BG Quan Tri San Xuat

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG
PT
IT
Bi ging mn:
QUN TR SN XUT
Bin son: PGS.TS. Nguyn Th Minh An
H NI, 2013
MC LC
PT
IT
LI M U.....2
CHNG 1: KHI QUT V QUN TR SN XUT ...................................................... 2
1.1 SN XUT V PHN LOI SN XUT.5
1.1.1. Sn sut...5
1.1.2 Phn loi sn xut ................................................................................................... 2
1.2 BN CHT CA QUN TR SN XUT ............................................................... 11
1.2.1 Khi nim ............................................................................................................. 11
1.2.2 Mc tiu ca qun tr sn xut............................................................................... 13
1.2.3 Vai tr v mi quan h ca qun tr sn xut vi cc chc nng qun tr chnh khc
...................................................................................................................................... 13
1.3 NI DUNG CH YU CA QUN TR SN XUT .............................................. 14
1.3.1 D bo nhu cu sn xut sn phm ....................................................................... 14
1.3.2 Thit k sn phm v quy trnh cng ngh ............................................................ 15
1.3.3 Qun tr nng lc sn xut ca doanh nghip ........................................................ 15
1.3.4 Xc nh v tr t doanh nghip (nh v doanh nghip) ...................................... 15
1.3.5 B tr sn xut trong doanh nghip ........................................................................ 16
1.3.6 Lp k hoch cc ngun lc .................................................................................. 16
1.3.7 iu sn xut ................................................................................................... 17
1.3.8 Kim sot h thng sn xut.................................................................................. 17
1.4. LCH S HNH THNH V XU HNG PHT TRIN CA QUN TR SN
XUT .............................................................................................................................. 18
1.4.1. Lch s hnh thnh v pht trin ca qun tr sn xut .......................................... 18
1.4.2. Xu hng pht trin ca qun tr sn xut ............................................................ 20
1.5 NH GI NNG SUT ......................................................................................... 21
1.5.1 Bn cht v tm quan trng ca nng sut trong sn xut v dch v ..................... 21
1.5.2 Cc nhn t tc ng n nng sut....................................................................... 23
1.5.3 Nhng bin php nhm nng cao nng sut trong qun tr sn xut ....................... 24
CHNG 2: D BO NHU CU SN PHM ................................................................. 27
2.1. THC CHT V VAI TR CA D BO TRONG QUN TR SN XUT....... 27
2.1.1. Khi nim d bo................................................................................................. 27
2.1.2. Cc nguyn tc d bo ......................................................................................... 27
2.1.3. Phn loi d bo .................................................................................................. 28
2.1.4. Vai tr ca d bo................................................................................................ 29
2.1.5 nh gi chnh xc ca d bo ......................................................................... 30
2.2. CC PHNG PHP D BO............................................................................... 32
2.2.1. Cc phng php d bo nh tnh ....................................................................... 32
2.2.2. Cc phng php d bo nh lng .................................................................... 34
2.3 D BO PHT TRIN BU CHNH VIN THNG .............................................. 47
2.3.1 Mt s quy lut pht trin bu chnh vin thng.................................................... 47
2.3.2 Cc yu t tc ng n nhu cu dch v bu chnh vin thng ............................ 53
2.3.3 D bo lu lng vin thng ................................................................................ 53
CHNG 3: RA QUYT NH TRONG QUN TR SN XUT ................................... 64
3.1 QUYT NH V CC BC RA QUYT NH.................................................. 64
3.2 RA QUYT NH TRONG IU KIN XC NH ............................................... 66
3.2.1 Cc m hnh thng k ........................................................................................... 66
PT
IT
3.2.2 Cc m hnh ti u................................................................................................ 66

3.3 M HNH RA QUYT NH TRONG IU KIN RI RO ................................... 72
3.4 M HNH RA QUYT NH TRONG IU KIN KHNG XC NH ............... 73
CHNG 4: THIT K SN PHM V QUY TRNH CNG NGH ............................. 78
4.1 KHI NIM THIT K SN PHM V CNG NGH .......................................... 78
4.2 NI DUNG THIT K SN PHM V QUY TRNH CNG NGH...................... 78
4.2.1 Thit k sn phm ................................................................................................. 78
4.2.2 Thit k cng ngh ................................................................................................ 79
4.3 T CHC CNG TC THIT K SN PHM V CNG NGH ........................ 79
4.4 QUY TRNH THIT K SN PHM V CNG NGH ......................................... 82
CHNG 5: NH V DOANH NGHIP .......................................................................... 87
5.1 KHI QUT CHUNG................................................................................................ 87
5.1.1 Khi nim ............................................................................................................. 87
5.1.2. Mc tiu ca nh v doanh nghip ....................................................................... 87
5.1.3. Tm quan trng ca nh v doanh nghip ............................................................ 88
5.1.4. Quy trnh t chc nh v doanh nghip................................................................ 89
5.2. CC NHN T NH HNG N NH V DOANH NGHIP .......................... 89
5.2.1. Cc iu kin t nhin.......................................................................................... 89
5.2.2. Cc iu kin x hi ............................................................................................. 89
5.2.3. Cc nhn t kinh t .............................................................................................. 90
5.3 CC PHNG PHP NH GI PHNG N NH V DOANH NGHIP ...... 91
5.3.1. Phn tch chi ph theo vng .................................................................................. 91
5.3.2. Phng php cho im c trng s ....................................................................... 93
5.3.4 Phng php bi ton vn ti ................................................................................ 95
CHNG 6: B TR SN XUT TRONG DOANH NGHIP .......................................... 98
6.1 V TR, VAI TR CA B TR SN XUT TRONG DOANH NGHIP ................ 98
6.1.1 Khi nim v vai tr ca b tr sn xut................................................................. 98
6.1.2 Cc yu cu trong b tr sn xut........................................................................... 98
6.2 CC LOI HNH B TR SN XUT CH YU ................................................... 98
6.2.1 B tr sn xut theo sn phm................................................................................ 99
6.2.2 B tr sn xut theo qu trnh .............................................................................. 100
6.2.3 B tr sn xut theo v tr c nh ........................................................................ 100
6.2.4 Hnh thc b tr hn hp ..................................................................................... 101
6.3 THIT K B TR SN XUT TRONG DOANH NGHIP .................................. 102
6.3.1 Thit k b tr sn xut theo sn phm................................................................. 102
6.3.2 Thit k b tr sn xut theo qu trnh ................................................................. 108
CHNG 7: HOCH NH TNG HP ........................................................................ 117
7.1 BN CHT CA HOCH NH TNG HP ....................................................... 117
7.2 CC CHIN LC TRONG HOCH NH TNG HP ..................................... 119
7.2.1 Cc chin lc thun tu ..................................................................................... 119
7.2.2 Cc chin lc hn hp....................................................................................... 122
7.3 CC PHNG PHP HOCH NH TNG HP ................................................ 123
7.3.1 Phng php trc gic ........................................................................................ 123
7.3.2 Phng php biu v phn tch chin lc...................................................... 123
7.3.3 Phng php cn bng ti u .............................................................................. 128
CHNG 8: QUN TR HNG D TR ....................................................................... 132
8.1 HNG D TR V CC CHI PH C LIN QUAN N QUN TR HNG D
TR ............................................................................................................................... 132
PT
IT
8.1.1 Hng d tr v vai tr ca hng d tr ................................................................ 132

8.1.2 Chi ph d tr ..................................................................................................... 132
8.2 K THUT PHN TCH ABC TRONG PHN LOI HNG D TR ................ 133
8.3 D TR NG THI IM .................................................................................. 135
8.3.1 Khi nim lng d tr ng thi im .............................................................. 135
8.3.2 Nhng nguyn nhn gy ra s chm tr hoc khng ng lc ca qu trnh cung ng
.................................................................................................................................... 135
8.3.3 Mt s bin php nhm gim d tr trong cc giai on ..................................... 136
8.4 CC M HNH D TR ........................................................................................ 137
8.4.1 M hnh lng t hng kinh t c bn (EOQ Basic Economic Oder Quantity
Model)......................................................................................................................... 137
8.4.2. M hnh lng t hng theo sn xut (POQ -Production Order Quantity model)
.................................................................................................................................... 140
8.4.3. M hnh d tr thiu (BOQ Back Order Quantity model) ................................ 142
8.4.4. M hnh khu tr theo s lng (QDM Quantity Discount Model).................. 143
8.4.5. ng dng m hnh phn tch bin xc nh lng d tr ti u ..................... 144
CHNG 9: HOCH NH NHU CU NGUYN VT LIU ...................................... 146
9.1 BN CHT V YU CU CA HOCH NH NHU CU NGUYN VT LIU
(MRPMATERIALS REQUIREMENTS PLANNING) ................................................. 146
9.1.1 Khi nim MRP .................................................................................................. 146
9.1.2 Mc tiu ca MRP .............................................................................................. 146
9.1.3 Cc yu cu i vi hoch nh nhu cu nguyn vt liu ..................................... 147
9.2 XY DNG H THNG HOCH NH NHU CU NGUYN VT LIU ......... 147
9.2.1 Nhng yu t c bn ca h thng MRP ............................................................. 147
9.2.1 Trnh t hoch nh nhu cu nguyn vt liu ....................................................... 148
9.3 PHNG PHP XC NH KCH C L hnG .................................................. 151
9.3.1 Phng php a hng theo l ng vi nhu cu .................................................. 151
9.3.2 Phng php t hng c nh theo mt s giai on .......................................... 151
9.3.3 Phng php cn i cc giai on b phn ........................................................ 151
9.3.4. Phng php xc nh c l hng theo m hnh EOQ ........................................ 152
9.4 M BO S THCH NG CA H THNG MRP VI NHNG THAY I CA
MI TRNG .............................................................................................................. 152
9.4.1. S cn thit phi m bo MRP thch ng vi mi trng ................................. 152
9.4.2. Cc k thut m bo MRP thch ng vi nhng thay i ca mi trng ......... 153
CHNG 10: IU SN XUT TRONG DOANH NGHIP.................................. 156
10.1 BN CHt V VAI TR CA IU SN XUT ........................................ 156
10.1.1 Bn cht ca iu sn xut trong doanh nghip ............................................ 156
10.1.2 c im ca iu sn xut trong cc h thng sn xut khc nhau .............. 156
10.1.3 Lp lch trnh sn xut....................................................................................... 157
10.2 PHN GIAO CNG VIC TRN MT MY TRONG H THNG SN XUT
B TR THEO QU TRNH ......................................................................................... 158
10.3 PHNG PHP PHN GIAO CNG VIC CHO NHIU I TNG ............ 162
10.3.1 Phng php Johnson b tr th t thc hin n cng vic trn 2 my ................ 162
10.3.2. Lp lch trnh n cng vic cho 3 my ................................................................ 163
10.3.3. Lp lch trnh n cng vic trn m my .............................................................. 163
10.3.4. S dng bi ton Hungary trong phn giao n cng vic cho n i tng ........... 164
TI LIU THAM KHO..171
LI M U
Sn xut l mt trong nhng phn h chnh ca doanh nghip sn xut v cung cp
dch v, thu ht 70 80% lc lng lao ng ca doanh nghip. Sn xut trc tip to ra hng
ho v dch v cung cp cho th trng, l ngun gc to ra gi tr gia tng cho doanh nghip,
to ra s tng trng cho nn kinh t quc dn v thc y x hi pht trin. Cng vi chc
nng marketing v chc nng ti chnh n to ra ci king doanh nghip, m mi chc nng
l mt ci chn.
Qun tr sn xut l tng hp cc hot ng xy dng h thng sn xut v qun l
qu trnh bin i cc yu t u vo to ra hng ho, dch v nhm tho mn tt nht nhu
cu ca th trng, khai thc mi tim nng ca doanh nghip vi mc ch ti a ho li
nhun. Qun tr sn xut l mt trong nhng ni dung ch yu ca qun tr doanh nghip, nh
hng trc tip n kt qu hot ng sn xut v kh nng cnh tranh ca doanh nghip.
Bi ging "Qun tr sn xut " dng cho sinh vin i hc ngnh Qun tr kinh doanh
ca Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin thng trang b nhng c s l lun c bn v hin
i v qun tr sn xut, bao gm nhng ni dung sau:
PT
IT
Chng 1: Khi qut chung v qun tr sn xut

Chng 2: D bo nhu cu sn phm
Chng 3: Ra quyt nh trong qun tr sn xut

Chng 4: Thit k sn phm v cng ngh
Chng 5: nh v doanh nghip
Chng 6: B tr sn xut trong doanh nghip

Chng 7: Hoch nh tng hp
Chng 8: Qun tr hng d tr
Chng 9: Hoch nh nhu cu nguyn vt liu
Chng 10: iu sn xut trong doanh nghip

Hy vng bi ging Qun tr sn xut s l ti liu thc s cn thit cho sinh vin i
hc ngnh Qun tr kinh doanh ca Hc vin Cng ngh Bu chnh Vin thng, ng thi l
ti liu tham kho hu ch cho sinh vin ngnh qun tr kinh doanh ni chung, cc nh qun
tr doanh nghip v bn c quan tm n vn ny.
Mc d c rt nhiu c gng trong qu trnh bin son, song tp bi ging ny kh
trnh khi thiu st v hn ch nht nh. Tc gi rt mong nhn c kin ng gp ca
bn c tip tc hon thin v nng cao hn na cht lng tp bi ging. Tc gi xin chn
thnh cm n cc bn ng nghip gp , gip trong qu trnh bin son tp bi ging
ny.
Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut
CHNG 1: KHI QUT V QUN TR SN XUT

1.1 SN XUT V PHN LOI SN XUT
1.1.1 Sn xut
Quan nim c cho rng ch c nhng doanh nghip ch to sn xut cc sn phm vt
cht c hnh thi c th nh vt liu my mc thit b,... mi gi l n v sn xut. Nhng
n v cn li, nu khng sn xut cc sn phm vt cht th u b xp vo loi cc n v
phi sn xut. Ngy nay, trong nn kinh t th trng, quan nim nh vy khng cn ph hp
na.
Phm tr sn xut trong SNA (SNA System of National Accounts, H thng ti
khon quc gia) rt rng, bao gm ton b hot ng ca con ngi trong lnh vc sn xut ra
sn phm vt cht v sn phm dch v.
PT
IT
Xt theo ch th thc hin qu trnh sn xut, sn xut l s hot ng ca con ngi

di hnh thc l mt t chc hoc c nhn thng qua cng c lao ng tc ng vo i
tng lao ng v nng lc t chc qun l ca mnh bin i i tng lao ng tr
thnh sn phm ph hp vi nhu cu ca con ngi.
Xt theo qu trnh, sn xut l qu trnh chuyn ha cc yu t u vo hay cc ngun
sn xut nh lao ng, my mc thit b, nguyn vt liu, nng lng, thng tin... tr thnh
sn phm ph hp vi nhu cu ca th trng.
Sn phm ca qu trnh sn xut bao gm hai loi chnh. Th nht, sn phm hu hnh
l kt qu ca qu trnh sn xut tho mn nhu cu ca con ngi v tn ti di dng vt th.
Th hai, sn phm v hnh l kt qu ca qu trnh sn xut tho mn nhu cu ca con ngi
nhng khng tn ti di dng vt th thng gi l dch v. Sn phm cho d l hu hnh
hay v hnh th cng ra i, pht trin, trng thnh v suy thoi. Ni cch khc trong hon
cnh mi trng kinh doanh lun bin i sn phm c vng i hay chu k sng ca mnh.
Nh vy, v bn cht, sn xut chnh l qu trnh chuyn ho cc yu t u vo, bin
chng thnh cc u ra di dng sn phm hoc dch v. Qu trnh ny c th hin trong
hnh 1.1.
Cc yu t
u vo
(ngun SX)
- Lao ng
- MM thit b
- Nguyn vt liu
- Thng tin....
Qu trnh
chuyn ha
Sn phm
- Hng ha
- Dch v
Hnh 1.1: Qu trnh sn xut

1.1.2. Phn loi sn xut
Trong thc tin c rt nhiu kiu, dng sn xut khc nhau. S khc bit v kiu, dng
sn xut c th do s khc bit v trnh trang b k thut, trnh t chc sn xut, v tnh
cht sn phm...
Mi kiu, dng sn xut i hi phi p dng mt phng php qun tr thch hp. Do
phn loi sn xut l mt yu t quan trng, l c s doanh nghip la chn phng
php qun tr sn xut ph hp. Cng v l do trn, vic phn loi ny phi c tin hnh
trc khi thc hin mt d n qun tr sn xut. Sn xut ca mt doanh nghip c c
trng trc ht bi sn phm ca n, v d Cng ty giy sn xut giy, doanh nghip bu
chnh vin thng cung cp dch v bu chnh vin thng... Tuy nhin qun l sn xut v
c c phng php qun l sn xut thch hp ngi ta tin hnh nghin cu v phn
loi sn xut theo c trng khc nhau, l:
- Theo quy m sn xut v tnh cht lp li
- Theo hnh thc t chc sn xut
- Theo mi quan h vi khch hng
- Theo qu trnh hnh thnh sn phm
- Theo kh nng t ch trong vic sn xut sn phm
1. Phn loi theo quy m sn xut v tnh cht lp li
PT
IT
Cn c vo quy m sn xut v tnh cht lp sn xut c chia thnh nhng loi sau:
- Sn xut n chic
- Sn xut hng khi

- Sn xut hng lot
a. Sn xut n chic
y l loi hnh sn xut din ra trong cc doanh nghip c s chng loi sn phm
c sn xut ra rt nhiu nhng sn lng mi loi c sn xut rt nh. Thng mi loi
sn phm ngi ta ch sn xut mt chic hoc vi chic. Qu trnh sn xut khng lp li,
thng c tin hnh mt ln nn chng c mt s c im c bn sau:
- S lng sn phm t, thng thng ch sn xut 1 hoc mt vi sn phm
- S loi sn phm c sn xut ra rt nhiu, v d sn phm ca Cng ty xy dng
dn dng
- Qu trnh sn xut khng n nh
- Trnh ngh nghip ca ngi cng nhn cao v h phi lm nhiu loi cng vic
khc nhau. Nhng do khng c chuyn mn ho nn nng sut lao ng thng thp.
- My mc thit b ca doanh nghip ch yu l cc thit b vn nng c sp xp
theo tng loi my c cng tnh nng, tc dng ph hp vi nhng cng vic khc nhau v
thay i lun lun.
- Gi thnh sm phm cao, chu k sn xut di
- u t ban u nh v tnh linh hot ca h thng sn xut cao. y l u im ch
yu ca loi hnh sn xut ny.
b. Sn xut hng khi (Sn xut loi ln)
3
y l loi hnh sn xut i lp vi loi hnh sn xut n chic, din ra trong cc

doanh nghip c s chng loi sn phm c sn xut ra t thng ch c mt vi loi sn
phm vi khi lng sn xut hng nm rt ln. Qu trnh sn xut rt n nh, t khi c s
thay i v kt cu sn phm, yu cu k thut gia cng sn phm cng nh nhu cu sn
phm trn th trng. Sn xut thp, sn xut giy, sn xut in, xi mng... l nhng v d
tng i in hnh v loi hnh sn xut ny. Cc doanh nghip c loi hnh sn xut ny
thng c nhng c im chnh sau:
- V gia cng ch bin t loi sn phm vi khi lng ln nn thit b my mc
thng l cc loi thit b chuyn dng hoc cc thit b t ng, c sp xp thnh cc dy
chuyn khp kn cho tng loi sn phm.
- Khu chun b k thut sn xut nh thit k sn phm, ch to cc mu th sn
phm v quy trnh cng ngh gia cng sn phm c chun b rt chu o trc khi a vo
sn xut ng lot. Nh vy khu chun b k thut sn xut v khu sn xut l hai giai on
tch ri.
PT
IT
- Do t chc sn xut theo kiu dy chuyn nn trnh chuyn mn ho ngi lao

ng cao, mi ngi cng nhn thng ch thc hin mt nguyn cng sn xut n nh trong
khong thi gian tng i di nn trnh ngh nghip ca ngi lao ng khng cao nhng
nng sut lao ng th rt cao.
- Cht lng sn phm n nh, gi thnh h. y l nhng u im ln nht ca loi
hnh sn xut ny.
- Nhu cu vn u t ban u vo cc thit b chuyn dng rt ln. y l nhc im
ln nht ca loi hnh sn xut ny, khi nhu cu th trng thay i, doanh nghip rt kh
khn trong vic chuyn i sn phm. Do vy, chng thng ch c p dng i vi cc
sn phm thng dng c nhu cu ln v n nh.
c. Sn xut hng lot (Sn xut loi nh v loi trung bnh)
Sn xut hng lot l loi hnh sn xut trung gian gia sn xut n chic v sn xut
hng khi, thng p dng i vi cc doanh nghip c s chng loi sn phm c sn xut
ra tng i nhiu nhng khi lng sn xut hng nm mi loi sn phm cha ln
mi loi sn phm c th c hnh thnh mt dy chuyn sn xut c lp. Mi b phn sn
xut phi gia cng ch bin nhiu loi sn phm c lp i lp li theo chu k. Vi mi loi
sn phm ngi ta thng a vo sn xut theo tng "lot" nn chng mang tn "sn xut
hng lot". Loi hnh sn xut ny rt ph bin trong ngnh cng nghip c kh dng c, my
cng c, dt may, in dn dng, g ni tht... vi nhng c trng ch yu sau:
- My mc thit b ch yu l thit b vn nng c sp xp b tr thnh nhng phn
xng chuyn mn ho cng ngh. Mi phn xng m nhn mt giai on cng ngh nht
nh ca qu trnh sn xut sn phm hoc thc hin mt phng php cng ngh nht nh.
- Chuyn mn ho sn xut khng cao nhng qu trnh sn xut lp i lp li mt cch
tng i n nh nn nng sut lao ng tng i cao.
- V mi b phn sn xut gia cng nhiu loi sn phm khc nhau v yu cu k thut
v quy trnh cng ngh nn t chc sn xut thng rt phc tp. Thi gian gin on trong
4
sn xut ln, chu k sn xut di, sn phm tn kho trong ni b qu trnh sn xut ln...
l nhng vn ln nht trong qun l sn xut loi hnh ny.
- ng b ho sn xut gia cc b phn sn xut l mt thch thc ln khi xy dng
mt phng n sn xut cho loi hnh sn xut ny.
- V l mt loi hnh trung gian ca hai loi hnh trn nn n cng c nhng c im
trung gian ca sn xut n chic v sn xut hng khi.
2. Phn loi theo hnh thc t chc sn xut
Theo cch phn loi ny chng ta c cc sn xut ch yu sau y:
- Sn xut lin tc
- Sn xut gin on
- Sn xut va mang tnh lin tc va mang tnh gin on
- Sn xut theo d n
a. Sn xut lin tc (Flow shop)
PT
IT
Sn xut lin tc l mt qu trnh sn xut m ngi ta sn xut v x l mt

khi lng ln mt loi sn phm hoc mt nhm sn phm no . Thit b c lp t
theo dy chuyn sn xut lm cho dng di chuyn ca sn phm c tnh cht thng dng. V
cc xng c sp xp thng dng nn ting Anh gi l Flow shop.
Trong dng sn xut ny, my mc thit b v cc t hp sn xut c trang b ch
sn xut mt loi sn phm v vy h thng sn xut khng c tnh linh hot. hn ch s
tn ch phm v khi thng dng chuyn sn phm trong ni b qu trnh sn xut, cn
bng nng sut trn cc thit b v cc cng on sn xut phi c tin hnh mt cch thn
trng v chu o.
Dng sn xut lin tc thng i cng vi t ng ho qu trnh vn chuyn ni b
bng h thng vn chuyn hng ho t ng. T ng ho nhm t c mt gi thnh sn
phm thp, mt mc cht lng cao v n nh, mc tn ng ch phm thp v dng lun
chuyn sn phm nhanh.
Trong cc doanh nghip dng sn xut lin tc bt buc phi thc hin phng php
sa cha d phng my mc thit b (sa cha trc khi my hng) trnh s gin on
hon ton ca qu trnh sn xut.
b. Sn xut gin on (Job shop)
Sn xut gin on l mt hnh thc t chc sn xut ngi ta x l, gia cng,
ch bin mt s lng tng i nh sn phm mi loi, song s loi sn phm th nhiu, a
dng. Qu trnh sn xut c thc hin nh cc thit b vn nng (my tin, my phay). Vic
lp t thit b c thc hin theo cc b phn chuyn mn ho chc nng. B phn chuyn
mn ho chc nng l b phn tp hp tt c cc my mc, thit b c cng chc nng,
cng nhim v (my tin, my phay,...) dng di chuyn ca sn phm ph thuc vo th t
cc nguyn cng cn thc hin. Trong dng sn xut ny ngi ta b tr cc b phn theo
nhim v (Job shop), my mc thit b c kh nng thc hin nhiu cng vic khc nhau, n
5
khng phi l chuyn mn ho cho mt loi sn phm v vy tnh linh hot ca h thng
sn xut cao. Ngc li rt kh cn bng cc nhim v trong mt qu trnh sn xut gin
on. Nng sut ca cc my khng bng nhau lm cho mc tn ng ch phm trong qu
trnh sn xut tng ln. Cng nghip c kh v cng nghip may mc l nhng v d in hnh
v dng sn xut ny.
c. Sn xut va mang tnh lin tc va mang tnh gin on
Trong qu trnh sn xut sn phm mt s cng on vic sn xut mang tnh gin
on nhng mt s cng on khc vic sn xut mang tnh lin tc. S kt hp ny nhm
bo m ti u ho qu trnh sn xut.
V d: Quy trnh khai thc th bao gm nhiu cng on, trong mt s cng on
c thc hin lin tc, mt s cng on c thc hin gin on.
Bng 1.1: Quy trnh khai thc th s dng dy chuyn t ng
a im
Cng on
Cch thc
Ngi gi
Thng th/Bu cc
PT
IT
Trung tm/ Bu cc
chp nhn
Thu gom
Xp/ phn loi th
My t ng xp, phn loi
Lt mt th
My t ng lt mt th
Xo tem
My xo tem
Chia chn
My t ng chia chn
Buc gi th
My buc gi
ng ti
My ng ti
Trung tm/BC qu
giang
Vn chuyn
Nhn ti
M ti th
Thit b dc ti, bng chuyn treo
Chia chn
My t ng chia chn
Buc gi th
My buc gi
ng ti
My ng ti
Vn chuyn
Trung tm, BC pht
Nhn ti
M ti th
Thit b dc ti, bng chuyn treo
Chia theo bu cc pht
My t ng chia chn
Chia theo tuyn pht
My t ng chia chn
Chia theo th t chuyn pht
My t ng chia theo th t tuyn pht
Pht ngi nhn

6
Ngi nhn
d. Sn xut theo d n
Sn xut theo d n l mt loi hnh sn xut m sn phm l c nht (V d:
ng mt b phim, ng mt con tu, vit mt cun sch,...) v v l qu trnh sn xut
cng l duy nht, khng lp li. Mt d n sn xut c c trng bi sn phm ring, thi
hn ring, ngn qu, ngi ph trch v i ng lao ng ring.
Nguyn tc ca t chc sn xut theo d n l t chc thc hin cc cng vic v phi
hp chng sao cho gim thi gian gin on, m bo kt thc d n v giao np sn phm
ng thi hn.
Trong dng sn xut ny qu trnh sn xut khng n nh, c cu t chc b xo trn
rt ln do chuyn t d n ny sang d n khc, t chc sn xut phi m bo tnh cht linh
hot cao c th thc hin ng thi nhiu d n sn xut cng mt lc. Sn xut theo d n
c th coi nh mt dng c bit ca sn xut gin on.
3. Phn loi theo mi quan h vi khch hng
PT
IT
Theo cch phn loi ny chng ta phn bit hai dng sn xut chnh sau:
- Sn xut d tr
- Sn xut khi c yu cu (t hng).

a. Sn xut d tr
Trong loi hnh sn xut d tr qu trnh sn xut c tin hnh trn c s iu

tra, nghin cu, d bo nhu cu trn th trng. Cc nh sn xut ch ng sn xut mt khi
lng hng ho nht nh a vo khu d tr ri bn. Nh vy gia sn xut v khch hng
khng c mi quan h trc tip m thng qua d tr " Sn xut- D tr - Khch hng".
Sn xut d tr sn phm cui cng ca mt doanh nghip xy ra khi:
- Chu k sn xut ln hn chu k thng mi m khch hng yu cu. Chu k sn xut
sn phm l khong thi gian k t khi a sn phm vo gia cng cho ti khi sn phm hon
thnh v c th giao cho khch hng. Chu k thng mi l khong thi gian k t khi
khch hng c yu cu cho n khi yu cu c phc v (tho mn), ni mt cch khc,
t khi khch hng hi mua n khi nhn c sn phm. Khi chu k sn xut di hn chu k
thng mi, cn phi sn xut trc (da trn kt qu ca qu trnh d bo nhu cu) tho
mn nhu cu ca khch hng nhanh nht ngay khi xut hin mt yu cu.
- Cc nh sn xut mun sn xut mt khi lng ln gim gi thnh
- Nhu cu v cc loi sn phm c tnh cht thi v, trong cc giai on nhu cu sn
phm trn th trng thp, sn phm khng tiu th c, cc nh sn xut khng mun
ngng qu trnh sn xut, sa thi cng nhn, v vy h quyt nh sn xut d tr ri tiu
th cho cc k sau, khi nhu cu trn th trng tng ln.
Sn xut d tr c nhng c im c trng sau:
7
Lng hng tn kho ln
Vn sn xut cn nhiu
Doanh nghip c th ch ng trong k hoch sn xut
Chu k sn xut ngn hn
Ri ro cao v sn phm sn xut ra c th khng tiu th c
Khng chim dng c vn ca khch hng
Gi thnh sn phm h
Tn dng c nng lc sn xut
C th tiu th c nhiu sn phm hn
Thng p dng i vi loi hnh sn xut hng lot v hng khi
b. Sn xut theo yu cu
PT
IT
Theo hnh thc ny qu trnh sn xut ch c tin hnh khi xut hin nhng yu cu
c th ca khch hng v sn phm. V vy n trnh c s tn ng ca sn phm cui
cng ch tiu th. Dng sn xut ny hin nay c a chung v s dng nhiu hn dng
sn xut d tr bi v n gim c khi lng d tr, gim cc chi ph ti chnh nh
m gim c gi thnh sn phm, nng cao li nhun. V vy doanh nghip nn la chn
hnh thc sn xut ny khi c th.
Sn xut theo yu cu c nhng c im c trng sau:
-
Khng c hng tn kho
Nhu cu vn sn xut t hn
Doanh nghip b ng trong k hoch sn xut
Thng thi gian sn xut di
Ri ro thp
C th chim dng c vn ca khch hng
Gi thnh sn phm cao
Kh tn dng c nng lc sn xut
Tng doanh thu thp
Thng p dng i vi loi hnh sn xut n chic (sn phm c nhu cu

c bit ca khch hng).
Trong thc t, hnh thc t chc sn xut hn hp c s dng kh nhiu, ngi

ta tn dng thi hn chp nhn c ca khch hng lp rp hoc thc hin khu cui cng
ca qu trnh sn xut sn phm, hoc c bit ho tnh cht ca sn phm (phn ny c
thc hin theo nhng yu cu ca khch hng); giai on u c thc hin theo phng
php sn xut d tr.
D tr
Yu cu
PT
IT
Chu k thng mi
Lm trc
Lm theo yu cu
Chu k sn xut
Hnh 1.2: Hnh thc t chc sn xut hn hp
4. Phn loi theo qu trnh hnh thnh sn phm
Qu trnh hnh thnh sn phm cng c coi l mt trong nhng cn c phn loi
sn xut ca doanh nghip. Theo cch phn loi ny ngi ta phn bit bn qu trnh hnh
thnh sn phm trong sn xut sau y:
a. Qu trnh sn xut hi t: Trong trng hp ny mt sn phm c ghp ni t
nhiu cm, nhiu b phn, tnh a dng ca sn phm cui cng ni chung l nh, nhng cc
cm, cc b phn th rt nhiu. S mc kt cu c th thay i t mt n hng chc, v d
sn xut cc sn phm in dn dng v sn phm c kh,....
u vo
Sn phm
cui cng
Hnh 1.3: Qu trnh sn xut hi t

9
b. Qu trnh sn xut phn k: l trng hp m cc doanh nghip xut pht t

mt hoc mt vi loi nguyn vt liu nhng li cho ra rt nhiu loi sn phm khc nhau. V
d trong cng nghip ch bin sa, t mt loi nguyn liu l sa sn phm cui cng bao
gm nhiu loi vi nhng quy cch v bao b khc nhau nh pho mt, sa chua, b,....
Sn phm
u vo
Hnh 1.4: Qu trnh sn xut phn k
PT
IT
c. Qu trnh sn xut phn k c im hi t: l trng hp cc doanh nghip xut

pht t nhiu cc b phn, cc cm, cc chi tit tiu chun ho hnh thnh mt im hi t ri
xut pht t im hi t sn phm cui cng ca doanh nghip li rt nhiu loi v a dng
thm ch cng nhiu loi nh cc yu t u vo.VD: Cng ngh sn xut t.
Thng thng qun l loi doanh nghip ny ta c th p dng cc phng php
khc nhau i vi cc phn khc nhau. V d: Qun l sn xut d tr i vi cc phn hi
t, qun l sn xut theo n hng i vi cc phn phn k. Kt cu loi ny thng gp
trong cng ngh sn xut t,.... T cc chi tit b phn tiu chun ho ngi ta hnh thnh
nhiu kiu truyn ng khc nhau (hp s) v nhiu loi mui xe, knh chn gi khc nhau,...
Cc
cm,
cc b
phn
Sn phm cui
cng a dng
Tiu chun ho
Hnh 1.5: Qu trnh sn xut phn k c im hi t

d. Qu trnh sn xut song song: Cc doanh nghip c t loi sn phm, t loi nguyn
liu, cc thnh phm cui cng c tp hp t rt t cc yu t, thm ch t mt yu t. Cng
nghip bao b l mt v d in hnh v loi cu trc ny. Mt yu t u vo c 1 hoc 1 s
yu t u ra.
10
Hnh 1.6: Qu trnh sn xut song song
5. Phn loi theo tnh t ch

a. Nh thit k ch to
Doanh nghip t thit k cc sn phm ca mnh, t sn xut v tiu th. Doanh
nghip loi ny cn mt h thng qun l sn xut hon chnh c tnh thch ng cao bi v
chnh l iu kin c kh nng cnh tranh trn th trng.
b. Nh thu
l cc doanh nghip ch thc hin mt b phn cc cng vic sn xut ca ngi
cp thu (ngi cho thu). Tuy nhin doanh nghip nhn thu c th t ch trong vic mua
sm nguyn vt liu v cc trang thit b cn thit v c th la chn mt phng php sn
xut ph hp tho mn yu cu t ra ca ngi cho thu v sn phm v dch v.
PT
IT
c. Ngi gia cng
Cng ging nh ngi nhn thu, ngi gia cng ch thc hin mt phn cng vic
sn xut ca ngi giao vic (doanh nghip ch). Tuy nhin h khng c quyn t ch trong
vic mua bn nguyn vt liu. Tt c ci c cung cp bi doanh nghip ch, thm ch c
my mc thit b sn xut cng c th c cp bi doanh nghip ch.
1.2 BN CHT CA QUN TR SN XUT
1.2.1 Khi nim
Doanh nghip l mt t chc kinh t hot ng trong c ch th trng, bng ngun

lc, cc phng tin vt cht v ti chnh ca mnh c th tho mn nhng nhu cu ca khch
hng bng cch sn xut sn phm v cung cp cc dch v. Hay ni cch khc doanh nghip
l mt h thng chuyn ho cc u vo thnh u ra di dng sn phm v dch v.
Mi doanh nghip l mt h thng c mi quan h cht ch vi mi trng bn ngoi
v c cu trc bn trong gm nhiu phn h khc nhau. thc hin mc tiu ca mnh, mi
doanh nghip phi t chc tt cc b phn cu thnh nhm thc hin nhng chc nng c
bn.
Sn xut l mt trong nhng phn h chnh c ngha quyt nh n vic to ra sn
phm hoc cung cp dch v cho x hi. Qun l h thng sn xut sn phm, dch v l chc
nng, nhim v c bn ca tng doanh nghip. Hnh thnh, pht trin v t chc iu hnh tt
hot ng sn xut l c s v yu cu thit yu mi doanh nghip c th ng vng v
pht trin trn th trng.
Cng ging nh cc phn h khc, h thng sn xut bao gm nhiu yu t cu thnh
c mi quan h khng kht, cht ch vi nhau. Phn h sn xut c biu din trong hnh 1.7.
11
Bin i
ngu nhin
Qu trnh bin i
u vo
u ra
Thng tin
phn hi
Kim tra
Thng tin
phn hi
Hnh 1.7: S h thng sn xut
PT
IT
Yu t trung tm ca qun l sn xut l qu trnh bin i. l qu trnh ch bin,

chuyn ho cc yu t u vo hnh thnh hng ho hoc dch v mong mun, p ng nhu
cu ca x hi. Kt qu hot ng ca doanh nghip ph thuc rt ln vo vic thit k, t
chc v qun l qu trnh bin i ny.
Cc yu t u vo rt a dng gm c ngun ti nguyn thin nhin, con ngi, cng
ngh, k nng qun l v ngun thng tin. Chng l iu kin cn thit cho bt k qu trnh
sn xut hoc dch v no. Mun qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip c hiu qu
cn phi t chc, khai thc s dng cc yu t u vo hp l, tit kim nht.
u ra ch yu gm hai loi l sn phm v dch v. Ngoi nhng sn phm v dch
v c to ra, sau mi qu trnh sn xut, cn c cc loi ph phm khc c th c li hoc
khng c li cho hot ng sn xut kinh doanh, i khi i hi phi c chi ph rt ln cho
vic x l, gii quyt chng, nh ph phm, cht thi,...
Thng tin phn hi l mt b phn khng th thiu trong h thng sn xut ca doanh
nghip. l nhng thng tin cho bit tnh hnh thc hin k hoch sn xut trong thc t ca
doanh nghip.
Cc t bin ngu nhin c th lm ri lon hot ng ca ton b h thng sn xut
dn n khng thc hin c nhng mc tiu d kin ban u. Chng hn thin tai, hn hn,
l lt, chin tranh, ho hon, ....
Sn xut l mt trong nhng phn h chnh c ngha quyt nh n vic to ra sn
phm hoc cung cp dch v cho x hi. Qun l h thng sn xut sn phm, dch v l chc
nng, nhim v c bn ca tng doanh nghip. Hnh thnh, pht trin v t chc iu hnh tt
hot ng sn xut l c s v yu cu thit yu mi doanh nghip c th ng vng v
pht trin trn th trng. Qun tr sn xut l qu trnh thit k, hoch nh, t chc iu
hnh v kim tra theo di h thng sn xut nhm thc hin nhng mc tiu sn xut
ra.
12
Hay ni cch khc, qun tr sn xut l tng hp cc hot ng xy dng h thng

sn xut v qun l qu trnh bin i cc yu t u vo to ra sn phm, dch v nhm
tho mn tt nht nhu cu ca th trng, khai thc mi tim nng ca doanh nghip vi mc
ch ti a ho li nhun.
1.2.2 Mc tiu ca qun tr sn xut
Sn xut l mt trong nhng chc nng chnh ca doanh nghip, cho nn qun tr sn
xut b chi phi bi mc ch ca doanh nghip. i vi cc doanh nghip kinh doanh mc
ch l li nhun, i vi doanh nghip cng ch mc ch l phc v.
Qun tr sn xut vi t cch l t chc qun l s dng cc yu t u vo v cung
cp u ra phc v nhu cu ca th trng, mc tiu tng qut t ra l m bo tho mn ti
a nhu cu ca khch hng trn c s s dng hiu qu nht cc yu t sn xut. Nhm thc
hin mc tiu ny, qun tr sn xut c cc mc tiu c th sau:
- Bo m cht lng sn phm v dch v theo ng yu cu ca khch hng;
- Gim chi ph sn xut ti mc thp nht to ra mt n v u ra;
- Rt ngn thi gian sn xut sn phm hoc cung cp dch v;
PT
IT
- Xy dng h thng sn xut ca doanh nghip c linh hot cao;

Cn ch rng cc mc tiu trn thng mu thun vi nhau. Vn t ra l phi
bit xc nh th t u tin ca cc mc tiu to ra th cn bng ng, l s cn bng ti
u gia cht lng, tnh linh hot ca sn xut, tc cung cp v hiu qu ph hp vi hon
cnh mi trng trong tng thi k c th to ra sc mnh tng hp, nng cao kh nng
cnh tranh ca doanh nghip trn th trng.
Cc nh kinh t Nht Bn l tng ha cc mc tiu qun tr sn xut bng 5 khng:
khng k hn, khng d tr, khng ph phm, khng hng hc, khng giy t.
1.2.3 Vai tr v mi quan h ca qun tr sn xut vi cc chc nng qun tr chnh
khc
Doanh nghip l mt h thng thng nht bao gm ba phn h c bn l qun tr ti
chnh, qun tr sn xut v qun tr Marketing. Trong cc hot ng trn, sn xut c coi l
khu quyt nh to ra sn phm hoc dch v, v gi tr gia tng. Ch c hot ng sn xut
hay dch v mi l ngun gc ca mi sn phm v dch v c to ra trong doanh nghip.
S pht trin sn xut l c s lm tng gi tr gia tng cho doanh nghip, tng trng kinh t
cho nn kinh t quc dn to c s vt cht thc y x hi pht trin. Qu trnh sn xut
c qun l tt gp phn tit kim c cc ngun lc cn thit trong sn xut, gim gi
thnh, tng nng sut v hiu qu ca doanh nghip ni chung. Cht lng sn phm hay dch
v do khu sn xut hay cung ng dch v to ra. Hon thin qun tr sn xut to tim nng
to ln cho vic nng cao nng sut, cht lng v kh nng cnh tranh ca cc doanh nghip.
Tuy nhin, nh gi vai tr quyt nh ca qun tr sn xut trong vic to ra v cung
cp sn phm, dch v cho x hi khng c ngha l xem xt n mt cch bit lp tch ri cc
chc nng khc trong doanh nghip. Cc chc nng qun tr c hnh thnh nhm thc hin
nhng mc tiu nht nh v c quan h cht ch vi nhau. Qun tr sn xut c mi quan h
13
rng buc hu c vi cc chc nng chnh nh qun tr ti chnh, qun tr marketing v vi

cc chc nng h tr khc trong doanh nghip. Mi quan h ny va thng nht, to iu kin
thun li thc y nhau cng pht trin, li va mu thun nhau.
S thng nht, phi hp cng pht trin da trn c s chung l thc hin mc tiu
tng qut ca doanh nghip. Cc phn h trong h thng doanh nghip c hnh thnh v t
chc cc hot ng sao cho m bo thc hin tt nht mc tiu tng qut ca ton h thng
ra. Marketing cung cp thng tin v th trng cho hoch nh sn xut v tc nghip,
to iu kin p ng tt nht nhu cu trn th trng vi chi ph thp nht. Ngc li sn
xut l c s duy nht to ra hng ho, dch v cung cp cho chc nng Marketing. S phi
hp gia qun tr sn xut v marketing s to ra hiu qu cao trong qu trnh hot ng, gim
lng ph v ngun lc v thi gian.
Chc nng ti chnh u t m bo y , kp thi ti chnh cn thit cho hot ng
sn xut v tc nghip; phn tch nh gi phng n u t mua sm my mc thit b, cng
ngh mi; cung cp cc s liu v chi ph cho hot ng tc nghip. Kt qu ca qun tr sn
xut to ra, lm tng ngun v m bo thc hin cc ch tiu ti chnh ca doanh nghip
ra.
PT
IT
Tuy nhin, gia cc phn h trn c nhng mu thun vi nhau. Chng hn, chc nng
sn xut v marketing c nhng mc tiu mu thun vi nhau v thi gian, v cht lng, v
gi c. Trong khi cc cn b marketing i hi sn phm cht lng cao, gi thnh h v thi
gian giao hng nhanh th qu trnh sn xut li c nhng gii hn v cng ngh, chu k sn
xut, kh nng tit kim chi ph nht nh. Cng do nhng gii hn trn m khng phi lc
no sn xut cng m bo thc hin ng nhng ch tiu ti chnh t ra v ngc li nhiu
khi nhng nhu cu v u t i mi cng ngh hoc t chc thit k, sp xp li sn xut
khng c b phn ti chnh cung cp kp thi.
Nhng mu thun i khi l khch quan, song cng c khi do nhng yu t ch quan
gy ra. V vy, nhim v c bn l phi to ra s phi hp nhp nhng hot ng ca cc chc
nng trn nhm m bo thc hin mc tiu chung ca doanh nghip ra.
1.3. NI DUNG CH YU CA QUN TR SN XUT
1.3.1. D bo nhu cu sn xut sn phm
- D bo nhu cu sn xut sn phm l ni dung quan trng u tin, l xut pht im
ca qun tr sn xut. p ng nhu cu th trng mi hot ng thit k, hoch nh v t
chc iu hnh h thng sn xut u phi cn c v kt qu d bo nhu cu sn xut.
- Nghin cu tnh hnh th trng, d bo nhu cu sn xut sn phm nhm tr li cu
hi cn sn xut sn phm g? S lng bao nhiu? Vo thi gian no? Nhng c im kinh
t k thut cn c ca sn phm l g?
- Kt qu d bo nhu cu sn xut sn phm chnh l c s xy dng k hoch sn
xut kinh doanh v k hoch cc ngun lc sn xut cn c. y l cn c xc nh c nn
sn xut hay khng nn sn xut? Nu tin hnh sn xut th cn thit k h thng sn xut
nh th no m bo tho mn c nhu cu d bo mt cch tt nht.
14
1.3.2. Thit k sn phm v quy trnh cng ngh

