LABORATORIUM

Drga Mechanicznych

Henryk Makowiak

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

SZCZECIN

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

SPIS TRECI 1

1. WARUNKI WYWAENIA

2. WYWAANIE PRZEZ KOREKCJ MAS W DWCH PASZCZYZNACH

3. POMIAR NIEWYWAENIA NA WYWAARCE AM 300W

3.1. Zasada dziaania wywaarki AM 300W

3.2. Zasada dziaania ukadu pomiarowego U 215

4. METODY WYWAANIA DYNAMICZNEGO

14

4.1. Pomiar bezporedni niewywaenia

14

4.2. Pomiar metod kompensacyjn

15

5. PRZEBIEG WICZENIA

18

5.1. Wywaanie metoda bezporedniego pomiaru

18

5.2. Wywaanie metod kompensacyjn

19

6. LITERATURA

19

Uwaga:
W celu opanowania podstawowych poj z teorii i techniki wywaania naley przestudiowa rozdziay 2.2 i 4 z ksiki :
czkowski R.: Wywaanie elementw wirujcych. WNT Warszawa 1979

Oprac. M. Pajor i A. Bodnar

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

1. WARUNKI WYWAENIA
Rozwamy ruch sztywnego ciaa (rys.1), z ktrym zwizany jest ukad wsprzdnych
A, , , . Nieruchomy ukad wsprzdnych oznaczony jest przez A, x, y z. rodek cikoci
S ciaa ley w pewnej odlegoci "e" od osi "z" (oraz ).

Rysunek 1 Elementy opisu ciaa wirujcego

Aby otrzyma rwnania ruchu ciaa wykorzystuje si twierdzenie o ruchu rodka masy oraz
twierdzenie dotyczce krtu, w myl ktrych:

m a s = Fi

(1)

d KA
= M iA
dt
i

(2)

gdzie: m
as

- masa ciaa,
- wektor przyspieszenia rodka masy,

Fi

- suma si zewntrznych dziaajcych na ciao,

KA

- wektor krtu wzgldem bieguna A,

- suma momentw wzgldem punktu A si zewntrznych dziaajcych na ciao.

M iA

Zgodnie z zasad d'Alemberta, ktra mwi, e siy zewntrzne musz rwnoway si

z siami bezwadnoci mamy:

Fi + Fm = 0

(3)

M iA + M Am = 0

(4)

gdzie: Fm - wypadkowa sia bezwadnoci,

M Am - wypadkowy moment bezwadnoci.
Poniewa
a s = s + ( s )

(5)

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

oraz
d KA d KA
=
+ KA
dt
d t w

(6)

wyraenia na si i moment bezwadnoci maj posta:

Fm = m ( s + ( s ))

(7)

d KA
M Am =
KA
d t w

(8)

gdzie: - przyspieszenie ktowe,

s - wektor pooenia rodka masy,
- prdko ktowa,
d KA

- pochodna wektora krtu w ukadzie lokalnym , , .

d t w
Przyjmujc, e rozpatrywane ciao jest wywaanym wirnikiem, wzory na ruch oglny
uproszcz si. Ruch ciaa wywaanego w takim przypadku charakteryzuje si staym wektorem
prdkoci ktowej i wektor ten pokrywa si z osi obrotu. Przyjto do rozwaa, e osi t jest
o "z" ("").
Wektor krtu K A wyraony przez tensor wspczynnikw bezwadnoci:
Jx

J = D yx
D zx

D xy
Jy
D zy

D xz

D yz
J z

(9)

i wektor prdkoci ktowej

= x , y z

(10)

okrelony jest wzorem:

KA = J

(11)

Rozpisujc go na skadowe otrzymuje si:

K x = J x x D xy y D xz z
K y = D yx x + J y y D yz z

(12)

K z = D zx x D zy y + J z z

W rozwaanym przypadku
x = y = 0

(13)

= k

(14)

wic
Wektor krtu ma skadowe:

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

K x = D xz
K y = D yz

(15)

Kz = J z

Uwzgldniajc wyraenia (15) i fakt, e

= 0;

d KA

=0
d t w

(16)

otrzymuje si ostateczne wzory na si i moment bezwadnoci:

Fm = m ( s )

(17)

M Am = 2 ( D yz i + D xz j )

(18)

Zauway trzeba, e wektory Fm i M Am le na paszczyznach prostopadych do osi "z".

