Professional Documents
Culture Documents
Co So TDH May Cong Cu - Dao Van Hiep
Co So TDH May Cong Cu - Dao Van Hiep
t ng ha my cng c
(Gio trnh dng cho hc vin, sinh vin bc i hc)
355.7
105 - 2011
QND - 2011
Mc lc
Li ni u ..................................................................................................................1
Chng 1: My cng c v t ng ha my cng c.........................3
1.1. Vn t ng ho my cng c ............................................................3
1.1.1. Tnh hnh sn xut v s dng my cng c .......................................................3
1.1.2. V mn hc "C s t ng ho my cng c" ..................................................5
1.2. Nhng vn chung v my cng c ...................................................6
1.2.1. Khi nim v phn loi my cng c ..................................................................6
1.2.2. Cc ch tiu kinh t - k thut ca my cng c .................................................8
1.2.3. Cc thng s k thut ca my .........................................................................10
1.3. Kt cu ca my cng c ..........................................................................10
1.3.1. Cc chuyn ng khi ct kim loi.....................................................................10
1.3.2. Cc cm chnh ca my cng c.......................................................................13
1.4. ngha ca vic t ng ho my cng c ....................................16
1.4.1. Nng cao nng sut gia cng ............................................................................16
1.4.2. Nng cao chnh xc gia cng .......................................................................19
1.4.3. Nng cao tin cy cu my ............................................................................20
1.4.4. Ci thin iu kin lao ng .............................................................................20
1.4.5. nh gi hiu qa kinh t s dng my t ng...............................................21
1.5. My cng c trong cc dng sn xut khc nhau....................22
1.5.1. My cng c trong sn xut th cng v c kh ho.........................................22
1.5.2. My cng c trong h thng sn xut dy chuyn cng ...................................24
1.5.3. My cng c trong h thng sn xut linh hot ................................................24
1.5.4. My cng c trong h thng sn xut ti cu hnh ...........................................27
1.6. Xu hng pht trin ca my cng c ..............................................30
1.6.1. Cc yu cu mi i vi cng ngh ch to c kh ...........................................31
1.6.2. Nhng pht trin mi v cng ngh ch to c kh...........................................32
1.6.3. Cc xu hng pht trin kt cu ca my cng c............................................35
1.6.4. Cc xu hng pht trin ca h iu khin my cng c..................................38
Chng 2: Truyn ng c kh trn my cng c ...............................41
2.1. Cc khi nim c bn ...................................................................................41
2.1.1. Cc thnh phn c bn ca xch ng hc ........................................................41
2.1.2. Biu din v phn tch ng hc .......................................................................42
2.2. Cc c cu chnh trong xch ng hc my cng c................44
2.2.1. H truyn ng trc chnh.................................................................................44
Li ni u
Kt cu v k thut thit k my cng c c dy y nht cho ngnh
Cng ngh ch to my, mt phn cho cc chuyn ngnh c kh khc. Tuy nhin,
chng trnh hin hnh ch yu mi bao qut c phn c kh, khng hoc
cp rt t n h thng iu khin.
Ngy nay, my t ng iu khin theo chng trnh s (thng c gi l
my cng c iu khin s, hay my CNC) c s dng rng ri. "My cng
c iu khin s" tr thnh mn hc bt buc trong chng trnh ca ngnh C
kh, C in t. My CNC ang thay th dn cc my cng c truyn thng. Tuy
nhin, ngay c nhng nc cng nghip tin tin, my cng c truyn thng
vn c dng v vn ang tip tc c sn xut, c ci tin, hin i ha.
Mt iu ng ni na l my CNC, khng phi "t trn tri ri xung".
Khng ch nhiu kt cu c kh m c phn chp hnh, gim st, iu khin ca
my CNC c k tha t cc my th h trc. Qu trnh pht trin t my
truyn thng n my CNC hin i l qu trnh tin ha, c nhng bc t
bin. Hn na, nh chng ta thy, tuy c nhng tnh nng tuyt vi, my
CNC v cc h thng sn xut linh hot (FMS) bc l nhng nhc im.
Chng s c thay th bng cc my c iu khin thch nghi, cc my cng c
v cc h thng sn xut ti cu hnh c (Reconfigurable Machine Tools RMT, Reconfigurable Manufacturing System - RMS), k tha v tng t cc
my t hp ca nhng nm 1970-1980.
Chng ti bin son ti liu "T ng ha my cng c" ny va khng
nh vai tr cha th thay th c ca my cng c truyn thng, va gip sinh
vin c quan im k tha, quan im pht trin trong la chn, s dng, thit k
my cng c, gip sinh vin hiu su hn v my CNC. i tng phc v trc
tip ca ti liu l sinh vin ngnh C in t, nhng c th dng lm ti liu
tham kho cho sinh vin cc chuyn ngnh c kh.
tng v mong mun l vy, v mc d son gi rt c gng vn dng
cc kin thc v kinh nghim nhiu nm lm vic vi my cng c thng thng
v my CNC, tham kho cc ti liu, nhng chc chn khng th trnh khi
nhng thiu st. Rt mong cc ng nghip, cc bn c gp . Mi kin ng
gp xin gi n: PGS. TS. o Vn Hip, Khoa Hng khng v tr, Hc vin
KTQS, Email: hdaovan@yahoo.com. Xin trn trng cm n.
Son gi
nng sut cao nht. Cc dng t ng ho linh hot: h thng sn xut linh hot
(Flexible Manufacturing System - FMS), dy chuyn sn xut linh hot (Flexible
Manufacturing Line - FML), t bo sn xut linh hot (Flexible Manufacturing
Cell - FMC) ph hp vi sn xut hng lot v d thch ng vi s thay i sn
phm. Cc my v trung tm gia cng CNC n l c tnh linh hot cao, ph hp
vi sn xut lot nh, n chic. Khi cn u tin nng sut th theo xu hng
TH cng. Khi cn u tin tnh linh hot th theo xu hng TH linh hot vi
my CNC v robot cng nghip. Cc my vn nng vn cn cn thit cho nhng
ni sn xut n chic, nh cc xng sa cha. Tuy nhin cc my vn nng
cng vn khng ngng c ci tin, thm ch c t ng ho tng phn
nng chnh xc v d s dng.
Theo thng k ca Vin Nghin cu MCC ca Nga [2] th trong khong thi
gian 1991-1995 Nga sn xut 1591 kiu MCC, trong 1124 kiu my vn nng,
467 kiu my chuyn dng. My t ng v bn t ng chim 79%, my thng
thng chim 21%. My CNC chim 31% s chng loi. T l my CNC v my
chnh xc trong ton b MCC ngy cng tng.
1.1.2. V mn hc "C s t ng ho my cng c"
T cc s liu v phn tch phn trn, chng ta c th rt ra:
- Vi t cch "my lm ra my", MCC c vai tr c bit trong nn kinh t
quc dn. Sn xut, la chn, s dng c hiu qu MCC l nhim v cp thit ca
ngnh cng nghip nc nh.
- T trng v s lng my t ng ngy cng tng nhng my thng
thng vn c v tr cha th thay th c. Trong cc nh my c kh Vit
Nam, hin nay v trong hng chc nm na, my thng thng vn chim t l
cao v vn gi vai tr ch lc. Ngay c cc nc tin tin, my thng thng
vn c sn xut v s dng trong nhiu trng hp, nh sa cha v ch th.
Tuy nhin, my t ng, c bit l my CNC ngy cng chim u th ti nhng
ni, nhng khu cng ngh kh khn hoc i hi cht lng sn phm cao, nh
sn xut khun mu, sn xut ph tng t, xe my hoc sn xut v kh, thit b
hng khng v tr.
- Gia my thng thng v my CNC l c mt chng ng lch s. My
CNC c nh gi l mt trong nhng thnh tu k diu nht, l cuc cch mng
trong lnh vc c kh - t ng ho th k XX. Tuy nhin, my CNC khng phi
"t trn tri ri xung" m ch l s k tha, s pht trin nhy vt v cht ca cc
th h my thng thng v my t ng th h trc. Trn my CNC hin ang s
10
12
14
1
T
N
Tloat
Thi gian T c 4 thnh phn: Tc - thi gian chnh (trc tip ct gt); Tp thi gian ph (chy khng, thay dao, thay i ch ct, vn chuyn, kim
tra,...); Tck - thi gian chun b - kt thc lot gia cng (chun b dao c, g,
dng c o, phi liu,...); Tnc - thi gian nhu cu (thi gian cng nhn ngh
gia gi, n ung, v sinh,...). Tck v Tnc c tnh bnh qun cho 1 sn phm.
T = Tc + Tp + Tck+ Tnc
16
Mun tng nng sut gia cng phi gim tng thnh phn ca chi ph thi gian.
Ta hy phn tch xem TH ng gp nh th no vo tng nng sut gia cng.