Nu nh d bo l khu u tin quyt nh s sn xut sn phm hoc cung cp dch
v g th nhng kt qu ca n s lm c s quan trng th hai cho thit k sn phm v quy
trnh cng ngh.
- Thit k v a sn phm mi ra th trng 1 cch nhanh chng l mt thch thc
i vi mi doanh nghip, c bit trong iu kin cnh tranh ngy cng tr nn gay gt.
- Thit k sn phm nhm a ra th trng nhng sn phm p ng yu cu ca th
trng v ph hp vi kh nng sn xut ca doanh nghip.
- Mi loi sn phm i hi phng php v quy trnh cng ngh sn xut tng ng.
Thit k quy trnh cng ngh l vic xc nh nhng yu t u vo cn thit nh my mc,
thit b, trnh t cc bc cng vic v nhng yu cu k thut c kh nng to ra nhng
c im sn phm thit k.
- T chc hot ng nghin cu thit k sn phm v quy trnh cng ngh
PT
IT
Hot ng nghin cu thit k sn phm v quy trnh cng ngh c thc hin bi b
phn chuyn trch lm nhim v nghin cu thit k sn phm v cng ngh, vi s tham gia
phi hp ca cc cn b qun l, chuyn vin trong nhiu lnh vc khc nhau (nhm loi b
tnh khng tng, tnh phi thc t ca sn phm, cng ngh mi ng thi a ra c cc
gii php mang tnh ng b).
ng thi doanh nghip cn thit lp mi quan h cht ch, thng xuyn vi cc t
chc nghin cu bn ngoi, cung cp iu kin cho cc hot ng nghin cu v s dng kt
qu nghin cu ca h hoc k hp ng kinh t vi cc t chc nghin cu.
Tu theo c im hot ng v quy m t chc, hot ng thit k sn phm v quy
trnh cng ngh c th t chc theo hnh thc d n.
1.3.3. Qun tr nng lc sn xut ca doanh nghip
Qun tr nng lc sn xut ca doanh nghip nhm xc nh quy m cng sut dy

chuyn sn xut ca doanh nghip. Hot ng ny c nh hng rt ln n kh nng pht
trin ca doanh nghip trong tng lai.
- Xc nh ng nng lc sn xut lm cho doanh nghip va c kh nng p ng
c nhng nhu cu hin ti, va c kh nng nm bt nhng c hi kinh doanh mi trn th
trng pht trin sn xut.
- Xc nh nng lc sn xut khng hp l s gy lng ph rt ln, tn km vn u t
hoc c th cn tr qu trnh sn xut sau ny.
- Quy m sn xut ph thuc vo nhu cu, ng thi l nhn t tc ng trc tip n
loi hnh sn xut, c cu t chc qun l v sn xut ca cc doanh nghip.
1.3.4. Xc nh v tr t doanh nghip (nh v doanh nghip)
- nh v doanh nghip l qu trnh la chn vng v a im b tr doanh nghip,
nhm m bo thc hin nhng mc tiu chin lc kinh doanh ca doanh nghip la
chn.
15
- nh v doanh nghip l mt trong nhng ni dung quan trng ca qun tr sn xut.

nh v doanh nghip c t ra i vi nhng doanh nghip mi xy dng hoc trong
nhng trng hp m rng quy m sn xut hin c, cn m thm nhng chi nhnh, b phn
sn xut mi (im giao dch, pht trin cc nt mng mi..)
- nh v doanh nghip l mt hot ng c ngha chin lc trong pht trin sn
xut kinh doanh, c kh nng to ra li th cnh tranh rt ln c v nhng yu t v hnh v
hu hnh. xc inh v tr t doanh nghip cn tin hnh hng lot cc phn tch nh gi
nhng nhn t ca mi trng xung quanh c nh hng n hot ng ca doanh nghip sau
ny. y l mt qu trnh phc tp i hi kt hp cht ch c nhng phng php nh tnh
v nh lng. Trong cc phng php nh tnh xc nh ch yu nhng yu t v mt x
hi rt kh hoc khng lng ho mt cch chnh xc c, cn cc phng php nh lng
nhm xc nh a im c chi ph sn xut v tiu th l nh nht, c bit l chi ph vn
chuyn.
1.3.5. B tr sn xut trong doanh nghip
PT
IT
B tr sn xut l xc nh phng n b tr nh xng, dy chuyn cng ngh, my

mc thit b mt cch hp l, nhm m bo cht lng, hiu qu, ng thi phi tnh n cc
yu t tm sinh l v cc yu t x hi.
Vic b tr sn xut ph thuc rt nhiu vo li hnh sn xut v qu trnh cng ngh
c la chn nh qu trnh sn xut lin tc, qu trnh sn xut gin on,... C nhiu
phng php thit k, la chn phng n b tr sn xut, trong phng php c p
dng rng ri hin nay l phng php trc quan kinh nghim. Gn y ngi ta thit k
nhng chng trnh phn mm my tnh ring bit dng xc nh v la chn phng n
b tr ti u. Tuy nhin, do phi tnh n nhng i hi v cng ngh v yu t tm l x hi
t ra nn i n kt qu cui cng phi da vo c cc ch tiu nh tnh.
1.3.6. Lp k hoch cc ngun lc
Lp k hoch cc ngun lc bao gm vic xc nh k hoch tng hp v nhu cu sn

xut, trn c s lp k hoch v ngun lc sn xut ni chung v k hoch v b tr lao
ng, s dng my mc thit b, k hoch chi tit v mua sm nguyn vt liu... nhm m
bo sn xut din ra lin tc, vi chi ph thp nht.
Nhu cu v cc ngun lc cn thit c th sn xut s lng sn phm d bo
hoc n hng trong tng giai on c xc nh thng qua xy dng k hoch tng hp.
y l k hoch trung hn v khi lng sn phm cng sn xut ng thi vi quy i chng
thnh nhu cu v nguyn vt liu, lao ng thng qua chi ph trn mt gi cng lao ng. N
cho php doanh nghip d tnh trc kh nng sn xut d tha hoc thiu ht xy dng
cc phng n k hoch huy ng tt nht cc ngun lc vo sn xut, c bit l cc chin
lc huy ng s dng lao ng v my mc thit b. Thng qua cc phng php khc nhau
nh trc quan, th, ton hc hoc cc k thut phn tch khc cho php la chn k hoch
tng hp hp l nht, va thc hin hon thnh nhng nhim v sn xut sn phm trong k
hoch di hn ra, va khai thc tn dng c kh nng sn xut hin c v nng cao hiu
qu ca qu trnh sn xut ca doanh nghip.
16
Lng nguyn vt liu cn mua trong tng thi im c xc nh bng phng

php hoch nh nhu cu nguyn vt liu (MRP - Material Requirement Planning). y l
mt trong nhng phng php xc nh lng nhu cu vt t, chi tit, bn thnh phm cn
mua hoc sn xut trong tng thi im. N l mt phng php mi xut hin vo nhng
nm 1970. Ni dung ch yu l s dng my tnh xc nh lng nhu cu c lp cn p
ng ng thi im, nhm gim thiu d tr nhng chi tit, b phn hoc nguyn liu. Vi
phng php MRP nhng loi vt t ny ch c mua hoc cung cp khi cn thit, ng s
lng. Phng php ny em li li ch rt ln cho cc doanh nghip, do n c s dng
khc rng ri hin nay.
1.3.7. iu sn xut
iu sn xut l bc t chc thc hin cc k hoch sn xut t ra, l ton b
cc hot ng xy dng lch trnh sn xut, iu phi phn giao cc cng vic cho tng ngi,
nhm ngi, tng my v sp xp th t cc cng vic tng ni lm vic nhm m bo
hon thnh ng tin xc nh trong lch trnh sn xut trn c s s dng c hiu qu
kh nng sn xut hin c ca doanh nghip.
PT
IT
Hot ng iu c quan h cht ch vi loi hnh b tr sn xut. Mi loi hnh b

tr sn xut i hi phi c phng php iu thch hp. iu qu trnh sn xut gin
on, b tr theo cng ngh kh phc tp do tnh cht a dng v thng xuyn thay i v
khi lng cng vic v lung di chuyn sn phm a li. iu sn xut l qu trnh xc
nh r trch nhim, chc nng ca tng ngi, tng cng on sn xut, nhm m bo sn
xut theo ng k hoch vch ra.
i vi loi hnh sn xut d n do nhng c im c th i hi phi c nhng k
thut ring bit c hiu qu lp lch trnh v iu hnh qu trnh thc hin mt cch linh
hot nhm m bo tit kim nht v thi gian v chi ph thc hin d n. Cc k thut c
s dng rng ri nht l s Gannt v s mng li.
1.3.8. Kim sot h thng sn xut
Trong chc nng kim sot h thng sn xut c hai ni dung quan trng nht l kim
tra kim sot cht lng v qun tr hng tn kho.
Hng d tr tn kho lun l mt trong nhng yu t chim t trng chi ph kh ln
trong gi thnh sn phm. Ngoi ra d tr khng hp l s dn n ng vn, gim h s s
dng v vng quay ca vn hoc gy ra ch tc cho qu trnh sn xut do khng d tr
nguyn liu cho qu trnh sn xut hoc sn phm hon chnh khng bn c. Hot ng
qun tr hng d tr c cp n vi nhng m hnh c th ng dng cho tng trng
hp sao cho tm c im cn bng ti u gia chi ph tn kho v li ch ca d tr tn kho
em li. Qun tr hng d tr, tn kho phi m bo c v mt hin vt v gi tr nhm m
bo ti u, khng tch ri nhau hai lung chuyn ng gi tr v hin vt. Nhng phng
php qun tr gi tr v hin vt s cho php kim sot cht ch lng d tr tn kho trong
tng thi k.
Qun l cht lng trong sn xut l mt yu t mang ngha chin lc trong giai
on ngy nay. sn xut sn phm ra vi chi ph sn xut thp, cht lng cao p ng
c nhng mong i ca khch hng th h thng sn xut ca cc doanh nghip phi c
17
cht lng cao v thng xuyn c kim sot. Qun l cht lng chnh l nng cao cht
lng ca cng tc qun l cc yu t, b phn ton b qu trnh sn xut ca mi doanh
nghip. Trong qun l cht lng s tp trung gii quyt nhng vn c bn v nhn thc v
quan im v cht lng v qun l cht lng ca cc doanh nghip trong nn kinh t th
trng. Phn tch mc tiu, nhim v, cc c im, phm vi v chc nng ca qun l cht
lng trong sn xut l c s khoa hc cc cn b qun tr sn xut xy dng chnh sch,
chin lc cht lng cho b phn sn xut. Mt yu cu bt buc i vi cc cn b qun tr
sn xut l cn hiu r v bit s dng cc cng c v k thut thng k trong qun l cht
lng. H thng cng c thng k v k thut thng k gp phn m bo cho h thng sn
xut c kim sot cht ch v thng xuyn c kh nng thc hin tt nhng mc tiu cht
lng ra.
1.4. LCH S HNH THNH V XU HNG PHT TRIN CA QUN TR SN
XUT
1.4.1. Lch s hnh thnh v pht trin ca qun tr sn xut
PT
IT
Qun tr sn xut trong thc t xut hin t thi c i nhng chng ch c coi l
"cc d n sn xut cng cng" ch cha phi l qun tr sn xut trong nn kinh t th
trng.
Qun tr sn xut trong cc doanh nghip vi t cch l n v sn xut hng ho tham
gia kinh doanh trn th trng mi ch xut hin gn y. Bt u t cuc cch mng cng
nghip ln th nht vo nhng nm 1770 Anh. Thi k u trnh pht trin sn xut cn
thp, cng c sn xut n gin, ch yu lao ng th cng v na c kh. Hng ho c sn
xut trong nhng xng nh. Cc chi tit b phn cha tiu chun ho, khng lp ln c.
Sn xut din ra chm, chu k sn xut ko di, nng sut rt thp. Khi lng hng ho sn
xut c cn t. Kh nng cung cp hng ho nh hn nhu cu trn th trng.
T sau nhng nm 70 ca th k XVIII, nhng pht minh khoa hc mi lin tc ra
i, trong giai on ny to ra nhng thay i c tnh cch mng trong phng php sn
xut v cng c lao ng to iu kin chuyn t lao ng th cng sang lao ng c kh.
Nhng pht minh c bn l pht minh my hi nc ca James Watt nm 1764; cuc cch
mng k thut trong ngnh dt nm 1885; sau l hng lot nhng pht hin v khai thc
than, st cung cp ngun nguyn liu, nng lng, my mc mi cho sn xut ca cc doanh
nghip.
Cng vi nhng pht minh khoa hc k thut l nhng khm ph mi trong khoa hc
qun l, to iu kin hon thin t chc sn xut trong cc doanh nghip, y nhanh qu
trnh ng dng, khai thc k thut mi mt cch c hiu qu hn. Nm 1776, Adam Smith
trong cun "Ca ci ca cc quc gia" ln u tin nhc n li ch ca phn cng lao ng.
Qu trnh chuyn mn ho dn dn c t chc, ng dng trong hot ng sn xut, a
nng sut lao ng tng ln ng k. Qu trnh sn xut c phn chia thnh cc khu khc
nhau giao cho cc b phn ring l m nhn.
L thuyt v s trao i lp ln gia cc chi tit b phn ca Eli Whitney nm 1790 ra
i to iu kin v kh nng lp ln gia cc chi tit b phn c lm nhng ni khc
nhau gp phn to ln trong nng cao nng lc sn xut ca x hi, hnh thnh s phn cng
18
hip tc gia cc doanh nghip. Cc hnh thc t chc doanh nghip mi xut hin. Nhng
c im tc ng n hnh thnh quan nim qun tr sn xut ch yu l t chc iu
hnh cc hot ng tc nghip trong doanh nghip. Nhim v c bn ca t chc sn xut
trong giai on ny l t chc, iu hnh sn xut sao cho sn xut ra cng nhiu sn phm
cng tt v cung cn thp hn cu rt nhiu. V vy, trong giai on ny cc doanh nghip c
quy m tng ln nhanh chng.
PT
IT
Tip , mt bc ngot c bn trong t chc hot ng sn xut ca cc doanh

nghip l s ra i ca hc thuyt "Qun l lao ng khoa hc" ca Taylor cng b nm
1911. Qu trnh lao ng c hp l ho thng qua vic quan st, ghi chp, nh gi, phn
tch v ci tin cc phng php lm vic. Cng vic c phn chia nh thnh nhng bc
n gin giao cho mt c nhn thc hin. t chc sn xut khng ch cn n thun l t
chc iu hnh cng vic m trc tin phi hoch nh, hng dn v phn giao cng vic
mt cch hp l nht. Nh phn cng chuyn mn ho v qu trnh chuyn i trong qun tr
sn xut a nng sut lao ng trong giai on ny tng ln nhanh chng. Khi lng sn
phm do cc doanh nghip sn xut ngy cng ln, th trng lc ny cung dn dn n
im cn bng vi cu v nhiu loi sn phm, buc cc doanh nghip phi tnh ton cn nhc
thn trng hn trong qun tr sn xut. c trng c bn ca qun tr sn xut trong thi k
ny l sn xut ti a, d tr hp l bn thnh phm ti ni lm vic v qun l th cng.
Nhng nm u th k XX hc thuyt qun l khoa hc ca Taylor c p dng trit
v rng ri trong cc doanh nghip. Con ngi v hot ng ca h trong cng vic c
xem xt di "knh hin vi" nhm loi b nhng thao tc tha, lng ph thi gian v sc lc.
Ngi lao ng c o to, hng dn cng vic mt cch cn k c th thc hin tt
nht cc cng vic ca mnh. Vic khai thc trit nhng mt tch cc ca l thuyt Taylor
lm cho nng sut tng ln rt nhanh. Nhiu sn phm cng nghip c xu hng: kh nng
cung vt cu. Hng ho ngy cng nhiu trn th trng, tnh cht cnh tranh tr nn gay gt
hn. Cc doanh nghip c kh nng sn xut khi lng sn phm ln v bt u phi quan
tm nhiu hn ti hot ng bn hng.
Qun tr sn xut lc ny c ni dung rng hn bao gm cc chc nng hoch nh,
la chn v o to hng dn, t chc v kim tra ton b qu trnh sn xut ca doanh
nghip vi mc tiu ch yu l tng khi lng sn phm sn xut mt cch hp l, ng thi
vi nng cao hiu qu ca qu trnh sn xut trong cc doanh nghip.
Vo nhng nm 30 ca th k XX, l lun ca Taylor bc l nhng nhc im,
mc pht huy tc dng gii hn ti a. nng cao nng sut lao ng, tng sn lng
sn xut, cht lng sn phm, gim chi ph, bt u xut hin nhng l lun mi c p
dng trong qun tr sn xut. Con ngi khng cn ch c xem xt kha cnh k thut
n thun nh mt b phn ko di ca my mc thit b nh trong hc thuyt qun l lao
ng khoa hc ca Taylor cp m bt u nhn thy con ngi l mt thc th sng to
c nhu cu tm l, tnh cm v cn phi tho mn nhng nhu cu . Nhng kha cnh x hi,
tm sinh l, hnh vi ca ngi lao ng c cp nghin cu v p ng ngy cng nhiu
nhm khai thc kh nng v tn ca con ngi trong nng cao nng sut. L lun ca Maslow
v cc bc thang nhu cu ca con ngi, hc thuyt ca Elton Mayo 1930 v ng vin
khuyn khch ngi lao ng cng vi hng lot cc l thuyt v hnh vi v cc m hnh ton
19
hc xut hin a qun tr sn xut chuyn sang mt giai on mi pht trin cao hn, vi
nhng ni dung cn quan tm rng ln hn.
S pht trin nhanh chng ca khoa hc, cng ngh, tnh cnh tranh ngy cng tng
buc cc doanh nghip tng cng hon thin qun tr sn xut. Qun tr sn xut tp trung
vo phn u gim chi ph v ti chnh, vt cht v thi gian, tng cht lng, to iu kin
thun li cho ngi tiu dng,... Nhim v, chc nng ca qun tr sn xut c m rng ra
bao trm nhiu lnh vc khc nhau t nghin cu nhu cu th trng, thit k sn phm, thit
k h thng sn xut ti hoch nh, t chc thc hin v kim tra kim sot ton b qu trnh
sn xut ca doanh nghip.
1.4.2. Xu hng pht trin ca qun tr sn xut
PT
IT
Vi s thay i ca tnh hnh kinh t x hi v cng ngh, ng thi cnh tranh ngy
cng gay gt buc cc doanh nghip ch nhiu hn n nng sut, cht lng v hiu
qu. Nhng vn chnh ny chu tc ng trc tip v to ln ca qun tr sn xut. H thng
sn xut ca doanh nghip c tnh cht m lun c mi quan h gn b trc tip vi mi
trng bn ngoi. Nhim v c bn ca qun tr sn xut l to ra kh nng sn xut linh hot
p ng c s thay i ca nhu cu khch hng v c kh nng cnh tranh cao trn th
trng trong nc v quc t. V vy, khi xc nh phng hng pht trin ca qun tr sn
xut cn phn tch nh gi y nhng c im ca mi trng kinh doanh hin ti v xu
hng vn ng ca n. Nhng c im c bn ca mi trng kinh doanh hin nay l:
- Ton cu ho cc hot ng kinh t, t do trao i thng mi v hp tc kinh
doanh.
- S pht trin v cng nhanh chng ca khoa hc cng ngh. Tc i mi cng

ngh nhanh, chu k sn phm gim, nng sut v kh nng ca my mc thit b tng,...
- S chuyn dch c cu kinh t ca nhiu nc. Dch v ngy cng chim t trng ln
trong tng gi tr sn xut ca cc doanh nghip.
- Cnh tranh ngy cng gay gt v mang tnh quc t.
- Cc quc gia tng cng kim sot v a ra nhng quy nh nghim ngt v bo v
mi trng.
- Nhng tin b nhanh chng v kinh t, x hi dn n s thay i nhanh ca nhu
cu.
thch ng vi nhng bin ng trn, ngy nay h thng qun tr sn xut ca cc
doanh nghip tp trung vo nhng hng chnh sau:
- Tng cng ch n qun tr chin lc cc hot ng tc nghip;
- Xy dng h thng sn xut nng ng linh hot;
- Tng cng cc k nng qun l s thay i;
- Tm kim v a vo p dng nhng phng php qun l hin i nh JIT, Kaizen,
MRP, Kanban,....
20
- Tng cng cc phng php v bin php khai thc tim nng v tn ca con
ngi, to ra s tch cc, tinh thn ch ng, sng to v t gic trong hot ng sn xut.
- Thit k li h thng sn xut ca doanh nghip nhm rt ngn thi gian trong thc
hin hot ng, to li th cnh tranh v thi gian.
1.5. NH GI NNG SUT
1.5.1. Bn cht v tm quan trng ca nng sut trong sn xut v dch v
PT
IT
Qun tr sn xut gn lin vi vic nng cao nng sut v nh gi nng sut t c
ca tng khu, tng b phn cng nh ca ton b dy chuyn sn xut ca doanh nghip.
Nng sut l tiu chun phn nh tng hp nht hiu qu ca hot ng qun tr sn xut v
tc nghip. Nng sut tr thnh nhn t quan trng nht nh gi kh nng cnh tranh ca h
thng sn xut trong mi doanh nghip, ng thi cng th hin trnh pht trin ca cc
doanh nghip, cc quc gia. V mt ton hc, nng sut l t s gia u ra v nhng yu t
u vo c s dng to ra u ra . u ra c th l tng gi tr sn xut hoc gi tr gia
tng, hoc khi lng hng ho tnh bng n v hin vt. u vo c tnh theo cc yu t
tham gia sn xut ra u ra, l lao ng, nguyn vt liu, thit b my mc,.... Vic chn
u vo v u ra khc nhau s to ra cc m hnh nh gi nng sut khc nhau. C th biu
din cng thc tnh nng sut chung cho tt c cc yu t nh sau:
P1
Q1
LCR Q
Trong :
P1 - Nng sut chung

Q1 - Tng u ra
L - Yu t lao ng
C - Yu t vn
R - Nguyn liu th
Q - Nhng hng ho v dch v trung gian khc

Trong cng thc ny nng sut c nh gi chung cho tt c cc yu t v cho tng
yu t u vo. N c lng ho thng qua nhng con s c th, phn nh mc hiu qu
ca vic khai thc s dng cc yu t u vo. Tuy nhin ngoi nhng yu t c th lng
ho c nng sut cn c nh gi y v mt nh tnh nh tnh hu ch ca u ra,
mc tho mn ngi tiu dng, mc m bo nhng yu cu v x hi gm bo v mi
trng, s dng tit kim ngun ti nguyn, t gy nhim,... Khi nim nng sut phn nh
tnh li nhun, tnh hiu qu, s i mi v cht lng hot ng ca doanh nghip.
Ch tiu nng sut cho doanh nghip bit c trnh v cht lng ca hot ng
qun tr sn xut, ng thi l c s xem xt vic tr cng cho ngi lao ng sau mi qu
trnh sn xut. V vy, vic tnh ton nng sut c ngha rt quan trng trong qun tr sn
xut ca cc doanh nghip.
21
nh gi s ng gp ca tng nhn t ring bit ngi ta cn dng cc ch tiu

nng sut b phn. Nng sut b phn bao gm hai loi c bn nht l nng sut lao ng v
nng sut vn.
- Nng sut lao ng:
WL
Q
VA
hoc WL
L
L
Trong :
WL - Nng sut lao ng
Q - Khi lng sn phm sn xut ra
L - S lao ng bnh qun
VA - Gi tr gia tng
PT
IT
Nng sut lao ng phn nh tnh hiu qu ca vic s dng lao ng. Thc cht n
o gi tr u ra do mt cng nhn to ra trong mt khong thi gian nht nh (nm, thng,
ngy, gi,....) hoc l s thi gian cn thit sn xut ra mt n v sn phm.
- Nng sut vn
Wv
Q
hoc
V
Wv
VA
V
Trong :
WV - Nng sut vn
Q - Khi lng sn phm sn xut ra

V - Vn sn xut kinh doanh
VA - Gi tr gia tng
Nng sut vn l mt ch tiu c s dng trong vic xc nh gi tr c to ra t

mt n v vn s dng. Thng qua nng sut vn ngi ta c th bit c ng vn c
s dng nh th no v mc ng gp ca n trong s pht trin ca doanh nghip.
Gn y ngi ta cn s dng ch tiu nng sut yu t tng hp. TFP (Total Factor
Productivity) phn nh hiu qu v tnh hiu qu ca qun l hai nhn t u vo ny, ng
thi cng nh gi mc thay i ca tin b cng ngh, ca c cu sn xut v ca hot ng
qun l. Ch tiu nng sut nhn t tng hp TFP c xc nh bng khi lng sn phm
c sn xut ra khi mi yu t vn v lao ng cng c s dng vi cng nh nhau.
Sn phm hoc dch v thu c nhiu hn t s dng ti u ngun lao ng, vn, t hon
thin qu trnh, t ci tin cht lng ca vn, lao ng v cht lng ca h thng cc hot
ng. Ngoi phn ng gp ca tng nhn t lao ng v vn, chng ta cn thy mt phn gi
tr mi do mt b phn v hnh to ra. B phn khng nhn thy ny chnh l tc ng tng
hp ca cc yu t u vo.
22
Y = AL K
Trong :
Y - u ra;
L - Lao ng;
K - Vn u vo;
, - co gin ca u ra tng ng vi lao ng v vn.
Nng sut l mt ch tiu tng hp phn nh hiu qu kinh t - x hi. Tng nng sut
to c s khch quan cn thit m bo thng nht li ch ca tt c mi lc lng tham
gia ng gp vo hot ng ca doanh nghip nh ngi lao ng, khch hng, ch s hu,
cng ng x hi, ngi cung ng v ci thin cht lng cng vic ni ring. Nng sut nh
hng quyt nh n kh nng cnh tranh ca doanh nghip. Gia nng sut v tnh cnh
tranh c mi quan h rt cht ch. Khi ti sn v qu trnh c qun l mt cch c hiu qu
th s t c nng sut cao, tng nng sut dn n chi ph n v sn phm thp nhng li
tng mc tho mn nhu cu ca khch hng. l c s cho tng kh nng cnh tranh trn
th trng trong nc v quc t, to s pht trin bn vng.
PT
IT
1.5.2. Cc nhn t tc ng n nng sut
Cc nhn t nh hng n nng sut chia thnh hai nhm ch yu:

- Nhm nhn t bn ngoi: bao gm mi trng kinh t th gii, tnh hnh th trng,
c ch chnh sch kinh t ca nh nc.
- Nhm nhn t bn trong: bao gm ngun lao ng, vn, cng ngh, tnh hnh v kh
nng t chc qun l, t chc sn xut. C th biu din s tc ng ca cc nhn t ny theo
s sau:
23
Mi trng kinh
t th gii:
- Tnh hnh kinh
t th gii
- H nhp quc t
- Tnh hnh cc
ngun lc
CC NHN T
NH HNG N
NNG SUT
PT
IT
Trnh qun l:
- i ng cn b
qun l
- C cu th bc
(tnh tp trung dn
ch)
- C ch hot ng
Tnh hnh th
trng:
- Nhu cu
- Cnh tranh
- Gi c
- Cht lng
Lao ng:
- S lng
- Cht lng
- Trnh tay
ngh, chuyn mn
Vn:
- Ngun cung cp
- C cu
- Tnh hnh ti
chnh
C ch qun l v
chnh sch v m:
- Chnh sch i
ngoi
- Chnh sch c
cu kinh t
Kh nng v tnh
hnh t chc sn
xut:
- Quy m
- Chuyn mn ho
- Lin kt kinh t
Cng ngh:
- My mc thit b
- Nguyn liu
- Qu trnh
Hnh 1.8: Cc nhn t nh hng n nng sut
1.5.3. Nhng bin php nhm nng cao nng sut trong qun tr sn xut
Nng sut ph thuc cht ch vo kh nng thit k v t chc iu hnh h thng sn
xut. Do v tr vai tr ca nng sut ht sc quan trng i vi s tn ti, pht trin v kh
nng cnh tranh ca doanh nghip trn th trng nn nng cao nng sut l nhim v quan
trng hng u trong qun tr sn xut. Sau y l mt s bin php hon thin qun tr sn
xut nhm nng cao nng sut:
- Xy dng h thng cc ch tiu v thc o nng sut i vi tt c cc hot ng tc
nghip. y l nhim v quan trng nhng hin nay Vit nam vn cha c h thng ch tiu
thng nht nh gi nng sut theo cch tip cn mi, hi nhp vi khu vc v th gii.
- Xc nh r mc tiu hon thin nng sut trong sn xut. Cn c vo h thng sn
xut hin ti v tnh hnh thc hin cc mc tiu k hoch sn xut la chn mc tiu hp
24
l. Mc tiu phi lng ho c bng cc con s c th, c tnh kh thi nhng th hin s
phn u vn ln trong mi quan h cht ch vi cc i th cnh tranh khc. Mi thnh
vin cn hiu r mc tiu, nng sut t ra c k hoch hnh ng thch hp.
- Phn tch, nh gi qu trnh sn xut pht hin nhng khu yu nht - "nt c chai"
c nhng bin php khc phc. y l khu quyt nh n nng sut ca ton b h thng
sn xut. Tm kim v pht hin khu yu nht l cng vic i hi phi c s nghin cu
thn trng, nh gi tt c cc khu, cc b phn, v kh nng k thut, thit b, con ngi,
nguyn liu v s phi hp ng b gia cc nhn t ny.
- Tng cng cc bin php v phng php khuyn khch ng vin ngi lao ng
nh cc nhm lao ng, nhm cht lng.
- nh k nh gi kt qu ca cc bin php hon thin tng nng sut v cng b
rng ri, khen thng kp thi.
CU HI V BI TP
1. Khi nim sn xut, cc yu t ca qu trnh sn xut?
2. Phn loi sn xut theo quy m sn xut v tnh cht lp li ca qu trnh sn xut?
PT
IT
3. Phn loi sn xut theo hnh thc t chc sn xut?
4. Phn loi sn xut theo mi quan h vi khch hng?
5. Phn loi sn xut theo qu trnh hnh thnh sn phm?

6. Khi nim qun tr sn xut v mc tiu ca qun tr sn xut?
7. Vai tr v mi quan h ca qun tr sn xut vi cc chc nng qun tr chnh khc?
8. Cc ni dung ch yu ca qun tr sn xut?
9. Bn cht nng sut, cc yu t nh hng n nng sut, nng cao nng sut hot
ng qurn tr sn xut cn hon thin theo hng no?
10. Ly v d 2 doanh nghip, 1 doanh nghip sn xut sn phm vt cht v 1 doanh
nghip cung cp dch v trong cc lnh vc nh: sn xut t, hng in t, chm sc sc
khe, gio dc, thng mi, du lch, th thao gii tr....
- Xc nh cc hot ng kinh doanh ch yu, thu thp 1 s d liu phn nh hot
ng kinh doanh ch yu ca doanh nghip
- Nghin cu c cu t chc: V s c cu t chc, Trong c cu t chc c b
phn qun tr sn xut khng? Nu khng c, b phn c chc nng qun tr sn xut c tn l
g?
- V s phn nh cc yu t u vo, qu trnh bin i v u ra ca 1 hot ng
kinh doanh ch yu ca doanh nghip? Cho bit hot ng thuc loi hnh sn xut g?
Gii thch ngn gn?
11. Cn c vo d liu thng k c cho trong bng sau, xc nh mc nh hng
ca cc yu t vn v tin lng n doanh thu ca doanh nghip.
25
n v tnh: t ng
Doanh thu
Vn c nh
Tin lng
2001
4.872
4.985
1.218
2002
5.964
6.246
1.309
2003
7.915
8.368
1.009
2004
9.044
10.609
1.013
2005
9.619
12.804
1.147
2006
11.247
14.870
1.357
2007
13.812
16.834
1.615
2008
15.294
18.783
1.760
2009
16.925
20.822
1.878
2010
19.215
22.387
2.020
2011
20.182
23.120
2.098
2012
PT
IT
Nm
20.975
24.086
2.119
26
CHNG 2: D BO NHU CU SN PHM

2.1. THC CHT V VAI TR CA D BO TRONG QUN TR SN XUT
2.1.1. Khi nim d bo
Thut ng d bo c ngun gc t ting Hy Lp Pro (ngha l trc) v gnois (c
ngha l bit), prognois ngha l bit trc.
D bo l s tin on c cn c khoa hc, mang tnh cht xc sut v mc , ni
dung, cc mi quan h, trng thi, xu hng pht trin ca i tng nghin cu hoc v
cch thc v thi hn t c cc mc tiu nht nh ra trong tng lai.
Tin on l hnh thc phn nh vt trc v thi gian hin thc khch quan, l
kt qu nhn thc ch quan ca con ngi da trn c s nhn thc quy lut khch quan trong
s vn ng v pht trin ca s vt v hin tng. C th phn bit ba loi tin on:
PT
IT
Tin on khng khoa hc: l cc tin on khng c c s khoa hc, thng da

trn cc mi quan h qua li c tnh tng tng, khng hin thc, c cu trc mt cch gi
to, hoc nhng pht hin c tnh cht bt cht. Cc hnh thc nh bi ton, tin tri, cc lun
iu tuyn truyn ca cc th lc th ch,... thuc loi tin on ny.
Tin on kinh nghim: Cc tin on hnh thnh qua kinh nghim thc t da vo cc
mi quan h qua li thng xuyn trong thc t hoc tng tng m khng trn c s phn
tch cu trc l thuyt, nghin cu cc quy lut hay nh gi kinh nghim. Loi tin on ny
t nhiu c c s song li khng gii thch c s vn ng ca i tng v a s mi ch
dng li mc nh tnh.
Tin on khoa hc: y l tin on da trn vic phn tch mi quan h qua li gia
cc i tng trong khun kh ca mt h thng l lun khoa hc nht nh. N da trn vic
phn tch tnh quy lut pht trin ca i tng d bo v cc iu kin ban u vi t cch
nh l cc gi thit. Tin on khoa hc l kt qu ca s kt hp gia nhng phn tch nh
tnh v nhng phn tch nh lng cc qu trnh cn d bo. Ch c d bo khoa hc mi
m bo tin cy cao v l c s vng chc cho vic thng qua cc quyt nh qun l khoa
hc.
2.1.2. Cc nguyn tc d bo
1. Nguyn tc lin h bin chng
Tt c cc hin tng kinh t - x hi u c mi quan h qua li, tc ng ln nhau.
Mi quan h gia chng c nhiu loi: mi quan h bn cht, khng bn cht; c nh v tm
thi; trc tip hoc gin tip.... Nguyn tc lin h bin chng to ra cng c, phng php
lun rt c hiu qu gii thch, phn tch ng n v d bo cc hin tng kinh t x
hi. p dng nguyn tc ny i hi :
- Phi tnh n cc mi quan h tn ti gia s pht trin ca lc lng sn xut v
quan h sn xut, gia cc ngnh, thnh phn kinh t, quan h kinh t,...
27
- Phi tnh n cc mi quan h gia cc hin tng kinh t x hi vi cc lnh vc

khc nh chnh tr, php lut,...
- Phi xem xt mi vn trong mt iu kin v hon cnh c th, tnh n s ph
thuc ln nhau gia cc mt ca vn nghin cu.
- Phi c quan im h thng trong phn tch d bo.
2. Nguyn tc k tha lch s
Nguyn tc ny yu cu khi tin hnh d bo mt i tng phi nghin cu su sc
qu trnh vn ng ca i tng trong qu kh v hin ti, to ra c s thc nghim
tin on v nh gi tc ng cc xu hng trong tng lai. Ch c th d bo tng lai m
khng ri vo khng tng khi chng ta nghin cu k lng qu kh v hin ti ca i
tng d bo.
3. Nguyn tc tnh c th v bn cht ca i tng d bo
PT
IT
Nguyn tc ny i hi nht thit phi tnh n nhng nt c th v bn cht ca i

tng cn d bo. Xut pht t nhng nt c th ny s to cho chng ta nhng gii hn nht
nh v xu th pht trin i tng kinh t trong tng lai. Nguyn tc ny cng quan trng
khi s dng cc phng php ngoi suy nh lng trong d bo, nu khng c gii hn th
d dng i n nhng kt lun sai lm trong d bo.
4. Nguyn tc m t ti u i tng d bo
Nguyn tc ny i hi phi m t i tng d bo nh th no nhm m bo s

xc thc v chnh xc cho trc ca d bo vi chi ph d bo thp nht. thc hin nguyn
tc ny cn phi m t i tng d bo vi mc hnh thc ho ti u, kt hp m hnh
hnh thc vi phng php m t phi hnh thc; la chn mt s bin s v tham s ti thiu,
nh gi tm quan trng ca bin s; chn thang o ph hp cho mi ch tiu nhm m bo
chnh xc t ra vi chi ph nh nht.
5. Nguyn tc v tnh tng t ca i tng d bo
Nguyn tc ny i hi khi phn tch phi thng xuyn so snh nhng tnh cht ca
i tng d bo vi nhng i tng tng t bit v vi cc m hnh ca cc i tng
nhm mc ch s dng m hnh sn c ny phc v cho d bo. Vic qun trit nguyn
tc ny cho php tit kim chi ph phn tch, rt ngn thi gian xy dng m hnh, mt
khc cho php kim tra kt qu bng cch so snh vi cc kt qu ca cc i tng tng t
trc .
2.1.3. Phn loi d bo
D bo c phn loi theo nhiu cch khc nhau, phc v cho cng tc lp k
hoch, t chc sn xut v qun tr sn xut ngi ta phi tin hnh d bo cho cc khong
thi gian khc nhau. Cn c vo thi gian c 3 loi d bo sau :
D bo ngn hn: D bo ngn hn l d bo c tm xa d bo rt ngn, c th tun,
thng... n di mt nm. D bo loi ny thng c dng cho cc quyt nh mua sm,
iu cng vic, phn giao nhim v, cn i cc mt trong qun tr tc nghip.
28
D bo trung hn
Khong thi gian d bo thng t 3 thng n 3 nm. Loi d bo ny cn thit cho
vic lp k hoch sn xut, k hoch bn hng, d tho ngn sch, k hoch tin mt, huy
ng cc ngun lc....
D bo di hn
D bo di hn l cc d bo cho khong thi gian t 3 nm tr ln. Loi d bo ny
cn cho vic lp cc d n sn xut sn phm mi, la chn cc dy chuyn cng ngh, thit
b mi, m rng doanh nghip...
2.1.4. Vai tr ca d bo
PT
IT
Trong nn kinh t th trng, cng tc d bo l v cng quan trng bi l n cung cp

cc thng tin cn thit nhm pht hin v b tr s dng cc ngun lc trong tng lai mt
cch c cn c thc t. Vi nhng thng tin m d bo a ra cho php cc nh hoch nh
chnh sch c nhng quyt nh v u t, cc quyt nh v sn xut, v tit kim v tiu
dng, cc chnh sch ti chnh, chnh sch kinh t v v. D bo khng ch to c s khoa hc
cho vic hoch nh chnh sch, cho vic xy dng chin lc pht trin, cho cc quy hoch
tng th m cn cho php xem xt kh nng thc hin k hoch v hiu chnh k hoch. Mi
quan h gia cng tc d bo v lp k hoch c biu th trong hnh 2.1.
Mc tiu
ca qun l
Nhng thun li
v ngun lc
LP K HOCH
D BO
Cc hn ch
Cc mc tiu,
mc ch v cc
quyt nh
S phn b ngun
lc v cc cam kt
S thc hin v
cc chnh sch
iu chnh
Hnh 2.1: Mi quan h gia cng tc d bo v lp k hoch

Trong qun l vi m, cng tc d bo khoa hc gip doanh nghip ng vng trong
cnh tranh v ginh thng li trong kinh doanh. Cc d bo v th trng, gi cc, tin b
khoa hc cng ngh, s thay i cc ngun u vo, i th cnh tranh... c tm quan trng
sng cn i vi cc doanh nghip. Ngoi ra d bo cn cung cp cc thng tin m bo s
phi hp hnh ng gia cc b phn trong doanh nghip.
29
2.1.5 nh gi chnh xc ca d bo
chnh xc ca d bo ph thuc vo c im ca tng dng nhu cu, phng
php d bo v tm d bo. chnh xc ca d bo l mt ch tiu c quan tm c bit
ca ngi d bo v ngi s dng kt qu d bo v n quyt nh cht lng cng tc k
hoch v t chc sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
nh gi kt qu d bo ngi ta thng dng cc ch s sau:
a. lch tuyt i trung bnh (MAD):
y l mt ch s o lng sai s d bo, d tnh ton v hay c s dng trong thc
t. MAD l trung bnh tuyt i cc sai s d bo theo thi gian ca i tng d bo, khng
quan tm ti l sai s vt qu hay sai s thiu ht. Cng thc tnh ton MAD nh sau:
n
Fi
MAD
i 1
Trong :
PT
IT
Di Mc nhu cu thc ca k i
Fi Mc nhu cu d bo ca k i
n S k quan st
b. Sai s bnh phng trung bnh
Khi tnh lch tuyt i trung bnh, chng ta khng tnh trng s ca cc quan st,
v chng ta cho cc quan st mt trng s nh nhau. Cn trong trng hp ny, cc sai s ln
th c trng s ln (trng s chnh l gi tr sai s), sai s nh th c trng s nh. Sai s bnh
phng trung bnh (MSE) c tnh theo cng thc:
n
MSE
Fi
i 1
c. Sai s d bo trung bnh

Mt m hnh d bo tt khng nhng c sai s trung bnh nh m cn phi m bo
tnh khng chch. Mt m hnh c gi l khng chch nu nh cc sai s dng v sai s
m l tng ng. Hay ni cch khc, tng gi tr cc sai s d bo ny cng gn ti gi tr
khng (MFE = 0), v MFE c tnh theo cng thc sau:
n
D
MFE
Fi
i 1
Nu MFE cng xa khng, c ngha l d bo cng chch v ngc li.

d. Phn trm sai s tuyt i trung bnh (MAPE)
Sai s tng i m mt d bo mc phi c th c o lng bng phn trm sai s
tuyt i trung bnh (MAPE). MAPE c tnh theo cng thc sau:
30
MAPE
100 n Di Fi
n i 1 Di
MAPE phn nh gi tr d bo sai khc bao nhiu phn trm so vi gi tr trung bnh.
e. Gim st v kim sot d bo
Vic theo di kt qu thc hin theo cc s liu d bo so vi s liu thc t c
tin hnh da trn c s Tn hiu theo di.
Tn hiu theo di c tnh bng cch ly Tng sai s d bo dch chuyn (Running
Sum of the Forecast Error RSFE) chia cho lch tuyt i trung bnh MAD.
Tn hiu theo di
RSFE
=
MAD
( Nhu cu thc t ca k i Nhu cu d bo ca k i)

=
MAD
PT
IT
Tn hiu theo di dng cho bit nhu cu thc t ln hn nhu cu d bo. Tn hiu
theo di m, cho bit nhu cu d bo cao hn nhu cu thc t. Tn hiu theo di c coi l
tt nu c RSFE nh v c sai s m. Ni cch khc, c lch nh l tt ri, nhng cc
sai s dng v m cn bng ln nhau cho ng tm ca tn hiu theo di nm quanh s
0.
kim sot mt cch tt nht cc kt qu d bo, doanh nghip nn a ra cc gii
hn kim sot d bo. Mt khi tn hiu d bo tnh c vt qu gii hn trn hoc gii hn
di l c bo ng. iu c ngha l d bo ca doanh nghip ang c vn v doanh
nghip cn nh gi li phng thc d bo nhu cu ca mnh.
Hnh 2.2 m t lc kim sot d bo thng qua vic s dng Tn hiu theo di,
Tn hiu theo di gii hn.
Gii hn kim tra trn
RSFE
Phm vi chp nhn
=0
MAD
Gii hn kim tra di
Tn hiu theo di bo ng
Hnh 2.2: Lc kim sot d bo

31
Vic xc nh phm vi chp nhn c ch yu da vo kinh nghim, sao cho khng

qu hp, cng khng qu rng. Nu qu hp th vi sai s nh phi iu chnh phng
php d bo. Nu qu rng th ngha thc t ca cc s liu d bo s gim i rt nhiu.
Mt s chuyn gia d bo cho rng i vi cc mt hng c s lng ln th phm vi
ny ly bng 4MAD cn i vi cc mt hng c s lng nh c th ly n 8MAD.
Mt s chuyn gia khc, da vo quan h 1MAD 0,8 lch chun, cho rng phm
vi chp nhn c nn ly ti a l bng 4MAD.
2.2. CC PHNG PHP D BO
2.2.1. Cc phng php d bo nh tnh
Cc phng php d bo nh tnh l cc phng php d bo bng cch phn tch
nh tnh da vo suy on, cm nhn. Cc phng php ny ph thuc nhiu vo trc gic,
kinh nghim v s nhy cm ca nh qun tr trong qu trnh d bo, ch mang tnh phng
on, khng nh lng... Tuy nhin chng c u im l n gin, d thc hin thi gian
nghin cu d bo nhanh, chi ph d bo thp v kt qu d bo trong nhiu trng hp cng
rt tt. Sau y l mt s phng php d bo nh tnh ch yu:
PT
IT
1. Ly kin ca ban qun l iu hnh
y l phng php d bo c s dng kh rng ri. Trong phng php ny, cn

ly kin ca cc nh qun tr cao cp , nhng ngi ph trch cc cng vic quan trng
thng hay s dng cc s liu thng k, ch tiu tng hp ca doanh nghip. Ngoi ra cn
ly thm kin nh gi ca cc cn b iu hnh marketing, k thut, ti chnh v sn xut.
Phng php ny s dng c tr tu v kinh nghim ca nhng cn b trc tip lin
quan n hot ng thc tin. Tuy nhin n c nhc im l mang yu t ch quan v kin
ca nhng ngi c chc v cao nht thng chi phi kin ca nhng ngi khc.
2. Phng php ly kin ca i ng bn hng
Nhng ngi bn hng l ngi hiu r nhu cu v th hiu ca ngi tiu dng ca
ngi tiu dng. H c th d bo c lng hng ho, dch v c th bn c trong tng
lai ti khu vc mnh bn hng.
Tp hp kin ca nhiu ngi bn hng ti nhiu khu vc khc nhau, c th d bo
nhu cu hng ho, dch v ca doanh nghip.
Phng php ny c nhc im l ph thuc vo nh gi ch quan ca ngi bn
hng. Mt s ngi bn hng thng c xu hng nh gi thp lng hng ho, dch v bn
c d t nh mc, ngc li mt s khc li ch quan d bo mc qu cao nng
danh ting ca mnh.
3. Phng php nghin cu th trng ngi tiu dng
y l phng php ly kin khch hng hin ti v khch hng tim nng ca
doanh nghip. Vic nghin cu thng do b phn nghin cu th trng thc hin bng
nhiu hnh thc nh t chc cc cuc iu tra ly kin ca khch hng, phng vn trc tip,
phng vn qua in thoi, gi phiu iu tra ti gia nh hoc c s tiu dng.
32
Phng php nghin cu th trng ngi tiu dng gip doanh nghip khng ch
chun b d bo nhu cu ca khch hng m cn c th hiu c nhng nh gi ca khch
hng v sn phm, dch v ca doanh nghip c bin php ci tin, hon thin cho ph
hp. Tuy nhin, phng php ny i hi tn km v ti chnh, thi gian v phi c s chun
b cng phu trong vic xy dng cu hi. i khi phng php ny cng vp phi kh khn l
kin ca khch hng khng xc thc hoc qu l tng.
4. Phng php chuyn gia
Phng php chuyn gia l phng php thu thp v x l nhng nh gi d bo
bng cch tp hp v hi kin cc chuyn gia gii thuc mt lnh vc hp ca khoa hc k
thut hoc sn xut.
Phng php chuyn gia da trn c s nh gi tng kt kinh nghim, kh nng phn
nh tng lai mt cch t nhin ca cc chuyn gia gii v x l thng k cc cu tr li mt
cch khoa hc. Nhim v ca phng php l a ra nhng d bo khch quan v tng lai
pht trin ca khoa hc k thut hoc sn xut da trn vic x l c h thng cc nh gi d
bo ca cc chuyn gia.
y:
PT
IT
Phng php chuyn gia c p dng c bit c hiu qu trong cc trng hp sau
- Khi i tng d bo c tm bao qut ln ph thuc nhiu yu t m hin ti cn
cha c hoc thiu nhng c s l lun chc chn xc nh.
- Trong iu kin cn thiu thng tin v nhng thng k y , ng tin cy v c
tnh ca i tng d bo.
- Trong iu kin c bt nh ln ca i tng d bo, tin cy thp v hnh
thc th hin, v chiu hng bin thin v phm vi cng nh quy m v c cu.
- Khi d bo trung hn v di hn i tng d bo chu nh hng ca nhiu nhn t,
phn ln l cc nhn t rt kh lng ho c bit l cc nhn t thuc v tm l x hi (th
hiu, thi quen, li sng, c im dn c...) hoc tin b khoa hc k thut. V vy trong qu
trnh pht trin ca mnh i tng d bo c nhiu t bin v quy m v c cu m nu
khng nh n ti ngh ca chuyn gia th mi s tr nn v ngha.
- Trong iu kin thiu thi gian, hon cnh cp bch phng php chuyn gia cng
c p dng a ra cc d bo kp thi.
Qu trnh p dng phng php chuyn gia c th chia lm ba giai on ln:
- La chn chuyn gia
- Trng cu kin chuyn gia;
- Thu thp v x l cc nh gi d bo.
Chuyn gia gii l ngi thy r nht nhng mu thun v nhng vn tn ti trong
lnh vc hot ng ca mnh, ng thi v mt tm l h lun lun hng v tng lai gii
quyt nhng vn da trn nhng hiu bit su sc, kinh nghim sn xut phong ph v
linh cm ngh nghip nhy bn.
33
2.2.2. Cc phng php d bo nh lng

