Deeeee&efleereKeC[ced

eJesMeefveece:
1. Deeeee&hejer#eeee eLeceKeC[s GeerCe&: SJe efleereKeC[s
DevJeslegcen&efle~
2. Deeeee&hejer#eeee: eLeceKeC[s e: efJe<ee: ie=nerle: efleereKeC[s me
SJe efJe<ee: enerlegb Mekeeles~
3. Deeeee&efleereJe<e&me ceewefKekehejer#ee 1981 Je<eeaehejer#eele:
meceehleeefhe 1992 Je<eeaehejer#eele: eejyOeeefmle~ Dele: eefleefJe<eeceeeee&efleereKeC[hejer#eeeeb
elegLe&heeceeMvehe$es
Je#eceeCejerlee YeefJe<ele:~
elegLe&eMvehe$eced-mJeMeem$eerees efveyevOe:, mJeMeem$eereseflenemee
heeceb eMvehe$eced-mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
4. Demeeb hejer#eeeeb eefleefJe<eeb hee eMvehe$eeefCe YeefJe<eefvle~
Skewkeme eMvehe$eme Meleb 100 hetCee&e:~ meceew eefleMeleb 48
Deeveeb ueeYe: GejCeeeespekees YeefJe<eefle~
5. esCeerefveOee&jCecedDeeeee&hejer#eeeeb le=leereesCeer ve YeefJe<eefle~ efkevleg
GYeeKeC[s<eg eehleeeveeb eesies eefleMeleb <eef: (60) leoefOekeeved
Jee Deeved ueyOeJevle: eLeceesCeeb efveJesMeb uehmevles~ GYeeKeC[s<eg
eehleeeveeb eesies eefleMeleced DeelJeeeEjMeleesvetveeved <eeflees vetveeved
Deeved ueyOeJevle: efleereesCeeb efveJesMeb uehmevles~

1. $e+iJeso:
eLeceb eMvehe$eced
100
(ke) $e+iJesomebefnleeee: 57-63 DeOeeeees: meeeCeYee<eced
60
(Ke) Deeeueeeveeewlemet$eced veejeeCeJe=efemeefnleced 4-6 DeOeeee: 40
efleereb eMvehe$eced
100
SslejseejCekeced (mechetCe&ced) meeeCeYee<emeefnleced

Deeeee&-efleereKeC[:

le=leereb eMvehe$eced
(ke) MegkeueepegJexoJeled
(Ke) MegkeueepegJexoJeled
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme:

39

100
60
40
100
50
50

meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*ddcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:
2. JewefokeJee*ddcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefokemeeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:
4. $e+iJesoYee<eYetefcekee (meeeCeeree)
5. efveeced 1-3, 7 DeOeeee:

2. MegkeueepegJexo: (ceeOeefvoveMeeKeere:)
eLeceb eMvehe$eced
100
(ke) Megkeueepeg:mebefnleeee: cenerOejYee<eced (28-40 DeOeeee:) 60
(Ke) epegJexoYee<eYetefcekee meeeCecenerOejesJJeeeeee&Ceeced
40
efleereb eMvehe$eced
(ke) keeleeeveeewlemet$eced meYee<eced (6-11 DeOeeee:)
(Ke) DeefiveesceeOJee&Jeheefle: keeleeeveeree

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
60
40

40

efveoe|Mekee

le=leereb eMvehe$eced (meJe&JesomeeOeejCeced)

100
(ke) pewefceveereveeeceeuee (1-3 DeOeeee:)
60
(Ke) F&Meke"esheefve<eoew
40
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme:
50
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe-GheeOeee:
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJele:
3. Jewefokemeeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:

3. ke=<CeepegJexo: (lewefejereMeeKeere:)
eLeceb eMvehe$eced
100
(ke) lewefejeremebefnleeee: mehlecekeeC[me eLeceehee"keme
meeeCeYee<eced
60
(Ke) eewlemet$eced, melee<ee{ereceehemlecyeereb Jee (4-6 DeOeeee:) 40
efleereb eMvehe$eced
100
lewefejereejCekeced meeeCeYee<emeefnleced
le=leereb eMvehe$eced
100
(ke) MegkeueepegJexoJeled~
60
(Ke) MegkeueepegJexoJeled~
40

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

41

elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
50
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme:
50
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. Jewefoke Jee*dcee kee FeflenemeYeieJele:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe-GheeOeee:
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevOee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefokemeeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:

4. meeceJeso:
eLeceb eMvehe$eced
(ke) Dee<exeyeeeCeced meeeCeYee<emeefnleced
(Ke) mebefnleesheefve<eodyeeeCeced, meeeCeYee<emeefnleced
(ie) osJeleeOeeeyeeeCeced meeeCeYee<emeefnleced
efleereb eMvehe$eced
leeC[eyeeeCeme meeeCeYee<eced (4-12 DeOeeee:)
le=leereb eMvehe$eced
(ke) MegkeueepegJexoJeled
(Ke) MegkeueepegJexoJeled
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
50
30
20
100
100
60
40
100
50
50

42

efveoe|Mekee

meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJele:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe-GheeOeee:
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. Jewefokemeeefnleeefj$ecedmJeeefcekejhee$ecenesoeke=leced
2. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
3. Jewefoke Jee*dcee kee FeflenemeYeieJee:
4. Jewefoke meeefnlejeceieesefJevo efJesoer
5. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee&-yeueosJe-GheeOeee:

5. DeLeJe&Jeso: (MeewvekeMeeKeere:)
eLeceb eMvehe$eced
(ke) DeLeJe&Jesomebefnleeee: 19-20 keeC[ees:
eLeesheueyOeb meeeCeYee<eced
(Ke) Jewleevemet$eced (Geje&ced)
efleereb eMvehe$eced
(ke) DeLeJe&JesoYee<eYetefcekee meeeCeeree
(Ke) keeleeeveeewlemet$eced (eLeceeOeee:)
le=leereb eMvehe$eced
(ke) MegkeueepegJexoJeled
(Ke) MegkeueepegJexoJeled
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
60
40
100
60
40
100
60
40
100
50
50

Deeeee&-efleereKeC[:

43

meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. JewefokeJee*ddcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee& yeueosJe GheeOeee
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100

meneekeevLee:
1. Jewefokemeeefnleeefj$eced
2. JewefokeJee*ddcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnlejeceieesefJevo efJesoer
4. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleDeeeee& yeueosJe GheeOeee
5. DeLeJe&Jeso kee meebmke=efleke DeOeeve[e@ jepe$e efcee

6. Jesoveweeefkeee
eLeceb eMvehe$eced
JesoeLe&e fJeceMe&:
efvecveefueefKelehegmlekeeveeb meceeueeseveelcekeceOeeveced
(ke) DeeveesYeereb meteb (JeWkeceeOeJeeefoYee<emeefnleced)
(Ke) veerefleceejer
(ie) JesoesheosMeeefvkee
(Ie) cev$eeLe&evesoe:
(*) Meguyemet$eced
(e) eermeteced, efJeefJeOeYee<emeefnleced
efleereb eMvehe$eced
DeeOeeeflcekeJesoeLe&efJeceMe&:
DeefY eheee&ueeseveereevLee:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100

100

44

(ke)
(Ke)
(ie)
(Ie)

efveoe|Mekee

$e+iJesoereb efmeeeveYee<eced
Tpeesefle:
ye=noejCekeesheefve<eled
Jewefoke Yeejle ceW e%e Deewj Gmekee DeeOeeeflceke mJehe
(cegefveosJejLe:)

le=leereb eMvehe$eced
SsefleneefmekeeefoJesoeLe&efJeceMe&:

100

meceeueeseveereevLee:
(ke) FvefJepee:ceOegm etoveDeesPeeke=le:
(Ke) Jewefoke mebmke=efle kee efJekeemeue#ceCeMeem$eer
(ie) Jewefoke mecheefejIegvevove Mecee&
(Ie) Jewefoke Fefleneme efJeceMe&JeweveeLeMeem$eer
(*) JesokeeueefveCe&eueeskeceeve efleueke
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeeOeerleefJe<eekees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme:
meneekeevLee:
1. JesomJeheefJeceMe&:mJeeefcekejhee$ecenesoeke=le:
2. Jewefoke Jee*dcee kee FeflenemeYeieJee:
3. Jewefoke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe GheeOeee
heeceb eMvehe$eced
JesoMeem$eefJe<ees JeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLee:
1. JesoeLe&heeefjpeeleevLeme heeeeeceleKeC[veebMe:
eerkejhee$emJeeefceke=le:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
50
50

100

Deeeee&-efleereKeC[:

45

2. JewefokeJee*dcee kee FeflenemeYeieJee:

3. Jeweof ke meeefnle Deewj mebmke=efleyeueosJe GheeOeee

7. heewjesefnleced
eLece-eMvehe$eced
100
(ke) osJeeueeJeemlegefJeceMe&:
40
DeOesleJeefJe<eee:Yetefceeeveced, efMeueeveeme:, FkeeuemJeheced,
eemeeo-efYeefe-efMeKej-keueMeeeg^ee:,
ieYe&ie=nheefjeceeefoceeveced,
OJepeoC[heleekeeefomJeheced,
ejowIe&ced,
cete|leeceeCeced, eefleceemJeheced, Oeeveevegmeejb osJecetle&e:, Jeenveeefve,
DeeegOeeefve, Jem$eeuebkejCeeefokee~
DeefYeheee&ueeseveereevLee:1. mecejebieCemet$eOeej:, 2. cevemeesuueeme:,
3. nefjYeefeefJeueeme:, 4. efnvotmeJe&mJeced, 5. efMeuheced~
(Ke) ie=nJeemlegefJeceMe&:
30
DeefYeheee&ueeseveereevLe:JeemlegjepeJeuueYe:~
(ie) osJeleerLe&Oeeceeefoheee&ueeseveced~
30
DeOesleJeefJe<eee:leerLe&Oeeceeefoue#eCeced,
elegOee&ceheefjee:,
mehlehege&:
eoMepeesefleeEueieeefve,
Decete|leefMeJeeueee:,
SkeheeeMelMeefeheer"eefve, Mebkejeeee&heer"eefve, jeceevegpe-ceOJeefvecyeeke&-ieew[ere-jeceevevo-ieesj#eeeee&heer"eefve e~
efleere-eMvehe$eced
100

kece&oMe&veefJeceMe&:
(ke) eerceieJeodieerleeee: 2,3,4,5,11,17 DeOeeee:~
(Ke) eeef%ekeveeeceeuee (Deeeee&eeef%ekeheeret<eeCeerlee)~
(ie) eeeerveYeejleeremeeceeefpekeOece&: (eerefkeMeesjefcee:)~
le=leere-eMvehe$eced
(ke) MegkeueepegJexoJeled
(Ke) MegkeueepegJexoJeled

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

50
30
20
100

46

efveoe|Mekee

elegLe&-eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eereefveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eereeeeee&Ceeefceefleneme:

100
50
50

heece-eMvehe$eced
mJeMeem$e-efJe<eeke-ceewefKeke-hejer#ee~

100

8. eeeerveJeekejCeced
eLeceb eMvehe$eced
(ke) ceneYee<es mehleceesOeee:
(Ke) keeefMekee efveeleYeeiemLee keeefjkeebMejefnlee

100
80
20

efleereb eMvehe$eced
(ke) ceneYee<es DeceesOeee:
(Ke) keeefMekee efveeleYeeiemLee keeefjkeebMejefnlee

100
80
20

le=leereb eMvehe$eced
(ke) Jeekeeheoereme eLecekeeC[ced (yeekeeC[cee$eced)
(Ke) efmeevlecegeeJeuee: MeyoKeC[:

100
60
40

elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:
(ie) efueevegMeemeveced

100
40
40
20

heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee

100

9. veJeJeekejCeced
eLeceb eMvehe$eced
ceneYee<ecedmehleceeefkelees

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
veJeceeefkeevleced

Deeeee&-efleereKeC[:

47

efleereb eMvehe$eced
(ke) Jeekeeheoereced (yeekeeC[ced)
(Ke) heeefCeveereefMe#ee

100
80
20

le=leereb eMvehe$eced
JeglheefeJeeo: (Deeefolees efleereekeejkeeLeceKeC[me
OeelJeLe&efJeeejhee&vle:)

100

elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:
(ie) efueevegMeemeveced

100
40
40
20

heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee

100

10. meeefnleced
(Deeeee& efleere Je<e& ceW eej MeeKeeSB neWieer, efpeveceW mes efkemeer
Ske MeeKee ceW DeOeeve kee efJekeuhe nesiee~)

1. veeeMeem$e-MeeKee
eLece-eMvehe$eced
veeeMeem$eced (1,3 DeOeeeew)

hetCee&e:
100

efleere-eMvehe$eced
veeeMeem$eced (6,7 DeOeeeew)

100

le=leere-eMvehe$eced
veeeMeem$eced (17,20 DeOeeeew)

100

elegLe&-eMvehe$eced
veeeMeem$e-MeeKesefleneme:

100

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

48

efveoe|Mekee

heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee

100
DeLeJee

2. Deueej-MeeKee
eLece-eMvehe$eced
jmeieeOej: (efleereeveveced, eejcYele Gheceehee&vleced)
efleere-eMvehe$eced
jmeieeOej: (Gheceseesheceele Gles#eehee&vleced)
le=leere-eMvehe$eced
kegJeueeevevo:
elegLe&-eMvehe$eced
DeueejMeem$emesefleneme:
heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee
DeLeJee

100
100
100
100
100

3. OJeefveefJejesOe-MeeKee
eLece-eMvehe$eced
JeefeefJeJeske: (eLeceefJeceMe&:)
efleere-eMvehe$eced
JeefeefJeJeske: (efleereefJeceMe&:)
le=leere-eMvehe$eced
DeefYeOeeJe=efeceele=kee (DeefYeOeeceele=Je=efekee)
elegLe&-eMvehe$eced
OJeefveefJejesOeMeeKeeee Fefleneme:
heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
100
100
100
100

Deeeee&-efleereKeC[:

49

DeLeJee
4. keeJeMeeKee
eLece-eMvehe$eced
JeemeJeoee (megyevOegeCeerlee)
100
efleere-eMvehe$eced
keeocyejer (yeeCeYeke=lee, MegkeveemeesheosMeevevlejb mechetCe&hetJe&Yeeie:) 100
le=leere-eMvehe$eced
vew<eOeereeefjleced (10-13 meie&hee&vleced)
elegLe&-eMvehe$eced
keeJeMeeKesefleneme:
100
heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee
100
meneekeevLee: (eefleMeeKeb elegLe&-heece-eMvehe$e-ke=les)
1. mebmke=lemegkeefJe-meceer#ee (Deeeee&yeueosJeesheeOeeeke=lee)
2. Yeejleere keeJeMeem$e kee Fefleneme (heer.Jeer. keeCes)
3. Yeejleere meeefnleMeem$e ([e@. $ecyeke-osMeheeC[s)
4. mebmke=lekeeJeMeem$e kee FeflenemeoMe&ve ([e@. peeMebkej ef$ehee"er)
(ueeskeYeejleer-ekeeMeve, cenelceeieeBOeer ceeie&, Fueeneyeeo)
5. eyevOejlveekej: ([e@. jcesMeevMegkeueke=le:, eewKecyee mebmke=le
meerjerpe, JeejeCemeer~
6. jmeceerceebmee ([e@. veiesv-ke=lee)

11. eeeerveveeeJewMesef<ekeced
eLeceb eMvehe$eced
veeeueerueeJeleer
efleereb eMvehe$eced
DeelceleJeefJeJeskeme #eCeYeJeeoevlees Yeeie:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
100

50

efveoe|Mekee

le=leereb eMvehe$eced
DeelceleJeefJeJeskeme #eCeYeJeeoeoefecees Yeeie:
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100
100
50
50
100

12. veJeveee:
eLeceb eMvehe$eced
veeeoMe&veme JeelmeeeveYee<ced
efleereb eMvehe$eced
MeefeJeeo:
le=leereb eMvehe$eced
JeglheefeJeeo:, efleereekeejkeevle:
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100
100
100
100
50
50
100

13. meebKeeesie:
eLeceb eMvehe$eced
(ke) YeeJeeieCesMeeree eesiemet$eJe=efe:
(Ke) yeemet$eced, efJe%eeveece=leYee<emeefnleced (heemet$eerhee&vleced)
DeLeJee
JebMeerOejerkeemeefnleemeebKeleJekeewcegoer

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
50
50
100

Deeeee&-efleereKeC[:

51

efleereb eMvehe$eced
100
eesieJeee|lekecedefleereheeoevleced
le=leereb eMvehe$eced
100
eesieJeee|lekeme le=leereelegLe&heeoew
elegLe eMvehe$eced
100
mJeMeem$eerees efveyevOe:
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
elegLe&heeceeMvehe$eees: ke=les meneekeevLee:
1. eesieYee<eJeeKeenefjnjevevo-DeeKeke=lee
2. Deueea meebKeF&. Se. peevmve
3. m[erpe Fve meebKe efHeueemeHeerkes. meer. Yeeeee&
4. m[erpe Fve eesie efHeueemeHeerkes. meer. Yeeeee&
5. YeejleereoMe&veheb. yeueosJe GheeOeee~
6. eesie efHeueemeHeer Fve efjuesMeve g Deoj efmemce DeeHe Lee
Sme. Sve. oemeieghlee
7. eesie Sspe efHeueemeHeer SC[ efjefuepeveSme. Sve. oemeieghlee
5. meebKeoMe&ve kee FeflenemeGoeJeerj Meem$eer
9. m[er DeeHe eesie-%eevesej Iees<e
10. meebKe efmemceS. Jeer. keerLe
11. meebKeeesiekees<eheb. kesoejveeLe ef$ehee"er
12. meebKejnmeced[e@. eerjeceheeC[se:
13. Yeejleere oMe&ve kee Fefleneme (Yeeie 1)[e@. Sme. Sve. oemeieghlee

