1.

Definisati pojam sistem i navesti njegovu klasifikaciju prema

razliitim kriterijima?
Pojam sistem se svakodnevnoj komunikaciji esto upotrebljava sa dosta
razliitim terminolokim znaenjima. Ipak, za vedinu definicija zajedniko je
postojanje sljedede tri osnovne kategorije:
- postojanje skupa objekta (elemenata),
- postojanje veza izmeu objekata (skup veza),
- funkcionisanje sistema.
Sistem je skup objekata (komponenti) i njihovih veza (meusobno povezanih
objekata) koji ine cjelinu u svrhu postizanja nekog cilja. Ukratko, sistem je
svaki ureen skup od najmanje dva elementa koji zajedno interakcijom
ostvaruju funkciju cjeline
Sistem je na najvioj razini openitosti predstavljen izrazom:
S = (K, R, F)s,t

gdje su:
S - sistem
K - komponente sistema
R - relacije (interakcija komponenti)
F - funkcija sistema
s,t - prostorno vremenski okvir promatranja.

Sistemi se mogu klasifikovati prema razliitim kriterijima, npr.:

- sa stanovita formiranja: prirodni i vjetaki,
- prema stepenu apstrakcije: apstraktni i realni,
- prema promjeni u vremenu: statiki i dinamiki,
- prema odreenosti ponaanja: deterministiki i stohastiki,
- prema stepenu sloenosti: prosti i sloeni,
- prema povezanosti sa okolinom: otvoreni i zatvoreni.
2. Definisati pojmove informacioni sistem i objasniti znaenje
integriranog informacioni sistem !
Informacioni sistem (IS) je sistem u kome se veze izmeu objekta sistema i
veze sistema sa okolinom ostvaruju razmjenom informacija. Svaki sistem koji
osigurava informacije neophodne za funkcionisanje nekog drugog sistema
predstavlja informacioni sistem tog sistema. Informacioni sistemi se mogu
predstaviti i kao skup elemenata (podaci, kadrovi, oprema, metode,
informacije) i djelatnosti koje osiguravaju transformaciju podataka u
informacije i prezentaciju informacija korisnicima.
Pod pojmom "Integrirani informacioni sistem" se podrazumijeva visoko
organizirana povezanost svih funkcija, u smislu efikasne i efektivne
povezanosti osoblja, opreme i sredstava, kojima je cilj prikupljanje, kreiranje,
obrada, memorisanje, koritenje, izdavanje i prenos podataka, a sve kao
odgovor na potrebe donositelja odluka na svim razinama
preduzeda/institucije, kao i potrebe svakodnevnog rada. Kod toga se ima
interaktivan rad svakog korisnika s bazom podataka. Integrirani informacioni
sistem (IIS) predstavlja sreen i organiziran sistem koji osigurava

pravovremene i tane informacije, kao podloge za donoenje upravljakih

odluka.

3. Objasniti podatak i informacija. ta se podrazumijeva pod

obradom podataka i na kojim je aktivnostima zasnovan proces
promjene podataka u informaciju ?
U najvedem broju sluajeva pojam informacije se pokuava definisati pomou
izraza podatka (i obrnuto), ili pomou izraza injenica i pokazatelj. Jedan od
primjera definisanja pojma podatka je da podatak predstavlja bilo kakvu formu u
kojoj je fiziki zabiljeen neki dogaaj, zapaanje ili injenica.
Definicija pojma podatka: podatak je kodirana predstava neke osobine, nekog
koncepta, objekta, injenice ili dogaaja u realnom sistemu.
Bez detaljnog ulaenja u razmatranju pojma informacije, jedna od definicija,
odabrana u svrhu razumijevanja informacionog sistema, glasi da informacija
predstavlja protumaeni podatak tj. znanje koje se moe izvudi iz podataka.
Rije informacija, u svakodnevnom govoru, ima smisao obavjetavanja,
objanjenja, prenoenja znanja i sl. Za pojam informacije uobiajene su i druge
definicije kao npr. "informacija je kapacitet povedanja znanja" [I. Wilson, 1975] ili
"informacija je neto to ukida ili smanjuje neodreenost". Informacija je podatak
kojeg je subjekt koji ga prima protumaio, pa se moe redi da je podatak
objektivna, a informacija subjektivna kategorija. Da li de se podatak
transformisati u informaciju zavisi od vie faktora: sadraja i forme podataka,
znanja primaoca, skupa zadataka koje primaoc treba da rjeava.
-Pod obradom podataka se podrazumijeva skup aktivnosti koje prevode
podatak u oblik koji je upotrebljiv krajnjem korisniku.
Da bi podatak postao informacija potrebno ga je interpretirati. Proces promjene
podataka u informacije, zasnovan je na sljededim aktivnostima:
- prikupljanje kojim se definiu potrebni podaci, identifikuju izvori i naini
prikupljanja podataka,
- organizovanje kojim se ureuju, predstavljaju i formatizuju podaci za koritenje
u ostalim procesima informisanja,
- analiza kojom se vri tumaenje podataka i njihova transformacija u informacije,
- uvanje kojom se vri njihovo skladitenje primjenom ureaja za uvanje
podataka, kao to su magnetni diskovi, trake, optiki diskovi, itd.

4. Osnovni ciljevi zbog kojih se razvijaju informacioni sistemi

Osnovni ciljevi zbog kojih se razvijaju informacioni sistemi su:
- Skradivanje vremena reagovanja, odnosno odziva organizacionih sistema i
kvalitetnije odluivanje, odnosno postupanje, tj. blagovremeno informisanje svih
upravljakih nivoa u skladu sa njihovim potrebama.
- Stalno prikupljanje podataka ijom obradom se dobijaju informacije o svim
bitnim performansama posmatranog sistema, stanju, rokovima, trokovima,
kvalitetu, rezultatima rda, pouzdanosti, itd.

- Obezbjeenje potpune historije posmatranog sistema radi analiza i

prognoziranja stanja sistema u bududnosti, tj. trajno uvanje podataka, sve dok
su aktuelni, i mogudnost ocjenjivanja efikasnosti sistema i njegovih elemenata.
- Minimiziranje runog rada na dokumentaciji.
5. Osnovni zahtjevi koji se postavljaju pred informacioni

sistem( neovisno od konkretnog cilja)

Osnovni zahtjevi koji se postavljaju pred informacioni sistem (upravljaki),
nezavisno od konkretnog cilja, jesu:
- potpunost (informacioni model treba da sadri relevantne elemente, logike i
kvantitativne veze i povezujude podatke),
- precizno definisani putevi prolaska informacija od popunjavanja primarnog
oblika voenja informacija do njihove sistematizacije u sabirnim oblicima,
- fleksibilnost (sposobnost sistema da odgovori na promjene u delujudem
sistemu),
- ekonominost (trokovi u odnosu na kvalitet),
- sigurnost (osiguranje podataka od gubljenja, falsifikovanja, pogrene obrade,
unitavanja, krae), kao i osiguranje tanih i pravovremenih informacija,
- hijerarhijska organizacija sistema sa definisanim pravima i obavezama,
- provjerljivost (mogudnost provere i rekonstrukcije dobijenih podataka).

