Erion Selmani

ndrrat e thyera
roman i shkurtr

Copyright Erion Selmani 2007

T gjitha t drejtat e botimit, n gjuhn shqipe dhe gjuh t
huaja i takojn autorit.

Erion Selmani

ndrrat e thyera
roman i shkurtr

Copyright Erion Selmani 2007

T gjitha t drejtat e botimit, n gjuhn shqipe dhe gjuh t
huaja i takojn autorit.

Rrezet e diellit shklqenin n mnyr t pazakonshme at dit t

bukur dimri.
Autobusi po udhtonte drejt urs s gjat q ndante dy shtetet.
Albert Vjosa pikrisht prej asaj ure kishte hyr n Gjermani pes vjet
m par dhe po dilte nga e njjta ur.
Po largohej nga Gjermania, "ndofta prgjithmon"?! tha me vete
ai dhe pshertiu n nj mnyr q nuk fshihte aspak gjendjen e tij
shpirtrore, dshprimin thuajse mbyts q e kishte pushtuar.
N t dyja hert hyrje-dalje kishte zgjedhur t njjtn ur, e n t
dyja rastet shkonte drejt t panjohurs, por hern e par ishte nj e
panjohur trheqse, gati - gati marramendse, ndrsa ksaj here e
panjohura ishte e trishtueshme ngaq ai skishte asnj dshir t
zbulonte gjra t reja n perndim, prkundrazi, ndihej pak fatkeq q
po ikte nga Gjermania, sepse ishte msuar me jetn atje. Ishte
ambjentuar por jo integruar. Ku ta dish, ka t ngjar q n Franc t
m shkoj mbar!? Jo. Nuk duhet t ndihem fatkeq pasi n fund te
fundit jam i ri, plot shndet, pra me nj fjal; Fatlum : tha me vete
pr t marr pak kurajo e pr t fituar kundr trishtimit.

Prse zgjodha kt ur? Mund t zgjidhja nj ur tjetr.

mendonte ai.
3

Ishte ura q ndante qytetin e Strasburg-ut (Franc) me Kehl-in.

Ndrkoh vrejti q autobusi hyri n territor francez, dhe ai e ndjeu se
nj pjes e ndrrave t tija ishin mbytur n lumin q rridhte posht
urs."ndrrat e mbytura n lumin Ren.Ura fatale! Lumi fatal!" mendoi
Albert Vjosa ndrsa zbriste prej autobusit t linjs Kehl Strasburg.
uditrisht mbiemri i tij ishte dhe emri i nj lumi. Kjo sht nj
rastsi e padurueshme! mendoi ai i paknaqur me mbiemrin e tij.
I dukej sikur e kishte trashguar at mbiemr apostafat, q n jet,
pr at duhet t vendoste nj lum, ur apo dika e ngjashme.
Por kuptohej q kto ishin vetm mendime t kota.
Pes vjet m par ai e kishte quajtur ura e shpress , ndrsa tani
po e quante fatale! Jo ktu nuk ka aspak fatalitet, sht thjeshtsisht
nj zgjedhja ime - tha ai me z t lart e pastaj vshtroi majtas
djathtas pr t par nse dikush e kishte kuptuar. Me sa dukej skishte
asnj shqiptar aty pran q ta kuptonte. Ju kujtua dita e hyrjes s
shum dshiruar n Gjermani. At dit do ta mbante mend
prgjithmon, pasi e konsideronte si t parin sukses t madh n jet.
Ah sa e kishte ndrruar at dit. Por s' kishte parashikuar aspak ditn
e largimit, t cilin nuk e glltiste dot.

Ndihej i drrmuar shpirtrisht, e vazhdonte t prsriste me vete;

ndrrat e mbytura ne lum.
"N qoft se ndrrat mu mbytn n lum, pyes veten: Po t
drejtat e mia ku jan? tha me z t ult.

Sidoqoft t tjera dshira e ndrra kishte ende koh dhe mundsi

pr ti shptuar, realizuar.
Tashm Gjermania ndodhej matan urs. Ai do t prpiqej shum
t realizonte jo vetm ndrrat, por sidomos qllimet.
Qllimi i tij kryesor ishte t bnte nj jet normale, dinjitoze,
ashtu si donin dhe meritonin te gjith njerzit te cilve Perndia u
kishte dhn mundsine t lindnin, jetonin vetm nj her kshtu q
duke qen se ishte nj rast i pakthyeshm, i paprsritshm duhej
shfrytzuar pr t jetuar me dinjitet, e pse jo? Sa m bukur!
Ai do t bnte shum pr t drejtn e tij t mohuar nga t tjert
pr nj koh t gjat, por JO prgjithmon.

Djaloshi prej disa ditsh kishte vendosur t shkonte n Paris. Pati

menduar gjat kur mori letrn e dbimit nga Gjermania.
Ndodhej n nj gjendje t mjeruar ekonomike, ishte hera e par n
ato vite q mbetej aq keq, me xhepat bosh. Megjithat kishte vendosur
t udhtonte drejt Paris-it me auto-stop ose edhe n kmbe, pra me
do kusht.
Nuk kishte t holla pr biletn e trenit ngaq tre muaj m par
ministria e t huajve e transferoi n nj qytet t vogl ku Alberti nuk
njihte asknd. N at qytet pati shpenzuar kursimet e fundit dhe n at
qytet askush se kishte punsuar, asnj vajz nuk e kishte dashuruar.
Ky qytet sht krejt ndryshe nga t tjert q kam banuar. Ktu ka
dika t mangt, pr t mos thn t mbrapsht. Ndoshta ngaq nuk

sht qyteti im i lindjes dhe si i till sm ka asnj borxh! mendonte

nganjher ai.
N vitet e tij gjermane ministria e t huajve e transferonte her
pas her nga nj qytet n tjetrin ose ndoknd edhe n fshatra,
megjithse deri diku ai kishte qen me fat derisa mbrriti n qytezn e
cila ai skishte si ta dinte q do t ishte pr at, e fundit. Pra,
gjermania e fundit .
Transferimet e refugjatve t huaj, ministria i kryente ndofta sipas
nj strategjie t tyre me qllim q t huajt ( azilantt politik) t mos
ambientoheshin, t mos integroheshin ose pr t'i oroditur
prfundimisht. Kryesorja mbase ishte q n ministri t mbanin
statistika t ekuilibruara me shifrat e refugjatve npr Landet e
ndryshm. Prgjithsisht n Perndim integrimi i nj t huaji n
shoqrin vendase ishte n mos i pamundur, tepr i vshtir.
Kjo, ishte disi normale pr shkak t mentalitetit q mbarte i huaji q
vinte nga Lindja ose Afrika etj., prandaj mosintegrimi ndodhte edhe
pr fajin e t huajve deri n nj far pike, t paktn n vitet e para,
sepse pastaj dikush gjermanizohej pak, por pikrisht n at moment
fatkeqsisht duhej t lshonte vendin pasi koha e tij kishte skaduar.
Secili ka kohn e vet.
Ministria e t huajve punonte mir. Atje npr zyra e merrnin
punn shtruar.Zyrtart pas pes vjetsh i shkruanin q duhet t
lshonte gjermanin brenda dy javsh, prndryshe do ta riatdhesonin
ata, pra Policia. Avokati i tij krkoj nj shum t konsiderueshme t
hollash pr t'a mbrojtur. Por ai s'ishte n gjendje t paguante.
6

Zyrtart i shkruanin edhe motivet q i shtynin ata t mernin nj

vendim t till. Ne dyshojm se ju vini nga Shqipria dhe jo nga
Kosova i shkruanin nj nga motivet, natyrisht at m kryesorin.
Viteve t fundit ndodhnin gjra t uditshme; shqiptart nga
Shqipria krkonin strehim politik duke deklaruar se jan shqiptar t
Kosovs. Marokent deklaroheshin si algjerian, madje edhe disa
Serb e Kroat shtireshin si Boshnjak (n vitet e lufts n ishjugosllavi) pr t prfituar statusin e refugjatit politik.
Dyshojn?Ata jo vetm q dyshojn por jan edhe t bindur pr
kt, madje duhet t ken dhe prova, ndofta edhe mjaft spiun midis
nesh: Kishte menduar Alberti pasi kishte mbaruar s lexuari letrn.
Ah, po.Un e di se far prove kan mendoi kur ju kujtuan disa
raste kur qe treguar mendjeleht.

Kto gjra kujtonte ndrsa ecte npr trotuaret e Strasburg-ut. Po

krkonte daljen perndimore t qytetit, drejtimin n t cilin ndodhej
rruga pr n Paris.Ishte nj ide e mendur, guxim i jashtzakonshm te
shkonte drejt Paris-it n kmb me shpresn q dikush t ndalte
makinn dhe t'a merrte pr ta uar n mos deri n Paris, t paktn n
drejtim t tij, pran Paris-t.
Viteve t fundit emigrantt shqiptar kryenin vepra shum her
m t guximshme se kjo. Ata patn kaprcyer me kokfortsi e
trimri, t detyruar nga rrethanat, dete e oqeane, lumenj e liqene,
autostrada e bjeshk, n mnyrat nga m spektakolaret.
7

E joshte shum ideja se mundej t kalonte dit nga jeta e tij n at

qytet q e ndrronin miliona njerz aneknd bots.
N hartn gjeografike e kishte par se ishin rreth pesqind km
rrug por kjo nuk e friksonte aspak, vetm se dy antat me tesha i
rndonin, e lodhnin por ai shprfills vazhdonte marrshimin e tij,sepse
tashm do t donte t bhejParizian.
Ecte prpara me nj vendosmri t pazakonshme .U bnte shenj
me dor shoferve pr t'a marr, por qe e kot. Askush nuk ndalej. La
mbrapa njzet km qytetin e Strasburgu-t dhe ende asnjeri nuk ndalej ta
merrte.
Disa her mendoi t ecte edhe pak derisa t gjente ndonj qytet
prpara e pastaj t shkonte te stacioni pr t hipur n tren.
E friksonte disi treni, sepse po t'a kapnin pa bilet kishte t
ngjar ta onin n Polici kshtu q do i ndrprisnin udhtimin, dhe
kushedi se far vendimi merrnin shefat e policis!! N qytetet pran
kufirit gjerman, polict do e kuptonin menjher se ai vinte nga
Gjermania ose nga Zvicra, e kjo mund t'i shkaktonte telashe, prandaj i
duhej t deprtonte sa m n brendsi t Francs.

Vazhdoi t ecte prpara duke hequr dor nga mendimi pr t

hipur n tren.Kilometrat e prshkuara n kmb shtoheshin dhe
natyrisht forcat paksoheshin ndjeshm. Shishja e par e ujit t
pijshm mbaroi dhe duke qen se ishte e vetmja duhet t gjente uj,
prandaj la rrugn nacionale dhe u fut n fshatin e par q i doli
8

prpara. Krkoi nj ezm nga ato publiket por fatkeqsisht sdukej

askund.
Hyri n klubin e fshatit dhe i buzqeshi burrit q rrinte mbrapa
banakut. Pa hequr dor nga buzqeshja e tejzgjatur ai i shpjegoi me
shenja se far donte bufetierit. Ti mbushte shishen plastike me uj
rubineti.
Me plot udi dhe pa qejf banakieri ja mbyshi shishen me uj e i
beri shenj Albertit t dilte menjher nga lokali.

Doli prsri n rrugn nacionale, tashm i furnizuar me 1,5 litra

uj do t ishte padyshim m e leht t marrshonte m tej.
M n fund dikush u ndal. Ai pa i tmerruar veturn e policis t
ndalonte prpara tij.
U prshndetn. Dy polict vun re se djaloshi nuk kuptonte
frngjisht prandaj i bn pyetje n anglisht.
- Prej cilit vend vjen? pyeti njri nga ata pasi Alberti kishte
hipur n vetur.
- Un vij nga Shqipria- u prgjigj ai .
- Ku po shkon?- pyeti prap polici.
- Un po shkoj n Paris. - tha me nj z prej fmije t pafajshm.
- far thua?!- a je mendur?- , jan qindra kilometra rrug, sht
larg, shum larg than ata t uditur.
- Po. E di, ndoshta jam mendur vrtet!- tha Alberti.
Dy polict pasi dgjuan kto fjal nuk foln m.

Albert Vjosa po kalonte nj periudh t veant t jets, dhe pr

kt ndihej pak n ankth, por ishte vetem ankth e aspak frik.
Ai pshertiu trishtueshm dhe pa se polici q ngiste automobilin
po e shihte nga pasqyra e brendshme.
Sigurisht q po prpiqej t kuptonte me syrin e strvitur prej
polici se far njeriu ishte Alberti, e se far do t ishte m e mira t
bnin me t.

Ata e zbritn t riun shqiptar te nj parkim i madh. Ktu mund

t gjesh ndonj shofer kamioni q t merr me vete. Ki kujdes!
- Rrug t mbar!, i than dy polict francez plot mirsjellje.
Ai i falenderoj nga zemra dy zotrinjte t cilt harruan pr pak
aste detyrn (ndoshta edhe kjo hynte n detyrn e tyre, n
ndrgjejgjen e t qenit njerz) e tyre pr t br nj vepr humanitare
duke ndihmuar djalin e lodhur nga ky udhtim disi i rrall, i lodhur
nga hallet e paimagjinueshme pr nj francez, sepse mirqenia e
Francs i pengonte t kuptonin vshtirsit e njerzve q vinin nga
bota e tret.

Kur hipi n veturn e tyre mendoi se do ta onin n komisariat

dhe pas shum pyetjesh dhe kontrolli t imtsishm do ta mbyllnin n
qeli. Alberti nuk kishte leje qndrimi ose kalimi n Franc. "sa njerz
te mir! pr fat t keq ka gjithnj e m pak njerz t till" tha me vete
ai.

10

Kaluan rreth dy or n parkimin e kamionave dhe pas disa

shoferave q refuzuan t'a merrnin dukej se dikush po e ndihmonte
prsri. Nj burr gjerman e mori n kamionin e tij. Dua te flas me
dik kur udhtoj sepse kam frik se m z gjumi n timon- tha
shoferi gjerman. Alberti ishte i lumtur. udi!- mendoi qeveria
gjermane m dboi dhe tani nj shofer gjerman po m on drejt qytetit
t ndrrave t reja!? ndrrat reja pasi pak dit m par as q e kisha
uar n mendje Paris-in.Trembem se mos m ndodh si me urn
"fatale".Un e di q n Paris ndodhen dhjetra ura, ndoshta qindra. Jo,
ksaj here sht ndryshe, duhet t ndodhi ndryshe. O Zot i madh, ki
mshire pr mua dhe m ndihmo!.

