMT, 2015.
Khng
t
t
ch
tiu
Khng
t
nh
gi
Nm 2012
nh
gi
Nm 2011
95
100
T l dn s th
c s dng nc
sch
100
T l che ph rng
T l KCN, KCX
ang hot ng c
h thng XLNTTT
t tiu chun mi
trng
T l x l cht thi
rn
45
Tn ch tiu
TT
Chin
lc
PT
KT-XH
n
nm
2020
Mc tiu ra
Bng 9.1. Cc ch tiu mi trng ra trong cc ngh quyt ca Quc hi, ca Chnh ph v kt qu thc hin nm 2011 - 2015 (%)
QUN L MI TRNG
CHNG 9
9.2. H THNG CHNH SCH, VN BN
QUY PHM PHP LUT V CC TIU
CHUN, QUY CHUN V MI TRNG
190
QUN L MI TRNG
mi trng nm 2014.
CHNG 9
Tnh thc thi ca mt s vn bn
cn thp, vic trin khai cha y v
nghim tc
C rt nhiu quy nh php lut khng
th p dng trong thc t hoc p dng
khng hiu qu, do nhng quy nh ny
khng ph hp. in hnh nh ni dung
qun l CTR c quy nh trong Ngh nh
s 59/2007/N-CP c quy nh v vic
phn loi CTR ti ngun. Tuy nhin, cho
n nay, sau 8 nm trin khai, vic phn loi
CTR ti ngun mi ch thc hin ti m hnh
th im mt s th ln (chn mt s
phng, qun); cn quy nh v ph BVMT
i vi CTR, n nay vn cha trin khai
c khu vc nng thn.
Khung 9.2. Phn cng trch nhim
trong qun l cht thi
Theo phn cng ca Chnh ph ti Ngh nh
s 38/2015/N-CP, B TN&MT thng nht qun
l nh nc v CTNH, CTR cng nghip thng
thng. i vi CTR sinh hot, B TN&MT ch
tr, phi hp vi B Xy dng, cc c quan lin
quan v U ban nhn dn cp tnh t chc qun
l. C th, B TN&MT c trch nhim hng
dn k thut, quy trnh qun l trong vic phn
loi, lu gi, tp kt, trung chuyn, vn chuyn,
s ch, ti s dng, ti ch, ng x l, x l v
thu hi nng lng t CTR sinh hot; t chc
qun l, kim tra cc hot ng BVMT v qun
l CTR sinh hot. B Xy dng c trch nhim
hng dn qun l u t xy dng c s x l
CTR sinh hot theo quy hoch c ph duyt...
i vi cht thi y t, B TN&MT quy nh
chi tit vic vn chuyn, x l cht thi y t; B Y
t ch tr, phi hp vi B TN&MT quy nh chi
tit vic phn loi, lu gi, qun l cht thi y t
trong phm vi khun vin cc c s y t v cht
thi pht sinh t hot ng mai tng, ha tng.
Ngun: TCMT, 2015.
192
QUN L MI TRNG
193
CHNG 9
r rng. i vi vn nhn lc, mt s lnh
vc cn thiu i ng cng chc, vin chc
c trnh cao, chuyn mn su. C cu i
ng cn b cha hp l, phn ln s cng
chc, vin chc hin c u c o to
v khoa hc c bn hoc chuyn ngnh k
thut, thiu k nng qun l.
cp tnh, thnh ph, mc d t chc
chuyn mn v BVMT (Chi cc BVMT)
c thnh lp v hot ng t giai on
trc, tuy nhin nhiu a phng, nng
lc ca c quan ny cn yu, cha p ng
c yu cu phn cp qun l. Tnh n
nay, hu ht cc Chi cc BVMT u cha c
t chc trc thuc chuyn trch thc hin
chc nng qun l bo tn DSH. Ngun
nhn lc vn thiu v s lng, hn ch
v cht lng, c bit i vi nhng lnh
vc nh nh gi tc ng mi trng, an
ton sinh hc, bo tn DSH, kinh t mi
trng Thm vo , vi ch trng tip tc
tinh gin bin ch cn b, cng chc, vin
chc ti thiu 10% ca cc b ngnh a
phng th vn ngun nhn lc cho lnh
vc mi trng, c bit cp a phng
s cn gp rt nhiu kh khn.
i vi cp huyn, trung bnh hin nay
ch c 2 cn b chuyn trch v ti nguyn
v mi trng, cn cp x cha c cn
b chuyn trch v mi trng. Vn ny
tn ti t giai on trc nhng cha c
hng gii quyt. Lc lng cn b chuyn
mn mi trng ti cc doanh nghip tuy
c b sung, pht trin nhng nhn chung
cn yu v thiu, do vy cng tc gim st
ni b v thc thi php lut BVMT cc
doanh nghip cn cha hiu qu.
