Ekonomika preduzea

Pitanja iz ekonomike preduzea za I test

1. Napiite ta je ekonomika-kakva je to nauka?
Ekonomika kao posebna ekonomska nauka izuava konkretnu ekonomsku stvarnost, kao I
zakonitosti koje vladaju u datom segmentu drutvenog ivota.
2. Objasnite ta je mikroekonomija a ta makroekonomija?
Mikroekonomija prouava ponaanje pojedinih dijelova privrede kakva su preduzea,
pojedini sektori, odnosno proizvoaa pojedinca, a makroekonomija prouava funkcionisanje
privrede kao cjeline.
3. Definiite ekonomiku preduzea kao nauku?
Ekonomika preduzea je teorijska I aplikativna nauka.
4. Napiite ta je predmet izuavanja ekonomike preduzea?
Ekonomika preduzea kao posebna ekonomska nauka izuava ekonomiju preduzea u
trinoj privredi.
5. Napiite osnovne ciljeve ekonomike preduzea kao nauke?
Cilj ekonomike preduzea kao posebne ekonomske nauke predstavlja usavravanje konkretne
ekonomske stvarnosti preduzea, poboljanje uslova za zadovoljavanje interesa proizvoaa
pojedinca, preduzea I drutvene zajednice u cjelini.
6. Navedite metode koje primjenjuje ekonomika preduzea kao nauka?
To su dijalektike, sintetike I verifikacione metode. ( Takoer, slui se matematikom,
statistikom, ekonometrijom, operacionim istraivanjima I drugim slinim metodama
kvantificiranja ).
7. Navedite osnovne karakteristike dijalektike, sintetike I verifikacione metode u
ekonomici preduzea?
Dijalektika metoda u ekonomskoj nauci polazi od povezanosti uzajamne uslovljenosti
pojava, koje su u stalnom kretanju, mijenjanju I razvitku, na osnovu sintetike metode
ekonomska nauka dolazi do spoznaje o zakonitostima koje vladaju u ekonomiji, a takvo
uoptavanje mogue je zahvaljujui injenici to se ekonomske nauke meusovno proimaju,
isprepliu I dopunjuju. U cilju provjeravanja naunih pretpostavki I spoznaja ekonomika se
slui verifikacionim metodama. Tako se odreene pretpostavke uporeuju sa konkretnom
ekonomskom stvarnou, na osnovu ega se utvruje stepen njihove odrivosti.
8. Objasnite ta je uinkovitost?
Raditi stvari na pravi nain.
Stranica 1 od 19

Ekonomika preduzea
9. Objasnite ta je uspjenost?
Raditi pravu stvar.
10. Navedite manifestacije (izraze) ekonomske stvarnosti?
Ulaganje elemenata proizvodnje u reprodukciju, rezultati reprodukcije, kvalitet
ekonomije I faktori koji uslovljavaju ulaganje I rezultate.
11. Napiite kako glasi osnovni ekonomski zakon (zakon vrijednosti)?
Ekonomski zakon vrijednost proizvoda uslovljena je drutveno potrebnim radom, koji
je u njemu sadran a proizvodi na tritu se razmjenjuju na osnovu ponude I tranje.
12. Napiite kako glasi osnovni princip reprodukcije?
Osnovni ekonomski princip reprodukcije je ostvariti maksimalni rezultat uz minimalna
ulaganja.
13. ta su faktori poslovanja preduzea (materijalno-organizacionog sistema)?
Prirodni, tehniki, trini, kadrovski, finansijski i organizacioni potencijal
14. Izvrite podjelu faktora koji utiu na proces proizvodnje?
15. Objasnite ta su objektivni faktori koji utiu na organizacioni sistem?
Objektivni faktori ispoljavaju se kao dejstvo na materijalno organizacijoni sistem iz
okruenja dejstva srutvenih faktora - ili kao dejstva unutar samog sistema tehniki i
prirodni uslovi. Njihov uticaj na organizacioni sistem moe se mijenjati, ali ne u toku
procesa reprodukcije i ne organizacionim naporima radnika i upravljaa.
16. Objasnite ta su subjektivni faktori koji utiu na organizacioni sistem?
Subjektivni faktori ispoljavaju se uglavnom kao slabosti u organizovanju procesa
reprodukcije ili pojedinih njegovih faza, a izraene su nedovoljnim koritenjem
raspoloivih objektivnih uslova privreivanja
17. Kako se najee ispoljava djelovanje subjektivnih faktora?
Djelovanje subjektivnih faktora ispoljava se u vidu odstupanja od tehnikih uslova
proizvodnje - neiskorienje raspoloive proizvodne snage rada ili u vidu odstupanja od
drutvenih mogunosti koje konkretnoj organizaciji prua njeno okruenje.
18. Objasnite ta je preduzee (definiite) ?
Preduzee se moe definisati kao samostalna privredna organizacija u kojoj su usklaeni
kvalitativno, kvantitativno i vremenski elementi proizvodnje te obavlja odreene funkcije
u procesu drutvene reprodukcije
19. Navedite osnovne ciljeve preduzea?
Oplodnja uloenog kapitala, postizanje to veeg profita uz optimalno koritenje
raspoloivih resursa i mogunost kontinuiranog procesa reprodukcije.

