1

GIO TRNH THU

LI NI U

Thu l mn hc chuyn nghnh ca sinh vin khi nghnh kinh t. C th ni

Thu l mt phm tr rng v hm cha nhiu ni dung phc tp, hiu v vn dng kin
thc v thu ni chung, php lut thu ni ring trong iu kin pht trin kinh t - x hi
hin nay c mt ngha quan trng i vi mi ngi dn, doanh nghip v Nh nc.
nm bt kp thi chnh sch php lut thu ca Nh nc l s quan tm hng u
ca ngi lm cng tc k ton ti chnh trong doanh nghip. Bi mi mt sc thu c
ban hnh; mi mt s i thay hay b sung, sa i l mt ln K ton vin phi cp nht v
trin khai thc hin. Mc ch cui cng ca mi k ton l gip cho doanh nghip hot
ng sn xut kinh doanh tun th ng lut, c bit l chp hnh tt chnh sch, php lut
Thu ca nh nc, trnh ti a cc sai st trong k khai, np thu.
Nhm p ng yu cu v ging dy, hc tp ca sinh vin, gip cho k ton vin, k
ton trng ang cng tc ti cc doanh nghip c c ti liu kp thi phc v nghin cu,
hc tp vi chiu su kin thc thc tin. Cun: Gio trnh thu c bin son c ni
dung phong ph, bao qut nhng quy nh hin hnh ca cc sc thu, cc quy nh v qun
l thu, ng thi cp nht, b sung nhng chnh sch mi nht bm st chng trnh khung
ca trng.
Hy vng rng, Gio trnh ny s l ngun ti liu hc tp v nghin cu hu ch v
thit thc dnh cho cc bn sinh vin v nhng ngi lm k ton doanh nghip./.

BIN SON

GV: Li vn Duy

GIO TRNH THU

PHN I:
PHN L THUYT

GIO TRNH THU

CHNG I:
I TNG, NHIM V V PHNG PHP NGHIN CU
Mc tiu:
- Nhn bit c tnh tt yu khch quan ca s ra i v pht trin cng nh vai tr
ca thu i vi nn kinh t, t thy c tm quan trng ca n i vi mi hot ng
ca nn kinh t.
- Trnh by c cc yu t cu thnh nn mt sc thu.
- Phn bit c cc sc thu trong nn kinh t hin nay.
I. KHI NIM, VAI TR, CHC NNG CA THU TRONG NN KINH T
1. Khi nim, c im, phn bit thu vi l ph, ph.
1.1 Khi nim:
Thu l mt khon np bt buc m cc th nhn v php nhn c ngha v phi thc
hin i vi Nh nc, pht sinh trn c s cc vn bn php lut do Nh nc ban hnh,
khng mang tnh cht i gi v hon tr trc tip cho i tng np thu. Thu khng phi
l mt hin tng t nhin m l mt hin tng x hi do chnh con ngi nh ra v n
gn lin vi phm tr Nh nc v php lut.
1.2 c im:
- S ra i v tn ti ca thu gn lin vi s phn chia x hi thnh cc giai cp i
khng v s xut hin ca Nh nc - php lut.
- Thu do c quan quyn lc Nh nc cao nht ban hnh.
- Thu l khon np mang tnh ngha v bt buc ca cc php nhn v th nhn i vi
Nh nc khng mang tnh i gi hon tr trc tip.
- Thu l cng c phn nh quan h phn phi li ca ci vt cht di hnh thc gi tr
gia Nh nc vi cc ch th khc trong x hi.
1.3 Phn bit thu vi l ph, ph.
- Thu l khon ng gp bt buc theo quy nh ca php lut ca cc c nhn v php
nhn i vi Nh nc khng mang tnh i gi v hon tr trc tip.
- L ph l khon thu va mang tnh cht phc v cho i tng np l ph v vic thc
hin mt s th tc hnh chnh va mang tnh cht ng vin s ng gp cho ngn sch
Nh nc.

GIO TRNH THU

- Ph l khon thu mang tnh cht b p chi ph thng xuyn hoc bt thng nh ph
v xy dng, bo dng, duy tu ca Nh nc i vi nhng hot ng phc v ngi np
ph.
- Thu v l ph, ph u l ngun thu cho ngn sch Nh nc v u mang tnh php l
nhng gia chng c s khc bit nh sau:
* Xt v mt gi tr php l:
+ Thu c gi tr php l cao hn l ph, ph. Thu c ban hnh di dng vn bn
php lut nh: Lut, Php lnh do Quc hi v y ban Thng v Quc hi thng qua.
Trnh t ban hnh mt Lut thu phi tun theo mt trnh t cht ch.
+ Trong khi l ph, ph c ban hnh i dng Ngh nh, Quyt nh ca chnh
ph; Quyt nh ca cc B, c quan ngang B, c quan thuc Chnh ph; Ngh quyt ca
hi ng nhn dn cp tnh.
* Xt v mc ch v mc nh hng i vi nn kinh t - x hi th thu c 3 tc
dng ln:
+ To ngun thu ln cho ngn sch Nh nc.
+ iu chnh cc hot ng sn xut, kinh doanh, qun l v nh hng pht trin kinh
t.
+ m bo s bnh ng gia nhng ch th kinh doanh v cng bng x hi.
+ Trong khi l ph, ph khng c nhng tc dng ni trn, n ch c tc dng to
ngun thu cho ngn sch Nh nc. Hn na, vic to ngun ny khng phi dng p ng
nhu cu chi tiu mi mt ca Nh nc, m trc ht dng b p cc chi ph hot ng
ca cc c quan cung cp cho x hi mt s dch v cng cng nh: dch v cng chng,
dch v ng k quyn s hu hoc quyn s dng ti sn, dch v hi quan...
* Xt v tn gi v mc ch.
+ Mc ch ca tng loi l ph rt r rng, thng ph hp vi tn gi ca n. Ni mt
cch chnh xc hn, tn gi ca loi l ph no phn nh kh y mc ch s dng loi l
ph .
+ Mi mt Lut thu u c mc ch ring. Tuy nhin, a s cc sc thu c tn gi
khng phn nh ng mc ch s dng, m thng phn nh i tng tnh thu.
+ Ni chung mc ch ca vic s dng ca cc loi thu thng l to ngun qy ngn
sch Nh nc nhm p ng nhu cu chi ngn sch Nh nc, thc hin chc nng qun l
x hi ca Nh nc.

GIO TRNH THU

2. Chc nng, vai tr ca thu.

2.1 Chc nng ca thu.
- Chc nng phn phi v phn phi li: l chc nng c bn, c th ca thu.
Ngay t lc ra i thu l phng tin dng ng vin ngun ti chnh vo ngn sch
Nh nc (c tt c cc kiu Nh nc).V mt lch s, chc nng huy ng ngun ti
chnh l chc nng u tin, phn nh nguyn nhn ny sinh ra thu.Thng qua chc nng
ny, cc qy tin t tp trung ca Nh nc c hnh thnh m bo c s vt cht cho
s hot ng thng xuyn v tn ti ca Nh nc.
- Chc nng iu tit i vi nn kinh t.
Thc hin chc nng iu chnh ca thu thng qua vic quy nh cc hnh thc thu thu
khc nhau, xc nh ng n i tng chu thu v i tng np thu; xy dng chnh
xc, hp l cc mc thu phi np c tnh n kh nng ca ngi np thu. Trn c s
Nh nc kch thch cc hot ng kinh t i vo qy o chung ca nn kinh t quc dn,
ph hp vi li ch ca ton x hi. Trong iu kin chuyn sang c ch th trng, vai tr
kch thch kinh t thng qua thu ngay cng c nng cao. Nh nc s dng thu tc
ng ln li ch kinh t ca cc ch th v li ch ca nn kinh t quc dn. Vi cng c
thu, s can thip ca Nh nc khng mang tnh cht mnh lnh, bt buc cc ch th phi
kinh doanh hay khng kinh doanh m ch yu to ra s la chn i vi cc ch th kinh
doanh.
2.2 Vai tr ca thu trong nn kinh t th trng.
Vai tr ca thu l s biu hin c th cc chc nng ca thu trong nhng iu kin kinh
t, x hi nht nh. Trong iu kin nn kinh t th trng, vi s thay i phng thc can
thip ca Nh nc vo hot ng kinh t, thu ng vai tr ht sc quan trng i vi qa
trnh pht trin kinh t - x hi. Vai tr ca thu c th hin trn cc kha cnh sau y:
- Php lut thu l cng c ch yu ca Nh nc nhm huy ng tp trung mt phn
ca ci vt cht trong x hi vo ngn sch Nh nc.
- Php lut thu l cng c iu tit v m ca Nh nc i vi nn kinh t v i sng
x hi.
- Php lut thu l cng c gp phn m bo s bnh ng gia cc thnh phn kinh t
v cng bng x hi.
II. S PHT TRIN CA CH NH THU TRONG LCH S NH NC
V PHP LUT VIT NAM.

GIO TRNH THU

Lch s nc ta mc d hnh thnh t rt lu nhng cho n tn th k XI, i vua

Trn Thi Tng (1225 - 1237) th vic nh thu mi c hnh thnh mt cch c t chc
v c h thng. Ngc dng lch s, chng ta tm hiu khi qut v ch nh thu hnh thnh
v pht trin trong lch s Nh nc v php lut Vit Nam.
1. Ch nh thu di thi phong kin
Ngay t thi phong kin, cc cp lnh o di ch qun ch bit t chc h thng
thu thu lm ngun thu cho cng qy ca nh Vua. Tuy vy t cc triu i nh trn tr
v sau ny, s t chc, cch nh thu v thu thu mi c ghi chp v c h thng.
1.1 Ch nh thu di triu i nh Trn:
Thu nc ta c hnh thnh t i nh Trn, r rt nht l vo thi vua Trn Thi
Tng. Theo s sch ghi nhn vo thi nh Trn c 2 loi thu chnh c p dng l thu
thn v thu in:
- Thu thn: cn c vo din tch rung m nh thu. Ai c mt, hai mu rung th phi
ng 1 quan tin/ 1 nm; ai c 4 mu th ng 2 quan; ai c 5 mu tr ln th ng 3 quan; ai
khng c mu no th khng phi ng thu.
- Thu in (thu rung): ng bng thc. Mt mu rung t th ch in phi ng 100
thng thc. Cn rung cng th: i vi rung quc kh th hng nht mi mu nh thu 6
thch, hng nh mi mu 4 thch, hng ba mi mu 3 thch; i vi thc in ( rung thng
cho quan li c cng): hng nht mi mu nh thu 1 thch thc; hng nh 3 mu ly 1
thch; hng ba 4 mu ly 1 thch. Vi rung ao th mi mu ly 3 thng thc thu. Rung
mui th phi ng bng tin.
1.2 Ch nh thu di triu i nh H.
T thi nh Trn vic ng thu tr thnh l v hu nh khng thay i ng k vo
thi nh H. Ch c quy nh tng hn ngch thu thn: c 2 mu 6 so tr ln th ng 3
quan ti tin mt mt nm.
1.3 Ch nh thu di triu i nh L.
Ngoi thu rung (thu in), cn t thm thu t (th), thu t bi trng du nui
tm.
1.4 Ch nh thu di thi cha Trnh.
Ngoi vic duy tr cc loi thu nh trc, Cha Trnh min bc cn t ra thm cc
loi thu khc nh:

GIO TRNH THU

- Thu M (khai thc hm m), thu (l ph giao thng), thu ch, thu th sn c
th xem nh thu ti nguyn by gi.
- Thu tun tuy: nh vo cc thuyn bun.
- Thu mui: tng thu mui cao hn thi nh Trn.
- Thu th sn: nh vng, bc, ng, km, tre, g, t, la...
1.5 Ch nh thu di thi Cha Nguyn.
min nam, ngoi thu in, thu m, cha Nguyn t ra thm thu xut cng, nhp
cng nh vo cc tu bun ngoi quc cp bn v di bn.
1.6 Ch nh thu di thi nh Nguyn.
- Thi Vua gia Long: Bn cnh vic quy nh li cc loi thu nh thu thn, thu in,
vua Gia Long cn t ra cc loi thu mi nh:
+ Thu sn vt: nh vo cy qu (nh vo vic khai thc cy qu rng), ai ng thu
sn vt cy qu th c min tr thu thn.
+ Thu Yn: nh vo khai thc yn so, ai np thu yn th c tha vic binh lnh.
+ Thu hng liu, thu sm, thu g...tt c np bng tin hoc sn vt.
+ nh li thu nh vo cc tu b ngoi quc ra vo bun bn.
+ Thu m.

Thi Vua Minh Mng: Ch thu vn duy tr nh thi Vua Gia Long.
Thi Vua Thiu Tr: chnh sch thu vn nh thi vua Minh Mng.

Thi Vua T c: C thm thu nha phin nh vo vic bn thuc phin.

S sch ghi nhn mt s triu i c coi l tin b ( L, Trn, L S): ngoi vic
gi nc, m mang kinh t, pht trin dn tr v xy dng mt nn vn ha c bn sc dn
tc cn theo ui mt s chnh sch thu hp lng dn, nu c cc mu mc v vic s
dng chi tiu cng theo quan im phc v quc k dn sinh, li ch nc nh.
2. Ch nh thu di thi Php thuc.
C ch ti chnh do Php thit lp ng Dng u th k XX khng nm ngoi mc
ch bao trm l v vt ca ci ca thuc a. Di thi Php thuc, thu c huy ng vo
h thng ngn sch thuc a gm nhiu tng nc, nhng chng li khng c chuyn

GIO TRNH THU

thnh ngun ti tr cho s pht trin ca x hi m li c chuyn v chnh quc, theo

ng mc tiu ca ch ngha thc dn. Chnh ph thuc a Php t ra cc thu ngoi
ngch tc l loi thu gin thu nh thu tiu th thuc l, thu ru, thu mui, thu oan
(thu quan); thu trc thu th c thu mn bi, thu th trch. H thng ngn sch ca nh
nc thuc a bao gm:

Ngn sch ng Dng v cc ngn sch ph thuc ca n l: ngn sch c bit

v tin vay n v ngn sch ring ca s ho xa.
Ngn sch cc x bn trong lin bang: Bc k, Trung k, Nam k, Cao min, Ai
lao v Qung Chu vn.

Ngn sch cc tnh v thnh ph.

Ngn sch x cc lng.

Trn thc t, mt h thng ngn sch nh vy th hin nh mt h thng cc k

phn ng, mang tnh cht bc lt v v vt. Nhng chnh n to tin quan trng dn
n cuc tng khi ngha thng 8/ 1945, chm dt ch h ca ch thc dn Php tn
ti gn 100 nm.
3. Ch nh thu thi k sau Cch mng thng tm nm 1945 n nm 1975
3.1 Giai on t sau Cch mng thng 8 n nm 1954.
Chnh sch php lut thu thng nht bao gm 7 loi thu l:

Thu nng nghip.

Thu cng thng nghip.

Thu hng ha.

Thu xut nhp khu.

Thu st sinh.

Thu trc b.

Thu tem.

Trong s cc loi thu ny th thu nng nghip gi vai tr quan trng. Tuy nhin cc loi
thu ny vn cha c cu trc thnh mt h thng php lut thu hon chnh v cng cha
c tc dng ng k.
3.2 Giai on t nm 1954 n nm 1975.

GIO TRNH THU

y l giai on m nn ti chnh ng trc nhiu thun li v th thch mi. Mt mt,

Vit Nam nh ui thc dn Php ra khi b ci mt cch vnh vin, nhng mc khc,
t nc li b chia ct. Sau hip nh Geneve, Chnh ph ch ln lt ban hnh cc loi Lut
thu mi trn c s sa i, b sung cc ch thu ban hnh t nm 1951 vng t do
c p dng thng nht, bao gm 12 loi thu sau:

Thu doanh nghip.

Thu hng ha.

Thu st sinh.

Thu bun chuyn.

Thu th trch.

Thu kinh doanh ngh thut.

Thu mn bi.

Thu trc b.

Thu mui.

Thu ru.

Thu xut nhp khu v ch thu quc doanh.

3.3 Giai on t nm 1975 n nm 1990.

- Thi k 1975 - 1980:
Trong thi k ny, min bc vn tip tc thc hin h thng php lut thu ban hnh
t trc, c sa i cho ph hp vi tnh hnh mi. Cn min Nam th c p dng mt s
loi thu c ca chnh quyn Si Gn trn c s xa b mt s loi thu phn tin b v sa
i b sung thch ng vi iu kin t nc thng nht.
- Thi k 1980 -1990:
Trong thi k ny, c nc p dng h thng php lut thu thng nht, nhng h thng
php lut thu hin hnh ny ngy cng t ra c nhiu nhc im, cn tr s pht trin cc
yu t ca nn kinh t th trng ang ny sinh vi cc c im:
+ S phn bit i x gia cc thnh phn kinh t. Doanh nghip quc doanh th thc
hin ch thu quc doanh, thu trch np li nhun cng vi cc hnh thc thu khc, trong
khi cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t khc li chu s tc ng ca thu.

GIO TRNH THU

10

+ Thu quc doanh bc l nhiu nhc im cn bn. V thc cht, y l mt loi

thu a thu sut vi hng trm thu sut; iu ny c bit gy kh khn cho vic qun l
v hnh thu.
- Giai on t 1990 n nay:
T gia nhng nm 1980, cng vi cng cuc i mi v m ca nn kinh t, h thng
php lut thu Vit Nam c nghin cu v n nm 1990 mt h thng php lut thu
mi c hnh thnh, bao gm h thng chnh sch php lut thu v h thng qun l Nh
nc v thu. Giai on ny c c trng bi s hnh thnh mt h thng php lut thu
hon chnh nht t trc n nay, bao gm 9 loi thu:

Thu nng nghip.

Thu doanh thu.

Thu tiu th c bit.

Thu li tc.

Thu xut nhp khu (mu dch v phi mu dch).

Thu ti nguyn.

Thu thu nhp.

Thu nh t.

Thu vn (khon thu v s dng vn ngn sch Nh nc).

Ngoi ra cn c mt s ph v l ph c tnh cht nh thu nh: l ph mn bi, l ph

trc b, l ph giao thng, thu st sinh.
III. PHN LOI THU
Phn loi thu l vic sp xp cc loi thu trong h thng php lut thu thnh nhng
nhm khc nhau theo nhng tiu thc nht nh.
1. Cn c phn loi thu
Ty thuc vo mc tiu, yu cu ca tng giai on pht trin kinh t - x hi m c
cu v ni dung cc Lut thu c khc nhau. Cng ty thuc vo c s, mc ch phn nh,
thng thng thu c phn loi theo cc tiu thc sau:

GIO TRNH THU

11

1.1 Cn c vo tnh cht ca ngun ti chnh ng vin vo ngn sch Nh nc,

thu c phn lm 2 loi: thu trc thu v thu gin thu.
- Thu gin thu l loi thu m Nh nc s dng nhm ng vin mt phn thu nhp
ca ngi tiu dng hng ha, s dng dch v thng qua vic thu thu i vi ngi sn
xut, kinh doanh hng ha, dch v. Tnh cht gin thu th hin ch ngi np thu v
ngi chu thu khng ng nht vi nhau. Thu gin thu l mt b phn cu thnh trong gi
c hng ho, dch v do ch th hot ng sn xut, kinh doanh np cho Nh nc nhng
ngi tiu dng li l ngi phi chu thu. nc ta thuc loi thu ny bao gm: Thu gi
tr gia tng, thu xut khu, thu nhp khu, thu tiu th c bit...
- Thu trc thu l loi thu m Nh nc thu trc tip vo phn thu nhp ca cc php
nhn hoc th nhn. Tnh cht trc thu th hin ch ngi np thu theo quy nh ca
php lut ng thi l ngi chu thu. Thu trc thu trc tip ng vin, iu tit thu nhp
ca ngi chu thu.
nc ta thuc loi thu ny gm: thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp i vi
ngi c thu nhp cao, thu chuyn quyn s dng t, thu s dng t nng nghip...
S phn loi thu thnh thu trc thu v thu gin thu c ngha quan trng trong vic
xy dng chnh sch php lut thu.
1.2 Cn c vo i tng nh thu.
Theo cch phn loi ny thu c chia thnh:

Thu nh vo hot ng sn xut kinh doanh, dch v nh thu gi tr gia tng.

Thu nh vo sn phm hng ho nh thu xut nhp khu, thu tiu th c
bit...

Thu nh vo thu nhp nh thu thu nhp doanh nghip, thu thu nhp i vi
ngi c thu nhp cao.

Thu nh vo ti sn nh thu nh t.

Thu nh vo vic khai thc hoc s dng mt s ti sn quc gia nh thu ti

nguyn, thu s dng t, s dng vn ca ngn sch Nh nc.

Thu khc v l ph, ph.

Cc loi thu trn c p dng cho nhiu i tng khc nhau va pht huy tc
dng ring ca tng loi thu, va h tr, b sung cho nhau nhm thc hin mt cch tng
hp cc mc tiu v vai tr ca h thng php lut thu.
IV. CC YU T CU THNH MT LUT THU

GIO TRNH THU

12

Lut thu do Quc hi ban hnh, quy nh, sa i hoc bi b. Xem xt cu to

mt Lut thu l xem xt s sp xp, b tr cc quy phm php lut theo cc ni dung
iu chnh. nc ta, cc Php lnh, Ngh quyt do Uy ban Thng v Quc hi ban
hnh cha ng cc quy phm php lut thu, thc hin chc nng iu chnh ca Lut thu
nn cng c cu to tng t Lut thu.
Thng thng, Lut thu c cu to gm cc b phn ch yu sau: tn gi; nhng quy
nh chung; cn c tnh thu; i tng np thu; ch k khai, np thu, thu thu; ch
min, gim thu; ngha v v trch nhim ca i tng np thu; ch x l vi phm;
khen thng v gii quyt khi ni v thu.
1. Tn gi ca lut thu.
Tn Lut thu thng c xc nh trn c s tn gi loi thu c quy nh. Tn gi
ca mt Lut thu c xc nh theo i tng tnh thu hoc ni dung v tnh cht ca cc
hot ng lm pht sinh iu kin php l p dng.
2. Nhng quy nh chung

i tng np thu l cc php nhn v th nhn c ngha v phi np thu cho

Nh nc khi c cc iu kin c d liu trong Lut thu.
i tng khng thuc din chu thu l trng hp cc th nhn v php nhn c
cc hot ng tng t cc iu kin c d liu nhng Lut thu quy nh
khng thuc phm vi iu chnh th cc hot ng khng thuc din chu thu
theo quy nh trong Lut thu.
Nguyn tc thu, np thu c quy nh trong Lut thu th hin mt cch tng
qut quyn v ngha v ca i tng np thu; trch nhim, quyn hn ca c
quan thu thu.

3. Cn c tnh thu
Trong cc Lut thu u c cc quy phm quy nh thu c tnh d trn cn c no.
Ty thuc ni dung, tnh cht ca tng loi thu m cc cn c tnh thu c quy nh c
th. Cc cn c tnh thu bao gm cc yu t c bn l i tng tnh thu v thu sut.
Ngoi ra trong mt s loi thu, cn c tnh thu cn c quy nh bao gm mt s yu t
khc nh s lng hng ho, gi tnh thu...
4. Ch k khai, np thu, thu thu.
- Ch k khai thu quy nh trong Lut thu th hin cc quyn v ngha v ca i
tng np thu trong vic chp hnh s sch k ton, ha n chng t v cung cp ti liu,
s sch k ton, chng t ho n lin quan n vic tnh v thu thu. Ty thuc vo yu cu

13

GIO TRNH THU

ca vic tnh thu i vi tng loi thu m Lut thu v cc vn bn php lut thu c lin
quan quy nh ni dung php l v ngha v k khai c i tng np thu.
- Ch thu, np thu bao gm cc quy nh v quyn, ngha v ca i tng np thu
v c quan Nh nc c thm quyn trong cng tc thu np thu v phng thc thu np
thu.
5. Ch min, gim thu
Ch gim, min thu thng c quy nh thnh mt chng ring trong Lut thu
nhm thc hin chnh sch kinh t - x hi ca Nh nc.
6. Ch x l vi phm v khen thng

CHNG II:
THU GI TR GIA TNG (GTGT)
Mc tiu hc tp:
Khi nghin cu chng ny, ngi hc s c cung cp nhng kin thc c bn sau:
Hiu c thu GTGT l g? Thu GTGT ban hnh nm no v c hiu lc nm no?
Ti sao gi l thu GTGT?
Ai l ngi np thu? Ai l ngi chu thu? Ai l ngi khai thu?
Ti sao ni thu GTGT l thu gin thu?
Thu GTGT c c im, c trng g so vi cc sc thu khc?
Bit cch xc nh gi tnh thu i vi tng trng hp c th trong sn xut, kinh
doanh
i tng no chu thu, khng chu thu GTGT?
Nm c quy nh v th tc, trnh t k khai, np thu, hon thu?

GIO TRNH THU

14

Nm c phng php xc nh thu GTGT phi np?

Nm c vic lp ha n trong tng trng hp c th trong sn xut kinh doanh
thng gp?
Nm c cch k khai thu GTGT cho doanh nghip t nh n ln:
Bit lp bng k u vo;
Bit lp bng k u ra
Bit phn b thu GTGT c khu tr v khng c khu tr
Bit cch lp t khai thu GTGT theo quy nh
Bit cch pht hin v iu chnh sai st trong k khai thu GTGT (k c
trng hp np cho c quan thu).
Nm c cc nguyn tc khu tr, khng c khu tr thu u vo, thu c
hon
Nm c cch hch ton thu GTGT ti doanh nghip v n v hnh chnh s
nghip (nu c).
I. KHI NIM, NGI NP THU, I TNG CHU THU, I
TNG KHNG CHU THU
1. Khi nim: L thu tnh trn gi tr tng thm ca hng ha, dch v pht sinh
trong qu trnh sn xut, lu thng n tiu dng
2. Ngi np thu
Ngi np thu GTGT l t chc, c nhn sn xut, kinh doanh hng ho, dch v
chu thu GTGT Vit Nam, khng phn bit ngnh ngh, hnh thc, t chc kinh doanh
(sau y gi l DN) v t chc, c nhn nhp khu hng ho, mua dch v t nc ngoi
chu thu GTGT (sau y gi l ngi nhp khu.
3. i tng chu thu
i tng chu thu gi tr gia tng (GTGT) l hng ho, dch v dng cho sn xut,
kinh doanh v tiu dng Vit Nam (bao gm c hng ha, dch v mua ca t chc, c
nhn nc ngoi), tr cc i tng khng chu thu GTGT nu ti im 2 di y.
4. i tng khng chu thu
1) Sn phm trng trt (bao gm c sn phm rng trng), chn nui, thu sn, hi
sn nui trng, nh bt cha ch bin thnh cc sn phm khc hoc ch qua s ch thng
thng ca t chc, c nhn t sn xut, nh bt bn ra v khu nhp khu.
2). Sn phm l ging vt nui, ging cy trng.
3). Ti, tiu nc; cy, ba t; no vt knh, mng ni ng phc v sn xut
nng nghip; dch v thu hoch sn phm nng nghip.
4). Sn phm mui c sn xut t nc bin, mui m t nhin, mui tinh, mui it, m thnh phn chnh c cng thc ha hc l NaCl.
5). Nh thuc s hu nh nc do Nh nc bn cho ngi ang thu.

GIO TRNH THU

15

6). Chuyn quyn s dng t.

7). Bo him nhn th bao gm c bo him sc kho, bo him tai nn con ngi
trong gi bo him nhn th.
8). Dch v ti chnh.
9). Dch v y t, dch v th y, bao gm dch v khm bnh, cha bnh, phng bnh
cho ngi v vt nui, dch v sinh c k hoch, dch v iu dng sc kho, phc hi
chc nng cho ngi bnh.
10). Dch v bu chnh, vin thng cng ch v Internet ph cp theo chng trnh
ca Chnh ph; Dch v bu chnh, vin thng t nc ngoi vo Vit Nam (chiu n).
11). Dch v phc v cng cng v v sinh, thot nc ng ph v khu dn c;
duy tr vn th, vn hoa, cng vin, cy xanh ng ph, chiu sng cng cng; dch v
tang l
12). Duy tu, sa cha, xy dng bng ngun vn ng gp ca nhn dn, vn vin
tr nhn o i vi cc cng trnh vn ha, ngh thut, cng trnh phc v cng cng, c s
h tng v nh cho i tng chnh sch x hi.
13). Dy hc, dy ngh.
14). Pht sng truyn thanh, truyn hnh bng ngun vn ngn sch nh nc.
15). Xut bn, nhp khu, pht hnh bo, tp ch, bn tin chuyn ngnh, sch chnh
tr, sch gio khoa, gio trnh, sch vn bn php lut, sch khoa hc-k thut, sch in bng
ch dn tc thiu s v tranh, nh, p phch tuyn truyn c ng, k c di dng bng
hoc a ghi ting, ghi hnh, d liu in t; in tin.
16). Vn chuyn hnh khch cng cng bng xe but, xe in l vn chuyn hnh
khch cng cng bng xe but, xe in theo cc tuyn trong ni tnh, trong th v cc
tuyn ln cn ngoi tnh theo quy nh ca B Giao thng vn ti.
17). Hng ho thuc loi trong nc cha sn xut c nhp khu trong cc
trng hp sau:
a) My mc, thit b, vt t nhp khu s dng trc tip cho hot ng nghin cu
khoa hc, pht trin cng ngh;
b) My mc, thit b, ph tng thay th, phng tin vn ti chuyn dng v vt t
cn nhp khu tin hnh hot ng tm kim thm d, pht trin m du, kh t.
c) Tu bay (k c ng c tu bay), dn khoan, tu thu nhp khu to ti sn c nh
ca doanh nghip, thu ca nc ngoi s dng cho sn xut, kinh doanh v cho thu.
18). V kh, kh ti chuyn dng phc v quc phng, an ninh.
19). Hng nhp khu v hng ho, dch v bn cho cc t chc, c nhn vin
tr nhn o, vin tr khng hon li
20). Hng ha chuyn khu, qu cnh qua lnh th Vit Nam; hng tm nhp khu,
ti xut khu; hng tm xut khu, ti nhp khu; nguyn liu nhp khu sn xut, gia

GIO TRNH THU

16

cng hng ho xut khu theo hp ng sn xut, gia cng xut khu k kt vi bn nc
ngoi;
21). Chuyn giao cng..
22). Vng nhp khu dng thi.
23). Sn phm xut khu l ti nguyn, khong sn khai thc cha ch bin.
24). Sn phm nhn to dng thay th cho b phn c th ca ngi bnh.
25). Hng ha, dch v ca c nhn kinh doanh c mc thu nhp bnh qun thng
thp hn mc lng ti thiu.
26). Cc hng ha, dch v sau:
- Hng ho bn min thu cc ca hng bn hng min thu theo quy nh ca Th
tng Chnh ph.
- Hng d tr quc gia do c quan d tr quc gia bn ra.
- Cc hot ng c thu ph, l ph ca Nh nc theo php lut v ph v l ph.
- R ph bom mn, vt n do cc n v quc phng thc hin i vi cc cng trnh
c u t bng ngun vn ngn sch nh nc.
* CH :
Doanh nghip khng c khu tr, hon thu i vi hng ha, dch v mua vo
phc v cho sn xut, kinh doanh hng bn ra khng chu thu GTGT m s thu u
vo phi tnh vo gi tr nguyn vt liu, nguyn gi ti sn hoc chi ph kinh doanh.
II. CN C V PHNG PHP TNH THU
- Cn c tnh thu GTGT l gi tnh thu v thu sut.
- Gi tnh thu l cn c quan trng tnh ra s thu GTGT phi np. Do , doanh
nghip phi c bit ch cch xc nh gi tnh thu theo quy nh.
1. Xc nh gi tnh thu:
* Khi nim: Gi tnh thu l gi tr hng ha, dch v dng tnh ra s thu GTGT
phi np.
1). i vi hng ha, dch v do DN bn ra l gi bn cha c thu GTGT.
- i vi hng ha, dch v chu thu tiu th c bit l gi bn c thu tiu th
c bit nhng cha c thu GTGT.
- Gi tnh thu i vi cc loi hng ha, dch v bao gm c khon ph thu v ph
thu thm ngoi gi hng ha, dch v m DN c hng, tr cc khon ph thu v ph DN
phi np NSNN. Trng hp DN p dng hnh thc gim gi bn, chit khu thng mi
dnh cho khch hng (nu c) th gi tnh thu GTGT l gi bn gim, chit khu
thng mi dnh cho khch hng.

GIO TRNH THU

17

2). i vi hng ha nhp khu l gi nhp ti ca khu cng (+) vi thu nhp
khu (nu c), cng (+) vi thu tiu th c bit (nu c). Gi nhp ti ca khu c xc
nh theo quy nh v gi tnh thu hng nhp khu.
3). i vi hng ho, dch v dng trao i, tiu dng ni b, biu, tng cho,
tr thay lng cho ngi lao ng, l gi tnh thu GTGT ca hng ho, dch v cng loi
hoc tng ng ti thi im pht sinh cc hot ng ny.
- Hng ho, dch v tiu dng ni b l hng ho, dch v do DN xut hoc cung ng
s dng cho tiu dng ca DN, khng bao gm hng ho, dch v s dng tip tc qu
trnh sn xut kinh doanh ca c s.
- Hng ho lun chuyn ni b nh xut hng ho chuyn kho ni b, xut vt t,
bn thnh phm tip tc qu trnh sn xut trong mt DN khng phi tnh, np thu
GTGT.
V d 2: n v A sn xut qut in, dng 50 sn phm qut lp vo cc phn xng
sn xut, gi bn (cha c thu GTGT) ca loi qut ny l 1 triu ng/chic. Thu GTGT
u ra phi np tnh trn s qut xut tiu dng ni b l:
1 triu ng/chic x 50 chic x 10% = 5 triu ng.
V d 3: C s sn xut hng may mc B c phn xng si v phn xng may. C
s B xut si thnh phm t phn xng si cho phn xng may tip tc qu trnh sn
xut th c s B khng phi tnh v np thu GTGT i vi si xut cho phn xng may.
V d 4: C s sn xut C va c hot ng sn xut thc n gia sc va c hot ng
trc tip chn nui gia sc. Thc n gia sc sn xut ra mt phn s dng bn ra chu
thu GTGT v mt phn tip tc s dng cho hot ng chn nui gia sc th c s C khng
phi tnh v np thu GTGT i vi s thc n gia sc phc v hot ng chn nui khng
chu thu GTGT. S thu GTGT u vo phc v hot ng sn xut thc n gia sc c
khu tr c phn b theo t l doanh thu bn thc n gia sc trn tng s doanh thu bn
thc n gia sc v doanh thu bn gia sc.
4). i vi hot ng cho thu ti sn nh cho thu nh, vn phng, xng, kho
tng, bn, bi, phng tin vn chuyn, my mc, thit b l s tin cho thu cha c thu
GTGT.
- Trng hp cho thu theo hnh thc tr tin thu tng k hoc tr trc tin thu
cho mt thi hn thu th gi tnh thu l tin cho thu tr tng k hoc tr trc cho thi
hn thu cha c thu GTGT.
- Trng hp thu my mc, thit b, phng tin vn ti ca nc ngoi thuc loi
trong nc cha sn xut c cho thu li, gi tnh thu c tr gi thu phi tr cho
nc ngoi.
- Gi cho thu ti sn do cc bn tha thun c xc nh theo hp ng. Trng
hp php lut c quy nh v khung gi thu th gi thu c xc nh trong phm vi khung
gi quy nh.
5). i vi hng ha bn theo phng thc tr gp, tr chm l gi tnh theo gi bn

18

GIO TRNH THU

tr mt ln cha c thu GTGT ca hng ho , khng bao gm khon li tr gp, tr

chm.
V d 5: Cng ty kinh doanh xe my bn xe Honda loi 100 cc, gi bn tr gp cha
c thu GTGT l 25,5 triu ng/chic (trong gi bn xe l 25 triu ng, li tr gp l
0,5 triu ng) th gi tnh thu GTGT l 25 triu ng.
6). i vi gia cng hng ha l gi gia cng theo hp ng gia cng cha c thu
GTGT, bao gm c tin cng, chi ph v nhin liu, ng lc, vt liu ph v chi ph khc
phc v cho vic gia cng hng ho.
7). i vi xy dng, lp t, l gi tr cng trnh, hng mc cng trnh hay phn
cng vic thc hin bn giao cha c thu GTGT.
7.1. Trng hp xy dng, lp t c bao thu nguyn vt liu l gi xy dng, lp
t bao gm c gi tr nguyn vt liu cha c thu GTGT.
V d 6: Cng ty xy dng B nhn thu xy dng cng trnh bao gm c gi tr
nguyn vt liu, tng gi tr thanh ton cha c thu GTGT l 1.500 triu ng, trong gi
tr vt t xy dng cha c thu GTGT l 1.000 triu ng th gi tnh thu GTGT l 1.500
triu ng.
7.2. Trng hp xy dng, lp t khng bao thu nguyn vt liu th gi tnh thu l
gi tr xy dng, lp t khng bao gm gi tr nguyn vt liu, cha c thu GTGT.
V d 7: Cng ty xy dng B nhn thu xy dng cng trnh khng bao thu gi tr
vt t xy dng, tng gi tr cng trnh cha c thu GTGT l 1.500 triu ng, gi tr
nguyn liu, vt t xy dng do ch u t A cung cp cha c thu GTGT l 1.000 triu
ng th gi tnh thu GTGT trong trng hp ny l 400 triu ng (1500 triu ng 1000
triu ng).
7.3. Trng hp xy dng, lp t thc hin thanh ton theo hng mc cng trnh
hoc gi tr khi lng xy dng, lp t hon thnh bn giao l gi tnh theo gi tr hng
mc cng trnh hoc gi tr khi lng cng vic hon thnh bn giao cha c thu GTGT.
V d 8: Cng ty dt X (gi l bn A) thu Cng ty xy dng Y (gi l bn B) thc
hin xy dng lp t m rng xng sn xut.
Tng gi tr cng trnh cha c thu GTGT l 200 t ng, trong :
- Gi tr xy lp:

80 t ng.

- Gi tr thit b bn B cung cp v lp t:

120 t ng.

- Thu GTGT 10%: (80 + 120)x10% =

20 t ng.

- Tng s tin bn A phi thanh ton l:

220 t ng.

- Bn A:
+ Nhn bn giao nh xng, hch ton tng gi tr TSC tnh khu hao l 200 t
ng (gi tr khng c thu GTGT)
+ Tin thu GTGT 20 t ng c k khai, khu tr vo thu u ra ca hng ho

19

GIO TRNH THU

bn ra hoc ngh hon thu theo quy nh.

Trng hp bn A nghim thu, bn giao v chp nhn thanh ton cho bn B theo tng
hng mc cng trnh (gi nh phn gi tr xy lp 80 t ng nghim thu, bn giao v c
chp nhn thanh ton trc) th gi tnh thu GTGT l 80 t ng.
8). i vi hot ng kinh doanh bt ng sn, gi tnh thu l gi chuyn nhng
bt ng sn tr (-) gi t (hoc gi thu t) thc t ti thi im chuyn nhng. Trng
hp gi t ti thi im chuyn nhng do ngi np thu k khai khng cn c xc
nh gi tnh thu hp l theo quy nh ca php lut th tnh tr theo gi t (hoc gi thu
t) do UBND cc tnh, thnh ph trc thuc Trung ng quy nh ti thi im chuyn
nhng bt ng sn. Gi t tnh tr xc nh gi tnh thu ti a khng vt qu s tin
t thu ca khch hng.
- Trng hp xy dng, kinh doanh c s h tng, xy dng nh bn, chuyn
nhng c thu tin theo tin thc hin d n hoc tin thu tin ghi trong hp ng, gi
t c tr (-) l gi t thc t ti thi im thu tin ln u theo tin . Gi t c tr
tnh theo t l (%) ca s tin thu theo tin thc hin d n hoc tin thu tin ghi trong
hp ng vi gi t thc t ti thi im chuyn nhng (thi im thu tin ln u theo
tin ).
V d 9: Cng ty u t v pht trin nh A c Nh nc giao 10.000 m 2 t
xy dng nh bn. Cng ty bn 01 cn nh c din tch t l 100 m 2, gi bn nh v chuyn
quyn s dng t cha c thu GTGT l 2 t ng (trong gi nh bao gm c c s h
tng 1,2 t, gi chuyn quyn s dng t do Cng ty k khai l 8 triu/m2).
- C quan thu qun l trc tip xc nh gi Cng ty k khai cha cn c xc
nh gi tnh thu hp l theo quy nh ca php lut.
- Ti thi im chuyn nhng, gi t do UBND quy nh l 6 triu ng/m 2 th gi
tnh thu GTGT i vi cn nh trn l:
2 t - (6 triu ng x 100 m2) = 1,4 t ng.
Thu GTGT u ra l: 1,4 t ng x 10% = 140 triu ng.
V d 10: Cng ty kinh doanh bt ng sn C bn mt cn bit th, gi ghi trn hp
ng chuyn nhng l 8 t ng, trong gi bn nh l 5 t ng, gi t l 3 t ng.
Cng ty C thu tin theo tin thc hin d n. Khch mua phi tr tin lm 3 ln, ln th
nht l 30% hp ng (2,4 t ng), ln th hai l 50% hp ng (4 t ng), ln th
ba thanh ton s cn li l 1,6 t ng th gi tnh thu GTGT tng ln nh sau :
Gi tnh thu GTGT ln u :
2,4 t - 30% x 3 t = 1,5 t ng
Gi tnh thu GTGT ln th hai l :
4 t - 50% x 3 t =

2,5 t ng

Gi tnh thu GTGT ln th ba l :

1,6 t - 20% x 3 t = 1 t ng

20

GIO TRNH THU

- i vi DN c Nh nc cho thu t u t c s h tng cho thu, gi

tnh thu l gi cho thu c s h tng cha bao gm thu gi tr gia tng tr (-) tin thu t
phi np Ngn sch nh nc.
V d 11: Cng ty u t kinh doanh h tng khu cng nghip Y c Nh nc cho
thu 500.000 m2 t trong thi gian 50 nm xy dng h tng k thut cho thu. Gi cho
thu t l 300.000 ng/m2/nm. Sau khi u t h tng, Cng ty Y cho Cng ty Z thu
5.000 m2 trong 20 nm xy dng nh my sn xut, gi thu t cha c thu GTGT
(cha k ph tin ch cng cng) l 800.000 ng/m 2/nm. Cng ty Z tr tin thu h tng
mt nm mt ln.
Gi tnh thu GTGT i vi tin thu t cho thu h tng mt nm i vi Cng ty
u t kinh doanh h tng khu cng nghip Y cho Cng ty Z thu l:
(5.000 m2 x 800.000 ng) - (5.000 m2 x 300.000 ng) x 01 nm = 2.500.000.000
ng.
Thu GTGT l: 2.500.000.000 x 10% = 250.000.000 ng.
9). i vi hot ng i l, mi gii mua bn hng ho v dch v, y thc xut
nhp khu hng tin cng hoc tin hoa hng, gi tnh thu l tin cng, tin hoa hng thu
c t cc hot ng ny cha c thu GTGT.
10). i vi hng ha, dch v c s dng chng t thanh ton ghi gi thanh ton
l gi c thu GTGT nh tem, v cc vn ti, v x s kin thit... th gi cha c thu
c xc nh nh sau:
Gi thanh ton (tin bn v, bn tem...)
Gi cha c thu GTGT = ------------------------------------------------1 + thu sut ca hng ha, dch v (%)
11). i vi in ca cc nh my thu in hch ton ph thuc Tp on in
lc Vit Nam, gi tnh thu GTGT xc nh s thu GTGT np ti a phng ni c nh
my c tnh bng 60% gi bn in thng phm bnh qun nm trc, cha bao gm
thu gi tr gia tng.
12). i vi dch v casino, tr chi in t c thng, kinh doanh gii tr c t
cc, l s tin thu t hot ng ny bao gm c thu tiu th c bit tr s tin tr
thng cho khch.
Gi tnh thu c tnh theo cng thc sau:
Gi tnh thu =

S tin thu c
1+ thu sut

V d 12: DN dch v casino trong k tnh thu c s liu sau:

- S tin thu c do i cho khch hng trc khi chi ti quy i tin l: 43 t
ng.
- S tin i tr li cho khch hng sau khi chi l: 10 t ng.

21

GIO TRNH THU

S tin DN thc thu: 43 t ng - 10 t ng = 33 t ng

S tin 33 t ng l doanh thu ca DN bao gm thu GTGT v thu TTB.
Gi tnh thu GTGT c tnh nh sau:
33 t ng

Gi tnh thu =

----------------- = 30 t ng.
1 + 10%

13). i vi vn ti, bc xp l gi cc vn ti, bc xp cha c thu GTGT, khng

phn bit c s trc tip vn ti, bc xp hay thu li.
14). i vi dch v du lch theo hnh thc l hnh, hp ng k vi khch hng
theo gi trn gi (n, , i li) th gi trn gi c xc nh l gi c thu GTGT.
15). i vi dch v cm , gi tnh thu l tin phi thu t dch v ny bao gm
tin li phi thu t cho vay cm v khon thu khc pht sinh t vic bn hng cm
(nu c).
Khon thu t dch v ny c xc nh nh trn l gi c thu GTGT.
V d 15: Cng ty kinh doanh cm trong k tnh thu c doanh thu cm l 110
triu ng.
+ Gi tnh thu GTGT c xc nh bng:
110 triu ng
=

100 triu ng

1 + 10%

16). i vi sch chu thu GTGT bn theo ng gi pht hnh (gi ba) theo quy
nh ca Lut Xut bn th gi bn c xc nh l gi c thu GTGT tnh thu
GTGT v doanh thu ca c s. Cc trng hp bn khng theo gi ba th thu GTGT tnh
trn gi bn ra.
17). i vi hot ng in, gi tnh thu l tin cng in. Trng hp c s in thc hin
cc hp ng in, gi thanh ton bao gm c tin cng in v tin giy in th gi tnh thu bao
gm c tin giy.
18). i vi dch v i l gim nh, i l xt bi thng, i l i ngi th ba
bi hon, i l x l hng bi thng 100% hng tin cng hoc tin hoa hng th gi tnh
thu GTGT l tin cng hoc tin hoa hng c hng (cha tr mt khon ph tn no)
m doanh nghip bo him thu c, cha c thu GTGT.
* Ch :
Gi tnh thu c xc nh bng ng Vit Nam. Trng hp ngi np thu c

GIO TRNH THU

22

doanh thu bng ngoi t th phi quy i ra ng Vit Nam theo t gi giao dch bnh qun
trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng nh nc cng b ti thi im pht
sinh doanh thu xc nh gi tnh thu.
2. Thu sut:
Thu sut thu GTGT i vi hng ha, dch v c p dng nh sau:
1). Thu sut 0%:
a. i tng p dng:
- p dng i vi hng ho, dch v xut khu;
- Hot ng xy dng, lp t cng trnh ca doanh nghip ch xut;
- Hng bn cho ca hng bn hng min thu;
- Vn ti quc t; hng ho, dch v thuc din khng chu thu GTGT khi xut khu.
b. iu kin hng ha, dch v xut khu c p dng thu sut 0%:
- C hp ng bn, gia cng hng ho xut khu; hp ng u thc xut khu hoc u
thc gia cng hng ho xut khu; hp ng cung ng dch v vi t chc, c nhn nc
ngoi hoc trong khu phi thu quan;
- C chng t thanh ton tin hng ho, dch v xut khu qua ngn hng v cc
chng t khc theo quy nh ca php lut;
- C t khai hi quan i vi hng ho xut khu.
2). Mc thu sut 5%:
- Nc sch phc v sn xut v sinh hot, khng bao gm cc loi nc ung ng
chai, ng bnh v cc loi nc gii kht khc thuc din p dng mc thu sut 10%.
- Phn bn; qung sn xut phn bn; thuc phng tr su bnh v cht kch thch
tng trng vt nui, cy trng.
- Thc n gia sc, gia cm v thc n cho vt nui khc, bao gm cc loi qua ch
bin hoc cha ch bin nh cm, b, kh du cc loi, bt c, bt xng v cc loi thc n
khc dng cho gia sc, gia cm v vt nui.
- Dch v o p, no vt knh, mng, ao h phc v sn xut nng nghip; nui
trng, chm sc, phng tr su bnh cho cy trng; s ch, bo qun sn phm nng nghip.
- Sn phm trng trt, chn nui, thy sn, hi sn cha qua ch bin hoc ch qua s
ch lm sch, phi, sy kh, bc v, tch ht, ct lt, p mui, bo qun lnh v cc hnh
thc bo qun thng thng khc khu kinh doanh thng mi.
- M cao su s ch nh m c rp, m t, m bn, m cm; nha thng s ch; li,
dy ging v si an li nh c bao gm cc loi li nh c, cc loi si, dy ging
loi chuyn dng an li nh c khng phn bit nguyn liu sn xut.
- Thc phm ti sng; lm sn cha qua ch bin khu kinh doanh thng mi,

GIO TRNH THU

23

tr g, mng v cc sn phm quy nh ti im 1 mc II phn A Thng t ny.

- ng; ph phm trong sn xut ng, bao gm g ng, b ma, b bn.
- Sn phm bng ay, ci, tre, song, my, na, l, rm, v da, s da, bo ty v cc
sn phm th cng khc sn xut bng nguyn liu tn dng t nng nghip.
- My mc, thit b chuyn dng phc v cho sn xut nng nghip.
- Thit b, dng c y t gm my mc v dng c chuyn dng cho y t.
- Gio c dng ging dy v hc tp.
- Hot ng vn ho, trin lm, th dc, th thao; biu din ngh thut; sn xut
phim; nhp khu, pht hnh v chiu phim.
- chi cho tr em; Sch cc loi, tr sch khng chu thu.
- Dch v khoa hc v cng ngh l cc hot ng phc v vic nghin cu khoa hc
v pht trin cng ngh; cc hot ng lin quan n s hu tr tu; cc dch v v thng tin,
t vn, o to, bi dng, ph bin, ng dng tri thc khoa hc v cng ngh v kinh
nghim thc tin, khng bao gm tr chi trc tuyn v dch v gii tr trn Internet.
3). Mc thu sut 10% p dng i vi hng ho, dch v cn li.
* Ch :
- Cc mc thu sut thu GTGT nu trn y c p dng thng nht cho tng loi
hng ha, dch v cc khu nhp khu, sn xut, gia cng hay kinh doanh thng mi.
V d 16: Hng may mc p dng thu sut l 10% th mt hng ny khu nhp
khu, sn xut, gia cng hay kinh doanh thng mi u p dng thu sut 10%.
- DN nhiu loi hng ho, dch v c mc thu sut GTGT khc nhau phi khai thu
GTGT theo tng mc thu sut quy nh i vi tng loi hng ho, dch v; nu DN khng
xc nh theo tng mc thu sut th phi tnh v np thu theo mc thu sut cao nht ca
hng ho, dch v m DN
.
III. THI IM XC NH THU GTGT
* Khi nim: Thi im xc nh thu GTGT: L thi im doanh nghip phi tnh
thu, khai thu v np thu GTGT cho hng ha, dch v, phn cng vic thc hin.
- i vi bn hng ho l thi im chuyn giao quyn s hu hoc quyn s dng
hng ho cho ngi mua, khng phn bit thu c tin hay cha thu c tin.
- i vi cung ng dch v l thi im hon thnh vic cung ng dch v hoc thi
im lp ho n cung ng dch v, khng phn bit thu c tin hay cha thu c
tin.
- i vi hot ng cung cp in, nc sch l ngy ghi ch s in, nc tiu th
trn ng h ghi trn ho n tnh tin.