Ora pes i mngjesit

Paris

Albert Vjosa filloi t bridhte npr rrugt e qytetit gjigand.U

kujtua q ishte hera e par q shihte nj qytet t prmasave t tilla.
Do t'i plqente t sistemohej n at qytet, t gjente nj pun, nje
banes e natyrisht nj vajz me t ciln mund t dashurohej, e pse jo t
krijonte familje.
Pas shum peripecirash n orn nnt e gjysm t mngjesit e
gjeti qndrn e regjistrimit te azilkrkuesve. N Paris s'qe aspak e
leht t hipje n Metro pa bilet, pasi i kishin marr t gjitha masat.
Pr udi e pr fat n kto raste proftas gjithnj ndonj njeri zemrmir
q jep ndihm. Pritja ishte e ftoht, e akullt, demoralizuese pr t
11

shumvuajturit refugjat, megjithse pikrisht vuajtjet e shumta i

kishin kalitur me shum gjra, por jo me do gj.
Atje i dhan nj adres ku mund t strehohej. Por, ka t ngjar
q t mos ket vend pr ty- i tha Albertit zotria q punonte me t
huajt. Ishte i veshur me uniform polici dhe e veanta ishte se ai
qndronte n kmb pas skrivanis dhe jo i ulur, sikur t donte q t
thoshte nxitoj, skam koh pr juve.
Duhet t jet oficer mendoi Alberti kur i pa gradat n
uniform por, nuk arriti t kuptonte nse ishte Kapiten apo Toger.
- Si that?- Pse?- A ka vend

fjetjeje mua?- tha Alberti me

anglishten jo fort t mir q i kujtohej ende nga shkolla.

- Nuk e di- u prgjigj oficeri. ti shko t shohsh, ndoshta je me
fat!- Po nse ska vend, t bj?- kmbnguli ai i vendosur t gjente
nj vend atje n Paris.
- Ateher ik fli gjum n Metro- tha oficeri i bezdisur nga pyetjet.
- far mendoni ju zotni se kam ardhur deri ktu pr t fjetur
jasht- tha me z t lart Alberti dhe doli me shpejtsi jasht. Duke
dal, pa n korridor dhe tek shkallt disa djem nga Kosova, dhe ca
femra sllave, bosnjake ose kroate t pispillosura n kulm. Kuptohej
fare kollaj q vajzat bosnjake nuk flinin n Metro, por n Motel ......

N mendje i qe fiksuar vetm nj fjal Metro, Metro, madje n nj

moment u bezdis shum kur n mendjen e tij fjala METRO u

12

zvendsua me fjaln Metropolitan, pra me emrin e plot, por ai

skishte nevoj pr plotsime t lodhshme gjuhsore.

Pas disa sakrificave e gjeti adresn ku strehonin refugjatt. Ju

deshn disa or pr ta gjetur dhe pati rast t prshkonte disa kilometra
npr qytet n kmb dhe autobus. Zgjodhi autobusin sepse s'donte t
kujtonte trenin Metropolitan. Natyrisht pa bilet. N kto raste Parisi
s'mund t quhet qytet i bukur, ngaq shihet vetm pjesa e tij m e
pamshirshme dhe m e vrazhd.
Nuk e strehuan. Asnj vend i lir pr at.- O perndi si sht e
mundur!?? N gjith ket qytet spaska nj vend pr mua??!!Vetm
nj krevat! METRO; prsriti ai me vete plot trishtim.
As q kishte ndrmend t bnte nj jet t till, jet rrugsh, jet
qeni t bots s tret, ngaq n perndim qent nuk jetonin aq keq.
Dhjet or pas mbrritjes n Paris vendosi t ikte q atje, nga
qyteti q nuk e strehoi. Ai s'kishte koh pr t humbur e trembej se do
ngelej pr muaj t tr rrugve. Qen dit t ftohta dimri dhe s'duhej
ekzagjeruar me kurajo t tepruar, paka se gjendej n Paris, qytet i cili
kishte pjell dhjetra kryevepra letrare e artistike pr njerzimin.
S'bhej m fjal pr art, por pr mbijetes.

Do vete n Belgjik mendoi aty pr aty i uditur dhe vete me

kt vendim t paparashikuar. Shpresoj t m strehojn. Te paktn
pak buk t m jepnin dhe nj shtrat, vdiqa pr gjum, e nuk do t

13

bja pr nj cop buk, ka dy dit q skam futur gj n goj.dreqin

krkova ktu!? pshertiu e shau vetveten; idiot!
Dika kishte dgjuar pr Belgjikn nga refugjatt e tjer. Pa
harruar ekzagjerimet n kto rrfime mrgimi, qe pothuajse e sigurt
se n Belgjik refugjatve u jepnin ushqim dhe strehim. Jo keq!

Nisi udhtimin pr n Bruksel. Ksaj here nuk pati guxim t

dilte n rrug pr t br auto-stop. Nuk pati as guxim e as forc
fizike.
Ky udhtim me tren pa bilet ishte sa i uditshm aq edhe
spektakolar, si npr filma. Her i fshehur n WC, her duke zbritur
nga treni n stacionin m t par pasi mendonte se po t qndronte
shume koh n tren do ta kapte kontrollori i biletave.
Dikur e kapn vrtet dhe e zbritn, por pa pasoja t tjera. Pasi
zbriti nga treni po priste tjetrin n nj stacion t vogl. Zakonisht
duheshin dy or pr t kaluar treni i ardhshm. Hipi n nj tren t
vjetr nga ata q bjn linja t shkurtra dhe ndalojn edhe n
stacionet m t vogla. Ishte ulur n sedile i qet pasi smendonte q
fatorinoja do t kalonte menjher, por qe gabuar. Pa bilet?! Zoti

14

kontrollor lajmroi menjher me radiomarrse stacionin e policis m

t afrt.
Albertit iu duk sikur ai po thoshte q: djal i huaj me dy anta. Iu
duk kshtu sepse ai po shihte me vmendje antat, pastaj duke thn
kshtu do tu ngjallte m tepr kurreshtje policve t cilt do t
vraponin n stacion pr t br kontrroll t imtsishm. Po smund t
ishte aq kuriozitet i madh t udhtoje me dy valixhe apo anta, do t
ishte m tepr kurioze sikur t shihje npr trena udhtart pa asnj
ant.

Treni u ndal n nj stacion t vockl duhet t ishte nj fshat me

rreth 2 mij banor.
Alberti u ua n kmb dhe zgjati kokn jasht dritares pr t par
ku ndodhej fatorinoja. Si dukej polict e prisnin n stacionin tjetr,
n qytezn e par, pasi n at fshat t vogl vshtir se mund t
gjendeshin xhandar apo polic.
Pa q fatorinoja ishte jasht e po bhej gati ti binte bilbilit pr t'u
nisur. Ai mori dy antat e tij dhe plot egrsi hapi portn e trenit nga
ana e shinave, pra jo nga ana e binarit ku ndodhej kontrollori me
bilbilin n prgatitje e sipr pr t lshuar fishkllimat e tij
ngadhnjyese . Duke qen tren i vjetr porta u hap pr fat, gj e cila
vshtir se mund t ndodhte me trenat modern. Alberti hodhi midis
shinave antat e pastaj u hodh edhe vet me shpejtsi ndrkohe q
nga ana tjetr u dgjua birbili. Nj grua franceze e shihte me habi nga

15

dritarja e vagonit por ai nxitoi t gjente nj pozicion m t mir sepse

atje midis shinave kishte t ngjar t kalonte ndonj tren tjetr.
Tashm treni ishte nisur dhe fatorinoja smund t bnte m asgj.
Alberti e dinte q fatorinoja pr hakmarrje do t drgonte forcat e
rendit n at stacion t humbur. E imagjinoi sesi ai po fliste me
radiomarrse duke lajmruar pr arratisjen e t huajit t
rrezikshmme dy anta misterioze. Pr kt ai duhet t'a linte
stacionin dhe t rikthehej n stilin e porsamsuar: autostop. Plot
nxitim doli n rrug dhe u bnte shenj me dor shoferve t ndalonin.
Ksaj here ai ndjehej tepr i vendosur dhe pothuajse u jepte urdhra t
tjerve t ndalonin.
Pr fat t madh gjeti menjher dik. Ishte nj plak i urt, shum i
sjellshm, por ndoshta edhe pak i friksuar sepse Alberti pothuajse i
kishte bllokuar krejt rrugn duke ulrritur n shqip; NDALOOO! me
sy t egrsuar si bishat, nga ankthi se mund t mbrrinin n do ast
forcat e rendit. Ai s'kishte ndrmendje t ndrpriste rrugn pr
Belgjik.

Plot mundime, e hipje - zbritje nga trenat mbrriti n qytetin e

par belg, Mons.
Taksistt para stacionit t trenit i than se nevojitej t shkonte n
Bruksel pr t lypur strehim politik.
Priti me qetsi trenin dhe filloi udhtimin pr n Bruksel. Ksaj
here u rehatua n vagon klasi t par.

16

Nuk e vriste mendjen se do ta gjobisnin ose e onin n polici.

Mezi po priste t shihte ndonj polic belg, pr t'a pyetur pr adresn
ku i duhej t paraqitej n Bruksel.
" Sa i sjellshm ky fatorinoja i trenit!" mendoi ai kur pa se burri i
buzqeshi dhe i bri shenj me dor q t rrinte i qet. Me sa dukej n
Belgjik s'kishte probleme pr munges bilete! N fakt djali qe
kapardisur si zotni n klasin e par, midis disa burrave me kravata q
lexonin gazeta.
Po mbrrinin n Bruksel kur papritur kontrollori i biletave iu
afrua dhe me buzqeshjen e tij t pandrprer n fytyr i tregoi se
mbrritn n destinacion.
Fatorinoja zbriti i pari dhe pas tij disa persona t tjer. Ndrsa
zbriste, Alberti pa prball tij dy polic (nj femr e nj mashkull)
bashk me fatorinon.
" i paska lajmruar polict me telefon" mendoi ai pa ndonj
shqetsim t veant.
- Hi, I am Mister Vjosa. - iu drejtua ai policve me nj z t
mbl deri n tallje.
ifti i policve qen njerz t qet dhe shoqruan djalin drejt
zyrs s tyre ku i dhan edhe nj letr ku shkruhej shifra e gjobs q
duhej t paguante pr udhtimin n klas t par.
Ata nuk e kontrolluan aspak n trup ose valixhe dhe i than
vendin ku mund t strehohej. Kushedi pse pr syt e policve ai kishte
pamjen e t pafajshmit. Adresa pr refugjatt ishte n njfar

17

kshtjelle brenda qytetit, por rojet e kshtjells nuk e pranuan n orn

1 t nats.

T paktn ktu skam asgj pr t humbur ngaq Belgjikn se

kam ndrruar kurr. Boll me ndrra n diell, dua buk nj shtrat t
ngroht se vdiqa nga t ftohtt e lodhja thoshte me vete.
Udhtimi mbaroi, nj udhtim t cilin sdo t donte ta kujtonte m
kurr.
Pasi ju lut t madhit Zot filloi t mendonte sesi t kalonte natn.
Pas nj nate t gjat npr rrugt e Brukselit n orn shtat t
mngjesit u paraqit n komisariatin e refugjatve (si e quanin belgt).
Komisariati ndodhej n katin e par t nj ndrtese shumkatshe
afr stacionit qendror t trenit Bruxelles nord
E kishte habitur pak nata e Brukselit pasi n asnj qytet tjetr
skishte par ndonjher aq shum lokale hapur tr natn.
Npr kafene shrbehej sikur t ishte dit. Fatkeqsisht ai nuk
kishte t drejt t hynte n asnjrn prej tyre, por n kt rast nuk ishte
shtje t drejtash, ishte shtje parash.Nuk mund ti lejonte vetes as
edhe nj kafe, ndrsa pr uj as q bhej fjale sepse qielli bujar
drgonte pjelln e tij, shiun.
E vrteta ishte se kishte mbushur shishen me uj tek ezma e WCs brenda stacionit t trenit. " U tegova i guximshm q mbrrita deri
ktu, prandaj do t'a kem m t leht t shkoj m larg. Jam krenar q
nuk i krkova asnjerit prej t njohurve pare hua, ose s paku 5 marka
gjermane pr sevap. Po t kisha n kt moment lekt q u kam dhn
18

t tjerve hua, pa m'i kthyer kurr mbrapsht, sonte do t'i kisha lejuar
vetes luksin t flija n hotel me 5 yje, dhe jo vetm kaq. Secili tregon
fytyrn e tij," mendonte djali me keqardhje, por pa asnj peng n
shpirt.

Ksaj here do them t vrtetn, le t bhet si t jet thn. Nuk

do gnjej, do u them q jam nnshtetas i Republiks s Shqipris,
edhe emrin do jap ate t vrtetin dhe datlindjen reale edhepse jam
koshient se kshtu do m mbajn ktu tre-katr muaj e pastaj kur t
m vij radha do m riatdhesojn. Ska problem! Jam i lodhur me
ndryshimet e emrit, t nnshtetsis. M plqen emri im, m plqen
vendi ku un linda, u rrita, vuajta e u gzova, ku u dashurova pr her
t par. Jam i lodhur i uritur, nuk kam futur gj n goj prej tri ditsh,
t paktn n Shqipri nj cop buk do t'a ha. Jemi t varfr por jo aq
sa tia vlej gjith kjo sakrific e marr: E pastaj, pse do gnjej
gjithmon? Lash nam. Po m ndoqn sht problemi i tyre. Pastaj
kujtoi me keqardhje largimin nga Gjermania, t ciln e kishte pik t
dobt. Atje kishte br gjrat m t bukura n jetn e tij, dhe
njkohsisht, eksperiencat m domethnse. Nga ato eksperienca q t
ndryshojn krejt qnien.

Kto gjra mendonte ai ndrsa priste radhn pr t paraqitur

krkesn e strehimit politik, krkes e cila sdo t pranohej kurr
natyrisht, por qllimi i tij ishte t fitonte koh, dhe ajo m kryesorja t
ushqehej, mbijetonte. Bhej fjal pr zgjedhje strategjike, sa pr t
19

riprtrir forcat, e sidomos ngaq nuk donte t vidhte e grabiste

asknd, duke justifikuar mbijetesn e tij n dm t personave t tjer.