- Thi gian chnh Tc c gim bng cch nng cao m men, tc trc
chnh, nng cao ti a ch ct (v, s, t) trong phm vi cho php ca dao, phi v
kt cu my. Tc trc chnh ca cc MCC hin i c th ln ti hng chc
vn vng/pht, cn trn my thng thng, cng nhn ch c th chy ti vi
ngn vng/pht. My CNC c kt cu c kh cng vng, n nh v c, nhit nn
tc v cng sut gia cng c th pht huy ti a. Ch cng ngh trn my
CNC dng nh ch ph thuc vo bn, cng vng ca h thng cng ngh
v yu cu k thut ca chi tit gia cng. Cng ngh ct cao tc (High Speed
Cutting) cho php tng nng sut gia cng ln 34 ln. Cc trung tm gia cng
hin i c kh nng gia cng ng thi bng nhiu dao, nhiu v tr, m bo
nguyn tc gia cng song song, tp trung nguyn cng. Cc phn mm
CAD/CAM hin i c kh nng ti u ho ng chy dao, gim ng k thi
gian ct gt. H thng cung cp dung dch trn ngui trn cc my hin i c
iu khin t ng, m bo vic cung cp dung dch bi trn di p sut cao
hoc di dng sng m nn cng cho php nng cao ch ct. Tt c cc yu
t trn lm gim ng k thi gian chnh. Tuy nhin, vi mt phng php cng
ngh nht nh, vic gim Tc b gii hn bi tnh cht c l ca dao v phi.
Mun vt qua gii hn phi ng dng cc gii php cng ngh c bit, v d
s dng hiu ng siu m, ho hc, ct cao tc, dng dao c ph cht chng
mn,...
- Thi gian ph Tp c gim trc ht nh tng tc chy khng v gim
thi gian nh v. Cc MCC hin i cho php tng tc chy khng ln ti vi
chc mt/pht m khng gy va chm v nh v vn chnh xc. Trn cc my c
h thng thay dao t ng, thi gian thay dao ch tnh bng giy. Ch cng
ngh c thay i t chng trnh, cng nhn khng mt thi gian gt s. Vic
dng my kim tra kch thc trong cc nguyn cng hu nh c loi b do
kh nng iu khin chnh xc v tr v qu o ca my rt cao. Cc trung tm
gia cng thng c h thng cp phi, kp nh phi, ly chi tit t ng nn thi
gian g kp phi rt ngn. Cc my v cc trung tm gia cng hin i cho php
tp trung nguyn cng cao : trn mt my c th gia cng nhiu b mt, bng
cc phng php cng ngh khc nhau; c th gia cng th v tinh trn cng mt
my, trong cng mt ln g, bng nhiu dao, nhiu trc ng thi. iu gim
bt thi gian vn chuyn, g t.
17
- Thi gian chun b, kt thc gia cng mt loi sn phm mi (Tck) trn
cc my CNC ch l thi gian np chng trnh gia cng v chun li cc to .
Ton b thi gian trn ch cn khng qu 30 pht. Trong khi , gia cng mt
chi tit mi, cc my truyn thng i hi thit k v ch to g, Tck c th ko
di hng tun. Kh nng iu khin v phi hp chnh xc cc trc theo chng
trnh cho php loi b cc g v dao nh hnh phc tp. Nh vy thi gian lp
t, cn chnh g gim ng k. Vic lp chng trnh mi c th tin hnh
ngoi my (trn my tnh c lp) hoc thc hin ngay trong khi my gia cng
nn chim thi gian my khng ng k.
- Khi lm vic vi my hin i, cng nhn ch ng vai tr gim st ch
khng tham gia trc tip vo qu trnh gia cng nn my c th lm vic c khi
vng mt cng nhn v mt cng nhn c th trng coi nhiu my. Cng nhn
khng cn phi thng xuyn c mt bn my nn thi gian nhu cu (Tnc) trng
vi thi gian gia cng. Ni cch khc, Tnc = 0. My t ng c th lm vic nhiu
ca, lm vic vo c ngy ngh. Ngoi ra, khi s dng cc MCC t ng, nht l
cc my CNC, ngi cng nhn khng tham gia trc tip vo qu trnh cng ngh
nn nng sut lao ng n nh, khng ph thuc vo tay ngh v trng thi tm,
sinh l ca cng nhn.
Nu coi tt c thi gian tiu hao m khng trc tip gia cng l thi gian tn
tht: Ttt = Tp + Tck+ Tnc, th ta c th vit:
1
Tc
Qc
1
1
Q=
=
=
= Qc .
= Qc .
Tc + Ttt 1 + Ttt 1 + QcTtt
1 + QcTtt
Tc
trong , Qc =
1
, c gi l nng sut cng ngh hay nng sut l tng, v
Tc
Q Tc
=
l h s s dng thi gian.
Qc T
18
Qc
1
= ,
Qc 1 + Q T
Ttt
c tt
lim
1
. Mi khi gim Ttt
Ttt
(Ttt3<Ttt2<Ttt1) th ta nhn
c gii hn mi ca Q
(Q3>Q2>Q1). Ngi ta tng
kt rng my thng
thng, h s s dng thi
gian ch t khong 0,050,25, cn my CNC t ti
0,7 [3].
19
20
C 2 C1
Tcp
L2 L1
21
22
23
25
26
Dy chuyn cng
Cao
Thp
c im chuyn mn ho
Theo i tng
Theo yu thc t
ca cng ngh
Cao nht c th
Kh, hn ch
Cao, d thay i
C u th v kinh t khi
Sn lng ln,
chng loi t
Khng c phn mm
Phn mm iu khin
c cu trc cng
Phn mm iu khin
ti cu hnh c
B iu khin kiu
modul hoc c cu trc
m
Hnh 1. 15: Phn loi thit b theo kh nng ti cu hnh ca phn cng v phn
mm
Ta thy my CNC, robot v FMS u c phn cng v phn mm cu trc
cng, cn RMS v RMT c phn cng v phn mm cu trc kiu modul, ti cu
hnh c.
im khc nhau c bn gia FMS v RMS l ch:
- FMS c thit lp trn c s cc my CNC dng chung. Mc tiu ca FMS
l p ng s thay i v chng loi ca sn phm theo din rng. My c xu
hng nhiu chc nng, nhiu trc, kch thc ln, chnh xc cao, tc cao,...
m khng tnh n nhim v c th. Ngi dng chn my lun lun phi tnh n
nhim v cng ngh kh khn nht, mc d thi gian my thc hin nhim v
29
31
MCC lun lun phi ng v tr ca khch hng (ngi s dng MCC) m gii
bi ton kinh t.
trn ngui p sut cao v ti chnh xc. H thng sa cng phi c kh nng
sa lin tc.
Dng pht trin ca CFG l phng php mi su c hiu qu qu cao (High
Efficiency Deep Grinding - HEDG hay High Performance Grinding). HEDG khc
phc c nhng khuyt im, trong khi vn gi c nhng u im ca CFG.
My mi dng cho HEDG tng t nh cho CFG. Bng sau so snh cc thng s
cng ngh c bn ca 2 phng php mi trn vi mi thng thng.
Chiu su ct
(mm)
Lng chy
dao (m/ph)
Tc ct
(m/s)
Lng ct
(mm2/mm/s)
0,001-0,05
1-30
20-60
0,1-10
CFG
0,1-30
0,05-0,5
20-60
0,1-15
HEDG
0,1-30
0,5-10
80-200
50-2000
Phng php mi
Thng thng
6. Gia cng tiu hnh (Micro-Machining) l gia cng cc chi tit c kch
thc c micromet, dng trong vi in t, mobile phone, sensor, y t,... Phng
php ny cng c ghp vo nhm cc phng php gia cng siu chnh xc
(Ultraprecision Machining). V hu ht cc chi tit tiu hnh mi dng 2,5D
nn thng dng my phay, c chnh xc c 0,1m (IT2-IT3, trong chnh
xc khi gia cng thng l IT7, IT8). Thng cc my ny c cc c im sau:
- Truyn ng tuyn tnh siu chnh xc;
- ng trt khng ma st;
- Thot hoc cn bng nhit tt;
- Tc trc chnh rt cao (t 40 000v/ph tr ln);
- Thn hoc khung bng granit;
- H thng nh v iu khin kn, siu chnh xc;
- H CNC c th x l v hin th n nanomet;
- C thit b gim st dao khng tip xc v phng i hnh nh.
Kch thc cc my ny ch khong vi milimet, khng ln hn 10 ln kch
thc chi tit gia cng m vn phi m bo mi yu cu cng ngh, vi ch
gia cng c bit: lng chy dao rng <1m, chiu su ct 1-15m, tc trc
chnh c 50 000v/ph, ng knh dao c 0,1m.
Xu hng chung l ngi ta thit k ra my tch hp chc nng gia cng vi
lp rp v gim st, kiu nh my tiu hnh (Micro-Factory). Tuy nhin, trn thc
t, cc thit b nh trn cha c trn th trng. V vy, ngi ta vn dng cc
34
35
36
Hnh 1. 22: Tp trung nguyn cng trn my tin 2 trc chnh, c trc C, Y
6. Modul ho kt cu, s dng nguyn tc my t hp (hnh 1.23) nhanh
chng p ng nhu cu cng ngh a dng vi cc modul trc chnh (u lc) c
37
chc nng cng ngh khc nhau (tin, phay, khoan, mi,...) vi cng sut khc
nhau; s dng cc i dao c s dao khc nhau; cc modul khc nhau thay i
cu trc ca thn my.
n2
. Cp ng hc c i > 1 l cp
n1
41
42
(a)
(b)
z 1 z7
z z
z z
. ; n2=ni1-2i9-10= 1 . 9 ; n3=ni1-2i11-12= 1 . 11 ;
z2 z8
z 2 z 10
z 2 z 12
n4=ni3-4i7-8=
z 3 z7
z z
z z
. ; n5=ni3-4i9-10= 3 . 9 ; n6=ni3-4i11-12= 3 . 11 ;
z4 z8
z 4 z 10
z 4 z 12
n7=ni5-6i7-8=
z 5 z7
z z
z z
. ; n8=ni5-6i9-10= 5 . 9 ; n9=ni5-6i11-12= 5 . 11 .
z6 z 8
z 6 z 10
z 6 z 12
(*)
43
z2
i1 2 i7 8
z
n1 n9 = n i34 i9 10 = n 3
i i
z4
5 6 1112
z5
z
6
z7
z8
z9
z 10
z 11
z
12
44
46
Dng ng in c nhiu tc
Dng ng c in nhiu tc (hnh 2.6) khin cho hp tc cng
knh v d iu khin. i vi ng c d b 3 pha, bin php thng dng l i
/Y hoc dng ng c c nhiu cun dy.