24

GIO TRNH THU

- i vi hot ng kinh doanh bt ng sn, xy dng c s h tng, xy dng nh

bn, chuyn nhng hoc cho thu l thi im thu tin theo tin thc hin d n hoc
tin thu tin ghi trong hp ng. Cn c s tin thu c, DN thc hin khai thu GTGT
u ra pht sinh trong k.
- i vi xy dng, lp t l thi im nghim thu, bn giao cng trnh, hng mc
cng trnh, khi lng xy dng, lp t hon thnh, khng phn bit thu c tin hay
cha thu c tin.
- i vi hng ho nhp khu l thi im ng k t khai hi quan.
IV. PHNG PHP TNH THU GI TR GIA TNG
Ty theo mc tun th ch k ton, ha n chng t m DN np thu GTGT
theo mt trong hai phng php:
- PP khu tr thu v
- PP tnh trc tip trn GTGT.
Chng ta i xem xt: i tng p dng v vic xc nh thu phi np theo tng
phng php nh sau:
1. PPKT thu
1.1. iu kin p dng:
PPKT thu p dng i vi DN:
- Thc hin y ch k ton, ho n, chng t theo quy nh ca php lut v
k ton, ho n, chng t;
- ng k np thu theo PPKT thu.
1.2. Xc nh thu GTGT phi np theo PP khu tr:

S thu GTGT
phi np

S thu GTGT
u ra

S thu GTGT u vo
c khu tr

Trong :
a) S thu gi tr gia tng u ra (gi tt l thu u ra) = Tng s thu gi tr gia
tng ca hng ho, dch v bn ra ghi trn ho n gi tr gia tng.
Thu gi tr gia
tng ghi trn ho
n

Gi tnh thu

Thu sut

- Trng hp s dng chng t ghi gi thanh ton l gi c thu GTGT th thu

GTGT u ra c xc nh bng gi thanh ton tr (-) gi tnh.

25

GIO TRNH THU

- DN thuc i tng tnh thu theo PPKT thu khi bn hng ha, dch v phi tnh
v thu thu GTGT ca hng ha, dch v bn ra.
- Khi lp ho n bn hng ha, dch v, DN phi ghi r gi bn cha c thu, thu
GTGT v tng s tin ngi mua phi thanh ton.
- Trng hp ho n ch ghi gi thanh ton (tr trng hp c php dng chng
t c th), khng ghi gi cha c thu v thu GTGT th thu GTGT ca hng ho, dch v
bn ra phi tnh trn gi thanh ton ghi trn ho n, chng t.
V d 17: Doanh nghip bn st, thp, gi bn cha c thu GTGT i vi st F6 l:
11.000.000 ng/tn; thu GTGT 10% bng 1.100.000 ng/tn, nhng khi bn c mt s
ho n doanh nghip ch ghi gi bn l 12.100.000 ng/tn th thu GTGT tnh trn
doanh s bn c xc nh bng: 12.100.000 ng/tn x 10% = 1.210.000 ng/tn thay
v tnh trn gi cha c thu l 11.000.000 ng/tn.
- DN phi chp hnh ch k ton, ho n, chng t theo quy nh ca php lut
v k ton, ho n, chng.
- Trng hp ho n ghi sai mc thu sut thu gi tr gia tng m DN cha t iu
chnh, c quan thu kim tra, pht hin th x l nh sau:
i vi DN bn hng ho, dch v:
+ Nu thu sut thu GTGT ghi trn ho n cao hn thu sut c quy nh ti
cc vn bn quy phm php lut v thu GTGT th phi k khai, np thu GTGT theo thu
sut ghi trn ho;
+ Nu thu sut thu GTGT ghi trn ho n thp hn thu sut c quy nh ti
cc vn bn quy phm php lut v thu GTGT th phi k khai, np thu GTGT theo thu
sut thu GTGT quy nh ti cc vn bn quy phm php lut v thu GTGT.
b) Thu GTGT u vo = Tng s thu GTGT ghi trn ho n GTGT mua hng
ha, dch v (bao gm c ti sn c nh) dng cho sn xut, kinh doanh hng ha, dch v
chu thu GTGT, s thu GTGT ghi trn chng t np thu ca hng ho nhp.
- Trng hp hng ha, dch v mua vo l loi c dng chng t c th ghi gi
thanh ton l gi c thu GTGT th c s c cn c vo gi c thu v phng php
tnh nu ti im 1.10, Mc I, Phn B Thng t ny xc nh gi khng c thu v thu
GTGT u vo.
V d 18: Trong k, Cng ty A thanh ton dch v u vo c tnh khu tr l loi
c th:
Tng gi thanh ton 110 triu ng (gi c thu GTGT), dch v ny chu thu l
10%, s thu GTGT u vo c khu tr tnh nh sau:
110 triu
----------

x 10%

= 10 triu ng

26

GIO TRNH THU

1 + 10%
Gi cha c thu l 100 triu ng, thu GTGT l 10 triu ng.
- Trng hp ho n ghi sai mc thu sut thu gi tr gia tng m cc DN cha t
iu chnh, c quan thu kim tra, pht hin th x l nh sau:
i vi DN mua hng ho, dch v:
+ Nu thu sut thu GTGT ghi trn ho n mua vo cao hn thu sut c quy
nh ti cc vn bn quy phm php lut v thu GTGT th khu tr thu u vo theo thu
sut quy nh ti cc vn bn quy phm php lut v thu GTGT; Trng hp xc nh c
bn bn k khai, np thu theo ng thu sut ghi trn ho n th c khu tr thu u
vo theo thu sut ghi trn ho n nhng phi c xc nhn ca c quan thu trc tip qun
l ngi bn;
+ Nu thu sut thu GTGT ghi trn ho n thp hn thu sut quy nh ti cc vn
bn quy phm php lut v thu GTGT th khu tr thu u vo theo thu sut ghi trn ho
n.
c) Xc nh thu GTGT u vo c khu tr:
- Thu GTGT u vo ca hng ho, dch v dng cho sn xut, kinh doanh hng
ho, dch v chu thu GTGT c khu tr ton b.
- Thu GTGT u vo ca hng ho, dch v s dng ng thi cho sn xut, kinh
doanh hng ho, dch v chu thu v khng chu thu GTGT th ch c khu tr s thu
GTGT u vo ca hng ho, dch v dng cho sn xut, kinh doanh hng ho, dch v chu
thu GTGT. DN phi hch ton ring thu gi tr gia tng u vo c khu tr v khng
c khu tr; trng hp khng hch ton ring c th thu u vo c khu tr theo
t l (%) gia doanh s chu thu gi tr gia tng so vi tng doanh s ca hng ho, dch v
bn ra.
- Thu GTGT u vo ca ti sn c nh s dng ng thi cho sn xut, kinh doanh
hng ho, dch v chu thu GTGT v khng chu thu GTGT th c khu tr ton b.
Thu GTGT u vo ca ti sn c nh trong cc trng hp sau y khng c
khu tr m tnh vo nguyn gi ca ti sn c nh:
+ Ti sn c nh chuyn dng phc v sn xut v kh, kh ti phc v quc phng,
an ninh;
+ Ti sn c nh l nh lm tr s vn phng v cc thit b chuyn dng phc v
hot ng tn dng ca cc t chc tn dng, doanh nghip kinh doanh ti bo him, bo
him nhn th, kinh doanh chng khon, cc bnh vin, trng hc;
+ Tu bay dn dng, du thuyn khng s dng cho mc ch kinh doanh vn chuyn
hng ho, hnh khch, kinh doanh du lch, khch sn.
* Thu GTGT u vo ca hng ho, dch v hnh thnh ti sn c nh ca doanh
nghip nh nh n ca, nh ngh gia ca, nh min ph, phng thay qun o, nh xe,
nh v sinh, b nc phc v cho ngi lao ng lm vic trong khu vc sn xut, kinh

GIO TRNH THU

27

doanh v nh , trm y t cho ngi lao ng lm vic trong cc khu cng nghip c khu
tr ton b.
* Ti sn c nh l t ch ngi t 9 ch ngi tr xung (tr t s dng vo
kinh doanh vn chuyn hng ho, hnh khch, kinh doanh du lch, khch sn) c tr gi vt
trn 1,6 t ng th s thu GTGT u vo tng ng vi phn tr gi vt trn 1,6 t ng
khng c khu tr.
- C s sn xut nng nghip, lm nghip, nui trng nh bt thu, hi sn c t
chc sn xut khp kn, hch ton kt qu sn xut kinh doanh tp trung c s dng sn
phm cc khu sn xut nng nghip, lm nghip; nui trng, nh bt thu, hi sn lm
nguyn liu tip tc sn xut ch bin ra sn phm chu thu GTGT (bao gm sn phm
nng, lm, thu sn cha qua ch bin xut khu hoc sn phm qua ch bin thuc i
tng chu thu GTGT) c k khai, khu tr thu GTGT u vo phc v cho sn xut
kinh doanh tt c cc khu u t xy dng c bn, sn xut, ch bin. Trng hp c s
c bn hng ha l sn phm nng, lm, thu hi sn cha qua ch bin hoc mi qua s ch
thng thng thuc i tng khng chu thu GTGT th s thu GTGT ca hng ha, dch
v mua vo c tnh khu tr theo t l (%) doanh s hng ha, dch v chu thu GTGT so
vi tng doanh s ca hng ha, dch v bn ra.
- Thu GTGT u vo ca hng ho, ti sn c nh mua vo b tn tht, b hng do
thin tai, ho hon, tai nn bt ng khng c khu tr.
- Thu gi tr gia tng u vo ca hng ho (k c hng ho mua ngoi hoc hng
ho do doanh nghip t sn xut) m doanh nghip s dng khuyn mi, qung co di
cc hnh thc phc v cho sn xut kinh doanh hng ho, dch v chu thu GTGT th c
khu tr.
- Thu gi tr gia tng u vo ca hng ha, dch v s dng cho sn xut, kinh doanh
hng ha, dch v khng chu thu gi tr gia tng c tnh vo nguyn gi ti sn c nh,
gi tr nguyn vt liu hoc chi ph kinh doanh.
- Thu GTGT u vo pht sinh trong thng no c k khai, khu tr khi xc
nh s thu phi np ca thng , khng phn bit xut dng hay cn trong kho.
Trng hp DN pht hin s thu GTGT u vo khi k khai, khu tr cn st ho n
hoc chng t np thu cha k khai, khu tr th c k khai, khu tr b sung; thi
gian k khai, khu tr b sung ti a l 6 (su) thng, k t thng pht sinh ho n,
chng t b st.
V d 19: DN A c 01 ho n GTGT mua vo lp ngy 10/2/2009. Trong k k khai
thu thng 2/2009, k ton ca DN b st khng k khai ho n ny th DN A c k khai
v khu tr b sung ti a l k k khai thng 7/2009.
- S thu GTGT u vo khng c khu tr, DN c hch ton vo chi ph
tnh thu thu nhp doanh nghip hoc vo tnh vo nguyn gi ti sn c nh theo quy
nh ca php lut.
- Vn phng Tng cng ty, tp on khng trc tip hot ng kinh doanh v cc n
v hnh chnh s nghip trc thuc nh: Bnh vin, Trm x, Nh ngh iu dng, Vin,

GIO TRNH THU

28

Trng o to... khng thuc i tng np thu GTGT th khng c khu tr hay hon
thu GTGT u vo ca hng ho, dch v mua vo phc v cho hot ng ca cc n v
ny.
Trng hp cc n v ny c hot ng kinh doanh hng ho, dch v chu thu
GTGT th phi ng k, k khai np thu GTGT ring cho cc hot ng ny.
V d 20: Vn phng Tng cng ty A khng trc tip sn xut, kinh doanh, s dng
kinh ph do cc c s trc thuc ng gp hot ng nhng Vn phng Tng cng ty c
cho thu nh (vn phng) phn khng s dng ht th Vn phng Tng cng ty phi hch
ton, k khai np thu ring cho hot ng cho thu vn phng. Thu GTGT u vo ca
hng ho, dch v phc v cho hot ng ca Vn phng Tng cng ty khng c khu tr
hay hon thu. Vn phng Tng cng ty phi s dng kinh ph np cp trn thanh ton.
1.3. iu kin khu tr thu gi tr gia tng u vo:
a) C ho n gi tr gia tng hp php ca hng ho, dch v mua vo hoc chng
t np thu gi tr gia tng khu nhp khu hoc chng t np thu GTGT thay cho pha
nc .
b) C chng t thanh ton qua ngn hng i vi hng ha, dch v mua vo, tr
trng hp tng gi tr hng ho, dch v mua vo tng ln theo ha n di hai mi
triu ng theo gi c thu GTGT.
- Hng ho, dch v mua vo tng ln theo ha n trn hai mi triu ng theo gi
c thu GTGT nu khng c chng t thanh ton qua ngn hng th khng c khu tr.
i vi nhng ho n ny, DN k khai vo mc ring trong bng k ho n, chng t
hng ho, dch v mua vo.
- i vi hng ho, dch v mua tr chm, tr gp c gi tr hng ho, dch v mua
trn hai mi triu ng, DN cn c vo hp ng mua hng ho, dch v, ho n gi tr
gia tng v chng t thanh ton qua ngn hng ca hng ho, dch v mua tr chm, tr gp
k khai, khu tr thu gi tr gia tng u vo, ng thi ghi r thi hn thanh ton vo
phn ghi ch trn bng k ho n, chng t hng ho, dch v mua vo. Trng hp cha
c chng t thanh ton qua ngn hng do cha n thi im thanh ton theo hp ng, DN
vn c k khai, khu tr thu gi tr gia tng u vo. n thi im thanh ton theo hp
ng nu khng c chng t thanh ton qua ngn hng th khng c khu tr thu GTGT
u vo, DN phi k khai, iu chnh gim s thu gi tr gia tng u vo khu tr ca
gi tr hng ho khng c chng t thanh ton qua ngn hng.
V d 21: Thng 1/2009, Cng ty A mua mt l hng ca Cng ty B phc v sn
xut kinh doanh, tng gi tr hp ng l 330 triu ng (bao gm c thu GTGT theo thu
sut 10%), theo tho thun trong hp ng n thng 5/2009 Cng ty A mi thanh ton tin
hng cho Cng ty B.
Trong trng hp ny Cng ty A c tm k khai thu GTGT u vo vo k k khai
ca thng 1/2009 l 30 triu ng. n thi hn thanh ton thng l 5/2009 Cng ty A phi
cung cp chng t thanh ton qua ngn hng c gi tr l 330 triu ng, nu Cng ty A
khng cung cp c chng t thanh ton qua ngn hng th s thu GTGT tm khu tr

GIO TRNH THU

29

(30 triu ng) ca thng 1/2009 phi b k khai iu chnh gim s thu GTGT c khu
tr vo k k khai thng 5/2009.
Trng hp n thi im thanh ton l thng 5/2009, Cng ty A cung cp c
chng t thanh ton quan ngn hng nhng s tin ghi trn chng t thanh ton ny c gi
tr 275 triu ng th Cng ty A ch c chp nhn khu tr thu GTGT 25 triu ng,
ng thi Cng ty A phi iu chnh gim s thu GTGT c khu tr vo ca k k khai
thng 5/2009 l 5 triu ng.
- Hng ho, dch v mua vo theo phng thc thanh ton b tr gia gi tr hng
ha, dch v mua vo vi gi tr hng ha bn ra; b tr cng n; thanh ton u quyn
qua bn th ba thanh ton qua ngn hng m cc phng thc thanh ton ny c quy
nh c th trong hp ng cng c coi l thanh ton qua ngn hng; Trng hp sau khi
thc hin cc hnh thc thanh ton nu trn m phn gi tr cn li c thanh ton bng tin
c gi tr t 20 triu ng tr ln th ch c khu tr thu i vi trng hp c chng t
thanh ton qua ngn hng. Khi k khai ho n thu gi tr gia tng u vo, DN ghi r
phng thc thanh ton c quy nh c th trong hp ng vo phn ghi ch trn bng k
ho n, chng t hng ho, dch v mua vo.
- Trng hp mua hng ho, dch v ca mt nh cung cp c gi tr di hai mi
triu ng nhng mua nhiu ln trong cng mt ngy c tng gi tr trn hai mi triu
ng th ch c khu tr thu i vi trng hp c chng t thanh ton qua ngn hng.
c) Hng ha, dch v xut khu (tr cc trng hp hng dn ti im 1d, im 1
Mc ny) c khu tr thu, hon thu GTGT u vo phi c iu kin v cc th
tc nu ti tit a, b im ny v im 1.2 mc II phn B Thng t ny, c th nh sau:
c.1. Hp ng bn hng ho, gia cng hng ha (i vi trng hp gia cng hng
ha), cung ng dch v cho t chc, c nhn nc ngoi. i vi trng hp u thc xut
khu l hp ng u thc xut khu v bin bn thanh l hp ng u thc xut khu (trng
hp kt thc hp ng) hoc bin bn i chiu cng n nh k gia bn u thc xut
khu v bn nhn u thc xut khu c ghi r: s lng, chng loi sn phm, gi tr hng u
thc xut khu; s, ngy hp ng xut khu ca bn nhn u thc xut khu k vi nc
ngoi; s, ngy, s tin ghi trn chng t thanh ton qua ngn hng vi nc ngoi ca bn
nhn u thc xut khu; s, ngy, s tin ghi trn chng t thanh ton ca bn nhn u thc
xut khu thanh ton cho bn u thc xut khu; s, ngy t khai hi quan hng ha xut
khu ca bn nhn u thc xut khu.
c.2. T khai hi quan i vi hng ho xut khu c xc nhn xut khu ca c
quan hi quan.
c.3. Hng ha, dch v xut khu phi thanh ton qua ngn hng theo hng dn sau
y:
Thanh ton qua ngn hng l vic chuyn tin t ti khon ca bn nhp khu sang ti
khon mang tn bn xut khu m ti ngn hng theo cc hnh thc thanh ton ph hp vi
tha thun trong hp ng v quy nh ca ngn hng. Chng t thanh ton tin l giy bo
C ca ngn hng bn xut khu v s tin nhn c t ti khon ca ngn hng bn
nhp khu. Trng hp thanh ton chm tr, phi c tha thun ghi trong hp ng xut

GIO TRNH THU

30

khu, n thi hn thanh ton DN phi c chng t thanh ton qua ngn hng. Trng hp
u thc xut khu th bn nhn u thc xut khu phi thanh ton vi nc ngoi qua ngn
hng.
- Cc trng hp thanh ton di y cng c coi l thanh ton qua ngn hng:
+ Trng hp hng ha, dch v xut khu c thanh ton cn tr vo khon tin
vay n nc ngoi DN phi c iu kin, th tc, h s nh sau:
(1) Hp ng vay n (i vi nhng khon vay ti chnh c thi hn di 01 nm);
hoc giy xc nhn ng k khon vay ca Ngn hng Nh nc Vit Nam (i vi nhng
khon vay trn 01 nm).
(2) Chng t chuyn tin ca pha nc ngoi vo Vit Nam qua ngn hng.
Phng thc thanh ton hng ha, dch v xut khu cn tr vo khon n vay nc
ngoi phi c quy nh trong hp ng xut khu.
(3) Bn xc nhn ca pha nc ngoi v cn tr khon n vay.
(4) Trng hp sau khi cn tr gi tr hng ha, dch v xut khu vo khon n vay
ca nc ngoi c chnh lch, th s tin chnh lch phi thc hin thanh ton qua ngn
hng.
Hng ha, dch v xut khu thanh ton bng hng phi c thm th tc h s nh
sau:
(1) Phng thc thanh ton i vi hng xut khu bng hng phi c quy nh
trong hp ng xut khu.
(2) Hp ng mua hng ha, dch v ca pha nc ngoi;
(3) T khai hi quan v hng ha nhp khu thanh ton b tr vi hng ha, dch v
xut khu.
(4) Vn bn xc nhn vi pha nc ngoi v vic s tin thanh ton b tr gia hng
ha, dch v xut khu vi hng ha nhp khu, dch v mua ca pha nc ngoi.
(5) Trng hp sau khi thanh ton b tr gia gi tr hng ha, dch v xut khu v
gi tr hng ha, dch v nhp khu c chnh lch, s tin chnh lch phi thc hin thanh
ton qua Ngn hng.
c.4. Ha n GTGT bn hng ha, dch v hoc ho n i vi tin cng gia cng
ca hng ho gia cng.
) i vi h kinh doanh np thu GTGT theo phng php trc tip trn GTGT
c chuyn sang np thu theo PPKT thu, c khu tr thu GTGT ca hng ho, dch
v mua vo pht sinh k t thng c p dng np thu theo PPKT thu; i vi hng ho,
dch v mua vo trc thng c p dng np thu theo PPKT thu th khng c tnh
khu tr thu GTGT u vo.
1.4 Trng hp khng c khu tr:
Ho n GTGT s dng khng ng quy nh ca php lut nh:

31

GIO TRNH THU

- Ha n GTGT khng ghi thu GTGT (tr trng hp c th c dng ho n

GTGT ghi gi thanh ton l gi c thu GTGT);
- Khng ghi hoc ghi khng ng mt trong cc ch tiu nh tn, a ch, m s thu
ca ngi bn nn khng xc nh c ngi bn;
- Ha n, chng t np thu GTGT gi, ha n b ty xa, ha n khng (khng
c hng ha, dch v km theo);
- Ha n ghi gi tr khng ng gi tr thc t ca hng ha, dch v mua, bn hoc
trao i.
2. Phng php tnh trc tip trn gi tr gia tng
2.1. i tng p dng:
- C nhn, h kinh doanh khng thc hin hoc thc hin khng y ch k
ton, ho n, chng t theo quy nh ca php lut.
- T chc, c nhn nc ngoi kinh doanh khng theo Lut u t v cc t chc
khc khng thc hin hoc thc hin khng y ch k ton, ho n, chng t theo
quy nh ca php lut.
- Hot ng kinh doanh mua bn, vng, bc, qu, ngoi t.
Trng hp DN thuc i tng np thu theo PPKT thu c hot ng kinh doanh
mua, bn vng, bc, qu v hot ng ch tc sn phm vng, bc, qu th phi hch
ton ring c hot ng kinh doanh mua, bn vng, bc, qu p dng theo phng
php tnh trc tip trn GTGT.
2.2. Cng thc xc nh thu GTGT phi np

S thu GTGT
=

GTGT ca hng ho,

X
dch v chu thu bn ra

thu sut

phi np
Trong :
a) Gi tr gia tng ca hng ho, dch v c xc nh bng gi thanh ton ca hng
ho, dch v bn ra tr (-) gi thanh ton ca hng ho, dch v mua vo tng ng.
Gi thanh ton ca hng ho, dch v bn ra l gi thc t bn ghi trn ho n bn
hng ho, dch v, bao gm c thu GTGT v cc khon ph thu, ph thu thm m bn bn
c hng, khng phn bit thu tin hay cha thu c tin.
Gi thanh ton ca hng ho, dch v mua vo c xc nh bng gi tr hng ho,
dch v mua vo hoc nhp khu, c thu GTGT dng cho sn xut, kinh doanh hng
ho, dch v chu thu GTGT bn ra tng ng.
b. Gi tr gia tng xc nh i vi mt s ngnh ngh kinh doanh nh sau:

32

GIO TRNH THU

- i vi hot ng sn xut, kinh doanh l s chnh lch gia doanh s bn vi

doanh s vt t, hng ho, dch v mua vo dng cho sn xut, kinh doanh. Trng hp DN
khng hch ton c doanh s vt t, hng ho, dch v mua vo tng ng vi doanh s
hng bn ra th xc nh nh sau:
Gi vn hng bn ra bng (=) Doanh s tn u k, cng (+) doanh s mua trong k,
tr (-) doanh s tn cui k.
V d 23: Mt c s A sn xut g, trong thng bn c 150 sn phm, tng
doanh s bn l 25 triu ng.
Gi tr vt t, nguyn liu mua ngoi sn xut 150 sn phm l 19 triu ng, trong
:
+ Nguyn liu chnh (g):

14 triu.

+ Vt liu v dch v mua ngoi khc:

5 triu.

Thu sut thu GTGT l 10%, thu GTGT c s A phi np c tnh nh sau:
+ GTGT ca sn phm bn ra:
25 triu ng - 19 triu ng = 6 triu ng.
+ Thu GTGT phi np:
6 triu ng x 10% = 0,6 triu ng.
- i vi xy dng, lp t l s chnh lch gia tin thu v xy dng, lp t cng
trnh, hng mc cng trnh tr (-) chi ph vt t nguyn liu, chi ph ng lc, vn ti, dch
v v chi ph khc mua ngoi phc v cho hot ng xy dng, lp t cng trnh, hng
mc cng trnh.
- i vi hot ng vn ti l s chnh lch gia tin thu cc vn ti, bc xp tr (-)
chi ph xng du, ph tng thay th v chi ph khc mua ngoi dng cho hot ng vn ti.
- i vi hot ng kinh doanh n ung l s chnh lch gia tin thu v bn hng n
ung, tin phc v v cc khon thu khc tr (-) gi vn hng ha, dch v mua ngoi dng
cho kinh doanh n ung.
- i vi hot ng kinh doanh vng, bc, qu, ngoi t, gi tr gia tng l s
chnh lch gia doanh s bn ra vng, bc, qu, ngoi t tr (-) gi vn ca vng, bc,
qu, ngoi t bn ra.
- i vi DN thuc i tng tnh thu GTGT theo PPKT thu c kinh doanh mua,
bn vng, bc, qu, ngoi t p dng phng php tnh trc tip trn GTGT, c s phi
hch ton ring thu GTGT u vo k khai thu GTGT phi np ca hng ho, dch v
theo tng hot ng kinh doanh v phng php tnh thu ring.
Trng hp khng hch ton c ring th c xc nh phn b thu GTGT u
vo c khu tr tng ng vi t l doanh thu ca hng ho, dch v chu thu GTGT tnh
theo PPKT thu trn tng doanh thu bn hng pht sinh trong k.

GIO TRNH THU

33

- i vi cc hot ng kinh doanh khc l s chnh lch gia tin thu v hot ng
kinh doanh tr (-) gi vn ca hng ha, dch v mua ngoi thc hin hot ng kinh
doanh .
- DN thuc i tng np thu GTGT theo phng php tnh trc tip trn GTGT
khng c tnh gi tr ti sn mua ngoi, u t, xy dng lm ti sn c nh vo doanh s
hng ho, dch v mua vo tnh gi tr gia tng.
c) i vi DN bn hng ho, dch v c y ho n ca hng ho, dch v bn ra
theo ch quy nh hoc c iu kin xc nh c ng doanh thu bn hng ho, dch
v nh hp ng v chng t thanh ton nhng khng c ho n mua hng ha, dch v
u vo th GTGT c xc nh bng doanh thu nhn (x) vi t l (%) GTGT tnh trn
doanh thu.
T l (%) gi tr gia tng tnh trn doanh thu lm cn c xc nh gi tr gia tng c
quy nh nh sau:
- Thng mi (phn phi, cung cp hng ho): 10%.
- Dch v, xy dng (tr xy dng c bao thu nguyn vt liu): 50%.
- Sn xut, vn ti, dch v c gn vi hng ho, xy dng c bao thu nguyn vt
liu: 30%.
d) Hot ng kinh doanh, h kinh doanh, c nhn kinh doanh khng thc hin hoc
thc hin khng y ch k ton, ho n, chng t theo quy nh ca php lut th
np thu theo t l (%) GTGT do B Ti chnh quy nh.
V. HO N CHNG T MUA BN HNG HO, DCH V
DN khi mua, bn hng ha, dch v phi thc hin ch ha n, chng t theo
quy nh ca php lut.
1. DN np thu theo PPKT thu:
- Khi bn hng ho, cung ng dch v phi s dng ho n GTGT.
- Khi lp ho n, DN phi ghi y , ng cc yu t quy nh trn ho n.
- i vi ho n GTGT phi ghi r gi bn cha c thu GTGT, ph thu v ph tnh
ngoi gi bn (nu c), thu GTGT, tng gi thanh ton c thu; nu khng ghi tch ring
gi bn cha c thu v thu GTGT, ch ghi chung gi thanh ton th thu GTGT u ra phi
tnh trn gi thanh ton, tr trng hp s dng chng t c th.
DN np thu theo phng php tnh trc tip trn GTGT khi bn hng ho, cung ng
dch v phi s dng ho n bn hng.
2. S dng v ghi ha n, chng t trong mt s trng hp c thc hin c
th nh sau:
- DN thuc i tng np thu theo PPKT thu bn hng ho, dch v thuc i
tng khng chu thu GTGT; bn cho i tng c min thu GTGT; bn vng, bc,

GIO TRNH THU

34

qu, ngoi t phi s dng ho n GTGT. Trn ho n GTGT ch ghi dng gi bn l gi

khng c thu GTGT, dng thu sut, s thu GTGT khng ghi v gch b. Trng hp bn
hng ha, dch v thuc i tng khng chu thu GTGT, i tng c min thu GTGT,
ho n ghi r l hng ho khng chu thu GTGT hoc hng ho bn cho i tng c
min thu GTGT.
- DN xut nhp khu l i tng np thu GTGT theo PPKT thu nhn nhp khu
hng ho u thc cho cc c s khc, khi tr hng c s nhn u thc lp chng t nh sau:
C s nhn nhp khu u thc khi xut tr hng nhp khu u thc, nu np thu
GTGT khu nhp khu, c s lp ho n GTGT c s i u thc nhp khu lm cn
c k khai, khu tr thu GTGT u vo i vi hng ho u thc nhp khu. Trng hp c
s nhn nhp khu u thc cha np thu GTGT khu nhp khu, khi xut tr hng nhp
khu u thc, c s lp phiu xut kho kim vn chuyn ni b km theo lnh iu ng ni
b theo quy nh lm chng t lu thng hng ho trn th trng. Sau khi np thu
GTGT khu nhp khu cho hng ho nhp khu u thc, c s mi lp ho n theo quy
nh trn.
Ho n GTGT xut tr hng nhp khu u thc ghi:
- Gi bn cha c thu GTGT bao gm: gi tr hng ho thc t nhp khu theo gi
CIF, thu nhp khu, thu tiu th c bit v cc khon phi np theo ch quy nh
khu nhp khu (nu c).
- Thu sut thu GTGT v tin thu GTGT ghi theo s thu np khu nhp
khu.
- Tng cng tin thanh ton (= a + b)
C s nhn nhp khu u thc lp ho n GTGT ring thanh ton tin hoa hng
u thc nhp khu.
- C s sn xut kinh doanh np thu theo PPKT thu c hng ho xut khu (k c
c s gia cng hng ho xut khu), thuc i tng chu thu GTGT, khi xut khu hng
ho s dng ho n GTGT.
Khi xut hng ho vn chuyn n ca khu hay n ni lm th tc xut khu,
nu cha c cn c lp ho n GTGT c s s dng Phiu xut kho kim vn chuyn
ni b Lnh iu ng ni b theo quy nh lm chng t lu thng hng ho trn th
trng. Sau khi lm xong th tc cho hng ho xut khu, c s lp ho n GTGT cho
hng ho xut khu.
Trng hp u thc xut khu hng ho, khi xut hng giao cho c s nhn u thc,
c s c hng ho u thc xut khu s dng Phiu xut kho kim vn chuyn ni b km
theo Lnh iu ng ni b. Khi hng ho thc xut khu c xc nhn ca c quan Hi
quan, cn c vo cc chng t i chiu, xc nhn v s lng, gi tr hng ho thc t xut
khu ca c s nhn u thc xut khu, c s c hng ho u thc xut khu lp ho n
GTGT k khai np thu, hon thu GTGT. Trng hp ny DN xut khu phi lu lin 2
ti doanh nghip. Trng hp DN xut khu ng k vi c quan Thu t in v pht hnh

GIO TRNH THU

35

ha n s dng cho hng ha xut khu xut cho khch hng nc ngoi, th DN xut
khu s dng ha n t in k khai, np thu, hon thu.
- S dng ho n, chng t i vi hng ho, dch v khuyn mi, qung co,
hng mu, cho, biu, tng v tiu dng ni b:
a) i vi hng ho, dch v dng khuyn mi, qung co, hng mu phc v cho
sn xut, kinh doanh hng ho, dch v (sn phm, hng ho, dch v dng khuyn mi,
qung co, hng mu theo quy nh ca php lut thng mi v hot ng xc tin thng
mi) th phi lp ho n GTGT, trn ho n ghi tn v s lng hng ho, ghi r l hng
khuyn mi, qung co, hng mu khng thu tin; dng thu sut, thu GTGT khng ghi,
gch cho.
b) i vi hng ho, dch v dng cho, biu, tng, trao i, tr thay lng cho
ngi lao ng v tiu dng ni b th phi lp ho n GTGT (hoc ho n bn hng),
trn ho n ghi y cc ch tiu v tnh thu GTGT nh ho n xut bn hng ho, dch
v cho khch hng.
i vi c s c s dng hng ho, dch v tiu dng ni b khng phc v cho sn
xut kinh doanh nh vn ti, hng khng, ng st, bu chnh vin thng khng phi tnh
thu GTGT u ra, c s phi c quy nh r i tng v mc khng ch hng ho dch v
s dng ni b, c c quan c thm quyn chp nhn bng vn bn.
- Hng ho, dch v c gim gi th trn ha n ghi gi bn gim, thu GTGT,
tng gi thanh ton c thu GTGT.
Nu vic gim gi p dng cn c vo s lng, doanh s hng ho, dch v thc t
mua t mc nht nh th s tin gim gi ca hng ho bn c tnh iu chnh trn
ho n bn hng ho, dch v ca ln mua cui cng hoc k tip sau. Trn ho n phi
ghi r s ha n c gim gi v s tin c gim gi.
- Cc DN xut iu chuyn hng ho cho cc c s hch ton ph thuc nh cc
chi nhnh, ca hng khc a phng (tnh, thnh ph trc thuc Trung ng) bn hoc
xut iu chuyn gia cc chi nhnh, n v ph thuc vi nhau; xut hng ho cho c s
nhn lm i l bn ng gi, hng hoa hng, cn c vo phng thc t chc kinh doanh
v hch ton k ton, c s c th la chn mt trong hai cch s dng ho n, chng t
nh sau:
+ S dng ho n GTGT lm cn c thanh ton v k khai np thu GTGT
tng n v v tng khu c lp vi nhau;
+ S dng Phiu xut kho kim vn chuyn ni b km theo Lnh iu ng ni b;
S dng Phiu xut kho hng gi bn i l theo quy nh i vi hng ho xut cho c s
lm i l km theo Lnh iu ng ni b.
C s hch ton ph thuc, chi nhnh, ca hng, c s nhn lm i l bn hng khi
bn hng phi lp ha n theo quy nh giao cho ngi mua, ng thi lp Bng k hng
ha bn ra gi v c s c hng ha iu chuyn hoc c s c hng ho gi bn (gi chung

GIO TRNH THU

36

l c s giao hng) c s giao hng lp ha n GTGT cho hng ha thc t tiu th giao
cho c s hch ton ph thuc, chi nhnh, ca hng, c s nhn lm i l bn hng.
Trng hp c s c s lng v doanh s hng ho bn ra ln, Bng k c th lp
cho 05 ngy hay 10 ngy mt ln. Trng hp hng ho bn ra c thu sut thu GTGT khc
nhau phi lp bng k ring cho hng ho bn ra theo tng nhm thu sut.
C s hch ton ph thuc, chi nhnh, ca hng, c s nhn lm i l bn hng thc
hin k khai np thu GTGT i vi s hng xut bn cho ngi mua v c k khai, khu
tr thu GTGT u vo theo ha n GTGT ca c s giao hng xut cho.
- DN lm i l thu mua hng ha theo cc hnh thc khi tr hng ha cho c s
u thc thu mua phi lp ha n cho hng ha thu mua i l v hoa hng c hng
(nu c).
- DN mua hng ho, ngi bn xut ho n, ngi mua nhn hng, nhng sau
ngi mua pht hin hng ho khng ng quy cch, cht lng phi tr li ton b hay
mt phn hng ho, khi xut hng tr li cho ngi bn, c s phi lp ho n, trn ho
n ghi r hng ho tr li ngi bn do khng ng quy cch, cht lng, tin thu GTGT.
Ho n ny l cn c bn bn iu chnh doanh s bn, s thu GTGT u ra; bn mua
iu chnh doanh s mua, s thu GTGT u vo.
Trng hp ngi mua l i tng khng c ho n, khi tr li hng ho, bn mua
v bn bn phi lp bin bn hoc tho thun bng vn bn ghi r loi hng ho, s lng,
gi tr hng tr li theo gi khng c thu GTGT, tin thu GTGT theo ho n bn hng (s
k hiu, ngy, thng ca ho n), l do tr hng km theo ho n gi cho bn bn. Bin
bn ny c lu gi cng vi ho n bn hng lm cn c iu chnh k khai doanh s
bn, thu GTGT ca bn bn.
Trng hp ngi bn xut hng v lp ho n, ngi mua cha nhn hng
nhng pht hin hng ho khng ng quy cch, cht lng phi hon tr li ton b hng
ho, hoc mt phn hng ha, khi tr li hng bn mua v bn bn phi lp bin bn ghi r
loi hng ho, s lng, gi tr cha c thu GTGT, tin thu GTGT l do tr hng theo ho
n bn hng (s, k hiu, ngy thng ca ho n) ng thi km theo ho n gi tr
bn bn bn bn lp li ha n GTGT cho s lng hng ha nhn v lm cn c bn
bn iu chnh doanh s bn v thu GTGT u ra.
- DN xut bn, cung ng hng ho, dch v v lp ho n do hng ho, dch v
khng m bo cht lng, quy cch, kiu dng hoc ghi sai thu sut phi iu chnh
(tng, gim) gi bn, iu chnh thu sut thu GTGT th bn bn v bn mua phi lp bin
bn hoc c tho thun bng vn bn ghi r s lng, quy cch hng ho, mc gi tng
(gim) theo ho n bn hng (s k hiu, ngy, thng ca ho n, thi gian), l do tng
(gim) gi, l do iu chnh thu sut ng thi bn bn lp ho n iu chnh mc gi
c iu chnh. Ho n ghi r iu chnh (tng, gim) gi bn, (khng c ghi s m
(-)), thu GTGT cho hng ho, dch v ti ho n s, k hiu... Cn c vo ho n iu
chnh, bn bn v bn mua k khai iu chnh doanh s mua, bn, thu u ra, u vo.
Trng hp thu sut ghi trn ho n bn ra cao hn thu sut quy nh, nu khng xc
nh c ngi mua th khng c lp ho n iu chnh thu GTGT.

GIO TRNH THU

37

- DN xut hng ho bn lu ng s dng Phiu xut kho kim vn chuyn ni b

km theo Lnh iu ng ni b theo quy nh, khi bn hng c s lp ho n theo quy
nh.
- DN trc tip bn l hng ha, cung ng dch v c gi tr thp di mc quy nh
khng phi lp ho n, nu ngi mua yu cu cung cp ho n th phi lp ho n theo
quy nh, trng hp khng lp ho n th phi lp Bng k bn l. Cui ngy DN cn c
Bng k bn l lp ho n lm cn c tnh thu.
- C s xy dng c cng trnh xy dng, lp t m thi gian thc hin di, vic
thanh ton tin thc hin theo tin hoc theo khi lng cng vic hon thnh bn giao,
phi lp ho n thanh ton khi lng xy lp bn giao. Ha n GTGT phi ghi r doanh
thu cha c thu v thu GTGT. Trng hp cng trnh xy dng hon thnh lp ha n
thanh ton gi tr cng trnh nhng khi duyt quyt ton gi tr cng trnh XDCB c iu
chnh gi tr khi lng xy dng phi thanh ton th lp ha n, chng t iu chnh gi tr
cng trnh phi thanh ton.
- DN c Nh nc giao t, cho thu t u t xy dng nh bn, cho
thu; u t c s h tng bn, cho thu; dch v vn ti; dch v du lch l hnh quc t
th lp ho n nh sau:
a) Dng gi bn ghi gi bn nh, c s h tng (trn ho n ghi tch ring gi bn
nh v gi t hoc gi thu t, gi cho thu c s h tng); doanh thu v vn ti; doanh thu
du lch l hnh trn gi cha c thu GTGT.
b) Dng gi tnh thu GTGT l gi c xc nh theo im 1.8 mc I phn B Thng
t ny; doanh thu vn ti; doanh thu du lch tr cc chi ph pht sinh nc ngoi nh
n, , cc vn chuyn.
c) Dng thu sut, tin thu GTGT, gi thanh ton ghi theo quy nh.
Trng hp DN bt ng sn, xy dng c s h tng, xy dng nh bn, chuyn
nhng c thc hin thu tin theo tin thc hin d n hoc tin thu tin ghi trong hp
ng th khi thu tin, DN phi lp ha n GTGT. Trn ha n ghi r s tin thu, gi t
c gim tr trong doanh thu tnh thu GTGT, thu sut thu GTGT, s thu GTGT. Gi
t c tr tnh theo t l (%) ca s tin thu theo tin thc hin d n hoc tin thu
tin ghi trong hp ng vi gi t c tnh tr ti thi im chuyn nhng (thi im thu
tin ln u theo tin ) theo quy nh.
-. C s cho thu ti chnh cho thu ti sn thuc i tng chu thu GTGT phi lp
ho n theo quy nh.
C s hot ng cho thu ti chnh cho thu ti sn thuc i tng chu thu GTGT
phi c ho n GTGT (i vi ti sn mua trong nc) hoc chng t np thu GTGT
khu nhp khu (i vi ti sn nhp khu); tng s tin thu GTGT ghi trn ho n cho
thu ti chnh phi khp vi s tin thu GTGT ghi trn ho n GTGT (hoc chng t np
thu GTGT khu nhp khu).

GIO TRNH THU

38

Cc trng hp ti sn mua cho thu khng thuc i tng chu thu GTGT,
khng c ho n GTGT hoc chng t np thu GTGT khu nhp khu th khng c
ghi thu GTGT trn ho n.
Khi thu GTGT ca ti sn thu mua ti chnh c khu tr ht v chuyn giao
quyn s hu ti sn cho c s i thu, bn cho thu thc hin chuyn cho c s thu ton
b h s v ngun gc ti sn theo quy nh ca php lut.
Cc DN dch v cho thu ti chnh khng phi k khai, np thu GTGT i vi dch
v cho thu ti chnh. C s phi k khai, tnh thu i vi cc ti sn cho n v khc thu
mua ti chnh thuc i tng chu thu GTGT theo ho n lp nu trn.
DN dch v cho thu ti chnh khng phi np T khai thu gi tr gia tng i vi
dch v cho thu ti chnh, m ch np Bng k ho n hng ho, dch v bn ra v Bng k
ho n hng ho, dch v mua vo, trong ch tiu thu gi tr gia tng mua vo ch ghi
tin thu gi tr gia tng ca ti sn cho thu phn b ph hp vi ho n gi tr gia tng lp
cho doanh thu ca dch v cho thu ti chnh trong k k khai. C s np thu phi np h
s khai thu i vi cc ti sn cho n v khc thu mua ti chnh.
Trng hp bn thu khng thc hin hp ng dn n bn cho thu phi thu hi ti
sn, bn cho thu phi thng bo cho bn i thu v xc nh r s thu GTGT tr, s
thu GTGT cha tr. Khi bn cho thu tip tc cho n v khc thu th s thu GTGT cha
thu , c s cho thu tnh thu tip theo hp ng mi.
Trng hp ti sn cho thu mt thi gian, c s cho thu bn li cho c s i thu
hoc c s khc th c s cho thu phi tnh thu GTGT cho ti sn bn, lp ho n GTGT,
c s ch c khu tr thu GTGT u vo ca ti sn cha thu .
Trng hp bn cho thu v bn i thu cng b vn mua ti sn, bn cho thu ch
thu tin thu (vn v li) tng ng vi s vn b ra th ho n mua ti sn cho thu do c
s cho thu qun l n khi chuyn quyn s hu ti sn cho bn i thu. S thu GTGT
tng ng vi s vn bn cho thu b ra c tnh vo ho n thu tin ln u.
Trng hp hp ng cho thu ti chnh thc hin xong, s thu GTGT c
bn i thu tr ht, hai bn tho thun thu tip th ho n lp cho doanh thu ln sau khng
tnh thu GTGT.
- DN ngoi t c hot ng mua, bn ngoi t pht sinh nc ngoi, c s lp
Bng k chi tit doanh s mua bn theo tng loi ngoi t. C s phi lu gi cc chng t
giao dch vi bn mua, bn nc ngoi theo ng php lut v k ton. Cc hot ng
mua, bn ngoi t pht sinh trong nc phi lp ho n theo quy nh.
- DN mua, bn vng, bc, qu nu mua ca c nhn khng kinh doanh, khng c
ho n th lp Bng k hng ho mua vo.
- Cc doanh nghip ch xut khi bn hng ho, dch v s dng ho n bn hng
(hoc ho n t pht hnh) theo quy nh ca B Ti chnh.
- Ho n, chng t i vi ti sn gp vn, ti sn iu chuyn c thc hin nh
sau:

GIO TRNH THU

39

+ Bn c ti sn gp vn l c nhn, t chc khng kinh doanh:

Trng hp c nhn, t chc khng kinh doanh c gp vn bng ti sn vo cng ty
trch nhim hu hn, cng ty c phn th chng t i vi ti sn gp vn l bin bn chng
nhn gp vn, bin bn giao nhn ti sn. Trng hp ti sn gp vn l ti sn mi mua,
cha s dng, c ho n hp php c hi ng giao nhn vn gp chp nhn th tr gi
vn gp c xc nh theo tr gi ghi trn ho n bao gm c thu GTGT; Bn nhn vn
gp c k khai khu tr thu GTGT ghi trn ho n mua ti sn ca bn gp vn.
Trng hp c nhn dng ti sn thuc s hu ca mnh, gi tr quyn s dng t
thnh lp doanh nghip t nhn, vn phng lut s th khng phi lm th tc chuyn quyn
s hu ti sn, chuyn quyn s dng t cho doanh nghip t nhn, trng hp khng c
chng t hp php chng minh gi vn ca ti sn th phi c vn bn nh gi ti sn ca t
chc nh gi theo quy nh ca php lut lm c s hch ton gi tr ti sn c nh.
+ Bn c ti sn gp vn, c ti sn iu chuyn l DN:
Ti sn gp vn vo doanh nghip phi c: bin bn gp vn sn xut kinh doanh,
hp ng lin doanh, lin kt; bin bn nh gi ti sn ca Hi ng giao nhn vn gp ca
cc bn gp vn (hoc vn bn nh gi ca t chc c chc nng nh gi theo quy nh ca
php lut), km theo b h s v ngun gc ti sn.
Ti sn iu chuyn gia cc n v thnh vin hch ton ph thuc trong DN; ti sn
iu chuyn khi chia, tch, hp nht, sp nhp, chuyn i loi hnh doanh nghip th DN c
ti sn iu chuyn phi c lnh iu chuyn ti sn, km theo b h s ngun gc ti sn v
khng phi xut ho n.
Trng hp ti sn iu chuyn gia cc n v hch ton c lp hoc gia cc n
v thnh vin c t cch php nhn y trong cng mt DN th DN c ti sn iu chuyn
phi xut ho n GTGT v k khai, np thu GTGT theo quy nh.
DN khng phi k khai, np thu gi tr gia tng trong cc trng hp:
Nhn tin bi thng v t, h tr v t, ti nh c do b thu hi t;
Gp vn bng ti sn thnh lp doanh nghip;
iu chuyn ti sn gia cc n v hch ton ph thuc trong doanh nghip;
iu chuyn ti sn khi chia, tch, hp nht, sp nhp, chuyn i loi hnh doanh
nghip.
Thu i ngi th 3 ca hot ng bo him.
Cc khon thu h khng lin quan n vic bn hng ho, dch v ca DN.
- i vi DN nhn tin h tr ca cc DN khc th khi nhn tin DN lp chng t
thu v xc nh l khon thu nhp khc k khai, np thu thu nhp doanh nghip theo quy
nh.
i vi DN chi tin h tr, cn c mc ch h tr c ghi trong hp ng h tr
lp chng t chi tin.

40

GIO TRNH THU

- i vi DN xut hng ho di cc hnh thc cho, vay, mn hoc hon tr

hng ho th phi vit ho n gi tr gia tng theo quy nh nh trng hp mua, bn
hng ho thng thng.
VI. HON THU GI TR GIA TNG
i tng c hon thu GTGT:
1. DN np thu theo PPKT thu c hon thu GTGT nu trong 3 thng lin tc tr
ln c s thu GTGT u vo cha c khu tr ht.
S thu c hon l s thu u vo cha c khu tr ht ca thi gian xin hon
thu.
V d 24: Doanh nghip A k khai thu GTGT c s thu GTGT u vo, u ra nh
sau:
(n v tnh: triu ng)
Thng k khai
thu

Thu u vo
c khu tr
trong thng

Thu u ra
pht sinh trong
thng

Thu
phi np

Lu k s thu
u vo cha
khu tr

Thng 12/2008

200

100

- 100

- 100

Thng 1/2009

300

350

+50

- 50

Thng 2/2009

300

200

- 100

- 150

Theo v d trn, doanh nghip A lu k 3 thng lin tc c s thu u vo ln hn

thu u ra. Doanh nghip A thuc i tng c hon thu GTGT vi s thu l 150 triu
ng.
2. DN mi thnh lp t d n u t ng k kinh doanh, ng k np thu GTGT
theo PPKT, hoc d n tm kim thm d v pht trin m du kh ang trong giai on u
t, cha i vo hot ng, nu thi gian u t t 01 nm tr ln th c hon thu GTGT
ca hng ho, dch v s dng cho u t theo tng nm. Trng hp, nu s thu GTGT
lu k ca hng ho, dch v mua vo s dng cho u t t 200 triu ng tr ln th c
hon thu GTGT.
3. DN ang hot ng thuc i tng np thu GTGT theo PPKT c d n u t
mi, ang trong giai on u t th DN phi k khai b tr s thu GTGT ca hng ha,
dch v mua vo s dng cho d n u t mi cng vi vic k khai thu GTGT ca hot
ng sn xut kinh doanh ang thc hin. Sau khi b tr nu c s thu GTGT ca hng
ho, dch v mua vo s dng cho u t m cha c khu tr ht t 200 triu ng tr
ln th c hon thu GTGT cho d n u t.
4. DN trong thng c hng ho, dch v xut khu nu thu GTGT u vo ca hng
ha xut khu pht sinh trong thng cha c khu tr t 200 triu ng tr ln th c

GIO TRNH THU

41

xt hon thu theo thng. DN trong thng va c hng ho, dch v xut khu, va c hng
ho, dch v bn trong nc, c s thu GTGT u vo ca hng ho, dch v xut khu pht
sinh trong thng cha c khu tr t 200 triu ng tr ln, nhng sau khi b tr vi s
thu GTGT u ra ca hng ho, dch v bn trong nc, nu s thu GTGT u vo cha
c khu tr nh hn 200 triu ng th DN khng c xt hon thu theo thng, nu s
thu GTGT u vo cha c khu tr t 200 triu ng tr ln th DN c hon thu
GTGT theo thng.
i tng c hon thu trong mt s trng hp xut khu nh sau: i vi
trng hp u thc xut khu, l c s c hng ho u thc xut khu; i vi u thc gia
cng xut khu, l c s nhn gia cng k hp ng trc tip vi pha nc ngoi; i vi
gia cng chuyn tip, l c s k hp ng gia cng xut khu vi pha nc ngoi; i vi
hng ho xut khu thc hin cng trnh xy dng nc ngoi, l doanh nghip c hng
ho, vt t xut khu thc hin cng trnh xy dng nc ngoi.
5. DN quyt ton thu khi chia, tch, gii th, ph sn, chuyn i s hu; giao, bn,
khon, cho thu doanh nghip Nh nc c s thu GTGT u vo cha uc khu tr ht
hoc c s thu GTGT np tha.
6. Hon thu GTGT i vi cc chng trnh, d n s dng ngun vn h tr pht
trin chnh thc (ODA) khng hon li hoc vin tr khng hon li, vin tr nhn o.
* Ch :
Cc trng hp DN lp h s ngh hon thu th khng c kt chuyn s
thu u vo ngh hon thu vo s thu c khu tr ca thng tip sau thi gian
lp h s hon thu.
VII. NI NP THU
1. Quy nh chung:
DN k khai, np thu GTGT ti a phng ni sn xut, kinh doanh. Vic khai thu,
np thu GTGT c thc hin theo quy nh ti Lut Qun l thu v cc vn bn hng
dn thi hnh Lut Qun l thu.
2. Mt s trng hp c th, vic khai thu, np thu GTGT v th tc lun
chuyn chng t c hng dn nh sau:
1. Ngi np thu k khai, np thu theo PPKT c c s sn xut hch ton ph
thuc (bao gm c c s gia cng, lp rp) ng trn a bn tnh, thnh ph trc thuc
Trung ng khc vi tnh, thnh ph ni ng tr s chnh th phi np thu GTGT ti a
phng ni c c s sn xut v a phng ni ng tr s chnh.
C s sn xut hch ton ph thuc c hch ton k ton th phi ng k np thu
theo PPKT ti a phng ni sn xut, khi xut bn thnh phm hoc thnh phm, k c
xut cho tr s chnh phi s dng ho n GTGT lm cn c k khai, np thu ti a
phng ni sn xut.