20. Navedite oblike preduzea (privrednih subjekata)?

Stranica 2 od 19

Ekonomika preduzea
Preduzea koja su u individualnom vlasnitvu, partnerstva, korporacije.
Na sljedea pitanja odgovorite zaokruivanjem jednog ili vie tanih odgovora :
21. Uspjenost (effectiveness) podrazumijeva:
a) Zahtjev da preduzee dobro posluje i ostvaruje visok profit
b) Da preduzee proizvodi proizvode i usluge za kojima postoji visoka tranja
c) Raditi na pravi nain
d) Raditi pravu stvar
e) Ostvarivanje planova i ciljeva
f) Ostvariti zadatke (preduzea) uz mala ulaganja (elemenata reprodukcije)
22. Uinkovitost (efficiency) podrazumijeva:
a) Da preduzee dobro posluje i ostvaruje visok profit
b) Dapreduzee proizvodi proizvode i usluge za kojima postojivisoka tranja
c) Raditi na pravi nain
d) Raditi pravu stvar
e) Ostvarivanje planova i ciljeva
f) Ostvariti zadatke (preduzea uz mala ulaganja) (elemenata reprodukcije)
23. Osnovni ekonomski princip :
a) Ne postoji.Postoji vie ekonomskih principa
b) Je princip stvaranja vee vrijednosti od one koja je utroena
c) Glasi:ostvariti maksimalan rezultat uz minimalna ulaganja
d) Glasi:ostvariti maksimalan profit uz minimalna ulaganja sredstava
e) _______________________________________________________
f) b. i c.
24. Osnovni ekonomski zakon :
a) Ne postoji
b) Je mogunost stvaranja vee vrijednosti od one koja je utroena
c) Temelji se na sposobnosti radne snage da stvara veuvrijednostod one koja je
potrebna za njeno obnavljanje
d) b. i c.
e) Naziva se i zakon vrijednosti
25. Subjektivni faktori koji utiu naposlovanje preduzea :
a) Ne utiu na rezultat poslovanja preduzea
b) Se ispoljavaju kroz nain organizovanja procesa reprodukcije
c) Djeluju najee kroz nedovoljno koritenje objektivnih uslova poslovanja
d) Mogu djelovati i kao odreena unapreenja u odnosu na objektivno odreene uslove
poslovanja
26. Ekonomika preduzea je nauka koja sebavi izuavanjem makroekonomske stvarnosti.
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da _______________________________________
d) Ne, pod uslovom da_______________________________________
Stranica 3 od 19

Ekonomika preduzea
e) I da I ne
27. Preduzee je organizacioni sistem ije je djelovanje (rad I poslovanje) prvenstveno
usmjereno na stvaranje koristi za iru drutvenu zajednicu
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da _______________________________________
d) Ne, pod uslovom da _______________________________________
e) I da I ne
28. Parcijalni ekonomski principi definiu pravila ponaanja u pojedinim podsistemima
poslovanja preduzea
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ______________________________________
d) Ne, pod uslovom da ______________________________________
e) I da I ne
29. Cilj ekonomike preduzea kao nauke jeusavravanje ekonomske stvarnosti preduzea
kroz podizanje kvalitete ekonomije preduzea
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da _____________________________________
d) Ne,pod uslovom da ______________________________________
e) I da I ne
30. Kvalitet ekonomije preduzea izraava se odnosom njegoviih rezultata I ulaganja
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da _____________________________________
d) Ne,pod uslovom da ______________________________________
e) I da I ne
31 Navedite elemente reprodukcije I funkciju koju imaju u procesu reprodukcije?
Elementi reprodukcije su sredstva za rad, predmeti rada I rad. Sredstva za rad I predmeti
rada su sredstva za proizvodnju
32 Nabrojite kako elementi reprodukcije trebaju biti usklaeni?
Kvantitativno, kvalitativno I vremenski.
33 Objasnite u emu se ogleda kvalitativna usklaenost elemenata reprodukcije?
Kvalitativna usklaenost sredstava sa zadatkom funkcija je karaktera djelatnosti
preduzea. Struktura sredstava po namjeni I tehnikim osobinama uslovljena je
funkcijom koju to preduzee obavlja u procesu reprodukcije.

Stranica 4 od 19

Ekonomika preduzea
34 Objasnite u emu se ogleda kvantitativna usklaenost elemenata reprodukcije?
Kvantitativna usklaenost sredstava sa zadatkom je funkcija obima poslova koje
preduzee treba da izvri u sklopu ukupnog zadatka u drutvenoj reprodukciji.
35 Objasnite u emu se ogleda vremenska usklaenost elemenata reprodukcije?Izmeu
sredstava I obima poslova mora da postoji I odreena vremenska usklaenost. Poslovi se
uvijek vremenski limitiraju I ukoliko se u datom periodu s obzirom na zadatak ne
obezbijede sredstva , zadatak koji je konkretna organizacija preuzela od ukupnog zadatka
u drutvenoj reprodukciji nee biti izvren.
36 Objasnite znaenje pojma blokiranje sredstava I kako/kada se deava?
Preobraavanje vrijednosti iz novanog oblika u naturalne oblike sredstava za
proizvodnju predstavlja njihovo blokiranje.
37 Objasnite znaenje pojma deblokiranje sredstava I kako/kada se deava?
Razmjenom vlastitog proizvoda za novac, vrijednosti kojima raspolae posmatrani sistem
vraaju se u svoj univerzalni oblik I to se naziva deblokiranje sredstava.
38 Objasnite u emu se ogleda troenje pojedinih elemenata reprodukcije?
Troe se u vidu preobraaja materijala u novi proizvod, zatim postepenog habanja
sredstava za rad kao I Zamora radnika zbog gubljenja njegove bioenergije.
39 Navedite koje vidove troenja elemenata reprodukcije poznajete?
Reprodukciono troenje sredstava, starenje sredstava, fiziko starenje sredstava,
zastarijevanje.
40 Napiite ta su trokovi? Vrijedonosni izraz utroenih elemenata proizvodnje naziva se
troak.
41 Kaite ta su utroci? Naturalni izraz utroenih elemenata proizvodnje naziva se utroak.
42 ime je odreena veliina trokova elemenata reprodukcije?
Veliina troenja kao oblika ulaganja uslovljena je koliinom utroenih upotrebnih
kvaliteta elemenata proizvodnje utrocima I novanim izrazom njihove vrijednosti
cijenama.
43 Objasnite u kojem vidu moe biti izvreno naturalno ulaganje rada u process
reprodukcije? U vidu utroene radne snage I minulog rada.

