Ender

Haluk DERNCE
Papatya
Kokulu
Hikayeler

Yakamoz Kitap

Kiisel Geliim: 89
1. Bask: Mays 2014
ISBN: 978-605-384-721-2
Yaync Sertifika No: 16238

Hazrlayan: Ender Haluk Derince

Grsel Ynetmen: Faruk Derince
Yayn Kordinatr: Tanl Yaar
Tasarm: Sadk Kanburolu
Bask: Sonsuz Matbaa Katlk Mc. Hiz. San. ve Tic. Ltd. ti.
Matbaa Sertifika No: 28487
Davutpaa Cad. Gven Sanayi Sitesi
C Blok 2. Kat No: 291 Topkap/STANBUL
Tel: 0212 674 85 28 - 501 04 95 Faks: 0212 674 85 29
E-posta: sonsuzbasim@gmail.com
YAKAMOZ KTAP 2014, Ender Haluk Derince
Yaynevinden izin alnmakszn tmyle veya ksmen oaltlamaz, k opya edilemez ve yaymlanamaz.

YAKAMOZ KTAP / SONSUZ KTAP

Grsel Mah. Alaybey Sk. No: 7/1 Kathane/STANBUL
Tel: 0212 222 72 25 Faks: 0212 222 72 35
www.yakamoz.com.tr / info@yakamoz.com.tr www.facebook.com/yakamozkitap www.twitter.com/yakamozkitap

NDEKLER
n Sz 11
Hayat Ertelemeye Gelmez 13
Byk Bir Hata 19
Byynce Ne Olacam 27
ntihar..;. 33
Mutluluk 39
Yaamn Ayrntlar 45
Bir Annenin Bekleyii 51
nsanln Yansmas 59
Yeni Hayatn Simgesi 63
Telesekreter Mesaj 71
Doum Gn 75
p Tenekesi 81
Ryadaki Anne Kokusu 87

Sadakat Yemini 93
Son Bir Umut 101
Hayatmn Maceras 107
Sepet 115
Eski Dostlar 123
Olumu Grmeden Asla 131
Yoldaki iekler 139
nce Kendine nan 143
Bir Para Sevgi ve nsanlk 147
Bebek zlemi 155
Sevgiyi Vermenin Elli Yolu 167
Hayat Paylanca Gzel 173
Umut 179
Bir Anneden tler 187
Bilgenin Devesi 193
Yrein indekiler 199
Tannmayan Sevgi 207
Emein Karl 215
efkatli Koruyucu 219
Her Ann nemi 227
Aramzdaki Ba 231
Unutulmayacak Gerek 237
Hayatn Tad 243
Bilmelisin 249
Anlar Deerlidir 255
Sabrla Bymek 263
Bo Saks 267
Sevgi Bedava 273
Gemiini Unutma 279
Kadn Ne Olgunlatrr? 285
Hayatn z 291
Bilinen Gerek 297
Anne demi 303
Kumdan Kale 311
Dn Hediyesi 317
Mutlu Yllar 325
Bilmiyordu... Baard 331
Biletler Ne Kadar 337
Kurabiyeler Kimin 343
Gl Olmak 349

Gabriel Garda Marquezin Veda Mektubu

Tanr bir an iin paavradan bebek olduumu unutup can vererek beni dllendirse, aklmdan geen her
eyi dile getiremeyebilirdim ama en azndan dile getirdiklerimi ayrntsyla aklmdan geirir ve
dnrdm.
Eyalann madd ynlerine deil, anlamlarna deer verirdim.
Az uyur, ok rya grr, gzm yumduum her dakikada, 60 saniye boyunca yitirdiimi
dnrdm.
nsan aktan vazgeerse yalanr.
Bakalar durduu zaman yrmeye devam ederdim. Bakalar uyurken uyank kalmaya gayret
ederdim. Bakalar konuurken dinler, ikolatal dondurmann tadndan zevk almaya bakardm.
Eer Tanr bana birazck can verse, basit giyinir, yzm gnee evirir, sadece vcudumu deil,
ruhumu da tm plaklyla aardm.
Tanrm, eer bir kalbim olsayd; nefretimi buzun zerine kazr ve gnein yzn gstermesini
beklerdim.
Gkyzndeki aya, yldzlar boyunca Van Gogh resimleri izer, Benedetti iirleri okur ve serenatlar
sylerdim.
Gzyalarmla glleri sular, vcuduma batan dikenlerinin acsn hissederek dudak krmzs ta
yapraklarndan pmek isterdim.
Tanrm bir yudumluk yaamm olsayd...
Gn gemesin ki, karlatm tm insanlara onlar sevdiimi sylemeyeyim. Tm kadn ve erkekleri,
en sevdiim insanlar olduklar konusunda birer birer ikna ederdim. Ve ak iinde yaardm.
Erkeklere, yalandklar zaman ak brakmalarnn ne kadar yanl olduunu anlatrdm. nk insan
ak braknca yalanr.
ocuklara kanat verirdim. Ama umay kendi balarna renmelerine olanak salardm.
Yallara ise lmn yalanma ile deil, unutma ile geldiini retirdim.
Ey insanlar! Sizlerden ne kadar da ok ey renmiim. Tm insanlarn, mutluluun gerekleri
grmekte sakl olduunu bilmeden, dalarn zirvesinde yaamak istediini rendim.
Yeni doan kk bir bebein, babasnn parman skarken aslnda onu kendisine sonsuza dek
kelepeyle mahkm ettiini rendim.
Sizlerden ok ey rendim. Ama bu rendiklerim pek ie yaramayacak. nk hepsini bir antaya
kilitledim. Mutsuz bir ekilde...
Artk lebilir miyim?
nSz
Papatya Kokulu Hikyeler adl kitab sizlere sunmaktan mutluluk duyuyoruz. Sizler iin en sevdiim,
okurken yreimi stan ykleri setim ve her bir yknn bir anlamda zn yakaladm.
Bu kitab ister kendinize ister armaan olarak bir arkadanza, annenize, ocuunuza alm olun;
yreinizi her an stacak, ruhunuzu harekete geirecek ve iinizdeki kvlcm tututuracak bir kitabn
elinizin altnda olduundan emin olabilirsiniz. Bu kitaptaki yklerin tm sizi derinden etkileyecek ve
insan olmann nemini bir kez daha anmsatacaktr size.
Yakn zaman nce yaplan bir aratrma yklerin okunduklar zaman sabv' 'ararl ve ok olumlu
ruhsal tepkiler uyandrd ortaya ka; . tr.
Okuduunuz ykler arkadalarnza ve ailenize daha ok sevgi ve efkatle yaklamanz salayacak ve
skntl dnemlerinizde sizi rahatlatacaktr.
Sizlere bu kitab hediye olarak sunuyorum. Umarm szlerin de arkadalarnza verebileceiniz gzel bir
hediye olacaktr.
Ender Haluk Derince

Yirmi bir senelik evlilikten sonra ak ltsn canl tutmann yeni bir yolunu buldum. Bir sre nce,
baka bir kadnla ktm ve bu aslnda eimin fikriydi. Bir gn eim, beni ok artarak, Biliyorum ki
onu seviyorsun, dedi.
iddetle itiraz ettim:
Fakat ben seni daha ok seviyorum!
Biliyorum ama ayn zamanda onu da seviyorsun. Ona da zaman ayrman gerekiyor.
Karmn, ziyaret etmemi istedii br kadn on dokuz yldr dul olan annemdi. imin younluu ve
ocuumun beklentileri nedeniyle annemi grme frsatm pek olamyordu. O akam annemi yemee ve
ardndan sinemaya davet ettim. Endielendi ve hemen, yi misin, her ey yolunda m? diye sordu.
Annem de ge saatte gelen bir telefonun veya srpriz bir davetin mutlaka kt bir anlam olacandan
phelenen tipte kadnlardand.
Seninle beraber ikimizin biraz zaman geirmemizin gzel olacan dndm, diye yantladm.
Sadece ikimiz mi?
Biraz dnd ve ok isterim, diye cevap verdi.
O cuma, i k onu almaya giderken kendimi biraz gergin hissediyordum. Eve vardmda fark ettim
ki o da randevumuzdan tr hafif gergin grnyordu. Kapsnn nnde, paltosunu oktan giymi bir
ekilde bekliyordu. Salarn yaptrmt ve zerinde babamla kutladklar son evlilik yldnmlerinde
giydii elbise vard.
Bana melekler kadar ltl bir yzle glmsedi. Arabaya bindiimizde:
Arkadalarma olumla dar kacam syledim ve gerekten ok etkilendiler, dedi.
Randevumuzun nasl getiini duymak iin sabrszlanyorlar.
Gittiimiz restoran, ok k olmasa da sevimli, scak ve servisin kaliteli olduu bir meknd. Annemse
bir kralie edasyla koluma girdi. Yerimize oturduktan sonra ona meny okumam gerekmiti; nk
kk yazlar gremiyordu. Ben daha mennn ortalarndayken annemin nemli gzlerle ve nostaljik bir
glle bana bakmakta olduunu fark ettim:
Eskiden, sen kkken menleri okuyan bendim, sense merakl baklarla beni dinlerdin, dedi.

Ben de glmseyip, O zaman, imdi senin rahat rahat oturma sran ve ben de okuyarak borcumu
deyebilirim, dedim.
Yemek boyunca muhabbetimiz ok gzeldi, sra d hibir ey olmad ama eskilerden ve
hayatlarmzdaki yeniliklerden bahsederek kaybettiimiz zamann birazm telafi etmeye altk. O
kadar ok konutuk ve elendik ki film saatini kardk.
Akam annemi brakrken, Seninle tekrar kmak isterim ama ancak bu sefer benim seni davet etmeme
izin verirsen, dedi ve bir akam tekrar bulumakta karar kldk.
Eve geldiimde eim yemein nasl getiini sordu:
ok gzeldi, dedim. Dnebileceimin ok stndeydi.
Birka gn sonra annem aniden ciddi bir kalp krizi sonucu vefat etti. Bu o kadar ani gereklemiti ki
onun iin bir ey daha yapma ansm olmamt. Birka zaman sonra evime, annemle yemek yediimiz
restorandan, denmi iki kiilik bir yemek faturas ve zerine ilitirilmi bir not yolland:
Olum, bu faturay nceden dedim; nk seninle kararlatrdmz randevu gnne
gelemeyeceimden neredeyse yzde yz emindim. Yine de iki kiilik bir yemek ayarladm; nk bu
sefer einle beraber gitmenizi istiyorum. Seninle olan o gnk randevumuzun benim iin ne anlam ifade
ettiini bilemezsin. Seni Seviyorum.
O esnada, Seni Seviyorum demenin ve hayatta deer verdiimiz insanlara hak ettikleri zaman
ayrmann nemini anladm. Hayatta hibir ey ailenizden daha nemli deildi.-. Onlara haklar olan
zaman ve ilgiyi verin; nk byle eyleri erteleyip durursanz uygun zaman asla bulamayabilirsiniz.

Adam, telal, fkeli bir hlde eine barp aryordu. Babalarnn sesini duyan iki ocuk ise
yataklarndan kalkp salona gelmiti. Babalarnn fkesini grnce korkuyla birer koltukta sessizce
oturup kalmlard.
Adam, ocuklara, einin zntsne aldrmadan sylenip duruyordu:
Syledim deil mi, syledim. Bugn toplant olduunu, ak mavi gmlei tlemeni syledim.
Kahverengi gmlekle gidiversen ne olurmu. Bugn sunum yapacam, karamsar bir grnt m
vereyim, dinleyenlerin ii kararsn, bu da projeye verecekleri oyu etkilesin! Bunu mu istiyorsun?
Aceleyle mavi gmlei tleyen ei, Tamam, bitti ite, deyince adam gmlei hmla ald ve Bitti,
tabii bitti ama ben ge kaldktan sonra bitmi neye yarar, dedi dinmek bilmeyen fkesiyle.
Kadn, ocuklarn korkmu yzlerine baktktan sonra yine eini sakinletirmeye abalad:
Dn bundan da ge kmtn, vakit var, yetiirsin.
Anlamyor ki, anlamyor ki... Bugn sunumu ben yapacam. Herkesten nce gitmeliyim ki gelecek
nemli konuklara, Ho geldin, demeliyim...
Adam daha bir sr sz sylenerek, bararak kt, arabasn altrp uzaklat.
Kadn, direksiyon banda da fke saan einin hlinden endielendi ve Bir kaza yapmasa bari, diye
dnd.
Ei uzaklanca ocuklarnn yanna giderek, onlara sarlp rahatlatmaya alt:
Madem erkenden kalktnz, hemen size sultanlara layk bir kahvalt hazrlayp getireceim.
Mutfaa geti, zihnindeki huzursuzluu datmak iin hemen neeli mzikler alan bir radyoyu at.
Ocaa halamak iin yumurta koydu, cezvede st stmaya balad. Masaya zeytin, peynir, reel
koymay da ihmal etmedi. Biraz sonra ocuklarna seslendi:
Kahvaltnz hazr!
ocuklar kahvaltya otururken radyoda mziin birden kesilmesi dikkatini ekti. Son dakika haberi
anonsuyla radyonun sesini biraz daha at. Radyoda zincirleme bir kaza haberi vard. Ayrntlarla biraz
sonra birlikte olacaz, demiti spiker ama kazann yerini syledii andan itibaren o sandalyesine
ylp kalmt.
Spikerin bahsettii kaza yeri, kocasnn her gn ie giderken getii drtl kavakt. Einin bu

kavaktaki trafikten ikyet etmesi, her sabah youn bir trafik olduunu syleyii aklna geldi. Ge
kaldm diye acele edip, acaba o da... Aklna gelend nce iini daha da yakt, hemen ayaa kalkt.
ocuklar, unutmayn ocaa yaklamak yasak. Kahvaltnz yapp salona gein, oynayn. Benim acil bir
yere uramam gerek, kapy da kimseye amayn, tamam m?
ocuklar uslu, sz dinler olduu hlde, onlar ok ksa sreli de olsa evde yalnz brakmak zorunda
kalsa tekrar tekrar tembihte bulunurdu.
Sokaa kmak iin zerine bir eyler, cebine de bir taksi paras ald. Kapya yneldiinde kocasnn bu
kazada lm olabilecei endiesiyle kabaran yreine daha fazla dayanamayp, alamaya balamt.
Gzyalarn ocuklar grmesin diye, ak olan mutfak kapsna srtn dnmeye zen gsteriyordu.
indeki acnn kocasnn lm olma ihtimali kadar, giderken kendisini krmas ve ocuklarnn nnde
barp armasndan da kaynaklandn anlad. Oysa her zaman byle fkeli deildi. Eer lrse,
ocuklarm babalarn, son grdkleri hliyle mi hatrlayacak? Kalp kran, fkeli bir baba olarak m
kalacak akllarnda? diye dnd.
Kapdan karken ocuklarna bir kez daha seslenecekti ama artk akan gzyalar gizlenemeyecek
hldeydi. Hemen kapy ap dar kmak iin hamle yapt ama karsnda kapya doru adm atmakta
olan kocas vard.
Adam, bir an karsnn slak yanaklarna bakp, Haberleri mi dinledin? diye sordu.
Ei, konuamadan sadece bayla onaylad. Adam eine skca sarld ve sonra da yanaklarndan szlen
gzyalarn sildi.
Kadn zorlukla sordu:
Hani nemli bir toplantna ge kalmtn, niye dndn?
Kaza benim hemen yaknmda oldu. O anda toplantdan daha nemli bir eyi unuttuumu hatrladm.
Eer o kazada lseydim...
O anda ocuklar da yanlarna gelmi, babalarnn yine fkeli olabileceini dnerek, annelerinin
yannda durmutu. Adam, btn iten, samimi glmsemesiyle ocuklarm yanna ard, boyunlarna
sarld, yanaklarndan pt.
Ben bugn byk bir hata yaptm ve evden karken sizleri ne kadar sevdiimi sylemeyi unuttum.
Byle nemli bir ey unutulur mu hi! Ne yapalm, ben de geri dndm.

Annesi, lsemiyle savaan alt yandaki oluna bakarken dalp gitmiti. Kalbi, ac iinde olmasna
ramen, kararllk duygusunun da etkisini hissediyordu. Her ebeveyn gibi o da olunun bymesini ve
umutlarn gerekletirmesini istemiti. Ama bu, artk mmkn deildi. Lseminin buna frsat tanmas
olas deildi. Oysa olunun hayallerini gerekletirmesini istiyordu.
Bob! Byynce ne olmak istediini hi dndn m? Hayatnda neler olmasn dilediin ve hayal
ettiin oldu mu? diye sordu.
Bob beklemeden cevap verdi:
Anneciim, ben byynce hep itfaiyeci olmak istedim. Anne de glmsedi ve:
Dilediini gerekletirebilecek miyiz, bir bakalm, dedi.
Daha sonra, Arizonadaki itfaiye mdrlne gitti ve itfaiyeciler ile tant. Onlara olunun son
isteinden sz etti ve olunun itfaiye arabasna binip, ehirde kk bir tur atmasnn mmkn olup
olmadn sordu.
Bundan daha iyisini de yapabiliriz, dedi itfaiyecilerden biri. Eer olunuzu aramba sabah saat
yedide hazr ederseniz, onu o gn eref konuu yapar, itfaiyeci kimliine brndrrz. Bizimle itfaiye
mdrlne gelir, bizimle yemek yer, yangn sndrmeye gelir. Hatta bize llerini verirsen, ona
zerinde Arizona itfaiyecilerinin sar renk zerine ilenmi ambleminin olduu gerek bir itfaiyeci
kostm diktirir, lastik botlar smarlarz.
gn sonra, itfaiyeci Bobu ald, ona elbiselerini giydirdi ve hasta yatandan itfaiye arabasna kadar
elik etti. Bob, itfaiye arabasna kuruldu ve mdrle doru yol almaya balad. Kendini ok mutlu
hissediyordu.
O gn Arizonada tam yangn ihbar olmutu. Deiik itfaiye arabalarna, hatta itfaiye mdrnn
zel arabasna da binmiti. Yerel televizyonlar da onu izleyip ekmilerdi. Hayallerinin gerek olmas,
gsterilen sevgi ve ilgi, Bobu o kadar etkilemiti ki, doktorlarn sylediinden tam ay daha fazla
yaamt. Bir gece btn yaam belirtileri dramatik bir ekilde yok olmaya balaynca, hi kimsenin
yalnz lmemesi gerektiine inanan bahemire aile bireylerini hastaneye ard. Daha sonra Bobun
itfaiyede geirdii gn hatrlad ve itfaiye mdrlne telefon ap, Bobun bu dnyaya veda ederken
yannda, zel kyafetleri iinde bir itfaiyecinin bulundurulmasnn mmkn olup olmayacan sordu,
itfaiye mdr:
Bundan daha iyisini de yapabiliriz. Be dakika iinde oradayz. Yalnz, acaba bize bir iyilik yapar
msnz? Sirenlerin aldm duyduunuzda, yangn olmad anonsunu yaptrabilir misiniz? Sadece
itfaiyecilerin nemli bir meslektalarn ziyareteg eldiklerini syleyiniz ve ltfen onun odasnn
penceresini anz? diye yantlad.
Yaklak be dakika sonra engel ve merdiven tayan kamyonet ulat. Merdiveni at ve Bobun
nc kattaki odasna yaklat. Tam on drt itfaiyeci Bobun odasna trmandlar. Annesinin izniyle
onu kucakladlar ve ona, onu ne kadar sevdiklerini sylediler. lmle peneleen Bob itfaiye mdrne
bakt ve:
Efendim, ben imdi gerekten itfaiyeci miyim? diye sordu.
Bundan phen mi var Bob? diye yantlad mdr.
'i
Bu kelimelerden sonra Bob glmsedi ve gzlerini sonsuza dek kapatt.
Belki unuttunuz, belki hatrlayamyorsunuz, belki de ok duygusuz, ok kat oldunuz; ama bilin ki hayat
sevgi ve umut samaktadr. Eer bunu okuyunca gzleriniz dolmuyorsa sizin iin yaplacak bir ey
kalmam demektir. Yok eer doluyorsa, o zaman sevdiklerinizin kymetini bilin ve gerek sevginizi
ortaya koyun, ltfen.

23 Mart 1994te Ronald Opusun cesedini inceleyen adli tabip, onun kafasndan yedii kurunla ld
sonucuna vard. Ronald Opus, on katl bir binann tepesinden, intihar niyetiyle aaya atlamt.
Umutsuzluunu, geride brakt bir notta aklyordu. Ancak, dokuzuncu katn nnden geerken
pencereden gelen kurun bana isabet etmi, hayat bu kurunla sona ermiti.
Apartmann sekizinci kat penceresi dzeyinde cam silicileri korumak iin konulmu bir a vard; ama
bu an varln ne silah eken ne de mteveffa Ronald Opus biliyordu. Akas, kurun olmasayd,
Opusun intihar giriimi baarl olamayacak; zemine aklmadan, sekizinci kattaki aa taklp kalacakt.
Opusun dokuz kat aada yere aklmayp da dokuzuncu kattan dyor olduu anda bana gelen
kurunla vurulmu olmas, yere aklm olsayd, muhtemelen onun lm sebebini intihardan cinayete
evirmeyecekti. Fakat, Opusun intihar giriiminin baarl olamay, savcy elinde bir cinayet vakas
olduu dncesine itti.
Silahn padad dokuzuncu kattaki odada yal bir adam ve kars yayordu. Tartyorlard ve adam
kadn silahla tehdite diyordu. yle sinirlenmiti ki, tetii ekti fakat mermi kadn skalayarak
pencereden dar yneldi ve Opusa isabet etti. Bir insan A ahsn ldrmeye teebbs eder fakat B
ahsn ldrrse, o B ahsn ldrmekten sulu saylmalyd. Savcnn ulat sonu buydu.
Dolaysyla, dokuzuncu kattaki yal adam, cinayetten suluydu. Bu sulamayla kar karya
kaldnda, adam da, kars da ok ardlar. nk, tetii ekerken adam da, kars da silahn dolu
olmadndan kesinlikle emindiler. Yal adam uzunca bir sreden beri bo silahla karsn korkutmay
alkanlk haline getirmiti. Bunu kars da bilir, o yzden adamn tehdidine pek aldrmazd. Ksacas,
adamn karsn ldrme kast yoktu; silahn dolu olduunu dahi bilmiyordu. Bylece, Opusun
ldrlmesi bir kaza oluyordu; silah kazara doldurulmutu.
Aratrmalara devam edilince, lmcl kazadan yaklak alt hafta nce yal iftin olunu silah
doldururken gren bir tank ortaya kt. Anlaldna gre, yal kadn olundan mali desteini
ekmiti ve babasnn annesini silahla korkutma temayln bilen oul, annesini cezalandrmak
kastyla, babasnn annesini vuracan umarak, gizlice silah doldurmutu. Annesi lecek, baba
cinayetten sulanacak, mallar oula kalacakt.
Artk olay yal iftin olunun, Ronald Opus cinayetinden sorumlu olduu noktasna gelmiti.
Tam bu srada savcnn karsna yeni bir viraj kt. Aratrmalara devam edilince, geen alt hafta
iinde anneyle babann silahla tehdide varan bir tartma yaamamalar, dolaysyla annesinin lmn
bir trl baaramay nedeniyle, olun umutsuzluunun artt anlald. Bu, onu 23 Martta on katl
binann tepesinden atlayarak intihar etmeye itmiti. Ancak, lm planlad gibi olmamt; dokuzuncu
katn nnden geerken babasnn bo zannettii silah tetiklemesiyle annesine isabet etmeyip
pencereye seken kurunun kafasna isabet etmesi nedeniyle Ronald Opusun hayat sona ermiti!
Dosya intihar olarak kapatld.

Kyafetlerinden hayli varlkl bir aileden geldii belli kk kz, avucundaki para destesini smsk
tutarak raflar inceliyordu. Buras kentin en byk oyuncak maazasyd. Aranan her eyin bulunduu,
bitmez tkenmez raf koridorlarnn bulunduu maazalardan biri.
Raflarn arasnda ylece gezinirken, reyonlarn birinde kalakald. Muhteem bir bebekti bu. Dnya
gzeli yzl ve ipek kadife elbiseli muhteem bir bebek. Babasna dnd, bebei iaret etti.
Avucumdaki para yeter mi?
Babas ba ile evet5 dercesine olumlu bir hareket yapt. Bebei kucaklad ve koridoru takip ederek,
kasaya doru yrd. Tam bu srada tpk kendisi gibi, babas ile alverie km bir kk ocuk
grd. Ksa pantolonluydu, gmlei iyice eskimiti.
ocuun elinde birka dolar vard. Raftaki oyunlardan birinin nnde heyecanla durdu.
te istediim bu baba! diye lk att, avucunu gsterdi.
"Yeter mi?
Babasnn gzleri nne doru eilirken, ba yetmez* iareti verdi. ocuk, avucundaki paraya bakt.
Oyunu rafa yerine koy
d u. Babasnn elini tuttu ve koridorun ucuna doru yrd, boyama
kitaplarnn olduu rafa.
Kk kz kucandaki bebee bir daha bakt. Sonra ocuun setii oyuncaa dnd. Bebei gtrp
yerine koydu. Oyunca eline ald.
Yeteri kadar param var m baba? dedi.
Babas yine evet dercesine ban sallad.
Kasaya gittiler, paray dediler. Kk kz, kasadaki adama bir eyler fsldad. Kz ve babas, geriye
ekilip beklemeye baladlar. Az sonra olan ve babas, ellerinde bir boyama kitab ile kasaya geldiler.
Kasiyer:
Kutlarm sizi, dedi heyecanla. Bugn bininci mteri olarak bir armaan kazandnz.
Oyun kutusunu kk ocua uzatt.
Harika! diye lk att ocuk. Baba, bu benim en ok istediim eydi, biliyorsun.
Baba oul, sevin iinde dkkn terk ederken, ieride kalan baba:
Ne kadar cmertsin kzm, sana bunu yapma kararm verdiren ne? dedi.
Baba, annemle birlikte bana bu paray verdikten sonra, Seni en ok mutlu edecek eyi al/ demediniz
mi?
Tabii yle dedik, tatlm!
Ben de aynen yle yaptm baba. u anda ne kadar mutlu olduumu biliyor musun?

Mucizelere inann ama asla onlara bel balamayn.

Durum ne olursa olsun, nezaketin size zarar vermeyeceini unutmayn.
Bir geziden dndnz gn harcamalarnzn listesini yapn.
Kk eyleri iyi yapmaktan dolay mutlu olmasn bilin.
Her yl, ocuklarnzn okula balad ilk gn onlarn fotorafn ekin.
Bir arkadanz hakknda iyi bir sz duyduunuzda bunu ona iletin.
Doru olduunu bildiiniz eyi yapmaktan asla ekinmeyin.
Dikkat ekmek iin i yapmayn, dikkat ekecek i yapn.
ocuklarnz, kardeleri ya da snf arkadalaryla kyaslamayn.
Sivil toplum rgtlerine katlim.
Byk zarar getirmeyecekse, brakn ocuklarnz bildikleri gibi yapsn. nk yaptklar hatalardan,
bakalarndan rendiklerinden daha fazlasn reneceklerdir.

Her baarnn bir bedeli olduunu asla unutmayn.

ocuklarnzn nnde einize kt bir sz sylemeyin.
ocuklarnz oktan uyumu olsalar bile onlara iyi geceler pc verin.
Can skntsn egzersiz yaparak datmaya aln.
Boaza taklan bir eyi karma yntemlerini renin.
Yolculuk ederken czdan, otomobil anahtar, gzlk ve ayakkablarnz yaknnzda bulundurun.
Eletirmekle geirdiiniz zamann iki katn vmeye ayrn.
ocuklarnza engelli bir kiiyi asla kmsememeyi retin.
Gazetenin ekonomi sayfasn dzenli bir biimde okuyun.
Yolculukta temel gereksinimlerinizin listesini yapn ve bavulunuzda tutun.
ocuklarnzn televizyon izleme sresini ve programlarn snrlayn.
Zarafeti modaya yeleyin.
Kendinizi gelitirme konusunda her bulduunuz frsat deerlendirin.
Kznza ya da olunuza da yemek yapmasn retin.
Her terslikte sakl olabilecek iyi frsat arayn.
Eve bir eya alrken, deneyim kazanmalar iin ocuklarnz da yannzda gtrn.
Evde yaplan brek ya da kurabiyeleri i yerine de gtrnM
Deneyimli insanlar asla dikkate almazlk etmeyin.
Yolunuza kan aksiliklerin, sizi amalarnzdan alkoymasna izin vermeyin.
Her gn mutlaka olumlu bir ey syleyin.
En sevdiiniz sz yazn ve grebileceiniz bir yere asn.