42

GIO TRNH THU

Trng hp c s sn xut ph thuc khng thc hin hch ton k ton th ngi
np thu ti tr s chnh phi np thu GTGT theo t l 2% (i vi hng ho chu thu sut
thu GTGT 10%) hoc theo t l 1% (i vi hng ho chu thu sut thu GTGT 5%) trn
doanh thu theo gi cha c thu GTGT ca sn phm sn xut ra hoc sn phm cng loi
ti a phng ni c c s sn xut. S thu GTGT ngi np thu np cho c s sn
xut hch ton ph thuc c tr vo s thu GTGT phi np ca ngi np thu ti a
phng ni ng tr s chnh.
V d 26: Doanh nghip A ng tr s chnh ti TP H Ch Minh c c s sn xut
hch ton ph thuc ti B Ra-Vng Tu, sn xut sn phm chu thu GTGT vi thu sut
10%. Sn phm sn xut ra do tr s chnh xut bn. Do , hng thng doanh nghip A c
trch nhim khai thu v np thu GTGT cho c s hch ton ph thuc theo t l 2% trn
doanh thu theo gi bn ccha c thu GTGT i vi hng ho do c s sn xut ph thuc
ti B Ra-Vng Tu sn xut. S thu GTGT np cho c s hch ton ph thuc c
tr vo s thu GTGT phi np ca doanh nghip A ti TP H Ch Minh.
3. Th tc lun chuyn chng t gia Kho bc v c quan thu
Ngi np thu np thu GTGT pht sinh ni ng tr s chnh cho Kho bc nh
nc ng cp vi c quan thu ni ngi np thu ng k k khai thu, ng thi np
thu GTGT theo t l (%) cho cc c s sn xut ph thuc ng trn a bn tnh, thnh
ph trc thuc Trung ng khc vi tnh, thnh ph ni ng tr s chnh. Cc chng t np
thu c lp ring cho tng Kho bc nh nc, trn chng t np thu phi ghi r ti khon
thu ngn sch nh nc cc a phng ni pht sinh khon thu ngn sch.
Trng hp ngi np thu np tin mt ti Kho bc nh nc ni ng tr s chnh
th Kho bc Nh nc chuyn tin v chng t thu ngn sch nh nc cho Kho bc nh
nc lin quan hch ton thu ngn sch nh nc phn thu ca c s sn xut hch ton
ph thuc.

CHNG III:
THU TIU TH C BIT
I. KHI NIM, TM QUAN TRNG
1. Khi nim:

GIO TRNH THU

43

Thu tiu th c bit l mt loi thu gin thu, nh vo mt s hng ha, dch v
thuc i tng chu thu theo qui nh ca lut thu tiu th c bit. Thu c cu thnh
trong gi c hng ha, dch v v do ngi tiu dng chu khi mua hng ha, s dng dch
v.
Thu tiu th c bit c p dng ph bin cc nc trn th gii vi nhng tn
gi khc nhau: chng hn Php gi l thu tiu dng c bit, Thy in gi l thu c
bit; nc ta, tin thn ca thu tiu th c bit hin hnh l thu hng ha c ban hnh
nm 1951. n nm 1990 B ti chnh son tho d n lut thu mi, i thut ng thu
hng ha thnh thu tiu th c bit v c Quc hi thng qua ngy 30- 6- 1990. Sau
c sa i b sung ti k hp th 3 Quc hi kha 9 v thng qua ngy 5- 7 -1993. n
thng 10- 1995 Lut thu tiu th c bit li c sa i, b sung ln na. pht huy vai
tr ca lut thu tiu th c bit trong iu tit sn xut, tiu dng x hi, iu tit thu nhp
ca ngi tiu dng cho ngn sch nh nc mt cch hp l, tng cng qun l sn xut
kinh doanh i vi mt s hng ha, dch v; ngy 20- 5- 1998 Quc hi thng qua Lut
thu tiu th c bit v c hiu lc thi hnh k t ngy 1- 1- 1999 thay th Lut thu tiu
th c bit nm 1990 v hai o lut sa i, b sung ban hnh nm 1993 v nm 1995.
2. c im
L mt loi thuc tiu dng, song thu tiu th c bit c nhng c im nh sau:
- Cc loi hng ha, dch v chu thu tiu th c bit c php lut thu cc nc
qui nh hu nh ging nhau gm : ru, bia, thuc l, xe t, xng...; kinh doanh c cc,
ua nga, ua xe, sng bc...
- Mc thu sut thu tiu th c bit c php lut thu cc nc quy nh rt cao
v thu nh vo mt s hng ha dch v mang tnh cht xa x, cha tht cn thit cho nhu
cu thit yu hng ngy ca con ngi v c nh hng n sc khe ca nhiu ngi trong
x hi
- Cch thu thu tiu th c bit cc nc cng ging nhau, tc l nh nc ch thu
mt ln khu sn xut, nhp khu hng ha hay kinh doanh cc dch v thuc din chu
thu tiu th c bit.
3. Tm quan trng:
Xut pht t c im chung c trnh by phn trn, do thu tiu th c
bit c tm quan trng nh sau:
- Thng qua ch thu thu tiu th c bit, nh nc ng vin mt phn thu nhp
ng k ca ngi tiu dng vo ngn sch nh nc.
- Thu tiu th c bit l cng c rt quan trng nh nc thc hin chc nng
hng dn sn xut v iu tit tiu dng x hi.
- Thu tiu th c bit cng l cng c nh nc iu tit thu nhp ca ngi tiu
dng vo ngn sch nh nc mt cch cng bng hp l: ai tiu dng nhiu cc hng ha,
dch v chu thu tiu th c bit th np thu nhiu hn ngi tiu dng t hoc khng phi
np thu nu khng tiu dng cc hng ha, dch v .
- Vic ban hnh Lut thu tiu th c bit iu chnh vic sn xut, kinh
doanh,lu thng v tiu dng mt s hng ha, dch v mang tnh cht xa x, cha tht cn

GIO TRNH THU

44

thit cho nhu cu x hi th hin s tng cng qun l, kim sot ca nh nc mt cch
tp trung, cht ch i vi cc loi hng ha, dch v ny.
II. I TNG CHU THU V NP THU TTB
1. Khi nim i tng chu thu
Cc hng ha c php nhp khu, sn xut v cc hot ng dch v thuc phm
vi iu chnh ca lut thu tiu th c bit l i tng chu thu tiu th c bit.
2. i tng chu thu c th:
1.1 - Hng ha:
a) Thuc l iu, x g;
b) Ru;
c) Bia;
d) t di 24 ch ngi
) Xng cc loi, nap-ta (naphtha), ch phm ti hp (reformade component) v cc
ch phm khc pha ch xng;
e) iu ha nhit cng sut t 90.000 BTU tr xung;
g) Bi l;
h) Vng m, hng m.
1.2 - Dch v:
a) Kinh doanh v trng, mt-xa (Massage), ka-ra--k (Karaoke);
b) Kinh doanh ca-si-n (casino), tr chi bng my gic-pt (jackpot);
c) Kinh doanh gii tr c t cc;
d) Kinh doanh gn (golf): bn th hi vin, v chi gn;
) Kinh doanh x s.
3. i tng khng chu thu
3.1 Hng ha do c s sn xut, gia cng trc tip xut khu hoc bn, y thc cho c
s kinh doanh khc xut khu bao gm:
* Hng ho do cc c s sn xut, gia cng trc tip xut khu ra nc ngoi bao
gm c hng ho bn, gia cng cho doanh nghip ch xut, tr t di 24 ch ngi bn
cho doanh nghip ch xut.
C s c hng ho thuc i tng khng chu thu TTB quy nh ti im ny phi
c h s chng minh l hng thc t xut khu, c th nh sau:

GIO TRNH THU

45

- Hp ng bn hng hoc hp ng gia cng cho nc ngoi.

- Ho n bn hng ho xut khu hoc tr hng, thanh ton tin gia cng.
- T khai hng ho xut khu c xc nhn ca c quan Hi quan v hng ho xut
khu.
- Chng t thanh ton qua Ngn hng.
Thanh ton qua ngn hng l vic chuyn tin t ti khon ca bn nhp khu sang ti
khon mang tn bn xut khu m ti ngn hng theo cc hnh thc thanh ton ph hp vi
tha thun trong hp ng v quy nh ca ngn hng. Chng t thanh ton tin l giy bo
C ca ngn hng bn xut khu v s tin nhn c t ti khon ca ngn hng bn
nhp khu. Trng hp thanh ton chm tr, phi c tha thun ghi trong hp ng xut
khu, n thi hn thanh ton c s kinh doanh phi c chng t thanh ton qua ngn hng.
Trng hp u thc xut khu th bn nhn u thc xut khu phi thanh ton vi nc
ngoi qua ngn hng.
* C s sn xut hng ho thuc din chu thu TTB nu tm xut khu, ti nhp
khu theo giy php tm xut khu, ti nhp khu, trong thi hn cha phi np thu xut
khu, thu nhp khu theo ch quy nh th khi ti nhp khu khng phi np thu TTB,
nhng khi c s sn xut bn hng ho ny phi np thu TTB.
* Hng ha do c s sn xut bn hoc y thc cho c s kinh doanh xut khu
xut khu theo hp ng kinh t.
C s sn xut c hng ho thuc trng hp khng phi chu thu TTB quy nh
ti im ny phi c h s chng minh l hng ho thc t xut khu nh sau:
- Hp ng mua bn hng ho xut khu hoc hp ng y thc xut khu i vi
trng hp u thc xut khu gia c s sn xut v c s kinh doanh xut khu.
- Ha n bn hng, giao hng u thc xut khu.
- Bin bn thanh l (thanh l ton b hoc tng phn) hp ng bn hng ho xut
khu, bin bn thanh l hp ng u thc xut khu th hin r cc ni dung sau:
Tn, s lng, chng loi, mt hng, gi bn ca hng ho thc t xut khu; hnh
thc thanh ton; s tin v s, ngy chng t thanh ton hng ho xut khu qua ngn hng
ca ngi mua nc ngoi cho c s xut khu; s tin v s, ngy ca chng t thanh ton
gia c s sn xut vi c s xut khu hoc c s nhn u thc xut khu; s, ngy ca hp
ng xut khu, bn sao t khai Hi quan i vi hng ho xut khu.
i vi hng ho c s xut khu mua, nhn u thc xut khu xut khu nhng
khng xut khu m tiu th trong nc, c s kinh doanh xut khu phi k khai, np thu
TTB i vi cc hng ho ny khi tiu th (bn) trong nc.
3.2 Hng ha nhp khu trong cc trng hp sau:
* Hng vin tr nhn o, vin tr khng hon li; qu tng, qu biu bao gm:
- Hng vin tr nhn o v hng vin tr khng hon li, bao gm c hng nhp
khu bng ngun vin tr khng hon li c c quan c thm quyn ph duyt; hng tr
gip nhn o, cu tr khn cp nhm khc phc hu qu chin tranh, thin tai, dch bnh.

GIO TRNH THU

46

- Qu tng ca cc t chc, c nhn nc ngoi cho cc c quan nh nc, t chc

chnh tr, t chc chnh tr - x hi, t chc chnh tr x hi - ngh nghip, t chc x hi, t
chc x hi - ngh nghip, n v v trang nhn dn.
- Qu biu, qu tng cho c nhn ti Vit Nam theo nh mc quy nh ca php lut.
* Hng ha qu cnh hoc mn ng qua ca khu, bin gii Vit Nam, hng ha
chuyn khu, bao gm:
- Hng ha c vn chuyn t nc xut khu n nc nhp khu qua ca khu
Vit Nam nhng khng lm th tc nhp khu vo Vit Nam v khng lm th tc xut khu
ra khi Vit Nam.
- Hng ha c vn chuyn t nc xut khu n nc nhp khu qua ca khu
Vit Nam v a vo kho ngoi quan, khng lm th tc nhp khu vo Vit Nam v khng
lm th tc xut khu ra khi Vit Nam.
- Hng qu cnh, mn ng qua ca khu, bin gii Vit Nam trn c s Hip nh
k kt gia Chnh ph Vit Nam vi Chnh ph nc ngoi hoc gia c quan, ngi i
din c Chnh ph Vit Nam v Chnh ph nc ngoi y quyn.
- Hng ha c vn chuyn t nc xut khu n nc nhp khu khng qua ca
khu Vit Nam.
* Hng tm nhp khu, ti xut khu, nu thc ti xut khu trong thi hn khng
phi np thu nhp khu theo quy nh ca php lut v thu xut khu, thu nhp khu th
khng phi np thu TTB tng ng vi s hng thc ti xut khu.
Hng ha tm xut khu, ti nhp khu, nu thc ti nhp khu trong thi hn khng
phi np thu xut khu theo quy nh ca php lut v thu xut khu, thu nhp khu th
khng phi np thu TTB tng ng vi s hng thc ti nhp khu.
* Hng tm nhp khu d hi ch, trin lm, nu thc ti xut khu trong thi hn
cha phi np thu nhp khu theo ch quy nh.
Ht thi gian hi ch, trin lm m t chc, c nhn khng ti xut hng tm nhp
khu th phi k khai, np thu TTB; nu t chc, c nhn khng k khai m b kim tra,
pht hin th ngoi vic truy thu thu TTB cn b pht theo quy nh ca php lut.
* dng ca t chc, c nhn nc ngoi theo tiu chun min tr ngoi giao theo
quy nh ca php lut v min tr ngoi giao.
* Hng mang theo ngi trong tiu chun hnh l min thu nhp khu ca c nhn
ngi Vit Nam v ngi nc ngoi khi xut, nhp cnh qua ca khu Vit Nam.
3.3 Xe t theo quy nh ti khon 4 iu 3 Lut thu tiu th c bit l cc loi xe
theo thit k ca nh sn xut c s dng lm xe cu thng, xe ch phm nhn, xe tang
l; xe thit k va c ch ngi, va c ch ng ch c t 24 ngi tr ln; xe t chy
trong khu vui chi, gii tr, th thao khng ng k lu hnh v khng tham gia giao thng.
3.4 iu ho nhit c cng sut t 90.000 BTU tr xung, theo thit k ca nh
sn xut ch lp trn phng tin vn ti, bao gm t, toa xe la, tu, thuyn, tu bay.

47

GIO TRNH THU

4. Ngi np thu
L cc t chc, c nhn (gi chung l c s) c sn xut, nhp khu hng ha v kinh
doanh dch v thuc i tng chu thu TTB.
III. CN C TNH THU
1. Gi tnh thu tiu th c bit
* Khi nim:
Gi tnh thu TTB ca hng ha, dch v l gi bn hng ho, gi cung ng dch v
ca c s sn xut, kinh doanh cha c thu TTB v cha c thu gi tr gia tng.
* Gi tnh thu c xc nh c th nh sau:
1). i vi hng ho sn xut trong nc, gi tnh thu TTB c xc nh nh sau:
Gi bn cha c thu GTGT
Gi tnh thu TTB =
1 + Thu sut thu TTB
Gi bn cha c thu GTGT c xc nh theo quy nh ca php lut v thu gi
tr gia tng.
C s sn xut hng ho chu thu tiu th c bit bn hng qua cc c s trc thuc
hch ton ph thuc (chi nhnh, ca hng...) th gi lm cn c tnh thu tiu th c bit l
gi do cc chi nhnh, ca hng bn ra cha c thu GTGT. C s sn xut bn hng thng
qua i l bn ng gi do c s quy nh, hng hoa hng th gi lm cn c xc nh gi
tnh thu tiu th c bit l gi bn cha c thu GTGT do c s sn xut quy nh cha tr
hoa hng.
C s sn xut hng ho chu thu tiu th c bit bn hng qua cc c s kinh
doanh thng mi th gi lm cn c tnh thu tiu th c bit l gi bn cha c thu
GTGT ca c s sn xut nhng khng c thp hn 10% so vi gi bn bnh qun do c
s kinh doanh thng mi bn ra.
Trng hp gi bn ca c s sn xut thp hn 10% so vi gi c s kinh doanh
thng mi bn ra th gi tnh thu tiu th c bit l gi do c quan thu n nh theo quy
nh ca Lut qun l thu v cc vn bn hng dn thi hnh.
2). i vi hng nhp khu: Gi tnh thu i vi hng nhp khu c xc nh nh
sau:
Gi tnh thu TTB = Gi tnh thu nhp khu + Thu nhp khu.
Gi tnh thu nhp khu c xc nh theo cc quy nh ca Lut thu xut khu,
thu nhp khu. Trng hp hng ha nhp khu c min, gim thu nhp
khu th gi tnh thu khng bao gm s thu nhp khu c min, gim.

48

GIO TRNH THU

3). i vi hng ho chu thu TTB, gi tnh thu TTB l gi cha c thu GTGT
v cha c thu TTB v khng loi tr gi tr v bao b.
i vi mt hng bia chai nu c t tin cc v chai, nh k hng qu c s sn
xut v khch hng thc hin quyt ton s tin t cc v chai th s tin t cc tng
ng gi tr s v chai khng thu hi c phi a vo doanh thu tnh thu TTB.
V d 1: i vi bia hp, nm 2010 gi bn ca 1lt bia hp cha c thu GTGT l
20.000, thu sut thu TTB mt hng bia (t ngy 01 thng 01 nm 2010 n ht ngy 31
thng 12 nm 2012) l 45% th gi tnh thu TTB c xc nh nh sau:
Gi
tnh
thu TTB 1
lt bia hp

20.000

20.000
=

1+ 45%

= 13.793
1,45

V d 2: Qu II/2010, gi bn ca mt kt bia chai H Ni cha c thu GTGT l

120.000/kt, th gi tnh thu TTB xc nh nh sau:
Gi
tnh
thu TTB 1
kt bia

120.000

1+ 45%

120.000

= 82.758

1,45

V d 3: Qu III nm 2010, Cng ty bia A bn 1.000 chai bia cho khch hng B v c
thu tin cc v chai vi mc 1.200/v chai, tng s tin t cc l 1.200.000. Ht qu
Cng ty A v khch hng B thc hin quyt ton: s v chai thu hi l 800 v chai, s v
chai khng thu hi c l 200 v chai, cn c s lng v chai thu hi, Cng ty A tr li
cho khch hng B s tin l 960.000, s tin t cc tng ng s v chai khng thu hi
c l 240.000 (200 v chai x 1.200/v chai) Cng ty A phi a vo doanh thu tnh thu
TTB.
4). i vi hng ho gia cng l gi tnh thu ca hng ho bn ra ca c s giao gia
cng hoc gi bn ca sn phm cng loi hoc tng ng ti cng thi im bn hng
cha c thu GTGT v cha c thu TTB.
5). i vi hng ho sn xut di hnh thc hp tc kinh doanh gia c sn xut v
c s s hu thng hiu (nhn hiu) hng ho, cng ngh sn xut gi tnh thu TTB l
gi bn ra cha c thu GTGT ca c s s hu thng hiu (nhn hiu) hng ho, cng
ngh sn xut.
6). i vi hng ha bn theo phng thc tr gp, tr chm, gi tnh thu tiu th
c bit l gi bn cha c thu GTGT v cha c thu TTB ca hng ha bn theo
phng thc tr tin mt ln, khng bao gm khon li tr gp, li tr chm.

49

GIO TRNH THU

7). i vi hng ha, dch v dng trao i, tiu dng ni b, biu, tng, cho,
khuyn mi l gi tnh thu tiu th c bit ca hng ha, dch v cng loi hoc tng
ng ti thi im pht sinh cc hot ng ny.
8). i vi c s kinh doanh xut khu mua hng chu thu TTB ca c s sn xut
xut khu nhng khng xut khu m bn trong nc th gi tnh thu TTB trong
trng hp ny l bn cha c thu TTB v cha c thu GTGT c xc nh c th nh
sau:
Gi tnh
thu
TTB

Gi bn trong nc ca c s xut khu cha c

thu GTGT
1 + Thu sut thu TTB

Trng hp c s kinh doanh xut khu k khai gi bn ( c thu GTGT v thu

TTB) lm cn c xc nh gi tnh thu TTB thp hn 10% so vi gi bn trn th trng
th gi tnh thu tiu th c bit l gi do c quan thu n nh theo quy nh ca Lut qun
l thu v cc vn bn hng dn thi hnh.
9). i vi dch v, gi tnh thu TTB l gi cung ng dch v ca c s kinh doanh
cha c thu GTGT v cha c thu TTB, c xc nh nh sau:

Gi tnh
thu TTB

Gi dch v cha c thu

GTGT
1 + Thu sut thu TTB

Gi dch v cha c thu GTGT lm cn c xc nh gi tnh thu tiu th c bit

i vi mt s dch v quy nh nh sau:
a) i vi kinh doanh gn l doanh thu cha c thu GTGT v bn th hi vin, bn
v chi gn, bao gm c tin ph chi gn do ngi chi gn, hi vin tr cho c s kinh
doanh gn (gm c tin ph bo dng sn c) v tin k qu (nu c). Trng hp khon
k qu c tr li ngi k qu th c s s c hon li s thu np bng cch khu
tr vo s phi np ca k tip theo, nu khng khu tr th c s s c hon thu theo
quy nh. Trng hp c s kinh doanh gn c kinh doanh cc loi hng ha, dch v khc
khng thuc i tng chu thu tiu th c bit th cc hng ha, dch v khng phi
chu thu tiu th c bit.
V d 4: c s kinh doanh gn c t chc cc hot ng kinh doanh khch sn, n
ung, bn hng ha, hoc cc tr chi khng thuc din chu thu TTB th cc hng ha,
dch v ny khng phi chu thu TTB.
b) i vi kinh doanh ca-si-n, tr chi in t c thng, gi tnh thu TTB l
doanh thu t kinh doanh ca-si-n, tr chi in t c thng tr tin tr thng cho khch
tc l bng s tin thu c (cha c thu GTGT) do i cho khch trc khi chi ti quy
i tin hoc bn chi, my chi tr i s tin i tr li khch hng.

50

GIO TRNH THU

c) i vi kinh doanh t cc l doanh thu bn v t cc tr (-) tin tr thng

cho khch hng (gi cha c thu GTGT), khng bao gm doanh s bn v vo ca xem cc
s kin gii tr gn vi hot ng t cc.
d) i vi kinh doanh v trng, mt-xa v ka-ra--k, gi tnh thu l doanh thu
cha c thu GTGT ca cc hot ng trong v trng, c s mt-xa v karaoke, bao gm
c doanh thu ca dch v n ung v cc dch v khc i km (v d tm, xng hi trong c
s mt-xa).
V d 5: Doanh thu cha c thu GTGT kinh doanh v trng (bao gm c doanh thu
dch v n ung) ca c s kinh doanh A trong k tnh thu l 100.000.000.

Gi tnh
=
thu TTB

100.000.00
0
1 + 40%

100.000.00
0
1,4

71.428.57
1

) i vi kinh doanh x s l doanh thu bn v cc loi hnh x s c php kinh

doanh theo quy nh ca php lut (doanh thu cha c thu GTGT).
10). Gi tnh thu TTB i vi hng ha, dch v quy nh t khon 1 n khon 9
iu ny bao gm c khon thu thm tnh ngoi gi bn hng ha, gi cung ng dch v (nu
c) m c s sn xut kinh doanh c hng.
Gi tnh thu c tnh bng ng Vit Nam. Trng hp ngi np thu c doanh
thu bng ngoi t th phi quy i ngoi t ra ng Vit Nam theo t gi giao dch bnh qun
trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi
im pht sinh doanh thu xc nh gi tnh thu.
i vi hng ha nhp khu: Vic quy i t gi gia ng Vit Nam vi ng tin
nc ngoi dng xc nh tr gi tnh thu c thc hin theo quy nh ca php lut v
thu xut khu, thu nhp khu.
11). Trng hp c s sn xut, kinh doanh khng thc hin hoc thc hin khng
ng ch ha n, chng t th c quan thu cn c vo tnh hnh sn xut kinh doanh
thc t n nh doanh thu theo quy nh ca Lut Qun l thu v xc nh s thu TTB
phi np.
12). Thi im xc nh thu TTB nh sau:
- i vi hng ha: thi im pht sinh doanh thu i vi hng ha l thi im
chuyn giao quyn s hu hoc quyn s dng hng ho cho ngi mua, khng phn bit
thu c tin hay cha thu c tin;
- i vi dch v: thi im pht sinh doanh thu l thi im hon thnh vic cung
ng dch v hoc thi im lp ho n cung ng dch v, khng phn bit thu c tin
hay cha thu c tin.
- i vi hng ha nhp khu l thi im ng k t khai hi quan.

51

GIO TRNH THU

13). C s sn xut, nhp khu hng ha, kinh doanh dch v chu thu TTB phi
thc hin ng ch k ton, ha n, chng t khi mua, bn hng ha, kinh doanh dch
v v vn chuyn hng ha theo quy nh ca php lut.
C s sn xut khi bn hng ha, giao hng cho cc chi nhnh, c s ph thuc, i l
u phi s dng ha n. Trng hp chi nhnh, ca hng trc thuc t trn cng mt
tnh, thnh ph vi c s sn xut hoc hng xut chuyn kho th c s c s dng phiu
xut kho kim vn chuyn ni b km theo lnh iu ng ni b.
C s sn xut mt hng chu thu TTB c s dng nhn hiu hng ha phi ng
k mu nhn hiu hng ha s dng theo quy nh.
2. Thu sut thu TTB
* Biu thu sut:
Thu sut thu tiu th c bit i vi hng ho, dch v c quy nh theo Biu
thu tiu th c bit sau y:
BIU THU TIU TH C BIT
STT

Hng ho, dch v

Hng ho

Thuc l iu, x g v cc ch phm khc t cy thuc l

Ru

Thu sut (%)

65

a) Ru t 20 tr ln

T ngy 01 thng 01 nm 2010 n ht ngy 31 thng 12 nm

2012

45

T ngy 01 thng 01 nm 2013

50

b) Ru di 20

25

Bia
T ngy 01 thng 01 nm 2010 n ht ngy 31 thng 12 nm
2012

45

T ngy 01 thng 01 nm 2013

50

Xe t di 24 ch
a) Xe t ch ngi t 9 ch tr xung, tr loi quy nh ti
im 4, 4e v 4g iu ny
Loi c dung tch xi lanh t 2.000 cm3 tr xung

45

52

GIO TRNH THU

STT

Hng ho, dch v

Thu sut (%)

Loi c dung tch xi lanh trn 2.000 cm3 n 3.000 cm3

50

Loi c dung tch xi lanh trn 3.000 cm3

60

b) Xe t ch ngi t 10 n di 16 ch, tr loi quy nh

ti im 4, 4e v 4g iu ny

30

c) Xe t ch ngi t 16 n di 24 ch, tr loi quy nh

ti im 4, 4e v 4g iu ny

15

d) Xe t va ch ngi, va ch hng, tr loi quy nh ti

im 4, 4e v 4g iu ny

15

Bng 70% mc
thu sut p dng
) Xe t chy bng xng kt hp nng lng in, nng
cho xe cng loi
lng sinh hc, trong t trng xng s dng khng qu
quy nh ti im
70% s nng lng s dng.
4a, 4b, 4c v 4d
iu ny

e) Xe t chy bng nng lng sinh hc

Bng 50% mc
thu sut p dng
cho xe cng loi
quy nh ti im
4a, 4b, 4c v 4d
iu ny

g) Xe t chy bng in
Loi ch ngi t 9 ch tr xung

25

Loi ch ngi t 10 n di 16 ch

15

Loi ch ngi t 16 n di 24 ch

10

Loi thit k va ch ngi, va ch hng

10

Xe m t hai bnh, xe m t ba bnh c dung tch xi lanh trn

125cm3

20

Tu bay

30

Du thuyn

30

Xng cc loi, nap-ta, ch phm ti hp v cc ch phm khc

pha ch xng

10

iu ho nhit cng sut t 90.000 BTU tr xung

10

53

GIO TRNH THU

STT

Hng ho, dch v

Thu sut (%)

10

Bi l

40

11

Vng m, hng m

70

II

Dch v

Kinh doanh v trng

40

Kinh doanh mt-xa, ka-ra--k

30

Kinh doanh ca-si-n, tr chi in t c thng

30

Kinh doanh t cc

30

Kinh doanh gn

20

Kinh doanh x s

15

* Ch : Trng hp c s sn xut nhiu loi hng ha v kinh doanh nhiu loi

dch v chu thu TTB c cc mc thu sut khc nhau th phi k khai np thu TTB
theo tng mc thu sut quy nh i vi tng loi hng ha, dch v; nu c s sn xut
hng ha, kinh doanh dch v khng xc nh c theo tng mc thu sut th phi tnh v
np thu theo mc thu sut cao nht ca hng ha, dch v m c s c sn xut, kinh
doanh.
IV. HON THU, KHU TR, GIM THU TIU TH C BIT
1. Hon thu
Ngi np thu TTB c hon thu np trong cc trng hp sau y:
- Hng tm nhp khu, ti xut khu bao gm:
+ Hng ho nhp khu np thu tiu th c bit nhng cn lu kho, lu bi ti
ca khu v ang chu s gim st ca c quan hi quan, c ti xut ra nc ngoi.
+ Hng ho nhp khu np thu tiu th c bit giao, bn hng cho nc ngoi
thng qua cc i l ti Vit Nam; hng ha nhp khu bn cho cc phng tin ca cc
hng nc ngoi trn cc tuyn ng quc t qua cng Vit Nam v cc phng tin ca
Vit Nam trn cc tuyn ng quc t theo qui nh ca Chnh ph.
+ Hng tm nhp khu ti xut khu theo phng thc kinh doanh hng tm nhp
ti xut khi ti xut khu c hon li s thu tiu th c bit np tng ng vi s
hng ti xut khu.
+ Hng nhp khu np thu tiu th c bit nhng ti xut khu ra nc ngoi
c hon li s thu tiu th c bit np i vi s hng xut tr li nc ngoi.

GIO TRNH THU

54

+ Hng tm nhp khu d hi ch, trin lm, gii thiu sn phm hoc phc v
cng vic khc trong thi hn nht nh np thu tiu th c bit, khi ti xut khu c
hon thu.
Trng hp hng tm nhp khu ti xut khu, nu thc ti xut khu trong thi
hn np thu theo quy nh ca php lut v thu xut khu, thu nhp khu th khng phi
np thu tiu th c bit tng ng vi s hng thc t ti xut.
+ Hng nhp khu np thu TTB theo khai bo, nhng thc t nhp khu t hn
so vi khai bo; hng nhp khu trong qu trnh nhp khu b h hng, mt c l do xc
ng, np thu TTB.
+ i vi hng nhp khu cha ph hp v cht lng, chng loi theo hp ng,
giy php nhp khu (do pha ch hng nc ngoi gi sai), c gim nh ca c quan c
thm quyn kim nghim v xc nhn ca ch hng nc ngoi m c php nhp khu th
c quan Hi quan kim tra v xc nhn li s thu TTB phi np, nu c s thu np
tha th c hon li, nu np thiu th phi np s phi np.
Trng hp c php xut khu tr li nc ngoi th c hon li s thu TTB
np i vi s hng xut tr li nc ngoi.
Trng hp tr li hng cho bn nc ngoi trong thi hn cha phi np thu nhp
khu theo ch quy nh th c quan Hi quan kim tra th tc v thc hin vic khng thu
thu TTB ph hp vi s hng nhp khu tr li nc ngoi.
- Hng ho l nguyn liu nhp khu sn xut, gia cng hng xut khu c
hon li s thu tiu th c bit np tng ng vi s nguyn liu dng sn xut
hng ho thc t xut khu.
Vic hon thu TTB theo quy nh ti khon 1, khon 2 iu ny ch thc hin i
vi hng ha thc t xut khu v th tc, h s, trnh t, thm quyn gii quyt hon thu
tiu th c bit i vi hng nhp khu c thc hin theo quy nh nh i vi vic gii
quyt hon thu nhp khu theo quy nh ca php lut v thu xut khu, thu nhp khu.
- C s sn xut, kinh doanh quyt ton thu khi sp nhp, chia, tch, gii th, ph
sn, chuyn i hnh thc s hu, giao, bn, khon, cho thu doanh nghip nh nc c s
thu tiu th c bit np tha, c s c quyn ngh c quan thu hon li s thu tiu th
c bit np tha.
- Hon thu TTB trong cc trng hp:
+ Hon thu theo quyt nh ca c quan c thm quyn theo quy nh ca php lut.
+ Hon thu theo iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh
vin.
+ Hon thu trong trng hp c s tin thu tiu th c bit np ln hn s tin
thu tiu th c bit phi np theo quy nh.
Th tc, h s, trnh t, thm quyn gii quyt hon thu TTB c thc hin theo
quy nh ca Lut qun l thu v cc vn bn hng dn thi hnh.
2. Khu tr thu

55

GIO TRNH THU

Ngi np thu sn xut hng ho thuc i tng chu thu tiu th c bit bng
nguyn liu chu thu tiu th c bit nu c chng t hp php th c khu tr s thu
tiu th c bit np i vi nguyn liu khi xc nh s thu tiu th c bit phi np
khu sn xut. S thu tiu th cA bit c khu tr tng ng vi s thu tiu th c
bit ca nguyn liu s dng sn xut ra hng ha chu thu TTB xut bn.
- Vic khu tr tin thu tiu th c bit c thc hin khi k khai thu tiu th c
bit theo cng thc sau:

S thu TTB phi

np

S thu TTB np khu

S thu TTB phi np ca
nguyn liu mua vo tng
hng chu thu TTB xut ng vi s hng xut kho tiu
kho tiu th trong k
th trong k

V d 6:
Trong k k khai thu, c s A pht sinh cc nghip v sau:
+ Nhp khu 10.000 lt ru nc, np thu TTB khi nhp khu 250 triu ng
(cn c bin lai np thu TTB khu nhp khu).
+ Xut kho 8.000 lt sn xut 12.000 chai ru.
+ Xut bn 9.000 chai ru, s thu TTB phi np ca 9.000 chai ru xut bn l
350 triu ng.
+ S thu TTB np khu nhp khu nc ru phn b cho 9.000 chai ru
bn ra l 150 triu ng.
S thu TTB c s A phi np trong k l:
350 triu ng - 150 triu ng = 200 triu ng.
- Trng hp cha xc nh c chnh xc s thu TTB np cho s nguyn vt
liu tng ng vi s sn phm tiu th trong k th c th cn c vo s liu ca k trc
tm tnh s thu TTB c khu tr v s quyt ton theo s thc t vo cui thng,
cui qu. Trong mi trng hp, s thu TTB c php khu tr ti a khng vt qu
s thu TTB tnh cho phn nguyn liu theo tiu chun nh mc kinh t k thut ca sn
phm. C s sn xut phi ng k nh mc kinh t k thut ca sn phm vi c quan thu
trc tip qun l c s.
3. Gim thu
Vic gim thu TTB c thc hin theo quy nh ti iu 9 Lut thu tiu th c
bit s 27/2008/QH12.
Th tc, h s gim thu c thc hin theo quy nh ca Lut Qun l thu v cc
vn bn hng dn thi hnh.

56

GIO TRNH THU

CHNG IV:
THU XUT KHU, NHP KHU
I. KHI NIM, C IM, VAI TR
1. Khi nim:

GIO TRNH THU

57

Thu xut nhp khu l sc thu gin thu nh trc tip vo hng ha xut, nhp
khu thng qua cc t chc, c nhn c hot ng xut, nhp khu.
2. c im
- L sc thu gin thu;
- Ch nh vo hng ha xut, nhp khu
- L sc thu c nhiu mc thu sut khc nhau v thng mc cao
3. Vai tr:
- Mang li ngun thu ngoi t ln cho NSNN.
- L ngun thu ln ca NSNN
- L cng c iu hnh, iu tit v m nn kinh t ca Chnh ph thng qua
iu tit thu sut hn ch xut khu, nhp khu hoc thc y xut khu, nhp
khu.
- Gp phn iu tit hot ng xut, nhp khu.
II. i tng chu thu:
- Hng ha xut khu, nhp khu qua ca khu, bin gii Vit Nam, bao gm hng
ha xut khu, nhp khu qua ca khu ng b, ng sng, cng bin, cng hng khng,
ng st lin vn quc t, bu in quc t v a im lm th tc hi quan khc c
thnh lp theo quyt nh ca c quan Nh nc c thm quyn.
- Hng ha c a t th trng trong nc vo khu phi thu quan v t khu phi
thu quan vo th trng trong nc.
- Hng ha mua bn, trao i khc c coi l hng ha xut khu, nhp khu.
III. i tng khng chu thu:
- Hng ho vn chuyn qu cnh hoc chuyn khu qua ca khu, bin gii Vit Nam
theo quy nh ca php lut v hi quan.
- Hng ha vin tr nhn o, hng ha vin tr khng hon li ca cc Chnh ph,
cc t chc thuc Lin hp quc, cc t chc lin chnh ph, cc t chc quc t, cc t
chc phi chnh ph (NGO) nc ngoi, cc t chc kinh t hoc c nhn ngi nc ngoi
cho Vit Nam v ngc li, nhm pht trin kinh t-x hi, hoc cc mc ch nhn o khc
c thc hin thng qua cc vn kin chnh thc gia hai bn, c cp c thm quyn ph
duyt; cc khon tr gip nhn o, cu tr khn cp nhm khc phc hu qu chin tranh,
thin tai, dch bnh.
- Hng ha t khu phi thu quan xut khu ra nc ngoi; hng ha nhp khu t
nc ngoi vo khu phi thu quan v ch s dng trong khu phi thu quan; hng ha a t
khu phi thu quan ny sang khu phi thu quan khc.
- Hng ha l phn du kh thuc thu ti nguyn ca Nh nc khi xut khu.

GIO TRNH THU

58

IV. i tng np thu; i tng c y quyn, bo lnh v np thay thu sau

y gi chung l ngi np thu:
1. i tng np thu i vi hng ho xut khu, nhp khu bao gm:
- Ch hng ha xut khu, nhp khu.
- T chc nhn y thc xut khu, nhp khu.
- C nhn c hng ha xut khu, nhp khu khi xut cnh, nhp cnh; gi hoc nhn
hng ha qua ca khu, bin gii Vit Nam.
2. i tng c y quyn, bo lnh v np thay thu, bao gm:
- i l lm th tc hi quan trong trng hp c i tng np thu u quyn np
thu i vi hng ho xut khu, nhp khu.
- Doanh nghip cung cp dch v bu chnh, dch v chuyn pht nhanh quc t trong
trng hp np thay thu cho i tng np thu.
- T chc tn dng hoc t chc khc hot ng theo quy nh ca Lut cc t chc
tn dng trong trng hp bo lnh, np thay thu cho i tng np thu theo quy nh ti
Mc IV Phn C Thng t ny.
V. p dng iu c quc t:
Trong trng hp iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh
vin c quy nh v thu i vi hng ho xut khu, nhp khu khc vi quy nh ca
Thng t ny th p dng quy nh ca iu c quc t .
VI. Thu i vi hng ho mua bn, trao i ca c dn bin gii:
- Hng ha mua bn, trao i ca c dn bin gii c min thu xut khu, thu
nhp khu trong nh mc, nu vt qu nh mc th phi np thu i vi phn vt nh
mc.
- nh mc c min thu i vi hng ha mua bn, trao i ca c dn bin gii
thc hin theo quy nh hin hnh ti Quyt nh ca Th tng Chnh ph.
VII. T gi xc nh tr gi tnh thu, ng tin np thu:
1. T gi gia ng Vit Nam vi ng tin nc ngoi dng xc nh tr gi tnh
thu l t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh
nc Vit Nam cng b ti thi im tnh thu, c ng trn Bo Nhn dn, a tin trn
trang in t hng ngy ca Ngn hng Nh nc Vit Nam. Trng hp vo cc ngy
khng pht hnh Bo Nhn dn, khng a tin ln trang in t hoc c pht hnh, c a
tin ln trang in t nhng khng thng bo t gi hoc thng tin cha cp nht n ca
khu trong ngy th t gi tnh thu ca ngy hm c p dng theo t gi tnh thu ca
ngy lin k trc .
Trng hp ngi np thu k khai trc ngy ng k T khai hi quan th t gi
tnh thu c p dng theo t gi ti ngy ngi np thu k khai, nhng khng qu 3
ngy lin k trc ngy ng k T khai hi quan.
i vi cc ng ngoi t cha c Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b t gi
giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng th xc nh theo nguyn tc t
gi tnh cho gia t gi ng la M (USD) vi ng Vit Nam v t gi gia ng la
M vi cc ngoi t do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im tnh thu.

GIO TRNH THU

59

2. ng tin np thu: Thu xut khu, thu nhp khu c np bng ng Vit
Nam. Trng hp np thu bng ngoi t th ngi np thu phi np bng ngoi t t do
chuyn i. Vic quy i t ngoi t ra ng Vit Nam theo t gi giao dch bnh qun trn
th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im
tnh thu.
VIII. Nguyn tc qun l thu:
Qun l thu i vi hng ho xut khu, nhp khu phi m bo cng khai, minh
bch, bnh ng; bo m quyn v li ch hp php ca ngi np thu; trn c s nh gi
qu trnh chp hnh php lut thu ca ngi np thu; c u tin v to thun li i vi
ngi np thu thuc i tng chp hnh tt php lut thu.
Ngi np thu chp hnh tt php lut thu l ch hng chp hnh tt php lut hi
quan v khng cn n tin thu qu hn, khng cn n tin pht chm np thu ti thi im
ng k T khai hi quan.
Ch hng chp hnh tt php lut v hi quan thc hin theo hng dn ti Thng t
ca B Ti chnh hng dn v th tc hi quan, kim tra, gim st hi quan.
IX. H s thu:
1. H s thu trong Thng t ny bao gm h s khai thu, min thu, xt min thu,
gim thu, hon thu, xo n tin thu, xo n tin pht, gia hn np thu v truy thu thu.
2. H s thu hng dn ti Thng t ny c quy nh np bn photocopy, bn dch
sang ting Vit th ngi np thu hoc ngi i din theo y quyn phi xc nhn sao y
bn chnh, k tn, ng du vo bn photocopy, bn dch sang ting Vit ghi r dch ng
ni dung bn gc v chu trch nhim trc php lut v tnh hp php ca cc giy t ny.
3. Ngoi cc giy t phi np theo quy nh, khi np h s thu, ngi np thu phi
k danh mc ti liu ca h s thu.
X. CN C TNH THU, PHNG PHP TNH THU
1. Hng ho p dng thu sut theo t l phn trm:
1.1 Cn c tnh thu xut khu, thu nhp khu:
- S lng hng ho xut khu, nhp khu:
S lng hng ho xut khu, nhp khu lm cn c tnh thu l s lng tng mt
hng thc t xut khu, nhp khu.
- Tr gi tnh thu c thc hin theo hng dn ti Thng t ca B Ti chnh
hng dn v vic xc nh tr gi hi quan i vi hng ho xut khu, nhp khu.
- Thu sut:
+ Thu sut thu xut khu: Thu sut i vi hng ho xut khu c quy nh c
th cho tng mt hng ti Biu thu xut khu do B trng B Ti chnh ban hnh.

60

GIO TRNH THU

+ Thu sut thu nhp khu: Thu sut i vi hng ho nhp khu c quy nh c
th cho tng mt hng, bao gm thu sut u i, thu sut u i c bit v thu sut
thng thng:
* Thu sut u i p dng i vi hng ha nhp khu c xut x t nc, nhm
nc hoc vng lnh th thc hin i x ti hu quc trong quan h thng mi vi Vit
Nam (Nc, nhm nc hoc vng lnh th nu y do B Thng mi thng bo). Thu
sut u i c quy nh c th cho tng mt hng ti Biu thu nhp khu u i do B
trng B Ti chnh ban hnh. Ngi np thu t khai v t chu trch nhim trc php
lut v xut x hng ha.
* Thu sut u i c bit c quy nh c th cho tng mt hng ti cc Quyt
nh ca B trng B Ti chnh v c hng dn thc hin ti Thng t s 45/2007/TTBTC ngy 7/5/2007 ca B Ti chnh.
* Thu sut thng thng p dng i vi hng ha nhp khu c xut x t nc,
nhm nc hoc vng lnh th khng thc hin i x ti hu quc v khng thc hin u
i c bit v thu nhp khu vi Vit Nam. Thu sut thng thng c p dng thng
nht bng 150% mc thu sut u i ca tng mt hng tng ng quy nh ti Biu thu
nhp khu u i.
Thu sut thng thng

Thu sut u i

150%

Vic phn loi hng ho xc nh cc mc thu sut nu ti im 1.3 Mc I ny

phi tun th theo ng cc nguyn tc phn loi hng ho, c thc hin theo Thng t
ca B Ti chnh hng dn v phn loi hng ho xut khu, nhp khu v cc vn bn
hin hnh khc c lin quan.
+ Ngoi vic chu thu theo quy nh ti im 1.3.2.1, 1.3.2.2 hoc 1.3.2.3 Mc ny,
nu hng ha nhp khu qu mc vo Vit Nam, c s tr cp, c bn ph gi hoc c s
phn bit i x i vi hng ha xut khu ca Vit Nam th b p dng thu chng tr cp,
thu chng bn ph gi, thu chng phn bit i x, thu t v v c thc hin theo
cc vn bn quy phm php lut hng dn ring.
1.2 Phng php tnh thu xut khu, thu nhp khu:
Cn c s lng tng mt hng thc t xut khu, nhp khu ghi trong T khai hi
quan, tr gi tnh thu v thu sut tng mt hng xc nh s tin thu phi np theo cng
thc sau:
S tin thu
xut
khu, =
thu
nhp
khu
phi
np

S lng n v tng mt
hng thc t xut khu,x
nhp khu ghi trong T
khai hi quan

Tr gi tnh thu
tnh trn mt nx
v hng ha

Thu sut ca
tng
mt
hng

61

GIO TRNH THU

Trng hp s lng hng ha xut khu, nhp khu thc t c chnh lch so vi ho
n thng mi do tnh cht ca hng ho, ph hp vi iu kin giao hng v iu kin
thanh ton trong hp ng mua bn hng ho th s tin thu xut khu, thu nhp khu phi
np c xc nh trn c s tr gi thc thanh ton cho hng ha xut khu, nhp khu v
thu sut tng mt hng.
V d: Doanh nghip A nhp khu mt hng xng, trong ha n thng mi c ghi
tr gi thc thanh ton cho l hng ha nhp khu l 100 lt xng x 6.000/lt = 600.000
ng. Tuy nhin, khi lm th tc hi quan th s lng hng ha thc t nhp khu l 95 lt
xng ph hp vi iu kin giao hng v iu kin thanh ton trong hp ng mua bn hng
ho th trong trng hp ny s tin thu nhp khu phi np c xc nh trn c s tr gi
thc thanh ton cho l hng ha nhp khu 600.000 ng v thu sut thu nhp khu ca
mt hng xng.
2. Hng ho p dng thu tuyt i:
2.1 Cn c tnh thu xut khu, thu nhp khu:
- S lng hng ho xut khu, nhp khu:
S lng hng ho xut khu, nhp khu lm cn c tnh thu l s lng tng mt
hng thc t xut khu, nhp khu trong Danh mc hng ha p dng thu tuyt i.
- Mc thu tuyt i quy nh trn mt n v hng ho.
2.2 Phng php tnh thu xut khu, thu nhp khu:
Vic xc nh s tin thu phi np i vi hng ha p dng thu tuyt i thc hin
theo cng thc sau:
S tin thu xut
khu, thu nhp =
khu phi np

S lng n v tng mt
hng thc t xut khu,x
nhp khu ghi trong T khai
hi quan

Mc thu tuyt i quy

nh trn mt n v hng
ho

XI. KHAI THU, NP THU

1. Khai thu:
1.1 Nguyn tc khai thu, np thu c thc hin theo quy nh ti iu 4 Ngh
nh s 85/2007/N-CP ngy 25/5/2007 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut qun
l thu (sau y vit tt l Ngh nh s 85/2007/N-CP ngy 25/5/2007).
1.2 H s khai thu:
- H s khai thu i vi hng ho xut khu, nhp khu l h s hi quan theo quy
nh ca php lut hi quan.
- Trong cc trng hp c th sau y, h s khai thu phi c thm:

GIO TRNH THU

62

+ T khai tr gi hng ho nhp khu i vi trng hp hng ho nhp khu thuc

din phi khai T khai tr gi: 01 bn chnh;
+ Giy chng nhn xut x hng ha u i c bit (C/O) i vi trng hp hng
ho iu kin c p dng thu sut thu nhp khu u i c bit: 01 bn gc;
+ Trng hp nhp khu hng ho l my mc, thit b, vt t phng tin vn ti
thuc i tng khng chu thu gi tr gia tng quy nh ti im 4 iu 4 Ngh nh s
158/2003/N-CP ngy 10/12/2003 ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh Lut thu gi tr
gia tng, tu theo tng trng hp c th phi c thm mt trong cc giy t sau:
* Giy bo trng thu v hp ng bn hng cho cc doanh nghip theo kt qu u
thu (Giy bo trng thu ghi r gi hng ho phi thanh ton khng bao gm thu gi tr gia
tng) i vi trng hp hng ho thuc i tng khng chu thu gi tr gia tng do c s
trng thu nhp khu;
* Hp ng cho thu ti chnh, i vi trng hp cng ty cho thu ti chnh nhp
khu cho thu ti chnh;
* Vn bn ca c quan c thm quyn giao nhim v cho cc t chc thc hin cc
chng trnh, d n, ti nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh hoc hp ng khoa
hc v cng ngh gia bn t hng v bn nhn t hng thc hin hp ng khoa hc v
cng ngh, i vi trng hp nhp khu nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh;
* Xc nhn ca gim c doanh nghip hoc th trng c quan nghin cu khoa hc
v cc loi hng ha nhp khu s dng lm ti sn c nh; s dng trc tip vo hot
ng nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh; s dng vo hot ng thm d, pht
trin m du kh; l loi chuyn dng cho my bay.
Ring i vi my bay, gin khoan, tu thu thu ca nc ngoi, loi trong nc
cha sn xut c, dng cho sn xut, kinh doanh khng phi np thu gi tr gia tng, cc
c s i thu ch phi xut trnh cho c quan Hi quan hp ng thu k vi nc ngoi.
Cc loi hng ho nhp khu trn thuc loi trong nc cha sn xut c cn nhp
khu c xc nh cn c vo danh mc cc loi my mc, thit b, phng tin vn ti
chuyn dng, vt t xy dng, vt t, ph tng trong nc sn xut c do B K hoch
v u t ban hnh.
+ i vi hng ho thuc i tng min thu xut khu, thu nhp khu, thc hin
theo hng dn ti im 2 Mc I phn D Thng t ny.
1.3 Thi hn, a im np h s khai thu; tip nhn, kim tra v x l h s khai
thu:
Thi hn, a im np h s khai thu; tip nhn, kim tra v x l h s khai thu
l thi hn, a im np h s hi quan, tip nhn, kim tra v x l h s hi quan.
1.4 Khai b sung h s khai thu:
- Trng hp khai b sung:
Cc trng hp khai b sung h s khai thu i vi hng ho xut khu, nhp khu
c thc hin theo quy nh ti khon 2 iu 34 Lut qun l thu.
- Ni dung khai b sung:

GIO TRNH THU

63

Khai b sung h s khai thu i vi hng ho xut khu, nhp khu bao gm:
+ Khai b sung ti liu, thng tin lm c s xc nh cc yu t, cn c tnh thu hoc
xc nh i tng khng chu thu; hoc xc nh i tng min thu, xt min thu, gim
thu, hon thu.
+ Khai b sung s tin thu phi np, s tin thu np, s tin thu chnh lch cn
phi np hoc s tin thu chnh lch np tha (nu c), s tin pht chm np ca tng mt
hng v ca c T khai hi quan; cam kt trc php lut v tnh chnh xc, hp php ca
chng t, h s khai b sung.
* Trng hp khai b sung lm tng s tin thu phi np, ngi np thu t xc nh
s tin pht chm np cn c vo s tin thu np chm, s ngy chm np v mc x pht theo
quy nh ti iu 106 Lut qun l thu. Trng hp ngi np thu khng t xc nh hoc
xc nh khng ng s tin pht chm np, c quan hi quan xc nh v thng bo cho
ngi np thu bit thc hin.
* Trng hp khai b sung lm gim s tin thu phi np, ngi np thu c b
tr s tin thu gim sau khi thc hin thanh ton tin thu, tin pht (nu c) theo quy
nh ti iu 45 Lut Qun l thu. Vic b tr thc hin theo hng dn ti im 5 Mc IV
Phn E Thng t ny.
- Vn bn ngh khai b sung thc hin theo Mu s 01 Ph lc 2 ban hnh km
theo Thng t ny.
- X l h s khai b sung:
C quan hi quan ni lm th tc hi quan l hng khai b sung c trch nhim tip
nhn, kim tra h s khai b sung v thng bo kt qu cho ngi np thu bit:
* Trong thi hn tm 08 gi lm vic i vi trng hp ngi np thu t pht hin
h s khai thu np c sai st v khai b sung vi c quan hi quan trc thi im kim
tra thc t hng ho hoc quyt nh min kim tra thc t hng ho;
* Trong thi hn nm 05 ngy lm vic k t ngy tip nhn h s khai b sung i
vi trng hp khc.
2. Thi im tnh thu:
- Thi im tnh thu xut khu, thu nhp khu l ngy ng k T khai hi quan.
Thu xut khu, thu nhp khu c tnh theo thu sut, tr gi tnh thu v t gi tnh thu
ti thi im tnh thu. Trng hp ngi np thu khai bo in t th thi im tnh thu
thc hin theo quy nh v th tc hi quan in t.
- Hng ha xut khu, nhp khu ng k T khai hi quan mt ln xut khu,
nhp khu nhiu ln th thu xut khu, thu nhp khu c tnh theo thu sut, tr gi tnh
thu v t gi tnh thu theo ngy c hng ha xut khu, nhp khu trn c s s lng tng
mt hng thc t xut khu, nhp khu.
3. Thi hn np thu:
3.1 Thi hn np thu xut khu:
Thi hn np thu xut khu i vi hng ha xut khu l 30 (ba mi) ngy, k t
ngy ng k T khai hi quan.

