MIT DHE SPORTIT

INSTITUTI I ZHVI

Prmbajtja e Programi
I. Hyrje...................................................................................................................................................................................................
II.

Korniza konceptuale e programit...............................................................................................................................................

1.

Qllimet e programit t edukim fizik, sporte dhe shndet.................................................................................................

2.

Lidhja e kompetencave kye me kompetencat e fushs..............................................................................................................

3.

Lidhja e edukimit fizik, sporteve dhe shndetit me temat ndrkurrikuare..........................................................................

4.

Lidhja e edukimit fizik, sporteve dhe shndetit me fushat e tjera kurrikulare......................................................................

5.

Kompetencat e fushs dhe tematikat e saj...................................................................................................................................

6.

Ndarja e peshave pr tematik pr seciln klas.....................................................................................................................

PROGRAMI
DUKIM FIZIK, SPORTE DHE SHNDET
ARSIMI PROFESIONAL
III.

Prmbajtja e shkalls s pest......................................................................................................................................................

III.1 Tematika : Edukim nprmjet veprimtarive fizike

III.2 Tematika: Veprimtari sportive.................................................................................................................................................

III.3 Tematika: Edukim n shrbim t shndetit, mirqenies dhe komunitetit...............................................................................

SHKALLA E PEST

IV.

Udhzime metodologjike..............................................................................................................................................................

V.

Udhzime pr vlersimin..............................................................................................................................................................

VI.

Materiale dhe burime msimore....................................................................................................................................................

Tabelat dhe digram

Digrama 1: Korniza konceptuale e programit...........................................................................................................................................
Digrama 2: Rezultatet e t nxnit t komptencave kye q realizohen nprmjet fushs/lnds s edukim fizik, sporte dhe shndet
pr shkalln e pest...................................................................................................................................................................................

Qershor 2016

Digrama 3: Lidhja ndrmjet edukimit fizik, sporteve dhe shndetit dhe fushave t tjera.......................................................................

Digrama 4: Kompetencat e fushs dhe tematikat e fushs. .....................................................................................................................

Y

Tabela 1:Kompetencat e fushs, prshkrimi dhe realizimi i tyre nprmjet tematikave t fushs ....................................................15

Tabela 2: Or t sugjeruara pr do tematik........................................................................................................................................17

.izha.edu.al

I.

Hyrje
Fusha msimore Edukim fizik, sporte dhe shndet sht pjes integrale e procesit arsimor pa t ciln arsimimi i t riut do t

ishte i paplot, por njkohsisht nj fush e cila dallohet nga fushat e tjera kurrikulare, pasi fokusi primar i saj sht mbi trupin,
prvojat fizike dhe shndetin e njeriut. Komuniteti i shndetit publik po bhet gjithnj e m i interesuar pr kontributet e
Faqe

1 nga 33

padiskutueshme t edukimit fizik shkollor n shndetin e t rinjve. Edukimi fizik sht par si nj mjet ideal pr promovimin e
aktivitetit t rregullt fizik dhe edukimin e nj stili jetese aktiv . Fusha msimore Edukim fizik, sporte dhe shndet n arsimin e
mesm ndihmon nxnsit t zhvillojn njohurit, shkathtsit, qndrimet dhe kompetencat e nevojshme, t cilat sigurojn
mirqenien e shndetit t tyre mendor, emocional, fizik dhe social, pr t prballuar me sukses sfidat e jets s tashme dhe t
ardhme.
Programet e fushs/lnds Edukim fizik, sporte dhe shndet prqendrohen mbi veorit fizike, njohse, psikologjike e
sociale t nxnsve, duke afruar mundsi t aftsimit teorik dhe praktik t tyre, duke pasur parasysh kontributin q veprimtaria
lvizore e sportive jep n formimin fizik, mendor dhe shndetsor t nxnsve, si dhe n formim t kompetencave t vlefshme pr
gjat gjith jets. N kto programe jan prfshir prvoja lvizore e sportive, si dhe njohuri n fushn e shndetit, t cilat u japin
mundsi nxnsve t aftsohen e t jen t prgatitur pr jetn m pas. Programet e fushs/lnds Edukimit fizik, sporte dhe
shndet e konsiderojn nxnsin si individ dhe njkohsisht si pjes aktive t grupit, si dhe afrojn mundsi t shumta pr
integrim kroskurrikular. Eksperiencat q prftohen nga kjo fush/lnd msimore mund t transferohen e prdoren lehtsisht dhe
n mnyr produktive edhe n lndt e tjera duke mundsuar pasurimin e informacionit teorik dhe t kulturs s prgjithshme n
shrbim t t ushtruarit korrekt t prvojave lvizore.

II.

Korniza konceptuale e programit

Hartimi i programit lndor derivon nga korniza kurrikulare e arsimit para-universitar, kurrikula brtham dhe plani msimor i
arsimit baz. Si i till ky dokument i shrben:

Nxnsit, pr zhvillimin e kompetencave kye t t nxnit gjat gjith jets dhe t kompetencave t fushs Edukim fizik,

Faqe

2 nga 33

sporte dhe shndet, n mnyr q ai t prballoj sfidat e jets dhe t integrohet n shoqri.

Msuesit, pr planifikimin, realizimin dhe vlersimin e veprimtaris msimore dhe arritjet e nxnsve n klas dhe jasht saj.

Prindit, pr njohjen e rezultateve e pritshme t fmijve dhe kriteret e vlersimit n periudha t caktuara.

Hartuesit t teksteve msimore dhe t materialeve ndihmse pr msuesit dhe nxnsit.

Programi i Edukimit fizik, sporteve dhe shndetit ka n thelb t tij krijimin e kushteve pr ndrtimin e kompetencave t
fushs/lnds si dhe t kompetencave kye q lidhen me to. Realizimi i temave ndrkurrikulare nprmjet lnds edukim fizik,
sporte dhe shndet sht nj komponent i rndsishm i programit pr kontributin e ksaj lnde n shoqri dhe n jetn e prditshme.
Ky program sht konceptuar n 3 tematika t shoqruara me nntematika, t cilat krijojn kushte q nxnsi t ndrtoj dhe zbatoj
njohurit, shkathtsit, qndrimet dhe vlerat, n funksion t kompetencave t lnds dhe kompetencave kye. N program paraqiten
edhe koha msimore pr seciln tematik, q ndryshon nga klasa n klas. Emrtimi i tyre sht br n prshtatje me prmbajtjen
dhe pr t tria tematikat sht prcaktuar numri minimal i orve pr realizimin e objektivave duke krijuar njkohsisht mundsin q
msuesi t jet i lir n rritjen e ktij numri. N aspektin prmbajtjesor, programi synon nj afrim m t plot t nxnsit me
informacionin dhe kulturn n prgjithsi t fushs msimore Edukim fizik, sporte dhe shndet, e shprehur kjo n llojin e
informacionit q nxnsve u afrohet n funksion t edukimit n shrbim t komunitetit, mirqenies dhe shndetit, duke pasur parasysh
problematikn q shoqron jetesn n ditt e sotme, referuar modeleve t sjelljes personale (pasiviteti fizik, mnyra jo t shndetshme
e t ushqyerit, prdorimi i substancave q krijojn varsi, etj.) dhe ndr personale (marrdhniet dhe kontributi n komunitet).
Vlersimi i nxnsve, paraqitur n kt program, sht komponent thelbsor pr prmirsimin e arritjeve t nxnsve dhe procesit t
t nxnit.