Pas shum pyetjesh i dhan biletn e trenit pr t udhtuar drejt

nj qyteze me emr t vshtir pr t'u shqiptuar, afr Liezh-it
(shqiptart me shaka e quanin Lezh).
Ndryshimi ishte se ktu i than t ulej dhe zyrtarja q i merrte n
pyetje ishte e ulur prapa skrivanis, pra nuk qndronte n kmb si
oficeri i Paris-it. Duhet t paraqitej n nj qndr t kryqit t kuq belg
q kujdesej pr refugjatt.
"A do t ken vend pr mua?" belbzoi plot dyshim pa patur
kurajo t pyeste zonjn e zyrs me frikn se mos dgjonte ndonj
tjetr fjal si ajo: Metro.
Pasi ju lut Zotit u nis me tren, m n fund me bilet.
Ditve t fundit po i drejtohej shum shpesh perndis. "Sigurisht
q kam ndryshuar shum. Kshtu si po m ven punt do t duhet nj
"mrekulli" pr mua.Shpresoj mir! Shpresa nuk vdes kurr, madje
edhe ish-komunistt n Evropn lindore, pas shum provash nuk e
vran dot shpresn e njeriut. Shpresa sht dika e pazvendsueshme,
e madhrishme!"

M n fund kishte nj vend pr Albertin. E pritn mjaft mir n

ndrtesn e kryqit t kuq, mjaft mir duke e krahasuar me Paris-in.

20

 Megjthat ktu sht mir mendoi ai ndrsa po shtrihej n

shtrat.Tashm kishte gjetur ushqim, nj shtrat, dush.Ktu sht mir
pshpriti ai dhe me kt mendim e zuri gjumi.

Ditt kalonin mrzitshm te "Kryqi i kuq". Ndrtesa gjendej pak e

larguar nga qyteza dhe koha mezi kalonte.
Alberti kishte vrejtur se jo rrall n evropn perndimore, vendet
ku strehonin refugjatt ishin t mnjanuara nga qytetet, n zona ku
kishte pak mundsi pr t'u ndjer mire dhe aq m pak i realizuar ose i
knaqur.Por kjo varej shum edhe nga pikpamjet dhe synimet e
secilit refugjat. Pr dik q kishte ikur nga nj vend ku bhej luft,
kuptohet q mund t ndjehej jo vetm i realizuar ose i knaqur, por
mbi t gjitha i SHPTUAR. Po t marrim parasysh numrin e madh t
refugjatve n Perndim, fare kollaj mund t mendohej q edhe
mikpritsit perndimor, s'dinin m se ku t'i onin "mysafirt".

Ishte n dhom me tre djem kurd. Djem t urt, hallexhinj edhe

ata vinin nga Gjermania pasi kishin marr ultimatumin pr t lshuar
Gjermanin. Komunikonin n gjuhn gjermane pr tu marr vesh.
N prgjithsi banort e ndrtess vinin nga Gjermania pasi i
kishin dbuar. Flisnin pak me nostalgji pr kohn e tyre t kaluar n
Gjermani. Dukej sikur flisnin pr parajsn e humbur madje dikush u
tall me Albertin kur ai tha nje fraz: Parajsa e humbur pr nj
emigrant sht atdheu i tij. Alberti kishte kt mendim, prandaj nuk e
au kokn kur morri vesh se fraza e tij ishte br e njohur n t gjith
21

ndrtesn e refugjatve, prkundrazi, vuri buzn n gaz kur prfytroi

sesi mund t ishte prkthyer kjo thnie n dhjetra gjuh t ndryshme
t dhjetra kombsive q banonin atje. Si n do prkthim, teksti
psonte ndryshime e ndonjher deformime, por kjo n disa raste e
zbukuronte m tepr thnien.

Javn e dyt t qndrimit n Belgjik ai filloj t punonte si

pastrues i korridoreve t ndrtess dy or n mngjes hert. E
paguanin shum pak, por ai donte t punonte e kursente me do kusht
pak t holla pasi nuk i dihej si shkonin punt.Pjesn tjetr t kohs e
kalonte duke par TVose bisedonte e luante me letra bashk me
djemt shqiptar q banonin atje. Kushtet nuk qen t kqia, madje i
ndodhte pr her t par npr qendra refugjatsh, q do dhom
kishte banj dhe dush m vete brenda, t mbyllur me der e jo me
perde.
Aty mund t dgjoje nj larmi t jashtzakonshme historirash
mrgimi dhe dialekte nga m t ndryshmet. Shumica diskutonin sikur
t ndodheshin n fshatin-qytetin e tyre ndonse njri ishte bie fjala nga
Vermoshi e tjetri nga Konispoli ose njri nga Prishtina e tjetri nga
Shkupi. E bezdiste fakti q shqiptart e trojeve t ndryshme nuk
arrinin t prdornin nj fjalor t prbashkt, paka se flisnin t njjtn
gjuh, e ndryshonin sipas dialektit t vet dhe kjo e bnte t lodhshme e
t mrzitshme pr tu vazhduar bisedn.

22

Albertit i plqente nj vajz nga njra nga republikat e ishBashkimit Sovjetik, nga Gjeorgjia.
N ato dit plot monotoni pr at, ti vardiseshe nj femre mbetej
e vetmja gj e kndshme q mund t bhej, madje uditej me veten
sesi arrinte t mendonte pr vajzat n nj moment t till, por do
moment i jets ishte i prshtatshm pr t dashur dik pa dashuri
ska jet ju kujtuan kto fjal q sdinte ku i kishte lexuar.

Ajo banonte atje me nnn e saj nj grua dyzet vjeare tek e cila
kishin mbetur jo vetm gjurmt e bukuris s dikurshme, mbetej ende
nj grua e pashme.
Nganjher ai ulej pran dy femrave ndrsa hanin n mens dhe
kishte zn pak miqsi me nn e bij. Si dukej mamaja e saj nuk
ishte xheloze pr t bijn nse ajo do t shoqrohej me nj
djal.Veronika, si quhej vajza rezistonte mir. Ajo ishte e
shumdshiruar nga djemt e tjer t ndrtess kshtu q nuk nxitohej
ose i ishte rritur mendja ngaq e dinte se ishte shum e bukur.
N qendrat e refugjatve, veanrisht ato t prbra nga qindra
banor nuk mungonin flirtet dhe ndonse shum fshehurazi, bhej
edhe seks i madh.
Alberti bhej gjithnj e kmbnguls n vardisjen e tij, por ishte
nj kmbngulje e mbl, pa ashprsi e mbushur plot me
komplimente, buzqeshje, shikime ku shprehej qart adhurimi. Si do
fitore tjetr n jetn e tij dashurore, djaloshi do t donte ta arrinte me
merit, mblsi e pak klas. Jo rrall mblsia e klasi nuk hynin n
23

pun ndaj disa femrave, por kjo qe zgjedhje personale e ndonjrs, e

duhej respektuar, ngaq qllonte q dikur gjendej edhe Ajo q
adhuronte mblsin tek meshkujt.
Ndodhte q ai n mbrmje t'a kujtonte vajzn me ndje,
imagjinonte pak, dhe pastaj

Pasi morn ushqimin e darks n mens, dy femrat u larguan me

hapa t shpejt drejt dhoms s tyre. Darkn e merrnin npr dhoma
pasi kishte konserva me peshk ose mish etj,. pr t ngrn.
Ai pr her t par i ndoqi nga mbrapa me kujdes pa u ren n sy.
Ndrsa mamaja e vajzs po hapte dern me els,Veronika ktheu
kokn rastsisht n drejtim t atij.Ajo e vshtroi n mnyr sikur ti
thoshte m prit aty .
Sdinte t bnte e megjithat u afrua te dritarja pr t par jasht
pa ndonj qllim, thjesht donte t priste pak, sepse ndoshta ajo dilte
srish. Pas dhjet minutash vajza doli n korridorin e gjat dhe ju
afrua atij.

- far bn ktu vetm?- pyeti ajo.

Ai qndroi pak n heshtje pa ja ndar syt e duke buzqeshur tha:
-Po t prisja ty, mblsira ime. M e bukura q Zoti ka krijuar
ndonjher. Ajo t cils do t'i gjunjzohesha, lutesha pafundsisht,
vetm q t qndroja pran saj.
U duk sikur ajo u habit pr prgjigjen q mori dhe pyeti prsri .
Prse?- Prse?
24

Pa ditur si t prgjigjej ai i kapi dorn, ja shtrngoj si bjn

njerzit kur takohen. Ja ledhatoi butsisht dhe ngriti plot ndrojtje
dorn e vajzs lart.Prkuli kryet me ndrojtje e delikates dhe me buzt
e tij puthi dorn e saj, e cila nxitoi ta trhiqte sikur ta kishte zn
korrenti. Por ai ja mori prap dorn dhe puthi prsri me delikates
duke i lshuar pak frym nga goja: Ajo ksaj here e pranoi puthjen e
dors e cila n disa raste i shkaktonte femrave nje drithrim t
kndshme n trup e mendje.
Qndruan pak aste t shtangur, si t pajet. Ajo me sy t ulur si
prej turpit po mendohej e m pas foli me z t druajtur:
-Nesr n mbasdite mamaja ime ikn n Liezh - dhe pas nj pauze
shtoi: T pres n dhomn time.
I tha kto fjal pa e par n sy dhe iku me ngut. Dukej disi e
turpruar pr ftesn q bri, por ndoshta sishte turp, ishte vetm pak
siklet ose mund t qe ankth, padurim, ose kushedi ka tjetr.
- Mir, natn e mir! u prgjigj ai n gjermanisht.
pr fat q kuptohemi n gjermanisht mendoi Alberti kur ju
kujtua gjermanishtja e mir q fliste vajza.

Me sa shihej vajza gjeorgjiane ishte mposhtur me nj puthje dore,

por ndoshta jo vetm pr nj tjetr puthje dore t nesrmen, si
shpresonte ai.

Alberti fjeti keq at nat. N mendjen e tij kishin zn shum

vend fjalt e asaj t pres n dhomn time
25

Mezi po priste mbasditen e takimit, vizits n dhomn e vajzs.

Nj takim dashurie?! T paktn ta puth, rndsi ka t jem pran saj,
mendonte.Vall do t ishte bukur? Ku ta dish?!

Po rrinte vetm. Pas nj ore do t shkonte te Ajo. uditrisht po

mendonte gjra t tjera nga ato gjra q si kishte menduar kurr m
par.
Ja se mendonte:
Ish -diktatura na bri shplarje t trurit, por un dyshoj se edhe n
disa vende t tjera ka ndodhur gjithashtu shplarje e trurit (natyrisht jo
si dikur n evropn lindore.) N sisteme t ndryshme drejtimi
shplarja bhej n mnyra t ndryshme, vetm se kishin nj gj t
prbashkt : Gjakftohtsin.
Ish- udhheqsit e lindjes aq t apasionuar pr shplarjen e
trurit njerzor ndofta nuk e kishin llogaritur q zemrat e tyre do t
shndrroheshin paksa jo njerzore nga mungesa e ndjenjave kundrejt
racs njerzore, duke kryer kt vepr t ndyr kishin br nj gj e
cila i prngjan vetvrasjes, sepse ata patn harruar ose qen prpjekur
t harronin se i prkisnin racs njerzore. Apo, mos vall ndiheshin
njerz prnjmend, ve se prej kohsh e kuptuan q s'e meritonin t
ishin t till!?

Me kto mendime n kok Alberti zbriti shkallt q e onin n

katin e dyt ku ndodhej dhoma e Veroniks.
Tani ai kishte gjra t tjera pr t menduar
26

T dy po flisnin pr mrzitjen e ndrtess se kryqit te kuq duke

pir aj. Nj bised boshe, sikur t dy donin t fshihnin ose vononin t
tregonin qllimin e asaj vizite. Edhe ksaj here ishte ajo q shkriu
akullin.
-A do ta dish?- tha ajo - mamaja ime vete n Liezh te nj shoqe e
saj me origjin nga ant tona. Mikesha e saj jeton prej vitesh ktu, e
po prpiqet t m gjej burr belg n gjendje t mir ekonomike.
Mamaja thot q ky do t ishte shptimi im, por un nuk dua t
martohem me nj burr t panjohur t cilin s'e dua, pr t cilin nuk
ndiej asgj. M thot se m von mund t m lindi edhe dashuria, por
un nuk e besoj, nuk dua sepse . . Ajo bri nje pauz t gjat.
- Ndoshta, sepse t plqej un!?- tha Alberti duke e plotsuar
sipas dshirs s tij boshllkun q la n bised vajza.
Ai i tha kto fjal duke buzqeshur ngaq n rast se ajo prgjigjej
keq do t mbrohej duke thn bra shaka , por buzqeshja e tij e
bukur kishte pr qllim edhe q vajza t joshej sa m shum nga
pamja e tij e jashtme pasi imagjinonte se buzqeshja do e bnte t
dukej m joshs n syt e femrs.
Veronika shtangu pak nga fjalt e tij .U mendua pak pa ja ndar
syt zhbirrues sikur t ishte duke zbuluar t fshehtn e fjalve t tij,
ose donte t bindej q ai nuk po tallej me t.
Ajo foli prap:
- Kur po ndaheshim mbrm n korridor e ndjeva q kisha nevoj
t t prqafoja puthja. - fjaln puthja e tha plot ndrojtje, e kjo
Albertit i plqeu jasht mase.
27

Ai hapi syt i uditur nga fjalt e bukura t asaj, propozimi i saj

qe disi spektakolar pr vesht e nj djali, dhe e ndezi t trin.
- O Zot! Sa fjal t bukura! Pse sm puth n kt ast? - e pa
pritur t dinte prse, e prqafoj vajzn ngrohtsisht, e pastaj i ledhatoj
flokt e zeza, dhe smund t prmbahej pa i puthur flokt e saj. Pas
flokve e puthi te qafa me delikates e ndjenj pr t paktn dy minuta
dhe gjat ksaj kohe dgjoi rnkimet e saj t para q sa vinin e
shtoheshin, prandaj ai e kuptoj q ishte momenti i prshtatshm pr tu
zhveshur.

Edhe ajo u prgjigj me puthje t zjarta e ledhatime. Dukej qart se

vajza ishte gati, ajo u dorzua, u mposht. Alberti u zhvesh me
shpejtsi dhe ndihmoj edhe femrn n zhveshjen e saj t ndrojtur. I
nguln syt plot uri dashurie njri-tjetrit dhe preknin thuajse t
mahnitur lkurn e freskt t njeri-tjetrit.
Po bnin dashuri me epsh t papar e rnkonin q t dy.Vshtir
se fqinjt nuk i dgjonin. I dgjonin patjetr zrat e tyre t ndryshuar
nga eksitimi. Alberti desh ti thoshte je shum e bukur! por nuk pati
koh sepse sekondat e fundit qen marramendse.

