Siromatvo

Predmet : Sociologija rada

Sadraj
Uvod.................................................................................................................... 3
Mjerenje siromatva............................................................................................ 4
Subjektivna mjerenja siromatva........................................................................5
Tko su siromani?................................................................................................ 5
Socijalno iskljuenje............................................................................................ 6
Ekonomska ekskluzija.......................................................................................... 6
Politika ekskluzija.............................................................................................. 6
Drutvena ekskluzija........................................................................................... 7
Oblici drutvene izoptenosti.............................................................................. 7
Uslovi i mjesto stanovanja:................................................................................. 7
Granica siromatva............................................................................................. 8
Zakljuak............................................................................................................. 9
Literatura.......................................................................................................... 10

Uvod

ta je siromatvo i kako ga definisati? Obino sociolozi i istraivai koriste dva naina

pristupanju siromatvu:
apsolutno siromatvo ili odravanje golog ivota i
relativno siromatvo.
Pod aposutnim siromatvom podrazumjeva se nepostojanje osnovnih uslova za
odravanjefizike egzistencije naime, dovoljno hrane, krova nad glavom i tako dalje.
Koncept apsolutnogsiromatva smatra se univerzalno primjenjivim. Gibbens smatra da su
standardi za ljudskoodravanje, vie ili manje, isti za sve ljude istog ivotnog doba i iste
tjelesne grae, bez obzira gdjeive. Za bilo kojeg pojednica, bilo gdje u svijetu, moe se rei
da ivi u siromatvu ukoliko senalazi ispod ovog univerzalnog standarda.Meutim, nisu svi
miljenja da je mogue odrediti taj standard. Neki smatraju da jepogodnije koristiti pristup
relativnog siromatva. Problemi formiranja pojma relativnog siromatva su sloeni, i tu se
uglavnom koriste mjerila dohotka, ali ona mogu sakriti raznovrsnost u stvarnim potrebama
ljudi. Zagovornici koncepta relativnog siromatva smatraju da se siromatvo kulturno definie
i da ne moe da se mjeri na osnovu nekog univerzalnog standarda. Pogreno je pretpostaviti
da su ljudske potrebe svuda identine u stvari, one se razlikuju ak i u okviru jednog
drutva. Ono to se smatra neophodnim u jednom drutvu, u drugom moe se smatrati
luksuznim.Tekoe postoje u formulacijama i apsolutnog i relativnog siromatva. Uobiajena
tehnikaza mjerenje apsolutnog siromatva jeste odreivanje granice siromatva, koja se
zasniva na cijenidobara koji su potrebni za ljudski opstanak u odreenom drutvu. Za
pojedinca ili domainstava iji se prihod nalazi ispod granice siromatva, kae se da ive u
siromatvu. Kada se za nekog kae da ivi ispod granice siromatva, to znai da nema
dovoljno sredstava za ispunjavanja osnovnih ivotnih potreba. Ranije smo rekli da je relativno
siromatvo takoer problematiano za definisanje jer kako se drutva razvijaju, tako se
mijenja i shvatanje relativnog siromatva.

Mjerenje siromatva
Za razliku od SAD i mnogo drugih zemalja u kojima postoji zvanino definisana granica
siromatva, u Britaniji ne postoji tumaenje siromatva od strane vlade. Zbog toga to se
postoji zvanina defenicija siromatva, istraivai u Ujedinjenom Kraljevstvu se u mjerenju
nivoa siromatva oslanjaju se na druge statistike pokazatelje, kao to je na primjer socijalna
pomo. Oni su za svakog ko ima prihod jednak iznosu socijalne pomoi, ili nii, smatrali da
ivi u siromatvu.Socijalna pomo odnosila se na novani iznos isplaivan ljudima iji
prihod nije prelazio granicu koja je smatrana neophodnom za preivljavanje. Ljudi sa
prihodima koji je iznosio 1.00 i 1.40%.socijalne pomoi, definisani su kao oni koji ive na
granici siromatva.Broj ljudi koji ive na granici tako definisanog siromatva, ili ispod nje,
dramatino se poveao osamdesetih godina, to je utjecalo na sve vei broj djece. Godine
1979, 10% djece ( ispod 15 god.) ivjelo u domainstvu sa prihodom 50% od nacionalnog
prihoda; do 1991 njigov broj porastao na 31%. Nakon dramatinog porasta siromatva tokom
80-ih, situacija je, uglavnom, ostala na istom nivou tokom 90-ih. Podaci s kraja 90-ih
pokazuju da je priblino 10,7 miliona.