GIO TRNH THU

64

3.2 Thi hn np thu nhp khu:

3.3 i vi hng ho nhp khu l hng tiu dng trong Danh mc hng ho do B
Thng mi cng b th phi np xong thu trc khi nhn hng. Tr cc trng hp sau:
- Ngi np thu c bo lnh v s tin thu phi np th thi hn np thu l thi
hn bo lnh, nhng khng qu 30 ngy k t ngy ng k T khai hi quan.
Vic bo lnh thc hin theo hng dn ti Mc IV Phn ny.
- Hng ho tiu dng trong Danh mc hng ho do B Thng mi cng b nhng
nhp khu phc v trc tip cho an ninh, quc phng, nghin cu khoa hc v gio dc o
to thuc i tng c xt min thu nhp khu th thi hn np thu l 30 ngy k t
ngy ng k T khai hi quan.
Trng hp kim tra, xc nh hng ha khng thuc i tng c xt min thu,
ngi np thu phi k khai, tnh li thu, tin pht chm np thu (nu c) theo thi hn
np thu ca hng tiu dng nu ti im 2.1 Mc ny.
- Thi hn np thu nhp khu i vi trng hp ngi np thu chp hnh tt php
lut thu:
- Hng ha nhp khu l vt t, nguyn liu trc tip sn xut hng ha xut khu
(bao gm c hng ho ng thi l hng tiu dng trong Danh mc hng ho do B Thng
mi cng b) th thi hn np thu l 275 (hai trm by mi lm) ngy, k t ngy ng k
T khai hi quan.
+ iu kin c p dng thi hn np thu 275 ngy, ngoi h s khai thu theo
hng dn ti im 2 Mc I Phn ny, ngi np thu phi np thm cho c quan hi quan
Bn ng k vt t, nguyn liu nhp khu trc tip sn xut hng ho xut khu.
i vi mt s trng hp c bit do chu k sn xut, d tr vt t, nguyn liu
phi ko di hn 275 ngy th thi hn np thu c th di hn 275 ngy. Thi gian c
ko di ti a khng qu thi hn phi giao hng ghi trn hp ng xut khu sn phm sn
xut t nguyn liu, vt t nhp khu ngh ko di thi hn np thu hoc khng qu chu
k sn xut sn phm.
c p dng thi hn np thu di hn 275 ngy, ngoi h s khai thu theo
hng dn ti im 2 Mc I Phn ny, ngi np thu phi np cho Cc Hi quan a
phng ni ng k T khai hi quan hng ha nhp khu nguyn liu, vt t cc giy t
sau y:
* Cng vn ngh p dng thi hn np thu di hn 275 ngy i vi tng trng
hp c th ph hp vi thc t ca vic d tr nguyn liu, vt t, trong nu r l do, s
tin thu ngh, thi hn ngh c ko di, m t quy trnh, thi gian sn xut, cam kt
v ni dung khai bo: 01 bn chnh;
* Bn ng k vt t, nguyn liu nhp khu trc tip sn xut hng ho xut
khu: 01 bn chnh;
Cc Hi quan a phng ni ng k T khai hi quan hng ha nhp khu nguyn
liu, vt t tip nhn, kim tra s b h s v x l nh sau:
Trng hp h s y , ng i tng th c kin xut gii quyt chuyn
Tng cc Hi quan xem xt quyt nh gia hn thi hn np thu.
Trng hp cn kim tra xc nh thc t chu k sn xut, d tr vt t, nguyn liu,
Tng cc Hi quan giao Cc Hi quan a phng phi hp vi c quan thu, c quan c

GIO TRNH THU

65

lin quan kim tra bo co Tng cc Hi quan trc khi c vn bn tr li chnh thc. Vic
kim tra phi lp thnh bin bn trong nu r chu k sn xut sn phm t nguyn liu,
vt t ngh ko di thi hn np thu.
+ Nu qu thi hn np thu m ngi np thu mi xut khu hoc khng xut khu
sn phm th x l nh sau:
* i vi phn nguyn liu, vt t nhp khu s dng vo sn xut sn phm,
nhng sn phm khng xut khu th tnh li thi hn np thu l 30 ngy k t ngy ng
k T khai hi quan v pht chm np thu k t ngy th 31 n ngy np thu, ng thi
b x pht vi phm hnh chnh theo quy nh;
+ i vi phn nguyn liu, vt t nhp khu s dng vo sn xut sn phm v
thc xut khu ngoi thi hn np thu th tnh pht chm np thu k t ngy qu thi
hn np thu n ngy thc xut khu hoc ngy np thu (nu np thu trc ngy thc
xut khu).
i vi trng hp ngi np thu c p dng thi hn np thu 275 ngy hoc
di hn 275 ngy nhng khng xut khu sn phm hoc xut khu ngoi thi hn np thu,
th ngi np thu phi np thu (trng hp xut khu sn phm ngoi thi hn np thu
th phi np thu khi ht thi hn np thu c p dng v c hon li s tin thu
np khi sn phm thc t xut khu) v b x pht nh nu trn.
+ i vi hng ha kinh doanh theo phng thc tm nhp, ti xut hoc tm xut,
ti nhp, th thi hn np thu l 15 (mi lm) ngy, k t ngy ht thi hn tm nhp, ti
xut hoc tm xut, ti nhp (p dng cho c trng hp c php gia hn).
Trng hp ngi np thu c p dng thi hn np thu ca hng ha kinh
doanh theo phng thc tm nhp, ti xut nhng khng xut khu hoc xut khu ngoi
thi hn np thu th b x l nh sau:
* Hng ha khng xut khu th tnh li thi hn np thu nh i vi hng tiu dng
trong Danh mc hng ho do B Thng mi cng b hoc l 30 ngy k t ngy ng k
T khai hi quan nh i vi hng ho khc v b x pht chm np, x pht vi phm hnh
chnh theo quy nh;
* Hng ha thc xut khu ngoi thi hn np thu th tnh pht chm np thu k
t ngy qu thi hn np thu n ngy thc xut khu hoc ngy np thu (nu np thu
trc ngy thc xut khu).
+ i vi cc trng hp hng ha nhp khu khc (bao gm c hng ho ng thi
l hng tiu dng trong Danh mc hng ho do B Thng mi cng b nhng l vt t,
nguyn liu nhp khu trc tip dng cho sn xut) ngoi hai trng hp nu ti im
2.2.1 v 2.2.2 trn y th thi hn np thu l 30 (ba mi) ngy, k t ngy ng k T
khai hi quan.
- Thi hn np thu nhp khu i vi ngi np thu cha chp hnh tt php lut
thu:
+ Nu c t chc tn dng hoc t chc khc hot ng theo quy nh ca Lut cc
t chc tn dng bo lnh v s tin thu phi np th thi hn np thu thc hin theo thi
hn bo lnh, nhng khng qu thi hn i vi tng trng hp hng dn ti im 2.2
Mc ny.

GIO TRNH THU

66

+ Nu khng c t chc tn dng hoc t chc khc hot ng theo quy nh ca

Lut cc t chc tn dng bo lnh v s tin thu phi np, ngi np thu phi np xong
thu trc khi nhn hng.
+ Hng ho nhp khu phc v trc tip cho an ninh, quc phng, nghin cu khoa
hc v gio dc o to thuc i tng c xt min thu nhp khu th thi hn np thu
l 30 ngy k t ngy ngi np thu ng k T khai hi quan.
Trng hp kim tra, xc nh hng ha khng thuc i tng c xt min
thu, ngi np thu phi k khai, tnh li thi hn np thu nh i vi hng tiu dng v
b pht chm np thu tnh t ngy nhn hng n ngy np thu.
- Thi hn np thu i vi hng ho xut khu, nhp khu trong cc trng hp
khc:
+ Hng ho xut khu, nhp khu khng c hp ng mua bn hng ha; hng ho
xut khu, nhp khu ca c dn bin gii, phi np xong thu trc khi xut khu hng ho
ra nc ngoi hoc nhp khu hng ho vo Vit Nam.
+ Hng ho xut khu, nhp khu cn trong s gim st ca c quan hi quan, nhng
b c quan Nh nc c thm quyn tm gi iu tra, ch x l th thi hn np thu i
vi tng trng hp thc hin theo hng dn ti im 1 v 2 Mc ny v tnh t ngy c
quan Nh nc c thm quyn c vn bn cho php gii to hng ho tm gi.
+ Hng ha xut khu, nhp khu ng k T khai hi quan mt ln xut khu,
nhp khu nhiu ln th thi hn np thu i vi tng trng hp thc hin theo hng dn
ti im 1 v 2 Mc ny v tnh t ngy hng ha thc t xut khu, nhp khu.
+ i vi trng hp phi c gim nh v tiu chun k thut, cht lng, s lng,
chng loi m bo chnh xc cho vic tnh thu (nh xc nh tn mt hng, m s hng
ho theo danh mc Biu thu, cht lng, s lng, tiu chun k thut, tnh trng c, mi
ca hng ha nhp khu...), th ngi np thu vn phi np thu theo nh khai bo ti thi
im ng k T khai hi quan vi c quan hi quan; ng thi c quan hi quan phi thng
bo cho ngi np thu bit l do phi gim nh v nu kt qu gim nh khc so vi khai
bo ca ngi np thu dn n c thay i v s thu phi np th ngi np thu phi np
thu theo kt qu gim nh.
Cc chi ph lin quan n vic gim nh s do c quan hi quan chi tr trong trng
hp kt qu gim nh khc vi kt lun ca c quan hi quan hoc s do ngi np thu chi
tr trong trng hp kt qu gim nh ng vi kt lun ca c quan hi quan.
+ Thi hn np thu i vi trng hp c quan hi quan n nh thu:
* Trong trng hp hng ha c thng quan: i vi phn chnh lch gia s
tin thu do c quan hi quan n nh vi s tin thu do ngi np thu t tnh, t khai khi
lm th tc hi quan, th thi hn np thu l 10 (mi) ngy k t ngy c quan hi quan k
vn bn n nh thu.
* Trong trng hp hng ha cha c thng quan: i vi phn chnh lch gia s
tin thu do c quan hi quan n nh vi s tin thu do ngi np thu t tnh, t khai khi
lm th tc hi quan, th thi hn np thu i vi tng trng hp thc hin theo hng
dn ti im 1 v 2 Mc ny.

GIO TRNH THU

67

4. Bo lnh s tin thu phi np:

4.1 Trng hp ngi np thu c t chc tn dng hoc t chc khc hot ng
theo quy nh ca Lut cc t chc tn dng bo lnh v s tin thu phi np th thi hn
np thu l thi hn bo lnh, nhng ti a khng qu thi hn np thu i vi tng trng
hp hng dn ti Mc III trn y v phi np cho c quan hi quan vn bn bo lnh ca
t chc .
* Vn bn bo lnh l bn chnh v bao gm cc ni dung chnh sau y:
- Tn, m s thu, a ch, s in thoi, s fax ca ngi np thu c bo lnh v
ca t chc thc hin bo lnh;
- Mc ch bo lnh;
- T khai hi quan c bo lnh hoc s hp ng, ho n, vn ti n i vi
trng hp thc hin bo lnh trc khi lm th tc hi quan;
- Ngy pht hnh bo lnh, s tin bo lnh;
- Cam kt ca t chc nhn bo lnh nu r c trch nhim n cng v vic np thu
v np pht chm np thay cho ngi np thu trong trng hp ht thi hn np thu
nhng ngi np thu cha np xong thu;
- Thi hn bo lnh.
* Ht thi hn bo lnh trong trng hp thi hn bo lnh ngn hn thi hn np
thu hoc ht thi hn np thu trong trng hp thi hn bo lnh bng hoc di hn thi
hn np thu nhng ngi np thu cha np xong thu th t chc nhn bo lnh c trch
nhim np s tin thu v tin pht chm np thu (nu c) thay cho ngi np thu. Thi
hn chm np thu c tnh t ngy ht thi hn bo lnh hoc ht thi hn np thu nh
nu trn.
5. a im, hnh thc np thu:
- Ngi np thu np tin thu i vi hng ho xut khu, nhp khu trc tip vo
Kho bc Nh nc hoc thng qua ngn hng thng mi, t chc tn dng v t chc dch
v khc theo quy nh ca iu 44 Lut qun l thu.
- Trng hp ngi np thu np thu bng tin mt nhng Kho bc Nh nc khng
t chc thu thu bng tin mt ti a im lm th tc hi quan, c quan hi quan ni ng
k T khai hi quan thc hin thu s tin thu do ngi np thu np v chuyn ton b s
tin thu thu vo Kho bc Nh nc theo quy nh.
- Trng hp ti thi im ng k T khai hi quan, ngi np thu c n tin thu,
n tin pht ti cc c quan hi quan khc v mun np ngay s tin n thu, n pht ti
c quan hi quan ni ang lm th tc hi quan, th ngi np thu t khai bo v np thu
cho c quan hi quan.
- Kho bc Nh nc, ngn hng thng mi, t chc tn dng, t chc dch v khc
c trch nhim cp giy np tin vo ngn sch Nh nc cho ngi np thu theo ng
mu quy nh ca B Ti chnh.
C quan hi quan c trch nhim cp chng t thu tin thu cho ngi np thu theo
ng mu quy nh ca B Ti chnh trong trng hp thu thu bng tin mt.
- Kho bc Nh nc, ngn hng thng mi, t chc tn dng, t chc dch v khc,
c quan hi quan phi chuyn s tin thu thu ca ngi np thu vo ngn sch Nh
nc, trong thi hn 08 (tm) gi lm vic, k t khi thu tin thu ca ngi np thu.
Trng hp thu thu bng tin mt ti vng su, vng xa, hi o, vng i li kh khn, thi

GIO TRNH THU

68

hn chuyn tin thu vo ngn sch Nh nc l 05 (nm) ngy lm vic k t khi thu tin
thu ca ngi np thu.
6. Th t thanh ton tin thu:
6.1 Ngi np thu c ngha v thanh ton tin thu theo ng th t quy nh ti
iu 45 Lut qun l thu.
- Th t thanh ton tin thu phi thc hin theo tun t tin thu n, tin thu truy
thu, tin thu pht sinh, tin pht trong trng hp ngi np thu va c tin thu n, tin
thu truy thu, tin thu pht sinh, tin pht.
- Trng hp ngi np thu ch n mt loi tin thu th phi np theo th t thi
gian, khon tin pht sinh trc np trc, pht sinh sau np sau.
6.2 Kho bc Nh nc, c quan hi quan phi hp trao i thng tin v thu tin thu,
tin pht xc nh th t v thu theo ng th t quy nh, c th nh sau:
- C quan hi quan, theo di tnh hnh n thu ca ngi np thu, hng dn ngi
np thu np theo ng th t, xy dng h thng tra cu d liu ngi np thu t tra
cu v chp hnh np thu theo ng th t quy nh.
- Cn c chng t np tin thu ca ngi np thu, Kho bc Nh nc hch ton thu
ngn sch Nh nc v lun chuyn chng t, thng tin chi tit cc khon np cho c quan
hi quan bit theo di v qun l.
- Trng hp ngi np thu np tin thu khng ng th t, c quan hi quan lp
lnh iu chnh s tin thu thu, gi Kho bc Nh nc iu chnh, ng thi thng
bo cho ngi np thu bit v s tin thu, s tin pht c iu chnh.
- Trng hp ngi np thu khng ghi c th s tin np cho tng loi tin thu trn
chng t np thu, c quan hi quan hch ton s tin thu thu theo th t, ng thi
thng bo cho Kho bc Nh nc bit hch ton thu ngn sch Nh nc v thng bo
cho ngi np thu bit.
6.3 Khi B Ti chnh ban hnh quy nh mi v vic np thu vo ti khon thu ngn
sch Nh nc ca c quan hi quan m ti Kho bc Nh nc th vic np thu, hch ton
tin thu ca ngi np thu v vic chuyn tin thu np vo ngn sch Nh nc c
thc hin theo quy nh mi .
7. n nh thu:
- Trng hp n nh thu:
C quan hi quan ch thc hin n nh thu i vi cc trng hp quy nh ti iu
39 Lut qun l thu; iu 25, iu 26 Ngh nh s 85/2007/N-CP ngy 25/5/2007.
- Nguyn tc n nh thu:
Vic n nh thu phi theo ng cc nguyn tc quy nh ti iu 36 Lut qun l
thu.
- Cn c n nh thu:
Cn c c quan hi quan n nh thu l s lng, tr gi tnh thu, xut x hng
ho, mc thu sut thu xut khu, nhp khu, tiu th c bit, gi tr gia tng, t gi tnh
thu ca hng ha thc t xut khu, nhp khu; phng php tnh thu theo quy nh v cc
thng tin, c s d liu khc quy nh ti iu 27 Ngh nh s 85/2007/N-CP ngy
25/5/2007.
- Th tc, trnh t n nh thu:

69

GIO TRNH THU

* n nh thu i vi hng ha xut khu, nhp khu c thc hin trong qu trnh
lm th tc hi quan hoc sau khi hng ha c thng quan, n nh tng s tin thu
phi np ca tng mt hng, T khai hi quan hoc n nh tng yu t lin quan lm c s
xc nh tng s tin thu phi np ca tng mt hng, T khai hi quan.
* Khi n nh thu, c quan hi quan c trch nhim thng bo bng vn bn cho
ngi np thu bit yu t n nh v kt qu n nh thu theo quy nh. Trng hp hng
ho c thng quan, ngi np thu np s tin thu khai bo, th ban hnh Quyt
nh truy thu thu hoc Quyt nh hon li thu.
* Ngi np thu c trch nhim np s tin thu do c quan hi quan n nh.
Trng hp khng ng vi s tin thu do c quan hi quan n nh, ngi np thu vn
phi np s tin thu , ng thi c quyn yu cu c quan hi quan gii thch hoc khiu
ni, khi kin v vic n nh thu theo quy nh ca php lut v khiu ni, t co.
* Trng hp s tin thu n nh ca c quan hi quan ln hn s tin thu m
ngi np thu thc phi np theo quy nh, th c quan hi quan phi hon tr li s tin
thu np tha v bi thng thit hi theo quyt nh gii quyt khiu ni ca c quan Nh
nc c thm quyn hoc bn n, quyt nh ca To n.

CHNG V:
THU THU NHP DOANH NGHIP

GIO TRNH THU

70

I. KHI NIM, C IM, VAI TR

1. Khi nim:
Thu thu nhp doanh nghip (thu TNDN) l mt loi thu trc thu nh vo li
nhun ca cc doanh nghip.
2. c im
- L sc thu trc thu;
- Ngi np thu v ngi chu thu l mt;
- L sc thu m bo cng bng theo chiu dc;
- m bo an sinh x hi, gp phn thc y tin b x hi.
- Mang li ngun thu ln cho NSNN.
4. Vai tr:
- L ngun thu ch yu ca NSNN
- L cng c quan trng phn phi li thu nhp, gim khong cch giu ngho.
- L cng c quan trng iu tit v m nn kinh t.

II. NGI NP THU

1. Khi nim:
Ngi np thu thu nhp doanh nghip l t chc hot ng sn xut, kinh doanh
hng ho, dch v c thu nhp chu thu (gi l doanh nghip).
2. Ngi np thu c th:
- Doanh nghip;
- Cc n v s nghip cng lp, ngoi cng lp c sn xut kinh doanh hng ho,
dch v c thu nhp trong tt c cc lnh vc;
- Cc t chc c thnh lp v hot ng theo Lut hp tc x;
- Doanh nghip c thnh lp theo quy nh ca php lut nc ngoi (sau y gi
l doanh nghip nc ngoi) c c s thng tr ti Vit Nam.
- T chc khc c hot ng sn xut kinh doanh hng ho hoc dch v v c thu
nhp chu thu;
III. PHNG PHP TNH THU
1. Phng php:

71

GIO TRNH THU

S thu thu nhp doanh nghip phi np trong k tnh thu bng thu nhp tnh thu
nhn vi thu sut.
a. Cng thc tnh:
Thu TNDN
phi np

Thu nhp
=

tnh thu

Thu sut
x

thu TNDN

- Nu doanh nghip nu c trch qu pht trin khoa hc v cng ngh th thu thu
nhp doanh nghip phi np c xc nh nh sau:
Thu TNDN
phi np

= (

Thu nhp
tnh thu

Phn trch lp qu
KH&CN

Thu sut
thu TNDN

- Nu doanh nghip np thu thu nhp doanh nghip hoc loi thu tng t thu
thu nhp doanh nghip ngoi Vit Nam th doanh nghip c tr s thu thu nhp doanh
nghip np nhng ti a khng qu s thu thu nhp doanh nghip phi np theo quy
nh ca Lut thu thu nhp doanh nghip.
b. K tnh thu:
- c xc nh theo nm dng lch.
- Trng hp doanh nghip p dng nm ti chnh khc vi nm dng lch th k
tnh thu xc nh theo nm ti chnh p dng.
- K tnh thu u tin i vi doanh nghip mi thnh lp v k tnh thu cui cng
i vi doanh nghip chuyn i loi hnh doanh nghip, chuyn i hnh thc s hu, sp
nhp, chia tch, gii th, ph sn c xc nh ph hp vi k k ton theo quy nh ca
php lut v k ton.
- Ch :
1) Trng hp k tnh thu nm u tin ca doanh nghip mi thnh lp k t khi
c cp Giy chng nhn ng k kinh doanh v k tnh thu nm cui cng i vi doanh
nghip chuyn i loi hnh doanh nghip, chuyn i hnh thc s hu, hp nht, sp
nhp, chia, tch, gii th, ph sn c thi gian ngn hn 03 thng th c cng vi k tnh
thu nm tip theo (i vi doanh nghip mi thnh lp) hoc k tnh thu nm trc
(i vi doanh nghip chuyn i loi hnh doanh nghip, chuyn i hnh thc s hu, hp
nht, sp nhp, chia tch, gii th, ph sn) hnh thnh mt k tnh thu thu nhp doanh
nghip. K tnh thu thu nhp doanh nghip nm u tin hoc k tnh thu thu nhp doanh
nghip nm cui cng khng vt qu 15 thng.
2) n v s nghip c pht sinh hot ng kinh doanh hng ho, dch v thuc i
tng chu thu thu nhp doanh nghip (tng ng vi mc thu sut 25%) sau khi thc
hin u i min gim thu thu nhp doanh nghip (nu c) m cc n v ny hch ton
c doanh thu nhng khng hch ton v xc nh c chi ph, thu nhp ca hot ng
kinh doanh th k khai np thu thu nhp doanh nghip tnh theo t l % trn doanh thu bn
hng ho, dch v, c th nh sau:

72

GIO TRNH THU

- i vi dch v: 5%;
- i vi kinh doanh hng ho: 1%;
- i vi hot ng khc: 2%.
3) Doanh nghip c doanh thu, chi ph, thu nhp chu thu v thu nhp tnh thu bng
ngoi t th phi quy i ngoi t ra ng Vit Nam theo t gi giao dch bnh qun trn th
trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh nc Vit Nam cng b ti thi im pht
sinh doanh thu, chi ph, thu nhp chu thu v thu nhp tnh thu bng ngoi t, tr trng
hp php lut c quy nh khc. i vi loi ngoi t khng c t gi hi oi vi ng Vit
Nam th phi quy i thng qua mt loi ngoi t c t gi hi oi vi ng Vit Nam.
IV. CN C TNH THU
1. Khi nim:
Cn c tnh thu TNDN l thu nhp tnh thu v thu sut
2. Cch xc nh thu nhp tnh thu & thu sut:
2.1 Thu nhp tnh thu
a. Khi nim:
Thu nhp tnh thu trong k tnh thu c xc nh bng thu nhp chu thu tr thu
nhp c min thu v cc khon l c kt chuyn t cc nm trc theo quy nh.
b. Cng thc xc nh:
Thu nhp
tnh thu

Thu nhp
chu thu

Thu nhp c
min thu

Cc khon l c kt
chuyn theo quy nh

2.2 Xc nh thu nhp chu thu:

a. Khi nim:
Thu nhp chu thu (TNCT) trong k tnh thu bao gm thu nhp t hot ng sn
xut, kinh doanh hng ho, dch v v thu nhp khc.
b. Cng thc xc nh:
Thu nhp
chu thu
* Ch :

Doanh
Thu

Chi ph
c tr

Cc khon
thu nhp khc

73

GIO TRNH THU

- Thu nhp t hot ng sn xut kinh doanh hng ha, dch v bng doanh thu ca
hot ng sn xut kinh doanh hng ha, dch v tr chi ph c tr ca hot ng sn xut
kinh doanh hng ha, dch v .
- Doanh nghip c nhiu hot ng kinh doanh p dng nhiu mc thu sut khc
nhau th doanh nghip phi tnh ring thu nhp ca tng hot ng nhn vi thu sut tng
ng.
- Thu nhp t hot ng chuyn nhng bt ng sn phi hch ton ring k khai
np thu thu nhp doanh nghip, khng c b tr vi thu nhp hoc l t cc hot ng
sn xut kinh doanh khc.
2.3 Xc nh Doanh thu
a. Khi nim:
Doanh thu tnh thu nhp chu thu l ton b tin bn hng ho, tin gia cng,
tin cung cp dch v bao gm c khon tr gi, ph thu, ph tri m doanh nghip c
hng khng phn bit thu c tin hay cha thu c tin.
b. Tng trng hp c th, doanh thu c xc nh nh sau:
* Trng hp 1: i vi doanh nghip np thu gi tr gia tng theo phng php
khu tr thu l doanh thu cha bao gm thu gi tr gia tng.
V d: Doanh nghip A l i tng np thu gi tr gia tng theo phng php khu
tr thu. Ho n gi tr gia tng gm cc ch tiu nh sau:
Gi bn:

100.000 ng.

Thu GTGT (10%):

10.000 ng.

Gi thanh ton :

110.000 ng.

Doanh thu tnh thu nhp chu thu l 100.000 ng.

* Trng hp 2: i vi doanh nghip np thu gi tr gia tng theo phng php
trc tip trn gi tr gia tng l doanh thu bao gm c thu gi tr gia tng.
V d: Doanh nghip B l i tng np thu gi tr gia tng theo phng php trc
tip trn gi tr gia tng. Ho n bn hng ch ghi gi bn l 110.000 ng (gi c thu
GTGT).
Doanh thu tnh thu nhp chu thu l 110.000 ng.
* Trng hp 3: i vi hng ho, dch v bn theo phng thc tr gp, tr
chm l tin bn hng ho, dch v tr tin mt ln, khng bao gm tin li tr gp, tin li
tr chm.
* Trng hp 4: i vi hng ho, dch v dng trao i; biu, tng, cho; tiu
dng ni b c xc nh theo gi bn ca sn phm, hng ho, dch v cng loi hoc
tng ng trn th trng ti thi im trao i; biu, tng, cho; tiu dng ni b.

GIO TRNH THU

74

Hng ho, dch v tiu dng ni b l hng ho, dch v do doanh nghip xut hoc
cung ng s dng cho tiu dng, khng bao gm hng ho, dch v s dng tip tc qu
trnh sn xut, kinh doanh ca doanh nghip.
* Trng hp 5: i vi hot ng gia cng hng ho l tin thu v hot ng gia
cng bao gm c tin cng, chi ph v nhin liu, ng lc, vt liu ph v chi ph khc phc
v cho vic gia cng hng ho.
* Trng hp 6: i vi hng ho ca cc n v giao i l, k gi v nhn i l,
k gi theo hp ng i l, k gi bn ng gi hng hoa hng c xc nh nh sau:
- Doanh nghip giao hng ho cho cc i l, k gi (k c bn hng a cp) l tng
s tin bn hng ho.
- Doanh nghip nhn lm i l, k gi bn hng ng gi quy nh ca doanh nghip
giao i l, k gi l tin hoa hng c hng theo hp ng i l, k gi hng ho.
* Trng hp 7: i vi hot ng cho thu ti sn l s tin bn thu tr tng k
theo hp ng thu. Trng hp bn thu tr tin thu trc cho nhiu nm th doanh thu
tnh thu nhp chu thu c phn b cho s nm tr tin trc.
* Trng hp 8: i vi hot ng tn dng, hot ng cho thu ti chnh l tin
li cho vay, doanh thu v cho thu ti chnh phi thu pht sinh trong k tnh thu.
* Trng hp 9: i vi hot ng vn ti l ton b doanh thu vn chuyn hnh
khch, hng ho, hnh l pht sinh trong k tnh thu.
* Trng hp 10: i vi hot ng cung cp in, nc sch l s tin cung cp
in, nc sch ghi trn ho n gi tr gia tng. Thi im xc nh doanh thu tnh thu
nhp chu thu l ngy xc nhn ch s cng t in v c ghi trn ho n tnh tin in,
tin nc sch.
V d: Ho n tin in ghi ch s cng t t ngy 5/12 n ngy 5/1. Doanh thu ca
ho n ny c tnh vo thng 1.
* Trng hp 11: i vi hot ng kinh doanh sn gn l tin bn th hi vin,
bn v chi gn v cc khon thu khc trong k tnh thu.
* Trng hp 12: i vi hot ng kinh doanh bo him v ti bo him l s
tin phi thu v thu ph bo him gc, thu ph v dch v i l (gim nh tn tht, xt gii
quyt bi thng, yu cu ngi th ba bi hon, x l hng bi thng 100%); thu ph
nhn ti bo him; thu hoa hng nhng ti bo him v cc khon thu khc v kinh doanh
bo him sau khi tr cc khon hon hoc gim ph bo him, ph nhn ti bo him; cc
khon hon hoc gim hoa hng nhng ti bo him.
Trng hp cc doanh nghip bo him ng bo him, doanh thu tnh thu nhp
chu thu ca tng bn l tin thu ph bo him gc c phn b theo t l ng bo him
cho mi bn cha bao gm thu gi tr gia tng.
i vi hp ng bo him tho thun tr tin theo tng k th doanh thu tnh thu
nhp chu thu l s tin phi thu pht sinh trong tng k.

GIO TRNH THU

75

* Trng hp 13: i vi hot ng xy dng, lp t l gi tr cng trnh, gi tr

hng mc cng trnh hoc gi tr khi lng cng trnh xy dng, lp t nghim thu.
- Trng hp xy dng, lp t c bao thu nguyn vt liu, my mc, thit b l s
tin t hot ng xy dng, lp t bao gm c gi tr nguyn vt liu, my mc, thit b.
- Trng hp xy dng, lp t khng bao thu nguyn vt liu, my mc, thit b l
s tin t hot ng xy dng, lp t khng bao gm gi tr nguyn vt liu, my mc, thit
b.
* Trng hp 14: i vi hot ng kinh doanh di hnh thc hp ng hp tc
kinh doanh:
- Trng hp cc bn tham gia hp ng hp tc kinh doanh phn chia kt qu kinh
doanh bng doanh thu bn hng ho, dch v th doanh thu tnh thu l doanh thu ca tng
bn c chia theo hp ng.
- Trng hp cc bn tham gia hp ng hp tc kinh doanh phn chia kt qu kinh
doanh bng sn phm th doanh thu tnh thu l doanh thu ca sn phm c chia cho tng
bn theo hp ng.
- Trng hp cc bn tham gia hp ng hp tc kinh doanh phn chia kt qu kinh
doanh bng li nhun trc thu thu nhp doanh nghip th doanh thu xc nh thu nhp
trc thu l s tin bn hng ho, dch v theo hp ng. Cc bn tham gia hp ng hp
tc kinh doanh phi c ra mt bn lm i din c trch nhim xut ho n, ghi nhn
doanh thu, chi ph, xc nh li nhun trc thu thu nhp doanh nghip chia cho tng bn
tham gia hp ng hp tc kinh doanh. Mi bn tham gia hp ng hp tc kinh doanh t
thc hin ngha v thu thu nhp doanh nghip ca mnh theo quy nh hin hnh.
- Trng hp cc bn tham gia hp ng hp tc kinh doanh phn chia kt qu kinh
doanh bng li nhun sau thu thu nhp doanh nghip th doanh thu xc nh thu nhp
chu thu l s tin bn hng ho, dch v theo hp ng. Cc bn tham gia hp ng hp
tc kinh doanh phi c ra mt bn lm i din c trch nhim xut ho n, ghi nhn
doanh thu, chi ph v k khai np thu thu nhp doanh nghip thay cho cc bn cn li tham
gia hp ng hp tc kinh doanh.
* Trng hp 15: i vi hot ng kinh doanh tr chi c thng (casino, tr
chi in t c thng, kinh doanh gii tr c t cc) l s tin thu t hot ng ny bao
gm c thu tiu th c bit tr s tin tr thng cho khch.
* Trng hp 16: i vi hot ng kinh doanh chng khon l cc khon thu t
dch v mi gii, t doanh chng khon, bo lnh pht hnh chng khon, qun l danh mc
u t, t vn ti chnh v u t chng khon, qun l qu u t, pht hnh chng ch
qu, dch v t chc th trng v cc dch v chng khon khc theo quy nh ca php
lut.
* Trng hp 17: i vi dch v ti chnh phi sinh l s tin thu t vic cung ng
cc dch v ti chnh phi sinh thc hin trong k tnh thu.
c. Thi im xc nh doanh thu tnh thu nhp chu thu:

GIO TRNH THU

76

- i vi hot ng bn hng ho l thi im chuyn giao quyn s hu, quyn s

dng hng ho cho ngi mua.
- i vi cung ng dch v l thi im hon thnh vic cung ng dch v cho
ngi mua hoc thi im lp ho n cung ng dch v.
Trng hp thi im lp ho n xy ra trc thi im dch v hon thnh th thi
im xc nh doanh thu c tnh theo thi im lp ho n.
- Trng hp khc theo quy nh ca php lut.
2.4 Xc nh chi ph c tr v khng c tr khi xc nh TNCT:
a. Chi ph c tr:
Mi khon chi ca DN nu p ng cc iu ki n sau u c tnh tr khi xc
nh thu nhp chu thu:
- Khon chi thc t pht sinh lin quan n hot ng sn xut, kinh doanh ca doanh
nghip;
- Khon chi c ho n, chng t hp php theo quy nh ca php lut.
b. Cc khon chi khng c tr khi xc nh TNCT:
- Khon chi khng p ng cc iu kin quy nh ti Khon 1 Mc ny, tr phn
gi tr tn tht do thin tai, dch bnh v trng hp bt kh khng khc khng c bi
thng.
Doanh nghip phi t xc nh r tng gi tr tn tht do thin tai, dch bnh v
trng hp bt kh khng khc theo quy nh ca php lut.
Phn gi tr tn tht do thin tai, dch bnh v trng hp bt kh khng khc khng
c bi thng c xc nh bng tng gi tr tn tht tr phn bi thng do t chc, c
nhn chu trch nhim thanh ton theo quy nh ca php lut.
- Chi khu hao ti sn c nh thuc mt trong cc trng hp sau:
* Chi khu hao i vi ti sn c nh khng s dng cho hot ng sn xut, kinh
doanh hng ho, dch v.
Ring ti sn c nh phc v cho ngi lao ng lm vic ti doanh nghip nh: nh
ngh gia ca, nh n gia ca, nh thay qun o, nh v sinh, b cha nc sch, nh xe,
phng hoc trm y t khm cha bnh, xe a n ngi lao ng, c s o to, dy
ngh, nh cho ngi lao ng do doanh nghip u t xy dng c trch khu hao tnh
vo chi ph c tr khi xc nh thu nhp chu thu.
* Chi khu hao i vi ti sn c nh khng c giy t chng minh c thuc
quyn s hu ca doanh nghip (tr ti sn c nh thu mua ti chnh).
* Chi khu hao i vi ti sn c nh khng c qun l, theo di, hch ton trong
s sch k ton ca doanh nghip theo ch qun l ti sn c nh v hch ton k ton
hin hnh.

GIO TRNH THU

77

* Phn trch khu hao vt mc quy nh hin hnh ca B Ti chnh v ch qun

l, s dng v trch khu hao ti sn c nh. Trng hp doanh nghip c li, c nhu cu v
khu hao nhanh i mi cng ngh ang p dng phng php khu hao theo ng
thng l phn trch khu hao vt qu mc khu hao nhanh theo quy nh.
Doanh nghip phi ng k phng php trch khu hao ti sn c nh m doanh
nghip la chn p dng vi c quan thu trc tip qun l trc khi bt u thc hin trch
khu hao. Hng nm doanh nghip t quyt nh mc trch khu hao ti sn c nh theo
quy nh hin hnh ca B Ti chnh v ch qun l, s dng v trch khu hao ti sn c
nh k c trng hp khu hao nhanh. Trong thi gian hot ng sn xut, kinh doanh,
doanh nghip c thay i mc trch khu hao nhng vn nm trong mc quy nh th doanh
nghip c iu chnh li mc trch khu hao nhng thi hn cui cng ca vic iu chnh
l thi hn np t khai quyt ton thu thu nhp doanh nghip ca nm trch khu hao.
Ti sn c nh gp vn, ti sn c nh iu chuyn khi chia, tch, hp nht, sp
nhp, chuyn i loi hnh c nh gi li theo quy nh th doanh nghip nhn ti sn c
nh ny c tnh khu hao vo chi ph c tr theo nguyn gi nh gi li. i vi loi
ti sn khc khng tiu chun l ti sn c nh c gp vn, iu chuyn khi chia, tch,
hp nht, sp nhp, chuyn i loi hnh v ti sn ny c nh gi li theo quy nh th
doanh nghip nhn ti sn ny c tnh vo chi ph c tr theo gi nh gi li.
i vi ti sn c nh t lm nguyn gi ti sn c nh c trch khu hao tnh vo
chi ph c tr l tng cc chi ph sn xut hnh thnh nn ti sn .
* Phn trch khu hao tng ng vi phn nguyn gi vt trn 1,6 t ng/xe i
vi t ch ngi t 9 ch ngi tr xung mi ng k s dng v hch ton trch khu
hao ti sn c nh t ngy 1/1/2009 (tr t chuyn kinh doanh vn ti hnh khch, du lch
v khch sn); phn trch khu hao i vi ti sn c nh l tu bay dn dng v du thuyn
khng s dng cho mc ch kinh doanh vn chuyn hng ho, hnh khch, khch du lch.
t ch ngi t 9 ch ngi tr xung chuyn kinh doanh vn ti hnh khch, du
lch v khch sn l cc t c ng k tn doanh nghip m doanh nghip ny trong
Giy chng nhn ng k kinh doanh c ng k mt trong cc ngnh ngh: vn ti hnh
khch, du lch, kinh doanh khch sn.
Tu bay dn dng v du thuyn khng s dng cho mc ch kinh doanh vn chuyn
hng ho, hnh khch, khch du lch l tu bay dn dng, du thuyn ca cc doanh nghip
ng k v hch ton trch khu hao ti sn c nh nhng trong Giy chng nhn ng k
kinh doanh ca doanh nghip khng ng k ngnh ngh vn ti hng ho, vn ti hnh
khch, du lch.
* Khu hao i vi ti sn c nh khu hao ht gi tr.
* Khu hao i vi cng trnh trn t va s dng cho sn xut kinh doanh va s
dng cho mc ch khc th khng c tnh khu hao vo chi ph hp l i vi gi tr cng
trnh trn t tng ng phn din tch khng s dng vo hot ng sn xut kinh doanh.
Trng hp cng trnh trn t nh tr s vn phng, nh xng, ca hng kinh
doanh phc v cho hot ng sn xut kinh doanh c xy dng trn t thu, t mn

GIO TRNH THU

78

ca cc t chc, c nhn, h gia nh (khng trc tip thu t ca nh nc hoc thu t

trong khu cng nghip) doanh nghip ch c trch khu hao tnh vo chi ph c tr i
vi cc cng trnh ny nu p ng cc iu kin sau :
+ Hp ng thu t, mn t c cng chng ti c quan cng chng theo quy
nh ca php lut; thi gian thu, mn trn hp ng khng c thp hn thi gian trch
khu hao ti thiu ca ti sn c nh.
+ Ha n thanh ton khi lng cng trnh xy dng bn giao km theo hp ng
xy dng cng trnh, thanh l hp ng , quyt ton gi tr cng trnh xy dng mang tn,
a ch v m s thu ca doanh nghip .
+ Cng trnh trn t c qun l, theo di hch ton theo quy nh hin hnh v
qun l ti sn c nh.
- Chi nguyn liu, vt liu, nhin liu, nng lng, hng ho phn vt mc tiu hao
hp l.
Mc tiu hao hp l nguyn liu, vt liu, nhin liu, nng lng, hng ho s dng
vo sn xut, kinh doanh do doanh nghip t xy dng. Mc tiu hao hp l c xy dng
t u nm hoc u k sn xut sn phm v thng bo cho c quan thu qun l trc tip
trong thi hn 3 thng k t khi bt u i vo sn xut theo mc tiu hao c xy dng.
Trng hp doanh nghip trong thi gian sn xut kinh doanh c iu chnh b sung mc
tiu hao nguyn liu, vt liu, nhin liu, nng lng, hng ho th doanh nghip phi thng
bo cho c quan thu qun l trc tip. Thi hn cui cng ca vic thng bo cho c quan
thu vic iu chnh, b sung mc tiu hao l thi hn np t khai quyt ton thu thu nhp
doanh nghip. Trng hp mt s nguyn liu, vt liu, nhin liu, hng ho Nh nc
ban hnh nh mc tiu hao th thc hin theo nh mc ca Nh nc ban hnh.
- Chi ph ca doanh nghip mua hng ho, dch v khng c ho n, c php lp
Bng k thu mua hng ho, dch v mua vo (theo mu s 01/TNDN km theo Thng t
ny) nhng khng lp Bng k km theo chng t thanh ton cho c s, ngi bn hng,
cung cp dch v trong cc trng hp: mua hng ho l nng sn, lm sn, thy sn ca
ngi sn xut, nh bt trc tip bn ra; mua sn phm th cng lm bng ay, ci, tre, na,
l, song, my, rm, v da, s da hoc nguyn liu tn dng t sn phm nng nghip ca
ngi sn xut th cng khng kinh doanh trc tip bn ra; mua t, , ct, si ca ngi
dn t khai thc trc tip bn ra; mua ph liu ca ngi trc tip thu nht; mua dng, ti
sn ca h gia nh, c nhn qua s dng trc tip bn ra v mt s dch v mua ca c
nhn khng kinh doanh.
Bng k thu mua hng ho, dch v do ngi i din theo php lut hoc ngi c
u quyn ca doanh nghip k v chu trch nhim trc php lut v tnh chnh xc, trung
thc. Trng hp gi mua hng ho, dch v trn bng k cao hn gi th trng ti thi
im mua hng th c quan thu cn c vo gi th trng ti thi im mua hng, dch v
cng loi hoc tng t trn th trng xc nh li mc gi tnh li chi ph hp l khi xc
nh thu nhp chu thu.
- Chi tin lng, tin cng thuc mt trong cc trng hp sau:

GIO TRNH THU

79

* Chi tin lng, tin cng, cc khon hch ton khc tr cho ngi lao ng
nhng thc t khng chi tr hoc khng c ha n, chng t theo quy nh ca php lut.
* Cc khon tin thng cho ngi lao ng khng mang tnh cht tin lng, cc
khon tin thng khng c ghi c th iu kin c hng trong hp ng lao ng
hoc tho c lao ng tp th.
* Chi tin lng, tin cng v cc khon ph cp phi tr cho ngi lao ng nhng
ht thi hn np h s quyt ton thu nm thc t cha chi tr trng hp doanh nghip c
trch lp qu d phng b sung vo qu tin lng ca nm sau lin k nhm bo m
vic tr lng khng b gin on v khng c s dng vo mc ch khc. Mc d
phng hng nm do doanh nghip quyt nh nhng khng qu 17% qu tin lng thc
hin.
* Tin lng, tin cng ca ch doanh nghip t nhn, ch cng ty trch nhi m hu
hn 1 thnh vin (do mt c nhn lm ch); th lao tr cho cc sng lp vin, thnh vin ca
hi ng thnh vin, hi ng qun tr khng trc tip tham gia iu hnh sn xut, kinh
doanh hng ho, dch v.
- Phn chi trang phc bng hin vt cho ngi lao ng khng c ho n; phn chi
trang phc bng hin vt cho ngi lao ng vt qu 1.500.000 ng/ngi/nm; phn chi
trang phc bng tin cho ngi lao ng vt qu 1.000.000 ng/ngi/nm.
- Chi thng sng kin, ci tin m doanh nghip khng c quy ch quy nh c th
v vic chi thng sng kin, ci tin, khng c hi ng nghim thu sng kin, ci tin.
- Chi mua bo him nhn th cho ngi lao ng.
- Chi ph cp tu xe i ngh php khng ng theo quy nh ca B Lut Lao ng;
Phn chi ph cp cho ngi lao ng i cng tc trong nc v nc ngoi (khng bao gm
tin i li v tin ) vt qu 2 ln mc quy nh theo hng dn ca B Ti chnh i vi
cn b cng chc, vin chc Nh nc.
* Cc khon chi sau khng ng i tng, khng ng mc ch ho c mc chi
vt qu quy nh.
+ Cc khon chi thm cho lao ng n c tnh vo chi ph c tr bao gm:
+ Chi cho cng tc o to li ngh cho lao ng n trong trng hp ngh c khng
cn ph hp phi chuyn i sang ngh khc theo quy hoch pht trin ca doanh nghip.
Khon chi ny bao gm: hc ph (nu c) + chnh lch tin lng ngch bc (m
bo 100% lng cho ngi i hc).
+ Chi ph tin lng v ph cp (nu c) cho gio vin dy nh tr, mu gio do
doanh nghip t chc v qun l.
+ Chi ph t chc khm sc kho thm trong nm nh khm bnh ngh nghip, mn
tnh hoc ph khoa cho n cng nhn vin.
+ Chi bi dng cho lao ng n sau khi sinh con ln th nht hoc ln th hai.

GIO TRNH THU

80

+ Ph cp lm thm gi cho lao ng n trong trng hp v l do khch quan ngi

lao ng n khng ngh sau khi sinh con, ngh cho con b m li lm vic cho doanh
nghip c tr theo ch hin hnh; k c trng hp tr lng bng sn phm m lao
ng n vn lm vic trong thi gian khng ngh theo ch .
* Cc khon chi thm cho ngi dn tc thiu s c tnh vo chi ph c tr bao
gm: hc ph i hc (nu c) cng chnh lch tin lng ngch bc (m bo 100% lng
cho ngi i hc); tin h tr v nh , bo him x hi, bo him y t cho ngi dn tc
thiu s trong trng hp cha c Nh nc h tr theo ch quy nh.
- Phn trch np qu bo him x hi, bo him y t, kinh ph cng on vt mc
quy nh. Phn chi ng gp hnh thnh ngun chi ph qun l cho cp trn, chi ng gp
vo cc qu ca hip hi vt qu mc quy nh ca hip hi.
- Chi tr tin in, tin nc i vi nhng hp ng in nc do ch s hu cho
thu a im sn xut, kinh doanh k trc tip vi n v cung cp in, nc khng c
chng t thuc mt trong cc trng hp sau:
+ Trng hp doanh nghip thu a im sn xut kinh doanh trc tip thanh ton
tin in, nc cho nh cung cp in, nc khng c bng k (theo mu s 02/TNDN ban
hnh km theo Thng t ny) km theo cc ho n thanh ton tin in, nc v hp ng
thu a im sn xut kinh doanh.
+ Trng hp doanh nghip thu a im sn xut kinh doanh thanh ton tin in,
nc vi ch s hu cho thu a im kinh doanh khng c bng k (theo mu s
02/TNDN ban hnh km theo Thng t ny) km theo chng t thanh ton tin in, nc
i vi ngi cho thu a im sn xut kinh doanh ph hp vi s lng in, nc thc
t tiu th v hp ng thu a im sn xut kinh doanh.
- Phn chi ph thu ti sn c nh vt qu mc phn b theo s nm m bn i thu
tr tin trc.
V d: Doanh nghip A thu ti sn c nh trong 4 nm vi s tin thu l: 400 triu
ng v thanh ton mt ln. Chi ph thu ti sn c nh c hch ton vo chi ph hng
nm l 100 triu ng. Chi ph thu ti sn c nh hng nm vt trn 100 triu ng th
phn vt trn 100 triu ng khng c tnh vo chi ph hp l khi xc nh thu nhp chu
thu.
i vi chi ph sa cha ti sn c nh i thu m trong hp ng thu ti sn quy
nh bn i thu c trch nhim sa cha ti sn trong thi gian thu th chi ph sa cha ti
sn c nh i thu c php hch ton vo chi ph hoc phn b dn vo chi ph nhng
thi gian ti a khng qu 3 nm.
Trng hp chi ph c cc ti sn khng thuc ti sn c nh: chi v mua v s
dng cc ti liu k thut, bng sng ch, giy php chuyn giao cng ngh, nhn hiu
thng mi, li th kinh doanh... c phn b dn vo chi ph kinh doanh nhng ti a
khng qu 3 nm.