Vrtet sht uditshme mendoi ai. dy t rinj nga evropa

lindore bjn dashuri n kt periferi t humbur perndimore. Deshi
tia thoshte kt edhe asaj, por nuk pati koh tia shprehte pasi buzt
dhe gjuha e vajzs q prshkonte me etje n pjes t ndryshme t
trupit i rikthyen dshirn pr t br dashuri.
28

Ai e puthi, kishte n at puthje, ndjenj, knaqsi, epsh por edhe

sfid.
Sfid me ironin e fatit t pamshirshm, e sidoqoft ishte jo
vetm nj puthje kndshme, por mbi t gjitha triumfuese.
- Je fantastik!- pshpriti ajo ndrsa ledhatonte gjoksin e tij tejet
mashkullor.

N at moment Albertit iu duk se e kuptoi q shplarjet e trurit

kishin qen n mos t kota, t pasuksesshme. Ashtu si do poshtrsi
apo menduri tjetr ndaj popujve.

Ish-udhheqsit e lindjes nuk

kishin arritur t lanin krejt, shkulnin prej trurit t njeriut; knaqsine e

t brit dashuri. S'mundn t mohonin, dhunonin, fatin, t drejtn pr
t qen t rinj, t bukur dhe njerz pr s mbari. Dshirn e t drejtn
pr t jetuar si njerz. ATA patn dshtuar edhe prball nj puthjeje.
Kushedi pse udhheqsit u prpoqn aq shum pr t br t
pabshmen. Ne banort e planetit tok jemi n gjendje t luftojm e
fitojm kundr cilitdo regjimi. Mendoi qetsisht ai i uditur pr kto
mendime t rralla q nuk i kishin kaluar ndrmendje kurr m par.

Ato dit po prgatitej pr ikje.

Do largohej nga Belgjika pasi nuk mund t vazhdonte m tej
ashtu, t jetonte n nj qendr humanitare ku ditt ishin t gjitha
njsoj.
Ndoshta n Holland do t kishte m tepr mundsira?!
mendonte.
29

Mundsira? E pr far?
Idet e tij ishin t turbullta ashtu si qielli belg me vransine e tij
dhuronte thuajse do dit shi.
E kuptonte q do bnte nj aventur, por ndodh edhe kshtu kur je
jasht. Bredh e bridh, e nuk gjendesh mir askund dhe do t vazhdoj
t jet kshtu pr shum koh, pasi nuk ndihesh asnjher si n at
parajsn e humbur , vendlindjen.
"un jetoj prej pes vjetsh npr qendra azilantsh npr Evrop,
por e shoh q kjo nuk sht jet, megjithat jam ende shum i ri
prandaj do bj t pamundrn pr t arritur, pr t rigjetur jetn."
U nis. Nuk i duronte dot ndarjet me personat e dashur, prandaj
nuk i tha gj t dashurs. E far ti thoshte?
"Padyshim q sht m mir kshtu, ndonse nuk sht shum
burrrore. Po edhe sikur t'ia thoshja nuk do prmirsoja asgj."
Mendoj Alberti ndrsa ikte fshehurazi t gjithve n orn gjasht t
mngjesit.
Pshertiu me keqardhje. E kuptoj q kishte rn n dashuri me
vajzn gjeorgjane.
M vjen keq q po iki. ti bsh, ky sht fati im, zgjedhja ime
tha me vete ai kur pa t afrohej autobusin q do e onte te stacioni i
trenit.

30

Amsterdam

Mbrriti n stacionin qendror t trenit n Amsterdam. Ishte nj

stacion i madh me mure t lart nga pjesa e brendshme e salls
kryesore.
Piu kafe n Bar pa dal nga stacioni dhe shikonte me kureshtje
prreth.E kishte studjuar me hollsi planin e tij t qndrimit n
Amsterdam dhe e rikujtoi n mendjen e tij pikat kryesore.
1) do qndronte ditt e para ilegal, e pastaj do t shihte ka mund
t bnte.
2) do gjente vend fjetjeje n ndonj qendr bamirse ( po t ishte
e mundur)
3) Amsterdami ishte stacioni i fundit n Perndim.
Nse sdo sistemohej n at qytet do t paraplqente t kthehej n
atdhe.
Ishte nj periudhe zhgnjyese pr at, po dshtonte kudo q
shkonte.N fund t fundit atij i plqente vetm Gjermania dhe shtetet e
tjera i konsideronte si "przgjedhje strategjike". Pa harruar q edhe i
plqente t ekspoloronte vende t reja.
Pr or t tra krkoi nj vend fjetjeje. Sgjeti asgj. Nuk kishte
mjaft para pr t paguar hotel sepse ato pak para q kishte fituar si
pastrues n Belgjik do ti nevojiteshin pr gjra t tjera.

31

Vendosi t flinte jasht. Plani i tij kishte nisur t mos

funksiononte, t paktn pika m delikate, fjetja.Qyteti po dukej i
bukur, i veant tha ai kur ndodhej n qendrn e qytetit
Nata ishte e ftoht.U fut n birrari e porositi nj birr. Po
mendohej sesi do kalonte natn. Sigurisht q do ngrij prej t ftohtit
nse fle jasht. Jo. Spo fle hi. Kjo birra s'qenka e keqe! tha me
vete.

Kaluan gjasht dit e net t vshtira pr Albertin. Fuqit po i

paksoheshin, shpresat po i zbeheshin. Natn qndronte jasht gjithnj
n lvizje, ndrsa ditn flinte ndonj or n lulishte. Ndodhte q kur
flinte, t zgjohej nga t lehurat e qenve q shtisnin me pronart e
tyre, ose kur mungonin qent, fillonte papritur shiu. Ai i ndiente pikat
e para t shiut ti binin mbi ball, fytyr etj. Zakonisht kto ndodhnin
n pjesn m t bukur; n kulmin e gjumit.
Pati zbuluar nj mens ku jepnin pr t ngrn drekn falas t
pastrehve etj.. dhe fal ksaj vazhdonte t mbijetonte.
Por, deri kur? pyeste vetveten. Ai ndihej i shpartalluar, i
drrmuar megjithse

sdonte t pranonte q fushata e tij

Hollandeze kishte dshtuar. Duhet t gjente nj zgjidhje ose

prndryshe t ikte, po ku t shkonte?

Nett e Amsterdam-it qen t pafundme, ose s paku kshtu

ngjajn rndom n ksi rastesh.

32

Nuk ishte i vetmi q sflinte. N prgjithsi qyteti dukej sikur

flinte pak. Rrugt kryesore zbrazeshin n nj interval t shkurtr
kohor prej ors 4 deri n 6 t mngjesit. Pas ors gjasht qyteti
rizgjohej plot ritm.
Kishte mjaft t tjer si ai t pastreh.T huaj jokomunitar (
kryesisht afrikan), t droguar e nuk mungonin as ata m t tmerrshmit
hajdutt dhe shitsit e drogs.
Ndryshimi i tij me t tjert qndronte edhe n faktin q n
prgjithsi t tjert ( t pagjumt e t pastreht ) rrinin n grupe-grupe,
ndrsa ai prher i vetmuar me t pandashmen ant t shpins.
antn tjetr, at m t madhen e kishte mbyllur n stacion. Si n do
stacion t madh treni gjendeshin edhe kasetat me els pr t futur
bagazhet. Shkonte do dit pr t paguar tarifn 24-orshe me ato pak
t holla q i kishin mbetur nga Belgjika, madje pr at tarif ishte i
detyruar t hiqte dor edhe nga dika pr t ngrn. Natyrisht q
smund t bnte ndryshe, sepse po ta mbante valixhen me vete npr
rrug do t qe rnduar pa dyshim.

Gjithnj vetm u shmangej t gjithve. N natn e qytetit bnin

pjes edhe prostitutat. Rrugicat e tyre me drita te kuqe shquheshin nga
larg, lehtsisht n errsir. Ishin ato vajzat e famshme t vetrinave t
Amsterdam-it, t cilat dukeshin m tepr si manekin t dyqaneve.
Ato ishin rrugicat m t populluara natn, e gumzhinin nga klientt
ose kurreshtart, shumica e t cilve qen turista t huaj.

33

Kishte kaluar disa her atje, e disa nga vajzat ishin vrtet
magjepsse.Shihte burrat q dilnin nga apartamentet e vajzave,
dyqanet e seksit por nuk mund t kuptohej leht nse ishin t
kenaqur apo jo, ndonse kjo gj nuk e shqetsonte aspak.

Kur burrat

hynin n Dyqan ato trhiqnin perden e kuqerremt pr t mos u

par nga jasht. N kt mnyr t tjerve q ndodheshin nga ana e
kundrt e perdes u ngelej e drejta q t prisnin ose t imagjinonin
skena erotike. Albert Vjosa kishte fantazira krejt t ndryshme nga ato
t t tjerve. Ai po fantazonte sesi mund t ngopej me buk e sesi do
t arrinte t flinte n nj krevat. Jo nj krevat t zgjedhur, por nje
dosido, mjaftonte q t shtrihej e flinte gjum. M n fund.

Kto ishin nett e tij atje ans oqeanit Atlantik, n skajin

perndimor t Evrops. Duke qen nj qytet plot uj, kanale t
lundrueshm, lagshtira ishte mbytse. Natyrisht q trembej pak se
mos ndonj nga grupet e nats i binte m qaf e pr kt tregohej i
kujdesshm n do hap, pasi n do hap mund t ndeshte t keqen.
Dika q do ti shkaktonte pasoja t padshiruara.
Jeta e rrugs ishte jasht mundsive t tija, e paprballueshme pr
forcn e tij, prej njeriu t pakalitur shum me jetn e rrugs.

N nj dit plot shi njohu nj grua t ciln e shihte pr her t

dyt n t njjtin lokal. Po pinte kafe n klub me monedhat e fundit q
i kishin mbetur n xhep. Disa her mendoi q kjo mund t ishte kafeja
e tij e fundit n at qytet, por sdonte ta besonte, nuk i plqente ta
34

besonte ndonse sdihej nese do tia dilte mbar t sistemohej

atje.Vet fjala Sistemim i dukej tepr e gjat, pr tu shqiptuar, edhe
pse n nj far mnyre mund t shqiptohej, por sigurisht m tepr sesa
kto lojra gjuhsore t bra n mendjen e tij, vshtirsia e mirfillt,
ajo m e rndsishmja n at moment ishte t sistemohej, ti largohej
rrugs e t realizohej fantazia e nj krevati, ushqimit ..
Gruaja e saponjohur fliste papushim. Ishte nj mospushim s
foluri i mundimshm pr vesht e tij. Ai prgjigjej shkurt pa dshir
derisa e vshtroi dhunshm, vshtrim n t cilin skuptohej nse donte
ta rrihte gruan apo ta prdhunonte. Mbase sishte asnj nga t dyja
kto, por tek gruaja vshtrimi pati br nj efekt t tret; eksitimin!
Syt i ndriuan plot qejf, si duket ishte nga ato gra q u plqejn
burrat tigra, t ashpr, t vendosur etj. . Gabohej. Ai sishte i till
n karakter. M n fund ai ndryshoi qndrimin disi t egr dhe mori
fjaln. Ksaj here ishte ai q smbaronte s foluri, ndrsa ajo dukej e
lumtur, dhe fluturoj nga gzimi kur ai midis koktejit t fjalve
anglisht-gjermanisht fuste edhe ndonjrn nga pak fjalt q kishte
msuar ato dit n gjuhn hollandeze.
Vazhdoi kshtu derisa ajo e qerasi me nj kafe te dyt, ngaq
donte t zgjaste bisedn, e ai paturpsisht i krkoj edhe nj konjak.
Prej ditsh po ndrronte nj pije alkoolike pr ta ngrohur nga t
ftohtit. Klientt e tjer t kafenes po prisnin t pushonte shiu, i cili
dukej sikur as q kishte ndrmend t ndrpritej. Atij iu duk ogur i mir
q arriti t pinte nj tjetr kafe n Amsterdam, kur iu kujtua se kishte
menduar pak m par.
35

- Nse ti dshiron, un t shoqroj pr n shtpi? tha gruaja kur

mori vesh prej tij q ai skishte makin te parkingu prapa lokalit.
Zri i saj dukej sikur pyeste : - A ke shtpi? Nga pamja e jashtme
e atij mund t dyshoje pak q skishte banes, pasi mungesa e
kushteve minimale, kishte br punn e vet.
- Un nuk kam shtpi ktu tha ai shtpia ime ndodhet larg
ktij qyteti, i cili sht dhe stacioni im i fundit, sepse po ta shikojm
hollsisht ktu sht nj nga skajet e Evrops, prandaj smund t kem
stacione t tjer. N zrin e tij ndihej malli pr shtpin atje larg n
Shqipri. Pastaj shtoi duke qeshur Harrova t t them se kam edhe
nj mundsi tjetr, t hidhem me not n Angli.
Ajo sqeshi aspak. Krejt serioze dukej disi e prekur, mallngjyer
nga fjalt e djaloshit q kur kishte qeshur me batutn e fundit pr t
notuar drejt Anglis, pikrisht e qeshura i kishte rikthyer shklqimin
n fytyr, duke e mposhtur prfundimisht gruan e cila ishte t
paktn dhjet vjet m e madhe se ai, n at mosh kur u plqejn
djemt m t rinj sesa vetja, ndoshta pr freskin e tyre apo pr faktin
q femra sdonte t pranonte q po i ikte mosha. Duhet t ishte pak a
shum njfar sfide me moshn, me vitet q iknin e dshirn pr t
ngelur prher t rinj, t paktn n mendje.

- Po si ja bn? Ku fle? pyeti ajo me kuriozitetin e natyrshm

femror.
- Fle jasht, ngandonjher.Them ndonjher pasi jo gjithnj kam
mundsi. Ha buk nj her n 24-or, por tashm jam msuar, nuk dua
36

m tepr tha ai. Kuptohej q gnjente kur thoshte "nuk dua m

tepr". Megjithat m tepr se genjeshtr, ishte nj lloj ngushllimi.
Gruaja dukej e merakosur pr djaloshin, e befas i tha at m t
papriturn, m t pabesueshmen pr Albertin.

- N qoft se ti do? Un mund t t strehoj n banesn time pr ca

dit.
- Un jam Helga - u prezantua ajo me mjaft vones.
- Albert - gzohem shum!
- Gzohem q u njohm!- tha ajo duke i shtrnguar dorn.
Banesn e kam t vogl, por gjejm vend edhe pr ty- tha Helga
Ishte i uditur pr kt ftes t papritur por smund ta refuzonte.
si ka mundsi q po m fton n shtpi, kur ne sapo jemi
njohur?! ndofta ka nevoj pr nj djal t ri, t freskt! N fakt shum
gjra n bot bhen ve pr seks. Pr nj orgazm t bekuar mendoi
me shpejtsi ai.
Me kto dyshime n kok hipi n veturn e zonjs e cila fliste
vazhdimisht me nj anglishte shum t rrjedhshme.
I tregonte pr punn e saj n nj agjensi turistike. Albert Vjosa e
dgjonte pa vmendje.