Faqe

3 nga 33

Diagrami 1: Korniza konceptuale programit

Faqe

4 nga 33

EDUKIM FIZIK, SPORTE

Artet

Arsimi ii mesm
mesm ii lart
lart
Arsimi
synon
pr nxnsin
nxnsin
synon pr

Shkencat e natyrs

Kompetenca
e t nxnit
Kompetenca
personale

Zotrimin e kompetencave pr t nxnit gjat gjithjets

Kompetenca e t menduarit

5 nga 33

dr
e
j
Kompetencatadi
te
Ba

Zhvillimi i qndrueshm
Mjedisi
Vendimmarrja morale

sia
ar
rv
Nd

dhe sh

Kompetenca pr jetn

Faqe

Kompetenca qytetare

Zhvillimin shoqror, intelektual e fzik

Gjuht dhe komunikimi

Teknologji

Krijimin e identitetit dhe Kultivimin e vlerave

Prkujdesjen
pr shndetin
Edukim
fzik, sporte

Shkencat shoqrore

hurit
shpre

t
e
it dh
unikim
m
o
k
ae
etenc
Komp

DHE SHNDET

tale
kjetesa paqsore
riu
t;

iprmarrjen dhemjedisin

ndet

Qllimet e arsimit para-universitar

Arsimi para-universitar krijon kushte dhe mundsi q nxnsi: t ndrtoj dhe t zhvilloj njohuri, shkathtsi, qndrime dhe
vlera q krkon shoqria demokratike; t zhvillohet n mnyr t pavarur e t gjithanshme; t kontribuoj n ndrtimin dhe
mirqenien vetjake dhe t shoqris shqiptare dhe t prballet n mnyr konstruktive me sfidat e jets.
N arsimin para-universitar nxnsi:

kultivon identitetin vetjak, kombtar dhe prkatsin kulturore;

prvetson vlera t prgjithshme kulturore dhe qytetare;

zhvillohet n aspektet intelektuale, etike, fizike, sociale dhe estetike;

zhvillon prgjegjsi ndaj vetes, ndaj t tjerve, ndaj shoqris dhe ndaj mjedisit;

aftsohet pr jet dhe pr pun, n kontekste t ndryshme shoqrore e kulturore;

aftsohet pr t nxn gjat gjith jets;

zhvillon shpirtin e siprmarrjes.

prdor teknologjit e reja.

Faqe

6 nga 33

1. Qllimet e programit Edukim fizik, sporte dhe shndet

Programi i Edukimit fizik, sporteve dhe shndetit ka si qllim t shihet si nj mjet ideal pr promovimin e veprimtaris s
rregullt fizike, edukimin e nj stili jetese t shndetshm e aktiv dhe fitimin e kompetencave t rndsishme e t vlefshme pr gjat
gjith jets, njohjen dhe aplikimi n praktik t mnyrave t thjeshta t dhnies s ndihms s par n raste t traumave q ndodhin gjat
veprimtaris fizike, si dhe njohja me mnyra t parandalimit t tyre, kontributin e veprimtaris fizike n arritjen e gjendjes s fitnesit, si dhe
hartimi e vnia n praktik nj plan individual pune dhe ushqimi n funksion t prmirsimit t gjendjes fizike, njohja me rrezikun q vjen si
pasoj e prdorimit t lndve droga si dhe efektin e tyre n performancn sportive, njohjen dhe aplikimin n praktik t koncepteve dhe
parimeve t Olimpizmit dhe Lvizjes Olimpike, njohja me historikun dhe lashtsin historike t edukimit fizik e t sportit, si dhe me vlerat e
tyre n zhvillimin e shoqris njerzore, njohja me organizimin e Lojrave Olimpike Verore e Dimrore, si dhe njohjen me emra t
personaliteteve e sportistve t vendit ton n kt fush, kryerjen e kombinacione lvizore me prmbajte t aftsive lvizore baz, t
manipulimit lvizor me dhe pa mjete, si dhe elemente t thjeshta akrobatik, krijimin e kombinacioneve lvizore ritmike shoqruar me muzik
ose numrim, ekzekutimin e teknikave t duhura t vrapimeve (t shpejt, t rezistencs, me pengesa, etj.), ekzekutimin e sakt t teknikave t
krcimeve: s gjati dhe s larti (stil grshr), aplikimi i sakt i teknikave t veprimeve lvizore t msuara n lojrat lvizore e tradicionale,
si dhe njohjen dhe reflektimin mbi aspektin edukativ t tyre, ekzekutimi i teknikave t elementve kryesore teknik e taktik t lojrave:
basketboll, volejboll dhe futboll, si dhe aplikimi i tyre n lojra, zbatimi i sakt i rregullave t marshimit dhe vrapimit n natyr, si dhe
aplikimin e shprehive baz t nj prej veprimtarive sportive t prfshira n linjn Veprimtari sportive ndihmse (opsionale).

2. Lidhja e kompetencave kye me kompetencat e fushs

Ndrtimi dhe zbatimi i kompetencave kye nga nxnsit gjat procesit t msimdhnies dhe nxnies krkon q msuesi t mbaj
parasysh lidhjen e kompetencave kye me kompetencat e fushs/lnds pr seciln shkall. Pr t realizuar n praktik kt lidhje,
msuesi duhet t przgjedh situatat, veprimtarit, metodat dhe mjetet e prshtatshme t

procesit t t nxnit. Kompetenca

prcaktohet si integrim i njohurive, shkathtsive dhe qndrimeve q nj nxns duhet ti fitoj gjat procesit t nxnies. T msuarit
Faqe

7 nga 33

e edukimit fizik, sporteve dhe shndetit sht i bazuar n kompetenca, t cilat fokusohen kryesisht tek eksperiencat psikomotore t
njeriut pr ti prcaktuar e zhvilluar ato. N kt fush jan t prcaktuara rezultatet msimore t cilat duhet ti arrijn nxnsit n
mnyr progresive dhe t vazhdueshme. Organizimi i msimit prqendrohet n at far duhet t din e t bjn nxnsit dhe n at
q duhet t jen t gatshm t bjn.
Realizimi i kompetencave kye t kornizs kurrikulare gjat procesit t msimdhnies dhe nxnies, krkon q msuesi t lidh
kompetencat kye, me kompetencat e fushs pr seciln shkall. Pr t realizuar n praktik kt lidhje, msuesi duhet t przgjedh
metodat, teknikat dhe mjetet e prshtatshme didaktike pr realizimin e do kompetence dhe rezultati t t nxnit. Zhvillimi i
kompetencave kye p.sh. t t menduarit n mnyr krijuese, t msuarit pr t nxn n fushn msimore Edukim fizik, sporte
e shndet, lidhen me kompetencn nxnsi shfaq aftsi lvizore n prshtatje me situata t ndryshme lvizore e sportive,
kompetenca kye komunikimit dhe e t shprehurit, lidhet me kompetencn lndore nxnsi ndrton bashkpunim me shokt e
grupit (skuadrs) n shrbim t arritjes s rezultateve t dshiruara, etj.

Faqe

8 nga 33

Diagrami2: Rezultatet kryesore t t nxnit sipas kompetencave kye q realizohen nprmjet fushs/lnds Edukim fizik, sporte dhe
shndet pr shkalln e pest.
Kompetencat e komunikimit dhe t shprehurit
Argumentonmbi efektet e veprimtaris fizike dhe sportiven organizmin e njeriut.
Ndrton bashkpunim me shokt e grupit (skuadrs) n shrbim t arritjes s rezultateve t dshiruara.
Respekton kundrshtart dhe rregullat e Fair-Play-it.
Argumenton kontributin e veprimtaris fizike n arritjen e fitnesit.
Argumenton mbi dobin e organizimit t mnyr t pavarur t veprimtaris fizike n mnyr t knaqshme e t shndetshme.
Kompetenca e t menduarit
Prshtat dhe krijon lojra t reja lvizore.
Prshtat teknika lvizore n situata t ndryshme sportive.
Zbaton rregullat e siguris gjat t ushtruarit me veprimtari fizike e sportive.
Zbaton rregullat e Fair-Play-t gjat veprimtaris sportive.
Kupton dhe shpjegon efektet pozitive q sjell ushtrimi me veprimtari fizike e sportive.
Kompetenca e t nxnit
Njeh historikun dhe lashtsin historike t edukimit fizik e t sportit, si dhe me vlerat e tyre n zhvillimin e shoqris njerzore.
Njeh rregullat e duhura t nxehjes s trupit n prshtatje me llojin e veprimtaris fizike e sportive q do t kryhet.
Njeh rregulla t siguris s t ushtruarit me veprimtari fizike e sportive.
Njeh konceptin e fitnesit dhe kontributin e veprimtaris fizike n arritjen e tij.
Kupton dhe shpjegon efektet afatshkurtra dhe afatgjata t veprimtaris fizike dhe sportive mbi organizmin e njeriut.
Njeh rrezikun q vjen si pasoj e prdorimit t lndve droga si dhe efektin e tyre n performancn sportive.