6. Osnovne funkcije IS ?
Osnovne funkcije IS su:
- Funkcija informisanja ostvaruje se sa svrhom da se korisnicima osiguraju
adekvatne informacije za potrebe rukovoenja i upravljanja. Ona je glavni razlog
postojanja IS u samom
sistemu. Funkcija informisanja treba da obezbijedi najvii stepen informisanja pri
odluivanju i upravljanju.
- Funkcija dokumentacije slui za obezbjeivanje dokumentacije u svrhu
ostvarivanja komunikacionih veza izmeu raznih podsistema i okruenja. Ovo je
posebno vano kod raunarskih sistema kod kojih se automatizovano obavlja
knjienje poslovnih dogaaja.
Osnovna funkcija informacionih sistema je da donosiocima raznih odluka
prikazuje informacije potrebne za odluivanje. Funkcionisanje sistema ostvaruje
se kroz tri posebne faze.
Funkcionisanje sistema ostvaruje se kroz tri posebne faze:
Ulaz prikupljanje podataka
Obrada podataka.
Koritenje podataka i informacija
7. Navesti elemente sistema i koje elemente mora imati svaki IS ?
Mogu se izdvojiti sljededi elementi sistema i definisati njihove glavne osobine:
- podsistemi, odnosno komponente koje pripadaju sistemu,
- granice koje definiu opseg sistema,
- okolina, sve to je izvan granica sistema ali utie na sistem,
- ulazi, elementi koji ulaze u sistem iz okoline,

- izlazi, elementi koji naputaju sistem,

- interfejs je veza izmeu sistema i njegove okoline,
- ogranienja, koja sainjavaju unutranji i vanjski inioci,
- karakteristike, koje opisuju organizaciju, interakciju, meuzavisnost i
integrisanost.
Svaki informacioni sistem mora imati:
- elemente baze podataka,
- elemente programske podrke,
- elemente tehnike podrke,
- elemente kadrovske podrke.
8. Koje komponente ine strukturu IS ?
Strukturu informacionog sistema ine:
- Hardware raunarskog sistema ini materijalno-tehnika komponenta
informacionog sistema, odnosno fizike jedinice raunarskog sistema
namijenjene procesiranju i prijenos u podataka, tj. svi fiziki ureaji koji
obezbjeuju ulaz, izlaz, obradu, memorisanje (uvanje) i prikazivanje
podataka.
- Software raunarskog sistema, predstavlja nematerijalnu komponentu
informacionog sistema u vidu raunarskih programa koji su ugraeni u
hardver i koji diktiraju nain obrade podataka, tj. aplikativni i sistemski
softver koji daju instrukacije hardveru koje zadatke treba uraditi i kojim
redoslijedom.
- Dataware ili podaci, ovu komponentu obuhvataju podaci, informacije i
znanja, shvadeni kao informacioni resursi koji postaju izuzetno vrijedna
imovina svake organizacije.
- Lifeware ili kadrovska komponenta ine svi ljudi koji u bilo kojoj funkciji
uestvuju u radu sa informacionom tehnologijom, bilo kao profesionalni
informatiari, bilo kao korisinici rezultata obrade podataka.
- Orgware ili organizaciona komponenta, obuhvata organizacione
postupke, metode i naine kojima se usklauje, tj. koordinira rad svih
komponenata informacionog sistema, kako bi one inile skladnu i
funkcionalnu cjelinu.
- Netware ili mrena komponenta se odnosi na raunarske i
telekomunikacijske mree za povezivanje raunara u cilju razmjene
podataka i komunikacija izmeu fiziki udaljenih raunara, pa se moe redi
da estu komponentu informacionog sistema ine telekomunikaciona
sredstva i veze za prijenos podataka na daljinu, tj. netware se sastoji se od
hardvera i softvera koji prijenos i podatke i omogudava dijeljenje podataka
i resursa izmeu povezanih raunara.
9. Kakvi IS mogu biti u zavisnosti od primjenjenih sredstava rada ?
1) Na osnovu primjenjenih sredstava rada, informacioni sistemi mogu biti:
- manuelni-neautomatizovani (klasini) informacioni sistemi,
- automatizovani ili raunarom podrani IS - karakteriu se time to je obrada i
izdavanje informacija o realnom sistemu automatizovana.

10.
Navesti IS na osnovu njihove namjene i opisati njihovu
namjenu?
2) Na osnovu namjene (prema objektnim sistemima koje informacioni sistemi
podravaju):
- opti (poslovni) informacioni sistemi,
- raunovodstveno - knjigovodstveni informacioni sistemi (RK),
- informacioni sistemi za automatizaciju kancelarijskog poslovanja,
- tehniki ili proizvodno - tehniki informacioni sistemi,
- sistemi za planiranje i upravljanje procesima rada - principijelno se odnose na
prekidne procese rada,
- sistemi za nadzor procesa rada - odnose se na kontinualne procese rada, to je
procesna informatika,
- sistemi specijalne namjene.
Informacioni sistem tehnolokog i/ili organizacionog (poslovnog) sistema jest onaj
dio tog sistema koji stalno obezbjeuje potrebne informacije za sve nivoe
upravljanja i odluivanja i sa te take gledita moe mu se pridruiti atribut
upravljaki i definisati na sljededi nain: upravljaki informacioni sistem je sistem
koji prenosi, uva i obrauje podatke i informacije potrebne za upravljanje.
Operativni informacioni sistemi, kao posebna vrsta informacionih sistema, su
glavni proizvoai informacija za vie klase informacionih sistema. Iako nisu
direktno orijentisani prema odluivanju, izlazne informacije ovih sistema
predstavljaju ulazne veliine za druge klase informacionih sistema. Upravo zbog
tih svojih karakteristika, ovi informacioni sistemi su podloga za razvoj viih klasa
informacionih sistema.
Sistem za podrku odluivanju je interaktivni i na raunaru zasnovan informacioni
sistem koji pomae u donoenju odluka na osnovu nestruktuiranih podataka.
11.
Podjela po nainu primjene ?
Po nainu primjene razlikujemo sljedede osnovne vrste IS:
- informacioni sistemi za pronalaenje i skladitenje informacija,
- informacioni sistemi za obradu podataka.
15. ta su ES (eksterni sistemi) i emu slue ?

Ekspertni sistemi mogu da budu shvadeni kao poseban oblik sistema podrke
odluivanju, dok prema drugim shvatanjima oni predstavljaju novi stepen razvoja
u evolucionoj ljestvici informacionih tehnologija. Ekspertni sistem je inteligentni
raunarski program koji se koristi znanjima i procedurama zakljuivanja radi
rjeavanja problema koji su dovoljno teki da njihovo rjeavanje zahtijeva
ovjekovu ekspertizu. ES su programski sistemi koji sadre ljudsko znanje i koriste
ga u rjeavanju problema iz oblasti vjetake inteligencije.
16. ta su hibridni sistemi ?