W oglnym przypadku wektory te mona zredukowa do skrtnika. W wielu wypadkach jednak, wygodniej jest sprowadzi je do dwch si skonych przecinajcych pod ktem prostym
o obrotu i przechodzcych przez z gry wybrane punkty (np. oyska). Zagadnienie to bdzie
omwione w punkcie 2.
Ze wzorw (17) i (18) wynikaj warunki, przy ktrych sia i moment bezwadnoci ciaa s
rwne zero i nie wywouj reakcji w oyskach. S to wic warunki wywaenia ciaa:
m ( s ) = 0

(19)

2 ( D yz i + D xz j ) = 0

(20)

Warunkiem wywaenia statycznego (wzr (19)) jest, aby rodek cikoci ciaa lea na osi
jego obrotu, tj.:
s = [0, 0, z ]

(21)

Warunkiem wywaenia dynamicznego (wzr (20)) jest, aby (przy spenieniu warunku poprzedniego) wspczynniki bezwadnoci okrelane przez momenty dewiacji ciaa byy rwne
zero, tj.:

D yz = D xz = 0

(22)

Wniosek ostateczny jest nastpujcy:

Ciao jest wywaone (statycznie i dynamicznie), gdy jego o obrotu jest jedn z gwnych
centralnych osi bezwadnoci.

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

2. Wywaanie przez korekcj mas w dwch paszczyznach

Wspomniano ju. e wektory siy Fm i momentu M Am (rys.2) mona zredukowa do dwch
si skonych przechodzcych przez wybrane punkty na osi obrotu. Siy te s ponadto prostopade do tej osi. Wykaemy, e tak jest w istocie.
Wybierzmy dwa dowolne punkty 1 i 2 lece na osi obrotu i poprowadmy przez nie paszczyzny 1 i 2 prostopade do osi obrotu. Ze wzorw (17) i (18) wida, e wektory Fm i M Am
take le na paszczyznach prostopadych do osi obrotu.
Si bezwadnoci F zastpi mona, wedug znanych z mechaniki zasad, dwiema siami
1
Fm i Fm2 rwnolegymi do niej i przechodzcymi przez punkty 1 i 2:
Fm1 + Fm2 = Fm
Fm1 L1 = Fm2 L 2

(23)

Moment bezwadnoci M Am zastpi mona par si FM1 i FM2 dziaajcych w paszczyznach 1 i 2:

FM1

FM2

M Am
L

Ukad si w paszczyznach 1 i 2 zastpuje si wypadkowymi:

Rysunek 2 Pooenie paszczyzn wywaania

(24)

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

F1 = Fm1 + FM1

(25)

F2 = Fm2 + FM2

Prowadzc to rozumowanie wykazano, e dowolny stan niewywaenia mona sprowadzi

do efektu dziaania dwch si skonych F1 i F2 dziaajcych w dwch wybranych paszczyznach prostopadych do osi obrotu.
Wywaenie ciaa polega wic na korekcji jego masy (dooenie lub usunicie masy) w tych
paszczyznach, tak aby powstae w wyniku tego siy odrodkowe rwnowayy si z siami
F1 i F2 (rys.3).
F1 + m1 ( 1 ) = 0
F2 + m2 ( 2 ) = 0

(26)

Rysunek 3 Siy w paszczyznach wywaania

Poniewa przy wywaaniu = const, wic siy odrodkowe zale tylko od wielkoci mas
korekcyjnych m1 i m2 i miejsca ich przyoenia okrelonego wektorami 1 i 2 .
Proces wywaania ciaa wirujcego polega na waciwym dobraniu wspomnianych parametrw.