14. hetJe&ceerceebmee
eLeceb eMvehe$eced
veeejlveceeuee, efvelekeeceefJeJeskeevlee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100

52

efveoe|Mekee

efleereb eMvehe$eced
Yeejnmeced, efleereekeejkeevleced
le=leereb eMvehe$eced
ekejCeheefekee, eceeCeheejeeCeevlee
elegLe eMvehe$eced
mJeMeem$eerees efveyevOe:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100
100
100
100

15. MeejJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced
100
efmeevleuesMeme*den:
meb.
ees.
heejmeveeLeefJesoer,
mechetCee&vevo-mebmke=leefJeMJeefJeeeuee:, JeejeCemeer
efleereb eMvehe$eced
100
(ke) DewleefmeefeLeceheefjsos melelJeevegceeveYeevlees Yeeie:
50
(Ke) Dewleefmeeferkee (ieew[yeeevevoer) he#eleeJesokeefveheCeevlee 50
le=leereb eMvehe$eced
100
Dewleefmes: melelJeevegceeveYeelhejes efme=egheheefe-ekejCeevlees Yeeie:
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
60
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:
40
meneekeevLe:
1. efe$eefveyevOeeJeefue:eerjIegveeLeMecee&
2. efJepeeJewpeevleereerkesoejveeLeDeesPee:
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

53

meneekeevLe:
1. efe$eefveyevOeeJeefue:eerjIegveeLeMecee&
2. efJepeeJewpeevleereerkesoejveeLeDeesPee:

16. jeceevegpeJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced
leJecegeekeueehes F&ejmej-yegefmejew
efleereb eMvehe$eced
(ke) Meleot<eCeeced (1-10 Jeeoe:)
(Ke) veeeheefjMegew DeeefoleesvegceeveeOeeeme efleereeefkeevlees Yeeie:
le=leereb eMvehe$eced
veeeefmeeeveme pe[JepeerJeheefjsoew
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100
100
50
50
100
100
60
40
100

17. ceOJeJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced
(ke) JeeoeJeueer peeleerLe&ke=lee
(Ke) YesoesppeerJeveced, Jeemejepeke=leced
efleereb eMvehe$eced
(ke) veeemegOeeee: efpe%eemeeefOekejCeced
(Ke) leelhee&eefvkeeee: eLece: heeo:
le=leereb eMvehe$eced
veeemegOeeee DeJeefMe: eLeceheeo:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
50
50
100
50
50
100

54

efveoe|Mekee

elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100
60
40
100

18. efvecyeeke&Jesoevle:
eLeceb eMvehe$eced
(ke) efm eevlepeeJeerosJ eeeee&ke=lee
(Ke) wleewleefmeevlensleg:
efleereb eMvehe$eced
DeOeemeefieefjepes eLeceeOeees GheesodIeele:
le=leereb eMvehe$eced
DeOeemeefieefjepes GheesodIeeleelhejceJeefMe: eLeceeOeee:
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100
50
50
100
100
100
60
40
100

19. ieew[ereJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced
hejceelcemevoYe&-YeieJelmevoYeez
efleereb eMvehe$eced
YeefemevoYe&-eereflemevoYeez
le=leereb eMvehe$eced
YeieJelmevoYe&meeJeefMeb ekejCeeced

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
100
100

Deeeee&-efleereKeC[:

elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

55

100
60
40
100

20. JeuueYeJesoevle:
eLeceb eMvehe$eced
(ke) leJeeLe&ekeeMemeefnleb Meem$eeLe&ekejCeced
(Ke) efv eCe&eeCe&J e:yeeueke=<CeYeke=le:

100
50
50

efleereb eMvehe$eced
megJeCe&met$emeefnleb efJevceC[veced

100

le=leereb eMvehe$eced
megyeesefOeveermeefnleme YeeieJeleme 1-2 mkevOeew

100

elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100
60
40
100

21. jeceevevoJesoevle:
eLece-eMvehe$eced
100
yeemet$eevevoYee<eme eLeceeOeeeefleereheeole: meceehlevlees Yeeie:
efleere-eMvehe$eced
100
(ke) cev$ejepeceerceebmee
50
(Ke) eerJew<CeJeceleeypeYeemkej:
50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

56

efveoe|Mekee

le=leere-eMvehe$eced
leJe$eeefmeef: mJeeceerjeceeheVeeeee&ke=lee

100

elegLe&-eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eereefveyevOe:

100
50

meneekeevLee:
1. DeLe&heekeced~
2. jeceleJeYeemkej-veeceleJeYeemkej:~
3. DeefOekejCejlveceeuee~
4. yeemet$eeLe&meben:~
5. jeceevevoefmeevlemeej:~
6. eeryeesOeeeveceleeoMe&:~
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:

50

meneekeevLeew :
1. peieodiegeerjeceevevoeeee&:mJeeceerjecesMJejevevoeeee&ke=le:~
2. osefMekeheefjeee&mJeeceerjecesMJejevevoeeee&ke=lee~
heece-eMvehe$eced
ceewefKeke-hejer#ee~

100

22. MeefeefJeefMewleJewevle:
eLeceb eMvehe$eced
100
efueOeejCeeefvkee eerveefvokesejefJejefelee (cenecenesheeOeeeheefC[leeerefMeJekegceejMece&efceeke=leee MejVeeefcekeee JeeKeee meceslee)~
efleereb eMvehe$eced
(ke) efMeJeewleceejer, mJeeceevevoefMeJeeeee&ke=lee
(Ke) ev%eeve-cegkeg-met#ce-keejCeeiecee:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
50
50

Deeeee&-efleereKeC[:

57

le=leereb eMvehe$eced
100
JeerjMewJeevevoeefvkee eerceefjleesCoee&ke=lee (JeeokeeC[s 1-12
ekejCehee&vlee)
elegLe eMvehe$eced
100
JeerjMewJeevevoeefvkee eerceefjleesCoee&ke=lee (JeeokeeC[s 1324 ekejCehee&vlee)~
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee
meneekeevLeew
1. MeefeefJeefMeewleoMe&veced, [e@. ef. peer. efmehheejeOeke=leced~
2. eerkejYee<eYetefcekee, heb. Sce. peer. vevpegC[ejeOeke=lee~

23. oMe&veced
eLeceb eMvehe$eced
(ke) F&Me-kesve-ke"esheefve<eo: (eMveesejkeeues mJemeceoeeefveoxMe:
DeeJeMeke:)
(Ke) yeemet$eMeejYee<es3-4 DeOeeeew
efleereb eMvehe$eced
(ke) veeekegmegceeeefuekeeefjkee (nefjoemeermeefnlee)
(Ke) meebKeeJeeveYee<eme efleereesOeee:
le=leereb eMvehe$eced
Meem$eoerefhekee leke&heeoevlee
elegLe eMvehe$eced
mJeMeem$eerees efveyevOe:
mJeMeem$eereseflenemeMe

100

heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

50
100
60
40
100
100

58

efveoe|Mekee

24. pewveoMe&veced
Deefmceved Je<exefhe pewveoMe&veefJe<ees JewkeefuhekeefJe<ees pewveeesie Fefle
elegLeex veJeervees Jeie&: meceeefJe:~

DeefveJeee&efJe<ees
eLeceb eMvehe$eced
100
<e[ddoMe&vemecegee:nefjYemetefj:,
ekeeMeke:Yeejleere
%eeveheer", 18, FbmeretMeveue Sefjee, ueesoer jes[, veF& efouueer-3~
DeLeJee
meJe&oMe&vemebenme Deeefole: <e[ddoMe&veeefve
efleereb eMvehe$eced
100
(ke) DemeneerefJeeevevoke=lee le=leerekeeefjkeeJee|pelee Decekeeefjkeehee&vlee~ ekeeMeke:1. ef$eueeske MeesOe mebmLeeve,
nefmleveehegj (G. e.) 2. jeceebo veeLeejbie ieebOeer, Dekeuetpe
(meesueehegj)
(Ke) Deehleceerceebmee mecevleYeke=lee cetuecee$eced~ ekeeMeke:
JeerjmesJeecebefoj ^m, [gcejeJeyeeie, Demmeer, JeejeCemeer
meneeke-evLe:
1. Deehleceerceebmee leJeoerefhekeeheb. Goeebo pewve, ekeeMeke
JeCeea efo. pewve mebmLeeve, veefjee, JeejeCemeer5~
2. Deehleceerceebmeemeb.heb. cetueebo Meem$eer~