Faqe

9 nga 33

Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin

Zbaton n aktivitetet sportive brenda dhe jasht programit msimor, si dhe n jetn e prditshme parimet e Olimpizmit dhe FairPlay-t.
Zbaton rregullat kryesore t veshjes dhe siguris n prshtatje me veprimtarin fizike q do t kryhet.
Aplikon n praktik mnyrat t dhnies s ndihms s par n raste t traumave q ndodhin gjat veprimtaris fizike.
Zbaton rregulla t siguris s t ushtruarit me veprimtari fizike e sportive.
Demonstron prkushtim pr ruajtjen dhe kultivimin e higjiens personale dhe t mjedisit n shtpi, shkoll dhe komunitet.
Harton dhe v n praktik nj plan individual t t ushqyerit t shndetshm n prputhje me nevojat q organizmi i tij/saj
paraqet n kt mosh.
Kompetenca personale
Identifikon rrezikun q vjen si pasoj e prdorimit t lndve droga si dhe efektin e tyre n performancn sportive.
Harton dhe v n praktik nj plan individual pune n funksion t prmirsimit t gjendjes fizike, n prshtatje me ndryshimet
dhe nevojat q trupi i tij/saj paraqet n kt mosh.
Harton dhe v n praktik nj plan individual t t ushqyerit t shndetshm n prputhje me nevojat q organizmi i tij/saj
paraqet n kt mosh.
Demonstron aftsi n prdorimin e shprehive motorike dhe kombinimeve lvizore gjat veprimtarive t ndryshme fizike.
Zbaton rregullat e duhura t nxehjes s trupit n prshtatje me llojin e veprimtaris fizike e sportive q do t kryhet.
Zbaton rregulla t thjeshta t dhnies s ndihms s par.
Zbaton rregulla t siguris s t ushtruarit me veprimtari fizike e sportive.
Kompetenca qytetare
Aplikon n praktik parimet e Olimpizmit dhe Lvizjes Olimpike
Zbaton mnyra t respektimit dhe t ruajtjes s ambientit ku jeton: shkoll, shtpi e m gjer.
Ndrton bashkpunim me shokt e grupit (skuadrs) n shrbim t arritjes s rezultateve t dshiruara.
Identifikon t drejtat dhe prgjegjsit e tij/saj dhe i praktikon ato n jetn e prditshme brenda dhe jasht shkolls.
Demonstron prkushtim pr ruajtjen dhe kultivimin e higjiens personale dhe t mjedisit n shtpi, shkoll dhe komunitet.
Faqe

10 nga 33

Kompetenca digjitale
Prdor teknologjin pr t krkuar informacion dhe pr t kryer studime me tematik nga fusha/lnda Edukim fizik, sporte dhe
shndet
Prdor teknologjin n prezantimin e projekteve ekstra kurrikulare me tematik nga fusha/lnda Edukim fizik, sporte dhe
shndet

3. Lidhja e lnds edukim fizik, sporte dhe shndet me temat ndrkurrikuare

Lnda Edukim fizik, sporte dhe shndet ndrlidhet me t gjitha fushat e tjera, i plotson dhe plotsohet nga ato pr shkak t
natyrs komplekse dhe rndsis q ka. Realizimi i shtjeve ndrkurrikulare do t ndihmoj zhvillimin dhe plotsimin e prmbajtjes
s fushs pr arritjen e t gjitha kompetencave kye t kurrikuls. Disa nga shtjet ndrkurrikulare q i ndihmojn nxnsit n
shkalln e pest jan: njohja me ndrtimin dhe funksionin e aparatit lvizor tek trupi i njeriut n lndn e biologjis, njohurit mbi
ritmin, llojet e ndryshme t muziks dhe vallzimit, n fushn e arteve, njohja me konceptin e rregullit, rregullave dhe rregulloret,
njohja e konceptit t ligjit dhe respektit pr t, si dhe far do t thot t respektosh t tjert dhe vetveten, njohuri q merren n lndn
e qytetaris, njohja me masat dhe njsit matse n lndn e fiziks, njohja me historikun e Lojrave Olimpike n Shqipri etj.

4. Lidhja e lnds edukim fizik, sporte dhe shndet me fushat e tjera kurrikulare
Lidhja midis fushave t ndryshme kurrikulare po rritet gjithnj e m shum dhe kjo jo vetm prej natyrs kroskurrikuare t
njohurive q tashm sistemi edukativ afron, por edhe sepse sht n interesin e t gjithve pr t br m t mirn pr nj edukim sa
m t mir t nxnsit, pasi e ndihmon at t kuptoj, t prforcoj dhe zbatoj n praktik njohurit e fituara.
Lnda Edukim fizik, sporte dhe shndet lidhet me fushat e tjera kurrikulare dhe ndrthuret me shkencat e tjera, nprmjet t
cilave nxnsit fitojn njohuri n lidhje me fenomene e dukuri, t cilat duke e mbshtetur lndn Edukim fizik, sporte dhe shndet
n prgjithsi dhe procesin e edukimit fizik n veanti, mund t prforcojn n mas t madhe prvojn e t msuarit pr nxnsit. Pr
shembull, njohurit mbi forcn dhe sistemin e levave n fizik mund tu japin fmijve nj pasqyr mbi mekanikn e aktiviteteve

Faqe

11 nga 33

gjimnastikore, njohurit e marra mbi ndrtimin e trupit t njeriut dhe funksionimin e tij, ndihmojn n studimin e t ushqyerit apo
msimin e mnyrave t dhnies s ndihms s par.
Shqyrtimi i formave t ndrveprimit social brenda skuadrs dhe midis skuadrave konkurruese me baz lojra dhe sporte (p.sh.
futboll, basketboll), ndrveprimet ndrmjet nxnsve n aktivitetet konkurruese individuale (p.sh. drejtimin e nj gar), shrbejn pr
t ndihmuar t rinjt t kuptojn konceptet e organizimit shoqror dhe ndrveprimit dh e i ndihmon ata pr t paralelizuar prvojat e
edukimit fizik n kontekste t tjera t jets s prditshme.
Lnda Edukim fizik, sporte dhe shndet krijon lidhje edhe me matematikn dhe gjuhn. Lidhjet ktu jan n prdorimin e
matematiks dhe gjuh-letrsis si ndrmjetse pr t prcaktuar m mir sasi dhe masa, si dhe pr t komunikuar m mir n
funksion t prmirsimit t rezultateve. Muzika , q shoqron vallzimet e kombinimet e ndryshme lvizore, sinkronizimi dhe
ritmizimi si aftsi koordinatave, jan pjes prbrse sa t veprimtaris fizike, po aq dhe t asaj artistike, t cilat s bashku ndihmojn
n nj zhvillim dhe formim m t plot t nxnsit. Vizatimi dhe piktura ndihmojn nxnsit n shprehjen me t mir e m artistike t
emocioneve dhe prshkrimit t eksperiencave t tyre n lidhje me veprimtarin fizike e sportive.

Diagrami3: Lidhja ndrmjet edukimit fizik, sporteve dhe shndetit dhe fushave t tjera.
Faqe

12 nga 33

SHKENCAT E NATYRS

GJUHT DHE
KOMUNKIMI

EDUKIMI FIZIK,
SPORTE DHE
SHNDET

T komunikuarit me qllim
prmirsimin e rezultateve.
Prdorimi i terminologjis s
sakt.

Njohja me forcat dhe ligjet e natyrs q

ndr veprojn me trupin e njeriut.
Arsyetimi.
Masat dhe raportet.
Kuptimi pr hapsirn.
Diferencat gjinore.

SHKENCAT
SHOQRORE DHE
MJEDISI

ARTET
Ritmi
Koordinimi muzikor

Qndrimet personale dhe ndr

personale.

Vallzimi

Marrdhniet dhe komunikimi.

Kompozimi

Diferencat gjinore.
kohore.
TEKNOLOGJIAPeriudhat
DHE TIK

MATEMATIKA

Mbledhja, organizimi dhe prpunimi i

t dhnave t projekteve ekstra
kurrikulare

Kuptimi pr masat dhe njsit

matse
Interpretimi i informacioneve

Analiza, interpretimi dhe paraqitja e

tyre.

lvizore e sportive

Prpunimi dhe analiza e t

dhnave.

