DR.

SALLEHUDIN BIN ABU BAKAR

MD(UKM); MPH(Manila); ME(Johns Hopkins)

Situasi Merokok: Global

Pada tahun 2013, terdapat lebih 1 billion perokok
di seluruh dunia
800 juta perokok lelaki; 200 juta perokok wanita
Lebih 80% berada di negara-negara membangun
yang berpendapatan rendah dan sederhana

Tren merokok di negara-negara maju yang

berpendapatan tinggi semakin menurun
Tren merokok di negara yang berpendapatan
rendah dan sederhana kian meningkat

KEBETULAN ATAU DIRANCANG ?

Perbandingan Prevalens Merokok di Negara-negara

berpendapatan Tinggi (A) dengan yang berpendapatan
Sederhana dan Rendah (B), Mengikut Jantina, 2013
60%
50%
40%
30%

49%
20%

37%
21%

10%

8%

0%

lelaki A

Lelaki B

Negara Berpendapatan Tinggi

Wanita A

Wanita B

Negara Berpendapatan rendah & Sederhana

Prevalens Merokok Dikalangan Lelaki Dewasa di

Negara-Negara Majoriti Islam (2000-2006)
Negara

% Lelaki Dewasa Merokok

Jumlah Populasi (2000)

Yaman

77.0%

20,727,063

Indonesia

69.0%

241,973,879

Tunisia

62.0%

10,074,951

Turkey

51.0%

69,660,559

Malaysia

48.8%

23,300,000

Bangladesh

48.5%

144,319,628

Syria

48.0%

18,448,752

Algeria

44.0%

32,531,853

Mesir

40.0%

77,505,756

Maghribi

34.5%

32,725,847

Pakistan

28.6%

162,419,946

Iran

22.0%

68,017,860

Arab Saudi

19.0%

26,417,599

Tren Kadar Merokok di Kalangan Dewasa

(18 tahun & keatas) di Malaysia
NHMS

1986 (I)

1996 (II)

2006 (III)

Keseluruhan

21.5%

24.8%

22.8%

Lelaki

40.9%

49.2%

48.8%

Perempuan

4.1%

3.5%

1.9%

Bandar

19.2%

21.7%

18.9%

L.Bandar

22.7%

28.6%

26.2%

Melayu

23.7%

27.9%

24.0%

China

17.7%

19.2%

16.2%

India

15.2%

32.4%

13.7%

Lain-lain

32.8%

32.4%

23.8%

Tren Kadar Merokok di Kalangan Remaja

(bawah18 tahun) di Malaysia
NHMS

1986(I)

1996(II)

2006(III)

Keseluruhan

9.8 %

16.9 %

8.7 %

Lelaki

12 %

30.7 %

16.6 %

1%

4.8 %

0.6 %

Perempuan

KEMPEN TAK NAK MEROKOK, 2004

Dalam bil. juta

batang rokok

Tren Penggunan Rokok Tahunan

di Malaysia 1970 - 2010

25000

20000
15000
10000
5000

0
1970

1980

1990

2000

2010

Kematian Akibat Merokok

Sepanjang kurun ke-20, 100 juta orang telah menemui
ajal akibat merokok jika tren merokok ini berterusan
bilangan kematian akibat merokok dijangka
1 billion
Setiap tahun sejak 2000, 5-6 juta kematian berlaku di
seluruh dunia akibat merokok
Pada tahun 2030, kematian akibat merokok dijangka
akan meningkat ke 8 juta setahun 80% adalah daripada
negara-negara berpendapatan rendah dan sederhana
Kematian akibat merokok berkait langsung dengan
kadar prevalens merokok dan juga kadar prevalence
pendedahan kepada asap rokok pasif/SHS

Kematian Akibat Merokok Di Negara Berpendapatan

Tinggi Dengan yang Rendah & Sederhana(2000-2030)
9

Bilangan Krmatian/Juta

1.6

7
6
5
4
3

2.1
2.8

6.4

2
1

3.9
2.1

80%

65%

43%

0
2000

2010

Negara Berpendapatan Tinggi

2030
Negara Berpendapatan sederhana & rendah

% Kematian (>30 tahun) Kerana Merokok, 2004

Malaysia

Merokok adalah faktor risiko utama kematian melibatkan 5.1 Juta kematian
1 / 8 kematian dikalangan orang dewasa 30 keatas adalah kerana merokok
15-19% semua sebab kematian >30 di Malaysia adalah kerana merokok
Health Statistic and Informatics, WHO