Orta yal kadn, evin iinde telal bir haldeydi. Eyalarn yerini deitiriyor, rtleri dzeltiyor, arada
bir mutfaa gidip pimekte olan yemee bakyor, tekrar salona dnyordu. Sokaktan gelen her seste
pencereye kouyor, her duyduu kap zilinde de bakasnn zili olduunu anlayp, zlyordu.
Baka ehirde i bulan olu, hem uzak yerde olduundan hem de izin alamadndan 2 aydr
gelememiti. Ona yal kadn, byk bir zlemle olunun gelmesini mit ediyor, kula zil sesinde, ayak
sesinde telala bekliyordu. Her anneler gnnde, ocuunun ona Anneciim, anneler gnn kudu
olsun, diyerek, boynuna sanlmasna yle almt ki sanki olu kapdan giriverecek ve koup boynuna
sarlacakt; sonra da onun iin hazrlad tadlardan yiyecekti. Oysa olu geleceini sylememiti ki.
Kadn, boynu bkk dnd, Ya gelmezse, ya izin alamadysa. ini zlem dolu bir alevin yalayp
getiini hissetti.
Kadn sabahtan hazrla balamt. Telal halini gren ei, sorup durmutu, Bu telan niye? diye
ama cevabn bir trl alamamt. Sonunda da kadn;
Bu gn evde iim ok, sen git gez biraz, diye srar ederek, eini rica minnet dar karmt. Ya,
telamn nedenini anlarsa, ya saatlerce beklediim halde olum gelmezse, diye dnmt.
Gelmezse dncesiyle bir daha yrei titremiti.
Saatler geip gidiyordu, len olmak zereydi:
Gelemiyorsan, bir telefon et bari anneciim de... iinde sknt armaya balamt. Anneler gnn
kutlamak iin bir telefon bile etmeyecek mi acaba? Ben byle bekliyorum ama o belki hatrlamad bile.
Gzden rak olan, gnlden de rak olur, sz anneler iin de geerli olur mu hi! Olamaz canm, bir
telefon eder en azndan. Ho telefon yetmez, zledim yavrumu, kara gzlerini, yaramaz gln. Hh..
yaramaz, dediimi duysa yine darlr, Beni ocuk gibi sevme, der. Sanki nasl seveceksem...
ocuunu dndke, onunla konutuunu dndke yz glyor, farknda olmadan bir anda
neeleniyordu. Sonra duvardaki saate gz taklyor, yeniden durgunlayordu.
Gelmeyecek, telefon bari etse... diye dnd istemeye istemeye. Sesini bari duymu olurum.
Tam byle dnrken, cep telefonunun sesiyle irkildi, omuzlarnda bir yorgunluk, baklarnda bir
burukluk telefona uzand, ekranna bakt, arayan oluydu.
Sevinmeli miydi? Sevinemedi. Acaba... acaba gelemeyeceini sylemek iin mi aramt? Telefonda
kutlayp geecek miydi anneler gnn, sarlamayacak myd yavrusuna?
At telefonu.
Alo...
Alo, naslsn anneciim?
Saol yavrum, sen naslsn?
iyiyim anneciim.
Ne yapyorsun, iler nasl?
Biraz zor oldu ama altm, hem bu ehre hem de ie altm.
yle mi yavrucuum?
Sylemiyordu ite; ne telefonda kutluyordu ne de gelmeyeceini sylyordu. Sonunda dayanamayp
sordu:
izin aldn m yavrum?
Evet, anneciim, izin aldm. Sen nereden bildin?
Nereden mi, anneler gn iin izin almadn m?
Ha, anneler gn, doru ya! Anneler gnn kutlu olsun anneciim.
Sen sen... bunun iin izin almadn m?
Ah anneciim, ok sevdiim, benim iin ok nemli bir bayan grmeye gideceimi syledim. efim
de izin verdi. imdi onun yanna gidiyorum.

Orta yal kadn duraklad, sesine hkim olmaya alt.

yle mi, nasl biriymi bu?
Anneciim, emin ol bana, senin daha nce yaptn yemeklerden daha lezzetlisini, daha nce yaptn
tatllardan daha tatlsn yapmtr, beni bekliyor imdi.
Ben... ey... tamam yavrucuum. ey, umarm o da seni seviyordun
Sevdiine eminim anne, zaten bu ilk iznimi srf onu grmek iin aldm. Babam nerede anne?
Dardayd yavrum. Hah... kap alyor, sanrm baban geldi.
Tamam anne, selam syle, ben de mis gibi kokularn geldii, dnyada en ok deer verdiim bir dnya
gzelinin kapsndaym.
Tamam yavrum, sylerim. Sonra yine ara yavrum. Allaha emanet ol.
Telefonu kapatt. Oysa ne kadar zlemiti olunu, ne kadar grmek istiyordu. Kapya eli uzanrken,
gznden szlen yalara engel olamyordu.
Kapy atnda, boynuna atlan olunun:
Canm anneciim, anneler gnn kutlu olsun! diye barmas sanki bir rya sahnesiymi gibi geldi.
Olu:
Anneciim, seni sevindirecek bir srpriz yapaym dedim, ltfen alama! dese de annesi sevinten
hkra hkra alyordu.

Dalk bir blgede bilge rayla yrrken, olan ayan taa arpar ve can acsyla Ah! diye barr.
Dadan, Ah! diye bir ses gelir ve bu sesi duyan ocuk hayret eder. Merakla:
Sen kimsin? diye barr ama ald tek yant; Sen kimsin? olur.
ocuk bu yanta kzar ve:
Sen bir korkaksn! diye barr.
Dadan ald yant, Sen bir korkaksn! olur.
Ustasna bakar ve:
Ne oluyor? diye sorar.
Olum dikkat et, diyen bilge vadiye doru, Sana hayranm! diye barr. Ses, Sana hayranm, diye
yantlar.
Usta, Sen harikasn! diye bardnda, bu kez dadan, Sen harikasn! yant gelir. rak armtr.
Ama hl ne olduunu anlayamamtr.
Bilge aklar:
Olum, insanlar buna yank derler; ama gerekte yaamn ta kendisidir. Yaama ne verirsen, sana onu
yanstr. Yaam senin davranlarnn aynasdr. Eer yaamnda daha ok sevgi istiyorsan, insanlar
daha ok sev. Eer sana saygl davranlmasn istiyorsan, insanlara saygl davran. Eer bakalar
tarafndan anlalmak istiyorsan, nce bakalarn anlamaya gayret gster. Eer insanlarn sana
hogrl ve sabrl davranmasn istiyorsan, nce sen hogrl ve sabrl olmalsn. Olum, yaamda
ne ekersen, onu biersin. Bu doa yasas, yaamn her yn iin geerlidir.
nsanlarn yaam tesadfler sonucu olumaz. nsanlarn yaam onlarn davranlarnn yansmasndan
baka bir ey deildir.

Jeremy zrl bir ocuk olarak domutu. Spastik olmasnn yan sra, baz bedensel zrleri vard. On
iki yanda,h l ilkokul ikinci snfa gidiyordu Jeremy; belli ki, renme yetenei yoktu. retmeni
Doris Miller onun yznden olduka sknt ekiyordu. Oturduu srada sallanyor, azndan salyalar
aktyor ve garip sesler karyordu. Bazen de ortada hibir sorun yokmu gibi, ok ak ve net bir
ekilde konuuyordu. Yine de retmenini ounlukla rahatsz ediyordu.
Gnn birinde retmen Doris, Jeremy nin ailesini arad ve onlar okula davet etti. Forrester ailesi,
grme iin bo snfa girdiklerinde, Bayan Miller:
Jeremy nin yeri buras deil; engelli ocuklara eitim veren zel bir okula gndermeniz gerekiyor.
Burada kendisinden yaa kk ve renme sorunu olmayan ocuklarla okumas kendisi iin iyi deil.
Dier ocuklarla arasnda tam be ya var, dedi.
Bu szler zerine Jeremy nin annesi alamaya baladndan, aile adna bir aklama yapma
ykmll babasna dmt:
Bayan Miller, bu yaknlarda zrller iin zel okul yok. Jeremyyi okuldan almak ise, onun iin ok
kt bir ok olur. 0, buray gerekten ok seviyor.
Jeremynin annesi ve babas snftan ayrldktan sonra, retmen Doris darda yaan kar seyrederek
uzun sre orackta oturdu. Karn souu adeta ruhuna da ilemiti. Forrester ailesine acyordu. Ne de
olsa, tek ocuklar amansz bir hastala yakalanmt. Ancak, Jeremy snfta tutmak da doru deildi.
renim grmesi gereken on sekiz ocuk daha vard ve Jeremy onlara engel oluyordu. Dahas,
konumay ve yazmay asla renemeyecekti. Niye bouna daha fazla zaman harcasn ki?i inde
bulunduu durumu deerlendirirken bir anda iini bir sululuk duygusu kaplad. O zavall ailenin
sorunlar yannda benimkiler hi saylr; ama ben hl ikyet ediyorum, diye dnd ve kendisine
daha fazla sabr vermesi iin Tanrya dua etti.
O gnden sonra da, Jeremyin donuk baklarn ve kard sesleri grmezlikten gelmek iin epey aba
sarf etti.
Derken, bir gn Jeremynin topallayarak ve sakat ayan sryerek retmeninin masasna kadar gelip:
Sizi seviyorum Bayan Miller, diye tm snfn duyabilecei ekilde bardn grd.
Bu sze dier renciler gltler. retmen Dorisin yz kpkrmz olmutu:
Bu ok ho Jeremy! dedi. Ama imdi srana otur istersen,t amam m?
Gnler ylece gelip geti ve bahar geldi. Hz. sann ge ykseliinin kutland bahar bayramna bir
hafta kamt ki) Doris onlara Hz. sa hakknda bir yk anlatt ve her renciye birer plastik yumurta
datarak, yeni hayat vurgulamak zere devi verdi:
imdi bunu eve gtrmenizi ve yarn iine yeni hayan simgeleyen bir ey koymu olarak geri
getirmenizi istiyorum, anlald m?
ocuklar:
Evet Bayan Miller, diye bardlar.
Jeremy hari.
Jeremy kulak kesilmi, gzlerini bir an bile ondan ayrmadan retmenini dinliyordu. Bayan Millerin,
Hz. sa ve yeni hayat hakknda sylediklerini anlamam myd? Ya verdii devi? Herhalde,
Jeremynin ailesini arayp, devi onlara anlatsa daha iyi olacakt.
O akam, Dorisin mutfak lavabosu tkand. Ev sahibini ard ve bir saat boyunca onun tkal lavaboyu
amasn bekledi. Marketten yapaca alveri bu yzden gecikmiti. Dndnde ise, tlenecek bir
elbise ve ertesi gne hazrlanacak test bekliyordu kendisini. Bu tela iinde, Jeremy nin ailesine telefon
etmeyi unuttu.
Ertesi gn, Bayan Millerin snfndaki on dokuz renci de okula gelmiti. Aralarnda konuup glerek,
getirdikleri yumurtalar retmenin masasna braktlar. Matematik dersi bittikten sonra, yumurtalar
ama zaman gelmiti. Birinci yumurtadan bir iek kt, retmen Doris:
Ooo, evet; bir iek gerekten de yeni hayatn simgesidir, dedi. Bitkiler topraktan ktktan sonra

yeni bir hayat grrz.

Bu szler zerine, birinci sradaki ufak kz ayaa frlad:
O benim yumurtam, retmenim.
Bir sonraki yumurtada gerek gibi grnen plastik bir kelebek vard. Bayan Miller, rencilerine onu
gstererek:
Hepimiz biliyoruz ki, bir trtl deiir ve gzel bir kelebek olur. Dorusu, bu da yeni hayat iin gzel
bir rnek, dedi.
Kk Judy gururla glmsedi ve:
O benim yumurtamd retmenim, diye seslendi.
Bir sonraki yumurtada retmen Doris zeri yosunlu bir kaya paras buldu. ocuklara yosunun da yeni
hayatn bir simgesi olduunu aklad.
Snfn tek gzlkls Billy arka sralardan bard:
Bu benim retmenim. Babam bana yardm etti.
Sonra Doris drdnc yumurtay at. Bir an duraksad. Yumurta botu. Bu kesinlikle Jeremynin
yumurtas olmalyd; demek ki, devini anlayamamt. Keke ailesini aramay unutmasayd! Jeremyyi
utandrmak istemedii iin, sessizce yumurtay kenara koyup, baka bir yumurtay eline ald.
Jeremy bunu fark etmiti:
Bayan Miller, benim yumurtam hakknda konumayacakm snzr
retmen Doris, arm bir ekilde:
Ama Jeremy, dedi, senin yumurtann ii bo.
Jeremy, bir gn nce Hristiyan anlaynca anlatt Hz. sann ge ykselii hadisesini hatrlatarak,
retmenine usulca:
Evet, dedi, ama sann mezar da botu.
Peki, mezar niye bo, biliyor musun? diye sordu Jeremy ye. Cevap ksayd:
Dediniz ya, sa ldrld ve mezara kondu, Allah da onu oradan ald.
Az sonra teneffs zili ald. ocuklar hzla baheye kouurken, retmen Doris alyordu. Bu sakat
ocua kar iinde hissettii soukluk tamamen erimiti.
Jeremy ay sonra ld. Cenazesine gelenler ise, tabutun stnde duran on dokuz plastik yumurtaya ilk
anda bir anlam veremediler.
On dokuz yumurtann da ii botu.

Kaliforniyadaki Pacific Palisades adl okulda okuyan ocuklarn velileri, btn okulu ve retmenleri
dava ediyor; nk btn dnem boyunca 15 ile 30 gn arasnda devamszlk yaptklar halde
ocuklarnn derslerden kalmalarn kabul etmiyorlar. Velilerin neredeyse tehdide varan itirazlaryla ba
edemeyen okul ynetimi, en sonunda telesekreter mesajn aadaki ekilde deitiriyor ve Yln
Telesekreter Mesaj dln kazanyor.
Merhaba! Pacific Palisadese hogeldiniz. Bu bir otomatik mesajdr. Ltfen seenekleri tek tek
dinleyerek istediiniz departmanla ilgili tua basnz.
ocuunuzun neden devamszlk yapt konusunda yalan sylemek iin le...
ocuunuzun neden devlerim yapmad konusunday alan sylemek iin 2ye...
Bizim hangi konularda ie yaramadmz belirtmek iin 3 e...
Evinize gnderilen ve alc imzanz zerinde olduu halde almadnz iddia ettiiniz uyar mektuplar
iin 4e...
Mdr ve dier yetkililere kfr etmek iin 5 e... ocuunuzu her sabah en az 10 dakika bekleyen
okulo tobs hakkndaki ikyetleriniz iin 6ya...
Sper kabiliyetli mkemmel ocuunuzun beceriksiz retmeninden yaknmak iin 7ye...
Braksanz btn okulu yiyecek ocuunuzun yetersiz bulduu okul mnsnden ikyet etmek iin 8!e
basnz...
ocuunuzun gerek bir dnyada yaadnn farkndaysanz ve sorumluluk almay renmesini
istiyorsanz, bunun iin de ona verilen devleri zamannda ve tam olarak yapmasnn ok nemli
olduuna inanyorsanz, ayrca eitimin ilk nce ailede baladnn bilincinde olmanz dileiyle...
Ltfen telefonunuzu kapatmay unutmayn...
yi gnler...

Frna geldiimde ortalkta ekmek grnmyordu. Eski bir dostum olan frnc:
Biraz bekleyeceksin aabeyciim. ki dakikaya kadar karyorum, dedi.
Kenardaki tabureye oturup beklemeye koyulurken, ieriye yalca bir adamn girdiini grdm. Eskimi
ceketinin sol yakas altnda bir madalya parldyor ve yrrken hafife topallyordu.
Selam verdikten sonra, frncnn tezghna yaklaarak:
Ekmeklerimi alaym! Benim ikizler ackmtr, dedi.
Frnc, adamn kendisine uzatt torbay alarak tezghn altna eildi ve bir gn ncesine ait olduu
anlalan ekmeklerden 4-5 tane kard.
Ben o arada oturmas iin kendi yerimi o adama vermi, tezghn yanma iyice yaklamtm.
Ekmeklerden birka tanesinin ekli deimi, katlam, ta gibi olmutu. Frncya sordum:
Neden taze ekmei beklemesini sylemiyorsun? Biraz sonra kacak dedin ya!
Bayat ekmekleri kendisi istiyor. ok fakir bir adam. Ona bayat ekmekleri yar fiyatna veriyorum.
Kim bu adam?
Kendisi Kore gazilerinden. Oluyla gelini bir trafik kazasnda vefat edince, ikiz torunlarn yanna
almt. Yllardr onlara bakyor, hem de ok az bir maa var.
Frncnn anlattklar karsnda iimin yandn hissediyor ve ufak da olsa bir eyler yapmak
istiyordum. Frncya yavaa dedim ki:
Aradaki fark ben vereyim. Hi olmazsa bugn taze ekmek yesinler.
Frnc, teklifimi kabul etti. Biraz sonra da frndan yeni kan taze ekmekleri adamn torbasna
doldururken, ekli bozuk, bayat ekmekleri de tezghn altna koyarken ihtiyara takld:
Bugn ok anslsn amca. ocuklar iin sana pasta gibi ekmek vereceim.
Yal adam, bir evlat sevgisiyle kucaklad torbay gsne bastrarak kapdan karken bana dnd ve
dedi ki:
Allah, senden raz olsun evladm. Bugn onlarn doumg nyd...

Henz ok genken kocasn kaybetmi, ondan kalan tek olunu yetitirmek iin diini trnana takarak
almt.
Onu kimseye muhta etmeden okutabilmekti arzusu.
Bu hayallerle geirdi gnlerini. Genti, gzeldi ama geri evirmiti evlenme tekliflerini; olunu yaban
ellere vermemek istiyordu.
Bakalarna amar ykad, temizlik yapt, olunu hibir eye muhta etmedi. Olu okuyacakt,
mesleini eline alnca artk kalan mrn yavrusunun yannda geirecekti. Bu hayallerle geti yllar, bu
hayalle bitti yllar...
Nihayet olu hukuk okudu, hkimlik grevine balad. Anne sevincinden yere ge smyordu. Sra
oluna layk kz bulmaya geldi, bunu da bulunca artk gzleri arkasnda kalmayacakt.
Tam istedii gibi bir kz buldu. Dn gryordu ama iinden haberi yoktu. Seviyordu gelinini z evlad
gibi. Bir an nce dn olsun istiyordu. Sanki kendi evlenecekti. Bir an nce tanmak istiyordu yeni
evlerine; artk bir keye oturup torunlarn sevecek, gemi onun iin tatl bir hatra olacakt.
Nikh gnne 1 ay kalmt, damat gelini alarak yeni evlerine yerleecek, eyalarn yerlerini ayarlayp
llerini alacaklard.
Btn eyalarn yerleri ayarlanm, tek tek gzel bir grnt kazandrlmt.
Bu srada gelin kz nianlsna dnerek:
Cihan! Byle gzel oldu ama u p Tenekesini nereye koyacaz?
ard gen adam, hayret dolu sesle:
Koskoca evde bir p tenekesini koyacak yer bulamyor musun? Tezghn altna koy!
Yok yok, hi olur mu?
Balkona koyarsn?
Oraya da hi uymaz!
Yahu p tenekesini koyacak yer bulamyor musun?
Onu demiyorum canm, ANNEN diyorum, ANNEN!
Gen kzn azndan kan cmleler gen adamn kalbine ilemi, beynini dndrmt. Varlnda ba
tac olan annesi, kendisi iin el kaplarnda alan annesini demek bir p tenekesi yerine koyuyordu.
Demek annesi p tenekesiydi. O ileke, o fedakr kadn, can gibi sevdii annesini koyacak yer
bulamyordu hayat arkada olan kz, anasna p tenekesi diyordu!
Tek kelime konumad, eve dnnce de bir eyden bahsetmedi; zavall anne gelinin kendisi hakknda
dndklerinden habersiz nasl olduunu soruyordu durmadan, onu vyordu.
Ac ac gld bu durum karsnda gen adam.
Nihayet nikh gn gelmiti. Btn hazrlklar bitmi, arabalar nikh dairesinin yolunu mekn
tutmulard. Salon aznak adar doluydu. Darya taan davetli kulesinde hey AN koi geziyordu, yeni
evlilikleri grebilmek iin.
Ve memur geline sordu:
Kzm! Ahmet olu Cihan zevcelie kabul ediyor musun? Evet!
Peki, olum sen Zeynep kz Zelihay zevcelie kabul ediy orm usun
Hayrr! Etmiyorum!
Salonu ayaa kaldrd bu ses. Gzlerinde hayret ifadesiyle herkes ok geirmi gibi erkee, Cihana
bakyorlard. Memur armt:
Peki, imdiye kadar neredeydin?
Efendim! Babam beni kk yalarda brakp vefat etti. Annem darlarda alarak genliini bana
harcad, alt ve abalad. Giymedi giydirdi, yemedi yedirdi. Beni bytt, okutup adam etti. Annem
benim yanmda oturacak, rahat edecei zaman bu grdnz gelin hanm, annemi bir p tenekesi
yerine koyarak, evde onu koyacak yer bulamyor. Annemi bir p tenekesi olarak gryor ve istemiyor.
Benim annemi istemeyen, ona o ekilde muamele yapan kadn ben de istemiyorum. Varsa annesine p

tenekesi dedirtecek, buyursun gelini alsn!

Yerinden kalkarak annesini ald, hayret ve gzyalar ierisinde salondan ayrld. Bu olaydan sonra gelin
kz evine dnd. Aradan 20 yl gemesine ramen hl evlenememi.

On yalarndaki kk kz, okul nlnn dmelerini iliklemeye alrken o kadar acele ediyordu ki;
yaad panikten elleri birbirine dolanyordu. Uyumaktan imi gzlerini ovalayarak dar frlad.
Ayakkablarn ayana geirmeye alarak yrmesi, yolda yalpalamasna sebep oluyordu. Son
gnlerde srekli ge uyanyor, ilk derse yetiemiyordu. retmenin verdii cezadan ok, her seferinde
yalan sylemek zorunda kalmasyd kk yreini yoran. Bu sefer hangi bahaneyi uyduracakt?
Uyuyakaldn sylese, retmen her zamankinden daha ok kzacakt. Annesine sz vermiti. Ne
olursa olsun, bana ne gelirse gelsin, kesinlikle yalan sylemeyecekti. Ge kald gnlerde
retmeninin baklaryla alevlenen yangna kar, sap ynndan yalanlarn arkasna aresizlik iinde
gizleniyordu.
Okulun kapsna geldiinde komaktan terlemiti. Alnna, ile mrekkebiyle yazlan yazy, salarndan
szlen ipek teller, daha bir belirginletiriyordu. Al yanaklarnn zerine yerleen i gzlerle etrafna
bakyor, ekingen admlarla koridorda ilerliyordu. Kk bedeni, tayabileceinden ar bir antann
esaretinde snfn nne geldi. Son kez nln ve yakaln dzeltip, kulan hafife kapya yaslad.
eride hi ses yoktu. antasn srtndan eline alp, minik elleriyle kapya birka kez vurdu. rkek
admlarla ieri girdiinde snftaki sessizlik, yerini fsltlara karan glmelere brakma. ocuklarn
bazs, ge kald iin ona kzyor, bazs alayc baklarm glmelerle perinliyordu. Kk kz, yerine
gemeye hazrlanrken; retmen, snf susturan, glmeleri kovalayan, kk kzn yreini titreten
konumasna balad.
Dur bakalm! Yerine oturma! Seni defalarca uyarmaktan, cezalandrmaktan bktm. Sen, ge kalmaktan
bkmadn. Tahtann yanna ge ve ders bitene kadar tek ayak zerinde dur. Sorumsuzluuna son verene
kadar byle yapacam... Ayan indirdiini grmeyeyim!
retmen, hedefe koyduu kk bir kalbi tam ortasndan yaralamt. Acmasz bir ressamn elinden
kan hzn tablosu, snfn ortasnda ylece duruyordu. Dier ocuklarn yeniden balayan glmeleri
tabloya vurulan frann son darbeleri oldu.
Alayc baklardan kard gzlerinde, yamaya hazrlanan bulutlara direnen kk kz, tahtann
yanna geti. Ayam kaldrdnda ders kald yerden devam etmiti.
Minik ayaklarnda derman tkenmek zereyken, zdrab ve dersi sonlandran zil nihayet ald. Bir
yangndan kaar gibi kapya koturan ocuklar geride braktklarn oktan unutmutu. retmen,
masadan kitaplarn toplarken snfta kimse kalmama. Kk kzn yzne dahi bakmadan, Tamam!
kabilirsin, dedikten sonra, syleyecekleri aniden aklna gelmi gibi uyuan ayaklaryla birka adm
atan kza tekrar seslendi.
Dur biraz! Her gn derse ge kalyorsun. Bu byle gitmeyecek! Ya keyifle uyumaktan ya da okuldan
vazge! kisini de ayn anda yapmaya almandan bktm. Nasl bir annen varm ki>s eni okula
hazrlamaktan aciz, geleceine kar ca.nz. Defoluca armama ramen bir defa bile gremedim veli
toplantlarnda. Senin sorumsuzluunun dier ocuklara rnek olmasna izin vermeyeceim. Ya kendine
eki dzen ver ya da... retmeninin aznda akan imekler kk kzn gzlerinde bekleyen
bulutlara dyordu. Yaan yamurlar oraklam bir yrei yumuatmaya yetmiyor, sorular devam
ediyordu.
Okumak istemiyor musun? Eer yleyse, ne sen yorul ne de biz!
Kk kzn ba nne dmt.
Hayr retmenim, dedi. Okumay ok istiyorum. Hemd e ok; ancak her sabah ayn ryay
gryorum.
Ne gryorsun ryanda?
Geen sene beni yalnz brakan annemi cennette gryorum. Beni ok zlediini sylyor, pamuk
elleriyle bam okamak istiyor; tam elini uzatyor, uyanyorum.
Yanaklarna szlen yalar sildikten sonra derin bir i ekip, szlerine kald yerden devam etti.
Onu o kadar ok zledim ki... Belki ayn ryay tekrar grrm, belki rya kald yerden devam eder

diye tekrar uyuyor, uyanmak istemiyorum; ancak rya kald yerden devam etmiyor...
Daha fazlasn anlatacak gc kalmamt. Titreyen sesiyle son bir cmle daha kurdu.
Ryamda da olsa, bir defa bam okamasn, ona doya doya sarlmay o kadar ok isterdim ki...

Bu akam eve geldiimde eim akam yemeini servis ediyordu. Elini tuttum ve ona syleyeceim
eyler olduunu syledim. Masaya oturdu ve sessizce yemei yemeye balad. Ve yine gzlerinde o
korkuyu grdm.
Bir anda kasldm, azm aamyordum ama dncelerimi sylemem lazmd. Ben boanmak
istiyorum. Sinirlenmedi. Szlerime karlk vermedi, sadece sebebini sordu.
Bir cevap veremedim ve buna ok sinirlendi; elindeki atal baklar frlatt. Bana bard ve adam
olmadm syledi. Bu akam tek kelime konumadk. Eim btn gece alad. Farkndaydm.
Evliliimizin ne olacan merak ediyordu ama onu tatmin edecek bir ey syleyemeyecektim. Ben
Janee k oldum, eimi sevmiyorum artk. Bu vicdan azabyla bir evlilik szlemesi hazrladm; evi,
arabay ve irketin %30unu ona verecektim. Szlemeye ksa bir sre bakt ve yrtt. 10 yl hayatm
paylatm bu kadn bana yabanc olmutu. Onun harcad zamana ve enerjiye zlyordum ama geri
dnemezdim; Janee ok k olmutum. Sonra hkra hkra alamaya balad, bu benim beklediim
bir tepkiydi. Onun alamas benim hafiflememe sebep olmutu. Bir sredir aklmdan geiriyordum
boanmay, bu fikir bende saplant haline gelmiti ve imdi bu duyguyu daha da gl hissediyordum ve
doru karard. Bir sonraki akam eve ge gelmitim vee imi masada yaz yazarken grdm. ok
uykum vard ve akam yemeini yemeden uyumaya gittim. Jane ile geirdiim o kadar saat beni
yormutu. Bir ara uyandm ve onu hl yaz yazarken grdm masada. Ama bu benim umrumda deildi
ve bam evirip, uyumaya devam ettim.
Ertesi sabah bana artlarn yaz halinde sundu. Benden hibir ey istemiyordu, sadece boanmamz ilan
etmek iin bir ay msaade istedi ve bu zamanda normal bir aile gibi davranmamz istedi. Bunun sebebi
olumuzun bir ay sonra snavlarnn olmas ve bu dnemde ona bu yk bindirmemekti. Bu kabul
edilebilinir. Bir ey daha vard, benden onu evlilik gecesinde onu kapdan ieriye nasl tadm
hatrlamakt ve bir ay boyunca her sabah onu yatak odasndan, evin kapsna kadar tamam istedi.
Kafay yediini dndm ama son gnlerimizin iyi gemesi asndan kabul ettim.
Sonra bu artlardan Janee bahsettim, yksek ses ile glp, bunun ok sama olduunu ve eninde
sonunda boanmay kabul etmek zorunda kalacan syledi.
Eimle boanma konusunu atmdan beri fiziksel temasta bulunmadk. Bu sebepten ilk gn onu
kucama alp kapya gtrdmde tuhaf bir duygu yaadm. Olumuz arkamzda duruyordu ve alk
yapmaya balad, Babam annemi kucanda tayor! Bu, onu ok sevindirmiti. Szleri canm
actmt... Yatak odasndan evin kapsna kadar on metre tadm. Eim gzlerini kapatt ve kulama,
Olumuza boanmamzdan bahsetme, diye fsldad. Ben de bam ne eerek, Tamam, dedim ve
iime bir znt kt. Kap nnde onu braktm- Eim otobs durana gitti ve onu ie gtrecek olan
otobs bekledi. Ben de tek bama ofise gittim.
kinci gn bu oyunu oynamak bize daha kolay gelmiti, Eim ban gsme yaslad ve onun kokusunu
duydum. Birden eime uzun sredir bakmadm anladm. Ve onun evlendiim zamanki kadar gen
olmadn fark ettim. Yznde hafif izgiler olumu, salarna ak dmt. Geen yllar ylesine
yanndan gememiti. O an kendime ona bununla neler yaptm sordum.
Drdnc gn onu kucama aldmda bir gven duygusu yaadm. Bu bana hayatnn 10 yln hediye
eden kadn.
Beinci gn bu gven duygusu daha da bymt. Bundan Janee bahsetmedim. Gnler getike onu
tamak daha da kolaylamt; belki de bu sayede yaptm antrenmandan dolaydr bu. Bir sabah
onu ne giyeceini dnrken izledim. syan ederek her gn kyafetlerin biraz daha bol geldiini
syledi. Birden onun ne kadar szldn ve kilo verdiini fark ettim. Demek ki onu her sabah daha
kolay tayabilmemin sebebi buydu. Birden yzme yumruk gibi vurdu. Bu kadar acy ve znty
kalbinde tayordu. Farknda olmadan ban okadm. O an olumuz da geldi ve Baba, annemi taman
lazm, dedi. Bu hayatmzn bir paras olmutu, babasnn annesini odadan kapya tamas. Eim
olumuzu yanma ard ve ona sk sk sarld. Ben bam evirdim; son anda kararmdan vazgemek

istemiyordum. Onu kucama aldm ve yatak odasndan kapya kadar tadm. Elini enseme koymutu
ve ben onu sk sk tutmutum. Tpk evlendiimiz gnk gibi.
Artk huzursuzlamtm bu kadar kilo vermesinden. Son gn onu kucamda tadmda hareket
etmedim. Olumuz kuldayd ve eime hayatmzdaki yaknln ne kadar eksildiini syledim. Ofise
gittim, arabadan frladm, kapy kilitlemeden -bunun iin zaman yoktu, her ann kararm
deitirmesinden korkuyordum- merdivenden yukar kotum. Yukar varnca Jane kapy at. Ona
karmdan boanmayacam syledim.
akn bir ifadeyle elini anlma koydu ve Senin atein mi var? diye sordu. zgnm Jane ama ben
artk boanmak istemiyorum, dedim. Evliliimizin renksiz kalmas sevgi eksikliinden deil,
birbirimizin deerini unuttuumuzdand. imdi aklma geldi ki, ona evlendiimiz gn kapdan ieri
taynca mrmn sonuna kadar sadakat yemini verdiimi... Jane olay anlaynca yzme bir tokat att
ve kapy kapatarak alamaya balad.
Hemen aa koup, ilk iekiye gidip, eime bir buket iek aldm, zerindeki karta da, Seni her
sabah hayatmn sonuna kadar tayacam yazdm.
Eve vardmda yzm bir glmseme kaplad, elimde ieklerle yatak odasna gittim ve eimi yatan
stnde l buldum. Eim aylardr kanser ile savayordu ve ben Jane ile ilgilenmekten bunu fark
etmemitim. Fazla yaamayacan bildii iin, beni, olumun bana negatif tutumundan korumaya
almt. En azndan olumun gznde iyi bir e olarak kalmam istemiti.
likideki kk eylerdir nemli olan. Villalar, arabalar ok paralar deil. Bunlar hayat kolaylatrr
ama asla mutluluun temeli olamazlar.
likine zaman ayr ve ilikinin gven ve huzur anlamna gelecek eylere megul ol.
Yazk ki insanlar, ellerindekinin deerini onu kaybedince anlyorlar.