5. Kompetencat q formohen prmes tematikave

Faqe

13 nga 33

Bazuar n kt kurrikul, fusha/ lnda Edukim fizik, sporte dhe shndet synon t prmbush 3 kompetencat e Vfushs/lnds, t
ep
digjitale
ri kryesore.
cilat lidhen me kompetencat kye q nj nxns duhet t zotroj gjat jets sKompetenca
tij dhe q arrihen
nprmjet 3 tematikave
m
ta
ri
s

Diagrami4: Kompetencat e fushs edukim fizik, sporte dhe shndet dhe tematikat e fushs.

po
rt
iv
e

Kompetenca e t menduarit
Kompetenca e komunikimit dhe t shprehurit

EDUKIM FIZIK, SPORTE DHE SH

Kompetenca personale

Prsh
tat
n
j

stil je
te

Kompetenca e t nxnit

aktiv
e
t

s
hnd
etsh

Kompetenca pr jetn, siprmarrjen dhe mjedisin

Tabela 1:Kompetencat e fushs, prshkrimi dhe realizimi i tyre nprmjet tematikave t fushs
KOMPETENCAT E VEANTA
Q FORMOHEN PRMES

PRSHKRIMI I KOMPETENCAVE

TEMATIKAVE

Faqe

14 nga 33

REALIZIMI NPRMJET TEMATIKAVE

t shndetit, mirqenies dhe komunitetit

Ndrvepron me t tjert n situata t ndrysh

ore e sportiv
t ndryshme lviz
a
at
tu
si
e
m
je
at
re n prsht
Shfaq aftsi lvizo

Shfaq aftsi lvizore n

prshtatje me situata t
ndryshme lvizore e sportive

Ndrvepron me t tjert n
situata t ndryshme lvizore e
sportive

Prshtat nj stil jete aktiv e

t shndetshm

koordinimi, rregullimi, kontrolli, ndjesit dhe

shprehit, t cilat i referohen aftsis pr t
ekzekutuar veprime t ndryshme lvizore, e cila
zhvillohet n situata t larmishme t t nxnit t
lidhura me lloje t shumta aktivitetesh si p.sh
kombinime me prmbajtje t lvizjeve lokomotore
(vrapimi, ecja, notimi, iklizmi, etj.) dhe lvizje jolokomotore si (krcimi, goditja, xhonglimi, etj.),
lvizje manipulative me dhe pa mjete, kombinime
teknike e artistike (gjimnastika artistike e ritmike).

Ndrveprimi met tjert inkurajon nxnsit

tangazhohen n njproces kuatazhvillojnplanet
ndryshme
tveprimitpr
t
prshtatur
e
sinkronizuarlvizjet e tyreme ato tt tjerve, si dhe
pr
t
komunikuarmenjri-tjetrin.
Nxnsit
msojnpunn
n
grup,
kryejndetyra
tprbashktadhe pranojn drejt
fitoren dhe
humbjen. Duke pasur parasysh senxnsit do t
prballen me situatat ngjashme njetn e tyre
tprditshme, kjo kompetenc i ndihmon ata t
zhvillojn aftsitsociale dhegjykime etiket
favorshme
pr
t
ndrtuar
marrdhnie
harmonikendr personale.
T prshtatsh nj stil jetese aktiv dhe t
shndetshm do t thot t krijosh mundsit pr t
Faqe

15 nga 33

Prshtat teknika lvizore n situata t ndryshme sportive.

Kryerjen e kombinacione lvizore me prmbajte t aftsive
lvizore baz, t manipulimit lvizor me dhe pa mjete.
Kryen kombinacione me element akrobatik t thjesht.
Krijon kombinacione lvizore ritmike shoqruar me muzik ose
numrim.
Kryen teknikn e duhur t vrapimeve (t shpejt, t rezistencs,
me pengesa, etj.).
Kryen teknikn e duhur t krcimeve: s gjati dhe s larti (stil
grshr).
Aplikon teknikat e duhura veprimeve lvizore t msuara n
klasat e mparshme, n lojrat sportive t parashikuara n
program.
Aplikon n mnyr t harmonizuar veprimet taktike t sulmit dhe
t mbrojtjes n lojrat sportive t parashikuara n program.
Aplikon elementt teknik e taktik baz t lojrave sportive t
parashikuara n program.
Demonstron aftsi bashkpunimi me partnerin dhe respekti ndaj
kundrshtarit n loj.
Demonstron aftsi t orientimit n natyr duke vendosur
marrdhnie t qndrueshme me t.
Zbaton rregullat n lojra t ndryshme lvizore, popullore dhe
sportive.
Njeh dhe zbaton rregulloren teknike n kushtet e lojrave
sportive t parashikuara n program.
Demonstron aftsi bashkpunimi me shokt e skuadrs n
shrbim t arritjes s rezultatit t dshiruar.
Respekton kundrshtart n loj.
Zbaton n aktivitetet sportive brenda dhe jasht programit
msimor, si dhe n jetn e prditshme parimet e Olimpizmit dhe
Fair-Play-t.
Menaxhon pozitivisht emocionet negative e pozitive gjat dhe pas
veprimtaris fizike e sportive.

Menaxhon emocionet e tij/saj dhe i prshtat ato n situata t

ndryshme ( p.sh. pune n grupe, loje n shkoll dhe jasht saj etj).

jetuar nj jete, e cila karakterizohet nga nj

mirqenie e prgjithshme fizike, mendore dhe
emocionale, n t ciln nj individ gzon aftsi pr
t ekzekutuar do dit detyra energjikisht dhe
aktivisht, kryen me knaqsi veprimtarit e kohs s
lir dhe realizon lehtsisht krkesat e dits. Pr nj
nxns kjo kompetenc zhvillohet me edukimin e
zakoneve t shndetshme, angazhimin nforma t
ndryshme tveprimtarisfizike e sportive, t
ushqyeritn mnyrn e duhur, mosekspozimin ndaj
substancave q krijojn varsi, duke krijuar nj
model jetese e cila do t sillte efekte t plqyeshme
afatshkurtra, afatmesme e afatgjata.

Argumenton prfitimet q sjell zbatimi n jetn e prditshme t

veprimtaris t rregullt fizike dhe ndikimet pozitive tek shndeti.
Identifikon shenjat e mbilodhjes prej veprimtaris fizike.
Harton dhe v n praktik nj plan individual pune n funksion t
prmirsimit t gjendjes fizike, n prshtatje me ndryshimet dhe
nevojat q trupi i tij/saj paraqet n kt mosh.
Harton dhe v n praktik nj plan individual t t ushqyerit t
shndetshm n prputhje me nevojat q organizmi i tij/saj
paraqet n kt mosh.
Zbaton rregulla fillestare t dhnies s ndihms s par n raste t
traumave t ndryshme q mund t ndodhin gjat t ushtruarit me
veprimtari fizike e sportive.
Identifikon vlerat e veprimtarive t ndryshme edukative e
sportive, si dhe ndikimin negativ t substancave droga n kto
veprimtari.
Identifikon shenjat e gjendjes s varsis nga substancat droga, si
dhe pasojat n organizmin e njeriut.

6. Koha msimore pr do tematik

Fusha/lnda Edukim fizik, sporte dhe shndet zhvillohet pr 36 jav msimore me nga 2 or secila, pra gjithsej 72 or pr klasn e
dhjet. Programi i fushs/lnds Edukim fizik, sporte dhe shndet specifikon peshn (ort e sugjeruara) e secils tematik pr
secilwn klas. Shuma e orve sugjeruese pr seciln tematik sht e barabart me sasin e orve vjetore, t prcaktuara n planin
msimor t arsimit baz. Kjo ka si qllim q prdoruesit e programit t orientohen pr peshn q z secila tematik n ort totale
vjetore.

Faqe

16 nga 33

Tabela 2: Or t sugjeruara pr do tematik

Edukim n shrbim t
Edukim nprmjet
veprimtarive fizike
Klasa e dhjet

III.

Veprimtari
sportive

32

40

shndetit, mirqenies
dhe komunitetit

Gjithsej or

Trajtohet shtrir gjat realizimit

t dy tematikave t para

72 or

Prmbajtja e klass s dhjet

N programin e edukimit fizik, sporteve dhe shndetit pr shkalln e pest jan paraqitur n prmbajtjet e tematikave:
-

Edukim nprmjet veprimtarive fizike.