Rokok: Pembunuh Utama

Merokok merupakan penyebab kematian
paling utama di kebanyakan negara Islam
Negara

% Kematian Kerana
Merokok (2004)

Turkey

38%

Kazakhstan

35%

Bosnia Herzegovina

30%

Maldives

29%

Indonesia

25%

The World Health Reports, 2011

Tobacco use is the
leading preventable
cause of deaths in the
world
Tobacco use ranked
second as the overall
cause of deaths in the
world

MEROKOK ADALAH PENYEBAB KEMATIAN YANG

BOLEH DI-ELAKKAN, PALING UTAMA DI DUNIA

Merokok Adalah Faktor Risiko Bagi 6 Daripada 8

Penyebab Utama Kematian Di Dunia

Jangkaan Kematian Akibat Penyakit

Kerana Merokok,Global, Menjelang 2015
Sebab Kematian

Anggaran Bilangan

% Kematian

Penyakit Kanser

2,120,000

33%

Penyakit COPD

1,870,000

29%

Penyakit Sistem Vaskular

1,860,000

29%

Penyakit Sistem Digestif

200,000

3%

Jangkitan Paru-paru

150,000

2%

Penyakit DM

130,000

2%

Penyakit TB

90,000

1%
Tobacco Atlas: 4th Edition

6 Faktor Risiko Terbesar Yang Menjadi

Punca Utama Kematian Di Dunia, 2004
(Attributable Global Mortality)
Peratus

1.
2.
3.
4.
5.
6.

Tekanan darah tinggi

Merokok
Paras gula tinggi
Tidak bersenam
Obes & kegemukan
Paras kolesterol tinggi

12.8 %
8.7 %
5.8 %
5.5 %
4.8 %
4.5 %

Jumlah kematian global tahun 2004 ialah 59 juta

Health Statistics and Informatics, WHO.

Kos Rawatan Kerana Merokok

Mencecah berBillion USD setiap tahun di banyak negara
USA (US$96B), Germany (US$7B), Australia (US$1B )

Di Malaysia kos keseluruhan untuk merawat tiga jenis

penyakit utama yang bersabit dengan merokok, pada
2010 iaitu (IHD, Lung Cancer & COPD) RM2.9 Billion
Hasil cukai rokok tahunan di Malaysia RM2.0 Billion
Kos Minima

Kos Maksima

Kos Purata

RM682.3 Juta

RM1730.6 Juta

RM949.8 Juta

Penyedia Perkhidmatan RM925.0 Juta

RM3257.7 Juta

RM1975 Juta

Jumlah Keseluruhan

RM4988.3 Juta

RM2924.8 Juta

Pesakit

% Bajet Kesihatan KKM

RM RM1607.3 Juta
9.06 %

28.12 %

16.49 %

Kos Yang Dibazirkan Oleh Perokok

1 hari

RM 10 -12

1 bulan

RM 300 - 360

1 tahun

RM 3,600 - 4,320

5 tahun

RM 18,000 21,600

10 tahun

RM 36,000 43,200

20 tahun

RM 72,000 86,400

Kos Keseluruhan Kerana Merokok

Setiap perokok di Malaysia puratanya
membelanjakan RM4,000 setahun
RM 3,960 setahun kerana beli rokok
RM 40 setahun kerana beli pemetik api

Keseluruhan perokok di Malaysia

seramai 5 juta, membelanjakan
RM20 Billion setahun

HANGUS

Keuntungan Besar Industri Rokok !

Pendapatan penjualan rokok pada tahun 2010
1.
2.
3.
4.