lkenin batsndaki kk bir mahallenin bir sokann neredeyse tamam ressamlardan olumaktayd.
Bu mahallede, katl bodur bir tula ynnn tepesinde iki kz arkadan stdyolar bulunmaktayd.
Alt kadarnda ise yal bir ressam otururdu.
Gnlerden bir gn, kz arkadalardan biri zatrree hastalna yakaland. Gen kz gnden gne
eriyordu. Bir gn, arkada resim yaparken, o da yatanda pencereden dar bakyor ve sayyordu...
Geriye doru sayyordu:
On iki, dedi, biraz sonra da On bir. Arkasndan On, sonra Dokuz, daha sonra, hemen birbiri
ardna Sekiz, ve Yedi.
Arkada merakla dar bakt. Saylacak ne vard acaba? Grnrde sadece kasvetli, bombo bir avlu ile
alt yedi metre tedeki tula evin plak duvar vard. Budakl kklerinden rm, yal m yal bir
asma, tula duvarn yar boyuna kadar trmanmt. Dnp arkadana:
Neyin var? diye sordu. Hasta kz fslt halinde:
Alt, dedi. Artk hzla dyorlar. gn nce neredeyse yz tane vard. Saymaktan bama ar
giriyordu. Ama imdi kolaylat. te biri daha gitti. Topu topu be tane kald imdi.
Be tane ne? diye sordu arkada. Yapraklar, asmann yapraklar. Sonuncusu da dnce, ben de
mutlaka gideceim. Hissediyorum bunu.
Arkada ona samalamamasn syleyip, imesi iin orba gtrd. Fakat o:
te bir tanesi daha gidiyor. Hayr, orba filan istemiyorum. Bununla geriye drt tane kald. Hava
kararmadan sonuncusunun da dtn grmek istiyorum... Ondan sonra ben de gideceim, diyerek
cevap verdi.
Gen kz uykuya daldnda arkada da alt kattaki yal ressam ziyarete gitti. Bu srada yaprak olayn
da anlatt yal adama. Yukar ktnda arkada uyuyordu. Ertesi sabah hasta kz hemen arkadana
perdeyi amasn syledi. Ama hayret! Hi bitmeyecekmi gibi gelen upuzun gece boyunca aralksz
yaan yamur ve iddetle esen rzgrdan sonra, bir asma yapra hl yerinde duruyordu.
Sapna yakn taraflar hl koyu yeil kalmakla birlikte, testere az gibi trtll kenarlarna lmn ve
rmenin sar rengi gelmi olan yaprak, yerden alt yedi metre ykseklikteki bir dala yiite aslm
duruyordu.
Bu sonuncusu, dedi hasta kz. Geceleyin mutlaka der diye dnmtm. Rzgr duydum. Bugn
decektir, o dt an ben de leceim.
Ar ar geen gn sona erdiinde onlar, alacakaranlkta bile, asma yaprann duvarn nnde sapna
tutunmakta olduunu grebiliyorlard.m
Derken iddetli yamur tekrar balad. Hava yeteri kadar aydnlanr aydnlanmaz, gen kz hemen
perdenin almasn istedi. Asma yapra hl yerindeydi. Gen kz, yatt yerden uzun uzun yapra
seyretti. Sonra arkadana seslendi:
Mnasebetsizlik ettim. Benim ne kt bir insan olduumu gstermek istercesine, bir kuvvet o son
yapra orada tuttu. lm istemek gnahtr. imdi biraz bana orba verebilirsin, dedi.
Akamst gelen doktor ayrlrken; imdi alt kattaki bir hastaya bakmam gerekiyor. Yal bir ressamm
sanrm. O da zatrree. Yal adamcaz ok ar bir durumda, kurtulma umudu yok ama daha rahat eder
diye bugn hastaneye kaldrlyor, dedi.
Ertesi gn doktor:
Tehlikeyi atlattnz, siz kazandnz, dedi.
O gn leden sonra arkada, artk iyilemi olan arkadana alt kattaki yal adam anlatt. Yal adam
iki gn hastanede yattktan sonra lm. Hastaland gnn sabah kapc onu, odasnda sancdan
kvranrken bulmu. Pabular, elbisesi batan aa srlsklam, her yan buz gibi bir haldeymi. yle
korkun bir gecede nereye ktna akl sr erdirmemiti kimse. Sonra, hl yank duran bir gemici
feneri, yetinden srklene srklene karlm bir portatif merdiven, br de stnde birbirine karm
sar, yeil boyalarla bir palet ve saa sola salm birka fra bulmular. O zaman o son yapran srr

da zld.
Rzgr estii zaman bile yerinden oynamayan yaprak, yal ressamn aheseriydi. Yal adam, son
yapran dt gece taya bir yaprak resmi yapp yaptrmt.

Krk yana bastnz doum gnnzn zel bir kutlama gerektirdiini kimse inkr edemez. Ben de
artk mutluluundan kendisinin sorumlu olduunu renmi, z saygs olan ve cesur bir kadn olarak
kendi partimi kendim planlamay ve partimi yanmda gtrmeye karar verdim! Partimin yurt dnda,
tek bama, bir grup yabancnn yannda ve neredeyse lmle yz yze geldiim bir deneyimin doum
gnmle denk gelmesi, bu iin tuzu biberi oldu.
Tamamen yeni ve farkl, vahi ve tehlikeli bir macera olduu iin nehir raftingi yapmaya karar verdim.
Eleanor Rooseveltin syledii gibi Yapamayacanz dndnz ileri yapmalsnz. Kosta
Ricadaki yamur ormanlar Rio Pacuare rmann en hzl akan blgesindeki 4. ve 5. parkurlarda
yaplan nehir rafting turlar sanki tam olarak da benim iin hazrlanmt. talyanca dil kurslarndaki
notlarm, su mataram, mayomu, sandaletlerimi ve gne yam valize koyup, Krk Ya Doum Gn
Kutlamas; Hayatmn En Byk Maceras: Nehir Raftingi iin yola koyuldum
Otobsmz nehir boyunca uzanan yol kenarnda mola verdiinde, Rio Pacuarede sa kalmay
baardm yazl tirtleris atan satclar grdmde olacaklar nceden anlamalydm. Bir tane satn
alp, zerime giydim; benimle birlikte tm otobs kahkalarla glyordu. Belki de bir grup yabancyla
beraber bu kadar tehlikeli bir parkurda rafting yapmak konusunu daha ok dnmeliydim, ki bunlarn
pek ou daha nce bu sporu hi yapmamt. Ve muhtemelen bu sporu ok az ngilizce konuabilen ve
rafting dersi olarak ska ok sk tutunmamz gerektii gibi geliigzel talimatlar veren rehberle
yapmamak daha iyi olurdu. Ve belki de Amerikada hzla oalan sorumluluk kanunlarnn bir anlam
var, en azndan gvelik sz konusu olduunda, riski stlenmeyi teklif ediyorlar.
Evet, muhtemelen tahmin ettiniz. Daha balayal ok olmadan bottan yuvarlanp kk bir alayann
girdabna (onlar su basnl diyorlar, bense cehennem) yakalandm ve dne dne nehrin dibine
battm. Ve bu daha yolculuun balangcyd. Allahtan bamda kaskm ve can yeleim vard. Onlar
olmasayd bama neler gelmi olacan hayal bile edemiyorum. Yine de arptm onca kayannn
brakt yara izlerinden ve tm o yuttuum sudan bahsetmiyorum bile.
Pazarlk ettiimden daha fazlasn almakla megulken bende hayada ilgili bir ilahi bir anlay geliti. O
muhteem, vahi nehir sular beni frlatp srklerken ve bir paavra top gibi suya batp karken,
zihnim tamamen baka bir yerdeydi. Bir ekilde ayaklarm, olmas gerektii gibi, suyun aaya doru
akna gre uzatmay baarmtm. Ve bam suyun stnde tutabilmek iin elimden gelenin en iyisini
yapyordum ki bu neredeyse imknszd. Nefes almaya almak ve yeterli havay alamamak korkuntu.
Fakat durumun katksz deheti ve lebileceimi bildiim halde, inanlmaz bir ekilde sakindim.
Hey. Nehrin en hzl akt yerde suya dtm. Tanrm, nefes almaya almak cierlerimi gerekten ok
actyor. Vay. lebilirim! diye dnyordum. Tm bu olanlara, lmeye ya da yaamaya olduka
tarafsz bir ekilde yaklaabiliyordum ve farkl bir huzur iinde adeta kendimi dardan
seyredebiliyordum. Belki de yapm olduum tm o Budist meditasyon almalarnn ve okumu
olduum tm o nem vermemek kitaplarnn yararn gryordum.
Daha sonra o gn hayatta kalmamn asl sebebinin nehirle bouup, ok byk bir gle akan suya kar
yzmeye almayp, nasl yaptysam, kendimi olaylarn ve suyun akna brakm olmam olduunu
sylediler. Nehrin alp beni gtrmek istedii yere gtrmesine izin vermitim. Aslnda tane girdabn
iinden gemitim ve bu her seferinde daha kolay olmutu.
Bu, gnn en nemli olay olmutu. Tm dier raftingci- ler suyun kenarna ktlar, insanlar dualar
edip alyor ve pek ou da gzlerinin nne serilen bu dehetengiz durumu seyrediyordu. Nehrin her
iki kysn birletiren pek ok halat vard ve deneyimli kayklar beni kurtarmak iin almalara
balad. Olduka byk bir manzara vard.
Daha sonra rehberler kurtarma operasyonu srasnda olduka artc bir biimde ok nazik olduumu
anlattlar. Ben bunlarn hibirini hatrlamyorum. ten ie adamn tekinin tirtne yapp Hemen beni
buradan kartn! diye barmak istediime eminim. Fakat gerekte kano bana yaklatnda elimi
karp uysal bir ekilde Bana yardm edebilir misiniz ltfen, demiim. Ltfen? Gerekten bunu

syledim mi? Sonradan pek ok kezk urtarclarn aresizce sudan kmak isteyen kiilerin hareketleri
yznden nerdeyse boulacak hale geldiini rendim.
Kyya gtrlp tbbi destek almaya baladmda etraftaki pek ok kii neeyle beni alklamaya
balad ve pek ok yakkl Kosta Ricali delikanl beni kutlamaya geldi. evremdekilerin ilgisini
ekmekten ve yaadm ann zevkini karyordum. Ta ki bota geri binip nehrin aasna gitmem
gerektiini syledikleri ana kadar. Gerekten byle bir ey yapmaya hi mi hi niyetim yoktu ama baka
bir ansmn olmadn biliyordum. Ayrca tekrar bota binip raftinge devam etmemle herkesin
moralinin yerine geldiini de syleyebilirim.
O gn rendiim eylerden teki, yapabileceinizin en iyisi yapmalsnz -ve sizin en iyiniz pek ok kez
olduka yeterlidir. Bazen bottan dersiniz ve tekrar bota binip nehirdeki yolculua devam etmeniz
gerekir. Ve bazen bir zorluun stesinden gelmenin en iyi yolu, olaylar akna brakmaktr!
Savamayn. Brakn, zor olsun. Olaylarn bu ekilde olduunu bilin, nemli olan sizin buna verdiiniz
tepkidir. Teslim olmak hibir ey yapmayp pasiflemek deildir. Ya da mkemmel olmak. Tam tersine,
kendinizi bu deneyimi yaamaya brakmak ve onu kontrol etmeye almamak demek olan aktif bir
durumdur.
O gn nasl hayatta kaldm ve bu mcadeleyle nasl ba ettiimi asla unutmayacam -kim unutabilir
ki? Hatta daha da nemlisi, bu Vahi sularn hayatm nasl yaama konusunda bana verdii ders iin
minnettar olup hi aklmdan karmayacam.

Byk Okyanus'un ortasnda batan gemiden tahliye sandalyla ayrlan bir adam vard.
Bu adam yirmi bir gn boyunca okyanusun ortasnda aresizce kurtarlmay bekledi.
Nihayet yeri tespit edilen adam mutlu sona ulat. Bir gn Rickenbacker adl bu adamla karlaan,
Amerikal nl yazar Dale Carnegie, ona yaad bu byk tecrbeden neler rendiini sordu.
Adamn verdii cevap olduka dndrcyd:
"Bu tecrbeden edindiim en byk ders, insann iebilecei kadar tatl suyu ve yiyebilecei kadar
ekmei olduktan sonra,

h ayatta hibir eyden ikayet etmemesig

erektiidir."

Yllar nce kzm Sara beinci snftayken hayati bir nem tayan bir sorunu olduunu syleyerek
yanma geldi. Kahverengi byk gzlerinden yalar yuvarlanrken yaad ikilemi anlatmaya balad.
Marcy benden nefret ediyor! diyerek alamaya devam etti. Benden nefret ediyor; nk Kathy de
benim arkadam. Sadece onunla arkada olmam istiyor, baka kimse olmasn istiyor. Hkrklarn
tutarak Eer Kathy ile grrsem benimle oynamayacan sylyor. Ama ikisi de benim arkadam!
Onu teselli etmek iin cici-anne rolme brndm ve baka insanlarn nasl hissettiini ve tepki
gsterdiini kontrol edemeyeceimizi anlatmaya altm. Duygular anlayabilse bile, baz eylerin
bizim kontrolmzn dnda olduunu ve baz kararlar ancak kendimizin verebileceini.
Bir anneye yakr bir t verebilmek iin dnrken, Marcyle sen konu. Onu sevdiimi ve onunla
arkada olmak istediimi, ama baka arkadalarmn da olabileceini sen syle!
Aman Tanrm. Bu belaya nasl bulatm zebilmek iin bir an ylece durup ona baktktan sonra
birden aklma bir fikir geldi. Ondan izin isteyip hemen geri dneceimi syleyereko dadan ktm.
Aklm hzla alyordu. Kendi kendimize halletmemiz gereken eyler olduunu renmesi gerektii
kesindi. Sadece, bunu yaparken kendisini bu ite yar yolda braktm dnmemesi lazmd.
Oturma odasnda iki tane hasr sepet alp abucak iindekileri yere boalttm ve Sarann odasna gittim.
Bana delirmiim gibi bakyordu.
Bunlar ne iin? diye sordu aknlktan gzlerini kocaman aarak.
Sana bir hayat dersi vermek iin, diye akladm. Sadece otur ve aklamam bekle.
Yatan kenarna oturup gzlerini at ve dinlemeye balad. Kk sepeti byk olann iine koyup,
byn sapndan omzuma astm ve konuurken yava yava odann iinde yrmeye baladm.
Her insan doduunda, Tanr ona bir sepet verir. Bu kk olan seninki. Byk olan da benim. Sen
bydke sepetin de byr. Fakat fark ettiysen, senin kk olan sepetin benimkinin iinde. Sence
neden?
Kt kt bakt. Hayr. Daha anlamaya balamam. Yaklamam bile.
Devam ettim. Senin sepetin benim sepetimin iinde; nk doduunda, kendi bana yapamayacan
pek ok ey vard. Seni beslemek, altn deitirmek, banyo yaptrmak ve tek bana yapamayacan her
eyi senin iin yapmak benim sorumluluum altndayd. Ben de senin sepetini kendi sepetimin iine
koyup, bir sre her ikisini de ben tadm.
Bayla iaret ediyordu ama hl delirdiimi dnyordu.
Ve, sen bydke ve baz ileri kendi bama yapabilmeyi baardka, bunlar senin sepetinin iine
koymaya baladm. Ayakkablarn balamay rendiinde, bu senin sepetine girdi. Artk
ayakkablarn benim balamam istemiyorsun, deil mi?
Bayla beni selamlayp yumuaka, Hayr, bu sama olurdu. Ben kendi ayakkablarm
balayabiliyorum.
Doru, dedim. Ve kendi kyafetlerini tek bana giymeyi rendiinde, bunu da sepetine koydum.
Brak seni giydirmeyi, artk sana hangi kyafetleri giymeni sylememden bile holanmyorsun.
Ban sallayarak onaylad.
Bydke, tek bama yapman gereken baka baka eyler de olacak. Konuurken kk sepeti
karp ona uzattm. En sonunda sen de iinde tek bama yapabilecein eylerin olduu kendi sepetini
tayacaksn. Mesela kimlerle arkada olmak istediine, kiminle kacana, hangi okula gideceine ve
kiminle evleneceine karar vermek gibi.
Bana bakp, Anladm. Tek bama halletmem gereken eyler var; nk onlar benim sepetimin iinde,
dedi.
Sonunda! Ik yanmt ite! Evet, diye haykrdm Fakat bundan da iyi; nk bu eylerin kendi
sepetinde mi, yoksa bakasnn sepetinde mi olduuna da sen karar veriyorsun. imdi olduu gibi,
kiminle arkada olmak istediine sen kendin karar veriyorsun. Eer Marcy kararndan holanmaz ve
sinirlenirse, nu fkesini hangi sepet tamak zorunda?

Glmseyerek, Marcynin. Doru mu? dedi.

Ona sarlp hikyeye devam ettim. Tamamen haklsn. Marcynin yantlar senin sepetinin iinde deil.
Bu sepet hikyesi bitmeden nce anlaman gereken son bir ey daha var. Artk yznde kocaman bir
glmseme vard ve kk oyunuma dhil olmaya balamt.
Bir anlna durup bizimle yaayan kendi annemi ve bykannem aklma geldi ve eskiden benim iin
yaptklarn artk benim onlara yaptm dndm. Damarlarmdaki kan ekilse de byk basketi
elime alp, Bir gn ok yalandmda, artk kendi sepetimde tayamayacam eyler olacak. O zaman
geldiinde, sen benim sepetimdeki eyleri karp, kendi sepetine koyacaksn. Aynen benim anneme ve
bykanneme yaptm gibi. Sonunda benim sepetimdekiler de kacak; nk her zaman bugn olduu
kadar gl olmayacam, dedim.
Uzanp yavaa elindeki kk sepeti alp, kendiminkini ona verdim. Elindeki sepetin byk sapn
tutup, benim kk olan aldm grnce, ne demek istediimi anlad.
Yumuaka, Hayat bir dairedir, dedim.
Glmseyerek skca bana sarld ve Anneciim, sanrm sepetime daha fazla ey koyabilirim. Marcy i
merak etme. Bunu ben hallederim, dedi.
Oturma odasnda sepetlerin iine dergileri ve potpurileri geri koyarken annem odaya girdi ve ne
yaptm sordu. Glmseyerek, kendini beenmi ve gururlu bir tavrla, doalama piyesimin bir zeti
anlattm. Annem glerek dinledi.
Birka gn sonra bilgisayar masamn stnde hayatmda grdm en kk sepeti grdmde
armtm. Avucuma sacak kadar kkt. Altnda annemin el yazsyla yazlm bir not duruyordu;
Sadece hatrla, senin sepetin dndn kadar byk deil. Sevgiler, annen.

Polis memuru cakal bir tavrla caddenin bir ucundan dierine gidip geliyordu. Cakas gsteri olsun
diye deil, alkanlktand. Saat daha on bile olmad halde, insann iliklerine kadar ileyen rzgr
sokaklar boaltmt.
Polis gl yaps ve hafif yaylanarak yrmesiyle elinde copu ustaca evirerek kilitleri kontrol ediyor,
ara sra da dikkatli baklarla arkasna bakarak, bir dzen koruyucunun kusursuz bir tablosunu
iziyordu. Bu cadde daha ok, erken kapanan maazalarla doluydu. Arada bir kl ttncler, btn
gece ak kahveler grlyorsa da kaplarn ou saaderce nce kapanm i yerlerine aitti. '
Memur tam yolun yarsna gelmiti ki admlarn yavalatt. Karanlk bir maazann kap iinde aznda
yanmam bir puro olan bir adam grmt. Adam polisin yaklatn grnce abuk abuk konumaya
balad.
Kt bir amacm yok. Bir arkadam bekliyorum, hepsi bu. Yirmi yl nce verilmi bir randevu. Size
biraz garip geldi, ded mi? Eer kukulu bir durum olmadndan emin olmak eterseniz, anlataym. ok
eskiden imdi bu maazann bulunduu yerde bir lokanta vard. Big Joe Brady nin lokantas.
Be yl ncesine kadar da yleydi. Sonra ykld, dedi polis memuru.
Kapnn iindeki adam bir kibrit akp, purosunu yakt. Kibritin alevi solgun, keskin bakl, drt ke
eneli, sa kann altnda yara izi olan bir yz aydnlatmt. Adam ipekli kakoln yakut bir ineyle
tutturmutu.
Tam yirmi yl nce bu gece, en iyi arkadam Jimmy Wellsle burada yemek yemitik. kimiz de New
Yorkluyuz; burada doduk, burada bydk. Ben on sekiz, Jimmy yirmi yandayd. Ben ertesi sabah
talihimi denemek iin Batya gidecektim. Jimmyyi New Yorktan ekip karmak imknszd.
Yeryznde baka bir kent olabileceini dnemezdi bile. te o gece, ne durumda olursak olalm,
nereden geleceksek gelelim, tam yirmi yl sonra dakikas dakikasna burada bulumaya karar verdik.
Sonu ne olmu olursa olsun, yirmi yl iinde yaam yolumuzu bulmu olacamz hesaplyorduk.
ok ilgin, dedi polis. O zamandan bu yana arkadanzdan hi haber almadnz m?
Bir sre mektuplatk ama iki yl falan sonra birbirimizi kaybettik. Bat byk bir yer, ben de bir yerde
kalmyor, oradan oraya dolap duruyordum. Ama eminim, eer yayorsa, Jimmy bu gece buraya
gelecektir. O her zaman drst, kararl bir insand- Asla unutmayacaktr. Bu kap iinde beklemek iin
tam bin kilometre uzaktan geldim. Eer gelirse, buna deer dorusu.
Bekleyen adam cebinden kapa yakutla ilenmi bir saat kard.
Ona var. Burada, lokantann kapsnda ayrldm2^3 saat tam ondu.
Grne baklrsa Batda epey baarl olmusunuz.
Hem de nasl! Jimmynin hi olmazsa benim kazandmn yarsn kazanm olduunu umarm.
alkan olduu kadar inat bir genti. Ben bu serveti yapabilmek iin en keskin zeklarla arpmak
zorunda kaldm. Bir insan New York ta kalnca keskin taraf krleir, oysa Batda her an bak gibi
olmak zorundasn.
Polis memuru copunu dndre dndre iki adm att.
Neyse, ben yoluma devam edeyim. Arkadanzn geleceini umarm. Saat ondan sonra hemen gidecek
misiniz?
Yoo! Daha yarm saat beklerim. Yayorsa mudaka gelecektir. Gle gle.
Polis kilitleri yoklamaya devam etti. Hayrl geceler, baym.
Rzgr artk ok sert esiyordu, yamur da balamt. Birka yaya, elleri ceplerinde, yakalarn
kaldrm olarak hzl admlarla getiler.
Bir genlik arkada ile yirmi yl nce verilmi randevusuna gelen adam, purosundan derin nefesler
ekerek beklemesinis rdrd.
Aradan yirmi dakika gemiti ki kar sokaktan paltosunun yakasn kulaklarna kadar kaldrm, uzun
boylu bir adam gller arasndan kp kendisine doru yrd.
Sen misin, Bob?

Kapdaki adam, Sen misin, Jimmy Wells? diye haykrd. Gzlerime inanamyorum, Bob. Eer hl
yayorsan, senih ,
Urada bulacamdan emindim. Yirmi yl epey uzun bir zamanm . Eski lokanta ykld gitti, Bob. Keke
yine burada olsayd da ba baa bir yemek yeseydik. Eh, Bat sana yarad m bakalm?
stediim her eyi hem de fazlasyla verdi. Sen epey deimisin, Jimmy. Bu kadar boylanacan hi
tahmin etmemitim.
Evet, yirmimden sonra be alt santim daha uzadm.
New Yorktan memnun musun, Jimmy?
Fena deil. Belediyede alyorum. Ama gel, Bob, urada bir yere gidelim, eski gnleri anarz.
ki adam kol kola yrmeye baladlar. Batdan gelen adam, bencillii kazand baaryla daha da
artm olarak yaam yksn anlatmaya koyuldu. Dieri ise paltosunun iinde kaybolmu, dikkade
onu dinliyordu.
Kede parlak klar iinde yzen bir ttnc vard. Oraya gelince ikisi de ayn anda balarn evirip,
birbirlerinin yzlerine baktlar.
Batdan gelen olduu yerde durup kolunu ekti.
Sen Jimmy Wells deilsin. Yirmi yl ok uzun bir sre, ama insann burnunu ufaltacak kadar deil.
Uzun boylu adam, Ama bazen bir insan kt yola srkleyecek kadar uzundur, dedi. On dakikadr
ttuklanm durumdasn pekli Bob. Chicago polisi yolunun belki de buraya deceini dnerek
bize haber gndermiti. Seninle grmek istiyorlar sanrm. Grlt karmayacaksn, deil mi? Zaten
senin iin en hayrls bu. Karakola gtrmeden nce sana u kd vermemi sylediler. yle n
altna gel de oku. P' lis memuru Wells gnderdi.
Batdan gelen adam katlanm olan kk kd at. Okumaya baladnda kaskat duran elleri
titremeye balad. Not ok ksayd:
Boby
Randevuya tam zamannda geldim. Puronu yakmak iin kibriti aktnda, karmda Chicago polisi
tarafindan aranan biri olduunu grdm. Her nedense bu ii kendim yapamadm, karakola gidip,
sivillerden birine braktm.
Jimmy

Kocam Steve, lmek zereydi. Otuzdan fazla kez hastaneye yatp kmt. Bu yatlarn pek ou,
youn bakm nitesindeydi. Her ne kadar onun yaklaan lm zerine konuuyor olsak da bunun,
hastanede ya da evde kalan gnlerimizdeki mutluluumuzu almasna izin vermemeye altk. Steve,
hl gitar alp, mzik yapmaya alyordu. Ben, yaamn onsuz nasl olacan pek dnmemeye
alyordum. Sadece Steve ve ocuumuzun bakm iin yaplmas gereken her eyle ilgilenmeye
zen gsteriyordum. Sanki Tanr bana, yaplmas gereken her eye katlanmam iin, kapasitemin de
tesinde ekstra enerji ve azim vermiti.
Sonra, ben de baz semptomlar belirmeye balad, kusmaya baladm ve hareket edemeyecek kadar
halsizdim. Birka gn sonra, Steve hamile olabileceimi syledi. Olamaz! dedim. Nasl hamile
olabilirdim? Kocam lyordu ve ergenlik anda iki, henz okula balamam bir ocuum vard.
Eczaneye gidip bir doum kontrol testi almam konusunda srarc oldu. Direnmeme ramen, sonunda
dediini yaptm. Kocam, gen kzm ve ben, sonular beklerken, ben kararl bir ekilde hamile olma
olaslm reddettim.
Sonular pozitif ktnda, konuamadm. Sadece testi kaldrdm ve onlarn pozitif olduunu
grecekleri ekilde tuttum. Steve sevinten havalara umaya balad anda, ben de ok iinde oturdum.
Yllardr onu bu kadar mutlu grmemitim. Hissizlemitim! On yandaki kzm Chrissy, heyecanla,
Bravo, anne ve baba. Bunun nasl olduunu bilmiyor musunuz?
oku atlatmaya baladka, kafamn iinde sorular dnmeye balad. Drt ocuu Steve olmadan nasl
yetitireceim? u anda uratklarmdan fazla daha neyle baa kabilirim? Tm bu medikal
harcamalarn yannda bir baka ocua bakamayz. Kocam lrken, benim hamile olmama insanlar ne
der? Steve, bu bebei grebilecek kadar yaayacak m?
Steve, yeni bebeimizi dnyaya duyurmak iin sabrszlanyordu! Pazar gn kilisede sylemeyi
planlyordu. Oysa ben daha gerek olduuna bile inanamyordum. Hl bu fikri sindirmeye
alyordum. Bu haber, Stevee yeni bir hayat ve yaamak iin yeni bir sebep vermiti. Ben de ona,
duyurabileceini syledim. Steve, tm kiliseye gururla bebeimiz olacan sylemek iin ayaa
kalktnda, ben bankta klp yok olmak istedim. Herkes benim kadar arm ama en az Steve kadar
mutlu grnyordu. Eve dndmzde, artk bakalar da bildiine gre bunun gerek olduuna karar
verdim.
Aylar getike, Steve, onu tekrar hastaneye yatracak pek ok kriz geirmeyi srdrd; ancak ruh hali,
yeni bebek dncesiyle her zamankinden daha iyiydi, zellikle de erkek olacam rendikten sonra!
Hastanede tand hemirelerle karlat' nda, doacak oluyla ilgili vnyordu. Onu daha nce bu
kadar gururlu grdm sanmyorum. Belki de gereksiz vey k olma duygularyla savat iindi. Bir
erkek babas olarak, bilinen en byk zaferlerden birini baarmt.
Bir gn bana, olumuz iin bir isim setiini syledi. Geici olarak, Peki? dedim.
Ad Jake olmal.
Jake! Bu bir kovboy ismi! Artk kimseye Jake ismini vermiyorlar! (Bu neredeyse herkes oluna Jake
ismini vermeye balamadan hemen nceydi.) Tartmak istedim ama tartacak halim yoktu. ok
gururluydu. Muhtemelen olunun yaamnn bir paras olamayaca iin, en azndan ismini o
verebilirdi.
Hamileliimin bir dneminde, Stevei neredeyse kaybediyorduk. O gn hastanede, baucunda
beklerken, Steve, en azndan olu onu tanyana kadar lmeyecei konusunda beni ikna etti.
Doumun planland gn, Steve gerekten hastayd. Hemireler bana ila verirken, Stevein erkek
kardei, ona daha ok ila almak iin eczaneye gidiyordu. Hibir ey, onu Jakein doumundan
alkoyamazd. Arlar younlatka, Stevein her zaman ektii aclar soukkanl bir ekilde
karladn bilerek, sakin olmaya altm. Benimle son derece ilgiliydi -ta ki bebek doana kadar!
Sonra beni tamamen unuttu! Bebei kucana aidi ve herkese gstermek iin her oday gezdi. Daha
benim gremediim bebeim iin atlan lklar duyuyordum.