Veprimtari sportive.

Edukim n shrbim t shndetit, mirqenies dhe komunitetit.

Kto tematika jan baz pr t ndrtuar njohuri e shkathtsi dhe qndrime e vlera. Tematikat jan baz pr t siguruar rezultatet e
t nxnit sipas kompetencave t edukimit fizik, sporteve dhe shndetit pr shkall t paraqitura n tabel n fillim t do tematike.
Pr seciln tematik jan paraqitur njohurit pr klasn e dhjet.
Tematikat dhe renditja e tyre nuk presupozojn q prmbajtja vjetore prgjat vitit shkollor duhet t zhvillohet e ndar referuar
renditjes sipas tematikave n program. Kombinimi dhe ndarja e koncepteve dhe shprehive, kapituj apo grupe temash e njsi
msimore, si dhe renditja e tyre sht e drejt e prdoruesve t programit Prdoruesit e programit duhet t respektojn sasin e orve
vjetore t lnds, kurse jan t lir t ndryshojn me 10% (shtes ose paksim) ort e rekomanduara pr dy tematikat e para Edukim
nprmjet veprimtarive fizike dhe Veprimtari sportive.
Matjet antropometrike pr plotsimin i kartels individuale t nxnsit
Faqe

17 nga 33

Matjet antropometrike (pesh, gjatsi, perimetri i gjoksit n qetsi dhe n frymmarrje, etj) te nxnsit, me qllim plotsimin e kartels
personale t tyre, do t jen t detyrueshme pr tu kryer prej msuesve t lnds n 2 ose 3 or msimore, t prfshira kto n
tematikn Edukim nprmjet veprimtarive fizike, brenda planit tematik t lnds n fillim t vitit shkollor.
Njohurit e Tematiks s tret Edukim n shrbim t shndetit, mirqenies dhe komunitetit
Pr realizimin e njohurive t tematiks s tret Edukim n shrbim t shndetit, mirqenies dhe komunitetit, nuk parashikohen or
msimore t posame. Ato do t jepen t shtrira gjat realizimin e njohurive t dy tematikave t para.
Projektet
N hartimin e planit tematik, msuesi duhet t parashikoj edhe realizimin e projekteve. Ort pr realizimin e tyre parashikohen
brenda totalit t orve pr prforcimin e njohurive (prsritse).

1. SHKALLA E PEST
1.1 Tematika: Edukim nprmjet veprimtarive fizike
Faqe

18 nga 33

Prshkrimi i tematiks:
Edukimi nprmjet veprimtarive fizike u afron nxnsve nj platform nga e cila mund t ndrtojn kompetenca pr t prmirsuar
kapacitetet fizike e aftsit koordinatave, si dhe i ndihmon ata n zhvillimin e aftsive personale dhe ndrpersonale. Kjo tematik u
mundson nxnsve t zhvillojn konceptet dhe aftsit e nevojshme pr pjesmarrje n nj gam t gjer t aktiviteteve fizike e
sportive, t cilat ndikojn n rritjen e mirqenies fizike t tyre dhe i prgatit pr nj jet aktive dhe t shndetshme. Kjo tematik
fokusohet kryesisht n lojra dhe veprimtari lvizore t cilat kan prmbajtje t tyre lvizje lokomotore, jo-lokomotore dhe
mainpulative.
Rezultatet e t nxnit pr kompetencat e fushs:
-

Prshtat skema t ndryshme lvizore sipas situatave t veprimtaris fizike ose lojs.
Demonstron aftsi t prshtatjes dhe krijimit t lojrave t reja lvizore.
Demonstron koordinim n kryerjen e kombinimeve lvizore me element t gjimnastiks aerobike, gjimnastiks ritmike dhe
gjimnastiks n grup.
Demonstron koordinim n kryerjen e elementve akrobatik.
Demonstron koordinim lvizor dhe nivel knaqshm t cilsive fizike n kryerjen e vrapimeve t shpejtsis dhe qndrueshmris.
Demonstron koordinim lvizor dhe nivel knaqshm t cilsive fizike n kryerjen e vrapimit me stafeta dhe vrapimit me pengesa.
Demonstron koordinim lvizor, bashkpunim me shokt e skuadrs, si dhe nivel t knaqshm t cilsive fizike n kryerjen e

stafets (loj dhe atletikore).

Demonstron koordinim lvizor dhe nivel knaqshm t cilsive fizike n kryerjen e krcimit s gjati me 1.5 hapa, krcimit tre-

hapsh dhe krcimit s larti shpin.

Demonstron koordinim lvizor dhe nivel knaqshm t cilsive fizike n kryerjen hedhjeve me shtytje, me fshikullim dhe me
rrotullim.

Njohurit pr
fushs/lnds

realizimin

kompetencave

Shkathtsit pr realizimin e kompetencave t fushs/lnds

KLASA X

Lojra lvizore e popullore:

-

Lojra lvizore
Cirkuit gjimnastikor.
Stafet me kaprcim kalui.

Nxnsi/sja:

Praktikon skema t ndryshme lvizore

Faqe

19 nga 33

Lojra popullore (tradicionale)

Kalaja Dibrane(sugjeruar pr djemt).
Kputja e vargonjve(sugjeruar pr vajzat).
Rregulla t lojs.
Morali (fabula) i lojs.
Prshtatje, krijim i lojrave t reja lvizore.
Lojra popullore t sjella nga msuesi/sja dhe nxnsit.

Gjimnastik:
-

Nxnsi/sja:

Ushtrime pr zhvillimin e fleksibilitetit dinamik

Kryen ushtrime pr zhvillimin e fleksibilitetit dinamik, duke

demonstruar koordinim lvizor.

Kryen ushtrime t rreshtimit dhe rregullimit n vend dhe n

lvizje: rrotullimet dhe prapa-rrotullimet, kundr-ecjet,
vendosje e kalime n formacione t ndryshme figurative
rreshtimi (katror, rrath, figura t lira etj.).
Kryen kombinacione lvizore t gjimnastiks aerobike,
shoqruar me ritm (muzik ose numrim), duke demonstruar
koordinim lvizor (me trup t lir, me mjete ndihmese, si.p.sh.
stepa, stola gjimnastikore).
Kryhen ushtrime pr zhvillimin e qndrueshmris (ecje,
vrapim e krcime t ndryshme), forcs (tonifikim i muskujve
t
trupit)
dhe
fleksibilitetin
(prkuljet
ndryshme,hedhje.ushtrime t tendosjes (strecingu), etj.)
Kryen kombinimin: hipje mbi njrn kmb dhe tjetra prapa n
skaj t stolit, ecje e lir prpara, kthim 900, ecje ansore, kthim
900, ecje mbrapa, krcime me kryqzimin e kmbve, kthim
1800 dalje me trupin e drejt me shtytje t dy kmbve n
skaj, duke demonstruar koordinim lvizor;

Ushtrime t rreshtimit dhe rregullimit.

Gjimnastik aerobike: krijim i lir i kombinimit

lvizor dhe ushtrime pr edukimin e cilsive
fizike.

Ekzekutimi
gjimnastikor.

Prshtat skema t ndryshme lvizore sipas situatave t lojs.

Prshtat/krijon lojra t reja lvizore.
Merr pjes aktivisht n loj.
Respekton rregullat e lojs.
Shpjegon moralin (fabuln) e lojs.
Menaxhon emocionet personale negative dhe pozitive gjat dhe pas
lojs.
Ndrton bashkpunim me shokt e grupit.
Respekton kundrshtart n loj.

elementve

lvizor

stolin

Faqe

20 nga 33

Lvizje manipulative me mjete te ndryshme

(litar, rreth, shkop, gjimnastikor, etj.).