44 Navedite izraze rezultata u ekonomiji? Fiziki proizvod upotrebni kvalitet, odnosno

bruto rezultat, vrijednost proizvodnje, novostvorena vrijednost.
45 Objasnite koji su bruto rezultati reprodukcije I ta je neto rezultat?

Stranica 5 od 19

Ekonomika preduzea
Bruto rezultati reprodukcije nisu rezultat samo tekueg rada na proizvodnji novog
proizvoda nego u sebi sadre I prenesenu vrijednost sredstava za proizvodnju koja su
rezultat rada u predhodnim fazama drutvene reprodukcije, a neto rezultat je
novostvorena vrijednost.
46 Objasnite ta je upotrebna vrijednost proizvoda I ime je izraena?
Djelujui sa sredstvima za rad na predmete rada radna snaga stvara novu upotrebnu
vrijednost, sadranu u gotovim proizvodima.
47 Objasnite ta je vrijednost proizvoda, ime je izraena I kako se izraava?

48. Napiite ta je cijena proizvoda I ime je odreena (od ega zavisi)?

Jedan od oblika rezultata proizvodnje je I vrijednost proizvodnje. Njen novani izraz
predstavlja cijenu proizvodnje. Veliina cijene proizvodnje kao oblika rezultata
reprodukcije uslovljena je koliinom fizikog proizvoda I ijenom ostvarenom na tritu
za svaku njegovu jedinicu.
49. Objasnite ime je odreena veliina nove vrijednosti?
Veliina nove vrijednosti kao oblika rezultata reprodukcije uslovljena je s jedne strane
veliinom vrijednosti proizvodnje, I sa druge strane reprodukcionom vrijednou
sredstava za proizvodnju.
50. Napiite kako se izraava efikasnost preduzea kao sistema?
Efikasnost preduzea izraava se odnosom njegovog ulaza I izlaza.
Na sljedea pitanja odgovorite zaokruivanjem jednog ili vie tanih odgovora:
51. Vrijednost proizvoda sastoji se od sljedeih vrijednosti:
a) Cijena i koliina
b) minulog rada i dodatog ivog rada
c) Prihoda i rashoda
d)Utroaka i trokova
e) a.b. i c.
52. Trokovi elemenata reprodukcije su funkcija ( zavise od) :
a) rokova I uslova plaanja dobavljaima
b) utroaka elemenata reprodukcije
c)ponude I potranje na tritu proizvoda
d) nabavnih cijena elemenata reprodukcije
53.

Utroci su:
Stranica 6 od 19

Ekonomika preduzea
a)naturalno izraeni trokovi
c) Naturalno izraena troenja elemenata reprodukcije
d) Troenja sredstava za rad izraena u fizikim jedinicama
e) Troenja elemenata reprodukcije izraena fizikim jedinicama mjere
f) Sve navedeno
54. Trokovi poslovanja e biti vei ako :
a) Su cijene na tritu vee
b) Su utroci elemenata reprodukcije vei
c) Su nabavne cijene elemenata reprodukcije manje
d) Su nabavne cijene elemenata reprodukcije vee
e) Su utroci elemenata reprodukcije manji
f) Je ekonominost ostvarena u preduzeu manja
55. Finalno troenje nastaje u funkciji:
a) Upotrebe materijala u proizvodnji, jer materijalmijenja pojavni oblik, asredstva za rad ne
b) Zadovoljenja linih potreba
c) Proizvodnje novih proizvoda, roba i dobara
d) Finalnog oblikovanja proizvoda
e) Zadovoljenja zajednikihpotreba
f) B.i e.
56. Upotrebna vrijednost svih elemenata reprodukcije jednako segubi u procesu reprodukcije:
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ____________________________________
d) Ne, pod uslovom da ____________________________________
e) I da i ne
57. U uem smislu, preduzea su ona privredna drutva ije je djelovanje (rad i poslovanje)
usmjereno na stvaranje dobitka:
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ____________________________________
d) Ne, pod uslovom da ____________________________________
e) I da i ne
58.Upotrebna vrijednost predstavlja sposobnost dobra ili robeda zadovolji odreenu potrebu
(radi koje je roba ili dobro ) proizvedeno:
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ____________________________________
d) Ne, pod uslovom da ____________________________________
e) I da i ne
59.Upotrebna vrijednost stalnih sredstava nestaje usljed njihove upotrebe :
Stranica 7 od 19

Ekonomika preduzea

f)
g)
h)
i)
j)

Ne
Da
Da, pod uslovom da ____________________________________
Ne, pod uslovom da ____________________________________
I da i ne

60. Upotrebna vrijednost obrtnih sredstava ne nestaje usljed njihove upotrebe, nego obrtna
sredstva zadravaju svoju upotrebnu vrijednost dui niz godina (u toku vijeka trajanja
obrtnog sredstva) :
a)
b)
c)
d)
e)