HS nastaju integracijom dva ili vie kompjuterski baziranih IS. Razvijeno je vie
klasa HS, a meu osnovne spadaju integracija DSS i ES, integracija ES i
neuronskih mrea, aspekti globalne integracije vie IS. Oblici integracije dva ili

vie IS meusobno se razlikuju po arhitekturnim rjeenjima spajanja sistema.

Integracija ES i DSS se moe izvesti na dva osnovna naina:
1. ES integrisan kao DSS komponenta,
2. ES kao posebna komponenta DSS.
17. Objasniti pojam razvoja IS.Koji su osnovni problemi razvoja i upravljanja
razvojem informacionih sistema?Objasniti struktuirani pristup razvoja IS.

Pojam razvoja informacionih sistema obuhvata sve aktivnosti vezane za

planiranje, projektovanje, izgradnju, uvoenje i testiranje informacionih sistema.
Obzirom da se organizacioni ambijenti i tehnologije tokom vremena mijenjaju,
javljaju se potrebe za novim sistemima ili su potrebne znaajnije izmjene
postojedih sistema da bi nastavili da ispunjavaju ciljeve zbog kojih se primjenjuju.
Ovo ukazuje na injenicu da je razvoj IS kontinuiran (neprekidan) proces. Razvoj
informacionih sistema je kompleksna djelatnost koja zahtijeva sistemski pristup,
metodologiju primjerenu tehnolokim i drugim mogudnostima. Osnovni cilj
razvoja informacionog sistema je izgraditi sistem koji radi i koji je pouzdan,
unutar zadanih granica. To podrazumijeva izgraditi sistem koji zadovoljava
poslovne ciljeve, prema zahtjevima korisnika, u prihvatljivom vremenu i po
opravdanoj cijeni. Neophodno je imati strategijsku sliku razvoja IS, koja de
obezbjediti kompatibilnost sistema i biti fleksibilna u prihvatanju nove
tehnologije. Pri razvoju IS potrebno je omoguditi razmjenu podataka izmeu
korisnika, to podrazumijeva zajedniku mreu za prenos, zajedniki model
podataka i njihov standardni oblik.

Neki od problema koji se mogu pojaviti prilikom razvoja IS su: prekoraenje

planiranog vremena i finansijskih sredstava, neispunjavanje zahtjeva, odnosno
neodgovarajudi sistem, nepouzdanost, nesigurnost, neelastinost IS u primjeni,
kao i tekode u odravanju IS. Osnovni problemi razvoja i upravljanja razvojem
informacionih sistema jesu problemi savladavanja njihove sloenosti i realizacije
programskih rjeenja koja su adekvatna potrebama sistema.
Strukturirani pristup je opta tehnika u realizaciji programskog proizvoda i moe
se koristiti u okviru faza snimanja i analize, projektovanja i programiranja, a
zasniva se na sljededim principima:
postepeno dekomponovanje sloenog sistema na manje sloene podsisteme,
nezavisna izgradnja podsistema
integracija nezavisno izgraenih komponenti u jedinstvenu cjelinu, i
odvajanje pojma projekta programskog proizvoda od pojma njegove realizacije.
Strukturirani pristup razvoja informacionih sistema zasnovan je na specifikaciji
funkcija sistema, dok je objektno orjentisani pristup zasnovan na injenici da
sistem predstavlja skup meusobno povezanih objekata, gdje se stanje sistema
sagledava kao stanje objekata posmatranog sistema, a operacije nad objektima
kao realizacija funkcija sistema. Danas se u razvoju informacionih sistema sve
vie koristi objektno orjentisani pristup.

18. Objasniti metodoloke pristupe za savladavanje sloenosti sistema.

Koritenjem sljededa dva metodoloka principa moe se savladati sloenost

sistema:
dekompozicija sloenog sistema na manje, lake savladive dijelove,
podjela cjelokupnog procesa razvoja informacionog sistema na faze.
Za dekompoziciju sloenog sistema na manje, lake savladive dijelove koristi se
strukturirani pristup i objektno orjentisani pristup. Primjer dekompozicije moe
biti razvoj IS po njegovim komponentama, tj. moe se odvojeno razvijati
komunikacijska komponenta od softvera i sl. Naravno, pri tome se mora voditi
rauna o relacijama izmeu komponenti jer zajednikim djelovanjem i relacijama
pojedinih komponenti IS moe izvriti funkciju zbog koje je projektovan.
Na raspolaganju su i razni CASE alati koji se koriste u strukturiranom pristupu i
koji su se posljednjih 20 tak godina intenzivno razvijali.
19. Nabrojati najvanije principe razvoja IS.
U cilju efikasnijeg i breg razvoja informacionog sistema neminovno je da svi
lanovi razvojnog tima budu naisto sa principima razvoja sistema. Po velikom
broju strunjaka iz oblaszi ICT tehnologija, principi razvoja informacionog sistema
se mogu klasificirati u tri grupe:
opti principi,
principi u realizaciji razvoja (esto pominjani kao modeli razvoja),
principi prilaza razvoju (u literaturi poznati kao filozofije razvoja).
Najvaniji principi razvoja informacionih sistema su:
ukljuivanje vlasnika i korisnika u proces razvoja sistema,
utvrivanje kljunih faza i aktivnosti u razvoju informacionih sistema,
utvrivanje standarda za konzistentan razvoj i dokumentiranje aktivnosti
razvoja,
ocjena finansijskih ulaganja u informacione sisteme,
sloboda da se procijeni ili revidira projekat IS sa aspekta trokova, vremena ili
ciljeva,
strukturiranje i konkretizovanje svake faze,
procjena sposobnosti informacionog sistema za rast i promjene.
20. Nabrojati i ukratko objasniti faktore znaakne za uspjean razvoj IS.

Faktori uspjenog razvoja IS su mnogobrojni i razliitog znaenja. Oni mogu

doprineti razvoju IS definisanih karakteristika, na vrijeme i u okviru planiranog
budeta.
Faktori znaajni za uspjean razvoj IS su sljededi:

 podrka najvieg rukovodstva,

ukljuivanje korisnika u sve faze razvoja,
koritenje dokazane metodologije razvoja IS,
jasno definisanje ciljeva i zadataka sistema,
fokusiranost na najvanije probleme i povoljne okolnosti,
jednostavan i odgovarajudi dizajn,
dobar program obuke svih ukljuenih osoba,
adekvatan plan implemantacije poslije zavretka projekta,
dobro definisan i organizovan program odravanja.
22. Navesti i objasniti dimenzije ivotnog ciklusa IS.