U rehatua n shtpin e femrs bujare. Ajo e kishte shoqruar

edhe te stacioni pr t marr antn me tesha.
Pasi bri dush e ndrroi teshat ajo i prgatiti nj aj t ngroht.
Helga e pyeste plot kuriozitet. Donte t dinte shum gjra nga jeta e
37

tij. N njfare pike ajo u duk paksa e habitur kur vrejti q Alberti
ishte jo vetm nj emigrant i pastreh por edhe njeri me dije, kultur.
Zakonisht shtypi, televizionet, radiot i quanin t huajt me lloj-lloj
emrash psh: refugjat, klandestin, emigrant etj,.Vetm se nj fjal e
harronin mjaft shpesh. E far u kushtonte ti quanin dhe konsideronin
si njerz?

- Qnke djal me horizont!- tha Helga me admirim. N far

niveli sht shkolla te juve?Alberti u mendua pak dhe tha: - Shkolla n Shqipri sht ose t
paktn ishte n nivele t mira. Qe nj nga t paktat gjra t mira q
bri ish-diktatura komuniste. N kt periudh q jetoj n Perndim,
fal asaj shkolle nuk ndihem inferior, ose m pak i menur nga t
tjert, cilado qoft pashaporta e tyre.

Pati nj moment heshtjeje, m von ajo foli:- A ham dark?

U desh pak koh q ajo t gatuante dika t thjesht pr t ngrn.
Ndrsa po darkoheshin Albertin po e kpuste gjumi dhe
menjher pas darks at e zuri gjumi mbi divan duke par TV.
Duhet t kishin kaluar vetm pak minuta kur ai u zgjua i trembur
ngaq ndjeu q dikush po e prekte.
Pa Helgn perball q i buzqeshte. Eja!- tha ajo e me nj
lvizje t koks i tregoi drejtimin ku duhet t ndodhej dhoma e gjumit.
Do t flinin s bashku. - M plqeve sapo t pash hern e par!- Tha
ajo. Ai u shtri plot qejf n krevatin e Helgs ndrsa ajo po zhvishej.
38

T paktn t ishte m e bukur! tha me vete ai n momentin kur ajo u

zhvesh krejt.

Kur i doli gjumi n mngjes ajo nuk ndodhej n shtpi. sigurisht

ka vajtur n pun tha me vete. Ndihej n form t mir at mngjes.
U mundua pak n kuzhin pr t gjetur dika pr t ngrn e m pas
bri kafen.
Dita qe tejet e mrzitshme, ndofta ngaq ditve t fundit ishte
msuar t qndronte rrugve dhe qndrimi brenda katr mureve t
shtpis pothuajse e bezdiste. Kaloj pak kohe duke par TV, por edhe
kjo e mrziti shpejt, ather papritur i lindi dshira t shkruante n
ditarin e tij.

I DASHUR DITAR

Kt nat fjeta me nj grua t panjohur dhe un e di, e ndiej

brenda meje q gabova.
Gabova sepse ajo sm plqen aspak. Kjo grua m strehoi, m dha
ushqim, u tregua shum bujare me mua. Mbrm para se te flinim
smund ti thosha jo epshit t saj. Mu duk shum e uritur pr seks po

39

aq sa ' isha un i uritur pr buk. U prpoqa ta knaqja pa u knaqur

pr vete, e si mund t argtohesha!?
M'u duk si sakrific e teprt, sidomos pr arsyen q ndihesha tejet
i drrmuar nga jeta ime e rrugve.
Ajo nuk sht e bukur, sht m e madhe n moshe se un. Jam i
inatosur me fatin, me veten q arrita deri n kt pik.
M duket vetja si i shitur pr nj cop buk. Nuk e di se deri kur
do t m duhet t knaq epshet e saj. Kam nevoj pr nj shtpi,
ushqim dhe m duket se po i paguaj me nj mim t shtrenjt.

ASKUSH NUK T DHURON DIKA N KT QYTET

MADH

Helga i telefonoj dy her gjat dits nga zyra e puns.

N mbasdite u kthye e sapo hyri i tregoi dhuratat q i kishte bler.
Ishin tesha t reja.
- Faleminderit!- je shum e sjellshme!- tha ai i knaqur.
- Do ham dark n restorant me disa shoqet e mia.
- Shum mir! - t them t drejtn u mrzita pak ktu brenda
vetm.
- Pse nuk i provon kto rrobat q t solla?
- do t shkrep ndonj fotografi pr kujtim.- tha ajo plot
buzqeshje.
Ashtu bn.
40

Darka n restorant ishte e shijshme. Pas nje ndrojtjeje t

natyrshme fillestare q kaloi shpejt, Alberti filloi t ndihej mir n
shoqrine e grave. Mori pjes n bisedn e grave q flisnin pr
ushqimin. Ai kuptonte disi nga kuzhina, pasi viteve t fundit i ishte
dashur t gatuante, sepse skishte zgjidhje tjetr.
I ndiente shikimet e femrave mbi t, por kjo jo vetm q s'e
bezdisi prkundrazi e prkdheli ne sedr. Alberti prej kohsh ishte
msuar me shikimet eksploruese t vajzave plot me dshir e zjarr.
At mbrmje ai i veshur me rrobat e reja dukej m joshs se zakonisht.
Ai qe djal i hijshm.

Kur u kthyen n banes, Helga i tha: - Je shum i mbl!- shoqeve

t mia u plqeu darka me ty, me ne- i shqiptoj fjalt n mnyr
apkne dhe i hodhi duart rreth qafs.
Ishte e leht t kuptohej q ajo u ishte mburrur shoqeve me
dashnorin e saj t ri. Sidoqoft ato fjal i bn efekt t mir dhe e puthi
gruan sikur t donte ta falenderonte pr mbrmjen e kndshme, at m
t bukurn n at qytet. Ksaj here ai ndihej n form t mir fizike,
dhe pr her t par n jetn e tij e trajtoi pak egrsisht, dhunshm
ashtu si asnjher m par me femrat. I dha edhe disa shuplaka t
admirueshme te vithet, kofsht, bile i shkuli edhe flokt, por kjo sjellje
n vend q ta dmtonte apo fyente Helgn , e lumturoi at sikur prej
kohsh t kishte pritur nj marrdhnie me nj burr t vrtet, ose t
mendur.
41

- kam nevoj pr ty- tha ajo duke e prkdhelur.

- edhe un.
- gnjeu ai dhe n at moment ndjeu dhimbje koke e marrje
mendsh.

E kuptoj q ishte dehur m par n restorant. Ajo kishte prfituar

natn e par mblsin e tij, ndrsa t dytn egrsin q papritur i
erdhi nga dehja ose inati q ndodhej ende n kraht e asaj.

I dashur ditar

M vjen turp pr at q po bj.

Prej dy javsh banoj te Helga e jan dy javt e turpit tim.
As vete se di se si po e bj kt turp dhe, deri kur do ta bj??
AJO dhe mikeshat e saj organizojn festa t ndyra, kjo sht nj
shtpi e shthurur.
Para dy ditsh ishte skandaloze fare. Fjeta me dy gra njkohsisht.
Nuk duhet t ishin n rregull nga trut sepse njra prej tyre deshi t m
vinte prangat, sepse sipas saj kshtu do t bhej m djegse situata.
Nuk i pranova prangat dhe u bra gjra t tjera ndrkoh q Helga
na shihte pa e fshehur knaqsin.
42

Kryem marrdhnie si npr filmat porno.

Helga ma kishte thn qart se po t mos bj si thot ajo do t
m duhet t largohem q ktu.
Lojrat dashurore jan kulmi i erotizmit m thot ajo
shpeshher.
Mund t jet edhe e vrtet pr dik, por ky nuk sht rasti im.
Jam i pamsuar me ksi lojra.
Pasi u larguan femrat e lojs Helgs i krkova disa para pr t
bler rroba t reja. Kto t holla do t m nevojiten kur t iki prej
ktej.
Un vrtet kam nevoj pr nj banes por jo n kt mnyr, kaq
fyese pr mua q para se t mbrrija ktu kisha br dashuri vetm me
vajzat q dashuroja me gjith zemr. Un ende dashuroj vajzn q
braktisa paturpsisht n Belgjik.
Kjo grua po m shfrytzon, po prpiqet t m kthej n skllavin e
saj. Duhet patjetr t gjej nj rrugdalje, t mbrohem, t'ia mbath nga
syt kmbt.
Ah kjo fjala iki m tundon shum. Ikja do t ishte shptimi im,
e ku t shkoj ? Dua t rifitoj dinjitetin tim q ma hoqi vshtirsia e
ktij momenti dhe e ktyre viteve t fundit q ndonse m ndryshuan
shum, m grabitn dika, njkohsisht m dhan shum, m tepr se
do shkoll tjetr. M dhan plot bujari at m t vlefshmen;
Prvojn.
Ndihem i shfrytzuar.Varfria sht shfrytzuesja ime m e
madhe, e fatkeqsisht, jo vetm pr mua !
43

Ditar

Ajo m organizoi loj tjetr. M oj t flija n hotel me nj

turiste.
Si m tha, bhej fjal pr nj shoqen e saj qysh nga vitet e
shkolls, dhe kur vinte n Amsterdam nga nj qytez jo fort e largt,
krkonte emocione t reja me meshkuj t tjer, pasi me bashkshortin
qe n kriz.

44

"Kur i tregova fotografin tnde asaj i plqeve s teprmi, e

sidomos syt e tu". M tha ajo
Nuk e dija q fotografia ime kishte prfunduar midis shoqeve t
Helgs!! Qysh nga fmijria jam "viktim" e syve t bukur dhe
qerpikve t gjat. Nuk e di nse syt e bukur po m ndihmojn n
jet apo po m shkatrrojn? Ndofta jan pak q t dyja bashk?!

Ajo m bindi t shkoja ndrsa n mendjen time bra llogarin q

ksaj here do t ishte hera e fundit dhe do t ikja. Pasi t merrja me
pak stil ndonj lek nga mikesha e re, do t zhdukesha. Pr t jetuar n
kt qytet nevojiten para, kshtu q kur t ikja nga Helga duhet t
kisha pare pr t siguruar shpenzimet pr ushqim e hotel t paktn pr
4-5 dit.
Prej hallit njeriu bn gjrat m t paimagjinueshme, ose t paktn
ato gjra q si kishte imagjinuar para se t gjendej n hall.

Mikesha e re m trajtoi mir. Nuk pati krkesa t shumta e kjo e

ma lehtsoj natn n hotelin e bukur q kishte zgjedhur.
Kjo nuk mjaftoi pr t m qetsuar ndrgjegjen e turrbulluar.

U largua nga Helga dhe e ndjente veten t lumtur.

Lumturia s'ka mim, qndron n thellsi t shpirtit, jo n shumn
e t hollave q ke n llogarin bankare
I kujtoi kto fjal t cilat duhet ti kishte lexuar n ndonj
libr,vite m par ose qen vetm fjalt q polli truri i tij.
45

njerz t degjeneruar jetojn n kt bot! tha me vete kur

mendjen e tij e prshkuan disa ngjarje t ditve t fundit.

Alberti mendonte se: kur nuk arrin t lidhesh me njeriun q

dashuron, ka rrezik t shndrrohesh n nj makin seksi.
U kujtua pr dy-tri vajza q kishte dashur prnjmend, por pa
sukses.Vetm zhgnjime. Ndofta kishte dhe ai pjesn e fajit n ato
zhgnjime t trishtueshme, veanrisht hern e fundit n Liezh.
Smund t harronte letrn q i kishte shkruar dikur nj ish e
dashura e tij. Ishte nga ato vajzat e viteve t adoleshencs me t cilat
maksimumi q mund t realizoje, qe vetm nj puthje.
do t doja t t shihja edhe nje her t veshur me ato rrobat e
zeza q t shkojn shum, qoft edhe pr t fundit her, sepse m
plqen shum.
Ishte letra e fundit prej saj dhe si do her t fundit, njerzit
prpiqen t bjn dika pr s mbari, prandaj dhe ajo letr qe jo vetm
e fundit por edhe m e bukura! Vetm nj gj donte vajza; ta shihte
prap ashtu si i plqente asaj, t veshur me teshat q ajo i preferonte,
por duke shprehur disa fjal ndarse, largimi ndoshta pr t fundit
her smund t pretendonte tepr.Ajo nuk pati rastin t'a shihte prsri,
dhe ai pr kt skishte asnj faj.

Ndonjher pr t ngushlluar vetveten ai provonte t besonte

se dashuria nuk ekzistonte aspak.
Ekzistonte vetm pasioni, knaqsia e marrdhnies seksuale.
46

Natyrisht i mendonte kto n momentet zhgnjimit, humbjes.

N bot jeton gjithmon nj njeri me t cilin mundemi, dhe ja
vlen t dashurohemi.
kur nj dashuri mbaron, ajo shndrrohet n urrejtje I kishte
thn vite m par nj vajz q ai njihte.
Jo. Nse ti mund t urresh tjetrin do t thot se nuk je n gjendje
t duash asknd ishte prgjigjur Alberti dhe gjith lezet kishte
krkuar leje t largohej, sepse ai smund t dgjonte idera, filozofira t
tilla q flisnin pr gjn m t pavler, m t panevojshme; Urrejtjen.

Pr disa dit rrjesht krkoj pun. Hynte n do lokal, doli n

periferi t pyeste npr ofiina, etj., etj.
Spo gjente pun, e n dy raste nuk e punsuan ngaq ishte pa
dokumente. Pundhnsit trembeshin, ose n rast se nuk trembeshin,
respektonin ligjin.Pa leje qndrimi smund t ecej prpara n mrgim.
Kishte prshkuar kilometra t shumta pr t krkuar pun dhe skishte
patur fat.
Flinte n hotel me parat q i tepruan nga ato q i jepte Helga pr
t bler veshmbathje etj. Pr fat qe treguar i shkatht dhe kishte
prfituar pak lek. Nuk mendonte se kishte kryer aspak vjedhje,
prkundrazi! I pati merituar ato pare.
Alberti po prjetonte nj situate tepr kritike. Parat po i
shpenzonte dhe sdo t dshironte t rifillonte nga e para, dreka n
mensn e t pastrehve dhe fjetja n lulishte.
Befas mori nj vendim q shynte fare n planin e tij fillestar.
47

Do provoj mundsine e fundit, do krkoj strehim politik. Ksaj

here do them t vrtetn, do t'ju rrfej se vij nga Shqipria dhe jo nga
Kosova paka se dihet q kshtu kam pak shanse t qndroj ktu sepse
n Shqipri sht demokraci, ndrsa n Kosov far nuk ndodh .. .
E provoj njher, po m kthyen ska problem. Nuk dua t qndroj
ktu dhe t fle rrugve; Dua nj jet normale.