Grafikon 1.( Procenat zadovoljnih socijalnim davaljima)

Subjektivna mjerenja siromatva

U nekoliko vanih studija uinjen je pokuaj da se izmjeri siromatvo na osnovu subjektivnih
kriterija, umjesto objektivnih, kao to je visina prihoda.Peter Townsend smatra da zvanina
mjerenja siromatva nisu odgovarajua. Umjesto statistikim podacima o prihodima, Peter se
bavio subjektivnim shvatanjem siromatva.Ispitanike je pitao koliki je prihod, po njihovom
miljenju, neophodan za normalan ivot jednog domainstva, i da li njihov sadanji prihod
dostie tu cifru. U velikom broju domainstava, procjene ispitanika iznosila su, u prosjeku
61% vie od znavinog minimuma koje odreuje da li e netko dobiti socijalnu pomo.Na
osnovu ankete, 90% ispitanika sloilo se da su najznaajnije stavke: grijanje, kupatilo, i
toaletu kui, krevet za svakog lana domainstva i smjetaj bez vlage. Na osnovu
zastupljenosti ovih stavki izmjeren je stepen siromatva, i zakljueno je da je dolo do porasta
siromanih tokom osamdesetih.Townsend je zakljuio na osnovu podataka, da iznos koji
drava izdvaja za socijalnu pomo, za vie od 50% manji i od neophodnog da ne moe da
zadovolji minimum potreba domainstva kako bi ono u potpunosti doprinosilo drutvu.

Tko su siromani?
Nemogue je dati profil siromanih. Siromatvo je raznoliko i stalno se mjenja. esto se
deava da ljudi koji se nau u nepovoljnom poloaju u drugim aspektima ivota, imaju veu
vjerovatnou da e ivjeti u siromatvu. Nezaposleni, oni koji rade pola radnog vremena ili su
im mjesta nesigurna, stari, bolesni, invalidi, djeca, ene, lanovi velikih porodica i tako dalje,
kao i etike manjine imaju vee anse da budu siromani u nekom periodu svog
ivota.Siromatvo je iroko rasprostranjeno kod starijih ljudi koji ive od svoje penzije.
Mnogi penzioneri koji su imali dobra primanja u toku svog radnog vjeka, doivljavaju znatno
smanjenje prihoda kad se penzioniu. Broj djece ispod petnaest godina koja ive u
domainstvima s prihodom ispod nacionalnog prosjeka je u porastu posljednjih godina.
Faktori koji utiu na porast siromatva meu djecom su:
visoka stopa nezaposlenosti
porast broja loe plaenih poslova
porast broja samohranih roditelja

Socijalno iskljuenje
Socijano iskljuenje odnosi se na naine na koje pojedinci mogu biti iskljueni iz ire
drutvene zajednice. Na primjer, ljudima koji ive u uruenim krajevima grada, sa loim
kolama i sa malo ansi za zaposlenje ne stoje na raspolaganjumogunosti za poboljanje
poloaja. Pojam socijalnog iskljuenja razlikuje se i od siromatva kao takvog. On panju
usmjerava na iroku lepezu faktora koji pojedince ili grupe liavaju mogunosti raspoloivih
veini populacije.Kako bi aktivno i zadovoljno ivjeli, pojedinci moraju da budu u stanju ne
samo da se prehrane, obuku i nau krov nad glavom, nego da imaju pristup neophodnim
dobrima i uslugama,kao to su gradski prevoz, telefon, osiguranje i bankarske usluge. Da bi
zajednica i drutvo bili integrisani, neophodno je da njihovi lanovi imaju zajednike
institucije, poput kola i zdravstvenih centara. Te zajednike institucije doprinose osjeanju
drutvene solidarnosti kod ljudi.Socijalna ekskluzija i inkluzija mogu se posmatrati na osnovu
ekonomskih, politikih i drutvenih faktora.