Gn iinde Steve nasl aclar ekmi olursa olsun, yeni olumuzla yerini mutlulua brakmt. Yllardr
yznde bu kadar Salkl bir renk grmemitim.
Jakei eve getirdiimizde, Steve onu doyurdu ve uyuttu. Ona g!tar ald. Yeni olunu tanmak iin
mmkn olan her an deerlendirdi. Stevei yine hastaneye yatrdmz zamanlar AN'L ama o yaamak
iin direndi. Hastaneye gittiimizde, Jake babasyla ksa bir sre kalabiliyordu; nk babasna
trmanyor, tplerini karyordu. Steve sadece, Sorun deil! O benim olum! diyordu. Stevein en
yorgun olduu zamanlarda bile, Jake etrafta olduu zamanlarda yz aydnlanyordu.
Bir sabah Steve sessizce ldnde, Jake iki yan biraz gemiti. Geri gelmeyeceini bilerek suni
teneffs yaptm srada, Jakein masum bir ekilde, babasnn yannda yatmak iin yataa trmandn
fark ettim. Tpk o doduunda babasnn onun yannda olduu gibi, Steve ldnde olu onun
yanndayd.
Jake imdi on be yanda. Babasyla ben grmeye baladmzda Steve de on be yandayd. Babas
gibi kvrck salar ve ekici bir yz var. Daha da nemlisi, davranlar tpk babas gibi. ok
canayakn ve da dnk. Mutlu, saygl, gen bir adam. Gitar bile alyor, babasnn gitar. Babasnn
mziklerini dinliyor. Hamile olduumu rendiim an yaadm oku hatrlyor ve glyorum. Jakei,
hibir eye deimem! Sk sk, babasna dair hatrladklarn anlatp beni artyor. Tanr, Stevee,
Jakein onu tanmasna yetecek kadar yaama ans verdi!

Hindistanda bir sucu, boynuna ast uzun bir sopann ularna takt iki byk kovayla su tarm.
Kovalardan biri atlakm. Salam olan kova her seferinde rmaktan patronun evine uzanan uzun yolu
dolu olarak tamamlarken atlak kova iine konan suyun sadece yarsn eve ulatrabilirmi.
Bu durum iki yl Boyunca her gn devam etmi. Sucu her seferinde patronunun evine sadece bir buuk
kova su gtrebilirmi. Salam kova baarsndan gurur duyarken, zavall atlak kova grevinin sadece
yarsn yerine getiriyor olmaktan dolay utan duyuyormu.
ki yln sonunda bir gn atlak kova rman kysnda sucuya seslenmi:
Kendimden utanyorum ve senden zr dilemek istiyorum. Neden? diye sormu sucu. Niye utan
duyuyorsun?
Kova cevap vermi:
nk iki yldr atlamdan su szd iin tama grevimin sadece yarsn yerine getirebiliyorum.
Benim bu kusurumdan dolay sen bu kadar almana ramen emeklerinin tam karln alamyorsun.
Sucu yle demi:
Patronun evine dnerken yolun stndeki iekleri fark etmeni istiyorum.
Gerekten de tepeyi trmanrken atlak kova patikann bir yanndaki yabani iekleri stan gnei
grm. Fakat yolun sonunda yine suyun yarsn kaybettii iin kendini kt hissetmi ve yine sucudan
zr dilemi.
Sucu kovaya sormu:
Yolun sadece senin tarafnda iekler olduunu ve dier kovann tarafnda hi iekler olmadn fark
ettin mi? Bunun nedeni benim senin kusurunu bilmem ve ondan yararlanmamdr. Yolun senin tarafna
iek tohumlar ektim ve her gn biz rmaktan dnerken sen onlar suladn. ki yldr ben bu gzel
iekleri toplayp, onlarla patronumun sofrasn ssleyebildim. Sen byle olmasaydn, o evinde bu
gzellikleri yaayamayacakt.

I adamnn ileri bozulmutu. Ne yaptysa olmuyordu. Bir zamanlar ok baarl bir insan olmasna
ramen imdi byk olan sadece borlaryd. Bir taraftan kredi verenler onu sktrrken, dier taraftan
da bir sr insan deme bekliyordu. ok bunalmt ve hibir k yolu bulamyordu. Nefes almak iin
parka gitti. Bir banka oturdu, ban ellerinin arasna ald ve bu durumdan, nasl kurtulacan
dnmeye balad. Tam bu srada birden, nnde yal bir adam durdu.
ok zgn grnyorsun. Seni rahatsz eden bir ey olduu belli... Benimle paylamak ister misin?
diye sordu yal adam.
adamnn yaknmalarn dinledikten sonra da, Sana yardm edebilirim, dedi.
ek defterini kard. adamnn adn sordu ve ona bir ek yazd. eki ona verirken de yle dedi:
Bu para senin. Bir yl sonra seninle burada bulutuumuzda bana olan borcunu dersin. Haydi al,
dedi.
Ve yal adam geldii gibi hzla gzden kayboldu.
I adam elindeki eke bakt. ekte 500 bin dolar yazyordu Ve imza ise John Rockefellere aitti; yani o
gn iin dnyann cn zengin adamna.
Tm borlarm hemen deyebilirim, diye dnd.
John Rockefellere ait bu ekle her eyi zebilirdi. Ama eki bozdurmaktan vazgeti. Bu deerli eki
kasasna koydu. Onun kasasnda olduunu bilmenin gveniyle yepyeni bir iyimserlikle iine tekrar drt
elle sarld. Byk kk demeden tm ileri deerlendirmeye balad. deme planlarn yeniden
yaplandrd. yi yaplan iler, yeni ileri dourdu. Birka ay sonra tekrar ilerini yoluna koyabilmiti.
Takip eden aylarda ise borlarndan tmyle kurtulup, hatta para kazanmaya balamt. Tm bir yl
boyunca alt durdu. Tam bir yl sonra elinde bozulmam ekle parka gitti. Kararlatrlm saatin
gelmesini bekledi. Tam zamannda yal adamn hzla ona doru geldiini grd. Tam ona ekini geri
verip, baar yksn paylaacakken bir hemire koarak geldi ve adam yakalad.
Hemire, Onu bulduuma ok sevindim, umarm sizi rahatsz etmemitir, dedi. nk bu bey srekli
olarak huzur evinden kap, bu parka geliyor. Herkese kendisinin John Rockfeller olduunu sylyor,
diye ekledi.
Hemire adamn koluna girip, onunla birlikte uzaklat.
adam akn bir ekilde ylece durdu kald. Sanki donmutu. Tm yl boyunca arkasnda yarm
milyon dolar olduuna inanarak iler alm, yapm ve satmt. Birden, hayatnn akn deitiren
eyin para olmadn fark etti.
Hayatn deitiren, kendine yeniden gvenmesi ve inanmasyd.

Okuma ve renme zorluu eken ocuklara zel eitim veren bir okul iin ba toplama yemeinde,
ocuklardan birisinin babas katlmclar tarafndan asla unutulmayacak bir konuma yapt.
Okula kendini adam retmenleri kutladktan sonra yle bir soru sordu:
Dardaki etkenler tarafndan etkilenmedike, doa her eyi mkemmel bir ekil ve sirada yapyor.
Ama yine de olum Shay, dier ocuklarn rendikleri gibi renemiyor. Dier ocuklarn
anlayabildikleri gibi anlayamyor. Olumda doal olmas gereken eyler nerede?
Bu soru karsnda dinleyiciler sessiz kaldlar. .
Baba devam etti:
Ben inanyorum ki dnyaya fiziksel ve zek engelli Shay gibi bir ocuk geldiinde, gerek insan
doas kendini gsterme frsatn buluyor ve bu da insanlarn o ocua davran ekillerinde kendini
gsteriyor.
Ve sonra aadaki hikyeyi anlatmaya balad:
Shay ve babas bir gn parkta, Shayin tand birka ocuun beyzbol oynadklarn grdler.
Shay sordu:
Acaba oynamama izin verirler mi?
Shayin babas, ou ocuun Shay gibi bir ocuun takmlarnda oynamasn istemeyeceklerini ama
ayn zamanda eer oluna izin verirlerse, olunun o ok ihtiyacn duyduu, engellerine ramen
bakalar tarafndan kabul edilmenin zgveni ve sahiplenme duygusunu vereceklerini de biliyordu.
Shayin babas ocuklardan birinin yanna yaklat ve fazla bir ey beklemeyerek Shayin oynayp
oynayamayacan sordu.
ocuk yle danabilecei birilerine bakt ve sonra, u anda alt say gerideyiz ve oyun sekizinci
turunda. Herhlde takma girebilir, ben de onu dokuzuncu turda vurucu olarak sokmaya alrm, dedi.
Shay byk bir gayretle takmn yanma gitti ve yznde kocaman bir glmsemeyle takm tirtn
giydi.
Babas gznde ya, kalbi scak duygularla dolu onu izledi. ocuklar olunun kabul edilmesinden
dolay babann mutluluunu grdler.
Sekizinci turun sonunda Shayin takm birka puan kazand ama hl say gerideydi. Dokuzuncu
turun banda Shay eldiveni eline geirdi ve sa ak sahaya kt. Ona doru hi top isabet etmemesine
ramen oyunda olmaktan son derece mutluydu ve babasnn ona tribnlerden el salladn grdnde,
yznde kocaman bir glmseme vard.
Dokuzuncu turun sonunda Shayin takm* yApuA kazand. imdi btn kaleler doluydu, oyunu
kazanma ans ortaya kmt ve topa vurma sras Shaye gelmiti. Bu noktada Shayn vurucu
olmasna izin vererek oyunu kaybetme riskini mi almalydlar?
Ancak artc bir hamleyle Shaye sopay verdiler. Herkes topa isabet ettirme ansnn sfr olduunu
biliyordu; nk brakn topa vurmay, Shay sopay bile dinde tutmasn bilmiyordu. Ama Shay sahaya
ktnda top atc, dier takmn kazanma anslarn bir kenara brakarak, Shaye bu frsat tandklarn
grnce birka adm ne giderek yumuak bir ekilde topu Shaye doru frlatt.
lk topa Shay zorlukla sopay savurdu ama skalad. Atc tekrar birka adm ne doru geldi ve topu
yine yumuak bir ekilde Shaye doru att. Shay sopay savurdu ve hafife topa dokunarak yere, atcya
doru vurdu.
Oyun imdi bitecekti. Atc topu yerden alp ilk kaledeki adamna kolaylkla atabilecek ve Shayi
sobeleyerek oyunu bitirebilecekti. Ama atc topu ald ve ilk kaledeki adamnn bann zerinden dier
takm arkadalarnn eriemeyecei yere frlatt.
Tribnlerdeki herkes ve iki takm da barmaya baladlar:
Shay, ilk kaleye ko, ilk kaleye ko!
Shay hayatnda hi bu kadar uzaa komamt ama ilk kaleye gidebildi. aknlktan bym
gzleriyle yere kt.

Herkes barmaya devam etti:

"kinci kaleye ko, ikinci kaleye ko.
Nefes nefese Shay zorlukla ikinci kaleye koabildi. Shay ikinci kaleye geldii srada ak sahada dier
takmdan biri topu almt... Takmn en k olan bu ocuk kahraman olma ansn elinde tutuyordu.
Topu ikinci kaledeki adamna atabilirdi ama top atcsnn niyetini anladndan o da kastl olarak topu
nc kaledeki arkadann bann zerinden att.
Herkes baryordu:
Shay, Shay, Shay, btn yolu ko Shay!
Kar takmdan birinin yardm ederek onu nc kaleye doru dndrmesiyle Shay nc kaleye
koabildi.
ncye ko Shay, ncye ko!
Shay ncye gelirken dier takmdaki ocuklar ve seyirciler ayaa kalkmlard ve baryorlard:
Shay, hepsini ko! Hepsini ko!
Shay hepsini kotu ve oyunu takm iin kazanan bir kahraman olarak herkes tarafndan alkland.
O gn, dedi babas, gzlerinden yalar aaya doru szlerek, iki takmdaki ocuklar da dnyaya
bir para sevgi ve insanlk getirmeyi baardlar.
Shay bir sonraki yaza yetiemedi. O k ld. Bir kahraman olduunu ve babasn mutlu ettiini ve eve
geldiinde annesinin de gzyalar iinde onu kucakladn asla unutmad!
Grlt, patrtnn ortasndas knetle dola; sessizliin iinde huzur bulduunu unutma. Baka
trl davranmak aka gerekmedike herkesle dost olmaya al; ama kimseye teslim olma.
Telasz, ak seik konu. Bakalarna da kulak ver, aptal ve cahil olduklar zaman bile dinle onlar;
nk dnyada herkesin bir hikyesi vardr.
Yalnz planlarnn deil, baarlarnn da tadn karmaya al, iinle -ne kadar kk olursa olsunilgilen. Hayattaki dayanan odur.
Olduun gibi grn. Sevmediin zaman sever gibi yapma. Aka burun kvrma sakn. O l ortasnda
imenli bir yerdir.
Yllarn gemesine fkelenme; genlie yakan eyleri glmseyerek teslim et gemie.
Ara sra isyana ynelecek gibi olsan bile hatrla ki kinat yarglamak imknszdr. Onun iin
kavgalarn srdrrken bile, kendi kendinle bar iinde ol. Grmeye al ki; btn pisliine ve

Nereden balasam diye ok dndm u an iin umut olan ama bir dnem sanclarla geirdiim ok
balangcm oldu...
lk balang eimle tanmak ona evet demek olabilir belki de. O evet sonras yeni bir balang oldu.
Belki de burada sizinle en ok bulumama sebep olan da bu balang oldu... Evlenmeden nce
eitimim devam ettii iin, eimle 5 yl kadar ocuk sahibi olmama karar almtk. Bunun iin nce iyi
bir aile planlama merkezine gitmeye karar verdik. Aslnda iyi olmadn, iyilerini grnce anladm.
Kadn doumcu bize bilgilendirme yapt, sonra da dedi ki; sterseniz bir sperm testi yapalm, eer ki
bir problem var ise bouna 5 yl kadar zaman kayb olmam olsun.
Daha sonra, benden birka eit test isteyeceini syledi. Eim testi yaptrd. Sonucu almaya
gittiimizde, eimin adn sylediimizde laboratuvardaki kiilerde bile bir anormallik Vard. Test
sonucu belirten kd hemen atk, ktta olmas gereken deerler yazyordu. Ben bir anlam
veremedim. Doktoruz, test sonucuna gre canl dokusu bulamadm, bunun in acil olarak rologa
gzkmemizin iyi olacan ve bizlerdenb irtakm testler isteyeceini falan syledi. O konutu ben ili
ili dinledim. Hem ok anlamsz gelen szler hem de o onda sorgulamaya baladm bir hayatm. Lafn
sonunda ise hi ekinmeden, Bebek isteyen bir iftseniz bu birliktelii gzden geirin, dedi.
Aslnda sonradan yaplan itiraflarmzda daha ilk cmlede gzden geirdiimiz ok ey olduunu
rendik. El ele girdiimiz yerden eim benden uzaklaarak indi ve Bu i bitti, dedi. ylece
kalakaldma m yanaym, aldm habere mi, anne olmama ihtimalimle birlikte semekte olduum
birok eye mi? Evli olsam stesinden gelmem daha kolay olabilirdi. Gitmesine izin mi vermeliydim?
Yoksa beklemeli? O gn, o gece nasl geti anlatamam. Acaba anneme syleyeyim mi?
Ama bir gerek var ki o gn ok aladm... Zaten bir daha istesem da o kadar alayamadm... lk bir
hafta zor geti tabii. Eim evlilik planlarn ertelediini syledi. Ben kararm vermitim, kesinlikle
evleneceiz.
Ama nasl ikna edeceim! Arada yaadm gelgitler de cabas... Dedim ki, Tamam, evlenelim hem de
evlat edinmek iin gerekli aratrmalar yapalm. Ne olacak herkes douracak deil ya, dedim. Zar zor
ikna ettim. Evlendik...
Evlenmeden nce ise, hazrlklarmzla birlikte yaplmas gereken testler yaptrdk. Hormonlar temiz,
hi problem yok. Her ey ok iyi ama sperm retimi yok. Sonu olarak ameliyatla kanallara girilip,
canl dokusu aranacak. Artk durum ok belliydi ama hepsinden nemlisi eim ok byk bir deiiklik
yaparak durumu kabullendi.
Evliliimiz ilk aylarnda bir kere bile konumadk bkonuyu. Saa sola, ee, dosta da 5 yl ocuk yok,
dedik. Bir nevi zaman kazanma isteiydi bizim ki. Yaadmz ehir ok kk, imknlar belli, Yam
ok kk, toyum, cahilim; eim deseniz kime gitsin kime sorsun? Ne yapmal ne etmeli dncesiyle
sren sessizliimizi bir akam yemeinde pazarlk yaparak son buldurmutum. Dedim ki, Olursa olur,
olmazsa bir yavruya sahip karz ama var msn? Hazr msn?
rologa yeniden gittik. Her ey ok normal olduu iin doktorumuz, Vcudun sperm retimini
salamas iin ila yklenii yapp, sperm retmeyi reteceim yani, dedi. Yeni bir sperm retimin
olmas iin yetmi ksur gn olmas gerektiini, bunun iin de ilac 4 ay kadar kullanmamz gerektiini
syledi. Tabii kullandk. Sabah bir, akam bir ila alyordu. Test yaptrdk sre dolunca. Sonu sfr, yani
hibir deiiklik yok idi.
Sonradan rendim ki o dnemde, yani 2001 ylndayken ila zararl olduu gerekesiyle tam 12 yl
nce piyasadan ekilmi. Ya da biz yle sanyoruz... Dnn nasl geriden geliyoruz tedavi iin ve
kimlere umut balyoruz... Zaman hzla akp gemi, 2 yl geride kalmt bile. Artk stanbulla tanma
zaman gelmi, bu tanmlkla birlikte aknlklarmz da balamt...
yi bir hastanede mikro tese yaplmasna karar verdik. Ben tp bebek iin hazrlk yapmadm. Daha
dorusu doktorumuz ynlendirmedi, nce sperm bulalm, bir kere bulursak, hep buluruz, dediler. O
gn yerdeki demeleri ka kez saydm bile unutmadm aslnda. Nasl bir bekleyi olduunu, ne

S'ydiimi, kimle ka cmle kurduumu bile hatrlyorum hl. Yalnzdm yine... Doktorumuz gzkt
kapda. Suratta yleb akalarnn dedii gibi hzn ya da baka bir ey yoktu. Donuk, mat anlamsz
bakan bir ifade vard. Belki o gn bir eyler deiecek olsa yine ayn ifade ile Evet, bulduk, diyecekdi.
Hanmefendi, einizde herhangi bir canl dokusu bulunmad; u anda dinleniyor, birazdan aylr.
Ameliyat sonras iin gayet iyi kendileri, dedi... Valla ne yalan syleyeyim, yle hokkal bir kfr
salladm kendisine. Eee, dedim, ne yapaym, adamn peinden mi koup soru soraym, eime mi
bakaym? Odasna gittim ve bana Uramayn, dedi. Donr kullann ya da evlat edinin, dedi. ok
alamak istedim ama alayamadm asl grev imdi balyordu. Eim haber bekleyecek, soracakt. Bir
mddet sonra odasna aldlar, gittim, sarldm. ok sk ptm dudaklarndan iim kprdad, dedim ki
Evet, bu i daha bitmedi! Biz bunu baaracaz!
Ameliyat sonras birbirlerini bu kadar arzulu pen ka ift vardr dnya da? Eim hi soru sormad, ben
de olmad demedim. Evimize geldik ve i g kald yerden devam etti ama bu olay evliliimizi ok
daha kutsal yapt. Savaa devam ederken ve kararlm devam ederken, eimde sperm olmad
haberinden sonra, bir gece daha bu kadar ok aladm ikinci gecem daha oldu. O gece ilkinden de
daha ok actr canm.
Amcamn kz doum yapmt. Bebek mevlidine gittik. Hani adettendir ya, bebee hediyesi taklr,
kucaa alnr... vermedi kzm bana. Senin ocuun hl yok, dedi. Ay nasl ktm o gn o evden,
nasl evime gittim bilemedim.
O gece yine derin derin aladm. Geen 3 yla yakn zamana kar deimeyen eylere aladm. Kendi
kendime ilenmeme aladm... Neden diye sorup aladm... iimdeki irin akana kadar aladm. Hem
sustum hem aladm.
Donr meselesi gndeme geldi. Aklmn bir kesinde Nasl olur acaba? sorusu... Acaba dedim eimle
yerlerimizi deitirsek, ne hissederdim? Ama yine de internet zerinden aratrma yaptm. Genellikle bu
tr vakalarda salkl evlilik yrten iftlerin pek olmad, olanlarn 1 ila 3 yl arasnda evliliklerini
bitirdiklerini okudum. Yine internet zerinden bunu denemi iftlerle grme frsatm oldu. Trkiye
iin durum nedir bilemiyorum ama yurt dnda bu konuyu rahatlkla amlard. Artk kabul edili
kendisini daha ok hissettirirken, CAN dt kucamza, ilk gz arm, canm benim...
Hayatmz tamamen deitiren srme gzl olum. Tabii ona hemen sahip olmadk ya da sahip olalm
fikri hemen domad. nk kendinize kabul ettirseniz bile bir de sosyal evreniz var. Aslnda
kendinizden daha ok onlara ne anlatacamz dnr olmutuk ya da dnr olmutum. Acaba
kabul ederler mi, acaba eim kabul edebilecek mi, acaba ben bakasnn ocuuna bakabilecek miyim?
u an bakasnn ocuu cmlesi bile beni gerekten ok etkiliyor. Gerekten sevince, dourup
dourmadnz unutuluyor.i lk olarak ann masraflarn karlamaya baladk; annesi babasndan
ayrld. Tamamen onlara bakmaya baladk. Ama iim kayyordu Can a. Bu arada youn tedavi
programlar devam ediyordu. eidi krler reniyordum ve eime yediriyordum. Ya ie yararsa!
Keiboynuzundan tiksinmemin en nemli sebebi budur sanrm. Bir ara ne duysam yapar olmutum. Ot
ie ie hastalanmaya baladk. Bir tek eim deil, ben de ona ^hk etmek iin iiyordum. Bir tek damlara
kp barmam-t, onun dnda her eyi denedik. Doktorlar programlamayab alar olmutu bizi. Bu
arada denenen deimeyen sonu; sonras bu defter kapanmt. Aslnda kabul ediim kolay gibi
gzkse de kolay deildi. Eim kesin ayrlma karar ald. Evden bir hafta kadar uzaklat ve hi
aramad, sormad. O dnemde aileme, onun i gezisinde olduunu sylemitim. Derin merak duygusu
iinde, Acaba polise mi gitsem? Kendisine bir ey olmu mudur? sorusuna, bir de imdi herkes
renecek, rezil olacaz, dnceleri de saryordu kafam. Aslnda ne yalan syleyeyim, ben de
vazgetim kendisinden o dnemde. nk salondaki masamzda yzn bulunca, Eh, dedim, bana
bunu da m yapacaktn! ocuu olmad iin ona ocuk vermek iin savaan kadm, geride brakp
giden bir adamd benim kocam ve ben ne iin urayordum. ok sordum Bu kadar hakl olabilir m?
diye. Mesaj ektim, tamam istiyorsan bitirelim, gel evden al pilim prtn diye. Bu mesaj eime kendine

getirirken, beni ok yormutu. O gece eim gelecek diye Canlara gittim. Annesi koynuma verdi an.
Byle kulaklarnn arkasndan yle tatl bir koku geliyordu ki; iim ona daha bir akt.
Eimle buluup, konutuumuzda bu konunun bizim iin kapandn, zaten baka da aremiz
olmadnn her ikimiz iinde tek doru karar olduunu fark ettik. Tabii yine de insan her ey iin bu
son cmlesini kuramyor ama Can la olan ilikimiz her geen gn artmaya, onsuz hi duramamaya
balamtk. Sonu olarak nasl kt bu konu tam bilemiyorum ama birden annesi ocuu bize emanet
etmeye (tabii kendisi de bizimle birlikte olma artyla) biz de an olumuz kabul etmeye karar verdik.
Eim babas oldu, ben nceleri cici annesi. Baba kavram olmad iin onu bu anlamda benimsemesi
daha kolay oldu. Tm bu sre sonras Can her eyiyle olumuz kabul ettiimizi, bize ait ne varsa onun
da olduunu duyurmaya baladmzda, tepki almaya baladk. Kimse anlam veremiyordu, ocuk
sahibi olamadmz bilinmiyordu, yine de ikimiz de olmuyor demedik. Bu bizim kararmz, dedik.
Annem ve babam hi tepki vermeden kabul etti. Sonradan rendim ki annem, Hamile bir kadna bile
yle ili bakardn ki biz bir problem olduunu anlamtk, dedi. Onun iin hi tepki vermemilerdi.
anla hayatmz baladktan bir yl sonra, hem ameliyatlar sonras iin hem de son olarak genel bir
kontrole gitti eim. Son bir semen analizi dediler ve sonu ok etti. Canl bulunmutu. Canl salam
birka sperm...
Nasl olur? dedik. Sevinten aladk. Hemen tp bebek. Her ey o kadar kolay ilerliyordu ki. Lucrin
kullanmam gerekiyordu. Adet olduktan sonraki 20 gn halatyordu kadn doum doktorum ve ben iki
gn sonra ilk inemi olmutum. Sonra regli oldum. Gbeimden gonalf inelerini olmaya baladm.
Ciddi kilo kaybm oldu. ok hastalandm. Yumurtalarm topland derken 8 tane embriyo olutu ve 2
tanesi transfer edildi. Geriye kalan 6 tane donduruldu. Bir umutla, evimize dndk. Transferden birka
gn sonra iddetli bir kanama geirdim. Bir kez daha denemenin ve zorlamann yanl olduunu
dndren eyler nmze dkld. Artk birikimler kalmamt, ciddi bir borca girmitik. Eim
arabas satmt. Yetiemez olmutuk. Geride kalan 5 yl boyunca sadece fazla fazla harcamtk. Sonra
ie geri dndm. Moral depolamak iin.
Birka hafta sonra mide bulants ikyetlerim balad. Tedavi sonras youn kilo kaybm olmutu ve
ben pek iyi deildim.
N
Vcudum iflas etmeye balamt sanki. Bu bitmek bilmeyen umut kouturmacasnda bitmitim ben.
Sonra ok yakn bir arkadamn srar zerine doktora gittim. Zaten o dnemde bbrek rahatszlm
kendisini yeniden hissettirdi.
Kan testi yapld, sonucu almaya gittiimizde dediler ki Gznz aydn, hamilesiniz! Nasl ardm
nasl, anlatamam. Byle gzlerimden yalar kendiliinden akt, gitti. Ayn zamanda da ok korktum.
Hemen doktora gittik, kalp atn dinledik olumun.
kinci gebeliim balaynca da Can yasal olarak almak iin bavurduk ve ikinci olumuz domadan
aabeyi de resmen ailemize katld. imdi ikisi de birlikte uyum iindeler. Her eyden nce ben anne
oldum. Mert doduktan sonra daha ok gz hapsine alndm. ocua bakacaklar m, bak acaba
dvyor mu, baryor mu, seviyor mu, diye. Ama onu ben bytyorum ve o ayn babas gibi. nk
kocam ona nasl erkek olacan retirken, kendinden bir eyler alyor. Belki inanmayacaksnz ama
Can ayn babas. Onun gibi yiyor, yazyor, konuuyor, tepki veriyor. O benim ilk gz arm. kincisi de
ayn aabeyini taklit ediyor. Allahm, sen bu muhteem duyguyu herkese yaat!

