Professional Documents
Culture Documents
00 Dydaktyka Religii Skrypt
00 Dydaktyka Religii Skrypt
DYDAKTYKA RELIGII 3
(GIMNAZJUM)
Literatura:
Barciski Z., Vademecum katechety. Metody aktywizujce, Lublin 2006.
Duksa P., Strategie skutecznoci szkolnego nauczania religii w Polsce. Studium pedagogiczno-religijne w
wymiarze interdyscyplinarnym, Olsztyn 2007.
Dziekoski S., Ewangelizowa czy katechizowa?, Warszawa 2002.
Dziekoski S., Katecheza ewangelizacyjna, Warszawa 2002.
Kiciski A., Katechetyka i katecheza u progu XXI w., Pozna 2007.
Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski,
rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkoach, Krakw 2010.
Program
nauczania
religii
Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium katechetyczne Kocioa katolickiego w Polsce, Krakw 2002.
Konferencja Episkopatu Polski, Podstawa programowa katechezy Kocioa katolickiego w Polsce, Krakw
2010.
Kongregacja ds. Duchowiestwa, Dyrektorium oglne o katechizacji, Pozna 1998.
Kubik W., Szukam Was. Podrcznik do religii dla klasy I gimnazjum, Krakw 2011.
Kubik W., Szukam Was. Poradnik metodyczny do religii dla klasy I gimnazjum, Krakw 2011.
Kulpaczyski S., rodki audiowizualne w katechezie, Lublin 2004.
uszczak G., rodki dydaktyczne w katechetycznym procesie nauczania-uczenia si, Krakw 2005.
Majewski M., Katechizacja rnymi metodami, Krakw 1994.
Mkosa P., Katecheza modziey gimnazjalnej w Polsce. Stan aktualny i perspektywy rozwoju, Lublin 2009.
Mkosa P., Pozna, zrozumie i... polubi gimnazjalistw. Poradnik nie tylko dla katechetw", Lublin 2012.
Misiaszek K., Koncepcja nauczania religii katolickiej w publicznej szkole polskiej, Warszawa 2010.
Sotwiska H., W poszukiwaniu nowych metod katechetycznych, Lublin 2006.
Stala J. Dydaktyka katechezy cz. I, Tarnw 2004.
Stala J. Dydaktyka katechezy cz. II, Tarnw 2004.
Stala J. Katechizowa dzisiaj. Problemy i wyzwania, Kielce 2004.
Szpet J., Dydaktyka katechezy, Pozna 1999.
Szpet J., Jackowiak D., Spotkanie ze Sowem. Karty pracy dla pierwszej klasy gimnazjum, Pozna 2011.
Szpet J., Jackowiak D., Spotkanie ze Sowem. Podrcznik do pierwszej klasy gimnazjum, Pozna 2011.
Szpet J., Jackowiak D., Spotkanie ze Sowem. Poradnik metodyczny. Pierwsza klasa gimnazjum, Pozna
2011.
Zellma A., Wielostronne aktywizowanie modziey w szkolnym nauczaniu religii, Olsztyn 2006.
przez
omawia
streszcza
wyjania
wylicza
opisuje
definiuje
opowiada
nazywa
okrela
wymienia
b) umiejtnoci
Ucze
samodzielnie
na podstawie dowiadczenia
na podstawie zdobytych wiadomoci
na podstawie wiedzy osobistej
w zespole itp.:
porwnuje
analizuje
rozpoznaje, identyfikuje
sporzdza
ocenia
uzasadnia
podaje przykady
opracowuje
interpretuje
odrnia
podaje przykady
przewiduje
identyfikuje
rozpoznaje
rozrnia
wycignie wnioski
porzdkuje
prezentuje
CZ SZCZEGOWA
Przebieg lekcji
1. Wprowadzenie
przywitanie uczniw,
sprawdzenie obecnoci,
sprawdzenie pracy domowej (wskaza, co byo zadane),
przypomnienie wiadomoci z poprzedniej lekcji (mona mie przygotowane konkretne pytania)
wprowadzenie do tematu,
sprawy organizacyjne (podzia klasy na grupy, rozdanie potrzebnych materiaw).
(Pocztkujcy nauczyciel moe zapisa take przybliony czas poszczeglnych czynnoci)
2. Rozwinicie
szczegowe omwienie tematu lekcji;
przedstawienie treci tematu;
konkretne czynnoci nauczyciela oraz uczniw;
realizacja zaplanowanych metod, itp.
(Nie wystarczy oglny opis. Naley szczegowo opisa kad wykonywan czynno i zadanie)
3. Zakoczenie
Podsumowanie zaj np. podyktowanie notatki;
Praca domowa np. rozwizanie krzywki;
Ocena aktywnoci uczniw (np. plusy i minusy w swoim przedmiotowym dzienniku);
Poegnanie.
Autoewaluacja po lekcji
W jakim zakresie zostay wypenione wymagania oglne i szczegowe?
Jak oceniam skuteczno zastosowanych w toku lekcji form, metod i rodkw dydaktycznych?
Co wymaga usprawnienia w przyszoci?
Kilka uwag!