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

3. Pomiar niewywaenia na wywaarce AM 300W

3.1. Zasada dziaania wywaarki AM 300W

AM 300W jest uniwersaln wywaark z poziomym uoyskowaniem badanego wirnika

i elektrycznym wskazywaniem niewywaenia w dwu paszczyznach.
Schemat i zasad dziaania ukadu mechanicznego wywaarki ilustruje rys. 4.
Napd silnika poprzez przekadni pasow przenoszony jest na wa, na ktrym osadzony
jest potencjometr komutatorowy 1 i bben ze skal ktow 2. Po wyczeniu urzdzenia wa ten
jest hamowany hamulcem 3. Wirnik wywaany 4 poczony jest z waem poprzez podwjne
sprzgo Cardana 5 i podparty na dwch wahliwych oyskach 6 i 7. Podpory te mog przemieszcza si tylko wzdu prostej poziomej prostopadej do osi wirnika i w czasie jego ruchu
obrotowego drgania ich przetwarzane s za pomoc magnetoelektrycznych czujnikw pomiarowych I i II na proporcjonalne zmiany napicia elektrycznego.

Rysunek 4 Schemat ukadu wywaarki AM 300W

Podstawowe dane techniczne wywaarki s nastpujce:

- masa wywaanych wirnikw: min. 3 [kg], maks. 300 [kg]
- prdko obrotowa wywaania: 630 [1/min] lub 1250 [1/min]
- czstotliwo wasna drgajcych podpar:
oyska pryzmowe 2,52 [Hz]
oyska toczne
1,97 [Hz]
- minimalne niewywaenie resztkowe 0,1 do 0,5 [gmm]

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

3.2. Zasada dziaania ukadu pomiarowego U 215

Urzdzenie pomiarowe U 215 pokazane jest na rys.5. Przeznaczenie poszczeglnych manipulatorw jest nastpujce:
1, 2 - mierniki w paszczynie pomiarowej I,
3, 4 - mierniki w paszczynie pomiarowej II,
5 - potencjometr regulacji napicia w paszczynie pomiarowej I,
6 - potencjometr zerowania wskaza miernika w paszczynie pomiarowej I,
7 - przycisk do zgodnego lub przeciwfazowego czenia cewek MI i KI (rys.6),
8 - przycisk sposobu wprowadzania korekcji mas (dodanie masy - odjcie masy)
w paszczynie korekcji 1,
9 - przycisk do przeczania cewek kompensacyjnych w ukad do pomiarw
z kompensacj,
10 - przycisk sposobu wprowadzania korekcji mas w paszczynie korekcji 2,
11 - przycisk do zgodnego lub przeciwfazowego czenia cewek MII i KII,
12 - potencjometr zerowania wskaza miernikw w paszczynie pomiarowej II,
13 - potencjometr regulacji napicia w paszczynie pomiarowej II,
14 - pokrto nastawiania wzmocnienia wsplnego dla obu torw pomiarowych (I i II).

Rysunek 5 Pyta czoowa urzdzenia pomiarowego U 215

Uproszczony schemat toru pomiarowego pokazany jest na rys. 6. W cewkach pomiarowych

MI i MII czujnikw magnetoelektrycznych w czasie drga wywaanego wirnika powstaj napicia zmienne UI i UII , ktre przekazywane s przez pominity na rysunku ukad regulacji
czuoci do potencjometrw komutatorowych PI i PII. Poniewa tory pomiarowe dla paszcyzny
pomiarowej I jak i dla paszczyzny pomiarowej II s identyczne, dalej omwiona bdzie zasada
dziaania tylko jednego toru pomiarowego (np. nr I).

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

10

Rysunek 6 Uproszczony schemat ukadu pomiarowego wywaarki AM 300W

Potencjometr komutatorowy PI ma za zadanie rozoy przebieg napicia wejciowego UI
na dwa przebiegi UxI i UyI. Napicia te, wskazywane przez mierniki XI i YI pozwalaj na obliczenie kta i wielkoci niewywaenia.
Potencjometr komutatorowy skada si z dwch identycznych gazi oporowych (rys.7).
W czasie obrotu wau wywaarki lizgaj si po nich szczotki A, B, C, D.
Ga potencjometru komutatorowego zbudowana jest w ten sposb, e przyrost opornoci
zwizany jest z ktem wzorem:

Rysunek 7 Schemat potencjometru

11

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

R ( ) = R p sin

(27)

gdzie Rp - poowa opornoci jednej gazi potencjometru.

