Professional Documents
Culture Documents
CH 9
CH 9
Chng 9
compozit
330
b. Phn loi
Thng thng dng cch phn loi theo cc c trng ca nn v ct, tc
cc pha c bn.
Theo bn cht ca nn c:
- compozit nn cht do (polyme),
- compozit nn kim loi,
- compozit nn ceramic,
- compozit nn hn hp nhiu pha.
Theo c im cu trc ca ct c th phn loi compozit thnh ba nhm:
compozit ct ht, compozit ct si v compozit cu trc nh trnh by hnh 9.1.
Loi ct ht v loi ct si khc nhau kch thc hnh hc ca ct: ct si c t
l chiu di trn ng knh kh ln, cn ct ht l cc phn t ng trc. Khi
nim v compozit cu trc l ch cc bn thnh phm dng tm, lp l vt liu
ng nht v compozit khc. Trong tng loi ct: ht, si nn vi kch thc khc
nhau cn c chia tip thnh cc nhm nh hn: ht th v ht mn, si lin tc
v si gin on...
COMPOZIT
Ct si
Ct ht
Compozit cu trc
9.1.3. Lin kt nn - ct
Compozit ch thc s kt hp tt cc tnh cht ca nn v ct khi lin kt
gia chng l hon ho. Tip theo trnh by cc c im ca nn, ct v tng tc
gia chng cho compozit kt cu (chu ti).
a. Ct
Nh bit ct l pha khng lin tc, ng vai tr to nn bn cao,
mun n hi ( cng vng) cao cho compozit, do vy ct phi l loi c cc
c tnh , ng thi phi nh to nn bn ring cao. Ct c th c lm
bng tt c cc loi vt liu hc: kim loi, ceramic v polyme. T m hn v
chng c trnh by trong tng loi compozit tip theo. Nh s thy r sau ny,
hnh dng, kch thc, mt v s phn b ca si l nhng yu t c nh hng
mnh n c tnh ca compozit.
b. Nn
Nn l pha lin tc, ng vai tr ch yu cc mt sau.
- Lin kt ton b cc phn t ct thnh mt khi compozit thng nht.
- To kh nng tin hnh cc phng php gia cng compozit thnh cc
331
9.2. Compozit ht
Compozit ht l loi c ct l cc ht ng trc, cng, bn (xyt, nitrit,
cacbit, borit) (i khi l cc ht mm nh grafit, mica thuc loi chng ma st,
khng thuc loi (compozit) kt cu, trng tm ca chng ny).
Trong loi ny nh phn loi (hnh 9.1) li c ht th v ht mn.
9.2.1. Compozit ht th
Compozit ht th rt a dng v c s dng ph bin trong cc lnh vc
cng nghip, xy dng.
a. c im
Khi nim "th" c dng ch tng tc gia nn v ct khng xy ra
mc nguyn t, phn t, lc ny s ha bn c c l nh s cn tr bin
dng ca nn vng ln cn vi ht ct do s chn p theo quan im ca c hc
mi trng lin tc.
Ty theo c tnh phn b ca ht trong nn m quy tc kt hp (hn hp)
cho mun n hi Ec ca compozit ph thuc vo t l th tch, mun n hi
ca nn (matrice): Vm, Em v ca ct ht (particle): Vp, Ep nm trong phm vi gia
hai ng biu th hnh 9.2 bi hai biu thc ton hc sau:
(ng thng trn)
E c = E m .Vm + E p .Vp
Ec =
E m .E p
Vm .E p + Vp .E m
(9.1)
(9.2)
332
Hnh 9.2. S ph
thuc ca mun
n hi vo hm
lng
ct
trong
compozit nn Cu ct
ht W
333
pha phn tn, bin cng khi phn ha dung dch rn qu bo ha. Khi lc tc dng
ln compozit, nn s hng chu hu nh ton b ti, cc phn t ct nh mn phn
tn ng vai tr hm lch, lm tng bn cng ca vt liu.
b. Cc compozit ht mn
SAP, SAAP (CA, CAC) nghin cu chng 6 (mc 6.4.3a), vi cc
t l 5 - 20%Al2O3 trn nn nhm, hp kim nhm (gia nn - ct c lin kt xyt
kh bn) c sn xut quy m cng nghip, cung cp di dng bn thnh
phm tm, ng, dy... lm cc chi tit c bn ring ln, lm vic 300
500oC v chu tc dng ca mi trng n mn.