194
QUN L MI TRNG
b tr kinh ph x l, phn ln cc c s y
T ng
Ngn sch TW
12.000
12000
Ngn sch P
10.000
10000
8000
800
6000
600
vo mt s nhim v trng tm nh u t
400
4000
200
2000
00
Nm 2012
Nm 2013
Nm 2014
Nm 2015
195
CHNG 9
Ngun u t ti chnh cho chng
trnh mc tiu quc gia v mt s n ln
v bo v mi trng
Trin khai thc hin Quyt nh s
58/2008/Q-TTg v Quyt nh s 38/2011/
Q-TTg ca Th tng Chnh ph, tnh n
nay, ngn sch Trung ng h tr x l
trit cc c s nhim mi trng nghim
trng thuc khu vc cng ch vi tng kinh
ph gn 2.370 t ng cho 381 d n.
khc phc v gim thiu nhim
mi trng cc khu vc b nhim mi
trng nghim trng, Chng trnh mc tiu
quc gia v khc phc nhim v ci thin
mi trng5 c trin khai vi tng s
kinh ph l 5.863 t ng, trong : kinh ph
Trung ng phn b l 2.500 t ng; ngn
sch a phng i ng l 1.500 t ng;
vn vay ODA, vin tr nc ngoi v ca
cc t chc KT - XH khc l 1.863 t ng.
i vi cc a phng, vic b tr vn
cho cng tc BVMT ch yu thc hin qua
cc Chng trnh mc tiu quc gia v nc
sch, v sinh mi trng nng thn, Chng
trnh mc tiu quc gia khc phc nhim
v ci thin mi trng, Chng trnh mc
tiu quc gia ng ph vi bin i kh hu
vi tng vn u t trong giai on 2010 2015 khong hn 5.700 t ng.
C th thy rng, kinh ph thc hin
chng trnh mc tiu quc gia v mt s
n ln v BVMT c quan tm, b tr
nhng cn hn ch, cha p ng cc mc
tiu, ni dung c ph duyt.
5. Quyt nh s 1206/Q-TTg ngy 02/9/2012 ca Th
tng Chnh ph ph duyt Chng trnh mc tiu quc gia
v khc phc nhim v ci thin mi trng
196
QUN L MI TRNG
sang nm sau.
Vai tr v s ch o chuyn mn ca c
CHNG 9
cp quc gia, sau 13 nm hot ng,
cp a phng, tnh n ht nm
n v tnh: t ng
TT
Hot ng
Giai on
Giai on
2006-2010
2011-2015
So snh (%)
Tng mc cp tn dng
512,19
1.015,62
+ 98,3%
108,96
497,71
+ 356,8%
Ti tr cc d n v hot ng mi trng
H tr gi in i vi d n in gi ni li
0,82
17,47
- 29,3%
36,69
27,08
17,28
- 36,2%
0,58
2,51
+ 332,0%
12,35
234,81
23,55
89,93
+ 281,9%
198
QUN L MI TRNG
199
CHNG 9
hin k qu, nhn k qu i vi cc doanh
gia cc a phng.
hp vi yu t mi trng cc x nghip
cng nghip, p dng sn xut sch hn,
xy dng m hnh sinh thi). Tuy nhin,
vic trin khai vn cn phm vi hp, quy
m nh, m hnh n gin, d thc hin.
Ngun kinh ph t cc d n, chng
trnh quc t
Giai on 2011 - 2015 cng c nh
du bi nhng bc tin ng k trong vic
huy ng vn h tr, vn vay ca cc quc
gia, t chc quc t cho cng tc BVMT nc
ta. Cc ngun vn huy ng ng gp
mt phn quan trng cho u t cc cng
trnh x l mi trng tp trung cc a
phng (bi chn lp CTR tp trung, trm
x l nc thi sinh hot tp trung, l t
cht thi y t). Trong giai on ny, ngun
vn ODA dnh cho cc d n c lin quan
v mi trng t khong 3.739 triu USD,
trong , vn vay l 3.514 triu USD, vin
tr khng hon li l 255 triu USD.