Ne
Da
Da, pod uslovom da ____________________________________
Ne, pod uslovom da ____________________________________
I da i ne

61. Navedite faze (sfere, podsisteme) ciklusa reprodukcije? 4 su osnovne faze:

-faza zaliha sredstava za proizvodnju ili prethodna robna faza
-tehnoloka faza ili faza proizvodnje
-faza prekrivanja uzastopnih tehnolokih postupaka
-faza zaliha gotove robe ili zavrna robna faza
62. Objasnite ta su ekonomski principi I navedite parcijalne principe reprodukcije?
Osnovni princip je ostvariti maksimalan rezultat uz minimalna ulaganja a parcijalni principi
su: produktivnost, ekonominost I rentabilnost.
63. Kako glasi princip produkivnosti? Ostvariti odreeni fiziki proizvod s minimalnim
utrocima radne snage.
64. Kako glasi princip ekonominosti? Ostvariti odreenu cijenu proizvodnje uz minimalne
trokove elemenata.
65. Kako glasi princip rentabilnosti? Ostvariti maksimalni dobitak, odnosno profit, kao
preduzetniki rezultat uz minimalno angaovanje sredstava u reprodukciji.
66. Objasnite na koju sferu (koji podsistem) procesa reprodukcije se odnosi princip
produktivnosti, na koju princip ekonominosti I na koju princip rentabilnosti?
67. Definiite, objasnite ta su faktori (potencijali) preduzea?
Specifina dejstva koja uslovljavaju funkcionisanje privrednog subjekta nazivaju se
faktori potencijali. Oni svojim djelovanjem uslovljavaju veliinu I strukturu ulaganja I
rezultata reprodukcije.
68. Klasificirajte faktore poslovanja preduzea prema porijeklu I nainu uticaja na rezultat?
Stranica 8 od 19

Ekonomika preduzea
Prema porijeklu I nainu uticaja na rezultat faktori poslovanja preduzea mogu se
klasificirati nasljedei nain: prirodni potencijal; tehniki potencijal; trini potencijal;
uslovi drutvene ekonomije; kadrovski potencijal; finansijski potencijal I organizacioni
potencijal.
69. ime su odreeni tehniki uslovi preduzea (ta ih odreuje)?
Tehniki uslovi preduzea odreeni su karakteristikama proizvoda, karakteristikama
sredstava za rad I karakteristikama materijala I energije.
70. Navedite na koji nain karakteristike proizvoda odreuju tehnike uslove poslovanja?
Proizvod sa svojim fizikim I upotrebnim karakteristikama je namjenjen zadovoljenju
odreenih drutvenih potreba. Te potrebe e biti zadovoljene ako proizvod svojim
fizikim I upotrebnim karakteristikama I cijenom zadovoljava kupovnu tranju.
71. Navedite na koji nain karakteristike sredstva za rad odreuju tehnike uslove
poslovanja?
Karakteristike sredstava za rad se ogledaju kroz tehnoloke karakteristike procesa,
tehnike karakteristike sredstava za rad I radne karakteristike sredstava za rad.
72. Navedite na koji nain karakteristike materijala I energije odreuju tehnike uslove
poslovanja?
Djelovanje tehnikih faktora na organizacioni sistem preko krakteristika materijala I
energije formira se zavisno od dimenzija materijala I njihovih karakteristika.. Dimenzije
materijala mogu biti prilagoene konstrukcionim zahtjevima a mogu u manjoj ili veoj
mjeri odstupati od tih zahtjeva.
73. Na koji nain trini potencijal utie na materijalno organizacioni sistem?
Trini potencijal na materijalno organizacioni sistem I njegove rezultate utie preko
obima mogue realizacije roba I usluga, preko ulaznih I izlaznih cijena procesa I preko
nivoa ulaznih elemenata po jedinici rezultata.
74. ime je odreen obim realizacije I nivo cijena pojedinih proizvoda?
Obim mogue realizacije I nivo cijena zavisi od odnosa izmeu ponude I tranje. Ti
odnosi se mijenjaju pod uticajem brojnih faktora koji utiu na ponudu I tranju.
75. ime je odreena tranja za pojedinim proizvodom?
Nivoima cijena, izmjenom ukusa potroaa, pojavom novih proizvoda, promjenom cijena
supstituta, oekivanom promjenom cijena, promjenom broja potroaa, izmjenom
strukture potronje itd.
76. ime je odreena ponuda pojedinih proizvoda?
Nivo cijena, izmjene u tehnologiji, promjena cijena sredstava za proizvodnju, promjena
cijena drugih roba, oekivane promjene cijena, promjene asortimana proizvoda itd.
77. Kako se ljudski faktori/potencijali nekog preduzea mogu izraziti?
Kvalitativno I kvantitativno.
Stranica 9 od 19

Ekonomika preduzea

78. ime se izraava kvalitet ljudskih resursa?