T - D Nickel (Thoria Dispersed Nickel) l loi compozit nn l niken (Ni),
ct l cc phn t xyt tri ThO2. Ch vi 2%ThO2 song dng rt nh mn, nm
phn tn v n nh nhit, c bn v kh nng lm vic lu di 1000
1100oC, khng b n mn tinh gii nh thp khng g nn l vt liu qu trong
hng khng, v tr, ch to tuabin, ng dn, bnh p lc lm vic nhit cao
di tc dng ca mi trng n mn.
9.3. Compozit ct si
Compozit ct si l loi compozit kt cu quan trng nht v n c bn
ring v mun n hi ring cao. Chnh v t c yu cu ny m c nn ln
ct si u phi c khi lng ring nh. Tnh cht ca compozit ct si ph thuc
vo bn cht vt liu ct v nn, bn lin kt trn ranh gii pha, s phn b v
nh hng si cng nh kch thc v hnh dng ca n... y vi quy c rng
lin kt trn ranh gii pha nn - ct c coi l hon ho nn s ln lt kho st
cc yu t cn li.
334
335
lc =
nu t S =
( b )f
( b )f
m
.d
th
l c = S.d
m
i vi compozit si thy tinh hay si cacbon, chiu di ti hn ny
khong 1mm v gp 20 n 150 ln ng knh si.
By gi xt trng hp ng sut ko tc dng ln compozit bng gii hn
bn ko ca si cho cc trng hp chiu di si khc nhau (hnh 9.5).
Khi chiu di si va ng lc, biu phn b ng sut trn chiu di di
si c dng nh hnh a: ti trng ln nht trn si t gi tr (b)f chnh gia
trc si. Khi chiu di si tng ln, tc dng gia cng ca si tr nn hiu qu
hn nh biu th hnh b, tc trn phn ln chiu di si chu tc dng ca mc
ng sut t vo (b)f. Cn khi l < lc tc dng gia cng khng c nh biu th
hnh c, ng sut ln nht tc dng trn si khng t n ng sut t vo (b)f.
Ngi ta quy c:
- khi l > 15lc, compozit l l loi ct lin tc hay di,
- khi l < 15lc, compozit l loi ct si khng lin tc hay ngn; trong khi
l < lc nn bao quanh si b bin dng n mc khng c s truyn ti, tc dng gia
cng ca si khng c, c coi nh compozit ht.
336
Hnh 9.7. S ko mu
compozit ct si lin tc thng
hng theo phng dc trc si
c = f = m
(9.3)
Trong cc iu kin ny ti trng tng tc dng ln compozit Fc bng tng
cc ti trng tc dng ln nn Fm v si Ff:
(9.4)
F c = Ff + Fm
T iu kin F = . A (trong A l tit din ngang), biu thc (9.4) c
th c vit thnh
c. Ac = f. Af + m. Am
(9.5)
nu chia c hai v cho Ac c:
A
A
c = f . f + m . m
(9.6)
Ac
Ac
trong Af/Ac v Am/Ac l t l tit din ca pha si v pha nn. V chiu di ca
cc pha ny nh nhau (do si l di v lin tc) nn Af/Ac = Vf v Am/Ac = Vm,
biu thc (9.6) tr thnh
337
c = Vf. f + (1 - Vf) m
(9.7) Nh ni trn compozit b ph hy l do ti trng tp trung vo ct,
ng sut tc dng ln ct t n gii hn bn (b)f ca n nn gii hn bn (b)c
ca compozit c tnh theo biu thc
(b)c = Vf.( b)f + (1 - Vf) m
(9.8)
trong m l ng sut trong nn ti thi im ct si b t (c th thy gi tr
tng i vi nhau ca ba ng sut trn hnh 9.9). Nh vy gii hn bn ca
compozit t l bc nht vi th tch ct si Vf c biu din bng ng thng
dc ln trn hnh 9.8.
338
Biu thc ny chnh l biu thc (9.1), chnh l gii hn trn ca mun n
hi ca cc compozit ht mn.
Nh vy trong compozit ct si lin tc (thng hng) lc tc dng trn nn
v ct si nh sau:
V
Ff = A f .( b )f = f .E f . c
Vc
V
Fm = A m . m = m .E m . c
Vc
Ff
V .E
= f f
(9.12)
nn
Fm Vm .E m
b. Khi ko ngang
Khi compozit b ko ngang tc theo phng vung gc vi trc si th ng
sut tc dng ln cc pha l nh nhau v bng ng sut tc dng ln compozit
c = f = m =
nn bin dng ca ton th thanh compozit bng tng bin dng ca cc pha
c = f. Vf + m. Vm
v = nn
E
=
.Vf +
.Vm
Ec Ef
Em
Chia c hai v cho , c
V
V
1
= f + m
Ec Ef Em
hay
Ec =
E m .E f
E m .E f
=
Vm .E f + Vf .E m (1 Vf ).E f + Vf .E m
(9.13)
339
( b )m m
( b )f + ( b )m m
ko ca compozit ct si lin tc nn
do vi Vf > Vf*.
ko ca compozit ct si lin tc nn
gin vi Vf > Vf*.