34 20 =
v / ph
168 31 19 12 295
68 80
14 38
55 14
44
48
n10
50
72
3000 750
36
750
190
1 200 19 60 49
=
= 1450 ( 2 )
v / ph .
190 47
2 192 38 60 49 27
22 22 54
47 12
88 88
51
173 47 29 21 61
n6 = 1500
173 30 50 72 47
55
21 20
23
72 61
60
theo , trc c 12 cp tc . Tc ln nht t c:
52
nmax = 1500
173 43 29 50 61
1400v / ph
173 40 50 43 47
I
II
III
43/40
IV
VI
1500 173/173
36/47
30/55
61/47 1411
29/50
23/60
1106
50/43
716
503
354
252
21/72
179
126
89
64
45
20/61
32
53
n7 = ndc
52 29 210 31 24
83 71
30 61
60
54
n7 = ndc
48 36 37 19 32 58
16 18 71
39 47
32 22 39 82 32 86
= 3070v / ph
48 33 26 38 32 58
55
158 33 15 80
n6 = ndc
348 23 48 16
107
38
18
43
56
57
130 30 A C 45
v / ph
308 60 B D 45
47
)
P
58
P=
47.n6
n12 n6
Xch ct ren (trc XI) bng ta r hoc bn ren bt u t trc trung tm IV cp bnh rng 41/41 - trc VII - cp bnh rng thay th S/T - trc VIII - ly hp in
t M1 - M2 - trc X - cp bnh rng 34/52 - trc XI. Trong trng hp ny, trc
chnh VI quay cng chiu v nhanh hn trc ct ren XI. Tc ct ren l hiu ca
2 tc tuyt i:
ncr = n6 (1
34.S
)
52.T
34.S .H
1) .
52.T .P
59
C cu Norton
C cu Norton gm mt khi bnh rng hnh thp v cm bnh rng di trt
(hnh 2.17). V khong cch gia trc bnh rng di trt v cm bnh rng hnh
thp c th thay i c, khng chu rng buc bi tng s rng nn c cu
Norton cho php to ra t s truyn chnh xc v cho s cp tc ln vi s trc
v s bnh rng nh. Tuy nhin, c cu Norton c nhc im ln l cng
vng thp, chiu dy bnh rng khng c ln v kh nng ti thp. Vi cc u,
nhc im trn, c cu Norton thng c s dng trong cc xch tin ren trn
my tin.
tp
; bc ren tp = m (mm);
25 ,4
25 ,4
; bc ren t p =
;
n
tp
tp
Dp
Hnh 2.19 l s ng ca 1 xch tin ren, cho php tin ren h mt, h
anh. S ny c p dng trn cc my tin ren vt, c thay i cht t cho ph
hp vi h thng truyn ng chung.
61
61 32 32
25,4 25,4
i1
=
61 z 64
2
n
y, z - s rng ca cc bnh rng trong khi hnh thp (z=32, 36 ... 52, 56);
i1 - t s truyn gia trc V v VI: i1 = (
64 48 32 19
1 1
; ; ; ) = ( 2;1; ; ) ;
32 48 64 76
2 4
z
.
8i1
tp =
61 37
32 32
25,4
i2 i1
65 49
z 64
2
44 50 56
11 5 14
; ; ) = ( ; ; ).
36 40 36
9 4 9
61 37
18
nn ta nhn c bc ren h mt:
=
65 49 25,4
tp =
144.i1 .i2
.
z
Ngoi ra, ct ren modul hay ren pitch th dng bnh rng thay th.
tin ren chnh xc, ta gt z61 sang phi, ni thng trc I vi trc VI v
cho z38 trn trc VI n khp thng vi bnh rng trong trn trc ren. Khi , xch
tin ren ngn do c cu Norton b loi khi xch. Bc ren c xc nh bi b
bnh rng thay th.
Mun tin trn th cho bnh rng z38 trn trc VI n khp vi z48 trn trc
trn VII.
H truyn ng chy dao ca my khoan
My khoan thng khng i hi lng chy dao chnh xc, c cu chy
dao thng n gin, trch chuyn ng t truyn ng trc chnh. Trn hnh 2.20
l s ng ca h chy dao trn my khoan 2135 vi c cu chnh l c cu
then ko. Nu trc I c 1 tc th, thng qua cp bnh rng di trt, trc II c 2
tc , trc III c 8 tc . Phng trnh xch ng ca c cu nh sau:
Z Z Z Z Z Z
n3 = n1 1 , 3 5 , 7 , 9 , 11
Z2 Z4 Z6 Z8 Z10 Z12
63
26 20 27
21
40
n0
= (n1 n18 )
44 68 27 37 13 18 40
18 18
45 40 40
36 40
64
2.2.3. Cc c cu iu khin
Cc h thng v c cu iu khin c nhim v truyn tc ng iu khin
t tay quay, cn gt, nm xoay, nt n,... n c cu truyn ng: bnh rng di
trt, ly hp,... Ban u, chng l cc c cu c kh, gm n by, bnh rng,
thanh rng, cam,... Sau ny, nh s dng kt hp vi h thng thy lc, kh nn,
in,... m cc h thng iu khin nh nhng, linh hot, tin cy hn. Tuy nhin,
ngay c hin nay, khi my tnh c dng ph bin trong cc h thng iu
khin hin i, mt s c cu vn ang c s dng.
Nhng yu cu c bn m mt h thng v c cu iu khin cn t l:
chnh xc, tin cy, nh nhng, an ton, gim v d thao tc, c kh nng ghi nh
v tr v trnh t hot ng,... Mt yu cu rt quan trng ca h thng iu khin
l c kh nng phng nga cc s c do thao tc, nhm ln,... ca ngi dng.
Cc bn php chnh c s dng cho mc ch ny l: c nh c cu ti mi v
tr lm vic; kha c cu sao cho khng gy chuyn ng ng thi cho cc c
cu khng c lm vic trng nhau (v d ng thi truyn mmen cho 2 bnh
rng trn cng 1 trc); t c hn ch chuyn ng; dng tn hiu bo trng thi
lm vic hoc cnh bo nguy him,... gim thi gian thao tc, ngi ta to mi
lin ng gia cc c cu cn lm vic ng thi, ch vi mt thao tc, c th
iu khin nhiu c cu, hoc dng c cu cho php chn ty ch cng tc
m khng phi theo mt trnh t bt buc (v d c th chn tc bt k ch
khng nht thit t thp ln cao v ngc li).
Cc h thng iu khin trn cc my cng c ht sc a dng, nhng theo
nguyn l lm vic c th phn thnh cc nhm: iu khin c kh, iu kin thy
lc, iu khin in, in t v cc h iu khin da trn s kt kt hp cc
nguyn l trn. Cng cn ni thm l trong phn ny ch yu ni v cc h iu
khin tng t, ngha l cc h iu khin trc tip dng tn hiu lin tc ca cc
i lng vt l. Cc h iu khin s s c trnh by trong phn ring.
Vi mc ch kt ni cc tng sng to trong iu khin, sau y xin gii
thiu mt s c cu v h thng iu khin in hnh.
2.2.3.1. Cc h iu khin c kh
Cc h thng iu khin c kh thng dng phi hp c cu n by, bnh
rng, cam. Cc h
Trn hnh 2.22 l mt trong nhng s c cu iu khin dng n by,
trong hp tc ca my tin 163. Hp tc (s b) c 4 khi bnh rng di
trt B1-B4 v ly hp M o chiu quay.
65
66
67
Nhn s khai trin ca cc rnh cam, ta thy rnh d thc hin 1 chu k th
rnh c thc hin 2 chu k, cc rnh a v b phi 4 chu k. Nh vy, a 1 quay 1
vng th a 2 phi quay 4 vng.
69
70
400
710; 1000; 1400
z = 23
12,5 2000
19,0 2420
- Ren ct c: h mt (mm)
1 192
h anh (inch)
24 2/1
h modul
(0,5 48)
h pitch
(96 1)P
0,07 4,16
0,035 2,08
N = 10
n = 1450
2.3.1.2. ng hc ca my
S ng ca my 1K62 c th hin trong hnh 2.27.
a) Xch tc
Trc I nhn chuyn ng t ng c qua b truyn ai thang, ch c mt tc
. Nh b ly hp ma st a M1 c th thc hin 2 xch: truyn ng thun v
truyn ng nghch.
+ Xch truyn ng thun c thc hin khi ngt ly hp M1. Chuyn ng
56 51
t trc I sang trc II qua hai t s truyn:
, , khin trc II c hai cp tc .
34 39
21
38 29
Gia trc II v trc III c 3 t s truyn:
,
v
, khin trc III c 2 3 =
55
38 47
6 cp tc .