Atletik:

Ecje sportive

Vrapime shpejtsie

Vrapime t mesme e t gjata

Vrapim me stafeta

Krcim se gjati me 1.5 hapa

Kryhen ecje, krcime, vrapime, kaprcime t ndryshme mbi

dhe posht stolit: me duar, me kmb dhe t kombinuara.
Kryen manipulime me mjete (vegla t vogla) t ndryshme
gjimnastikore, individualisht, n dyshe dhe n grup
(gjimnastik n grup);
Krijon kombinacione lvizore ritmike me mjete gjimnastikore,
shoqruar me muzik ose numrim, ku t dallohet qart hyrja ,
vazhdimi (zhvillimi) dhe mbyllja;
Nxnsi/sja:
Kryen ecje sportive n segmente t shkurtra 100-200 m, pr
zhvillimin e shpejtsis s lvizjes duke synuar edhe rritjen e
madhsis s hapit .
Realizon sipas kerkesave biomekanike ushtrimet speciale te
vrapimit.
Kryen vrapime shpejtsie n distancn 30m, duke synuar rritjen e
gjatsis s hapit, dendsin e hapave, n ndihm t zhvillimit t
forcs specifike.
Kryen nisje nga pozicione t ndryshme , ushtrime n plan t pjerrt
n ngjitje, krcime t ndryshme,si dhe ushtrime t forcs s
prgjithshme, pr t krijuar mundsit pr forcimin e organizmit dhe
demonstrimin e elementve teknik t vrapimit sipas krkesave
biomekanike t zhvendosjes s trupit n hapsir dhe ne koh.
Kryen vrapime n distanca t mesme (distanca e sugjeruar 600800m), duke synuar rritjen e madhesis s hapit t vrapimit, si dhe
duke ruajtur ritmin e vrapimit me orientues viziv me koh t
prcaktuar.
Kryen vrapime n nj distanc vrapimi t segmentuar, pr zhvillimin
e forcs s prgjithshme, duke ruajtur ritmin e vrapimit , n
segmente t prcaktuara nga mesuesi..
Kryen vrapime n distanca 120-150 m , me temp t njjt, me qllim
zhvillimin e cilsis s qndrueshmris n shpejtesi.
Faqe

21 nga 33

Krcim s larti grshr

Hedhje me shtytje

Kryen vrapime me temp t njjt n distancn 800-1000m pr

zhvillimin e qndrueshmris aerobike
Kryen vrapime me stafeta, duke ekzekutuar ndrrimin e shkopit t
stafets n t dy rolet : t dhnsit dhe t marrsit.
Kryen n mnyr energjike dhe t rrjedhshme fazn teknike t
rrahjes, si dhe realizon pozicionin e hapit. Realizon bashkimin e
kmbve ,duke prmbyllur skemn e plot teknike t krcimit s
gjati me 1.5 hapa duke demonstruar aftsi komplekse kondicionale
dhe koordinative.
Realizon rrahje energjike me prekje t objekteve n lartsi. Kryen
rrahje me ndihmn e pedans elastike, duke provuar sforcime
neuro-muskulare. Realizon kalime t thuprs, duke demonstruar
orientimin n hapsire dhe n koh dhe saktsi n kryerjen e
veprimit lvizor . Kryen vrapime pr teknikn e vrullit mbi vija t
harkuara. Kryen sakt bashkimin e t gjitha fazave t tekniks s
krcimit s larti.
Kryen hedhjen (me shtytje) nga pozicioni- baz, duke piksynuar q
lvizjet t fillojn nga hallkat e poshtme. Zhvillon aftsit
kondicionale t shpejtsis dhe forc, si edhe aftsit koordinative t
shpejtsis s reagimit (kjo me e dukshme n momentin e sforcimit
final), dhe at t diferencimit kinestetik. Realizon skemn e plot
teknike t hedhjes me shtytje.

Qndrime dhe vlera:

-

Respekton veten dhe t tjert n situata loje dhe jasht saj.

I prgjegjshm pr veprimet e veta.
Tolerant ndaj shokve dhe kundrshtarve n loj.
Respekton diversitetin.
I prkushtuar pr t arritur rezultate t knaqshme.
Qndrim pozitiv ndaj shokve apo kundrshtarve gjat dhe pas lojs.
Bashkpunues me shokt.
Respekton kodin e mirsjelljes.
Faqe

22 nga 33

Respekton kodin e veshjes.

Respekton rregulloret e lojrave dhe t siguris s kryerjes s veprimtarive fizike e sportive.
Tregon gatishmri pr t ndihmuar t tjert dhe pr t dhn kontributin personal.
I sigurt dhe menaxhues i emocioneve pozitive e negative gjat e pas lojrave e veprimtaris fizike.

1.2 Tematika: Veprimtari sportive

Prshkrimi i tematiks: Kjo tematik ka pr qllim tu jap mundsi nxnsve t aplikojn n lojra sportive veprimet lvizore t
msuara n linjat e tjera t programit, njohjen dhe zbatimin e rregullave t lojrave sportive t parashikuara n kt tematik, t
aplikojn elementtteknik baz (pasim, driblim, gjuajtje, goditje, shrbim) n lojrat sportive volejboll, basketboll, futboll dhe hendboll,
t zhvillojn kapacitetet motorike dhe t edukojn cilsi njohse e edukative. Gjithashtu kjo tematik nprmjet nn-tematiks
Veprimtari sportive ndihmse (opsionale), ka pr qllim tu jap mundsi nxnsve t kryejn nj veprimtari m t plot fizike n
prshtatje me kushtet q shkolla afron pr sa i prket infrastrukturs, vendosjes gjeografike dhe kushteve klimaterike, si dhe tradits
sportive t shkolls (apo qytetit).
Rezultatet e t nxnit pr kompetencat e fushs:
-

Njeh dhe zbaton rregulloren teknike n kushtet e lojrave sportive t parashikuara n program.

Aplikon teknikat e duhura veprimeve lvizore t msuara n klasat e mparshme, n lojrat sportive t parashikuara n
program.
Aplikojn n mnyr t harmonizuar veprimet taktike t sulmit dhe t mbrojtjes n lojrat sportive t parashikuara n
program.
Aplikon elementt teknik e taktik baz t lojrave sportive t parashikuara n program.

- Demonstron aftsi bashkpunimi me partnerin dhe respekti ndaj kundrshtarit n loj.

- Demonstron aftsi t orientimit n natyr duke vendosur marrdhnie t qndrueshme me t.
Njohurit pr realizimin e kompetencave t Shkathtsit pr realizimin e kompetencave t fushs/lnds
fushs/lnds

KLASA X
Basketboll

Nxnsi/sja:
Basketboll
Faqe

23 nga 33

Vrapim me ndryshim drejtimi

Marrje e topit
Driblim
Pasim
Gjuajtje
Loj msimore
Rregullore e lojs
Volejboll
Pritje (zotrim) e topit me dy duar nga posht
Pasim
Gjuajtje
Shrbimi tenis
Loj msimore
Rregullore e lojs
Futboll
Udhheqje e topit
Pasime
Gjuajtje
Loj e portjerit
Loj msimore
Rregullore e lojs

Hendboll
Vrapime me top n dor
Pasime
Gjuajtje
Loj msimore
Rregullore e lojs

Kryen vrapime pa top duke ndryshuar drejtimin, majtas djathtas dhe

para mbrapa.
Kryen marrje t topit n lvizje pa shkaktuar faull.
Kryen driblimin e topit ne vij t drejt me dorn m t fort
(dominonte).
Kryen pasimin e topit n distanc t afrt, n dyshe n vend dhe n
lvizje.
Kryen gjuajtje t topit n lvizje, me tre-hapsh, nga e majta dhe e
djathta.
Praktikon elementt teknik t msuar n lojra msimore 2x2, 3x3, n
gjysm fushe dhe 4x4, 5x5 n t gjith.
Njeh dhe zbaton element t rregullores s lojs s basketbollit.
Volejboll
Kryen pritje (zotrim) t topit me dy duar nga posht dhe drgimi i topit
n drejtimin e duhur.
Kryen pasim t topit me dy duar nga lart n vend dhe me hap, n
distanca t afrta.
Kryen gjuajtje t topit me rrjet t ult, nga vendi dhe me dy hapa vrull.
Kryen teknikat fillestare t shrbimit tenis, (n fillim nga afr e m
von nga vija fundore).
Praktikon element t msuar n loj msimore t kufizuar n sektor t
ndryshm t fushs 2x2 ose 3x3 dhe n gjith fushn.
Njeh dhe zbaton element t rregullores s lojs s volejbollit.
Futboll
Kryen udhheqje t topit me kmbn e fort (dominante) n distanca t
afrta, drejt dhe zik-zak.
Kryen pasim t topit me kmbn m t fort (dominonte) n distanca ta
afrta dhe mesatare.
Kryen gjuajtje t topit n port nga distanca t afrta nga vendi dhe n
lvizje.
Faqe