Std oporno gazi midzy punktami O i B (kt ) okrela wzr:
R() = Rp (1 cos )

(28)

Zaleno t pokazano w postaci wykresu na rys. 8.

Rysunek 8 Zmiana opornoci potencjometru wraz z ktem pooenia lizgacza

Amplituda UI0 napicia UI indukowanego w cewkach MI i KI jest proporcjonalna do prdkoci ich drga, co dla = const implikuje proporcjonalno do amplitudy wychyle podpory,
a ta z kolei zaley od wielkoci niewywaenia.
Przebieg napicia indukowanego w cewkach paszczyzny pomiarowej I opisuje wzr:
UI = UI0 sin (t + I)

(29)

gdzie:
UI0 - amplituda napicia proporcjonalna do niewywaenia,
I - kt niewywaenia.
Pomijane s dla prostoty wysze harmoniczne przebiegu napicia.
Prd pyncy przez jedn ga potencjometru wynosi:
I=

UI
2R p

(30)

za potencjay w punktach A i B wzgldem punktu O wynosz:

Std

VB = I R()

(31)

VA = I (2Rp R())

(32)

otrzymujemy
U AB

napicie
midzy
U
= VA VB = I 2 R p R () R ()
2R p

szczotkami

B:
(33)

Po podstawieniu wzoru (28) ostatecznie:

UAB = UI cos
W podobny sposb mona wykaza, e napicie midzy szczotkami D i C wynosi:

(34)

12

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

UDC = UI sin

(35)

Biorc po uwag, e szczotki AB poczone s z miernikiem YI, a DC z XI

UAB = UYI

UDC = UXI

(36)

oraz e
=t

(37)

i zgodnie z (29):
UI = UI0 sin (t + I)
przebieg napicia na szczotkach AB i DC mona zapisa nastpujco:
UXI = UI0 sin (t + I) sin (t)

(38)

UYI = UI0 sin (t + I) cos (t)

Ze wzgldu na znaczn bezwadno ustroju ruchomego przyrzdy wskazujce nie s
w stanie reagowa zgodnie z szybkimi zmianami napicia i wskazuj wartoci rednie:
T

Um
XI

1
1
1
= U XI dt = U I0 sin(t + I ) sin t dt = U I0
cos I
T0
T0
2T

podobnie
m
U YI
= U I0

1
sin I
2T

Podstawiajc do ostatnich wzorw now zmienn a:

a=

1
2T

otrzymamy:
Um
XI = a U I0 cos I
m
= a U I0 sin I
U YI

(39)

Wida wic, e wskazania miernikw s proporcjonalne do wielkoci niewywaenia (UI0)

oraz zalenie od kta niewywaenia I.
Zakadajc, e rednica na jakiej dokonywana jest korekcja mas wirnika jest dana i staa,
wielko masy korekcyjnej oblicza si wedug wzoru:
2
m 2
m kI = i m (U m
XI ) + (U YI )

(40)

a kt jej pooenia
I = arc tg

m
U YI

Um
XI

(41)

gdzie im - wspczynnik przeliczania wskaza miernikw w dziakach na wielko masy w [g],

warto ktrego okrela si przy wzorcowaniu toru pomiarowego.
Obrazuje to rys.9.

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

Rysunek 9 Skadowe napicia niewywaenia

Zasada pracy toru pomiarowego dla drugiej paszczyzny pomiarowej (II) jest identyczna.