Cc phng php d bo nh lng da vo cc s liu thng k v thng qua cc
cng thc ton hc c thit lp d bo nhu cu cho tng lai. Khi d bo nhu cu tng
lai, nu khng xt n cc nhn t nh hng khc c th dng cc phng php d bo theo
dy s thi gian. Nu cn nh hng ca cc nhn t khc n nhu cu c th dng cc m
hnh hi quy tng quan...
tin hnh d bo nhu cu sn phm theo phng php nh lng cn thc hin 8
bc sau:
- Xc nh mc tiu d bo
- La chn nhng sn phm cn d bo
- Xc nh di thi gian d bo
- Thu thp cc d liu cn thit
- Phn tch d liu
- Nghin cu phng php d bo v la chn phng php d bo ph hp
PT
IT
- Tin hnh d bo
- p dng kt qu d bo
1. Phng php d bo theo dy s thi gian (Phng php ngoi suy)

Phng php d bo theo dy s thi gian c xy dng trn mt gi thit v s tn
ti v lu li cc nhn t quyt nh i lng d bo t qu kh n tng lai. Trong phng
php ny i lng cn d bo c xc nh trn c s phn tch chui cc s liu v nhu
cu sn phm (dng nhu cu) thng k c trong qu kh.
Nh vy thc cht ca phng php d bo theo dy s thi gian l ko di quy lut
pht trin ca i tng d bo c trong qu kh v hin ti sang tng lai vi gi thit
quy lut vn cn pht huy tc dng.
Cc yu t c trng ca dy s theo thi gian gm:
- Tnh xu hng: Tnh xu hng ca dng nhu cu th hin s thay i ca cc d liu

theo thi gian (tng, gim...)
- Tnh ma v: Th hin s dao ng hay bin i d liu theo thi gian c lp i
lp li theo nhng chu k u n do s tc ng ca mt hay nhiu nhn t mi trng xung
quanh nh tp qun sinh hot, hot ng kinh t x hi... V d: Nhu cu dch v bu chnh
vin thng khng ng u theo cc ngy trong tun, cc thng trong nm.
- Bin i c chu k: Chu k l yu t lp i lp li sau mt giai on thi gian. V d:
Chu k sinh hc, chu k phc hi kinh t...
- Bin i ngu nhin: Bin i ngu nhin l s dao ng ca dng nhu cu do cc
yu t ngu nhin gy ra, khng c tnh quy lut.
Sau y l cc phng php d bo theo dy s thi gian.
34
a. Phng php trung bnh gin n (Simple Average)

Phng php trung bnh gin n l phng php d bo trn c s ly trung bnh ca
cc d liu qua, trong cc nhu cu ca cc giai on trc u c trng s nh nhau, n
c th hin bng cng thc:
n
D
Ft
t i
i 1
Trong :
Ft - Nhu cu d bo cho k t
Dt-i - Mc nhu cu thc k t-i
n - S k quan st ( S k c nhu cu thc)
PT
IT
Phng php ny san bng c tt c mi s bin ng ngu nhin ca dng yu cu,

v vy n l m hnh d bo rt km nhy bn vi s bin ng ca dng nhu cu. Phng
php ny ph hp vi dng nhu cu u, n nh, sai s s rt ln nu ta gp dng nhu cu c
tnh cht thi v hoc dng nhu cu c tnh xu hng.
b. Phng php trung bnh ng
Trong trng hp khi nhu cu c s bin ng, trong thi gian gn nht c nh
hng nhiu nht n kt qu d bo, thi gian cng xa th nh hng cng nh ta dng
phng php trung bnh ng s thch hp hn.
Phng php trung bnh ng dng kt qu trn c s thay i lin tc khong thi
gian trc y cho d bo giai o tip theo:
n
Ft
t i
i 1
Trong :
Ft - Nhu cu d bo cho k t
n - S k quan st ca trung bnh ng
Nu n = 3
Ft
D t 1 D t 2 D t 3
3
35
Khi s dng phng php trung bnh ng i hi phi xc nh n sao cho sai s d
bo l nh nht, chnh l cng vic ca ngi d bo, n phi iu chnh thng xuyn tu
theo s thay i tnh cht ca dng nhu cu. chn n hp l cng nh nh gi mc
chnh xc ca d bo ngi ta cn c vo lch tuyt i bnh qun (MAD).
n
D
MAD
Fi
i 1
Trong :
Di Mc nhu cu thc ca k i
Fi Mc nhu cu d bo ca k i
n S k quan st
V d: Sn lng in thoi ni ht ca vng A theo thng c cho trong bng, yu
cu dng phng php trung bnh ng 3 thng d bo nhu cu cho thng ti.
Thng
Sn lng in
thoi ni ht,
triu pht
405
450
440
380
( 440 + 450 + 405 )/3 = 431,7
51,7
370
(380 + 440 + 450)/3 = 423,3
53,3
430
(370 + 380 + 440)/3 = 396,7
33,3
450
(430 + 370 + 380)/3 = 393,3
56,7
461
(450 + 430 + 370)/3 = 416,7
44,3
410
(461 + 450 + 430)/3 = 447,0
37,0
10
400
(410 + 461 + 450)/3 = 440,3
40,3
11
450
(400 + 410 + 461)/3 = 423,7
26,3
12
PT
IT
D bo nhu cu theo phng php trung bnh ng

vi n = 3
Sai s
tuyt i
(450 + 400 + 410)/3 = 420,0

n
Fi 342,9
i 1
MAD
342,9
42,9
8
c. Phng php trung bnh ng c trng s:

y l phng php bnh qun nhng c tnh n nh hng ca tng giai on khc
nhau n nhu cu, thng qua vic s dng cc trng s.
36

n
Ft
t i t i
i 1
Trong :
Ft - Mc nhu cu d bo k t
n - S k quan st
t-i - Trng s ca k t-i
t-i c la chn bi ngi d bo da trn c s phn tch tnh cht ca dng nhu
cu, tho mn iu kin:
n
t i
1 v 0 t-i 1
i 1
PT
IT
Trong phng php trung bnh ng c trng s, chnh xc ca d bo ph thuc

vo kh nng xc nh c cc trng s ph hp. Thc t ch ra rng, nh iu chnh thng
xuyn h s t-i ca m hnh d bo, phng php trung bnh ng c trng s mang li kt
qu d bo chnh xc hn phng php trung bnh ng.
V d: Sn lng in thoi ni ht ca vng A theo thng c cho trong bng, yu
cu dng phng php trung bnh ng c trng s vi n =3 d bo nhu cu cho thng ti.
Cho cc trng s nh sau: t-1= 0,5; t-2= 0,3; t-3= 0,2
Thng
Sn lng
TNH, tr. pht
405
2
3
4
D bo theo phng php trung bnh ng c trng

s vi n = 3 v t-1= 0,5; t-2= 0,3; t-3= 0,2
Sai s tuyt
i
450
440
380
(440 x 0,5 + 450 x 0,3 + 405 x 0,2) = 436,0
56,0
370
(380 x 0,5 + 440 x 0,3 + 450 x 0,2) = 412,0
42,0
430
(370 x 0,5 + 380 x 0,3 + 440 x 0,2)= 387,0
43,0
450
(430 x 0,5 + 370 x 0,3 + 380 x 0,2) = 402,0
48,0
461
(450 x 0,5 + 430 x 0,3 + 370 x 0,2)= 428,0
33,0
410
(461 x 0,5 + 450 x 0,3 + 430 x 0,2) = 451,5
41,5
10
400
(410 x 0,5 + 461 x 0,3 + 450 x 0,2)= 433,3
33,3
11
450
(400 x 0,5 + 410 x 0,3 + 461 x 0,2) = 415,2
34,8
12
(450 x 0,5 + 400 x 0,3 + 410 x 0,2)= 427,0
37
Fi 331 , 6
i 1
MAD
331,6
41,5
8
Trong m hnh trn, tnh chnh xc ca d bo ph thuc vo s quan st ca trung

bnh ng v kh nng xc nh trng s c hp l hay khng?
Cc phng php trung bnh gin n, trung bnh ng, trung bnh ng c trng s
u c cc c im sau:
- Khi s quan st n tng ln, kh nng san bng cc giao ng tt hn, nhng kt qu
d bo t nhy cm hn vi nhng bin i thc t ca nhu cu.
- D bo thng khng bt kp nhu cu, khng bt kp xu hng thay i nhu cu.
PT
IT
- i hi phi ghi chp s liu qua rt chnh xc v phi ln.

- d bo nhu cu k t ch s dng n mc nhu cu thc gn nht t k t-1 tr v
trc cn cc s liu t k n+1 tr i trong qu kh b ct b, nhng thc t v l lun khng
ai chng minh c rng cc s liu t k n +1 tr v trc hon ton khng nh hng g
n i lng cn d bo.
4. Phng php san bng hm m gin n
khc phc nhng hn ch ca cc phng php trn, ngi ta xut s dng

phng php san bng hm m gin n d bo. y l phng php d s dng nht, n
cn t s liu trong qu kh. Theo phng php ny:
Ft = Ft-1 + (Dt-1 - Ft-1) vi 0< <1
Trong :
Ft
- Mc nhu cu d bo k t
Ft-1 - Mc nhu cu d bo k t-1

Dt-1 - Mc nhu cu thc k t-1
- H s san bng m
Thc cht l d bo mi bng d bo c cng vi khong chnh lch gia nhu cu
thc v d bo ca k qua, c iu chnh cho ph hp.
H s trong m hnh d bo th hin tm quan trng hay mc nh hng ca s
liu hin ti n i lng d bo. H s cng ln m hnh cng nhy bn vi s bin ng
ca dng nhu cu. Nu chn = 0,7, th ch cn 3 s liu u tin tham gia 97,3% vo kt
qu d bo.
38
H s chn cng nh m hnh d bo cng km nhy bn hn vi s bin i ca

dng nhu cu. Nu chn = 0,2 th gi tr hin ti ch tham gia 20% vo kt qu d bo, tip
l 16%... v 5 s liu mi nht chim khong 67%, dy s cn li t k th 6 trong qu
kh v v cng chim 33% kt qu d bo.
Vic chn phi da trn c s phn tch tnh cht ca dng nhu cu.
V d: Nhu cu m thoi ni ht ca vng A theo thng c cho trong bng, yu cu
dng phng php san bng hm m gin n vi = 0,1 d bo nhu cu cho thng ti.
Gi s nhu cu d bo thng 1 l 405.
Thng
Sn lng in
thoi ni ht,
triu pht
405
405
0,0
450
405 + 0,1 (405 405) = 405
45,0
440
405 + 0,1 (450 405) = 409,5
30,5
380
409,5 + 0,1 (440 409,5) = 412,6
32,6
370
412,6 + 0,1 (380 412,6) = 409,3
39,3
430
409,3 + 0,1 (370 409,3) = 405,4
24,6
450
405,4 + 0,1 (430 405,4) = 407,9
42,1
461
407,9 + 0,1 (450 407,9) = 412,1
48,9
410
412,1 + 0,1 (461 412,1) = 417,0
7,0
400
417,0 + 0,1 (410 417,0) = 416,3
16,3
450
416,3 + 0,1 (400 416,3) = 414,7
35,3
6
7
8
9
10
11
12
PT
IT
D bo nhu cu theo phng php trung bnh

ng c trng s vi n = 3
Sai s tuyt
i
414,7+ 0,1 (450 414,7) = 418,2

n
D F
i
321,6
i 1
MAD
321,6
29,2
11
i vi dng nhu cu c tnh cht thi v, p dng phng php san bng hm m
gin n, ta c thut ton sau:
- Tnh ch s thi v t cc s liu thng k v nhu cu thc trong qu kh:
Ii
Di
D0
Trong :
39

Di - Nhu cu thc bnh qun ca thng i qua cc nm (Nhu cu thc bnh qun ca cc
thng cng tn qua cc nm)
D0 -
Mc c s ca dng nhu cu thc (gi tr trung bnh ca cc thng qua cc nm).
- Phi thi v ho dng nhu cu thi k t bng cch chia n cho ch s thi v It, kt
qu nhn c chnh l mc c s ca dng nhu cu (Nt) hay cn gi l mc nhu cu phi thi
v ho:
Nt
Dt
It
Trong :
Nt Mc nhu cu thc phi thi v ho ca thng t
Dt - Mc nhu cu thc ca thng t
It - Ch s thi v ca k t
- D bo theo phng php san bng hm m gin n i vi dng nhu cu phi thi
v ho
Vt = V t-1 + (Nt-1 - Vt-1)
Thng
Nm
th 1
Nm
th 2
Nm
th 3
T. bnh
Ii
360
375
390
375,0
0,9566
405
423,4
423,4
405,0
0,0
402
PT
IT
Trong :
Vt, V t-1 - Mc nhu cu d bo phi thi v ho k t v t-1
- Xc nh mc nhu cu d bo tnh n yu t thi v:
Ft = Vt . It
V d: Nhu cu m thoi ni ht ca vng A theo thng ca cc nm c cho trong
bng, yu cu dng phng php san bng hm m gin n c tnh n yu t ma v vi
= 0,3 d bo nhu cu cho thng 12 nm th 4.
408
415
408,3
1,0417
435
417,6
423,4
441,0
6,0
400
412
425
412,3
1,0519
440
418,3
421,7
443,5
3,5
350
360
372
360,7
0,9201
380
413,0
420,6
387,0
7,0
340
360
350
350,0
0,8929
370
414,4
418,4
373,5
3,5
385
397
408
396,7
1,0119
430
424,9
417,2
422,1
7,9
392
405
420
405,7
1,0349
450
434,8
419,5
434,1
15,9
400
410
430
413,3
1,0544
461
437,2
424,1
447,2
13,8
370
385
400
385,0
0,9821
410
417,5
428,0
420,4
10,4
10
352
370
395
372,3
0,9498
400
421,1
424,9
403,5
3,5
11
380
400
420
400,0
1,0204
450
441,0
423,7
432,4
17,6
12
400
425
450
425,0
1,0842
428,9
465,0
Phi thi
v ho
Nm th
dng nhu
4
cu nm
th 4
D bo
D bo
theo dng
Sai s
tnh n
nhu cu
tuyt
yu t
phi thi
i
ma v
v ho
40

n
Fi 89 ,1
i 1
MAD
89,1
8,1
11
e. Phng php san bng hm m c iu chnh xu hng

Phng php san bng hm m gin n khng th hin r xu hng bin ng ca
dng nhu cu, do cn phi s dng thm k thut iu chnh xu hng. Trong phng
php ny nhu cu d bo c xc nh theo cng thc:
FITt = Ft + Tt
Trong :
FITt - Mc nhu cu d bo theo phng php san bng hm m c iu chnh xu
hng
Ft - Mc nhu cu d bo theo phng php san bng hm m gin n
PT
IT
Tt - Lng iu chnh theo xu hng, Tt c xc nh theo cng thc sau:

Tt = Tt-1 + (Ft - Ft-1)
Trong :
Tt - Lng iu chnh theo xu hng trong k t
Tt-1 - Lng iu chnh theo xu hng trong k t-1

- H s san bng xu hng
Nh vy, d bo nhu cu theo phng php san bng hm m c iu chnh xu

hng, cn tin hnh cc bc sau:
- D bo nhu cu theo phng php san bng hm m gin n Ft thi k t.
- Tnh lng iu chnh theo xu hng: tnh lng iu chnh theo xu hng, gi
tr iu chnh xu hng ban u phi c xc nh v a vo cng thc. Gi tr ny c th
c xut bng phn on hoc bng nhng s liu quan st c trong thi gian qua.
- Tnh nhu cu d bo theo phng php san bng hm m c iu chnh xu hng.
V d: Nhu cu in thoi ni ht ca vng A theo thng c cho trong bng, yu cu
dng phng php san bng hm m c iu chnh xu hng vi = 0,5 v = 0,4 d bo
nhu cu cho thng ti.
41
Mc nhu cu
Sai s tuyt
d bo vi
i
= 0,5
Lng iu
chnh xu
hng
D bo theo
xu hng
Sai s tuyt
i
405
405,0
0,0
0,0
405,0
0,0
418
405,0
13,0
0,0
405,0
13,0
422
411,5
10,5
2,6
414,1
7,9
400
416,8
16,8
4,7
421,5
21,5
420
408,4
11,6
1,4
409,7
10,3
430
414,2
15,8
3,7
417,9
12,1
450
422,1
27,9
6,8
428,9
21,1
461
436,0
25,0
12,4
448,5
12,5
465
448,5
16,5
17,4
465,9
0,9
10
474
456,8
17,2
20,7
477,5
3,5
11
485
465,4
19,6
24,2
489,5
4,5
28,1
503,3
12
PT
IT
Thng
Mc nhu
cu thc t
475,2
Fi
i 1
173,9
( 0, 5 )
MAD(0,5)
173,9
15,8
11
i 1
Fi
107,3
( 0 , 5; 0 , 4 )
MAD(0,5;0,4)
107,3
9,8
11
f. D bo theo ng xu hng
Phng php d bo theo ng xu hng gip ta d bo nhu cu trong tng lai da
vo dy s theo thi gian.
Dy s theo thi gian cho php xc nh ng xu hng l thuyt trn c s k thut
bnh phng b nht, tc l tng khong cch t cc im th hin nhu cu thc t trong qu
kh n ng xu hng ly theo trc tung l nh nht. Sau da vo ng xu hng l
thuyt d bo nhu cu cho tng lai.
xc nh ng xu hng l thuyt trc ht cn biu din cc nhu cu trong qu
kh ln biu v phn tch xu hng pht trin ca cc s liu . Qua phn tch nu thy
rng cc s liu tng hoc gim tng i u n theo mt chiu hng nht nh th ta c
th vch ra mt ng thng biu hin chiu hng . Nu cc s liu bin ng theo mt
chiu hng c bit hn, nh tng gim ngy cng tng nhanh hoc ngy cng chm th ta c
42
th s dng cc ng cong thch hp m t s bin ng , nh ng parabol,

hyperbol, logarit...
Mt s ng cong xu hng nhu cu sn phm thng gp nh: tuyn tnh, Logistic
v hm m... Di y s xem xt phng php d bo nhu cu sn phm theo ng xu
hng tuyn tnh.
Dng ca m hnh tuyn tnh c biu din theo cng thc sau :
Yt = a +bt
Trong :
Yt - Nhu cu sn phm tnh cho k t
a, b - Cc tham s
t
- Bin thi gian
S dng phng php bnh phng nh nht, a v b c xc nh nh sau:

n
Y t n.Y.t
i
i 1
PT
IT
t n.t
a Y b.t
i 1
i 1
i 1
Trong :
Yt Nhu cu d bo cho k t
Yi Nhu cu thc ca k i
N S k quan st
V d: Sn lng bu phm ghi s qua cc nm c cho trong bng, yu cu d bo

nhu cu bu phm ghi s cho 5 nm tip theo theo phng php ng xu hng?
Sn lng bu phm ghi s qua cc nm
n v tnh: ngn ci
Nm
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Sn lng 230
255
298
300
370
400
459
494
541
652
738
798
Biu din cc s liu trong bng ln th ta thy rng chui s liu c xu th tuyn tnh
(xem hnh 2.3).
43
PT
IT
Hnh 2.3
Hm d bo c dng: Yt = a + bt
Ta lp bng sau:
Nm
Sn lng,
ngn ci
t2
ti Y i
2001
230
230
178,35
2002
255
510
229,75
2003
298
894
281,15
2004
300
16
1200
332,55
2005
370
25
1850
383,95
2006
400
36
2400
435,35
2007
459
49
3213
486,75
2008
494
64
3952
538,15
2009
541
81
4869
589,55
2010
652
10
100
6520
640,95
2011
738
11
121
8118
692,35
2012
798
12
144
9576
743,75
Cng
y
i
= 5535
t = 78
i
t
i
= 650
y t = 43332
i i
2013
13
795,15
2014
14
846,55
44
2015
15
897,95
2016
16
949,35
2017
17
1000,8
Cn c vo s liu trong bng xc nh cc h s a, b:
5535
461,25
12
78
6,5
12
Y t n.Y.t
i
i 1
t n.t
i 1
43332 12.461,25.6,5
51,43
650 12.6,5
2
a Y b.t 461,25 51,43.6,5 126,95

Nh vy, ng xu hng c dng: Y = 126,95 + 51,43 t
Nhu cu d bo cho 5 nm ti c a vo bng
PT
IT
C th s dng phn mm SPSS d bo nhu cu cho 5 nm ti
Nu khi phn tch cc s liu trn th khng thy r ng xu hng l tuyn tnh
hay phi tuyn thuc dng no th ta c th s dng mt vi phng php d bo khc nhau.
Lc ny chn phng php no, ta cn nh gi cc kt qu d bo bng cch tnh sai s
chun ca tng phng n. Phng php no c sai s chun nh nht l tt nht v s c
chn thc hin. Sai s chun c tnh theo cng thc:
n
(Y Y )
t
i1
2. Phng php hi quy tng quan

Cc phng php d bo trnh by trn y u xem xt s bin ng ca i lng
cn d bo theo thi gian thng qua dy s thi gian thng k c trong qu kh.
Nhng trong thc t i lng cn d bo cn c th b tc ng bi cc nhn t khc.
V d: Mt in thoi ph thuc vo thu nhp quc dn bnh qun u ngi, tc tng
trng kinh t...
Mi lin h nhn qu gia mt in thoi v thu nhp quc dn bnh qun u
ngi c th biu din gn ng vi dng mt tng quan, th hin bng mt ng hi quy
tng quan. Trong , i lng cn d bo l bin ph thuc cn nhn t tc ng ln n l
bin c lp. Bin c lp c th c mt hoc mt s. M hnh hi quy tng quan c s
dng ph bin nht trong d bo l m hnh hi quy tng quan tuyn tnh.
i lng d bo c xc nh theo cng thc sau:
45
Yt = a+bx
Trong :
Yt - mc nhu cu d bo cho k t
X - Bin c lp (nhn t nh hng n i lng d bo)
a, b - Cc h s (a - on ct trc tung ca th, b - dc ca ng hi quy)
Cc h s a, b c tnh nh sau:
n
X Y nXY
i
i 1
n
b Y bX
Xi2 nX2
i 1
Trong :
n
Xi
X
i 1
i 1
PT
IT
n S quan st
nh gi chnh xc ca d bo bng phng php hi quy tng quan, ta tnh

sai s chun ca ng hi quy tng quan ( S y , x ).
n
(y
yi )2
i 1
Sy , x
n2
Cng thc trn c vit di dng sau:

n
Sy , x
i 1
a y i b x i yi
i 1
i 1
n2
nh gi mi lin h gia hai bin s trong m hnh hi quy tng quan cn tnh
H s tng quan c k hiu r. H s ny biu hin mc hoc cng ca mi quan
h tuyn tnh, r nhn gi tr gia -1 v 1. H s tng quan r c xc nh theo cng thc
sau:
n
n xi yi xi yi
r
i 1
i 1
2
n 2 n
nxi xi
i 1
i 1
i 1
n 2 n 2
n yi yi
i 1
i 1
Tu theo cc gi tr r, mi quan h gia hai bin x v y nh sau:

- Khi r = 1, gia x v y c quan h cht ch
- Khi r = 0, gia x v y khng c lin h g
46
- Khi r cng gn 1, mi lin h tng quan gia x v y cng cht ch

- Khi r mang du dng ta c tng quan thun, khi r mang du m ta c tng quan
nghch.
2.3 D BO PHT TRIN BU CHNH VIN THNG
2.3.1 Mt s quy lut pht trin bu chnh vin thng
Bu chnh Vin thng l c s h tng ca x hi. Chnh v vy, hot ng bu chnh
vin thng c nh hng n s pht trin ca x hi v phn nh trnh pht trin ca
chnh x hi . Ngc li, trnh pht trin kinh t quc dn xc nh trnh pht trin
bu chnh vin thng. Tuy nhin, cc quc gia khc nhau c cc mc tiu v u tin khc
nhau cho pht trin ngnh bu chnh vin thng ca quc gia mnh. Nhng ng thi tn ti
mt cch khch quan cc quy lut pht trin gn lin mi quan h gia trnh pht trin bu
chnh vin thng vi trnh pht trin kinh t quc dn. Da trn cc quy lut pht trin
thng tin c th tin hnh d bo pht trin vin thng.
2.3.1.1 Quy lut pht trin vt trc mt bc ca thng tin
PT
IT
Quy lut pht trin vt trc mt bc ca thng tin th hin mi quan h tng
quan gia trnh pht trin thng tin lin lc vi trnh pht trin kinh t quc dn, c
ngha l trnh pht trin kinh t quc dn phn nh kh nng pht trin bu chnh vin
thng ca quc gia v ngc li, trnh pht trin bu chnh vin thng th hin mc
pht trin kinh t quc dn, tc l thu nhp quc dn bnh qun u ngi cng cao th mt
in thoi cng cao.
Quy lut pht trin thng tin nu trn do nh khoa hc A. Drippa a ra da trn kt
qu nghin cu cc s liu thng k v trnh pht trin kinh t quc dn v trnh pht
trin bu chnh vin thng ca 54 quc gia trn th gii v ln u tin c cng b vo nm
1963, cn gi l biu Drippa. Biu Drippa ti thi im 31/12/1992 c th hin trn
hnh 2.4.
47
100
90
80
70
60
50
Thu in
Ca na-a
Hy Lp
Phn lan
30
B o Nha
40
20
15
Nga
Th Nh K
c
Php
Nht
B
Anh c
Hng Kng
i loan
I-xra-en
Thu s
H lan
T ban Nha
Hung-ga-ri
Ba -lan
c-hen-ti-na
Nam t
PT
IT
Braxin
7
6
X-ri
Hnh 2.4 : Mi quan h tng quan gia mt in thoi

vi thu nhp quc dn bnh qun u ngi ca cc quc gia trn th gii
48
40000
30000
20000
15000
10000
7000
4000
5000
P-ru
Pa-ra-goay
3000
500
600
400
2000
Pa-ki-xtan
900 Phi-lip-pin
1500
1000
Ai Cp
Ma-rc
Biu Drippa khng ch biu th trnh pht trin thng tin m cn phn nh trnh
pht trin kinh t quc dn v mc thnh vng ca ngi dn nc . Mc d c
nhiu ch trch v vic s dng gi tr thu nhp quc dn bnh qun u ngi nh l ch tiu
kinh t ch cht biu th mc giu c ca x hi, nhng cho n nay vn cha tm thy ch
tiu kinh t no hon thin hn. Hn na, cc nghin cu mi y khng nh c tnh
cht tng qut ca ch tiu kinh t ny.
Biu Drippa c th vit theo cng thc ton hc nh sau:
N= .Go
Trong :
N - Mt in thoi, my/100 dn;
Go - Thu nhp quc dn bnh qun u ngi, USD/ngi;
, - Cc ch s c trng cho mt in thoi v tc tng trng mt in
thoi ph thuc vo tc tng trng kinh t, gi tr ca gn bng 1. Nu tnh theo t l
logarit, th cng thc trn c dng
PT
IT
Lg(N) = .lgGo + lg
Tc l biu th di dng ng tuyn tnh.
Mi quan h tng quan l khng c nh v c thay i theo thi gian. Kt qu

nghin cu s ph thuc gia hai i lng: mt in thoi N v thu nhp quc dn bnh
qun u ngi Go ca ITU i vi 120 quc gia trn th gii cho thy s thay i cc ch s
v nh sau:
Nm 1990:
N = 0,0008.Go1,1283
(R2 = 0,8831)
Nm 1993:
N = 0,0022.Go1,009725
(R2 = khng xc nh)
Nm 1995:
N = 0,0033.Go0,9857
(R2 = 0,8275)
Gi tr v t cc biu thc trn cho thy trong giai on 1990 - 1995 do vic gim
mnh gi cc cc dch v vin thng, mc thu nhp quc dn bnh qun u ngi (Go) cn
thit tng mt in thoi (N) t 1my/100 dn ln 10 my/100 dn gim xung r
rt.
Thu nhp quc dn bnh qun u ngi v mt in thoi
Nm
Thu nhp quc dn ng vi mt in thoi

1,0
10,0
1990
560 USD
4280 USD
1993
430 USD
4190 USD
1995
330 USD
3400 USD
Da trn quy lut pht trin thng tin c th tin hnh d bo nhu cu s dng dch v
vin thng trn ton cu, cho tng quc gia cng nh cho tng tnh thnh ca mt quc gia.
49
2.3.1.2 Quy lut kinh t thng tin

Quy lut kinh t thng tin biu th mi quan h gia khi lng thng tin sn xut ra
trong mt nm vi tng sn phm quc ni - GDP ca quc gia .
V bn cht, quy lut gn kt s pht trin kinh t v pht trin thng tin ca x hi.
R rng l, thng tin ho x hi s lm tng tim lc pht trinkinh t, v ngc li tng
trng kinh t gp phn nng cao mc thng tin ho ca x hi . Bi vy, xut hin vn
l xc nh mi quan h v lng gia trnh pht trin kinh t v khi lng thng tin
trong x hi.
Vic nghin cu mi quan h v lng gia ton b thng tin c to ra trong x hi
vi pht trin kinh t s kh khn. Do , n gin, nn tch phn thng tin trong x hi
m trc tip gn lin vi kinh t quc gia, c th l vi vic to ra GDP, gi phn thng tin
c tch ra ny l thng tin sn xut bi v n c to ra trong qu trnh sn xut hng
ho v dch v.
Ngi
sn xut
PT
IT
Theo thuyt kinh t v m th tng sn phm quc ni chnh l tng gi tr ca tt c

cc hng ho v dch v c sn xut ra trong mt nm. Hnh 2.5 biu din s n gin
v qu trnh to ra GDP ca mt quc gia.
Hng ho
Th trng
hng ho
Chi tr khi
mua hng
Ngi
tiu dng
Hnh 2.5: S n gin ca qu trnh to ra GDP
Trong qu trnh to ra GDP - ch tiu kinh t ch cht ca bt k mt quc gia no,

u c mt khi lng thng tin tham gia vo qu trnh ny. V cn phi tm s ph thuc v
lng gia khi lng thng tin trong x hi c to ra trong qu trnh sn xut hng ho v
dch v (thng tin sn xut) v GDP.
Theo thuyt kinh t v m c th gi nh rng, mi mt ngi sn xut ch cung cp
cho th trng mt loi hng ho hoc mt loi dch v, tc l c bao nhiu hng ho (dch
v) khc nhau xut hin trn th trng th c by nhiu ngi sn xut tham gia vo qu trnh
to ra GDP.
Tng gi tr hng ho (dch v) bn ra, hay GDP ca quc gia c xc nh theo
cng thc:
m
G Q j Pi Vi
i 1
i 1
Trong :
G - Tng sn phm quc ni GDP
Qi - Khi lng hng ho (dch v) bn ra ca ngi sn xut th i
50
Pi - Gi hng ho (dchv) bn ra ca ngi sn xut th i

Vi - Gi tr hng ho dch v bn ra ca ngi sn xut th i
i - Ngi sn xut hng ho (dch v) th i trong nm ca mt quc gia, i=1, 2,...m
Gi Vo l gi tr hng ho (dch v) bn ra tnh trung bnh trn mt ngi sn xut, ta
c:
G = mVo
Tng t nh vy da theo thuyt thng tin th cng tn ti mt gi tr khi lng
thng tin sn xut tnh trung bnh trn mt ngi sn xut:
I
o
1
I
m
m
i
Trong :
Ii - Khi lng thng tin sn xut ca ngi sn xut th i
Tng khi lng thng tin sn xut trn th trng l:
PT
IT
I = mIo
T cc cng thc trn c th biu din quy lut kinh t thng tin di dng cng thc
I = A.G
Trong : A = I0/V0
Nh vy c th kt lun: Khi lng thng tin sn xut c to ra trong mt nm ti

mt quc gia t l thun vi tng sn phm quc ni ca quc gia , hay tng sn phm
quc ni c to ra trong mt nm ca mt quc gia t l thun vi khi lng thng tin sn
xut ca nm (G = I/A).
Quy lut kinh t thng tin c ngha quan trng c v l thuyt v thc tin.
V phng din l thuyt, quy lut chng minh rng trong x hi tn ti mt cch
khch quan s ph thuc gin khi lng thng tin sn xut do x hi to ra v GDP, mc
thnh vng ca x hi cng cao (GDP cao) th khi lng thng tin sn xut cng ln v khi
khi lng thng tin sn xut cng nhiu th mc giu c ca quc gia cng cao.
V phng din thc tin, quy lut kinh t thng tin cho php thc hin cc d bo
chnh xc v pht trin thng tin lin lc ca quc gia xut pht t d bo pht trin kinh t.
2.3.1.3 Qui lut tng trng theo hm Logistic
Quy lut tng trng theo hm Lgistic t lu c s dng rng ri trong phn tch
v d bo pht trin khoa hc k thut ni chung, cng nh trong cc lnh vc kinh t v cc
ngnh ngh ni ring. Bn cht ca quy lut tng trng theo hm Logistic l xc nh s tng
trng theo thi gian, c ngha l xc nh tin trnh pht trin ca i tng kinh t.
Theo quy lut tng trng theo hm Logistic th mt qu trnh pht trin c chia
thnh 3 giai on: bt u pht trin, pht trin nhanh chng, bo ho; v c biu th bng
ng cong Logistic trn hnh 2.6
51
Kt qu
Thi gian
Hnh 2.6: ng cong Logistic
PT
IT
Nghin cu qu trnh pht trin cc loi hnh dch v bu chnh vin thng cho thy
rng cc qu trnh pht trin ny u tun theo quy lut tng trng theo hm Logistic. S
thu bao in thoi c nh tng vi tc n nh l 4%/nm, s khch hng s dng dch
v truyn s liu, in thoi di ng, tng ln nhanh chng, s khch hng s dng dch v
Telex v Teletex gim xung, cn i vi dch v Videotex th tc tng chm. Vn t
ra cho cc nh sn xut kinh doanh, hoch nh chnh sch... trong lnh vc vin thng l d
bo c xu th tng trng cc dch v, thi im bo ho ca dch v ny hay pht trin
ca dch v khc.... c chnh sch cho ph hp.
Nh vy, c th s dng quy lut tng trng theo hm Logistic tin hnh d bo
pht trin cc loi hnh dch v thng tin khc nhau. Tuy nhin, vic s dng quy lut ny
d bo khng phi lc no cng n gin bi v giai on u ca qu trnh pht trin rt
kh xc nh chnh xc cc tham s, c bit l mc bo ho ca qu trnh pht trin. Do vy,
i khi d bo cn phi tin hnh i vi cc kch bn pht trin khc nhau vi cc mc bo
ho khc nhau.
2.3.1.4 Quy lut phn bi nhu cu dch v bu chnh vin thng khng ng u
Quy tc Pareto hay cn gi l quy tc 20/80 l mt trong cc quy lut pht trin x hi
trn phm vi ton cu ni chung, cng nh i vi tng quc gia c th. Trn th gii cng
nh trong tng nc, thu nhp c phn phi rt khng ng u: 20% ngi giu chim
80% thu nhp, cn 80% (tc l a s) ch chim 20% thu nhp cn li.
Trong lnh vc bu chnh vin thng, khi phn nhm cc quc gia trn th gii theo
thu nhp quc dn bnh qun u ngi v mt in thoi cho thy nhu cu s dng cc
dch v thng tin cng tun theo Quy tc 20/80: 80% s lng in thoi tp trung vo
nhng nc c mc pht trin kinh t cao, trong khi dn s nhng nc ny ch chim
20% dn s th gii. Nu chia cc nc trn th gii ra thnh 3 nhm: cc nc c thu nhp
quc dn tnh trn u ngi cao (nhm 1), cc nc c thu nhp quc dn tnh trn u
ngi trung bnh (nhm 2) v cc nc c thu nhp quc dn tnh trn u ngi thp (nhm
3), chng ta c th thy c s phn b dn s, thu nhp v in thoi: nhm cc nc c
52
thu nhp cao vi dn s khong 15,2% dn s th gii nhng li chim 80% tng s GDP v
73% s my in thoi trn ton th gii. Ngoi ra, yu cu v cht lng i vi dch v vin
thng cng ph thuc vo trnh pht trin kinh t ca mi quc gia cng nh ph thuc
vo nhm cc nh sn xut.
Nh vy da trn quy lut phn b nhu cu dch v bu chnh vin thng chng ta
khng ch c th tin hnh d bo nhu cu s dng dch v vin thng ph thuc vo tim lc
pht trin kinh t m cn c th d bo cc ch tiu cht lng cn thit ca cc dch v
i vi tng nhm khch hng c thu nhp khc nhau.
2.3.2 Cc yu t tc ng n nhu cu dch v bu chnh vin thng
PT
IT
Nhng nm qua, nn kinh t Vit Nam c nhiu chuyn bin mnh m. Kinh t
pht trin, i sng c nng ln, nhu cu tiu dng i hi ngy cng cao c v s lng
ln cht lng. Trong xu th hi nhp vi kinh t quc t v khu vc, mc cnh tranh ngy
cng cao, th trng Bu chnh Vin thng m c bit l th trng Vin thng s c s pht
trin rt mnh m. Nhu cu thng tin lin lc phc v cho cc quan h kinh t, giao lu x hi
tng nhanh. Xu hng khu vc ho, ton cu ho, tin hnh thng mi ho cc dch v Bu
chnh Vin thng to cho th trng Bu chnh Vin thng Vit Nam nhiu c hi v cng
khng t thch thc. Nhng quy lut khc nghit ca kinh t th trng yu cu mi doanh
nghip mun tn ti v pht trin phi gn kt vi th trng, phi nm bt c nhu cu ca
khch hng. Do vy, vic tm ra v nghin cu cc yu t tc ng n nhu cu dch v vin
thng l rt cn thit. N lm nh hng cho cc n v c s xy dng k hoch thc hin
nhm tho mn tt hn nhu cu th trng, chim lnh th trng trc khi bc vo cnh
tranh thc s.
Nhu cu cc dch v bu chnh vin thng b tc ng bi nhiu yu t. Cc yu t
c th c phn chia thnh cc yu t ni sinh v cc yu t ngoi sinh, c th hin trong
hnh 2.7.
Cc yu t ngoi sinh
Cc yu t ni sinh
Cc yu t php l
Cc yu t kinh t
- Tc tng trng kinh t
- T l tiu dng dn c
- GNP, GDP
Nhu cu
Cc yu t x hi
- Dn s
- S h gia nh
- S ngi ang lm vic
Chnh sch gi cc
- Gi thit b
- Cc thu bao
- Cc thng tin
Cht lng dch v:
- Nhanh chng
- Chnh xc
- An ton
- Tin li..
Chin lc marketing
- Chin lc sn phm
- Chin lc qung co
Hnh 2.7: Cc yu t tc ng n nhu cu dch v bu chnh vin thng

2.3.3 D bo lu lng vin thng
2.3.3.1. Khi nim lu lng vin thng:
53
Trong lnh vc vin thng, lu lng theo ngha rng l ton b dng thng tin, hoc
theo ngha hp l lng thng tin truyn trong mch.
Nh vy, lu lng l khi nim ch s chim gi knh thng tin, gi tr ny c
biu din di n v erlang (dng trong chuyn mch knh). Sau y l mt s khi nim c
bn c trng cho lu lng.
Cuc gi: Cuc gi l s kin m ngi s dng tm thi chim gi thit b
chuyn mch v thit b truyn dn cho vic thng tin. Cuc gi khng lin quan n di
khong thi gian thng tin. Cuc m thoi vi khong thi gian thng tin 30 pht hay 10
giy c xc nh l cuc gi.
Cc cuc gi xut hin ph thuc vo nhp sinh hot ca x hi, khng ng u
theo cc gi trong ngy, cc ngy trong tun, cc thng trong nm v khng ng u theo
khng gian.
ln lu lng: ln lu lng l tng thi gian chim gi ca cc cuc gi
trong mt khong thi gian T. ln lu lng c xc nh theo cng thc sau :
Tc = h1 + h2 +h3 +. + hn
PT
IT
Trong :
Tc - ln ca lu lng
h1, h2, - Thi gian chim gi ca cc cuc gi trong khong thi gian T
hoc Tc h .C
Trong :
h - Thi gian chim gi trung bnh ca mt cuc gi trong khong thi gian T
C - S cuc gi trong khong thi gian T
Mt lu lng: Mt lu lng l ln lu lng tnh trong mt n v thi

gian (thng l 1 gi).
T C.h
T
T
c
n v ca mt lu lng l erlang (E). Mt erlang l mt lu lng cc i c

th c thc hin trn mt knh. Mt lu lng c s dng lm d liu c s tnh
ton thit b (khi dng khi nim mt lu lng trung bnh trong gi bn).
Mt lu lng /thu bao (calling rate - CR):
CR
I
N
Trong :
N - S thu bao
Gi tr i din cho lu lng:
54
Gi tr i din cho lu lng trn mt tuyn thng c biu din theo khuyn ngh
E500 ca CCITT. Theo gi tr ny c xc nh bng gi tr lu lng trung bnh ca cc
gi bn trong 30 ngy bn nht trong nm. Gi tr ny cn gi l ti thng thng, c s
dng tnh ton nhu cu thit b vin thng v nh gi cht lng dch v. CCITT cng xc
nh ti cao l trung bnh gi bn ca 5 ngy cao nht.
Xc sut tn tht cuc gi
Xc sut tn tht cuc gi l t l nhng cuc gi khng th lin lc c do cc thu
bao b gi ang bn hoc cc mch b chim khi cc cuc gi xut hin. Xc sut tn tht
cuc gi c s dng nh l tiu chun i vi cht lng chuyn mch.
Xc sut tn tht cuc gi c xc nh theo cng thc sau:
aa
a
a
a
1
a
a
Trong :
a S cuc gi xut hin
PT
IT
a1 S cuc gi khng thc hin c (S cuc gi tn tht)

ac S cuc gi c thc hin
Cng thc Erlang:
Mi quan h gia xc sut tn tht cuc gi (B), s lng knh (n) c xc nh qua
cng thc:
B
a n n!
1 a 1! a 2 / 2!.... a n / n!
Cng thc erlang c dng lm c s tnh ton s knh thng tin.