200
QUN L MI TRNG
B
TN&MT*
Cc B,
ngnh
khc
Cc S
TN&MT
H s MC
nhn
100
12
10
71
nhn
1.252
112
6.525
ph duyt
1.205
94
5.623
nhn
352
1.712
cp giy
xc nhn
300
1.146
bo co kt
qu thm nh
H s TM
H s hu
thm nh
201
CHNG 9
Cha c bin php kim sot mc p
ng ca cc t chc t vn nh quy nh
php lut. H thng thng tin, d liu v
mi trng (c bit l cc thng tin v mi
trng nn v sc chu ti mi trng)
phc v cho cng tc MC, TM khng
y . Nhiu tiu chun, quy chun k
thut mi trng, c bit l cc tiu chun,
quy chun k thut khng lin quan n
cht thi cn thiu ht nn cha tiu
ch nh gi ton din cc tc ng mi
trng gy ra bi d n. Cng tc kim tra,
xc nhn vic thc hin cc ni dung BVMT
trc khi d n i vo hot ng tuy c
y mnh nhng cha p ng yu cu thc
t. Cc cng c nh TM tng hp cho mt
vng lnh th, TM xuyn bin gii cha
c trin khai do cha ngun lc tin
hnh nghin cu phng php lun ca cc
cng c TM ny. Mt vn khc cng
tn ti t nhng giai on trc nhng n
nay vn cha c nhiu ci thin l ngun
nhn lc, kinh ph v trang thit b cha p
ng c nhu cu thc t, c bit l cp
a phng. Bn thn cc ch u t, doanh
nghip cha nhn thc c y v tm
quan trng ca hot ng TM nn cha c
s u t, quan tm thch ng. Thm vo
, trch nhim v nng lc ca n v t
vn lp bo co TM vn cha c kim
sot; trch nhim v nng lc ca mt s hi
ng thm nh vn cha c tng cng.
Nm
Tng s c s,
KCN, CCN thanh
tra, kim tra
S c s,
KCN, CCN
vi phm
S tin
x pht
(t
ng)
2011
435
219
26,708
2012
467
188
34,56
2013
636
335
46,68
2014
826
639
92,28
202
QUN L MI TRNG
203
CHNG 9
ban hnh10. Th tng Chnh ph ang xem
xt, ban hnh K hoch hnh ng quc
gia v kim sot nhim mi trng KCN
n nm 2020. Nhiu a phng v KCN
c l trnh k hoch hoc v ang
trin khai xy dng cc trm x l nc thi;
hot ng ca Ban qun l cc KCN trong
qun l mi trng i vo n np v r
nt hn. n nay, c 73% tng s a
phng trn c nc ban hnh quy ch phi
hp qun l mi trng KCN gia Ban qun
l cc KCN v c quan qun l mi trng
a phng, gp phn cng c v ci thin
cht lng qun l mi trng KCN trn a
bn. Bn cnh cc cng c php l, cc gii
php v cng ngh, k thut cng c ph
bin, s dng linh hot, ph hp vi tng
loi hnh ngnh ngh c pht sinh cht thi
trong KCN.
Cng tc BVMT ti cc lng ngh c
nhiu chuyn bin v t c nhng kt
qu ng ghi nhn, c bit sau khi y ban
thng v Quc hi t chc gim st chuyn
vic thc hin chnh sch php lut v
mi trng ti cc khu kinh t, lng ngh v
ban hnh Ngh quyt s 19/2011/QH1311.
Th tng Chnh ph ban hnh n
tng th BVMT lng ngh n nm 2020
204
v nh hng n nm 203012; B Ti
nguyn v Mi trng ban hnh Thng
t s 46/2011/TT-BTNMT13 nhm to dng
hnh lang php l thc hin hot ng
qun l mi trng lng ngh. Ti cc a
phng, c 21/63 tnh, thnh ph ban
hnh quyt nh ph duyt k hoch trin
khai n tng th BVMT lng ngh n
nm 2020 v nh hng n nm 2030.
Th tng Chnh ph cng ang ch o B
Ti nguyn v Mi trng tp trung nghin
cu xy dng v sm ban hnh h s v l
trnh p dng Quy chun k thut quc gia
v mi trng cho ph hp vi nng lc v
trnh sn xut trong lng ngh, ng thi,
to s khc bit trong nhn thc v qun l
gia lng ngh thc s vi cc i tng
sn xut, kinh doanh, dch v trn a bn
nng thn; tp trung trin khai thc hin tt
Chng trnh mc tiu quc gia khc phc
nhim v ci thin mi trng giai on
2012 - 2015 vi trng tm u tin khc phc
nhim v ci thin mi trng lng ngh
ti 47 lng ngh gy nhim mi trng
nghim trng.
Cng tc qun l nhp khu ph liu
tng bc c iu chnh v c nhng
kt qu nht nh. Theo thng k ca cc
tnh, thnh ph trong c nc, trong cc
nm 2011 - 2012, c khong 400 doanh
nghip nhp khu ph liu lm nguyn liu
sn xut, ch yu l nhm ph liu st, thp
(khong 2,2 - 2,5 triu tn/nm), ph liu
nha (0,8 triu tn/nm), ph liu giy (0,7
12. Quyt nh s 577/ Q-TTg ngy 11/4/2013 ca th
tng chnh ph ph duyt n tng th BVMT lng
ngh n nm 2020 v nh hng n nm 2030.