Kvalitativni izraz ljudskih resursa izraava se kroz: obrazovnu strukturu radnika, strunu
strukturu radnika, starosnu strukturu, zdravstveno-socijalno stanje radnika, prema mjestu
I uslovima stanovanja.
79. ta ini organizacione potencijale preduzea?
Pod organizacionim sistemom podrazumijevamo kompoziciju ljudskih aktivnosti u
koritenju raspoloivog potencijala.
80. Kako se izraava finansijski potencijal preduzea?
Finansijski potencijal izraava se kroz mogunosti obezbjeenja potrebnih stalnih
sredstava, mogunosti nabavke potrebnih reprodukcionih materijala, isplata plata
radnicima I sl. Iz ovog proizilazi da je finansijski potencijal jedan od znaajnijih faktora
kvalitativnog I kvantitativnog razvoja materijalno organizacionog sistema.
Na sljedea pitanja odgovorite zaokruivanjem jednog ili vie tanih odgovora:
81. Personalni ratio jepokazatelj koji govori o :
a) Linim odnosima zaposlenika koji rade upreduzeu
b) Neformalnoj organizacionoj strukturi
c) Strukturi zaposlenihpo razliitim osnovama
d) Razumnim odnosimaizmeu zaposlenika I poslodavaca
e) A. I b.
f)
82. Prirodni potencijali obuhvataju sljedee:
a) Geoloke I hidroloke uslove
b) Trite radne snage
c) Organizacijske I kadrovske faktore
d) B. I c
e) Finansijski I trini potencijal
83. Karakteristike unutranjih prirodnih potencijala su sljedee:
a) Utiu na sva preduzea unutar jedne grane
b) Obuhvataju kadrovske I subjektivne potencijale
c) Obuhvataju line karakteristike zaposlenika preduzea
d) Razliiti su za svako preduzee pojedinano
e) Podrazumijevaju stepen tehnike opremljenosti

84. Finansijski potencijal preduzea se ispoljava kroz:

a) Blagovremeno izvravanje (plaanje)obaveza preduzea
b) Mogunost investiranja sa ciljem proirenja poslovanja
c) Mogunost nabavke potrebnih sredstava za proizvodnju
d) B. I c.
Stranica 10 od 19

Ekonomika preduzea
e) Sve navedeno
85. Kvalitet kadrovskog potencijala bitno je odreen:
a) Starosnom strukturom zaposlenika
b) Polnom strukturom zaposlenika
c) Nacionalnom strukturom zaposlenika
d) Obrazovnom strukturom zaposlenika
e) Socijalnom strukturom zaposlenika
f) Strunom strukturom zaposlenika
86. Prirodni potencijal rezultat je prirodnih uslova u kojima djeluje preduzee.Ovaj faktor
djeluje kao radna sredina (u najirem smislu rijei):
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
e) I da I ne
87. Spoljni prirodni potencijali djeluju jednako intenzivno na funkcionisanje svih preduzea
na odreenom prostoru.
a) Ne
b) Da
c) Da, ako___________________________________
d) Ne, jer___________________________________
e) I da I ne
88. Kadrovski potencijal preduzea odreen je brojem I kvalitetom zaposlenih radnika
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
e) I da I ne
89. Organizacioni faktori djeluju nezavisno od drugih, objektivnih faktora.
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
e) I da I ne
90. Organizacioni faktori imaju subjektivan karakter.
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
Stranica 11 od 19

Ekonomika preduzea
e) I da I ne
91. ta je proizvodnja? Definiite!
Proizvodnja je proces kada ovjek svojim radom na predmetima rada vri tehnoloke
promjene, u cilju dobijanja novih poizvoda.
92. Navedite osnovne karakteristike proizvodnje? Pojava novih upotrebnih vrijednosti;
proces ljudskog rada koji se odvija u tehnolokom postupku; ulaganje sredstava za
proizvodnju i ulaganje radne snage
93. ta je finalno troenje a ta ekonomsko troenje?
Pod finalnim troenjempodrazumijevamo zavrni oblik troenja materijalnog dobra, kao
to je ishrana, odjevanje...
Ekonomsko troenje ili rabaenje je zapravo zastarijevanje stalnog sredstva usljed
napretka nauke
94. ta je proizvodno troenje i koji su njegovi osnovni efekti?
S obzirom da se ekonomsko troenje obavlja u proizvodnji i zbog proizvodnje, ono se
naziva proizvodno troenje, odnosno proizvodna potronja. Ekonomska sutina i
ekonomska vrijednost predmeta koji se troe u proizvodnji niti se gube niti se unitavaju
ovom proizvodnom potronjom. Efekat te potronje jeste samo tehnika izmjena jednih
upotrebnih kvaliteta u druge, odnosno tehnoloka metamorfoza jednih tehnikih
karakteristika u druge.
95. ta je proizvedena vrijednost?
Proizvedena vrijednost je izraz drutvenopriznatih ulaganja elemenata proizvodnje, koja
predstavljaju uslov za dobijanje novog proizvoda.
96. ta je prenijeta vrijednost i od ega se sastoji?
Prenijeta vrijednost je vrijednost koja je u novi proizvod prenijeta sa sredstava za
proizvodnju, kao posljedica drutvenog priznanja njegovog troenja da bi se dobio novi
proizvod. Prenijeta vrijednost se sastoji od vrijednosti sredstava za proizvodnju,
vrijednosti utroenog materijalai vrijednosti utroenih sredstava za rad.
97. Kakav je odnos trine cijene proizvoda i proizvedene vrijednosti proizvoda? Objasnite
ime je taj odnos odreen!
Da li e i u kojoj mjeri trina vrijednost, izraena trinom cijenom, odstupati navie ili
nanie od proizvedene vrijednosti zavisi od toga u kojoj mjeri je proizvoa tog
proizvoda uspio da ocjeni drutvenu cjelishodnost proizvodnje upravo takvog proizvoda i
u onim koliinama u kojima ga je proizveo.
98. Objasnite/nabrojte koji su osnovni faktori troenja elemenata reprodukcije?
Drutveni, tehniki i organizacioni faktori.
99. Kako drutveni faktori utiu na troenja (vrijednosti) u proizvodnji?
Stranica 12 od 19

Ekonomika preduzea
Uticaj drutva na troenje vrijednosti u proizvodnji, u robno-novanoj privredi ispoljava
se u prvom redu kroz djelovanje trinih zakona i trinih odnosa izmeu ponude i tranje
na odstupanje trine cijene od vrijednosti.
100.
kakav odnos moe da postoji izmeu stvarnih troenja i objektivno uslovljenih
troenja i ime je taj odnos odreen?