Kada lekcja zawiera potencjalnie element improwizacji pewne szczegy scenariusza mog
podczas zaj ulec zmianie.
Scenariusze mona i trzeba zmienia, urozmaica, gdy realizowane s w kolejnych klasach.
10
11
12
b) podajce
- wykad,
- opowiadanie,
- opis,
- ekspozycja,
- praca z ksik
13
Jeeli przekazuje si ordzie zbawcze, ktre nie moe by pomniejszone lub uszczuplone,
to nauczyciel religii powinien zastosowa metody podajce, biblijne, liturgiczne.
Jeeli lekcja religii podaje tre antropologiczn, ukazuje sytuacj yciow czowieka, to nauczyciel
religii moe wybra eksponujce, problemowe czy oparte na dziaaniu.
Cele ksztacenia
Rnorodno stosowanych w katechezie metod wynika w pewnym stopniu z pluralizmu
zada nauczania katechetycznego
- nauczanie,
- wychowanie,
- inicjacja chrzecijaska.
Jeeli nauczyciel religii chce, aby uczniowie poznali nowe fakty, wiadomoci, uzyskali
szybko duy zasb informacji, winien stosowa metody podajce.
Jeeli nauczyciel religii pragnie, aby uczniowie dzielili si swobodnie wczeniejsz wiedz,
swoimi dowiadczeniami, pomysami, uczyli si umiejtnoci twrczego rozwizywania problemw,
powinien wybiera metody aktywizujce, dyskusyjne.
Jeeli celem lekcji jest spotkanie z Bogiem we wsplnocie, to niezbdne s metody
liturgiczne i biblijne.
Jeszcze inne metody naley zastosowa, gdy celem lekcji bdzie powtrzenie
przerobionego materiau.
Osoba ucznia:
Przy wyborze metody ze wzgldu na ucznia wane s:
- jego wiek (istniej metody, ktre wymagaj koncentracji, dojrzaoci emocjonalnej),
- poziom intelektualny (s klasy bardziej aktywne, o wikszych moliwociach
intelektualnych i klasy sabsze intelektualnie; z praktyki szkolnej wiadomo, i w jednej klasie
dany temat moemy realizowa tokiem problemowym, uczniowie chtnie wczaj si do
dyskusji, maj wiele do powiedzenia, a w innej ten sam temat i formua okazuj si
nieskuteczne),
- aktualna predyspozycja (nie bez znaczenia jest pora dnia, w ktrej odbywa si lekcja najbardziej efektywne s pierwsze trzy lekcje),
- nastawienie emocjonalne (uczniowie powinni wiedzie, dlaczego pracuj przy
zastosowaniu tych, a nie innych metod i jakie korzyci z tego wynikaj dla ich edukacji
religijnej).
Osoba nauczyciela religii
Wpyw na prac nauczyciela religii wywiera stopie zmczenia, samopoczucie,
predyspozycja fizyczna i psychiczna, pora dnia. Jeeli nauczyciel le si czuje, wwczas moe
zastosowa prac z tekstem lub okrelon prac pisemn, film.
Kada metoda ma swoje wady i zalety, korzyci i ograniczenia. Dlatego do konkretnej
sytuacji trzeba znale t najbardziej efektywn, przy minimalnych jej mankamentach. Byoby
bdem pedagogicznym, gdy po pierwszej nieudanej prbie zastosowania wybranej metody
przyszo nauczycielowi religii do gowy cakowite zrezygnowanie z niej. By moe konieczne jest jej
zmodyfikowanie.
Moliwoci techniczno-organizacyjne (baza dydaktyczna)
Wyposaenie szkoy w rodki i pomoce dydaktyczne (komputer, projektor multimedialny,
telewizor, odtwarzacz cd i dvd, wizualizer, mapy, teksty rdowe itp.).
Warto doda, i kady nauczyciel religii powinien dysponowa wasnym zbiorem pomocy
dydaktycznych (nagrania cd, filmy dvd, zdjcia, artykuy prasowe, teksty rdowe).
UWAGA
adnej, nawet najlepszej, metody nie mona stosowa wycznie, poniewa powoduje u
uczniw odczucie nudy, zmczenie i apati.
14
stwarza
okazj
do
15
Jak by powinno?
Co robi?
2. DYLEMAT MORALNY
Istot tej metody jest postawienie uczestnikw wobec koniecznoci wyboru midzy dwoma
sposobami rozwizania trudnej sytuacji. Rozwizania te s przeciwne. Za kadym z nich
przemawiaj pewne wartoci. Wykorzystanie tej metody pozwala na ksztatowanie postaw.
Uczestnicy s pobudzani do refleksji, do otwarcia si na argumenty innych, do rozwijania
umiejtnoci podejmowania decyzji w trudnych sytuacjach.