GIO TRNH THU

81

- Phn chi ph tr li tin vay vn sn xut kinh doanh ca i tng khng phi l t
chc tn dng hoc t chc kinh t vt qu 150% mc li sut c bn do Ngn hng Nh
nc Vit Nam cng b ti thi im vay.
- Chi tr li tin vay gp vn iu l hoc chi tr li tin vay tng ng vi phn
vn iu l ng k cn thiu theo tin gp vn ghi trong iu l ca doanh nghip k
c trng hp doanh nghip i vo sn xut kinh doanh.
- Trch, lp v s dng cc khon d phng gim gi hng tn kho, d phng tn tht
cc khon u t ti chnh, d phng n phi thu kh i v d phng bo hnh sn phm,
hng ho, cng trnh xy lp khng theo ng hng dn ca B Ti chnh v trch lp d
phng.
- Trch, lp v s dng qu d phng tr cp mt vic lm v chi tr cp thi vic cho
ngi lao ng khng theo ng ch hin hnh.
- Cc khon chi ph trch trc theo k hn m n k hn cha chi hoc chi khng
ht.
Cc khon trch trc bao gm: trch trc v sa cha ln ti sn c nh theo chu
k, cc khon trch trc i vi hot ng hch ton doanh thu nhng cn tip tc phi
thc hin ngha v theo hp ng v cc khon trch trc khc.
i vi nhng ti sn c nh vic sa cha c tnh chu k th c s kinh doanh c
trch trc chi ph sa cha theo d ton vo chi ph hng nm. Nu s thc chi sa cha ln
hn s trch theo d ton th c s kinh doanh c tnh thm vo chi ph hp l s chnh
lch ny.
- Phn chi qung co, tip th, khuyn mi, hoa hng mi gii; chi tip tn, khnh
tit, hi ngh; chi h tr tip th, chi h tr chi ph, chit khu thanh ton; chi bo biu, bo
tng ca c quan bo ch lin quan trc tip n hot ng sn xut, kinh doanh vt qu
10% tng s chi c tr; i vi doanh nghip thnh lp mi l phn chi vt qu 15%
trong ba nm u, k t khi c thnh lp. Tng s chi c tr khng bao gm cc khon
chi khng ch quy nh ti im ny; i vi hot ng thng mi, tng s chi c tr
khng bao gm gi mua ca hng ho bn ra;
Cc khon chi qung co, tip th, khuyn mi, hoa hng mi gii b khng ch nu
trn khng bao gm hoa hng mi gii bo him theo quy nh ca php lut v kinh doanh
bo him; hoa hng tr cho cc i l bn hng ng gi; cc khon chi sau pht sinh trong
nc hoc ngoi nc (nu c): Chi ph nghin cu th trng: thm d, kho st, phng
vn, thu thp, phn tch v nh gi thng tin; chi ph pht trin v h tr nghin cu th
trng; chi ph thu t vn thc hin cng vic nghin cu, pht trin v h tr nghin cu
th trng; Chi ph trng by, gii thiu sn phm v t chc hi ch, trin lm thng mi:
chi ph m phng hoc gian hng trng by, gii thiu sn phm; chi ph thu khng gian
trng by, gii thiu sn phm; chi ph vt liu, cng c h tr trng by, gii thiu sn
phm; chi ph vn chuyn sn phm trng by, gii thiu.
Mc gii hn 15% trong 3 nm u ch p dng i vi doanh nghip mi thnh lp
c cp giy chng nhn ng k kinh doanh k t ngy 01/01/2009, khng p dng i

GIO TRNH THU

82

vi doanh nghip c thnh lp mi do hp nht, chia, tch, sp nhp, chuyn i hnh

thc doanh nghip, chuyn i s hu.
V d: Cng ty A thnh lp nm 2008, trong nm 2009 lp bo co quyt ton thu
TNDN c s liu v chi ph c ghi nhn nh sau :
+ Phn chi qung co, tip th, khuyn mi, hoa hng mi gii; chi tip tn, khnh
tit, hi ngh; chi h tr tip th, chi h tr chi ph, chit khu thanh ton; chi bo biu, bo
tng ca c quan bo ch lin quan trc tip n hot ng sn xut, kinh doanh c y
ha n, chng t hp php : 250 triu ng
+ Tng cc khon chi ph c tr vo chi ph (khng bao gm: phn chi qung co,
tip th, khuyn mi, hoa hng mi gii; chi tip tn, khnh tit, hi ngh; chi h tr tip th,
chi h tr chi ph, chit khu thanh ton; chi bo biu, bo tng ca c quan bo ch lin
quan trc tip n hot ng sn xut, kinh doanh): 2 t ng
Vy phn chi qung co, tip th, khuyn mi, hoa hng mi gii; chi tip tn, khnh
tit, hi ngh; chi h tr tip th, chi h tr chi ph, chit khu thanh ton; chi bo biu, bo
tng ca c quan bo ch lin quan trc tip n hot ng sn xut, kinh doanh c tr
tnh vo chi ph b khng ch ti a l :
2 t ng nhn (x) 10% bng (=) 200 triu ng
Vy tng chi ph c tr tnh vo chi ph trong nm 2009 l :
2 t ng cng (+) 200 triu ng bng (=) 2,2 t ng
- Khon l chnh lch t gi hi oi do nh gi li cc khon mc tin t c gc
ngoi t cui nm ti chnh; l chnh lch t gi pht sinh trong qu trnh u t xy dng
c bn (giai on trc hot ng sn xut kinh doanh).
- Chi ti tr cho gio dc khng ng i tng quy nh.
- Chi ti tr cho y t khng ng i tng quy nh.
- Chi ti tr cho vic khc phc hu qu thin tai khng ng i tng quy nh.
- Chi ti tr lm nh tnh ngha cho ngi ngho khng ng i tng quy nh
- Phn chi ph qun l kinh doanh do cng ty nc ngoi phn b cho c s thng
tr ti Vit Nam vt mc.
- Cc khon chi c b p bng ngun kinh ph khc; Cc khon c chi t
qu pht trin khoa hc v cng ngh ca doanh nghip.
- Cc khon chi khng tng ng vi doanh thu tnh thu.
- Cc khon chi ca hot ng kinh doanh bo him, kinh doanh x s, kinh doanh
chng khon v mt s hot ng kinh doanh c th khc khng thc hin ng theo vn
bn hng dn ring ca B Ti chnh.
- Cc khon tin pht v vi phm hnh chnh bao gm: vi phm lut giao thng, vi
phm ch ng k kinh doanh, vi phm ch k ton thng k, vi phm php lut v
thu v cc khon pht v vi phm hnh chnh khc theo quy nh ca php lut.

GIO TRNH THU

83

- Chi v u t xy dng c bn trong giai on u t hnh thnh ti sn c nh;

chi ng h a phng; chi ng h cc on th, t chc x hi ngoi doanh nghip; chi t
thin tr khon chi ti tr cho gio dc, y t, khc phc hu qu thin tai v lm nh tnh
ngha cho ngi ngho.
- Thu gi tr gia tng u vo c khu tr hoc hon; thu thu nhp doanh
nghip; thu thu nhp c nhn.
2.5 Thu nhp khc
a. Khi nim:
Thu nhp khc l cc khon thu nhp chu thu trong k tnh thu m khon thu nhp
ny khng thuc cc ngnh, ngh lnh vc kinh doanh c trong ng k kinh doanh ca
doanh nghip.
b. Thu nhp khc bao gm:
- Thu nhp t chuyn nhng vn, chuyn nhng chng khon theo hng dn ti
Phn E Thng t ny.
- Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn theo hng dn ti Phn G Thng t ny.
- Thu nhp t quyn s hu, quyn s dng ti sn bao gm c tin thu v bn quyn
di mi hnh thc tr cho quyn s hu, quyn s dng ti sn; thu v quyn s hu tr tu;
thu nhp t chuyn giao cng ngh theo quy nh ca php lut. Cho thu ti sn di mi
hnh thc.
Thu nhp v cho thu ti sn c xc nh bng doanh thu t hot ng cho thu tr
(-) cc khon chi: chi ph khu hao, duy tu, sa cha, bo dng ti sn, chi ph thu ti sn
cho thu li (nu c) v cc chi c tr khc c lin quan n vic cho thu ti sn.
- Thu nhp t chuyn nhng ti sn, thanh l ti sn (tr bt ng sn), cc loi giy
t c gi khc. Khon thu nhp ny c xc nh bng (=) doanh thu thu c do chuyn
nhng ti sn, thanh l ti sn tr (-) gi tr cn li ca ti sn chuyn nhng, thanh l ghi
trn s sch k ton ti thi im chuyn nhng, thanh l v cc khon chi ph c tr
lin quan n vic chuyn nhng, thanh l ti sn.
- Thu nhp t li tin gi, li cho vay vn bao gm: li tin gi ti cc t chc tn
dng, li cho vay vn di mi hnh thc theo quy nh ca php lut, ph bo lnh tn dng
v cc khon ph khc trong hp ng cho vay vn.
- Thu nhp t kinh doanh ngoi t; Li v chnh lch t gi hi oi thc t pht sinh
trong k ca hot ng sn xut kinh doanh (khng bao gm li chnh lch t gi hi oi
do nh gi li cc khon mc tin t c gc ngoi t cui nm ti chnh, li chnh lch t
gi pht sinh trong qu trnh u t xy dng c bn giai on trc hot ng sn xut kinh
doanh).
Thu nhp t hot ng kinh doanh ngoi t bng tng s tin thu t bn ngoi t tr
(-) tng gi mua ca s lng ngoi t bn ra.

GIO TRNH THU

84

- Hon nhp cc khon d phng gim gi hng tn kho, d phng tn tht cc khon
u t ti chnh, d phng n kh i v hon nhp khon d phng bo hnh sn phm,
hng ho, cng trnh xy lp trch nhng ht thi gian trch lp khng s dng hoc s
dng khng ht.
- Khon n kh i xo nay i c.
- Khon n phi tr khng xc nh c ch n.
- Thu nhp t hot ng sn xut kinh doanh ca nhng nm trc b b st do doanh
nghip pht hin ra.
- Chnh lch gia thu v tin pht, tin bi thng do bn i tc vi phm hp ng
kinh t sau khi tr khon b pht, b tr bi thng do vi phm hp ng theo quy nh
ca php lut.
- Chnh lch do nh gi li ti sn theo quy nh ca php lut gp vn, iu
chuyn ti sn khi chia, tch, hp nht, sp nhp, chuyn i loi hnh doanh nghip, tr
trng hp nh gi ti sn c nh khi chuyn doanh nghip Nh nc thnh cng ty c
phn.
+ i vi ti sn c nh c nh gi li khi gp vn, l chnh lch gia gi nh
gi li tr i gi tr cn li ca ti sn c nh v c phn b theo s nm cn c trch
khu hao ca ti sn c nh ti doanh nghip nhn vn gp;
+ i vi ti sn c nh c iu chuyn khi chia, tch, hp nht, sp nhp, chuyn
i loi hnh doanh nghip (tr trng hp chuyn doanh nghip nh nc thnh cng ty c
phn) l phn chnh lch gia gi nh gi li vi gi tr cn li ca ti sn c nh ghi trn
s sch k ton.
+ i vi ti sn khng phi l ti sn c nh l phn chnh lch gia gi nh gi
li vi gi tr ghi trn s sch k ton.
- Qu biu, qu tng bng tin, bng hin vt; thu nhp nhn c bng tin, bng
hin vt t khon h tr tip th, h tr chi ph, chit khu thanh ton, thng khuyn mi v
cc khon h tr khc.
- Tin n b v ti sn c nh trn t v tin h tr di di sau khi tr cc khon
chi ph lin quan nh chi ph di di (chi ph vn chuyn, lp t), gi tr cn li ca ti sn c
nh v cc chi ph khc (nu c). Ring tin n b v ti sn c nh trn t v tin h tr
di di ca cc doanh nghip di chuyn a im theo quy hoch ca c quan Nh nc c
thm quyn m gi tr ca cc khon h tr, n b sau khi tr cc chi ph lin quan (nu c)
th phn cn li doanh nghip s dng theo quy nh ca php lut c lin quan.
- Cc khon thu nhp lin quan n vic tiu th hng ho, cung cp dch v khng
tnh trong doanh thu nh: thng gii phng tu nhanh, tin thng phc v trong ngnh n
ung, khch sn sau khi tr cc khon chi ph to ra khon thu nhp .
- Thu nhp v tiu th ph liu, ph phm sau khi tr chi ph thu hi v chi ph tiu
th.

GIO TRNH THU

85

- Cc khon thu nhp t cc hot ng gp vn c phn, lin doanh, lin kt kinh t

trong nc c chia t thu nhp trc khi np thu thu nhp doanh nghip.
- Thu nhp nhn c t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v nc
ngoi.
- Cc khon thu nh p nh n c bng tin hoc hin vt t cc ngun ti tr tr
khon ti tr nu ti Khon 7 Mc VI Phn ny.
- Cc khon thu nhp khc theo quy nh ca php lut.
2.6 Thu nhp c min thu
- Thu nhp t trng trt, chn nui, nui trng thy sn ca t chc c thnh lp
theo Lut hp tc x.
- Thu nhp t vic thc hin dch v k thut trc tip phc v nng nghip gm: thu
nhp t dch v ti, tiu nc; cy, ba t; no vt knh, mng ni ng; dch v phng
tr su, bnh cho cy trng, vt nui; dch v thu hoch sn phm nng nghip.
- Thu nhp t vic thc hin hp ng nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh;
Thu nh p t doanh thu bn sn phm trong thi k sn xut th nghim v thu nhp t
doanh thu bn sn phm lm ra t cng ngh mi ln u tin p dng ti Vi t Nam. Thi
gian min thu ti a khng qu mt (01) nm, k t ngy bt u thc hin hp ng
nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh; ngy bt u sn xut th nghim sn phm;
ngy bt u p dng cng ngh mi ln u tin p dng ti Vit Nam sn xut sn
phm.
- Thu nhp t vic thc hin hp ng nghin cu khoa hc v pht trin cng ngh
c min thu phi m bo cc iu kin sau:
- C chng nhn ng k hot ng nghin cu khoa hc;
- c c quan qun l Nh nc v khoa hc c thm quyn xc nhn;
- Thu nhp t doanh thu bn sn phm lm ra t cng ngh mi ln u tin c p
dng ti Vit Nam c min thu phi m bo cng ngh mi ln u tin p dng ti Vit
Nam c c quan qun l Nh nc v khoa hc c thm quyn xc nh n.
- Thu nhp t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v ca doanh nghip c
s lao ng l ngi khuyt tt, ngi sau cai nghin ma tu, ngi nhim HIV bnh qun
trong nm chim t 51% tr ln trong tng s lao ng bnh qun trong nm ca doanh
nghip.
V d: Doanh nghip A c s lao ng trn danh sch tr lng, tr cng thng 1 nm
2009 l 290 lao ng; thng 4 nm 2008 tuyn thm 12 lao ng; thng 10 c 2 lao ng
ngh vic; thng 12 c 3 lao ng ngh vic. Nh vy s lao ng bnh qun trong nm 2009
c xc nh bng
(12 ngi x 9thng) (2ngi x 3thng) (3 ngi x 1 thng)

86

GIO TRNH THU

290 + ____________________________________________________
12
= 290 lao ng + 8 lao ng = 298 lao ng
Nh vy s lao ng bnh qun trong nm 2009 ca doanh nghip A l 298 lao ng,
trng hp doanh nghip A c s lao ng l ngi tn tt t 151 lao ng tr ln (298 x
51%) th thu nhp t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v ca doanh nghip A
s c min thu.
* Thu nhp c min thu i vi cc doanh nghip ti im ny phi p ng
cc iu kin sau:
- i vi doanh nghip c s dng lao ng l ngi khuyt tt (bao gm c thng
binh, bnh binh) phi c xc nhn ca c quan y t c thm quyn v s lao ng l ngi
khuyt tt.
- i vi doanh nghip c s dng lao ng l ngi sau cai nghin ma ty phi c
giy chng nhn hon thnh cai nghin ca cc c s cai nghin hoc xc nhn ca c quan
c thm quyn lin quan.
- i vi doanh nghip c s dng lao ng l ngi nhim HIV phi c xc nhn
ca c quan y t c thm quyn v s lao ng l ngi nhim HIV.
- Thu nhp c chia t hot ng gp vn, mua c phn, lin doanh, lin kt kinh t
vi doanh nghip trong nc, sau khi bn nhn gp vn, pht hnh c phiu, lin doanh, lin
kt np thu thu nhp doanh nghip theo quy nh ca Lut thu thu nhp doanh nghip,
k c trng hp bn nhn gp vn, pht hnh c phiu, bn lin doanh, lin kt c min
thu, gim thu.
V d: Doanh nghip B nhn vn gp ca doanh nghip A. Thu nhp trc thu tng
ng vi phn vn gp ca doanh nghip A trong doanh nghip B l 100 triu ng.
* Trng hp 1: Doanh nghip B khng c u i thu thu nhp doanh nghip v
doanh nghip B np thu thu nhp doanh nghip bao gm c khon thu nhp ca
doanh nghip A nhn c th thu nhp m doanh nghip A nhn c t hot ng gp vn
l 75 triu ng [(100 triu (100 triu x 25%)], doanh nghip A c min thu thu nhp
doanh nghip i vi 75 triu ng ny.
* Trng hp 2: Doanh nghip B c gim 50% s thu thu nhp doanh nghip phi
np v doanh nghip B np thu thu nhp doanh nghip bao gm c khon thu nhp
ca doanh nghip A nhn c theo s thu thu nhp c gim th thu nhp m doanh
nghip A nhn c t hot ng gp vn l 87,5 triu ng [100 triu (100 triu x 25% x
50%)], doanh nghip A c min thu thu nhp doanh nghip i vi 87,5 triu ng ny.
* Trng hp 3: Doanh nghip B c min thu thu nhp doanh nghip th thu nhp
m doanh nghip A nhn c t hot ng gp vn l 100 triu ng, doanh nghip A c
min thu thu nhp doanh nghip i vi 100 triu ng ny.

GIO TRNH THU

87

- Khon ti tr nhn c s dng cho hot ng gio dc, nghin cu khoa hc,
vn ho, ngh thut, t thin, nhn o v hot ng x hi khc ti Vit Nam.
Trng hp t chc nhn ti tr s dng khng ng mc ch cc khon ti tr trn
th t chc nhn ti tr phi tnh np thu thu nhp doanh nghip theo mc thu sut 25%
trn s tin nhn ti tr s dng khng ng mc ch.
V. XC NH L V CHUYN L
1. Khi nim:
L pht sinh trong k tnh thu l s chnh lch m v thu nhp chu thu.
2. Quy nh v chuyn l:
- Doanh nghip sau khi quyt ton thu m b l th c chuyn l ca nm quyt
ton thu tr vo thu nhp chu thu ca nhng nm sau. Thi gian chuyn l tnh lin tc
khng qu 5 nm, k t nm tip sau nm pht sinh l.
- Doanh nghip t xc nh s l c tr vo thu nhp chu thu theo nguyn tc
trn. Trng hp trong thi gian chuyn l c pht sinh tip s l th s l pht sinh ny
(khng bao gm s l ca k trc chuyn sang) s c chuyn l tnh lin tc khng qu
5 nm, k t nm tip sau nm pht sinh l.
- Trng hp c quan c thm quyn kim tra, thanh tra quyt ton thu thu nhp
doanh nghip xc nh s l doanh nghip c chuyn khc vi s l do doanh nghip t
xc nh th s l c chuyn xc nh theo kt lun ca c quan c thm quyn nhng
m bo chuyn l tnh lin tc khng qu 5 nm, k t nm tip sau nm pht sinh l.
- Qu thi hn 5 nm k t nm tip sau nm pht sinh l nu s l pht sinh cha b
tr ht th s khng c gim tr tip vo thu nhp ca cc nm tip sau.
- Doanh nghip chuyn i loi hnh doanh nghip, chuyn i hnh thc s hu (k
c giao, bn doanh nghip Nh nc), sp nhp, hp nht, chia, tch, gii th, ph sn phi
thc hin quyt ton thu vi c quan thu n thi im c quyt nh chuyn i loi hnh
doanh nghip, chuyn i hnh thc s hu, sp nhp, hp nht, chia, tch, gii th, ph sn
ca c quan c thm quyn. S l ca doanh nghip pht sinh trc khi chuyn i s hu,
sp nhp, hp nht, chia, tch phi c theo di chi tit theo nm pht sinh v c tip tc
chuyn vo thu nhp chu thu ca doanh nghip sau khi chuyn i s hu, sp nhp, hp
nht, chia, tch m bo nguyn tc chuyn l tnh lin tc khng qu 5 nm, k t nm
tip sau nm pht sinh l.
- Doanh nghip l lin doanh ca nhiu doanh nghip khc, khi c quyt nh gii th
m b l th s l c phn b cho tng doanh nghip tham gia lin doanh. Doanh nghip
tham gia lin doanh c tng hp s l phn b t c s lin doanh vo kt qu kinh doanh
ca mnh khi quyt ton thu nhng m bo nguyn tc chuyn l tnh lin tc khng qu
5 nm, k t nm tip sau nm pht sinh l ca doanh nghip lin doanh.

GIO TRNH THU

88

VI. THU SUT

1. Thu sut thu thu nhp doanh nghip ph thng l 25%.
2. Ngoi ra cn c cc mc thu sut u i khc theo quy nh.
VII. NI NP THU
1. Nguyn tc xc nh
Doanh nghip np thu ti ni c tr s chnh. Trng hp doanh nghip c c s sn
xut (bao gm c c s gia cng, lp rp) hch ton ph thuc hot ng ti a bn tnh,
thnh ph trc thuc trung ng khc vi a bn ni doanh nghip ng tr s chnh th s
thu c tnh np ni c tr s chnh v ni c c s sn xut.
Vic np thu quy nh ti khon ny khng p dng i vi cng trnh, hng mc
cng trnh hay c s xy dng xy dng hch ton ph thuc.
2. Xc nh s thu v th tc k khai, np thu
2.1. S thu thu nhp doanh nghip tnh np tnh, thnh ph trc thuc Trung ng
ni c c s sn xut hch ton ph thuc c xc nh bng s thu thu nhp doanh
nghip phi np trong k nhn (x) t l chi ph ca c s sn xut hch ton ph thuc vi
tng chi ph ca doanh nghip.
T l chi ph c xc nh bng t l chi ph gia tng chi ph ca c s sn xut
hch ton ph thuc vi tng chi ph ca doanh nghip. T l chi ph c xc nh nh sau:
Tng chi ph ca c s sn xut
hch ton ph thuc
T l chi ph ca c s sn
=
-------------------------------xut hch ton ph thuc
Tng chi ph ca doanh nghip
S liu xc nh t l chi ph c cn c vo s liu quyt ton thu thu nhp ca
doanh nghip nm trc lin k nm tnh thu do doanh nghip t xc nh lm cn c
xc nh s thu phi np v c s dng k khai, np thu thu nhp doanh nghip cho
cc nm sau.
Trng hp doanh nghip ang hot ng c cc c s sn xut hch ton ph thuc
cc a phng, s liu xc nh t l chi ph ca tr s chnh v cc c s sn xut
hch ton ph thuc do doanh nghip t xc nh cn c theo s liu quyt ton thu thu
nhp doanh nghip nm 2008 v t l ny c s dng n nh t nm 2009 tr i.
Trng hp doanh nghip mi thnh lp, doanh nghip ang hot ng c thnh lp
thm hoc thu hp cc c s sn xut hch ton ph thuc cc a phng th doanh
nghip phi t xc nh t l chi ph cho k tnh thu u tin i vi cc trng hp ny. T
k tnh thu tip theo t l chi ph c xc nh theo nguyn tc nu trn.
2.2. Doanh nghip ti ni c tr s chnh c trch nhim khai thu, np thu thu nhp
doanh nghip i vi s thu thu nhp pht sinh ti tr s chnh v ti c s sn xut hch

GIO TRNH THU

89

ton ph thuc theo mu s 07/TNDN ban hnh km theo Thng t ny. Cn c vo s thu
thu nhp doanh nghip tnh np theo qu, t l chi ph ca c s sn xut hch ton ph
thuc, doanh nghip xc nh s thu thu nhp doanh nghip tm np hng qu ti tr s
chnh v ti cc c s sn xut ph thuc.
V d: Doanh nghip A c tr s chnh ti thnh ph H Ni v c cc c s sn xut
ph thuc ti Hi Dng, Hi Phng, Bc Ninh. T l chi ph da theo tng chi ph ca
doanh nghip nm 2008 nh sau: H Ni: 0,2; Hi Dng 0,3; Hi Phng: 0,3; Bc Ninh:
0,2. Tng s thu thu nhp doanh nghip phi np qu 1 ca doanh nghip A l 1 t ng.
T nm 2009, t l phn b chi ph nu trn c s dng n nh nu doanh nghip khng
thnh lp thm hoc thu hp cc c s sn xut hch ton ph thuc cc a phng. S
thu TNDN phi np ca cc n v trong qu 1 nh sau: H Ni: 200 triu ng (1.000
x0,2); Hi Dng: 300 triu ng; Hi Phng: 300 triu ng; Bc Ninh: 200 triu ng.
3. Th tc lun chuyn chng t gia Kho bc v c quan thu
Doanh nghip np thu thu nhp doanh nghip pht sinh ni ng tr s chnh cho
Kho bc Nh nc ng cp vi c quan thu ni doanh nghip ng k k khai thu, ng
thi doanh nghip np thay s thu phi np ca cc c s sn xut ph thuc ti cc a
phng. Cc chng t np thu c lp ring cho tng Kho bc Nh nc ni thu ngn
sch.
Trng hp doanh nghip ni c tr s chnh np tin mt ti Kho bc Nh nc ni
ng tr s chnh th Kho bc Nh nc s chuyn tin v chng t thu Ngn sch Nh nc
cho Kho bc Nh nc lin quan hch ton thu Ngn sch Nh nc phn thu ca c s
sn xut kinh doanh ph thuc.
4. Quyt ton thu
Doanh nghip khai quyt ton thu thu nhp doanh nghip ti ni c tr s chnh, s
thu thu nhp doanh nghip cn phi np c xc nh bng s thu thu nhp doanh nghip
phi np theo quyt ton tr i s tm np ti ni c tr s chnh v tm np ti ni c
cc c s sn xut ph thuc. S thu thu nhp doanh nghip cn phi np hoc hon khi
quyt ton cng c phn b theo ng t l ti ni c tr s chnh v ti ni c cc c s
sn xut ph thuc.
Vic phn cp, qun l, s dng ngun thu c thc hin theo quy nh ca Lut
ngn sch nh nc.
5. n v hch ton ph thuc cc doanh nghip hch ton ton ngnh c thu nhp
ngoi hot ng kinh doanh chnh th np thu ti tnh, thnh ph trc thuc Trung ng ni
pht sinh hot ng sn xut kinh doanh .

VIII. XC NH THU NHP TNH THU V THU THU NHP DOANH

NGHIP T CHUYN NHNG VN, CHUYN NHNG CHNG KHON.
1. Thu nhp thuc din np thu

90

GIO TRNH THU

1.1. Thu nhp t chuyn nhng vn ca doanh nghip l thu nhp c c t chuyn
nhng mt phn hoc ton b s vn ca doanh nghip u t cho mt hoc nhiu t
chc, c nhn khc (bao gm c trng hp bn ton b doanh nghip).
1.2. Thu nhp t chuyn nhng chng khon ca doanh nghip l thu nhp c c
t chuyn nhng mt phn hoc ton b s chng khon ca doanh nghip tham gia u
t chng khon cho mt hoc nhiu t chc c nhn khc.
Thu nhp t chuyn nhng chng khon bao gm: chuyn nhng c phiu, tri
phiu, chng ch qu v cc loi chng khon khc theo quy nh.
1.3. Doanh nghip c thu nhp t chuyn nhng vn, chuyn nhng chng khon
thc hin k khai, np thu thu nhp doanh nghip theo hng dn ti Phn E Thng t ny.
2. Cn c tnh thu
2.1. Thu nhp tnh thu:
a) Thu nhp tnh thu t chuyn nhng vn c xc nh:
Thu nhp
tnh thu

Gi
=

chuyn nhng

Gi mua
-

ca phn vn

Chi ph
- chuyn nhng

chuyn nhng
Trong :
- Gi chuyn nhng c xc nh l tng gi tr thc t m bn chuyn nhng thu
c theo hp ng chuyn nhng.
Trng hp hp ng chuyn nhng vn quy nh vic thanh ton theo hnh thc tr
gp, tr chm th doanh thu ca hp ng chuyn nhng khng bao gm li tr gp, li tr
chm theo thi hn quy nh trong hp ng.
Trng hp hp ng chuyn nhng khng quy nh gi thanh ton hoc c quan
thu c c s xc nh gi thanh ton khng ph hp theo gi th trng, c quan thu c
quyn kim tra v n nh gi chuyn nhng. Cn c n nh gi chuyn nhng da vo
ti liu iu tra ca c quan thu hoc cn c gi chuyn nhng vn ca cc trng hp
khc cng thi gian, cng t chc kinh t hoc cc hp ng chuyn nhng tng t.
- Gi mua ca phn vn chuyn nhng c xc nh i vi tng trng hp nh
sau:
+ Nu l chuyn nhng vn gp thnh lp doanh nghip l gi tr phn vn ti thi
im gp vn. Tr gi vn c xc nh trn c s s sch, ho n, chng t k ton ca
t chc chuyn nhng vn ti thi im gp vn v c cc bn tham gia doanh nghip
hoc tham gia hp ng hp tc kinh doanh xc nhn.
+ Nu l phn vn do mua li th gi mua l gi tr phn vn ti thi im mua. Gi
mua c xc nh cn c vo hp ng mua li phn vn gp, chng t thanh ton.
Trng hp doanh nghip hch ton k ton bng ng ngoi t ( c B Ti
chnh chp thun) c chuyn nhng vn gp bng ngoi t th gi chuyn nhng v gi

GIO TRNH THU

91

mua ca phn vn chuyn nhng c xc nh bng ng ngoi t; Trng hp doanh

nghip hch ton k ton bng ng Vit Nam c chuyn nhng vn gp bng ngoi t th
gi chuyn nhng phi c xc nh bng ng Vit Nam theo t gi ti thi im chuyn
nhng v gi mua ca phn vn chuyn nhng c xc nh bng ng Vit Nam theo t
gi ti thi im gp vn hoc thi im mua li phn vn gp.
- Chi ph chuyn nhng l cc khon chi thc t lin quan trc tip n vic chuyn
nhng, c chng t, ho n hp php. Trng hp chi ph chuyn nhng pht sinh
nc ngoi th cc chng t gc phi c mt c quan cng chng hoc kim ton c
lp ca nc c chi ph pht sinh xc nhn v chng t phi c dch ra ting Vit (c xc
nhn ca i din c thm quyn).
Chi ph chuyn nhng bao gm: chi ph lm cc th tc php l cn thit cho vic
chuyn nhng; cc khon ph v l ph phi np khi lm th tc chuyn nhng; cc chi
ph giao dch, m phn, k kt hp ng chuyn nhng v cc chi ph khc c chng t
chng minh.
V d: Doanh nghip A gp 400 t ng gm 320 t l gi tr nh xng v 80 t tin
mt thnh lp doanh nghip lin doanh sn xut giy v sinh sau doanh nghip A
chuyn nhng phn vn gp nu trn cho doanh nghip B vi gi l 550 t. Vn gp ca
doanh nghip A ti thi im chuyn nhng trn s sch k ton l 400 t ng, chi ph lin
quan n vic chuyn nhng vn l 70 t ng. Thu nhp tnh thu thu nhp t chuyn
nhng vn trong trng hp ny l 80 t (550 - 400 - 70).
b) Thu nhp tnh thu t chuyn nhng chng khon trong k c xc nh bng
gi bn chng khon tr (-) gi mua ca chng khon chuyn nhng, tr (-) cc chi ph lin
quan n vic chuyn nhng.
- Gi bn chng khon c xc nh nh sau:
+ i vi chng khon nim yt v chng khon ca cng ty i chng cha nim
yt nhng thc hin ng k giao dch ti trung tm giao dch chng khon th gi bn
chng khon l gi thc t bn chng khon (l gi khp lnh hoc gi tho thun) theo
thng bo ca S giao dch chng khon, trung tm giao dch chng khon.
+ i vi chng khon ca cc cng ty khng thuc cc trng hp nu trn th gi
bn chng khon l gi chuyn nhng ghi trn hp ng chuyn nhng.
- Gi mua ca chng khon c xc nh nh sau:
+ i vi chng khon nim yt v chng khon ca cng ty i chng cha nim
yt nhng thc hin ng k giao dch ti trung tm giao dch chng khon th gi mua
chng khon l gi thc mua chng khon (l gi khp lnh hoc gi tho thun) theo thng
bo ca S giao dch chng khon, trung tm giao dch chng khon.
+ i vi chng khon mua thng qua u gi th gi mua chng khon l mc gi
ghi trn thng bo kt qu trng u gi c phn ca t chc thc hin u gi c phn v
giy np tin.

92

GIO TRNH THU

+ i vi chng khon khng thuc cc trng hp nu trn: gi mua chng khon l

gi chuyn nhng ghi trn hp ng chuyn nhng.
- Chi ph chuyn nhng l cc khon chi thc t lin quan trc tip n vic chuyn
nhng, c chng t, ho n hp php.
Chi ph chuyn nhng bao gm: chi ph lm cc th tc php l cn thit cho vic
chuyn nhng; Cc khon ph v l ph phi np khi lm th tc chuyn nhng; Ph lu
k chng khon theo quy nh ca U ban chng khon Nh nc v chng t th ca cng
ty chng khon; Ph y thc chng khon cn c vo chng t thu ca n v nhn y thc;
Cc chi ph giao dch, m phn, k kt hp ng chuyn nhng v cc chi ph khc c
chng t chng minh.
2.2. Thu sut thu thu nhp doanh nghip:
Thu sut thu thu nhp doanh nghip i vi thu nhp t chuyn nhng vn,
chuyn nhng chng khon l 25%.
2.3.

Xc nh s thu thu nhp doanh nghip phi np:

Thu TNDN
phi np

Thu nhp
tnh thu

x Thu sut thu TNDN

3. K khai, np thu
i vi doanh nghip Vit Nam v doanh nghip nc ngoi chuyn nhng vn,
chuyn nhng chng khon.
Doanh nghip c thu nhp t chuyn nhng vn, chuyn nhng chng khon th
khon thu nhp ny c xc nh l khon thu nhp khc v k khai vo thu nhp chu
thu khi tnh thu thu nhp doanh nghip.
IX. XC NH THU NHP TNH THU V THU THU NHP DOANH
NGHIP T CHUYN NHNG BT NG SN
1. Thu nhp phi np thu TNDN:
- Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn bao gm thu nhp t chuyn quyn s
dng t, chuyn nhng quyn thu t, cho thu li t ca doanh nghip kinh doanh bt
ng sn theo quy nh ca php lut v t ai khng phn bit c hay cha c kt cu h
tng, cng trnh kin trc gn lin vi t.
Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn bao gm cc hnh thc sau:
+ Thu nhp t chuyn nhng quyn s dng t; chuyn nhng quyn thu t;
cho thu li t ca doanh nghip kinh doanh bt ng sn.
+ Thu nhp t chuyn nhng quyn s dng t; chuyn nhng quyn thu t;
cho thu li t ca doanh nghip kinh doanh bt ng sn gn vi ti sn trn t, bao gm:
Nh ;

GIO TRNH THU

93

C s h tng;
Cng trnh kin trc trn t;
Cc ti sn khc gn lin vi t bao gm cc ti sn l sn phm nng nghip, lm
nghip, ng nghip (cy trng, vt nui);
+ Thu nhp t chuyn nhng quyn s hu hoc quyn s dng nh .
Thu nhp t cho thu li t ca doanh nghip kinh doanh bt ng sn khng bao
gm trng hp doanh nghip ch cho thu nh, c s h tng, cng trnh kin trc trn t.
- Doanh nghip c thu nhp t chuyn nhng bt ng sn thc hin k khai, np
thu thu nhp doanh nghip theo quy nh.
2. Cn c tnh thu
Cn c tnh thu thu nhp t chuyn nhng bt ng sn l thu nhp tnh thu v
thu sut.
Thu nhp tnh thu bng (=) thu nhp chu thu tr (-) cc khon l ca hot ng
chuyn nhng bt ng sn ca cc nm trc (nu c).
2.1 Thu nhp chu thu.
Thu nhp chu thu t chuyn nhng bt ng sn c xc nh bng doanh thu thu
c t hot ng chuyn nhng bt ng sn tr gi vn ca bt ng sn v cc khon
chi ph c tr lin quan n hot ng chuyn nhng bt ng sn.
a. Doanh thu t hot ng chuyn nhng bt ng sn.
+ Doanh thu t hot ng chuyn nhng bt ng sn c xc nh theo gi thc t
chuyn nhng bt ng sn (bao gm c cc khon ph thu v ph thu thm nu c) ti thi
im chuyn nhng bt ng sn.
Trng hp gi chuyn quyn s dng t thp hn gi t do U ban nhn dn tnh,
thnh ph trc thuc Trung ng quy nh th tnh theo gi do U ban nhn dn tnh, thnh
ph trc thuc Trung ng quy nh ti thi im chuyn nhng bt ng sn.
Thi im xc nh doanh thu tnh thu l thi im bn bn bn giao bt ng sn
cho bn mua, khng ph thuc vic bn mua ng k quyn s hu ti sn, quyn s
dng t, xc lp quyn s dng t ti c quan nh nc c thm quyn.
Trng hp doanh nghip c nh nc giao t, cho thu t thc hin d n
u t c s h tng, nh chuyn nhng hoc cho thu, c thu tin ng trc ca khch
hng theo tin di mi hnh thc th thi im xc nh doanh thu tnh thu thu nhp
doanh nghip tm np l thi im thu tin ca khch hng.
- Trng hp doanh nghip c thu tin ca khch hng m xc nh c chi ph
tng ng vi doanh thu th doanh nghip k khai np thu thu nhp doanh nghip tm np
theo doanh thu tr chi ph.
- Trng hp doanh nghip c thu tin ca khch hng m cha xc nh c chi
ph tng ng vi doanh thu th doanh nghip k khai tm np thu thu nhp doanh nghip

GIO TRNH THU

94

theo t l 2% trn doanh thu thu c tin v doanh thu ny cha phi tnh vo doanh thu
tnh thu thu nhp doanh nghip trong nm.
Cc doanh nghip trc nm 2009 thu tin ca khch hng theo tin cng trnh
nhng cha k khai np thu thu nhp doanh nghip th s tin thu c ca khch hng
phi k khai vo nm 2009 xc nh s thu thu nhp doanh nghip tm np theo nguyn
tc nu trn.
Khi bn giao bt ng sn, doanh nghip quyt ton li s thu thu nhp doanh
nghip phi np. Trng hp s thu thu nhp doanh nghip tm np thp hn s thu thu
nhp doanh nghip phi np th doanh nghip phi np s thu cn thiu vo Ngn sch
Nh nc. Trng hp s thu thu nhp doanh nghip tm np ln hn s thu phi np
th doanh nghip c tr s thu np tha vo s thu thu nhp doanh nghip phi np ca
k tip theo hoc c hon li s thu np tha.
* Doanh thu tnh thu nhp chu thu trong mt s trng hp c xc nh nh
sau:
- Trng hp doanh nghip c Nh nc cho thu t thu tin thu t hng nm
sau doanh nghip ny cho thu li t c hay cha c kt cu h tng, cng trnh kin trc
trn t th doanh thu tnh thu nhp chu thu l s tin bn thu tr tng k theo hp
ng thu. Trng hp bn thu tr tin thu trc cho nhiu nm th doanh thu tnh thu
nhp chu thu c phn b cho s nm tr tin trc.
- Trng hp t chc tn dng nhn gi tr quyn s dng t bo m tin vay
thay th cho vic thc hin ngha v c bo m nu c chuyn quyn s dng t l ti
sn th chp bo m tin vay th doanh thu tnh thu nhp chu thu l gi chuyn nhng
quyn s dng t do cc bn tho thun.
- Trng hp chuyn quyn s dng t l ti sn k bin bo m thi hnh n th
doanh thu tnh thu nhp chu thu l gi chuyn nhng quyn s dng t do cc bn
ng s tho thun hoc gi do Hi ng nh gi xc nh.
Vic xc nh doanh thu i vi cc trng hp nu ti tit b ny phi m bo cc
nguyn tc nu ti tit a im ny.
b. Chi ph chuyn nhng bt ng sn:
* Nguyn tc xc nh chi ph:
- Cc khon chi c tr xc nh thu nhp chu thu ca hot ng chuyn
nhng bt ng sn trong k tnh thu phi tng ng vi doanh thu tnh thu nhp chu
thu.
- Trng hp d n u t hon thnh tng phn v chuyn nhng dn theo tin
hon thnh th cc khon chi ph chung s dng cho d n, chi ph trc tip s dng cho
phn d n hon thnh c phn b theo m 2 t chuyn quyn xc nh thu nhp chu
thu ca din tch t chuyn quyn; bao gm: Chi ph ng giao thng ni b; khun vin
cy xanh; chi ph u t xy dng h thng cp, thot nc; trm bin th in; chi ph bi
thng v ti sn trn t; chi ph bi thng, h tr, ti nh c v chi ph t chc thc hin

95

GIO TRNH THU

bi thng, h tr, ti nh c, cha c tr vo tin s dng t hoc tin thu t phi

np Ngn sch; tin s dng t phi np Ngn sch Nh nc v cc chi ph khc u t
trn t lin quan n chuyn quyn s dng t, chuyn quyn thu t. Vic phn b cc
chi ph trn c thc hin theo cng thc sau:
Chi ph phn
b cho din
tch t
chuyn
nhng

Tng chi ph u t kt cu h tng

______________________________
Tng din tch t c giao lm d n
(tr din tch t s dng vo mc ch
cng cng theo quy nh ca
php lut v t ai).

Din tch t
chuyn
nhng

Trng hp mt phn din tch ca d n khng chuyn nhng c s dng vo

hot ng kinh doanh khc th cc khon chi ph chung nu trn cng phn b cho c phn
din tch ny theo di, hch ton, k khai np thu thu nhp doanh nghip i vi hot
ng kinh doanh khc.
Trng hp doanh nghip c hot ng u t xy dng c s h tng ko di t trn
01 nm n 05 nm v ch quyt ton gi tr kt cu h tng khi ton b cng vic hon tt
th khi tng hp chi ph chuyn nhng bt ng sn cho phn din tch t chuyn
quyn, doanh nghip c tm phn b chi ph u t kt cu h tng thc t pht sinh
theo t l din tch t chuyn quyn theo cng thc nu trn. Sau khi hon tt qu trnh
u t xy dng, doanh nghip c iu chnh li phn chi ph u t kt cu h tng tm
phn b cho phn din tch chuyn quyn cho ph hp vi tng gi tr kt cu h tng.
Trng hp khi iu chnh li pht sinh s thu np tha so vi s thu thu nhp t chuyn
nhng bt ng sn phi np th doanh nghip c tr s thu np tha vo s thu phi
np ca k tnh thu tip theo hoc c hon tr theo quy nh hin hnh; nu s thu
np cha th doanh nghip c trch nhim np s thu cn thiu theo quy nh.
* Chi ph chuyn nhng bt ng sn c tr bao gm:
- Gi vn ca t chuyn quyn c xc nh ph hp vi ngun gc quyn s dng
t, c th nh sau:
+ i vi t Nh nc giao c thu tin s dng t, thu tin cho thu t th gi vn
l s tin s dng t, s tin cho thu t thc np Ngn sch nh nc;
+ i vi t nhn quyn s dng ca t chc, c nhn khc th cn c vo hp ng
v chng t tr tin hp php khi nhn quyn s dng t, quyn thu t; trng hp khng
c hp ng v chng t tr tin hp php th gi vn c tnh theo gi do U ban nhn
dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng quy nh ti thi im doanh nghip nhn chuyn
nhng bt ng sn.
+ i vi t c ngun gc do gp vn th gi vn l gi tr quyn s dng t, quyn
thu t theo bin bn nh gi ti sn khi gp vn;

GIO TRNH THU

96

Trng hp gi vn ca t theo bin bn gp vn cao hn gi th trng ti thi

im gp vn th c quan thu cn c vo gi t ca th trng ti thi im gp vn xc
nh li mc gi t khi xc nh thu nhp chu thu.
+ Trng hp doanh nghip i cng trnh ly t ca Nh nc th gi vn c xc
nh theo gi tr cng trnh i, tr trng hp thc hin theo quy nh ring ca c quan
nh nc c thm quyn.
+ Gi trng u gi trong trng hp u gi quyn s dng t, quyn thu t;
+ i vi t ca doanh nghip c ngun gc do tha k theo php lut dn s; do
c cho, biu, tng m khng xc nh c gi vn th xc nh theo gi cc loi t do
y ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng quyt nh cn c vo Bng khung
gi cc loi t do Chnh ph quy nh ti thi im tha k, cho, biu, tng.
Trng hp t ca doanh nghip c tha k, cho, biu, tng trc nm 1994 th
gi vn c xc nh theo gi cc loi t do y ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc
Trung ng quyt nh nm 1994 cn c vo Bng khung gi cc loi t quy nh ti Ngh
nh s 87/CP ngy 17 thng 8 nm 1994 ca Chnh ph.
+ i vi t th chp bo m tin vay, t l ti sn k bin bo m thi hnh n
th gi vn t c xc nh ty theo tng trng hp c th theo hng dn ti cc im
nu trn.
- Chi ph n b thit hi v t.
- Chi ph n b thit hi v hoa mu.
- Chi ph bi thng, h tr, ti nh c v chi ph t chc thc hin bi thng, h
tr, ti nh c theo quy nh ca php lut.
Cc khon chi ph bi thng, n b, h tr, ti nh c v chi ph t chc thc hin
bi thng, h tr, ti nh c nu trn nu khng c ho n th c lp Bng k ghi r:
tn; a ch ca ngi nhn; s tin n b, h tr; ch k ca ngi nhn tin v c
Chnh quyn phng, x ni c t c n b, h tr xc nhn theo ng quy nh ca
php lut v bi thng, h tr v ti nh c khi Nh nc thu hi t.
- Cc loi ph, l ph theo quy nh ca php lut lin quan n cp quyn s dng
t.
- Chi ph ci to t, san lp mt bng.
- Chi ph u t xy dng kt cu h tng nh ng giao thng, in, cp nc,
thot nc, bu chnh vin thng
- Gi tr kt cu h tng, cng trnh kin trc c trn t.
- Cc khon chi ph khc lin quan n bt ng sn c chuyn nhng.
Trng hp doanh nghip c hot ng kinh doanh nhiu ngnh ngh khc nhau th
phi hch ton ring cc khon chi ph. Trng hp khng hch ton ring c chi ph ca
tng hot ng th chi ph chung c phn b theo t l gia doanh thu t chuyn nhng
bt ng sn so vi tng doanh thu ca doanh nghip.

GIO TRNH THU

97

Khng c tnh vo chi ph chuyn nhng bt ng sn cc khon chi ph c

Nh nc thanh ton hoc thanh ton bng ngun vn khc.
c. Thu sut thu thu nhp doanh nghip t chuyn nhng bt ng sn l 25%.
d. Xc nh s thu thu nhp doanh nghip phi np:
S thu thu nhp doanh nghip trong k tnh thu i vi hot ng chuyn nhng
bt ng sn bng thu nhp tnh thu t hot ng chuyn nhng bt ng sn nhn (x) vi
thu sut 25%.
Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn phi xc nh ring k khai np thu.
Khng p dng mc thu sut u i; thi gian min thu, gim thu theo hng dn ti
phn H Thng t ny i vi thu nhp t hot ng chuyn nhng bt ng sn. Trng
hp hot ng chuyn nhng bt ng sn b l th khon l ny khng c b tr vi thu
nhp t hot ng sn xut kinh doanh v thu nhp khc m c chuyn l vo thu nhp
chu thu t hot ng chuyn nhng bt ng sn ca cc nm sau (nu c). Thi gian
chuyn l ti a khng qu 5 nm lin tc, k t nm tip sau nm pht sinh l.
2.2 K khai, np thu, quyt ton thu
1. Doanh nghip np h s khai thu, np thu thu nhp doanh nghip i vi thu
nhp t chuyn nhng bt ng sn cho c quan thu a phng ni c bt ng sn
chuyn nhng.
H s khai thu, np thu, chng t np thu thu nhp t chuyn nhng bt ng
sn pht sinh ti a phng ni c bt ng sn chuyn nhng l cn c lm th tc quyt
ton thu ni t tr s chnh.
2. i vi doanh nghip khng pht sinh thng xuyn hot ng chuyn nhng bt
ng sn.
Doanh nghip khng pht sinh thng xuyn hot ng chuyn nhng bt ng sn
thc hin khai thu thu nhp doanh nghip tm tnh theo tng ln pht sinh chuyn nhng
bt ng sn.
H s khai thu thu nhp doanh nghip theo tng ln chuyn nhng bt ng sn l
T khai thu thu nhp t chuyn nhng bt ng sn theo mu s 09/TNDN ban hnh km
theo Thng t ny.
Cn c vo h s khai thu thu nhp doanh nghip t hot ng chuyn nhng bt
ng sn, c quan thu ghi nhn s thu phi np theo h s khai thu hoc iu chnh s
thu phi np v thng bo gi trc tip cho ngi np thu bit trong thi hn 3 ngy lm
vic k t ngy nhn c h s.
Kt thc nm tnh thu khi lp t khai quyt ton thu thu nhp doanh nghip trong
phi quyt ton ring s thu thu nhp t chuyn nhng bt ng sn. Trng hp s
thu np theo thng bo khi lm th tc cp giy chng nhn quyn s dng t thp hn
s thu phi np theo t khai quyt ton thu thu nhp doanh nghip th doanh nghip phi
np s thu cn thiu vo Ngn sch Nh nc. Trng hp s thu np ln hn s

GIO TRNH THU

98

thu phi np theo t khai quyt ton thu th c tr (-) s thu np tha vo s thu thu
nhp doanh nghip cn thiu ca hot ng kinh doanh khc hoc c tr (-) vo s thu
thu nhp doanh nghip phi np ca k tip theo. Trng hp hot ng chuyn nhng bt
ng sn b l th doanh nghip phi theo di ring v c chuyn l vo thu nhp chu
thu t hot ng chuyn nhng bt ng sn ca cc nm sau theo quy nh.
3. i vi doanh nghip pht sinh thng xuyn hot ng chuyn nhng bt ng
sn.
Doanh nghip pht sinh thng xuyn hot ng chuyn nhng bt ng sn thc
hin khai thu, np thu, quyt ton thu theo hng dn ti Thng t s 60/2007/TT-BTC
ngy 14/6/2007 ca B Ti chnh .
Trng hp doanh nghip pht sinh thng xuyn hot ng chuyn nhng bt
ng sn ngh np thu theo tng ln pht sinh th khai thu nh doanh nghip khng
pht sinh thng xuyn hot ng chuyn nhng bt ng sn.
Kt thc nm tnh thu, doanh nghip lm th tc quyt ton thu thu nhp doanh
nghip cho ton b hot ng kinh doanh bt ng sn k khai theo t khai theo tng ln
v t khai tm np thu thu nhp doanh nghip theo qu. Trng hp s thu tm np
trong nm thp hn s thu phi np theo t khai quyt ton thu thu nhp doanh nghip th
doanh nghip phi np s thu cn thiu vo Ngn sch Nh nc. Trng hp s thu
tm np ln hn s thu phi np theo t khai quyt ton thu th c tr (-) s thu np
tha vo s thu thu nhp doanh nghip phi np ca k tip theo. Trng hp hot ng
chuyn nhng bt ng sn b l th c chuyn l vo thu nhp chu thu t hot ng
chuyn nhng bt ng sn ca cc nm sau theo quy nh.
4. Doanh nghip k khai thu thu nhp doanh nghip i vi hot ng chuyn
nhng bt ng sn theo t khai s 09/TNDN ban hnh km theo Thng t ny. Thu thu
nhp doanh nghip tm np t s tin ng trc ca khch hng thu theo tin c np
thu ti c quan thu a phng ni c bt ng sn chuyn nhng v c k khai vo
Phn II T khai s 09/TNDN. Khi bn giao bt ng sn, doanh nghip phi quyt ton
chnh thc thu thu nhp doanh nghip i vi hot ng chuyn nhng bt ng sn v k
khai vo Phn I T khai s 09/TNDN.
5. Trng hp t chc tn dng nhn gi tr bt ng sn l ti sn bo m tin vay
thay th cho vic thc hin ngha v c bo m th t chc tn dng khi chuyn
nhng bt ng sn phi k khai np thu thu nhp t chuyn chuyn nhng bt ng sn
vo Ngn sch Nh nc. Trng hp bn u gi bt ng sn l ti sn bo m tin vay
th s tin thu c thc hin thanh ton theo quy nh ca Chnh ph v bo m tin vay
ca cc t chc tn dng v k khai np thu theo quy nh. Sau khi thanh ton cc khon
trn, s tin cn li c tr cho cc t chc kinh doanh th chp bt ng sn bo
m tin vay. T chc tn dng hoc t chc c t chc tn dng u quyn bn u gi ti
sn thc hin k khai, khu tr tin thu thu nhp t chuyn nhng bt ng sn np vo
Ngn sch Nh nc theo tn, a ch, m s thu, ho n... ca mnh. Trn cc chng t
ghi r k khai, np thu thay v bn ti sn bo m tin vay.