ivot nekog informacionog sistema se sastoji od pet dimenzija i smrt se moe

desiti u bilo kojoj od njih. To su: raunovodstvena, tehnoloka, fizika dimenzija,
dimenzija oekivanja korisnika i spoljnog uticaja.
Raunovodstvena dimenzija. U svakoj profitnoj organizaciji vodi se
amortizacija kapitalne opreme. Amortizacija raunarske opreme, obino u praksi,
je pet godina. Amortizacioni vijek informacionog sistema rijetko korelira s
njegovim fizikim vijekom. Pa ipak, Odjel IS moe lako opravdati dopunu sistema
koji, prema knjigovodstvu, vie ne postoji. Zbog toga, esto se deava da neki
informacioni sistemi umiru knjigovodstvenom smrdu. Mnoge komercijalne firme
ne priklanjaju se tim knjigovodstvenim zakonima i ivotni ciklusi njihovih sistema
su dui u odnosu na knjigovodstveni opis. Jo uoljiviji je ovakav sluaj u
nekomercijalnim firmama kada su raunarski sistemi tri puta due u primjeni u
odnosu na profitno orjentirane firme.
Tehnoloka dimenzija. Ukoliko konkurencija uvede u primjenu sisteme bazirane
na novijoj tehnologiji, to je jasan indikator firmi da se tehnoloka dimenzija
njihovog sistema, najblae reeno, mora preispitati.
Fizika dimenzija. Informacioni sistemi, ipak, na neki nain doivljavaju
fizikalno troenje. To znai da je stalno prisutno pitanje njegove zamjene,
nadogradnje ili potpunog izbacivanja iz upotrebe (smrti). Za ovo se moe nadi
mnotvo primjera u praksi.
Dimenzija oekivanja korisnika. Jedan informacioni sistem moe raditi unutar
svog produenog knjigovodstvenog vijeka, ali ne smije biti tehnoloki prevazien,
niti pokazivati znakove fizike deteriozacije ili istroenosti. Pa ipak, to moe biti
neuspjeh. Zato? Jer su se promijenila oekivanja korisnika koja je gajio kod
uvoenja informacionog sistema. Nije vano koliko sistem izgleda dobro, ved
koliko je sistem opravdao oekivanja korisnika.
Dimenzija spoljnog uticaja. Sticajem okolnosti, moe se traiti da informacioni
sistem mora biti dopunjen zbog spoljnog uticaja koji firma trpi za takvu dopunu.
Na primjer, firma A insistira od firme B da konvertuje svoje HW/SW aplikacije koje
koristi. Ima mnotvo drugih primjera gdje se ovakav spoljni uticaj manifestira kroz
pragmatian zahtjev za nadogradnjom/zamjenom sistema.
24. Na koja pitanja je potrebno dati odgovor prilikom planiranja razvoja IS ?
Planiranje razvoja informacionog sistema treba da d odgovor na sljededa
pitanja:
ime se poslovni sistem bavi (grana, proizvodi, trite, konkurencija)?
Koji su problemi, zadaci i ciljevi poslovnog sistema?
Koja je eljena uloga IS u postizanju postavljenih ciljeva?
Koje aplikacije postoje, emu i kako slue, koje i kakve podatke sadre?
Postoje li aplikacije iji je razvoj u toku? U kojem su stadijumu razvojni projekti?
Koje su potrebne aplikacije?
Koji su raspoloivi resursi (osoblje, tehnika sredstva, tehnologija)?
25. Objasniti modalitet razvoja IS.
Postoje razliiti modaliteti razvoja informacionog sistema od kojih su neki
objanjeni u nastavku.
Razvoj vlastitim informatikim snagama podrazumjeva osposobljavanje i
angairanje netehnikog osoblja, kao i povremeno ili dugorono angaovanje
saradnika. Prednosti ovakvog pristupa su fleksibilnost, kreativnost i povedanje

strunosti vlastitog osoblja. Nedostaci su da ovaj pristup zahtijeva znaajno

vrijeme i napor, razvoj je skuplji i dugotrajniji i moe povedati gomilanje zaostalog
posla. Razvoj vlastitim snagama ima smisla kada se radi o programskoj podrci
koja je posebnost organizacije, takva da ne postoje gotova rjeenja na tritu ili
takva da organizacija pomodu nje postie komparativnu prednost u odnosu na
konkurenciju. Postoje dodatni ili posebni razlozi kao to su povedana tajnost
podataka i poslovnih procesa ili povedana zatita IS.
Angaovanje vanjskih saradnika za razvoj informacijskog sistema, ili njegovih
dijelova, podrazumjeva pruanje pomodi u obrazovanju radnika informatike
struke, pomod pri analizi poslovnog sistema i oblikovanju IS ili obavljanje analize i
oblikovanja. Takoe se podrazumjeva kodiranje (generisanje) cjelovitog
programskog sistema, upravljanje izvoenjem i/ili nadzor izvoenja, kao i
konsultativna pomod prilikom ugradnje sloenih poslovnih funkcija. Varijante su
slijedede: ugovoreni razvoj, odnosno ugovara se isporuka gotovog proizvoda ili
dugorona saradnja sa isporuiocem, uz izdvajanje vlastitog informatikog odjela
u glavnog izvoaa. Moguda varijanta je i nalaenje stratekog partnera na dui
vremenski period, npr. softverske kude. Prednosti su viestruke. IS ili njegovi
dijelovi izrauju se po mjeri naruioca, sistem je prilagoen
organizaciji/poslovanju, a po mogudnosti treba istovremeno poboljati
organizaciju/poslovanje poslovnog sistema. Ovakav razvoj podrazumijeva
dugotrajan postupak i odgovarajudu visoku cijenu. Nedostaci i rizici su takoe
prisutni. Dolazi do gubitka povjerljivih informacija, gubitka nadzora nad sadanjim
i/ili bududim razvojem (zavisnost o dobavljau), kao i gubitak vlastite strunosti.
Nuno je da upravljanje projektom informatizacije na sebe preuzme vlastito
kompetentno osoblje koje ima mogudnost odluivanja.