24 nga 33

Njeh element t lojs s portierit dhe veprimet mbrojtse q kryen n

zonn e tij.
Praktikon elementt e msuar n loj msimore n kuadrat dhe me
dimensione e porta t vogla.
Njeh dhe zbaton element t rregullores s lojs s volejbollit.
Hendboll

Kryen vrapime me topin n dor pa shkaktuar faull kur sht n sulm

dhe kur kthehet menjher n mbrojtje.
Kryen pasime t topit me nj dor n distanc t afrt dhe t mesme.
Kryen gjuajtje t topit n port n lvizje dhe nga vendi.
Njeh dhe kryen element t lojs s portierit dhe veprimet mbrojtse q
kryen n zonn e tij.
Praktikon elementt e msuar n loj msimore me element dhe
prmasa t reduktuara.
Njeh dhe zbaton element t rregullores s lojs s volejbollit.

Qndrime dhe vlera

-

Respekton veten dhe t tjert n situata loje dhe jasht saj.

I prgjegjshm pr veprimet e veta.
Tolerant ndaj shokve dhe kundrshtarve n loj.
Respekton diversitetin.
I prkushtuar pr t arritur rezultate t knaqshme.
Qndrim pozitiv ndaj shokve apo kundrshtarve gjat dhe pas lojs.
Bashkpunues me shokt.
Respekton kodin e mirsjelljes.
Respekton kodin e veshjes.
Respekton rregulloret e lojrave dhe t siguris s kryerjes s veprimtarive fizike e sportive.
Gatishmri pr t ndihmuar t tjert dhe pr t dhn kontributin personal.
I sigurt dhe menaxhues i emocioneve pozitive e negative gjat e pas lojrave e veprimtaris fizike.

Faqe

25 nga 33

2.3 Tematika: Edukim n shrbim t shndetit, mirqenies dhe komunitetit

Prshkrimi i tematiks:
Ndryshe nga tematikat e tjera Njohuri n shrbim t shndetit, mirqenies dhe komunitetit sht nj tematik q zhvillohet n n
realizim t tematikave t tjera. Kjo tematik u mundson nxnsve fitimin e kompetencave pr ruajtjen dhe kultivimin e shndetit t tyre
dhe t t tjerve, u mundson t njohin dhe zbulojn respektin pr vetveten dhe te tjert, t identifikojn dhe aplikojn mnyrat e
ruajtjes s organizmit nga dmtimet e mundshme gjat t ushtruarit me veprimtari fizike e sportive, si dhe me forma t thjeshta t
dhnies s ndihms s par, t krijojn shprehi t drejta t t ushqyerit prmes promovimit t vlerave q u mundsojn atyre q t bjn
zgjedhje t shndetshme, duke i ndihmuar ata t njohin dhe kuptojn praktika t sigurta dhe higjienike q ti zbatojn ato n rutinn
ditore, t njohin kuptimin dhe lashtsin historike t edukimit fizik e t sportit dhe vlerat e tyre n zhvillimin e shoqris njerzore, t
njohin prmbajtjen dhe organizimin e Lojrave Olimpike dhe vlern e tyre historike e shoqrore (simbolet dhe kuptimin e tyre etj), t
njohin emrat e sportisteve Olimpike shqiptare dhe figurave te shquara nga qyteti apo krahina e tyre n kt fush, t respektojn n
jetn e prditshme rregullat e Fair-Play-t, njohin vlerat e veprimtarive t ndryshme edukative e sportive, si dhe ndikimin negativ
t lndve droga n kto veprimtari, t zhvillojn t kuptuarit e efekteve negative t prdorimit t lndve droga, si dhe ti ndihmoj
ata t bhen t ndrgjegjshm pr nevojn e ruajtjes s nj mjedisi t shndetshm, n t cilin t mund t mbrojn veten dhe t tjert nga
faktort e rrezikshm.

Rezultatet e t nxnit pr kompetencat e fushs:

Nxnsi/sja :
- menaxhon emocionet e tij/saj dhe i prshtat ato n situata t ndryshme ( p.sh. pune n grupe, loje n shkoll dhe jasht saj
etj);
- argumenton prfitimet q sjell zbatimi n jetn e prditshme t veprimtaris s rregullt fizike dhe ndikimet pozitive tek
shndeti;
- identifikon shenjat e mbilodhjes prej veprimtaris fizike;
- harton dhe v n praktik nj plan individual pune n funksion t prmirsimit t gjendjes fizike, n prshtatje me
ndryshimet dhe nevojat q trupi i tij/saj paraqet n kt mosh;
- harton dhe v n praktik nj plan individual t t ushqyerit t shndetshm n prputhje me nevojat q organizmi i tij/saj
paraqet n kt mosh;
- zbaton rregulla fillestare t dhnies s ndihms s par n raste t traumave t ndryshme q mund t ndodhin gjat t
ushtruarit me veprimtari fizike e sportive;
- njeh kuptimin dhe lashtsin historike t edukimit fizik e t sportit dhe vlerat e tyre n zhvillimin e shoqris njerzore
dhe prshkruan prmbajtjen dhe organizimin e Lojrave Olimpike dhe vlern e tyre historike e shoqrore (simbolet dhe
Faqe

26 nga 33

kuptimin e tyre, etj);

identifikon vlerat e veprimtarive t ndryshme edukative e sportive, si dhe ndikimin negativ t anabolizantve (dopingut)
n kto veprimtari;
identifikon shenjat e gjendjes s varsis nga drogat, si dhe pasojat n organizmin e njeriut.
Njohurit pr realizimin e kompetencave t fushs/lnds

Shkathtsit
fushs/lnds

pr

realizimin

kompetencave

KLASA X
Mirqenia fizike, mendore, emocionale dhe sociale.
Ruajtja e organizmit nga dmtimet e mundshme gjat t ushtruarit me

veprimtari fizike e sportive.

Sporti dhe shoqria
Rreziqet nga prdorimi i drogave

Nxnsi/sja:
Argumenton
vlern e veprimtaris fizike dhe
sportive n organizmin e njeriut, ndryshimet q sjell
n sistemet skeletor, muskulor, t qarkullimit t
gjakut dhe respirator.
Harton dhe v n praktik nj plan individual pune
n funksion t prmirsimit t gjendjes fizike, n
prshtatje me ndryshimet dhe nevojat q trupi i tij/saj
paraqet n kt mosh.
Identifikon shenjat e mbilodhjes prej veprimtaris fizike.
Njeh parimet baz t asistencs parandaluese t traumave

t ndryshme q mund t ndodhin gjat t ushtruarit

me veprimtari fizike e sportive.
-

Faqe

Argumenton rreth vlerave t edukimit fizik e t sportit n

zhvillimin e shoqris njerzore;
Njeh organizmat q drejtojn sportin n vend.
Njeh faqe interneti (eb-site) q japin informacion pr
veprimtarin fizike e sportive, historin e sportit,
veprimtarit rekreative, si dhe pajisjet e teknologjit e
aplikuara.
Argumenton rreth varsis nga drogat e lehta dhe rrezikut
t kalimit n prdorim t drogave t rnda.
Identifikon shenja t gjendjes s varsis nga drogat e
lehta dhe efektet afatshkurtra dhe afatgjata nga prdorimi

27 nga 33

i tyre.

Qndrime dhe vlera

-

Respekton veten dhe t tjert.

Bashkpunues .
I prgjegjshm pr veprimet e veta.
Respekton mjedisin q e rrethon.
Respekton diversitetin.
Respekton kodin e mirsjelljes.
Respekton kodin e veshjes.
Kujdeset pr shndetin personal.
Respekton parimet e Fair-play-t
Gatishmri pr t ndihmuar t tjert dhe pr t dhn kontributin personal.
Respekton rregullat e siguris.

Faqe

28 nga 33

IV.