JewkeefuhekeefJe<ees
Jeie&: 1 pewveoMe&veced (pewveleJe%eevecedpewveceweefHeefpekeme)
le=leereb eMvehe$eced
leJeeLe&MueeskeJeee|lekecedefJeeevevomJeeefceefJejefeleced
(eLeceeOeeeme eLeceeefkeced)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100

Deeeee&-efleereKeC[:

59

ekeeMeke1. Deeeee& kegbLemeeiej evLeceeuee, meesueehegj

(ceneje^), 2. ieebOeerveeLeejbie pewve ebLeeuee, hees. ceeb[Jeer, yecyeF&
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:Feflenemee
50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe:
50
meneeke-evLee:
1. m[erpe Fve pewve efHeueemeesHeer[e@. veLeceue Yeeefee
2. pewveoMe&ve ceveve Deewj ceerceebmeecegefve veLeceuepeer, ekeeMeke
DeeoMe& meeefnle mebIe, eg (jepemLeeve)
3. pewveoMe&ve[e@. censvkegceej pewve
4. efmeefefJeefveeeerkeeee: emleeJevee[e@. censvkegceej pewve
5. oMe&ve Deewj efevleveheb. megKeueeue mebIeJeer
6. pewve-Oece&-oMe&ve[e@. ceesnveueeue cesnlee
7. pewve-meeefnle kee Fefleneme Yeeie1heb. kewueeMeev Meem$eer
8. leerLekej ceneJeerj Deewj Gvekeer Deeeee&-hejcheje[e@. vesefceev
Meem$eer, Yeeie 1-4~
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eere: Meem$eeLe&: (Jeekehejer#ee)
efJeMes<e:elegLe&hebeceeMvehe$eees:
mLeeves
e$e:
efJeYeeieeOe#eme
efveoxMeevegmeejb befkeleMelehe=evetveelcekeced Skeb ieJes<eCeelcekeb efveyevOeb
efueefKelegb Mekeveesefle~ efveyevOeceeOe=le ceewefKekehejer#eeefhe YeefJe<eefle~
Jeie&: 2 pewveveee: (pewve%eeveeceeCe-ceerceebmee)
le=leereb eMvehe$eced
100
Demeneer (9-36 keeefjkeehee&vleced),
ekeeMeke:eer ef$eueeskeMeesOe mebmLeeve, nefmleveehegj, (cesj")
2. ieebOeer veeLeejbiepewve evLeceeuee (efveCe&emeeiej esme) Dekeuetpe
(meesueehegj)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

60

efveoe|Mekee

elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: Feflenemee
50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe:
50
meneeke-evLee:
1. pewve veeeheb. kewueeMeev Meem$eer
2. pewve leke&Meem$e ceW Devegceeve eceeCe[e@. ojyeejerueeue keesef"ee
3. pewveoMe&ve Deewj eceeCeMeem$e heefjMeerueve[e@. ojyeejerueeue keesef"ee
4. oer pewve Leesjer Dee@He hejmeshmeve[e@. heg<hee yeesLeje
5. Yeejleere oMe&ve ceW Devegceeve[e@. yepeveejeeCe Mecee&
6. pewve veee kee efJekeemecegefve veLeceue
7. efnm^er DeeHe FeEC[eve ueeefpeke[e@. meleerMeev efJeeeYet<eCe
8. veeveSJemetuetefpcemelekejer cegKepeea
9. m[erpe Fve pewve efHeueemeesHeer[e@. veLeceue eefee
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eere: Meem$eeLe&: (Jeekehejer#ee)
efJeMes<e:elegLe&hebecehe$eees: mLeeves e$e: efJeYeeieeOe#eme efveoxMeevegmeejb
befkeleMelehe=evetveelcekeced Skeb ieJes<eCeelcekeb efveyevOe efueefKelegb
Mekeveesefle~ efveyevOeceeOe=le ceewefKekehejer#eeefhe YeefJe<eefle~
Jeie&: 3 pewve-DeeeejMeem$eced (pewve SefLekeme)
le=leereb eMvehe$eced
100
YeieJeleer-DeejeOeveeefMeJeee&ke=lee (Deeefole 442 ieeLee
hee&vlee), ekeeMeke1. peerJejepe pewve evLeceeuee, meesueehegj~
2. Jeerj esme, ceefvenejeW kee jemlee, peehegj-3
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe Feflenemee
50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe:
50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

61

meneeke-evLee:
1. pewveeeej[e@. ceesnveueeue cesnlee
2. pewve SefLekeme[e@. oeevevo Yeeie&Je
3. pewve Jet DeeHe ueeFHe[e@. er. peer. keueIeieer
4. SefLekeue [eefke^vme Dee@He pewefvepce[e@. keceueevo meesceeveer
5. pewve Jes DeeHe hetefjefHekesMeve[e@. heer. Sme . pewve
6. eeJekeeeejmeben Yeeie-4, emleeJevee meb.-heb. nerjeueeue
efmeevleMeem$eer, ekeeMekeegle YeC[ej SJeb evLe ekeeMeve
meefceefle, keueCe (ceneje)
7. m[erpe Fve pewve efHeueemeHeer[e@. veLeceue eefee
8. cetueeeej kee meceer#eelceke DeOeeve[e@. Hetueev pewve esceer
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eere: Meem$eeLe&: (Jeekehejer#ee)
efJeMes<e:elegLe&heeceeMvehe$eees:
mLeeves
e$e:
efJeYeeieeOe#eme
efveoxMeevegmeejb befkeleMelehe=evetveelcekeced Skeb ieJes<eCeelcekeb efveyevOeb
efueefKelebg Mekeveesefle~ efveyevOeceeOe=le ceewefKekehejer#eeefhe YeefJe<eefle~
Jeie&: 4 pewveeesies
le=leereb eMvehe$eced
100
(ke) yeejme DeCegJeskeKee (Dee. kegvokegvoefJejefelee)
50
(Ke) %eeveeCe&Je: (3, 4, 5, meiee&:)
50
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: Feflenemee
50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe:
50
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eere Meem$eeLe&: (Jeekehejer#ee)
Jeie&: 5 legueveelcekeceOeeveced (pewve yeewoMe&veees: legueveelcekeceOeeveced)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

62

efveoe|Mekee

le=leereb eMvehe$eced
100
(ke) eceeCemeben:, Dekeuebkeke=le:
50
(Ke) eceeCeJeee|leke:, Oece&keere|leke=le:, le=leereheefjsocee$eced
50
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:, Feflenemee
50
(Ke) mJeMeem$eeree Jeglheefe:
50
meneeke-evLee:
1. Deeiece Deewj ef$eefheke Ske DevegMeeruevecegefve veeiejepe
2. pewveveeeheb. kewueeMeev Meem$eer
3. Yeejleere mebmke=efle kes efJekeeme ceW pewve Jee*dcee kee DeJeoeve,
Yeeie 1, 2, [e@. vesefceevo Meem$eer, ekeeMekeDe. Yee. efo. pewve
efJeled heefj<eod, meeiej
4. efnm^er DeeHe FefC[eve uee@efpekemelekeejer cegKepeea
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee

25. yeewoMe&veced
eLeceb eMvehe$eced
100
eceeCeJeee|lekeced, ele#eheefjsos 1-319 keeefjkeehee&vleb
ceveesjLeveefvoJe=efemeefnleced
efleereb eMvehe$eced
100
(ke) DeefYemeceeeuebkeejkeeefjkee1-4 DeefOekeeje: Deeueeskemeefnlee 50
(Ke) DeefYeOece&keesMe: Yee<emeefnle: 56 keesMemLeeves
50

JewkeefuhekeefJe<ees
1. yeew leJe%eeves
le=leereb eMvehe$eced
100
leJemebens Meevlejef#eleke=les keceueMeerueheefekeemeefnles meeeo$ewkeeue-yeefnjLe&-egefle-mJele:eceeCehejer#ee:~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

63

elegLe eMvehe$eced
(ke) yeemet$e-MeebkejYee<e-Yeeceleer<eg JewYeeef<ekeefJe%eeveJeeoKeC[veced
(Ke) efJeMegefceiiees heefheoe$eeCeommeveefJemegefefvesmelees
Deefvleceheefjevleced~
heeceb eMvehe$eced
Jeekehejer#ee
2. yeewveees

100

le=leereb eMvehe$eced
eceeCeJeee|lekes mJeeLee&vegceeveced, ceveesjLeveefvoJe=efemeefnleced