Nabavka gotovih programskih proizvoda po pravilu ne ispunjava u

potpunosti poslovne potrebe. Poeljno je da se mogu prilagoditi potrebama.
Primjeri aplikativnih paketa, koji se mogu nabaviti kao gotovi proizvodi, su:
programski paketi za kancelarijsko poslovanje (npr. Microsoft Office), programi za
upravljanje dokumentima (npr. Lotus Domino) ili specijalistike aplikacije za
odreene namjene. Mogu se nabaviti slijededi sistemi za upravljanje
poslovanjem, koji nose komercijalne nazive: Enterprise Resource Planning (ERP)
systems, SAP, BAAN, J.D. Edvards, Peoplesoft. Cjeloviti sistemi za podrku
poslovanju, uglavnom, podravaju slijedede aplikacije:
finansijsko poslovanje (accounting),
proizvodnju (manufacturing),
robno-materijalno poslovanje (material management/distribution),
upravljanje ljudskim resursima i plate (CG management, payroll).
Zahvaljujudi napretku tehnologije pojavile su se i gotove aplikacije za transportna
preduzeda koje su jo uvijek u razvoju. Jedna takva aplikacija je IS Transport
Commander koji svoju primjenu ved nalazi u nama susjednoj zemlji Srbiji ali na
podruju Bosne i Hercegovine ovakvi gotovi informacioni sistemi jo nisu zaivjeli.
Svakako da se i takav gotov informacioni sistem treba prilagoditi potrebama
transportnog preduzeda koje de ga koristit jer je svako samo po sebi specifino.
Nabavka i prilagoavanje postojedih domadih poslovnih aplikacija je
modalitet razvoja IS koji ima prednost u usklaenosti vaedim uslovima, npr.
propisima, ta olakava prilagoavanje aplikacija organizaciji/poslovanju.
Nedostaci su nepostojanje ili manjkavost pojedinih komponenti, mjestimina
tehnoloka zastarjelost, prekapacitiranost dobavljaa.
Nabavka izvedbenog programskog koda ima prednosti kao to su: izvedbeni
kd je jeftiniji, brigu i odgovornost o njegovom odravanju preuzima isporuilac,
uz izuzetak nekih opte primjenjivih komercijalnih programa. Prednost
izvedbenog koda je i ta da se ne mora kupiti (skupi) razvojni programski alat u
kojem je programski proizvod razvijan. Mane izvedbenog koda, obzirom na
korisnika, su: izvedbeni kd podrazumijeva potpunu zavisnost od isporuioca, ne
postoji mogudnost prilagoavanja specifinim vlastitim potrebama, osim putem
posebnog dogovora sa isporuiocem. Dodatna prilagoavanja lako mogu postati
predmetom ucjene. Takoe, ne postoji mogudnost razvoja programske opreme
vlastitim snagama.
Nabavka izvornog programskog koda omogudava stalni razvoj i pradenje
vlastitih posebnosti, to se moe pokazati kao prednost u odnosu na
konkurenciju. Osim toga, prua mogudnost prilagavanja vlastitim potrebama,
ta daje elastinost pri promjenama organizacije poslovanja. Nema bojazni da de
nakon prve potrebne izmjene prestati upotreba IS zbog toga to isporuilac nije
trenutno dostupan, postavlja nerazumne uslove ili je u meuvremenu nestao sa
trita. Uvidom u kvalitetna gotova rjeenja pomae se razvoju vlastitih
informatikih radnika. Mane narudbe izvornog koda su, takoe, prisutne. Izvorni
kd je viestruko skuplji od izvedbenog. Potrebna je razvojna varijanta
programskog alata u kojem je IS razvijen. Naruilac se izlae iskuenju da
nekompetentno mijenja nabavljeni izvorni kd, onesposobi aplikaciju za rad i
izgubi pravo na odravanje. Odravanje je skuplje ukoliko se radi o programskoj
opremi podlonoj promjenama. Snienje cijene izvornog koda moe se postidi
automatizacijom kodiranja, upotrebom generatora izvornog koda.
21. Objasniti pojam ISLC.

To je ivotni ciklus informacionog sistema koji ukljuuje fazu razvoja sistema

dizajn, zatim fazu implementacije sistema, fazu njegovog rada i koritenja
odravanje i konano, fazu zastarjelosti sistema obsolentnost sistema.

26. ta predstavlja CASE alate i koja je njihova namjena i navesti neke

od njih ?
Raunarom podrano softversko inenjerstvo poznato je danas pod nazivom CASE
alati.
CASE alati su svi alati zasnovani na primjeni raunara kao podrci u procesu
softverskog inenjerstva. Osnovni ciljevi primjene CASE alata su:

povecanje produktivnost projektanata,

skracivanje vremena izrade projekta
povecanje kvaliteta dobijenog programskog proizvoda.

27. Sta predstavlja metodologija razvoja IS i koji su njeni ciljevi i sta se s

njom zahtjeva ?

Metodologija se moe definisati kao metoda + idejni pristup. Sadri u sebi

kolekciju procedura, tehnika, alata i dokumentacionih pomagala,
potkrijepljenih filozofijom, koji potpomau izgradnju informacionih sistema.
Cilj metodologije je da omoguci sistemski postupak razvoja kojim de se
moci pratiti napredak, uspostavi komunikaciju izmeu uesnika ukljuenih
u izgradnju IS (poslovodstvo, korisnici, analitiari, programeri), osigura
skup tehnika koje de omoguciti da se zadaci izvravaju na standardne i

provjerene naine, osigura efikasan nadzor sa ciljem uoavanja greaka u

ranim fazama. Osim navedenog, cilj metodologije je da omogudi elastine
promjene poslovanja i tehnologije (npr. odvajanjem analize i oblikovanja).
Metodologija omogudava da se dovoljno panje posveti analizi poslovanja,
ime de se osigurati izrada sistema koji odgovara poslovanju i zahtjevima
korisnika. Jeftinije je otkriti i popraviti greku u ranim fazama, jer je lake
popraviti dokumentaciju nego mijenjati programski kd. Izmjene u kasnijim
fazama zahtjevaju promjene rezultata prethodnih faza.

28. Sta predstavlja metodologija projektovanja informacionih sistema

( metodologija PIS ) ?
Osnovni zadatak metodologije projektivanja informacionih sistema (PIS) je da
prui recept koji e posao projektovanja IS uiniti to je mogue vie
formaliziranim i standardizovanim. Za oekivanje je da standardizacija u
projektovanju IS treba da poveda produktivnost, smanji, trokove, poveda
kvalitet. To znai da je neophodno razraditi metodologiju izbora strategije i
vie konkretnih standarda za odgovarajudu strategiju. Izbor strategije i
metode je u okviru korisnika i samih projektanata.
29. Objasni pojmove modeliranje ; model ; metoda ?

Modeliranje je proces razvoja modela. Model je pojednostavljena predstava

o relevantnim karakteristikama sistema. Metoda je propisan i jednoznano
definisan nain koritenja sredstava odnosno izvrenja nekog postupka.
Metoda je sveobuhvatna i detaljna verzija cijelog modela razvoja sistema,
sa jasno specificiranim poslovima za pojedinu fazu razvoja i tehnikama koje
de se korostiti.

30. Nabrojati i objasniti tri opte faze razvoja IS ?

Tri opte faze razvoja IS-a:

faza definicije - fokusirana na TA napraviti,
faza razvoja - fokusirana na KAKO napraviti,
faza odravanja - fokusirana na MIJENJANJE.

31. Fazna podjela u razvoju IS ( nabrojati i ukratko objasniti pojedine

faze u razvoju IS)
U teoriji razvoja IS postoji vie klasifikacija po razliitim fazama razvoja IS Jedna
od mogudih podjela faza u razvoju IS, a za koje se moe redi da su opte faze, je
sljededa fazna podjela:
1. planiranje,
2. analiza i dizajn,
3. implementacija,
4. funkcionisanje i odravanje,
5. vrednovanje i kontrola.
32. Sta obuhvata plan izgradnje IS ? Razlike izmedju strateskog, taktickog i operativnog.