1. nce kendinizi sevin.

2. Gne, sevdiinizi kucaklayarak balayn.
3. Kahvalty sevdiinizin yatana gtrn.
4. Birbirinize her ayrlnzda Seni Seviyorum deyin.
5. Sk sk iltifat edin.
6. Aranzdaki farklklar kabullenin ve takdir edin.
7. Her gn son gnnzm gibi yaayn.
8. Beklenmedik ak mektuplar yazn.
9. Birlikte bir fidan dikin ve onu sevgiyle bytn.
10. Haftada bir dar kn.
11. Birbirinize bir nedeni olmadan iek gnderin.
12. Birbirinizin arkadalarn ve ailelerini kabullenin ve sevin.
13. Seni Seviyorum yazl ktlar hazrlayn ve evin her yerine asn.
14. Durun ve iekleri koklayn.
15. Beklemedii anda ona bir pck kondurun.
16. Birlikte gnein douunu seyredin.
17. Gerektiinde zr dileyin.
18. Ak olduunuz gn unutmayn ve sk sk ann.
19. El ele tutuun.
20. Gzlerinizle Seni Seviyorum deyin.
21. Kollarnzda alamasna izin verin.
22. Ona, onu anladnz syleyin.
23. Aknza ve ballnza kadeh kaldrn.
24. Birbirinizi tahrik edin.
25. ihtiyacnz olduunda size yardm etmesine izin verin.
26. Yapt akalara gln.
27. gzelliini vn.
28. Bir gnlne de olsa onun sorumluluklarn paylan.
29. Hayal kurmas iin yreklendirin.
30. Ona herkesin nnde sevginizi gsterin.
31. Birlikte doa yryleri yapn.
32. Ak gnl tutun ve zel anlarnz not aln.
33. Sinirlendiinizde birbirinizi yattrn.
34. plak ayakla kumsalda yry yapn.
35. Ona yeniden evlenme teklif edin.
36. Evet deyin.
37. Ay nda el ele kumsalda yryn.
38. Birbirinize saygl olun.
39. Onun en byk hayran olun.
40. Ona ihtiya duyduu sevgiyi gsterin.
41. Ona almay hayal ettiiniz kadar sevgi gsterin.
42. Yapt ilere ilgi gsterin.
43. Bir proje zerinde birlikte aln.
44. Frsat bulduka birlikte oyun oynayn.
45. Salncaa binip, ay nda mmkn olduu kadar yksee sallann.
46. Yamurlu bir gnde evde piknik yapn.
47. Yataa asla sinirli girmeyin.
48. Dualarnzda ilk sray o alsn.
49. Birbirinize iyi geceler pc verin.
50. Sarlarak uyuyun.

Filmin sonu yaklatnda salondaki herkes konumaya balamt. Yanan lk ate, prl prl Noel
klar ve ailenin mutluluu yzme bir glmseme kazandrmt. Anne, ... kim ister? dediinde
salon, kaybeden futbol takmnn taraftarlarnn stad terk etmeleri kadar hzla boalmt.
Salonda sadece erkek arkadam Todd ve ben kalmtk. Yznde akn bir ifadeyle bana dnp, imdi
ne yapacamz sordu. Annemin yzndeki ifadeyi grr gibiydim. Todda, Annemin arabasna
benzin almamz gerekiyor, dedim.
Darda dondurucu bir souk var ve saat gecenin on bir buuu, yantn verdi.
Glmseyerek, O zaman paltonu giy, eldivenlerini tak, dedim
Arabann camndaki buzlar temizledikten sonra kendimizi alelacele arabaya attk. Benzinciye giderken,
Todd, gecenin bu vaktinde neden anneme benzin almaya gittiimizi aklamam syledi. Kkr kkr
glerken, Kardelerim ve ben tatilde eve geldiimizde, babamn anneme benzin almasna yardm
ederiz. Bunu artk oyun haline getirdik. Annemin ne zaman benzini steyeceini tahmin ederiz ve en
kt tahminde bulunan gidip benzin alr, dedim.
Benimle dalga geiyor olmalsn, dedi Todd.
Bundan kamann yolu yok, dedim.
Benzin dolarken, ellerimizi ceplerimize soktuk ve vcudumuz snsn diye zplamaya baladk. Ben
hl anlam deilim. Annen neden kendisi benzin almyor? diye sordu Todd.
Sana delilik gibi gelebilir ama gel aklayaym, dedim elenerek. Annem yllardr hi benzin almad.
Annemin benzinini hep babam ald. Toddun kafas biraz karmt. Anneme benzin almann babam
rahatsz edip etmediini sordu. Bam salladm ve Asla, bundan hi ikyet etmedi, dedim.
Bu lgnlk, diye tepki verdi Todd.
Hayr, deil, dedim sabrla aklamaya alrken. niversiteye giderken tatil iin eve geldiim
zamanlarda, her eyi bildiimi dnrdm. Kadn zgrl gibi konulara takmtm. Bir akam
annemle birlikte armaanlar paketliyorduk. Anneme, evlendiimde, kocamn evi temizlemek,
amarlar ykamak, yemek piirmek gibi konularda bana yardm edeceini syledim. Sonra da anneme
ev ileri yapmaktan bkp bkmadn sordum. Tm sakinliiyle bunun onu rahatsz etmediini syledi.
Buna inanmam ok zordu. Anneme ikibinli yllara geldiimiz ve cinsiyetler arasnda artk eitlik olduu
gibi konularda vaaz vermeye baladm.
Annem sabrla dinledi. Kurdeleyi bir kenara braktktan sonra gzlerime bakt ve Gzelim, bunu bir
gn anlayacaksn, dedi.
Syledikleri beni fkelendirdi. Hibir ey anlamamtm. Bu yzden annemden daha fazla aklama
istedim. Annem glmsedi ve yle bir aklama getirdi:
Evlilikte yapabilecein ve yapamayacan eyler vardr. Birlikte oturup, birbiriniz iin neler
yapabileceinize karar verirsiniz. Sorumluluklar paylarsnz. Ben amar ykamaktan hi
gocunmuyorum. Biraz zaman alyor ama bunu baban iin yapyorum. te yandan, ben benzin almaktan,
daha dorusu gidip benzin pompalamaktan holanmyorum. Benzin kokusu beni ok rahatsz ediyor. Bu
yzden benim benzinimi hep baban alyor. Babarft manava gider, ben yemek piiririm. Baban imleri
bier, ben evi temizlerim. Sana daha bir sr rnek verebilirim.
Annem konumasna devam etti: Evlilikte puanlama yoktur. Birhirinizin hayatn kolaylatrmak iin
ufak eyler yaparsnz. Bunu sevdiin insana yardm etmek olarak ele alrsan, ne amar ykamaktan,
ne bulak ykamaktan ne de baka ilerden rahatszlk duymazsn. nk btn bunlar sevgiden
yaparsn.
Yllar getike annemin dediklerini hayatma uygulamaya baladm. Evlilik konusunda ok
tecrbeliydi. Annemle babamn birbirlerine davranlar hep houma gitmitir. Biliyor musun? Ben de
bir gn evlenirsem, evlilii puanlama olarak grmeyeceim.
Todd eve gelinceye kadar sessiz kald. Konta kapadktan sonra, bana dnd ve ellerimi tuttu. Yz
glmsyor, gzleri parlyordu.

stediin zaman, dedi yumuak bir ses tonuyla, ben de senin benzinini alabilirim.

Bu nasl? diye sordum, bezini deitirip gnll olduum kilisede bebeini pusetine koyarken. Bir gn
-belki de yaknda- kocam Steve ile benim, bize ait bir bebeimizin olacan hayal ettim. Arkadam
Susan a baktm, yz askt. Kt haberlerim var. Tiffany ultrasound ektirmi. Bebei grnce k
olmu ve evlatlk veremeyeceine karar vermi.
Bebek iin mutlu olmutum; imdi, Tanrnn niyet ettii annesiyle kalacakt. Ayrca, net olmayan bir
ultrasound grntsyle ona k olmann ne kadar kolay olabileceini biliyordum; nk ayn eyi ben
de yaamtm, iki kez.
Ama imdi, nc bir bebei kaybediyordum. Belki de bir daha hi olmayacak, diye i geirdim, bir
sr alayan bebein arasnda. Belki de annelie en yakn olacam an, bu an.
lk bebeimi, yirmi drt haftalkken drdm. Doktor tekrar deneyebileceimizi syledi ve ikinci
hamileliimde, yine bir o kadar heyecanl ama korkmutum.
Bak, bebein kalbinden kann pompalandn grebilirsin, diyerek beni sakinletirmiti doktor, otuz
drt haftalk sonogramda. Ama tam da ertesi gn, korkun bir duraanlkla uyandm. Yine mi? Benim
neyim var? Doumhaneye gtrldm, olaanst bebeklerin lklaryla dolmas gereken
ki bebei niye drdmze dair hibir genetik anormallik ya da tbbi aklama yoktu. Ama bir
ncy riske atamazdm. Bizim ailemiz, farkl bir yoldan bymeli, dedim Stevee ve evlat
edinmeye karar verdim.
Kendimizi tantan ve anne baba olmak iin can attmz anlatan bir mektup yazdk. Eer hamile olan
ve evlatlk vermeyi dnen biri varsa, ltfen bu mektubu ona iletin, dedik. Annem ve ben,
arkadalarmza, kilise yelerine, hatta eski bebek bakclarma ve retmenlerime, be yz adet
gnderdik.
Biri, mektubumuzu Sevgi Seenei adnda bir ajansa gnderdi. Biz evlat edinme ilemlerinin
ayarlanmasna yardmc oluyoruz, dediler. Bunun zerine Steve ve ben, anne adaylarna gsterilmek
zere, resimler ve yklerden oluan bir aile albm hazrladk.
Adm Tiffany, dedi utanga ve rkek bir ses telefonda. Ortak bir arkadamzn mektubu ona
ulatrdn syledi. Size yardmc olabilirim.
Tiffany ile Sevgi Seeneinde bir randevu ayarladm. Sonra grevliden bir telefon geldi. Baka bir
anne aday, Brooke, sizinle tanmak istiyor. Keyiflendim; nk ansmz ikiye katlanmt.
nce Brookela ve onun yandaki kz, AJexis ile tantk. Alexis tm grme boyunca Stevee dil
kard. Erkeklerden nefret ederim, dedi ve grmemizin sonunda, cesareti krlm bir ekilde Steve:
Bu olmayacak. Umalm da Tiffany ile grmemiz daha iyi gesin, dedi.
yle de oldu. Tiffany gen ve rkekti ama henz domamz bebei iin en iyisini yapmaya kararlyd.
Cinsiyetini biliyor musun? diye sordum.
nmzdeki hafta ultrasounddan sona dedi ve biz, bizi seeceinden emin olduk.
Ama ultrasounddan sonra, Tiffany, bebeini evlatlk veremeyeceine karar verdi. Daha ka bebek
kaybedeceim? Aladm, ta j ajanstaki grevliden beklemediimiz bir telefon alana kadar.
Brooke sizinle tekrar grmek istiyor, dedi. Sizin annenizle de, eer sorun olmazsa.
Steve ve ben, Brookeun, ben ie dndkten sonra bebein kimle kalacan merak ettiini anladk.
Annem gelecei iin ok sevindi. Grmeden nce, Senin iin, diyerek bana zerinde tek bir szck
yazan bir ta uzatt: Hope. (Umut.)
Her ey farklyd. Alexis, bu kez Stevee dil karmak yerine, onunla yere oturdu ve resim yapt. Brooke
ve ben, hayat ve ebeveynlik zerine uzun uzun sohbet ettik ve gitme vakti geldiinde, Alexis kucama
atlayp, Annemin karnnda senin bebein var, dedi.
Kimse ne diyeceini bilemedi. Ama birka gn sonra, ajans arad. Brooke, bir sonraki doktor
randevusuna sizinle birlikte gitmek istiyor. Sizin de bebein geliiminde ve doumunda yer almanz
istiyor, dedi.
Her randevuya gittim. Doum yaklatka, ne zaman telefon alsa yerimden sradm.

Sonra, bir pazar gn, kilisede telefon ald. Brooke yolda, hastaneye gidiyor, dedi Steve. Kendimi
drtmem gerekti: Gerekten oluyor! Anne olacam!
Brooke, Steve ve benim de doumhaneye girmemiz konusunda srarc oldu. Bu sizin annz, dedi.
Hemen Brooke iind ua ettim. nk doumhaneye karnnda bebekle girip yalnz kmann ne kadar
ac olduunu biliyordum.
Brooke, salkl bir kz dourduunda, ok gzel! diye i geirdim.
Doktor Brookea, Onu tutmak ister misin? diye sordu. Brooke, Hayr, dedi. Steve ve Lori ona ok
iyi bakacak, dedi ve bana yannda getirdii bir tebrikler kart uzatt. Size, hep arzu ettiiniz aileyi
verebildiim iin ok muduyum.
Selam, Hope, ben senin babanm.
Tm gnm, bebek odas ile Brookeun odas arasnda koarak geirdim, ikisiyle de olmak istiyordum.
Bu onun iin zor olacak, dedim Sevgi Seenei grevlisine.
Biz onun yannda olacaz, diye sz verdi. Siz ve einiz gidebilirsiniz. Yeni ailenizin keyfini
karn.
Hopeu, iki kez Brookeun grmesi iin Sevgi Seeneine gtrdk. Ona dzenli olarak mektuplar ve
fotoraflar gnderiyorum. Onun deerli armaann, nasl sevdiimizi bilmesini istiyorum. Ayrca
zerinde Kahraman kelimesi ilenen iki tirt yaptrdm, biri Brooke, dieri Hope iin. Bylece
aralarnda her zaman zel bir ba olacak.
Belki bir gn Steve ve ben tekrar bir bebek yapmay ya da Hopea kk bir karde evlat edinmeyi
dnebiliriz. imdilik her gnm, bez deitirip Hopeu uyutarak geiriyorum. Evlat edinme
maceramz sona erdi ama aile olarak yaammz daha yeni balyor.
Lori Feblinger
Daha nce Womens World dergisinde yaymland.

Bundan 20 yl sonra, yaptklarn deil, yapamadklarn iin zleceksin, dolays ile halatlar z.
Gvenli limandan uzaklara yelken a. Rzgr yakala, aratr. Dle. Kefet. Onlar, seyredecek binleri
olmasayd, ka kii Mercedes otomobil alrd.
Geen hafta bir ayakkabcda ceketine byle bir ine takm gen bir satcya rastladm. Kendisi yapm,
ok houma gitti: Bir tebessmn yoksa sana benimkilerden birini verebilirim. Bilimde ve gzel
sanatlarda en stn baarlar, tek balarna alan kiiler tarafndan elde edilmitir. Hibir parkta bir
kurul iin dikilmi ant yoktur.
Derdi eve davet edersen, ounlukla hemen gelir. Yapabilecein kadar sz ver. Sonra sz verdiinden
daha fazlasn yap.
Oturarak baarya ulaan tek ey bir tavuktur.
Kalp gz, gzle grlmeyenleri de grr, dertlerini gzyalarnda bomak isteyenlere dertlerin yzme
bildiini syle.
Daln ucuna gitmekten korkma, meyve oradadr; byk adam bykln, kk adama davranyla
gsterir.
ans bukalemun gibidir, biraz zaman tan, mutlaka deiecektir.
Yanl yndeyseniz, Tanr U dnlerine izin verir. Tarihte En Etkin 100 adl kitab okudum. Onlarn
hepsiyle ortak olduumuz tek eyin zaman olduunu hayretle grdm, dnyay deitiren bu insanlarn
da gnleri senin, benim gibi 24 saatti.
Gnn sonunda kendini bir sokak kpei kadar yorgun hissediyorsan, belki btn gn hrladn iindir.
Balamak iin en uygun zaman beklersen, hi balamayabilirsin. imdi bala! u anda bulunduun
yerden elindekilerle bala.
Dost, senin hakknda her eyi bilen ve buna ramen seni seven kimsedir.
Glmsediinde gzellemeyen bir yz hi grmedim.
Kzgnlk ve ksknlk, zaten ok ksa olan hayatn deerli dakikalarn harcamaktr.
Baban enflasyonun her eyi mahvetmediini sylyor, bir madeni para hl tornavida yerine

kullanlabiliyor.
Dene, risk al. Kimi zaman iindeki o sessiz sese, uzmanlardan daha fazla gven.
Aerodinamik yasalarna gre o tombul ve tyl arnn umamas gerekiyordu. Herhalde bunu ona kimse
sylemedi ki, uuyor.
Zamanlarnn byk bir ksmn para kazanmak ve saklamakla geiren insanlar, sonunda, en ok
istediklerinin satn alnamayacak eyler olduunu anlarlar.
Hi kimse mutlu olma garantisine sahip deildir. Hayal herkese yalnzca zaman ve yer veriyor. Bunlar
neeyle doldurmak bize kalm bir ey.
Mutlu olmann en garantili yolu bir bakasn mutlu etmektir.
teki insanlardan daha akll ol, yalnzca bunu onlara syleme.
Ya tozu dumana katarsn ya da tozu duman yutarsn.
Bir ocuk yal bir hanma, gen mi, yoksa yal m olduunu sormu. Sevgilim, diye yantlam
hanm. Ben ok uzun zamandr gencim!..
yi alan, sk glen ve ok seven baary elde eder.

lmek zere olan yal bir baba, yatann bana u olunu ararak, onlara vasiyetini aklar:
Oullarm, ben lnce, birbirinize dmemeniz iin, size sahibi olduum 17 deveyi paylatrmak
istiyorum.
Develerin yarsn byk oluma, te birini ortancaya, dokuzda birini ise kk oluma brakyorum,
der.
Babalarnn lmnden sonra, miras babalarnn arzusu uyarnca paylamak zere kardeler bir araya
gelirler.
Fakat bir trl iin iinden kamazlar. Develeri bir trl babalarnn istedii gibi pay edemezler.
nk 17 says ne 2ye, ne 3e, ne de 9a tam olarak blnebilmektedir.
Bu iin stesinden ancak kyn deneyimli, yal bilgesi gelir, diye dnr, ona danrlar.
Bilge kii:
Benim bir devem var, onu da alp, yeniden hesap yapn, bakalm der.
Bu cmertlie ok aran oullar, 18 deveyi pay etmeye giriirler.
nce ikiye blerler, byk ouJ 9 devdik payn alr. Sonra e blerler, kan 6 deveyi de ortanca oul
alr.
Daha sonra dokuza bldklerinde 2 deveyi de kk oul alr.
Ama btn develeri paylatktan sonra ortada fazladan bir deve kalr yine!
Oullar bu duruma da bir zm getirmesi iin yal bilgeye yeniden bavururlar.
Bilge kii gler ve:
yi yleyse, der. Sorununuz zldne gre, ben de devemi geri alaym.
Allahmb ana bir oul nasip et ki zayf olduu an bilecek kadar kuvvetli, korktuu zaman kendini
bulabilecek kadar cesur, erefli bir yenilgide gururlu ve eilmeyen, lkin zaferde yumuak ve mtevaz
olsun.
Bana bir oul nasip et ki arzular fiillerinin yerini almasn, seni tansn ve bilginin temel tann kendini
tanmak olduunu kavrasn.
Onu kolaylk ve rahatlk yolunda deil, glkler ve mcadeleler yolundan gnder ki frtna da ayakta
durmay rensin. Bunu baaramayanlara da efkatlio lsun.
Kalbi temiz bir oul nasip et, gayesi yksek olsun. Bakalarn idare etmeden nce kendini idare
edebilsin. Glmesini bilsin fakat alamay da asla unutmasn. Gelecee ynelebilsin fakat gemii
unutmasn.
Bu vasflara kavutuktan sonra da dua ederim; hayatn esprilerine kar o kadar yeterli duygusu olsun ki;
ciddi olmakla beraber kendisini fazla ciddiye almasn; ona tevazu ver ki daima bykln sadeliini,
ak fikirliliin hikmetini, gerek kuvvetin tevazuunu anlasn.
0 zaman ben, babas, 'Bouna yaamamm diye fsldamaya cret edebileyim.

Bir sre nce grdm bir karikatrde dizlerine kadar karn iinde olan bir baba oluna, hibir eyin
kkken enesine varncaya kadar biriken karlara benzemeyeceini sylyordu. Olu onun yannda
enesine kadar kara batm halde duruyordu. Belki de bu, zamanla ve olgunlatka kazandmz
perspektif deiikliini anlatyor.
Ben kk bir kzken, ailemle sk sk pazar gnleri aile gezintisine kardk. Bunun katlmam gereken
en skc faaliyetlerden biri olduunu dnrdm, zellikle de ok fazla sakin, bo ve hareketsiz
olduundan. En kt olanlar da ieklere baklan gezintilerdi. Annem ve babam mahallede bahelerde,
imenliklerde am rengrenk ieklere bakarlard. Son derece yava bir ekilde yakndaki kasabann
serasnn ak havadaki sra sra ieklerinin yanndan geerlerdi. Bu yolculuklarn sonunda alnan bir
klh dondurma olmasa, eminim tm kardelerim ve ben isyan ederdik.
ikyet ederdik. ocuklardan biri, Bu ok skc! derdi. .
Biz de, Evet, diye mzldanrdk. n koltuktan bir cevap gelirdi, Bu harika ieklerin gzelliini
imdi anlayamayabilirsiniz ama bydnzde anlayacaksnz. Yetikin olmann ok skco
lduundan daha da emin oluyordum; nk annemle babam bu akamzeri gezintilerinden byk zevk
alyor gibiydiler.
ieklere kar deildim. Annem iekleri ok severdi ve her yere iek dikerdi. Mor ve beyaz renkte
muhteem gndzsefalar evin tarafndaki yan duvarlar sarmt. Kadife iekleri korkuluklara ve
d duvarlara koyu kahverengi, pas rengi, portakal rengi ve altn rengini katyordu. Pembe ve ak mor
renkli glhatmiler ahrn nnden balayp zerinde byk harflerle soyadmzn yazl olduu posta
kutusuna kadar yarm millik itler boyunca uzanyordu. Annemin iekleri ok sevdiini biliyordum ve
her yere iek ekmesini onun tuhaflklarndan biri olarak gryor ve ylece kabul ediyordum. Bir
arabann iinde hapsolmu bir halde baka yerlerdeki ieklere bakmak bakayd.
Gen bir yetikin olarak ilk defa kendi evimi kurduumda, bitkiler hakkndaki dncem bunlarn
sakslara dikilmi, marketlerden ya da kaldrm iekilerinden hazr satn alnan eyler olduuydu.
Sonra gelime gsterip iekiden gnderilen taze buketlere atladm. Bahemin sorunsuz olmasn, yani
komu ocuklardan birini imleri bimek zere tutmay seviyordum. imenler bahenin bir ucundan
dierine uzanyor, bunu sadece girii belirleyen fundalklar blyordu. Birka yl sonra daha
olgunlatmda bundan vazgetim ve giri yoluna ince bir izgi halinde zinia iei ektim.
Perspektif kazanyor olmalym. imdi bahemin sadece kk bir blmnde imen var ve her yl bu
blm daralyor. Hatta bir im bime makinesi almay dnyorum. Bir zamanlar fazlasyla ar bir i
olduunu dnmeme ramen imdi bahe iini terapi olarak gryorum.
Renkli ve gzel kokulu ieklerin lgn bahemde eit eit tomurcuklanyor. Onlara ok iyi
bakyorum. Arka bahemdeki topraktan ve yine evimin yan taraflarndaki topraktan farkl bir
kompozisyona sahip olan n bahemin toprak yapsna uygun iekleri titizlikle seiyorum. Belli bir tr
iek, topra sindirim sistemine uygun bulmazsa, onun sevdii topra memnuniyetle alyorum.
ieklerin eitli mevsimlerde canl ve salkl grnmelerini salamak iin gbre karmlar almak
zere zel olarak seralara gidiyorum. Zaman zaman, bitkileri budarken onlarla konuuyorum! imdi
yeni bir hobi edindim. Artk ieklerin nasl byyp iek atyla deil, ayn zamanda damarlarnda
ne olduuyla da ilgileniyorum: Baz trleri dierleriyle iftletiriyorum.
Kzm da benim perspektif kazandm dnyor. Aslnda yalanmak szn kulland. Bu isim takma
ii geen yaz onu bir pazar gn gezintiye kardmda gerekleti. Mavi gkyznde gne parlarken
rzgrl sokaklarda arabayla gezindik. Bahesinde gller olan bir evi iaret ederek, Bak, dedim, ok
gzeller, deil mi?
Evet, diye i geirdi, heyecansz. Birka mil daha gittikten sonra yeniden i geirdi, Bu ok skc.
Ne zaman bir ey yapacaz? dedi.
ok fazla gitmemitik, u gzel ieklere bak! dedim. Her yeri iek kapl bir baheyi iaret
ettim. '

Bana yabani ot gibi grnyorlar, anne. Srekli mzldand.

Jen, dedim, kendi ailemin anlatt hikyeyi tekrarlayarak, bunlar u anda takdir etmeyebilirsin ama
bir gn edeceksin.
Oh, ltfen anne, dedi burun kvrarak. C<A,N><As<N>
lgisini ekmek iin baarsz birka giriimden sonra yeni bir fikir geldi aklma, Durup, dondurma
yiyelim mi? dedim.
Gzleri parlad ve koltukta doruldu. Evet! Bu harika olur!
Ksa bir sre iin kendi bak ama kendimi o kadar kaptrmtm ki bu anlaya nasl ulatm
unuttum. Hayatmn daha nceki dnemlerinde benim takdirimi kazanann dondurma olduunu
unutmutum.
Zaman ve olgunluk benim doann gzelliini daha iyi kavramam ve ocuklarn da, ieklerin de
zaman gelmeden bymeyeceini anlamam salad.
Dile getirmemi olsam da kzm benimle yaad son birka ay iinde odasna saksda iekler almaya
balamt. imdi artk kendi bana yaayan biri olarak, seradan dzenli olarak taze iek alyor.
Bu gelimelerin nda, kk salmann bir yerde belli bir sre durmaktan daha fazla ey ifde ettii,
benim de yeille ilgilenmeye baladm fark ettii gnlerde annemin bana verdii, kuaktan kuaa
aktarlan sakslardan zenle seilmi birka tanesini onun iin saklyorum.
Olaylar kendi kendilerini tekrarlyor grnyorlar. Mark Twain buna periyodik tekrarlanma kanunu
adm vermiti; bir defa gerekleen her ey kendine zg zamanda ve kendine zg yollardan tekrar,
tekrar, tekrar yaanr.
O halde bu sadece bir perspektif sorunu, hayat dngsnn, doann mucizelerini ve gzelliklerini gz
ard etmeye eimli olduumuz ve hatta sradan saydmz bir dA-.NA? Herkesin ok iyi bildii,
Dur ve glleri kokla, sz, sulunun hayatn akp giderkenki hz olduunu ileri sryor. Ama bu her
birimizin iinde doru zamanda ve doru yoldan ortaya kan bir dng m gerekten? Hayatn ak
iinde, uyanp, daima ulaabileceimiz ve daima gzmzn nnde olan takdir etmemizi salayacak
grnmez g nedir? Kzm iin, bana ve anneme olanlar geerli mi olacak? Baheli bir ev aramas
zaman ve olgunluk sorunu mu?
Ve yreinin iindekilere, bir iek gibi bakma sorunu mu?

stasyondaki danma masasnn zerinde asl duran kocaman yuvarlak saat altya alt vard.
Demiryolunun olduu taraftan henz gelen uzun boylu gen temen gne yan yzn kaldrp, tam
zaman grmek iin gzlerini kst. Kalbi o kadar hzl atyordu ki onu artyordu. Alt dakika sonra,
son 13 aydr yaamn dolduran, hi grmedii ama yazdklaryla onu hi yalnz brakmam ve d
krklna uratmam olan kadn grecekti.
Danma masasna yanaabildii kadar yanat. Masadaki grevlileri kuatm insan halkasnn hemen
yanndayd...
Temen Blandford arpmann en youn olduu ve uann ok sayda dman ua arasnda skt
geceyi unutamyordu. Dman uaklarndan birinin pilotunun srtn bile grmt.
Mektuplarndan birinde ona korktuunu itiraf etmiti ve bu arpmadan yalnzca bir iki gn nce de
onun cevab gelmiti: Elbette korkarsn. Btn cesur insanlar korkar. Kral Davut korkmad m? Bunun
iin kutsal kitapta bir eyler yazmad .m? Kendinden phe ettiin bir sonraki sefer benim sesimi
duyman istiyorum: lmn glgesi dm vadiden geerken hibir ktlkten korkmayacam;
nk sen benim yanmdasn.
Temen onun dediini yapt ve hayalinde onun sesini duydu; bu, gcn ve yeteneini canlandrd.
imdi onun gerek sesini duyacakt. Altya drt var. Yz ciddileti.
Byk, yldzl tavann altnda insanlar gri bir an zerine renk renk iplikler dokur gibi hzla
yryorlard. Gen bir kz yanndan geti, temen Blandford hareketlendi. Elbisesinin yakasna krmz
bir iek takmt, ama bu, kzl bir karanfildi, anlatklar gibi krmz bir gl deildi. stelik bu kz ok
genti, 18inde ya var ya yoktu, oysa Hollis Meynell 30 yanda olduunu ona ak ak sylemiti. Ne
olmu, ben de 32 yandaym, demiti, aslnda temen 29undayd.
Aklna o kitap geldi; Florida eitim kampna gnderilen yzlerce ordu ktphanesi kitab arasndan
Tanrnn ona vermi olmas gerektiini dnd o kitap. nsann Esareti zerine adl kitabn
kenarna bir kadnn el yazsyla notlar alnmt. Kitabn iine yaz yazma alkanlndan hep nefret
etmiti, ama bu yorumlar ok farklyd. Eskiden olsa, bir kadnn, bir erkein kalbinin iini bu kadar
sevgiyle, bu kadar anlayla grebileceine asla inanamazd. Kitabn kapanda kadnn ad yazlyd:

Hollis Meynell. Bir New York telefon rehberi bulup, kadnn adresini belirlemiti. Ona mektup yazmt
ve kadn da mektubunu yandamt. Ertesi gn, gemiyle Floridadan ayrlmasna karn, yazmay
srdrmlerdi.
13 ay boyunca Hollis Meynell onun mektuplarna cevap yazm, hatta daha fazlasn yapmt.
Blandforddan mektup gelmedii zaman da yazmay srdrmt ve imdi temen bu kadn sevdiine,
onun da kendisini sevdiine inanyordu.
Ama Hollis, temenin tm srarlarna karn ona bir resmini gndermemiti. Bu biraz ktyd elbette.
Fakat Hollis resminin eden gndermek istemediini aklamt: Bana kar duygularn gerekse ve bu
konuda drstsen, nasl grndmn nemi yok. Gzel olduumu varsay. O zaman yalnzca bu
nedenle benimle lgilendiin duygusundan kurtulamam ve bu tr bir sevgi midemi bulandrr. Farz et ki
sradan bir tipim (kabul etmelisin ki bu daha gl bir olaslk), o zaman da yalnzca yalnz olduun ve
baka kimsen olmad iin benimle yazmay srdrdnden kayg duyarm. Hayr, ltfen benden
resmimi isteme. New Yorka geldiin zaman beni grrsn ve kararn verirsin. Unutma ki her ikimiz de
birbirimizle kalmakta ya da bakalarn aramakta zgrz; seimimizi yapacaz...
Altya bir var. Temen sigarasndan derin bir nefes ekti.
Birden temen Blandfordun kalbi uann motorundan bile daha hzl atmaya balad.
N
Gen bir kadn ona doru geliyordu. Uzun boylu ve zayft; bukle bukle sar salarn, narin kulaklarnn
arkasna almt. Gzleri meneke mavisiydi ve dudaklar ve enesinde fazla sert olmayan bir kararllk
vard. Ak yeil giysisi iinde bahar andryordu.
Temen ona doru hareket etti, yakasnda gl olmad aklna bile gelmedi ve o, kadna yaklarken
kadnn yznde kkrtc bir glmseme belirdi.
Kadn, Ayn yere mi gidiyoruz, asker? diye mrldand.
Kendini tutamayp, kadna bir adm daha yaklat ve onun hemen arkasnda Hollis Meynelli grd.
Hollis, gen kadnn arkasnda duruyordu; 40n gemi, hafif aarm salarn eski bir apkann
altnda toplamt. Balketinden biraz daha toplucayd; alak topukludan kaln ayak bilekleri
grnyordu. Ama kahverengi kabannn yakasna krmz bir gl ilitirmiti.
Yeil elbiseli kz hzla uzaklayordu.
Blandford iki paraya blndn hissetti; kz izlemek iin byk bir arzuyla yanyor, ama ruhu
onunkine arkadalk etmi ve onu hi brakmam kadna da derin bir zlem duyuyordu. Yakasnda
krmz gl olan kadnn tombul yz yumuak ve akl banda bir insan olduunun ipularn veriyordu;
scak ve nazik bakl gri gzlerinin yannda krklklar vard.
Temen Blandford duraksamad. Parmaklar, onu kadnla zdeletiren nsann Esareti zerine
kitabnn kk, eskimi, mavi deri kopyasn kavrad. Bu ak olmazd belki ama ok deerli bir ey,
aktan da ender bulunan, imdiye kadar olduu gibi bundan sonra da hep minnettar kalaca bir dostluk
olurdu.
Geni omuzlarn dikletirdi, kadm selamlad ve ona kitab gsterdi ama konuurken bile urad d
krklnn aknl iindeydi.
Ben Temen John Blandford ve siz de Bayan Meynellsiniz. Benimle bulumay kabul ettiiniz iin ok
mutluyum. Sizi... sizi yemee gtrmeme izin verir misiniz?
Kadnn yznde hogrl bir glck belirdi. Tm bunlar ne anlama geliyor bilmiyorum evldm,
dedi. Demin yanndan geen yeil elbiseli hanm bu gl yakama takmam istedi. Bana, seninle
gelmemi nerirsen, sana sokan karsndaki byk restoranda seni beklediini sylememi rica etti. Bu
bir tr snavm. Benim de orduda iki olum var. Bu yzden sana bir iyilik yapmak istedim.

Renklerin ustas olarak anlan byk bir ressamn rencisi eitimini tamamlam.
Byk usta rencisini uurlarken yapt resmi ehrin en kalabalk meydanna koymasn ve yanma da
halktan beenmedikleri yerlere arp koymalarn rica eden bir notla krmz bir kalem brakmasn
istemi.
renci birka gn sonra resme bakmaya gittiinde resmin arp iaretleriyle dopdolu olduunu
grm.
zntyle ustasna gitmi.
Usta ressam rencisine, zlmemesini ve resmi tekrardan yapmasn nermi.
renci resmi yeniden yapm.
Usta, yine resmi ehrin en kalabalk meydanna brakmasn istemi. Fakat bu kez resmin yanma bir
palet dolusu eitli renklerde boya ile birka fra koymasn ve insanlardan beenmedikleri yerleri
dzeltmelerini rica eden bir not brakmasn nermi.
renci denileni yapm. Birka gn sonra bakm ki resmine hi dokunulmam.
Sevinle ustasna komu. Usta ressam, rencisine yle demi:
lkinde insanlara frsat verildiinde ne kadar acmasz bir eletiri saanayla karlaabileceini
grdn. Hayatnda resim yapmam insanlar dahi gelip, senin resmini karalad. kincisinde onlardan
yapc olmalarn istedin. Yapc olmak eitim gerektirir. Hi kimse bilmedii bir konuyu dzeltmeye
cesaret edemedi. Emeinin karln, senin ne yaptndan haberi olmayan insanlardan alamazsn.
Sakn emeini bilmeyenlere sunma ve asla bilmeyenle tartma.

Sammy merkezdeki kimseyi tanmyordu ama buna ramen, melek yzl kk kz iin buras, evinde
sevdii insanlarn ellerinden kan tokatlara verilen bir ara anlamna geliyordu.
Pekl, dedi dayaa maruz kalan ocuklara hizmet veren bu merkezdeki kre retmeni, bugn anne
ile babann resmini izeceiz.
Sammynin anlaml, byk yuvarlak kahverengi gzlerinin zerinde, aknlk ifadesiyle dolu kalar
birer yay iziyordu. Drt yandaki kz bunu dnd.
Babasnn adn alm olan Sammy, babasn hi grmemiti; bu yzden onun resmini izemeyecekti.
Uzun siyah buklelerini omzunun bir tarafna atarak bir an tavana bakt, kollarn gsnde kavuturdu,
sonra devam etmeye karar verdi. Anne; bunu yapmak daha kolayd. Zayf yuvarlak yznn yumuak
ayrntlar imdi konsantre olmaya alrken geriliyordu. Kalemini byk kdn zerine yerletirdi ve
fkeli ellerini kaldrm halde kendisine doru gelmekte olan kzgn bir kadn izdi.
Bu korkutucu resmi gren yardmc retmen ocuu bir yana ekti. Yanma oturarak, yeni, gzel
gzleri, mutlu bir gl mseyii olan ve kollarn iki yana am bir kadn resmi izdi. Narin kemikli,
narin kk kz apak bir merak ve isteklilikle bir an resmi dikkatle inceledi. Sammy, aceleyle, hemen
nnde duran resme byk melek kanatlar izdi. Bu gzel ocuk daha sonra geri ekilip durdu ve
resme yeniden bakt. Sammy dizlerinin zerine kt, sonra da yere uzand. Ellerini iki yana
olabildiince aarak melei kucaklad.
Anne, dedi sessizce ve yumuack, sevgi dolu. Anne...
Meleklerin umut ve hayallerin koruyucusu, mucize ve ryalarn bekisi olduu sylenir. Ayrca
meleklerin, tpk anne babalarn yapmas gerektii gibi ocuklar koruduu ve kollad sylenir. Kk
Sammynin anne babasndan alamad koruma, onun grnmez de olsa sevgi, gzellik ve koruma ile
zdeletirdii bir eye olan inancn yok etmemiti.
ocuk bakm grevlisi daha sonra bana, Onun yaadklarna baklnca, bu ocuun melekleri nereden
rendiini merak ediyor insan, dedi.
Belki de Sammy bunu yreinde biliyordu, dedim Belki de hassas, kk kalbini koruyan ve gzeten,
gidecek baka bir yeri olmadnda ona bir ev veren koruyucu bir melek retmiti.
Daha sonra bu konuda bir psikologla konutum. En umutsuz durumlarn ortasnda bile bir ocuun
krlgan ruhu, anne babasnn koulsuz sevgisini arar, dedi Dr. Levine.
imdi terapi ve yardm gren bu kk ocuk ve annesi iin kat edilecek yol uzun ve zorlu olacaktr.
Elayat boyu bir nesilden dierine aktarlan yaralar unutmak ve iyilemek ok fazla zaman ve aba
gerektirir, dedi Dr. Levine. Bir ocuun anneb abasndan grmeye ihtiya duyduu koulsuz sevgiyi
karlayacak ekilde anne babalk yapmay yeniden renmek zaman alr ve isteklilik gerektirir.
Ne yazk ki, ne kadar ok ocuk dnyada sevgiyle bymyor, ac iinde hayatta kalyor. Dr. Levinein
yorumunda olduu gibi, ok sayda ocuk rntgen nlarnn altnda yayor. Srtlarn saran gvenli
bir battaniyeleri bile yok. Ykanacak bir odalar yok. Kucakta tanmak istiyorlar. Tanmaya ihtiyalar
var. Onlarn resimleri kimsenin baucundaki sehpay sslemiyor.
Ailelerle altm onca seneye dayanarak, bunun doru olduunu biliyordum. Pek ok ocuun
kbusu gecelerin yan sra gndzleri de devam ediyor. Onlarn canavarlar gerek. Bunun nda,
kendimizi daha evrensel dzeyde anne babalar olarak dnmeli, verecek ve affedecek yrei
bulmalyz. Bunu, kendileri kaosla, gemi aclarla, bencil ve disiplinsiz yetimi olmakla ve onlar
Melek Anneler olmay renmekten alkoyan korkularla, nyarglarla, umursamazlkla ya da yaralarla
savaan anne babalarn yerine yapmalyz.
ansllar ki, dedi Dr. Levine, ocuklarna, hangi nedenle olursa olsun, kt davranan anne babalar
iin iyilemek ve affedilmek mmkn. Bu frsat arayacaklarn umalm. Bu arada, kendi rolmz
hatrlamalyz. lk adm ac eken bu ocuklarn ve ayn zamanda anne babalarnn hayatlarndaki sevgi
ve efkat yokluundan doan boluu, ak yreklilikle ve kollarmz sonuna kadar aarak
doldurmaktr. Sonra baka yollardan da koruma salamalyz.

Bu gece, bu kk kz ve onun gibi binlercesi, koruyucular, kk vcutlar gvenle koruyacak,

kk ruhlar zerinet itreyerek koruyacak ve kk yrekleri sevgiyle dolu koruyacak sevgi ve efkati
hl renmekte olan ocuklar adna zveriyle yaplan almalar ve kurulan fonlar sayesinde
gvendeler.
Hepimiz yreklerimize dnmeli ve kendi Melek Annelerimizi, melekleri sadece kt zerinde kalan
ocuklarla ve kk yavrularm kollarnda gvenle saramayan anne babalarla paylamalyz.

Kelimeler baz eyleri anlatr. Ama her eyi yaatmaz. Bazen ben bile yabanc olurken kendime, sana
nasl anlatrm ki beni?
Neeliyim diyeceim, suratszlma denk geleceksin... Espriliyim diyeceim, belki alamalarma denk
deceksin... zgrm diyeceim,b elki tutsaklarmda yakalayacaksn beni... Kendimi anlatp da bir
kalba sdrmak istemem dncelerimdeki beni.
Bazlar iin herhangi biri...
Dlediin kadar insanm, insan olduum kadar hatal, hatal olduum kadar gerein peinde...

Emma Bombeck Avustralyada kanserden ld. Okuyacanz yazy, kanser olduunu rendikten
sonra kaleme almt:
Hayatm yeniden yaabilseydim eer...
Hastayken yataa girer, dinlenirdim. Ben olmadm zaman her ey ktye gidecek gibi dnmezdim.
Gl eklindeki pembe mumu saklamaz, yakardm.
Daha az konuur ama daha ok dinlerdim.
Yerler kirlense, masa rtm lekelense bile daha ok arkadam akam yemeine davet ederdim.
Oturma odasnda TV seyrederken patlam msr yer ve mineyi yakmak isteyen birisi olduunda, leke
olacak diye daha az korkardm.
Bana genliini anlatmaya alan dedeme daha ok vakit ayrrdm.
Kocamn sorumluluklarn daha ok paylardm.
Sam bozulmasn diye arabann camnn almasn nlemezdim.
Eteimin lekelenmesine aldrmadan imlere otururdum.
TV seyrederken daha az, hayata bakarken daha ok alar ve glerdim.
mr boyu garantili, pratik vs. denilen hibir eyi satn almazdm.
Hamileliimin bir an nce sona erip doum yapmay dilemek yerine, hamile olduum her ann tadn
karr ve iimde bir canl yaratmann ne kadar harika olduunu fark ederdim. Bu o kadar nadir bir olay
ki... Mucize gibi bir ey...
ocuklarm beni pmek istediklerinde asla, nce git ellerini, yzn yka, demezdim. Onlara daha
ok Seni seviyorum ve ondan da ok zr dilerim, derdim.
Ama baka bir hayat verilseydi, en ok yapacam ey; her dakikasn deerlendirmek olurdu.
Dikkatle'bak... Gerekten gr... Yaa... Vazgeme... Kk eyler iin ikyet etmekten vazge...
Bana benzemeyenler, benden daha ok eye sahip olanlar ve kimin ne yaptyla ilgilenmezdim.
Bunun yerine, ilikilerimi glendirmeye alrdm.
Unutmayn; sahip olduumuz ruhsal, fiziksel ve duygusal her ey iin Allaha kredin.
Tek bir hayatmz var ve bir gn sona eriyor. Umarm her gnnz deerlendirirsiniz.

Olumuz Deriannn hayatnn ilk yirmi drt saatinde sal iyiydi. Ama hastaneden ayrlmadan az
nce mosmor oluverdi. Hemen kalp ameliyatna alnmas gerekiyordu. Deriann durumunun
ciddiyetinin bize akland andan itibaren hayatmzn yn deiti. Deiti; nk baka bir
seeneimiz yoktu.
Cerrahn gelip gsn amasn beklerken yardma muhta minik bebeimizi kucamza aldk.
Kararszlk, korku, aresizlik ve fke denizinde bouluyorduk. Onu defalarca perken birbirimizin
ellerini tutmutuk. Baard bir ameliyat sonrasnda onu yeniden pebme umudunu tayorduk.
Ameliyata girecek ekip geldi. yi bakacaklarna sz verip, onu kollarmzn arasndan aldlar. Ameliyat
giysileri iindeki yabancdarn Derian alp gitmeleri yreimizi szlatmt. Birbirimize sarlp
alamaya baladk.
O anda ilikimiz deiti. O ana kadar birbirimize hi ihtiya duymadmz kadar ihtiya duyuyorduk.
Bebeimize kar hissettiklerimizi kimse anlayamazd. Verdiimiz mcadeleyi kimse veremezdi.
Hissettiimiz acy ve korkuyu kimse hissedemezdi. Biz bu bebei yetitirmek istiyorduk. Bizi
birbirimize balayan bir ba vard, hem de sk bir ba: Derian. Her ne kadar lmo muzlarmzn
zerinden bakyor ve olumuzun zerine glge dryor olsa da Tanrya dua edecek ve onu bize
balamas iin yakaracak cesaretimiz yoktu.
Derian, gerek bir sava gibi ameliyattan sa kt. Fakat birka gn sonra kalp fonksiyonlar durdu.
Hastaneden kmay beklerken, bir ameliyata daha girdi. Otuz alt gn boyunca hastanede kaldk.
Zaman geiyor, hayat hzl, vahi ve kontrolsz yaanyordu. Derian eve kardktan ay sonra
yeniden hamile olduumu rendim. Tanrnn insana katlanamayacandan fazlasn vermediini
sylerlerdi ama ykmn kaldramayacam boyutlara ulatn dnmeye balamtm.
Tanrnn bir bebee daha bakabileceimi dnmesine inanamyordum. kinci bebeimizi dourmadan
nce Derian bir ameliyata daha girdi. Ameliyattan yine baaryla kt.
Eyll aynda olumuz Connor dodu. Bu arada doum iznine ayrldmdan retmenlie bir sreliine
ara vermitim. Okula dnmeme bir ay kala Derian check-up iin kardiyologa gtrdk. Doktor bize,
Derian n bir sonraki ay bir ameliyata daha girmesi gerektiini syledi. Bundan baka ameliyat
olmayacan sylemesi bizi rahatlara. On yedi aylk yaantsnda drdnce kez ameliyat olacakt.
Tamamen hazrlksz yakalanmtk. Madd adan aylk doum iznini planlamtk. imdi de bir
aylk maasz izin almam gerekiyordu. Bunun altndan kalkmamz zor olacakt. Hem yeni domu bir
bebee hem de Deriana bakmamz ok zordu. O minik kalbi bu kadar ameliyata nasl dayanacakt.
Bunu atlatabilecek miydi? Korkuyorduk. Bizim gereimiz ha^ yatmzn akn engelliyordu.
Sorumluluk ve umutsuzluk bizi olumsuz etkiliyordu.
Aralk ayma girmi Noele doru yaklayorduk. Kutlamalara katlmak istiyorduk ama Deriann ocak
aynda ameliyata girecek olmas Noelin kutsalln bile hatrlamamz engelliyordu. Tatiller
hayatmzn hep nemli bir paras olmutu. Bu yzden de Robb, Noelin birtakm kutlamalar
yapmadan gemesini istemedi. knda bir Noel partisine davet edilince, normallik adna hemen bu
teklife atlad. Robbun bir partiye katlmas beni sevindirmiti. Ksa bir sre iin bile olsa kaygdan uzak
olmasn istemitim.
O gece Derian da, Connor da nispeten rahat uyudular. Robb geldiinde ben de yatmaya
hazrlanyordum. Yz sapsaryd, gzlerinde akn bir ifade vard ve titriyordu. Ne olduunu
duymaktan korkuyordum.
Ciddi ve iten bir ses tonuyla, Patsy, seninle konumak istiyorum. Eve gelirken tuhaf bir ey oldu.
Arabay kullanrken, Tanryla konumaya baladm.
Nefesimi tuttum. Robb ve ben daha nce hi Tanr konusunda konumamtk. Sessizlik hkm
sryordu. O konuurken dikkatle dinledim.
Patsy,Tanrya ailemizden birini alacaksa, onun Derian deil, benim olmam gerektiini syledim.
Kocamn gzleri kan anana dnmt. Gzyalarn tutamyordu.

Sonra sanki bir elin omuzlarmn zerine dokunduunu hissettim. Bir melein yumuak ve sakin
fsldayn duydum: Derian iyileecek, kayglanmayn, dedi.
Robbun syledikleri donup kalmama neden olmutu. Bir an iin gzlerine dimdik baktm. Sonra
birbirimize sarldk ve hi konumadk.
Bu evliliimizin en nemli anlarndan biridir. Yaad ruhsal ve ilahi deneyimi benimle paylamak
istemesi, bizi birbirimize iyice yaknlatrd. Ruhuna yolculua kmama ve ruhunu tanmama izin
vermiti. Olumuza duyduu derin sevgi beni ok etkilemiti. Bir daha onu ayn gzle gremedim.
Olumuz ameliyat atlatt. Bunu izleyen yllarda Robbla ilikimiz iyice yaknlat ve sevgimiz
derinleti. Paylatklarmz sadece duygusal yaknlmzn artmasna deil, ruhsal yaknlmzn da
derinlemesine neden oldu. Bizi glendirdi, birbirimize balad ve hayata hazrlad. Robbun melei
evliliimizin glenmesini salad. Ksa bir sre sonra Derianm beinci ameliyata girecei gereiyle
yzlemek zorunda kaldk.
Bebeimiz bu ameliyat atlatamad. Ameliyattan ksa bir sre sonra hayata gzlerini yumdu.
Olumuzu kaybetmemiz ok zcyd ama Robbla birbirimize iyice kenetlenmitik. Derian bize
byk bir sevgi armaan etmiti. Yaadmz acya ramen, hl duaya, mucizeye ve Tanrya
inanyoruz. Her eyden nemlisi, imdi Derian adnda minik bir melekten ilahi yardmlar alyoruz.

Bir zamanlar, bir kraln aklna yle bir dnce geldi: Eer bir ie ne zaman balayacam; kimi
dinleyeceimi ve yapmam gereken en nemli eyin ne olduunu bilseydim, girdiim her ii baarrdm.
Kralln drt bir yanma, kim kendisine her i iin en uygun vakti, o i iin en gerekli kiinin kim
olduunu ve yaplmas gereken en nemli eyin ne olduunu retirse, ona byk bir mkfat
vereceine ilan etti.
Bilginler, kraln huzurunda topland fakat sorulara verdikleri yant birbirinden tamamen farkl kt.
Doru yantlar alamayan kral, bilgeye danmaya karar verdi ve onu ziyaret etmek iin yola kt. Kral
geldiinde bilge, iek tarhlarn kazyordu. Kral grd, selamlayp kazmaya devam etti. Bilge,
mecalsiz ve zayf birisiydi. Kral merak ettii sorular ona sordu.
Bilge kral dinledi ama ona yant vermedi. Avularna tkrp, kazmaya devam etti. Bilgenin yorgun
olduunu gren kral yardm teklif etti. Bilge kabul edince de kazmaya balad. Kral, tarh kazdktan
sonra, sorularn tekrarlad ama yine bir yant damad. Bunun zerine kral konutu:
Ey bilge kii, senin yanma sorularma bir yant bulmak iin geldim. Eer yant vermeyeceksen, syle
de evime gideyim.
O srada, koarak oraya gelmekte olan bir adam grdler. Adam yaralyd. Beraberce ilgilenip adam
tedavi ettiler. Sabah uyannca, kraln kendisine baktn gren adam konutu:
Beni affedin. Ben, kardeimi astrdnz ve mallarn elinden aldnz iin sizden almaya yemin
etmi bir dmannzm. Ama yolda muhafzlarnz beni fark etti ve yaral olarak ellerinden zor
kurtuldum. imdi gryorum ki hayatm kurtardnz.
Kral dmanlaryla bu kadar kolay bart ve onun dostluunu kazand iin ok mutlu oldu; onu
affetmekle kalmayp, uaklarn ve kendi doktorunu gnderip onun tedavisini yaptracan syledi.
Ayrca mallarn iade edeceine de sz verdi.
Yaral adamla vedalaan kral, kapnn nne kp bilgeyi arad. Gitmeden nce, sormu olduu sorulara
yant vermesini bir kez daha rica etmek istiyordu. Bilge darda, bir gn nce kazm olduklar tarhlara
iek tohumlarn ekiyordu. Kral ona yaklat ve yle dedi:
Sorularma yant vermeniz iin size son defa yalvaryorum!

Anlayamyorsunuz. Dn, eer benim dermanszlma acmayp, u tarhlar kazmasaydnz, gidecek ve

u adamn saldrsna urayacak, yanmda kalmadnza piman olacaktnz. Yani en nemli vakit,
tarhlar kazdmz vakitti, en nemli kii bendim ve en nemli iiniz bana iyilik yapmakt. Daha sonra
bu adam yanmza koarak geldiinde, en nemli vakit onunla ilgilendiiniz vakitti; nk eer onun
yaralarn sarmasaydiniz, sizinle barmadan lecekti. Dolaysyla en nemli kii oydu, en nemli i de
onun iin yaptklarnzda
Bundan sonra u gerei unutmayn: Tek nemli vardr, iinde bulunduunuz an. O an, en nemli
vakittir. nk sadece o zaman elimizden bir ey gelebilir. En nemli kii, kiminle beraberseniz, odur.
Zira hi kimse bir bakasyla bir daha grp, gremeyeceini bilemez ve en nemli i, iyilik
yapmaktr. nk insann bu dnyaya gelmesinin tek sebebi budur.

Bir zamanlar, her eyden srekli ikyet eden, her gn hayatnn ne kadar berbat olduundan yaknan bir
kz vard. Hayat ona gre, ok ktyd ve srekli savamaktan, mcadele etmekten yorulmutu. Bir
problemi zer zmez, bir yenisi kyordu karsna.
Gen kzn bu yaknmalar karsnda, meslei alk olan babas ona bir hayat dersi vermeye
niyetlendi. Bir gn onu mutfaa gtrd. ayr cezveyi suyla doldurdu ve atein zerine koydu.
Cezvelerdeki sular kaynamaya balaynca, bir cezveye bir patates, dierine bir yumurta, sonuncusuna da
kahve ekirdeklerini koydu. Daha sonra kzna tek kelime etmeden, beklemeye balad. Kz da hibir
ey anlamad bu faaliyeti seyrediyor ve sonunda karlaaca eyi grmeyi bekliyordu. Ama o kadar
sabrszd ki, szlanmaya ve daha ne kadar bekleyeceklerini sormaya balad. Babas onun bu srarl
sorularna cevap vermedi.
Yirmi dakika sonra adam, cezvelerin altndaki atei kapatt. Birinci cezveden patatesi kard ve bir
tabaa koydu. kincisinin yumurtay kard, onu da bir tabaa koydu. Daha sonra son Redeki kahveyi
bir fincana boaltt. Kzna dnerek sordu:
Ne gryorsun?
Patates, yumurta ve kahve? diye alayl bir cevap verdi kz.
Daha yakndan bak bir de! dedi baba, patatese dokun.
Kz denileni yapt ve patatesin yumuam olduunu syledi.
Ayn ekilde, yumurtay da incele.
Kz, kabuunu soyduu yumurtann katlatm grd. En sonunda, kznn kahveden bir yudum
almasn syledi.
Sylenileni yapan kzn yzne, kahvenin nefis tadyla bir glmseme yayld. Ama yine de btn
bunlardan bir ey anlamamt:
Btn bunlar ne anlama geliyor baba ?
Babas, patatesin de, yumurtann da, kahve ekirdeklerinin de ayn sknty yaadklarn, yani kaynar
suyun iinde kaldklarn anlatt. .
Ama her biri bu sknt karsnda farkl tepkiler vermilerdi. Patates daha nce sert, gl ve tavizsiz
grnrken, kaynar suyun iine girince yumuam ve gten dmt. Yumurta ise ok krlgand;
dndaki ince kabuun iindeki svy koruyordu. Ama kaynar suda kalnca, yumurtann ii sertlemi
katlamt.
Ancak, kahve ekirdekleri bambakayd. Kaynar suyun iinde kalnca, kendileri deitii gibi suyu da
deitirmilerdi ve ortaya tamamen yeni bir ey kmt.
Sen hangisisin? diye sordu kzna. Bir sknt kapn aldnda nasl tepki vereceksin? Patates gibi
yumuayp, ezilecek misin? Yumurta gibi kalbini mi katlatracaksn? Yoksa kahve ekirdekleri gibi
bana gelen her olayn duygularn olgunlatrmasna ve hayatna ayr bir tat katmasna izin mi
vereceksin.

Acya sabredersin ad 'metanet' olur... Ala sabredersin ad 'oru' olur... nsanlara sabredersin ad
'hogr' olur..
Dilee sabredersin ad 'dua' olur... Duygulara sabredersin ad 'gzya' olur.. zleme sabredersin ad
'hasret' olur... Sevgiye sabredersin ad 'ak' olur...