2.3.3.2. Cc nhn t nh hng n lu lng vin thng
- S lng thu bao: Khi s lng thu bao tng lu lng cng tng. Tuy nhin t l
tng lu lng so vi t l tng thu bao s gim khi s thu bao tng ln.
- Gi cc: S thay i ca gi cc c tc ng trc tip n lu lng. Khi gi cc
gim lu lng s tng ln.
- iu kin dch v: Khi xut hin cc dch v mi tin ch cho khch hng hoc khi
cht lng dch v c ci tin th cng l cho nhu cu s dng ca khch hng tng ln,
hoc khi xut hin dch v thay th th lu lng dch v c gim.
- Mi lin h gia cc trung tm th: Thnh ph v tinh ca cc thnh ph chnh
thng c lu lng ln hn so vi cc trung tm tnh, thnh ph khc. Khong cch v kinh
t - vn ho - x hi c nh hng n lu lng ln hn khong cch a l.
- Tnh hnh pht trin kinh t x hi: Khi kinh t x hi pht trin, nhu cu dch v
vin thng s tng ln v iu ny lm cho lu lng tng ln.
55
- S thay i theo ma: Lu lng cng bin i theo tng chu k kinh t khc nhau.
Lu lng thng tng cao vo cc dp l ln, thi gian c cc hot ng th thao, vn ho
ln
2.3.3.3 Quy trnh d bo lu lng
Lu lng vin thng thng c d bo theo cc bc sau:
Bc 1: Xc nh mc tiu v i tng d bo
Bc 2: Thu thp cc s liu cn thit v xc nh cc gi thit
Bc 3: Nghin cu xu hng lu lng
Trong bc ny tin hnh phn tch cc c tnh ca lu lng nh xu hng chui
thi gian ca lng, phn tch xu hng lng ni ht v ng di trong nc, cc nhn t
chnh nh hng n lu lng, mi lin h gia s pht trin vng v lu lng, s phn b
lu lng theo thi gian.
Bc 4: La chn phng php d bo
PT
IT
Phng php d bo thch hp c la chn thng qua vic xem xt cc c tnh ca

lu lng v cc nhn t tc ng.
Cc phng php d bo lu lng bao gm:
- Cc phng php d bo kinh t c bn
- Cc phng php d bo ma trn lu lng

Bc 5: D bo lu lng
- Xc nh ma trn lu lng khi im
- Xc nh lu lng i v lu lng n ti cc nt trong nm d bo

- Xem xt cc thay i cu hnh mng (kh nng thm, bt nt mng)
- Ngoi suy t ma trn lu lng khi im, xy dng ma trn lu lng cho cc nm
d bo.
Ma trn lu
lng nm
c s
Ma trn lu
lng nm
d bo
Lu lng
i v n
nm c s
Lu lng
i v n
nm d bo
CR
CR
S
lng
thu bao
S
lng
thu bao
Hnh 2.8: D bo lu lng vin thng

2.3.3.4 Cc phng php d bo lu lng vin thng
1. Cc phng php d bo kinh t c bn
56
Cc phng php d bo kinh t c bn thng c s dng d bo cc tham s

v m nh d bo t l cuc gi (CR), d bo lu lng i v n ti cc nt mng Cc
phng php ny bao gm: Phng php d bo cn c vo dy s theo thi gian, phng
php hi quy tng quan Ni dung c th ca cc phng php ny c trnh by trong
phn 2.2.
2. Cc phng php d bo ma trn lu lng vin thng
bo ma trn lu lng vin thng, thng s dng nhng phng php ch yu
sau:
- Phng php xc nh ma trn qua h s hp dn
- Phng php trng trng
- Phng php Kruithof
- Phng php t l tng theo trung bnh hnh hc
a.Phng php xc nh ma trn theo h s hp dn:
PT
IT
Phng php ny c xy dng trn gi thit phn b lu lng t mt tng i n

mt tng i khc theo cc tuyn lu lng m ln ca cc tuyn lu lng ny t l vi
ln lu lng ca tng tng i ti cc im cui.
Gi s xy dng ma trn lu lng cho mng gm n tng i, trong ma trn ny gi
Fij l lu lng t tng i i ti tng i j. Ta c:
n
D F
i
j 1
i,j
A F
j
i 1
i,j
T D A
i
Trong :
Di - Lu lng i Di t tng i i
Aj Lu lng n tng i j
Ti - Lu lng tng nt mng i
Mt lu lng/ thu bao c xc nh theo cng thc sau:
CR
T
N
Tng lu lng trong ma trn TT c xc nh theo cng thc sau:
57
TT F D A
i
ij
Trong trng hp lu lng phn b u, lu lng t i ti j s l:
D A
i
H
ij
TT
H s hp dn Cij c xc nh theo cng thc:
C
ij
ij
ij
Nh vy t ma trn lu lng c s chng ta c th tnh c h s hp dn Cij v

ngc li, nu xc nh c h s hp dn Cij ta c th xc nh c ma trn lu lng. Khi
khng c s liu ma trn ban u Cij c xc nh tu theo iu kin s liu thc t.
PT
IT
iu kin p dng: Phng php xy dng ma trn trn c s h s hp dn nh trn

do tnh cht khng ng u (lu lng cng ln th h s cng ln) ch nn p dng cho khu
vc c mt in thoi cao, c s tng ng v iu kin kinh t x hi. Phng php
ny s dng trong trng hp khng c d liu o lng lu lng trn tng tuyn.
b. Phng php trng trng:
Nguyn tc ca phng php ny da trn gi thit nhu cu lin lc ph thuc vo

khong cch gia cc thu bao.
H s hp dn xc nh theo cng thc sau:
C
ij
k
d
ij
Trong :
Dij Khong cch t im i ti im j (km);
k, l gi tr kinh nghim (k thng nhn gi tr l 1; thng nhn gi tr 0,75
1,0).
Lu lng t tng i i ti tng i j c tnh nh sau:
F
ij
D D C
i
D C
j
ij
ij
Trong :
Fij - Lu lng t tng i i ti tng i j
58
Cij - H s hp dn
Di - Tng lu lng i t tng i i
Dj - Tng lu lng i t tng i j
iu kin p dng phng php: Khi mng ni ht khng c sn s liu o lng trn
tng tuyn, nhng vng c mt in thoi thp, s lng chuyn mch t th cng thc m
hnh trng trng c s dng d bo lung lu lng.
c. Phng php Kruithof
Thut ton Kruithof l phng php ngoi d bo ma trn lu lng da trn ma trn
lu lng c s bng phng php ngoi suy. Phng php ny cn gi l phng php h s
kp. c tnh ca phng php ny l thc hin qu trnh lp, do vy c th nhanh chng a
ra kt qu trong hu ht cc trng hp. Tuy nhin nu s bc lp qu nhiu s nh hng
n chnh xc ca d bo. N gy tc ng lm pht sinh cc gi tr t bin (qu cao hoc
qu thp). Do vy, thng ch hn ch s bc lp t 3 n 5 bc.
Thut ton ca phng php Kruithof nh sau:
PT
IT
Xc nh t l chnh lch
gia tng lu lng i (gi
tr d bo/ gi tr c s)
Ma trn lu
lng c
s
So snh
Kt qu d
bo tng
lu lng
ni ht i
v n
iu chnh hng
Xc nh t l chnh lch
gia tng lu lng n (gi
tr d bo/ gi tr c s)
iu chnh ct
SAI S E<X
no
yes
Kt qu
Hnh 2.9: Thut ton d bo ma trn lu lng theo phng php Kruithof
iu kin p dng:
Cc d liu yu cu bao gm d bo c tng lu lng nm d bo v phi c ma
trn lu lng nm c s.
59
S dng phng php i vi mng c s lng chuyn mch ln, mng pht trin
tng i n nh. Nu p dng phng php ny d bo cho mng c quy m nh, mt
thp ngay c khi lu lng trn tuyn tng v ln lu lng nh kt qu thu c do thc
hin phng php ny qua cc bc lp gi tr lu lng ny s b gim i. khc phc
nhng nhc im cn phi gii hn s ln lp v nh gi kt qu d bo mt cch
nghim tc.
Tuy nhin hu ht cc nh qun l trong lnh vc vin thng tin rng thut ton
Kruithof l mt trong nhng phng php d bo lu lng tt nht nu trong qu trnh s
dng c ch c bit ti nhng iu kin p dng trn.
d. Phng php t l tng theo trung bnh hnh hc
T l tng trung bnh hnh hc l mt phng php d bo ma trn nhu cu lu lng
da trn c s ma trn lu lng c bn vi gi thit rng khi t l tng trng gia cc tng
i ring l c d bo.
Ni dung ch yu ca phng php l d bo lu lng c thc hin trn c s ly
trung bnh hnh hc ca t l tng trng ca tng tng i ring l.
PT
IT
B R R F
ij
ij
Trong :
Bij - Lu lng t tng i i n tng i j trong nm d bo

Ri, Rj - T l tng lu lng ca tng i i v tng i j
Phng php ny c s dng vi yu cu phi d bo t l tng lu lng ca tng

tng i.
u im ca phng php ny l n c th b sung mt s hn ch ca phng php
Kruithof. V d khi mt thp, lu lng tuyn gia hai tng i c gi tr tuyt i nh, lu
lng vn c chiu hng tng, song nu s dng phng php Kruithof lu lng s c xu
hng gim cn nu s dng phng php trung bnh hnh hc c th tc ng trc tip n
tng lu lng.
Nhc im ca phng php ny l c s khc bit ln gia gi tr tng lu lng
i/n trong ma trn tnh ton so vi cc gi tr ny i vi mi tng i khi nhn tng lu
lng ca tng tng i vi t l tng ca n. Nu s khc nhau l qu ln th cn thit phi
iu chnh nhng gi tr c vi gi tr d bo. i vi nhc im ny thut ton Kruithof
c s dng c hiu qu.
60
CU HI V BI TP
1. Khi nim d bo? Khi d bo phi tun theo nhng nguyn tc no?
2. Trnh by cc phng php d bo nh tnh?
3. Sn lng bu kin ca Bu in Thnh ph A theo cc thng trong nm N c
cho trong bng:
Thng
SL BK,
ci
10
11
12
450
495
518
563
584
612
618
630
610
640
670
700
a. Dng phng php trung bnh ng vi n = 4 d bo nhu cu dch v bu kin ca

Bu in Thnh ph trong cc thng ca nm N? Tnh MAD?
b. Dng phng php trung bnh ng c trng s vi n = 4; t-1= 0,4; t-2= 0,3; t-3=
0,2; t-4= 0,1 d bo nhu cu dch v bu kin ca Bu in Thnh ph trong cc thng
ca nm N? Tnh MAD?
c. Trong 2 phng php trn nn dng phng php no?
PT
IT
4. Doanh thu bn hng ca Cng ty X c cho trong bng. Yu cu:

a. D bo doanh thu bn hng ca Cng ty cho thng 12/2013 theo phng php san
bng s m gin n vi = 0,3, tnh MAD .
b. D bo nhu cu pht trin thu bao cho thng 12/2013 theo phng php san bng
s m gin n c tnh n yu t thi v vi = 0,3, tnh MAD.
c. D bo nhu cu pht trin thu bao cho thng 12/2013 theo phng php san bng
s m c iu chnh xu hng vi = 0,3 v = 0,1.
d. Cho kin nhn xt qua kt qu tnh ton trong phn a, b, c.
n v tnh: triu ng
Thng
Nm 2010
Nm 2011
Nm 2012
Nm 2013
3600
4250
5200
6050
3620
4780
5450
6100
3500
4600
4720
5950
4000
4120
5250
6500
3800
4900
5550
6800
3850
4970
5880
7100
3920
5050
6200
7220
4000
5100
6300
7510
3700
4850
6000
7200
10
3520
4700
5950
6800
11
3800
5000
6200
7200
61
12
4000
5250
6500
5. Sn lng bu kin ca mt cng ty bu chnh qua cc nm c cho trong bng:

Nm 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
SL
BK, 4500 4950 5180 5630 5840 6120 6180 6300 6100 6400 6700 7022
ci
Yu cu dng phng php ng xu hng d bo nhu cu bu kin ca Cng ty A
t nm 2013 2020.
6. Mt mng ni ht gm 5 tng i A, B, C, D, E. Cho bit cc s liu sau:
- Ma trn khong cch gia cc tng i (km)
B
6,7
6,4
10
6,4
7,8
6,7
10
7,8
D
E
PT
IT
- S lng thu bao ca mi tng i

- T l cuc gi t mi thu bao
- Phn phi lu lng
- Cc s liu cho bng sau
Phn phi lu lng %
S thu CR t mi
bao
thu bao E
Lu lng i
Ni vng
Lu lng n
Ni ht ng di Ni vng
Ni ht ng di
12000
0,12
15
30
15
30
8000
0,08
12,5
35
2,5
12,5
35
2,5
10000
0,06
12,5
35
2,5
12,5
35
2,5
6000
0,08
12,5
35
2,5
12,5
35
2,5
8000
0,08
12,5
35
2,5
12,5
35
2,5
Hy xc nh ma trn lu lng theo phng php trng trng

7. Cho ma trn lu lng khi im (erlang)
A
A
161
115
73
83
62
134
39
112
47
82
26
32
110
50
31
20
31
28
23
28
33
Hy xc nh ma trn lu lng tng lai bng cch ngoi suy t ma trn lu lng
khi im theo phng php Kruithof cho bit lu lng tng tng lai bng sau
B
Tng
522
336
448
224
392
522
336
448
224
392
PT
IT
Tng
63
CHNG 3: RA QUYT NH TRONG QUN TR SN XUT

3.1 QUYT NH V CC BC RA QUYT NH
Qu trnh qun l cc hot ng sn xut kinh doanh v thc cht l qu trnh thu thp,
x l thng tin v ra quyt nh qun l. Vic ra quyt nh phi da trn c s cc thng tin
thu nhn c.
PT
IT
Quyt nh qun l l hnh vi sng to vi t cch l sn phm lao ng ca ch th

qun l, nhm nh ra mc tiu, chng trnh, tnh cht hot ng ca ngi hoc cp phi
thc hin quyt nh . Quyt nh s tr nn r rng khi cu trc cc vn phi lm ca
quyt nh c ngi ra quyt nh nm r, ni mt cch khc, khi mi thng tin cn thit
cho vic ra quyt nh l y v ngi ta c th a ra cc phng php lng ho khi ra
quyt nh. Trng hp thiu thng tin, vic ra quyt nh s kh khn hn, xc sut may ri
s ln hn ngi ta phi s dng cc kh nng suy lun ch quan (kh nng ni suy) mang
tnh kinh nghim ca mnh hoc cc chuyn gia ra quyt nh. Trong tng trng hp c
th, vic ra quyt nh l la chn mt phng n ti u trong mt tp (thng l hu hn)
cc phng n.
Do tnh phc tp ca hot ng sn xut kinh doanh, vic ra quyt nh rt a dng,
c th phn loi quyt nh theo cc tiu thc khc nhau.
Theo tnh cht ca cc quyt nh, quyt nh c phn loi thnh: nhng quyt nh
chin lc, quyt nh ng li pht trin ch yu; nhng quyt nh chin thut (thng
xuyn), nhm t c nhng mc tiu c tnh cht cc b hn; nhng quyt nh tc nghip
hng ngy, phn ln l nhng quyt nh c tnh cht iu chnh, nhm khi phc hoc thay
i tng phn nhng t l c quy nh,...
Theo thi gian thc hin, quyt nh qun l bao gm quyt nh di hn, quyt nh
trung hn v quyt nh ngn hn.
Theo phm vi thc hin, cc quyt nh c phn loi thnh nhng quyt nh ton
cc, bao qut ton b khch th qun l; nhng quyt nh b phn, c quan h n mt b
phn sn xut no ; nhng quyt nh chuyn lin quan n mt nhm vn nht nh
hoc mt s chc nng qun l nht nh.
Theo cch phn ng ca ngi ra quyt nh, quyt nh bao gm hai loi c bn:
nhng quyt nh trc gic v nhng quyt nh c l gii.
Cc quyt nh trc gic: l nhng quyt nh xut pht t trc gic ca con ngi.
Ngi ta ra quyt nh m khng cn ti l tr hay s phn tch can thip no. i khi cc
quyt nh ny c cn c vo cc quyt nh trc , ngha l chng lm li iu m
ngi ta lm trc y trong nhng trng hp tng t. Vic ra quyt nh trc gic kh
d dng, nhng n d phm sai lm v cc quyt nh trc gic thng gi chn con ngi li
trong qu kh v ch cung cp cho con ngi t kh nng ra c ci mi hay ci tin
nhng phng php hin c.
64
Cc quyt nh l gii l cc quyt nh da trn s nghin cu v phn tch c h

thng mt vn , cc s vic c nu ra, cc gii php khc nhau c em so snh, v
ngi ta i ti cc quyt nh hon ho nht, da theo tt c cc yu t c lin quan ti n.
y l cc quyt nh rt cn thit trong nhiu trng hp c th xy ra, v n buc ta phi
vn dng cc kh nng tm tr la chn. N lm ni ln cc trng thi sng to v gii
quyt cc vn v cho php con ngi cn nhc cc vn vi mt phng php suy ngh
logic, nh m gim bt cc nhm ln.
Ni chung ra quyt nh, con ngi u da trn mt cng ngh nht nh. Qu
trnh ra quyt nh bao gm cc bc sau:
- S b ra nhim v: ra nhim v, trc ht cn phi xc nh:
+ V sao phi ra nhim v, nhim v thuc loi no, tnh cp bch ca n.
+ Tnh hung no trong sn xut kinh doanh c lin quan n nhim v ra, nhng
nhn t nh hng n nhim v.
+ Khi lng thng tin cn thit c ra nhim v, cch thu thp nhng thng
tin cn thiu.
PT
IT
- Chn tiu chun nh gi

- Thu thp thng tin lm r nhim v ra
- Chnh thc ra nhim v
- D kin cc phng n c th
- Xy dng m hnh ra quyt nh

- ra quyt nh
- Truyn t quyt nh n ngi thi hnh v lp k hoch t chc thc hin quyt
nh
- Kim tra vic thc hin quyt nh

- iu chnh quyt nh
- Tng kt vic thc hin quyt nh

Ra quyt nh l mt trong nhng chc nng c bn ca cn b qun tr sn xut. Cht
lng ca cc quyt nh s c tc ng to ln n vic nng cao nng sut, cht lng v
hiu qu hot ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Do , vic am hiu v vn dng
l thuyt quyt nh trong qun tr sn xut l yu cu khng th thiu c i vi cn b
qun tr sn xut.
Vic ra quyt nh thng xy ra trong cc tnh hung khc nhau, do nhiu nhn t
khc nhau chi phi. Nhng tnh hung ch yu thng gp trong qu trnh ra quyt nh sn
xut l: Ra quyt nh trong iu kin xc nh; Ra quyt nh trong iu kin ri ro; Ra quyt
nh trong iu kin khng xc nh.
- Ra quyt nh trong iu kin ri ro: Trong thc t, cc doanh nghip thng gp
trng hp phi ra quyt nh trong iu kin khng bit chc chn tnh hnh th trng,
65
nhng bit c xc sut ca tng tnh hung c th xy ra. Trong trng hp ny vic ra
quyt nh s ph thuc vo xc sut xy ra cc tnh hung, doanh nghip khng bit chc
chn kt qu ca quyt nh la chn, nhng bit c xc sut ri ro i vi tng tnh hung
quyt nh.
- Ra quyt nh trong iu kin khng xc nh l ra quyt nh trong iu kin khng
bit c xc sut xut hin ca mi trng thi hoc cc d liu lin quan n bi ton khng
c sn. Tnh hung ny thng xy ra khi ra quyt nh i vi vn hon ton mi v rt
phc tp.
3.2 RA QUYT NH TRONG IU KIN XC NH
Trong tnh hung ny tt c cc nhn t mi trng v h thng b qun l c cho
trc, gia chng c mi lin h xc nh. V d trong ngn hn (di 1 nm), c th xc nh
mt cch chnh xc chi ph sn xut cho vic phc v trang thit b, v tt c cc chi ph b
phn nh chi ph tin lng, khu hao, chi ph in nng... u bit chc chn.
ra quyt nh trong trng hp ny cn s dng cc phng php ton kinh t nh:
cc m hnh thng k; cc m hnh ton ti u; ...
PT
IT
3.2.1 Cc m hnh thng k

Bao gm cc m hnh ton x l cc bi ton qun tr kinh doanh m cc thng tin thu
lm c mang tnh tn mn, ngu nhin c thng k theo nhng quy lut ngu nhin,
gm nhiu cng c khc nhau nh: d on kinh t, l thuyt xc sut v thng k, l thuyt
iu tra chn mu, l thuyt tn kho d tr...
3.2.2 Cc m hnh ti u
Cc m hnh ti u nh quy hoch tuyn tnh, quy hoch phi tuyn, quy hoch ng,
l thuyt th, s mng, l thuyt tr chi... c s dng tm cch phn b cc ngun
lc hn ch mt cch ti u t c mc tiu kinh doanh.
1. M hnh quy hoch tuyn tnh:
Mt s tnh hung c gii quyt nh cc m hnh quy hoch tuyn tnh nh:
- Xc nh cc loi sn phm v dch v cn a ln k hoch sn xut ti thiu ho
chi ph trong cc iu kin rng buc v ngun lc;
- Quy hoch mng vin thng ti a ho NPV (hoc ti thiu ho chi ph) trong cc
iu kin rng buc v tho mn nhu cu;
- B tr lao ng ti thiu ho chi ph trong cc rng buc v tho mn nhu cu
khch hng;
- Xc nh v tr, s lng, dung lng cc nt mng...
Quy hoch tuyn tnh ln u tin c nh bc hc ngi Nga L.V.Kantorovich a
ra. Phng php chung gii bi ton quy hoch tuyn tnh l thut ton n hnh do nh
bc hc M J.Dancig a ra.
66
Dng chung nht ca bi ton quy hoch tuyn tnh c nu ra nh sau: Cn xc nh

cc n x1, x2......xn ti a ho hoc ti thiu ho hm mc tiu: trong cc iu kin rng
buc.
max min F ( x , x ... x ) c x c x ... c x

1
a x a x ... a x b
11
12
1n
22
2n
......
a x a x ... a
m1
m2
mn
a x a x ... a x b
21
x 0 , x 0,..., x 0
1
Trong trng hp s n cn tm nh hn hoc bng 3, m hnh c th gii d dng

bng phng php th. Khi s n ln hn 3, m hnh c gii bng thut ton n hnh.
PT
IT
Phng php n hnh l phng php i t nghim ta (phng n cc bin) n sang

nghim ta kia sao cho kt qu c ci thin (gi tr ca hm mc tiu phng n sau ln
hn hoc nh hn phng n trc). Mi phng n ta l mt im cc bin ca min rng
buc.
Hin nay, ra quyt nh trong iu kin xc nh c t ng ho nh s tr gip
my tnh vi cc phn mm chuyn dng hoc bng Excel vi cc cng c Solve hoc Goal
seek.
2. Phng php s mng li (PERT):
Phng php PERT(Program and Evaluation Review Technique) l phng php k

hoch ho v ch o thc hin cc d n sn xut, cc chng trnh sn xut phc tp. p
dng phng php PERT phi thc hin mt s ni dung chnh sau:
a. Lp s PERT
lp s PERT cn phi bit di ca cc cng vic v mi lin h ca cc cng

vic . Khi lp s d PERT cn tun theo nhng nguyn tc sau:
- Mt s PERT ch c mt im u v mt im cui
- Mi cng vic c biu din ch bng mt cung c mi tn ch hng trn s
mng, c di tng ng vi thi gian thc hin cng vic .
V d: Cng vic a c di l 5 c th hin trong hnh 3.1.
a(5)
Hnh 3.1
- u v cui cc cung l cc nt, mi nt l mt s kin, k hiu bng vng trn, bn
trong nh s th t s kin.
a(5)
1
Hnh 3.2
67
Trong hnh 3.2 s kin s 1 l s kin bt u cng vic a, s kin s 2 l s kin kt

thc cng vic a.
- Hai cng vic a v b ni tip nhau c trnh by nh trong hnh 3.3
a(5)
b(4)
1
Hnh 3.3
- Hai cng vic a v b c tin hnh song song biu din trong hnh 3.4
a(5)
2
1
b(4)
3
Hnh 3.4
- Hai cng vic a v b hi t (c ngha l chng c thc hin trc mt cng vic c),
c biu din trong hnh 3.5.
a(5)
1
PT
IT
b(4)
2
Hnh 3.5
- Mt s v d c bit khi xy dng s mng:
V d 1: Cn phi thc hin 4 cng vic, cng vic a c di 5 ngy, cng vic b c
di 3 ngy, cng vic c c di 4 ngy, cng vic d c di 5 ngy, cng vic b v c c
tin hnh sau cng vic a, cng vic d ch c tin hnh sau khi b v c kt thc.
a(5)
b(3)
e(0)
c(4)
d(5)
Hnh 3.6
Do yu cu ca vic trnh by mi quan h trc sau gia cc cng vic, i khi bt

buc phi a vo cc cng vic gi c di bng 0 [e(0) hnh 3.6].
V d 2: Mt d n sn xut gm 4 cng vic a(5), b(3), c(4), d(5). Cng vic b c
tin hnh sau a, c c tin hnh khi b kt thc v a thc hin c 3/5 cng vic, d c
tin hnh sau b v c.
a1(3)
a2(2)
b(3)
c(4)
d(5)
Hnh 3.7
Trong qu trnh xy dng s mng mt cng vic c s c th c tch ra lm 2
hay nhiu thnh phn [a = a1(3) + a2(2)].
68
V d 3 : Mt d n sn xut gm 4 cng vic a(5), b(3), c(4), d(5). Cng vic b v c

ch c thc hin khi a hon thnh, d c tin hnh sau b v t nht l 10 ngy k t khi
bt u thc hin d n.
3
f(10)
1 a(5)
b(3)
d(5)
2
c(4)
4
Hnh 3.8
Khi biu din s PERT c th a thm cng vic gi c di thc [f(10)].
b. Xc nh ng gng
Cc yu t thi gian ca cc s kin c th hin trn hnh 3.9.
i
tis
tim
di
dij
tij
j
tjs
tjm
dj
PT
IT
Hnh 3.9
Trong :
i, j
Cc s kin i, j v s kin i trc s kin j
tis, tjs Thi gian xut hin sm ca s kin i, j
tim, tjm Thi gian xut hin mun ca s kin i, j

tij
Thi gian thc hin cng vic ij
di, dj Thi gian d tr ca i, j

dij
Thi gian d tr (d tr chung) ca cng vic ij
- Tnh thi gian xut hin sm ca cc s kin: Thi gian xut hin sm ca s kin j
l thi gian sm nht k t khi bt u d n n khi t ti s kin j.
tjs = max{ tis+tij}
Thi gian xut hin sm ca cc s kin c tnh t tri sang phi, vi s kin bt
u, thi gian xut hin sm bng 0.
- Tnh thi gian xut hin mun ca cc s kin: Thi gian xut hin mun ca s
kin i l thi gian chm nht phi t ti s kin i nu khng mun ko di ton b thi gian
hon thnh d n.
tim = min{ tjm tij}
xc nh thi hn mun nht ca s kin i trc ht phi xc nh gii hn kt thc
ca ton b d n v xut pht t thi gian xut hin mun ca cc s kin c tnh t
phi sang tri. Vi s kin kt thc ta c thi gian xut hin sm bng thi gian xut hin
mun.
- Xc nh cc s kin gng v nhng cng vic gng:
69
Nhng s kin gng l nhng s kin c thi gian xut hin sm bng thi gian xut
hin mun.
ng gng l ng i qua cc s kin gng. ng gng l ng di nht v thi
gian hon thnh cng vic tnh t s kin u n s kin cui ca h thng.
Nhng cng vic gng l nhng cng vic nm trn ng gng.
ng gng chnh l thi gian ngn nht hon thnh ton b cc cng vic
c. Xc nh thi gian d tr ca cc cng vic
i vi mi cng vic ngi ta xc nh 3 loi thi gian d tr sau:
Thi gian d tr t do ca cng vic ij:
MLij = tsj tsi tij
Thi gian d tr hon ton ca cng vic ij
MTij = tmj tsi - tij
Thi gian d tr chc chn ca cng vic ij
PT
IT
MCij = tsj tmi tij

V d: Mt d n sn xut gm 7 cng vic, c di thi gian v trnh t thc hin
nh sau:
Cng vic
a
b
c
d
e
f
g
Thi gian thc hin

3
5
6
8
4
7
3
Trnh t cng vic

lm ngay khng tr hon
lm ngay khng tr hon
lm ngay khng tr hon
lm sau khi xong a
lm sau khi xong a, b
lm sau khi xong c
Lm sau khi xong f
Yu cu: V s PERT ca d n, xc nh ng gng v thi gian d tr ca cc

cng vic.
S PERT ca d n c dng nh sau:
d(8)
2
a(3)
6
e(4)
h(0)
g(3)
b(5)
c(3)
f(7)
3
Hnh 3.10
70
xc nh ng gng trc ht cn tnh thi hn sm v thi hn mun ca cc s

kin:
ts1 = 0 v 1 l s kin bt u
ts2 = ts1 + ta = 0 + 3 = 3
ts3 = ts1 + tc = 0 + 6 = 6
ts4 = max(ts1 + tb ; ts2 + th) = max(0 + 5 ; 3 + 0) = 5
ts5 = ts3 + tf = 6 + 7 = 13
ts6 = max(ts2 + td ; ts4 + te ; ts5 + tg) = max(3 + 8 ; 5 + 4 ; 13 + 3) = 16
tm6 = ts6 = 16
tm5 = tm6 tg = 16 - 3 = 13
tm4 = tm6 te = 16 4 = 12
tm3 = tm5 tf = 13 7 = 6
tm2 = min (tm6 td ; tm4 th ) = min ( 16 8; 12 0) = 8
PT
IT
tm1 = min (tm3 tc ; tm4 th; tm2 ta ) = min ( 6 6; 8 5; 8 3) = 0
Vy cc cng vic gng l {c ; f ; g} v di ng gng l 16.

Thi gian d tr ca cc cng vic c tnh ton trong bng:
Cng
vic
a
b
d
e
S kin S kin
trc
sau
1
2
1
4
2
6
4
6
MLij
MTij
MCij
ts2 ts1 ta = 0
ts4 ts1 tb = 0
ts6 ts2 td = 5
ts6 ts4 te = 7
tm2 ts1 ta = 5
tm4 ts1 tb = 7
tm6 ts2 td = 5
tm6 ts4 te = 7
ts2 tm1 ta = 0
ts4 tm1 tb = 0
ts6 tm2 td = 0
ts6 tm4 te = 0
3. Phng php so snh hiu qu
Trong qu trnh lp k hoch u t trang thit b thng ny sinh vn la chn

mt trong cc phng n c li v mt kinh t, hp l v mt k thut v x hi. Vic la
chn my mc thit b c tin hnh ng thi vi vic la chn cng ngh v cng sut.
Tuy nhin, trong thc t vn xy ra tnh hung sau: ng vi mt loi cng ngh, cng sut
ging nhau c th c nhiu loi my mc thit b, do nhiu hng, nhiu nc khc nhau sn
xut cng tho mn yu cu ca cng ngh, cng sut . Do , sau khi quyt nh c
cng ngh, cng sut ta cn quyt nh ng n v la chn thit b, t mua thit b sao cho
c li nht.
Vic la chn thit b phi tun theo cc nguyn tc sau:
- Phi ph hp vi cng ngh, cng sut la chn
- Phi m bo cht lng sn phm theo yu cu
- Phi ph hp vi xu hng pht trin tin b khoa hc k thut
71
- Gi c hp l
- C xut x, bo hnh r rng
- Tui th kinh t di
- Phi tnh ton kinh t, so snh cc phng n la chn phng n tt nht.
Nu c m phng n khc nhau, c cc chi ph thng xuyn v u t khc nhau th
phng n c chn l phng n c mc chi ph b ra thp nht, tc l tho mn mt trong
hai biu thc sau:
Gi + am . i min ( i = 1, m )
i + Tm . Gi min ( i = 1, m )
Trong :
i Vn u t (chi ph b ra mt ln) ca phng n i (i = 1,2,...,m)
Gi Chi ph thng xuyn ca phnmg n i (i = 1,2,...,m)
am H s hiu qu nh mc
1
am
PT
IT
Tm Thi hn thu hi vn nh mc, Tm =

4. Phng php im ho vn:
Phng php im ho vn l phng php tm im ho vn t c quyt nh

v gi bn, quy m... ca doanh nghip.
3.3 M HNH RA QUYT NH TRONG IU KIN RI RO
Trong cc bc ca tin trnh ra quyt nh, thu thp thng tin v x l thng tin c
chia lm hai giai on ring bit v l do phn loi, nh gi thng tin v tnh y , chnh
xc ca thng tin l giai on ht sc quan trng cho nh qun l thy r trng thi thng tin
c th la chn cc phng n m hnh thch hp trong giai on sau.
Khi ra quyt nh trong iu kin ri ro, ta bit c xc sut xy ra ca mi trng
thi.
Ra quyt nh trong trng hp ny ngi ta thng dng cc phng php sau:
- Lm cc i gi tr k vng c tnh bng tin EMV (Expected Monetary Value)
- Lm cc tiu thit hi c hi k vng EOL (Expected opportunity Loss)
M hnh Max EMV
Trong m hnh ny ta s chn phng n i c gi tr k vng tnh bng tin ln nht:
EMV* = max{EMV(i)}
EMV ( i ) A ( S ) P
j
ij
Trong :
EMV(i): Gi tr k vng tnh bng tin ca phng n i
72
A(Sj) : Xc sut trng thi j xut hin

Pij : Li nhun/chi ph ca phng n i ng vi trng thi j
i=1 n n (n phng n)
j=1 n m (m trng thi)
M hnh EVPI (expected value of perfect information)
Trong m hnh ny ta dng EVPI chuyn i mi trng c ri ro sang mi trng
chc chn v EVPI chnh bng ci gi no m ta phi tr mua thng tin.
Vn t ra cn xc nh gi ti a c th tr mua thng tin.
EVPI = EVWPI - MaxEMV(i)
Trong :
EVPI - l s gia tng gi tr c c khi mua thng tin v y cng chnh l gi tr ti
a c th tr khi mua thng tin.
EVWPI (expected value with perfect information): gi tr k vng vi thng tin hon
PT
IT
ho.
Nu ta bit c thng tin hon ho trc khi ra quyt nh, ta s c:
EVWPI= A(Sj)*MaxPij
M hnh Min EOL (expected opporturnity loss): Ti thiu ho thit hi c hi k

vng
Thit hi c hi OL (opporturnity loss) ca phng n i ng vi trng thi j c xc

nh nh sau:
OLij= MaxPij - Pij
y chnh l s tin ta b thit khi ta khng chn c phng n tt nht.

Thit hi c hi k vng EOL ca phng n i c xc nh nh sau:
EOL(i)=A(Sj)*OLij
EOL* = min {EOL(i)}

Phng php ti thiu ho thit hi c hi k vng v phng php ti a ho gi tr k
vng lun a n cng mt kt qu la chn phng n.
3.4 M HNH RA QUYT NH TRONG IU KIN KHNG XC NH
Trong iu kin khng xc nh, ta khng bit c xc xut ca s xut hin ca mi
trng thi hoc cc d liu lin quan n bi ton khng c sn.
Trong trng hp ny c th dng mt s m hnh sau:
- M hnh Maximax
- M hnh Maximin
- M hnh ng u ngu nhin (Equanlly-likely)
73
- Tiu chun hin thc hay tiu chun Hurwiez

- M hnh Minimax
- Phng php chuyn gia
M hnh Maximax:
Tm phng n c gi tr t c ln nht.
Maxi max Max ( Max P )

i
ij
Trong m hnh ny ta tm li nhun ti a c th c c bt chp ri ro, v vy tiu

chun ny cn c gi l tiu chun lc quan.
M hnh Maximin:
Maxi min Max ( Min P )

ij
Ngha l tm gi tr t c thp nht ca tng phng n, sau chn phng n c

gi tr t c thp nht ln nht. Cch lm ny cn gi l quyt nh bi quan.
M hnh ng u ngu nhin:
PT
IT
Trong m hnh ny ta xem mi trng thi ng u ngu nhin, ngha l xem cc trng
thi u c xc sut xut hin bng nhau. Trong trng hp ny ta tm phng n i c gi tr
trung bnh cc li nhun ln nht:
m
P ij
j 1
PA Max
i
m
M hnh Hurwiez (cn c gi l m hnh trung bnh c trng s):

y l m hnh dung ho gia tiu chun lc quan v bi quan.
Bng cch chn mt h s (0<<1). Sau chn phng n i ng vi h s sao

cho:
PA Max Max P (1 ) MinP
ij
ij
Phng php ny c dng mm do hn, gip cho ngi ra quyt nh a c cm

xc c nhn v th trng vo m hnh.
=1: ngi quyt nh lc quan v tng lai
=0 : ngi quyt nh bi quan v tng lai
M hnh Minimax
Trong m hnh ny, ta tm phng n cc tiu thit hi c hi c gi tr ln nht:
PA Min Max OL
ij
74
Phng php chuyn gia:

Trong trng hp thiu thng tin hay nhng trng hp c s thay i nhanh v t
ngt v mi trng kinh doanh, ngi ta thng s dng phng php chuyn gia a ra
nhn nh v la chn quyt nh trong sn xut kinh doanh.
V bn cht, phng php chuyn gia l phng php d bo da vo trnh uyn
bc v l lun, thnh tho v chuyn mn, phong ph v kh nng thc tin cng vi kh
nng mn cm, nhy bn v thin hng su sc v tng lai ca i tng cn d bo, ca
tp th cc nh khoa hc, cc nh qun l cng i ng cn b lo luyn thuc lnh vc kinh
t cn d bo.
V o l, phng php chuyn gia xut pht t quan im cho rng, do hc tp v
nghin cu, do ln ln v gn b vi cng vic chuyn mn hp nn cc chuyn gia l nhng
ngi am hiu su sc nht, giu thng tin v c kh nng phn x cng nh trc cm ngh
nghip, nhy bn v qu trnh vn ng v pht trin ca cc hin tng, cc s vt kinh t
m mnh nghin cu.
PT
IT
Phng php chuyn gia c u th hn hn cc phng php khc khi tin hnh nh
gi qu trnh kinh t c tm bao qut rng, cu trc ni dung phc tp, nhiu ch tiu, nhiu
nhn t chi phi lm cho xu hng vn ng pht trin ca vn c biu hin a dng kh
nh lng bng con ng tip cn trc tip tnh ton, o c bng cc phng php c
lng v bng cc cng c o chnh xc.
Chuyn gia trong lnh vc qun tr kinh doanh Vin thng phi l ngi c nhiu
phm cht tr tu, phi c trnh hiu bit chung rng v cao, phi c kin thc chuyn su
v lnh vc Vin thng cng nh kinh t x hi, c quan im v lp trng khoa hc, c kh
nng tin on c tng lai, c tm l n nh, am hiu thc tin ca lnh vc lin quan.
CU HI V BI TP
1. Khi nim ra quyt nh, cc bc ra quyt nh?
2. Cc trng hp ra quyt nh trong qun tr sn xut?

3. Trong mt thnh ph c 3 tng i s A, B, C c dung lng d tr phc v cho 4
khu vc dn c mi. Bit: Dung lng d tr ca ba tng i; Nhu cu lp t in thoi ca
bn khu vc dn c mi; di trung bnh ca ng dy thu bao t mi tng i n khu
vc dn c mi.
Tng i
Khong cch trung bnh n khu vc dn c, Km
Dung lng
d tr
2,0
1,7
1,5
2,5
8700
1,5
3,0
1,2
1,5
4500
1,7
1,2
2,3
2,0
9500
Nhu cu
6400
3500
4700
5200
75
Yu cu: Xc nh cch lp t in thoi sao cho tng chi ph cp thu bao lp t

mi l nh nht v tho mn nhu cu in thoi cho bn vng dn c mi.
4. Theo kt qu iu tra th trng, hm cu cho dch v thit lp in thoi c nh c
dng sau:
Q = 10.000.000 - 20P
Q s lng thu bao
P cc thu bao+cc lp t/12*5
Bit rng chi ph bin MC (chi ph l ra khng mt nu khng lp t thm mt thu
bao) l 300.000.
Hy xc nh P trong hai trng hp:
a. t doanh thu ti a
b. Li nhun ti a
5. Cng ty vin thng cung cp ba loi dch v :dch v truy nhp, in thoi ni ht
v in thoi ng di. Hm chi ph : TC = 80.000.000 + 20X + 0,05Y + 0,2Z
PT
IT
Trong : X: S thu bao; Y: S pht gi ni ht; Z: S pht gi ng di

Gi s Cng ty c 500.000 thu bao, h gi trung bnh hng nm khong 350 triu
pht ng di v 600 triu pht ni ht. Gi cc truy nhp l 30, cc ni ht l 0,1 v
cc ng di l 0,5. Hy xc nh chi ph phn b ton phn cho tng dch v?
6. Gi s doanh nghip A cn tin hnh la chn cng sut trong iu kin khng chc
chn. Gi tr mong i thu c ca tng phng n trong cc tnh hung c th c cho
trong bng sau:
Tnh hnh nhu cu trn th trng
Phng n
Cng sut thp
Cng sut TB
Cng sut cao
Thp
Trung bnh
Cao
100
100
100
70
120
120
-40
20
160
Dng m hnh: Maximax, Maximin, M hnh ng u ngu nhin, M hnh Minimax

la chn phng n u t?
7. Cng ty A ang thit k mt sn phm mi. Cc nh qun tr ca Cng ty la chn
gia 3 kh nng:
- Bn bn quyn cho mt cng ty khc vi gi 200 triu ng;
- Thu mt nh t vn nghin cu th trng ri mi a ra quyt nh;
- Xy dng nh my tin hnh sn xut
76
Chi ph cho cng tc nghin cu l 100 triu ng v cc nh qun tr tin rng c 50%
c hi c th tm kim c th trng hp dn. Nu cng tc nghin cu khng thun li c
th tip tc bn i bn quyn vi gi 120 triu ng. Nu nghin cu cho kt qu tt th c th
bn tng c trin vng vi gi 400 triu ng. Nhng ngay c khi th trng c trin vng
c tm thy th kh nng thnh cng cui cng ca SP l 40%. Mt SP thnh cng s sinh
li 5 t ng. Thm ch nghin cu khng t kt qu, th kh nng thnh cng ca SP c th
l 1 ln trong 10 ln gii thiu SP. Nu cc nh qun tr quyt nh SX m khng cn tin
hnh nghin cu th c 25% kh nng thnh cng. Mt SP tht bi l 1 t ng.
PT
IT
Cng ty nn quyt nh nh th no?
77
Chng 4: Thit k sn phm v quy trnh cng ngh
CHNG 4: THIT K SN PHM V QUY TRNH CNG NGH

4.1 KHI NIM THIT K SN PHM V CNG NGH
Da trn nhng thng tin thu c t d bo, doanh nghip tin hnh cng tc la
chn, thit k sn phm nhm m bo ng nhng g m th trng yu cu v ph hp vi
kh nng sn xut ca doanh nghip.
Thit k quy trnh cng ngh l vic xc nh nhng yu t u vo cn thit nh my
mc, thit b, trnh t cc bc cng vic v nhng yu cu k thut c kh nng to ra
nhng c im sn phm thit k. Khu ny c ngha cc k quan trng cho cc hot
ng cung ng, chun b sn xut ca doanh nghip.
4.2 NI DUNG THIT K SN PHM V QUY TRNH CNG NGH
4.2.1 Thit k sn phm
PT
IT
Mt trong nhng nguyn tc c bn ca thit k sn phm l phi thit k sn phm

sao cho ngi s dng c th nhn bit c sn phm, hiu c sn phm v bit s dng
sn phm m khng cn c hng dn, ch bo g thm (hoc ch dn khng ng k). Theo
nhiu tc gi, qu trnh xem xt, la chn v pht trin mt tng thit k sn phm thnh
mt d n thit k sn phm c th thng da vo 4 tiu thc sau:
- Kh nng tim tng ca sn phm. Cu hi cn tr li trc khi quyt nh l sn
phm c th p ng nhu cu ca khch hng n u. Nu kh nng p ng nhu cu ca
khch hng khng tt hn trc y hoc khng to ra c u th cnh tranh th tng d
c hay cng khng pht trin ngay thnh mt d n pht trin sn phm mi.
- Tc pht trin sn phm: Cn phi xc nh xem cn bao nhiu thi gian sn
phm c th c a ra th trng. Khong thi gian ny thng bao gm c thi gian
nghin cu, thit k sn phm, ch th sn phm, rt kinh nghim a ra sn xut i tr v
a sn phm ra tiu th trn th trng. y khng ch l vn thi gian di hay ngn, m
vn ch sn phm c th c a ra sm hay mun hn so vi i th cnh tranh v khi
a ra th trng, doanh nghip c th thu c li nhun siu ngch l bao nhiu, c p ng
c yu cu thu hi vn hay khng. Nu cc kt qu phn tch cho php c cu tr li tch
cc th phng n c th c chp thun.
- Chi ph cho sn phm: y l chi ph cho ton b cc hot ng t khi nghin cu
trin khai, tin hnh sn xut cho ti khi a n tay ngi tiu dng. Yu cu chung cho vic
xem xt v cn nhc l phi m bo mc chi ph sao cho trong ton b chu k sng ca sn
phm chi ph cho mi n v sn phm l thp nht.
- Chi ph cho chng trnh pht trin sn phm: Chi ph ny thng c coi l chi ph
thng xuyn dnh cho cng tc nghin cu. Vic cn nhc tiu thc ny thng i hi phi
so snh xem tng chi ph c vt mc d kin trong ngn sch dnh cho nghin cu hay
khng. Ngoi ra, chi ph ny cn c so snh vi li nhun l thuyt thu c t vic sn
xut kinh doanh sn phm c thit k. V nguyn tc, chi ph ny c cao hn li ch m
n to ra.
78
4.2.2 Thit k cng ngh