Udhzime metodologjike

Organizimi i mir i procesit t msimit t edukimit fizik, sporteve dhe shndetit do t thot q nxnsit t vendosen n situata
konkrete praktike, ku ata prjetojn dhe provojn elementt lvizor e sportiv. Veprimtarit lvizore, (loja dhe sporti) nuk jan thjesht
argtuese pr ta, por nj pun serioze, q dominon shumicn e jets s tyre, duke i thithur pjesn m t madhe t kohs e t energjis,
duke edukuar aftsi dhe formuar sjellje shoqrore, si kontribut themelor n krkesn pr rritjen e shpejt dhe t shndetshme.N ort e
msimit t edukimit fizik, sportiv e shndetsormsohen praktika t sigurta t cilat, nse ndiqennga nxnsitgjat gjithjets s tyre, do
ti ndihmojn ata n zgjidhjen dhe prballimin e shum situatatve.
Parimi nga m e thjeshta tek m e vshtira, vendosja e themeleve m par, nnkupton se t rinjt duhet msojn element t
thjesht teknik prpara se ti prdorin n situata loje.Nxnsit duhet t kryejn me sukses m par element t veuar akrobatik
prpara se ekzekutojn kombinime t tyre. Kur zotrohen mir bazat, siguriatek aftsit lvizore sht m e lart, duke edukuar kshtu
t njjtn siguri pr t vazhduar n t njjtn mnyr gjat gjith jets.
Disa nga fushat n t cilat edukimi fizik, sportet dhe shndeti konsiderohet komponentduke u mbshtetur pr nj mbarvajtje dhe
suksest procesit msimor, jan:
Edukimi fizik, sportet dhe shndeti si komponent i Fitnesit.
Promovimi i fitnesit pr gjat jets sht nj nga prioritetet e specialistve t edukimit fizik, sidomos tani q ne jemi n mes t nj
krize obeziteti dhe n nj periudh n t ciln fmijt dhe t rinjt jan m shum t prirur pr jet sedentare se n do periudh tjetr
t historis s njerzimit. Kshtu q vnia e theksit tek fitnesi si pjes e bazave t programeve t fushs/lnds Edukim fizik, sporte
dhe shndet sht parsore.
Edukimi fizik, sportet dhe shndeti si komponent i formimit edukativ e social.
Duke marr pjesn procesin msimor t edukimit fizik dhe sporte,nj nxns ka filluar t msoj shum gjrapr jetn. Aifiton n
disa lojra dhe humbet n disa t tjera,kjo e bnat t kuptoj sefitorja dhe humbjajan nj pjese jetsdhe duhett pranohen si t tilla.
Faqe

29 nga 33

Kur nj nxns bhet pjes e nj ekipi, ai mson sebashkpunimime t tjertsht shum irndsishm n qoft se duhet t arrihen
qllimet. Duhet t respektohen rregullat e lojs, vendimet e gjyqtarit dhe kundrshtari. Gjithashtu, pjesmarrja n praktika lvizore e
sportive mundson zhvillimin mendor e intelektual t nxnsve n mnyr argtuese dhe t drejtprdrejt.
Edukimi fizik, sportet dhe shndeti si komponent i arteve.
Edukimi fizik dhe sportiv e gjen veten mjaft mir si komponent i edukimit artistik, sepse ata jan t ndrlidhur me njri-tjetrin.
Edukimi fizik, sportet dhe shndeti ndihmon t gjith trupin e njeriut dhe vallzimi e muzika q e shoqron at, gjithashtu.
Sinkronizimi dhe ritmizimi si aftsi koordinative jan pjes prbrse t edukimit fizik e artistik, t cilt s bashku ndihmojn n nj
zhvillim dhe formim m t plot t nxnsit.
Edukimi fizik, sporte dhe shndet si komponent i edukimit estetik.
Edukimit fizik mund t konsiderohet edhe nga mnyra se si aindikon pamjen dhe estetikn e nj nxnsi. Kur nj nxnsmerr pjes
naktivitete fizike, ai bhet m i aftdhe m trheqs, formon nj trup t bukur dhe m t shndetshm. E gjitha kjo ndihmon pr t
rriturvetbesimine tij, pasi dokushdshiron t ndihet mir dhe t duket bukur.
V.

Udhzime pr vlersimin
Vlersimi i nxnsit prshkon gjith procesin msimor dhe shrben pr prmirsimin e ktij procesi. Vlersimi i nxnsit nuk

ka pr qllim t vetm vendosjen e nots dhe as nuk prfundon me vendosjen e saj, mbshtetet trsisht n prmbajtjen e programit
lndor dhe msuesi nuk ka t drejt t vlersoj nxnsit pr ato kompetenca q nuk prshkruhen n program.
Fokus i vlersimit jan edhe qndrimet e nxnsve, si qndrimet etiko-sociale n prgjithsi dhe ato t bashkpunimit me t
tjert, n veanti. Msuesi zhvillon vet dhe ndihmon nxnsit t zhvillojn nj larmi mnyrash vlersimi, si pr shembull:

Faqe

30 nga 33

Prdoren fjal e shprehje inkurajuese gjat t msuarit. Korrigjim me takt i lvizjeve t gabuara.
Me shpalljen e lojtarve m t mir n lojra t ndryshme (lvizore, tradicionale, para-sportive dhe sportive).
Koha n sekonda e realizimit t veprimit lvizor mbi bazn e progresit individual.
Sasia n her e prsritjeve t veprimit lvizor mbi bazn e progresit individual.
Distanca n metra e arritur nga veprimi lvizor mbi bazn e progresit individual.
Me kompleks ushtrimesh dhe me pik.
Me sistem piksh pr ushtrimet e veanta.
Me sistem piksh pr vallzimin e kompozuar.
Me teste e pik pr kombinacionet teknike.
Me teste pr njohuri mbi edukimin shndetsor.
Me pik pr veprime teknike individuale.
Me pik pr skemat lvizore t vrapimeve t ndryshme.
Vlersimi mund t bhet individual ose n grup, n klas ose jasht saj. Nxnsi vlersohet edhe ndrsa demonstron aftsit

dhe qndrimet e tij, duke u shfaqur nprmjet veprimtarish e produktesh t tjera, si: pjesmarrja n veprimtari t ndryshme n
shrbim t komunitetit, sportive apo sportiveartistike t cilatorganizohen nga shkolla dhe m gjer. N angazhimin e nxnsve me
grupe apo skuadra t vogla, msuesi parashtron peshn e vlersimit t grupit n trsi dhe t secilit nxns n veanti. T gjitha
kto duhet t reflektohen pr do nxns n fletoren e msuesit.
Msuesi nuk e ka t detyrueshm vlersimin me not t nxnsve n do or msimore dhe t vendos nota n regjistr pr
seciln or msimore. Si rregull, nxnsit dhe msuesi duhet t jen t lirshm t bashkbisedojn si partner rreth prvetsimit t
njohurive dhe aftsive t fituara t orve t kaluara. Her pas here msuesi duhet t vlersoj me not, duke ua br t qart
nxnsve q n fillim qllimin e vlersimit dhe kriteret e tij. Vlersimi me shkrim shrben pr aftsimin e komunikimit me shkrim.
VI.

Materialet dhe burimet msimore

Pr zbatimin me sukses t fushs/lnds Edukim fizik, sporte dhe shndet, sht e rndsishme te prdoren burime t ndryshme
msimore q t motivojn nxnsin dhe t stimulojn progresin e tij/saj n mnyr q t prvetsoj shprehi dhe shkathtsi t
Faqe

31 nga 33

nevojshme pr jetn. Baza materiale e sportive jan burime t vlefshme dhe t rndsishme t t nxnit,por qasja e nxnsve n
informacion nuk duhet kufizuar vetm n to, por t mundsohen burime tjera t cilat i shrbejn pr t planifikuar dhe realizuar sa m
me cilsi procesin msimor n klas. Pr realizimin e msimit duhet t prdoren nj spektr i gjer i burimeve msimore, prfshir
bazn materiale-sportive, tekstin e edukimin shndetsor, veprimtari t ndryshme sportive, projekte, studime te ndryshme, analiza dhe
raporte t ndryshme, si dhe librat e tjer t fushave msimore q mundsojn qasje ndrkurrikulare.

Faqe

32 nga 33