Przebieg
1. Ukazanie dylematu:
- najpierw na forum oglnym (prowadzcy przedstawia sytuacj, odczytuje histori),
- nastpnie indywidualnie (uczestnicy otrzymuj na kartkach opis sytuacji);
16
2. Po chwili refleksji uczniowie dokonuj wyboru jednej z dwch moliwoci (1-2 min);
3. Podzia na dwie rnice si pogldami grupy;
4. Praca w grupach. Uczestnicy:
- gromadz argumenty,
- poszukuj moliwych konsekwencji podjtych decyzji,
- ustalaj wartoci skaniajce do dokonania takiego a nie innego wyboru;
5. Prezentacja na forum oglnym (obie strony nie przerywaj sobie wzajemnie).
Uwagi:
Dylemat musi by jasny i konkretny oraz moe mie tylko dwa rozwizania. Kady dylemat
koczy si pytaniem: Co gwny bohater powinien zrobi? Ktre z dwch moliwych rozwiza
powinien wybra? Co poradziby osobie znajdujcej si w tej sytuacji? Jak sam by si
zachowa?
W dyskusji naley zwrci uwag na etyczn stron problemu, sumienie, relacje
midzyludzkie, zaufanie, lojalno, prawd, wolno, prawo do wasnoci.
Niniejsza metoda nie ma na celu doprowadzenia uczniw do jednego waciwego rozwizania.
Chodzi raczej o pobudzanie do samodzielnego, twrczego i odpowiedzialnego mylenia.
Przykad
Marek i Anna s maestwem od 10 lat. Oboje od zawsze bardzo religijni i tak bardzo w sobie zakochani.
Rozumieli si wlot. Mieli ten sam wiat wartoci. Pi razy u swego boku przeszli pielgrzymi szlak na Jasn Gr. Kiedy
stanli przy otarzu nikt nie wtpi, e bd udanym maestwem.
Marek zaj si prac na uczelni i karier naukow. Anna, moda inteligentna ekonomistka zaoya wasn,
wietnie prosperujc firm. Ich dom z czasem coraz bardziej przypomina hotel albo biuro, gdzie nocowali i koczyli
swoje prace zawodowe. ycie szo utartym szlakiem wedug staego porzdku.
Jednak kilka dni temu co zatrzso yciem Marka. Wszystko zaczo si niewinnie. Wyjazd do Pragi na
midzynarodow konferencj naukow. Marek wraz ze swoimi studentami reprezentowa swoj uczelni. W przeddzie
powrotu byo troch wolnego czasu na zwiedzanie miasta. Magdalena, dziewczyna o miej osobowoci, obdarzona
pikn urod i nie mniejsz inteligencj od dawna bya ulubion doktorantk Marka. Nic dziwnego, e do atwo
namwia swego promotora na romantyczny spacer uliczkami Starego Miasta. Rozwietlone gwiazdami niebo, piknie
podwietlone kamienice i mosty, kilka lampek wina i zapach kobiety zrobiy swoje. Nastpnego dnia obudzi si w
ramionach Madzi. W jego gowie huczao. Ale to nie by alkohol. W gowie co krzyczao: Zdradzie! Zdradzie on!
Tak bardzo chcia cofn czas o kilkanacie godzi. Nigdy wczeniej nie dowiadcza tak mocno swojego sumienia.
Wraca sfrustrowany, cigle nie rozumiejc, jak mogo do tego doj.
Serce dyktowao, aby ten ciar jak najszybciej wyrzuci z siebie: pa na kolana przed on, wyzna jej ca
prawd i prosi o przebaczenie. Rozum podpowiada: Nie rb tego, bo ona tego nie wytrzyma. Zadasz jej ran, ktra ju
nigdy si nie zagoi.
Naprawd nie wiedzia, co robi...
17
18
3. GIEDA DEFINICJI
Istot tej metody jest formuowanie jak najwikszej iloci rnych okrele, definicji,
okrelonego pojcia
Przebieg:
1. Wskazanie kluczowego pojcia;
2. Odczytanie (rozdanie kserokopii) opowiadania ukazujcego rne aspekty analizowanego
pojcia;
3. Praca indywidualna - kady ucze wymyla co najmniej 3 definicje (7 min);
4. Utworzenie 5-osobowych grup, ktrych zadaniem jest wypracowanie wsplnej definicji (10
min);
5. Prezentacja wypracowana definicji.
Przykad A:
Temat: Co to jest wiara?
Przed poudniem, kiedy rodzice byli jeszcze w pracy, 5-letni Marek znalaz si w dramatycznej sytuacji. Dom, w
ktrym mieszkali na drugim pitrze, cay stan w pomieniach. Jedynym sposobem ratunku bya ewakuacja przez okno
na specjaln trampolin. Chopiec jednak dugie minuty nie reagowa na nawoywania straakw. Dopiero gos ojca,
ktry dotar na miejsce wypadku sprawi, e Marek skoczy w d, wierzc, e Tata go zapie.
Konkluzja: Wiara to zaufanie Bogu, wiara to zaufanie obietnicom Boga.
Przykad B:
Temat: Co to jest mio?
To byo kilka lat temu. Kolda. Zastukaem do ostatnich drzwi. Otworzy mody czowiek. Miym umiechem
zaprosi mnie do rodka. W pokoju czekaa ona. Niestety nie moga wsta z krzesa. Kilka miesicy po lubie w drodze
do pracy miaa bardzo powany wypadek samochodowy. Uratowano ycie, ale ju do koca pozostanie parali ng.