Cng ngh l tp hp cc yu t phn cng (my mc, thit b) vi t cch l nhng
yu t hu hnh v phn mm (phng php, b quyt, k nng, quy trnh,...) vi t cch l
nhng yu t v hnh. Hin nay, cng vi ngun nhn lc, cng ngh c xem l yu t
quan trng nh hng n hiu qu kinh doanh. Nng lc cng ngh ngy cng tr thnh yu
t quyt nh kh nng cnh tranh ca mi doanh nghip trn th trng.
Khi quyt nh la chn cng ngh, ngi ta thng xem xt 4 yu t cnh tranh ch
yu sau:
- Chi ph cung cp sn phm cho th trng;
- Tc cung cp sn phm cho th trng;
- Cht lng sn phm do cng ngh to ra;
- Tnh linh hot ca cng ngh.
PT
IT
Vic thit k cng ngh bao gm ci tin cc cng ngh hin c v thit k cc cng
ngh mi. Trong thit k cc cng ngh mi thng phc tp, ch c thc hin trong cc
cng ty, tp on c nng lc nghin cu mnh, bao trm nhiu lnh vc.
Trong vic thit k cng ngh mi, nhng vn thng c t ra v i hi c
gii quyt l:
- Cng ngh cn thit k mi c kh nng c khai thc v s dng trong thi gian
bao nhiu lu, l khong thi gian tnh t khi a vo khai thc cho ti khi cn phi ci
tin v thay th bng cng ngh mi.
- Cc cng ngh cn c thit k l s ci tin cc cng ngh v sn phm ang c
khai thc, s dng, kinh doanh hay l nhng cng ngh, sn phm cha c bit ti.
- Vic thit k cc cng ngh v sn phm c thc hin trn c s nhng iu kin
hin c hay cn to ra nhng iu kin b sung v doanh nghip/c s nghin cu, thit k c
th to ra c nhng iu kin khng.
- Cng ngh, sn phm cn c thit k c th c khai thc nh th no, hiu qu
d kin thu c ra sao.
- Sn phm v cng ngh cn c thit k c mi lin h nh th no ti cc cng
ngh v sn phm ang c khai thc, s dng ti c s.
- Khi c nghin cu, thit k hon chnh, sn phm v cng nngh mi c th
c khai thc, kinh doanh bng hnh thc no, theo con ng no (c bit l t kinh doanh
hay chuyn giao cho n v khc).
- Kinh ph d kin c vt ngn sch nghin cu hay khng.
4.3 T CHC CNG TC THIT K SN PHM V CNG NGH
T chc thit k sn phm v cng ngh l mt giai on quan trng trong qu trnh
to ra v a ra nhng sn phm, cng ngh mi vo sn xut kinh doanh cng nh a n
vo khai thc c tnh cht thng mi. N bao gm ton b nhng hot ng t chc, phi
79
hp nhm xc nh nhng mc tiu, to ra nhng iu kin v mi quan h cn thit c th

c c sn phm v cng ngh mi. Nhng hot ng ny bao gm c nhng hot ng
nghin cu, thit k thng xuyn v c nhng nghin cu c th nhm thit k v a vo s
dng nhng cng ngh v sn phm c th (c tnh mt ln, trin khai theo kiu d n c th).
V mt ni dung, cng tc t chc thit k sn phm v cng ngh bao gm 3 ni
dung ch yu sau:
PT
IT
Th nht, t chc h thng cc b phn tham gia cc hot ng nghin cu, thit k
sn phm v cng ngh mi. Vic ny khng n thun ch l vic thit lp mt h thng cc
b phn, t chc c chc nng nghin cu, thit k cc sn phm v cng ngh mi, m cn
bao gm c vic phn cng trch nhim t chc s chuyn mn ho v hip tc ho gia cc
c s, cc b phn ny, c ch hot ng cng nh s lin kt, hip tc vi cc c s khc
ngoi doanh nghip. Trong vic t chc h thng ny, cn c bit ch ti s phi hp c
tnh lin ngnh ca cc b phn chuyn ngnh, nhm mc ch mt mt m bo c s tham
gia ca cn b thuc cc lnh vc chuyn mn khc nhau ngay t u c th loi b tnh
khng tng, tnh phi thc t ca sn phm v cng ngh mi, ch khng i khi nghin cu
xong, a ra thm nh mi c th kt lun c. Mt khc, thng qua y, c th tit kim
chi ph nghin cu, tit kim thi gian tm cc gii php c tnh ng b t cc kin, quan
im c cc chuyn gia thuc cc lnh vc khc nhau.
Trong vic t chc h thng cc b phn lm chc nng nghin cu, thit k sn phm
v cng ngh, khng ch cn ch ti s hp tc lin ngnh, m cn ch ti vic lm sao
cho cc ngun lc khng b phn tn, mt li th v mt thi gian trong cnh tranh, nht l
xy ra tnh trng tng v sn phm, cng ngh hnh thnh t sm nhng c a ra th
trng chm hn cng ty, n v khc.
Th hai, t chc cc hot ng nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi. y
l loi hot ng nhm duy tr cc hot ng thng ngy ca cc doanh nghip trong lnh
vc nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi. Chng trc ht nhm vo cc b phn
chuyn trch lm nhim v nghin cu, thit k sn phm v cng ngh (cc phng nghin
cu, trung tm nghin cu...). Cc hot ng nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi
thng c thc hin trn c s k hoch hot ng ca cc b phn ny v bn k hoch
li thng da trn mt s cn c ch yu nh hng hot ng ca chng (theo hoch nh
ban u di dng cc chin lc, mc tiu di hn...) v nhim v do cng ty ra. Trong
vic t chc cc hot ng nghin cu, bn cnh vic xc nh c nhng mc tiu ngn hn
cng nh di hn ca cng tc nghin cu, thit k sn phm/cng ngh, s phn cng c th
cho cc b phn lin quan, cn cn tm kim, thc hin cc bin php nhm li cun ng o
ngi lao ng v cc cn b thuc cc cp khc nhau trong h thng qun l v sn xut
kinh doanh tham gia vic tm kim cc tng v cc gii php k thut phc v cho vic
a nhng sn phm v cng ngh mi vo sn xut kinh doanh. lm vic ny ngi ta c
th p dng nhiu hnh thc t chc khc nhau, thm ch kt hp chng mt cch linh hot.
Th ba, t chc lc lng cn b nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi.
Trong bt k mt doanh nghip no, d ch l sn xut kinh doanh thun tu (khng t chc
b phn nghin cu, thit k sn phm v cng ngh ring), th vn cn nhng sn phm v
cng ngh mi, cng c nhng cn b c kh nng nghin cu theo hng ny. Nhiu nh
80
kinh doanh Vit Nam thm ch cn cho rng phi l ngi trong cuc mi c th am hiu
su sc, phi l ngi ca doanh nghip mi c li ch thit thn vi vic a sn phm v
cng ngh mi vo sn xut kinh doanh. Do vy. mt thi k di, ngi ta ch ch yu ti
vic pht trin nng lc t nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi trong doanh
nghip ca mnh l chnh, t tm kim cc ngun lc bn ngoi. Kinh nghim ca cc cng ty
i mi sn phm v cng ngh mt cch nhanh chng l thit lp mi quan h cht ch v
thng xuyn vi cc t chc nghin cu bn ngoi, c nhng chng trnh hp tc di hi,
c s phi hp, phn cng v c t chc di nhng hnh thc linh hot. Nhiu doanh
nghip p dng hnh thc cung cp iu kin (k c ti tr) cho cc hot ng nghin cu v
s dng kt qu nghin cu ca h.
Nhng hnh thc t chc nghin cu, thit k sn phm cng ngh thng c p
dng l:
- T chc b phn chuyn thit k sn phm, quy trnh cng ngh
PT
IT
- T chc quan h gia cc bn tham gia vi t cch l nhng bn mua bn thng

thng m hng ho c giao dch l sn phm v cng ngh mi, tn ti di dng cc bn
m t, bn v... Quan h gia 2 bn khng n thun ch l mua bn m cn c s hp tc
trong qu trnh trin khai, a , bn v thnh hin thc. Trong nhiu trng hp, bn mua
(n v sn xut kinh doanh) cng cung cp nhng iu kin mnh c nh nh xng, thit b
o lng th nghim, thit b chuyn dng... cc c s nghin cu s dng khi nghin
cu theo ti ca h ( ti theo n t hng v ch c cung cp cho bn t hng s
dng, khng chuyn giao cho bt k i tng no khc).
- T chc quan h lin kt gia cc c s sn xut kinh doanh (n v trc tip s
dng kt qu nghin cu, thit k sn phm v cng ngh, vi t cch l bn mua hoc bn
gp vn v cc iu kin khc nhm khai thc li ch ca sn phm, cng ngh mi) vi cc
c s nghin cu, thit k sn phm v cng ngh mi.
- T chc cc c s nghin cu nh nhng b phn c lp trong mt t chc sn xut
kinh doanh c quy m ln. Nhim v ca b phn ny c tp trung ho vo khu nghin
cu, thit k sn phm v cng ngh mi. N c th hot ng nh mt b phn c lp ca
ton b cng ty, tp on, c cung cp nhng iu kin cn thit nghin cu, thit k
sn phm v cng ngh mi. y l m hnh t chc cc phng nghin cu cc trung tm
hoc vin nghin cu trong cc tp on, cng ty ln trong nc v a quc gia.
Cc hot ng nghin cu, thit k sn phm v cng ngh thng bao gm hai loi
tng i tch bit: Cc hot ng nghin cu c bn v cc hot ng nghin cu thit k
ch th v th nghim c th cc sn phm v cng ngh mi c th. Trong hot ng ny,
nghin cu c bn l tin , nn tng cho cc nghin cu, thit k c th. Theo , sau giai
on nghin cu c bn, pht hin c tng c tnh kh thi v sn phm v cng ngh
mi, ngi ta chuyn sang nghin cu, thit k c th cho ra i mt hoc mt s sn
phm, cng ngh mi trn c s c tng trn.
- T chc theo kiu d n. Trng hp ny thng c thc hin khi c tng
tng i r rng v sn phm v cng ngh mi d kin a vo sn xut, kinh doanh, thm
ch c nhng nghin cu, nh gi v tnh kh thi ca cc tng ny. D n nghin cu,
81
thit k sn phm y s l k hoch trin khai c th tng ni trn. Theo ngi ta s

t chc theo quy trnh sau y:
tng v
sn phm,
cng ngh mi
Mc tiu
thit k
T chc lc
lng (Nhm
cng tc)
Xy dng k
hoch trin
khai
Phn tch
th trng
Trin khai thc hin
Kt thc d n
Sn xut
i tr
Sn xut
th
Th
nghim
PT
IT
iu chnh
Hnh 4.1: Quy trnh nghin cu, thit k sn phm
Thng thng, trong thc t, lun c s kt hp gia 2 loi trn: Trn c s nhng kt
qu nghin cu di hn hoc nhng thng tin thu thp c t nhiu ngun khc nhau, ngi
ta xy dng nhng d n/ n c th v vic nghin cu, thit k nhng sn phm hoc cng
ngh c th. Ngi xut tng hoc k hoch v nhng d n, n ny c th l cn b,
cng nhn vin ca cc b phn sn xut, cc cn b, nhn vin ca cc b phn nghin cu,
qun l k thut cng ngh ca doanh nghip, b phn kinh doanh/nghin cu th
trng/tiu th sn phm... Ngoi ra, cc cn b, nhn vin thuc cc b phn khc ca doanh
nghip cng c th xut nhng kin ngh v i mi sn phm v cng ngh ca doanh
nghip.
4.4 QUY TRNH THIT K SN PHM V CNG NGH
Mt vn thng c t ra v tranh lun l xc nh r gii hn ca quy trnh thit
k sn phm v cng ngh. Thng thng, hai quan im c bn c cp l:
Th nht, qu trnh thit k sn phm c bt u t khi c quyt nh v vic thit
k sn phm v kt thc khi c c bn v v cc ti liu c lin quan v sn phm mi.
Theo , qu trnh thit k sn phm v cng ngh mi ch bao gm mt khong thi gian
hon ton xc nh (thng l ngn) trong qu trnh chun b sn xut ch l s chun b cho
vic a sn phm v cng ngh mi vo sn xut. Nhiu tc gi ch coi y l s thit k sn
phm v cng ngh theo ngha hp. Tuy nhin, cch hiu ny thng tn ti trong cc cp
trin khai, tha hnh bi n cp ti nhng ni dung hon ton xc nh v mt hnh ng,
khng gian v thi gian, l c s xc thc t chc thc hin, trin khai c th. Ch vi cch
82
hiu c th nh th ny cc v sn phm v cng ngh mi mi c th c trin khai,

bin thnh hin thc.
Th hai, Qu trnh thit k sn phm bt u t khi hnh thnh tng v i mi sn
phm v ch trng a sn phm mi ra th trng, kt thc khi sn phm mi c sn
xut chnh thc. Theo quan im ny, qu trnh thit k sn phm v cng ngh l mt qu
trnh lu di, ch kt thc khi sn phm cui cng c hon thnh, tc l sn phm mi
c a vo sn xut, cng ngh mi c a vo khai thc, s dng. Thit k sn
phm v cng ngh mi theo ngha ny c hiu rng hn, ton din hn v cp chin
lc, di hn.
Nhng khc nhau trong kin v gii hn quy trnh thit k sn phm xut pht t
nhng quan nim khc nhau v ni dung (trc ht l s phn chia cc bc, cc giai on v
chnh bn thn quy trnh thit k sn phm mi).
Theo quan im th nht, thit k sn phm mi l cng vic c tnh cht nh k,
gin on, c trin khai t trn xung.
PT
IT
Quan im th hai, xut pht t ch coi thit k sn phm mi v a chng ra th

trng l nhng hot ng thng xuyn, c thc hin mt cch lin tc, khng gin on
v c thc hin t di ln l chnh, ng thi c kt hp vi cc quyt nh t trn xung
v s phi hp, hip tc ca cc b phn chc nng (theo chiu ngang). Hin nay c hai quan
nim ny u ang c s dng trong nhng cng ty thuc cc quc gia khc nhau, thm ch
ngay c trong cc cng ty ca cng mt nc. S khc bit ny lm cho nhiu khi cc s liu
v chi ph nghin cu v thit k sn phm/cng ngh mi gia cc cng ty kh c th so
snh c vi nhau, hoc l cho s so snh ny tr nn khng chnh xc.
Quy trnh thit k sn phm (t khi hnh thnh tng sn phm ti khi a sn phm
vo sn xut) thng l mt chu trnh lp li nhiu vng v c th c m t trong hnh 4.2.
,
tng v
sn phm
Thit k
chi tit
sn phm
Sn xut
th
Ci tin a
dng ho
Sn xut
hng lot
Hnh 4.2: Quy trnh thit k sn phm

83
Trong giai on u hnh thnh tng, v sn phm/cng ngh mc tiu ch

yu l tm kim cc tng v sn phm v cng ngh c th s dng v khai thc trong
tng lai. N c th bt u ngay t khi mt sn phm/cng ngh mi khc bt u c a
ra th trng, nhng cng c th ch xut hin khi cc sn phm ang c s dng t r
nhng u im v nhc im ca chng. Nhng tng mi ny c th c thu thp qua
cng tc nghin cu ca bn thn doanh nghip, qua cc thng tin chuyn ngnh, qua cc
quan st ca cn b, nhn vin cng ty, qua cc hot ng nghin cu ca cc b phn c lin
quan ca doanh nghip v qua cc ngun thng tin khc. Nhiu khi, cc doanh nghip t chc
cc cuc thi tm ti cc tng thch hp cho mnh.
PT
IT
Trong giai on thit k chi tit sn phm v cng ngh, cc tng v sn phm v
cng ngh mi s c ln lt c th ho bng cc thit k c th (v kiu dng, kt cu, tnh
nng tc dng, vt liu, k thut sn xut, kh nng s dng...) v kim nh trn tt c cc
mt ny. Nhng hot ng c th c thc hin mt cch ring r hoc theo n (mt
cch tng hp). N khng ch bao gm vic c th ho cc bng cc bn v k thut, cc
bn hng dn k thut v cng ngh, m cn c c nhng kt lun, nh gi v cc phng
n c a ra. Nhng nh gi ny u c tp hp, lu tr s dng li sau ny (chng
hn khi nghin cu i mi, ci tin ngay chnh nhng sn phm cng ngh ny). Nh vy,
sn phm ca giai on ny l mt h thng nhng bn v, nhng bn thit k vi nhng mc
c th v ni dung khc nhau lin quan ti ton b qu trnh sn xut, lu thng v khai
thc, s dng cc sn phm/cng ngh . Trong nhiu trng hp, vic thit k ch c coi
l hon thnh khi c m hnh m phng sn phm/cng ngh mi. Nu nh vic hnh thnh
tng, vi sn phm v cng ngh i hi c s tham gia ca ng o mi ngi th
nhng hot ng thit k trong giai on ny li thng c tp trung vo mt s b phn c
lin quan (phng k thut, trung tm nghin cu, phng th nghim,...) ch sau khi c cc
bn thit k v m hnh sn phm/cng ngh mi ngi ta mi t chc nh gi chng v tp
hp kin ca nhng ngi c lin quan. Nhiu tc gi phn chia cc hot ng thit k
thnh cc loi hnh thit k khc nhau: Thit k tnh nng, tc dng ca sn phm/cng ngh...
Mi hnh thc nh th phi p ng nhng mc tiu ring bit. S phn chia ny c tnh
tng i nhng l cn thit cho vic t chc s phi hp trong thit k, c bit l khi sn
phm/cng ngh phc tp, c quy m ln. S tr gip ca cc phng tin k thut lm cho
qu trnh thit k sn phm v cng ngh tr nn thun li hn, nhng khng lm mt i tnh
phc tp ca n.
Sn xut th l giai on bt buc phi c trong hu ht cc hot ng nghin cu,
thit k sn phm v cng ngh mi. Mc ch ca vic ny khng ch l kim tra, nh gi
li kh nng sn xut ra sn phm hoc kh nng s dng, vn hnh cng ngh, nhm kim
tra, nh gi hiu qu ca vic sn xut, s dng m n gip cc nh thit k pht hin
nhng bt hp l trong kt cu ca sn phm/cng ngh. i vi nhng sn phm/cng ngh
c lin quan ti sc kho con ngi v s an ton lao ng, s kim nghim cng cht ch th
vai tr ca qu trnh sn xut th cng quan trng, vic thc hin chng c quy m cng ln
v phc tp. Hu ht cc nc u c nhng quy nh c th (v mt k thut cng ngh v
tiu chun v sinh, sc kho) v vic kim nghim sn xut th nh th ny. Giai on ny
ch kt thc khi c kt lun r rng sn phm/cng ngh c d kin a ra sn xut khng
84
thch hp hoc chng c chp nhn v cc ti liu thit k ( sa i/iu chnh) c bn

giao cho b phn sn xut.
Sau khi vic sn xut th khng nh tnh u vit, hiu qu ca sn phm/cng
ngh mi, chng c chuyn sang sn xut hng lot hoc s dng mt cch i tr. y l
giai on khai thc kinh t sn phm/cng ngh mi. Trong v sau khi sn xut hng lot, c
th c nhng ci tin cn thit hoc c s a dng ho sn phm/cng ngh trc khi a vo
tip tc sn xut sn phm (hoc s dng cng ngh). Cc hot ng ny thng an xen vo
nhau, va cho php ko di thi gian sn xut sn phm v khai thc cng ngh trn thc t.
iu quan trng trong 2 giai on ny l phi c ch nh gi nh k vic s dng cng
ngh sn xut sn phm theo gic nghin cu thit k c s ci tin thch hp. Mc
tiu ca qu trnh s dng cng ngh v sn xut sn phm l khai thc chng cng nhiu
cng tt ch khng phi cng lu cng tt.
Theo m hnh trn, c th hnh dung c rng, trong qu trnh nghin cu, thit k
sn phm v cng ngh mi, ngi ta c th thu c khng phi ch l mt, m c th l mt
s sn phm/cng ngh mi. iu ny cho php cc doanh nghip c th la chn s dng
sn phm/cng ngh no cho thch hp.
PT
IT
Mi giai on trong qu trnh thit k sn phm i hi nhng chi ph khc nhau (v

s lng, v loi, v c cu chi ph) v nhng kt qu khc nhau. S sau y cho thy mi
quan h ny:
Chi ph d
kin b ra
, tng
v sn phm
Thit k chi tit

sn phm
Ci tin, a
dng ho
Sn xut
th
Chi ph
tng thm
Sn xut hng
lot
Hnh 4.3: Chi ph trong qu trnh thit k sn phm

Vi vic thit k c sn phm ln cng ngh, ngi ta thng phn bit 2 hnh thc:
- Thit k sn phm v cng ngh trn c s nhng modul chc nng c sn. Hnh
thc ny thng da vo nhng m hnh, kt cu c a vo khai thc v s dng.
Nhng b phn mi ca sn phm v cng ngh thng l nhng b phn chn lc, ang
85
c nhng vn hoc nhng im hn ch v mt hoc mt s im, lm cho vic khai thc

chng khng a li hiu qu nh mong mun, hoc c nhng tin b mi m ngi ta c th
ci tin nhm nng cao hiu qu s dng cng ngh, nng cao hiu qu ca vic sn xut,
kinh doanh hoc s dng sn phm. y thc ra cng l mt phng php a dng a ra
nhiu sn phm, cng ngh mi mt cch tit kim, nhanh chng, c bit l i vi cc sn
phm hu hnh trong iu kin th trng c s thay i nhanh chng v mu m sn phm.
- Thit k sn phm v cng ngh di hnh thc nhng ci tin, i mi cc sn
phm v cng ngh ang c khai thc s dng. Nu nh hnh thc trn thng gn vi
nhng i mi trn quy m kh ln v c bn th hnh thc ny thng ch l s ci tin
mc hn ch hn. Trong trng hp ny, ngi ta thng xut pht t nhng tng,
sng kin v i mi, ci tin sn phm v cng ngh thit k chng (tri ngc vi hnh
thc trn, xut pht t bn thit k v thit k quyt nh).
CU HI
1. Trnh by ni dung thit k sn phm?
2. Ni dung cng tc t chc thit k sn phm v cng ngh?
PT
IT
3. Trnh by cc hnh thc t chc thit k sn phm, quy trnh cng ngh
4. Quy trnh thit k sn phm, cng ngh?
86
CHNG 5: NH V DOANH NGHIP

5.1 KHI QUT CHUNG
5.1.1 Khi nim
Xc nh v tr t doanh nghip l mt ni dung c bn ca cng tc qun tr sn xut.
Thng thng khi ni n nh v doanh nghip l ni n vic xy dng cc doanh nghip
mi. Tuy nhin trong thc t nhng quyt nh nh v doanh nghip li xy ra mt cch kh
ph bin i vi cc doanh nghip ang hot ng. l vic tm thm nhng a im mi
xy dng cc chi nhnh, phn xng, ca hng, i l mi. Hot ng ny c bit quan
trng i vi cc doanh nghip dch v.
nh v doanh nghip l qu trnh la chn vng v a im b tr doanh nghip,
nhm m bo thc hin nhng mc tiu chin lc kinh doanh ca doanh nghip la
chn.
PT
IT
Hot ng nh v doanh nghip kh phc tp, c ni dung rng ln i hi phi c

cch nhn tng hp, nh gi ton din trn tt c cc mt kinh t, x hi, vn ho, cng
ngh... mi phng n a ra l s kt hp kin thc ca rt nhiu chuyn gia thuc cc lnh
vc khc nhau, i hi phi rt thn trng.
Khi tin hnh hoch nh a im b tr, cc doanh nghip thng ng trc cc
cch la chn khc nhau. Mi cch la chn ph thuc cht ch vo tnh hnh c th v mc
tiu pht trin sn xut kinh doanh ca doanh nghip. C th khi qut ho thnh mt s cch
la chn ch yu sau:
- M doanh nghip mi
- M thm b phn, chi nhnh, phn xng mi, trong khi vn duy tr nng lc sn
xut hin c.
- M thm chi nhnh, phn xng mi trn cc a im mi, ng thi tng quy m
sn xut ca doanh nghip.
- ng ca doanh nghip mt vng v chuyn sang vng mi. y l trng hp
bt buc v rt tn km, i hi phi c s cn nhc so snh thn trng gia chi ph ng ca
v li ch ca a im mi em li trc khi ra quyt nh.
5.1.2. Mc tiu ca nh v doanh nghip
Cc doanh nghip v cc t chc hot ng trong cc lnh vc khc nhau c mc tiu
nh v khng ging nhau.
i vi cc t chc kinh doanh sinh li th t li ch ti a l mc tiu ch yu nht
khi xy dng phng n nh v. nh v doanh nghip lun l mt trong nhng gii php
quan trng c tnh chin lc lu di nng cao kh nng cnh tranh v chim lnh th
trng ca cc doanh nghip ny. Trong thc t, tu tng trng hp m cc mc tiu nh v
ca cc doanh nghip ny c t ra rt c th, l:
- Tng doanh s bn hng;
87
- M rng th trng;
- Huy ng cc ngun lc ti ch;
- Hnh thnh c cu sn xut y ;
- Tn dng mi trng kinh doanh thun li
i vi cc t chc phi li nhun, mc tiu quan trng nht ca nh v doanh nghip
l m bo s cn i gia chi ph lao ng x hi cn thit b ra v mc tho mn nhu
cu khch hng v cc dch v cung cp cho x hi.
Ni mt cch tng qut, mc tiu c bn ca nh v doanh nghip i vi tt c cc t
chc l tm a im b tr doanh nghip sao cho thc hin c nhng nhim v chin lc
m t chc t ra.
5.1.3. Tm quan trng ca nh v doanh nghip
PT
IT
Vic quyt nh la chn a im b tr doanh nghip hp l v mt kinh t x hi

to iu kin rt thun li cho cc doanh nghip hot ng sau ny v gp phn nng cao hiu
qu ca qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip. a im b tr doanh nghip c nh
hng lu di n hot ng v li ch ca doanh nghip; ng thi n cng nh hng n
s pht trin kinh t x hi v dn c trong vng, gp phn cng c v thc y doanh
nghip pht trin.
a im xy dng doanh nghip c ngha rt quan trng i vi hot ng sn xut
kinh doanh ca tng doanh nghip. Hot ng nh v doanh nghip l b phn quan trng
thit k h thng sn xut ca doanh nghip, ng thi l mt gii php c bn mang tnh
chin lc i vi hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip. Tc ng ca nh v
doanh nghip rt tng hp. l gii php quan trng to ra li th cnh tranh v nng cao
hiu qu ca hot ng sn xut kinh doanh nh tho mn tt hn, nhanh hn, r hn cc sn
phm v dch v m khng cn phi u t thm.
nh v doanh nghip hp l to iu kin cho doanh nghip tip xc trc tip vi
khch hng, nng cao kh nng thu ht khch hng, thm nhp v chim lnh th trng mi,
thc y sn xut kinh doanh pht trin, tng doanh thu v li nhun hot ng ca cc doanh
nghip.
nh v doanh nghip l bin php quan trng gim gi thnh sn phm. Quyt nh
nh v doanh nghip nh hng mnh m n chi ph tc nghip (k c chi ph c nh v chi
ph bin i), c bit l chi ph vn chuyn nguyn liu v sn phm. nh v hp l doanh
nghip lm cho c cu chi ph sn xut hp l hn, gim nhng lng ph khng lm tng gi
tr gia tng trong hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip.
nh v doanh nghip hp l cn to ra mt trong nhng ngun lc mi nhn ca
doanh nghip. N cho php doanh nghip xc nh, la chn nhng khu vc c iu kin ti
nguyn v mi trng kinh doanh thun li, khai thc cc li th ca mi trng nhm tn
dng, pht huy tt nht tim nng bn trong.
C cu t chc sn xut, c ch qun l v phng thc hot ng ca mi doanh
nghip c hiu qu khi chng thch ng vi mi trng hot ng trc tip. Do , nh v
88
doanh nghip cn nh hng trc tip ti cng tc t chc hot ng sn xut kinh doanh ca
cc doanh nghip sau ny.
Cui cng nh v doanh nghip l mt cng vic phc tp c ngha di hn, nu sai
lm s rt kh sa cha, khc phc hoc khc phc rt tn km. Bi vy, vic la chn
phng n nh v doanh nghip lun l mt trong nhng nhim v quan trng mang ngha
chin lc lu di i vi doanh nghip.
5.1.4. Quy trnh t chc nh v doanh nghip
Vic quyt nh nh v doanh nghip ph thuc vo lnh vc kinh doanh ca doanh
nghip v quy m ca n. c quyt nh nh v ng n, hp l cn tin hnh cc bc
ch yu sau:
- Xc nh mc tiu, tiu chun s s dng nh gi cc phng n nh v doanh
nghip
- Xc nh v phn tch cc nhn t nh hng n nh v doanh nghip. y l bc
quan trng, c tc ng trc tip ti vic thc hin cc mc tiu ca nh v doanh nghip
a ra.
PT
IT
- Xy dng c nhng phng n nh v khc nhau, lm c s cho vic nh gi,

la chn phng n hp l nht vi nhng mc tiu v tiu chun ra.
- nh gi v la chn cc phng n trn c s nhng tiu chun, mc tiu la
chn. Sau khi xy dng cc phng n nh v doanh nghip, cn phi tnh ton cc ch tiu
v mt kinh t v nh gi y v mt nh tnh nhiu yu t khc da trn nhng chun
mc ra. Trn c s la chn phng n kh thi v hp l c th tho mn c
nhng mc tiu chnh ca doanh nghip t ra.
5.2. CC NHN T NH HNG N NH V DOANH NGHIP
C nhiu nhn t nh hng n quyt nh nh v doanh nghip. Di y cp
n nhng nhn t quan trng nht.
5.2.1. Cc iu kin t nhin
Cc iu kin t nhin bao gm a hnh, a cht, thu vn, kh tng, ti nguyn,

mi trng sinh thi.
Cc iu kin ny phi tho mn yu cu xy dng cng trnh bn vng, n nh, m
bo cho doanh nghip hot ng bnh thng quanh nm trong sut thi hn u t v khng
nh hng xu n mi trng sinh thi.
5.2.2. Cc iu kin x hi
Vic phn tch, nh gi cc iu kin x hi l i hi cn thit, khng th thiu c
trong qu trnh xy dng phng n nh v doanh nghip. Bao gm:
- Tnh hnh dn s, dn sinh, phong tc tp qun, cc chnh sch pht trin kinh t a
phng, thi ca chnh quyn, kh nng cung cp lao ng, thi v nng sut lao ng.
89
- Cc hot ng kinh t ca a phng v nng nghip, cng nghip chn nui, bun
bn, kh nng cung cp lng thc, thc thm, dch v...
- Trnh vn ho, k thut: S trng hc, s hc sinh, k s, cng nhn lnh ngh,
cc c s vn ho, vui chi gii tr...
- Cu trc h tng ca a phng: in nc, giao thng vn ti, thng tin lin lc,
gio dc, khch sn, nh ...
Trong cc vn x hi cn ch n thi ca c dn i vi v tr ca doanh
nghip, tranh th s ng tnh ca c dn v ca chnh quyn c s. C dn thng quan tm
nhiu n vn vic lm v bo v mi trng. V vy nu gii quyt tt vn ny s c
c dn ng h.
5.2.3. Cc nhn t kinh t
1. Gn th trng tiu th
PT
IT
Trong iu kin hin nay, th trng tiu th l mt nhn t quan trng tc ng n

quyt nh nh v doanh nghip. Gn th trng tiu th l mt b phn trong chin lc
cnh tranh ca cc doanh nghip, c bit i vi cc loi doanh nghip dch v, sn xut bia
ru.....
xc nh a im t doanh nghip, cn thu thp, phn tch v x l cc thng tin
v th trng, bao gm:
- Dung lng th trng;
- C cu v tnh cht ca nhu cu;
- Xu hng pht trin ca th trng;

- Tnh cht v tnh hnh cnh tranh;
- c im sn phm v loi hnh kinh doanh

2. Gn ngun nguyn liu
Nhng loi doanh nghip s dng nhiu nguyn vt liu, chi ph vn chuyn nguyn
liu ln hn chi ph vn chuyn sn phm th nn la chn v tr t doanh nghip gn vng
nguyn liu, v d cc doanh nghip ch bin g, nh my giy, xi mng, luyn kim, cc
doanh nghip khai thc ...
3. Giao thng thun li
Tu theo c im hot ng sn xut kinh doanh m nn chn giao thng thun li
v h thng ng thu, ng b, ng st hay hng khng.
4.Ngun nhn lc di do
Khi nh v doanh nghip cn phi tnh n kh nng cung cp nhn lc c v s
lng v cht lng. Nu t doanh nghip xa ngun nhn lc s phi gii quyt nhiu vn
c lin quan n vic thu ht lao ng nh gii quyt ch , y t, x hi, phng tin i
li...
90
Cn ch gi thu nhn cng r cha phi l yu t quyt nh. Thi lao ng v

nng sut lao ng mi thc s quan trng.
C nhiu nhn t nh hng n nng sut lao ng. Ngoi trnh k thut nghip
v ra cn phi k n thi lao ng v trnh gio dc ca ngi lao ng. Nu ngi lao
ng khng c kh nng hoc khng mun lm vic th d gi thu c r bao nhiu cng
khng c ch li g, l cha k n c th gy ra nhng nh hng xu trong ni b.
5.3 CC PHNG PHP NH GI PHNG N NH V DOANH NGHIP
C rt nhiu yu t cn phi tnh n trong qu trnh nh v doanh nghip, tuy nhin
trong thc t kh c th tm c a im tho mn tt c cc iu kin t ra.
ra quyt nh la chn phng n nh v doanh nghip cc nh qun tr phi s
dng cc phng php khc nhau nh gi. Sau y l mt s phng php ch yu.
5.3.1. Phn tch chi ph theo vng
PT
IT
Do nhng iu kin mi trng khc nhau nn mi a im xy dng doanh nghip

c tng chi ph hot ng cng khc nhau. Phng php ny dng la chn a im c
tng chi ph hot ng thp nht cho mt doanh nghip ng vi quy m u ra khc nhau.
phng php ny c p dng vi nhng gi nh sau:
- Doanh nghip sn xut mt loi sn phm
- Chi ph c nh khng i trong phm vi khong u ra cho

- Phng trnh biu din chi ph l tuyn tnh
Phng php ny c thc hin theo trnh t sau:
- Xc nh chi ph c nh v chi ph bin i tng vng

- V ng tng chi ph cho tt c cc vng trn cng mt th
TC = FC + V.Q
Trong :
TC - Tng chi ph
FC - Tng nh ph
V - Bin ph tnh trn 1 n v sn phm
Q - Khi lng sn phm d nh sn xut
- Xc nh vng c tng chi ph thp nht ng vi mi khong u ra

- La chn vng c chi ph thp nht ng vi u ra d kin.
Trong trng hp tng u ra nm gn khong gia ca cc mc u ra th phng n
c chn l tt nht. Trong trng hp u ra nm gn hai cc ca khong u ra hoc trn
hai im gii hn ca u ra th c th chn mt trong hai phng n lin nhau. quyt nh
chnh xc s la chn phng n no, cn phn tch thm cc yu t nh tnh khc.
91
V d: Cng ty in my Hi Nam cn la chn a im m thm c s sn xut.

C 3 a im c a ra la chn l A, B, C. Qua iu tra tnh ton c c chi ph cho
tng im trong bng 5.1. Hy xc nh a im cho c s sn xut mi nu quy m u ra
l 2000 n v sn phm v la chn a im ng vi mi khong u ra nht nh.
Bng 5.1
Chi ph cho tng a im
n v tnh: triu ng
a im
A
B
C
nh ph hng nm
300
600
1.100
Bin ph trn 1 v sn phm

0,75
0,45
0,25
Trng hp 1: Khi quy m u ra xc nh, ta c:

yA = 300 + 0,75 x 2000 = 1.800 triu ng
PT
IT
yB = 600 + 0,45 x 2000 = 1.500 triu ng

yA = 1.100 + 0,25 x 2000 = 1.600 triu ng
a im B c tng chi ph thp nht, do vy nn b tr c s sn xut mi ti a

im B.
Trng hp 2: Khi quy m u ra cha xc nh
Ta c:
yA = 300 + 0,75 x Q
yB = 600 + 0,45 x Q
yA = 1.100 + 0,25 x Q
Biu din ng tng chi ph ca cc a im ln th
Chi ph nm,
tr.
1500
1000
yA
yC
yB
500
500
1000
1500
2000
2500
3000
Quy m
u ra
92
Hnh 5.1: Tng chi ph cho tng a im

Nh vy nu b qua cc yu t nh tnh khc, cn c vo hnh 5.1 c th quyt nh
la chn a im b tr c s sn xut mi nh sau :
- Khi quy m u ra t 1000 n v sn phm tr xung nn t c s sn xut mi ti
a im A;
- Khi quy m u ra t 1000 n 2500 n v sn phm u ra nn chn a im B ;
- Nu quy m u ra ln hn 2500 nn chn a im C.
5.3.2. Phng php cho im c trng s
Trong cc nhn t nh hng n vic la chn a im, c rt nhiu nhn t kh
nh lng c, nhng v tm quan trng ca chng nn cc nh qun tr khng nn b qua.
Trong trng hp ny c th dng phng php nh tnh bng cch cho im c trng s.
Phng php ny c thc hin theo trnh t sau:
PT
IT
- Lp bng k cc nhn t nh hng cn xem xt ;
- Xc nh trng s cho tng nhn t cn c vo mc quan trng ca n i vi

mc tiu ca doanh nghip;
- Quyt nh thang im (T 1 n 10 hoc t 1 n 100);
- Hi ng chn a im tin hnh cho im theo thang im quy nh;
- Ly s im ca tng nhn t nhn vi trng s ca n, tnh tng s im cho tng
a im;
- La chn a im c s im ti a
V d: Mt Cng ty Vin thng cn la chn a im lp t thm 1 tng i. Qua

kho st, nghin cu cho thy c th la chn mt trong hai a im A v B lp t tng
i. Dng phng php cho im c trng s ra quyt nh la chn a im b tr tng
i? Kt qu nh gi ca cc chuyn gia v cc nhn t ca tng a im c cho trong
bng 5.2.
Bng 5.2
Kt qu nh gi ca cc chuyn gia cho tng a im
Cc nhn t
Trng s
im s
A
Thun tin cho vic lp t

tng i
0,20
60
70
Chi ph pht trin thu bao
0,30
80
60
in nc thun li
0,10
70
85
Gi t r
0,15
55
60
93
Thun tin cho vic vn hnh

khai thc
0,15
80
70
Mi trng tt
0,10
70
75
Tng s
1,00
415
Kt qu tnh ton im s ca tng a im c th hin trong bng 5.3.
420
Bng 5.3
im s ca cc a im tnh n trng s
Cc nhn t
im s
Trng
s
im s tnh n trng s
0,20
60
70
12,00
14,00
Chi ph pht trin thu bao
0,30
80
60
24,00
18,00
in nc thun li
0,10
70
85
7,00
8,50
Gi t r
PT
IT
Thun tin cho vic lp t

tng i
0,15
55
60
8,25
9,00
Thun tin cho vic vn

hnh khai thc
0,15
80
70
12,00
10,50
Mi trng tt
0,10
70
75
7,00
7,50
1,00
415
420
70,25
67,50
Tng s
Cn c vo kt qu tnh ton trn, ta nn chn a im A b tr tng i.

5.3.3 Phng php to trung tm
Phng php ny ch yu c dng la chn a im b tr doanh nghip

trung tm hoc kho hng trung tm c nhim v cung cp hng ho cho nhiu a im
tiu th khc nhau. Mc tiu ca phng php l tm c a im sao cho tng qung
ng vn chuyn lng hng ho n cc a im tiu th l nh nht. Phng php
to trung tm coi chi ph t l thun vi khi lng hng ho v khong cch qung
ng vn chuyn. Mi a im tng ng vi to c honh X v tung Y.
To ca a im t doanh nghip c xc nh nh sau:
X Q
Q
i
Xt
Y Q
Q
i
Yt
94
Trong :
X t - Honh x ca im b tr doanh nghip
Y t - Tung y ca im b tr doanh nghip
X i - Honh x ca a im i
Y i - Tung y ca a im i
Qi - Khi lng hng ho cn vn chuyn t trung tm ti a im i; i = 1,n
V d: Doanh nghip X cn la chn v tr t trung tm phn phi chnh. Bit
to v khi lng hng ho cn vn chuyn t trung tm chnh n cc a im khc
nh sau:
To x
To y
Khi lng vn
chuyn
15
250
11
16
800
10
14
400
PT
IT
a im
17
15
320
12
21
210
16
350
10
18
150
Yu cu xc nh v tr trung tm phn phi chnh.
Xt
Y
t
250 x8 800 x11 400 x10 320 x17 210 x12 350 x 9 150 x10
11,05
250 800 400 320 210 350 150
250 x15 800 x16 400 x14 320 x15 210 x 21 350 x16 150 x18
15,99
250 800 400 320 210 350 150
Theo kt qu tnh ton, v tr trung tm phn phi chnh c to (11,05; 15,99) gn

vi a im B nht Nh vy ta chn a im B t trung tm phn phi chnh.
5.3.4 Phng php bi ton vn ti
Trong phng php to trung tm xt n khi lng vn chuyn, nhng
cha xt n chi ph vn chuyn. Chi ph vn chuyn khng ch ph thuc vo khi lng vn
chuyn m cn ph thuc vo phng thc vn chuyn, cht lng ng giao thng, c ly
vn chuyn...
xc nh cch vn chuyn hng ho c li nht t nhiu im sn xut (cung cp)
n nhiu ni phn phi (th trng) sao cho c tng chi ph vn chuyn nh nht, ta cn s
dng phng php bi ton vn ti.
xy dng v gii bi ton vn ti cn c cc thng tin sau:
95
- Danh sch cc ngun sn xut cung cp hng ho

- Danh sch cc a im tiu th v nhu cu ca tng a im
- Chi ph chuyn ch mt n v sn phm t a im cung cp n ni tiu th
Cn c vo cc thng tin , ta lp ma trn vn ti, trong , c ct ngun v ct a
im tiu th cng vi cc s liu v tng s lng cung v tiu th ca tng a im, cng
vi chi ph vn chuyn 1 n v sn phm.
gii bi ton vn ti cn thc hin 3 bc:
Bc 1: Tm gii php ban u
Tm gii php ban u c th thc hin bng nhiu phng php, nh phng php
Gc Ty Bc, phng php chi ph nh nht, phng Foghen...
Bc 2: Kim tra tnh ti u ca li gii
kim tra tnh ti u ca li gii c th dng phng php th v
Bc 3: Ci tin tm phng n ti u
PT
IT
Nhng vn c th v m hnh v phng php gii bi ton vn ti c trnh by

trong mn Ton kinh t.
CU HI V BI TP
1. Khi nim nh v doanh nghip? nh v doanh nghip nhm mc tiu g v c tm

quan trng nh th no?
2. Trnh by cc nhn t nh hng n nh v doanh nghip?
3. Cng ty A ang lp n xy dng mt c s sn xut mi, c 3 a im c a

ra la chn. Chi ph d tnh cho tng a im c cho trong bng sau:
Chi ph bin i trn 1 v SP, 1000 .
Chi ph c nh,
t ng/nm
Nguyn liu
Nhn cng
Chi ph khc
2200
2000
4000
4000
1800
2500
7500
7.500
1500
8.000
10.000
10.000
a im
Yu cu la chn a im cho c s sn xut mi ca Cng ty theo cc quy m sn

xut khc nhau.
4. Cng ty Bo him nhn th ang xem xt t mt Chi nhnh mi ti mt trong 3
thnh ph l Hi Phng, Qung Ninh v Thi Nguyn. Cc nhn t nh hng, trng s v
im s nh gi ca 3 a im c cho trong bng sau:
im s ca cc a im
STT
Cc nhn t nh hng
Trng s
Hi Phng
Qung Ninh
Thi
Nguyn
96
Quy m khch hng
0,20
70
80
90
Gn khu dn c
0,25
90
70
60
iu kin c s h tng
0,10
80
75
30
Chi ph thu a im
0,15
40
65
60
Chi ph nhn cng
0,20
80
70
80
Chi ph i li
0,10
50
60
90
Tng cng
1,00
Yu cu la chn a im t Chi nhnh cho Cng ty?
5. Mt hng in t chuyn sn xut my iu ho nhit , hin ti b nn kh ga
mt b phn chnh ca my iu ho nhit c sn xut 3 a im ring bit: nh my
A, nh my B v nh my C. Ban lnh o doanh nghip quyt nh phng n xy dng nh
my D chuyn sn xut b nn kh ga.
PT
IT
Yu cu dng phng php to trung tm v cc thng tin c cho trong bng

la chn v tr tt nht cho nh my D. Gi s chi ph vn chuyn t l thun vi s lng b
nn kh ga m mi nh my s dng.
Nh my
S lng b nn kh ga mi nh my s dng trong 1 nm
6000
8200
7000
6. Cho v d v dng phng php bi ton vn ti la chn phng n nh v

doanh nghip ?
97
CHNG 6: B TR SN XUT TRONG DOANH NGHIP

6.1 V TR, VAI TR CA B TR SN XUT TRONG DOANH NGHIP
6.1.1 Khi nim v vai tr ca b tr sn xut
B tr sn xut trong doanh nghip l vic t chc, sp xp, nh dng v mt khng
gian cc phng tin vt cht c s dng sn xut ra sn phm hoc cung cp dch v
p ng nhu cu th trng.
Kt qu ca b tr sn xut l hnh thnh cc ni lm vic, cc phn xng, cc b
phn phc v sn xut hoc dch v v dy chuyn sn xut. Khi xy dng phng n b tr
sn xut cn cn c vo lung di chuyn ca cng vic, nguyn vt liu, bn thnh phm v
lao ng trong h thng sn xut, dch v ca doanh nghip.
Mc tiu ca b tr sn xut l tm kim, xc nh mt phng n b tr hp l, m
bo cho h thng sn xut hot ng c hiu qu cao, thch ng nhanh vi th trng.
PT
IT
B tr sn xut trong doanh nghip c ngha rt quan trng, n va nh hng trc

tip n hot ng hng ngy, li va c tc ng lu di trong qu trnh pht trin sn xut
kinh doanh ca cc doanh nghip. C th:
- B tr ng s to ra nng sut, cht lng cao hn, nhp sn xut nhanh hn, tn
dng v huy ng ti a cc ngun lc vt cht vo sn xut nhm thc hin nhng mc tiu
kinh doanh ca doanh nghip.
- B tr sn xut nh hng trc tip, mnh m n chi ph v hiu qu hot ng sn
xut kinh doanh ca cc doanh nghip.
- Trong nhiu trng hp, s thay i b tr sn xut s dn n nhng vn tm l
khng tt, gy nh hng xu n nng sut lao ng.
- Hot ng b tr sn xut i hi c s n lc v u t rt ln v sc lc v ti
chnh.
- y l mt vn di hn nu sai lm s kh khc phc hoc rt tn km.