101.
Kako organizacioni faktor moe uticati na utroke elemenata proizvodnje, a kako
na nabavne cijene elemenata reprodukcije?
Ako se poe od fizikih utroaka konstatovae se da su oni skoro redovno vei od
objektivno neophodnih utroaka. Do ovih poveanja troenja dolazi zbog niz
organizacionih nedostatka i slabosti u organizovanju procesa proizvodnje. Pod dejstvom
organizacionih faktora konkretne nabavne cijene mogu biti vie ili nie od prosjenih
trinih cijena sredstava za proizvodnju.Ako su one vie poveavaju se utroene
vrijednosti sredstava za proizvodnju, ako su nie utroene vrijednosti se smanjuju.
102. Objasnite odnos utroene i proizvedene vrijednosti?
Utroena vrijednost nije ravna proizvedenoj vrijednosti zbog toga to se kao ekvivalent
utroka radne snage ne troi cijela nova vrijednost i zbog toga to utroene vrijednosti
odstupaju od proizvedene vrijednosti pod dejstvom drutvenih, tehnikih i organizacionih
faktora na proizvodnju.
103.
Navedite koje pojavne oblike sredstva mogu da prime u procesu proizvodnje?
Novac, roba, sredstva za rad i predmeti rada.
104.U kom pojavnom obliku se javljaju slobodna (deblokirana) sredstva?
U novanom obliku
105. Objasnite znaenje pojma slobodna sredstva?
Slobodna sredstva su vrijednosti u novanom obliku. Sredstva u tome obliku nisu vezana za bilo
koji odreeni proces proizvodnje. Ona su slobodna, raspoloiva da se veu ili angauju za neku
odreenu proizvodnju ili za izvrenje odreene funkcije u procesu reprodukcije.
106.ta je angaovanje sredstava i kako se deava/vri?
U svakom drugom obliku osim u novanom sredstva koja su vezana za proces proizvodnje
angaovana su u tom procesu u nekom namjenskom obliku u kome se ostvaruje njihova funkcija
u reprodukciji. Ova su sredstva tom specifinom namjenom i svojim sopstvenim
karakteristikama blokirana ili vezana za njihovu funkciju, ona su angaovana u reprodukciji.
107. Na koji nain se manifestuje angaovanje sredstava?
Angaovanje sredstava se manifestuje kroz kroz njihovo vezivanje za odreenu funkciju, u
njihovom blokiranju , kojim ona gube univerzalnu raspoloivost. Angaovanje sredstava,
odnosno nihovo vezivanje za funkciju poinje u trenutku promjene njihovog pojavnog oblika u
procesu reprodukcije i to u trenutku njihovog prelaza iz novanog oblika u poetni robni oblik,
Stranica 13 od 19

Ekonomika preduzea
ime mijenja svoj upotrebni kvalitet od univerzalnog u specijalni. Sredstva ostaju angaovana
ili blokirana sve do trenutka kada se realizacijom proizvoda na tritu ne oslobode, tj. do
trenutka u kome prelaze iz zavrnog robnog u zavrni novani oblik , ime ponovo mijenjaju
svoj upotrebni kvalitet od specijalnog u univerzalni.
108.Objasnite znaenje pojma proste, proirene i umanjene reprodukcije?
Ako se reprodukcija obavlja na istim osnovama zovemo je prostom ili jednostavnom
reprodukcijom. Kada se radi o prostoj reprodukciji to je pokazatelj da jedno drutvo, zajednica,
narod ili drava nemaju dovoljno vika proizvoda , odnosno da viak rada i viak proizvoda koji
se ostvaruju neracionalno se rasporeuju. Umanjena ili opadajua reprodukcija je takvo stanje u
kom je veliina drutvenog proizvoda manja od predhodnog. Umanjena reprodukcija je
posljedica razliitih problema u kojima se jedna zajednica nalazi. Obnavljanje proizvodnje na
uveanim osnovama nazivamo proirenom reprodukcijom.
109.
Objasnite ta znai deblokiranje sredstava i kako se ono vri?
Deblokiranje sredstava je prelazak sredstava iz zavrnog robnog u zavrni novani oblik.
110.Na koji nain se moe izvriti skraivanje ciklusa angaovanja sredstava na trajanje
odreeno tehnolokom fazom, tj. fazom proizvodnje?
Primjenom osnovnog principa funkcionisanja ekonomije vri se pritisak radi skraivanja
vremena toka njihovog kruenja, u cilju ubrzanja reprodukcije, ali pri svemu tome postoji jedan
tehniki minimum i jedan ekonomski optimum vremena koje sredstva treba da provedu u
svakom pojavnom obliku.
Na sljedea pitanja odgovorite zaokruivanjem jednog ili vie tanih odgovora:
111.Proizvedena vrijednost sastoji se od:
a) Nove (novostvorene ) vrijednosti
b) Vrijednosti utroenih sredstava za proizvodnju
c) Prenijete vrijednosti
d) Utroaka elemenata reprodukcije
e) Drutveno priznatog troenja elemenata reprodukcije
112.Stvarna troenja elemenata reprodukcije odstupaju od objektivno uslovljenihtroenja
zbog:
a) Razloga organizacione prirode
b) Djelovanja subjektivnihfaktora
c) Vjetine zaposlenih u obavljanju svojih radnih zadataka
d) Drutvenih i tehnikih uslova
e) Sve navedeno
113.Angaovanje/blokiranje sredstava podrazumijeva sljedee:
a) Vezivanje sredstava za proces proizvodnje
b) Sredstva mijenjaju svoj robni oblik u neki drugi materijalni oblik
c) Sredstva su blokirana do momenta realizacijeprodatih proizvoda na tritu
d) Sredstva postaju univerzalno raspoloiva
e) Uvoenje sredstava u funkciju
Stranica 14 od 19