Kod faze planiranja se poduzimaju odreene aktivnosti u svrhu izrade adekvatnog plana, npr.
identifikacija i definisanje problema, analiza i procjena postojedeg IS, definisanje ciljeva i zadataka,
struktuiranje IS, projektovanje logike cjeline, itd.
Strateko planiranje je sveobuhvatno analiziranje posmatranog sistema
primjenom empirijskih i deduktivnih metoda prvenstveno sa ciljem izrade plana
razvoja IS. Stratekim planiranjem utvruju se podsistemi, njihovi meusobni
odnosi, prioriteti razvoja, potrebni resursi za razvoj, itd.
Taktiki planovi IS su detaljniji, konkretniji oslanjaju se na strateki plan i razvijaju
se srednji menaderski nivo IS koji ine rukovodioci radnih jedinica za razvoj i
programiranje, odravanje, komunikacije, administraciju baze podataka i druge.
Operativni planovi IS sadre detaljne zadatke i resurse potrebne za njihovu
realizaciju.
33. KOJI SU RAZLOZI ZA PROJEKTOM RAZVOJA NOVOG ILI INOVACIJE
POSTOJECEG IS ?
Razlozi za projektom razvoja novog ili inovacije postojedeg IS potiu iz sljededih
razloga:

problemi sa postojedim IS,

elja za iskoritenjem novih ansi i povoljnosti,
potreba i zahtjevi da se podaci i informacije efektivnije koriste,
povedanje, spajanje, razdvajanje i reorganizacija organizacije,
rastuda konkurencija i promjene na tritu i okruenju.

34. Koje su aktivnosti u fazi planiranja razvoja IS ?

U fazi planiranja je potrebno:

definirati
definirati
definirati
definirati
definirati
definirati
definirati
definirati

ciljeve koji se ele ostvariti informatizacijom,

poslovne funkcije (procese) i potrebne skupine podataka (klase),
model poslovnog sistema,
odgovornosti (postojede/potrebne) u poslovnom sistemu,
to ima smisla informatizirati,
redosljed (prioritete) realizaciije IS-a,
potrebne resurse (hardver i softver),
potrebne kadrove, organizaciju, izobrazbu.

35. Koji su ciljevi analize postojeceg IS i sta ta analita podrazumijeva ?

Analiza postojedeg informacionog sistema ima za cilj taan opis postojedeg
stanja u IS i utvrivanje razlika izmeu postojedeg i eljenog stanja IS. Analiza
postojedeg IS obino podrazumijeva:
Snimanje i opisivanje

raspoloivog hardvera i ostale informatike opreme,

sistemskog softvera i aplikativnog softvera,
informatikih kadrova.

Procjenu

trokova funkcionisanja,

iskoritenosti i vrijednosti hardvera, softvera i druge opreme,

angaovanosti informatikih kadrova.

Ocjenu efektivnosti i efikasnosti postojedeg IS prema kriterijima:

relevantnost informacija za uspjeno obavljanje poslova i radnih zadataka,

adekvatnost distribucije odgovarajudih informacija pravim organizacionim
segmentima i pravim pojedincima,
pravovremenost dobijanja informacija,
adekvatnost forme informacija,
primjerenost koliine informacija potrebama korisnika,
dostupnost ad hoc potrebnih informacija, itd.

35.Koji su ciljevi analize postojeceg IS i sta ta analiza podrazumijeva?

DTP iz faze analize koriste se za izradu hijerarhijskih dijagrama (strukturnih
dijagrama), ime se postiu dva rezultata: veda organiziranost specifikacija
zahtjeva i mogudnost koritenja raunala u fazi dizajna (hijerarhijska struktura
softvera). Formalizovana procedura za sistem analizu moe biti: najava izrade
projekta, formiranje tima za analizu i dizajn sistema, definisanje informacionih
potreba, definisanje performansi sistema.
36. ta obuhvata specifikacija potrebnih ulaganja u razvoj IS?
Specifikacija potrebnih ulaganja u razvoj IS obuhvata: ulaganje u nabavku
raunarske i komunikacione opreme, ulaganje u nabavku softvera, ulaganje za
nabavku softvera za automatizaciju kancelarijsko poslovanja, ulaganje u nabavku
ili razvoj aplikativnog softvera, ulaganje u obezbeenje i struno osposobljavanje
informatikih kadrova i korisnika.
37. ta obuhvata analiza izvodljivosti IS i objasniti kljune faktore kod analize
izvodljivosti?
Analiza izvodljivosti projekta treba da odgovori na pitanje da li je predloeni
projekat svrsishodan, opravdan i izvodljiv. Sljededih pet faktora su osnova analize
izvodljivosti: Tehniki - da li stoji na raspolaganju ili se moe nabaviti
odgovarajudi hardver i softver? Ekonomski moe li predloeni sistem biti
opravdan na ekonomskoj osnovi? Zakonski hode li predloeni sistem
funkcionisati u zakonskim i etikim granicama? Operacionalni da li je dizajn
sistema takav da moe imati podrku ljudi koji de ga koristiti? Planski hode li
biti mogude realizovati sistem unutar planiranog vremena?
38. ta je BSP metoda i koji su njeni ciljevi?
Osnovni pristup metode BSP je planiranje i analiza odozgo na dole (eng. topdown), projektovanje i uvoenje od dna ka vrhu (eng. bootom-up).
Ciljevi BSP metode su: ukljuiti najvie rukovodstvo u izradi plana IS, ciljevi IS
direktno podravaju ciljeve poslovanja, razumijevanje poslovanja sa stanovita
najvieg rukovodstva, pristup odozgo na dole u planiranju IS, implementacija
odozdo na gore, kreiranje plana izgradnje integrisane arhitekture, aktivno
rukovoenje resursima IS, podaci su osnovni resurs poslovnog sistema.