6.1.2 Cc yu cu trong b tr sn xut
Vic b tr sn xut trong doanh nghip phi m bo cc yu cu sau :
- Tnh hiu qu ca hot ng sn xut
- An ton cho ngi lao ng
- Thch hp vi c im thit k ca sn phm v dch v
- Ph hp vi quy m sn xut
- p ng nhng i hi ca cng ngh v phng php sn xut
- Thch ng vi mi trng sn xut bn trong v bn ngoi doanh nghip.
6.2 CC LOI HNH B TR SN XUT CH YU
98
6.2.1 B tr sn xut theo sn phm

B tr sn xut theo sn phm thng p dng cho loi hnh sn xut lin tc. My
mc thit b c sp t theo mt ng c nh hnh thnh cc dy chuyn. Vic b tr sn
xut ph thuc vo rt nhiu yu t nh: khng gian nh xng, cc hot ng tc nghip
khc trong cng mt nh xng, vic lp t thit b, vic vn chuyn nguyn vt liu... Cn
c vo tnh cht ca qu trnh sn xut, ng di chuyn ca nguyn liu, bn thnh phm v
sn phm, ngi ta chia thnh dy chuyn sn xut hoc lp rp. Dy chuyn c th c b
tr theo ng thng hoc c dng ch U, L, W, M...
Ni
lm
vic 1
Nguyn
liu
Ni
lm
vic 2
Ni
lm
vic 3
Ni
lm
vic n
Sn phm
hon chnh
Hnh 6.1: S dy chuyn sn xut b tr theo ng thng

1
PT
IT
11
10
Hnh 6.2: S dy chuyn sn xut b tr theo hnh ch U
Loi hnh dy chuyn hnh ch U c nhiu u im hn so vi dy chuyn ng

thng. l nhng u im v kh nng di chuyn ca cng nhn v my mc trong qu
trnh sn xut, di ni lm vic, chi ph vn chuyn, s hp tc v tnh linh hot trong qu
trnh thc hin cc nhim v sn xut.
B tr sn xut theo sn phm c nhng u im sau:
- Tc sn xut sn phm nhanh
- Chi ph n v sn phm thp
- Chuyn mn ho lao ng cao, gim chi ph, thi gian o to v tng nng sut lao
ng
- Vic di chuyn ca nguyn vt liu v sn phm d dng
- Hiu sut s dng thit b v lao ng cao
- Hnh thnh thi quen, kinh nghim v c lch trnh sn xut n nh
- D dng trong hch ton, kim tra cht lng, d tr v kh nng kim sot hot
ng sn xut cao
99
Nhng hn ch ch yu ca b tr sn xut theo sn phm bao gm:

- H thng sn xut khng linh hot vi nhng thay i v khi lng, chng loi sn
phm, thit k sn phm v qu trnh
- H thng sn xut c th b ngng khi c mt cng on b trc trc
- Chi ph u t v chi ph khai thc, bo dng my mc thit b ln
- Cng vic n iu, d nhm chn.
6.2.2 B tr sn xut theo qu trnh
B tr sn xut theo qu trnh ph hp vi loi hnh sn xut gin on, quy m sn
xut nh, chng loi sn phm a dng. Sn phm hoc cc chi tit, b phn i hi qu trnh
ch bin khc nhau, th t cng vic khng ging nhau v s di chuyn ca nguyn vt liu,
bn thnh phm cng theo nhng con ng khc nhau. Ti cc ni lm vic, my mc thit
b c b tr theo chc nng ch khng theo th t ch bin. Trong mi b phn tin hnh
nhng cng vic tng t. Cc chi tit b phn thng c a n theo lot, theo nhng
yu cu ca k thut ch bin. Kiu b tr ny rt ph bin trong cc doanh nghip c kh v
trong lnh vc dch v nh cc ca hng bn l, ngn hng, bu in, trng hc, bnh vin...
PT
IT
B tr sn xut theo qu trnh c nhng u im sau:

- H thng sn xut c tnh linh hot cao
- Cng nhn c trnh chuyn mn v k nng cao
- H thng sn xut t khi b ngng v nhng l do trc trc ca thit b v con ngi
- Tnh c lp trong vic ch bin cc chi tit, b phn cao
- Chi ph bo dng thp, c th sa cha theo thi gian. Lng d tr ph tng thay
th khng cn nhiu.
- C th p dng v pht huy c ch nng cao nng sut lao ng c bit.
Bn cnh nhng u im trn, loi hnh b tr sn xut ny c mt s nhc im sau:
- Chi ph sn xut trn mt n v sn phm cao
- Lch trnh sn xut v cc hot ng khng n nh

- S dng nguuyn vt liu km hiu qu
- Hiu sut s dng my mc thit b thp
- Kh kim sot v chi ph kim sot cao
- Nng sut lao ng thp, v cc cng vic khc nhau.
6.2.3 B tr sn xut theo v tr c nh
Theo kiu b tr ny, sn phm ng c nh mt v tr cn my mc, thit b, vt t
v lao ng c chuyn n tin hnh sn xut. B tr sn xut theo v tr c nh c
p dng trong trng hp sn phm mng manh d v hoc qu cng knh, qu nng n
khin cho vic di chuyn v cng kh khn.
100
B tr sn xut theo v tr c nh c cc u im sau:

- Hn ch ti a vic di chuyn i tng ch to, nh gim thiu h hng i vi
sn phm v chi ph dch chuyn.
- V sn phm khng phi di chuyn t phn xng ny ti phn xng khc nn vic
phn cng lao ng c lin tc.
Cc nhc im ch yu ca loi hnh b tr sn xut theo v tr c nh bao gm:
- i hi lao ng c trnh tay ngh cao
- Vic di chuyn lao ng v thit b s lm tng chi ph
- Hiu sut s dng thit b thp
6.2.4 Hnh thc b tr hn hp
PT
IT
Ba loi hnh b tr sn xut nu trn l nhng kiu t chc kinh in thun tu v mt

l lun. Trong thc t thng s dng cc hnh thc b tr hn hp vi s kt hp cc loi
hnh nhng mc v di dng khc nhau. Cc kiu b tr hn hp ny pht huy
nhng u im ng thi hn ch nhng nhc im ca tng loi hnh b tr trn. Do
chng c dng ph bin hn v trong nhiu trng hp ngi ta c gng thit k phng
n kt hp tt nht ng vi tng lnh vc sn xut kinh doanh c th. L tng l la chn
c h thng b tr va linh hot va c chi ph sn xut thp.
Hnh thc b tr hn hp gia b tr theo qu trnh v b tr theo sn phm trong cng
mt phn xng c ng dng kh ph bin trong thc t. B tr theo qu trnh v b tr
theo sn phm l hai cc ca qu trnh sn xut theo lot nh v sn xut lin tc khi lng
ln.
T bo sn xut l mt kiu b tr trong my mc thit b c nhm vo mt t
bo m c th ch bin cc sn phm, chi tit c cng nhng i hi v mt ch bin.
Cc nhm thit b c hnh thnh bi cc hot ng cn thit thc hin cng vic sn xut
hoc ch bin mt tp hp cc chi tit, ging nhau hoc cc b phn cng h c i hi ch
bin tng t nh nhau. Cc t bo l mt m hnh thu nh ca b tr theo sn phm. B tr
theo t bo sn xut c th hin trong hnh 6.3.
B phn 1
B phn 2
B phn 3
B phn 4
LP
RP
Hnh 6.3: S b tr theo t bo sn xut

101
B tr theo nhm cng ngh bao gm vic xc nh cc chi tit b phn ging nhau c
v c im thit k v c im sn xut v nhm chng thnh cc b phn cng h. Nhng
c im thit k bao gm kch thc, hnh dng v chc nng. c im v sn xut bao
gm kiu v th t thao tc cn thit. Trong nhiu trng hp, c im thit k v ch bin
lin quan cht ch vi nhau. Tuy nhin, cng c trng hp c th c s tng ng v thit
k nhng li khng tng ng v sn xut.
Chuyn i sang hnh thc b tr theo nhm cng ngh v t bo i hi phi phn
tch cng vic mt cch c h thng nhm pht hin nhng b phn cng h. C ba phng
php thc hin l kim tra trc quan; nghin cu, xem xt thit k d liu sn xut v
phn tch dng sn xut.
H thng sn xut linh hot
PT
IT
H thng sn xut linh hot l h thng sn xut khi lng va v nh c th iu

chnh nhanh thay i mt hng da trn c s t ng ho vi s iu khin bng chng
trnh my tnh. Ngy nay, h thng sn xut linh hot ang tr thnh mc tiu phn u ca
rt nhiu doanh nghip trn th gii v n phn nh c vic ng dng tin b cng ngh
mi, hin i ng thi to ra kh nng thch ng nhanh vi s thay i ca mi trng kinh
doanh. H thng linh hot p dng rng ri trong t bo sn xut.
6.3 THIT K B TR SN XUT TRONG DOANH NGHIP
6.3.1 Thit k b tr sn xut theo sn phm
Trong b tr sn xut theo sn phm, qu trnh sn xut c thit k theo m hnh

dng chy chia thnh nhiu bc cng vic c s khc nhau, mi bc cng vic c thc
hin nhanh chng nh s chuyn mn ho cao v lao ng v my mc thit b. trnh s
nhm chn, n iu, cc bc cng vic thng c nhm thnh tng nhm c th qun l
c v phn giao cho mt ngi hoc vi ngi thc hin ti mt ni lm vic.
Qu trnh quyt nh phn giao nhim v cho ni lm vic gi l qu trnh cn i dy
chuyn. Mc tiu ca cn i dy chuyn l to ra nhng nhm bc cng vic c nhng yu
cu v thi gian gn bng nhau. Dy chuyn c cn i tt s lm gim ti a thi gian
ngng my, lung cng vic nhp nhng, ng b v t mc s dng nng lc sn xut v
lao ng tt hn.
C nhiu phng php khc nhau cn i dy chuyn nh phng php m hnh
mu, phng php trc quan kinh nghim th ng sai, phng php ton hc...
Trong thc t cn i dy chuyn l vn phc tp v kh khn. C rt nhiu
phng n b tr khc nhau v rt him khi c phng n tt hn tt c cc phng n khc.
Mt khc, khi b tr phi m bo cc yu cu v trnh t cc bc cng vic v yu cu cng
ngh. Tr ngi ln nht i vi cn i dy chuyn sn xut l s kh khn trong la chn
nhm cc bc cng vic c cng khong thi gian thc hin, do cc nguyn nhn nh vic
nhm cc bc cng vic khng kh thi vo cng mt nhm hoc c i hi khc nhau v
thit b hoc cc cng vic khng ph hp vi nhau; s khc nhau gia di thi gian thc
hin cc cng vic c s; khng c kh nng cn i dy chuyn mt cch tt nht do th t
cng ngh khng cho php tp hp chng vi nhau.
102
Ngi ta c th dng my tnh xc nh phng n ti u v mt s ch tiu nh

lng nhng khng th ti u khi kt hp vi cc yu cu nh tnh khc. Do , phng
php trc quan th ng, sai c p dng rng ri v ph bin nht v cch tnh n gin
mc d khng cho gii php ti u... Mc ch ca phng php ny l loi bt s lng cc
phng n cn xem xt, la chn trong s cc phng n kh thi mt phng n hp l tho
mn nhng mc tiu yu cu ca doanh nghip t ra.
Theo phng php trc quan th ng sai, cc bc cng vic ln lt c b tr
trn dy chuyn. Trong tng bc tin hnh kim tra, nh gi cc cng vic, xc nh cng
vic c th hoc cn phi b qua. B tr cc cng vic kh thi trc vo ni lm vic th nht.
Sau kim tra cc cng vic b qua nhm tm cng vic no trong s ph hp nht
ghp vo ni lm vic . Thi gian chu k s l thi gian ca vic ghp cc cng vic. Tip
tc dng trc quan, kinh nghim la chn cng vic kh thi cn li b tr vo ni lm vic
th hai, th ba... cho n khi tt c mi cng vic c b tr ht.
Phng php trc quan th ng sai s dng trong cn i dy chuyn sn xut bao
gm cc bc c th sau:
Bc 1: Xc nh cc bc cng vic v thi gian thc hin
PT
IT
y l cng vic u tin ca thit k b tr sn xut trong dy chuyn sn xut theo

sn phm, l c s xc nh u ra mong mun hoc chu k thi gian Thi gian thc hin
cc bc cng vic cn quyt nh tng s lng ln nht cc bc cng vic c th phn
giao cho mi ni lm vic v iu ny xc nh liu nhng cng vic ph hp b tr trong
cng mt ni lm vic c thch hp hay khng.
Bc 2: Xc nh thi gian chu k
Thi gian chu k l tng thi gian m mi ni lm vic phi thc hin tp hp cc
cng vic to ra c mt n v u ra. Tng thi gian ca cc cng vic c phn giao
trong bt k ni lm vic no khng c vt qu thi gian chu k. C hai loi thng tin ch
yu, quan trng nht i vi mi bc cng vic l tng thi gian thc hin cng vic v
di ca bc cng vic di nht.
Cng vic di nht cho thy thi gian chu k ti thiu v tng thi gian thc hin cc
cng vic cho thy thi gian chu k ln nht. Thi gian chu k ti a v ti thiu rt quan
trng bi v chng c s dng xc nh gii hn trn v di ca tim nng u ra v c
th t ti ca mi b phn.
Theo quy tc chung, thi gian chu k c xc nh cn c vo lng u ra d kin.
Nu chu k thi gian khng nm gia gii hn ln nht v nh nht th phi xem xt li u
ra d kin. Thi gian chu k c tnh theo cng thc sau:
CT
KH
OT
D
Trong : CTKH - Thi gian chu k k hoch

OT - Thi gian lm vic trong ngy
103
- u ra d kin
Bc 3: Xc nh trnh t cc bc cng vic

Trong bc ny cn v c th t cc cng vic thc hin. l s cho thy mt
trt t logic gia cng vic trc vi cng vic sau. N rt c ch trong vic cn i dy
chuyn sn xut. V d t bng cng vic ta c th lp c s th t cng vic nh sau:
Cng
vic
a
b
c
d
e
f
Cc cng vic
phi lm trc
a
a
b
b, d
b, c, e
b
a
d
e
c
Hnh 6.4
PT
IT
Bc 4: Tnh s ni lm vic ti thiu m bo sn xut t u ra theo k hoch

d kin
V mt l thuyt, s ni lm vic d kin cn thit nh nht c xc nh theo cng

thc sau:
min
t
i
CT
KH
Trong :
Nmin S ni lm vic ti thiu
t
i
- Tng thi gian thc hin cc cng vic i (i = 1,n)
CTKH- Thi gian chu k k hoch

Bc 5: B tr th phng n ban u v nh gi hiu qu v mt thi gian trong
trng hp thit k b tr dy chuyn sn xut mi. i vi cc doanh nghip ang hot ng
dy chuyn thit b c b tr th tin hnh nh gi hiu qu v mt thi gian.
Do mc ch ca cn i l ti thiu ho thi gian ch i ca my hoc ni lm vic
nn t l % thi gian ch i trong tng thi gian hot ng ca mi phng n b tr l rt
quan trng. Thi gian ngng my ti mt ni lm vic l:
Thi gian ngng my
ti mt ni lm vic
Thi gian
chu k
Thi gian s dng ti

ni lm vic
Thi gian ngng my ca c dy chuyn bng tng thi gian ngng my ti cc ni

lm vic.
104
T l thi gian ngng my ca c dy chuyn l t s gia tng thi gian ngng my v

thi gian sn c, c xc nh theo cng thc sau:
T l thi gian
ngng my
Tng thi gian ngng my

=
x 100
Mmin x CTKH
Hiu qu dy chuyn c xc nh bng 100% tr i t l thi gian ngng my hoc

bng thi gian lm vic chia cho thi gian sn c.
Bc 6: Ci tin phng n b tr tm phng n tt hn. ci tin c th p
dng nguyn tc b tr theo thi gian thao tc di nht, nh sau:
- u tin b tr cng vic di nht trc nhng phi m bo yu cu cng vic trc
n;
- Xc nh s thi gian cn li ca ni lm vic ;
- Nu c th cn b tr ghp thm cng vic di nht tip theo;
- Tip tc cho n ht.
Bc 7: nh gi hiu qu ca cch b tr mi so snh vi cc cch trc
PT
IT
Cch b tr theo nguyn tc trc quan th ng sai khng cho gii php ti u hoc
cn i hon ton dy chuyn, nhng chng hnh thnh nhng hng dn a ra nhng gii
php kh thi, hp l va tit kim thi gian trong thit k, va gim thi gian ch i gia
cc b phn sn xut. T nhiu phng n a ra s tip cn dn n gii php tho mn
nhng yu cu t ra. Cch tip cn trn l cch tip cn theo tim cn dn n s cn i.
V d: Mt nh my sn xut n organ c k hoch sn xut mi ngy 200 cy n,
v mi ngy lm vic 8 ting. Phn b thi gian cho 11 cng vic lp mt cy n organ
c cho trong bng.
Cng vic
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
Thi gian hon

thnh, giy
40
55
75
40
30
35
45
70
15
65
40
510
Cng vic trc

A
A, B
B
D, E
F
G, H
I
C, J
Yu cu b tr cng vic cho cc ni lm vic t c hiu qu cao nht.

105
Bc 1: Xc nh cc bc cng vic v thi gian thc hin. Bc ny cho trong

bng
Bc 2: Xc nh thi gian chu k
CT
KH
8 x 3600
144
200
giy
Bc 3: Xc nh trnh t cc bc cng vic

A
D
G
E
PT
IT
Hnh 6.5
Bc 4: Xc nh s ni lm vic ti thiu cn thit
min
510
3 , 54
144
Nh vy s ni lm vic ti thiu l 4 ni.
Bc 5: B tr th phng n ban u v nh gi hiu qu v mt thi gian

C 2 quy tc c th p dng: Quy tc chn cng vic c thi gian di nht trc v
quy tc chn cng vic c nhiu cng vic khc tip theo sau nht trc.
a. Chn cng vic c thi gian thc hin di nht trc, ta thy c 3 cng vic A, B,
C c th c b tr trc, xp cng vic C u tin (75 giy), ri n B (55 giy)... ta c
bng sau:
Ni lm vic
Cng vic
C
B
A
D
F
H
E
Thi gian
thc hin
75
55
130
40
40
35
115
70
30
100
69
14
Cng vic
sn sng
A, B
A, F
104
64
29
F, D, E
F, E
E, H
74
44
E
G
Thi gian ngng
106
G
I
J
4
5
45
15
65
125
40
99
84
19
I
J
K
104
Khng c
Thi gian chu k thit k: 144 giy

Thi gian chu k thc hin: 130 giy
Nh vy cn phi c 5 ni lm vic, thay v ch c 4 nh bc 4 tnh.
b. Tip theo dng quy tc 2 b tr, tc l cng vic c chn trc l cng vic
c nhiu cng vic khc tip theo sau.
Cc cng vic tip theo sau
D, E, G, J, I, K
E, F, G, H, I, J, K
K
G, I, J, K
G, I, J, K
H, I, J, K
I, J, K
I, J, K
J, K
K
Khng c
PT
IT
Cng vic
A
B
C
D
E
F
G
H
I
J
K
S cng vic tip theo sau

6
7
1
4
4
4
3
3
2
1
0
Theo quy tc 2 u tin chn cng vic B v c n 7 cng vic tip theo sau, sau
n A c 6 cng vic tip theo sau,...
Ni lm vic
Cng vic
B
A
D
F
E
H
G
I
C
J
K
Thi gian
thc hin
55
40
40
135
35
30
70
135
45
15
75
135
65
40
Thi gian ngng
Cng vic sn sng
89
49
9
A, C, F
C, F, D, E
C, F, E
109
79
9
C, E, H
C, H, G
C, G
99
84
9
C, I
C, J
J
70
39
K
Khng c
107
105
Ni lm vic
Cng vic
B
A
D
F
E
H
G
I
C
D
A
Thi gian ngng
Cng vic sn sng
89
49
9
A, C, F
C, F, D, E
C, F, E
109
79
9
C, E, H
C, H, G
C, G
99
84
9
C, I
C, J
J
70
39
K
Khng c
PT
IT
J
K
Thi gian
thc hin
55
40
40
135
35
30
70
135
45
15
75
135
65
40
105
E
F
Hnh 6.6
Tnh hiu qu s dng thi gian:

Thi gian chu k thit k: 144 giy
Thi gian chu k thc hin: 135 giy
Hiu qu s dng thi gian = 510/144x4 = 88,5%
Nhng do thi gian chu k thc t trn mi ni lm vic l 135 giy nn:
Hiu qu s dng thi gian l 510/4x135= 94,4%
6.3.2 Thit k b tr sn xut theo qu trnh
108
Trong loi hnh b tr sn xut theo qu trnh, c rt nhiu ng i khc nhau ca sn

phm hoc khch hng, cho nn u tin cn ch xem xt tnh cht ca u ra. C hai loi
u ra l hng theo sn phm v hng theo khch hng. Nu u ra hng theo sn phm
th phi tm con ng chuyn ng ca nguyn liu, bn thnh phm l ngn nht gia cc
ni lm vic. i vi h thng hng theo khch hng, cn tm phng n c khong cch di
chuyn gia cc ni lm vic ca khch hng l ngn nht. Trong c hai trng hp cn phi
quan tm chi ph vn ti hoc chi ph thi gian. V vy, mt trong nhng mc tiu ca b tr
sn xut theo qu trnh l ti thiu ho khong cch hoc chi ph vn chuyn nguyn vt liu,
bn thnh phm trong phn xng. iu ny thng c thc hin bng cch phn b cc b
phn c nhng cng vic lin quan vi nhau nhiu v lung cng vic cng gn nhau cng tt.
Trong mt s trng hp khc mc tiu c th l chn cch b tr c chi ph hot ng
nh d kin nhng c tng nng lc sn xut hiu qu hoc h thng c kh nng thay i
thch ng nhanh.
PT
IT
Cng nh trong b tr theo sn phm, b tr theo qu trnh c rt nhiu phng n

khc nhau trong nhiu ch tiu khng th lng ho c. Cng ging nh b tr theo sn
phm, khi thit k b tr theo qu trnh cng khng c thut ton, quy trnh tm ra gi php
ti u do tnh cht n chic, ring bit ca cc b phn cn b tr v chu s tc ng tng
hp, ng b ca nhiu nhn t. Ngi ta cng phi da ch yu vo phng php kinh
nghim trc quan, th ng sai xc nh la chn phng n hp l.
thit k b tr sn xut theo qu trnh, cn phi thu thp, phn tch cc thng tin
sau:
- Mc ch ca b tr sn xut m doanh nghip t ra
- Danh mc, v tr, ln ca cc b phn, cc ni lm vic v nh xng cn c b

tr
- Xc nh mi quan h gia cc b phn
- Lung cng vic d kin trong tng lai gia cc ni lm vic

- Khong cch gia cc v tr v chi ph trn 1 n v khong cch di chuyn sn
phm gia cc b phn
- Danh mc nhng yu t c bit khc nh thit b nng, nhng i hi v cu trc
nn mng...
- Tng s vn u t dnh cho b tr sn xut
T cc thng tin trn tin hnh phn tch, nh gi tng yu t mt cch c th, chi tit
tm ra cc phng n kt hp khc nhau gia cc bc cng vic, cc b phn trong dy
chuyn sn xut. Trong cc phng n s la chn c cch kt hp hp l nht, mang
li li ch cao hn cc phng n cn li. vic la chn phng n ph thuc cht ch vo
mc tiu c th ca doanh nghip t ra trong tng trng hp.
1. Phng php lng ho - ti thiu ho chi ph hoc khong cch vn chuyn
109
Trong phng php ny chi ph vn chuyn hoc khong cch gia cc b phn l tiu
chun quan trng la chn phng n thit k b tr sn xut. Tng chi ph di chuyn
lung sn phm c xc nh theo cng thc sau :

i 1
j 1
L ij D ij K
Trong :
n - S ni lm vic
Dij - S sn phm di chuyn gia cc ni lm vic
Lij - Khong cch gia ni lm vic i v j
K - Chi ph vn chuyn n v sn phm trn 1 n v khong cch
n gin ho c th gi nh rng mc kh khn trong vn chuyn l nh nhau
gia cc v tr lm vic, cho nn trong cng thc trn c th khng tnh n chi ph.
Phng php ny c thc hin nh sau:
ton
PT
IT
- Xc nh phng n b tr th ban u i vi doanh nghip cn b tr mi hon

- p dng cng thc trn tnh tng chi ph cho gii php ban u hoc gii php
hin ti
- Ci tin gii php ban u hnh thnh phng n b tr mi, tnh tng chi ph v so
snh vi phng n ban u.
V d: Ti mt doanh nghip bu chnh, hin ang b tr cc b phn sn xut nh
sau:
Khi lng bu gi vn chuyn qua li gia cc b phn hng ngy c thng k

bng sau:
1
1
2
3
4
5
40
150
20
100
20
20
100
70
190
30
60
120
80
20
110
Gi s khong cch gia cc b phn k nhau theo chiu ngang hoc chiu dc c
quy c l 1 n v khong cch khong cch gia cc b phn k cho nhau c quy c l
2 n v khong cch, khong cch gia cc b phn cch nhau c quy c l 2 n v
khong cch.
Yu cu thit k li phng n b tr cc b phn gim chi ph vn chuyn.
- Xc nh chi ph vn chuyn ca phng n hin ti:
C = 40.1+ 150.2 + 20.1 + 100.2 +20.2 +20.1 + 100.2 + 70.1 + 190.2 + 30.2 + 60.1 +
120.1 + 80.2 + 20.1 = 1690
- B tr li cc b phn theo nguyn tc cc b phn c khi lng vn chuyn nhiu
nht th xp gn nhau. Cn c vo khi lng vn chuyn gia cc b phn, ta c phng n
b tr sau:
1
PT
IT
- Tnh chi ph vn chuyn ca phng n b tr mi:

C = 40.2+ 150.1+ 20.2 + 100.1 +20.2 +20.2 + 100.1 + 70.2 + 190.1 + 30.2 + 60.1 +
120.1 + 80.2 + 20.1 = 1300
Nh vy phng n b tr li tt hn phng n hin ti. Ngi ta c th th thm
nhng phng n khc nu thy cn thit.
2. Phng php nh tnh
Phng php lng ho - ti thiu ho chi ph hoc khong cch vn chuyn c hn

ch l ch thc hin c mt mc tiu, nhng trong nhiu trng hp c mt s mc tiu
c t ra, do khng c mt ch tiu lng ho c th no phn nh c y cc mc
tiu . Tc gi Richard Muther pht trin cch tin cn tng qut hn bng cch s dng s
ma trn.
Trong ma trn , thay v biu din khong cch gia cc b phn ngi ta biu din
mi quan h gia cc b phn c cn thit b tr gn nhau hay khng. Cc l do i hi cc b
phn phi b tr gn nhau l:
-
S dng cng thit b hoc phng tin
Cng s dng chung ngun lao ng
Th t cc cng vic trong qui trnh cng ngh
An ton hoc khng gy nh hng xu ti nhau nh gy ting n, cht thi..
D dng trong vic m bo thng tin lin lc
Thun tin cho vic thc hin nhim v
......
Mc quan trng ca mi quan h gia cc b phn c th l:

111
Tuyt i cn thit ( A)
c bit quan trng (E)
Quan trng (I)
Quan h bnh thngnh thng (O)
Khng quan trng (U)
Khng mong mun (X)
Trn c s mi quan h gia cc b phn ngi ta thit lp ma trn khi qut ho mi

quan h ca tt c cc b phn c dng nh sau:
B phn 1
A
A
B phn 2
B phn 3
B phn 4
PT
IT
B phn 5
B phn 6
Hnh 6.7
T ma trn thit lp cc gin cho cc b phn c quan h tuyt i quan trng v

cc b phn c quan h khng mong mun.
V d: C s Muther v mi quan h gia cc b phn sn xut nh sau:
B phn 1
A
X
B phn 2
B phn 3
B phn 4
B phn 5
B phn 6
A
O
U
E
I
A
Hnh 6.8
Hy b tr cc b phn sn xut trn sao cho hp l.
112
Lit k cc b phn c nhiu mi quan h A nht
2
5
4
1
6
- Lit k cc b phn c mi quan h X
- Cn c vo cc mi quan h trn, b tr cc b phn:
PT
IT
CU HI V BI TP
1. Khi nim b tr sn xut trong doanh nghip?
2. Khi b tr sn xut trong doanh nghip phi m bo nhng yu cu no?

3. Trnh by cc loi hnh b tr sn xut, u nhc im ca mi loi?
4. Mt nh my sn xut qut in c k hoch sn xut mi ngy 300 chic qut, v
mi ngy lm vic 8 ting. Cch b tr hin ti ca nh my c cho trong bng.
Ni lm vic
Cng vic
Cng vic phi lm

trc
Thi gian phi hon

thnh (giy)
70
80
40
20
40
B, C
30
50
D, E, F, G
50
Tng cng
380
Yu cu dng phng php cm quan kinh nghim b tr li cho c hiu qu hn.

5. Ti mt xng sn xut c kh, hin ang b tr cc b phn sn xut nh sau:
113
S lng vn chuyn (n v quy c) qua li gia cc b phn hng ngy c thng

k bng sau:
A
A
140
450
80
100
20
100
90
690
360
60
120
80
B
C
D
50
PT
IT
Gi s khong cch gia cc b phn k nhau theo chiu ngang hoc chiu dc c
quy c l 1 n v khong cch khong cch gia cc b phn k cho nhau c quy c l
2 n v khong cch, khong cch gia cc b phn cch nhau c quy c l 3 n v
khong cch. Chi ph vn chuyn 1 n v quy c l 10.000 ng.
Hy dng tiu chun chi ph vn chuyn thit k li phng n b tr sao cho tt hn.
6. C s Muther v mi quan h gia cc b phn sn xut nh sau:
B phn 1
B phn 2
B phn 3
B phn 4
A
O
B phn 5
U
E
I
O
B phn 6
Yu cu b tr cc b phn sn xut trn sao cho hp l.

114
7. Mt dy chuyn lp rp xe p, mi ngy cn lp rp 500 xe. Thi gian lm vic

mi ngy l l 420 pht. Cc bc cng vic v thi gian thc hin mi bc cng vic lp
1 chic xe c cho trong bng.
Thi gian
thc hin, giy
Cng vic
trc
45
11
50
15
12
12
12
12
F, G, H, I
PT
IT
Cng vic
Yu cu thit k dy chuyn sn xut.
8. Mt cng ty c 6 b phn A, B, C, D, E, F. S lng vn chuyn v cch b tr hin

ti c cho trong bng.
Yu cu la chn phng n b tr li cc b phn sao cho hiu qu hn.
Bit khong cch gia cc b phn lin k c quy c l 1, gia cc b phn k
cho nhau l 2 v gia cc b phn cch nhau c quy c l 3 n v khong cch. Gi s
chi ph chuyn ch 1 n v hng ha cho mt n v khong cch gia cc b phn l c
nh v bng 10.000 ng
B
phn
A
B
C
D
E
F
S lng vn chuyn, v hng ha

A
B
C
D
E
F
217
418
61
42
180
216
52
190
61
10
400 114
95
16
20
16
421
62
41
68
126
71
100
315
50
42
95
83
114
390
Cch b tr hin ti
A
D
B
E
C
F
115
CHNG 7: HOCH NH TNG HP

7.1 BN CHT CA HOCH NH TNG HP
Hoch nh tng hp l vic kt hp cc ngun lc mt cch hp l vo qu trnh sn
xut nhm cc tiu ho cc chi ph trong ton b cc qu trnh sn xut, ng thi gim n
mc thp nht mc dao ng ca cng vic v mc tn kho cho mt tng lai trung hn.
Trong chng 2 xem xt cc phng php d bo nhu cu sn phm trong ngn
hn, di hn v trung hn. Cn c vo kt qu d bo, cc nh qun tr lp ra cc k hoch
nhm p ng nhu cu ca th trng mt cch hiu qu nht. Trong qu trnh lp k hoch,
nh qun tr lp ra 3 loi k hoch xt v mt thi gian, l k hoch ngn hn, k hoch
trung hn v k hoch di hn, trong k hoch trung hn l ht nhn ca hoch nh tng
hp.
PT
IT
Khi lp k hoch di hn cc nh qun tr a ra cc d nh, k hoch di hn thuc

v chin lc, huy ng cng sut ca doanh nghip, y l trch nhim cc cc nh lnh o
ca doanh nghip. K hoch ny ch ra con ng v chnh sch pht trin ca doanh nghip;
nh v doanh nghip; phng hng nghin cu v pht trin sn phm mi; nhu cu v gii
php u t trong mt giai on ko di nhiu nm.
K hoch trung hn ch bt u c xy dng sau khi c quyt nh v huy ng
cng sut di hn. Trong loi k hoch ny, nh qun tr tc nghip phi ra cc quyt nh c
lin quan n chin lc theo ui, k hoch tng hp cho thi gian 3 thng, 6 thng n 3
nm. K hoch tng hp phi ph hp vi vi nhng ch trng ca k hoch di hn m cc
nh lnh o doanh nghip ra.
K hoch ngn hn thng c xy dng cho thi gian ngn di 3 thng, nh k
hoch ngy tun, thng... K hoch ngn hn thng do cc nh qun tr tc nghip phn
xng, t hoc i sn xut xy dng. Cc qun c phn xng, t trng sn xut cn c
vo k hoch tng hp trung hn c giao tin hnh phn b cng vic ra cho tng tun,
thng thc hin. Cc cng vic phi lm thc hin k hoch ngn hn l: phn cng
cng vic, lp tin sn xut, t hng...
Cc ni dung c bn v khong thi gian ca tng loi k hoch c ch ra trong
hnh 7.1.
117
K hoch ngn hn:

- Phn cng cng vic
- t hng
......
PT
IT
K hoch trung hn:

- K hoch bn hng
- K hoch sn xut v
d tho ngn sch
- Sp xp nhn lc, tn
kho, hp ng gia cng
ngoi
.....
K hoch di hn:
- Nghin cu v pht trin
- Sn xut sn phm mi
- nh v v pht trin
doanh nghip
....
Hm nay
1
2
3
thng thng thng
1
nm
2
nm
3
nm
5
nm
6
nm
Hnh 7.1: Cc loi k hoch sn xut

Mc d khc nhau v ni dung, thi gian, mc chi tit, song c 3 loi k hoch trn
u c tin hnh theo mt trnh t, quy trnh thng nht, bao gm cc giai on: Xc nh
nhu cu; tnh ton kh nng; la chn chin lc theo ui v cn i k hoch. Cc giai on
va c tin hnh tun t, va c tin hnh song song xen k vi nhau, h tr cho
nhau.
K hoch trung hn c 3 nhim v ch yu sau:
- Hoch nh tng hp v mc d tr v sn xut tho mn nhu cu ca th trng
sao cho tng chi ph d tr v cc chi ph sn xut l gn t mc nh nht;
- Phn b mc sn xut v mc d tr cho tng loi sn phm sao cho tng cc gi tr
phn b phi bng gi tr tng hp v tng cc chi ph vn gn nh thp nht;
118
- Huy ng tng hp cc ngun lc, c bit l ngun nhn lc p ng nhu cu th

trng.
7.2 CC CHIN LC TRONG HOCH NH TNG HP
Khi lp k hoch tng hp, cc nh qun tr sn xut phi tr li cc cu hi sau:
- C th dng d tr ng ph vi nhng bin ng v nhu cu trong giai on k
hoch khng?
- Mt khi nhu cu thay i th doanh nghip c nn p dng cc gii php iu tit
lc lng lao ng hay khng?
- Mt khi nhu cu thay i th doanh nghip c nn thu thm ngi lao ng lm vic
cng nht, bn thi gian, hay lm thm gi hoc cho cng nhn tm ngh vn c hng
lng hay khng?
- Nu nhu cu thay i th doanh nghip c th thc hin vic n nh lc lng lao
ng kt hp vi vic thu gia cng ngoi hoc lm gia cng cho bn ngoi vn c th p
ng nhu cu ca ngi tiu dng vi chi ph nh nht khng?
PT
IT
- Khi nhu cu thay i th doanh nghip nn p dng mt gii php ring l no (t

chc lm thm gi, thu nhn cng...) hay p dng ng thi nhiu gii php vi nhau?
Tr li cc cu hi trn, doanh nghip s tm ra cch thc nhm tho mn nhu cu ca
ngi tiu dng ph hp vi iu kin th trng v em li hiu qu cao cho doanh nghip,
chnh l chin lc hoch nh tng hp trong qun tr doanh nghip.
Cn c vo cc tiu tc khc nhau, chin lc hoch nh tng hp c th phn thnh
cc loi khc nhau.
- Chin lc thun tu v chin lc hn hp: Nu trong cng mt thi gian ta ch
thay i mt yu t, tc l chng ta dng Chin lc thun tu. Nu ng thi kt hp
nhiu yu t khc nhau trong iu kin thay i theo nhng nguyn tc nht qun, tc l
chng ta dng chin lc hn hp hoch nh tng hp.
- Chin lc ch ng v chin lc b ng: Nu nh qun tr xy dng k hoch sn
xut kinh doanh theo cch lm thay i cc iu kin ca doanh nghip thch ng vi
nhng thay i ca th trng th ngha l nh qun tr ang theo ui chin lc b ng.
Ngc li, chin lc ch ng gip cho doanh nghip tc ng ln nhu cu th trng ch
ng a ra k hoch p ng.
7.2.1 Cc chin lc thun tu
1. Thay i mc tn kho
Theo chin lc ny nh qun tr c th tng mc tn kho trong giai on cu thp
cung cp tng cng cho giai on cu tng trong tng lai. Nu chng ta la chn chin lc
ny s phi chu s gia tng ca chi ph d tr, bo him, bo qun, mc h hng v vn u
t. Chin lc ny c cc u nhc im sau:
- u im:
119
+ Qu trnh sn xut n nh, khng c nhng thay i bt thng;

+ Kp thi tho mn nhu cu ca khch hng;
+ Vic iu hnh qu trnh sn xut n gin.
Nhc im:
+ Nhiu loi chi ph tng ln nh chi ph tn kho, chi ph bo him...
+ Nu thiu hng s b mt doanh s bn mt khi c nhu cu gia tng.
Chin lc ny thng c p dng cho doanh nghip sn xut, khng thch ng cho
hot ng dch v.
2. Thay i nhn lc theo mc cu
Cn c vo mc sn xut ca tng giai on nh qun tr quyt nh thu thm lao
ng khi cn v sn sng cho lao ng thi vic khi khng cn.
Chin lc ny c mt s u nhc im sau:
- u im:
PT
IT
+ Trnh c ri ro do s bin ng qu tht thng ca nhu cu;

+ Gim c mt s chi ph ca cc cch la chn khc nh chi ph d tr hng ho...
- Nhc im:
+ Chi ph thu mn v sa thi u gy ra chi ph ln;
+ Doanh nghip c th b mt uy tn do thng xuyn cho lao ng thi vic;

+ nh hng n tinh thn ca cng nhn, c th lm gim nng sut ca s ng
cng nhn sn xut trong doanh nghip.
Chin lc ny thch hp i vi nhng ni m lao ng khng cn c k xo chuyn
mn hoc i vi nhng ngi lm thm c thm thu nhp ph.
3. Thay i cng lao ng ca nhn vin
Trong chin lc ny doanh nghip c th c nh s lao ng nhng thay i s gi

lm vic. Khi nhu cu tng cao c th t chc lm thm gi, trong giai on nhu cu thp c
th cho nhn vin c ngh ngi ch khng cn cho thi vic.
- u im:
+ Gip doanh nghip i ph kp thi vi nhng bin ng ca nhu cu th trng;
+ n nh c ngun nhn lc, gim chi ph lin quan n hc ngh, hc vic;
+ To thm vic lm, tng thu nhp cho ngi lao ng.
- Nhc im:
+ Chi ph tr cho nhng gi lm thm thng cao;
+ Cng nhn d mt mi do lm vic qu sc;
+ Nguy c khng p ng c nhu cu.
120
Chin lc ny gip nng cao linh hot trong hoch nh tng hp.
4. Hp ng ph
Trong cc giai on nhu cu tng cao, doanh nghip c th k hp ng thu gia cng
ngoi. Ngc li doanh nghip cng c th nhn cc hp ng t bn ngoi v lm ti doanh
nghip khi doanh nghip c tha kh nng nhm tn dng cc phng tin, lao ng d tha.
Chin lc ny c cc u nhc im sau:
- u im:
+ p ng kp thi nhu cu ca khch hng;
+ Tn dng c cng sut ca my mc thit b, lao ng, din tch sn xut;
+ To ra s nhanh nhy, linh hot trong iu hnh.
- Nhc im:
+ Kh kim sot thi gian, sn lng, cht lng trong trng hp thu gia cng;
+ Phi chia s li nhun cho bn nhn gia cng;
PT
IT
+ To c hi cho i th cnh tranh tip cn vi khch hng, lm gim kh nng cnh

tranh ca doanh nghip, trong nhiu trng hp doanh nghip c th b mt khch hng do p
dng chin lc ny.
5. S dng nhn cng lm vic bn thi gian
gim bi cc th tc hnh chnh phin h v tn dng ngun nhn lc khng

cn c k nng cao, doanh nghip c th s dng nhn cng lm vic bn thi gian. Chin
lc ny c bit c p dng c hiu qu trong cc doanh nghip dch v nh bc xp, vn
chuyn hng ho, ca hng bn l, siu th...
- u im:
+ Gim bt cc th tc, trch nhim hnh chnh trong vic s dng lao ng;
+ Tng s linh hot trong iu hnh tho mn tt nht nhu cu;
- Nhc im:
+ To ra s bin ng v lao ng, chi ph o to i vi lao ng mi cao;
+ Nhn vin mi d dng b doanh nghip v khng c s rng buc v trch nhim;
+ Nng sut lao ng, cht lng sn phm c th b gim st hoc khng cao;
+ iu sn xut phc tp.
Chin lc ny thng p dng i vi nhng cng vic khng i hi k nng v b
phn nhng ngi tht nghip tm thi nh sinh vin, ni tr, ngi v hu...
6. Tc ng n cu
Khi nhu cu th trng thp doanh nghip c th tc ng ln nhu cu bng cch
qung co, khuyn mi, gim gi, m rng hnh thc bn hng... Chin lc ny c u nhc
im sau :
121
- u im :
+ Nng cao hiu qu s dng cng sut ;
+ Tng s lng khch hng v s lng nhu cu ;
+ Tng kh nng cnh tranh ca doanh nghip.
- Nhc im :
+ Nhu cu thng khng chc chn, thng kh d bo chnh xc;
+ Gim gi c th lm pht lng khch hng thng xuyn.
7. t cc trc
PT
IT
Trong giai on c nhu cu cao, doanh nghip khng c kh nng p ng, th c th

s dng chin lc t cc trc. t cc trc l hnh thc m cc doanh nghip c nhu
cu mua hng tin hnh t n hng, tr tin trc hoc chc chn s tr tin cho hng ho
hoc dch v trong tng lai m bo hng ho, dch v s c cung cp ng thi im
m h cn. Theo hnh thc ny doanh nghip nhn t cc phi tho mn nhu cu ca khch
hng theo ng yu cu vo nhng thi im xc nh c tho thun gia hai bn, nh
mua ch xe trc, t tic, thu xe...
- u im :
+ n nh c cng sut sn xut ;
+ To ra ngun thu nhp n nh cho doanh nghip;

- Nhc im:
+ C th b mt khch hng;
+ C th lm pht lng khch hng khi nhu cu ca h khng c tha mn;

8. Sn xut sn phm hn hp theo ma
n nh cng sut doanh nghip c th kt hp sn xut cc loi sn phm theo

ma v khc nhau, b sung cho nhau.
- u im:
+ Tn dng c cc ngun lc sn xut ca doanh nghip;
+ n nh c ngun nhn lc;
+ Gi c khch hng thng xuyn;
+ Trnh c nh hng ma v.
- Nhc im:
+ C th cn n cc k nng v thit b m doanh nghip khng c;
+ Vic iu sn xut phi ht sc linh hot, nhy bn.
7.2.2 Cc chin lc hn hp
122
Chin lc hn hp l loi chin lc kt hp hai hay nhiu chin lc n thun c

kh nng kim sot c. V d doanh nghip c th kt hp vic lm thm gi, hp ng
ph v chu tn kho xy dng k hoch. y cng l mt nhim v thch thc i vi cng
tc hoch nh tng hp v n c v vn cch phi hp cc kh nng li vi nhau, thng th
kh c th tm ra c mt hoch nh tng hp ti u.
7.3 CC PHNG PHP HOCH NH TNG HP
7.3.1 Phng php trc gic
Phng php trc gic l phng php nh tnh dng trc gic lp k hoch.
PT
IT
Phng php ny c s dng nhiu cc doanh nghip, nht l cc doanh nghip

va v nh. Trong cc doanh nghip ln, thng xy ra xung t gia cc phng chc nng
vi nhau. V d, ngi qun tr marketing th mun doanh nghip c nhiu mt hng bn
v c mt lng tn kho ln p ng nhu cu ca khch hng, ngc li ngi qun tr
ti chnh li mun gim thiu mc tn kho gim chi ph d tr. Cc qun c phn xng
li mun c cng t chng loi sn phm cng tt d iu hnh sn xut. Kt lun v k
hoch tng hp nhng doanh nghip ny l s c st v xung t gia cc lung t tng
quan im khc bit nhau v thng ng v kin ca c nhn mnh nht hn l theo k
hoch tt nht.
Trong nhiu cng ty li khng tin hnh hoch inh tng hp thng xuyn, m
thng th ban qun tr dng mt k hoch c s dng ban u c dng t nm ny n
nm khc, theo mt lch trnh c nh, c mt vi iu chnh nh cho ph hp vi nhu cu
mi ca mi trng kinh doanh v th trng.
7.3.2 Phng php biu v phn tch chin lc
Phng php hoch nh tng hp bng biu v phn tch chin lc c p dng
nhiu doanh nghip v chng d p dng v c hiu qu cao, do vic phn tch cc chi ph
kh t m, t chn phng n c chi ph thp hn v c nhiu u im, t nhc im hn
cc phng php khc. Phng php ny c thc hin qua cc bc sau:
- Xc nh nhu cu cho mi giai on
- Xc nh kh nng cc mt cho tng giai on v kh nng tng hp

- Xc nh cc loi chi ph cho vic to kh nng nh chi ph tin lng tr cho lao
ng chnh thc, chi ph tin cng lm thm gi, chi ph thu thm lao ng...
- Xy dng phng n k hoch tng hp theo cc phng n chin lc hoch nh
- Xc nh cc loi chi ph sn xut ch yu v chi ph tng hp theo tng phng n
k hoch
- So snh v la chn phng n k hoch c chi ph thp nht, c nhiu u im hn
v c t nhc im hn.
V d: Mt nh my sn xut X d bo nhu cu sn xut sn phm ca mnh t
thng 1 n thng 6 trong bng sau:
123
Thng
Nhu cu d bo, sp
S ngy sn xut
Nhu cu mi ngy, sp
900
22
41
700
18
39
800
21
38
1200
21
57
1500
22
68
1100
20
55
Tng s
6200
124
PT
IT
Nh my tin hnh lp k hoch tng hp 6 thng u nm vi mc tiu ti thiu

ho chi ph, da trn nhng chi ph cho trong bng sau :
Loi chi ph
n v tnh
Lng chi ph
1000/sp/thng
15
Lng cng nhn chnh thc

bnh qun
1000/gi
15
Lng lm thm gi
1000/gi
27
Chi ph thu v o to nhn

cng
1000/cng nhn
1400
Chi ph cho thi vic 1 nhn

cng
1000/cng nhn
1600
Chi ph thu gia cng ngoi
1000/sp
135
gi/sp
1,6
Chi ph lu kho
S gi trung bnh sn xut

1 sn phm
Gi s im ho vn ca nh my l 20 sp/ngy sn xut.
Vi cc d liu trn, nh my c th phn tch v xy dng k hoch tng hp theo
phng php biu v phn tch chin lc nh sau:
1. Chin lc duy tr k hoch sn xut c nh trong 6 thng
Theo chin lc ny, nh my s b tr sn xut n nh theo mc nhu cu trung bnh
mi ngy.
Mc nhu cu trung bnh mi ngy c tnh nh sau:
Mc nhu cu
trung bnh
=
mi ngy
6200
50 sn phm/ngy m
124
124
th biu din mc nhu cu v mc sn xut hng ngy cho tng thng th hin
trong hnh 7.1.
n v/ngy
Thiu hng
70
60
Tn kho
Mc sn xut n nh
50
40
30
20
10
PT
IT
Thng 1 Thng Thng Thng Thng Thng