Kto shkruajti n ditar para se t hipte n trenin q udhtonte drejt

Zevenar-it. Atje gjendej njra nga qendrat pr regjistrimin e
refugjatve.

U paraqit n qndrn e grumbullimit t refugjatve e bri

krkesn pr strehim politik, paka se nuk kishte asnj arsye politike.
N qndrn e t huajve zyrtart hollandez t ministris s
drejtsis merrnin n pyetje pr 24 - or e pastaj merrnin vendimin e
tyre, rrufe. Ishin shum t shpejt n marrjen e vendimit nse i huaji
do t pranohej apo dbohej, por pikrisht nguti i madh i shtynte q t
merrnin n ndonj rast, ndoshta vendime t gabuara.
Gjat 24-orve refugjatt intervistoheshin 4-5 her me ndrprerje,
madje edhe n ort e nats. Atje gjendeshin zyrat e ministris s vetme
n bot (ndofta) q punonin me tre turne.
Intervista i prngjante m tepr hetuesis dhe kt ngjashmri e
shtonte me tepr fakti se qendra e refugjateve ishte si nj kazerm
ushtarake e rrethuar me tela me gjemba. Polict e shumt nuk lejonin
asknd t dilte nga kazerma.
48

Alberti pati menduar se kjo ishte nj form arresti, mungonin

vetm prangat, por nuk ishte e thn q prangat t mungonin pr
shum koh.

Kishte t ngjar q ky arrest i pashpallur t ishte nj veprim

kundr konvents ndrkombtare mbi t drejtn e njeriut.
Sishte hera e par q ai krkonte azil politk, por askund m par
nuk e trajtuan si t burgosur.
E intervistuan pes her. Pyetjet ishin t njjta. Zyrtart provonin
t kuptonin nse ai gnjente. Tashm qe msuar me ksi intervistash
dhe me prdorimin e fjalve t przgjedhura i shtangu pak zyrtart.
Katyrisht q ai rrente pr arsyet politike q e detyronin t largohej
nga vendlindja, megjithat ksaj here rrente shum her m pak sesa
hert e tjera q kishte lypur azil politik. Ai ishte i detyruar t gnjente,
ngaq historia, fati, qe treguar prjetsisht dorshtrnguar me popullin
shqiptar. Kjo, sht e vrteta e madhe, fatkeqsisht!

Pjes e vogl nga intervista:

- Prse zgjodht Hollandn pr tu strehuar?

49

- Un besoj n qeverin dhe popullin e emancipuar hollandez,

prandaj jam i bindur q ju do i kuptoni arsyet e mia q m shtrnguan
t braktisja vendin tim.
- Si mbrritt deri ktu? Nga kaluat, cilat vende prshkuat ?
- Nuk kam par asgj, nuk e di! Kam hipur n pjesn e mbrapsme
t nj kamioni n Durrs dhe zbrita ktu. Kam zbritur nga rimorkoja e
kamionit disa her natn, por sdija ku ndodhesha. Shoferi nuk jepte
shpjegime.

- Pse e fshihni t vrtetn, ju e dini shum mir nga kaluat, emrin

e shoferit ose targn e automjetit.

- Un sdi asgj, isha i fshehur prapa kamionit dhe u torturova nga

udhtimi
- Prse n antat tuaja gjetm veshmbathje t prodhuara n
Gjermani? Ju jeni i veshur kryekput me rroba gjermane dhe keni
mbathur kpuc t shtrenjta! Madje keni edhe ca veshmbathje t
prodhuara n Holland.

Polict kishin kontrolluar me shum imtsi teshat e tij, npr

xhepa, kuletn. Para se t dorzohej n kazerm ai kishte grisur lejen e
qndrimit t prkohshm n Belgjik dhe e kishte flakur te koshi i
plehrave bashk me nj kart telefoni belge.

50

- Kpuct dhe teshat m'i kan drguar dy shokt e mi t ngusht

nga Gjermania.

- Ku ndosheshit ju Zoti Vjosa para 2 muajsh m datn 14, n

mngjes hert? pyeti zyrtari.
Ai u trondit. Ata e dinin q ai kishte qen n Belgjik dhe
rregullat e ndalonin kt, pasi nj person q ka krkuar strehim politik
n njrin nga vendet e Bashkimit Evropian ska t drejt t lypi
strehim n nj shtet t dyt t BE-s (Traktati Shenghen).
Sigurisht q me shenjat e gishtave e kishin identifikuar. Kjo ishte
m e leht pr tu arritur pasi si n Belgjik dhe n Holland kishte
deklaruar t njjtin emr, mosh etj . Nuk kishte gnjyer dhe
ndershmria dukej se n disa raste nuk hynte hi n pun.
po sikur ta din q kam jetuar edhe n Gjermani mendoi ai, e
uroj q kompjuteri t mos zbulonte asgj m tepr, sepse edhe kaq,
mjaftonte e tepronte.
- Nuk m kujtohet se ku ndodhesha para dy muajsh.- u prgjigj
djali pa ditur 't thoshte.
Pyetjeve n lidhje me arsyet e ikjes nga atdheu u qe prgjigjur
mjaft mir, dhe sikur ata mos t kishin zbuluar historin belge, ndofta
do t'ua kishte hedhur.
- Prej pamjes tuaj t jashtme shihet se keni koh q jetoni jasht
Shqipris, dhe ju duhet t kujtoheni se ku gjendeshit m datn 14
janar, ora shtat i mngjesit.

51

- Ndodhesha n Bruksel- tha ai - at dit, me shpresn dhe t

drejtn pr t mbijetuar - u pendua pr fjaln mbijetoja pasi mund
t hapte telashe po t ngjallte kurreshtjen e zyrtarit.

Zyrtari pr habi ndrroj tem sikur t mos kishte ndodhur asgj.

N fund t fundit tashm e kishte konfirmuar at kryesoren; Belgjikn.
- dshironi aj apo kafe?- pyeti papritur burri, plot mirsjellje.
- kafe, ju lutem!- tha Alberti pa ndrojtje. Gjat intervistave e
kishin qerasur prher me kafe e aj.
Hollandezt, donte apo s'donte Alberti, gjithsesi tregonin pr
dreq, shum klas.

Ministria e drejtsis e refuzoj krkesn e Albertit.

Pak m von dy automjete lvizn oborrin e kazerms. Dy grupe
refugjatsh t rrethuar nga rojet e kazerms doln n oborr. Ai vuri re
se njri nga furgonat ishte normal, ndrsa tjetri ishte furgon policie.
Grupi i par i t huajve hipi n furgonin normal q do ti onte n
kamp refugjatsh. Ndrsa grupi i dyt ku bnte pjes edhe Alberti hipi
n automjetin e policis, n t cilin natyrisht smund t udhtoje pa
pranga n duar.
Zyrtart i kishin thn se do ta izolonin derisa t merrnin nj
vendim t dyt pr t, q do t ishte sigurisht riatdhesimi. Zri i tyre i
kishte ngjar jo vetm i pamshirshm, por edhe ngadhnjyes

52

Menjher ai kishte krkuar nj avokat mbrojts (avokati pa

pages q ofronte ministria)
Nj burr serioz rreth t 50-ave iu prezantua si avokat. N vend
q t dgjonte ankesat/krkesat e Albertit, ai i bnte t njjtat pyetje si
zyrtart e intervists. Zgjati pr rreth 20 minuta biseda hetuese me
mbrojtsin, derisa ai humbi durimin. E kuptoi q biseda me avokatin
ishte vetm formalitet pr hir t respektimit t ligjit.
- Zoti avokat!-tha Alberti plot zemrim.
- Ju jeni avokat apo hetues? Pse nuk m pyesni far dua un
prej jush? Un dua t dal prej ktu dhe t m lejoni t rikthehem n
Belgjik ku un ende kam leje qndrimi t prkohshme, ose m jepni
24 or afat pr t ln Hollandn vullnetarisht.
- Dgjoni! vazhdoi ai pa pritur pgjigje. Kto gjra q po m
ndodhin mua ka t ngjar t jen e paligjshme ose t paktn, fyerje pr
t drejtat e mia njerzore.
Nuk i njoh mir ligjet, pasi kjo sht puna juaj, por mendoj se
asnj ligj smund t lejoj burgosjen e nj njeriu te pafajshm. Po m
mohohet e drejta ime pr t jetuar i lir. Besoj se ska ligj q t mbroj
diskriminimin. Juve nprkmbni lirin e njerzve me nj mij halle.
N syt tuaj t akullt un shoh q bni nj padrejtsi.
- Ne kemi ligjet tona Z. Vjosa, dhe tregoni pak respekt pr
avokatin tuaj - tha avokati me z t lart.
- Natyrisht- tha Alberti me ironi.

53

Ai pa se prkthyesi shqiptar q prkthente bisedn po mendohej,

ndofta kujtonte edhe ai padrejtesit q mund t ishin br.
Alberti krkoj leje t largohej, e ndrsa po ikte iu kujtua nj fjali
nga konventa e t drejtave t njeriut, dhe ja tha avokatit.
- do njeri ka t drejtn t shkoj dhe t jetoj n vendin q ai
zgjedh.

N fakt duhet t ishte pak a shum ky rregulli dhe logjika e jets,

por kushedi prse pr shumicn e popujve t bots kto t drejta
sdukeshin askund, ose n rastin m fatlum mund ti lexoje npr
letra, dhe kjo sishte pak.
- Ju flisni bukur Z. Vjosa!- foli avokati plot qesndi.

54

Emigrantt

far kemi br pr t'u dashur?

far kemi br pr t'u urryer?
far kemi br pr t vuajtur?
ose pr t mos u gzuar.

far kemi mkatuar para se t lindnim?

ka duhet t bjm pr t ndryshuar?
prmirsuar ose harruar
vitet e vuajtjes, vetmis, fyerjes

T ndrrave t ndaluara
dshirave t pergjakura
ndienjave t plagosura
shpresave t pavdekshme
durimit t shteruar
emancipimit t munga
dashuris s mohuar
N kte bot t shfytyruar.

55

IZOLIMI

Hera e par n burg.

Ditt e para ishin shum t vshtira pr Albertin. Minutat i

dukeshin vite. Kishte n brendsi t trupit nj ndjesi t
pashpjegueshme. Dy ditt e para e mbylln n qeli paraburgimi. Krejt
i vetm n qeli dhe me araf prej letre. Drita e birucs mbetej dit e
nat ndezur. E nxirrnin nj or n dit te nj dhom pa tavan nga ku
mund t shihej qielli dhe t burgosurit shkmbenin ndonj fjal ose
pinin duhan. N mngjes rojet i onin n banjn e madhe pr t lar
dhmbt etj, madje qe e detyruar edhe larja n dush. N qeli nuk
lejohej rripi i pantallonave, lidhset e kpucve, ndaj edhe araft
qen prej letre t prpunuar. Masa sigurie pr t evituar ndonj
menduri nga t burgosurit; Vetvarjen. Ndrsa pr t rruajtur mjekrn
prdorej makina elektrike dhe jo brisku.

56

Pas 48- orsh e transferuan n burgun e madh, n t cilin koha

kalonte disi m mir, pasi kishte plot njerz pr t br nj dor
muhabet e ndonj loj me letra ose shah nj her n jav. Madje
merrnin n biruc nga biblioteka edhe ndonj libr, kurse gazetat
lexoheshin n salln e biblioteks. uditrisht gjendeshin edhe libra e
gazeta n shqip.

E kishin urdhruar t zhvishej lakuriq dhe t bnte dush para se ta

mbyllnin n birucn e burgut t madh. Bashk me 8-9 meshkuj t tjer
kishte qndruar gatitu lakuriq prball rojeve q i kontrolluan edhe n
pjest m intime t trupit pr t par nse fshihnin ndonj send. I erdhi
turp nga lakuriqsia e tij.

fardo fjale do t ishte e varfr, tejet e pafuqishme pr t

shprehur at q prjeton njeriu n ditt e para n qeli, por m i vshtir
bhet shpjegimi kur bhet fjal pr nj person t pafajshm n burg.
Ai po prpiqej tepr t kuptonte ku qndronte gabimi, faji i tij, por nuk
arrinte, dhe qe pikrisht ky mosshpjegim e pafajsi q e bnin t
vuante.

Ju kujtua me imtsi konvikti i t huajve n Gjermani n t cilin

kishte banuar pr 2 vjet. N at vendbanin kishte qndruar m gjat se
kudo ndaj e kujtonte edhe me pak nostalgji, ashtu si do banes tjetr
ku kalon nj pjes t jets. N fakt ai largohej her pas here nga
konvikti dhe banonte n shtpi me qera sepse punonte dhe kishte
57

mundsi t paguante qeran, por pas pak javsh pr arsye t ndryshme

rikthehej tek banesa e azilantve. Arsyeja kryesore e rikthimeve n
azil ishte se ai s'kishte t drejt n at periudh t banonte tjetrkund.
Rregullat e larmishme mbi refugjatt ndryshonin n do Land, e
mund t dukeshin edhe absurde n disa Lande.

Ndrtesa gjendej n periferi midis fabrikave dhe duhet t ecte 10

minuta n kmb pr t marr tramvajin q bnte linjn pr n qendr
t qytetit. Atje kishte msuar t gatuante sepse u jepnin paketa
ushqimore dy her n jav, dhe nj sasi t vogl markash do 15
ditsh. Ishte faza e dyt e azilit. N fazn e par q zgjaste rreth tre
muaj i mbanin m t kontrolluar dhe ushqimin ua jepnin n mens.
Faza e dyt ishte m e plqyeshme sepse refugjatt mund t gatuanin
sipas dshirs dhe kishin m pak kontroll n shtpin e madhe
shumkombshe, por kjo ndryshonte nga qyteti n qytet, madje edhe
n t njjtin qytet qllonte q njri nga konviktet e t huajve mund t
quhej konvikt, e tjetri kamp refugjatsh i rrethuar me mur ose
kangjella, e rojet gjermane me tre turne te hyrja.

Rastisi n nj konvikt disi "liberal" pa mure rrethues, ku njohu

edhe ca njerz t mir. Kur merrnin paketat ushqimore kryhej edhe
"tregtia" e shkmbimit t ushqimeve npr korridore e dhoma. Dikush
krkonte miell pr t br buk dhe jepte bie fjala sallam. Ndonj
tjetr jepte mish lope ose qumsht n kmbim t salsiceve apo frutave.