Phillip Morris US$ 92.1B (untung bersih US$11.4B)

Japan Tobacco International US$65.9B (utg. bersih $1.5B)
British American tobacco US$ 58.1B (utg. bersih $4.2B)
Imperial Tobacco US$38.4B (utg. Bersih $2B)

Phillip Morris, menyumbang

12% daripada keuntungan
mereka (US$1.4B) kepada JNF
secara tetap setiap tahun.

Protokol 6S 3F: Agenda

6S
Smoke
Sports
Songs
Screen
Sex
Social media

3F
Food
Fashion
Fun

Rahsia Rokok Yang Tidak Diketahui Perokok

Dihasilkan dengan sangat rapi (mudah, murah, gah)
(Well engineered product)

Pelbagai ramuan daripada unsur-unsur kimia toksik

& dadah terdapat dalam rokok
Perokok boleh terperangkap sehingga akhir hayat
Kebergantungan dialami perokok:
1. Kebergantungan secara fisiologi
2. Kebergantungan secara psikologi
3. Kebergantungan secara tabii

Komponen Rokok Putih

(Manufactured Cigarette)
SSS

Adhesive

Adhesive

Ventilation
holes

Monogram
ink

Filtration Material
(activated Charcoal
& others)
Burning point
& ashes
Cigarette
Paper
Tobacco
& ingredients
plus additives

MSS
Tipping paper
Filter

Apa itu Asap Rokok Pasif (SHS)

Gabungan asap rokok aliran sisi (SSS) (85%) dan asap
rokok yang dihembus keluar oleh perokok (EMSS) (15%)
Nama lain - asap rokok persekitaran (ETS)

Asap Rokok Aliran Sisi (SSS)

Suhu pembakaran lebih rendah
Proses pembakaran tidak
sempurna
Konsentrasi bahan kimia
toksik yang lebih tinggi
(6-12x) berbanding asap
rokok aliran utama (MSS)
Lebih merbahaya daripada
asap rokok aliran utama

Asap Rokok Lesap (THS)

Asap rokok pasif atau (SHS) yang tidak lagi kelihatan
didalam sesuatu ruang tertutup tetapi sebenarnya
telah meresap kedalam setiap permukaan dimana
perokok menghisap rokok Third Hand Smoke / THS
Bau asap rokok yang terdapat dalam sesuatu ruang
menandakan adanya THS
Third Hand smoke melekat pada rambut, kulit dan
pakaian perokok.
Third Hand smoke meresap pada perabut, dinding,
karpet, langsir dan juga peralatan dalam kereta

Bahaya Third Hand Smoke

THS mengandungi 11 karsinogen seperti TSNs
THS menokok dari semasa ke semasa
Tidak boleh dihilangkan melalui cara pembersihan
biasa (vacumming), atau melalui pengudaraan
THS memasuki tubuh melalui kulit (skin contact) ,
dihidu (inhalation) dan melalui mulut (ingestion)
Mangsa yang mudah terdedah
kepada THS ialah bayi, kanakkanak & suri rumah

Bagaimana TSNs Terbentuk drpd THS

Nicotine

Second-Hand
Second-Hand
Smoke
Smoke

Nitrous
acid/ozone

Tobacco-specific
nitrosamines

Isu Terkini Mengenai Penapis Rokok

Pemprosesan Tembakau di Salah Sebuah

Kilang Membuat Rokok di Sem. Malaysia
Daun tembakau kering dipotong-potong halus
menggunakan masin pemotong
Beberapa bahan kimia seperti
pengawit dan bahan perasa iaitu
samsu Cina untuk memberikan
rasa manis ditambah sebelum
diperam selama satu bulan
Selepas diperam, daun tembakau akan dijemur
dikawasan lapang, yang berkeliaran dengan anjing
Kekadang terdapat kesan najis anjing dalam tembakau
yang dijemur yang kemudiannya dibuat rokok

Penghasilan Komponen Asap Rokok

1. Ramuan

1. Gas (90%)

asal rokok

N2,O2, CO2, CO
H2O (water vapor)
C2-C6 Hydrocarbons
Aldehydes
Nitrites ..

Bahan-bahan organik
Nicotiana alkaloids
Additives
2.

Produk pirolisis:
fasa gas (tak kelihatan)
fasa particles (kelihatan)
(10-1000nm)

2.