Ekonomika preduzea

114.Proizvodno troenje ima sljedee karakteristike:

a) To nije finalno troenje
b) Podrazumijeva stvaranje novogupotrebnog kvaliteta
c) Ne podrazumijeva troenje radne snage
d) B. I c.
e) Ovo troenje deava sesamo na predmetima koji se prerauju
115.Troenje radne snage u procesu proizvodnje ima sljedee karakteristike:
a) Angaovanje ovjeka u procesu proizvodnje nije neophodno
b) Podrazumijeva troenje fizike i intelektualne snage
c) Procesom proizvodnje dolazi do materijaliziranja ljudskog rada
d) Rezultira zamorom radnika
e) Podrazumijeva gubitak ovjekove bioenergije
116.Upotrebna vrijednost proizvoda predstavlja sposobnost proizvodada zadovolji odreenu
potrebu( radi koje je proizveden).Ona je odreena tehnikim karakteristikama proizvoda
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
e) I da I ne
117.Trina cijena proizvoda nikada nije jednaka vrijednosti proizvoda
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
e) I da I ne
118.Drutvenopotrebno vrijeme proizvodnje je vrijeme potrebno da se obavi neki radni
proces ( neka proizvodnja) u datim, postojeim, objektivno odreenim uslovima
proizvodnje:
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
e) I da I ne
119.Dva preduzea koja proizvodepod razliitim tehnikim uslovima imaerazliite utroke
elemenata reprodukcije I razliite rezultate proizvodnje:
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
e) I da I ne

Stranica 15 od 19

Ekonomika preduzea
120.

Angaovanje, blokiranje sredstava deava se u momentu transformacije sredstava

iz novanog oblika u nenovani oblik:
a) Ne
b) Da
c) Da, pod uslovom da ___________________________________
d) Ne, pod uslovom da___________________________________
e) I da I ne
121.
Navedite koje osnove moemo koristiti za klasificiranje sredstava preduzea?
Naturalni oblici sredstava i ekonomski oblici sredstava.
122.
ta odreuje strukturu sredstava u preduzeu?
Vrste djelatnosti, karakteristike tehnolokog procesa, stepen tehnike opremljenosti rada,
organizaciono ustrojstvo, obim i asortiman proizvodnje, finansijska snaga, stepen razvitka
proizvodnih snaga u djelatnosti i grani i ekonomska politika drutvau pojedinim etapama
ekonomskog razvoja.
123.
Na koje naine sredstva treba da budu prilagoena zadatku preduzea?
Za normalno funkcionisanje preduzea potrebno je da sredstva odgovaraju namjeni kako po
obimu tako i po strukturi, to je od bitnog ekonomskog znaaja za svaki organizacioni
sistem , s obzirom na to to je dinamika strukture sredstava istovremeno i faktor i element
ekonomije, njen uzrok i njena posljedica. Za normalno funkcionisanje, odnosno za uspjeno i
efikasno obavljanje poslovne aktivnosti nuno je da se u strukturi sredstava i dinamici te
strukture ostvaruje u odnosu na zadatak materijalno organizacionog sistema u
makroekonomskom okruenju kvalitativna, kvantitativna i vremenska usklaenost.
124.

Izvrite klasifikaciju sredstava preduzea s obzirom na nain njihovog

reprodukovanja, tj. Na nain prenoenja njihove vrijednosti?
Slobodna u odnosu na proizvodnji i vezana za proces proizvodnje.

125.
Izvrite klasifikaciju sredstava preduzea sa naturalnog (tehnikog) aspekta?
Osnovni materijal na kojem se obavlja tehnoloki proces, mterijal za potpomaganje
tehnolokog procesa, materijal za organizovanje procesa rada i reprodukcije, sredstva za
rad pomou kojih se obavlja proces rada.
126.
Izvrite klasifikaciju sredstava preduzea sa ekonomskog aspekta?
Obrtna sredstva i stalna sredstva.
127.

Objasnite ta su obrtna sredstva i navedite osnovne karakteristike obrtnih

sredstava?
Obrtna sredstva su ona sredstva koja u jednom ciklusu reprodukcije proizvoda za iju
proizvodnju slue potpuno gube svoju upotrebnu vrijednost koja se prenosi u vrijednost
novog proizvoda. Ta sredstva imaju karakter obrtnih sredstava s obzirom na to to se njihova
vrijednost obrne u jednom ciklusu reprodukcije.
128.

Izvrite klasifikaciju obrtnih sredstava preduzea?

Stranica 16 od 19

Ekonomika preduzea
Obrtna sredstva preduzea sainjavaju: novana sredstva, potraivanja iz poslovnih odnosa,
sredstva u obraunu i zalihe.
129.
Kako se moe izvriti klasifikacija materijala?
Osnovni materija, pomoni materijal i energija i reijski materijal.
130.