T y truyn ng c phn thnh hai nhnh:
- Nhnh tc cao: T trc III i thng n trc chnh (VI) vi t s truyn
65
, thc hin c 6 1 = 6 cp tc cao ca trc chnh: 612 2018 v/ph.
43
71
72
= (612 2018)v / ph .
254 51 47 43
39 21
55
254 51 47 28 28 27
= n7 n24
39 21 45 45 54
55 45 45
- Nhnh tc cao c 3 cp tc :
38
38
142 50 36 29 65
= (923 2418)v / ph
ntc = ndc
254 24 38 47 43
21
55
254 24 38 47 28 28 27
= n4 n12
21
45
45
54
55 45 45
74
60
.
60
28 42
, . Khi cn o chiu ct ren tri,
56 42
35 28
.
28 35
75
42 95
.
95 50
64 95
.
95 97
Zn
vi Zn = (26, 28, 32, 36, 38, 40, 44, 48).
36
Xch th hai: dng ct ren Anh v ren Pitch. Trng hp ny, trc XI ca
c cu Norton phi l trc b ng, tc l bnh rng Z26 phi tch khi ly hp
M2, ng thi hai bnh rng Z35 v Z28 phi n khp vi nhau. T s truyn ca
c cu Norton c thc hin l:
=
ics
1 36
=
ics Zn
igb = =
18
15
1
/
4
45 48 1 / 8
Tm li
60
ic VIII itt IX M 2 XI ics X M 4 XII igb XIV M 5 XVI
60
76
60
35 37
28 1
35 28
ic VIII itt IX X XI XII igb XIV M5 XVI
60
37 35
25 ics
28 35
Xch tin trn trng vi xch tin ren n trc XIV, c th dng xch truyn
ng th nht hoc th hai. Truyn ng t trc vt me qua trc trn nh cp
bnh rng 28, 56 - ly hp mt chiu M0. Lc ny, ly hp M5 c m ra. Cc b
ly hp vu M6, M7, M8, M9 trong hp xe dao dng ng v o chiu chy dao
dc v ngang. Trn trc XVII c ly hp vu an ton phng qu ti. Ly hp mt
chiu M0 ct chuyn ng ngc khi chy dao nhanh nh ng c N = 1kW.
28
27 20
4
M0 XV XVII Mn XVIII
XIX
56
20 28
20
40 45
14
ct bc ren 3,5mm.
Ta dng b bnh rng
95 50
Vy cn phi dng itt bng bao nhiu c th ct bc ren 3,25mm?
42 95 3, 25 42 13 39 42
=
=
.
T y ta c: itt =
95 50 3, 5 50 14 42 50
77
d) Ct ren chnh xc
Khi ct ren chnh xc, cc xch ct ren cn gim n mc ti thiu cc khu
truyn ng trung gian. V th, b qua c cu Norton v nhm gp bi, ngha l
ng tt c cc ly hp M2, M3, M5 ni trc tip trc IX vi trc XVI. Cc bc
ren chnh xc c thc hin bng t s truyn ca bnh rng thay th.
e) Ct ren mt u
Ren mt u cn gi l rnh xon mt u. Phng php ct ny dng
gia cng cc ng xon nh ng xon c si mt trn a quay ca mm cp
ba vu t nh tm.
Mun ct rnh xon mt u, dao cn thc hin chy dao ngang hng vo
tm chi tit quay trn. V th, khng dng trc vitme, m dng trc trn a
truyn ng n trc vitme ngang c t = 5 2 u mi. Trng trng hp ny,
khi bnh rng Z28 - Z28 trn trc XV phi n khp vi bnh rng Z56 lp ngoi
b ly hp mt chiu.
2.3.2. My tin ren vt vn nng T616
2.3.2.1. c tnh k thut
T616 l loi my tin c hng va, c chnh xc cp 2, cng sut ng c
N = 4,5kW v vn tc ct nh.
- ng knh ln nht ca phi (mm)
- Khong cch gia hai mi tm (mm)
- S cp vng quay ca trc chnh
- Tc trc chnh (v/ph)
- Ren ct c: quc t (mm)
mun
anh (inch)
- Lng chy dao: dc (mm/vng)
ngang (mm/vng)
- ng c trc chnh: N(kW)/n(vg/ph)
320
750
z=12
441980
0,59
(0,59)
382/1
0,063,34
0,042,4
4,5/1445
2.3.2.2. ng hc ca my
My tin T616 c h HTTC gm hai phn: hp gim tc v hp trc
chnh. Hp gim tc c t di thn my lm cho trc chnh t b nh hng
ca rung ng v bin dng nhit.
S ng ca my T616 c trnh by trn hnh 2.29.
78
a) Xch tc
Xch tc thc hin chuyn ng bt u t ng c c N = 4,5kW, qua
h HTTC phn cp c 3 2 = 6 cp vn tc. T y truyn ng qua c cu
200
= 1 dn n hp trc chnh.
puli-ai truyn c ip =
200
Nu ta ng ly hp L1 c rng trong vo khp vi bnh rng z27, trc chnh
s nhn c trc tip cp s vng quay cao n = 350, 503, 723, 958, 1380 v
1980 v/ph.
Nu ta m ly hp L1 v cho truyn ng qua c cu Hacne c t s truyn
27 17
, trc chnh s thc hin cc s vng quay thp n = 44, 66, 91, 120, 173
63 58
v 248 v/ph. Tm li, chuyn ng chnh ca my T616 c thc hin qua:
31
47
27
17
27
71
V
42 38
200
II III
IV 63
58 VI = n1 n12
58 40
200
50
Z27 L1
45
48
33
79
=
39 26 1
26 52 1
=
52 26 1
26 39 26 52 1
=
52 39 52 26 2
26 39 26 39 26 52 1
=
52 39 52 39 52 26 4
80
27
24
39 52
30
39
26
48
26 52
55
55
a c
26
52 26
VI
VII
VIII
IX
X
b d
26
39
26
52
52
55 35
21
35 55
52 39 52 26
26 39 26 39 26 52
24
27
52 39 52 39 52 26
36
39
XII Ct renvt
39
25
24
60 XIV 55 XV Dc
39
2
XI
39 45
38 47
L3 .
XVI Ngang
47 13
82
320 1250
30 1500
25,5 1180
2.4.1.2. ng hc ca my
a) Chuyn ng chnh
83
13 18 40
, ,
45 40 40
38 18 22 34
35 33 33 34
18
24
36
34
40
L
1
40 G
20 III 36 VI 18 V
L2
18
40
26
38
18
68
13 18 40
II
I
VII
. .
VI
44
35
33
45 40 40
27
21
27
37
44
57 G
V
L2 (chy nhanh)
57
43
18
18 '
33
37 IX 16 X 18 t x s2
37 ''
33
VIII IX
t x s1
33
37
22 34 '''
33 . 34 t x s3
84
35
n
35
i5 7
)
i5 6 .i6 7
31
41 25
26 26
34
34
135 39 32 174
n7 = 1450
168 31 19 174 34 20
68 80
14 38
55 14
44
Biu vn tc
S cp tc :
1341(1+1)=24.
C 2 di tc :
- Di cao (942278v/ph), truyn thng t trc V sang trc VII thng qua ly
hp M1.
- Di thp (12285v/ph), nhn c t trc V, qua trc trung gian VI n
trc VII.
- Ly hp M1 v cp bnh rng di trt 5 lin ng vi nhau ti mt thi
im ch c 1 trong chng nhn chuyn ng t trc V.
86
i7 10
i i
n10 = n i2 3 i4 5 5 6 6 7
i
i
i
i
5 7
7 8 8 9 9 10
Z5
Z6
Z1 Z3
D14 D4 Z 2 Z 4 Z 13 Z 7
n10 = n
D12 D5 Z 1 Z 14 Z 8 Z 11
Z'
Z 15 Z 9 Z 12
2
Z Z
16 10
87
D14
= (0,52), ta
D12
dng 2 ng bin ca di ny. V vy, ngay sau trc II, biu vn tc phn
lm 2 nhnh. Sau trc VII, c 2 nhnh tc . Nhnh tc cao (7603038v/ph)
truyn thng t trc VII sang trc X vi t s truyn 55/45. Nhnh tc thp
(391486v/ph) i t trc VII qua trc VIII - IX - X.
Sau trc V, c th o chiu trc chnh. Nhnh thun i qua cc cp Z1-Z2,
Z3-Z4. Nhnh o ch i qua 1 cp Z1-Z'2. S cp v gi tr tc ca cc cp
nh nhau, ch o du nn khng biu din trn biu .
2.5.3 Bi tp tng hp
88
90
91
Btb2 D3 l v s
p
trong , K- h s t l; Btb- t thng trung bnh trong khe h khng kh; Dng knh trong ca v; l- chiu di ca li; v- vn tc gc ca v; s- h s
trt; p- s cc t ca li; , - t thm v t tr ca vt liu.
M2
I4
94
95
97
98
99
101
c im ca mch in
ny nh sau:
- C th khi ng trc
chnh bt c lc no bng cch
bm nt TC. Dng in qua
cun dy Ktc, tip im rle
trung gian RP, nt TC. Nu
bung nt TC th c tip im
Ktc duy tr.