Particulates (10%)
H2O (condensed)
Nicotine
Tar (>4000 cpds..PAH
-Karsinogens

Sidestream smoke
Smoke production
by pyrolysis
(<900 C)
Air dilution
and cooling via
porous paper

Mainstream
smoke
Filter traps
some
particulates

To lungs, where absorption

occurs
Absorption factors:
Inhalation amount
Inhalation depth
Inhalation duration
pH of smoke
Absorption characteristics
of individual constituents

Kandungan Asap Rokok

Lebih 7,000 bahan kimia
> 300 bahan toksik
Logam toksik
Gas toksik

> 80 karsinogen
Benzo (a) pyrene

4 alkaloid nikotin TSNs

Nicotine
Nornicotine
Anabasine
Anatabine

NNK
NNN
NAB
NAT

Agen peransang
Aldehydes

Nicotine

Anabasine

Pengesahan Nikotin adalah Dadah

Nicotine is highly addictive, to a degree similar or
in some respects exceeding addiction to hard drugs
such as heroin or cocaine

Pengakuan Sendiri Industri Rokok

We are actually in the business
of selling nicotine, an addictive drug.
(Brown & Williamson, July, 1963)
We believe that nicotine is in a very
real sense the reason for tobacco
smoking.
(BAT, October 1966)
A cigarette as a drug administration system for public use has
very significant advantages such as speed. Within 10 seconds of
starting to smoke, nicotine is available in the brain. Other drug
such as marijuana, amphetamines, and alcohol are slower and
may be mood dependent. Nicotine is a picture of a fast, highly
pharmacological effective and cheap drug (BAT, Mac 1980)

Apa itu Nikotin

Dadah yang sangat kuat/potent
Merangsang sel saraf otak
mencetuskan pelbagai sensasi
Dengan satu sedutan nikotin
sampai ke otak dalam 7 saat
Menyebabkan ketagihan
Pengambilan nikotina secara
berlebihan boleh menyebabkab
keracunan koma
Suntikan 60mg nikotin secara
intravena membawa maut

Mati Kerana Keracunan Nikotin

Kesan Keseluruhan Merokok:

Meningkatkan risiko kematian awal
50% perokok mati kerana merokok
Kanser, serangan jantung, strok dan COPD

Meningkatkan risiko penyakit

40 jenis penyakit berkaitan dengan rokok

Menurunkan kualiti kehidupan

Belenggu ketagihan
Bau busuk
Gigi berkarat
Nampak tua
Mudah semput
Dan mati..Pucuk

Masalah Mati Pucuk di Malaysia

Terdapat lebih 2.2 juta lelaki berumur 40 tahun keatas
di Malaysia mengalami masalah mati pucuk
25% disebabkan merokok
Ada 2 kategori mati pucuk:
60% Mati separuh (partial ED)
40% Mati penuh (complete ED)

Merokok juga menjejaskan

kualiti &
kuantiti
sperma
kesuburan

KAEDAH AGGRESIF ATAU KONSERVATIF TAK MAMPU

MENGATASI MASALAH MATI PUCUK KERANA MEROKOK

Aggresif

Konservatif

Penggunaan Ubat Seks di Negara Arab

Keseluruhan negara-negara Arab
membelanjakan US$10 Billion
setahun untuk membeli ubat seks
khasnya Viagra keluaran Pfizer
Arab Saudi adalah negara Islam tertinggi dan
keenam di dunia paling banyak menggunakan
ubat seks viagra (US$1.5B/tahun) diikuti oleh Mesir
(US$1.0B/tahun) dan UAE (US$0.5B/tahun)

Tobacco Atlas 4th Edition

Penyakit-penyakit Akibat Merokok

The Health Consequences of Smoking: A Report of the Surgeon General. 2004

4 Kematian Utama Kerana Merokok

1. Pelbagai jenis kanser
Kanser paru-paru
Kanser esofagus
DLL

2. Penyakit jantung
3. Strok
4. Penyakit pulmunari
obstruktif kronik
(COPD)

Merokok dan Risiko Kanser

International Agency for research on Cancer (IARC)
mengenalpasti 81 karsinogen dalam asap rokok
Bahan karsinogen ini boleh memusnahkan gene p53
Tumor suppressor gene
Lokasinya pada chromosome ke17
Berfungsi membaiki atau mematikan
sel-sel yang rosak (apoptosis)