13

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

14

4. Metody wywaania dynamicznego

4.1. Pomiar bezporedni niewywaenia

Pomiar niewywaania metod bezporedni i odpowiedni do niej sposb wywaania, stosuje si przy wywaaniu niewielkiej liczby wirnikw (waw). Przy tym sposobie pomiaru cewki
kompensacyjne nie s w zasadzie potrzebne. Wykorzystuje si je wic do podniesienia czuoci
ukadu przez szeregowe poczenie (w kadym torze pomiarowym) cewki pomiarowej M
z kompensacyjn K (rys.10).
Analiza przedstawiona w punktach 1 i 2 wykazuje, e w wywaanym wirniku masa dodatkowa usytuowana w jednej paszczynie korekcyjnej wpywa nie tylko na reakcj (stan niewywaenia) w tej paszczynie, ale take na reakcje w paszczynie drugiej. Zatem wskazania wirnikw paszczyzny pomiarowej I s wynikiem nie tylko niewywaenia w tej paszczynie, ale
take wpywu niewywaenia w paszczynie II.

Rysunek 10 Poczenie cewek do pomiaru bez kompensacji

Stosunek tych dwch skadnikw nie jestemy w stanie w momencie dokonywania pierwszego pomiaru bliej okreli. Domyla si tylko mona, e jeli wystpuj wiksze wskazania
miernikw w paszczynie I ni w paszczynie II, to s one skutkiem niewywaenia wystpujcego w paszczynie I.
Nie wiadomo jednak czy wskazania w paszczynie II s wynikiem wystpujcego w niej
niewywaenia, czy efektem oddziaywania niewywaenia w paszczynie I. Sytuacja jest analogiczna gdy wiksze wskazania miernikw wystpuj w paszczynie pomiarowej II ni w I.
Wywaanie wirnika (rys.11) przebiega wic wedug nastpujcego schematu:

Rysunek 11 Pooenie paszczyzn pomiarowych i paszczyzn wywaania (korekcji)

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

15

1 - zaoenia wirnika na wywaark,

2 - wyregulowanie urzdzenia pomiarowego,
3 - okrelenie wspczynnika im (wzr (40)) dla paszczyzny pomiarowej I i II przez dooenie mas prbnych i porwnanie wskaza miernikw,
4 - odczytanie wskaza z miernikw tej paszczyzny pomiarowej, gdzie wskazania s wiksze,
5 - obliczenie wartoci masy korekcyjnej i kta jej pooenia,
6 - porwnanie obliczonej wartoci masy korekcycjnej z wartociami niewywaenia dopuszczalnego.2
Jeeli:
mk > mdop - dokonanie korekcji i powrt do p.4,
mk < mdop - zakoczenie wywaania,
7 - zdjcie wirnika z wywaarki.
Zanim osignie si zadawalajcy stan niewywaenia wirnika trzeba zwykle wykona wiele
cykli (od punktu 4 do 6) korekcji. Moe te zaistnie sytuacja, e poprawienie stanu niewywaenia w jednej paszczynie pogorszy nieco stan niewywaenia w drugiej. Metoda bezporedniego pomiaru i korekcji niewywaenia jest metod kolejnych przyblie.
4.2. Pomiar metod kompensacyjn

Pomiar metod kompensacyjn stosuje si przy wywaaniu wikszej liczby (serii) jednakowych wirnikw (waw). Zamy na wywaark wirnik ju wywaony. Napicia UI i UII s
zerowe. Wprowadzenie masy dodatkowej mw w paszczynie korekcji 1 spowoduje powstanie
reakcji w obu paszczyznach pomiarowych i pojawienie si odpowiednich napi UI i UII, przy
czym UI > UII.
Napicie UII faszuje wic obraz faktycznego stanu niewywaenia sugerujc, e i w paszczynie 2 naleaoby dokona korekcji mas. Tego faszywego obrazu sytuacji mona si pozby czc ze sob cewki pomiarowe i kompensacyjne w sposb pokazany na rys. 12.