104
105
106
107
110
111
Khi I >Ing th ta c Ub > U0; cc van 1V thng, xut hin dng in phn
mch I1V v dng in cun b s gim i mt lng:
Ib = I- I1V
112
Mi l phng php gia cng tinh xc. Tuy nhin, khng nh cc phng
php gia cng khc, mi t nhm b mt v chnh xc gia cng cao khng
phi nh h thng truyn ng trc chnh (mang ) chnh xc m nh h thng
chy dao. V vy h thng truyn ng trc chnh ca my mi rt n gin,
thng dng ng c in xoay chiu khng ng b, truyn ng trc tip hoc
113
117
118
120
121
122
124
H thng gm c:
- Cm u d, thc cht l van trt, c xi lanh 4, cc ca s ca n cng
cc mp ca piston 5 hnh thnh 4 mp iu khin a1, a2, a3, a4. Mt u piston
ni vi con ln 15, u kia tip xc vi l xo hi v 16. L xo lun to lc p, duy
tr mi tip xc gia con ln 15 v mu 17, khin cho chuyn ng ca con ln
lun lun bm theo bin dng ca mu.
- Cm xi lanh lc, gm xi lanh 8, piston 10. Thn xi lanh c gn c nh
vo thn my 9. Cn piston ni vi u trt 11, mang theo dao phay v thn xi
lanh 4 ca van trt, khin chng cng chuyn ng theo piston 10.
- H thng cp du, gm bm du 1, b lc 2, van iu p 13, p k 11 v
cc ng ng,...
- Bn my mang phi 18 v mu chp hnh 17.
Nguyn l lm vic ca h thng nh sau.
Du t bm 1 qua lc 2 vo ca s gia ca o van 4. Nu con trt 5 v
tr trung gian, b rng ca khe a2 bng khe a3, khe a1 bng a4, lu lng du n
khoang trn v khoang di ca xi lanh lc 8 bng nhau, p sut gia 2 khoang
cn bng, nn piston 10 ng yn.
Lc u, khi con ln 15 ca u d cha tip xc vi mu 17 th l xo 16
y con trt van i xung. Cc khe a1, a3 c m rng, a2 v a4 b thu hp, lu
lng du vo khoang trn v lng du thot khi khoang di ca ca xi lanh
lc u tng, khin p sut khoang trn tng, p sut khoang di gim,
piston mang dao i xung. Do c gn vi dao 11 nn o van 4 cng i xung,
c xu hng thu hp cc khe a1, a3 v m rng cc khe a2 v a4, gim lng du
vo khoang trn v gim lng ra lng du thot khi khoang di, a h v
trng thi cn bng. Tuy nhin, khi con ln vn cha tip xc vi mu th l xo 16
vn tip tc y con trt i xung. Qu trnh tip tc, cho n khi con ln tip
xc vi mu th piston dng li, o van dng li theo. Nh vy o van ng vai
tr phn t phn hi m, lun lun c xu hng a h v trng thi cn bng.
C cu chy dao dc to cho bn my mang phi v mu chuyn ng
(c gi l chuyn ng dn) vi tc dc V0. Con ln di chuyn theo sn
mu, khin con trt i ln, thu hp cc khe a1, a3 v m rng cc khe a2, a4.
Lng du vo khoang di v lng du ra khi khoang trn ca xi lanh lc u
tng, to ra lc y piston mang dao i ln. Vi chc nng phn hi, o van i ln
125
126
127
(D2 d 2 )
4
1 D2
Pn =
Pn .
2 4
D2
4
Pn
(D2 d 2 )
4
Pn =
1 D2
Pn .
2 4
129
130
131
133
135
V0
,
cos
136
V bin dng chi tit thay i thng xuyn trong qu trnh gia cng nn s
thay i v cp lng chy dao dc khng th thc hin bng tay m cn c t
ng theo dc thc t ca mu. Trn hnh 4. 10 l s mt h thng nh vy.
V c bn, y vn l h thng chp hnh 1 ta dng van trt 4 mp
iu khin. Tuy nhin, con trt 3 ca u d c thm 2 mp a1 v a2 iu
khin ca xi lanh truyn ng chy dao dc 4. Xi lanh ny ch lm vic theo 1
chiu, y bn my t phi sang tri. Du t bm c cp trc tip vo khoang
phi. Du t khoang tri qua van iu tit 8, van tit lu 9, 2 khe a1 v a2 v b.
Nh vy, lu lng du chy v b, v do tc chy dao dc c iu
chnh.
Khi u d cha tip xc vi mu 6, l xo 10 y con trt 3 i xung; cc
mp ca con trt m thng ng cp du vo khoang trn v ng thot du
t khoang di v b, khin piston 2 i xung, ging nh bnh thng. ng thi
khe a1 b ng, piston 4 cha chy. Khi u d chm mu, con trt dng li,
trong khi thn ca n vn i xung cng vi dao, khe a1 m thng ng du t
khoang tri ca xi lanh 4 v b, piston 4 cng bn my (mang phi 7 v mu 6)
chy t phi sang tri. Nu mt gia cng l mt phng, v tr ca con trt 3 s
137
138
139
Hnh 4. 13: S hnh thnh lng chy dao trong h thng chp hnh 2 ta
140
141
e2
sin 2 ) .
2
r
Tng t, khong dch khi v tr trung gian ca con trt 2 theo phng Y:
y = y r = e sin r( 1 1
e2
co s 2 ) .
r2
trong
e2
sin ) vi gi tr ln nht khi sin=1.
r2
Hnh 4. 15: H thng chp hnh 2 ta dng n by (a) v dng mu phng (b)
143
144
trng thi III, khi u d 1 dch i mt on a1 > a0, con trt 8 dch ln
trn mt lng ln hn v chim v tr tn cng pha trn.
Hnh 4. 18: Mt v d v kt cu ca u d c kh
Ngoi nhng kt cu k trn, ngi ta cn dng nhiu loi u d khc.
c bit l nng cao cht lng chp hnh ngi ta thng dng kt hp
gia loi ny vi loi khc hoc dng ng thi nhiu u d trong mt h
thng chp hnh.
146
147
4.3.2. u d in - thy lc v kh nn
148
Vic s dng tn hiu in thay cho u d c kh cho php gim kch thc
ca con trt (nh hn 10-12mm), gim p sut lm vic (di 30kG/cm2), ng
thi loi tr c nhng vn do tip xc c hc gia u d v mu gy nn,
nh lc tip xc, sai s do kch thc ca u d, hn ch dc ca mu,...
Thng qua b bin tc, c cu vt me - ai c 5, ng c lm bn my 6 di
chuyn. Mt nhnh tn hiu v tr c phn hi qua bin th quay ti b iu khin.
H thng trn hnh 4. 21
c dng trn my iu khin
theo chng trnh kiu 642.
H thng dng cm bin in
thy lc 1, dng tn hiu in
iu khin van kim 5, thng qua
van trt 2, iu khin xi lanh
3.Du c cp ti cm bin,
kim khuych i in - thy lc
1 t mt bm c lp 4, cng
sut nh (5l/ph), qua khe gia l
ca tm ngn 6 v mi kim van
1 v b.
149
H gm c mu 1 g c nh.
Thn van 2, trong c con trt 3 gn
lin vi u d. Thn xi lanh 4 gn
trn bn xe dao dc chuyn ng
vi vn tc S1 khng i. Bn dao
ngang 6 (mang dao) c gn ln
cn piston 5, chuyn ng theo
phng chuyn ng bm S2.
Vn tc S1 khng i do c
cu chy dao dc thc hin.
150
151
V piston c nh trn bn
dao dc, nn xi lanh mang bn
trt 5 cng dao ct 6 thc hin
lng chy dao S2 theo chiu
tng kch thc phi. Do o
van trt 3 v xi lanh 4 cng
lp vo mt khi, nn xi lanh 4
di ng theo S2, khe h ca ra
ca van trt iu khin tng
ln.
Nu mi d 2 vn di ng
trn mt nghing ca mu, con
trt vn di ng theo hng X
th qu trnh trn vn tip din
Hnh 4. 25: C cu chp hnh mt ta cho n khi cc khe h tr v
gi tr v tr trung gian.
dng cho my tin
4.4.2. H thng chp hnh 1 ta vi lng chy dao dc thay i
loi ny, lng chy dao dc v lng chy dao ngang u c thc hin
bng du p. H thng bm trong c cu ny thng c s dng l van trt 4
mp iu khin. n nh lng chy dao tng hp, h thng c lp thm b
n tc nh trn s hnh 4. 26.
152
153
Du t bm 14 ng
thi cng c cp vo
khoang phi ca xi lanh 2,
khin piston 3 mang bn dao
dc di chuyn sang tri, thc
hin chy dao dc. Du
trong khoang tri ca xi lanh
2 b nn, chy qua b t
ng iu chnh v b qua
van tit lu 12. B t ng
iu chnh 1 c nhim v
iu chnh tc chy dao
dc cho ph hp vi tc
chy dao ngang.
Hnh 4. 27: Chp hnh 2 to trn my tin
Gi s tc chy dao ngang tng, p sut pha trc van tit lu 13 tng,
ko theo p sut trn nh piston ca b iu chnh 1 tng, y con trt i
xung, gim tit din thot du ca xi lanh 2. Kt qu l tc chy dao dc
gim i, lm tng dc ca b mt gia cng.
My tin vi h thng trn c th gia cng trc nhiu bc, k c gia cng
mt u vung gc vi ng tm.
4.4.3. Mt s v d v h thng bm trn my cng c
154
155
156
157
158
160
162
163
Trong h thng chp hnh, chng trnh c cha trong mu. Tn hiu iu
khin l tn hiu tng t v mu chp hnh l vt mang tin.