Trudno byo ukry wzruszenie, gdy pokazywali swoje zdjcia ze lubu, wesela, wsplnych grskich wspinaczek zaraz po
lubie. Oboje byli jeszcze wtedy w peni sprawni i zdrowi. Ogldaem zdjcia i w rodku mylaem, ilu maonkw
zostawio swoj drug powk z bardzo bahych powodw.
Prosz ksidza wyrwa mnie z odrtwienia gos ma
Moe ksidz nie uwierzy, ale to dowiadczenie jeszcze bardziej umocnio nasz mio.
Jaki czas szuka odpowiednich sw
- Ta nasza mio si jeszcze bardziej prawdziwa.
Konkluzja prawdziwa mio to ofiarowanie siebie drugiej osobie.
4. NIEDOKOCZONE ZDANIA
Zadaniem uczestnikw jest zakoczenie zdania, ktre jest niepene, przerwane.
Przebieg:
1. Podzia na grupy.
2. Przedstawienie zadania, wyjanienie celu
3. Prowadzcy gono odczytuje zdania, a nastpnie rozdaje formularze z niedoko-czonymi
zdaniami.
4. Uczniowie w grupach zapisuj swoje pomysy
5. Przedstawiciele grup prezentuj swoje pomysy wedug ustalonego porzdku (po przeczytaniu
pocztku zdania kada grupa kolejno podaje swoje zakoczenie)
Uwagi:
19
Gdy z monym do stou usidziesz, pilnie uwaaj... co masz przed sob (Mdr 23,1)
5. NIEDOKOCZONE HISTORIE
Istot tej metody jest szukanie zakoczenia opowieci, ktra w kluczowym momencie
zostaa przerwana.
Przebieg:
1. Podzia na grupy;
2. Opowiedzenie lub odczytanie historii
3. Praca w grupach zadaniem uczniw jest skonstruowanie i zapisanie w kilku zdaniach
zakoczenia historii.
4. Przedstawiciele grup na forum oglnym prezentuj swoje propozycje zakoczenia opowieci.
6. BURZA PYTA
Metoda polega na grupowym poszukiwaniu pyta, jakie mona postawi do wybranego
tekstu. Daje to moliwo spojrzenia na czytan tre z rnych perspektyw.
Przebieg:
1. Podzia na grupy;
2. Odczytanie, a nastpnie rozdanie kserokopii tekstu
3. Uczestnicy ukadaj pytania, jakie nasuwaj im si w zwizku z tekstem i zapisuj pytania na
kartkach (8-10 min)
4. Nastpnie uczestnicy wybieraj najciekawsze pytanie i zaznaczaj je.
5. Wybrane pytania kolejnych grup s zapisywane na tablicy
Uwagi
Nie naley zbyt szybko przerywa pracy w grupach. Najciekawsze, najistotniejsze, najgbsze
pytania mog pojawi si po chwili duszego zastanowienia.
20
2. Aby unikn powtrze, mona w tajemnicy przed innymi uczestnikami skonsultowa swj
wybr z prowadzcym;
3. Nastpnie kady na kartce wypisuje nazwy szeciu przedmiotw zwizanych, skojarzonych z
wybrana osob;
4. Uczniowie odczytuj swoje skojarzenie, a zadaniem pozostaych uczestnikw jest odgadnicie
postaci.
Uwagi
Mona metod urozmaici o elementy graficzne i pantomimiczne
3. PARAFRAZA TEKSTW BIBLIJNYCH
Istot metody jest znalezienie sensu tekstu biblijnego i odniesienie go do wspczesnej
rzeczywistoci.
Przebieg:
1. Podzia na grupy;
2. Uczniowie otrzymuj wybrane fragmenty tekstu biblijnego (nie zdradzaj innym grupom swoich
tekstw);
3. Gruntownie analizuj tre i za pomoc parafrazy pisz wasny tekst, ktry spenia powinien
nastpujce 2 kryteria:
- jak najdokadniej oddawa sens tekstu biblijnego (tre musi by zgodna z teologicznym
przesaniem tekstu Pisma w.);
- akcja powinna by osadzona w dzisiejszych realiach ycia (wspczeni bohaterowie,
wspczesny kontekst spoeczny);
4. Przedstawiciele grup odczytuj sparafrazowany tekst;
5. Uczestnicy innych grup odgaduj tekst rdowy;
6. Nastpnie na forum oglnym mona podj dyskusj (oceni wierno przesania i aktualno
parafrazowanego tekstu).
Przykady:
Powoanie Mateusza (Mt 9,9-13)
Panny roztropne i nierozsdne (Mt 25, 1-13)
Syn Marnotrawny (k 15,11-32)
Uzdrowienie w szabat (Mk 3,1-6)
Kobieta cudzoona (J 8,1-11)
4. POWIZANIA
Metoda polega na odnajdowaniu powiza treciowych midzy rnymi tekstami i graficzne
ich zaznaczenie. Metoda znajduje doskonae zastawanie w pracy nad tekstami liturgicznymi.
Przebieg:
1. Podzia na grupy
2. Uczniowie otrzymuj kserokopie tekstw biblijnych z lekcjonarza,
3. Uczniowie odnajduj powizania pomidzy fragmentami tekstw (zaznaczanie kolorem,
wzicie w ramki, czenie liniami).