39. Koji koraci su relevantni za dizajn sistema i koji je kljucni korak sistem
analize?
Za dizajn sistema su relavantni sljededi koraci: logiko projektovanje, fiziko
projektovanje, priprema prijedloga za implementaciju projekta, prihvatanje ili
odbacivanje projekta, formiranje sistemske dokumentacije. Definisanje
informacionih potreba korisnika je kljuan korak sistem analize
40. ta obuhvata logiko projektovanje i dizajn sistema, a sta fizicko i dizajn?
Dizajn sistema se obino dijeli na logiki i fiziki dizajn. Logiki dizajn odnosi se
na naine struktuiranja i integrisanje razliitih komponenti informacionog sistema
u jednu logiku cjelinu.
Logiko projektovanje obuhvata projektovanje podsistema nezavisno od resursa
za realizaciju u sljededim detaljima: modeliranje procesa, modeliranje podataka.
Fiziko projektovanje obuhvata projektovanje zadovoljavajude realizacije logikog
projekta na konkretnoj opremi, odnosno pomodu zadatih i odabranih resursa.
Fiziko projektovanje treba odlagati u to je mogude kasnije faze projektovanja.
41. ta obuhvata modeliranje procesa i modeliranje podataka?
Modeliranje procesa daje model procesa bududeg stanja sistema sa opisom
eljenog kretanja i obrade informacija u IS. Ovaj opis je hijerarhijski, od opteg ka
detaljnom prikazu, opisujudi sadraj i strukturu tokova i skladita podataka i
logiku odvijanja procesa. Modeliranje procesa se moe vriti metodom SSA i
obuhvata dijagrame toka podataka i rijenik podataka.
Modeliranje podataka treba da prikae konceptualni model podataka koji sadri
podatke iz realnog sistema. Konceptualni model podataka treba da bude:
semantiki bogat kako bi se njime moglo to bolje i jasnije opisati realni
sistem,razumljiv i prihvatljiv za korisnika i projektanta, nezavisan od narednih
faza u projektovanju.
42. ta obuhvata faza implementacije sistema? Koja je njena razlika u odnosu na
predhodna planiranja i analize sistema?
Prethodne faze u razvoju sistema svoje rezultate daju samo na papiru ili
eventualno na magnetskom mediju ako su koriteni raunarom podrani alati u
projektovanju. Od modela planiranog IS potrebno je predi u njegovu
implementaciju. Implementacija obuhvata izgradnju, nabavku i integraciju
resursa radnog sistema koji de funkcionisati u praksi.
43. Koji su modaliteti izrade i nabavke softverski rjesenja?
44. ta obuhvata faza odrzavanja sistema? ta se zahtjeva kod odrzavanja
hardvera i koji su...odrzavanjem softvera?
Odravanje sistema obuhvata mijenjanje i unapreivanje sistema da bi se
ostvarili postavljeni ciljevi. Odravanje se moe posmatrati u odnosu na
instalirani hardver i softver. Odravanje hardvera zahtjeva: redovne preventivne
aktivnosti provjera, idenja, podeavanja i zamjena potronih dijelova, zamjena
dijelova ili kompletnih ureaja, instalacija novih ureaja.
Potrebe za odravanje softvera nastaju iz sljededih razloga: novi zahtjevi
korisnika, greaka uinjenih u izradi softvera, tehnike i hardverske promene.

45.Zasto se vrsi vrednovanje i kontrola sistema i kako se provodi ova

faza?

-Vrednovanje i kontrola su posljednja faza u razvoju IS. Oni se sprovode revizijom

IS u cjelini i po kljunim komponentama: hardver, softver,baze podataka,
telekomunikacije, personala i procedure. Cilj je razmatranje sl pitanja:
-Koliko je vremena potrebno za odgovor na korisnike zahtjeve
-postoji li adekvatan program osposobljavanja korisnika IS
-da li je sistem pouzdan
-da li je IS adekvatan i da li podrava ciljeve razliitih oblasti i zahtijeva
-da li su procedure za ouvanje sistema adekvatne
-da li su hardver i softver Adekvatni za zadovoljenje korisnika
-da li postoje dovoljni i kvalitetni kadrovi za izvravanje zadataka obrade
podataka
-da li organizacija osigurava adekvatan budet IS.

46.ta se podrazumijeva pod ivotnim ciklusom razvoja IS i opisati

kljune SDLC faze?

-ivotni ciklus razvoja sistema (Systems Development Life Cycle SDLC) je

proces kroz koji strunjaci razliitih profila i korisnici informacionog sistema
prave (razvijaju) informacioni sistem. Dakle, SDLC je razvojni proces kroz koji
prolazi informacioni sistem, i razlikuje se od pristupa razvoju i metoda razvoja. Iz
perspektive sistem analitiara nije mogude strateki upravljati ivotnim
ciklusima.

a) Faza analize. Analiza je najvanija od sve tri faze. Ako se ne uradi

djelotvorno, ostali dio rada unutar SDLC-a moe biti bezvrijedan. Analiza
moe biti pogrena i loa na dva naina.
Kompletan proces analize se prevodi sljedeim koracima:
-detekcija problema; -incijalna istraivanja; -analiza zahtijeva; -kreiranje
moguih sistemskih rjeenja; -izbor odgovarajuih sistema.
b) Faza dizajna. U ovoj fazi se definira i fiziki model informacionog sistema
te uslovi za rad sistema kao to su: oprema, software i ljudski resursi.
Realizira se dizajn izabranog sistemskog rjeenja provedbom slijededih
proceduralnih koraka:
c) -dizajn izlaznih formi; -dizajn ulaznih formi; -dizajn baze podataka.
d) Faza implementacije. U ovoj fazi dolazi do prevoenja specifikacija
logikog dizajna u fiziku izvedbu informacionog sistema, tj. uklanja se
stari informacioni sistem a primjenjuje novi, to podrazumijeva i obuku

ljudi koji de koristiti sistem. Faza implementacije ukljuuje slijedede

proceduralne korake:
e) : -programiranje i testiranje; -obuka i ostale pripremne aktivnosti; prelazak sa starog na novi sistem.

47. Objasniti iterativnu prirodu SDLC-a.

ivotni ciklus razvoja informacionih sistema SDLC je iskljuivo iterativan

proces. Naime, veoma esto analitiari se vradaju u prethodni korak faze
kako bi provjerili i/ili otkrili neto novo ili to im je nedostajalo u koraku koji
je nastavak prethodnog.
Jedan takav primjer je ilustriran na slici. gdje korak
analize zahtjeva se nastavlja u formi sekvencijalne procedure u kreiranju
mogudih rjeenja ali, isto tako, se moe vratiti u dva prethodna koraka
SDLC-a.

48.Objasniti sekvencijalni(vodopadni) model razvoja informacionog

sistema i njegove varijante.

-Polazna pretpostavka metodologije ivotnog ciklusa razvoja IS je da se faze

razvoja realizuju strogo sekvencijalno, istovremeno za cijeli programski proizvod.
Kada je rije o informacionom sistemu, tada se svaka faza istovremeno
primjenjuje na svaki od podsistema, u okviru identifikovane arhitekture IS.
Istovremeno se projektuje i shema baze podataka IS. Realizacija naredne faze ne
zapoinje dok se tekuda faza ne zavri. Greke iz prethodnih faza, otkrivene u
tekudoj, zahtjevaju da se one otklone i dokumentuju vradanjem u prethodne i
prolaskom kroz sve faze koje slijede iza faze strukturiranog pristupa se zove
sekvencijalni ili vodopadni (waterfall) model primjene metodologije ivotnog
ciklusa. Dobre strane ovog pristupa su: integrisanost IS, dobra dokumentovanost i
praktino istovremeni zavretak svih podsistema IS.
- Mogu se izdvojiti slijedede varijante sekvencijalnog (vodopadnog) modela:
klasini vodopadni model i pseudostrukturirani vodopadni model.

-Klasini vodopadni model redoslijedno (sekvencijalno) napreduje iz faze u fazu.