GIO TRNH THU

99

6. Trng hp c quan thi hnh n bn u gi bt ng sn l ti sn bo m thi

hnh n th s tin thu c thc hin theo quy nh ti Ngh nh ca Chnh ph v k bin,
u gi quyn s dng t bo m thi hnh n. T chc c u quyn bn u gi bt
ng sn thc hin k khai, khu tr tin thu thu nhp t chuyn nhng bt ng sn np
vo Ngn sch Nh nc theo tn, a ch, m s thu, ho n... ca mnh. Trn cc chng
t ghi r k khai, np thu thay v bn ti sn bo m thi hnh n.
X. U I THU THU NHP DOANH NGHIP
1. IU KIN, NGUYN TC P DNG U I THU THU NHP
DOANH NGHIP
1.1 iu kin:
Cc u i v thu thu nhp doanh nghip ch p dng i vi doanh nghip thc
hin ch k ton, ho n, chng t theo quy nh v ng k, np thu thu nhp doanh
nghip theo k khai.
1.2 Nguyn tc:
* Trong thi gian ang u i thu thu nhp doanh nghip nu doanh nghip thc
hin nhiu hot ng sn xut, kinh doanh th doanh nghip phi hch ton ring thu nhp t
hot ng sn xut, kinh doanh c hng u i thu thu nhp doanh nghip (bao gm
mc thu sut u i hoc min, gim thu).
Trng hp trong k tnh thu doanh nghip khng hch ton ring thu nhp t hot
ng sn xut kinh doanh c hng u i thu v thu nhp t hot ng sn xut kinh
doanh khng c hng u i thu th phn thu nhp ca hot ng sn xut kinh doanh
u i thu xc nh bng (=) tng thu nhp chu thu ca hot ng sn xut kinh doanh
(khng bao gm thu nhp khc) nhn (x) vi t l phn trm (%) ca doanh thu hot ng
sn xut kinh doanh u i thu so vi tng doanh thu ca doanh nghip trong k tnh thu.
* Doanh nghip thnh lp mi t d n u t c hng u i thu thu nhp
doanh nghip l doanh nghip ng k kinh doanh doanh ln u, tr cc trng hp sau:
- Doanh nghip thnh lp trong cc trng hp chia, tch, sp nhp, hp nht theo
quy nh ca php lut;
- Doanh nghip thnh lp do chuyn i hnh thc doanh nghip, chuyn i s hu,
tr trng hp giao, khon, cho thu doanh nghip nh nc;
- Doanh nghip t nhn, Cng ty trch nhim hu hn mt thnh vin mi thnh lp
m ch doanh nghip l ch h kinh doanh c th v khng c thay i v ngnh ngh kinh
doanh trc y.
- Doanh nghip t nhn, cng ty hp danh, cng ty trch nhim hu hn hoc hp tc
x mi thnh lp m ngi i din theo php lut (tr trng hp ngi i din theo php
lut khng phi l thnh vin gp vn), thnh vin hp danh hoc ngi c s vn gp cao
nht tham gia hot ng kinh doanh vi vai tr l ngi i din theo php lut, thnh
vin hp danh hoc ngi c s vn gp cao nht trong cc doanh nghip ang hot ng

GIO TRNH THU

100

hoc gii th nhng cha c 12 thng tnh t thi im gii th doanh nghip c n
thi im thnh lp doanh nghip mi.
D n u t l tp hp cc xut b vn trung v di hn tin hnh cc hot
ng u t theo quy nh ca php lut v u t.
* Trong cng mt k tnh thu nu c mt khon thu nhp thuc din p dng thu
sut thu thu nhp doanh nghip u i v thi gian min thu, gim thu theo nhiu trng
hp khc nhau th doanh nghip t la chn mt trong nhng trng hp u i thu thu
nhp doanh nghip c li nht.
* Trong thi gian c u i thu thu nhp doanh nghip, nu trong nm tnh thu
m doanh nghip khng p ng mt trong cc iu kin u i thu quy nh ti Thng
t ny th doanh nghip khng c hng u i trong nm tnh thu m phi np thu
thu nhp doanh nghip theo mc thu sut 25%.
* Trng hp trong k tnh thu doanh nghip va c hot ng kinh doanh c
hng u i thu va c hot ng kinh doanh khng c hng u i thu th phi hch
ton ring thu nhp t hot ng kinh doanh c hng u i thu v hot ng kinh
doanh khng c u i thu k khai np thu ring.
Trng hp hot ng kinh doanh c hng u i thu b l, hot ng kinh
doanh khng c hng u i thu (tr hot ng chuyn nhng bt ng sn) c thu
nhp (hoc ngc li) th doanh nghip b tr vo thu nhp chu thu ca cc hot ng
kinh doanh c thu nhp do doanh nghip t la chn. Phn thu nhp cn li sau khi b tr p
dng mc thu sut thu thu nhp doanh nghip theo mc thu sut ca hot ng kinh
doanh cn thu nhp.
* Vic u i thu thu nhp doanh nghip khng p dng i vi:
- Cc khon thu nhp khc.
- Thu nhp t hot ng tm kim, thm d, khai thc du kh v ti nguyn qu him
khc.
- Thu nhp t kinh doanh tr chi c thng, c cc theo quy nh ca php lut.
- Thu nhp t hot ng khai thc khong sn.
* Doanh nghip thnh lp t chuyn i loi hnh doanh nghip, chuyn i s hu,
chia, tch, sp nhp, hp nht chu trch nhim tr cc khon n tin thu, tin pht v thu
thu nhp doanh nghip ca doanh nghip b chuyn i, chia, tch, sp nhp, hp nht v
c k tha cc u i v thu thu nhp doanh nghip cho thi gian cn li nu tip tc p
ng cc iu kin u i thu thu nhp doanh nghip.
* Doanh nghip trong thi gian ang c hng u i min thu, gim thu thu
nhp doanh nghip theo quy nh, c quan c thm quyn kim tra, thanh tra kim tra pht
hin tng s thu thu nhp doanh nghip ca thi k min thu, gim thu th doanh nghip
c hng min thu, gim thu thu nhp doanh nghip theo quy nh. Tu theo li ca
doanh nghip, c quan c thm quyn kim tra, thanh tra p dng cc mc x pht vi phm
php lut v thu theo quy nh.

GIO TRNH THU

101

- Doanh nghip ang trong thi gian min thu, gim thu thu nhp doanh nghip, c
quan c thm quyn kim tra, thanh tra quyt ton thu kim tra pht hin s thu thu nhp
doanh nghip min thu, gim thu theo quy nh nh hn so vi n v t k khai th doanh
nghip ch c min thu, gim thu thu nhp doanh nghip theo s thu thu nhp doanh
nghip do kim tra, thanh tra pht hin. Tu theo li ca doanh nghip, c quan c thm
quyn kim tra, thanh tra p dng cc mc x pht vi phm php lut v thu theo quy
nh.
2. u i v thu sut
a. Thu sut u i 10% trong thi hn mi lm nm (15 nm) p dng i vi:
- Doanh nghip thnh lp mi t d n u t ti a bn c iu kin kinh t - x hi
c bit kh khn quy nh ti Ph lc ban hnh km theo Ngh nh s 124/2008/N-CP
ngy 11/12/2008 ca Chnh ph.
- Doanh nghip thnh lp mi t d n u t ti khu kinh t, khu cng ngh cao
c thnh lp theo Quyt nh ca Th tng Chnh ph;
- Doanh nghip thnh lp mi t d n u t thuc cc lnh vc:
- Cng ngh cao theo quy nh ca php lut; nghin cu khoa hc v pht trin cng
ngh;
- u t pht trin nh my nc, nh my in, h thng cp thot nc; cu, ng
b, ng st; cng hng khng, cng bin, cng sng; sn bay, nh ga v cng trnh c s
h tng c bit quan trng khc do Th tng Chnh ph quyt nh;
- Sn xut sn phm phn mm.
* Thu sut 10% trong sut thi gian hot ng i vi phn thu nhp ca doanh
nghip c c t hot ng trong lnh vc gio dc - o to, dy ngh, y t, vn ho, th
thao v mi trng (sau y gi chung l lnh vc x hi ho).
Danh mc chi tit cc hot ng trong lnh vc x hi ho c thc hin theo danh
mc do Th tng Chnh ph quy nh.
b. Thu sut u i 20% trong thi gian mi nm (10 nm) p dng i vi doanh
nghip thnh lp mi t d n u t ti a bn c iu kin kinh t - x hi kh khn quy
nh ti Ph lc ban hnh km theo Ngh nh s 124/2008/N-CP ngy 11/12/2008 ca
Chnh ph.
c. Thi gian p dng thu sut u i quy nh ti Phn ny c tnh lin tc t nm
u tin doanh nghip c doanh thu t hot ng c hng u i thu.
d. Ht thi gian p dng mc thu sut u i ti doanh nghip chuyn sang p dng
mc thu sut 25%.
3. u i v thi gian

GIO TRNH THU

102

a. Min thu 4 nm, gim 50% s thu phi np trong 9 nm tip theo i vi:
- Doanh nghip thnh lp mi t d n u t ti a bn c iu kin kinh t - x hi
c bit kh khn quy nh ti Ph lc ban hnh km theo Ngh nh s 124/2008/N-CP
ngy 11/12/2008 ca Chnh ph.
- Doanh nghip thnh lp mi t d n u t ti khu kinh t, khu cng ngh cao
c thnh lp theo Quyt nh ca Th tng Chnh ph;
- Doanh nghip thnh lp mi t d n u t thuc cc lnh vc:
+ Cng ngh cao theo quy nh ca php lut; nghin cu khoa hc v pht trin cng
ngh;
+ u t pht trin nh my nc, nh my thu in, h thng cp thot nc; cu,
ng b, ng st; cng hng khng, cng bin, cng sng; sn bay, nh ga v cng trnh
c s h tng c bit quan trng khc do Th tng Chnh ph quyt nh;
+ Sn xut sn phm phn mm.
- Doanh nghip thnh lp mi trong lnh vc x hi ho thc hin ti a bn c iu
kin kinh t - x hi kh khn hoc c bit kh khn quy nh ti Ph lc ban hnh km
theo Ngh nh s 124/2008/N-CP ngy 11/12/2008 ca Chnh ph.
b. Min thu 4 nm, gim 50% s thu phi np trong 5 nm tip theo i vi
doanh nghip thnh lp mi trong lnh vc x hi ho thc hin ti a bn khng thuc
danh mc a bn c iu kin kinh t - x hi kh khn hoc c bit kh khn quy nh ti
Ph lc ban hnh km theo Ngh nh s 124/2008/N-CP ngy 11/12/2008 ca Chnh ph.
c. Min thu 2 nm v gim 50% s thu phi np trong 4 nm tip theo i vi
doanh nghip thnh lp mi t d n u t ti a bn c iu kin kinh t - x hi kh
khn quy nh ti Ph lc ban hnh km theo Ngh nh s 124/2008/N-CP ngy
11/12/2008 ca Chnh ph.
d. Thi gian min thu, gim thu quy nh ti Mc ny c tnh lin tc t nm u
tin doanh nghip c thu nhp chu thu t d n u t c hng u i thu; Trng
hp doanh nghip khng c thu nhp chu thu trong ba nm u, k t nm u tin c
doanh thu t d n u t th thi gian min thu, gim thu c tnh t nm th t.
V d: Nm 2009, doanh nghip A thnh lp mi t d n u t sn xut sn phm
phn mm, nu nm 2009 doanh nghip A c thu nhp chu thu t d n sn xut sn
phm phm mm th thi gian min gim thu c tnh lin tc k t nm 2009. Trng
hp d n sn xut sn phm phm mm ca doanh nghip A pht sinh doanh thu t nm
2009, n nm 2012 doanh nghip A vn cha c thu nhp chu thu th thi gian min
gim thu c tnh lin tc k t nm 2012.
e. Nm min thu, gim thu xc nh ph hp vi k tnh thu. Thi im bt u
tnh thi gian min thu, gim thu tnh lin tc k t k tnh thu u tin doanh nghip bt
u c thu nhp chu thu (cha tr s l cc k tnh thu trc chuyn sang). Trng hp,
k tnh thu u tin doanh nghip c thu nhp chu thu, nhng thi gian hot ng sn
xut, kinh doanh hng ho, dch v di 12 thng th doanh nghip c quyn ng k vi c

GIO TRNH THU

103

quan thu tnh thi gian min thu, gim thu ngay k tnh thu u tin hoc tnh t k
tnh thu tip theo. Trng hp doanh nghip ng k thi gian min gim thu vo k tnh
thu tip theo th phi xc nh s thu phi np ca k tnh thu u tin np vo Ngn
sch Nh nc theo quy nh. K tnh thu hng dn ti im 3 Phn B khng p dng
xc nh u i min thu, gim thu theo quy nh ti im ny.
4. Th tc u i:
Doanh nghip t xc nh cc iu kin u i thu, mc thu sut u i, thi gian
min thu, gim thu, s l c tr (-) vo thu nhp tnh thu t k khai v t quyt ton
thu vi c quan thu.
C quan thu khi kim tra, thanh tra i vi doanh nghip phi kim tra cc iu
kin c hng u i thu, s thu thu nhp doanh nghip c min thu, gim thu, s
l c tr vo thu nhp chu thu theo ng iu kin thc t m doanh nghip p ng
c. Trng hp doanh nghip khng m bo cc iu kin p dng thu sut u i
v thi gian min thu, gim thu th c quan thu x l truy thu thu v x pht vi phm
hnh chnh v thu theo quy nh.

104

GIO TRNH THU

CHNG VI: CC KHON THU V L PH KHC

BI 1: THU THU NHP C NHN
I. KHI NIM, C IM, VAI TR
1. Khi nim:
Thu thu nhp c nhn l sc thu trc thu tnh trc tip trn thu nhp chu thu ca
c nhn c tr v khng c tr trn lnh th Vit Nam.
Nh vy, cc c nhn trong lnh th Vit Nam c pht sinh cc khon thu nhp chu
thu u thuc i tng chu thu TNCN.
2. c im:
- L thu trc thu (ngi np thu l ngi chu thu)
- Ch nh vo ngi c thu nhp cao n mc phi chu thu (thu nhp hng thng t
4 triu ng tr ln)
- L sc thu m bo cng bng theo chiu dc (khc phc nhc im ca sc thu
gin thu l ch cng bng theo chiu ngang),. Ngha l ngi c thu nhp cao (ngi giu) s
phi np thu nhiu, ngi ngho c thu nhp thp khng phi np thu.
- L sc thu c tnh ly tin (thu nhp cng cao cng phi np nhiu thu).
3. Vai tr:
- Mang li ngun thu ln cho NSNN
- Kim sot thu nhp, gp phn hn ch tham nhng;
- Kch thch ngi lao ng tng thu nhp thng qua c ch tuyn dng khen thng
kp thi.
- Gp phn m bo cng bng x hi, rt ngn khong cch giu ngho, ng vin
kp thi s ng gp ca ngi giu xy dng t nc, to ra cc cng trnh phc li
cng cng cho ton x hi c th hng.
- L cng c Chnh ph iu tit v m nn kinh t.
II. I TNG NP THU
1. Khi nim:
i tng np thu thu nhp c nhn l c nhn c tr c thu nhp chu thu quy
nh pht sinh trong v ngoi lnh th Vit Nam v c nhn khng c tr c thu nhp chu
thu quy nh pht sinh trong lnh th Vit Nam.
* C nhn c tr l ngi p ng mt trong cc iu kin sau y:

GIO TRNH THU

105

- C mt ti Vit Nam t 183 ngy tr ln tnh trong mt nm dng lch hoc tnh
theo 12 thng lin tc k t ngy u tin c mt ti Vit Nam;
- C ni thng xuyn ti Vit Nam, bao gm c ni ng k thng tr
hoc c nh thu ti Vit Nam theo hp ng thu c thi hn.
* C nhn khng c tr l ngi khng p ng iu kin quy nh ti khon 2 iu
ny.
III. THU NHP CHU THU
1. Khi nim:
Thu nhp chu thu thu nhp c nhn gm cc loi thu nhp sau y, tr thu nhp
c min thu theo quy nh.
- Thu nhp t kinh doanh, bao gm:
+ Thu nhp t hot ng sn xut, kinh doanh hng ho, dch v;
+ Thu nhp t hot ng hnh ngh c lp ca c nhn c giy php hoc chng ch
hnh ngh theo quy nh ca php lut.
- Thu nhp t tin lng, tin cng, bao gm:
+ Tin lng, tin cng v cc khon c tnh cht tin lng, tin cng;
+ Cc khon ph cp, tr cp, tr cc khon ph cp, tr cp theo quy nh ca php
lut v u i ngi c cng, ph cp quc phng, an ninh, ph cp c hi, nguy him i
vi nhng ngnh, ngh hoc cng vic ni lm vic c yu t c hi, nguy him, ph cp
thu ht, ph cp khu vc theo quy nh ca php lut, tr cp kh khn t xut, tr cp tai
nn lao ng, bnh ngh nghip, tr cp mt ln khi sinh con hoc nhn nui con nui, tr
cp do suy gim kh nng lao ng, tr cp hu tr mt ln, tin tut hng thng, tr cp thi
vic, tr cp mt vic lm theo quy nh ca B lut lao ng, cc khon tr cp khc do
Bo him x hi chi tr, tr cp gii quyt t nn x hi;
+ Tin th lao di cc hnh thc;
+ Tin nhn c t tham gia hip hi kinh doanh, hi ng qun tr, ban kim sot,
hi ng qun l v cc t chc;
+ Cc khon li ch khc m i tng np thu nhn c bng tin hoc khng
bng tin;
+ Tin thng, tr cc khon tin thng km theo cc danh hiu c Nh nc
phong tng, tin thng km theo gii thng quc gia, gii thng quc t, tin thng v
ci tin k thut, sng ch, pht minh c c quan nh nc c thm quyn cng nhn, tin
thng v vic pht hin, khai bo hnh vi vi phm php lut vi c quan nh nc c thm
quyn.
- Thu nhp t u t vn, bao gm:
+ Tin li cho vay;
+ Li tc c phn;

GIO TRNH THU

106

+ Thu nhp t u t vn di cc hnh thc khc, tr thu nhp t li tri phiu Chnh
ph.
+ Thu nhp t chuyn nhng vn, bao gm:
+ Thu nhp t chuyn nhng phn vn trong cc t chc kinh t;
+ Thu nhp t chuyn nhng chng khon;
+ Thu nhp t chuyn nhng vn di cc hnh thc khc.
- Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn, bao gm:
+ Thu nhp t chuyn nhng quyn s dng t v ti sn gn lin vi t;
+ Thu nhp t chuyn nhng quyn s hu hoc s dng nh ;
+ Thu nhp t chuyn nhng quyn thu t, thu mt nc;
+ Cc khon thu nhp khc nhn c t chuyn nhng bt ng sn.
- Thu nhp t trng thng, bao gm:
+ Trng thng x s;
+ Trng thng trong cc hnh thc khuyn mi;
+ Trng thng trong cc hnh thc c cc, casino;
+ Trng thng trong cc tr chi, cuc thi c thng v cc hnh thc trng thng
khc.
- Thu nhp t bn quyn, bao gm:
+ Thu nhp t chuyn giao, chuyn quyn s dng cc i tng ca quyn s hu tr
tu;
+ Thu nhp t chuyn giao cng ngh.
- Thu nhp t nhng quyn thng mi.
- Thu nhp t nhn tha k l chng khon, phn vn trong cc t chc kinh t, c s
kinh doanh, bt ng sn v ti sn khc phi ng k s hu hoc ng k s dng.
- Thu nhp t nhn qu tng l chng khon, phn vn trong cc t chc kinh t, c
s kinh doanh, bt ng sn v ti sn khc phi ng k s hu hoc ng k s dng.
Chnh ph quy nh chi tit v hng dn thi hnh iu ny.
2. Quy i thu nhp chu thu ra ng Vit Nam
- Thu nhp chu thu nhn c bng ngoi t phi c quy i ra ng Vit Nam
theo t gi giao dch bnh qun trn th trng ngoi t lin ngn hng do Ngn hng Nh
nc Vit Nam cng b ti thi im pht sinh thu nhp.
- Thu nhp chu thu nhn c khng bng tin phi c quy i ra ng Vit
Nam theo gi th trng ca sn phm, dch v hoc sn phm, dch v cng loi hoc
tng ng ti thi im pht sinh thu nhp.

GIO TRNH THU

107

IV. THU NHP C MIN THU TNCN

1. Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn gia v vi chng; cha , m vi con
; cha nui, m nui vi con nui; cha chng, m chng vi con du; cha v, m v vi
con r; ng ni, b ni vi chu ni; ng ngoi, b ngoi vi chu ngoi; anh, ch, em rut
vi nhau.
2. Thu nhp t chuyn nhng nh , quyn s dng t v ti sn gn lin vi t ca
c nhn trong trng hp c nhn ch c mt nh , t duy nht.
3. Thu nhp t gi tr quyn s dng t ca c nhn c Nh nc giao t.
4. Thu nhp t nhn tha k, qu tng l bt ng sn gia v vi chng; cha , m
vi con ; cha nui, m nui vi con nui; cha chng, m chng vi con du; cha v, m
v vi con r; ng ni, b ni vi chu ni; ng ngoi, b ngoi vi chu ngoi; anh, ch, em
rut vi nhau.
5. Thu nhp ca h gia nh, c nhn trc tip sn xut nng nghip, lm nghip, lm
mui, nui trng, nh bt thu sn cha qua ch bin thnh cc sn phm khc hoc ch qua
s ch thng thng.
6. Thu nhp t chuyn i t nng nghip ca h gia nh, c nhn c Nh nc
giao sn xut.
7. Thu nhp t li tin gi ti t chc tn dng, li t hp ng bo him nhn th.
8. Thu nhp t kiu hi.
9. Phn tin lng lm vic ban m, lm thm gi c tr cao hn so vi tin
lng lm vic ban ngy, lm trong gi theo quy nh ca php lut.
10. Tin lng hu do Bo him x hi chi tr.
11. Thu nhp t hc bng, bao gm:
a) Hc bng nhn c t ngn sch nh nc;
b) Hc bng nhn c t t chc trong nc v ngoi nc theo chng trnh h tr
khuyn hc ca t chc .
12. Thu nhp t bi thng hp ng bo him nhn th, phi nhn th, tin bi
thng tai nn lao ng, khon bi thng nh nc v cc khon bi thng khc theo quy
nh ca php lut.
13. Thu nhp nhn c t qu t thin c c quan nh nc c thm quyn cho
php thnh lp hoc cng nhn, hot ng v mc ch t thin, nhn o, khng nhm mc
ch li nhun.
14. Thu nhp nhn c t ngun vin tr nc ngoi v mc ch t thin, nhn o
di hnh thc chnh ph v phi chnh ph c c quan nh nc c thm quyn ph duyt.
V. GIM THU TNCN
Nh nc quy nh gim thu TNCN cho cc i tng sau:

GIO TRNH THU

108

i tng np thu gp kh khn do thin tai, ho hon, tai nn, bnh him ngho
nh hng n kh nng np thu th c xt gim thu tng ng vi mc thit hi
nhng khng vt qu s thu phi np.
VI. K TNH THU
1. K tnh thu i vi c nhn c tr c quy nh nh sau:
a) K tnh thu theo nm p dng i vi thu nhp t kinh doanh; thu nhp t tin
lng, tin cng;
b) K tnh thu theo tng ln pht sinh thu nhp p dng i vi thu nhp t u t
vn; thu nhp t chuyn nhng vn, tr thu nhp t chuyn nhng chng khon; thu nhp
t chuyn nhng bt ng sn; thu nhp t trng thng; thu nhp t bn quyn; thu nhp
t nhng quyn thng mi; thu nhp t tha k; thu nhp t qu tng;
c) K tnh thu theo tng ln chuyn nhng hoc theo nm i vi thu nhp t
chuyn nhng chng khon. Trng hp c nhn p dng k tnh thu theo nm th phi
ng k t u nm vi c quan thu.
2. K tnh thu i vi c nhn khng c tr c tnh theo tng ln pht sinh thu
nhp p dng i vi tt c thu nhp chu thu.
VII. K KHAI, KHU TR, NP THU, QUYT TON, HON THU
1. Vic ng k thu, k khai, khu tr thu, np thu, quyt ton thu, hon thu, x
l vi phm php lut v thu v cc bin php qun l thu c thc hin theo quy nh ca
php lut v qun l thu.
2. C nhn c hon thu trong cc trng hp sau y:
a) S tin thu np ln hn s thu phi np;
b) C nhn np thu nhng c thu nhp tnh thu cha n mc phi np thu;
c) Cc trng hp khc theo quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn.
VIII. CN C TNH THU I VI C NHN C TR
1. Xc nh thu nhp chu thu
1.1 Thu nhp chu thu t kinh doanh
- Thu nhp chu thu t kinh doanh c xc nh bng doanh thu tr cc khon chi
ph hp l lin quan n vic to ra thu nhp chu thu t kinh doanh trong k tnh thu.
- Doanh thu l ton b tin bn hng, tin gia cng, tin hoa hng, tin cung ng hng
ho, dch v pht sinh trong k tnh thu t cc hot ng sn xut, kinh doanh hng ho,
dch v.
Thi im xc nh doanh thu l thi im chuyn giao quyn s hu hng ho,
hon thnh dch v hoc thi im lp ho n bn hng, cung ng dch v.

GIO TRNH THU

109

- Chi ph hp l lin quan n vic to ra thu nhp chu thu t kinh doanh trong k
tnh thu bao gm:
+ Tin lng, tin cng, cc khon th lao v cc chi ph khc tr cho ngi lao ng;
+ Chi ph nguyn liu, nhin liu, vt liu, nng lng, hng ho s dng vo sn
xut, kinh doanh, chi ph dch v mua ngoi;
+ Chi ph khu hao, duy tu, bo dng ti sn c nh s dng vo sn xut, kinh
doanh;
+ Chi tr li tin vay;
+ Chi ph qun l;
+ Cc khon thu, ph v l ph phi np theo quy nh ca php lut c tnh vo
chi ph;
+ Cc khon chi ph khc lin quan n vic to ra thu nhp.
- Vic xc nh doanh thu, chi ph da trn c s nh mc, tiu chun, ch v
chng t, s k ton theo quy nh ca php lut.
- Trng hp nhiu ngi cng tham gia kinh doanh trong mt ng k kinh doanh
th thu nhp chu thu ca mi ngi c xc nh theo mt trong cc nguyn tc sau y:
+ Tnh theo t l vn gp ca tng c nhn ghi trong ng k kinh doanh;
+ Tnh theo tho thun gia cc c nhn ghi trong ng k kinh doanh;
+ Tnh bng s bnh qun thu nhp u ngi trong trng hp ng k kinh doanh
khng xc nh t l vn gp hoc khng c tho thun v phn chia thu nhp gia cc c
nhn.
- i vi c nhn kinh doanh cha tun th ng ch k ton, ho n, chng t
m khng xc nh c doanh thu, chi ph v thu nhp chu thu th c quan thu c thm
quyn n nh doanh thu, t l thu nhp chu thu xc nh thu nhp chu thu ph hp
vi tng ngnh, ngh sn xut, kinh doanh theo quy nh ca php lut v qun l thu.
1.2 Thu nhp chu thu t tin lng, tin cng
- Thu nhp chu thu t tin lng, tin cng c xc nh bng tng s thu nhp
quy nh ti khon 2 iu 3 ca Lut ny m i tng np thu nhn c trong k tnh
thu.
- Thi im xc nh thu nhp chu thu t tin lng, tin cng l thi im t chc,
c nhn tr thu nhp cho i tng np thu hoc thi im i tng np thu nhn c
thu nhp.
1.3 Thu nhp chu thu t u t vn
- Thu nhp chu thu t u t vn l tng s cc khon thu nhp t u t vn quy
nh m i tng np thu nhn c trong k tnh thu.

GIO TRNH THU

110

- Thi im xc nh thu nhp chu thu t u t vn l thi im t chc, c nhn

tr thu nhp cho i tng np thu hoc thi im i tng np thu nhn c thu nhp.
1.4 Thu nhp chu thu t chuyn nhng vn
- Thu nhp chu thu t chuyn nhng vn c xc nh bng gi bn tr gi mua
v cc khon chi ph hp l lin quan n vic to ra thu nhp t chuyn nhng vn.
- Trng hp khng xc nh c gi mua v chi ph lin quan n vic chuyn nhng
chng khon th thu nhp chu thu c xc nh l gi bn chng khon.
- Thi im xc nh thu nhp chu thu t chuyn nhng vn l thi im giao dch
chuyn nhng vn hon thnh theo quy nh ca php lut.
1.5 Thu nhp chu thu t chuyn nhng bt ng sn
- Thu nhp chu thu t chuyn nhng bt ng sn c xc nh bng gi chuyn
nhng bt ng sn theo tng ln chuyn nhng tr gi mua bt ng sn v cc chi ph
lin quan, c th nh sau:
+ Gi chuyn nhng bt ng sn l gi theo hp ng ti thi im chuyn
nhng;
+ Gi mua bt ng sn l gi theo hp ng ti thi im mua;
+ Cc chi ph lin quan c tr cn c vo chng t, ho n theo quy nh ca
php lut, bao gm cc loi ph, l ph theo quy nh ca php lut lin quan n quyn s
dng t; chi ph ci to t, ci to nh, chi ph san lp mt bng; chi ph u t xy dng
nh , kt cu h tng v cng trnh kin trc trn t; cc chi ph khc lin quan n vic
chuyn nhng bt ng sn.
- Trng hp khng xc nh c gi mua v chi ph lin quan n vic chuyn
nhng bt ng sn th thu nhp chu thu c xc nh l gi chuyn nhng bt ng
sn.
- Thi im xc nh thu nhp chu thu t chuyn nhng bt ng sn l thi im
hp ng chuyn nhng c hiu lc theo quy nh ca php lut.
1.6 Thu nhp chu thu t trng thng
- Thu nhp chu thu t trng thng l phn gi tr gii thng vt trn 10 triu
ng m i tng np thu nhn c theo tng ln trng thng.
- Thi im xc nh thu nhp chu thu t trng thng l thi im t chc, c nhn
tr thu nhp cho i tng np thu.
1.7 Thu nhp chu thu t bn quyn
- Thu nhp chu thu t bn quyn l phn thu nhp vt trn 10 triu ng m i
tng np thu nhn c khi chuyn giao, chuyn quyn s dng cc i tng ca quyn
s hu tr tu, chuyn giao cng ngh theo tng hp ng.
- Thi im xc nh thu nhp chu thu t bn quyn l thi im t chc, c nhn
tr thu nhp cho i tng np thu.
1.8 Thu nhp chu thu t nhng quyn thng mi

GIO TRNH THU

111

- Thu nhp chu thu t nhng quyn thng mi l phn thu nhp vt trn 10 triu
ng m i tng np thu nhn c theo tng hp ng nhng quyn thng mi.
- Thi im xc nh thu nhp chu thu t nhng quyn thng mi l thi im t
chc, c nhn tr thu nhp cho i tng np thu.
1.9 Thu nhp chu thu t tha k, qu tng
- Thu nhp chu thu t tha k, qu tng l phn gi tr ti sn tha k, qu tng vt
trn 10 triu ng m i tng np thu nhn c theo tng ln pht sinh.
- Thi im xc nh thu nhp chu thu c quy nh nh sau:
+ i vi thu nhp t tha k l thi im i tng np thu nhn c tha k;
+ i vi thu nhp t qu tng l thi im t chc, c nhn tng cho i tng np
thu hoc thi im i tng np thu nhn c thu nhp.
2. Thu nhp tnh thu
2.1 Khi nim:
Thu nhp tnh thu i vi thu nhp t kinh doanh, tin lng, tin cng l tng thu
nhp chu thu quy nh tr cc khon ng bo him x hi, bo him y t, bo him trch
nhim ngh nghip i vi mt s ngnh, ngh phi tham gia bo him bt buc, cc khon
gim tr gia cnh.
2.2 Thu nhp tnh thu i vi thu nhp t u t vn, chuyn nhng vn, chuyn
nhng bt ng sn, trng thng, tin bn quyn, nhng quyn thng mi, nhn tha
k, qu tng l thu nhp chu thu theo quy nh.
3. Gim tr gia cnh
3.1 Khi nim:
Gim tr gia cnh l s tin c tr vo thu nhp chu thu trc khi tnh thu i
vi thu nhp t kinh doanh, tin lng, tin cng ca i tng np thu.
3.2 Gim tr gia cnh c th:
- Mc gim tr i vi i tng np thu l 4 triu ng/thng (48 triu ng/nm);
- Mc gim tr i vi mi ngi ph thuc l 1,6 triu ng/thng.
* Vic xc nh mc gim tr gia cnh i vi ngi ph thuc thc hin theo
nguyn tc mi ngi ph thuc ch c tnh gim tr mt ln vo mt i tng np thu.
* Ngi ph thuc l ngi m i tng np thu c trch nhim nui dng, bao
gm:
- Con cha thnh nin; con b tn tt, khng c kh nng lao ng;
- Cc c nhn khng c thu nhp hoc c thu nhp khng vt qu mc quy nh, bao
gm con thnh nin ang hc i hc, cao ng, trung hc chuyn nghip hoc hc ngh; v
hoc chng khng c kh nng lao ng; b, m ht tui lao ng hoc khng c kh
nng lao ng; nhng ngi khc khng ni nng ta m ngi np thu phi trc tip
nui dng.
* Gim tr i vi cc khon ng gp t thin, nhn o

112

GIO TRNH THU

- Cc khon ng gp t thin, nhn o c tr vo thu nhp trc khi tnh thu

i vi thu nhp t kinh doanh, tin lng, tin cng ca i tng np thu l c nhn c
tr, bao gm:
+ Khon ng gp vo t chc, c s chm sc, nui dng tr em c hon cnh c
bit kh khn, ngi tn tt, ngi gi khng ni nng ta;
+ Khon ng gp vo qu t thin, qu nhn o, qu khuyn hc.
- T chc, c s v cc qu nu trn phi c c quan nh nc c thm quyn cho
php thnh lp hoc cng nhn, hot ng v mc ch t thin, nhn o, khuyn hc, khng
nhm mc ch li nhun.
4. BIU THU
4.1 Biu thu lu tin tng phn
Biu thu lu tin tng phn c quy nh nh sau:
Bc
thu

Phn thu nhp tnh thu/nm

(triu ng)

Phn thu nhp tnh

thu/thng
(triu ng)

Thu
sut (%)

n 60

n 5

Trn 60 n 120

Trn 5 n 10

10

Trn 120 n 216

Trn 10 n 18

15

Trn 216 n 384

Trn 18 n 32

20

Trn 384 n 624

Trn 32 n 52

25

Trn 624 n 960

Trn 52 n 80

30

Trn 960

Trn 80

35

4.2 Biu thu ton phn

Biu thu ton phn c quy nh nh sau:
Thu nhp tnh thu

Thu sut (%)

a) Thu nhp t u t vn

b) Thu nhp t bn quyn, nhng quyn thng mi

c) Thu nhp t trng thng

10

113

GIO TRNH THU

d) Thu nhp t tha k, qu tng

10

) Thu nhp t chuyn nhng vn quy nh ti khon 1 iu

13 ca Lut ny

20

Thu nhp t chuyn nhng chng khon quy nh ti khon 2

iu 13 ca Lut ny

0,1

e) Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn quy nh ti khon

1 iu 14 ca Lut ny

25

Thu nhp t chuyn nhng bt ng sn quy nh ti khon 2

iu 14 ca Lut ny

IX. TRCH NHIM CA NGI CHI TR THU NHP V TRCH NHIM

CA NGI C THU NHP CHU THU
1. Trch nhim k khai, khu tr, np thu, quyt ton thu ca ngi chi tr
thu nhp:
- T chc, c nhn tr thu nhp c trch nhim k khai, khu tr, np thu vo ngn
sch nh nc v quyt ton thu i vi cc loi thu nhp chu thu tr cho i tng np
thu;
- T chc, c nhn tr thu nhp c trch nhim cung cp thng tin v thu nhp v
ngi ph thuc ca i tng np thu thuc n v mnh qun l theo quy nh ca php
lut.
2. Trch nhim k khai, khu tr, np thu, quyt ton thu ca ngi c thu
nhp chu thu:
C nhn c thu nhp chu thu c trch nhim k khai, np thu vo ngn sch nh
nc v quyt ton thu i vi mi khon thu nhp theo quy nh ca php lut v qun l
thu.

114

GIO TRNH THU

CHNG VI: CC KHON THU V L PH KHC

BI 2: THU TI NGUYN
I. KHI NIM, C IM
1. Khi nim:
Thu ti nguyn l sc thu nh vo ngi khai thc, thu mua ti nguyn thin
nhin theo quy nh.
2. c im
- L sc thu nh vo ti nguyn thin nhin nn i tng chu thu hp;
- Ch nh vo ngi c hot ng khai thc hoc thu mua ti nguyn;
- i tng nh thu hp; s thu khng ln
- Mc ch bo v ti nguyn thin nhin v to ngun lc ti to li ti nguyn.
3. Vai tr
- L ngun thu cho NSNN
- Gp phn bo v ngun ti nguyn thin nhin ca t nc, bo v mi trng, hn
ch khai thc t, ph hy ti nguyn thin nhin.
- L cng c bo v ti nguyn t nc.
II. I TNG NP THU, I TNG CHU THU
1. i tng np thu
Cc t chc, c nhn c khai thc, thu mua ti nguyn thin nhin theo quy nh.
2. i tng chu thu
2.1 Khi nim:
i tng chu thu ti nguyn theo quy nh l cc ti nguyn thin nhin trong
phm vi t lin, hi o, ni thu, lnh hi, vng c quyn kinh t v thm lc a thuc
ch quyn v quyn ti phn ca nc Cng ho X hi ch ngha Vit Nam.
2.2 C th bao gm:
- Khong sn kim loi;
- Khong sn khng kim loi;
- Sn phm ca rng t nhin;
- Thu sn t nhin;;
- Nc thin nhin;
- Ti nguyn thin nhin khc;
III. CN C TNH THU
1. Khi nim v cng thc tnh
a. Khi nim:
Cn c tnh thu ti nguyn l sn lng ti nguyn thng phm thc t khai thc
trong k, gi tnh thu n v ti nguyn v thu sut thu ti nguyn.
b. Cng thc tnh:

115

GIO TRNH THU

Thu ti nguyn
phi np trong
k

Sn lng ti
nguyn thng
phm thc t
khai thc trong
k

Gi tnh thu
n v ti
nguyn

Thu sut
thu ti
nguyn

Trng hp c c quan nh nc n nh mc thu ti nguyn phi np trn mt

n v ti nguyn khai thc th s thu ti nguyn phi np c xc nh nh sau:
Thu ti
nguyn phi
np trong k

Sn lng ti nguyn
thng phm thc t
khai thc trong k

Mc thu ti nguyn
n nh trn mt n
v ti nguyn khai
thc

2. Sn lng ti nguyn thng phm thc t khai thc

a. Khi nim:
Sn lng ti nguyn thng phm thc t khai thc l s lng, trng lng hoc
khi lng ti nguyn khai thc thc t trong k np thu, khng ph thuc vo mc ch
khai thc ti nguyn.
b. Mt s trng hp c xc nh nh sau:
- i vi loi ti nguyn cha xc nh c sn lng ti nguyn thng phm thc
t khai thc do cha nhiu cht khc nhau, c hm lng tp cht ln, th sn lng ti
nguyn thng phm tnh thu ti nguyn xc nh theo sn lng thng phm tng cht
thu c qua sng tuyn, phn loi.
V d 1: i vi than khai thc t m cha tp cht, t, phi vn chuyn qua khu
sng tuyn, phn loi mi bn ra th sn lng than thng phm thc t khai thc tnh
thu ti nguyn l sn lng qua sng tuyn, phn loi.
Trng hp khai thc qung phi sng tuyn mt khi lng ln t, (khng th
xc nh c c th sn lng) thu c 2 kg vng cm, 100 tn qung st th thu ti
nguyn c tnh trn s lng vng cm v qung st thu c ny. ng thi xc nh sn
lng loi ti nguyn khc c khai thc s dng cho hot ng khai thc khong sn, nh
nc khai thc s dng cho hot ng sng, tuyn.
- i vi loi ti nguyn khai thc, cha bn ra ngay m a vo tip tc sn xut sn
phm, kinh doanh dch v khc nu khng trc tip xc nh c sn lng th sn lng
ti nguyn tnh thu c cn c vo sn lng sn phm sn xut trong k v nh mc s
dng ti nguyn tnh trn mt n v sn phm.
V d 2: sn xut ra 1.000 vin gch mc (cha nung) th phi s dng 1 m3 t
st. Trong thng, c s khai thc t st sn xut c 100.000 vin gch th sn lng t
st khai thc chu thu ti nguyn l 100.000 vin chia (:) 1.000 vin = 100 m3.
- i vi nc thin nhin dng cho sn xut thu in: L sn lng in xut tuyn
giao nhn theo ng h o m in c xc nhn gia c s sn xut thu in v c s kinh
doanh truyn ti in hoc c s kinh doanh.

GIO TRNH THU

116

- Trng hp khai thc th cng, phn tn hoc khai thc lu ng, khng thng
xuyn, sn lng ti nguyn khai thc d kin trong mt nm c gi tr di 200.000.000
ng v kh khn trong vic qun l th c th thc hin khon sn lng ti nguyn khai
thc theo ma v hoc nh k. C quan thu phi hp vi chnh quyn a phng v c
quan qun l chuyn ngnh xc nh s lng ti nguyn khai thc c khon.
Cng trong trng hp nu trn, nu loi ti nguyn do cc t chc, c nhn khai thc
nh l k hp ng bn cho c s u mi thu mua v t chc, c nhn u mi thu mua
cam kt chp thun bng vn bn k khai np thu thay th c quan Thu trc tip qun l
quyt nh (bng vn bn) t chc, c nhn thu mua ti nguyn k khai np thay thu ti
nguyn cho ngi khai thc v gi mt bn quyt nh cho Cc Thu tnh, thnh ph trc
tip qun l thng k gim st.
3. Gi tnh thu
a. Khi nim:
Gi tnh thu ti nguyn l gi bn n v ti nguyn ti th trng ni khai thc,
cha bao gm thu gi tr gia tng.
b. Xc nh i vi tng trng hp nh sau:
- Trng hp xc nh c gi bn n v sn phm ti nguyn ti ni khai thc.
+ i vi loi ti nguyn khai thc trong thng c cng phm cp, cht lng, mt
phn sn lng ti nguyn c bn ra ti ni khai thc theo gi th trng, mt phn bn i
ni khc hoc a vo sn xut, ch bin, sng tuyn, phn loi, chn lc th gi tnh thu
ca ton b sn lng ti nguyn khai thc c l gi bn n v sn phm ti nguyn
ti ni khai thc khng bao gm thu gi tr gia tng; Gi bn ca mt n v ti nguyn
c tnh bng tng doanh thu (cha c thu GTGT) ca loi ti nguyn bn ra ti ni khai
thc chia cho tng sn lng loi ti nguyn tng ng bn ra trong thng.
Trng hp ti nguyn khai thc khng tiu th trong nc m dng xut khu ton
b th gi tnh thu ti nguyn l gi xut khu (FOB), khng bao gm thu xut khu.
+ Trng hp trong thng c pht sinh sn lng ti nguyn khai thc, nhng khng
pht sinh doanh thu bn ti nguyn th gi tnh thu n v ti nguyn c xc nh cn c
vo gi tnh thu n v sn phm ti nguyn ca thng trc lin k.
- Trng hp loi ti nguyn cha xc nh c gi bn n v sn phm ti nguyn
quy nh ti khon 1 iu ny th gi tnh thu n v ti nguyn c xc nh cn c vo
mt trong nhng c s sau:
+ Gi bn bnh qun trn th trng ca n v ti nguyn cng loi khai thc c gi
tng ng do U ban dn cp tnh quy nh theo hng dn ti khon 5 iu ny;
+ Gi bn n v ca sn phm nguyn cht v hm lng cht ny trong ti nguyn
khai thc hoc gi ca sn phm nguyn cht v hm lng ca tng cht trong ti nguyn
khai thc;
V d 3: Trng hp n v khai thc qung ti m ng. Theo Giy php khai thc
v h s thit k khai thc ti nguyn c c quan thm quyn ph duyt v t l ti
nguyn c kim nh i vi tng cht trong qung ng khai thc nh sau: ng:
60%; bc: 0,2%; thic: 0,5%. Gi tnh thu n v ti nguyn nguyn cht do UBND cp
tnh quy nh nh sau: ng 8.000.000 ng/tn; bc: 600.000.000 ng/ tn; thic
40.000.000 ng/ tn,

117

GIO TRNH THU

Cn c gi tnh thu n v ti nguyn nguyn cht do UBND cp tnh quy nh v t

l % tng cht xc nh gi tnh thu n v ti nguyn ca tng cht, c th:
Qung ng l: 60% x 8.000.000 ng/tn = 4.800.000 ng/tn
Qung bc l: 0,2% x 600.000.000 ng/tn = 1.200.000 ng/tn
Qung thic l: 0,5% x 40.000.000 ng/tn = 200.000 ng/tn
Cn c gi tnh thu n v ti nguyn ca tng loi qung p dng mc thu sut
thu ti nguyn tng ng.
+ T l phn trm trn gi bn ca sn phm c sn xut, ch bin t ti nguyn
khai thc:
Trng hp xc nh c sn lng ti nguyn khu khai thc nhng khng bn ra
m a vo sng, tuyn, chn lc hoc dng sn xut, ch bin (gi chung l ch bin) th
gi tnh thu n v ti nguyn tnh theo t l phn trm (%) trn gi bn ca sn phm c
ch bin t ti nguyn khai thc, nhng khng c thp hn gi tnh thu n v ti nguyn
do UBND cp tnh quy nh i vi loi ti nguyn theo hng dn ti khon 5 iu ny.
Gi tnh thu ti nguyn bng (=) Gi bn sn phm hng ho sn xut t ti nguyn
khai thc, nhn (x) t l % trn gi bn sn phm thu c sau sng, tuyn, ch bin.
a. T l phn trm (%) trn gi bn ca sn phm thu c sau ch bin l t l (%)
gia gi thnh bnh qun n v ti nguyn khai thc so vi gi thnh bnh qun n v sn
phm ch bin t ti nguyn khai thc ca nm trc lin k.
Trng hp n v mi bt u tin hnh khai thc ti nguyn th gi tnh thu ti
nguyn l gi do UBND cp tnh quy nh.
V d 4: Cng ty A khai thc than t m, nhng phi qua khu sng tuyn, phn loi
than, sau bn ra.
Gi bn than cc 3 bnh qun trong thng l 800.000 ng/ tn.
Gi thnh khai thc than pht sinh ti m khai thc n kho, bi tp kt trong phm vi
m khai thc phn b cho 01 tn than cc 3 ca nm trc lin k l 450.000 ng/tn.
Gi thnh n v sn phm ch bin t ti nguyn khai thc ca nm trc lin k l
480.000 ng/tn ( bao gm chi ph khu sng, tuyn, chn lc than theo quy nh ca
php lut).
T l % trn gi bn than cc 3 tnh thu ti nguyn l:
450.000
ng
____________
480.000
ng

Gi tnh thu ti nguyn

mt tn than cc 3 xc
nh trn gi bn

X 100 =

800.000
/tn

93,7
%

x 93,7% =

750.957
ng/tn

GIO TRNH THU

118

Gi tnh thu ti nguyn do n v xc nh khng thp hn gi tnh thu n v ti

nguyn do UBND cp tnh quy nh i vi loi ti nguyn .
b. Trng hp a ti nguyn khai thc vo ch bin. Sau khi ch bin thu c sn
phm ti nguyn ng hnh th p dng gi tnh thu ti nguyn theo gi bn n v ti
nguyn theo hng dn ti im 2.1 hoc im 2.2, khon 2, iu ny.
V d 5: Trng hp trong qu trnh luyn qung st thu c 0,05 tn tinh qung
ng trn 01 tn gang v bn ra 9.500.000 ng/tn th gi tnh thu ti nguyn i vi 0,05
tn qung ng l: 0,05 x 9.500.000 ng = 475.000 ng. Trng hp khng bn ra th p
dng gi tnh thu n v ti nguyn do UBND cp tnh quy nh tnh thu ti nguyn
phi np.
+ T chc, c nhn khai thc ti nguyn phi ng k vi c quan thu vic p dng
phng php xc nh gi tnh thu i vi tng loi ti nguyn theo quy nh ti khon 2,
iu ny khi khai thc. i vi trng hp mi khai thc th thi hn ng k ti a l 30
ngy, k t ngy bt u khai thc. Trng hp c thay i phng php xc nh gi tnh
thu th ng k li vi c quan thu chm nht n ngy u tin ca thng c thay i
phng php tnh gi.
+ Gi tnh thu n v ti nguyn i vi g l gi bn ti bi giao (gi bn ti kho,
bi ni khai thc).
- Gi tnh thu ti nguyn i vi nc thin nhin:
- Gi tnh thu ti nguyn i vi nc thin nhin dng sn xut thu in thc hin
theo hng dn ti khon 1, iu 3 Thng t s 45/2009/TT-BTC ngy 11/3/2009 ca B
Ti chnh hng dn v thu gi tr gia tng, thu ti nguyn, thu thu nhp doanh nghip
i vi cc c s sn xut thu in.
+ i vi nc khong, nc nng thin nhin, nc thin nhin dng vo sn xut
sn phm, kinh doanh dch v th gi tnh thu c xc nh theo nguyn tc hng dn ti
im 2.3, khon 2, iu ny.
- T chc, c nhn khai thc ti nguyn nhng khng bn ra; hoc khng chp hnh
y ch s sch k ton, chng t k ton theo ch quy nh; t chc, c nhn np
thu ti nguyn theo phng php n nh hoc trng hp loi ti nguyn xc nh c
sn lng khu khai thc nhng do quy trnh sng tuyn, tiu th qua nhiu khu nn
khng c cn c xc nh gi bn theo th trng ti a phng khai thc ti nguyn,
th gi tnh thu n v ti nguyn p dng theo gi do UBND cp tnh quy nh cho tng
thi k.
Cn c c im, yu cu v xy dng gi tnh thu ti nguyn ti a phng,
UBND cp tnh c vn bn ch o, giao S Ti chnh ch tr, phi hp vi Cc Thu, S
Ti nguyn v Mi trng xy dng phng n gi tnh thu ti nguyn trnh UBND cp
tnh quyt nh.
Vic xy dng gi tnh thu ti nguyn phi m bo ph hp vi hm lng, cht
lng, sn lng ca loi ti nguyn, t l thu hi ti nguyn v gi ti nguyn tiu th trn
th trng ti a phng c ti nguyn khai thc.
Khi gi bn ca loi ti nguyn c bin ng tng hoc gim 20% th phi iu chnh
gi tnh thu ti nguyn. S Ti chnh tnh, thnh ph ch tr phi hp Cc Thu vi v S
ti nguyn v mi trng t chc kho st tnh hnh v gi c th trng ti nguyn ti a

GIO TRNH THU

119

phng v lp phng n iu chnh gi tnh thu trnh UBND cp tnh quyt nh v bo

co v B Ti chnh (Tng cc Thu).
C quan thu trc tip qun l thu thu ti nguyn phi nim yt cng khai gi tnh
thu n v ti nguyn ti tr s c quan thu.
4. Thu sut
Biu thu sut thu TN hin hnh nh sau:
STT
Nhm, loi ti nguyn
Thu sut
(%)
I Khong sn kim loi
1 Khong sn kim loi en (st, man gan, titan )
7
2 Khong sn kim loi mu:
2.1 Vng sa khong
9
2.2 Vng cm
9
2.3 t him
12
2.4 Bch kim, thic, Won fram, bc, antimoan
7
2.5 Ch, km, nhm, bau xt, ng, niken, coban, monlipden, thu
7
ngn, ma nh, vanadi, platin
2.6 Cc loi khong sn kim loi mu khc
7
II Khong sn khng kim loi (tr nc nng, nc khong
thin nhin c quy nh ti Mc V di y)
1 Khong sn khng kim loi dng lm vt liu xy dng thng
thng:
1.1 t khai thc san lp, xy p cng trnh
3
1.2 Khong sn khng kim loi lm vt liu xy dng thng
5
thng khc (, ct, si, t lm gch)
2 Khong sn khng kim loi lm vt liu xy dng cao cp
7
(grannt, nmit, st chu la, quc zt,)
3 Khong sn khng kim loi dng trong sn xut cng nghip
7
(pirt, phosphort, cao lanh, mica, thch anh k thut, nung
vi v sn xut ciment, ct lm thy tinh)
- Ring: apatt, sc png tin
3
4 Than:
4.1 Than an tra xt hm l
4
4.2 Than an tra xt l thin
6
4.3 Than nu, than m
6
4.4 Than khc
4
5 qu
5.1 Kim cng, ru bi, saphia, emrt, alexandrit, opan qu mu
16
en
5.2 A dit, rlit, pyrp, berin, spinen, tpaz, thch anh tinh th
12
(mu tm xanh, vng lc, da cam), crizlit, pan qu (mu trng,
la), fenpat, birusa, nfrit

120

GIO TRNH THU

5.3
6
III
1
1.1
1.2
1.3
1.4
2
3
4
5
6
7
8
9
9.1
9.2
9.3
10
10.1
10.2
IV
1
2
V
1

Cc loi qu khc
Cc loi khong sn khng kim loi khc
Sn phm rng t nhin
G trn cc loi:
Nhm I
Nhm II
Nhm III, IV
Nhm V, VI, VII, VIII
G tr m
G lm nguyn liu sn xut giy (b , thng m)
G ct bum, g cc y
G tm, g c, g tram
Cnh, ngn
Ci
Tre, na, giang, mai, vu, l
Dc liu
Trm hng, k nam
Hi, qu, sa nhn, tho qu
Cc loi dc liu khc
Cc loi sn phm rng t nhin khc:
Chim, th rng (loi c php khai thc)
Sn phm rng t nhin khc
Thy sn t nhin
Ngc trai, bo ng, hi sm
Tm, c, mc v cc loi thy sn khc
Nc khong thin nhin, nc thin nhin
Nc khong thin nhin; nc thin nhin tinh lc ng chai,
ng hp
2 Nc thin nhin dng sn xut thy in
3 Nc thin nhin khai thc phc v ngnh sn xut (ngoi quy
nh ti im 1 v im 2):
3.1 S dng lm nguyn liu chnh hoc ph to thnh yu t vt
cht trong sn xut sn phm
3.2 S dng chung phc v sn xut (v sinh cng nghip, lm
mt, to hi)
a. S dng nc mt
b. S dng nc di t
3.3 Nc thin nhin dng sn xut nc sch, dng phc v cc
ngnh nng nghip, lm nghip, ng nghip, dim nghip v
nc thin nhin khai thc t ging o, ging khoan phc v
sinh hot

10
4

40
35
30
25
20
20
20
20
15
5
10
25
10
5
20
5
10
2
8
2
3

1
2
0

121

GIO TRNH THU

- Trng hp dng nc di t sn xut nc sch

4 Nc thin nhin khai thc dng vo cc mc ch khc ngoi
quy nh ti im 1, 2 v 3
4.1 Trong hot ng dch v:
a. S dng nc mt
b. S dng nc di t
4.2 Trong sn xut cng nghip, xy dng, khai khong:
a. S dng nc mt
b. S dng nc di t
4.3 Khai thc dng mc ch khc:
a. S dng nc mt
b. S dng nc di t
VI Ti nguyn khc
1 Yn so
2 Ti nguyn khc

0,5

3
5
3
4
0
0,5
10
20
10

III. NG K, KHAI THU, NP THU, QUYT TON THU

Vic ng k thu, khai thu, np thu, quyt ton thu c thc hin theo quy nh
ca Lut Qun l thu v cc vn bn hng dn thi hnh Lut Qun l thu.