2
3
4
5
6
Thng
Hnh 7.1: Mc sn xut v nhu cu d bo
Hnh 7.1 cho thy mc khc bit gia nhu cu d bo v mc sn xut n nh ca

nh my. Trong cc thng 1, 2, 3 nhu cu th trng thp hn mc sn xut, nh my s a
hng d tha vo d tr trong kho. Lng d tr trn s c em ra bn dn vo nhng thi
im nhu cu vt mc sn xut cc thng 4, 5, 6.
Theo chin lc ny mc d tr qua cc thng nh sau: (n v tnh: sp)
Thng
1
2
3
4
5
6
Tng s
Mc sn xut
hng thng
1100
900
1050
1050
1100
1000
6200
Nhu cu
d bo
900
700
800
1200
1500
1100
6200
Tng gim
d tr
+ 200
+ 200
+ 250
- 150
- 400
- 100
D tr cui k
200
400
650
500
100
1850
- Tng s sn phm d tr qua cc thng l 1850 n v

- Tng s cng nhn cn c m bo mc sn xut n nh 50 sp/ngy l 10 ngi
(v s gi trung bnh sn xut 1 sn phm l 1,6 gi, trong mi ngy 1 cng nhn s lm
c 5 sn phm).
Nh vy, cc loi chi ph c tnh nh sau:
- Chi ph tr lng:
CLng = 15.000 ng x 8 gi x 124 ngy x 10 ngi = 148.800.000 ng
125
- Chi ph lu kho :
CLu kho = 15.000 ng/sp/thng x 1850 sp/thng = 27.750.000 ng
- Tng chi ph sn xut theo chin lc duy tr k hoch sn xut c nh trong 6
thng:
C = 148.800.000 ng + 27.750.000 ng = 176.550.000 ng
2. Chin lc thay i nhn lc theo mc cu
Khi nhu cu v sn phm tng ln th nhu cu v lao ng cng tng ln, nh my thu
thm lao ng. Ngc li, khi nhu cu sn phm gim i th nhu cu lao ng cng gim i,
khi nh my cho lao ng thi vic.
Gi s u nm nh my c 10 cng nhn. Tnh hnh thay i nhn lc theo mc cu
c th hin trong bng sau :
Nhu cu
1
2
3
4
5
6
900
700
800
1200
1500
1100
6200
22
18
21
21
22
20
124
Lng
Lng
SX ngy SX thng
ca 1 CN ca 1 CN
5
110
5
90
5
105
5
105
5
110
5
100
S CN
cn c
S CN
cn thu
9
8
8
12
14
11
4
2
6
PT
IT
Thng
S ngy
sn xut
S CN
cho thi
vic
1
1
3
5
Tng chi ph sn xut theo chin lc ny c tnh nh sau:

- Chi ph tr lng:
CLng = 120.000ng/ngy/CN x (9x22 + 8x18 + 8x21 + 12x21 + 14x22 + 11x20)

= 154.800.000 ng
- Chi ph thu nhn cng
CThu = 1.400.000ng/CN x 6 CN = 8.400.000 ng
- Chi ph cho nhn cng thi vic:
CThi vic = 1.600.000ng x 5 CN = 8.000.000 ng
- Tng chi ph:
C = 154.800.000 ng + 8.400.000 ng + 8.000.000 ng = 171.200.000 ng
3. Chin lc thay i cng lm vic ca cng nhn

Theo chin lc ny, nh my c th duy tr lc lng lao ng n nh trong k k
hoch tng ng vi mc nhu cu thp nht (Mc nhu cu trong thng 3 vi 38 sn
126
phm/ngy). Nhng ngy c nhu cu cao hn, nh my s huy ng cng nhn lm thm gi
v tr lng lm thm gi. Nh vy, nhu cu lao ng n nh ca nh my s l:
38
= 7,6 8 ngi
5
Nhu cu lao ng n nh =
V xut pht t ch 10 lao ng nn nh my phi cho thi vic 2 lao ng d tha

trc khi thc hin chin lc trn. Vi s lao ng n nh l 8 ngi, kh nng sn xut 1
ngy ca nh my l 40 sn phm.
Ta c bng cn i nng lc sn xut nh sau:
1
2
3
4
5
6
Tng s
Nhu cu d
bo, sp
900
700
800
1200
1500
1100
6200
S ngy
sn xut
22
18
21
21
22
20
124
Lng sn xut
ngy, sp
40
40
40
40
40
40
Kh nng sn
xut, sp
880
720
840
840
880
800
PT
IT
Thng
Huy ng l
thm gi, sp
+ 20
+ 360
+ 620
+ 300
+ 1.300

- Chi ph tr lng:
CLng = 120.000ng/ngy/CN x 124 ngy x 8 CN = 119.040.000 ng

CThi vic = 1.600.000ng x 2 CN = 3.200.000 ng

- Chi ph lm thm gi:
CThm gi = 27.000ng/gi x 1,6 gi/sp x 1300 sp = 56.160.000 ng

- Tng chi ph:
C = 119.040.000 ng + 3.200.000 ng + 56.160.000 ng = 178.400.000 ng

4. Chin lc hp ng ph
Theo chin lc ny c th duy tr lc lng lao ng n nh trong k k hoch vi
mc nhu cu thp nht, tc l ph hp vi nhu cu thng 3. Nhng ngy c nhu cu cao hn,
doanh nghip s k hp ng thu gia cng ngoi.
Nhu cu lao ng n nh ca nh my s l:
Nhu cu lao ng n nh =
38
5
= 7,6 8 ngi
127
V xut pht t ch 10 lao ng nn nh my phi cho thi vic 2 lao ng d tha

trc khi thc hin chin lc trn. Vi s lao ng n nh l 8 ngi, kh nng sn xut 1
ngy ca nh my l 40 sn phm.
Ta c bng cn i nng lc sn xut nh sau:
Thng
1
2
3
4
5
6
Tng s
Nhu cu d
bo, sp
900
700
800
1200
1500
1100
6200
S ngy
sn xut
22
18
21
21
22
20
124
Lng sn xut
ngy, sp
40
40
40
40
40
40
Kh nng sn
xut, sp
880
720
840
840
880
800
Thu ngoi
gia cng, sp
+ 20
+ 360
+ 620
+ 300
+ 1.300

- Chi ph tr lng:
PT
IT
CLng = 120.000ng/ngy/CN x 124 ngy x 8 CN = 119.040.000 ng

CThi vic = 1.600.000ng x 2 CN = 3.200.000 ng

- Chi ph thu ngoi gia cng:
CThu ngoi = 35.000ng/sp x 1300 sp = 45.500.000 ng

- Tng chi ph:
C = 119.040.000 ng + 3.200.000 ng + 45.500.000 ng = 167.740.000 ng

Trn c s cc kt qu tnh ton trn, ta so snh chi ph ca cc chin lc.
Chin lc
1. Chin lc duy tr k hoch sn xut c nh trong 6
thng
2. Chin lc thay i nhn lc theo mc cu
3. Chin lc thay i cng lm vic ca cng
nhn
4. Chin lc hp ng ph
Tng chi ph, ng

176.550.000
171.200.000
178.400.000
167.740.000
Cn c vo d liu trong bng cho thy nh my nn chn chin lc hp ng ph

hoch nh nhim v sn xut kinh doanh tng hp.
7.3.3 Phng php cn bng ti u
Phng php cn bng ti u cho php thc hin vic cn bng gia cung v cu trn
c s huy ng tng hp cc ngun, cc kh nng khc nhau nhm mc tiu m bo tng chi
ph nh nht.
128
y l phng php tng qut, c hiu qu v kh n gin. Ngoi ra, phng php
ny cn cho php p dng mt cch tng hp cc ngun kh nng v huy ng chng vo sn
xut kinh doanh. Kh khn ch yu ca phng php ny l thi gian hoch nh cng di th
bng cn i cng phc tp v ngi qun tr rt d b nhm ln gia k hoch sn xut tng
hp v k hoch bn hng.
Nguyn tc c bn ca phng php ny l to ra s cn i gia cung v cu trong
tng giai on, v phi s dng cc ngun lc r nht sau n nhng ngun lc t hn.
V d: Mc nhu cu v kh nng sn xut ca doanh nghip c cho trong bng sau:
Thng
1
2
3
L chnh thc
700
700
700
Kh nng sn xut
L lm
thm gi
50
50
50
L thu ngoi
150
150
130
Nhu cu
800
1000
750
- D tr sn phm u thng 1 l 100 sn phm
PT
IT
- Chi ph tin lng lao ng chnh thc: 40.000/sp

- Chi ph tin lng lm thm gi: 50.000/sp
- Chi ph lao ng thu ngoi: 70.000/sp
- Chi ph tn kho: 2.000/sp/thng
Doanh nghip p dng phng php cn bng ti u lp k hoch kinh doanh tng
hp ca mnh, trong thi gian lao ng thng trc khng phi tr b cho thng sau. Bng
cn bng ti u c lp nh sau:
129
Kh nng t cc ngun
D tr u k
100
Lao ng chnh
thc
Thng
1
Nhu cu cho
Thng 1
Thng 2
0
40
42
44
50
Lao ng thu
ngoi
70
52
50
72
74
50
100
40
150
0
42
700
700
50
52
PT
IT
50
70
72
50
0
150
Lao ng chnh
thc
700
Lao ng lm
thm gi
50
40
50
Lao ng thu
ngoi
Tng nhu cu
70
800
100
54
50
Lao ng lm
thm gi
Tng kh
nng sn
xut
700
Lao ng lm
thm gi
Lao ng thu
ngoi
Thng
3
Thng 3
700
Lao ng chnh
thc
Thng
2
Kh nng
tha
1000
750
150
0
700
0
50
0
130
130
230
2780
Tng chi ph ca phng n c tnh nh sau:

C = 700x40 + 50x52 + 50x72 + 700x40 + 50x50 + 150x70 +700x40 + 50x50 =
105.700 ngn ng
y l phng n k hoch ti u c chi ph nh nht.
CU HI V BI TP
1. Bn cht ca hoch nh tng hp?
2. Trnh by cc chin lc thun tu trong hoch nh tng hp, u nhc im ca
tng chin lc?
3. Trnh by phng php biu v phn tch chin lc trong hoch nh tng hp?
130
4. Trnh by phng php cn bng ti u trong hoch nh tng hp?

5. Mt cng ty d kin cung cu v cc kh nng v lao ng ca h trong cc thng
1, 2, 3 (tnh theo sn phm cui cng) c cho trong bng sau:
Thng
1
2
3
Lao ng
chnh thc
3200
3200
3200
Kh nng t
Lao ng lm
thm gi
1000
1200
1000
Hp ng
thu ngoi
500
500
500
Nhu cu
4000
4700
5500
Tn kho sn phm u thng 1 l 2000 sn phm;

Chi ph cho lao ng chnh thc lm trong gi hnh chnh tnh cho 1 sn phm l
100.000 ng/sn phm;
Chi ph cho lao ng chnh thc lm thm tnh cho 1 sn phm l 150.000 ng/sn
phm;
phm;
PT
IT
Chi ph cho lao ng hp ng thu ngoi tnh cho 1 sn phm l 200.000 ng/sn
Chi ph duy tr qun l hng tn kho tnh trn mt sn phm/thng l 10.000 ng/ sn
phm/ thng;
Lp k hoch kinh doanh tng th vi mc tiu l ti thiu ho chi ph, bit rng cc
thi gian lao ng trong thng trc khng buc phi tr b cho thng sau.
131
CHNG 8: QUN TR HNG D TR

8.1. HNG D TR V CC CHI PH C LIN QUAN N QUN TR HNG D
TR
8.1.1. Hng d tr v vai tr ca hng d tr
Trong cc doanh nghip sn xut v thng mi ngi ta phi d tr cc lai nguyn
vt liu, bn thnh phm, dng c ph tng, thnh phm... Hng d tr thng chim t trng
ln trong ti sn ca doanh nghip (thng thng chim 40 50%). Do vy vic qun l,
kim sot tt hng d tr c ngha v cng quan trng, gp phn m bo cho qu trnh sn
xut din ra lin tc v c hiu qu.
Bn thn vn qun tr hng d tr c hai mt tri ngc nhau: m bo sn xut
lin tc, trnh gin on, p ng tt nhu cu ca khch hng, cn phi tm cch tng d tr;
ngc li d tr tng ko theo cc chi ph lin quan n d tr cng tng.
PT
IT
Do vy cc doanh nghip cn phi tm cch xc nh im cn bng gia mc u

t cho hng d tr v li ch thu c do tho mn nhu cu sn xut v nhu cu khch hng
vi chi ph thp nht.
Tu theo loi hnh doanh nghip m cc dng hng d tr v ni dung hoch nh,
kim sot hng d tr cng khc nhau.
Khi nghin cu qun tr hng d tr, hai vn c bn cn gii quyt, l:
- Lng t hng bao nhiu l ti u?
- Thi im t hng vo lc no l thch hp?

8.1.2. Chi ph d tr
1. Chi ph t hng: l ton b cc chi ph c lin quan n vic thit lp cc n hng.

N bao gm cc chi ph tm ngun hng, thc hin quy trnh t hng (giao dch, k kt hp
ng, thng bo qua li) v cc chi ph chun b v thc hin vic chuyn hng ho n kho
ca doanh nghip.
2. Chi ph lu kho: L nhng chi ph pht sinh trong thc hin hot ng d tr, nh
chi ph v nh ca v kho tng; chi ph s dng thit b, phng tin; chi ph v nhn lc cho
hot ng qun l d tr; ph tn cho vic u t vo hng d tr; thit hi hng d tr do
mt mt... T l tng loi chi ph ph thuc vo loi hnh doanh nghip, a im phn b, li
sut hin hnh... Thng thng chi ph lu kho hng nm chim xp x 40% gi tr hng d
tr.
c. Chi ph mua hng: L chi ph c tnh t khi lng hng ca n hng v gi tr
mua mt n v. Thng thng chi ph mua hng khng nh hng nhiu n vic la chn
m hnh d tr, tr m hnh khu tr theo lng mua.
132
8.2. K THUT PHN TCH ABC TRONG PHN LOI HNG D TR

Trong sn xut kinh doanh, d tr hng ho, nguyn vt liu l cn thit khch quan,
v duy tr tt hng d tr c nhng vai tr sau:
- m bo s gn b, lin kt cht ch gia cc khu, cc giai on ca qu trnh sn
xut.
Khi cung v cu v mt loi hng d tr no khng u n gia cc thi k, th
vic duy tr thng xuyn mt lng d tr nhm tch lu cho thi k cao im l mt vn
ht sc cn thit. Nh duy tr d tr, qu trnh sn xut s c tin hnh lin tc, trnh
c s thiu ht t qung ca qu trnh sn xut.
- m bo kp thi nhu cu ca khch hng, trong bt k thi im no. y cng l
cch tt nht duy tr v tng s lng khch hng ca doanh nghip. Trong nn kinh t th
trng, vic duy tr mt khch hng l rt kh khn, ngc li, mt i mt khch hng l
rt d. V vy, doanh nghip cng cn phi b ra mt s chi ph nht nh tho mn nhu
cu ca h.
PT
IT
Tuy nhin, khng phi loi hng ho d tr no cng c vai tr nh nhau, c quan
tm nh nhau trong vic bo qun. p ng c yu cu v hiu qu kinh t trong vic
d tr, doanh nghip cn phi p dng phng php phn tch ABC trong phn loi nguyn
vt liu, hng ho d tr.
K thut phn tch ABC c xut da vo nguyn tc Pareto. K thut phn tch
ABC phn loi ton b hng d tr ca doanh nghip thnh 3 nhm: A, B, C, cn c vo mi
quan h gia gi tr d tr hng nm vi s lng chng loi hng.
Gi tr hng ho d tr hng nm c xc nh bng tch s gia gi bn mt n v
d tr vi lng d tr hng nm.
S lng chng loi hng l s cc loi hng ho d tr ca doanh nghip trong nm.
Tiu chun c th ca tng nhm hng d tr c xc nh nh sau:
- Nhm A, bao gm nhng loi hng ho d tr c gi tr hng nm cao nht, chim
70 80% tng gi tr hng d tr, nhng v mt s lng, chng loi chng ch chim 15%
tng s chng loi hng d tr.
- Nhm B, bao gm nhng loi hng d tr c gi tr hng nm mc trung bnh,
chim t 15 25% tng gi tr hng d tr, nhng v s lng, chng loi chng chim
khong 30% tng s chng loi hng d tr.
- Nhm C bao gm nhng loi hng c gi tr hng nm nh, ch chim khong 5%
tng gi tr cc loi hng ho d tr, tuy nhin s lng chng loi chim khong 55% tng
s chng loi hng d tr.
Dng th c th biu din tiu chun ca cc nhm hng d tr theo k thut ABC
trong hnh 8.1.
133
% gi tr
hng d tr
hng nm
80%
Nhm A
Nhm B
20%
Nhm C
5%
15%
30%
55%
A1003
PT
IT
% v s
chng loi
Hnh 8.1: Phn loi hng d tr theo k thut ABC
A1004
30
V d: mt cng ty qun l d tr 10 loi nguyn liu c k hiu t A1001 A1010.

Cc s liu v nhu cu hng nm, gi mt n v hng, gi tr hng nm, t l phn trm ca
mi loi hng d tr, t l % v lng c tnh ton trong bng. Dng k thut ABC c th
phn loi 10 nguyn liu trn thnh 3 nhm nh sau:
K hiu
nguyn
liu
A1001
Gi mua 1
n v
Gi tr hng
nm
90
154
90.000
77.000
% so vi
tng gi tr
nm
38,78
33,18
1550
17
26.350
11,35
350
42,86
15.001
6,46
A1005
1000
12,50
12.500
5,39
A1006
600
14,17
8.520
3,67
A1007
2000
0,60
1.200
0,52
100
8,50
850
0,37
A1009
1200
0,42
504
0,22
A1010
250
0,60
150
0,06
232.057
100
A1002
A1008
% so vi
tng s
loi hng
20
50
100
Lng yu
cu hng
nm
1000
500
Xp loi
134
Trong iu kin hin nay, vic s dng k thut phn tch ABC c thc hin thng
qua h thng qun tr d tr t ng ho bng my tnh. Tuy nhin, trong mt s doanh
nghip cha c iu kin t ng ho qun tr d tr, vic phn tch ABC c thc hin
bng th cng, mc d mt thm thi gian nhng n s em li nhng li ch nht nh.
Ngoi vic da vo gi tr hng nm ca d tr phn nhm, ngi ta cn xt n
cc tiu chun khc nh:
- Nhng thay i v k thut d bo;
- Vn cung ng;
- Cht lng hng d tr;
- Gi c cc loi hng d tr...
Cc tiu chun ny c th lm thay i v tr cc hng d tr. vic phn nhm hng d
tr l c s ra cc chnh sch kim sot ring bit tng loi hng d tr.
Trong cng tc qun tr hng d tr, k thut phn tch ABC c cc tc dng sau:
PT
IT
- Cc ngun vn dng mua hng nhm A cn nhiu hn so vi nhm C, do cn

c s u tin u t thch ng vo qun tr nhm A.
- Cc loi hng nhm A cn c s u tin trong b tr, kim tra, kim sot v hin vt.
Vic thit lp cc bo co chnh xc v nhm A phi c thc hin thng xuyn nhm m
bo kh nng an ton trong sn xut.
- Trong d bo nhu cu d tr chng ta cn p dng cc phng php d bo khc
nhau cho cc nhm hng khc nhau. Nhm A cn c d bo cn thn hn cc nhm khc.
- Nh c k thut phn tch ABC trnh ca nhn vin gi kho tng ln khng
ngng, do h thng xuyn thc hin cc chu k kim tra, kim sot tng nhm hng.
8.3. D TR NG THI IM
8.3.1. Khi nim lng d tr ng thi im
Lng d tr ng thi im l lng d tr ti thiu cn thit gi cho h thng sn

xut hot ng bnh thng. Vi phng thc t chc cung ng v d tr ng thi im,
ngi ta xc nh kh chun xc s lng ca tng loi d tr trong tng thi im m
bo hng c a n ni c nhu cu ng lc, kp thi sao cho hot ng ca bt k ni
no cng c lin tc (Khng sm qu v cng khng mun qu).
t c lng d tr ng thi im, cc nh qun tr sn xut phi tm cch
gim nhng bin i do cc nhn t bn trong v bn ngoi ca qu trnh sn xut gy ra.
8.3.2 Nhng nguyn nhn gy ra s chm tr hoc khng ng lc ca qu trnh cung
ng
C nhiu nguyn nhn gy ra s chm tr hoc cung ng khng ng lc nguyn vt
liu, hng ho. Nhng nguyn nhn y thng l:
135
- Cc nguyn nhn thuc v lao ng, thit b, ngun vt t cung ng: khng m bo
cc yu cu, do c nhng sn phm sn xut ra khng t yu cu v tiu chun, hoc s
lng sn xut ra khng cho l hng phi giao.
- Thit k cng ngh, sn phm khng chnh xc.
- Cc b phn sn xut tin hnh ch to trc khi c bn v k thut hay thit k chi
tit.
- Khng nm chc yu cu ca khch hng.
- Thit lp cc mi quan h gia cc khu khng cht ch.
- H thng cung ng cha m bo ng cc yu cu ca d tr (gy ra mt mt, h
hng)...
Tt c nhng nguyn nhn trn gy ra nhng bin i lm nh hng n lng d tr
trong cc giai on ca qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip.
8.3.3. Mt s bin php nhm gim d tr trong cc giai on
PT
IT
- Gim bt lng d tr ban u: lng nguyn vt liu d tr ban u th hin chc

nng lin kt gia qu trnh sn xut v ngun cung ng. Cc tip cn hu hiu gim bt
lng d tr ban u l tm cch gim bt nhng s thay i trong ngun cung ng v s
lng, cht lng, thi im giao hng.
- Gim bt lng sn phm d dang trn dy chuyn sn xut: Nu gim c chu k
sn xut th s gim c lng d tr ny. Mun lm c iu cn phi kho st k
lng c cu ca chu k sn xut.
- Gim bt dng c, ph tng thay th: Loi d tr ny phc v cho nhu cu duy tr v
bo qun, sa cha my mc thit b. Nhu cu ny tng i kh xc nh mt cch chnh
xc. Dng c, ph tng thay th c d tr nhm m bo 3 yu cu: duy tr, sa cha, thay
th, hot ng ny ch c mt s loi c th tnh chnh xc, cn mt s loi phi dng phng
php d bo.
- Gim thnh phm d tr: thnh phm d tr xut pht t nhu cu ca khch hng
trong tng thi im nht nh. Do , nu chng ta d on chnh xc nhu cu ca khch
hng s lm gim c loi hng d tr ny.
Ngoi ra, t c lng d tr ng thi im, nh qun tr cn tm cch gim bt
cc s c, gim bt s bin i n np bn trong, y l mt cng vic cc k quan trng
trong qun tr sn xut. Vn c bn t c yu cu ng thi im trong sn xut l
sn xut nhng l hng nh theo nhng tiu chun nh trc. Chnh vic gim bt kch
thc cc l hng l mt bin php h tr c bn trong vic gim lng d tr v chi ph
hng d tr.
Khi mc tiu dng khng thay i, th lng d tr trung bnh c xc nh nh sau:
Lng d tr
trung bnh =
Lng d tr ti a + Lng d tr ti thiu

2
136
hay
max
Q
2
min
Mt trong nhng gii php gim n mc thp nht lng d tr l ch chuyn

lng d tr n ni c nhu cu thc s, khng a n ni cha c nhu cu. H thng vn
chuyn nh vy, c ngi Nht gi l h thng Kaban.
8.4. CC M HNH D TR
Khi nghin cu cc m hnh d tr, chng ta cn gii p 2 cu hi trng tm l:
- Lng hng trong mi n hng bao nhiu th chi ph nh nht?
- Khi no th tin hnh t hng?
tr li 2 cu hi trn cho cc trng hp khc nhau, chng ta ln lt kho st 5
m hnh sau:
8.4.1. M hnh lng t hng kinh t c bn (EOQ Basic Economic Oder Quantity
Model)
PT
IT
M hnh EOQ c xut v ng dng t nm 1915, cho n nay n vn c hu

ht cc doanh nghip s dng. K thut kim sot d tr theo m hnh ny rt d p dng.
nhng gi thit quan trng ca m hnh l:
- Nhu cu phi bit trc v khng i
- Phi bit trc khong thi gian k t khi t hng cho ti khi nhn c hng v
thi gian khng i.
- Lng hng trong mi n hng c thc hin trong mt chuyn hng v c
thc hin mt thi im nh trc.
- Ch tnh n 2 loi chi ph l chi ph lu kho v chi ph t hng
- S thiu ht d tr hon ton khng xy ra nu nh n hng c thc hin ng.
Vi nhng gi thit trn y, s biu din m hnh EOQ c th hin trong hnh
8.2.
Khi
lng
hng
Q*
Hnh 8.2 : M hnh EOQ
Thi gian
137
Trong :
Q* - Lng hng ca mt n hng (Lng hng d tr ti a Qmax = Q*)
0 - Mc d tr ti thiu (Qmin = 0)
Q * l lng d tr trung bnh

2
0A = AB = BC l khong thi gian k t khi nhn hng n khi s dng ht hng ca

mt t d tr.
Vi m hnh ny lng d tr s gim theo mt t l khng i v nhu cu khng thay
i theo thi gian.
1. Xc nh cc thng s c bn ca m hnh EOQ
Chi
ph
PT
IT
Mc tiu ca hu ht cc m hnh d tr u nhm ti thiu ho tng chi ph d tr.

Vi gi nh nu ra trn th c hai loi chi ph bin i khi lng d tr thay i. l
chi ph lu kho (Clk) v chi ph t hng (Ch), cn chi ph mua hng (Cmh) th khng thay i.
C th m t mi quan h gia cc loi chi ph bng th trong hnh 8.3.
TC
Clk
Ch
Khi lng d tr
Q*
Hnh 8.3: Cc loi chi ph ca m hnh EOQ

Trong :
- Ch - ng chi ph t hng
- Clk - ng chi ph lu kho
- TC - ng tng chi ph d tr
- Q* - Lng d tr ti u (Lng t hng ti u)
T m hnh trn chng ta c:
TC = Ch + Clk
hay TC =
D
Q
xS
xH
Q
2
138
Trong :
D Nhu cu v hng d tr trong mt giai on
Q Lng hng trong mt n t hng
S Chi ph t mt n hng
H Chi ph lu kho 1 n v d tr trong 1 giai on
Ta s c lng t hng ti u (Q*) khi tng chi ph nh nht. c TC min th
TC ' Q 0
Ta c:
DS H
0
Q
2
2
2 DS
H
Suy ra: Q
Q*
2 DS
H
PT
IT
Vy:
TC '
V d: Mt cng ty chuyn sn xut t, phi dng thp tm vi nhu cu 1000

tm/nm. Chi ph t hng l 100.000 ng/1 n hng. Chi ph lu kho l 5.000
ng/tm/nm. Hy xc nh lng t hng ti u ?
Lng t hng ti u c xc nh nh sau:
2 DS
Q*
2 x1000 x100 . 000

200 (tm)
5000
Nh vy chng ta c th xc nh c n t hng mong mun trong mt nm v

khong cch trung bnh gia hai ln t hng.
S lng n hng mong mun c xc nh nh sau :
O
dd
D
1000
5 (ln t hng/nm)
Q*
200
Khong cch gia hai ln t hng (T) c tnh theo cng thc sau:
S ngy lm vic trong nm (N)
T=
S lng n hng mong mun (O)
Gi s trong nm, cng ty lm vic 300 ngy, th khong cch gia hai ln t hng s
l:
300
60 ngy
5
V tng chi ph d tr c tnh nh sau:

139
TC =
D
Q
xS xH
Q
2
1000
200
x 100 . 000
x 5000 1 . 000 . 000 ng
200
2
2. Xc nh im t hng li (ROP Re Oder Point)

im t hng li:
ROP = dxL
Trong : d l nhu cu tiu dng hng ngy v hng d tr

D
d =
S ngy sn xut trong nm (N)
L Thi gian t khi t hng n khi nhn c hng (thi gian ch hng)
ROP c biu din trong hnh 8.4
Q*
ROP
PT
IT
Lng
hng
Thi gian
Hnh 8.4: M hnh ROP
8.4.2. M hnh lng t hng theo sn xut (POQ -Production Order Quantity model)
M hnh lng t hng theo sn xut c p dng trong trng hp lng hng
c a n mt cch lin tc, hng c tch lu dn cho n khi lng t hng c tp
kt ht. M hnh ny cng c p dng trong trng hp doanh nghip va sn xut va bn
hoc doanh nghip t sn xut ly vt t dng. Trong nhng trng hp ny cn phi quan
tm n mc sn xut hng ngy ca nh sn xut hoc mc cung ng ca nh cung ng.
Trong m hnh POQ, cc tc gi thit k v c bn ging nh m hnh EOQ, im
khc bit duy nht l hng c a n nhiu chuyn.. Bng phng php ging nh EOQ
c th tnh c lng t hng ti u Q*.
Nu ta gi:
Q Sn lng ca n hng
p Mc sn xut (Mc cung ng hng ngy)
140
d Nhu cu s dng hng ngy

t Thi gian sn xut c s lng cho 1 n hng (hoc thi gian cung ng)
H Chi ph lu tr 1 n v hng d tr trong 1 nm
M hnh POQ c biu din trong hnh 8.5.
Lng
hng
Q*
dt
Imax
PT
IT
Thi gian
Hnh 8.5: M hnh POQ
Trong m hnh POQ:

Mc d
tr ti a
Tng s n v hng
cung ng ( sn xut)
trong thi gian t
Tng s n v hng
c s dng trong
thi gian t
Tc l : Imax = pt dt
Mt khc Q = pt, suy ra : t =
Q
p
Thay vo cng thc tnh mc d tr ti a, ta c:
I max p
Q
Q
d
d
Q 1
p
p
p
Chi ph lu kho c xc nh nh sau :
C lk
Q
2
d
1 H
p
141
C h
D
xS
Q
Lng t hng ti u Q* c xc nh theo cng thc sau:
Q*
2 DS
d
H 1
p
8.4.3. M hnh d tr thiu (BOQ Back Order Quantity model)

Trong hai m hnh d tr trn, chng ta khng chp nhn c d tr thiu ht trong
ton b qu trnh d tr. Trong thc t c nhiu trng hp, trong doanh nghip c nh
trc v s thiu ht v nu duy tr thm mt n v d tr th chi ph thit hi cn ln hn gi
tr thu c. Cch tt nht trong trng hp ny l doanh nghip khng nn d tr thm hng
theo quan im hiu qu.
Nu gi:
PT
IT
M hnh BOQ c xy dng trn c s gi nh rng doanh nghip ch nh d tr

thiu ht v xc nh c chi ph thiu ht do vic li mt n v d tr ti ni cung ng
hng nm. Ngoi ra, chng ta cn gi nh rng doanh thu khng b suy gim v s d tr
thiu ht ny. Nh vy, m hnh ny ging vi cc m hnh trc y, duy ch thm mt yu
t b sung l chi ph cho mt n v hng li ni cung ng hng nm.
Q Sn lng ca 1 n hng;
B Chi ph cho mt n v hng li ni cung ng hng nm;

b Lng hng cn li sau khi tr i lng thiu ht c ch nh.
S ca m hnh BOQ th hin trong hnh 8.6
Lng
d tr
Q*
b*
Q* - b*
t1
Thi gian
t2
T
142
Hnh 8.6: M hnh BOQ
Tng chi ph d tr trong trng hp ny gm 3 loi l:

- Chi ph t hng
- Chi ph lu kho
- Chi ph cho lng hng li
TC
D
b2
(Q b ) 2
xS
xH
xB
Q
2Q
2Q
Chng ta c th p dng my tnh tm ra Q* v b* cng nh (Q* - b*) nh sau:
PT
IT
Q*
2 DS
B
x
H
BH
b*
2 DS H B
x
H
B
B
H
B
Q * b* Q * Q *
Q * 1
Q*
B H
B H
B H
8.4.4. M hnh khu tr theo s lng (QDM Quantity Discount Model)

tng doanh s bn hng, nhiu doanh nghip a ra chnh sch gim gi khi s
lng mua cao ln. Chnh sch bn hng nh vy c gi l bn hng khu tr theo lng
mua. Nu chng ta mua vi s lng ln s c hng gi thp. Nhng d tr s tng ln v
do , chi ph lu kho s tng. Xt v mc chi ph t hng th lng t hng s tng ln, s
dn n chi ph t hng gim i. Mc tiu t ra l chn t hng sao cho tng chi ph v
hng d tr hng nm l b nht. Trng hp ny ta p dng m hnh khu tr theo s lng
QDM. Tng chi ph v hng d tr c tnh theo cng thc sau:
C Pr xD
D
Q
xS xH
Q
2
Trong : Pr x D l chi ph mua hng

xc nh c lng hng ti u trong 1 n hng ta thc hin 4 bc sau:
Bc 1: Xc nh lng hng ti u Q* mc gi i theo cng thc:
Q*i=
2 DS
H
i
2 DS
I . Pr
Trong :
I
- % chi ph lu kho tnh theo gi mua;

143
Pri - Gi mua mt n v hng d tr mc i;

i
- Cc mc gi
Bc 2: Xc nh lng hng iu chnh Q** theo mi mc khu tr khc nhau.

mi mc khu tr, nu lng hng tnh bc 1 thp khng iu kin hng mc
gi khu tr, chng ta iu chnh lng hng ln n mc ti thiu c hng gi khu
tr.
Bc 3: S dng cng thc tnh tng chi ph v hng d tr nu trn tnh tng chi
ph cho cc lng hng c xc nh bc 2.
Bc 4: Chn Q** no c tng chi ph v hng d tr thp nht xc nh bc 3.
chnh l lng hng ti u ca n hng.
8.4.5. ng dng m hnh phn tch bin xc nh lng d tr ti u
Ni dung ca m hnh ny l kho st li nhun bin trong mi quan h tng quan
vi tn tht cn bin.
PT
IT
Nguyn tc ch yu ca m hnh ny l mt mc d tr nh trc, chng ta ch

tng thm mt n v d tr nu li nhun cn bin ln hn hoc bng tn tht cn bin. Gi
li nhun cn bin tnh cho mt n v d tr l MP (Marginal Profit) v thit hi cn bin
tnh cho mt n v d tr l ML (Marginal Loss); gi P l xc sut bn c v do (1 P)
l sc xut khng bn c.
Li nhun cn bin mong i c tnh bng cch ly xc sut P nhn vi li nhun
cn bin P x MP.
Tn tht cn bin c tnh tng t bng cch ly xc sut khng bn c nhn vi
tn tht cn bin (1 P)ML.
Nguyn tc nu trn c th hin bng bt phng trnh sau:
P x MP (1 P) x ML
Suy ra (P)x (MP) ML (P) x (ML)

P x (MP + ML) ML
P
ML
MP ML
T biu thc cui cng ny, ta c th a ra chnh sch d tr: ch d tr thm mt

n v nu xc sut bn c cao hn hoc bng t s gia thit hi cn bin v tng li
nhun cn bin vi thit hi cn bin.
CU HI V BI TP
1. Vai tr ca qun tr hng d tr? cc chi ph lin quan n hng d tr?
2. Trnh by k thut phn tch ABC trong phn loi hng d tr?
3. Trnh by cc bin php m bo d tr ng thi im ?
144
4. Mt cng ty bn bun cc mi khoan tc cao c nhu cu hng nm 20.000 mi

khoan, chi ph lu kho H = 20.000 ng/ci, chi ph t hng 150.000 ng/1 ln t hng, chi
ph cho mt n v hng li ni cung ng B = 100.000 ng/ci/nm. Lng t hng kinh
t nht l bao nhiu?
5. Nh qun tr iu hnh ca mt siu th in my ang xy ng phng n t
hng d tr cho mt hng catset ca Nht. Theo thng tin ca siu th, mi nm siu th c
nhu cu 4.000 chic. Chi ph mua hng mt chic bnh qun 90$. Chi ph nm gi mt n v
d tr trong 1 nm chim 10% gi mua. Chi ph cho vic t mt n hng l 25$. Thi gian
k t khi gi n hng n khi nhn c hng ti siu th l 4 ngy. Gi s mi nm c 40
tun lm vic v mi tun c 5 ngy lm vic. yu cu:
a. Xc nh lng catset ti u t cho 1 n hng kinh t?
b. S n hng kinh t ti u trong nm m ca hng phi t?
c. im t hng li?
d. di ca mt n hng (tnh theo ngy lm vic)?
e. tng chi ph hng nm cho vic qun tr d tr?
PT
IT
f. Tng chi ph hng nm cho vic qun tr d tr v mua hng?

5. Mt chi nhnh bo hnh sn phm in t d kin nhu cu chi tit A l 12.000 n
v trong 6 thng. Gi mua 1 chi tit l 20.000ng. Chi ph c hi vn l 15%/nm. Chi ph
bo qun mi chi tit/thng khong 0,5% chi ph mua sm. Chi ph t mt n hng l
2.000.000 ng. Thi gian t hng l 10 ngy. S ngy lm vic trong k l 150 ngy.
a. Tnh quy m t hng hiu qu v tng chi ph d tr vi mc tn kho ti thiu
bng 0 v 100? V biu tn kho.
b. Tnh tng chi ph d tr vi mc tn kho t hng li bng 1,5 ln nhu cu bnh
qun trong k t hng. V biu tn kho.
6. Cng ty vt t X lun hy vng cung cp hng ha kp thi sn sng cho khch hng,
nhng thc t rt kh thc hin c. Tuy vy, cc khch hng ca Cng ty li lun chp
nhn t n hng nhn sau, mi khi cng ty ht d tr. Cng ty c lng thit hi cho
vic thiu ht hng d tr l 45.000ng/sn phm. Nhu cu hng nm ca cng ty l 30.000
sn phm. Chi ph t hng 340.000 ng/n hng. Chi ph ph tn kho 20.000 ng/sp mi
nm. Hin nay cng ty ang t hng theo m hnh EOQ v im im t hng li l 200,
thi gian n hng l 5 ngy. S ngy lm vic trong nm l 300.
a. Cho kin nhn xt v vic cng ty p dng m hnh EOQ trong trng hp ny.
Mc tn kho t hng li nh vy c hp l khng? Ti sao?
b. Xy dng m hnh tn kho hp l? V th chu k tn kho.
7. Nhu cu tiu th sn phm ca cng ty Y c tnh l 800sp/thng. Hin c hai nh
cung cp ang cho gi nh sau:
Nh cung cp A
Nh cung cp B
145
S lng
Gi, ng
S lng
Gi, ng
1-199
240.000
1-149
241.000
200-499
232.000
150-349
234.000
500
230.000
350
231.000
Chi ph mi ln t hng l 9.000.000 ng, chi ph c hi vn l 14%/nm. Cng ty

nn chn nh cung cp no v t hng vi s lng bao nhiu?
8. Cng ty A d bo nhu cu d tr hng ho X cho nm ti nh sau: 4200 n v cho
6 thng u nm v 6900 n v cho 6 thng cui nm. Chi ph tn kho c tnh l 800/n
v/thng v chi ph mi ln t hng l 800.000 .
a. Gi s nhu cu u trong khong thi gian 6 thng. Yu cu xc nh quy m t
hng hiu qu cho mi thi k.
PT
IT
b. Gi s nh cung cp s gim chi ph cho mi n hng l 100.000, nu s lng

mua mi ln l bi s ca 500 n v, cng ty nn t hng vi s lng bao nhiu?
146
CHNG 9: HOCH NH NHU CU NGUYN VT LIU

9.1 BN CHT V YU CU CA HOCH NH NHU CU NGUYN VT LIU
(MRPMATERIALS REQUIREMENTS PLANNING)
9.1.1 Khi nim MRP
Mi doanh nghip sn xut kinh doanh nhiu loi sn phm khc nhau v ngy cng
c xu th a dng ho cc sn phm ca mnh. sn xut cc sn phm khc nhau i hi
cc nguyn vt liu khc nhau v s lng, chng loi v cht lng. Ngoi ra nhu cu s
dng nguyn vt liu cng thng xuyn thay i theo thi gian. Do vy, danh mc cc loi
vt t, nguyn liu ca doanh nghip rt nhiu v v cng phc tp, i hi phi cp nht
thng xuyn. Qun l tt ngun vt t, nguyn liu ny gp phn quan trng m bo cho
sn xut din ra nhp nhng, tho mn tt nhu cu ca khch hng, ng thi l bin php
quan trng gim chi ph sn xut v h gi thnh sn phm.
PT
IT
m bo yu cu nng cao hiu qu hot ng sn xut kinh doanh, gim thiu chi
ph d tr trong qu trnh sn xut, cung cp cc loi nguyn vt liu, linh kin ng thi
im khi c nhu cu, ngi ta dng phng php hoch nh nhu cu nguyn vt liu. Hoch
nh nhu cu nguyn vt liu l mt ni dung c bn ca qun tr sn xut c xy dng trn
c s tr gip ca k thut my tnh c pht hin v a vo s dng ln u tin M vo
nhng nm 70.
MRP l h thng hoch nh v xy dng lch trnh v nhng nhu cu nguyn liu,
linh kin cn thit cho sn xut trong tng giai on, da trn vic phn chia nhu cu nguyn
vt liu thnh nhu cu c lp v nhu cu ph thuc. N c thit k nhm tr li cc cu
hi:
- Doanh nghip cn nhng loi nguyn vt liu g?
- Cn bao nhiu?
- Khi no cn v trong khong thi gian no?
- Khi no cn pht n hng b sung hoc lnh sn xut?