Nisu dozvoljene naknadne promjene rezultata prethodnih faza. Prikladan je
velikim projektima (investicijama), za dobro definisano okruenje, gdje postoje
razraene procedure rune obrade ili raunarski sistem koji treba unaprijediti.
Nedostaci ovog modela su izraeni u sluaju greaka ili novih/promijenjenih
zahtjeva, kao i u potrebi uvoenja bottom up modula, podsistema i sistema.
Sistem nije upotrebljiv dok nije u potpunosti gotov.
- Pseudostrukturirani vodopadni model sadri povratnu vezu i mogudnost
promjene rezultata prethodnih faza. Ovaj model razvoja IS omogudava primjenu
tehnika strukturiranog programiranja. Ovaj pristup omoguava da se aktivnosti
razliitih faza mogu obavljati istovremeno.

49. Koje su osnovne karakteristike evolutivnog modela razvoja IS i koja

je njihova razlika u odnosu na sekvencijalni model razvoja IS?

--Udruivanje brzog i ogranienog prototipiranja predstavlja mogui evolutivni

model primjene metodologije ivotnog ciklusa. Jedan od osnovnih principa na
kome se zasniva primjena sekvencijalnog modela metodologije ivotnog ciklusa
je da realizacija narednih faza ne zapoinje dok se tekua faza ne zavri.
-Evolutivni model primjene ivotnog ciklusa predvia da je za odreene faze
ivotnog ciklusa mogue da naredna faza zapoinje prije nego sto se predhodna
zavri, to dovodi do odreenog stepena paralelizma u relaciji tih faza.
50.Objasniti spiralni model razvoja IS i zato se provodi procjena rizika?

-Kod spiralnog modela primjene metodologije ivotnog ciklusa, na poetku svake

faze provodi se procjena rizika. Nastoje se utvditi mogudi rizici i razrijeiti ih prije
nastavka (uklanjanjem ili svoenjem na najmanju mogudu mjeru). U sluaju da je
rizik prevelik, projekat se prekida.

51.ta predstavlja prototipiranje?

-Prototipiranje je metoda razvoja softvera koja omoguduje procjenu alternativa. U

sluajevima kada je korisniku teko detaljno definirati zahtjeve, prikaz
alternativnih rjeenja problema moe utedjeti mnogo razvojnog vremena i
resursa. Moe se koristiti u svim fazama ivotnog ciklusa. Prototipiranje nije nova
ideja ali metodologija izrade prototipa je relativno nova u podruju informacionih
sistema. Upotreba prototipiranja se drastino povedala u zadnjim godinama.

52.Objasniti proceduru prototipiranja kroz tri osnovna nivoa!

1. ULAZ/ IZLAZ= namjena nivoa prvog prototipiranja je uspostavljanje

mehanizma komunikacije izmeu korisnika i dizajnera.
2. HEURISTIKA ILI UENJE= namjena nivoa drugog prototipiranja je da pomogne u
pojanjavanju informacijskih zahtjeva i da utiu na porast povjerenja u sistemu,
koje bi korisnik trebao zadovoljiti u situaciji brzog preusmjeravanja sistema i kada
se zahtijeva promjena istog.
3. ADAPTIRANJE= osnovna namjena je u obezbjeenju mehanizma za fino
podeavanje finalno izvedenog sistema.

53. Objasni prednost i nedostatke prototipiranja!

PREDNOSTI:
- Sistemi se razvijaju mnogo bre kroz upotrebu 4GL alata i mikroraunara, kojim
je mogude
izolirati prototipno od produkcijskog okruenja.
- Sistemi se na laki nain upoznaju i ue za koritenje od strane krajnjeg
korisnika. Jedna
aproksimativna procjena iskazuje da samo 20% od svih tipova poslovnih
transakcija predstavlja
ak 80% ukupnog dnevnog uinka sistemske obrade. Ako se model prototipa
ogranii i fokusira
samo na ovaj nivo od 20%, svakako da predstoji laki razvoj modela koji ima vedi
znaaj za
korisnika nego onaj preostali dio.
- Potreban je manji obim analize i programiranja u sluajevima kada se zahtjeva
manji broj
promjena, nego to je to sluaj s konvencionalnim SDLC-om pod istim
okolnostima.
- Zaostajanja i kanjenja u razvoju su smanjena, jer je potrebno vrijeme za ivotni
ciklus razvoja
sistema smanjeno za tredinu.
-Stimulira se involviranje krajnjeg korisnika u proces razvoja odnosno dizajna
informacionog
sistema.

NEDOSTACI:
-Mogunost tima za dizajn sistema da razviju prototip na brz i efektan nain utie
na povedanje nerealnih oekivanja korisnika. Naime, kroz prototip korisnici vide
samo jezgro i ne mogu shvatiti da to nije finalni sistem. Nakon izrade prototipa,
vrijeme potrebno za potpuno zavravanje sistema teko prihvataju, jer su
nestrpljivi i smatraju da je to vrijeme predugo. Uvrijeeno miljenje da je sistem
tako blizu, ali jo uvijek nedostupan i nije raspoloiv za koritenje, djeluje
iritirajue i dodatno frustrirajue.
-Ako se primjenjuje prolazni model prototipiranja, tada konana izvedba sistema
ne odgovara u potpunosti prototipu. Dakle, ono to je korisnik vidio i upoznao se s
tim, nije jednako onom to je dobio na koritenje. Pod takvim okolnostima, od
sistem analitiara ovisi mnogo da u
neposrednoj komunikaciji s korisnikom pojasni i, na neki nain, opravda razlike
koje su nastale izmeu prototipa i finalnog sistema. Naravno, ako je korisnik
unaprijed upozoren na takve razlike, negativne reakcije su manje. Meutim, neto
to je vanije i ega je potrebno
maksimalno se pridravati jeste to da implementirani informacioni sistem treba
da bude to je
mogude blii i sliniji prototipu kako bi se sprijeili ili izbjegli problemi s
oekivanjima korisnika.
-Mogunost prototipiranja software-a moe animirati krajnjeg korisnika da
zapone razvoj svog vlastitog sistema kada nije zadovoljan s postojedim ili eli
izvriti odreene funkcionalne dopune. Ovdje se treba striktno razlikovati i
uspostaviti neupitna distinkcija, tj. dok je poeljno ukljuivanje i participacija
krajnjeg korisnika u proces dizajna informacionih sistema, sasvim je obrnuto u
procesu razvoja sistema zbog negativnih efekata u procesu integracije sistema i
ouvanja integriteta baze podataka.

54. Ukratko objasni model ogranienog i brzog prototipiranja.

-Brzo prototipiranje je prikladno za veoma male, tzv. one-man projekte.

Funkcionalni prototip, zamjenom pravim rjeenjima postaje radni informacioni
sistem. Prednosti ove vrste prototipiranja su u iteraciji promjena korisnici se
mogu predomisliti i povedanju kreativnosti i brzine razvoja.
-Ogranieno ili strukturirano prototipiranje omogudava izradu prototipa kao
sredstva odreivanja zahtjeva. Izrauje se nefunkcionalni prototip i u odreenom
trenutku prototipiranje se prekida i slijedi faza oblikovanja sistema.

55. Osnovne razlike izmeu SDLC-a i prototipiranja!