122

GIO TRNH THU

CHNG VI: CC KHON THU V L PH KHC

BI 3: THU MN BI
I. QUY NH CA PHP LUT:
1. Khi nim
Thu mn bi l mt khon thu c tnh cht l ph thu hng nm vo cc c s hot
ng sn xut kinh doanh thuc mi thnh phn kinh t.
2. i tng no phi np thu MB?
Tt c t chc, c nhn c hot ng sn xut kinh doanh (bao gm cc DN, Cty, H
kd, c nhn kd, k c cc chi nhnh , ca hng , nh my, phn xng. trc thuc n v
chnh.
3. Cn c tnh thu:
a- Cn c vo vn:
Bc thu mn
bi

Bc 1

Vn ng k

Trn 10 t ng

Mc thu mn bi c
nm
3.000.000

123

GIO TRNH THU

Bc 2

T 5 t n 10 t ng

2.000.000

Bc 3

T 2 t n di 5 t ng

1.500.000

Bc 4

Di 2 t ng

1.000.000

b/. Cn c vo thu nhp thng:

Bc thu

Thu nhp 1 thng

Mc thu c nm

Trn 1.500.000

Trn 1.000.000 n 1.500.000

750.000

Trn 750.000 n 1.000.000

500.000

Trn 500.000 n 750.000

300.000

Trn 300.000 n 500.000

100.000

Bng hoc thp hn 300.000

1.000.000

50.000

* Ch : Mt s trng hp sau:
- Tnh thu MB cn c vo vn c p dng cho cc t chc kinh t (DN, Cty c
vn).
- Tnh thu MB theo thu nhp bnh qun thng c p dng cho h kd v c nhn kd
(khng c vn ng k).
- i vi DN ang hot ng: Thu MB c tnh cn c vo Vn KD nm trc
lin k vi nm tnh thu.
- i vi DN mi c thnh lp: Thu MB c tnh cn c vo vn KD ghi trong
Giy ng k kinh doanh.
- Mi khi c thay i tng hoc gim vn ng k, DN phi k khai vi c quan thu
lm cn c xc nh mc thu mn bi ca nm sau. Nu khng k khai th s b x pht
vi phm hnh chnh v thu v b n nh mc thu mn bi phi np.
- Cc c s kinh doanh l chi nhnh, ca hng, ca hiu (thuc cng ty hoc chi
nhnh)... hch ton ph thuc hoc bo s c cp Giy chng nhn KKD, c ng k
np thu v c cp m s thu th phi k khai v np thu MB cn c vo vn.
- Cc doanh nghip c cc Chi nhnh (hch ton ph thuc) ti cc qun, huyn, th x
v cc im kinh doanh khc th phi np thu MB cho cc chi nhnh ny mi chi nhnh l
1.000.000ng/nm.
II. HNG DN K KHAI
1. H s k khai thu MB :
Khai thu MB l sc thu khai theo nm (tc l : K khai mt ln cho c nm), h s
gm 01 T khai mu s 01/MBAI ban hnh km theo Thng t s 60/2007/TT-BTC ngy

GIO TRNH THU

124

14/6/2007 ca B Ti chnh (Xem biu mu theo ph lc nh km Pht cho hc vin

mu ny).
2. Thi gian k khai thu mn bi:
- Trng hp DN ang kinh doanh, thi hn np T khai thu mn bi chm nht l
ngy 30 thng 1 ca nm .
- Trng hp DN bt u kinh doanh, thi hn np T khai thu mn bi chm nht
l ngy cui cng ca thng bt u hot ng kinh doanh.
3. Xc nh mc thu MB i vi DN mi thnh lp:
- DN ang kinh doanh hoc mi thnh lp, c cp ng k thu v m s thu
trong thi gian ca 6 thng u nm th k khai - np mc Mn bi c nm.
- Nu thnh lp, c cp ng k thu v m s thu trong thi gian 6 thng cui
nm th np 50% mc thu Mn bi c nm.
- DN c thc t kinh doanh nhng khng k khai ng k thu, phi k khai - np
mc thu Mn bi c nm khng phn bit thi im pht hin l ca 6 thng u nm hay 6
thng cui nm
4. T khai hp l: T khai gi n c quan thu c coi l hp l khi:
- T khai c lp ng mu quy nh.
- C ghi y cc thng tin v tn, a ch, m s thu, s in thoi... ca c s
kinh doanh.
- c ngi i din theo php lut ca c s kinh doanh k tn v ng du vo
cui ca t khai.

125

GIO TRNH THU

CHNG VI: CC KHON THU V L PH KHC

BI 4: L PH TRC B
I. KHI NIM, BN CHT
1. Khi nim
L ph trc b l khon thu mang tnh cht l ph ca Nh nc i vi cc t chc,
c nhn khi ng k quyn s hu, hoc quyn s dng mt s loi ti sn thuc i tng
chu l ph trc b.
2. Bn cht
- L mt khon thu mang tnh cht l ph khi nh nc cung cp dch v cng nhn
quyn s hu, quyn s dng v ti sn cho cc t chc, c nhn.
- Ch pht sinh khi chuyn i quyn s hu, quyn s dng ti sn theo quy nh.
- ng vin mt phn thu nhp ca ngi ng k quyn s hu, s dng ti sn vo
NSNN.
II. I TNG CHU L PH TRC B
1. Nh, t:

GIO TRNH THU

126

a) Nh, gm: nh , nh lm vic, nh xng, nh kho, ca hng, ca hiu v cc

cng trnh kin trc khc.
b) t, gm: cc loi t nng nghip v t phi nng nghip quy nh ti Khon 1, 2
iu 13 Lut t ai nm 2003 thuc quyn qun l s dng ca t chc, h gia nh, c
nhn (khng phn bit xy dng cng trnh hay cha xy dng cng trnh).
2. Phng tin vn ti, gm: phng tin vn ti c gii ng b, phng tin
vn ti c gii ng thu, phng tin nh bt v vn chuyn thu sn, c th:
a) Tu thu, k c s lan, ca n, tu ko, tu y, v hoc tng thnh my tu thu.
b) Thuyn gn my.
c) Xe t l tt c cc phng tin vn ti c gii ng b c t 4 bnh tr ln
thuc loi phi ng k vi c quan qun l nh nc theo quy nh ca Lut giao thng
ng b v cc vn bn hng dn thi hnh; khung hoc tng thnh my xe t thay th.
Tr cc my, thit b khng phi l phng tin vn ti, nh: xe lu, cn cu, my xc, my
i, xe my nng lm nghip (my cy, my ba, my xi, my lm c, my tut la, my
ko...) v cc my, cc thit b khc khng phi l phng tin vn ti.
d) Xe my, gm: xe m t hai bnh, xe m t ba bnh, xe gn my v cc loi xe
tng t phi thc hin ng k vi c quan qun l nh nc theo quy nh ca Lut Giao
thng ng b v cc vn bn hng dn thi hnh; khung hoc tng thnh my xe my.
V, khung (gi chung l khung), tng thnh my phi chu l ph trc b nu ti
im a, c, d khon ny l cc khung, tng thnh my thay th c s khung, s my khc vi
s khung, s my ca ti sn c c quan nh nc c thm quyn cp giy chng nhn
s hu, s dng m phi ng k li vi c quan qun l nh nc theo ch quy nh.
Trng hp ci to, sa cha khung, my hoc ch thay thn my (blok) nhng khng thay
i s khung, s my, khng thay i ch s hu s dng th khng phi chu l ph trc
b.
3. Sng sn, sng th thao.
III. I TNG NP L PH TRC B
T chc, c nhn Vit Nam v t chc, c nhn nc ngoi c cc ti sn thuc i
tng chu l ph trc b nu trn phi np l ph trc b trc khi ng k quyn s hu,
quyn s dng vi c quan nh nc c thm quyn.
IV. I TNG KHNG CHU L PH TRC B
T chc, c nhn c ti sn thuc cc trng hp sau y khng phi np l ph trc
b:

GIO TRNH THU

127

1. Nh, t l tr s ca c quan i din ngoi giao, c quan lnh s v nh ca

ngi ng u c quan ngoi giao, c quan lnh s ca nc ngoi ti Vit Nam.
2. Phng tin vn ti, sng sn, sng th thao ca t chc, c nhn.
3. t c nh nc giao cho cc t chc, c nhn s dng vo cc mc ch sau
y:
a) t s dng vo mc ch cng cng theo quy nh ca php lut v t ai.
b) t s dng thm d, khai thc khong sn, nghin cu khoa hc theo giy php
ca c quan nh nc c thm quyn.
c) t sn xut nng nghip, lm nghip, nui trng thu sn v lm mui.
d) t xy dng nh bn m t chc, c nhn c php hot ng kinh doanh nh
np tin s dng t theo quy nh ca php lut (tr trng hp xy dng nh nhng
khng bn m s dng , kinh doanh nh ngh, khch sn hoc cho thu nh v hot
ng kinh doanh khc); t c nh nc giao cho cc t chc kinh t u t xy dng
kt cu h tng chuyn nhng hoc cho thu, khng phn bit t trong hay ngoi khu
cng nghip, khu ch xut.
T chc, c nhn k khai l ph trc b i vi t nu ti Khon ny phi c: Quyt
nh giao t ca c quan nh nc c thm quyn (bn sao c cng chng hoc chng thc
ca c quan c thm quyn), hoc xc nhn ca U ban nhn dn x, phng, th trn v
vic giao t sn xut nng nghip, lm nghip, nui trng thu sn v lm mui (i vi
trng hp h gia nh, c nhn nu ti im c khon ny).
4. t nng nghip chuyn i quyn s dng t gia cc h gia nh, c nhn theo
ch trng chung v dn in i tha theo quy nh ti iu 102 Ngh nh s
181/2004/N-CP.
5. t thu ca nh nc hoc thu ca t chc, c nhn c quyn s dng t hp
php.
6. t s dng vo mc ch cng ng ca cc t chc tn gio, c s tn ngng
c nh nc cng nhn hoc c php hot ng, bao gm:
a) t c cng trnh l cha, nh th, thnh tht, thnh vin, tu vin, trng hc, tr
s lm vic v cc c s khc ca tn gio do cc c s tn gio s dng;
b) t c cng trnh l nh, n, miu, am (tr t s dng lm nh th h, nh th,
t ng, in th,.v.v. ca mt dng h, h gia nh, c nhn);
c) t lm ngha trang, ngha a.
7. Nh t, ti sn chuyn dng phc v quc phng, an ninh.
8. Nh, t l ti sn nh nc ti c quan nh nc, n v s nghip cng lp v cc
t chc chnh tr, t chc chnh tr-x hi, t chc chnh tr x hi - ngh nghip, t chc x
hi, t chc x hi-ngh nghip theo quy nh ca php lut hin hnh.

GIO TRNH THU

128

9. Nh, t c bi thng (k c nh t mua bng tin bi thng, h tr) khi nh

nc thu hi nh, t m t chc, c nhn b thu hi nh, t np l ph trc b (hoc
khng phi np, hoc c min l ph trc b theo quy nh ca php lut).
10. Nh ca h gia nh, c nhn c to lp thng qua hnh thc pht trin nh
ring l theo quy nh ti im b, Khon 2, iu 50 Ngh nh s 90/2006/N-CP ngy
06/9/2006 ca Chnh ph Quy nh chi tit v hng dn thi hnh Lut Nh ;
11. Ti sn ca t chc, c nhn c cp giy chng nhn s hu, s dng khi
ng k li quyn s hu, s dng th khng phi np l ph trc b.
Trng hp ti sn c cp giy chng nhn s hu, s dng chung ca h gia
nh (ng ng tn ch s hu, s dng ti sn trong giy chng nhn quyn s hu, s
dng ti sn) khi phn chia ti sn cho nhng ngi trong h gia nh th ngi c chia
ti sn khng phi np l ph trc b.
i vi giy chng nhn s hu, s dng ti sn ch do mt ngi ng tn th khng
phi l ti sn thuc s hu, s dng chung ca h gia nh. Tuy nhin, ph hp vi thc
t Vit Nam, nu ch ti sn chuyn giao ti sn ca mnh cho v (chng), cha m (k c cha
nui, m nui, cha m chng, cha m v), con (k c con nui, con du, con r) th ngi
nhn ti sn khng phi np l ph trc b.
12. Ti sn ca t chc, c nhn np l ph trc b (tr trng hp khng phi
np hoc c min np theo chnh sch hoc theo quyt nh ca c quan c thm quyn)
sau chuyn cho t chc, c nhn khc ng k quyn s hu, s dng th khng phi np
l ph trc b trong nhng trng hp sau y:
a) T chc, c nhn em ti sn ca mnh gp vn vo t chc lin doanh, hp doanh
c t cch php nhn (doanh nghip nh nc, doanh nghip c vn u t nc ngoi, cng
ty trch nhim hu hn, cng ty c phn...) v t chc lin doanh, hp doanh ng k quyn
s hu, s dng ti sn ; hoc khi cc t chc lin doanh, hp doanh gii th, phn chia ti
sn ca mnh cho cc t chc, c nhn thnh vin ng k quyn s hu, s dng.
b) X vin hp tc x gp vn bng ti sn vo hp tc x hoc x vin hp tc x
nhn ti sn c chia sau khi ra khi hp tc x.
c) Tng cng ty, cng ty, doanh nghip, hp tc x iu ng ti sn ca mnh cho
cc n v (khng k c nhn) thnh vin hoc iu ng ti sn gia cc n v thnh vin
vi nhau theo hnh thc ghi tng, ghi gim vn, hoc c quan, n v hnh chnh s nghip
iu ng ti sn trong ni b mt c quan, n v d ton theo quyt nh ca cp c thm
quyn.
Trng hp iu chuyn ti sn gia tng cng ty, cng ty, doanh nghip vi cc n
v thnh vin hch ton kinh t c lp hoc iu chuyn ti sn gia cc n v thnh vin
hch ton kinh t c lp vi nhau, nhng khng theo hnh thc ghi tng, ghi gim vn m
theo phng thc mua bn, chuyn nhng, trao i hoc iu ng ti sn gia c quan,
n v d ton ny vi c quan, n v d ton khc (i vi hnh chnh s nghip) th phi
np l ph trc b.
d) Ti sn c chia hay gp do: chia, tch, hp nht, sp nhp, i tn t chc theo
quyt nh ca c quan c thm quyn (nu i tn ng thi i ch ti sn th phi np l
ph trc b, nh: thay sng lp vin c bng sng lp vin mi, chuyn i t Cng ty trch

GIO TRNH THU

129

nhim hu hn hai thnh vin tr ln hoc cng ty c phn thnh cng ty TNHH mt thnh
vin)
13. Ti sn chuyn n a phng ni s dng m khng thay i ch s hu, s
dng ti sn.
Trng hp ny ch ti sn xut trnh cho c quan Thu a phng ni ng k s
hu, s dng ti sn Giy ng k s hu, s dng ti sn (Giy chng nhn ng k
phng tin thu hoc ng k m t, xe my hoc ng k t c cp...) km theo
h s ti sn do c quan qun l ng k ni chuyn i tr li ph hp v tn ch ti sn,
a ch ni ng k (ni chuyn i).
14. Nh tnh ngha, nh i on kt, nh c h tr mang tnh cht nhn o tng
t theo cc ch trng Quyt nh ca nh nc t cp huyn tr ln, bao gm c t km
theo nh c ng k quyn s hu, s dng mang tn ngi c tng.
Trng hp ny, h s k khai l ph trc b cn c giy t chuyn quyn s hu, s
dng nh, t gia bn tng v bn c tng (bn sao c xc nhn ca cng chng hoc
chng thc ca UBND x, phng, th trn).
15. Xe chuyn dng vo cc mc ch sau y:
a) Xe cu ho;
b) Xe cu thng;
c) Xe ch rc (k c xe ch cc tp cht khc trong x l v sinh, mi trng), xe
ti nc, ra ng (k c xe ht rc, ht bi v sinh ng s);
d) Xe chuyn dng cho thng binh, bnh binh, ngi tn tt ng k quyn s hu
tn thng binh, bnh binh, ngi tn tt.
Xe chuyn dng nu ti khon ny (15) l xe c lp t cc thit b ng b chuyn
dng, nh: bn chuyn dng cha nc hoc ho cht v vi phun (i vi xe cu ho, xe
ra ng), bng ca, ci (i vi xe cu thng), thng p rc hoc cc b phn cn cu,
my cu, xc rc (i vi xe ch rc), xe 3 bnh gn my (i vi xe chuyn dng cho
thng binh, bnh binh, ngi tn tt).
Trng hp cc xe chuyn dng ny c ci to thnh cc xe khng chuyn dng
nh: xe vn ti hng ho, xe vn ti hnh khch, xe t con, xe m t 2 bnh cc loi, khng
phn bit i tng v mc ch s dng, u phi np l ph trc b.
16. V tu v tng thnh my tu thu, khung t v tng thnh my t, khung xe
my v tng thnh my xe my thay th phi ng k li trong thi hn bo hnh. Trng
hp ny, h s k khai l ph trc b gm:
- Bn sao giy bo hnh ti sn.
- Phiu xut kho ti sn thay th, km theo giy thu hi ti sn c ca ngi bn cp
cho ngi mua.
17. Ti sn l hng ho c php kinh doanh ca t chc, c nhn ng k hot
ng kinh doanh m khng ng k quyn s hu, s dng vi c quan nh nc c thm
quyn.

GIO TRNH THU

130

V. MIN L PH TRC B
Hin nay, Nh nc min l ph trc b nh sau:
1. Min l ph trc b i vi: nh , t ca h ngho; nh , t ca ngi dn
tc thiu s cc x, phng, th trn thuc vng kh khn. Trong :
a) H ngho l h ti thi im k khai, np l ph trc b (bao gm c trng hp
ngi k khai, np l ph trc b l thnh vin ca h) c giy chng nhn l h ngho do
c quan c thm quyn cp hoc c y ban nhn dn x, phng, th trn (cp x) ni c
tr xc nhn l h ngho theo quy nh v chun ngho ca Th tng Chnh ph v cc vn
bn hng dn thi hnh.
b) Nh , t ca ngi dn tc thiu s k khai l ph trc b bao gm cc trng
hp h s k khai l ph trc b nh , t ca h gia nh c v hoc chng hoc c hai
v chng l ngi dn tc thiu s, v h s k khai l ph trc b nh , t ca c nhn
l ngi dn tc thiu s.
Vng kh khn c xc nh theo Quyt nh s 30/2007/Q-TTg ngy 05/3/2007
ca Th tng Chnh ph ban hnh Danh mc cc n v hnh chnh thuc vng kh khn
v cc vn bn sa i, b sung (nu c).
Trng hp ny, cc h gia nh, c nhn khi k khai l ph trc b th km theo h
s v ngun gc nh t cn phi c: Xc nhn ca UBND x phng ni ng k h khu
thng tr hoc bn sao h khu thng tr chng minh h gia nh c v hoc chng hoc
c hai v chng l ngi dn tc thiu s; hoc giy t chng minh c nhn ng k quyn
s hu nh, quyn s dng t l ngi dn tc thiu s.
2. Min l ph trc b i vi: Phng tin thu ni a (bao gm c tu c) khng
c ng c, trng ti ton phn n 15 tn hoc phng tin c ng c tng cng sut my
chnh n 15 m lc (CV) hoc phng tin c sc ch ngi n 12 ngi c xc nh
theo quy nh ca Lut giao thng ng thu ni a v cc vn bn hng dn thi hnh
(k c v v tng thnh my tng ng lp thay th vo cc loi phng tin ny).
3. Nh, t thuc quyn qun l, s dng hp php ca cc c s ngoi cng lp ng
k quyn s hu nh, quyn s dng t vo mc ch x hi, dn s, gia nh, bo v chm
sc tr em theo quy nh ti Ngh nh s 53/2006/N-CP ngy 25/5/2006 ca Chnh ph v
chnh sch khuyn khch pht trin cc c s cung ng dch v ngoi cng lp. Trng hp
cc doanh nghip hot ng theo Lut doanh nghip s dng nh, t vo mc ch nu trn,
hoc cc c s ngoi cng lp ng k quyn s hu nh, quyn s dng t nhng thc t
khng s dng nh, t vo mc ch hot ng c u i th phi np l ph trc b
hoc b truy thu l ph trc b theo quy nh.
4. Nh, t thuc trng hp c hng u i theo quy nh ti Ngh nh s
69/2008/N-CP ngy 30/05/2008 ca Chnh ph v chnh sch khuyn khch x hi ho i
vi cc hot ng trong lnh vc gio dc, dy ngh, yt, vn ho, th thao, mi trng.
Trng hp nu cc n v c gii quyt u i min np l ph trc b,
ng k quyn s hu nh, quyn s dng t nhng thc t khng s dng nh, t vo
ng mc ch hot ng c u i theo quy nh th phi b truy thu l ph trc b.
5. Th tc min l ph trc b c thc hin theo quy nh ti mc I phn E Thng
t s 60/2007/TT-BTC ngy 14/06/2007 ca B Ti chnh hng dn thi hnh mt s iu

GIO TRNH THU

131

ca Lut Qun l thu v hng dn thi hnh Ngh nh s 85/2007/N-CP ngy 25/5/2007
ca Chnh ph quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Qun l thu.
C quan thu sau khi kim tra h s nu xc nh thuc trng hp min l ph trc
b th ghi xc nhn Trng hp min l ph trc b theo quy nh vo T khai l ph
trc b (phn kim tra xc nh ca c quan thu) hoc ghi vo Thng bo np l ph trc
b nh, t (i vi ti sn l nh , t ).
VI. GHI N L PH TRC B
1. i tng c ghi n l ph trc b:
H gia nh, c nhn khi c cp giy chng nhn quyn s hu nh , quyn s
dng t m cha np hoc np cha s tin l ph trc b phi np theo quy nh th
c ghi n l ph trc b nh , t cn cha np ngn sch nh nc i vi cc i
tng sau y:
a) Nh , t ca h gia nh, c nhn (tr cc trng hp c min l ph trc
b quy nh ti iu 4 Thng t ny) thuc Chng trnh pht trin kinh t-x hi cc x c
bit kh khn, min ni, vng su, vng xa theo Quyt nh s 135/1998/Q-TTg ngy
31/7/1998 ca Th tng Chnh ph (gi chung l Chng trnh 135) v c c th ho ti
cc quyt nh khc ca Th tng Chnh ph v vic ph duyt cc x c bit kh khn
ca Chng trnh pht trin kinh t-x hi cc x c bit kh khn, vng ng bo dn tc
min ni, bin gii v vng su, vng xa v cc vn bn sa i, b sung hng dn thi
hnh (nu c).
b) i tng khc c ghi n l ph trc b theo quy nh ca Chnh ph.
2. Khng p dng ghi n l ph trc b i vi cc i tng nu ti khon 1 iu
ny trong nhng trng hp sau y:
a) H gia nh, c nhn s dng nh, t vo mc ch khc ngoi mc ch nh ,
t , nh: nh, t s dng vo mc ch sn xut, kinh doanh, dch v (nh ngh, khch
sn, ca hng, ca hiu, nh kho, nh lm vic, tr s cng ty...); tr trng hp c s kinh
doanh gn lin vi nh , t .
b) H gia nh, c nhn thuc i tng c ghi n l ph trc b quy nh ti
khon 1 iu ny m np l ph trc b th khng hon tr s tin l ph trc b np
chuyn sang ghi n.
3. Th tc ghi n l ph trc b nh sau:
a) H gia nh, c nhn thuc i tng c ghi n l ph trc b nh , t nu
ti khon 1 iu ny thc hin np h s (trong c giy t chng minh thuc i tng
c ghi n l ph trc b nu ti khon 1 iu ny) ti c quan nh nc c thm quyn
quy nh ti iu 122 Ngh nh s 181/2004/N-CP.
b) C quan c thm quyn cp giy chng nhn quyn s hu nh , quyn s dng
t kim tra h s, nu xc nh ng i tng c ghi n l ph trc b nh , t

132

GIO TRNH THU

nu ti khon 1 iu ny th ghi vo giy chng nhn quyn s hu nh , quyn s dng

t : "N l ph trc b" trc khi cp cho ch s hu, s dng nh t.
4. i vi nhng nh , t ca h gia nh, c nhn c cp giy chng nhn
quyn s hu, s dng m trn giy c ghi "N l ph trc b" th khi thc hin chuyn
nhng, chuyn i nh, t phi np tin l ph trc b cn ghi n trc khi chuyn
nhng, chuyn i theo gi tnh l ph trc b ti thi im k khai np l ph trc b.
C quan c thm quyn cp giy chng nhn quyn s hu nh , quyn s dng t
nhn c h s ca h gia nh, c nhn cn ghi n l ph trc b lm th tc chuyn
nhng, chuyn i quyn s hu nh , quyn s dng t c trch nhim chuyn h s,
km theo "Phiu chuyn thng tin a chnh thc hin ngha v ti chnh" sang cho c
quan Thu tnh v ra thng bo np l ph trc b trc khi lm th tc chuyn nhng,
chuyn i theo quy nh ti Thng t lin tch s 30/2005/TTLT/BTC-BTNMT ngy
18/4/2005 hoc theo quy nh v c ch mt ca lin thng thc hin ti a phng.
VI. CN C TNH L PH TRC B
1. Gi tr ti sn
1.1 Khi nim:
Gi tr ti sn tnh l ph trc b l gi chuyn nhng ti sn thc t trn th
trng trong nc ti thi im tnh l ph trc b. Vic xc nh gi tr ti sn tnh l ph
trc b.
1.1 Gi tr t tnh l ph trc b:
Gi tr t tnh l ph trc b l gi chuyn nhng quyn s dng t thc t do
ngi np thu k khai, c xc nh nh sau:
Gi tr t tnh
L ph trc b

Din tch t chu

l ph trc b

Gi mt mt
vung t (m2)

- Din tch t chu l ph trc b l ton b din tch tha t thuc quyn s dng
hp php ca t chc, c nhn do Vn phng ng k quyn s dng t xc nh v cung
cp cho c quan Thu theo "Phiu chuyn thng tin a chnh xc nh ngha v ti
chnh".
- Trng hp ngi np thu k khai khng ng gi thc t chuyn nhng th xc
nh gi t cn c vo gi mt m2 t do U ban nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung
ng (sau y gi l y ban nhn dn cp tnh) quy nh p dng trong a bn tnh theo
phng php xc nh gi t v khung gi cc loi t do Chnh ph quy nh. Gi t tnh
l ph trc b trong mt s trng hp c th p dng nh sau:
- i vi t nhn chuyn nhng ca cc t chc, c nhn (khng phn bit t chc,
c nhn kinh doanh hay khng kinh doanh) th gi tnh l ph trc b l gi chuyn nhng

133

GIO TRNH THU

thc t ghi trn ho n, hoc hp ng chuyn nhng, giy t mua bn, hoc T khai l
ph trc b. Trng hp gi thc t chuyn nhng ghi trn cc giy t nu trn thp hn
gi t do U ban nhn dn cp tnh quy nh p dng ti thi im trc b th l ph trc
b c tnh theo gi t do U ban nhn dn cp tnh quy nh.
- Trng hp ngi s dng t c cp giy chng nhn quyn s dng t, sau
c c quan c thm quyn cho php chuyn sang s dng vo mc ch khc v ti
thi im k khai l ph trc b, nu gi t do U ban nhn dn tnh quy nh theo mc
ch s dng mi cao hn gi t theo mc ch s dng trc ghi trong giy chng
nhn quyn s dng t (c chnh lch dng +) th ngi s dng t phi np l ph trc
b tnh trn gi tr chnh lch; nu gi t theo mc ch s dng mi thp hn gi t theo
mc ch s dng trc (chnh lch m - ) th ngi s dng t khng phi np l ph
trc b v khng c hon tr s tin l ph trc b np.
Trng hp ngi s dng t c cp giy chng nhn quyn s dng t m
khng phi np l ph trc b, sau c c quan c thm quyn cho php chuyn mc
ch s dng, m t theo mc ch s dng mi thuc din phi np l ph trc b th gi
tnh l ph trc b l gi t theo mc ch s dng mi do U ban nhn dn cp tnh quy
nh ti thi im tnh l ph trc b.
1.2 Gi tr nh tnh l ph trc b:
Gi tr nh tnh l ph trc b (sau y gi l gi tr nh trc b) l gi tr nh
thc t chuyn nhng trn th trng ti thi im tnh l ph trc b.
Trng hp khng xc nh c gi tr thc t chuyn nhng hoc k khai gi tr
thc t chuyn nhng thp hn gi th trng th p dng gi nh tnh l ph trc b do U
ban nhn dn cp tnh quy nh ti thi im tnh l ph trc b nh sau:
Gi tr nh
tnh l ph
trc b

Din tch nh
chu l ph
trc b

Gi mt (01)
mt vung
(m2) nh

T l (%) cht lng

cn li ca nh chu l
ph trc b

- Din tch nh chu l ph trc b l ton b din tch sn nh (k c din tch cng
trnh ph km theo) thuc quyn s hu hp php ca t chc, c nhn.
- Gi mt (01) m2 nh l gi thc t xy dng "mi" mt (01) m2 sn nh ca tng cp
nh, hng nh do U ban nhn dn cp tnh quy nh p dng ti thi im trc b.
- T l (%) cht lng cn li ca nh chu l ph trc b c quy nh nh sau:
+ K khai l ph trc b ln u i vi nh c thi gian s dng di 5 nm:
100%;
K khai np l ph trc b ln u i vi nh chu l ph trc b c thi gian
s dng t 5 nm tr ln th p dng t l (%) cht lng cn li ca nh c thi gian s
dng tng ng theo hng dn ti im b khon ny.
+ K khai l ph trc b t ln th 2 tr i:

134

GIO TRNH THU

Nh

Nh

Nh

Nh

bit th

cp I

cp II

cp III

(%)

(%)

(%)

(%)

- Di 5 nm

95

90

90

80

80

- T 5 n 10 nm

85

80

80

65

65

- Trn 10 nm n 20 nm

70

60

55

35

35

- Trn 20 nm n 50 nm

50

40

35

25

25

- Trn 50 nm

30

25

25

20

20

Thi gian s dng

Nh cp
IV
(%)

Thi gian s dng ca nh c tnh t thi im (nm) xy dng hon thnh bn

giao nh (hoc a vo s dng) n nm k khai, np l ph trc b nh . Trng hp
h s khng cn c xc nh c nm xy dng nh th theo nm mua nh hoc nhn
nh.
1.3 Gi tr ti sn l tu thuyn, xe t, xe gn my, sng sn, sng th thao tnh
l ph trc b (sau y gi chung l gi tr ti sn trc b) l gi tr ti sn thc t chuyn
nhng trn th trng trong nc ti thi im tnh l ph trc b. Gi tnh l ph trc b
mt s trng hp c th nh sau:
- Ti sn mua trc tip ca c s c php sn xut, lp rp trong nc (gi chung l
c s sn xut) bn ra l gi thc t thanh ton (gi bn bao gm c thu gi tr gia tng, thu
tiu th c bit - nu c) ghi trn ho n bn hng hp php.
T chc, c nhn mua hng ca cc i l bn hng trc tip k hp ng i l vi
c s sn xut v bn ng gi ca c s sn xut quy nh th cng c coi l mua trc
tip ca c s sn xut.
C s sn xut phi thng bo bng vn bn cho c quan Thu a phng v gi bn
ca tng loi hng thuc loi ti sn chu l ph trc b trong tng thi k.
C quan Thu i chiu gia gi bn ghi trn ho n bn hng ca i l xut cho
khch hng vi gi bn theo thng bo gi ca c s sn xut, nu ph hp th tnh l ph
trc b theo gi ghi trn ho n.
Trng hp gi bn hng ghi trn ho n bn hng ca i l xut cho khch hng
thp hn gi bn hng do c s sn xut thng bo th c xc nh theo bng gi ti thiu
tnh l ph trc b do U ban nhn dn cp tnh quy nh.

GIO TRNH THU

135

- i vi ti sn mua theo phng thc tr gp, tnh l ph trc b theo gi tr mt

ln bao gm c thu gi tr gia tng, thu tiu th c bit (nu c) quy nh i vi ti sn
(khng tnh li tr gp).
- i vi ti sn mua theo phng thc u gi ng quy nh ca php lut v u
thu, u gi (k c hng tch thu, hng thanh l) th gi tnh l ph trc b l gi trng u
gi thc t ghi trn ho n bn hng.
- i vi phng tin vn ti c lp t cc thit b chuyn dng gn lin vi
phng tin , nh: xe t chuyn dng ch hng ng lnh c lp t h thng my
lnh, xe t chuyn dng d sng c lp t h thng ra a,.v.v. th gi tnh l ph trc
b l ton b gi tr ti sn, bao gm c cc thit b chuyn dng gn lin vi phng tin
vn ti .
- i vi ti sn khng xc nh c gi tr thc t chuyn nhng hoc k khai gi
tr chuyn nhng thp hn gi do U ban nhn dn cp tnh quy nh, th p dng bng gi
tnh l ph trc b do U ban nhn dn cp tnh quy nh ti thi im tnh l ph trc b.
Trng hp U ban nhn dn cp tnh cng cha quy nh gi tnh l ph trc b
i vi ti sn , th p dng theo gi th trng ca loi ti sn tng ng, hoc xc nh
bng (=) gi nhp khu (theo gi tnh thu nhp khu m c quan Hi quan xc nh ) ti
ca khu (CIF), cng (+) thu nhp khu, cng (+) thu tiu th c bit (nu c), cng (+)
thu gi tr gi tng theo ch quy nh i vi loi ti sn tng ng (khng phn bit i
tng phi np hay c min np thu).
- i vi ti sn trc b l ti sn c qua s dng th gi tnh l ph trc b l gi
tr ti sn mi (100%) nhn (x) t l (%) cht lng cn li ca ti sn trc b nh sau:
+ Gi tr ti sn mi (100%) xc nh theo bng gi ti sn tnh l ph trc b do U
ban nhn dn tnh quy nh.
+ T l (%) cht lng cn li ca ti sn trc b c quy nh c th nh
sau:
* K khai l ph trc b ln u ti Vit Nam:
- Ti sn mi: 100%.
- Ti sn qua s dng nhp khu vo Vit Nam: 85%.
* K khai l ph trc b ti Vit Nam t ln th 2 tr i (trng hp ti sn c k
khai, np l ph trc b ti Vit Nam thc hin chuyn nhng v k khai l ph trc b
tip theo vi c quan qun l nh nc):
- Thi gian s dng trong 1 nm: 85%
- Thi gian s dng trn 1 n 3 nm: 70%
- Thi gian s dng t trn 3 n 6 nm: 50%
- Thi gian s dng trn 6 n 10 nm: 30%

GIO TRNH THU

136

- Thi gian s dng trn 10 nm: 20%

* Thi gian s dng ca ti sn c xc nh nh sau:
- i vi ti sn c sn xut ti Vit Nam, thi gian s dng tnh t thi im
(nm) sn xut ti sn n nm k khai l ph trc b;
- i vi ti sn mi (100%) nhp khu, thi gian s dng tnh t thi im (nm)
nhp khu ti sn n nm k khai l ph trc b. Trng hp khng xc nh c thi
im nhp khu th tnh theo thi im (nm) sn xut ra ti sn .
- i vi ti sn qua s dng nhp khu k khai l ph trc b ti Vit Nam t ln
th 2 tr i, thi gian s dng tnh t thi im (nm) sn xut ti sn n nm k
khai l ph trc b v gi tr ti sn lm cn c xc nh gi tnh l ph trc b l gi ca
loi ti sn tng ng do U ban nhn dn tnh quy nh mi 100%.
V d: Ti sn sn xut nm 2007, ng k ln u ti Vit Nam (cht lng mi
100%) nm 2007, n nm 2009 chuyn giao cho c nhn khc thc hin ng k s dng
ln 2 th thi gian s dng c tnh l 3 nm (2007, 2008, 2009).
Trng hp khng xc nh c thi im (nm) sn xut ra ti sn th thi gian
s dng tnh t thi im (nm) nhp khu ti sn v gi tr ti sn lm cn c xc
nh gi tnh l ph trc b l gi ca loi ti sn tng ng qua s dng (85%).
2. Mc thu l ph trc b.
Mc thu l ph trc b c xc nh theo t l (%) trn gi tr ti sn tnh l ph
trc b, c th nh sau:
1. Nh, t: 0,5% (khng phy nm phn trm).
2. Phng tin vn ti c gii ng thu, phong tin nh bt v vn chuyn thu
sn (k c v, khung, tng thnh my thu): 1% (mt phn trm); ring tu nh c xa b
(k c v, khung, tng thnh my lp thay th) l: 0,5% (khng phy nm phn trm).
Trong tu nh c xa b l tu c lp my chnh c cng sut t 90 m lc (CV)
tr ln c c quan ng kim cht lng tu c xc nhn iu kin nh c xa b v
ngi k khai l ph trc b tu nh c xa b phi xut trnh cho c quan Thu:
- Bin bn kim tra k thut do c quan ng kim tu c cp.
- Giy t xc minh ngun gc hp php ca tu, ghi r: s my, cng sut my chnh
ca tu.
3. Sng sn, sng th thao: 2% (hai phn trm).
4. Xe my (k c khung, tng thnh my ca xe my) mc thu nh sau:

GIO TRNH THU

137

a) T l thu l ph trc b i vi xe my ca t chc, c nhn k khai np l ph

trc b ti cc thnh ph trc thuc Trung ng, thnh ph thuc tnh v th x ni y ban
nhn dn tnh ng tr s nh sau:
- K khai np l ph trc b xe my ln u; xe my c ch ti sn k khai, np
l ph trc b ti cc a bn khc, sau chuyn giao cho t chc, c nhn k khai np l
ph trc b ti a bn quy nh ti khon ny th np l ph trc b theo t l: 5% (nm
phn trm).
- K khai np l ph trc b xe my t ln th 2 tr i (l xe my c ch ti sn
k khai, np l ph trc b ti a bn quy nh ti khon ny, nay c k khai np l ph
trc b tip theo) np l ph trc b theo t l: 1% (mt phn trm).
Thnh ph trc thuc Trung ng, thnh ph thuc tnh v th x ni U ban nhn
dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng ng tr s c xc nh theo a gii hnh
chnh nh nc ti thi im k khai l ph trc b, bao gm tt c cc qun, huyn trc
thuc thnh ph, khng phn bit cc qun ni thnh hay cc huyn ngoi thnh, th hay
nng thn. Thnh ph thuc tnh v th x ni U ban nhn dn tnh ng tr s bao gm tt
c cc phng, x thuc thnh ph, th x, khng phn bit l ni thnh, ni th hay x ngoi
thnh, ngoi th.
b) T l thu l ph trc b i vi xe my ca t chc, c nhn k khai np l ph
trc b ti cc a bn khc a bn quy nh ti im a khon ny thc hin nh sau:
- K khai np l ph trc b xe my ln u np l ph trc b theo t l: 2% (hai
phn trm).
- K khai np l ph trc b xe my t ln th 2 tr i (l xe my c ch ti sn
k khai, np l ph trc b ti Vit Nam th ln k khai np l ph trc b tip theo c
xc nh l t ln th 2 tr i) np l ph trc b theo t l: 1% (mt phn trm)
i vi xe my c k khai np l ph trc b t ln th 2 tr i, ch ti sn k
khai l ph trc b phi xut trnh cho c quan Thu giy ng k m t, xe my hoc h s
ng k xe do Cng an cp ng k tr. a bn k khai np l ph ln trc c xc
nh theo Ni thng tr, Ni ng k nhn khu thng tr hoc a ch ghi trong
giy ng k m t, xe my hoc giy khai ng k xe, giy khai sang tn, di chuyn trong
h s ng k xe v c xc nh theo a gii hnh chnh nh nc ti thi im k khai
l ph trc b.
Th d c th v xc nh t l np l ph trc b ca cc trng hp k khai np l
ph trc b t ln th 2 tr i (trong a bn A l a bn trong nhm cc tnh, thnh ph
trc thuc Trung ng, thnh ph thuc tnh v th x ni U ban nhn dn tnh ng tr s;
a bn B l cc a bn khc) nh sau:
+ Trng hp 1: Xe my c k khai np l ph trc b ti a bn A, ln tip

138

GIO TRNH THU

theo k khai np l ph trc b ti a bn A np l ph trc b theo t l 1%.

+ Trng hp 2: Xe my c k khai np l ph trc b ti a bn A, ln tip
theo k khai np l ph trc b ti a bn B np l ph trc b theo t l 1%.
+ Trng hp 3: Xe my c k khai np l ph trc b ti a bn B, ln tip
theo k khai np l ph trc b ti a bn A np l ph trc b theo t l 5%.
+ Trng hp 4: Xe my c k khai np l ph trc b ti a bn B, ln tip
theo k khai np l ph trc b ti a bn B np l ph trc b theo t l 1%.
+ Trng hp 5: Xe my k khai np l ph trc b ln u ti a bn A hoc a
bn B, sau c k khai np l ph trc b ti a bn B, ln tip theo k khai np l
ph trc b ti a bn A np l ph trc b theo t l 5%.
+ Trng hp 6: Xe my k khai np l ph trc b ln u ti a bn A hoc a
bn B, sau c k khai np l ph trc b ti a bn A, ln tip theo k khai np l
ph trc b ti a bn A np l ph trc b theo t l 1%.
+ Trng hp 7: Xe my k khai np l ph trc b ln u ti a bn A hoc a
bn B, sau c k khai np l ph trc b ti a bn A hoc a bn B, ln tip theo
k khai np l ph trc b ti a bn B np l ph trc b theo t l 1%.
5. Xe t (k c khung, tng thnh my ca xe t) mc thu nh sau:
5.1. Xe t ch ngi di 10 ch ngi (k c li xe) np l ph trc b theo t l
t 10% (mi phn trm) n 15% (mi lm phn trm). Trong :
a) S ch ngi trn xe t c xc nh theo thit k ca nh sn xut.
b) Xe t ch ngi di 10 ch ngi k c li xe (sau y gi l xe t di 10 ch
ngi) khng bao gm: xe lam; xe t thit k va ch ngi, va ch hng ho
c) Cn c quy nh v t l thu l ph trc b i vi xe t di 10 ch ngi ti
khon 2 iu 1 Ngh nh s 80/2008/N-CP v hng dn ti khon ny, U ban nhn dn
tnh, thnh ph trc thuc Trung ng (sau y gi l U ban nhn dn cp tnh) giao cho c
quan chc nng xy dng t l thu l ph trc b c th trnh Hi ng nhn dn cp tnh
quyt nh c th t l thu l ph trc b i vi xe t di 10 ch ngi cho ph hp vi
iu kin thc t ca a phng.
5.2. i vi xe t (k c r moc, s mi r moc) khc, khng phi l xe t di
10 ch ngi theo quy nh ti im 5.1 khon ny v khng phi l xe chuyn dng thuc
cc trng hp khng phi np l ph trc b theo quy nh ti khon 7 v khon 15 iu 3
Thng t ny th np l ph trc b theo t l: 2% (hai phn trm).
3. Xc nh s tin l ph trc b np ngn sch nh nc.
1. Xc nh s tin l ph trc b i vi mt ti sn cn c vo gi tr ti sn trc
b v mc thu l ph trc b nh sau:
S tin l ph

Gi tr ti sn tnh

Mc thu l ph

139

GIO TRNH THU

trc b

l ph trc b

trc b (%)

* S tin l ph trc b phi np ngn sch nh nc mt (01) ln/mt (01) ti sn

khng qu nm trm (500) triu ng (tr xe t ch ngi di 10 ch ngi (k c li xe)
v trng hp nu ti khon 3 iu ny), c th l:
- S tin l ph trc b tnh theo hng dn ti khon 1 iu ny l nm trm (500)
triu ng, hoc nh hn nm trm triu ng th phi np ngn sch nh nc theo s thc
t pht sinh.
- S tin l ph trc b tnh theo hng dn ti Khon 1 iu ny ln hn nm trm
(500) triu ng th phi np ngn sch nh nc l nm trm (500) triu ng.
* i vi nh xng sn xut kinh doanh (bao gm c t km theo nh xng) ca
mt t chc, c nhn c tnh chung cho ton b nh xng trong cng mt khun vin
tha t/nh thuc quyn s hu, s dng hp php ca t chc, c nhn . Trng hp t
chc, c nhn ng k quyn s hu, s dng mt ln hoc chia ra ng k s hu, s dng
nhiu ln th ton b nh xng trong cng mt khun vin ca t chc, c nhn ch phi
np l ph trc b mc cao nht l nm trm (500) triu ng.
V d: Cng ty A c 3 nh xng trong mt khun vin t rng 100.000 m2, tng
gi tr ton b 3 nh xng (k c t) trong khun vin 210.000 triu ng, gi tr mi nh
xng 70.000 triu ng, l ph trc b c xc nh nh sau:
- Nu Cng ty A thc hin k khai, np l ph trc b mt ln th s tin l ph trc
b c xc nh = 210.000 triu x 0,5% = 1.050 triu ng v Cng ty A ch phi np l ph
trc b 500 triu ng.
- Nu Cng ty A chia ra 3 ln k khai, np l ph trc b (mi ln k khai cho mt
nh xng) th: Ln th nht phi np s l ph trc b l 350 triu ng (70.000 triu x
0,5%); Ln th 2 phi np tip 150 triu ng (thay v phi np 350 triu ng); ln k khai
l ph trc b cho nh xng cn li, Cng ty A khng phi np l ph trc b (v np
l ph trc b theo quy nh).
VII. K KHAI, HCH TON, K TON L PH TRC B
1. Trch nhim ca ngi c ti sn thuc i tng chu l ph trc b.
1.1 T chc, c nhn c ti sn thuc i tng chu l ph trc b (khng phn
bit i tng thuc din phi np hay khng phi np) phi k khai l ph trc b nh
sau:
a) Mi ln nhn ti sn (do mua, chuyn nhng, chuyn i, c biu, tng, cho,
tha k...), ch ti sn (hoc ngi c ch ti sn u quyn) phi k khai l ph trc b

GIO TRNH THU

140

theo mu t khai s 01/LPTB hoc 02/LPTB ban hnh km theo Thng t s 60/2007/TTBTC ngy 14/06/2007 ca B Ti chnh hng dn thi hnh mt s iu ca Lut Qun l
thu v hng dn thi hnh Ngh nh s 85/2007/N-CP ngy 25/05/2007 ca Chnh ph
quy nh chi tit thi hnh mt s iu ca Lut Qun l thu. Ngi k khai phi chu trch
nhim v tnh chnh xc ca vic k khai.
b) T khai l ph trc b c lp ring cho tng ti sn thnh 2 bn v km theo
giy t c lin quan (sau y gi chung l h s k khai l ph trc b), np ti c quan nh
nc tip nhn h s theo quy nh ti mc IX phn B Thng t s 60/2007/TT-BTC.
c) ph hp vi thi hn ng k sang tn, di chuyn xe quy nh ti phn B, mc
II Thng t s 06/2009/TT-BCA(C11) ngy 11/03/2009 ca B Cng An quy nh vic cp,
thu hi ng k, bin s cc loi phng tin giao thng c gii ng b v thng nht
thc hin i vi cc loi ti sn, ng thi ph hp vi tnh hnh thc t, thi hn phi k
khai l ph trc b vi c quan Thu c quy nh nh sau:
Chm nht l ba mi (30) ngy k t ngy lm giy t chuyn giao ti sn gia hai
bn hoc ngy k xc nhn "h s ti sn hp php" ca c quan nh nc c thm quyn.
i vi ti sn chuyn dch quyn s hu, s dng trc ngy Ngh nh s 176/1999/NCP c hiu lc thi hnh nu cha k khai l ph trc b th thi hn phi k khai l ph
trc b c tnh k t ngy Ngh nh s 176/1999/N-CP c hiu lc thi hnh.
1.2 Ch ti sn (hoc ngi c ch ti sn u quyn) c trch nhim cung cp y
h s k khai l ph trc b vi c quan nh nc theo quy nh ti im 1.2 mc IX
phn B Thng t s 60/2007/TT-BTC ngy 14/06/2007 ca B Ti chnh v hng dn ti
Thng t ny.
Trng hp ch ti sn khng trc tip k khai, np l ph trc b m u quyn cho
ngi khc k khai, np thay th vic u quyn phi c thc hin theo ng quy nh ca
php lut, ngi c u quyn phi xut trnh:
- Giy y quyn np thay l ph trc b ca ch ti sn, ghi r: tn v a ch, s
chng minh nhn dn ca ngi c y quyn (i vi c nhn); hoc Giy gii thiu ca
t chc y quyn (i vi t chc); Chng minh nhn dn ca ngi c u quyn k khai,
np thay l ph trc b.
- Trng hp t chc kinh doanh dch v lm th tc v thu thc hin hp ng lm
dch v k khai l ph trc b cho ch ti ti sn th i l thu phi thc hin ng quy
nh v trch nhim ca i l thu khi lm th tc v thu (k tn, ng du trn h s k
khai, ghi r s chng ch hnh ngh...).
1.3 T chc, c nhn c ti sn thuc i tng chu l ph trc b c trch nhim
np l ph trc b y , ng hn vo ngn sch nh nc (tr trng hp khng phi
np hoc c min) theo quy nh ca php lut.
1.4 L ph trc b np bng ng Vit Nam theo chng, loi, khon, mc, tiu
mc tng ng ca Mc lc ngn sch nh nc quy nh.