13. Thng t s 46/2011/TT-BTNMT ngy 26/12/2011 quy
nh v bo v mi trng lng ngh
QUN L MI TRNG
CHNG 9
nc ngm). So vi giai on trc, s a
phng u t v lp t cc trm quan
trc mi trng nc v khng kh t ng,
lin tc cng tng ln ng k. Tnh n
nay, cng vi cc chng trnh quan trc
cp Trung ng, cc chng trnh quan trc
ca cc a phng cng ph trn hu
ht a bn c nc.
Nhn chung, trong giai on 2011 2015, hot ng quan trc ngy cng c
m rng cng nh i vo chiu su. Cng
ngh quan trc ngy cng a dng, hin i
vi hng lot cc thit b, hnh thc quan trc
c tng cng, ng dng nh quan trc t
ng. S pht trin v cng ngh cng gip
tip cn vi vic quan trc cc vn mi
nh thy ngn trong khng kh, gim st
nhim xuyn bin gii, quan trc DSH S
pht trin ca cng ngh quan trc gip
cho cc thng tin v cht lng mi trng
c cung cp n cc nh qun l v ngi
dn c kp thi v chnh xc.
Vic ban hnh Ngh nh s 27/2013/
N-CP v sau l Ngh nh s 127/2015/
N-CP gp phn quan trng trong vic
qun l cht lng hot ng quan trc mi
trng. Sau thi gian trin khai thc hin,
hot ng quan trc mi trng ngy cng
i vo n np v nng cao cht lng.
Cng trong giai on ny, vic m rng
cc hot ng hp tc quc t trong lnh vc
quan trc mi trng t, nc khng kh
vi nhiu nc v cc t chc quc t
gp phn lm cho hot ng quan trc ngy
cng tin gn hn vi cc nc trong khu
vc v trn th gii.
206
QUN L MI TRNG
CHNG 9
c y mnh trong thi gian qua nh
quan trc DSH, quy hoch DSH, chi tr
dch v mi trng lin quan n DSH, bi
hon DSH, nh gi mc tn thng cc
HST, lng gi thit hi, lng gi kinh t ti
nguyn DSH,...
Hot ng hp tc quc t trong lnh
vc DSH cng thu c nhiu kt qu
ng khch l. Nhiu d n quc t v bo
tn DSH do Qu Mi trng ton cu,
Ngn hng th gii, T chc Hp tc pht
trin Nht Bn v cc i tc khc trn
th gii ti tr c t chc trin khai.
Cc hot ng hp tc vi cc i tc song
phng nh Hoa K, Trung Quc, H Lan,
c, Nht Bn,... v cc i tc a phng
nh WWF, IUCN, UNDP, UNEP, WCS, FFI,
Bionet, Birdlife c y mnh. Chnh ph
ban hnh 02 Ngh quyt14 v vic gia
nhp Ngh nh th b sung Nagoya - Kualar
Lumpur v ngha v php l v bi thng
trong khun kh Ngh nh th Cartagena
v an ton sinh hc; gia nhp Ngh nh th
Nagoya v tip cn ngun gen v chia s
cng bng, hp l li ch pht sinh t vic s
dng ngun gen trong khun kh Cng c
DSH; nghin cu kh nng gia nhp Cng
c v cc loi hoang d di c (CMS), hp
tc i tc v ng di c ca cc loi chim
(Flyway Partnership).
Bn cnh nhng kt qu t c,
cng tc qun l DSH vn cn ang tn
ti nhng kh khn, bt cp cn tip tc
c gii quyt. Qun l DSH vn l vn
gy tranh ci trong thi k kinh t ang
pht trin ca Vit Nam hin nay. Vn
14. Ngh quyt s 10/NQ-CP ngy 12/02/2014 v
QUN L MI TRNG
CHNG 9
vc BVMT. Nhiu chng trnh khoa hc
v cng ngh cp quc gia, cp b c
trin khai trong giai on ny.