100

40
60
100

elegLe eMvehe$eced
100
(ke) eLeceeOeeeeLeceeefkeeveeb le=leere-elegLe&-heece-<e-mehleceieewleceeremet$eeCeeb Yee<eJeee|lekeleelhee&erkee:
50
(Ke) eefle%eensletoenjCeesheveeefveieceveeveeb Jeeome e veeemet$es
Yee<eJeee|lekes
50
heeceb eMvehe$eced
100
Jeekedhejer#ee
3. yeeweesies
le=leereb eMvehe$eced
(ke) keceueMeerueke=le: eLecees YeeJeveeece:
(Ke) efMe#eemecegee:, Meevlejef#eleke=le: mechetCe&:
elegLe eMvehe$eced
(ke) heelebpeueeesiemet$eYee<eced (1, 2, 4 heeoe:)
(Ke) eesieefmecegee:
(ie) eleefYe%eeoeced

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
40
60
100
40
30
30

64

efveoe|Mekee

heeceb eMvehe$eced
100
Jeekedhejer#ee
4. yeewlev$es
le=leereb eMvehe$eced
100
nsJeelev$eced, erkeemeefnleced
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) lev$emeej:
60
(Ke) MewJeefmeevleefyevog:[e@. keeefvleevheeC[seke=le:
40
heeceb eMvehe$eced
100
Jeekedhejer#ee
5. efleyyeleereeieces
le=leereb eMvehe$eced
100
(ke) lev$eJeeKee, Oece&mJeeefceeeWKeeheeke=le:
50
(Ke) oiedme-hees-Lej-ie&ved (cees#eeuebkeej:) oiedmed-heesefjvheesske=le:
50
elegLe eMvehe$eced
100
ced-ce-efjiedme-me&ved
(eceeCeegefeefJeYet<eCeced)
<eCesve
iesgved[gJe-ke=le:
hebeceb eMvehe$eced
100
Jeekedhejer#ee

26. Deeiece:
eLeceb eMvehe$eced
(ke) kegueeCe&Jelev$eced
(Ke) lev$emeej:DeefYeveJeieghleke=le:
efleereb eMvehe$eced
(ke) lev$eeueeskeme eLeceeefkeced
(Ke) DevegYeJemet$eced, ceeefeosJeke=leced

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
50
50
100
80
20

Deeeee&-efleereKeC[:

65

le=leereb eMvehe$eced
100
(ke) efMeJeef: meeceevevoke=le:
50
(Ke) ceeefueveerefJepeeJeee|lekeced
50
elegLe eMvehe$eced
100
mJeMeem$eerees efveyevOe:
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekedhejer#ee
meneekeevLee:
1. Yeejleere mebmke=efle Deewj meeOevee, Yee. 1-2, meb.-ce. ce.
heb. ieesheerveeLe keefJejepe~
2. leeefv$eke Jee*dcee ceW Meeeef-meb.ce. ce. heb. ieesheerveeLe
keefJejepe
3. lev$e Deewj DeeieceeW kee efoioMe&vemeb.-ce. ce. heb. ieesheerveeLe
keefJejepe
4. DeefYeveJeieghle[e@. keeefvleev heeC[se
5. keeMceerjMewefJepceJeer. meer. epeea
6. Deeiece Deewj lev$eMeem$eheb. epeJeuueYe efJesoer
7. lev$eee$ee ,, ,,
8. ueghleeieceme*den: (Yeeie 2 Yetefcekeecee$eced) heb. epeJeuueYe efJesoer
9. meelJelemebefnleemeb.heb. epeJeuueYe efJesoer
10. lev$eeueeske: (efnvoerYee<eeeeb veerj#eerjYee<eb)[e@. hejcenbmeefcee:
11. DeefYeveJeieghleke=lelev$emeej: (efnvoerYee<eeeeb veerj#eerjYee<eced)
[e@. hejcenbmeefcee:
12. MewJecele[e@. eogJebMeer]
13. Deeieceohe&Ce:heb. yeueefpevveeLeheefC[le:
14. MeeeevevolejbefieCeermeb. [e@. jepeveeLeef$ehee"er
15. JeekejCes veeiesMeYeke=efle<eg lev$eme eYeeJe:[e@. jepeveeLeef$ehee"er

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

66

efveoe|Mekee

27. eesielev$eced
eLeceb eMvehe$eced
oMe&vemeJe&mJecedmJeeefceMejewleveYeejleereke=leced

100

efleereb eMvehe$eced
100
(ke) ef$ehegjeceefncvemleJe:
25
(Ke) meewYeeiemegOeesoe:
25
(ie) meewvoe&uenjer (Meejeeee&ke=lee ue#ceerOejke=leerkeemeefnlee)
50
le=leereb eMvehe$eced
(ke) Deefnyeg&Ovemebefnleeee: 1-20 DeOeeee:
(Ke) ue#ceerlev$eced1-10 DeOeeee:)

100
50
50

elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe: (meeceevele: DeOeesefueefKeleefJe<eeeveefOeke=le eMvee: YeefJe<eefvle)
50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:
50
DeecveeeYesoe:, Gheemeveeeecehesef#ele%eeveced, iegefMe<emecyevOe:
oer#eemJeheb lesoee, hegjejCeced, ceele=keeheefjee:, Yetleeueehe%eeveced,
ev$eefJe%eeveced,
cev$eoer#ee,
cev$eeLe&efJeeej:,
heer"jnmeced,
YeeJeeeejees: mecyevOeefveCe&e:, ev$ecev$eosJeesheemekeeveeb hejmhejmecyevOeefJeeej:, lev$eeseeesiemJeheced, meceeeeejkeewueeeejmJeheheefjee:, keeueerleeje-eerefJeeeveeb mebef#ehleheefjee:, eeceuejnmeced,
kegC[efueveerjnmeced, DeveeYeesiemJeheced, efvecee&CeeefokeeeeceJeJemLee,
meJe&Oece&eefleeJeeo:, DeefYe<eskemJeheb leoddYesoee, keueeeeefJeJeseveced,
cenemegKeeehlegheee:, Jeeeesie:, ceele=megKejnmeced, heebeje$eeefYeceleme=efefJe%eeveced, JeCeexlheefeece:, nsJeemecceleb vee[erefJe%eeveced
osnmLeeeefJe%eeveb e hejcewkeeefvleJew<CeJe: heeesheefve<enmeced~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-ceewefKeke-hejer#ee

67

100

meneekeevLee:
1. Tantrik
Religion-By
Chintaharan
Chakravarti.
2. lev$e Deewj DeeieceMeem$e kee efoioMe&vece. ce. eerieesheerveeLe
keefJejepe
3. meJeexuueemelev$e keer YetefcekeeefovesMeevYeeeee&:
4. ceneefveJee&Celev$eced
5. ceC[ueyeeeCeesheefve<eod
Yee<emeefnleeDecevemkeleejkeeesieeese|JeJejCeced
6. lev$eleJecedefMeJeevefJ eeeCe&J e:
7. lev$emeej:DeefYeveJeieghle:
8. leejeYeefemegOeeCe&Je:
9. ueefueleemeneveecemeewYeeieYeemkejmeefnleced

28. Oece&Meem$eced
eLeceb eMvehe$eced
heg<eeLe&efevleeceefCe:

100

efleereb eMvehe$eced
keeueceeOeJe:

100

le=leereb eMvehe$eced
(ke) oekeceerceebmeevevoheefC[leke=lee ceOegmetoveerJe=efemeefnlee
(Ke) efJe<Cegmce=lesjMeeweekejCeced
elegLe eMvee$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:

100
60
40
100
50
50

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

68

efveoe|Mekee

heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-Jeekehejer#ee
meneekeevLeew
1. Oece&gce:ues. jepesvemeeoheeC[se:
2. Oece&Meem$eere: JeJemLeehe$eme*den:ekeeMeke:-meb.meb.
efJeeefJeeeuee:, JeejeCemeer~

100

29. hegjeCesefleneme:
eLeceb eMvehe$eced
100
(ke) MeeefC[ueYeefemet$eced (mJehvesMJejYee<emeefnleced)
50
(Ke) YeieJeodYeefejmeeeveced (eLece-efleereesuueemeew)
50
(ceOegmetovemejmJeleerke=leced)
efleereb eMvehe$eced
100
(ke) ceneYeejles MeeefvleheJe&efCe jepeOece&: (54 le: 100 DeOeeee:) 50
(Ke) ceneYeejles MeeefvleheJe&efCe cees#eOece&: (1 le: 30 DeOeeee:) 50
le=leereb eMvehe$eced
100
eerceodYeeieJeleced (SkeeoMeeoMemkevOeew)
100
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:
50
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-Jeekehejer#ee
meneeke-evLee:
1. mebmke=leefveyevOeveJeveerleced[e@ heejmeveeLeefJesoer, eerjece-cesnje
SC[ kecheveer, Deeieje
2. eerceodYeieJeefejmeeevecedmecheeoke:[e@. peveeo&veoeheeC[se:

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

3.
4.
5.
6.