4. Uczestnicy dziel si efektami pracy z innymi.
Uwagi:
Dobr tekstw musi uwzgldnia wiek uczestnikw (w przypadku modszych teksty nie mog
by dugie);
Grupy nie powinny by wiksze jak 3,4 osobowe
21
5. METODA BLUDESCH
Nazwa metody pochodzi od miejscowoci Bludesch w Szwajcarii, gdzie zaczto stosowa
t metod w 1984 r. Istot metody jest refleksja nad wybranym fragmentem Pisma w., ktra
dokonuje si na drodze poszukiwania odpowiedzi na 5 pyta.
Przebieg:
1. Gone odczytanie tekstu
2. Czytanie indywidualne osobiste spotkanie z tekstem
3. Uczniowie majc przed oczami tekst w ciszy odpowiadaj pisemnie na nastpujce 5 pyta,
a) Co jest myl przewodni tekstu?
Pierwsze pytanie prowadzi do zastanowienia si nad zasadniczym przesaniem tekstu. O ile to
moliwe, winno si to przesanie wyrazi w jednym zdaniu, bdcym jakby tytuem caoci.
b) Czego nie rozumiem?
Drugie pytanie zaprasza do dokadnego wczytania si w tekst i zapobiega przelizgiwaniu si
nad tekstem z pominiciem trudnoci i wtpliwoci.
c) Jakie widz zwizki z innymi tekstami Biblii?
Pene znaczenie tekstu ukazuje si dopiero po uwzgldnieniu wszego i szerszego kontekstu.
d) Z czym si zgadzam? Z czym si nie zgadzam?
Czwarte pytanie ukierunkowane jest przede wszystkim na uczucia, nie na rozum (ktrego
dotyczy pytanie drugie). Ma ono zachci uczestnikw do otwartego wyraania swoich
spontanicznych uczu zgody lub niezgody, ktre czsto tumione s przez le rozumiany
szacunek dla tekstu witego.
e) Co konkretnie mog zrobi?
Tekst ma nie tylko dostarcza nowego poznania, ale ma te wpywa na nasze ycie. Pytanie
pite wskazuje moliwe praktyczne konsekwencje, konieczn zgodno midzy poznaniem a
postpowaniem.
UWAGA! Wszyscy uczestnicy odczytuj odpowied na pierwsze pytanie, po krtkiej dyskusji,
przechodzimy do kolejnego pytania.
Przykad: Nawrcona grzesznica (k 7,36-50)
Co jest myl przewodni tekstu?
Bg zawsze kieruje si przebaczeniem i miosierdziem wzgldem czowieka.
Czego nie rozumiem?
W jaki sposb znalaza si w domu faryzeusza grzeszna kobieta? Dlaczego Jezus przyjmuje zaproszenie
Szymona, skoro wiele razy przestrzega uczniw, aby si strzegli kwasu faryzeuszw? Przecie faryzeusze i uczeni w
Pimie z powodu nauki Jezusa wpadali w sza i naradzali si midzy sob, co by uczyni Jezusowi? (k 6, 11). Czy
zaproszenie Szymona oznacza, e nie wszyscy faryzeusze byli obudnikami? Czy Chrystus mia zwolennikw wrd tej
grupy spoecznej? Fragment tej Ewangelii mwi, e na posiku byli inni wspbiesiadnicy, prawdopodobnie te
faryzeusze przyjaciele Szymona.
Jakie widz zwizki z innymi tekstami Biblii (kontekst)?
Jezus mwi do grzesznej kobiety: twoja wiara ci ocalia, id w pokoju! Te sowa bardzo czsto Chrystus
wypowiada do tych, ktrzy szukaj u niego ratunku i pomocy (wdziczny Samarytanin (k 17, 11-19); kobieta cierpica
na krwotok (k 8, 40-48); wiara Syrofenicjanki (Mt 15,21-28) Bg dziaajc na rzecz czowieka, da od niego wiary.
Z czym si zgadzam? Z czym si nie zgadzam?
Nie zgadzam si z tym, e Jezus, ktry przyszed na wiat broni godnoci czowieka, zwaszcza tego
maluczkiego, pozwoli grzesznicy w obecnoci faryzeuszw na takie upokarzajce j gesty i zachowania. Jak rozumie
to caowanie ng i oblewanie je zami w obecnoci tylu goci?
Co konkretnie mog (moemy) zrobi?
W sytuacji wasnego grzechu lub kryzysu jak najszybciej zwrci si do Boga. Prawdziwe spotkanie z Bogiem
rodzi w nas pokj, dobro i wiar.
22
23
1. SCENKA DRAMOWA
Metoda polega na spontanicznym odegraniu dalszego cigu jakiej sytuacji. Sytuacja musi
kry w sobie konkretny problem, dylemat moralny, konieczno podjcia decyzja, zajcia
stanowiska. Metoda pozwala lepiej zrozumie dan posta, wiczy wyobrani i empati. Historia,
ktra jest tworzywem dla pracy przestaje by abstrakcyjn, staje si ywa.