( b )m m
( b )f
340
nh hng si
Tt c cc si song song
Phng ng sut
dc theo trc si
ngang vi trc si
3
8
1
8
341
Khi lng
ring, g/cm3
Gii hn bn,
MPa
Mun n
hi, GPa
Nhit
lm vic,
max, 0C
Ru n tinh th
Grafit
2,20
20000
690
2500
SiC
3,20
20000
480
1600
Si3Ni4
3,20
14000
380
Al2O3
3,90
14000-18000
415-550
Si
Kelva 49
1,40
3500
124
200
Kelva 29
1,40
3700
60
200
Thy tinh E
2,54
3500
72
550
Thy tinh R
2,50
4400
80
650
Thy tinh S
2,48
4800
84
650
Cacbon
1,80
1500-5500
150-500
2000-2500
Al2O3
3,20
2100
170
800
SiC
3,00
3900
425
900
B (bo)
2,65
3700
300-420
500-700
Dy (kim loi)
Thp cacbon cao
7,80
4100
210
Mo
10,2
1400
360
19,3
4300
400
342
343
[ N
C ]n
dng thng phm vt liu ny c hai loi kelva 49 v kelva 29. Nhc
im ca cht ny l nhit lm vic thp (< 200oC).
B, SiC, Al2O3
Bn cht v cch ch to cc si ny c trnh by mc 7.5.2.
9.3.6. Vt liu lm nn
Vt liu lm nn cho compozit ct si thng l polyme v kim loi v
chng c tnh do tt. Kim loi dng lm pha nn thng l nhm v ng. Tuy
nhin polyme l pha nn c dng ph bin hn vi chng loi c nhit rn
ln nhit do: polyeste, nylon, epoxy, nha fenol, polyamit, melamin. Hin cn t
dng nn l ceramic tr btng ct thp l loi ph bin nht hin nay.
344
345
346
347
Mc lc
Bng k cc k hiu vit tt c dng trong sch
Li ni u
M u
0.1. Khi nim v vt liu
0.2. Vai tr ca vt liu
0.3. i tng ca Vt Liu Hc cho ngnh C kh
0.4. Cc tiu chun vt liu
Phn I.
cu trc v c tnh
3
3
4
5
6
8
8
8
8
8
11
12
12
12
14
14
14
18
18
19
22
24
25
25
26
26
27
29
29
29
29
31
32
32
33
35
36
38
31
31
31
42
46
49
54
52
55
58
61
63
348
2.3. Nung kim loi qua bin dng do - Thi bn - Bin dng nng
2.3.1. Trng thi kim loi qua bin dng do
2.3.2. Cc giai on chuyn bin khi nung nng
2.3.3. Bin dng nng
Phn II. Hp kim v bin i t chc
66
66
67
68
71
71
71
71
74
77
79
79
80
82
84
86
88
88
89
92
92
93
98
102
102
102
104
105
105
109
110
115
119
121
121
124
125
125
126
128
131
135
136
136
137
139
139
140
140
141
141
141
142
144
349
Phn III. Vt liu kim loi
Thp v gang
Chng 5
5.1. Khi nim v thp cacbon v thp hp kim
5.1.1. Thp cacbon
5.1.2. Thp hp kim
5.2. Thp xy dng
5.2.1. c im chung - phn loi
5.2.2. Thp thng dng
5.2.3. Thp hp kim thp bn cao HSLA
5.2.4. Thp lm ct btng
5.2.5. Cc thp khc
5.3. Thp ch to my
5.3.1. Cc yu cu chung
5.3.2. Thp thm cacbon
5.3.3. Thp ha tt
5.3.4. Cc chi tit my in hnh bng thp
5.3.5. Thp n hi
5.3.6. Cc thp kt cu c cng dng ring
5.4. Thp dng c
5.4.1. Cc yu cu chung
5.4.2. Thp lm dng c ct
5.4.3. Thp lm dng c o
5.4.4. Thp lm dng c bin dng ngui
5.4.5. Thp lm dng c bin dng nng
5.5. Thp hp kim c bit
5.5.1. c im chung v phn loi
5.5.2. Thp khng g
5.5.3. Thp bn nng
5.5.4. Thp c tnh chng mi mn c bit cao di ti trng va p
5.5.5. Thp v hp kim st c t tnh
5.6. Gang
5.6.1. c im chung ca cc loi gang ch to my
5.6.2. Gang xm
5.6.3. Gang cu
5.6.4. Gang do
Hp kim mu v bt
Chng 6.