Rysunek 12 Poczenie cewek pomiarowych i kompensacyjnych przy pomiarze z kompensacj

Warto mdop dla typowych czci maszyn znale mona w odpowiednich tablicach - np. w [1]

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

16

W ukadzie tym moliwe jest dodanie do napicia UIIM z cewki pomiarowej MII czci napicia UIK pochodzcego z cewki kompensacyjnej KI. Mona tego dokona w taki sposb (poprzez regulacj odpowiednim potencjometrem), e napicie UII zostanie sprowadzone do zera i
obraz niewywaenia wskazany przez mierniki bdzie odpowiada w peni przyczynom wywoujcym to niewywaenie (tj. masa zakcajca stan rwnowagi dooona tylko w paszczynie
1).
UI = UIM
UII = UIIM WI/II UIK = 0
gdzie: UIM 0, UIIM 0, UIK 0 - napicie na cewkach,
WI/II - wspczynnik kompensacji (nastawiony potencjometrem) wpywu niewywaenia
w paszczynie korekcji 1 na wskazania miernikw w paszczynie pomiarowej II.
Zauwamy, e tak wyregulowany (na drodze elektrycznej) ukad pomiarowy i ju pniej
nie strojony kompensuje wskazania dla dowolnie duego niewywaenia w paszczynie 1.
Dla przykadu, stan wywaenia wau zakcono dodajc w paszczynie korekcji 1 mas
k m w (tj. k razy wiksz od stosowanej poprzednio). Z liniowoci caego ukadu wynika, e
napicia na cewkach wynosz odpowiednio:
U 'IM = k U IM
U 'IIM = k U IIM
U 'IK = k U IK
a napicia wskazywane przez mierniki:
U 'I = U 'IM = k U IM
U 'II = U 'IIM WI/II U 'IK = k U IIM WI/II k U IK = 0
Otrzymano wic k razy wiksze wskazania dla paszczyzny pomiarowej I oraz znowu zerowe wskazania dla paszczyzny pomiarowej II.
Jeeli wyej opisan regulacj przeprowadzimy dodajc do wywaonego wirnika mas mw
w paszczynie korekcji 2 i zerujc (odpowiednim potencjometrem) wskazania w paszczynie
pomiarowej I, to oba tory pomiarowe bd przygotowane do pomiarw metod kompensacyjn.
Przy wywaaniu kolejnych wirnikw, wskazania miernikw pokazuj, jakich mas naley
uy w obu paszczyznach korekcji by sprowadzi wirnik do stanu wywaenia. Wskazania te s
ju odpowiednio skompensowane.
UI = UIM WII/I UIIK

(42)

UII = UIIM WI/II UIK

(43)

i stan wywaenia uzyskujemy ju po pierwszej korekcji.

Wywaanie serii wirnikw przebiega nastpujco:
1 - Zaoenie pierwszego wirnika na wywaark.
2 - Wyregulowanie urzdzenia pomiarowego.
3 - Wywaenie tego wirnika metod pomiaru bezporedniego wg schematu z pkt 4.1. Wirnik ten uwaany jest za wzorcowy.
4 - Na wirniku tym mocujemy mas wzorcow mw, w paszczynie korekcyjnej 1.