Risiko Kanser Paru-paru

Lebih banyak kematian belaku akibat kanser paru-paru
berbanding kanser-kanser lain
> 80% kes kanser paru-paru
berpunca daripada merokok
Perokok mempunyai risiko
20 kali ganda lebih tinggi
dapat kanser paru-paru
berbanding bukan perokok
Perokok pasif menghadapi
risiko 24% lebih tinggi kena
kanser paru-paru berbanding mereka yang tidak
terdedah langsung kepada asap rokok pasif

Risiko Kanser Kerongkong (Larynx)

>80% kematian kerana kanser
kerongkong (kotak suara)
berpunca daripada merokok
Perokok menghadapi Risiko 35%
lebih tinggi berbanding bukan
merokok untuk mendapat
kanser kerongkong
Rawatan kanser
ialah melalui
pembedahan

Risiko Kanser Mulut

>70% daripada kanser mulut (bibir, gusi, lelangit, lidah
tekak ) berpunca daripada merokok atau penggunaan
produk tembakau tanpa asap
> 50% daripada pesakit kanser
mulut mati dalam tempuh masa
5 tahun selepas diagnosa

Kanser-kanser lain Kerana Rokok

1. Pankreas
2. Leher (NPC)
3. Esofagus
4. Perut
5. Bladder
6. Ginjal
7. Kolon
8. Hepar
9. Usus
10.Servix
11. Payudara
12.Leukemia
13.DLL

Risiko Kematian Serangan Jantung

Kematian kerana serangan jantung
adalah 70% lebih tinggi di kalangan
perokok dan 200% lebih tinggi bagi
perokok tegar
Serangan jantung yang membawa
maut (Fatal MI) adalah 4 kali lebih
tinggi dikalangan perokok berbanding
dengan bukan perokok
Perokok pasif juga menghadapi risiko
23% lebih tinggi berbanding dengan
mereka yang tidak terdedah kepada
asap rokok

Mekanisma Serangan Jantung

Serangan jantung berlaku apabila berlaku pengurangan
aliran darah ke otot jantung ini berlaku apabila salur
darah ke otot jantung menyepit (arteriosclerosis) atau
tersumbat dengan plak (atherosclerosis)
Pembentukkan plak (atheroma) terjadi kerana paras
kolesterol yang tinggi- nikotin meningkatkan paras
kolesterol (LDL) dalam darah
Nikotin dan CO menyebabkan salur darah menyempit
(constrict) dan menjadi keras (sclerosis)
Arteriosclerosis adalah penyebab utama serangan
jantung dan strok - merokok mempercepatkan proses
terjadinya arteriosclerosis

Mekanisma Serangan Jantung

Otot Jantung Yang Mati

Peranan CO Dalam Serangan Jantung

CO bercantum dengan Hb
(Hemoglobin )secara kekal
(irreversible) mengambil alih
tempat oksigen untuk
membentuk COHb
(carboxyhemaglobin) justeru
meyebabkan darah akan
kekurangan oksigen.
CO juga merusakkan lapisan dalam salur darah
menyumbang kepada terjadinya arteriosclerosis
Jantung terpaksa bekerja lebih kuat untuk membawa
oksigen ke sel-sel tubuh
BP, HR

Merokok dan Risiko Kena Strok

Perokok mempunyai risiko kena
strok 3 kali ganda lebih tinggi
berbanding dgn. bukan perokok
Lagi banyak rokok yang dihisap
lagi tinggi risiko kena strok
Perokok pasif juga menghadapi
risiko 82% lebih tinggi
berbanding dgn yang tidak
terdedah kpd. asap rokok
Ada 2 jenis strok:
1. Ischemic stroke
2. Hemorrhagic stroke

Merokok dan Risiko Penyakit Paru-paru

Merokok meningkatkan risiko pelbagai penyakit
paru-paru :
COPD (chronic obstructive pulmonary disease)
Chronic bronchitis & emphysema

Pneumonia (radang paru-paru)

Influenza
PTB

Chronic Bronchitis
A chronic inflammatory condition
in the lungs that causes the
respiratory passages to be
swollen and irritated, increases
the mucus production and may
damage the lungs. The symptoms
are coughing and breathlessness,
which will get worse over the yrs.
The definition of chronic bronchitis is
chronic cough or mucus reproduction
for at least 3 months in 2 successive
years when other causes have been
excluded.