GIO TRNH THU

141

Giy np tin vo ngn sch nh nc hoc bin lai thu l ph trc b, km theo
thng bo np l ph trc b ca c quan Thu giao cho ngi np l chng t xc nh
ch ti sn hon thnh ngha v np l ph trc b thc hin ng k quyn s hu,
s dng ti sn vi c quan nh nc c thm quyn.
2. Hch ton, k ton l ph trc b.
- T chc, c nhn (i vi c nhn sn xut, kinh doanh, dch v) np l ph trc b
c hch ton tng gi tr ti sn c nh tng ng vi s tin l ph trc b thc np
ngn sch nh nc (tr tin np pht).
- L ph trc b (k c tin pht nu c) l khon thu ca ngn sch nh nc, c
quan Thu thu l ph trc b phi m s k ton cp nht thng xuyn tnh hnh thu, np
l ph trc b (k c tin pht nu c) vo ngn sch nh nc i vi ton b cc thng
bo np tin gi n ch ti sn (hoc Vn phng ng k quyn s dng t nu l
thng bo np l ph trc b nh t) v: s, ngy ra thng bo np tin; tn ch ti sn;
loi ti sn; s tin phi np (theo thng bo); s, ngy chng t np tin (giy bo c ca
Kho bc nh nc, hoc giy np tin, hoc bin lai thu tin); s tin np (theo chng t
np tin); s tin cha np (nu c).

142

GIO TRNH THU

PHN II
CU HI N TP & BI TP NG DNG

GIO TRNH THU

I/ CU HI TRC NGHIM
1/ Thu to ngun thu ch yu cho NSNN bi v:
a/ Thu th hin ch ca Nh Nc
b/ Thu ng vai tr iu tit v m
c/ Ngun thu t thu chim t trng ln trong tng thu NSNN
d/ C a, b, c u ng
2/ Thu l:
a/ Khon thu mang tnh bt buc ca Nh Nc i vi cc t chc v c nhn
b/ Khon thu duy nht ca Nh nc
c/ Khon thu th yu v Nh nc cn nhiu khon thu khc
d/ c a, b, c u sai
3/ Nh nc thu thu :
a/ Chng t quyn lc ca Nh nc
b/ Phc v cho hot ng chi tiu cng ca Nh nc
c/ Phc v cho hot ng t thin
d/ c a, b, c u ng
4/ c trng ca Thu l:
a/ Tnh bt buc
b/ Hon tr trc tip v khng ngang gi
c/ S dng cho mc tiu cng cng
d/ a, c ng
5/ Thu gin thu bao gm cc loi thu sau:
a/ Thu XNK, thu TTB, thu TNDN
b/ Thu nh t, thu GTGT, thu TTB, thu TNCN
c/ Thu XNK, thu GTGT, thu TTB
d/C a, b, c u sai

143

GIO TRNH THU

144

6/ Np thu l:
a/ Bt buc ca Nh nc i vi cc t chc v c nhn
b/ ngha v ca mt cng dn
c/ Hnh ng ty thuc vo tnh t gic ca ngi np
d/ Cu a, b ng
7/ Ph l khon thu:
a/ Nhm thu hi chi ph u t cung cp cc dch v cng cng khng thun ty theo quy
nh ca Php lut
b/ Gn lin vi vic cung cp trc tip cc dch v hnh chnh php l ca Nh nc cho cc
th nhn, php nhn
c/ Gn lin vi vic cung cp gin tip cc dch v hnh chnh php l ca Nh nc cho cc
th nhn, php nhn
d/ C b, c u ng
8/ L ph l khon thu:
a/ Nhm thu hi chi ph u t cung cp cc dch v cng cng khng thun ty theo quy
nh ca Php lut
b/ Gn lin vi vic cung cp trc tip cc dch v hnh chnh php l ca Nh nc cho
cc th nhn, php nhn
c/ Gn lin vi vic cung cp gin tip cc dch v hnh chnh php l ca Nh nc cho cc
th nhn, php nhn
d/ C b, c u ng
9/ Vai tr ca thu l:
a/ Cng c th yu huy ng ngun lc vt cht ch Nh nc
b/ Cng c iu tit kinh t v m ph hp vi s pht trin kinh t ca tng thi k
c/ Cng c thc hin cng bng x hi trong doanh thu
d/ C a, b, c u ng
10/ Vai tr ca thu l:
a/ Cng c ch yu huy ng ngun lc vt cht cho Nh nc
b/ Cng c thc hin kim tra, kim sot cc hot ng sxkd
c/ Cng c iu ha thu nhp, thc hin cng bng v hi trong phn phi
d/ C a, b, c u ng
11/ Phn loi thu cn c vo phng thc nh thu gm:
a/ Thu trc thu, thu gin thu
b/ Thu thu nhp, thu tiu dng, thu ti sn
c/ Thu trung ng, thu a phng
d/ Thu tng hp, thu c la chn
12/ Phn loi thu cn c vo c s nh thu gm:
a/ Thu trc thu, thu gin thu
b/ Thu thu nhp, thu tiu dng, thu ti sn
c/ Thu trung ng, thu a phng
d/ Thu tng hp, thu c la chn
13/ Phn loi thu cn c vo ch phn cp v iu hnh Ngn sch gm:
a/ Thu trc thu, thu gin thu
b/ Thu thu nhp, thu tiu dng, thu ti sn

GIO TRNH THU

145

c/ Thu trung ng, thu a phng

d/ Thu tng hp, thu c la chn
14/ Thu c vai tr to lp ngun thu ch yu cho NSNN v:
a) Thu khng c tnh hon tr trc tip
b) Thu c phm vi iu tit rng
c) Thu c phm vi iu tit rng v c tnh hon tr trc tip
d) Thu c phm vi iu tit rng v c tnh bt buc
15/ Thu c th gp phn iu tit v m nn kinh t v:
a) Thu c tnh bt buc
b) Thu c tnh khng hon tr trc tip
c) Thu c phm vi iu tit rng
d) Thu iu tit vo thu nhp ca cc ch th kinh t
16/ Yu t no sau y c coi l linh hn ca mt sc thu
a) i tng np thu
b) C s thu
c) i tng chu thu
d) Thu sut
17/ Loi mc thu no sau y c thu sut tng dn theo mc tng ca c s thu
a) Mc thu n nh
b) Mc thu tuyt i
c) Mc thu ly tin
d) Mc thu thng nht
18/ Tiu thc no sau y khng phi l tiu thc xy dng h thng thu, chnh sch
thu:
a) Tiu thc php l
b) Tiu thc hiu qu
c) Tiu thc ngang gi
d) Tiu thc cng bng
19/ Mc iu tit ca bao hm trong c gi c hng ha, dch v:
a) Thu trc thu
b) Thu gin thu
c) Thu trc thu v thu gin thu
d) C a, b, c sai
20/ T trng chu thu ca ngi tiu dng ty thuc vo:
a) Quan h cung cu ca hng ha trn th trng
b) Quan h s hu vn ca ngi sn xut hng ha trn th trng
c) Quan h sn xut trn th trng
d) C a, b, c sai
21/ Thu iu tit bt mt phn pht sinh t hot ng kinh t:
a) Thu nhp ca nh sn xut
b) Thu nhp ca ngi tiu dng
c) Thu nhp ca nh sn xut v thu nhp ca ngi tiu dng
d) C a, b, c sai
22/ Nc ta, vo thi nh Trn (1225- 1237) c 2 loi thu chnh c p dng

GIO TRNH THU

146

a) Thu mui, thu th sn

b) Thu thn, thu in
c) Thu sn vt, thu m
d) C a, b, c sai
23/ Sau cch mng thng 8/ 1945 n 1954 min bc p dng chnh sch thu thng
nht 7 th thu l:
a) Thu nng nghip, thu cng thng nghip, thu hng ha, thu xut nhp khu,
thu st sinh, thu trc b, thu tem.
b) Thu nng nghip, thu cng thng nghip, thu hng ha, thu xut nhp khu,
thu st sinh, thu trc b, thu hng liu.
c) Thu nng nghip, thu cng thng nghip, thu hng ha, thu xut nhp khu,
thu st sinh, thu m, thu hng liu.
d) C a, b, c sai
24/ T nm 1954 n nm 1975 min bc nc ta ch thu mi c tn l:
a) Ch thu mi
b) Ch thu quc doanh
c) Ch thu trch np li nhun
d) C a, b, c ng
25/ n nm 2009, h thng php lut thu ca nc ta bao gm:
a) By lut thu, hai php lnh thu v cc quy nh v ph v l ph
b) Su lut thu, hai php lnh thu v cc quy nh v thu, l ph
c) Nm lut thu, ba php lnh thu v cc quy nh v thu, l ph
d) C a, b, c sai
26/ Trong cng cuc ci cch thu bc 1 ca Vit Nam, lut thu tiu th c bit ra
i thay th cho thu hng ha t thi gian no?
a) T thng 10/ 1990
b) T thng 10/ 1991
c) T thng 10/ 1992
d) C a, b, c sai
27/ Trong cng cuc ci cch thu bc 2 ca Vit Nam, lut thu Gi tr gia tng c
hiu lc cho thu doanh thu t thi gian no?
a) 01/ 01/ 1995
b) 01/ 01/ 1997
c) 01/ 01/ 1999
d) C a, b, c sai
28/ Thu Gi tr gia tng theo lut s 13/ 2008/QH12 l loi thu thay loi thu no sau
y
a) Thu doanh thu
b) Thu thu nhp doanh nghip
c) Thu mn bi
d) C a, b, c sai
29/ Thu gi tr gia tng l loi thu:
a) Gin thu, nh trn hng ha, dch v
b) Gin thu, nh trn ti sn

GIO TRNH THU

147

c) Trc thu, nh trn hng ha, dch v

d) Trc thu, nh trn ti sn
30/ Trong thi k hi nhp quc t, trong cc Lut thu, thu no c i tng np
chu thu nhiu nht:
a) Thu thu nhp doanh nghip
b) Thu xut khu, nhp khu
c) Thu thu nhp c nhn
d) C a, b, c sai
31/ Thu xut khu, nhp khu l loi thu nh vo :
a) Cc mt hng xut nhp khu qua bin gii vit nam
b) Cc mt hng c php xut nhp khu qua bin gii vit nam
c) Cc mt hng a t th trng trong nc vo khu phi thu quan v ngc li
d) C b, c u ng
32/ Mc tiu ca thu xut khu, nhp khu l:
a/ Thu ngn sch Nh nc
b/ Kim sot, iu tit khi lng v c cu hng xut khu, nhp khu
c/ Kim ch sn xut trong nc
d/ C a, b iu ng
33/ Hng ha a t th trng trong nc vo khu phi thu quan thuc din:
a/ Khng thuc din chu thu xut khu
b/ Chu thu xut khu
c/ Chu thu nhp khu
d/ C b, c u ng
34/Hng ha a t khu phi thu quan vo th trng trong nc thuc din:
a) Khng thuc din chu thu nhp khu
b) Chu thu xut khu
c) Chu thu nhp khu
d) C b, c u ng
35/ Hng ha a t th trng trong nc vo khu phi thu quan v ngc li thuc
din:
a) Khng thuc din chu thu xut khu, nhp khu
b) Chu thu xut khu, khng thuc din chu thu nhp khu
c) Chu thu nhp khu, khng thuc din chu thu xut khu
d) Thuc din chu thu xut khu, nhp khu
36/ Hng ha no sau y l i tng chu thu xut nhp khu:
a) Hng ha t khu phi thu quan xut khu ra nc ngoi, hng ha nhp khu t nc
ngoi vo khu phi thu quan
b) Hng ha vn chuyn qu cnh hoc mn ng qua ca khu, bin gii Vit Nam.
c) Hng l qu biu, qu tng ca t chc nc ngoi gi cho t chc, c nhn Vit
Nam
d) C a, b, c u sai
37/ Cc i tng no sau y khng thuc i tng chu thu xut nhp khu:
a) Hng ha vin tr nhn o, vin tr khng hon li

GIO TRNH THU

148

b) Hng ha chuyn khu theo quy nh ca Chnh ph Vit Nam

c) Hng ha t khu phi thu quan ny sang khu phi thu quan khc
d) C a, b, c u ng
38/ i tng np thu xut nhp khu l:
a) Tt c cc t chc, c nhn xut nhp khu hng ha thuc i tng chu thu theo
quy nh qua bin gii Vit Nam
b) Tt c cc t chc, c nhn kinh doanh xut nhp khu hng ha thuc i tng chu
thu theo quy nh qua bin gii Vit Nam
c) Tt c cc t chc xut nhp khu hng ha thuc i tng chu thu theo quy nh
qua bin gii Vit Nam
d) Tt c cc t chc xut nhp khu hng ha qua bin gii Vit Nam
39/ S lng hng ha lm cn c tnh thu xut nhp khu l:
a) S lng ca tng mt hng thc t xut nhp khu ghi trong t khai Hi quan
b) S lng ca tng mt hng trn hp ng ca doanh nghip
c) S lng ca tng mt hng ghi trong t khai Hi quan
d) S lng ca tng mt hng ghi trong t khai Hi quan nu s lng ca tng mt
hng ghi trong t khai Hi quan ln hn s lng ca tng mt hng thc t xut
nhp khu
40/ Gi tnh thu i vi hng ha xut khu theo hp ng mua bn hng ha l:
a) Gi FOB (khng bao gm ph vn chuyn (F) v bo him (I))
b) Gi CIF (bao gm ph vn chuyn (F) v bo him (I))
c) Gi FOB (bao gm ph vn chuyn (F) v bo him (I))
d) Gi CIF (khng bao gm ph vn chuyn (F) v bo him (I))
41/ Gi tnh thu i vi hng ha nhp khu theo hp ng mua bn hng ha l:
a) Gi FOB (khng bao gm ph vn chuyn (F) v bo him (I))
b) Gi CIF (bao gm ph vn chuyn (F) v bo him (I))
c) Gi FOB (bao gm ph vn chuyn (F) v bo him (I))
d) Gi CIF (khng bao gm ph vn chuyn (F) v bo him (I))
42/ Gi tnh thu i vi hng ha xut nhp khu khng c hp ng mua bn hng
ha hoc hp ng khng hi cc iu kin theo quy nh l:
a) Gi do c quan Hi quan quy nh
b) Gi ghi trong t khai Hi quan
c) Gi ca hng ha tng ng xut nhp khu theo hp ng mua bn hng ha\
d) Khng tnh thu xut nhp khu
43/ Gi tnh thu xut nhp khu c tnh bng:
a) Tin ng Vit Nam
b) Tin ng Vit Nam hoc ngoi t dng thanh ton trn hp ng ca doanh
nghip
c) Tin USD
d) Dng tin khc do doanh nghip ghi trong t khai Hi quan
44/ Thu xut nhp khu np cho Nh nc bng phng thc:
a) Thanh ton tin mt bng ng tin Vit Nam
b) Thanh ton chuyn khon bng tin ng Vit Nam
c) Thanh ton chuyn khon bng USD v quy ra ng Vit Nam

GIO TRNH THU

149

d) C a, b, c u ng
45/ Khi xut khu ru nh sx ru phi np:
a) Min thu
b) Thu xut khu
c) Thu xut khu, thu TTB
d) Thu Xk, thu TTB, thu GTGT
46/ Thi im tnh thu XK, NK l:
a) Ngy i tng np thu ng k t khai hng ha XK, NK vi c quan Hi Quan
theo quy nh ca Lut Hi quan;
b) Ngy k hp ng mua bn ca DN vi nc ngoi;
c) Ngy i tng np thu nhn c hng i vi trng hp NK, hoc a hng ra
khi cng, ca khu i vi trng hp xut khu;
d) Ngy hng ha nhp khu cp cng hoc hng ha XK a ra khi cng.
II. CU HI V BI TP
A. CU HI
Cu 1. Hy nu khi nim, vai tr, chc nng ca thu?
Cu 2. Phn bit thu, ph v l ph?
Cu 3. Phn tch chc nng iu tit v m nn kinh t ca thu? Cho v d minh ha?
Cu 4. Phn tch vai tr ca thu trong nn kinh t th trng? cho v d
Cu 5. Tm tt ngn gn ca lch s pht trin ca thu?
Cu 6. Phn tch u nhc im ca thu gin thu? Thu gin thu khc vi thu trc
thu nh th no?
Cu 7. H thng thu Vit Nam hin hnh bao gm nhng sc thu, ph, l ph no?
Cu 8. Nu cc yu t cu thnh sc thu? Yu t no quan trng nht?
Cu 9. Nu c cu t chc ca b my ngnh thu Vit Nam trong giai on hin
nay?
Cu 10. Thu GTGT l g? c im? phn tch u, nhc im ca thu GTGT?
Cu 11. Thu sut thu GTGT 0% c p dng trong trng hp no? Cho v d? ti
sao thu GTGT c mc thu sut 0%?
Cu 12. Th no l khu tr thu? iu kin c khu tr thu GTGT u vo?
Cu 13. Th no l phng php khu tr thu? iu kin doanh nghip c p
dng phng php khu tr thu? Cho v d minh ha?
Cu 14. Gi tnh thu GTGT l g? Cch xc nh? Xc nh gi tnh thu GTGT i
vi hng nhp khu chu thu nhp khu v thu tiu th c bit?
Cu 15. Th no l phng php trc tip tnh thu GTGT? Phng php trc tip p
dng cho nhng i tng no?
Cu 16. Ha n GTGT, ha n bn hng thng thng ging v khc nhau nh th
no? Doanh nghip np thu theo PP khu tr s dng loi ha n no?

GIO TRNH THU

150

Cu 17. Nu quy nh bt buc khi lp ha n?

Cu 18. Thi im tnh thu GTGT? Cho v d i vi trng hp doanh nghip xy
dng c bn?
Cu 19. i tng khng chu thu GTGT v i tng chu thu sut 0% ging v
khc nhau nh th no?
Cu 20. Thu GTGT c my mc thu sut? mc thu sut 5% p dng cho nhm
hng ha, dch v c c im g?
Cu 21. Thu GTGT u vo ca hng ha, dch v mua v dng sn xut, kinh
doanh hng bn ra khng chu thu GTGT c c khu tr khng? Ti sao? X l s thu
GTGT u vo nh th no?
Cu 22. Quy nh v thanh ton qua ngn hng i vi ha n mua hng ha, dch
v nh th no? Ti sao nh nc li quy nh mc gi tr mua hng phi thanh ton qua
ngn hng?
Cu 23. Mc ch nh nc quy nh i tng khng chu thu GTGT?
Cu 24. Hon thu l g? Cc trng hp c hon thu? Cho v d?
Cu 25. Thu GTGT c theo di, hch ton trn nhng ti khon k ton no? Cho
v d minh ha?
Cu 26. Thu TNDN l g? Nu cng thc tnh?
Cu 27. c im, u nhc im ca thu TNDN?
Cu 28. Nu ngn gn cc cn c tnh thu TNDN?
Cu 29. Doanh thu l g? Thi im ghi nhn doanh thu theo quy nh ca php lut
thu? C khc g so vi quy nh ca k ton? Cho v d minh ha?
Cu 30. Chi ph tnh thu TNDN l g? iu kin chi ph c ghi nhn l chi ph
tnh tr khi xc nh thu nhp chu thu?
Cu 31. Thu TNDN l thu trc thu hay gin thu? Gii thch? Phn tch tc ng ca
thu TNDN i vi doanh nghip?
Cu 32. Ti sao ni thu TNDN l sc thu m bo cng bng theo chiu dc cn
thu GTGT m bo cng bng theo chiu ngang?
Cu 33. u i thu l g? Ti sao nh nc li thc hin chnh sch u i thu
TNDN cho doanh nghip?
Cu 34. Chuyn l l g? Phng php chuyn l? cho v d?
Cu 35. K tnh thu TNDN l g? Nu cc k tnh thu TNDN theo quy nh hin
hnh?
Cu 36. Xc nh doanh thu tnh thu TNDN trong trng hp ngi np thu GTGT
theo phng php khu tr? Cho v d?
Cu 37. Nguyn tc u i thu TNDN? Cc mc u i thu TNDN hin hnh?
Cu 38. Thu TNCN l g? c im? Vai tr?
Cu 39. i tng chu thu TNCN? Cho v d?

GIO TRNH THU

151

Cu 40. Cn c tnh thu TNCN i vi c nhn c tr? Thu nhp no c min

thu TNCN?
Cu 41. Gim tr gia cnh l g? Mc p dng? Ti sao nh nc li quy nh mc
gim tr gia cnh nh vy?
Cu 42. Lit k cc khon thu nhp chu thu TNCN theo quy nh hin hnh?
Cu 43. Da vo biu thu sut thu TNCN ly tin tng phn, hy xc nh s thu
TNCN phi np ca mt ngi c mc thu nhp 35 triu ng/thng, bit anh ta c 1 ngi
con ph thuc c gim tr gia cnh theo quy nh.
Cu 44. Thu ti nguyn l g? c im? i tng phi np thu ti nguyn?
Cu 45. Cn c tnh thu ti nguyn? Cho v d?
Cu 46. Nu cc xc nh s lng v gi tnh thu ti nguyn?
Cu 47. Tai sao nh nc li nh thu ti nguyn? Cho v d mt loi ti nguyn
c th?
Cu 48. Thu XNK l g? c im? i tng chu thu? i tng khng chu
thu?
Cu 49. Cn c tnh thu xut nhp khu? ti sao nh nc li nh thu XNK?
Cu 50. Thu mn bi l g? Ai phi np thu mn bi?
Cu 51. Cn c nh thu mn bi? Cho v d?
Cu 52. DN A c vn 12 t ng th chu mc thu mn bi l bao nhiu? Thu mn
bi doanh nghip np c hch ton vo ti khon no?
Cu 53. L ph trc b l g? Bn cht? ti sao Nh nc li thu l ph trc b?
Cu 54. Cn c tnh l ph trc b? cho v d?
Cu 55. i tng chu l ph trc b? cho v d?
Cu 56. Thu tiu th c bit l g? c im? ngha, vai tr?
Cu 57. i tng chu thu? i tng np thu tiu th c bit?
Cu 58. Cn c tnh thu TTB? Cho v d?
Cu 59. Tin gip t thn nhn nc ngoi hoc cho vic t thin c phi ng
thu thu nhp?
B. BI TP
Bi 1:
Cc n v A, B, C, D sau y c quan h mua bn 01 loi hng ha cho nhau: A bn
hng cho B, B bn hng cho C, C bn hng cho D, D l DN bn l hng ha n ngi tiu
dng.

152

GIO TRNH THU

Hy xc nh s thu GTGT phi np (hoc cn c khu tr) ca cc n v nu

trn. Bit rng, cc n v ny p dng phng php khu tr v thu sut GTGT 10%.
VT: Nghn ng
Gi
Thu GTGT
Thu GTGT u
Thu GTGT
Bn
u ra
Gi
vo c khu tr
phi
np
n
Thu
Thu
cha
thanh
(hoc
cn
S
v
sut
sut
S tin
thu
ton
c
khu
tin
GTGT
tr)
A
10.000
B
12.000
C
16.800
D
19.200

Bi 2:
Gi s trong nm 2010, Cng ty A c thc hin cc hot ng sau:
VT: nghn ng

Mua vo

Gi mua

Thu

cha

sut

thu

(%)

Bn ra

Gi bn

Thu

cha

sut

thu

(%)
0

1.Mua t di 24 ch

GTGT
350.000

10

1. Xut khu

GTGT
600.000

2.Nguyn vt liu 2500 kg

300.000

10

2. Cung cp dch v

110.000

3. Thu vn phng

35.000

10

3. Sn phm ha cht

840.000

10

4. in

11.560

10

4. My mc

250.000

10

5. Nc

4.800

22.700

10

6. in thoi

Yu cu: Tnh thu GTGT Cng ty A phi np theo phng php khu tr thu

Bi 3
Tnh thu XNK trong thng 1/20xx ca cng ty kinh doanh XNK X nh sau:
- Ngy 2/1: Nhp khu 2.000 sp, theo gi CIF 200.000 VN/sp.
- Ngy 5/1: Xut khu 4.000 sp, theo hp ng gi FOB l 300.000 VN/sp.

GIO TRNH THU

153

Ngy 10/1: Nhp khu 5.000 sp, theo hp ng gi FOB l 8 USD/sp, ph vn chuyn
v bo him quc t ( I + F) l 1 USD/sp, t gi tnh thu l 18.000 ng/USD.
- Ngy 12/1: Xut khu y thc 1.000 sp, theo gi CIF 500.000 VN/sp, ph vn
chuyn v bo him quc t ( I + F) l 5% gi CIF.
- Ngy 16/1: Xut khu l hng gm 5.000 sp, theo gi CIF 10 USD/sp, ph vn
chuyn v bo him quc t ( I + F) l 1 USD/sp, t gi tnh thu l 17.500
ng/USD.
Bit rng:
- Thu sut thu xut khu cc mt hng l 2%
- Thu sut thu nhp khu cc mt hng l 10%
- Gi tnh thu NK c xc nh theo phng php th 1
Bi 4
Tnh thu XK, NK trong thng 10/20xx ca cng ty kinh doanh XNK Y nh sau:
I.
Hng nhp khu:
- Ngy 10/10: Nhp khu 2.000 sp, theo gi ti cng bn xut khu l 20.000 /sp, chi
ph vn chuyn v bo him quc t ( I + F) l 5.000 /sp.
- Ngy 15/10: Nhp khu 10.000 sp, theo gi CIF l 100.000 /sp. Qua kim tra Hi
Quan xc nh thiu 1.000 sp.
II.
Hng xut khu:
- Ngy 5/10: Xut khu 5.000 sp, gi xut bn ti kho bn nc xut khu l 100.000
/sp, chi ph vn chuyn t kho n cng l 10.000 / tn, chi ph vn chuyn bn
mua chu.
- Ngy 20/10: Xut khu
10.000 sp M, gi CIF 100.000 /sp
15.000 sp N, gi CIF 150.000 /sp
20.000 sp P, gi CIF 200.000 /sp
Chi ph vn chuyn v bo him quc t ( I + F) l 90.000.000 cho c l hng, c
phn b theo s lng ca cc hng ha trn.
Bit rng:
- Thu sut thu xut khu cc mt hng l 3%
- Thu sut thu nhp khu cc mt hng l 20%
- Gi tnh thu NK c xc nh theo phng php th 1
Bi 5
Doanh nghip A np thu GTGT theo phng php khu tr. Trong thng 2 c cc
nghip v kinh t sau:
1/ Mua mt l hng ha, ha n c th ghi tng gi thanh ton 220tr . Thu sut thu
GTGT 10% .

GIO TRNH THU

154

2/ Nhp khu mt l hnh ha tr gi 500tr, thu sut thu nhp khu 50% , thu GTGT
10%.
3/ Cng ty m mt t bn hng tr gp cho cc i tng c thu nhp thp nhng n nh
vi mt hng l xe my, gi bn nh sau:
-Gi bn tr mt ln 22tr /c, thu sut thu GTGT 10%
- Bn tr gp trong 2 nm l 22,5tr.
4/ Doanh nghip thu mt vn phng lm tr s kinh doanh vi s tin thu hng thng l
5tr ng / thng thu sut 10%. Thanh ton theo qu v doanh nghip thanh ton trong
thng ny bng tin mt.
Yu cu:
Tnh thu nhp khu, GTGT phi np hoc c khu tr trong thng
Bi 6
Cng ty xut nhp khu K nhp khu mt l my iu ha nhit , cng sut 90.000
BTU. Theo iu kin FOB vi tng tr gi 50$, ph vn chuyn F v ph bo him quc t (I)
l 5% gi FOB. Bit t gi tnh thu l 19.200/usd, thu sut thu nhp khu 30%, thu sut
thu TTB 10%, thu GTGT 10%
Yu cu: hy tnh thu TTB. T , tnh thu GTGT hng nhp khu
Bi 7
Hy tnh thu Xut khu, Thu GTGT, thu TNDN phi np ca mt cng ty hng tiu
dng c s liu c nm nh sau:
I/ Sn xut

Sn xut c 670 sn phm A (khng thuc din chu thu tiu th c bit)
II/ Tiu th

1. Bn cho cng ty thng mi trong nc 200 sn phm vi gi cha thu GTGT l

600.000 ng/ sn phm.
2. Bn cho khu ch xut 150 sn phm vi gi 650.000 ng/ sn phm.
3. Xut khu ra nc ngoi 170 sn phm, theo iu kin CIF vi gi quy ra ng Vit
Nam l 814.200 ng/ sn phm, ph vn chuyn v bo him 15% gi FOB.
4. Xut cho i l bn l 120 sn phm, gi bn ca i l theo hp ng cha c thu
GTGT l 620.000 ng/ sn phm. Cui nm i l cn tn kho l 20 sn phm, hoa
hng cho i l bn l l 5% gi bn cha thu GTGT.
III/ Cc thng tin khc

GIO TRNH THU

155

1. Chi ph
-

Tng chi ph trc tip sn xut 670 sn phm trn l 372.252.000 ng

Cc chi ph khc phc v cho khu tiu th sn phm l:

+ Hoa hng i l
+ Thu xut khu
+ Ph vn chuyn v bo him
+ Cc chi ph khc: 30.194.000 ng

2. Thu nhp khc

-

Thu nhp t tin cho vay: 600.000 ng

Thu nhp t chuyn nhng ti sn: 1.300.000 ng

3. Tng thu GTGT u vo c khu tr cho c nm l 31.193.000 ng

Bit rng:
-

Cng ty khng c hng tn kho u k

Thu sut thu xut khu: 2%; Thu sut thu GTGT 10%; Thu sut thu TNDN
25%.

Bi 8
Hy tnh thu Xut khu, Thu GTGT, thu TNDN phi np trong nm ca mt cng
ty vi cc ti liu sau:
I/ Tnh hnh tiu th trong nm:

5. Trc tip xut khu 10.000 sn phm, theo iu kin FOB vi gi quy ra ng Vit
Nam l 60.000 ng/ sn phm.
6. Bn cho doanh nghip khu ch xut 40.000 sn phm, gi bn 62.000 ng/ sn
phm.
7. Trc tip xut khu 30.000 sn phm, theo iu kin CIF vi gi quy ra ng Vit
Nam l 66.700 ng/ sn phm. Trong , ph vn chuyn v bo him quc t l
15% gi FOB
8. Xut cho i l bn l 20.000 sn phm, gi bn ca i l theo hp ng cha c
thu GTGT l 55.000 ng/ sn phm. Cui nm i l cn tn kho l 5.000 sn
phm, hoa hng cho i l bn l l 5% gi bn cha thu GTGT.

GIO TRNH THU

156

II/ Cc thng tin khc

4. Chi ph
-

Tng chi ph hp l c nm ( cha k thu xut khu; ph vn chuyn v bo

him quc t; chi ph hoa hng cho i l ) ca ton b hng tiu th l
4.600.000.000 ng

5. Thu nhp khc

-

Thu nhp t tin cho vay: 600.000 ng

Thu nhp t chuyn nhng ti sn: 1.300.000 ng

6. Tng thu GTGT u vo c khu tr cho c nm l 90.000.000 ng

Bit rng:
-

Cng ty khng c hng tn kho u k

Thu sut thu xut khu: 2%; Thu sut thu GTGT 10%; Thu sut thu TNDN
25%.

Bi 9
Anh Nguyn Vn An cng tc ti cng ty TNHH phn mm MISA. TRong nm
2009 anh c nhn gii thng cuc thi quc gia ti nng tr tr gi 70 triu ng v
anh trch mt phn gii thng 5 triu ng ng gp cho Qu h tr tr em TP H Ni.
Hng thng ti cng ty MISA anh c thanh ton khon tin lng lm thm gi l 3
triu ng/ thng ngoi khon lng chnh 8 triu ng/ thng. Cng trong nm anh An
bn ngi nh ang duy nht ca mnh ( trc y cha m cho) vi gi 1t 100 triu ng
mua mt ngi nh mi. Anh bn khon khng bit cc khon thu nhp ca mnh chu
thu thu nhp c nhn nh th no? S thu phi np l bao nhiu? Bn hy gip anh An
gii quyt vn nu trn.

Bi 10
Mt x nghip khai thc qung m, trong thng khai thc c 600 tn qung thic,
bn ra 300 tn, dng vo sn xut ti x nghip l 100 tn, cn tn tr trong kho 200 tn,
cho bit
-

Gi bn: 650.000 ng/ tn

Chi ph sang lc: 50.000ng/ tn

GIO TRNH THU

T l s dng: 60%

Sn lng khai thc: 1.000 tn

157

a) Tnh thu ti nguyn trong thng l bao nhiu?

b) Tnh thu GTGT trong k?
Bi 11
Quyt ton nm 2012 ti mt cng ty TNHH Bnh Minh c tnh hnh sn xut kinh
doanh nh sau:
a) Doanh thu cha c thu TTB v thu GTGT) ru lu mi 45 v nc gii
kht trong nm l: 10 t ng, trong doanh thu bn ru la mi l 2 t ng.
b) Chi ph sn xut ru la mi v nc gii kht l 6,2 t ng, trong cc khon
chi ph khng hp l l: 0,2 t ng.
Yu cu:
-

Xc nh tng s thu GTGT v thu TTB phi np, bit rng thu sut thu TTB
ca ru trn 40 l 45%, thu sut thu GTGT l 10%.

Xc nh thu TNDN phi np; bit rng nm trc DN l 1 t ng; thu sut thu
TNDN l 25%

158

GIO TRNH THU

MC LC
PHN 1.............................................................................Error! Bookmark not defined.
CHNG I: I TNG, NHIM V V PHNG PHP NGHIN CU........2
I. KHI NIM, VAI TR, CHC NNG CA THU TRONG QUN L NH
NC............................................................................................................................ 3
1. Khi nim, c im, phn bit thu vi l ph, ph.................................................3
1.1 Khi nim:.........................................................................................................3
1.2 c im:..........................................................................................................3
1.3 Phn bit thu vi l ph, ph............................................................................3
2. Chc nng, vai tr ca thu.....................................................................................5
2.1 Chc nng ca thu..........................................................................................5
2.2 Vai tr ca thu trong nn kinh t th trng..................................................5
II. S PHT TRIN CA CH NH THU TRONG LCH S NH NC V
PHP LUT VIT NAM.............................................................................................5
1. Ch nh thu di thi phong kin.....................................................................6
1.1 Ch nh thu di triu i nh Trn:...........................................................6
1.2 Ch nh thu di triu i nh H...............................................................6
1.3 Ch nh thu di triu i nh L................................................................6
1.4 Ch nh thu di thi cha Trnh.................................................................6
1.5 Ch nh thu di thi Cha Nguyn............................................................7
1.6 Ch nh thu di thi nh Nguyn...............................................................7
2. Ch nh thu di thi Php thuc....................................................................7
3. Ch nh thu thi k sau Cch mng thng tm nm 1945 n nm 1975.....8
3.1 Giai on t sau Cch mng thng 8 n nm 1954.......................................8
3.2 Giai on t nm 1954 n nm 1975..............................................................8

GIO TRNH THU

159

3.3 Giai on t nm 1975 n nm 1990..............................................................9

III. PHN LOI THU.............................................................................................10
1. Cn c phn loi thu.....................................................................................10
1.1 Cn c vo tnh cht ca ngun ti chnh ng vin vo ngn sch Nh nc,
thu c phn lm 2 loi: thu trc thu v thu gin thu.................................10
1.2 Cn c vo i tng nh thu....................................................................10
IV. CC YU T CU THNH MT LUT THU.............................................11
1. Tn gi ca lut thu..............................................................................................11
2. Nhng quy nh chung..........................................................................................11
3. Cn c tnh thu.....................................................................................................12
4. Ch k khai, np thu, thu thu.........................................................................12
5. Ch min, gim thu.........................................................................................12
6. Ch x l vi phm v khen thng...................................................................12
V. T CHC B MY QUN L NH NC V THUError! Bookmark not
defined.
1. T chc b my qun l Nh nc v thu hin nay.......Error! Bookmark not
defined.
1.1 Nguyn tc t chc h thng b my qun l Nh nc v thu..........Error!
Bookmark not defined.
1.2 Nhim v v quyn hn ca cc c quan thu.Error! Bookmark not defined.
1.3 i vi c quan qun l Nh nc v thu trong hot ng xut nhp khu:
................................................................................Error! Bookmark not defined.
Phn 2. CC SC THU....................................................Error! Bookmark not defined.
CHNG 1.................................................................................................................13
THU GI TR GIA TNG (GTGT).......................................................................13
Mc tiu hc tp:.....................................................................................................13
I. KHI NIM, NGI NP THU, I TNG CHU THU, I TNG
KHNG CHU THU............................................................................................13
1. Khi nim: .......................................................................................................13
2. Ngi np thu.................................................................................................13
3. i tng chu thu..........................................................................................13
4. i tng khng chu thu..............................................................................14
II. CN C V PHNG PHP TNH THU..................................................15
1. Xc nh gi tnh thu:....................................................................................16
2. Thu sut:.........................................................................................................21
1). Thu sut 0%:.............................................................................................21
2). Mc thu sut 5%:......................................................................................21
3). Mc thu sut 10% p dng i vi hng ho, dch v cn li...............22
III. THI IM XC NH THU GTGT.........................................................23
IV. PHNG PHP TNH THU GI TR GIA TNG....................................23

GIO TRNH THU

160

1. PPKT thu........................................................................................................23
1.1. iu kin p dng:.....................................................................................23
1.2. Xc nh thu GTGT phi np theo PP khu tr:....................................23
1.3. iu kin khu tr thu gi tr gia tng u vo:.....................................27
1.4 Trng hp khng c khu tr:...........................................................30
2. Phng php tnh trc tip trn gi tr gia tng...........................................30
2.1. i tng p dng:....................................................................................30
2.2. Cng thc xc nh thu GTGT phi np.................................................30
V. HO N CHNG T MUA BN HNG HO, DCH V...........................32
1. DN np thu theo PPKT thu:........................................................................32
2. S dng v ghi ha n, chng t trong mt s trng hp c thc hin c
th nh sau:..........................................................................................................33
VI. HON THU GI TR GIA TNG............................................................39
VII. NI NP THU...........................................................................................40
1. Quy nh chung:...........................................................................................40
2. Mt s trng hp c th, vic khai thu, np thu GTGT v th tc lun
chuyn chng t c hng dn nh sau:...................................................40
3. Th tc lun chuyn chng t gia Kho bc v c quan thu.................41
CHNG 2..................................................................Error! Bookmark not defined.
THU THU NHP DOANH NGHIP.....................................................................69
I. KHI NIM, C IM, VAI TR.................................................................69
1. Khi nim:.........................................................................................................69
2. c im............................................................................................................69
4. Vai tr:...............................................................................................................69
II. NGI NP THU...........................................................................................69
1. Khi nim:.........................................................................................................69
2. Ngi np thu c th:.....................................................................................69
III. PHNG PHP TNH THU........................................................................69
1. Phng php:...................................................................................................70
IV. CN C TNH THU......................................................................................71
1. Khi nim:........................................................................................................71
2. Cch xc nh thu nhp tnh thu & thu sut:.........................................71
2.1 Thu nhp tnh thu.................................................................................71
2.2 Xc nh thu nhp chu thu:................................................................71
2.3 Xc nh Doanh thu................................................................................72
2.4 Xc nh chi ph c tr v khng c tr khi xc nh TNCT:. . .75
a. Chi ph c tr:....................................................................................75
b. Cc khon chi khng c tr khi xc nh TNCT:............................75
2.5 Thu nhp khc........................................................................................82
a. Khi nim:..............................................................................................82
b. Thu nhp khc bao gm:.......................................................................82
2.6 Thu nhp c min thu......................................................................84

GIO TRNH THU

161

V. XC NH L V CHUYN L.....................................................................86
1. Khi nim:.........................................................................................................86
2. Quy nh v chuyn l:.....................................................................................86
VI. THU SUT......................................................................................................86
VII. NI NP THU..............................................................................................87
1. Nguyn tc xc nh.........................................................................................87
2. Xc nh s thu v th tc k khai, np thu...............................................87
3. Th tc lun chuyn chng t gia Kho bc v c quan thu.....................88
4. Quyt ton thu................................................................................................88
5. n v hch ton ph thuc ...........................................................................88
VIII. XC NH THU NHP TNH THU V THU THU NHP DOANH
NGHIP T CHUYN NHNG VN, CHUYN NHNG CHNG
KHON.................................................................................................................... 88
1. Thu nhp thuc din np thu........................................................................88
2. Cn c tnh thu...............................................................................................89
3. K khai, np thu.............................................................................................91
IX. XC NH THU NHP TNH THU V THU THU NHP DOANH
NGHIP T CHUYN NHNG BT NG SN.........................................91
1. Thu nhp phi np thu TNDN:.....................................................................91
2. Cn c tnh thu...............................................................................................92
2.1 Thu nhp chu thu.....................................................................................92
2.2 K khai, np thu, quyt ton thu...........................................................96
X. U I THU THU NHP DOANH NGHIP..............................................98
1. IU KIN, NGUYN TC P DNG U I THU THU NHP
DOANH NGHIP................................................................................................98
1.1 iu kin:....................................................................................................98
1.2 Nguyn tc:..................................................................................................98
2. u i v thu sut........................................................................................100
3. u i v thi gian.........................................................................................100
4. Th tc u i:...............................................................................................102
CHNG 3...............................................................................................................103
THU THU NHP C NHN................................................................................103
I. KHI NIM, C IM, VAI TR...............................................................103
1. Khi nim:......................................................................................................103
2. c im:........................................................................................................103
3. Vai tr:............................................................................................................103
II. I TNG NP THU...............................................................................103
1. Khi nim:......................................................................................................103
III. THU NHP CHU THU..............................................................................104
1. Khi nim:......................................................................................................104
2. Quy i thu nhp chu thu ra ng Vit Nam...........................................105
IV. THU NHP C MIN THU TNCN......................................................105
V. GIM THU TNCN.........................................................................................106

GIO TRNH THU

162

VI. K TNH THU.............................................................................................107

VII. K KHAI, KHU TR, NP THU, QUYT TON, HON THU....107
VIII. CN C TNH THU I VI C NHN C TR............................107
1. Xc nh thu nhp chu thu.........................................................................107
1.1 Thu nhp chu thu t kinh doanh..........................................................107
1.2 Thu nhp chu thu t tin lng, tin cng..........................................108
1.3 Thu nhp chu thu t u t vn...........................................................108
1.4 Thu nhp chu thu t chuyn nhng vn............................................109
1.5 Thu nhp chu thu t chuyn nhng bt ng sn............................109
1.6 Thu nhp chu thu t trng thng......................................................109
1.7 Thu nhp chu thu t bn quyn...........................................................109
1.8 Thu nhp chu thu t nhng quyn thng mi................................109
1.9 Thu nhp chu thu t tha k, qu tng...............................................110
2. Thu nhp tnh thu.........................................................................................110
2.1 Khi nim:.................................................................................................110
2.2 Thu nhp tnh thu i vi thu nhp t u t vn, chuyn nhng vn,
chuyn nhng bt ng sn, trng thng, tin bn quyn, nhng quyn
thng mi, nhn tha k, qu tng l thu nhp chu thu theo quy nh.110
3. Gim tr gia cnh..........................................................................................110
3.1 Khi nim:.................................................................................................110
3.2 Gim tr gia cnh c th:.........................................................................110
4. BIU THU....................................................................................................111
4.1 Biu thu lu tin tng phn....................................................................111
4.2 Biu thu ton phn..................................................................................111
IX. TRCH NHIM CA NGI CHI TR THU NHP V TRCH NHIM
CA NGI C THU NHP CHU THU......................................................112
1. Trch nhim k khai, khu tr, np thu, quyt ton thu ca ngi chi tr
thu nhp:.............................................................................................................112
2. Trch nhim k khai, khu tr, np thu, quyt ton thu ca ngi c thu
nhp chu thu:...................................................................................................112
CHNG 4..................................................................Error! Bookmark not defined.
THU TI NGUYN...............................................................................................113
I. KHI NIM, C IM.................................................................................113
1. Khi nim:......................................................................................................113
2. c im.........................................................................................................113
3. Vai tr..............................................................................................................113
II. I TNG NP THU, I TNG CHU THU...............................113
1. i tng np thu.........................................................................................113
2. i tng chu thu........................................................................................113
III. CN C TNH THU....................................................................................113
1. Khi nim v cng thc tnh..........................................................................113
2. Sn lng ti nguyn thng phm thc t khai thc................................114
3. Gi tnh thu...................................................................................................115

GIO TRNH THU

163

4. Thu sut.........................................................................................................118
III. NG K, KHAI THU, NP THU, QUYT TON THU.................121
Chng 5.......................................................................Error! Bookmark not defined.
THU XUT KHU, NHP KHU.........................................................................56
I. KHI NIM, C IM, VAI TR....................................................................56
1. Khi nim:........................................................................................................56
2. c im...........................................................................................................56
3. Vai tr:..............................................................................................................56
II. i tng chu thu:.............................................................................................56
III. i tng khng chu thu:.................................................................................56
IV. i tng np thu; i tng c y quyn, bo lnh v np thay thu sau
y gi chung l ngi np thu:...........................................................................57
V. p dng iu c quc t:....................................................................................57
VI. Thu i vi hng ho mua bn, trao i ca c dn bin gii:..........................57
VII. T gi xc nh tr gi tnh thu, ng tin np thu:...................................57
VIII. Nguyn tc qun l thu:...............................................................................58
IX. H s thu:.........................................................................................................58
X. CN C TNH THU, PHNG PHP TNH THU......................................58
1. Hng ho p dng thu sut theo t l phn trm:.......................................58
2. Hng ho p dng thu tuyt i:...................................................................60
XI. KHAI THU, NP THU..................................................................................60
1. Khai thu:.........................................................................................................60
2. Thi im tnh thu:........................................................................................62
3. Thi hn np thu:...........................................................................................62
4. Bo lnh s tin thu phi np:.......................................................................66
5. a im, hnh thc np thu:.........................................................................66
6. Th t thanh ton tin thu:...........................................................................67
7. n nh thu:....................................................................................................67
Chng 6.......................................................................Error! Bookmark not defined.
THU MN BI.......................................................................................................122
I. QUY NH CA PHP LUT:........................................................................122
1. Khi nim.......................................................................................................122
2. i tng no phi np thu MB?................................................................122
3. Cn c tnh thu:...........................................................................................122
a- Cn c vo vn:..........................................................................................122
b/. Cn c vo thu nhp thng:.....................................................................122
II. HNG DN K KHAI.................................................................................123
1. H s k khai thu MB :................................................................................123
2. Thi gian k khai thu mn bi:...................................................................123
3. Xc nh mc thu MB i vi DN mi thnh lp:.....................................123

GIO TRNH THU

164

Chng 7.......................................................................Error! Bookmark not defined.

L PH TRC B.................................................................................................125
I. KHI NIM, BN CHT................................................................................125
1. Khi nim.......................................................................................................125
2. Bn cht..........................................................................................................125
II. I TNG CHU L PH TRC B.....................................................125
III. I TNG NP L PH TRC B......................................................126
IV. I TNG KHNG CHU L PH TRC B....................................126
V. MIN L PH TRC B..............................................................................129
VI. GHI N L PH TRC B........................................................................130
VI. CN C TNH L PH TRC B...........................................................131
1. Gi tr ti sn..................................................................................................131
2. Mc thu l ph trc b.................................................................................136
3. Xc nh s tin l ph trc b np ngn sch nh nc..........................138
VII. K KHAI, HCH TON, K TON L PH TRC B......................139
1. Trch nhim ca ngi c ti sn thuc i tng chu l ph trc b....139
2. Hch ton, k ton l ph trc b................................................................140
Chng 8.......................................................................Error! Bookmark not defined.
THU TIU TH C BIT...................................................................................42
I. KHI NIM, TM QUAN TRNG..................................................................42
1. Khi nim:........................................................................................................42
2. c im...........................................................................................................42
3. Tm quan trng:..............................................................................................42
II. I TNG CHU THU V NP THU TTB........................................43
1. Khi nim i tng chu thu........................................................................43
2. i tng chu thu c th:.............................................................................43
3. i tng khng chu thu..............................................................................43
4. Ngi np thu.................................................................................................46
III. CN C TNH THU.......................................................................................46
1. Gi tnh thu tiu th c bit........................................................................46
2. Thu sut thu TTB........................................................................................50
IV. HON THU, KHU TR, GIM THU TIU TH C BIT............52
1. Hon thu.........................................................................................................52
2. Khu tr thu...................................................................................................54
3. Gim thu.........................................................................................................54
PHN 3. CU HI N TP147
I. Cu hi n147
II. Bi tp.147