Trong giai on ny, cc nghin cu
khoa hc cng ngh ch yu tp trung vo
4 nhm ni dung: nghin cu v xy dng
c ch, chnh sch, cng c, h thng qun
l trong BVMT; nghin cu v quy hoch,
d bo, quan trc v kim sot, phng nga
nhim mi trng; nghin cu v cc m
hnh, cng ngh gim thiu, x l nhim
mi trng; nghin cu v ci thin mi
trng v bo tn DSH. Cc ti nghin
cu tp trung gii quyt cc vn u
tin, thc tin theo yu cu ca cng tc
qun l nh nc v BVMT. Kt qu nghin
cu bc u p ng kp thi yu cu
cp thit ca thc tin, gii quyt tt nhng
vn t ra t cc nh hng, chin
lc, chng trnh ca quc gia v ngnh
mi trng.
9.8.2. p dng cng ngh trong x l
cht thi
Kt qu kho st thc t gn y cho
thy, thc trng pht trin v p dng cng
ngh x l cht thi Vit Nam c nhng
bin chuyn tch cc. V loi hnh, cc
doanh nghip trong nc bc u c
kh nng t thit k v ch to tng i
cc loi hnh c tnh ph bin x l
cht thi. Tuy nhin, theo nh gi chung,
trnh cng ngh x l cht thi Vit
Nam cn mc trung bnh trong khu vc.
Mt s doanh nghip nc ngoi, lin
doanh hoc cc doanh nghip ln c kh
nng u t cc h thng, cng trnh x l
cht thi tng i ng b, hin i.
210
QUN L MI TRNG
CHNG 9
- on thanh nin cng sn H Ch Minh,
Tng lin on Lao ng Vit Nam v Hi
ngi cao tui Vit Nam; k 03 Ngh
quyt v phi hp tuyn truyn BVMT vi
cc c quan truyn thng i chng l i
Truyn hnh Vit Nam, i Ting ni Vit
Nam v Thng tn x Vit Nam.
Trong giai on 2011 - 2015, vic t
chc cc s kin mi trng nh: ngy mi
trng th gii (05/6), chin dch lm cho
th gii sch hn (tun th 3, thng 9), ngy
tri t (22/4), ngy DSH th gii (22/5),
gii thng mi trng Vit Nam, Lin hoan
phim mi trng ngy cng c nhiu
b ngnh, a phng hng ng vi cc
hot ng tuyn truyn thit thc, hnh thc
phong ph, hp dn. Hot ng ny khng
ch khuyn khch, ghi nhn n lc ca cc
tp th, c nhn trong cng tc BVMT m
cn c sc lan ta ln, gp phn quan trng
thc y nhn thc cng ng v mi trng.
Vic tng cng gio dc mi trng
trong cc trng hc tip tc c ch trng
thng qua trin khai n a cc ni
dung BVMT vo h thng gio dc quc
dn. xy dng c cc chng trnh,
gio trnh, ti liu tch hp cc ni dung
BVMT, xy dng cc bng hnh, truyn
tranh, pano, p phch v gio dc BVMT
phc v cng tc ging dy, hc tp trong
cc trng hc trn phm vi c nc.
Hng nm, B TN&MT u tin hnh t
chc thng k, tng hp v cp nht thng
tin cc m hnh tin tin v BVMT trn c
nc; la chn ph bin, nhn rng cc
m hnh tiu biu, ph hp vi iu kin
212
QUN L MI TRNG
213
CHNG 9
Bn cnh vic tch cc tham gia cc
iu c, Cng c quc t, Vit Nam
cng y mnh cc hot ng hp tc
a phng v song phng v BVMT. Nhiu
chng trinh, d an ln v BVMT a va ang
c thc hin vi cac i tac chinh la Nht
Ban, Han Quc, Thuy Sy, an Mch, Thy
in,... v vi s ti tr thc hin ca cc t
chc quc t khc nh: UNDP, UNEP, WB,
GEF, ADB, Trong giai on 2011 - 2015,
Vit Nam thu ht hn 30 d n quc t v
mi trng vi tng kinh ph hn 750 triu
USD17, h tr khng ch cp trung ng m
cn nhiu a phng.
214
QUN L MI TRNG
CHNG 9
hin hnh v vic s dng ngun thu t thu,
ph BVMT hin nay.
Tip tc xy dng v hon thin h
thng quy chun, tiu chun ngnh
Trong nhng giai on trc, h thng
tiu chun quc gia c xy dng theo
hng tp trung, quy nh chung cho tt c
cc i tng. iu ny gy rt nhiu bt
cp trong thc t v mi nhm i tng,
mi ngnh sn xut c nhng c trng khc
nhau v lng thi v mc tc ng ti
mi trng, dn n khi trin khai p dng
chung h thng tiu chun, quy chun
khng nhn c nhiu s ng thun ca
cc i tng p dng. Trong nhng nm
qua, h thng quy chun, tiu chun quc
gia v mi trng c nhng iu chnh
c bn, tp trung xy dng cc quy chun
ring cho tng ngnh sn xut (bt giy, ch
bin cao su, dt nhum) da trn nguyn
tc BVMT v ph hp vi nhng cng
ngh mi, tt nht hin c, kh thi vi Vit
Nam. Tuy nhin, tnh n nay vn cn mt
s ngnh cha c quy chun ring. Chnh
v vy, mt trong nhng trng tm i vi
cng tc BVMT hin nay l tip tc xy
dng v ban hnh cc quy chun ngnh cn
thiu, ng thi lin tc r sot, chnh sa
b sung cc quy chun ban hnh sao cho
ph hp vi tnh hnh pht trin ng thi
p ng yu cu thc t ca cng tc BVMT.