5.2.3. iu khin nh bng cm
iu khin theo chng trnh s l dng iu khin theo chng trnh cho
trc, c sn sinh v lu tr di dng cc k t (ch s, ch ci hoc cc k t
c bit). Nh s dng chng trnh dng k t m vic sn sinh, sa i chng
trnh d dng hn; thit b lu tr v c chng trnh a dng v n gin hn,
nht l khi my tnh c s dng vi t cch b iu khin. V iu khin s my
cng c l ni dung c bn, xuyn sut ca ti liu ny nn tng vn : khi nim,
kt cu, vn hnh, lp trnh cho my cng c iu khin s s c trnh by k
hn, theo tng chng ring.
c im ca cc dng iu khin ni trn c tm tt trong bng sau.
Dng iu
khin
Vt mang tin
Nhim v
Hnh hc
Chc nng ph
tr
Ni sn sinh
chng trnh
Bng cam
nh v, dch
chuyn
phng thit
k
Bng mu
nh v, dch
chuyn
mu, dng
phng thit
k
Bng cm
nh v, dch
chuyn
vu, mu
bng cm
ti my
NC
nh v, dch
chuyn chnh xc
bng c
l, bng t
chuyn mch,
bng l, bng t
phng cng
ngh
CNC
nh v, dch
chuyn chnh xc
vi dng hnh hc
phc tp
bng c l, bng t, a t,
b nh trong
phng cng
ngh hoc
ti my
(*)
Thut ng "iu khin s" c dch trc tip t "Numerical Control". Tuy nhin, trong
ting Vit, "iu khin s" cn c ngha l iu khin dng tn hiu s "Digital Control". Trong
nhiu trng hp, cn phn bit trnh nhm ln. Trong ti liu ny, tr nhng ch c ghi ch,
thut ng "iu khin s" cn c hiu mt cch chnh xc l "iu khin theo chng trnh s"
(nh trong ting Nga: " ").
165
Hnh 5. 8: Biu din thng tin trn bng c l 8 rnh nh BCD code
Quy tc kt hp cc bit c gi l h m (Code System). Ta ly 2 h m
thng dng lm v d v cch m ho thng tin (hnh 5. 9). l h EIA ca
167
(*)
168
169
170
5.3.2. NC v CNC
171
Hnh 5. 11: S chuyn cc chc nng iu khin t phn cng sang phn mm
V tnh nng, CNC c nhiu u vit nh vic s dng my tnh s vi phn
mm tch hp trong iu khin. Hnh 5. 12 cho thy s khc nhau gia NC v
CNC.
172
Cc loi phn mm c h iu hnh (Operating System - OS), thc hin chc nng giao
din ngi dng, qun tr b nh, qun tr file,...; phn mm h thng (System Software) - qun
tr, phi hp ng b v iu khin ton b phn cng ca h thng, nh truyn d liu, ghi file
vo b nh, hin th thng tin ln mn hnh,... v phn mm ng dng (Application Software) thc hin cc chc nng chuyn bit, nh son tho chng trnh, m phng ho, thu nhn tn
hiu, iu khin cc c cu,...
173
174
c tnh so
snh
Thi gian xut
hin
Thc hin cc
chc nng iu
khin
Dng tn hiu
iu khin
Nhp chng
trnh
Kh nng
Cu trc phn
cng iu
khin
B nh (lu
tr) chng
trnh
iu khin NC
iu khin CNC
1954 - u thp k
197x
Mch phn cng in
t
Xung in p. Mi
xung to dch chuyn
1 BLU
T bng, ba c l,
nh thit b c. c
v thc hin theo tng
block.
176
177
Hnh 5. 16: Trung tm gia cng 5 trc vi kho cha dao dng a
179
- Cc my tnh iu khin DNC phn phi d liu chng trnh ti, v thu
thp d liu t nhiu my cng c. Cc my tnh iu khin CNC ch iu
khin mt my cng c, hoc mt s t my cng c.
- My tnh DNC thng c t xa cc my cng c. My tnh iu
khin CNC phi c t lin my cng c.
180
182
183
Tng thi gian gia cng mt lot chi tit T gm 3 thnh phn:
184
T = Tc + Tp + Tck,
trong , Tc - thi gian chnh (trc tip ct gt); Tp - thi gian ph (thi gian chy
khng, thay dao, thay i ch ct, kim tra,...); Tck - thi gian chun b - kt
thc lot gia cng (chun b dao c, g, dng c o, phi liu,...).
V l thuyt, iu khin s khng lm gim thi gian chnh m ch gim 2
thnh phn thi gian cn li. Tuy nhin, trn thc t my CNC cho php gim c
3 loi thi gian so vi my cng c truyn thng.
- Thi gian chnh Tc c ci thin nh pht huy ti a cng sut gia cng
ca my, trong khi trn my thng thng, do hn ch v tay ngh hoc tnh
trng tm sinh l ca cng nhn iu khng t c. V d, tc trc chnh
trn my tin CNC c th ti hng vn vng/pht, cn khi lm vic trn my
thng thng, cng nhn ch c th chy ti vi ngn vng/pht. My CNC c kt
cu c kh cng vng, n nh v c, nhit nn tc v cng sut gia cng c
th pht huy ti a. Ch cng ngh trn my CNC dng nh ch ph thuc
vo bn, cng vng ca h thng cng ngh v yu cu k thut ca chi tit
gia cng. Cng ngh ct cao tc (High Speed Cutting) ch pht huy c hiu qu
cao trn my CNC. Vic gia cng bng nhiu dao, nhiu v tr ng thi cng lm
gim ng k thi gian chnh.
- Thi gian ph Tp gim trc ht nh tng tc chy khng v gim thi
gian nh v. Cc my CNC hin i cho php tng tc chy khng ln ti vi
chc mt/pht m khng gy va chm v nh v vn chnh xc. Trn cc my c
h thng thay dao t ng, thi gian thay dao ch tnh bng giy. Ch cng ngh
c thay i t chng trnh, cng nhn khng mt thi gian gt s. Vic dng
my kim tra kch thc trong cc nguyn cng hu nh c loi b do kh
nng iu khin chnh xc v tr v qu o ca my CNC rt cao. Cc trung tm
gia cng thng c h thng cp phi, kp nh phi, ly chi tit t ng nn thi
gian g kp phi rt ngn. Khi lm vic vi my CNC, cng nhn ch ng vai tr
gim st ch khng tham gia trc tip vo qu trnh gia cng nn my c th lm
vic c khi vng mt cng nhn v mt cng nhn c th trng coi nhiu my.
- Vic chun b my CNC gia cng mt loi sn phm mi rt nh nhng:
np chng trnh gia cng v chun li cc to . Ton b thi gian trn ch cn
khng qu 30 pht. Trong khi , nu chi tit i hi thit k v ch to g th
thi gian trn c th ko di hng tun. Kh nng iu khin v phi hp chnh xc
cc trc theo chng trnh cho php loi b cc g v dao nh hnh phc tp.
Nh vy khng nhng gim c thi gian lp t, cn chnh g m cn loi b
185
Cht lng gia cng ( chnh xc kch thc, hnh dng v cht lng b
mt gia cng) suy n cng ph thuc 3 yu t: nguyn vt liu, thit b v cng
nhn.
Yu t nguyn vt liu gi thit l khng thay i. So snh v thit b th
my CNC m bo chnh xc cao v ng u nh h thng iu khin - o
lng rt chnh xc (c 0,01 - 0,001 mm), h thng c kh cng vng v n nh,
qu trnh ct c iu khin hon ton nh chng trnh nn loi tr c cc
sai s do ch to v hao mn cc c, dng. Cc my CNC hin i u c kh
nng b kch thc v mn dao, b khe h v bin dng nhit c kh. Trn my
thng thng, tay ngh v tnh trng tm, sinh l ca ngi th nh hng rt ln
n cht lng gia cng. Khi gia cng trn my CNC, cng nhn ch c nhim v
np chng trnh, gim st vic g phi, thay dao v tnh trng lm vic ca my.
V vy tm sinh l, tay ngh ca cng nhn hon ton khng nh hng n cht
lng gia cng.
Trong s cc thng s k thut ca my CNC, c 2 thng s nh hng trc
tip n chnh xc gia cng. l chnh xc nh v (Accuracy hay
Positioning Accuracy) v chnh xc lp li (Repeatability).
chnh xc nh v (CXV) lin quan ti thut ng phn gii iu
khin (Control Resolution). phn gii iu khin (PGK) ni ln kh nng
ca MCU, c th chia khong dch chuyn ca bn my thnh nhng on nh
m b iu khin c th nhn bit c. Ni cch khc, l khong dch chuyn
186
S im iu khin = 2 n
phn gii iu khin l khong cch gia 2 im iu khin k nhau:
PG K =
187
PG K
+ 3
2
0.0075
n=
Khong dch Z
PGK (mm) Z/2
Khong dch X
PGK (mm) X/2
3.125
0.0122 0.000000186
1.585
0.0286 0.022500093
1.172
0.0046 0.000000070
0.608
0.0248 0.022500035
300
n
T v d trn, ta rt ra kt lun:
188
32
800
n
16
256
65 536 4 294 967 296
2 =
0.0225 CXLL = 6*sigma = 0.0450
S im K
C 2 trc
3*sigma =
Trc Z
189
Chi ph gia cng lot N chi tit c th c biu din qua cng thc sau:
C = Ccb + Ctx(1 + p)N
trong , C - chi ph tng cng; Ccb - chi ph c bn, gm khu hao thit b, nh
xng; Ctx - chi ph thng xuyn cho mt chi tit gm lng cng nhn, nguyn vt
liu, nng lng chy my,...; p - t l ph phm trung bnh; N - s lng chi tit
trong lot.