Uwagi:
Wyraz artystyczny nie jest istotny. Zasadniczym celem dramy jest uruchomienie uczu, emocji,
sprowokowanie do podzielenia si wasnymi przemyleniami. Od samej scenki waniejsza jest
refleksja, ku ktrej prowadzi;
Moe zaistnie potrzeba przygotowania przez grup ramowego scenariusza scenki. Wtedy
naley przeznaczy na przygotowanie maks. 7-10 min.
Zadaniem scenki dramowej jest nie tylko wyzwolenie emocji, ale take ich nazwanie.
Warianty
W scenk dramow mona wczy technik stop klatka. Akcja dramy w okrelonym momencie
zostaje zatrzymana, a osoby w niej uczestniczce zastygaj, tworzc rzeb. Daje to moliwo
dodania komentarza lub wybrzmienia jakiej wypowiedzi lub sceny.
2. RZEBA
Istot tej metody jest wyraenie przey, ilustracja wydarzenia. rodkiem wyrazu s ciao,
gest, mimika zastyge w nieruchomej rzebie. Rzeba moe by indywidualna lub grupowa.
Ta metoda moe by z powodzeniem wykorzystana w ilustracji ewangelicznych
przypowieci i wydarze z historii zbawienia.
3. ARTYKU PRASOWY
Uczestnicy otrzymuj tekst rdowy (biblijny, historyczny), a nastpnie wchodz w rol
dziennikarzy i pisz artykuy do gazet.
Mona wykorzysta powielone pierwsze strony gazet z pustym miejscem do zapenienia
przez ucznia.
4. PANTOMIMA
Polega na ilustracji tekstu poprzez pantomimiczne odegranie go. Tekst bdcy podstaw
do pracy, powinien by barwny i dynamiczny.
5. KONFERENCJA PRASOWA
Istot tej metody jest wejcie w rol dziennikarza zadajcego pytania bohaterowi spotkania,
a nastpnie postawienie si w roli bohatera i odpowiadanie w jego imieniu na postawione przez
inne osoby pytania.
6. ZMIANA NA PIERWSZ OSOB
Metoda polega na zapisaniu wybranej historii, tak jakby ucze by jej bohaterem i
przedstawia okrelone zdarzenie ze swojej perspektywy. Metoda pomaga odnale siebie w
tekcie biblijnym i spojrze na siebie w perspektywie sowa Boego.
24
F. METODY PLASTYCZNE
Efektem pracy jest jakie dzieo. Chodzi jednak nie tyle o zilustrowanie tekstu, co raczej
jakiego problemu. Materia plastyczny ma by odpowiedzi na postawione pytania. Wany jest nie
tyle efekt artystyczny, ile tre, symbolika.
1. KOLA
Istot tej metody jest stworzenie kompozycji plastycznej za pomoc materiaw wycitych z
gazet i czasopism. Naley poczy rne rysunki, fotografie i sowa w oryginaln cao. Na
koniec kada grupa nadaje swemu dzieu tytu.
2. PLAKAT
Metoda polega na przedstawieniu w sposb symboliczny za pomoc obrazu okrelonych
treci. Zadanie mona wykona za pomoc rnych technik (owek, farby, kredki)
3. REBUS
Uczniowie maja za zadanie zaszyfrowa na sposb rebusu jak wan tre. Treci
zaszyfrowane przez ma grup s odczytywane przez inne zespoy.
G. METODY SPRAWDZAJCE
1. TEST WYBORU
Przykad 1:
1. Pierwszy krl Izraela, zazdroci Dawidowi
a) Samuel b) Saul c) Ezdrasz
2. Wielki Filistyczyk, walczy z Dawidem i przegra.
a) Set b) Goliat c) Jonatan
3. Umiowany Ucze Chrystusa
a) ukasz b) Jan c) Barnaba
4. Autor Dziejw Apostolskich
a) Tymoteusz b) Izajasz c) ukasz
5. Apostoem narodw nazywamy
a) Pawe b) Piotr c) Jezus
6. Wylaa drogie perfumy na Jezusa wytara Jego stopy wosami
a) Maria b) Elbieta c) Marta
Przykad 2:
Uczniowie otrzymuj odbitk kserograficzn tabeli i tekstu, ewentualnie we wasnym zakresie mog j
narysowa (sprawdzajc przy tym znajomo Dekalogu). Opisy poszczeglnych sytuacji odczytuje w tym wypadku
katecheta.
Zadanie polega na przyporzdkowaniu opisanej sytuacji (wstawienie numeru) do odpowiedniego przykazania: N
- jako negatywnego stosunku do Prawa Boego, P - jako pozytywnej akceptacji Dekalogu.
PYTANIE
1. Nie bdziesz mia bogw cudzych przede Mn.
2. Nie bdziesz bra imienia Pana Boga swego nadaremno.
3. Pamitaj, aby dzie wity wici.
4. Czcij ojca swego i matk swoj.
5. Nie zabijaj
6. Nie cudzo
7. Nie kradnij
8. Nie mw faszywego wiadectwa przeciw bliniemu swemu.
9. Nie podaj ony bliniego swego.
10. Ani adnej rzeczy, ktra jego jest.
1. Pienidze znacz dla mnie wicej ni Pan Bg.
2. Nie mog chodzi do kocioa, bo w niedziel wyjedam na dziak.
3. Jeeli mwi co o innych, to zawsze pozytywnie.
4. Wystarczy uczucie mioci aby usprawiedliwi cudzostwo.
5. Kilka groszy z portfela mamy to przecie nie kradzie.
N.