69

hegjeCeheee&ueeseveced[e@. eerke=<CeceefCeef$ehee"er
DeeoMehegjeCeheefjee:[e@. eerke=<CeceefCeef$ehee"er
hegjeCeefJeceMe&:heb. yeueosJeesheeOeee:
MeeefC[ueYeefemet$ecedmecheeoke:eermeleke[er-cegKeesheeOeee:

30. ieefCeleced
eLeceb eMvehe$eced
100
DeJekeuemeceerkejCecedSkeJeCe&mLemeeOeejCeeJekeuemeceerkejCeeefve,
DehetJe&meceeOeeveced
(Singular solution)
meefmLejiegCekeeefve
SkeIeelemeceerkejCeeefve
(Linear
equations
with
constant
conffreients)
SkeheeefCe
SkeIeelemeceerkejCeeefve
(Homogeneous Linear equations),
ceg<eekeeMe:
(Standard forms),
eLeeLee&Jekeue-meceerkejCeeefve
(Exact differential equations)
efJeCe&meceerkejCeeefve
(Differential
equations of Second order),
egieheoskeIeelemeceerkejCeeefve
(Simultaneous Linear equations),
hetCee&JekeuemeceerkejCeeefve
(Total Differential equations),
DeebefMekeeJekeuemeceerkejCeeefve
(Partial Differential equations),
ueeeeemeceerkejCeeefve
(Lag-range's equations),
SkeJeCe&me ve lJeskeIeelemeeJekeuemeceerkejCeme cegKe-ekeeMe:
(Standard
froms
of
of
first
qegree),

Differential

equations

lffirst

otder

but

not

efleereb eMvehe$eced
100
yeerpeieefCelecedmeceerkejCeeveeb ceerceebmeemebKeelcekes meceeOeeves
neve&jefJeefOe:, Devevlee: esCee: iegCeveHeueb emebme=efle:, Skehee
mebme=efle:~ esefCekee (Matrius), eesie:, Devlejced, iegCeveHeueced, esefCekemeeslece:~
le=leereb eMvehe$eced
100
{keeeme ieefleMeem$ecedpe[lJeme IetCe&veb iegCeveHeueb e
(Moments & Prokucts of Inertiul)
oer
Deuecye&-efmeevle-ieefle-

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

70

efveoe|Mekee

meceerkejCeeefve e~ efmLeje#eb heefjle: ieefle:, efefJemleeefo<eg ieefle:,

leelkeeefuekeb ieeflekesvced, jwefKekeme keesCeereme e Jesieme mebj#eCeced,
Meefemebj#eCeced Jeeheleeceeveerles<eg efveeecekes<eg ueeeeeieeflemeceerkejCeeefve les<eeb eeesieee, yeeueeer[e-eeme ieefle: (Moiion of
To p )

elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

100
50
50
100

31. efmeevlepeewefle<eced
eLeceb eMvehe$eced
100
eefleYeeyeesOekeced oerIe&Je=eue#eCeme hetJee&&ced, YecejsKeeefveheCeced
efleereb eMvehe$eced
100
(ke) meJee&vevokejCeme hetJee&&ced
70
(Ke) OejeYece:
30
le=leereb eMvehe$eced
100
(ke) meJee&vevokejCemeeseje&ced (eew{jeveKeC[ced)
60
DeLeJee
mete&enCeced
(Ke) JeemleJeeve=esVeefle:
40
elegLe eMvehe$eced
100
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
50
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:
50
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-Jeekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

71

meneekeevLe:
1. Yeejleerepeewefle<eMeem$emesefleneme:Mejyeeueke=<Ceoeref#eleke=le:
2. ieCekelejefCeereermegOeekejefJesefoke=lee
3. peeweflee|veyevOeeJeueere. efJeece esme, Yeowveer, JeejeCemeer

32. Heefuelepeewefle<eced
eLeceb eMvehe$eced
peelekeheeefjpeele: (Deeefole: peelekeYeeOeeeevle:)

100

efleereb eMvehe$eced
peelekeheeefjpeele: (jepeeesieeOeeeeled meceeefhlehee&vle:)

100

le=leereb eMvehe$eced
vejheeflepeeeee&

100

elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eere Fefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eeke-Jeekehejer#ee

100
50
50
100

meneekeevLee:
1. Yeejleerepeewefle<eMeem$emesefleneme:eerMejyeeueke=<Ceoeref#eleke=le:
2. ieCekelejefCeereermegOeekejefJesefoke=lee
3. peeseflee|veyevOeeJeueere efJeece esme, Yeowveer, JeejeCemeer

33. heeefue:
DeefveJeee&he$es
eLeceb eMvehe$eced
efJemegefceiiees (ceneerkeemeefnlees 17-23 efvesmee)

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100

72

efveoe|Mekee

efleereb eMvehe$eced
100
heeefuemeeefnlesefleneme:heeefueYee<eeee: Goddiece: efJekeemee,
mege:, efJevee:, DeefYeOece&me heefjee:, Devegefhekeme heefjee:,
DekeLeekeej: DekeLeee, erkee~
mecyeevLee:
1. heeefuemeeefnle kee Fefleneme[e@ Yejle eEmen GheeOeee
2. yeew Oece& kes efJekeeme kee Feflenemeees. ieesefJevoev heeC[se
3. yeewOece&oMe&veDee. vejsvosJe

JewkeefuhekeefJe<ees
1. met$es
le=leereb eMvehe$eced
Debiegejefvekeeees (elegkekeefveheele) DekeLeemeefnlees
elegLe eMvehe$eced
(ke) mecevleheemeeefokee (efveoevekeLeecee$eced)
(Ke) Demeeefueveer (efveoevekeLeecee$eced)
mege, efJevee, DeefYeOece&efhekeme heefjee: efJekeemee~
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee

100
100
50
50
100

2. efJevees
le=leereb eMvehe$eced
mecevleheemeeefokee Deeefole: JesjeveekeC[hee&vlee
elegLe eMvehe$eced
(ke) efJeveemecyevOeer efveyevOe:
(Ke) Fefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
100
50
50
100

Deeeee&-efleereKeC[:

73

3. DeefYeOecex
le=leereb eMvehe$eced
heeve (heeeefvesme, heefeJeej, he_neJeej)
elegLe eMvehe$eced
(ke) DeefYeOece&mecyevOeer efveyevOe:
(Ke) DeefYeOece&mecyevOeer Fefleneme:
heeceb eMvehe$eced
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eeke-Jeekehejer#ee

100
100
50
50
100

34. eeke=le SJeb pewveeiece:

DeefveJeee&efJe<ees
eLeceb eMvehe$eced
(ke) meceCemegeb (met$e 2, 7, 9, 12)
(Ke) Oecceheo (ieeLee 1-100)
efleereb eMvehe$eced
(ke) YeieJeleerMeleke (ieeLee 1-100)
(Ke) cetueeeej: (DeefOekeeje: 2, 3, 5, 8)
le=leereb eMvehe$eced
(ke) lejbieJeF& (lejbieueesuee)
(Ke) CeeCehebeceerkene

100
50
50
100
50
50
100
50
50

Jewkeefuhekes efJe<ees
elegLe eMvehe$eced
(ke) mJeMeem$eerees efveyevOe:
(Ke) mJeMeem$eeresefleneme:
meneeke-evLee:
1. eeke=le meeefnle kee Fefleneme[e@. peieoerMeev pewve

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

100
50
50

74

efveoe|Mekee

2. pewve Deeiece meeefnleosJesvcegefve Meem$eer

3. pewve meeefnle kee Je=nod Fefleneme, Yeeie 1-2
4. Yeejleere mebmke=efle kes efJekeeme ceW pewve Jee*ddcee kee DeJeoeve
[e@. vesefceev Meem$eer
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefe-efJe<eekeJeekehejer#ee
meneeke-evLee:
1. leerLekej ceneJeerj Deewj Gvekeer Deeeee& hejcheje[e@. vesefceev
pewve~
2. Yeejleere mebmke=efle ceW pewve Oece& kee eesieoeve[e@. nerjeueeue pewve
3. eceCe ^sef[Meve[e@. ieesefJevoev heeC[se

35. eeeervejepeMeem$eeLe&Meem$eced
eLeceb eMvehe$eced
100
keewueereeLe&Meem$eced (veJeceeefOekejCeeoJeefMees Yeeie:)
efleereb eMvehe$eced
100
ceneYeejleeree jepeveerefle: (jepeMeem$eeLe&Meem$eere-efJe<eee:)
(DevegMeemeveheJe&le: MeeefvleheJee&vle:)
le=leereb eMvehe$eced
100
eeeerveeOegefvekeeLe&Meem$e-jepeveerefleMeem$eees: legueveelcekeceOeeveced~
elegLe eMvehe$eced
100
lev$eJeee|lekeced (eLeceesOeee:)
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereJeglheefeefJe<eekeJeekehejer#ee