My CNC c nng sut cao,
khng i hi cng nhn bc cao, t
sinh ph phm nn cho php gim chi
ph thng xuyn. Tuy nhin, chi ph
mua sm, bo tr, lp trnh, m bo
mi trng cho my CNC ln hn
nhiu ln so vi my thng thng.
Ngc li, my chi ph ban u mua
sm my thng thng nh hn nhng
chi ph thng xuyn ln hn. V vy,
theo hnh 5. 23, nu sn lng N>N0
th nn dng my CNC (v c chi ph
Hnh 5. 23: La chn phng n u t
tng cng nh hn).
5.5.2. Cc nhc im ca CNC
c kin thc vng v cng ngh gia cng c kh, hiu bit v cu hnh my, thnh
tho ngn ng v cng c lp trnh (CAD/CAM). Th vn hnh phi nm chc
kt cu, tnh nng, ch vn hnh my, ch bo qun bo dng v khc
phc cc s c thng thng; ng thi c kh nng lp trnh c bn. Cn b k
thut bo tr, sa cha cn hiu bit su kt cu chung v kt cu tng h thng
ca my; c kh nng chn on tnh trng hot ng v phn tch, khc phc s
c ca my. Trong nhiu trng hp, cn lin h vi nh sn xut nhn tr
gip k thut. Ni chung, i ng cn b k thut lm vic vi my CNC gm
cc k s c in t, c o to chuyn su v lp trnh, vn hnh, bo tr, sa
cha cc h thng sn xut t ng ho.
- My CNC l my c cu hnh cng (Fixed Configuraton, NonReconfigurable Machine Tools), ch c nh sn xut mi thay i c. Nh sn
xut lun lun a ra cc cu hnh tuy chn (Options) hp dn ( chnh xc cao,
nhiu trc iu khin, tc gia cng cao, nhiu chc nng t ng ho,...).
Ngi mua my nu khng xut pht t nhu cu v trnh s dng thc t th s
b tin ra mua cc my t tin vi y chc nng nhng c nhiu chc nng
tha, rt t dng, dn n s lng ph ln.
- V bn cht, CNC l iu khin cng. My CNC lm vic theo chng
trnh, ngha l mi hot ng ca n tun theo ng trnh t v ch cng ngh
quy nh sn trong chng trnh (xem li mc 1.1). B iu khin khng th nhn
bit c v khng th phn ng trc nhng bin ng trong qu trnh cng
ngh (s bin ng v kch thc, c tnh vt liu phi; s thay i kh nng ct
ca dao;...) nn cc ch cng ngh ghi trong chng trnh mang tnh d phng
cao. iu khin trong phn ln thi gian, my lm vic di kh nng. iu
dn n s lng ph v nng sut gia cng.
5.6. Hng s dng v pht trin my CNC
191
192
sut ca chng khng cao, chi ph sn xut (tnh cho 1 chi tit) ln. Trong cc t
bo hoc cc dy chuyn sn xut linh hot, my c chuyn mn ho, c h
thng phc v y , c nng sut cao, do chi ph sn xut thp hn.
194
195
196
197
(a)
(b)
Hnh 5. 31: Ch ACC ca h ACM
198
199
200
201
202
205
My c kh nng iu khin
ng thi 2 trc. V vy ch c th
gia cng ng thng hoc ng
cong trong mt mt phng. Trong
v d hnh bn, my c th iu
khin ng thi 2 trc X, Y. Chy
dao theo trc Z phi thc hin bng
tay hoc sau khi dng 2 trc kia.
iu khin 2D
B iu khin 3D c th iu
khin ng thi 3 trc. Nh vy c
th gia cng cc ng, mt khng
gian: cu, xon vt tr. Tuy nhin,
trn mt s my ch c th gia
cng ng thng 3D, ng xon
c (ni suy cung trn theo 2 trc
v ng thng theo trc th ba).
Ch rng, s trc c iu
khin ng thi khng nht thit
bng s trc ca my.
Hnh 6. 6: Cc kiu iu khin
206
207
208
210
211
212
213
y l ch gia cng t ng, nhng ch chy tng lnh. Sau khi hon
thnh mi lnh, my dng ch ngi dng nhn nt mi chy tip lnh sau. Ch
ny c dng kim tra, tm li hoc th chng trnh.
7.1.4. Automatic
Dng son tho, sa cha chng trnh. Ngi dng nhp lnh t bn
phm. tit kim thi gian my, cc my CNC hin i cho php son tho mt
chng trnh trong khi ang gia cng theo mt chng trnh khc.
7.1.6. M phng
Mi chng trnh mi, trc khi dng gia cng cn phi c kim tra.
M phng l phng php kim tra bng cnh chy chng trnh trn mn hnh.
Nh m phng c th nhn thy din tin ca qu trnh gia cng, ngha l thy
dao chy v phi b ct i nh th no. M phng khng cho php kim tra ch
cng ngh.
C nhiu phng php m phng: v ng tm dao, v vt dao, m phng
trong mt hnh chiu, trong 3 hnh chiu v m phng 3D. M phng 3D i hi
tc x l ca my tnh phi cao v mn hnh mu c phn gii ln. Vi kh
nng ho my tnh hin nay, xu hng chung ca cc phn mm l hng ti
m phng 3D.
7.1.7. Dry run
Chy kh (dry run) l ch th chng trnh bng cch chy khng ti: trc
chnh khng quay, cn cc trc chy vi tc cao nht. Nh chy kh ngi dng
c th quan st trc chy thc. Cn c bit ch phng va chm nguy him khi
chy kh.
Mt s b iu khin c cc chc nng khc, v d:
- TEACH IN (dy), t ng ghi li chng trnh khi chy dao bng tay. Ch
ny c dng lp trnh gia cng nhng ch kh.
- REPOS, cho php ly li v tr va dng gia cng, v d sau khi gy dao.
- BLOCK SEARCH: cho php bt u gia cng t lnh chn bt k ca
chng trnh m khng phi t u chng trnh.
7.2. C s hnh hc ca vic lp trnh NC
7.2.1. Cc h to
to iu kin thun tin nht cho ngi lp trnh, my CNC thng cho
php dng tt c cc loi h to : to cc, to cc.
H to cc
trc to vung gc vi nhau X-Y, Y-Z, X-Z. Trong khng gian, n gm 3 trc
vung gc X-Y-Z (hnh 7. 1). H to cc c dng thng xuyn nht
trn my CNC.
Hnh 7. 1: H to cc
H to cc
Trong nhiu trng hp, v d lp trnh khoan cc l theo vng trn, dng
h to cc c th thun tin hn v gim c khi lng tnh ton cho my.
Trong h to cc, mt im c biu din bng bn knh cc (khong
cch t im n gc cc) v gc cc (gc gia trc to v tia ni gia im
v gc cc). Gc l dng nu i ngc chiu kim ng h (hnh 7.2).
To tuyt i
To tuyt i ca mt im c
tnh theo khong cch t im n
gc to . V d, to tuyt i ca
im A l (5,5), ca im B l (20,15).
To tng i
To tng i ca mt im
c tnh bng khong cch theo cc trc
t im n im trc n. V d, to
tng i ca im A (so vi im B)
l (15,10).
Hnh 7. 3: To tuyt i v to
tng i
218
219
(a)
(b)
(c)
(d)
(e)
Hnh 7. 7: Cc im gc to trn my CNC
220
Dao bao
gi cng c kch
thc chiu di
v bn knh mi
dao nht nh.
Nu lp trnh
gia cng theo
ng
ng
hnh hc th bao
gi cng b sai
s. Hnh 7.8 cho
v d v sai s
do bn knh dao
gy nn.
221
222
Theo tiu chun ISO, dao tin c phn loi theo cc ch tiu sau:
- Theo vt liu li ct, c dao thp gi, hp kim cng, gm, kim cng.
- Theo v tr ct, c dao tin trong v dao tin ngoi.
- Theo dng dao, c dao thng, dao u cong, dao u bng, dao mi nhn.
- Theo v tr ca li ct chnh, c dao tin tri, dao tin phi, dao u thng.
- Theo cng dng, c dao ct rnh, dao tin gc, dao tin ren,...
Ch gia cng khi tin
i vi nguyn cng tin cng c 2 thng s cng ngh cn nhp vo
chng trnh, l vn tc ct S (vng/pht hay mt/pht) v lng chy dao F
(mm/vng). My tin CNC c ch ct vi vn tc khng i, ngha l tc
trc chnh thay i theo ng knh phi duy tr vn tc ct khng i. Dng
vn tc ct khng i cho php m bo cht lng b mt ng u khi ng
knh chi tit thay i. Khi dng ch ny, cn phi gii hn tc trc chnh,
phng tc qu cao khi ng knh phi qu nh hoc tin dn ti 0 (v d,
khi ct t).
7.3.2. C s cng ngh phay
Dao phay
Dao phay c th c phn loi theo cc ch tiu sau:
- Theo vt liu cn gia cng, c kiu N dng cho thp thng thng; H cho
vt liu mm, phoi dy; W cho vt liu cng, phoi vn.
- Theo vt liu li ct, c dao thp gi, hp kim cng, gm, kim cng.