P.
25
2. TEST LUK
Uczniowie otrzymuj kserokopie tekstu z pustymi polami, w ktrych zapisuj brakujce
wyrazy.
Przykad:
Chrzest jest bram dla innych .................. Przez chrzest zostajemy uwolnieni z ..................... ................. i wczeni
do................ Chrzest zosta ustanowiony przez ........................... . W naglcych wypadkach, np. ...................... chrztu
moe udzieli ...................... Wwczas polewa si wod................. ............. i wypowiada przy tym
sowa: ............................................................................. Liturgia Chrztu przewiduje namaszczenie .................................,
ktre oznacza przynaleno do..................., naoenie............. ..................., co symbolizuje ....................., a take
wrczenie ojcu ...................
3. TEST GRAFICZNY
Z jakim wydarzeniami biblijnymi zwizana jest ponisza grafika?
4. TEST FASZU
Przykad:
Wrd sakramentw witych ostatnie miejsce zajmuje Eucharystia, czyli msza wita. Jej wyjtkowe
znaczenie wynika std, e jest pamitk przemienienia wody w wino w Kanie Galilejskiej, Ofiar Starego Przymierza.
Biblijnych rde Eucharystii naley szuka w Apokalipsie. Jej zapowiedzi bya uczta paschalna, ktr Izraelici
sprawowali na pamitk wyjcia Narodu Izraelskiego z niewoli faraona w Egipcie. Skadali wtedy w ofierze Bogu
paschalnego baranka jako dzikczynienie za grzechy. W Nowym Przymierzu najdoskonalsz Ofiar za nasze grzechy
sta si Chrystus. W Nowym Testamencie znajduj si trzy opisy ustanowienia Eucharystii przez Pana Jezusa. W
pierwszych wiekach Eucharystii przewodniczyli Apostoowie lub ustanowieni przez nich biskupi, zarwno kobiety jak i
mczyni. Sama forma sprawowania Mszy w. zmieniaa si w historii niejednokrotnie, ale jej zasadnicze czci zawsze
pozostaway bez zmian. Skada si ona z trzech zasadniczych czci: liturgii Sowa, liturgii Eucharystycznej i modlitwy
racowej. Najwaniejsz czci liturgii jest konsekracja, czyli przemienienie chleba i wina w Ciao i Krew Pana
Jezusa. Chrzecijanie wierz, e pod postaci chleba i wina jest symbolicznie obecny Chrystus. W peni dajemy o tym
wiadectwo, kiedy przyjmujemy Go w Komunii witej. Wtedy Eucharystia staje si dla wierzcych pokarmem
miertelnoci, zapowiedzi i zadatkiem uczty w krlestwie niebieskim.
26
27
28
29
8.
9.
10.
11.
12.
13.
30
31
wychylenia si. Sukces lub niepowodzenie nauczyciela w tej sytuacji jest uzalenione od tego czy
potrafi:
- jasno zdefiniowa sytuacje, a wic okreli co ma by czynione, a co nie, co jest dozwolone, a
co nie,
- doprowadzi do tego, by ustalenia byy respektowane, a wic je wyegzekwowa.
Inn trudn chwil jest przedstawienie si uczniom i oficjalne ich powitanie, jeli jest to
pierwsze spotkanie z now klas. Wane jest dooenie stara do szybkiego poznania (z imienia i
nazwiska) wszystkich uczniw klasy. Uatwi to oddziaywanie dydaktyczno-wychowawcze.
Sposoby tego bywaj rne. Jednym z nich jest wypisanie przez uczniw i pooenie przed sob
kartki ze swoimi danymi personalnymi. Uczniowie, w zasadzie, znaj si ju wczeniej.
Wymienia si trzy typy bdw popenianych podczas pierwszych spotka:
- nie podaje si regu gry" w przekonaniu, e wystarczy ustalenie przyjaznych stosunkw
osobistych z uczniami, gdy skania to do samokontroli,
- brak czytelnoci i jednoznacznoci w komunikacie przekazujcym reguy gry",
- nauczyciel okrela wymagania, ale brak mu taktycznej lub socjotechnicznej wiedzy, jak
zapewni respektowanie wymaga,
Ustalenie regu dziaania
Reguy to sprecyzowane oczekiwania, jakiego postpowania oczekuje si od uczniw, a
jakiego nie oczekuje. Nieodzowne jest, by uczniowie je znali i rozumieli cel ich ustanowienia oraz
ich moralne i praktyczne uzasadnienie; nie chodzi o dorywcze reakcje, ale o punkt odniesienia w
kierowaniu postpowaniem uczniw.