Bilmelisin ki...
Duvarda asl diplomalar insan insan yapmaya yetmez.
Bilmelisin ki...
Ak kelimesi ne kadar ok kullanlrsa, anlam yk o kadar azalr.
Bilmelisin ki...
Karndakini krmamak ve inanlarn savunmak arasndaki izginin nereden getiini bulmak zor.
Bilmelisin ki...
Gerek arkadalar arasna mesafe girmez. Gerek aklarn da!
Bilmelisin ki...
Tecrbenin ka ya gn partisi yaadnzla ilgisi yok, ne tr deneyimler yaadnzla var.
Bilmelisin ki...
Aile hep insann yannda olmuyor.
Akrabanz olmayan insanlardan ilgi, sevgi ve gven reneb iliyorsunuz.
Aile her zaman biyolojik deil.
Bilmelisin ki...
Ne kadar yakn olursa olsunlar, en iyi arkadalar da ara sra zebilir. Onlar affetmek gerekir.
Bilmelisin ki...
Bazen bakalarn affetmek yetmiyor.
Bazen insann kendisini affedebilmesi gerekiyor.
Bilmelisin ki...
Yreiniz ne kadar kan alarsa alasn, dnya sizin iin dnm esini durdurmuyor.
Bilmelisin ki...
artlar ve olaylar, kim olduumuzu etkilemi olabilir. Ama ne olduumuzdan kendimiz sorumluyuz.
ki kii mnakaa ediyorsa, bu birbirlerini sevmedikleri anlamna gelmez. Etmemeleri de sevdikleri
anlamna gelmez.
Bilmelisin ki...
Her problem kendi iinde bir frsat saklar. Ve problem, frsatn yannda cce kalr.
Bilmelisin ki...
Sevgiyi abuk kaybediyorsun, pimanln uzun yllar sryor.
Can Ycel

Scak bir bahar gnyd. Avluda kzlarmn okul servisinden inmesini bekliyordum. Zaman lgn gibi
ilerliyordu ve sanki gnlerdir ilk kez hibir ey yapmadan oturabiliyordum. Gne kemiklerime
ilemeye balyordu ve stres ve ilerden dolay kaslm vcudum gevemeye balyordu. Ksa bir sre
sonra servis geldi. Okuldan sonra gnei grnce maran kzlar, bugnn evde oturacak bir gn
olmadn sylediler.
Buzlu kahve iiyordum -alt yalndaki kzlarmn denemeye can att bir yaz iecei-. Nostalji genini
tetikleyen bir zellii olmal; nk imeye balar balamaz eski gnlerden konumaya balad. Bana
buzlu kahve yapp imem iin verdiini hatrlyor musun? Mutfakta hazrladmz -evde ne malzeme
varsa temizle- kurabiyelerini hatrlyor musun? Ekmek yaptmz hatrlyor musun, ben kuru zml
yapp bir sr yerdim. Sadece sen ve ben le yemei hazrlardk ve domatesli sandviler yerdik? (Ya
ok ackmt ya da o kadar ok yemek hazrlamtk ki> bu kadar ok hatra biriktirebilmiti.)
Byk kardei onu oyun oynamak iin ikna etmeye uratysa da baarl olamad. Hadi bisiklete
binelim. Hadi salncakta Ulanalm. Hey Elizabeth, baheyi kazmak istiyor musun?
Elizabeth her seferinde, Hayr, ben annemle birlikte hatrlyorum, dedi. Sandalyemin evresinde
dnyor, salarn kulaklarnn arkasna sktryor ve her geiinde bana dokunuyordu.
Ktphaneye gittiimizi hatrlyor musun? Sen ktphaneyi geip tekrar geri dnmtn. le yemei
iin hamburgerciye gittiimizi hatrlyor musun? Bebeklerle bebek evinde oynadmz hatrlyor
musun? Kitap okuyup, sonra da uyuduumuzu hatrlyor musun?
Sonra gzleri parlad.
kimizin le yemei iin piknik yaptmz ve aalarn altnda kk bir masada yediimizi
hatrlyor musun? Fstk ezmeli sandvi ve limonata hazrlayp ay saati partisi vermitik, ok
elenceliydi; nk sadece sen ve ben vardk. Joannaya sylememitik. Babama sylemitik ama
iddiaya girerim ki unutmutur.
Ama biz unutmuyoruz, deil mi? dedim.
Ciddiyetle bana bakp, sevinle nk ok muduyum. Unutamam, dedi.
Elizabeth biraz da zorlanarak kucama oturmaya alt, srk gibi bacaklar yznden artk eskiden
olduu gibi samyordu. Artk smad iin Joanna yanma, yere oturdu ve gittike zorlaan
kelimelerin yazllarn sormaya balad. nc snftakilerin sadece kolay kelimeleri yaptklarn
duymutu ve onun da zor olanlar iin pratik yapmas gerekiyordu. Hatrlananlar gibi kelimelerin
arasna Joannanm okumaktan ve sylemekten zevk ald kirlilik, ekoloji ve zambak gibi cmleler
kattm hatrlyorum. Doru sylememe gerek yoks adece elenmek iin yapyoruz, diyerek beni
haberdar etti.
Sadece bir gn nce, Nisan 15te, nceki yln vergisi iin kesintisiz net krm hesaplamtm. Bakiyeyi
tam tutturamyordum ve zc bir eklide henz ou bo olan para kutusuna koymay baarabildiim
azck parann haricindekiyle ne yaptm dnyordum. Grnen, maamn karlnda ba ars ve
stresten baka bir ey alamamtm. Tm bunlara deer mi? diye dnyordum. O gece kzlar
yataklarna yatrrken, aklmda Elizabethin sorular nlyordu. Birden her eyi tamamen farkl grdm.
Elizabethe skca sarldm ve bebek kokusundan arta kalanlar zevkle iime ekerken Joannadan
musluk kelimesini hecelemesini istedim. ek defterimin bakiyesi ne gsterirse gstersin, ailemin
hafza bankasna anlatlamayacak zenginlikler yatrmtm. Kurabiyeleri, baheleri, komunun
iftliinde yaptmz yryleri, imenlere uzanp uaklar saydmz gnleri hatrlyorlard.
Zaman hatrlyorlard hediyelerin verilebileceinden ok daha cmerte verilen.
Beni hatrlyorlard. ocuka bir gzellik ve sevgiyle, bana deerimin altn paralardan ve banka
hesabmza yatrabildiklerimizden ya da hisse senedi portfymze ekleyebildiklerimizden ok daha
fzla olduunu hatrlatmlard.
Hi kusurumuz olmasayd, bakalarnda kusur bulmaktan bu kadar zevk almazdk.
Hi gururumuz olmasayd, bakalarnn gururundan ikyet etmezdik.

Cimrilik tutumlu cmertlikten daha ok aykrdr. nce bir zevk zekdan ok muhakeme gcnn
eseridir. licenaplk her eyi elde etmek iin her eyi hor grr. Menfaat her trl faziletleri ve
ahlakszlklar harekete geirir.
Cmertlik, verme gururudur.
Genlik devaml sarholuktur.
Huy kusurlar zihin kusurlarndan fazladr.
Mal ve paray hor gren oktur ama veren az.
Bizi ne kadar verlerse vsnler, yeni bir ey retmi olmazlar.
Haset, kinden daha uzlamaz bir dmandr.
nsan sevdii zaman, ok kere en ziyade inand eyden de phe eder. t vermek kolay, rnek
olmak zordur.
amamz gereken tek ey hl aabilmemizdir.
apknlkta en az bulunan ey aktr.
htiyar olmasn bilen pek az adam vardr. Dnyay idare eden talihle mizatr.
Kabahat yalnz bir tarafta olsa, kavgalar uzun zaman devam etmezdi.
Vcut iin can neyse, seven iinde ak odur. nsann en abuk unuttuklar syleye syleye bktklardr.
Alak gnlllk, Tanr'nn kendisine kurban sunulmasn istedii mezbahadr.
Namuslu kadn bir definedir, bunu ele geiren bununla bbrlenmese iyi olur.
yi sz sylemenin en g olduu zaman, susmaktan utandmz zamandr.
Kimseden holanmayan adam, kimsenin kendisinden holanmad insandan daha biaredir.
Birinin yaptn br ykyorsa,ikisinin de emeine yazk deil mi?

Kavan yannda bir kabak filizi boy gstermi. Bahar ilerledike bitki kavak aacna sarlarak
ykselmeye balam. Yamurlarn ve gnein etkisi ile mthi hzla bym ve neredeyse kavak
aacyla ayn boya gelmi. Bir gn dayanamayp sormu kavaa:
Sen ka ayda bu hale geldin aa?
On ylda..demi kavak.
On ylda m? diye glm ve ieklerini sallam kabak. Ben neredeyse iki ayda seninle ayn boya
geldim, bak...
Doru, demi aa. Doru!
Gnler gnleri kovalam ve sonbaharn ilk rzgrlar baladnda kabak, nce meye balam sonra
yapraklarn drmeye. Souklar arttka da aaya doru inmeye balam.
Sormu endieyle kavaa:
Neler oluyor bana aa?
lyorsun... demi kavak.
Niin? demi kabak.
Benim 10 ylda geldiim yere, 2 ayda gelmeye altn iin...

Bir zamanlar Uzak Douda artk yalandn ve yerine geecek birini semesi gerektiini dnen bir
imparator varm. Yardmclarndan ya da ocuklarndan birini semek yerine; kendi yerine geecek
kiiyi deiik bir yolla semeye karar vermi. Bir gn, lkesindeki tm genleri arm ve:
Artk tahttan inip, yeni bir imparator seme vakti geldi. Sizlerden birini semeye karar verdim, demi.
Genler armlar, ancak o devam etmi:
Bugn hepinize birer tohum vereceim. Bir tek tohum... Ama bu ok zel bir tohum. Evlerinize gidip
onu ekmenizi, sulayp bytmenizi istiyorum. Tam bir yl sonra byttnz o tohumla buraya
geleceksiniz. Sizi, getirdiiniz tohuma gre deerlendirip, birinizi imparator seeceim.
Genlerin arasnda Ling adnda biri varm. O da dierleri gibi tohumu alm. Eve gidip, heyecanla
olay annesine anlatm. Annesi bir saks ve biraz toprak bulup, onun tohumu ekmesine yardm etmi.
Sonra birlikte dikkatlice sulamlar. Her gn sulayp, bymesini bekliyorlarm.
Yaklak hafta sonra, dier genler tohumlarnn ne kadar bydn anlatrken, Ling hayretle
kendi tohumunda hibir deiiklik olmadn gryormu. hafta, drt hafta, be hafta gemi... Hl
hibir farkllk yokmu. Dierleri yetien bitkilerden sz ederken, Ling ok zlyormu. imparatorun,
onu beceriksiz sanmasndan ok endieleniyormu. Ancak, arkadalarna hibir ey demiyor, sabrla
bekliyormu.
Sonunda bir yl bitmi ve tm genler bitkilerini, imparatorun huzuruna getirmiler. Ling, annesine bo
saksy gtremeyeceini syleyince, annesi ona cesaret verip, sakssn gtrp drst bir ekilde
olanlar imparatora anlatmasn istemi. Ling, annesinin szn tutmu ve bo saksyla saraya gitmi.
Saraya varnca; grd bitkilerin gzellikleri karsnda arm.
Sonra imparator gelmi ve tm genleri selamlam. Ling arkalarda bir yerlerde saklanmaya
alyormu.
Ne byk bitkiler, iekler ve aalar yetitirmisiniz. Bugn biriniz imparator olacak, demi
imparator.
Aniden arkada elinde bo saksyla Lingi fark etmi. Hemen muhafzlarna, onu ne getirmelerini
emretmi. Ling ok korkmu. Sanrm beceriksizliimden dolay beni ldrtecek, diye dnm.
Ling ne geldiinde imparator adn sormu.
Adm Ling, demi.
Tm genler glp, onunla alay etmeye balamlar. mparator onlar susturmu. Linge bakp,
kalabala doru dnm:
Yeni imparatorunuzu selamlayn. Ad Ling! demi.
Ling inanamam. nk tohumu bile yetitirememiken, nasl imparator olur?
mparator devam etmi:
Bir yl nce, burada herkese bir tohum verdim. Siz ekip, sulayp, bir yl sonra getirecektiniz. Ama
hepinize kaynam tohum vermitim. Asla bymeyecek olan... Ancak Lingin dnda herkes aalar,
bitkiler ve iekler getirdi: nk tohumunun bymediini fark edince, hepiniz onu bir baka tohumla
deitirdiniz. Oysa sadece Ling, iinde benim verdiim tohum olan bo saksy getirme cesaret ve
drstln gsterdi. Onun iin yeni imparatorunuz o olacak!

Kk ocuk annesine geldi ve ona elindeki kd uzatt. Annesi ellerini nlne silerek kuruladktan
sonrak d okumaya balad:
imleri bitiim iin: 5 dolar
Bu hafta odam temizlediim iin: 1 dolar
Alverie gittiim iin: 50 sent
Kk kardeime baktm iin: 25 sent
p dktm iin: 1 dolar
yi bir karne getirdiim iin: 5 dolar
Baheyi temizlediim iin: 2 dolar
Toplam bor: 14 dolar 75 sent
Annesi, umutla kendisini szen oluna bakt. Eline bir kalem ald; kdn arka yzn evirdi ve
unlar yazd:
Seni dokuz ay karnmda tadm: Bedava
Hasta olduunda ban bekledim, elimden geleni yaptm: Bedava
Senin iin dua ettim: Bedava
Yllar boyu deiik nedenlerle senin iin gzya dktm:
Bedava
Senin iin geceler boyu kayg duyup, uykusuz kaldm: Bedava
Oyuncaklarn topladm, yemeini hazrladm, giysilerini ykadm, tledim: Bedava
Ve olum bunlarn hepsini topladn zaman gerek sevginin bedelinin olmadn grrsn; bedavadr
nk.
Olu, annesinin yazdklarn okuyunca gzleri doldu. Annesine bakt ve Anneciim, seni seviyorum,
dedi. Sonra annesinin elinden kalemi ald ve kda byk harflerle unlar yazd:
HEPS DENMTR.

Sylediklerinize dikkat edin, dncelere dnr... Dncelerinize dikkat edin, duygularnza

dnr... Duygularnza dikkat edin, davranlarnza dnr... Davranlarnza dikkat edin,
alkanlklarnza dnr.. Alkanlklarnza dikkat edin, deerlerinize dnr... Deerlerinize dikkat
edin, karakterinize dnr... Karakterinize dikkat edin, kaderinize dnr.

Mahatma Gandhi

Bir zamanlar bir kle vard; ancak kle olmasna ramen ok zeki ve hrsl bir insand. Klelik yapt
evlerde bo durmam, yeteneklerini gelitirmiti. Herkes uyurken ayakta kalm, birka yabanc dil
renmi, o an en nemli mzik aletlerini almay baarmt. Sporcu bir kiilie sahipti. ok
yakkl oluu da onun iin olumlu bir puand.
Grev yapt btn evlerde okumad kitap brakmad iin de inanlmaz bir kltr birikimine
sahipti. Bu engin kltr konumasna ve tavrlarna yansyordu.
Btn bu zellikler sonucu, byk paralar karl nemli kiilere hizmet veriyordu. Ykselii saraya
kadar devam etti. Sarayda bahvan olarak ksa bir sre grev yaptktan sonra, padiahn dikkatini
ekerek Hariciye Nazrlna (Dileri Bakanl) kadar ykseldi.
Bir klenin bu ekilde ani ykselii, o grevi uzun yllardr bekleyen birok saray erkan tarafndan
kskanlk ve nefretle karland. Padiahn gznden drmek iin frsatlar aramaya baladlar. Bu
eski klenin bir alkanl vard. Sarayda bir odaya gizlice giriyor, ieriden kapy kapatyor ve bir sre
sonra dar kp, yeniden kapy kilitliyordu.
Dmanlar bu durumdan yararlanarak iftira atmaya baladdar. eride sarayn baz mcevherlerini
sakladn, belki deo nlar sattn veya ieride bir kadn olabileceim. sylemeye baladlar.
Dedikodular, kendisine ok gvenen padiahn kulana kadar gitti. Padiah adam huzuruna ararak,
kulana birtakm dedikodular geldiini, bu odada gizli neler yaptn sordu. Eski kle ne yaptn
sylemek istemediini, kendisine ait ok zel bir ey olduunu sylese de padiah ikna olmad ve:
Hemen oraya gidiyoruz, dedi.
Padiaha daha fazla direnemezdi; istemeyerek:
Peki efendim, gidelim, dedi.
Dedikoducular da pelerinden gidiyorlard. eriye girdiklerinde, odann iinde bir sandktan baka
hibir ey olmadn grdler. Padiah:
A bakalm u sand, iinde ne olduunu grelim! dedi.
Nazr, gnlsz bir ekilde sand atnda iinde eski bir ark, yrtk bir gmlek, yrtk bir hrka ile
yamal bir pantolon grdler. aran padiah sordu:
Bunlar da neyin nesi?
Nazr:
Efendim, bunlar benim eski klelik yaamma ait olan giysiler. Gemite yaadklarm, nereden
geldiimi unutup marmamak iin her gn gelirim, bunlar giyerim ve aynann karsna geerek
kendime yle derim:
Geldiin yeri sakn unutma, bir gn yine oraya dnebilirsin!
Padiah utanarak oday terk ederken, iftira atanlar fkeyle ilerine dnmler.

Bir insan, size kzmak istiyorsa; dnyann en iyi insan dahi olsanz bir neden bulabilir. Ayn ekilde bir
insan, sizi affetmek istiyorsa, dnyann en kt insan dahi olsanz bir mazeret bulabilir. Aradaki fark,
sizin iyiliinizde ya da ktlnz de deil, karnzdakinin gznde ne kadar . deerli olduunuzla
alakaldr... ,

Bir kadn alatmak ok zor deildir aslnda. Kadnlar her eye alayabilir; bir Filme, bir arkya, bir
yazya... En az erkekler kadar yani!
Ama bir kadn yrekten alatmak zordur. Eer bir kadn yrekten alyorsa, alatan onun yreine
ulam demektir. Ama o yrein deerini bilememi olacak ki alatan, gzn bile krpmadan teker
teker batrr inelerini yree! te o zaman koca bir yumruk gelir, oturur boazna kadnn.
Yutkunamaz, nefes alamaz; nk o koca yumruk cann ok actr. Gzleri buulanr kadnn sonra.
Alamayacam, der iinden. Ama engel olamaz ite. nk yreine ulamtr birileri ve ineler
saplamaktadr.
Bu acya ne kadar kar koyabilir ki bir kadn. nce ince szlr yalar gznden; nce birka damla,
sonra bir yamur seli... Ve kadn alar; hem de, ok!
Sanmayn ki gidene alar kadn!
Gidenin, giderken kopartt yerdir onu alatan, orada brakt yaradr. O yarann hi kapanmayacan,
kapansa bile lzinin kalaca bilir kadn; o yzden alar. Ama bilir misiniz,a lamak kadnlar
olgunlatrr. Her damla, daha ok kadn yapar kadnlar. Her damla bir derstir nk.
Bazen kadnlar aladnda ou insan, Alama, niye alyorsun ki, demez onun iin, derler.
Bilmediklerindendir byle demeleri. nk yrekleri acyan kadnlar alamazlarsa, lrler, ilerindeki
zehirdir onlar ldren! Alayarak o zehirden kurtulur kadnlar, o irini temizlerler yaralarndaki! nk
bilirler, o irin temizlenmezse iltihaba dnr yaralar. Dnmemesi lazmdr oysa. O yzden de bolca
alarlar.
Zaman geer sonra.
Kadnlar kendilerine sarlmay renirler. Umarm renirler, yoksa ruhlar sapkn yollara arpar
kendini. Sapan ruhlarn doru yolu bulmas da yeni aclar demektir. Bunu bilir kadnlar, o yzden
eninde sonunda renirler kendilerine sarlpay...
ok alayan kadnlar, birok eyden vazgeen kadnlardr aslnda. Her damla olgunlatrr kadnlar,
evet ama olgunlatka o safa inandklar ak gerei onlarn gznde klr. Kldke deerini
yitirir ve ite o zaman kendilerine sarlp, yeni bir kadn yaratrlar kendilerinden. Gl, yenilmez,
marur ve aka inanmayan...
nsanlar soruyorlar ou zaman neden bu kadar ok bekr kadn var diye; hepsi kariyer derdinde olan.
nk inanlarn yitirdi o kadnlar. Zamannda yreklerine o kadar ok ine sapland ki, o kadar ok
aladlar ki! Artk kendilerinden baka bir doru olmadna inanyorlar, o yzden kendilerine
sarlyorlar.
nk biliyorlar ki sarldktan adamlar onlan hak etmedi; hem de hibir zaman! Hep bir karlar oldu
sarldklar adamlarn.
E... o zaman niye sarlsnlar ki! Niye sarlalm ki!
Etrafnzda yrekten alayan bir kadn varsa, bilin ki olgunlayordun Bilin ki, gerekleri kabul etmeye
balamtr. Bilin ki artk akn olmadna inanmtr. Bilin ki sarlacak tek bir dorusu kalmtr. O da
kim, ne diye sormayn artk.
ok alayan kadnlar, eninde sonunda kendilerine sarlrlar nk!

Pers mparatorunun ba veziri Bzur Mehir tarafndan 1400 yl nce tasarlanan tavla oyunu; dnyann
en popler oyunlarndan biridir. Zaman kavramndan alman ilhamla tasarlanan oyunun, zamana
bylesine direnmesi son derece etkileyici.
Senenin birlii olarak tavla bir tanedir. Tavlann iindeki karlkl altar hane, ay temsil eder. On be
ak ve on be koyu renkli pul, ayn on be gece ve on be gndzn simgeler. Karlkl on ikier hane
gnn yirmi drt saatidir.
Eski zamanlarda Hint mparatoru, Pers mparatoru na satran oyununun yannda bir mektup
gndermitir. Mektubunda oyunla ilgili hibir aklama yapmazken, sadece bir mesaj yazmtr:
Kim daha ok dnyor, kim daha ok biliyor, kim daha ileriyi gryorsa o kazanr. te hayat
budur...
Pers mparatoru dnemin en azim veziri olan Bzur Mehir ile bu mesaj paylaarak, ondan oyunu
zmesi ve kendisinin de karlk olarak Hint mparatoru na hediye edilmek zere baka kir oyun icat
etmesini ister. Vezir haftalarca altktan sonra gnderilen satrancn her ta hareketini ve oyunu zer.
Daha sonra da on gnde tavlay icat eder ve imparatoruna sunar.
Hint mparatoruna tavla oyunuyla birlikte gnderilmek zere yle bir mesaj hazrlanr:
Evet, kim daha ok dnyor, kim daha iyi biliyor, kim daha ileriye gryorsa o kazanr. AMA
GEREKEN, BRAZ DA ANSTIR. te hayat budur...

in dnr Lao Tzunun yks...

Kyn birinde bir yal adam varm. ok fakirmi ama kral bile onu kskanrm... yle dillere destan
bir beyaz at varm ki; kral bu at iin ihtiyara neredeyse hzinesinin tamamn teklif etmi ama adam
satmaya yanamam:
Bu at, bir at deil benim iin; bir dost. nsan dostunu satar m? dermi hep.
Bir sabah kalkmlar ki, at yok. Kyl, ihtiyarn bana toplanm:
Seni ihtiyar bunak! Bu at sana brakmayacaklar, alacaklar belliydi. Krala satsaydn, mrnn
sonuna kadar beyler gibi yaardn. imdi ne paran var ne de atn, demiler.
htiyar, Karar vermek iin acele etmeyin, demi. Sadece at kayp, deyin; nk gerek bu. Ondan
tesi sizin yorumunuz ve kararnz. Atmn kaybolmas, bir talihsizlik mi, yoksa bir ans m? Bunu
henz bilmiyoruz. nk bu olay, henz bir balang. Arkasnn nasl geleceini kimse bilemez.
Kyller ihtiyar bunaa kahkahalarla glmler. Aradan on be gn bile gemeden, at bir gece anszn
dnvermi. Meer alnmam, dalara gitmi kendi kendine. Dnerken de, vadideki on iki vahi at
peine takp getirmi. Bunu gren kyller toplanp ihtiyardan zr dilemiler. Babalk, demiler,
sen hakl ktn. Atnn kaybolmas bir talihsizlik deil, adeta bir devlet kuu oldu senin iin; imdi bir
at srn var.
Karar vermek iin gene acele ediyorsunuz, demi ihtiyar. Sadece atn geri dndn syleyin.
Bilinen gerek sadece bu. Ondan tesinin ne getireceini henz bilmiyoruz. Bu daha balang.
Kyller bu defa aka ihtiyarla dalga gememiler ama ilerinden, Bu herif, sahiden geri zekl diye
geirmiler... Bir hafta gemeden, vahi atlar terbiye etmeye alan ihtiyarn tek olu attan dm ve
ayan krm. Evin geimini temin eden oul, imdi uzun zaman yatakta kalacakm. Kyller gene
gelmiler ihtiyara. Bir kez daha hakl ktn, demiler. rtBu atlar yznden tek olun, bacan uzun
sre kullanamayacak. Oysa sana bakacak bakas da yok. imdi eskisinden daha fakir, daha zavall
olacaksn, demiler.
htiyar, Siz erken karar verme hastalna tutulmusunuz, diye cevap vermi. O kadar acele etmeyin.
Olum bacan krd. Gerek bu. tesi sizin verdiiniz karar. Ama acaba ne kadar doru? Hayat byle
kk paralar halinde gelir ve ondan sonra neler olaca size asla bildirilmez.
Birka hafta sonra, dmanlar kat kat byk bir ordu ile saldrm. Kral son bir mitle eli silah tutan
btn genleri askere arm. Kye gelen grevliler, ihtiyarn krk bacakl olu dnda btn genleri
askere almlar. Ky matem sarm- nk savan kazanlmasna imkn yokmu; giden genlerin
sonunda ya leceini ya da esir deceini herkes biliyormu.
Kyller, gene ihtiyara gelmiler... Gene hakl olduun ortaya kt, demiler. Olunun baca krk
ama hi deilse yannda. Oysa bizimkiler, belki asla kye dnemeyecekler. Olunun bacann krlmas
talihsizlik deil, ansm meer...
Siz erken karar vermeye devam edin, demi ihtiyar. Oysa ne olacan kimseler bilemez. Bilinen bir
tek gerek var. Benim olum yanmda, sizinkiler askerde... Ama bunlarn hangisinin talih, hangisinin
ansszlk olduunu sadece Allah biliyor.
Lao Tzu, yksn u nasihatle tamamlam:
Acele karar vermeyin.
Hayatn kk bir dilimine bakp, tamam hakknda karar vermekten kann.
Karar; akln durmas halidir.
Karar verdiniz mi, akl dnmeyi, dolays ile gelimeyi durdurur.
Netice itibariyle akl, insan daima karara zorlar.
nk gelime halinde olmak tehlikelidir ve inam huzursuz yapar.
Oysa gezi asla sona ermez.
Bir yol biterken yenisi balar.
Bir kap kapanrken, bakas alr.

Bir hedefe ularsnz ve daha yksek bir hedefin hemen orackta olduunu grrsnz.

Sana her zaman iek takard. Her zaman. iek ounlukla acayip grnrd. Gn ortasnda bir
iek. Hem de i yerinde. Hem de nemli toplantlarda. altm byk ve youn bronun grafik
tasarmcsyd. Son derece modern denmi broya her gn omuz hizasndaki sanda bir iekle
gelirdi. yerine uygun kyafetiyle genellikle uyumlu, parlak renkli iei koyu kahverengi salarnn
arkasna takard. irketin ylba partisi gibi kimi durumlarda iek kutlamalara renk katar, olaya uygun
derdi. Ama i yerinde tuhaf grnyordu. Brodaki daha profesyonel kimi kadnlar, bu duruma ak
ak kzyor, birinin onu bir kenara ekip, i dnyasnda ciddiye alnmann kurallarndan haberdar
etmesi gerektiini dnyorlard. inde benim de bulunduum dier grup ise bunu yalnzca tuhaf
buluyordu ve kendi aramzda ona iek gc ya da iek kz diyorduk.
Birimiz dierine hafif arpk bir glmsemeyle, iek gc Wal-Mart projesinin balang tasarmn
tamamlam m? diye sorard.
Yant, Elbette. Harika bir i karm, proje iek at, diye gelirdi. Yzmzde ortak bir elencenin
bilgi glmelerio lurdu. O srada bu alayclmz masum buluyoAk Bildiim kadaryla hi kimse
gen kadnn neden her gn ie banda bir iekle geldiini sorgulamamt. Aslna bakarsanz, bir gn
ieksiz gelse herhalde neden ieini takmadn sorgulardk.
Bir gn yle oldu. Broma bir proje getirmiti ve ieinin banda olmadn fark edip sordum:
Bugn sana iek takmamsn. Gzmz buna o kadar alm ki imdi sende bir eksik var gibi
geliyor.
Yavaa, biraz da hznl bir biimde, Haklsn, dedi. Bu, onun neeli ve canl kiiliine uymuyordu.
Bir anda oday kaplayan sessizlik rahatsz edici ve kkrtcyd. Sen iyi misin? diye sordum. yiyim,
yant beklememe karn, girdiim alanda unutulmu bir iekten daha fazlas olduunu seziyordum.
Anlarla ve hznle ykl bir ifadeyle, yumuak bir. sesle, ey, bugn annemin lm yldnm,
dedi. Onu ok zlyorum. Bu yzden biraz hznlym.
Ona acyordum ama duygusal sulara girmek de istemiyordum. Anlyorum, dedim. Eminim bu
konuyu konumak senin iin ok zordur, diye srdrdm. Mesleki ynm, beni olumlayp konuyu
kapatmasn diliyordu fakat kalbim konuulacak daha ok ey olduunu biliyordu.
Yo, pek deil, gerekten. Bugn ar hassas olduumun farkndaym. Sanrm bu bir matem gn,
dedi ve bana yksn anlatmaya koyuldu:
Annem kansere yenik dmek zere olduunu biliyordu. ldnde ben 15 yandaydm. Birbirimize
ok yakndk. O kadar sevgi dolu ve vericiydi ki. lmek zere olduunu bildigi iin 16 yandan 25
yana kadar her yl doum mRiMe izlemem iin bana doum gn mesajlar kaydetmi. Bugn benim
25inci ya gnm ve sabah annemin bugn iin zel olarak kaydettii videokaseti izledim. Sanrm
hl izlediklerimin etkisi altndaym. Onun hayatta olmasn isterdim.
Ona byk bir yaknlk duyuyordum. Seni ok iyi anlyorum, dedim.
Nezaketine teekkr ederim, diye cevap verdi. Ha, ieimi neden takmadm sormutun. Ben
kk bir kzken annem sama iek takard. Hastanede yatt gnlerden birinde ona bahemizden
kocaman bir gl gtrdm. iei koklamas iin burnuna doru tutuyordum. O srada iei elimden
ald, hibir ey sylemeden beni kendine doru ekti, salarm okad ve kk bir kzken yapt gibi
iei sama takt. Annem ayn gn ld. Bunlar sylerken gzleri yaarmt. O zamandan beri
sama hep bir iek takyorum. iek, bana onun yalnzca ruhen de olsa yanmda olduunu
hissettiriyordu. Derin bir soluk ald. Bugn, 25inci ya gnm iin hazrlad kaseti izledim. Ben
byrken yanmda olamad iin zr diliyor, iyi bir anne olduunu umduunu sylyordu. Bir de
benden artk kendi kendime yettiimi gsteren bir iaret istiyordu. Annemin tarz buydu. Yznde
anlarn canlandrd bir glmsemeyle bana bakt. ok akllyd.
Bamla olumladm: Evet, ok akllca.
Ben de bu iaretin ne olabileceini dndm. Ve iek artk gitmek zorundaym gibi geldi. Ama onu
ve benim iin temsil ettii eyleri ok zleyeceim.