Ekonomska ekskluzija
Pojedinci i zajednica mogu da doive ekskluziju iz ekonomskih razloga, to jest u
pogleduproizvodnje i potronje. to se tie inkluzije, najvaniji faktori su zaposlenje i uee
na tritu rada.
U zajednicama sa viskokom koncentracijom materijalnog siromatva sve manje ljudi ima
posao sa punim radnim vremenom, a informacije koje bi nezaposlenom stanovnitvu pomogle
pronalasku posla su slabo razvijene. Stopa nezaposlenosti u ovakvom okruenju je veoma
visoka,jer kad pojedinac jednom izae sa trita rada, izuzetno mu je teko da se na njega
ponovo vrati.Beskunitvo predstavlja jedan od najboljih primjera drutvene izopenosti.
Ljudi koji nemaju stalno mjesto stanovanja suoavaju se sa nemogunou da ravnopravno
uestvuju u drutvenoj zajednici.

Politika ekskluzija
Opte i kontinuirano uee u politici jeste kamen temeljac liberalno demokratskih
drava.Graani se podstiu da se bave politikim pitanjima, da dignu glas protiv pojedinih
politikih odluka ili da glasaju za njih. Aktivno politiko uee moe biti van domaaja onih
koji su iskljueni iz drutva. Lobiranje, uestvovanje u demonstracijama ili politikim
mitinzima zahtijevaju izvjesnu mobilnost, vrijeme i pristup informacijama, to sve moe da ne
bude dosupno izoptenim zajednicama kao to su siromani i ovisnici o drogama.

Drutvena ekskluzija
Ekskluzija moe da se doivi i u oblasti drutvenog ivota i ivota zajednice. Oblasti svisokim
stepenom drutvene ekskluzije mogu imati ogranien broj ustanova i institucija.
Upravodrutvena ekskluzija podrazumjeva i ogranienu ili slabu drutvenu mreu koja vodi
ka izolaciji i minimalnom kontaktiranju sa drugima.Na kraju krajeva, rije ekskluzija,
podrazumjeva da neko ili neto biva iskljueno iz neega. Meutim, drutvena ekskluzija nije
samo pitanje nedobrovoljnog iskljuenja do nje moe da doe i kada ljudi sami sebe iskljue
iz nekih aspekata glavnih drutvenih tokova.

Oblici drutvene izoptenosti

Sociolozi su sproveli istraivanja o razliitim nainima na koje pojedinci i zajednice
doivljavaju izoptavanje. Sada emo razmotriti dva primjera ekskluzije, koji su privukli
znatnu panju u Velikoj Britaniji, kao i u ostalim industrijalizovanim zemljama.

Uslovi i mjesto stanovanja:

Priroda drutvene ekskluzije moe se jasno sagledati u uslovima stanovanja. Mada mnogi
ljudi u industrijalizovanim drutvima ive u komfornim, prostranim stanovima, drugi stanuju
u zgradama koje su prenaseljene, bez odgovarajueg grijanja ili strukturalno
nezdravim.Stratifakcija na tritu nekretninama dogaa se i na nivou domainstva i na nivou
zajednice.Ekskluzija moe imati i prostornu dimenziju: gradske oblasti u velikoj mjeri
variraju u pogledu bezbjednosti, nivoa zagaenosti i raspoloivosti gradskih usluga i
pogodnosti.U zajednicama koje su liene takvih usluga, ljudima moe biti teko da se ponovo
vrate aktivnom angamanu u drutvu. Kao to smo ve rekli slab protok informacija i visoka
stopa nezaposlenosti te nizak nivo prihoda, predstavljaju tekou za porodini ivot. Kriminal
i maloljetnika delikvencija podrivaju ukupni kvalitet ivota. Kada se govori o drutvenoj
izotenosti, rijetko se pomilja na mlade. Tinejderi i adolescenti nalaze se na poetku zrelih,
najkreativnijih godina ivota, zapoinju karijeru i osnivanju porodicu, grade svoju budunost.
Taj prelazak iz mladosti u zrelo doba nerijetko je velik izazov.Mnogi mladi ljudi pokuavaju
da se integriraju u drutvo ipak dolaze u sitaciju da su na neki nain iskljueni.Mnogim
mladim ljudima teko je da nau posao; nekvalifikovani poslovi ustupaju mjesto onima koji
zahtijevaju strune kvalifikacije, naroito u oblasti novih tehnologija.
Mladi jo uvijek imaju politika prava i status, ali njihova prava na zaposlenje , obrazovanje i
stanovanje sve su manja.Beskunitvo predstavlja jednu od glavnih posljedica ekskluzije
meu mladima. Dolo je do porasta mladih beskunika za razliku od broja istih u
7

osamdesetim godinama prolog stoljea. Sada mladi ranije odlaze od roditelja, esto radi
obrazovanja ili zanivanja porodice. Poto mnogi od njih imaju limitirana financijska sredstva,
mali broj njih mogu sebi priutiti lagodan i komforan ivot.Neki od njih se vraaju roditeljima
a neki ostaju na ulici.

Granica siromatva
Granica ili linija siromatva je najnii nivo prihoda sa kojim jedna osoba moe da preivi u
svojoj dravi.Svetska banka (World Bank) je 2008. godine odredila kao meunarodnu granicu
siromatva 1 USD dnevno.Granica siromatva nije svuda jednaka i zavisi od
socioekonomskih uslova u dravi.

Slika 1.(Karta svijeta koja pokazuje broj ljudi u pojedinim dravama koji ive sa manje od 1
amerikog dolara na dan)

Granica siromatva obino uzima u obzir potroaku korpu.Potroaka korpa je apsolutni

minimum proizvoda, koji su neopohodni da bi osoba preivela (uglavnom je re o
prehrambenim proizvodima).

Zakljuak
Siromatvo i socijalna iskljuenost je veliki problem dananjice. Sam podatak o porasti
beskunitva u industrijalizovanim dravama, dravama koje glase kao najrazvijenije drave
dananjice je poraavajui. Kakve su onda tek margine u slaborazvijenim zemljama.Ovaj
problem je rijeiv, ali izuzetno teko. Prva stvar koja je od vitalnog znaaja je ustvari sama
promjena politike razvijenih zemalja svijeta. Dokle god drave vie rauna vodile o tome koja
e od njih biti bolje naoruana ili pak koja e proizvesti neki novi virus dotle e ne samo biti
puno beskunika i siromanih, nego e njihov broj rasti i rasti.
Nehat ljudi na vlasti ne samo da e dovesti do propadanje veeg dijela stanovniva ve
esvojim potezima unititi samo okruenje i suoiti se sa jo veim i teim posljedicama koje
euzrokovati naruavanje same egzistencije ljudi, a najvie radnike klase i ljudi u
nerazvijenim zemljama.

Slika 2.( Prema posljednjoj Anketi o potronji kuanstava iz 2011 godine, koju je objavila
Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine, jedna etvrtina stanovnitva Bosne i Hercegovine
je siromana ili je na granici siromatva)

Literatura

Anthony Gibbens : Sociologija, CID, Podgorica, (1996)

McGee R. sa Notonom A. Ucesce u strategiji smanjenja siromastva:
Jackques Santer: Towards a more coherent global economic order
Internet:
http://www.unpd.org/sl/livehoods

10