Reakcja na niewaciwe zachowanie si uczniw
Warto pamita, e wybryk ucznia w klasie podczas tych lekcji pozwala okreli, jak ten ucze
jest postrzegany przez nauczyciela, jak jest postrzegany przez innych uczniw oraz jak nauczyciel
jest postrzegany przez ucznia. Wybryk moe mie wiele znacze: rozadowanie monotonii, stworzenie sytuacji, w ktrej mona si pomia, ucieczka od rutynowego ycia klasowego. Moe da
kilka rezultatw dla prowokujcego: uczniowie dowiaduj si jak reaguje nauczyciel, zwiksza si
jego pozycja (tym bardziej jeli zaskoczy nauczyciela i ten nie potrafi sobie poradzi), wpywa na
zachowanie klasy.
Metody dziaa destrukcyjnych s bardzo rne. Mog by indywidualne lub takie, ktre nie
pozwalaj wykry sprawcw. Wskazuje si, e uczniowie wol w tym przypadku nauczyciela
twardego, surowego, zdecydowanego, budzcego sympati i szacunek ni mikkiego.
Konsekwentne dziaanie nauczyciela jest bardziej cenione ni zachowanie niekonsekwentne.
Waciwa reakcja wymaga wyrobienia sobie przez nauczyciela dwch umiejtnoci:
- czujnoci. Czujno jest wynikiem pozytywnego panowania nad uczniami, a okrelona
posiadaniem przez nauczyciela oczu z przodu i z tyu gowy". Nauczyciel odznaczajcy si t
umiejtnoci atwo lokalizuje niewaciwe zachowanie i rozpoznaje sprawc,
- reakcji bez ostentacji. Polega ona na interweniowaniu na niewaciwe zachowanie bez
zakcenia toku lekcji. Dokonuje si to dziki podejciu bliej ucznia niewaciwie si
zachowujcego; dotkniciu jego ramienia; zignorowaniu lub dowcipnym skomentowaniu
pytania, ktre miao rozproszy katechet; nawizaniu kontaktu wzrokowego.
32
33
Metoda
tworzenie wsplnoty bez wsplnoty nie ma katechizacji. Moe by moliwe szkolenie,
indoktrynacja, tresura, ale na pewno nie katechizacja.
podzia na grupy
tworzy sytuacje nastawione na kontakt, spotkanie, serdeczno, bezporednio.
Wszystko, co w naturalny te sposb tworzy bdzie wi.
odpowiednie pomieszczenie (w duym kociele atwo o rozproszenie)
modlitwa wstawiennicza podczas niedzielnej Eucharystii
stwarzanie szansy na samodzielne decydowanie (okazja do samookrelenia).
rekolekcje (trzy dni rekolekcji zamknitych s wicej warte ni dziewi lat katechizacji).
materiay do indywidualnej pracy w domu (skoroszyt + kartki formatu A4)
streszczenie nauczania,
studium Biblii (trzeba co przeczyta i odpowiedzie na pytania),
wprowadzenie do kolejnego spotkania (pytania do przemylenia).
Metody aktywizujce, dynamiki
podjcie decyzji poprzez zajcie stanowiska poprzez, odpowied w ankiecie, powstanie lub
niepowstanie,
czas na modlitw. Jest to praktyczna realizacja postulatu dawania kandydatom szans na
decydowanie. Poczynajc od najprostszych spraw prbuje ich uczy samodzielnoci i
szczeroci.
Cele:
nauka samodzielnoci w podejmowaniu decyzji
odejcie od postawy konformizmu i bezmylnoci
Ramy czasowe
Rozpoczcie po feriach zimowych w klasie II gimnazjum
Zakoczenie po Wielkanocy w III klasie.
Kandydaci bior udzia:
w 10 spotkaniach katechezach w kociele,
w rekolekcjach wielkopostnych (dodatkowe spotkania, poza szkolnymi rekolekcjami),
rekolekcjach wrzeniowych rekolekcjach adwentowych.
W poowie cyklu zostaj podzieleni na mae grupy z animatorem cztery spotkania.
Zapisy
a) z udziaem rodzicw (rodzica)
b) w kancelarii parafialnej
c) z wypenion deklaracj, moe j wczeniej wzi z zakrystii lub cign z Internetu
Bierzmowanie moe przyj osoba wierzca, ochrzczona, praktykujca systematycznie wiar
(niedzielna Msza wita, rekolekcje, spowied, Komunia wita, codzienna modlitwa), yjca w
zgodzie z zasadami moralnoci chrzecijaskiej, biorca udzia w spotkaniach przygotowujcych
do udzielenia tego sakramentu. Brak ktregokolwiek z tych warunkw powoduje odoenie
przyjcia sakramentu do czasu osignicia naleytej dojrzaoci.
Wybrane zasady:
1. Systematyczny i zaangaowany udzia w szkolnej katechezie. (Katecheta wyraa zgod na
przyjcie bierzmowania przez kandydata).
2. wiadectwo chrzecijaskiego ycia.
3. Systematyczny i zaangaowany udzia w spotkaniach dla kandydatw. (dwukrotna
nieusprawiedliwiona nieobecno na spotkaniach powoduje przeoenie przygotowania na
kolejny rok)
Kandydat zachowujcy si nieodpowiednio na spotkaniu (np.: rozmowy, miechy, przepychania,
przeszkadzanie innym) moe zosta wyproszony. Sytuacj tak traktuje si jako nieobecno
nieusprawiedliwion.
34
35
36