Ela gzlerini baka yne evirdi ve szlerini srdrd. Byle bir annem olduu iin ok anslym.
Sesi uzaklam gibiyken yeniden gz gze geldik ve yznde hznl bir glmseme grdm. Ama
bunlar anmsamak iin iee gereksinimim yok. Bunu biliyorum. iek, yalnzca deerli anlarmn
bir iaretiydi. iek olmasa da anlarm yerlerinde duruyorlar. Yine de ieimi zleyeceim... Neyse,
proje burada. Umarm onu beenirsin. Bana zenle hazrlanm dosyay uzatt. Kdn altnda adyla
birlikte eliyle izdii bir iek resmi vard. Bu, onun imzasyd.
Genliimde, Birini yarglamadan nce kendini onun yerine koy, szn ok duymutum. Sana
iek takan bu gen kadna kar ne denli duyarsz olduumu dndm. Bunu, hibir ey bilmeden,
gen kadnn kaderinden ve urad ansszlktan haberim olmadan yapmtm. irketimin iini dm
ok iyi bilmekle vnrdm ve her bir roln ve ilevin bir dierini nasd etkilediini bildiimi sanrdm.
nsann kiisel yaamnn mesleki yaamyla ilgisi olmadna ve ie gelirken kiisel yaamn kapda
braklmas gerektiine inanmam ne kadar ac. O gn, o gen kadnn sana takt iein, darya
verdii sevginin bir simgesi olduunu, kendisi gen bir kzken yitirdii gen annesine bal kalmak iin
kefettii bir yol olduunu rendim.
Kadnn tamamlad projeye gz gezdirdim ve bu proje, var olma duygusunu bu denli derin yaama
yetisine sahip biri tarafndan hazrland iin gurur duydum. Onun yapt ilerin her zaman mkemmel
olmas artc deildi. O, her gn kalbinde yayordu ve benim de kalbime yeniden yolculuk etmemi
salad.

ocukken kendime en ok sorduum sorulardan biri, Sereler lnce nereye giderler? sorusuydu.
Yant o zaman da bilmiyordum, imdi de bilmiyorum. imdi kt bir g tarafndan susturulmu l bir
ku grdmde onun lmediini biliyorum. Bir ey onu ldryor: Bir eyler onu gtryor, geriye
karanlk gecede kayp bir ruh kalyor.
Alt yamdayken en iyi arkadam bizim sokakta oturan bir erkek ocuuydu. Benim oyun alanmda
oynar, yetikinlerin oktan unuttuklar eylerden, yani hi bymemekten, yataklarmzn altndaki ya
da karanlk odalardaki canavarlardan sz ederdik. Ad Tommyydi ama ben ona Sere diyordum;
nk yana gre ufak tefekti. imdi bu ismi dnnce iim bir tuhaf oluyor; nk o da ld.
Tommynin lmek zere olduunu rendiim gn anmsyorum. Oyun alannda onu beklerken,
isteksizce bir nceki gn baladmz kaleyi yapyordum. Tommy olmad zaman kendimi yarm
hissediyordum, bu nedenle bana sonsuzluk gibi gelen bir sre boyunca bekledim. Yamur yamaya
balad. Evde telefonun aldn duydum. Annem bir emsiyenin altna snm olarak bana doru
geliyordu ama emsiyeye karny z slakt. Birlikte eve doru yrdk. eri girmeden hemen nce
dnp arkama baktmda Tommy ile birlikte yaptmz kumdan kalenin yamurun altnda ktn
grdm.
eri girip bir bardak scak ikolata itikten sonra annem beni masaya ard. Ellerini benimkilerin
zerine koydu. Elleri titriyordu. O an iime dodu: Tommy ye bir ey olmutu. Annem doktorlarn bir
sre nce ona birka kan testi yaptklarn syledi. Test sonularna baktklarnda kt bir ey
grmlerdi. O kt ey lsemiydi. Bunun ne olduunu bilmiyordum, anneme anlamaz gzlerle baktm
ama kalbim biliyordu ve bir arlk duyumsuyordum. Tommyde olan, hayr, Tommyyi alan, eyi olan
insanlarn gitmek zorunda olduklarn syledi. Onun gitmesini istemiyordum. Benimle kalmasn
istiyrdum.
Ertesi gn Tommyyi grmek zorundaydm. Tm bunlarn doru olup olmadn bilmeliydim, onun
iin otobs ofrnden beni, bizim ev yerine Tommynin evinin nnde indirmesini istedim. Kapya
gittiimde annesi, Tommynin beni grmek istemediini syledi. Kk bir kzn kalbinin ne kadar
kolay krldn bilmiyordu. Alayarak eve doru komaya baladm. Eve dndkten sonra Tommy
arad. Anne babamz yattktan sonra oyun alannda bulumamz nerdi, kabul ettim.
Farkl grnmyordu, yalnz biraz solgundu. Evet, bu Tommyydi. Beni grmek istemiti. Yetikinlerin
anlamadklar eylerden konutuk ve konuurken de kumdan kalemizi yeniden yaptk. Tommy ikimizin
de byle bir kalede yaayacamz ve hi bymeyeceimizi syledi. Ona tm kalbimle inanyordum.
Sonra kumdan kalemizin gzetimi altnda, scakk umlarn ortasnda, gerek dostluun verdii tatl
hNA uyuyakalmz.
Gne domadan hemen nce uyandm. Oyun alanmz, yalnzca arka verandann ve caddenin kestii
bir imen denizinde ssz bir ada gibiydi. Bir ocuun imgelemi snrszdr. iy, hayali denize
yakamozlu bir parlt vermiti. Hayali denizi dalgalandrp dalgalandrmayacam grmek iin elimi
iye uzattm anmsyorum, ama dalga olmad. Tommyye dnp baknca aknlk iinde geree
dndm. Tommy oktan uyanm, kaleye bakyordu. Ben de ona katldm ve kumdan kalenin iki kk
ocuk iin yaratt duygu ykl byye bakarak oturduk.
Sessizlii Tommy bozdu. Ben kaleye gidiyorum, dedi. Ne yaptn bilen robotlar gibi hareket
ediyorduk ve sanrm biraz da olsa biliyorduk. Tommy ban kucama koydu ve uykulu bir sesle, Ben
imdi kaleye gidiyorum. Beni ziyarete gel, orada yalnz olacam, dedi. Onu ziyaret edeceime tm
kalbimle sz verdim. Sonra Serem, gzlerini kapad ve o anda tm serelerin ldkleri zaman
gittiklerini bildiim yere doru utu. Ve beni kollarmda cansz, kk bir kula brakt.
20 yl sonra Tommynin mezarna gittim ve zerine kk bir oyuncak kale koydum. Kalenin zerine,
Serem Tommyye. Bir gn kalemize geleceim. Sonsuz sevgilerimle yazdm.
Hazr olduum zaman oyun alanmzn olduu yere gidip, kumdan kalemizi hayal edeceim. Sonra
benim ruhum da Tommyninki gibi bir sereye dnecek ve kaleye, Tommy ye, dier btn kk,

kayp serelerin yanna uacak. Yeniden, hi bymeyecek alt yanda bir ocuk olacam.

Drt kzn en k olarak, ailecek bir araya geldiimizde anneannem Lounun ihtiyalarn ben
karlamaya alrdm. Lucinda Mae Hamish, ksacas anneannem Lou, uzun aklam rgl salar ve
keskin yz hatlaryla ince, dal gibi bir kadnd. Ailemizin usta bahvanyd anneannem. Ekonomik kriz
dneminde yaadndan her eyi iki kere kullanmay renmiti. Eskiyen eyalar yeniden, bu sefer
bahede kullanrd.
Anneannem Lou bizi ziyarete geldiinde, zarflarn iine yerletirdii ve zerlerine nasl kullanlacan
yazd etiketler yaptrd tohumlarndan getirirdi. El yazs gayet okunakl ve gzeldi. Her birimize
ayr bir bitki verirdi; kz kardelerim sabrsz olduklarndan ve ilerini ihmal ettiklerinden onlara her
koulda byyen domates, havu ve kenevir gibi bitkiler verirdi. Bana en hassas olanlar ayrrd.
En byn bir k olan kz kardeimin dnnde anneannem seksen drt yandayd, yalnz
yayordu ve tarlalarn hl kendisi sryordu. En byk kz kardeime olduu gibi Jenny ye de kendi
bahesinin tohumlaryla dolu bir kavanoz verdi.
Yuvarlak azl kavanozun iinde rengrenk tohumlar halka luturmutu. En altta fasulye toprak
tonlarnda yerini almt. Altn sars renk alana dek peynirimsi grnmyle msr tohumu bir sonraki
sradayd. Onun stnde tek tek salatalk, kabak ve kavuz tohumlar kenevirin tyl tohumlaryla
kaynamlard. En stte yine peynirimsi yaplaryla nane ve fesleen tohumlar vard. Kavanozun az
ho bir mantarla kapanm ve sevimli bir kurdeleyle balanmt. Kavanozun iine yeni ifte mr boyu
yetecek kadar tohum yerletirilmiti, neredeyse tm bahe bitkilerini ieren.
ki yl sonra anneannem fel geirdi. Bir yardmc tutuldu ve onunla apartman dairesinde yaamak
zorunda kald. O yl benim dnme gelemese de dn gecesinde ssl psl hediye paketleri
arasnda nl kavanozu grmek beni mutlu etti.
Ama nceki kavanozlarn tersine benimkinde rengrenk tohum sralar yoktu. Sanki btn tohumlar bir
uvaln iinde harman yaplm ve sonra kavanoza doldurulmutu. Setii kapak bile paslanmt; eski,
nceden kullanlm bir kapak olduu ortadayd. Anneannemin hasta olduunu dnnce bu ho
gelenei hatrlamas bile beni mutlu etmeye yetmiti.
Eim Mark ehir merkezinde i buldu ve ufak bir apartman dairesine tandk. Burada bahe yapmak
sz konusu bile deildi. Tohum kavanozunu oturma odasna yerletirdim. Orada gnn birinde
bahemiz olaca szn verir gibi duruyordu.
Anneannem ikizlerimizin doduu yl ld. Oullarmz yrmeye baladnda tohum kavanozunu
buzdolabnn zerine kaldrdm. Merakl ellerin hzineme ulamalarn istemiyordum.
Daha sonra mstakil bir eve tandk ama arka bahemiz bitki yetitirecek kadar k almyordu. imleri
yeil tutmak iin biiyor, suluyor, aralarda kan otlara kar sava veriyordum.
Olanlar, srekli kopartp sava verdiim otlar kadar abuk bir gecede byyverdiler. Kendi ayaklan
zerinde durmaya baladlar. Mark ise emekli olmaya karar vermiti. Huzurlu akamlarmz Markm
balk tutabilecei ve benim bahemin olaca ehir dnda bir evin hayallerini kurarak geiriyorduk.
Bir yl sonra sarho bir src Marka arpt ve boyundan aas fel oldu. Biriktirdiimiz btn para
fizik tedaviye gitti. Markn elleri ve kollarnda hafif bir hareket sz konusuydu. Ama gnlk ihtiyalar
iin bir hemire tutmak gerekiyordu.
Hastane ziyaretleri ve madd sorunlar arasnda bunalmtm. Sonunda Mark benim bakmma muhta
olacakt. Onun yar boyutlarnda birisi olarak, onu yataa kadar tamamn bile imknsz olduunun
farkndaydm. Ne yapacam bilmiyordum. Brakn geceli gndzl hemire tutmay, sadece gndz
bir hemire tutacak paramz bile yoktu.
Bana gelince o kadar bitkindim ki yemek yemeye bile halim yoktu. Yaknmzda oturan kz kardeim
Jenny her gn ziyarete geliyor, azma birka lokma almam iin beni zorluyordu. Bir gn bir tava
lazanya ile geldi ve tabaklarmza yemeklerimizi koyduktan sonra eneye balad. Mark sorunca
alamaya baladm. Yaknda eve kacandan ve paramzn tkendiinden sz ettim. Biriktirdii
mtevaz birikimi bizimle paylaabileceini, hatta bizim eve tanp, ona bakabileceini syledi.

Markn buna izin veremeyecek kadar guhrlu olduunu biliyordum.

Tabama baktm. tahm kesilmiti. Aramzdaki sessizlik nedeniyle yemeimize mitsizlik
reklenmiti. Kendimi zorla toparladm ve tabaklar ykamak iin bana yardm etmesini istedim. Ban
sallad ve lazanyay kaldrd. Buzdolabnn kapa kapanrken tohum kavanozu duvarla dolabn arasna
doru yuvarland. Jenny sesle irkildi ve Bu da nesi? diye sordu, tam kavanozu yakalamken.
Mutfak lavabosunun dnnde olaylar izlerken, Anneannemin kavanozu. Dnlerimizde hepimize
hediye olarak gndermiti, hatrladn m? dedim. Jenny bana bakt sonra da kavanozu incelemeye
koyuldu.
Sen bunu hi amadn m? diye sordu.
Bunlar yetitirecek kadar iyi topramz hi olmad ki!
Jenny bir eline kavanozu ald, dier eliyle elimi kavrad ve heyecanla, Haydi gel, dedi.
Yemek masasna geri dndk. Biraz zorlad ve denemeden sonra kapa at. Kavanozu masaya ters
evirdi. Tohumlar masann zerine yayld.
Ne yaptn sanyorsun? diye bardm tohumlar toplamaya alrken. Solmu kahverengi ve ten
rengi tohumlar eskimi sararm bir zarfn iinden dar sald. Jenny eliyle silkeledi zarfi ve bana
uzatt.
A bakalm, dedi glmseyerek. Zarfn iinde her biri yzlk hisse senedi vard. irket isimlerini
okurken gzlerimiz fal ta gibi ald. Bunlarn u andaki deerleri hakknda bir fikrin var m? diye
sordu.
Elimle topladm tohumlar dudaklarma gtrrken anneannem Louya sessizce teekkr ettim. Btn
o yllar boyunca bana bir bahe hayali kurdurmu ve eski tohum kavanozunun iini sevgiyle
doldurmutu.

Annemin beni bir ya gn partisine gnderdii gn hi unutmayacam. Teksasta Wichita Fallsda

oturuyorduk, nc snftaydm. retmenimiz Bayan Blackti. Bir akam eve fstk ezmesiyle hafif
yalanm hir davetiye gtrdm.
Gitmeyeceim, dedim. Bu kz snfa yeni geldi. Ad Ruth. Berniece ve Pat da gitmeyecekler. Ruth,
btn snf ard, 36 kiiyi birden.
Annem el yapm davetiyeyi incelerken allmadk bir biimde zgn grnyordu. Hayr,
gideceksin, dedi. Yarn senin iin bir armaan alacam.
Buna inanamyordum. Annem bir partiye gitmem iin daha nce beni hi zorlamamt! Oraya gidersem
leceime inanyordum. Ama histeri krizleri annemin fikrini deitirmem iin yeterli olmad. *
Cumartesi gn geldiinde annem beni zorla yataktan kard ve 2 dolar 98 sente ald ayna, tarak ve
fradan oluan pembe ncili seti paket yapmam syledi.
1950 model sar ve heyaz renkli Oldsmobilei ile heni partiye brakt. Kapy Ruth at ve beni hayatm
boyunca grdm en dik ve en korkutucu merdivenden yukar kartt.
Kapdan ieri girince biraz rahatladm. Gne giren oturma odasnn tahta zemini prl prl parlyordu.
Odaya doluturulmu ypranm mobilyalarn stlerinde ve kolaklarnda kar beyaz danteller vard.
Masann zerinde hayatmda grdm en byk pasta duruyordu. Pastann zerinde dokuz pembe
mum, Mudu Yllar Ruthey yazs ve gl goncas olmas gerektiini dndm bir eyler vard.
Pastann yannda da otuz alt tane fincan duruyordu. Fincanlar ev yapm ekerleme doluydu ve her
birinin zerinde bir isim yazyordu.
ok da kt olmayacak gibiydi. Hele herkes bir gelsin, diye dndm.
Rutha Annen nerede? diye sordum.
Gzlerini yerden kaldrmadan, O biraz hasta, dedi.
Peki, ya baban?
O gitti.
Sonra sessizlik oldu, yalnz kapal bir kapnn arkasndan kulak trmalayc bir ksrk sesi geldi. On
be dakika geti. Sonra 10 dakika daha. Birdenbire korkun gerei fark ettim. Kimse gelmeyecekti.
Buradan nasl kacaktm? Ben durmu kendi kendime acrken, bastrlmaya allan bir hkrk sesi
duydum. Kafam kaldrnca Ruthun yznn gzyalaryla slanm olduunu grdm. Sekiz yandaki
kalbim birden Rutha kar acmayla ve otuz be bencil snf arkadama fkeyle doldu.
Beyaz rugan ayakkablarmla yerimden kalktm ve avazm kt kadar bardm: Onlara ihtiyacmz
yok ki!
Ruthun korku dolu ifadesi yerini heyecana brakt.
ki kk kz birlikteydik ve katl bir pastamz, 36 tane ekerleme dolu fincanmz, dondurmamz,
gazozlarmz, gelenlere verilmek zere hazrlanm dzine kk armaanmz, oynayacak
oyunlarmz ve kazanacak dllerimiz vard.
Kutlamaya pastayla baladk. Evde kibrit bulamadk ve Ruthey (artk o sadece Ruth deildi) annesini
rahatsz etmek istemiyordu; bu nedenle mumlar yakar gibi yaptk. Ben ona Mutlu Yllar arksn
sylerken o mumlarn hayali alevine fledi ve bir dilek tuttu.
Bir anda len olmutu. Annem evin nnde korna alyordu. Eyalarm toplayp Rutheye tekrar
tekrar teekkr ettikten sonra arabaya, annemin yanma gittim. Heyecandan kpr kprdm.
Btn oyunlar ben kazandm. Aslnda Eee Kuyruk Takma yarmasn Ruthey kazand ama doum
gn sahibinin dl almasnn doru olmadn syleyip, dl bana verdi. Partiye gelenlere verilecek
kk armaanlar yar yarya bltk. Anne, Ruthey ayna setine bayld. Partiye bir tek ben gelmiim.
Bayan Blackin otuz alt kiilik snfndan bir tek ben, dnebiliyor musun? Ne kadar gzel bir parti
kardklarn herkese sylemek iin sabrszlanyorum!
Annem arabay saa ekti, durdurdu ve bana smsk sarld. Gzleri yaarmt. Seninle gurur
duyuyorum, dedi.

O gn bir tek kiinin gerekten bir fark yaratabileceini rendim. Ben Ruthey in dokuzuncu ya
gnnde byk bir fark yarattm, annem de benim yaammda byk bir fark yaratt.

Olum Joey doduunda bacaklar yukar doru bkkl, ayaklarnn alt karnna deiyordu. O ilk
ocuum olduu iin bu bana yalnzca tuhaf geldi ama gerekte ne anlam tadn anlamadm. Bunun
anlam Joeyin ayaklarnn yumru olduuydu. Doktorlar, bizi gereken tedavi yapldktan sonra onun
normal yryebileceine temin ettiler ama byk olaslkla hibir zaman iyi koamayacakt. Joey
yaamnn ilk yln ameliyatlarda, kalplar ve bandajlar iinde geirdi. Bacaklarna masaj
yaplyordu, altrmalar ve almalar sonucunda yedi-sekiz yana geldiinde bu konuda bir sorunu
olmam gibi yryordu.
Elence parklar ya da hayvanat bahesi gibi yerlere gittiimizde uzun mesafe yrrse bacaklarnn
yorulduunu ve acdn sylyordu. O zaman durup bir gazoz ya da bir klah dondurma molas
veriyor ve grdklerimiz ve grmemiz gerekenler hakknda konuuyorduk. Ona bacaklarnn neden
acdn ve neden zayf olduunu sylemedik. Doutan sahip olduu bir kusur nedeniyle bunun
beklenen bir ey olduundan sz etmedik. Ona sylemediimiz iin de bunu bilmiyordu.
Oyun oynayan tm ocuklar gibi bizim evremizdekiler de bol bol kouyordu. Joey onlar oynarken
izler ve elbette o daa ralarna katlp koard. Ona byk bir olaslkla dier ocuklar kadar iyi
koamayacan da sylemedik. Ona farkl olduundan sz etmedik. Biz sylemediimiz iin de bunu
bilmiyordu.
Yedinci snfta kr kousu grubuna katlmak istedi. Her gn takmla birlikte eitim gryordu. Daha ok
alyor ve dierlerinden daha fazla kouyordu. Bakalarnda doal olarak bulunan yeteneklerin
kendisinde doutan var olmadn belki de hissetmiti. Ona, koabilse bile byk olaslkla grubun en
arkasnda kalacan sylemedik. Takma girmeyi mit etmemesi gerektiinden ona sz etmedik
Takmdaki koucular, okulun en iyi yedi koucusuydu. Tm takm kouyordu ama yalnzca o yedi
ocuun okula puan kazandrma gc vard. Ona byk olaslkla takma giremeyeceini
sylemediimiz iin bunu bilmiyordu.
Joey, her gn gnde drt-be mil komay srdrd. Bir gn hi unutmuyorum, 39 derece atei vard.
Evde kalamayacan nk kou almas olduunu syledi. Btn gn onun iin endielendim.

Okuldan beni aramalarn ve gelip onu almam sylemelerini bekliyordum ama arayan olmad.
Okuldan sonra kou eitiminin yapld yere gittim, belki beni grrse almay brakmaya karar verir
diye dnyordum. Okula vardmda onu kenar aalarla evrili uzun bir yolda koarken buldum.
Arabay yanna srdm ve onunla ayn hizaya gelmek iin yavaladm. Ona kendisini nasl hissettiini
sordum. yiyim, dedi. Yalnzca iki kilometresi kalmt. Yznden terler akyordu, gzleri yksek
ateten dolay akmak akmakt. Ama yine de dimdikti ve komay srdrd. Ona 39 derece atele i ki
hafta sonra dnemin sondan bir nceki kousundan bir nceki gn, takm koucularnn isimleri
akland. Joey listede altnc sradayd. Takma girmeyi baarmt. O zaman yedinci snftayd, takmn
dier yeleri ise sekizinci snf rencileriydi. Ona takma girmeyi beklememesi gerektiini hi
sylemedik. Ona bunu yapamayacan hi sylemedik. Ona bunu yapamayacan hi sylemedik...
onun iin de bilmiyordu ve yapt.

Bir insann yaamnn en nemli ksm, iyilik ve sevgi adna yapt kk, adsz ve anmsanmayan
eylemlerdir.
Ergenlik dnemindeydim ve babamla sirk bileti kuyruunda bekliyorduk. Sonunda bilet giesiyle
aramzda tek bir aile kalmt. Bu aile beni ok etkiledi. Tm de on iki yan altnda tam sekiz
ocuklar vard. ok varlkl olmadklar her hallerinden belliydi. zerlerindeki giysiler pahal eyler
deildi ama tertemizdi. ocuklarn tm babalarnn arkasnda ikierli sra olmu, el ele ve terbiyeli
terbiyeli srann kendilerine gelmesini bekliyorlard. Nee iinde palyaolar, filler ve o gece grecekleri
deiik eyler hakknda konuuyorlard. Daha nce sirke gitmedikleri konumalarndan belliydi.
O gece hi kukusuz yaamlarnn ok nemli bir gecesi olacakt. Anneyle baba gururla ocuklarn
nnde duruyorlard, el ele tutumulard.
Giedeki memur, babaya ka bilet istediklerini sordu. Baba gururla, ki tane eimle kendim, sekiz tane
de ocuklarm iin bilet istiyorum, diye yantlad onu. Gie memuru biletlerin bedelini syledi.
Annenin eli, babann elinden ayrld ve ba ne dt. Babann dudaklar titremeye balad. Baba
gieye birazd aha yaklat ve Ne kadar dediniz? diye sordu. Gie memuru biletlerin bedelini yineledi.
Adamn o kadar paras yoktu.
imdi nasl dnp ocuklarna onlar sirke gtrecek kadar paras olmadn syleyecekti? Babam
onlar grnce elini cebine soktu, cebinden bir 20 dolar kard ve yere drd (biz de ok varlkl bir
aile deildik). Babam sonra yere eildi, paray yerden ald, adamn omzuna dokundu ve ona,
Affedersiniz, bu para cebinizden dt, dedi. Adam olan biteni anlamt. Dilenmiyordu ama ok
aresizdi. Utan duyduu ve ok zld bu durum karsnda yaplan yardm minnetle karlamt.
Babamn gzlerinin iine bakt, eli iki elinin arasnda, 20 dolar ald. Dudaklar titrerken babama
Teekkr ederim, ok teekkr ederim, baym. Bu yaptnzn benim ve ailem iin nemi ok byk,
dedi.
Biz babamla arabamza bindik ve evimize dndk. O gece sirke gidemedik ama bunun hi nemi yoktu.

Bir gece, kadnn biri havaalannda bekliyordu. Uann kalkmasna daha epeyce zaman vard.
Havaalanndaki dkkndan bir kitap ve bir paket kurabiye alp, kendisine oturacak bir yer buldu.
Kendisini kitabna kaptrm olmasna ramen, yannda oturan adamn olabildiince cretkr bir ekilde
aralarnda duran paketten birer birer kurabiye aldn fark etti; ne kadar grmezden gelse de.
Bir taraftan kitabn okuyup kurabiyesini yerken, bir taraftan da gz saatteydi. Kurabiye hrsz
kurabiyeleri yava yava tketirken, kadnn kula da saatin tiktaklarndayd; ama tiktaklar
sinirlenmesini yine de engelleyemiyordu. Kendi kendine dnyordu; Kibar bir insan olmasaydm, u
adamn gzn morartrdm!
Her kurabiyeye uzandnda, adam da elini uzatyordu. Sonunda pakette tek bir kurabiye kalnca,
Bakalm imdi ne yapacak? dedi kendi kendine.
Adam yznde asabi bir glmsemeyle son kurabiyeye uzand ve kurabiyeyi ikiye bld. Kurabiyenin
yarsn azna atarken, dier yarsn kadna verdi. Kadn kurabiyeyi adamn elinden kapar gibi ald ve,
Aman Tanrm, ne cretkr ve ne kaba bir adam; stelik bir teekkr bile etmiyor! diye dnd.
Hayatnda bu kadar sinirlendiini anmsamyordu. Uan kalkaca anons edilince, derin bir nefes ald
ve rahatlad. Eyalarm toplad ve k kapsna yrd. Kurabiye hrszna dnp bakmad bile. Uaa
bindi ve rahat koltuuna oturdu. Daha sonra kitabn almak zere antasna uzand. Birden, gzleri
aknlkla ald. Gzlerinin nnde bir paket kurabiye duruyordu! aresizlik iinde inledi; Bunlar
benim kurabiyelerimse eer; tekiler de onundu ve benimle her bir kurabiyesini paylat! zntyle,
zr dilemek iin ok ge kaldm anlad.
Kaba ve cretkr olan kurabiye hrsz kendisiydi.
Hayat; bir nefsu runa, hep elenmek, dalga gemek, yalanlarn arkasna snp gzel olan eyleri de
kymetini bilemeyip kullanp, ldrmek deil ki!
Her eyi, herkesi ayn kefeye koyup, mutlu olma ansndan vazgememeliyiz.
Nereye kadar... Neden korkuyoruz?
Sevmekten mi? Sevilmekten mi? Nereye kadar gereklerden kaabiliriz ki... Zaman dediimiz nereye
kadar? Kaybedene kadar m? Eer niyetin kendini tatmin etmek, kullanmak deilse... Haydi, sen kazan!
Eer gerekten seviyorsan, zaman kaybetme. Zaman derken elimizdekileri kaybediyoruz... Sevdiini
Syle! Ve Kazan!
Mutlu olmay... zaman sen kazan!..
Bir 'Seni seviyorum/ demek hibir ey kaybettirmez, ama ok ey kazandrabilir.
Bazen bir mr bile! Haydi imdi, en azndan bir telefon edip sesini duy... Kaybedebileceklerini dn.
Ya da kazanabileceklerini... Niye 'Keke'ler yerine,
'yi ki'leri sylemeyelim?..

Hintli bir yal usta, rann srekli her eyden ikyet etmesinden bkmt. Bir gn ran tuz
almaya gnderdi. Yaamndaki her eyden mutsuz olan rak dndnde, yal usta ona, bir avu tuzu,
bir bardak suya atp imesini syledi.
rak, yal adamn sylediini yapt ama ier imez azndakileri tkrmeye balad.
Tad nasl? diye soran yal adama fkeyle, Ac! diye cevap verdi. Usta glmseyerek ran
kolundan tuttu ve dar kard. Sessizce az ilerdeki gln kysna gtrd ve rana bu kez de bir
avu tuzu gle atp, glden su imesini syledi. Syleneni yapan rak, aznn kenarlarndan akan suyu
koluyla silerken, yal adam ayn soruyu sordu: Tad nasl?
Ferahlatc, diye cevap verdi gen rak.
Tuzun tadn aldn m? diye sordu yal adam.
Hayr, diye cevaplad ra.
Bunun zerine yal adam, suyun yanna diz km olan rann yanna oturdu ve yle dedi:
Yaamdaki zdraplar tuz gibidir, ne azdr ne de ok. Izdrabn miktar hep ayndr. Ancak bu zdrabn
acl, neyin iine konulduuna baldr. Izdrabn olduunda yapman gereken tek ey zdrap veren
eyle ilgili hislerini geniletmektir. Onun iin sen de artk bardak olmay brak, gl olmaya al.