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

17

5 - Wskazania miernikw w paszczynie pomiarowej II sprowadzamy do zera manipulujc potencjometrem 12 (rys.5) - jest to nastawienie wspczynnika WII/I.
6 - Okrelenie wspczynnika imI dla paszczyzny pomiarowej I.
7 - Przeoenie masy wzorcujcej mw do paszczyzny korekcyjnej 2.
8 - Wskazania miernikw w paszczynie pomiarowej I sprowadzamy do zera manipulujc potencjometrem 6 (rys.5) - jest to nastawienie wspczynnika WI/II. Od tej chwili
nie wolno dokonywa, adnej regulacji urzdzenia pomiarowego.
9 - Okrelenie wspczynnika imII dla paszczyzny pomiarowej II.
10 - Zdjcie z wywaarki wirnika wzorcowego.
11 - Zaoenie kolejnego wirnika.
12 - Odczytanie wskazania miernikw w obu paszczyznach pomiarowych.
13 - Obliczenie wartoci mas korekcyjnych i ktw ich pooenia w obu paszczyznach
1 i 2.
14 - Porwnanie tych wartoci z wartociami niewywaenia dopuszczalnego - jeeli:
mkI > mdop - dokonanie korekcji w paszczynie korekcji 1,
mkII > mdop - dokonanie korekcji w paszczynie korekcji 2,
15 - Zdjcie wirnika z wywaarki.
16 - Wywaenie nastpnego wirnika, tj. powtrzenie czynnoci od p.11.
Punkty od 1 do 10 obejmuj przygotowanie stanowiska do wywaania, przy czym punkty 1
do 3 - to przygotowanie wirnika wzorcowanego, a punkty od 4 do 10, to regulacja torw pomiarowych (nastawienia wspczynnikw WII/I, WI/II).
Kosztem przeduenia przygotowa uzyskuje si w tej metodzie wywaania znaczne skrcenie czasu wywaania kadego wirnika. Dokonanie korekcji wg wskaza miernikw w pierwszym kroku jest ju czynnoci koczc wywaanie. Obie omawiany metody wywaania s
w praktyce przemysowej niedogodne. Wad ich jest czasochonno dokonywania oblicze
kta niewywaenia i wielkoci masy korekcyjnej. Aparatura pomiarowa w wywaarkach stosowanych w przemyle jest zwykle tak skonstruowana, e umoliwia bezporedni odczyt zarwno wielkoci niewywaenia jak i kta jego pooenia.
Literatura [1] zawiera opis niektrych wywaarek i metod wywaania stosowanych
w rnych gaziach przemysu.

18

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

5. Przebieg wiczenia
Ze wzgldu na bezpieczestwo przeprowadzania zaj naley stosowa si do nastpujcych zalece:
1 Sprawdzi pewno osadzenia wau wywaonego na oyskach i pewno poczenia ze
sprzgem.
2 Obroty wau wywaanego wcza moe tylko prowadzcy zajcia.
3 W czasie gdy wa wiruje studenci powinni sta poza przestrzeni ograniczon paszczyznami
czoowymi wau wywaanego.
5.1. Wywaanie metod bezporedniego pomiaru

Zaoony na wywaark wa (rys.13) trzeba wyway metod bezporedniego pomiaru. Do

dyspozycji jest zestaw ciarkw korekcyjnych o znanych masach. Ciarki korekcyjne mona
wkrca w gwintowane otwory uoone na obwodzie wau wywaanego w dwch paszczyznach 1 i 2.
Wyniki pomiarw i wartoci mas korekcyjnych wpisywa naley do tabeli 1.

Rysunek 13 Wywaany wirnik

Tabela 1
Wywanie metod bezporedni

Paszczyzna I:
L.p..
Ux
Uy
1
2
3
4
5
6
7

Niewywaenie dopuszczalne: mdop =

im =
Paszczyzna II:
Ux
U
mk
Uy

im =
U

mk

19

Wywaanie dynamiczne elementw wirujcych

Tabela 2
Wywaanie serii wirnikw metod kompensacyjn

Niewywaenie dopuszczalne: mdop =

REGULACJA TORW POMIAROWYCH
mw =
mw =
mw w paszczynie I
mw w paszczynie II
UxI
UyI
UI
im
UxII
UyII
UxII
UyII
UII
im
UxI

UyI

WYWAANIE
Ux

Paszczyzna I
Uy
U
mk

Ux

Paszczyzna II
Uy
U
mk

Wa 2
Wa 3
Wa 4
Wa 5
5.2. Wywaanie metod kompensacyjn

Wa wywaony metod bezporedni traktuje si jako wa wzorcowy. Wkrcajc masy

wzorcujce wyregulowa trzeba tory pomiarowe. Zaoony nastpny wa wyway naley metod pomiaru z kompensacj. Wszystkie parametry procesu wywaania t metod wpisa naley do tabeli 2.

6. Literatura
1. czkowski R.: Wywaanie elementw wirujcych. WNT Warszawa 1979
2. Universal Auswuchtmaschine AM 300W. Fabrik - Nr: 803.50. R 10/75