36. legueveelcekeoMe&veced
eLeceb eMvehe$eced
100
heeeeeoMe&veme
mecekeeefuekesefleneme:efJeMues<eCeelcekeoMe&vecedjmesue-efJeiesmeFve-Seje~ DeefmlelJeJeeoer oMe&veced

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

keerkexiee[-mee$e&~
ceeveJeJeeoer
velcekeYeeweflekeJeeo:ceekeme&~

oMe&vecedkeee|ueme

75

uesceev~

hee"eevLee:
(ke) kevscheesjsjer efHeueemeHeerkeesheuesmve~
(Ke) eerHe kejsvdme DeeHe kevscheesjsjer efHeueemeHeer[er. Sce. oe
meneekeevLee:
1. S nC[&[ Feme& DeeHe efHeueemeHeerpes heemeceesj (Deveg.)
2. DeeJejveeuespe DeeHe Skemeve&ue Je[&jmesue~
3. DeeYeeme Deewj meledyes[ues~
4. Yee<ee, mele Deewj leke&Meem$eSej~
5. mecekeeueerve oeMe&efveke efevleveSe. Sve. efcee:
efleereb eMvehe$eced
100
YeejleereoMe&veme mecekeeefuekesefleneme:
(efJeJeskeevevo-DejefJevokes. meer. Yeeeee&, cenelceeieeBOeerYeieJeeveoeme-ieesheerveeLe
keefJejepe-Deeeee&
vejsvosJejeceeJeleejMece&cenesoeme hejceeLe&oMe&veced, yeojerveeLeMegkeueme
osnelceJeeo:,
peievveeLeesheeOeeeeveeb
YeejleereoMe&veme
Yeeweflekeeleekeueveced)
hee"eevLee:
1. kevscheesjsjer FefC[eve efHeueemeHeerjeOeeke=<Ceved leLee cetjns[~
2. eerHe kejsvddme DeeHe kevscheesjsjer efHeueemeHeer[er. Sce. oe~
3. Yeejleere efevleve keer hejcheje ceW veJeerve mecYeeJeveeSBheefjmebJeeo
Yeeie2, 3~
4. Yeejleere mebmke=efle SJeb meeOeveeieesheerveeLe keefJejepe~
meneekeevLee:
1. meye OeceeX keer yegefveeeoer SkeleeYeieJeeveoeme~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

76

efveoe|Mekee

2. DeeOegefveke Yeejleere efevlekeefJeeveeLe vejJeCes~

3. meleeLe&ekeeMeoeevevo~
4. kevscheesjsjer FefC[eve efHeueemeHeerefJeveeieesheeuejs~
5. kevscheesjsjer efHeueemeHeerSme. kes. eerJeemleJe~
6. mecekeeueerve YeejleereoMe&veees. ue#ceer mekemesvee~
7. mJeelev$eesej YeejleereoMe&ve, Yeeie 3 (meb.) [e@. Deefcyekeeoe Mecee&
le=leereb eMvehe$eced
100
(Deefmceved efJeeefJeeeuees meceefle efeeeflemewJe efJe<eeme
DeOeeheveb eMvehe$ee efJeOeereles)

veeieepeg&ve-yes[uesoMe&ves
hee"eevLee:
1. DeeYeeme Deewj mevle-yes[ues~
2. veeieepeg&veme cetueceeOeefcekekeeefjkee~
meneekeevLee:
mesC^ue efHeueemeHeer DeeHe yegefpceer. Deej. Jeer. cete|le
DeLeJee
nsiesuejeceevegpeoMe&ve
hee"eevLee:
1. efJeeeheensiesue (efleere Yeeie)
2. jeceevegpeme yeemet$eeerYee<eced (eleg:met$eer)
elegLe eMvehe$eced
100
mJeMeem$eerees efveyevOe:
DeLeJee
heee&JejCeoMe&veced
heeceb eMvehe$eced
100
mJeMeem$eereefJe<eefekee ceewefKekehejer#ee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

77

37. YeejleereefJeeemebmke=efle:
Fme KeC[ ceW eej Jeie& neWies, efpeveceW mes Ske kee DeOeeve e$e
eje efkeee pee mekesiee~

(De) JeekejCeJeie&:
eLece-eMvehe$eced
Jeekeeheoereced (yeekeeC[ced)

100

efleere-eMvehe$eced
efmeevlekeewcegoer (YJeeefole: uekeejeLe&hee&vlee)

100

le=leere-eMvehe$eced
100
1. JeweekejCe-Yet<eCemeej: (meceemeMeefe:, mHeesefveheCeced) 50
2. heefjYee<esvogMesKej: (16-40 heefjYee<ee:)
50
elegLe&-eMvehe$eced
1. ceneYee<eced (2-4 Deeefkeced)
2. MeyosvogMesKej: (Deeefole: heemeefvOeekejCehee&vleced)

100
50
50

heece-eMvehe$eced
mJeMeem$eefJe<eeke-ceewefKeke-hejer#ee~
DeLeJee

100

(Dee) meeefnleJeie&:
eLece-eMvehe$eced
1. OJeveeueeske: (1-2 GheesodIeele:)
2. DeefYeveJejmeefmeevle ([e@. oMejLe efJesoer,
efJeMJeefJeeeuee ekeeMeve, JeejeCemeer)~

100
70
30

efleere-eMvehe$eced
jmeiebieeOej: (1 Deeveveced)

100

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

78

efveoe|Mekee

le=leere-eMvehe$eced
1. JeefeefJeJeske:
2. DeewefeleefJeeejeee&
elegLe&-eMvehe$eced
1. Gejjeceeefjleced
2. oMehekeced
heece-eMvehe$eced
mJeMeem$e-efJe<eeke-ceewefKeke-hejer#ee~
DeLeJee

100
60
40
100
50
50
100

(F) oMe&veJeie&:
eLece-eMvehe$eced
100
1. MJesleeMJelejesheefve<eled
40
2. Dewleefmeef: (eLece-KeC[:)
60
efleere-eMvehe$eced
100
1. ceerceebmeeveeeekeeMe:
50
2. eeJee&keoMe&veced
50
le=leere-eMvehe$eced
100
1. meebKe-eJeeve-Yee<eced
50
2. heeleeueeesieoMe&vecedJeemeYee<emeefnleced (meeOeveheeo:) 50
elegLe&-eMvehe$eced
100
1. veeeefmeevlecegeeJeueer (DevegceeveKeC[hee&vlee)
50
2. yeesefOeeee&Jeleej: (veJeceKeC[:)
25
3. meeodJeeocebpejer
25
heece-eMvehe$eced
100
mJeMeem$eefJe<eeke-ceewefKekehejer#ee~
DeLeJee

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

79

(F&) hegjeCe-Oece&Meem$e-Jeie&:
eLece-eMvehe$eced
1. JeeuceerefkejeceeeCeced (megvojkeeC[ced 30 meiee&vleced)
2. ceneYeejleced (MeeefvleheJe& 100 DeOeeehee&vleced)
efleere-eMvehe$eced
1. efJe<CeghegjeCeced (1-3 DebMe:)
2. mkevohegjeCeced (keeMeerKeC[:)
le=leere-eMvehe$eced
1. ee%eJeukeemce=efle: (DeeeejeOeee:)
2. cevegmce=efle: (mehleceeOeee: jepeOece&:)
3. keewefue-DeLe&Meem$eced (eLeceeefOekejCeced)
elegLe&-eMvehe$eced
1. efveCe&eefmevOeg: (1-2 heefjsoew)
2. mebmkeejceetKe:
3. MegefceetKe:
heece-eMvehe$eced
mJeMeem$eefJe<eeke-ceewefKekehejer#ee~

100
50
50
100
50
50
100
35
35
30
100
50
25
25
100

38. legueveelcekeOece&:
eLece-eMvehe$eced
(ke) Jesome DebMee:heg<emeteced veemeoeremetee~
Gheefve<eobMee:F&MeeJeemeesheefve<elke"esheefve<ee~
ieerleeee DebMe:le=leereelegLee&Oeeeew~
efleere-eMvehe$eced

100

100

vetleve-Oece&-efveece:
efJeefyuekeve mecesv^er DeeHe peesmesce, mesv ceekeme& ieemhesue 16,
mesv heesueme uesj, efHeefjefLeeme Ske DeeHe o SJeesmsume 4 heefjsob
eeJeled~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