- Theo dng thn dao, c dao phay ngn; dao vnh xuyn.
- Theo dng u dao, c dao ct rnh ch T, kho mt, nh hnh.
Trn hnh 7.10 l cc dng dao phay thng dng vi cc thng s hnh hc
tng ng ca chng.
224
225
Ch gia cng
V d, block trn hnh 7. 11 c vit trong chng trnh nh sau (du cch
ch gip ngi lp trnh d c, khng c ngha vi b iu khin nn c th b
qua):
G01 X126.4 Y0.5 F170 S1200 T14 M06 LF
C 2 loi thng tin cn phi c trong chng trnh NC l:
- Thng tin v hnh hc ca chi tit gia cng (kch thc cc b mt);
- Thng tin v cng ngh (ch cng ngh, dng c, dung dch trn
ngui,...).
C th hn, cc thng tin sau cn c trong chng trnh NC:
- Chc nng dch chuyn (quy nh n v o, dng ni suy, kiu to
(tuyt i hay tng i), mt ni suy cung trn, b kch thc dao,...);
- H to phi (tnh tin hoc quay) v s bin i trong qu trnh gia
cng;
- Ch ct (tc trc chnh, lng chy dao);
- Dng c (thng s dao, thay dao,...);
- Chu trnh (khoan, gia cng ren, tin th, phay hc,...);
- Dung dch trn ngui (bt, tt, kiu ti,...);
- Cc chc nng ph tr (bt, tt trc chnh, chiu quay trc chnh, kp nh
phi, thay tm g (pallet),...
7.4.2. Cc phng php lp trnh
227
l mang tnh th cng, mt thi gian, bun t v d nhm ln. V vy, lp trnh
bng tay thng ch c dng to cc chng trnh n gin hoc sa
chng trnh c.
Nh s dng cc my tnh c
hiu nng cao, nh cc chip Pentium
th h mi c tc x l cao, dng
b nh dung lng cao, mn hnh
mu c phn gii ln, kh nng
giao tip vi b nh ngoi v cc thit
b ngoi vi khc, tin ch lp trnh
bng tay ca cc my CNC hin i
thay i rt nhanh. Trong s cc
tin ch lp trnh th vic to mi
trng giao thoi (Interactive
Programming Tool) v cng c tr
gip ho l cc xu hng ni bt
nht. Vi cc tin ch trn, ngi lp
trnh khng cn nh cu trc cu lnh
m ch cn s dng cc phm biu
tng kch hot hm, sau in
cc gi tr theo yu cu ca my.
Cng c tr gip ho cho php ngi dng kim tra to chy dao
ngay trong khi lp trnh, nh vy m c th sa cha ngay lp tc m khng cn
ch chy m phng. Hnh 7.13 minh ho cng c ca b iu khin TNC420
do hng Heidenhain (c) sn xut. Bn tri l cc phm biu tng lp trnh,
cn bn phi l cc cu lnh sinh ra v contour biu din to tng ng.
Mt trong nhng tin ch rt quan trng trong lp trnh NC l th vin cc
hm (Function) v cc chu trnh chun (Cycle). Chng cho php to nhanh cc
modul chng trnh gia cng cc b mt phc tp v thng dng, nh gia cng
bc v, khoan su, gia cng ren, gia cng cc rnh trn my tin hoc gia cng
cc hc, cc o, cc rnh nh hnh, gia cng khoan, khot, doa, ren cc l trn
my phay. Cc h iu khin th h mi, nh Sinumerik 840D, Fanuc Serie 21,
TNC430,... u c mt th vin cc hm rt phong ph, ng thi cn cho php
ngi dng nh ngha cc hm ring ca mnh.
228
Hnh 7. 14: Chu trnh phay rnh trn ca b iu khin Sinumerik 840D
Mc d c cc tin ch trn, lp trnh bng tay cng ch c s dng vi
cc my c s trc hn ch, nh my tin 2 trc, my phay 3 hoc 4 trc.
229
230
s dng gia cng trn chnh my hoc trn cc my khc c h lnh tng
thch.
7.4.3. Cc loi ngn ng lp trnh
7.4.3.1. Ngn ng ISO (G code)
MTS
SINUMRIK
FANUC
G00
G00
G00
Ni suy ng thng
G01
G01
G01
G02
G02
G02
G03
G03
G03
G04
G04
G04
B lnh b dao
G40
G40
G40
G41
G41
G41
G42
G42
G42
G54-G57
G54
G90
G90
G90
G91
G91
G91
232
G92
G94
G94
G94
M t chc nng
MTS
SINUMRIK
FANUC
G95
G95
G95
Vn tc ct khng i
G96
G97
To X ca im ch
To Y ca im ch
To Z ca im ch
Tc trc chnh
M dao
M3
M3
M3
M4
M4
M4
M5
M5
M5
M6
M6
Thay dao
Ti dung dch
M8
M8
M8
M9
M9
M9
M00
M00
M00
M30
M30
M30
233
Tn chng trnh
.....
N0075 G01 X50 Z-10 S2500 F0.3 M03
.....
N0590 M30
234
235
0 Bt u chng trnh
5 L Z+250 R0 F MAX
7 L Z-5 R0 F1000 M3
9 L Y+95
9 Ct thng n im 4
10 L X+95
10 Ct thng ti im 3
11 CHF 10
11 Vt cnh 10 mm
12 L Y+5
12 Ct ti im 2
13 CHF 20
14 L X+5
15 DEP LT LEN10 F1000
16 L Z+250 R0 F MAX M2
17 END PGM LINEAR MM
236
13 Vt cnh 20 mm
14 Ct thng ti im 1
15 Ri contour theo ng thng 10 mm vi F1000
16 Nhc dao, dng chng trnh
17 Kt thc chng trnh
237
238
Ph lc: Mt s my cng c
P1. My tin (Lathe)
239
240
35-1/2
22
25-1/2
8720
0,753-9/16
v/ph
(45-1500)/(40-1450)/12
In/v-In/ph (0,002-0,008)/(0-39)
In/ph
0-39
150
HP
20/5/2-1/2
Inch
175100115
Inch/ph
v/ph
Inch
Inch
Hp
Inch
51-3/1611-13/16
5/832-3/4
1/4-12-7/16 (12)
1/2-24-7/8 (12_
(59-13/16)/(116-1/2)
35-1382 (12)
5-5/16
0-18-1/2
7,5/3
1176967-5/16
241
mm
207100
Inch
mm
705547
55
14-61
55-1500 (12)
1,1-34,5/113
10/4
800800280
5 (gia s)
227100
Inch
158169
- Khong quay
- Rnh T (rngs rnhkhong rnh)
Kch thc my (DiRng)
242
v/ph
Inch/ph
HP
mm
663286
243
820
244
in/ph
Inch
in/vg
Inch;v/ph
0,00004-0,04
0,04-2,0
1,6
0,0002
+/-15
161,55/1960
Inch
(0,6-3,9) 3,9
HPv/ph
v/ph
in/ph;in/vg
HP
ft
120000
(30-180)/(100-600)
30/90
(2-160)/0,5
5(7)/0,5(1)/2
246
245
246
Inch
Inch
v/ph
Inch
HP
Nm
Inch/ph
Inch/ph
HP
giy
Inch
v/ph
Inch
-
16,1/55,5
8,07/57,8/54,6
10/8
3500/3500
3,5/2,2
30/25
552/167
708/945/788
500
4/5,2/2,6
12
0,25
servo, 2 chiu
1/1,6
4000
+/-0,001
1715582
v/ph
HP
m/ph
m/ph
HP
Nm
mm
Inch
51,123,6
0,763,9
25,6
3,9-29,9
8000/10000
10/15
10
20/15
2,5/4,5/5,4
12/22/30
20
+/-0,003/0,003
Fanuc "0i"
11586,2102/144
247
lbs
Inch
A
kVA
%
m
gal
HP
- Phng php lc
Kch thc my (DiRngCao)
Inch
248
39,319,6
660/8820
713922
150
11
0,2
0,25
360
0,52
Giy
89112118
11. . . :
, "", 1972.
12. . . :
, , 1962.
13. http://www.sharp-industries.com/
249
T ng ha my cng c
Chu trch nhim xut bn: TS. Phm B Ton
Chu trch nhim bn tho: Hc vin k thut qun s
Bin tp: Phng Qun s - NXB qnd
Trnh by:
Sa bn in:
Ba:
Nh xut bn qun i nhn dn
Website: http://nxbqdnd.com.vn
Email: nxbqdnd@nxbqdnd.com.vn
23 L Nam , Hon Kim - H Ni
T: (04) 38455766 - 37470780; Fax: (04) 37471106
Chi nhnh ti Thnh ph H Ch Minh
S 8 Nguyn Bnh Khim, Phng a Kao, Qun 1
T: 069.667452 - (08)3911563 - Fax: (08)3911563
C quan i din ti thnh ph Cn Th
Phi trng 31, ng Cch mng thng 8
T: 069.629905 - 0710.3814772 - Fax: 0710.3814772
C quan i din ti thnh ph Nng
15A Duy Tn, Qun Hi Chu
T/Fax: 0511.6250803
Bt u in: 6/2011
In xong: 6/2011 Np lu chiu: 6/2011
Kh sch: 1927cm S trang: 250
S lng: 220 cun
S xut bn: 105-2011/CXB/420 - 12/QND
In v ng ba ti: Xng in Hc vin K thut Qun s
S in: 40/QUNI