Emphysema
Effects the alveoli
The smokers cough weakens the walls of the alveoli,
therefore the lungs can not take in enough oxygen
which leads to breathlessness.

Risiko Penyakit TB
Merokok menigkatkan risiko:
Dijangkiti kuman TB
(Mycobacterium tuberculosis)

Penyakit PTB yang teruk

Mati akibat PTB

Pelbagai Jenis Rokok

Rokok putih

Bidis

Kretek

Cigar

Cerut

Rokok gulung

Rokok Kreteks

Dihasilkan di Indonesia
Mengandungi cengkeh
Tar dan nikotin tinggi
Jenama utama termasuk:

Djarum
Gudang Garam
Bentoel
Sampoerna

Tidak Sah di Malaysia

R
O
K
O
K
S
E
L
U
D
U
P

Produk Tembakau Jenis Paip

Shisha
Nama lain - hookah, goza
narghile atau hubble bubble
Menggunakan tembakau khas yang
diperap dan ditambah perisa
daripada buah-buahan, madu dan
molasses
Guna charcoal untuk bakar

Penggunaan Shisha
Kian popular dikalangan remaja dan belia
Banyak terdapat di restoran-restoran tertentu, coffee
house, bar, lounge dll

Promosi Shisha di Seremban

Fakta Tentang Asap Shisha

Anggapan bahawa air dalam hookah boleh menapis
kebanyakan bahan kimia dalam asap shisha adalah
tidak benar
Selepas melalui air, asap
shisha masih mengandungi
paras tar dan karbon monoksida (co) yang tinggi
Asap shisha juga mengandungi paras logam berat
seperti plumbum, arsenik dan kadmium yang tinggi,
polyaromatic hydrocarbon dan nitrosamines
penyebab kanser

Perbandingan Kandungan racun dalam asap

(satu sesi shisha dengan sebatang rokok)
kimia

shisha

rokok

perbandingan

Tar

802 mg

22.3 mg

36 X

Nikotin

2.96 mg

1.74 mg

1.7 X

Karbon
Monoksida

145 mg

17.3 mg

84 X

Kesimpulan Tentang Rokok

Suatu produk tembakau yang dihasilkan dengan begitu
rapi bertujuan untuk memusnahkan Ummah
Asap rokok bukan sahaja memusnahkan penghisapnya
tetapi juga mereka orang tersayang disekelilingnya
Rokok mengandungi dadah yang paling murah tetapi
sangat kuat menjerat penggunanya hingga akhir hayat
Induastri rokok nikmati keuntungan yang lumayan
tetapi penggunanya terima padah yang menyeksakan
Penjualan dan penggunaannya adalah halal dari segi
undang-undang tetapi hukumnya haram di sisi Islam

Gurindam Penutup: Merokok, Dulu dan Kini

Dulu merokok saja nak suka-suka
Kini dah ketagih hidup jadi huru hara
Dulu merokok kerana nak berseronok
Kini dah kena semput sendiri yang teruk
Dulu merokok kononnya nak bergaya
Kini dah mati pucuk batin yang merana
Dulu merokok kononnya nak tunjuk teror
Kini dah kena kanser hidup sengsara
Dulu merokok macam serombong kapal
Kini dah sakit jantung kerap masuk hospital
Dulu merokok memang giler sakan
Kini dah kena strok tak lama lagi jalan
Dulu merokok payah benar nak berhenti
Kini dah pun berhenti sebab dah mati

PESANAN IKHLAS KEPADA PEROKOK

Jangan Tunggu Mati Baru Nak Berhenti