- Khi no nhn c hng?
Kt qu thu c l h thng k hoch chi tit v cc loi nguyn vt liu, chi tit, b
phn vi thi gian biu c th nhm cung ng ng thi im cn thit. H thng k hoch
ny thng xuyn c cp nht nhng d liu cn thit cho thch hp vi tnh hnh sn xut
kinh doanh ca doanh nghip v s bin ng ca mi trng bn ngoi.
9.1.2 Mc tiu ca MRP
- Gim thiu lng d tr nguyn vt liu
- Gim thi gian sn xut v thi gian cung ng. MRP xc nh mc d tr hp l
ng thi im, gim thi gian ch i v nhng tr ngi cho sn xut.
- To s tho mn v nim tin tng cho khch hng
146
- To iu kin cho cc b phn phi hp cht ch, thng nht vi nhau, pht huy tng
hp kh nng sn xut ca doanh nghip.
- Tng hiu qu hot ng sn xut kinh doanh.
9.1.3 Cc yu cu i vi hoch nh nhu cu nguyn vt liu
- C h thng my tnh v chng trnh phn mm tnh ton v lu tr thng tin;
- Chun b i ng cn b qun l c kh nng v trnh v s dng my tnh v
nhng kin thc c bn trong xy dng MRP;
- m bo chnh xc v lin tc cp nht thng tin mi v lch trnh sn xut, ho n
nguyn vt liu, h s d tr nguyn vt liu;
- m bo y v lu tr h s, d liu cn thit.
9.2 XY DNG H THNG HOCH NH NHU CU NGUYN VT LIU
9.2.1 Nhng yu t c bn ca h thng MRP
PT
IT
Trong iu kin hin nay, hu ht h thng hoch nh nhu cu nguyn vt liu u

c x l v tnh ton bng h thng my tnh in t, cho nn vic phn tch h thng nhu
cu vt liu tr nn d dng.
Ton b qu trnh hoch nh nhu cu nguyn vt liu c th biu din bng s sau:
u vo
n hng
D bo
Thit k
s thay i
Qu trnh x l
Lch trnh
sn xut
H s ho
n nguyn
vt liu
Chng trnh
my tnh
MRP
u ra
Nhng thay i
Lch t hng
theo k hoch
Xo b n hng
Bo co nhu cu
NVL hng ngy
Bo co v
k hoch
Tip nhn
Rt ra
H s
nguyn vt
liu d tr
Bo co n
hng thc hin
Cc nghip v
d tr
Hnh 9.1: H thng hoch nh nhu cu nguyn vt liu

147
thc hin qu trnh hoch nh nhu cu nguyn vt liu cn bit mt lot cc yu t

u vo ch yu nh:
- S lng nhu cu sn phm d bo;
- S lng n t hng;
- Mc sn xut v d tr;
- Cu trc ca sn phm;
- Danh mc nguyn vt liu, chi tit, b phn;
- Thi im sn xut;
- Thi hn cung ng hoc thi gian gia cng;
- D tr hin c v k hoch;
- Mc ph phm cho php.
Cc thng tin ny c thu thp phn loi v x l bng chng trnh my tnh.
Chng c thu thp t cc ti liu v:
PT
IT
- Lch trnh sn xut;

- Bng danh mc nguyn vt liu;
- H s d tr nguyn vt liu.
Cc yu t u ra chnh l kt qu ca MRP, cn tr li c cc vn c bn sau:

- Cn t hng hoc sn xut nhng loi linh kin, ph tng no?
- S lng bao nhiu?
- Thi gian khi no?
Cc thng tin ny c th hin trong cc ti liu nh lnh pht n t hng k

hoch, lnh sn xut nu t gia cng; bo co v d tr.
9.2.1 Trnh t hoch nh nhu cu nguyn vt liu
MRP xc nh mi lin h gia lch trnh sn xut, n t hng, lng tip nhn v
nhu cu sn phm. Mi quan h ny c phn tch trong khong thi gian t khi mt sn
phm c a vo phn xng cho ti khi ri phn xng chuyn sang b phn khc.
xut xng mt sn phm trong mt ngy n nh no , cn phi sn xut cc chi tit,
b phn hoc mua nguyn vt liu, linh kin bn ngoi trc mt thi hn nht nh. Qu
trnh xc nh MRP c tin hnh theo cc bc sau:
Bc 1: Phn tch kt cu sn phm
Phng php hoch nh nhu cu nguyn vt liu c tin hnh da trn vic phn
loi nhu cu thnh nhu cu c lp v nhu cu ph thuc.
Nhu cu c lp l nhu cu v sn phm cui cng v cc chi tit, linh kin, ph tng
dng thay th.. Nhu cu c lp c xc nh bng cc phng php d bo mc tiu th
sn phm hoc bng cc n hng.
148
Nhu cu ph thuc l nhng nhu cu c to ra t cc nhu cu c lp. l nhng

b phn, chi tit, nguyn vt liu dng trong qu trnh sn xut nhm to ra sn phm cui
cng. Nhu cu ny c xc nh bng phng php tnh ton thng qua phn tch cu trc
sn phm cui cng, nhu cu d bo, n t hng, k hoch d tr v lch trnh sn xut.
tnh ton nhu cu ph thuc, cn tin hnh phn tch cu trc sn phm. Cch phn
tch dng trong MRP l kt cu hnh cy ca sn phm. Mi hng mc trong kt cu hnh cy
tng ng vi tng chi tit b phn cu thnh sn phm. Chng c biu din di dng cp
bc t trn xung theo trnh t sn xut v lp rp sn phm.
Kt qu phn tch s kt cu sn phm cn phn nh c s lng cc chi tit v
thi gian thc hin.
Trong s kt cu sn phm, sn phm hon chnh c ghi cp 0 trn nh ca
cy. Sau l nhng b phn cn thit lp rp thnh sn phm hon chnh cp 1. Tip
theo mi b phn ny li c cu to t nhng chi tit khc v cc chi tit ny c biu
din bc cp 2. C nh vy tip din hnh thnh cy cu trc sn phm.
Cp 0
Cp 2
Cp 3
PT
IT
Cp 1
b (2)
d (2)
e (3)
c (3)
e (1)
f (2)
g (1)
d (2)
Hnh 9.2: S kt cu sn phm
Khi phn tch c th gp trng hp mt b phn, chi tit c mt nhiu cp trong kt

cu ca sn phm. Trong trng hp nh vy, ta p dng nguyn tc h cp thp nht. Theo
nguyn tc ny tt c cc b phn, chi tit c chuyn v cp thp nht. Nh tit kim
c thi gian v to ra s d dng trong tnh ton. N cho php ch cn tnh nhu cu ca b
phn, chi tit mt ln v xc nh mc d tr i vi chi tit, b phn cn sm nht ch
khng phi vi sn phm cui cng cp cao nht.
Bc 2: Tnh tng nhu cu
Tng nhu cu l tng s lng d kin i vi mt loi chi tit hoc nguyn vt liu
trong tng giai on m khng tnh n d tr hin c hoc lng s tip nhn c. Tng
nhu cu hng mc cp 0 ly lch trnh sn xut. i vi hng mc cp thp hn, tng nhu
cu c tnh trc tip t s lng pht n hng ca hng mc cp cao hn ngay trc n.
l nhu cu pht sinh do nhu cu thc t v mt b phn hp thnh no i hi. Tng
nhu cu ca cc b phn, chi tit bng s lng t hng theo k hoch ca cc b phn trung
gian trc nhn vi h s nhn nu c.
149
Bc 3: Tnh nhu cu thc

Nhu cu thc l tng s lng nguyn liu, chi tit cn thit b sung trong tng giai
on, c tnh nh sau:
Nhu cu thc = Tng nhu cu - D tr hin c + D tr an ton
n hng pht ra theo k hoch l tng khi lng d kin k hoch t hng trong
tng giai on.
Lnh ngh phn nh s lng cn cung cp hay sn xut tho mn nhu cu thc.
Lnh ngh c th l n t hng i vi cc chi tit, b phn mua ngoi v l lnh sn
xut nu chng c sn xut ti doanh nghip. Khi lng hng ho v thi gian ca lnh
ngh c xc nh trong n hng k hoch. Tu theo chnh sch t hng c th t theo l
hoc theo kch c.
Bc 4: Xc nh thi gian pht n t hng hoc lnh sn xut
Chi tit
Thi gian
(tun)
PT
IT
cung cp hoc sn xut nguyn vt liu, chi tit cn tn thi gian cho ch i,
chun b, bc d, vn chuyn, sp xp, hoc sn xut. l thi gian phn phi hay thi gian
cung cp, sn xut ca mi b phn. Do , t thi im cn c sn phm p ng nhu cu
khc hng s phi tnh ngc li xc nh khong thi gian cn thit cho tng chi tit b
phn. Thi gian phi t hng hoc t sn xut c tnh bng cch ly thi im cn c tr
i khong thi gian cung ng hoc sn xut cn thit cung cp ng lng hng yu
cu. Chng hn, theo v d trn, thi gian cn thit cung cp hoc sn xut cc chi tit b
phn c cho nh sau:
b
Cn c vo bng trn lp s cu trc sn phm theo thi gian:

Tun 1
Tun 2
Tun 3
Tun 4
1 tun
Tun 5
Tun 6
2 tun
2 tun
Tun 7
a
e
1 tun
1 tun
2 tun
g
1 tun
c
3tun
Hnh 9.3: Cu trc sn phm theo thi gian
150
Kt qu ca qu trnh hoch nh nhu cu nguyn vt liu, linh kin c th hin

trong biu k hoch c dng sau:
Hng mc
Tun
Tng nhu cu
Lng tip nhn theo tin
D tr sn c
Nhu cu thc
Lng tip nhn n t hng theo k
hoch
Lng n hng pht ra theo k hoch
9.3 PHNG PHP XC NH KCH C L HNG

9.3.1 Phng php a hng theo l ng vi nhu cu
PT
IT
Theo phng php ny lng nguyn vt liu s c a n s dng ngay ng

vi nhu cu trong tng thi k. Phng php ny thch hp i vi nhng l hng kch c
nh, t thng xuyn, lng d tr cung cp ng lc thp v khng tn chi ph lu kho.
Tuy nhin, i vi cc doanh nghip sn xut nhiu loi sn phm hoc sn phm c cu trc
phc tp gm rt nhiu chi tit b phn th cn qu nhiu l t hng v khng thch hp vi
nhng phng tin chuyn ch c tiu chun ho.
9.3.2 Phng php t hng c nh theo mt s giai on
gim s ln t hng v n gin hn trong theo di, ghi chp nguyn vt liu d
tr, ngi ta c th dng phng php ghp nhm cc nhu cu thc t ca mt s c nh cc
giai on vo mt n hng hnh thnh mt chu k t hng. Chng hn, mun cung cp 2
giai on 1 ln th ly tng nhu cu thc ca 2 ln lin tip. Thi im cn c hng s bng
thi im cn c hng ca thi k u tin tr i chu k sn xut hoc cung ng. Phng
php ny n gin nhng li kh khn l khi lng ca n hng rt khc bit nhau. Bi
vy, c c l hp l hn ngi ta p dng bin dng ca n theo hm cc giai on khng
c nh theo phng php th ng sai.
9.3.3 Phng php cn i cc giai on b phn
Phng php cn i cc giai on b phn l mt phng php tip cn rt nng
ng v hu hiu trong vic tm ra c l hng c chi ph thp nht (gm chi ph t hng
v chi ph lu kho). Phng php ny nhm mc ch xc nh c kch c l hng m
chi ph t hng bng chi ph lu kho. V mt kinh t c l ti u c tnh theo cng thc
sau:
EPP =
Chi ph t hng
Chi ph lu kho 1 n v hng trong 1 giai on
151
Phng php ny to ra s linh hot trong vic hnh thnh n t hng m vn m

bo gim thiu c chi ph d tr. Tuy nhin, trong thc t kh tm c kch c l hng m
ti chi ph t hng bng chi ph lu kho, cho nn s chp nhn la chn kch c gn nht
vi kch c ti u va tnh c.
V d: S liu v nhu cu nguyn vt liu thc t c cho trong bng. Yu cu dng
phng php cn i cc giai on b phn xc nh c l hng. Bit chi ph cho mi ln
t hng l 1.000.000 ng v chi ph lu kho 1 n v hng trong tun l 5.000 ng, lng
tn kho u k l 50 n v hng.
Tun
Tng
Nhu cu thc
50
80
55
90
10
60
120
80
545
C l hng ti u v mt l thuyt c xc nh nh sau:

1.000.00
5.000
PT
IT
EPP =
Tip theo ta xc lp cc n hng v tnh chi ph thc t.
n v tnh: n v hng
Tun
Nhu cu thc
Lng n hng
tip nhn
Lng lu kho
Tng
50
80
55
90
10
60
120
80
545
185
160
200
545
135
55
70
60
80
Tng chi ph c xc nh nh sau:

TC = Dh + Clk = 1000.000x3 + (135+55+70+60+80)x5.000 = 5.000.000 ng
9.3.4. Phng php xc nh c l hng theo m hnh EOQ
Trong mt s trng hp c th xc nh c l hng theo m hnh kinh in l lng
t hng kinh t c bn (EOQ) c trnh by trong chng Qun tr hng d tr.. Phng
php ny cho chi ph ti u nu nh nguyn vt liu tng i ng nht. Tuy nhin, trong
nhng trng hp nhu cu ph thuc cc cp ca cu trc sn phm qu nhiu loi li chnh
lch nhau ln th p dng m hnh ny s bt li.
9.4 M BO S THCH NG CA H THNG MRP VI NHNG THAY I
CA MI TRNG
9.4.1. S cn thit phi m bo MRP thch ng vi mi trng
152
lp MRP cn nhiu thng tin t mi trng bn ngoi v ni b doanh nghip.

MRP ch pht huy tc dng khi nhng thng tin u vo chnh xc, phn nh ng tnh hnh
thc t ca mi trng kinh doanh bn ngoi v bn trong doanh nghip. Bt k s thay i
nh no cng s lm cho MRP khng cn chnh xc. Do vy MRP i hi phi thng xuyn
cp nht thng tin.
Nhng thay i ch yu ca mi trng dn n thay i kh nng ng dng thc t
ca MRP gm:
- Nhu cu thng xuyn thay i lm cho nhng s liu d bo tng lai phi c
iu chnh v cp nht;
- n t hng t pha khch hng cng thng xuyn c b sung hoc hu b;
- S ci tin, thay i mu m sn phm tho mn nhu cu ngy cng cao v cht
lng dn n s thay i v cc chi tit b phn s dng v lng d tr;
- Nhng trc trc trong h thng sn xut nh h hng my mc thit b, thay i tin
sn xut v thi hn giao hng cng lm thay i k hoch nhu cu nguyn vt liu.
PT
IT
- Bn thn h thng MRP c kh nng hoch nh li mt cch nhanh chng, chnh

xc khi c nhng thay i xy ra nh s dng h thng my tnh x l thng tin v nhng
k thut ring bit mang tnh chuyn mn cao.
Do , h thng MRP cn c cp nht cc thng tin mi ng thi cng phi m
bo s n nh tng i cc hot ng sn xut trong mi trng lun bin ng.
9.4.2. Cc k thut m bo MRP thch ng vi nhng thay i ca mi trng
1. Pht hin tm hiu nguyn nhn
K hoch nguyn vt liu c th b ph v do rt nhiu nguyn nhn khc nhau. Gia

cc cp trong cu trc ca sn phm c mi qua h p ng tho mn nhu cu v nguyn vt
liu, chi tit rt cht ch c v s lng v thi gian cung cp. S thay i ca mt loi
nguyn vt liu, b phn mt cp c th dn ti ph v cc hp ng cung cp sn phm. V
vy vic tm kim, pht hin cc b phn gc gy ra s ph v iu chnh kp thi l
mt trong nhng bin php m bo cho h thng MRP thch ng vi nhng thay i ca mi
trng. Ngi ta nghin cu, xem xt mi quan h tng cp gia cc b phn v tnh trng v
mt thi gian trong cu trc sn phm, pht hin nhng b phn nhy cm nht, d xy ra
thay i ch ng d kin trc v c nhng bin php phng nga, iu chnh b sung
lm cho h thng MRP lun hot ng tt.
2. Hch ton theo chu k
l vic tnh ton lng d tr sn c trong nhng khong thi gian thng k
thy c lng d tr trong MRP. Hch ton trong chu k m bo rng d tr sn c tng
ng vi lng d tr ghi trong MRP. Nh c hch ton chu k, cc b phn c hch ton
bao gm vic loi tr ph phm ti mi giai on sn xut v bo qun trn c s thng k.
Do MRP c cp nht hng tun, hng ngy phn nh c nhng tnh ton d tr thc
t. Thng tin cp nht cho bit c s thiu ht hoc d tha ca tng loi b phn, nh
iu chnh c k hoch tin sn xut cho thch hp. Nh vic tnh ton v nm chnh xc
153
h s d tr trong qu trnh MRP s gp phn m bo thc hin ng tin sn xut, phn

phi v khai thc s dng c hiu qu hn my mc thit b v lao ng.
3. Cp nht thng tin
Cc thay i v thit k sn phm s dn n nhng thay i trong lch trnh sn xut,
h s d tr hoc kt cu sn phm. Nhng thay i cn phi cp nht kp thi vo MRP.
C hai cch tip cn l cp nht thng k (h thng ti to) v cp nht lin tc, chng khc
nhau tn s cp nht, i mi thng tin.
Phng php cp nht thng k x l li ton b cc thng tin v ti to li ton b
MRP t thi k u cho n thi k cu cng. N thu thp v x l tt c nhng thay i xy
ra trong mt khong thi gian v thng xuyn i mi h thng. Nhng thng tin c
s dng iu chnh k hoch sn xut. Phng php ny rt ph hp vi nhng doanh
nghip c k hoch sn xut tng i n nh, c u im l chi ph nh v c th nhng
nguyn nhn gy ra s thay i trong cng mt thi k t trit tiu ln nhau khng mt sc
lc v thi gian thay i h thng.
PT
IT
Phng php cp nht lin tc ch x l li nhng b phn ca k hoch lp trc

tip b nh hng bi nhng thay i v thng tin. Phng php ny ch ch n nhng yu
t lm thay i gy ri lon cho h thng hoch nh nhu cu v sn xut cn nhng yu t
khc c cho l th yu. Do cn tp hp, nh gi, phn loi thng tin theo mc tc
ng v tnh ph bin ca chng. K hoch sn xut c s c thay i ph hp vi
nhng thay i xy ra. Khi c mt thay i xy ra n c thng bo v s dng ngay
hon thin h thng. Phng php cp nht lin tc ph hp vi nhng doanh nghip c k
hoch sn xut thay i thng xuyn, u im ch yu l lin tc c c nhng thng tin
thay i h thng, nhng c nhc im l chi ph cao v c rt nhiu nhng thay i nh
khng dn n lm thay i h thng.
4. Thit lp khong thi gian bo v
Thc cht l xc nh mt khong thi gian phi gi n nh khng c s thay i

MRP, nhm n nh h thng hoch nh nhu cu nguyn, vt liu. S n nh ca h thng
MRP thu c nh c khong thi gian bo v. Chng hn doanh nghip xc nh trong
khong thi gian 4 tun, 8 tun khng c s thay i. y c th coi nh nhng hng ro
chn v mt thi gian m bo sn xut n nh. Sau khong thi gian mi cho php c
s thay i trong h thng MRP. Trong khong thi gian ny, khi c s thay i mt loi
hng no s dng nhng b phn c sn v nh k hoch sn xut khng thay i. Tuy
nhin nhng thay i nh vn c th xy ra. Thi gian bo v c a vo trong h thng
MRP v l thi gian thc hin ngn nht t khi a nguyn liu th vo n khi sn xut b
phn hoc chi tit cui cng. N c tnh bng thi gian cung cp hay sn xut di nht ca
tng cp trong cu trc sn phm cng vi thi gian di nht cung cp nguyn, vt liu.
CU HI V BI TP
1. Trnh by bn cht ca hoch nh nhu cu nguyn vt liu
2. Trnh by cu trc h thng hoch nh nhu cu nguyn vt liu
154
3. Trnh t cc bc xy dng MRP?

4. Cc phng php xc nh kch c l hng?
5. S cn thit v cc k thut nhm m bo s thch ng ca h thng MRP vi
nhng thay i ca mi trng?
6. Bit nhu cu linh kin 1840 nh sau:
Tun th
n t hng
1440
360
Bit chi ph t hng l 100.000 ng/ln, chi ph lu tr 100/1v/1tun. Theo anh

ch nn t hng theo l hay t 1 ln vo tun th 2?
7. Bng MRP tnh cho linh kin 1840 nh sau:
Tun th
n t hng
400
1200
800
360
500
1000
Bit chi ph t hng l 100.000 ng/ln, chi ph lu tr 100/1v/1tun.
PT
IT
yu cu nh gi cc phng n t hng sau:

- Cung cp theo l
- EOQ
- PPQ
155
CHNG 10: IU SN XUT TRONG DOANH NGHIP

10.1 BN CHT V VAI TR CA IU SN XUT
10.1.1 Bn cht ca iu sn xut trong doanh nghip
iu sn xut l khu t chc, ch o trin khai h thng t chc sn xut c
thit k, nhm bin cc mc tiu d kin v k hoch sn xut sn phm hoc dch v thnh
hin thc. V vy, kt qu ca iu sn xut ph thuc rt ln vo cht lng ca hot
ng thit k v hoch nh h thng sn xut, c bit l cc khu nh d bo, thit k sn
phm, la chn v thit k qu trnh, o to cng nhn.
PT
IT
Bn cht ca iu sn xut l ton b cc hot ng xy dng lch trnh sn xut,

iu phi, phn giao cng vic cho tng ngi, tng nhm ngi, tng my v sp xp th t
cc cng vic tng ni lm vic nhm m bo hon thnh ng tin xc nh trong
lch trnh sn xut trn c s s dng c hiu qu kh nng sn xut hin c ca doanh
nghip. iu sn xut phi gii quyt tng hp cc mc tiu tri ngc nhau nh gim
thiu thi gian ch i ca khch hng, chi ph d tr, thi gian sn xut, ng thi vi s
dng c hiu qu cc ngun lc hin c ca doanh nghip.
Nhim v ch yu ca iu sn xut l la chn phng n t chc, trin khai k
hoch sn xut ra nhm khai thc, s dng tt nht kh nng sn xut hin c ca doanh
nghip ; gim thiu thi gian ch i v ch ca lao ng, my mc thit b v lng d tr
trn c s p ng y , kp thi nhu cu v sn phm v dch v vi chi ph thp.
Qu trnh iu sn xut bao gm cc ni dung ch yu sau :
- Xy dng lch trnh sn xut, bao gm cc cng vic ch yu l xc nh s lng v

khi lng cng vic, tng thi gian phi hon thnh tt c cc cng vic, thi im bt u
v kt thc ca tng cng vic, cng nh th t thc hin cc cng vic.
- D tnh s lng my mc thit b, nguyn liu v lao ng cn thit hon thnh
khi lng sn phm hoc cc cng vic a ra trong lch trnh sn xut.
- iu phi, phn giao cng vic v thi gian phi hon thnh trong nhng khong
thi gian nht nh cho tng b phn, tng ngi tng my...
- Sp xp th t cc cng vic trn cc my v ni lm vic nhm gim thiu thi gian
ngng my v ch i trong qu trnh ch bin sn phm.
- Theo di, pht hin nhng bin ng ngoi d kin c nguy c dn n khng hon
thnh lch trnh sn xut hoc nhng hot ng lng ph lm tng chi ph, y gi thnh sn
phm ln cao, t xut nhng bin php iu chnh kp thi.
10.1.2 c im ca iu sn xut trong cc h thng sn xut khc nhau
Khi t chc, trin khai iu sn xut, cn tnh ti cc nhn t khc nhau. mt trong
nhng nhn t c tm quan trng hng u l loi qu trnh sn xut. Cch thc b tr sn xut
v dy chuyn cng ngh trong phn xng l nhn t tc ng lnnht, mnh m nht chi
phi cng tc iu sn xut.
156
H thng sn xut khi lng ln v lin tc l h thng sn xut mang tnh dng
chy, cn i ca ton b dy chuyn nhm s dng tt nht kh nng v my mc thit b,
lao ng v vt liu. Trong qu trnh xy dng lch trnh sn xut, phi cn nhc, phn tch k
mi quan h cht ch lin hon gia nguyn liu, lao ng, qu trnh, u ra v tiu th.
iu hnh h thng sn xut ny mt cch c hiu qu, cn phn tch nh gi thn trng cc
yu t sau :
- Thit k sn phm v quy trnh cng ngh
- Hot ng bo dng v sa cha;
- Nhng vn nh hng n cht lng;
- Tnh tin cy v ng hn ca h thng cung ng;
- Chi ph v kh nng sn xut ca dy chuyn sn xut.
PT
IT
Trong h thng sn xut gin on, do c im sn xut nhiu chng loi, khi lng
sn xut nh, cc cng vic ti ni lm vic thng xuyn thay i nn cng tc iu s
kh khn v phc tp hn. Ni dung ch yu ca qu trnh iu sn xut ny tp trung vo
xy dng, ch o thc hin lch trnh sn xut, phn giao cng vic cho ni lm vic, ngi
lao ng v my. Mi hot ng ny i hi phi cn nhc ti nhng yu t ring bit mang
tnh c th. Chng hn, khi xy dng lch trnh sn xut, cn ch ti nhng vn nh:
- ln ca lot sn xut;
- Thi gian thc hin tng cng vic;

- Th t ca cng vic;
- phn b cng vic gia cc ni lm vic
Vic sp xp, phn giao cng vic cho ni lm vic, my hoc ngi lao ng cn tnh
ti cc yu t nh:
- c im, tnh cht ca cng vic;
- Nhng i hi v cng ngh;
- Cng dng, tnh nng ca my mc thit b v dy chuyn cng ngh;

- Trnh v kh nng ca cng nhn.
10.1.3 Lp lch trnh sn xut
Cc k hoch tng hp v tc nghip cho thy khi lng v thi gian cn thit sn
xut sn phm hoc nhm sn phm theo thng nhng cha ni ln lch sn xut c th cho
nhng khong thi gian ngn hn. Vic xc nh khi no cn sn xut v sn xut bao nhiu
trong tng tun c ngha rt ln, gip cho cng tc chun b y kp thi cc ngun lc
d tr ng theo yu cu ca sn xut, vi chi ph nh nht. Chi ph mua d tr ti nhng thi
im c nhu cu. Vic xy dng lch trnh sn xut theo tun l ht sc cn thit v quan
trng.
Lch trnh sn xut cho bit c th khi lng, thi gian hon thnh i vi mt sn
phm hoc dch v no trong tng tun c tnh n khi lng sn phm s tiu th v
157
khi lng d tr hin c, m bo cn i cng sut ca my mc thit b, dy chuyn cng

ngh, h thng nh xng kho tng v lao ng gia d kin k hoch v kh nng sn xut
thc c. Lch trnh sn xut dng iu , theo di v nh gi tnh hnh sn xut, nhng
n cng cn iu chnh kp thi nu tnh hnh bn ngoi c nhng thay i bt thng.
Xy dng lch trnh sn xut l qu trnh xc nh s lng v thi gian m tng chi
tit, b phn hoc sn phm phi hon thnh, thng thng c tnh cho khong thi gian 8
tun. lp lch trnh sn xut,cn xem xt, phn tch thng tin v ba yu t u vo c bn
l:
- D tr u k;
- S liu d bo;
- n t hng ca khch hng
Kt qu ca qu trnh lp lch trnh sn xut l nhng s liu c th v thi gian, khi
lng a vo sn xut v d tr sn sng bn. c c kt qu , trong qu trnh lp lch
trnh sn xut, cn ln lt tnh cc yu t ch yu sau:
- D tr k hoch trong tun;
PT
IT
- Khi lng v thi im s sn xut;

- D tr sn sng bn
Qu trnh lp lch trnh sn xut bt u t vic tnh lng d tr k hoch trong tng
tun theo cng thc sau:
D tr k hoch = {Dk - max (h, Db)}
Trong :
Dk D tr u k
h Khi lng theo n t hng

Db Khi lng theo d bo
Lng d tr k hoch c dng lm c s xc nh thi im a vo sn xut.

10.2 PHN GIAO CNG VIC TRN MT MY TRONG H THNG SN XUT
B TR THEO QU TRNH
Trong thc t mt ni lm vic hoc mt my mc thit b hoc mt t sn xut c
th c giao thc hin nhiu cng vic khc nhau. Vic sp xp cng vic no trc, cng
vic no sau c nh hng rt ln n kh nng hon thnh ng hn v tn dng cc ngun
lc ca doanh nghip. V vy, tm ra mt phng n b tr tt nht l rt cn thit. Tuy nhin,
c rt nhiu phng n sp xp khc nhau. Nu c n cng vic th s phng n sp xp l
n !; n cng ln th s phng n cng nhiu, do rt kh c kh nng xc nh tt c mi
phng n sp xp th t cng vic. Hn na, mi phng n li c nhng ch tiu tri khc
nhau v khng c mt phng n no m tt c cc ch tiu u tt hn cc phng n khc.
tit kim thi gian trong qu trnh ra quyt nh ngi ta a ra cc nguyn tc u tin.
Nhng nguyn tc u tin ny cho nhng kt qu kh quan v c thc t chp nhn, s
158
dng kh ph bin. Trong trng hp c th, doanh nghip s quyt nh la chn p dng
mt nguyn tc u tin thch hp. Thng thng, doanh nghip tin hnh sp xp theo cc
nguyn tc u tin v so snh gia cc phng n l chn phng n hp l, c nhiu
ch tiu tri hn.
mt s nguyn tc u tin thng dng gm :
- n trc lm trc (FCFS First Come First Served);
- B tr theo thi hn hon thnh sm nht (EDD - Earliest Due Date);
- Cng vic c thi gian thc hin ngn nht lm trc (SpT Shortest Processing
Time);
- Cng vic c thi gian thc hin di nht lm trc (LPT Longest Processing
Time).
p dng nguyn tc u tin, cn xc nh trc di thi gian cn thit hon
thnh v thi hn phi hon thnh ca tng cng vic. Vic so snh nh gi cc phng n
sp xp theo cc nguyn tc u tin c thc hin da trn c s xc nh cc ch tiu ch
yu sau:
PT
IT
- Dng thi gian: Khong thi gian t khi cng vic a vo phn xng n khi hon
thnh;
- Dng thi gian ln nht: Tng thi gian cn thit hon thnh tt c cc cng vic;
- Dng thi gian trung bnh: Trung bnh cc dng thi gian ca mi cng vic;
- Mc chm tr ln nht;
- chm tr bnh qun ca cc cng vic.
Ngi ta c th so snh kt qu gia cc nguyn l u tin trn chn phng n

quyt nh phn giao th t cc cng vic ph hp vi nhng mc tiu t ra.
V d: Mt doanh nghip nhn c 5 hp ng cung cp sn phm c thi gian thc
hin, thi gian hon thnh v th t nhn c cho trong bng. Yu cu phn giao cng vic
theo cc nguyn tc nu trn v la chn phng n b tr hp l.
Cng vic
Thi gian sn xut, ngy
Thi gian hon thnh, ngy
18
15
23
159
Phng n 1: Phn giao cng vic theo nguyn tc n trc lm trc (FCFS
First Come First Served).
n v tnh: ngy
Cng
vic
Thi gian sn
xut
Thi hn
hon thnh
Dng thi gian
Thi gian chm

tr
18
16
15
19
23
28
Cng
28
70
77
Theo phng n ny:

S cng vic chm l 3
PT
IT
77
Dng thi gian trung bnh =
= 15,4 ngy
77
S cng vic trung bnh nm trong doanh nghip =
= 2,75
28
11
S ngy chm tr trung bnh =
= 2,2 ngy
5
Phng n 2: B tr theo thi hn hon thnh sm nht (EDD).
n v tnh: ngy
Cng
vic
Thi gian sn
xut
Thi hn
hon thnh
Dng thi gian
Thi gian chm

tr
15
11
18
19
23
28
Cng
28
68
Theo phng n ny:

S cng vic chm l 2
68
= 13,6 ngy
5
160
68
= 2,42
28
6
= 1,2 ngy
5
Phng n 3: Cng vic c thi gian thc hin ngn nht lm trc (SPT
Shortest Processing Time).
n v tnh: ngy
Thi gian sn
xut
Thi hn
hon thnh
Dng thi gian
Thi gian chm

tr
15
11
18
19
23
28
Cng
PT
IT
Cng
vic
28
65
Theo phng n ny:
S cng vic chm l 3
65
= 13 ngy
65
= 2,3
28
= 1,8 ngy
5
Phng n 4: Cng vic c thi gian thc hin di nht lm trc (LPT Longest
Processing Time
Cng
vic
Thi gian sn
xut
Thi hn
hon thnh
Dng thi gian
Thi gian chm

tr
23
18
17
23
15
15
26
11
28
22
Cng
28
103
48
Theo phng n ny:

161
S cng vic chm l 3

103
= 20,6 ngy
5
103
= 3,68
28
48
= 9,6 ngy
5
Cn c vo kt qu tnh ton trn cho thy phng n 3 sp xp cng vic theo nguyn
tc cng vic c thi gian thc hin ngn nht lm trc (SPT) c li nht.
kim tra vic b tr cng vic c hp l khng, ngi ta dng ch s ti hn. Ch s
ny phn nh tnh hnh thc hin cng vic v kh nng hon thnh theo thi gian. Ch s c
tnh ng, c cp nht hng ngy, cho php b tr li th t cng vic cn u tin trong qu
trnh thc hin nhm hon thnh tt nht cc cng vic theo thi gian.
Ti
Ni
PT
IT
CR i
Trong :
CRi - Ch s ti hn cng vic i;
Ti - Thi gian cn li i vi cng vic i;
Ni - Thi gian cn thit hon thnh phn cn li ca cng vic i.

Nu CRi >1: Cng vic i c hon thnh trc thi hn;
Nu CRi =1: Cng vic i c hon thnh ng thi hn;
Nu CRi <1: Cng vic i khng c hon thnh ng thi hn.

10.3 PHNG PHP PHN GIAO CNG VIC CHO NHIU I TNG
10.3.1 Phng php Johnson b tr th t thc hin n cng vic trn 2 my
Khi c n cng vic c thc hin trn hai my, trong mi cng vic u phi thc
hin trn my 1 trc ri mi chuyn sang my 2 th vic b tr th t thc hin cc cng vic
c ngha rt ln i vi vic gim thi gian ngng my trong qu trnh s dng.
Mc tiu ca b tr th t thc hin cng vic trn hai my l phi lm sao cho tng
thi gian thc hin cc cng vic l nh nht. xc nh c phng n ti u ngi ta
dng phng php Johnson. Phng php ny c tin hnh qua cc bc sau:
Bc 1: Lit k thi gian cn thit thc hin tng cng vic trn tng my;
Bc 2: Tm cng vic c thi gian thc hin nh nht;
Bc 3: Sp xp cng vic: nu cng vic va tm c nm trn my 1 th sp xp
trc, nu cng vic ny nm trn my 2 th c sp xp cui cng. Khi mt cng vic
c sp xp ri th ta loi tr n i, ch xt nhng cng vic cn li.
162
Bc 4: Lp li bc 2 v 3 cho n khi tt c cc cng vic c sp xp ht.

10.3.2. Lp lch trnh n cng vic cho 3 my
Sp xp th t n cng vic cho 3 my c th s dng nguyn tc Johnson nu c
hai iu kin sau:
- Thi gian ngn nht trn my 1 phi ln hn hoc bng thi gian di nht trn my
2;
- Thi gian ngn nht trn my 3 phi ln hn hoc bng thi gian di nht trn my
2.
10.3.3. Lp lch trnh n cng vic trn m my
lp lch trnh cho n cng vic trn m my c th s dng thut ton sau:
chng hn xt trng hp n = 3, m = 4. Khi thay i n, m thut ton khng c g thay
i.
Lp bng s liu v thi gian thc hin cc cng vic trn cc my.
My
cng vic
A
II
III
PT
IT
i
a1
a2
x1
b1
x1
b2
x2
c1
x2
c2
x3
IV
a3
a4
x1
b3
b4
x2
c3
c4
x3
x3
S tnh ton
x1
a1
x1
x1
a1
a2
a3
x2
x2
b1
b2
b3
x3
c1
x2
b4
x3
c2
x3
c3
c4
163
trong s cc x, x, x l thi gian phi ch i ca cc cng vic khi chuyn t my

ny sang my kia. Cc x, x, x u c th hin trn s v trn bng tnh.
Nhn trn s thy ABCD l 1 hnh ch nht. Do :
x1 + a2 = b1 + x2
x2 + b2 = c1 + x3
Tng t ta c:
x1 + a3 = b2 + x2
x2 + b3 = c2 + x3
x1 + a4 = b3+ x2
x4 + b2 = c3 + x3
Kt qu c 3 h phng trnh bc nht. Trong mi h c 3 n s nhng ch c 2
phng trnh.
PT
IT
Khi n, m thay i th s lng cc h phng trnh cng thay i (tng hoc gim).
Nhng cch suy lun v lp cc h phng trnh khng c g thay i.
gii cc h phng trnh ny ta cn lu rng trong trng hp b tr tt nht th
gia x1, x2, x3 s phi c t nht mt gi tr bng 0, gia x1, x2, x3 s phi c t nht mt gi
tr bng 0, i vi x1, x2, x3 cng nh vy.
Ngay t u ta cha bit x no bng 0. Gi thit mt x no bng 0 s gii ra cc x
khc. Cn ch rng x l thi gian ch i, nn x 0. Do , trong qu trnh gii nu xut
hin x < 0, chng hn x = -3, th ta cng thm 3, bin chng bng 0.
Kt qu tnh c tt c cc x 0. T xc nh c T l tng thi gian thc hin
cc cng vic trn tt c cc my xt n khong thi gian ch i hp l, tng ng vi
th t nh trong bng l A, B, C.
Thay i th t ta s c mt T khc. C bao nhiu phng n th t ta s nhn
c by nhiu gi tr T. T ta xc nh c Tmin ng vi phng n th t ti u.
S lng cc phng n kh nng bng n!. Tnh phc tp ca vn chnh l ch n
thng kh ln nn ta phi thc hin rt nhiu php tnh mi c th chn c phng n ti
u. Nhng v thut ton khng c g thay i. S lng phng n khng ph thuc vo m v
ta ch cn sp xp th t cc cng vic ch khng phi th t ca cc my.
10.3.4. S dng bi ton Hungary trong phn giao n cng vic cho n i tng
Trong trng hp sp xp hoc phn giao n cng vic cho n my hoc n ngi vi
iu kin mi my hoc mi ngi ch m nhn mt cng vic cng c rt nhiu phng n
sp xp khc nhau. Trong trng hp ny c th xc nh c phng n sp xp ti u gia
cc phng n . Phng n ti u c th l phng n c tng thi gian thc hin nh nht
hoc cung cp sn phm, dch v nhanh nht, tu thuc vo mc tiu c th t ra trong khi
sp xp. Trong mt s trng hp mc tiu t ra l tng thi gian thc hin ca tt c cc i
164
tng l ngn nht nhng trong cc trng hp khc mc tiu li l gim thi gian ng khi
thc hin cc cng vic.
xc nh c phng n ti u ta dng thut ton Hungary. Thut ton ny c
thc hin theo trnh t sau :
Bc 1: Lp bng phn vic v my theo d liu thc t;
Bc 2: Tm s nh nht trong tng hng ca bng phn vic v tr cc s trong hng
cho s ;
Bc 3: Tm s nh nht trong tng ct v tr cc s trong tng ct cho s ;
Bc 4: Tm cch k cc ng thng i qua hng hoc ct c cc s 0 sao cho s
ng thng k c t nht. Thc hin theo cch sau:
- Bt u t nhng hng c 1 s 0, khoanh trn s li v k mt ng thng xuyn
sut ct;
- Tm cc ct c 1 s 0, khoanh trn s li ri k mt ng xuyn sut hng.
PT
IT
Bc 5: Lp li bc 4 cho n khi khng cn c th khoanh c na. Nu s ng

thng k c t nht bng s hng (s ct) th bi ton c li gii ti u. Nu s ng k
c nh hn s hng (s ct) th cn lm tip: Tm s cha b gch nh nht v ly tt c cc
s cha b gch tr i s ; cc s b gch bi 2 ng thng cng vi s ; cn cc s khc
gi nguyn.
Bc 6: Quay tr li bc 4 v 5 cho n khi tm c li gii ti u.
V d: Trong mt t sn xut c 4 cng vic i, II, III, IV cn b tr cho 4 cng nhn A,
B, C, D. Chi ph thc hin cho mi cng vic ca tng cng nhn cho bng sau. Tm
phng n b tr cng vic sao cho tng chi ph thc hin cc cng vic l nh nht.
n v tnh: pht
Cng vic
II
III
IV
18
52
64
39
75
55
19
48
35
57
65
27
25
14
16
Nhn vin
Yu cu: Tm phng n b tr cng vic sao cho tng chi ph thc hin cc cng vic
l nh nht.
165
Dng thut ton Hungary ta c cch gii nh sau:

Bc 1: Cc d liu c cho trong u bi
Bc 2:
Cng vic
II
III
IV
34
46
21
56
36
29
27
49
57
13
11
II
III
IV
00
23
46
19
56
25
27
27
38
55
13
II
III
IV
00
46
56
27
19
36
32
19
Nhn vin
A
Bc 3, bc 4:
Cng vic
A
B
C
D
PT
IT
Nhn vin
Cng vic
Nhn vin
A
B
Bc 5:
Cng vic
II
III
IV
00
52
50
Nhn vin
0
0
166
21
13
32
30
25
Nh vy ta b tr:
Nhn vin A thc hin cng vic 1 vi thi gian l 18 pht ;
Nhn vin B thc hin cng vic 2 vi thi gian l 55 pht ;
Nhn vin C thc hin cng vic 3 vi thi gian l 8 pht ;
Nhn vin D thc hin cng vic 4 vi thi gian l 16 pht;
Tng thi gian thc hin cng vic ca c 4 nhn vin l 97 pht.
Trong thc t nhiu khi chng ta gp trng hp phn giao cng vic sao cho tng li
nhun thu c ti a. tm c phng n phn giao ti u vn s dng phng php
gii trn. Tuy nhin cn phi i du ton b cc s liu trong bng phn vic, sau vn
dng thut ton Hungari gii bnh thng.
PT
IT
Trong trng hp bi ton phn cng cng vic c t ra vi hai mc tiu:

- Tng chi ph hoc thi gian thc hin cng vic l ti thiu;
- Chi ph thc hin tng cng vic hoc thi gian thc hin tng cng vic khng
c vt qu 1 mc no th chng ta ch cn loi b cc s hng bng hoc vt qu mc
quy nh bng cch thay chng bng nhng du x, sau tin hnh gii bnh thng.
Xem xt v d trn, vi yu cu tm phng n b tr cng vic sao cho tng chi ph
thc hin cc cng vic l nh nht v chi ph thc hin cho mi cng vic phi nh hn 55
pht.
Cng vic
II
III
IV
18
52
39
19
48
35
27
25
14
16
II
III
IV
34
21
29
27
Nhn vin
Cng vic
Nhn vin
167
13
11
II
III
IV
23
19
27
27
13
Cng vic
Nhn vin
II
III
IV
27
19
PT
IT
Cng vic
Nhn vin
A
B
C
D
Cng vic
32
II
III
IV
19
32
Nhn vin
27
x
0
Nh vy ta b tr:
Nhn vin A thc hin cng vic 1 vi thi gian l 18 pht ;
Nhn vin B thc hin cng vic 4 vi thi gian l 48 pht ;
168
Nhn vin C thc hin cng vic 3 vi thi gian l 8 pht ;

Nhn vin D thc hin cng vic 2 vi thi gian l 25 pht;
Tng thi gian thc hin cng vic ca c 4 nhn vin l 99 pht.
CU HI V BI TP
1. Vai tr v cc ni dung ca iu sn xut?
2. Trnh by c im ca iu sn xut trong cc h thng khc nhau?
3. so snh cc phng n sp xp theo cc nguyn tc u tin cn s dng cc ch
tiu no?
PT
IT
4. Cng ty may mc hi Yn u thng 11 nm 200913 nhn c 5 hp ng gia

cng qun o. Th t nhn hp ng, thi gian cn gia cng v thi gian phi hon thnh
c cho trong bng:
Th t nhn
hp ng
Hp ng
Thi gian gia cng,

ngy
Thi hn hon thnh,

ngy
10
30
15
10
10
18
12
Yu cu: Xy dng cc phng n iu sn xut c th, theo anh ch nn la chn

phng n no?
5. Hy dng nguyn tc Johnson xc nh th t gia cng ti u cho cc cng vic
lm trn 2 my sau y: (n v tnh: gi)
Cng vic
My 1
My 2
12
18
15
14
16
10
15
169
6. C 4 cng vic d nh phn cng cho 4 cng nhn A, B, C, D. Do kh nng ca

tng nhn vin thch hp vi tng loi cng vic khc nhau nn thi gian thc hin (pht)
cng khc nhau cho bng sau.
Cng vic
Cng nhn
A
47
97
26
74
II
45
87
26
74
III
38
82
13
62
IV
59
96
37
66
a. Hy tm cch phn giao cng vic sao cho tng thi gian thc hin l nh nht.
PT
IT
b. Hy tm cch phn giao cng vic sao cho tng thi gian thc hin l nh nht v
thi gan thc hin cc cng vic nh hn 87.
7. Hy sp xp, b tr cng vic cho 4 cng nhn A, B, C, D thc hin cc cng vic I,
II, III, IV sao cho tng chi ph thc hin cc cng vic l nh nht. Chi ph thc hin mi
cng vic ca tng cng nhn c cho trong bng (n v tnh: ngn ng)
I
II
III
IV
28
45
12
27
20
34
15
16
12
31
20
29
15
14
25
35
8. Trong mt t sn xut c 4 cng vic I, II, III,

Cng vic
IV cn b tr cho 4 cng nhn A, B, C, D. Chi ph Nhn vin
thc hin cho mi cng vic ca tng cng nhn cho
A
trong bng.
a.Tm phng n b tr cng vic sao cho tng
chi ph thc hin cc cng vic l nh nht.
b. Nu C khng th thc hin cng vic III th
phng n b tr cng vic thay i nh th no?
II
III
IV
18
44
58
42
26
52
40
21
42
62
29
36
25
59
31
54
170
9. Hy dng nguyn tc Johnson xc nh th t thc hin ti u cho cc cng vic

lm trn 2 my sau y: (n v tnh: pht)
My 1
My 2
14
10
14
16
13
11
15
14
12
11
PT
IT
Cng vic
10. Trong mt t sn xut c 4 cng vic

Cng vic
I, II, III, IV cn b tr cho 4 cng nhn A, B, C, Nhn vin
D. Chi ph thc hin cho mi cng vic ca tng
A
cng nhn cho trong bng.Tm phng n b tr
cng vic sao cho tng chi ph thc hin cc
B
cng vic l nh nht.
C
D
II
III
IV
28
51
51
45
18
52
38
20
32
57
29
35
26
34
31
12
171
Ti liu tham kho
TI LIU THAM KHO

1. TS. Nguyn Th Minh An, TS. Nguyn Hoi Anh, Qun tr sn xut vin thng,
Nh xut bn Bu in 2006.
2. PGS. TS. Nguyn Thnh , TS. Nguyn Ngc Huyn, Qun tr kinh doanh tng
hp, Nh xut bn thng k - 2007.
3. TS. Nguyn Vn Nghin, Qun l sn xut, Nh xut bn i hc quc gia H ni
2001.
4. GS.TS. ng Th Thanh Phng, Qun tr sn xut v dch v, Nh xut bn thng
k - 2002.
5. PGS.TS. Trng on Th, Qun tr sn xut v tc nghip, Nh xut bn Gio dc
2010.
6. ng Minh Trang, Qun tr sn xut v tc nghip, Nh xut bn gio dc 1999.
7. E. B. Demina, Telecommunication Management, "radio and communication"
Moscow - 1997.
PT
IT
8. TS. Nguyn Xun Vinh (ch bin), cc phng php d bo trong bu chnh vin
thng, nh xut bn Bu in 2002.
9. Edward M. Knod, Operations Managment for Meeting Custmers' Demands,
McGraw-Hill - 2001
171

BG Quan Tri San Xuat

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

BG Quan Tri San Xuat

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HC VIN CNG NGH BU CHNH VIN THNG

3.2.2 Cc m hnh ti u................................................................................................ 66

8.1.1 Hng d tr v vai tr ca hng d tr ................................................................ 132

Chng 1: Khi qut chung v qun tr sn xut

Chng 3: Ra quyt nh trong qun tr sn xut

Chng 6: B tr sn xut trong doanh nghip

Chng 9: Hoch nh nhu cu nguyn vt liu

Chng 10: iu sn xut trong doanh nghip

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

CHNG 1: KHI QUT V QUN TR SN XUT

Xt theo ch th thc hin qu trnh sn xut, sn xut l s hot ng ca con ngi

Hnh 1.1: Qu trnh sn xut

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

- Sn xut hng khi

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

y l loi hnh sn xut i lp vi loi hnh sn xut n chic, din ra trong cc

- Do t chc sn xut theo kiu dy chuyn nn trnh chuyn mn ho ngi lao

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

Sn xut lin tc l mt qu trnh sn xut m ngi ta sn xut v x l mt

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

Xp/ phn loi th

My t ng xp, phn loi

Thit b dc ti, bng chuyn treo

Thit b dc ti, bng chuyn treo

Chia theo bu cc pht

Chia theo tuyn pht

Chia theo th t chuyn pht

My t ng chia theo th t tuyn pht

Pht ngi nhn

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

- Sn xut khi c yu cu (t hng).

Trong loi hnh sn xut d tr qu trnh sn xut c tin hnh trn c s iu

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

Lng hng tn kho ln

Doanh nghip c th ch ng trong k hoch sn xut

Chu k sn xut ngn hn

Ri ro cao v sn phm sn xut ra c th khng tiu th c

Khng chim dng c vn ca khch hng

Tn dng c nng lc sn xut

C th tiu th c nhiu sn phm hn

Thng p dng i vi loi hnh sn xut hng lot v hng khi

Khng c hng tn kho

Doanh nghip b ng trong k hoch sn xut

Thng thi gian sn xut di

C th chim dng c vn ca khch hng

Gi thnh sn phm cao

Kh tn dng c nng lc sn xut

Tng doanh thu thp

Thng p dng i vi loi hnh sn xut n chic (sn phm c nhu cu

Trong thc t, hnh thc t chc sn xut hn hp c s dng kh nhiu, ngi

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

Hnh 1.2: Hnh thc t chc sn xut hn hp

4. Phn loi theo qu trnh hnh thnh sn phm

Hnh 1.3: Qu trnh sn xut hi t

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

b. Qu trnh sn xut phn k: l trng hp m cc doanh nghip xut pht t

Hnh 1.4: Qu trnh sn xut phn k

c. Qu trnh sn xut phn k c im hi t: l trng hp cc doanh nghip xut

Hnh 1.5: Qu trnh sn xut phn k c im hi t

Chng 1: Khi qut v qun tr sn xut

Hnh 1.6: Qu trnh sn xut song song

5. Phn loi theo tnh t ch

c. Ngi gia cng

Doanh nghip l mt t chc kinh t hot ng trong c ch th trng, bng ngun