9.11.2. Kim sot v hn ch cc ngun
gy nhim, tc ng xu n mi trng
Cng vi qu trnh pht trin KT - XH,
cc ngun gy nhim cng ngy cng gia
tng c v s lng, quy m v mc .
Cc ngun pht thi chnh gm khu cm
216
QUN L MI TRNG
CHNG 9
9.11.4. ng ph vi cc vn bin i
kh hu v nhim mi trng xuyn
bin gii trong giai on hi nhp
Bin i kh hu biu hin thng qua
cc hin tng thi tit cc oan, d thng
ang c du hiu tr nn ph bin hn trong
thi gian gn y. Biu hin r rt nht l
hin tng hn hn, xm nhp mn v
ang din ra ngy cng nghim trng khu
vc Nam Trung B (nm 2014) v ng
bng sng Cu Long (sut trong nm v c
bit l giai on cui nm 2015, u nm
2016). Nc bin dng l vn mang tnh
ton cu, tuy nhin cp quc gia, nc
218
CHNG 10
219
CHNG 10
221
CHNG 10
ln cn. Vic xy dng cc chnh sch, gii
ca ngi dn.
Cc s c n, r r ha cht xy ra ch
ng ph s c cn nhiu hn ch
Cc s c mi trng nc ta ch
yu gm: s c i vi cc cng trnh x l
cht thi (nc thi, kh thi, CTR), s c
chy n, r r ha cht, trn du v mt s
s c khc.
Theo thng k ca B TN&MT , cc s
1
222
223
CHNG 10
pht trin ca cc d n cng nghip vi
quy m ln hin nay cho thy, vic kim
sot hot ng x thi ca cc d n, c s;
bit l cp a phng.
lc ng ph. Hot ng ng ph cc s c
lc ng ph s c mi trng ca nc ta
cn rt hn ch, c cp trung ng v a
ng mc v kp thi.
ng ph s c cng nh cc tp hun, o
CHNG 10
ti nguyn km hiu qu. Vn ny li
cng l thch thc ln khi trn th gii hin
ang c xu th dch chuyn cc loi hnh
sn xut gy nhim mi trng t cc nc
pht trin sang cc nc ang pht trin.
C nhiu biu hin cho thy vic cc cng
ngh c, lc hu c s dng trong d n
u t trc tip nc ngoi hoc theo cc
dng thng mi quc t du nhp vo Vit
Nam ang c nguy c thc t bin nc ta
tr thnh bi thi cng ngh sn xut ca
th gii.
Song song vi , cc c ch, chnh sch
khuyn khch x hi ha, huy ng ngun
lc u t t x hi cho cng tc BVMT tuy
c ban hnh nhng cn thiu tnh kh
thi, cha pht huy c hiu qu.
Hot ng hp tc quc t v BVMT
cn cha c s ch ng, cha tranh th
c ti a, nm bt kp thi cc c hi huy
ng h tr ti chnh v chuyn giao cng
ngh v BVMT; i lc cn thiu tnh ch
ng trong vic tm ngun ti tr quc t.
10.1.3. Bin i kh hu v cc vn mi
trng xuyn bin gii ngy cng ln,
mi trng
Bin i kh hu din bin nhanh, phc
tp hn so vi d bo, tc ng nhiu mt
ln mi trng nc ta, ng thi e da
nghim trng n an ninh lng thc v
pht trin nng nghip, l nguy c hin hu
Bin i kh hu c tc ng ln mi
i tng, t nhiu gc v buc con ngi
226
227
CHNG 10
cc v nhn thc, thc chp hnh php lut
CHNG 10
ngn chn cc d n u t s dng cng
mi trng;
Quy nh c th t l vn u t x l
R sot cc bo co nh gi tc ng
c bao v.
230
d n u t, nht l cc d n ln c nguy
c cao tc ng xu n mi trng c
iu chnh kp thi.
xut cc gii php tng cng hot
ng ca lc lng cnh st mi trng theo
hng tp trung vo u tranh, phng chng
ti phm v mi trng; x l cc v vic vi
phm nghim trng theo quy nh ca B
lut hnh s.