58

Kurse refugjatt Kurd jepnin mishin e derrit pa dashur asgj n

kmbim.
Ndonse afr vitit 2000, nj pjes e njerzimit, pjesa m e
padukshme, vazhdonte t shkmbente ushqime, ashtu sikurse mijra
vjet m par kur monedhat nuk ekzistonin. Pavarsisht nga numri i
vitit, njeriu mbijetonte pak a shum n t njjtat mnyra, kur ishte
nevoja. Jeta mbi tok s'kishte ndryshuar aq shum, dhe vazhdonte t
mbante lidhje t pashmangshme me lashtsin.

Disa her Alberti kishte dyshuar se mos po merrte pjes n ndonj

eksperiment shkencor t padeklaruar, por do t ishte i papjekur nse
do t besonte prnjmend n eksperimentin, i cili skishte m nevoj
t kryhej, ose skishte arsye t zgjaste kaq gjat
Sidoqoft n banesn e t huajve atje midis fabrikave hahej mir.
Ushqimi edhepse n shum raste qe n prag t dats s skadencs, ose
krejt i skaduar, dilte e tepronte. Qen tre kate dhe secili kat kishte dy
kuzhina t prbashkta. Atje n kuzhinat e prbashkta kaotike sishte
aspak e kndshme t gatuarit apo larja e pjatave. Nganjher kishte
asistuar

disa

gatime

uditshme

sepse

banesn

shumkombshe kishte nj larmi t admirueshme specialitetesh, secili

sipas mnyrs dhe tradits s vendit prej nga vinte. Shiheshin djem e
burra q prgatisnin pr t ngrn pr her t par n jet, e deri ktu
nuk ishte keq.Tortura e tyre e mirfillt ishte larja e enve.
Larja e pjatave (ose sahanve si i quante dikush), ishte shkaku
kryesor i grindjeve e i qejfmbetjeve midis meshkujve q banonin n t
59

njjtn dhom. Shumica prtonin ti pastronin ent ather ndodhte q

flinin duke ndjer ern e keqe t pjatave e tiganve, tenxhereve,
shpesh mbi tryezn e dhoms s ngusht. Ata, prtact kur nuk kishin
m tenxhere e pjata t pastra ja mernin shokut, por ndonse i merrnin
hua i linin palar, dhe ky gjest i onte drejt sherrit. Fillimisht banort e
t njjts dhom (3-4 persona n kt rast) gatuanin e hanin s bashku,
por m pas ndaheshin nga qejfmbetjet e secili hante pr hesap t tij.
Kurse n disa dhoma t rralla mrgimtart e respektonin njri-tjetrin si
vllezr. Pr m tepr se nj vit Alberti qe i vetmi nga Shqipria midis
t paktn njqind shqiptarve nga Kosova. Ata e respektonin shum
sepse e kishin si "emblem" kuqezi. Admironin s teprmi shqipen e
pastr q ai fliste, pasi n kto raste Alberti nuk prdorte asnj fjal
nga dialekti i krahins s tij, me qllim q ta kuptonin t gjith.

N mbrmje fillonte muzika e shoqruar me birra ose disa

pakistanez paraplqenin Whisky. Nga dhomat e shqiptarve t
kosovs, boshnjakve, kurdve etj., etj., shprthente muzika me volum
t lart sikur t ishte nj festival ndrkombtar i cili shndrrohej
thuajse do mbrmje n festivalin e sharjeve, zrave t lart dhe n
ato raste mund t habiteshe me shumllojshmrin e gjuhve q
ngjanin t frikshme nga ulrimat e pijanecve grindaveca.

Papastrtia e banjove ishte e frikshme. Meqnse ishin t

prbashkta s mund t gjeje m mir. Ndodheshin n fillim dhe n
mes t korridorve t secilit kat. N kt pik faji ishte i t huajit q
60

duke qen se WC-ja ishte e t gjithve sikur t donte tu bnte keq t

tjerve e ndynte sa m tepr, ngaq Albertit gjithnj i ishte dukur q e
bnin enkas. Sigurisht q Gjermant q i strehonin nuk u kishin asnj
faj pr papastrtin, madje kishte edhe nj pastrues (njri nga
azilantt) dhe nj tjetr punonte n lavanderi pr tu lar teshat,
araft e kto shpenzime i paguanin Gjermant.
N konvikt kish njohur njerz interesant. I erdhn ndrmend dy
unat shqiptar t dhoms 18 me t cilt bnte shum shakara.
Njri prej tyre me pseudonimin Xhejms ngelej gjithnj pa pare
dhe bezdiste t tjert duke krkuar para hua. T msuar me at,
kohve t fundit nuk i jepte m askush pare borxh dhe Xhejmsi i
mrzitur ngrinte zrin me inat e pastaj thoshte me z ta lart. Ska
problem! Un do i pjell markat e nuk ja kam nevojn asnjeriu.
Menjher pas ktyre fjalve largohej n drejtim t qndrs s
qytetit me tramvaj, atje ku si mendohej

kryente pjelljen e

markave.

Dhoma numr 18 u b e famshme sepse Gjakovari, si e kishte

nofkn banori tjetr i dhoms solli atje t dashurn e tij gjermane.
Gjakovari qe nj ish - ushtar n luftn e Bosnjes. Disa her Alberti me
kurreshtje e kishte pyetur pr luftn at ushtar dezertor, por Gjakovari
nuk jepte shum shpjegime, pasi s'donte t rikujtonte lemerirat q i
kishin par syt.

61

E pabesueshme sesi ajo vendosi t banoj atje midis qindra t

huajsh. Duhet t ishte pa familje, pa shtpi, pra sigurisht q sbanonte
atje pr qejf.
Kohve t fundit vajza e huaj filloj t kuptonte shqipen,
megjithse e fliste shum pak e gjith gabime gjuhsore.
Xhejmsi, Gjakovari dhe vajza gjermane jetonin s bashku. N
dhom ndodheshin 4 shtretr t ndar 2 nga 2 si shtretrit e
marinarve, njri mbi tjetrin.
Ather kur ifti flinte hidhnin nj araf mbi krevatin sipr tyre
dhe e linin arafin t varej posht duke mos i ln mundsi Xhejmsit
ti shihte, ndrsa ata flinin n shtratin e ngusht, tek.
Nuk ishte e leht t besohej q nj vajz gjermane t bnte jetn e
strehimkrkueses, bile ndoshta skishte asnj t drejt t banonte atje.
Gjithashtu ishte krejtsisht e vrtet q nuk kishte nj rregull ose
ligj q ta pengonte t jetonte atje ku i plqente m tepr.
Ligjvnsit se kishin parashikuar q mund t ndodhte edhe
kshtu.
Me sa kuptohej pr kt arsye drejtori i azilit mbyllte nj sy, jo
m kot ishte drejtori i njrit prej konvikteve m liberal.
Natn n konvikt thurreshin ndrra e histori t fshehta dashurie.
N katin e tret jetonin familjet dhe grat me femij pa burra.
Ishin grat me femijt e burrave t vrar n luftrat e ish-jugosllavis.
Duhet theksuar se kati i tret qe ai m i pastri, pasi grat pastronin m
tepr sesa meshkujt q e kishin shndrruar n stall, sidomos katin
prdhes.
62

Disa nga djemt e katit t par dhe t dyt ngjiteshin lart pr t

qndruar me grat e veja q duke qen t trishtura nga fatkeqsit e
lufts, dukej se donin t ngushlloheshin edhe me vizita
dashurie......... .
Ato nuk kishin shum fjal, por vepra t mdhaja.

Ai kishte dgjuar kushedi sesa historira, por ishte Xhejmsi ai q

tregonte gjrat m interesante.
Vshtir se ato q thoshte Xhejmsi ishin krejtsisht t vrteta.
Xhejmsi ishte veterani i konviktit dhe rrfente ndr t tjera: Sapo
kisha arrdhur ktu m nj grup t huajsh. Ne qem t part n kt
konvikt, e ktu asokohe ishte gjithka e pastrt. Banort e zons ishin
kurioz e vinin ktej rrotull pr t na par.Te fabrika ktu mbrapa nesh
si e keni par punojn shum femra dhe kur dilnin nga puna vinin
ktu e na shihnin.
M kujtohet sesi disa her n dhomat tona kishim mysafire
gjermane, por m pas ato u larguan pak e nga pak, pa shfaqur ndonj
keqardhje pr neve t gjort . S'm harrohet nj nat e gjat dashurie
me nj bjonde t papar. Ja morra frymn krejt, dhe ishte ajo e para q
tha; mjaft!
Ather ishte ndryshe, ndrsa tani as q t hedhin syt. sht e
natyrshme, sjan m kurreshtare, iku koha kur donin dika t re, t
paprovuar.

63

Xhejmsi ishte n prgjithsi nj djal q mendonte shume, ishte

krejt e leht t kuptoje q meditonte sesi t gjente mnyrn e
pjelljes s parave. Do t kishte qen padyshim nj shpikje e
madhe, vetkuptohet e pamundur.

Ai shkruajti n ditar.

Thon se jam ilegal ngaq kam hyr n Holland pa viz turistike.

Natyrisht q mu desh t hyja pa viz, sepse vizn prve
prjashtimeve, sht e pamundur ta marrsh.
Un sjam turist, krkoj pun, por edhe kur gjeta pun sm
punsuan ngaq skam leje qndrimi. Kur shkova t krkoja lejen e
qndrimit m rrasn n burg sikur un t mos kisha t drejte pr pun,
pr t jetuar i lir.
ju jeni ilegal m than. Pikrisht prandaj u paraqita atje pr tu
legalizuar.
64

Do m riatdhesojn. Nuk mendoja t zhgnjehesha kaq shum.T

them t drejtn duke qen se kam kaluar rreziqe t shumta n kto
vite jasht, kisha ndjesin q un ja dal mban gjithmon. sht nj
ndjenj vetbesimi i ekzagjeruar, sigurisht i kot. Ky vetbesim n
forcat e mia, mu krijua ngaq shum her kam zgjidhur t
pazgjithshmen, e gjith kjo me shum fat e pak eksperienc. Ksaj
here nuk sht se m mungoj prvoja, m munguan gjra t tjera, por
edhe nj gj q e kisha harruar; sipas vendit edhe kuvendi: Pikrisht
ktu kuvendi ndryshon dhe duke qen se un e njoh shum pak kt
vend, sdita t kuvendoj, apo mos ndoshta atyre su intereson
kuvendimi im, e drejta ime .
Vetbesimi im m bri pak t kujdesshm, por ka t ngjar q n
ndrgjegjen time, fshehtsisht e doja kthimin n Shqipri. Un do t
kisha paguar nga xhepi im pr t vajtur edhe njher tjetr n atdhe.
Bile m mir kshtu, sepse tani ma paguajn ata biletn e kthimit.
Jam i bindur se sht kshtu, perndryshe do t kisha evituar t
thoshja t njjtin emr si n Belgjik ose q vij nga Shqipria pra, t
vrtetn. Derisa un gnjeja shkonin jo keq punt, ndrsa kur them t
vrtetn ndodh q punt t rrokullisen, dhe ndrrat t thyen, zhbhen.
Pse? O njerz, a ju plqen e VRTETA?
N qoft se ju plqen, athere pse i ngatrroni punt aq shum sa,
personat e tjer jane t shtrnguar t thon vetm gnjeshtra?? Un
ndiej nj nevoj shpirtrore t paprshkrueshme t prdor pa frik
emrin dhe nnshtetsin time reale, pa rrena e mashtrime t kota.
Un mund t jem ilegal (sipas tyre)
65

Dhe njkohsisht jam njeri, prandaj raca njerzore smund t

ndahet n dy grupe; Legal dhe Ilegal.
Un ndihem dhe jam njri nga banort e planetit Tok pra, i
barabart me gjith t tjert. S'ja kam zili askujt pr ngjyrat e
pashaports, pasi e imja ka t njjtn vler me t tjerat prball
logjiks e prpara Zotit. Secili ka kohn e vet, prandaj sot sht dita e
atyre, e nesr do t mund t mbrrij m n fund edhe dita ime, jo e
hakmarrjes, por e drejtsis.
Zyrtart m foln qart e prer. Ata m than gjra sikur un mos
t kisha lindur kurr, sikur t mos ekzistoja.
Jam kurioz t di se far do kishin thn po t ndrronim rolet e
ata t gjendeshin qoft edhe pr pak minuta n vendin tim prej
Ilegali??
Sigurisht q ata kryen detyrn e tyre.

- N muret e burgut ishin t shkruara shume gjra n gjuh t

ndryshme.
Atij i trhoqi vmendjen dika e shkruar n shqip
Gjithka kalon, nevojitet vetm koh
I plqeu shkrimi i murit .U fut n persiatje t thella.
vrtet kalonte gjithka e mir apo e keqe qoft. Pyetja mbetej
vetm nj: Sa koh do t duhej? Pr ne shqiptart sht dashur prher
shum koh dhe ja tani q i afrohemi vitit 2000, ne vazhdojm t
vuajm mendonte ai.

66

Pasi pritm me ankth pr dhjetra vjet rrzimin e murit te

Berlinit, shum prej nesh ende vazhdonin t mbeteshin npr kampekonvikte refugjatsh e n burgjet e ilegalve, por jo vetm kaq, tha me
vete ai dhe lkura e trupit iu rrnqeth nga tmerri q i shkaktuan
kujtimet qe i prshkuan mendjen. Kujtoi disa histori rrnqethse
mrgimi.
-A nuk mjaftuan 45 vitet e diktaturs q prjetuam?!
Ka nevoj pr koh, prsriti ai fjalt q lexoi n murin e birucs,
tashm jo m komuniste!

Albert Vjosa bri krkesn pr riatdhesim. Po bhej gati nj muaj

q ishte brenda e ende spo e kuptonte mir se pr arsye e mbanin
atje dhe prse nuk e lironin. Shpjegimet q jepnin drejtuesit e burgut
nuk ishin bindse, dukej m tepr si alibi.
Do t duhet t dilte n gjyq pr t mbrojtur shtjen e tij, por i
kishin treguar se gjyqi zgjaste vetm 6-7 minuta e pas ksaj
prgatisnin dokumentet nprmjet ambasads ton pr riatdhesimin.
Disa her kishte prfytruar mbrojtjen q do i bnte vetes n salln e
gjyqit. Qe i bindur q do prmirsonte dika, ashtu sikurse ishte i
sigurt se n qoft se ai zgjaste seancat gjyqsore, n vend t nj
seance prej shtat minutash, mund t shndrroheshin 10-15 seanca t
cilat duke qen se nuk zhvilloheshin brenda dits, ishte patjetr e
nevojshme t qndronte brenda 2-3 vjet pr t kryer mbrojtjen.
67

Ndrsa dikush i kishte thn: Mos u lodh kot, ata nuk ta varin
fare, mbrohu si t duash.
Disa djem shqiptar gjendeshin n burg prej 8-9 muajsh, ngaq
kishin deklaruar emra fallco. N kto raste nuk t kthenin por t
mbanin t burgosur derisa t tregoje emrin dhe shtetsin e vrtet.
Dikur ilegalt lodheshin dhe tregonin t vrtetn, ose n raste shum,
shum t rralla rezistonin dhe me ndihmn e ndonj avokati q ua
paguante ndonje i afrm ose mik nga jasht burgut, bnte vaki edhe t
liroheshin.
Kur flitej pr kthimin, drejtuesit e burgut shkmbenin Fax-e me
ambasadn shqiptare q thuhej se qe me seli n Hag, fillonte
prgatitja e Leje - Kalimit kufitar pr n atdhe.