Objasnite ta su stalna sredstva i navedite osnovne karakteristike stalnih

sredstava?
Sredstva koja u jednom ciklusu reprodukcije proizvoda, ijoj proizvodnji slue, samo djelimino
prenose svoju vrijednost, zadravajui upotrebne karakteristike do kraja svog funkcionalnog
vijeka nazivaju se stalna sredstva. Njihova se vrijednost reprodukuje u potpunom iznosu tek
poto se potpuno istroi njihova upotrebna vrijednost.
131.
Izvrite klasifikaciju stalnih sredstava preduzea?
U obliku stvari (npr.graevinski objekti,oprema-maine,ureaji;ume i dugogodinji
zasadi;osnovno stado;zemljite)
U obliku prava i dugoronih ogranienja(npr. materijalna prava;osnivaka
ulaganja,kredit..)
132.
ta je amortizacija i koji su njeni zadaci?
Amortizacija predstavlja postepeno prenoenje vrijednosti stalnih sredstava na gotove
proizvode i usluge. Zadaci amortizacije su: to vjernije odraziti troenje stalnih sredstava
i smanjivanje njihove vrijednosti, odrediti dio vrijednosti stalnog sredstva koji je
prenesen na proizvode i usluge, osigurati obnavljanje dotrajalih stalnih sredstava, a time i
kontinuitet procesa reprodukcije.
133.
Navedite stalna sredstva za koje ne postoji obaveza obrauna amortizacije?
Zemljite, stalna sredstva u pripremi, javni putevi, tuneli, mostovi, ume i sl.
134.

Objasnite ta je koeficijent angaovanja sredstava, navedite obrazac za njegovo

izraunavanje I njegovu vrijednost za razliite vrste sredstava!

135.

Objasnite u kakvom odnosu stoje koeficijent reprodukovanja I

koeficijentangaovanja sredstava!

136.

Navedite faze angaovanja sredstava u procesu reprodukcije!

Stranica 17 od 19

Ekonomika preduzea

137.

Koje faze ukljuuje ciklus reprodukcije?

138.

Navedite kakvi/koji izvori sredstava mogu biti koriteni u preduzeu!

Na sljedea pitanja odgovorite zaokruivanjem jednog ili vie tanih odgovora:

139.
a)
b)
c)
d)
e)
140.

Suma angaovanih sredstava predstavlja:

Sva stalna sredstva koja se koriste u proizvodnji
Vrijednosni izraz sume minulog rada kojise ulae u proizvodni proces
Zbir stalnih I obrtnih sredstava kojima raspolae preduzee
B. I c.
Samo ona sredstva koja su trenutno u upotrebi

e)

Angaovana sredstva utiu na poslovni uspjeh:

Svojom veliinom
Kao troak
Svojom blokiranou
B. I c.
Svojom strukturom
U kategoriju stalnih sredstava u obliku stvari ubrajamo
Zalihe materijhala na skladitu
Stvarna sredstva stalno prisutna u preduzeu
Zemljite, zgrade, opremu, ume
A. I b.
Dugogodinje zasade I osnovno stado
U kategoriju stalnih sredstava uobliku prava I dugoronih potraivanja ubrajamo:
Upisan,a neuplaen kapital
Materijalna prava, osnivaka ulaganja, godwill
Zemljite, zgrade,opremu, ume
Uea, ppotraivanjau vezi sa pribavljanjem stalnih sredstava I po osnovu
dugoronih plasmana
A. I b.

a)
b)
c)
d)

Stalna sredstva u oblikustvari sa aspekta ekonomske funkcije dijele se na :

Stalna sredstva u pripremi I stalna sredstva van upotrebe
Vlastita stalna sredstva I tua stalna sredstva
Stalna sredstva u upotrebi
A. I c.

a)
b)
c)
d)
e)
141.
a)
b)
c)
d)
e)
142.
a)
b)
c)
d)

143.

Stranica 18 od 19

Ekonomika preduzea
e) Stalna sredstva nemaju ekonomsku funkciju
144.
a)
b)
c)
d)
e)

Da li se moe utvrditi parcijalni koeficijent angaovanja u razliitim fazama

proizvodnje?
Ne
Da
Da, pod uslovom da ___________________________________
Ne, pod uslovom da___________________________________
I da I ne

145.
a)
b)
c)
d)
e)

U poljoprivrednim preduzeima se dugogodinji zasadi I osnovno sado ubrajaju u

stalna sredstva
Ne
Da
Da, pod uslovom da ___________________________________
Ne, pod uslovom da___________________________________
I da I ne

146.
a)
b)
c)
d)
e)

Nabavna vrijednost stalnog sredstva je suma fakturne vrijednosti I trokova

amortizacije
Ne
Da
Da, pod uslovom da ___________________________________
Ne, pod uslovom da___________________________________
I da I ne

147.

Godwill predstavlja razliku izmeu trine vrijednosti preduzea I

knjigovodstvene vrijednosti preduzea

a)
b)
c)
d)
e)

Ne
Da
Da, pod uslovom da ___________________________________
Ne, pod uslovom da___________________________________
I da I ne

a)
b)
c)
d)
e)

148.U sluaju primjene kombinovanog sistema za obraun amortizacije otpisana

vrijednost stalnog sredstva u zadnjoj godini vijeka trajanj bie jednaka nabavnoj
vrijednosti.
Ne
Da
Da, pod uslovom da ___________________________________
Ne, pod uslovom da___________________________________
I da I ne

Stranica 19 od 19