Tng cng cng tc nh gi tc ng
ca cng ngh nhp khu n mi trng;
r sot cc d n nhp khu dy chuyn,
CHNG 10
gp ti chnh cho bo v mi trng; ngi
232
lc hp tc quc t ca ngnh, xc nh
cc nh hng hp tc chin lc, tp trung
vo nhng vn va gii quyt nhu cu
trong nc, va ng gp gii quyt cc vn
mi trng ton cu v khu vc, ch trng
nhng vn mi m Vit Nam c li th.
Tip tc duy tr mi quan h hp tc bn
vng vi cc i tc truyn thng v m rng
hp tc vi cc nc, cc t chc quc t
khc nhm huy ng ngun lc quc t cho
hot ng BVMT ca Vit Nam. Ch ng
hp tc, hi nhp quc t, coi trng vic
tham gia v thc hin cc iu c quc t,
thc y hp tc - u, chu - Thi Bnh
Dng, ASEAN, ASEAN+3, c ch hp tc
mi trng ng , hp tc v mi trng
cc nc Tiu vng sng M Cng trong
BVMT. Tng cng xy dng v thc hin
cc chng trnh, n, d n v BVMT
chung trong khun kh cc tha thun song
phng, a phng v mi trng.
233
KT LUN
Giai on 2011-2015, cng tc bo v mi trng c nhiu bin chuyn tch cc hn
so vi giai on trc. Ban chp hnh Trung ng ng ban hnh Ngh quyt nh hng
vic ch o cc hot ng qun l ti nguyn, bo v mi trng v ng ph vi bin i kh
hu. H thng php lut v bo v mi trng v h thng qun l mi trng c kin ton,
nh du bng vic Quc hi thng qua Lut bo v mi trng nm 2014 vi nhiu im
mi, thay th Lut bo v mi trng nm 2005. Cng vi l cc Ngh nh ca Chnh ph,
Quyt nh ca Th tng Chnh ph v bo v mi trng c ban hnh. Trong giai on
ny, vi nhiu n lc, c gng, cng tc bo v mi trng c nhng thnh tch ng ghi
nhn. Ngun u t ti chnh tip tc h tr tch cc, thc y cng tc BVMT. Nhn thc
v BVMT ca cc cp, cc ngnh v ca cng ng x hi c nng ln ng k. Nhng
thnh tu gp phn quan trng gp phn hn ch nhim, m bo s pht trin bn
vng KT - XH ca t nc.
Tuy nhin, sc p t qu trnh pht trin KT - XH cng vi nhng tc ng ca BKH
v thin tai v ang tip tc lm gia tng nhiu p lc i vi mi trng, gy ra khng t
vn bc xc v mi trng, tc ng ti sc khe cng ng, nh hng v lm thit hi
n kinh t, lm gia tng cc xung t lin quan n mi trng trong x hi. Trong vi nm
tr li y, vn nhim bi v ting n ti cc th ln, cc trc giao thng trng im
tip tc c nhng din bin phc tp. nhim cht hu c, vi sinh, kim loi nng trong nc
mt cn kh ph bin ti cc LVS, c bit l khu vc h lu, ni i qua cc th ln, khu
vc c hot ng sn xut cng nghip pht trin, lng ngh, khu vc khai thc khong sn.
Nhiu dng sng trong ni thnh, ni th, mc nhim vn l vn ng lo ngi. c
bit, trong giai on ny, vn xm nhp mn c xu hng gia tng. Cc s c mi trng
do cc d n, c s cng nghip x cht thi khng ng quy nh cng gia tng c v s
lng v mc nghim trng. Mi trng t mt s khu vc ang c nguy c b nhim,
suy thoi do hot ng sn xut nng nghip, do cht thi khng c x l ng quy nh ti
cc khu vc ven th, KCN v lng ngh. Cng tc thu gom, x l cht thi vn cn nhiu
bt cp, c bit l i vi CTR khu vc nng thn v cht thi nguy hi. Tnh trng suy gim
DSH cha c ngn chn, vn din ra vi cc biu hin phc tp. Vn mi trng lin
quc gia t ra ngy cng nhiu thch thc i vi cng tc qun l mi trng ca nc ta.