Hoqi dor nga idea e gjyqit dhe krkoi t nxitonte praktikn e

rikthimit.
Praktika nuk kryhej brenda dits dhe duhej folur n telefon me
njrin nga punonjsit e ambasads pr t konfirmuar nnshtetsin.
Pyetjet nga ambasada qen t thjeshta: Kur ke lindur? Ciln
shkoll dhe emrin e shkolls q ke kryer? Adresa e shtpis, qyteti i
lindjes etj.
Ndrkoh punonjsi i ambasads vrtetonte npmjet gjuhs dhe
dialektit q flisje, nse kishe lindur prnjmend n Shqipri apo
Kosov e vise t tjera.

68

Alberti foli n dialektin e tij pr t bindur ambasadn q ishte

puro shqiptar, t paktn kshtu nuk rrezikonte t humbiste edhe t
drejtn e Leje- Hyrjes n Tiran.

I drgoi letr ish t dashurs s tij n Belgjik. Qe treguar djal i

keq me at duke e trajtuar si nj dashnore kalimtare pa u merakosur
pr ndjenjat e vajzs.
Ktu fillonte gabimi i tij naiv, e ndofta pafatsia e tij. S'dihej nse
do kishte rast tjetr t njihte vajz tjetr me karakterin e saj t qet,
dhe bukurin e paprballueshme. Natyrisht q admiruesve t saj ju qe
br qejfi pr ikjen e tij. Tashm kishte t ngjar q ajo t'u kushtonte
m tepr vmendje djemve, e pse jo mund t'u bnte ndonj "dhurat"
t muar. Dihej se n momente t tilla, ndodhte q vajzat pr arsye
hakmarrjeje ndaj ish-dashnorit ose thjesht pr qejf, bheshin m
bujare.

E shtrenjta Veronika!

T krkoj falje q u largova pa t prshndetur. E dija se po

gaboja me arratisjen time, por brenda meje ndieja nevojn pr t ln
Belgjikn. M fal! Gabova ndaj teje! Tani jam brenda nj burgu
Hollandez, sepse m konsiderojn ilegal.

69

Nuk i kam br keq asnjeriu dhe pr kt e kam ndrgjegjen t

qet. Ve se pikrisht n kt pik qetsia ime shndrrohet n vuajtje,
inat, dhimbje dhe paknaqsi, por jo n urrejtje.
Neve t ardhurve nga bota e tret na ra n hise ky fat i keq. Le t
shpresojm se gjrat do t ndryshojn.
S'mundem t harroj zrin tnd, syt e tu, ern e lkurs tnde. Do
t m plqente t t puthja srish n do pjes t trupit. S'dua t harroj
astet q kaluam s bashku paka se rrugt tona t jets tashm jan
ndar. E pranoj q pata shum fat t isha i dashuri yt, qoft edhe pr
pak koh. Je m e mira!
Disa her n jet na ngelet shum pak koh ose aspak koh pr t
menduar e br dashuri. Jo rrall gjat jets na qllon t kaprcejm
periudha t vshtira t cilat i ndrlikojm edhe m tej me zgjedhjet
tona. Ndonse mendoj se t bsh nj zgjedhje per vetveten pa
dmtuar t tjert, nuk mund ta quajm faj.
Ksaj radhe u solla keq me ty, dhe t krkoj ndjes.
S'duhet harruar se ne t dy s'kemi ardhur deri ktu n brigjet e
oqeanit pr t br dashuri. Ne kemi qllime t tjera, dhe kjo s'duhet
mohuar. Jo rastsisht mamaja jote prpiqej t t martonte me ndonj
burr belg.
Do t m plqente q n bot t kishte m pak halle e varfri,
ngaq do t kishim m tepr koh e mundsi pr dashuri.
Jam pak i demoralizuar nga kto dit burgu, por nuk dorzohem.
Do t vij edhe dita ime e madhe kur un t rivendos n vend dinjtetin
tim t humbur e prdhunuar. Un do t'ju tregoj t gjithve nj dit se
70

me durim, forc shpirtrore, mirsi, dhe sjellje t mir, suksesi n jet

e n do gj tjetr vonon disi, por kjo e shton shijen kur arrin suksesin,
e dinjtetit t rivendosur apo identitetin e rigjetur.

Me shum ndjenj e respekt

Albert

M n fund do e kthenin.
Ai shkruajti n ditar:
I dashur ditar!

Kjo sht nata ime e fundit n qeli, dhe natyrisht nata m e gjat.
Me padurim po pres sa t gdhihet, t dal prej ktu, nesr do jem i
lir.
Do kthehem n Shqiperi, t paktn atje do t jem i lir ndrsa ktu
u zhgnjeva shum, madje m fyen, m mohuan lirin pa ndonj arsye
( kshtu mendoj un)
KRKOVA NJ JET M T MIR DHE ME SA DUKET KJO
SHT VEPRA IME PENALE: m vjen pr t qar.
Ne shqiptart jemi emigrantt m t padshiruar e deri diku e
kemi fajin vet, nj pjes prej nesh, por nuk them se e meritojm
gjith kt prbuzje, nprkmbje.

Ne sjemi nj popull inferior.

Ne jemi si gjith t tjert.
71

Ne jemi njerz.
T gjith popujt jan t barabart prball Zotit.
Nesr do jem i lir e do prpiqem t rigjej vetveten ( ndihem
diku midis qiellit e toks, me nj fjal; Askund.)
Do prpiqem t rigjej dashurin midis njerzve, gj e cila ktu n
Perndim mungon e per fat t keq mungon gjithnj e m tepr
gjithandej npr bot. Koht moderne, koht e mbrapshta.

Ndrroj aeroplan n Budapest ( Hungari).

Aeroplani q fluturonte drejt Tirans ishte plot me pasagjer.
Alberti i kishte imagjinuar gjithnj gjysm t zbrazt aviont q bnin
linjn e Tirans.

72

Bashk me dy djem shqiptare si ai, i shoqronin dy polic (civil)

shtatlart holandez q do kryenin dorzimin e mallit kolegve
shqiptar n Rinas. N krahun e djatht pa disa vajza q diskutonin
pr pushimet e tyre n Budapest. Bashk me to qndronte plot
seriozitet shoqruesi i agjensis turistike shqiptare.
sht nj sinjal i mir mendoi ai, tani ne jemi edhe nj popull
turistsh. Ka ndryshuar pak vendi, ose t paktn kan ndryshuar
qllimet e njerzve.
Ai, tashm ish - emigrant n pothuajse gjysmn e Evrops,
kthehej n shtpi, i fyer, nprkmbur, por jo i mposhtur! Ndihej
shum her m i fort se dikur dhe kjo i jepte optimizm, shpres. Me
pak eufori ai mendoi se pikrisht prvoja e ksaj periudhe disa vjeare
do ta ndihmonte t arrinte fitore n "betejat" e tjera t jets. Nuk e
konsideronte aspak nj betej t humbur kt kthim, mund t quhej nj
trheqje taktike, si ato q bjn trajnert e futbollit gjat ndeshjeve.
Kto qen mendime t kota. Mendja e tij braktisi me shpejtsi kt
filozofi dhe ju kthye pasionit t vjetr.

Njra nga vajzat kishte fiksuar vshtrimin mbi t, pa ja ndar syt,

disi paturpshm.
E kuptoi q po e bezdiste shikimi i strgjat, por pas pak sikur t
donte "hakmarrje i buzqeshi plot mblsi e domethnie; kuptohej q
donte ti thoshte: Eja! N qofte se e ke ndrmendje.. :

73

Ajo u prgjigj me nj buzqeshje t shkurtr, pa shum delikates

e pa pik klasi, por delikatesa nj djali q prej javsh nuk sheh me sy
nj femr, nuk i hyn hi n pun.
Vajza filloj te krihte kujdesshm flokt e m pas nxorri prej
ants nje pasqyr t vogl e rimel. Kujdesi i saj pr qerpikt i ra n
sy.
do t zbukurohet sa m tepr tha me mendjen e tij.
Kishte vn re se disa vajza, pavarsisht nga kombsia apo nivelit
shoqror q i prkisnin bnin pak a shum t njjtat gjeste kur donin t
trhiqnin vmendjen e meshkujve.

Fillonin t luanin me flokt,

kriheshin e gjra t ngjashme, ndrsa n rast se lyenin buzt me t

kuq prball mashkullit t rastit, kishte t ngjar t ishte nj provokim,
ose njfar ftese pr tu puthur e jo vetm kaq; mund t ishte nj
dshir e tyre e brendshme, ndofta krkes e pashpallur, pr t kryer
marrdhnie orale. Megjithse s'duhej harruar se n shume raste t
tjera qe vetm nj loj tallse, pr t kaluar kohn.

Po lyen qerpikt dhe jo buzt mendoi disi me keqardhje.

Deshi t njihej me vajzn e dalngadal e gjeti mnyrn pr t
hapur bisedn. I foli me kujdes duke zgjedhur mir fjalt, e kishte
pasur gjithnj t vshtir tu drejtohej femrave me fjalt e duhura.
Disa her kur ai thoshte me vete se po gabonte me budallallqet
q fliste, ndodhte q vajza t pranonte, sepse pikrisht budallallqet
e shndrronin djal interesant n syt e saj.

74

Aeroplani ndodhej afr Tiranes dhe ai e kuptoj q duhej t

nxitonte, tia thoshte tro. Ndoshta n Rinas ndodhej n pritje i fejuari
i asaj, prandaj do t ishte mir q ai ta provonte menjher pr t ln
ndonj takim.

- A do t plqente t hanin dark bashk n Tiran? pyeti ai i

bindur q kishte folur bukur.
Ajo shqyeu syt sikur t mos u besonte veshve ose ndoshta donte
ta shihte m mir pr t kuptuar nse ja vlente t njihej me t.
- Nuk mundem, besom, m vjen keq!- tha ajo.
Dihej q femrat thoshin gjithmon Jo hern e par, ishte
njfare strategjie n disa raste, si mund te ishte e vrteta e asaj q
mendonin, por mbi t gjitha bhej fjal pr forcn e instiktit femror.
Ndoshta e fyeva pak ", mendoi ai qetsisht dhe pa asnj peng n
shpirt.
Nuk i plqeu q ajo se pranoi ftesn, por pr hir t s vrtets
duhet theksuar se mori prgjigjen q parashikonte, sepse nuk
njiheshin midis tyre, ndonse ai i prmalluar pr t qen i lir, filloi t
sillej si njeri i lir
I erdhi pr t qeshur kur mendoi q ndofta ishte hera e par q ajo
merrte ftesa t tilla ndrsa fluturonte me avion. Ftes disi e rrall pr
dark n ndonj restorant Tiranas, ndrsa ende fluturonin n qiell.
Alberti rifilloj tu vardisej prsri vajzave. Qe nj sinjal rikthimi
n jetn normale, rifillim, e kjo dukej krejtsisht logjike sepse ishte
djal i ri, paka se i lodhur nga hallet, por me shum dshir pr t
75

dashur t tjert. Edhe nj emigrant ka nevoj ta duan e t doj t tjert,

dhe kjo sht shum e natyrshme, ndrsa n Holland i izoluar n
burg, e kishin br t ndihej si nj person q sekziston. Ai e dinte
shum mir q njerzit e tjer smund t kishin as forcn dhe as t
drejtn pr t mohuar ekzistencn e tij, gj t ciln e vendoste vetm,
Ati yn i madh atje lart n qiell.

Vshtroi pr her t fundit drejt vajzs e t njjtn gj bri edhe

ajo, megjithat asnjeri prej t dyve buzqeshi. E dinin mjaft mir se ky
do t ishte pr ata i pari dhe i fundit rast, sepse jeta e pamshirshme,
rastet e mira vshtir se ti jep dy her, ndrsa fatet, njohjet, mundsit
e kqia, ti jep aq shpesh sa q nuk merr dot frym.

Gjat periudhs s burgosjes i kishin munguar edhe vajzat. Filloj

t kujtonte me nostalgji disa njohje t rndsishme t jets s tij, donte
t kujtonte emrat e tyre, syt, pjest m ndjellse t trupave femror.
Kujtimet e tij u ndrpren n mes nga zhurma e motorit t avionit
q filloj t ulej drejt pists s Rinas-it.
Vrejti q ishte kthyer tek dashuria e tij e prjetshme, Shqipria.
N ato dit q e ndiqnin, prmonin, nprkmbnin t gjith e
ngado q shkonte, vetm Shqipria nuk e kishte braktisur, ndrsa
vendet e tjer, e t dashurat e braktisn shpesh, madje gjithnj. Dhe n
fakt s'kishte asgj pr t'u uditur.
Atij i qen thyer ca ndrra t bukura n Perndim, por sapo kishte
rizbuluar nj dashuri t madhe. Jan ato dashuri q i ke prjetsisht n
76

zemr dhe duhet t mbrrij momenti i duhur pr t kuptuar forcn e

ksaj ndjenje sublime.

Shqipria, ashtu si tr nnat e mira, priste bijt, bijat e saj sa her

q kishin nevoj pr t. Ajo u jepte prher mundsin t jetonin n
gjirin e saj pavarsisht nse "fmijt" i ktheheshin nga tokat e huaja, t
mundur apo fitimtar.

Ai zbriti shkallt e avionit dhe pshpriti; Faleminderit atdheu im!

Larg do parashikimi, Albert Vjosa ndihej i qet dhe i rilindur.

Terni, 2005-2007

77

Erion Selmani
Via Campagna, 78
05021 Acquasparta (Terni)
Italy

Kontakt: e-mail: e.selmani@virgilio.it

0039 3285491639
website: http://erionselmani.faqet.com
http://erisel10.blogspot.com

78

Printed in Terni, 2007 september

CartaCarbone Srl

79