6.1. Hp kim nhm
6.1.1. Nhm nguyn cht v phn loi hp kim nhm
6.1.2. Hp kim nhm bin dng khng ha bn c bng nhit luyn
6.1.3. Hp kim nhm bin dng ha bn c bng nhit luyn
6.1.4. Hp kim nhm c
6.2. Hp kim ng
6.2.1. ng nguyn cht v phn loi hp kim ng
6.2.2. Latng
6.2.3. Brng
6.2.4. Hp kim Cu - Ni v Cu - Zn - Ni.
6.3. Hp kim trt
6.3.1. Yu cu i vi hp kim lm trt
6.3.2. Hp kim trt c nhit chy thp
6.3.3. Hp kim nhm
6.3.4. Cc hp kim khc
6.4. Hp kim titan
6.4.1. Titan nguyn cht
6.4.2. Hp kim titan
6.5. Hp kim bt
152
152
152
152
160
172
172
173
176
178
178
178
179
182
187
192
194
197
197
199
205
207
210
213
213
213
219
221
222
222
225
227
229
230
230
230
233
234
238
240
240
241
243
245
246
246
246
247
248
248
350
6.5.1. Khi nim chung
6.5.2. Vt liu ct v mi
6.5.3. Vt liu kt cu
6.5.4. Hp kim xp v thm
248
249
252
253
Phn IV.
255
Ceramic
Chng 7
7.1. Khi nim chung
7.1.1. Bn cht v phn loi
7.1.2. Lin kt nguyn t
7.1.3. Trng thi tinh th
7.1.4. Trng thi v nh hnh
7.1.5. C tnh
7.2. Gm v vt liu chu la
7.2.1. Bn cht v phn loi
7.2.2. Gm silicat
7.2.3. Gm xyt
7.3. Thy tinh v gm thy tinh
7.3.1. Bn cht v phn loi
7.3.2. Thy tinh thng dng
7.3.3. Cc thy tinh khc
7.3.4. Gm thy tinh
7.4. Ximng v btng
7.4.1. Bn cht
7.4.2. Ximng
7.4.3. Btng
7.4.4. Btng ct thp
7.5. Vt liu ct si cho compozit
7.5.1. Vt liu cacbon v si cacbon
7.5.2. Si bo v cc si khc
7.5.3. Ru n tinh th
255
255
255
256
256
262
263
265
265
266
267
269
269
269
270
271
271
271
271
272
273
273
273
275
275
Vt liu polyme
Chng 8
8.1. Cu trc phn t polyme
8.1.1. Phn t hyrcacbon
8.1.2. Phn t polyme
.
8.1.3. Cu trc mch ca polyme
8.1.4. Cu trc tinh th ca polyme
8.2. Tnh cht c - l - nhit ca polyme
8.2.1. Quan h ng sut - bin dng
8.2.2. C ch bin dng
8.2.3. Nng chy v thy tinh ha
8.2.4. Trng thi n hi - nht
8.2.5. Ph hy
8.2.6. Ha gi
8.3. ng dng v gia cng polyme
8.3.1. Phn loi
8.3.2. Cc phng php tng hp polyme
8.3.3. Phi liu ca polyme
8.3.4. Cc loi vt liu polyme v ng dng
276
276
276
278
280
284
287
287
289
290
291
292
292
293
293
295
296
Compozit
Chng 9
9.1. Khi nim v compozit
9.1.1. Quy lut kt hp
9.1.2. c im v phn loi
9.1.3. Lin kt nn - ct
9.2. Compozit ht
301
301
301
301
302
303
351
9.2.1. Compozit ht th
9.2.2. Compozit ht mn
9.3. Compozit ct si
9.3.1. nh hng ca yu t hnh hc si
9.3.2. Compozit ct si lin tc thng hng
9.3.3. Compozit ct si gin on thng hng
9.3.4. Compozit ct si gin on hn n
9.3.5. Kch thc v vt liu lm ct si
9.3.6. Vt liu lm nn
9.3.7. Cc compozit ct si ph bin
9.4. Compozit cu trc
9.4.1. Compozit cu trc dng lp
9.4.2. Panel sandwich
303
304
305
305
308
311
311
312
314
314
315
315
316
317
352
Nghim Hng
Vt liu hc
c s
gi o tr nh cho c c ng nh c kh c a c c tr ng i h c