235
KIN NGH
Cc kin ngh i vi Quc hi
1. R sot sa i Lut a dng sinh hc v cc lut lin quan nhm hnh thnh khun
kh php l mnh, thng nht v hiu qu hn qun l, bo tn thin nhin v DSH;
nghin cu xy dng Lut Khng kh sch;
2. V lu di, nghin cu hon thin h thng php lut v BVMT theo hng ban hnh
lut mi trng hoc b lut mi trng. ng thi, xem xt phng n nng tm c quan qun
l nh nc v mi trng Trung ng v a phng, tng xng vi yu cu ca thc tin;
3. Xy dng v t chc thc hin Chng trnh gim st chuyn v bo v mi trng
i vi cc d n u t, cng trnh ln c nguy c tim n gy nhim mi trng cao do
Quc hi v Th tng Chnh ph quyt nh ch trng u t; ng thi, ch o Hi ng
nhn dn cp tnh thc hin Chng trnh gim st chuyn v bo v mi trng i vi
cc d n u t, cng trnh c nguy c tim n gy nhim mi trng cao thuc thm quyn
qun l ca a phng;
4. Quan tm tng t l chi ngn sch cho hot ng s nghip mi trng bo m yu
cu trong giai on mi, c bit l c c ch ph hp v tng chi ngn sch cho cc hot
ng qun l nh nc v bo v mi trng, trong c cng tc thanh tra, kim tra, gim
st; bo m b tr ngun vn thc hin Chng trnh quc gia khc phc nhim v ci
thin mi trng giai on 2016 - 2020.
Cc kin ngh i vi Chnh ph
1. Tp trung ch o gii quyt cc vn bc xc nhm ngn chn vic gia tng nhim
mi trng, suy gim DSHv ti nguyn thin nhin, m bo an ninh mi trng, coi y
l nhim v bo v mi trng trng tm trong 5 nm ti;
2. Ch o vic iu chnh chin lc, quy hoch, k hoch, cc chng trnh pht trin
KT - XH, bo m lng ghp cc yu cu bo v mi trng; yu cu cc B, ngnh v a
phng thng xuyn theo di, kim tra, nh gi tnh hnh thc hin v kp thi iu chnh
cc chng trnh, k hoch, gii php c th ph hp vi yu cu bo v mi trng thc t;
3. Ch o r sot, iu chnh v b sung cc quy nh ca php lut v mi trng, ti
nguyn, thu, ngn sch, u t, xy dng, khoa hc v cng ngh, nng lng bo m
thng nht, ng b, p ng yu cu bo v mi trng, bo m tnh thng nht, ng b
ca h thng php lut v cam kt ca Vit Nam trong vic thc hin cc tha thun thng
mi t do th h mi; trong , ch trng xy dng cc tiu ch sng lc, tip nhn cc d n
u t theo hng tng trng xanh v pht trin bn vng;
4. Tng cng nng lc qun l nh nc v bo v mi trng cho ngnh ti nguyn v
mi trng, nht l cc a phng, cp huyn, cp x; tng cng nng lc iu phi, thng
nht qun l nh nc v mi trng trn phm vi c nc ca h thng c quan qun l nh
237
238
239
B Nng nghip v Pht trin nng thn, 2013, Bo co tnh hnh sn xut v nhp
khu phn bn n ht nm 2011.
B Nng nghip v Pht trin nng thn, 2013, Bo co tnh hnh sn xut v nhp
khu phn bn n ht nm 2011.
10
B Nng nghip v Pht trin nng thn, 2013, K yu m hnh, cch lm hay trong
xy dng nng thn mi.
11
12
B Nng nghip v Pht trin nng thn, 2014, Bo co tnh hnh thc hin cc ch
tiu v Ti nguyn - Mi trng theo vn bn s 3026/BNN-KHCN ngy 24/06/2014
13
B Nng nghip v Pht trin nng thn, 2014, Bo co tng kt ngnh nng nghip
v pht trin nng thn cc nm 2013 v 2014.
14
B Nng nghip v Pht trin nng thn, 2014, S liu thng k sn lng v kim
ngch xut khu nhm hng nng sn, thy sn.
241
15
B Nng nghip v Pht trin nng thn, Bo co Chng trnh mc tiu quc gia
gim ngho bn vng.
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
242
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
Tng cc Qun l t ai - B Nng nghip v Pht trin nng thn, 2012, S liu
thng k t thoi ha giai on 2009 - 2011
43
44
45
46
47
48
243
49
Trm QT&PTMT vng bin min Bc, min Trung v min Nam, 2011 - 2015, Bo
co kt qu quan trc mi trng.
50
51
Trm quan trc v phn tch mi trng t min Bc, min Trung v min Nam,
2011 - 2015, Bo co kt qu quan trc mi trng.
52
53
54
Vn phng iu phi Trung ng Chng trnh mc tiu quc gia xy dng nng
thn mi, 2015, nh gi kt qu thc hin Chng trnh mc tiu quc gia xy
dng Nng thn mi 2010 - 2020.
55
244