80

efveoe|Mekee

le=leere-eMvehe$eced
100
mebmke=leb kegjeCeced, lemeebMee:, noerMeeveecebMee:~
MeefjeledeYe=leerveeb efJeJeseveced~
elegLe&-eMvehe$eced
100
Oecceheob lemeebMee:, efJeveeefhekeb leobMee:, meceeemegeced
leobMee:, pewveeveeceeeejefveeceee~ yeerpekeb leobMee:, keyeerjhebefLeveeced
Deeeejefveecee:~ peemebefnlee, iegCeeced Deeeejefveecee:~
heece-eMvehe$eced
100
mJeMeem$eefJe<eeke-ceewefKekehejer#ee~

39. Yee<eeefJe%eeveced
eLece-eMvehe$eced
100
Fme eMvehe$e kes oes efJekeuheeW ceW mes keesF& Ske efJekeuhe efueee pee
mekes iee

(ke) meceepe Yee<eeefJe%eeve Deewj Devegeege Yee<eeefJe%eeve

1. Yee<ee Deewj meceepe kee Devle:mecyevOe, meceepe Yee<eeefJe%eeve Deewj
Yee<ee kes meceepeMeem$e keer DeJeOeejCee~
2. meeceeefpeke efJekeuheeW kee Yee<ee hej eYeeJe (Jee, efue, Oece&,
#es$e, JeJemeee, YeeJeelcekelee, peeleerelee, veweflekelee
je^erelee)~
3. DeJeOeejCeeSB, Yeeef<eke mecegoee, Yee<ee-efveeespeve, efYeeef<ekelee,
yengYeeef<ekelee, kees[efceeCe, kees[heefjJele&ve, efheefpeve, Jeeceesue,
Yee<ee kee ceevekeerkejCe, eesefe~
4. Yee<ee-Depe&veeLece Je efleere Yee<eepe&ve kes JeeJeneefjke Je
meb%eeveelceke efmeevle, efleere Yee<eepe&ve ceW eLece Yee<ee keer
mecemee~
5. Yee<ee-efMe#eCe keer eefJeefOeeeB, JeekejefCeke, Devetefole,
YeJeYeeef<eke, mee#eeled meces<eCehejke, Yee<ee-efMe#eCe keer meeceeer
Je meeOeve, efMe#eCe ceW DeOeeheke keer Yetefcekee, $egef efJeMues<eCe~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

81

(Ke) Mewueer-efJe%eeve, Yeejleere keeJeMeem$e Je JeekejCeMeem$e

1. Mewueer-efJe%eeve keer DeJeOeejCee SJeb #es$e, Mewueer-efJe%eeve, jerefleefJe%eeve Deewj mebjeveelceke Mewueer-efJe%eeve keer cetue ceeveleeSB,
Yeejleere keeJeMeem$e kes efmeevle, Ssefleneefmeke heefjece ceW
Yeejleere JeekejCeMeem$e keer cetue ceeveleeSB~
2. keeJe Yee<ee Deewj meeceeve Yee<ee ceW Devlej, keeJeYee<ee jeves
keer eefeeeSBeeve, efJeeueve, meceeveevlejlee, eleerkeelcekelee,
efyecyeelcekelee~
3. Deuebkeej, jerefle, iegCe efmeevleeW keer cetue ceeveleeSB~
4. OJeefve, Jeeesefe Je Fve efmeevleeW keer cetue ceeveleeSB~
5. Yeejleere JeekejCe-oMe&ve~
mevoYe&-evLe
meesefMeees eEueefiJeefmkeme^[efieue~
meesefMeees eEueefiJeefmkemen[meve~
mebjeveelceke MewueerefJe%eevejJeervveeLe eerJeemleJe~
OJeveeueeske (eLeceeseesle)DeevevoJeOe&ve~
JeeesefepeerefJele (eLece Gvces<e)kegvleke~
efleere-eMvehe$eced

100

heevlejCehejke epeveke JeekejCe Je keejke JeekejCe

1. heevlejCehejke epeveke JeekejCe keer DeJeOeejCee, heevlejCehejke epeveke JeekejCe kes mevoYe& ceW eejmkeer keer ecegKe osve~
2. DeYevlej SJeb yeee-mebjevee, heevlejCehejke efveece, Yee<eeF&
efmeevle Deewj Yee<eeefJejece, JeekejefCekelee~
3. peer.Jeer. efmeevle~
4. heeefCeefve kee keejke efmeevle Je efJeefYeVe keejkeeW keer OeejCeeSB~
5. keejke JeekejCe Deewj Gmekeer ecegKe ceeveleeSB~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

82

efveoe|Mekee

le=leere-eMvehe$eced
100
Ssefleneefmeke Yee<eeefJe%eeve, eeeerve, ceOe DeLeJee DeJee&eerve Yeejleere
Deee& Yee<eeDeeW ceW mes efkemeer Ske kee efJeMes<e DeOeeve
1. Ssefleneefmeke Yee<eeefJe%eeve keer cetue ceeveleeSB, Yee<eeDeeW kee
JeieeakejCe SJeb Yee<ee-heefjJeej~
2. Yee<eeDeeW kee hegveie&"ve (Ssefleneefmeke hegveie&"ve, legueveelceke
hegveie&"ve, Deevleefjke hegveie&"ve, yeee hegveie&"ve mecyevOeer
DeYeeme)~
3. Yeeef<eke heefjJele&ve (OJeefve, he, DeLe& SJeb Jeekee heefjJele&ve),
veJeJeekejCe-efmeevle~
4. eeeerve, ceOe DeLeJee DeJee&eerve, Yeejleere Deee& Yee<eeDeeW ceW mes
efkemeer Ske kee efJeMes<e DeOeeve~
mevoYe&-evLe
Ssefleneefmeke Yee<eeefJe%eeve SJeb JeJenejpeekegceej peuepe
Yee<eeMeem$e keer he-jsKeeGoeveejeeCe efleJeejer~
elegLe&-eMvehe$eced
100
elegLe&-eMvehe$e kes oes efJe<ee neWies, FveceW mes Ske kees egvevee nw~

(ke) Jeglheefe-efJe%eeve, Yeejle Ske Yee<eeF& #es$e

1. Jeglheefe-efJe%eeve kee heefjee, Yeejleere Deewj heefeceer
JeglheefeMeem$e kee Ssefleneefmeke heefjee~
2. Jeglheefe kes ecegKe efmeevle, Yeejleere JeglheefeMeem$e (efvee)~
3. Yee<eeF& #es$e keer mebkeuhevee leLee ecegKe efJeMes<eleeSB~
4. Yee<eeF& #es$e keer ceeveleeDeeW kes DeeOeej hej Yeejleere Yee<eeDeeW kes
DeOeeve keer DeeJeMekelee~
5. Yeejleere Yee<eeDeeW keer mebjeveeiele meceevelee~
mevoYe&-evLe
efveeeemke~
Fefievee Spe S eEueefiJeefmke Sefjeeceeveerkee~

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

Deeeee&-efleereKeC[:

83

(Ke) meb%eeve Deewj Yee<ee

1. meb%eeve keer DeJeOeejCee (meb%eeve Ske eefeee kes he ceW,
meb%eeveelceke mebjeveeSB)~
2. mebmke=efle Deewj meb%eeve (meb%eeve kee meeceeefpeke mJehe)~
3. Yeejleere Yee<ee-efevlekeeW kes Devegmeej meb%eeveelceke DeJeefmLeefleeeB~
4. meb%eeve kee efJekeeme Deewj Yee<ee~
5. Yee<ee keer efJeefYeVe FkeeFeeW kes efueS meb%eeveelceke hejer#eCe
meb%eeveelceke keesefeeB, meb%eeveelceke peefueleeSB, Yee<ee-efveeespeve
mecyevOeer meb%eeveelceke peefueleeSB)~
heece-eMvehe$eced
100
cewefKeke hejer#ee~
Bibiliography
1. Beur T.G. (1970 a), The Cognition Basis for Linguistic
Structures in Hays, R (ed), Congniion and Language
Development, New Yark : Wiley, P. 277-360.
2. Casson W. Ronald (1981) Language Culture and
Congnition, Maomillan London.
3. Clark & Clark (1977) Psychology and Language,
Heroowt New Yark.
4. Jain, V.P. (1970) Language Teaching, Linguistics and
the Role of Language in Cognetive Development,
A.M.U.
5. League, Richark (1977) Psycholinguistics, Matrioes
Moution.
6. Matlia Margareta (1983) Cognition, Helt, Rinehent and
Wiastoa.
7. Mouton Joha (1970) Psycholinguistics, University of
Illinois Press.

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5

84
8.

9.

efveoe|Mekee
Papapavlon N. Andreas (1984) Perception and
Production in Second Language Learning, Bahri
Publications, Delhi.
Vesta Fnenois J. Di (1974) Language Learning and
Cognetive Processes, Wordsworth Publishing
Company.

X : \ S H R E E J E E \ V I V A R N I K A/ M A K E U P/ F I L E - 5