Univerzitet u Istonom Sarajevu

SAOBRAAJNI FAKULTET
DOBOJ

POJAM PUTA; PRAVNI NASTANAK I

PRESTANAK JAVNOG PUTA
Seminarski rad iz Saobraajnog prava

Studenti:

Mentori:

Ivana Mirkovi 793/14

Almedina Durmi 788/14

Prof. dr Dragan Jovanovi

Mr Brankica Popovi

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

SADRAJ:
1.UVOD.....................................................................................................................3
2. PUTEVI.................................................................................................................4
2.1 Pojam puta........................................................................................................4
2.2 Pravni nastanak i prestanak javnog puta...........................................................7
2.3 Vrste puteva.......................................................................................................9
2.4 Upravljanje i odravanje javnih puteva..........................................................11
3. ZAKLJUAK....................................................................................................12
LITERATURA.........................................................................................................13

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

1.UVOD
Pravni status javnih puteva se mijenjao u zavisnosti od istorijskih prilika. Javni putevi se
tretiraju kao javno (dravno) dobro, a esto se tretiraju kao opte dobro, odnosno dobro na kojem
se ne mogu stei stvarna prava po bilo kojoj osnovi. U vremenu od 1916. godine javni putevi su
se tretirali kao osnovno sredstvo organizacije koja ih odrava. Danas se javni putevi tretiraju kao
opte dobro na kojem se ne mogu stei stvarna prava, osim koncesijom, koju na odreeno
vrijeme daje drava ili posebno pravilnikom ili zakonom utvreno drutvo.

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

2. PUTEVI
2.1 Pojam puta
Prije svega, na samom poetku ovoga rada, neophodno je da se upoznamo sa samim
pojmom javnog puta, tj. koje povrine imaju status puta i koje su njihove osnovne, a ujedno i
najvanije karakteristike, jer upravo od tih karakteristika zavisi da li e se na toj povrini
sprovoditi propisi o saobraaju na putevima ili e se vriti kontrola saobraaja na tim povrinama;
da li e se sudar vozila ili drugi dogaaj, shodno tome, smatrati saobraajnom nezgodom (npr.
sudar ili prevrtanje vozila na njivi, livadi ne ulazi u domen saobraajne nezgode) i slino.
Prema lanu 2. Zakona o javnim putevima Republike Srpske put predstavlja svaki javni
put i nekategorisani put na kome se odvija saobraaj. Javni put je povrina od opteg znaaja
za saobraaj koju svako moe slobodno da koristi pod uslovima odreenim zakonom i koju je
nadleni organ proglasio za javni put, kao ulice u naselju. Nekategorisani put je povrina koja
se koristi za saobraaj po ma kom osnovu i koja je dostupna veem broju raznih korisnika
(seoski, poljski i umski putevi, putevi na nasipima za odbranu od poplava, prostori oko
objekata, putevi u privatnom vlasnitvu itd.).1
Za materiju kojom se bavimo viestruko je znaajno odrediti koja povrina ima karakter
puta. Od toga zavisi: da li e se na toj povrini primjenivati propisi o saobraaju na putevima; da
li e se na toj povrini vriti kontrola saobraaja i preduzimati ostale mjere drutvene
intervencije; da li e ta povrina, vozila i vozai morati ispunjavati propisane uslove (npr. za
upravljanje motornim vozilom na povrini koja nema svojstvo puta po saobraajnim propisima,
voza ne mora imati odgovarajuu vozaku dozvolu); da li e se sudar vozila ili drugi dogaaj
(pri emu su ispunjena ostala obiljeja) smatrati saobraajnom nezgodom (sudar ili prevrtanje
vozila na njivi, livadi itd. ne smatra se saobraajnom nezgodom); da li e lice koje je odgovorno
za sudar vozila ili drugu nezgodu odgovarati za krivino djelo ugroavanja saobraaja ili neko
drugo krivino djelo itd.
1 Slubeni glasnik Republike Srpske, broj 3/04; Zakon o javnim putevima, I Opte
odredbe, lan 2. stav (1): p), g) i k).
4

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

Jo jedna veoma bitna stvar kod definisanja puta jeste i precizno definisanje povrine, pa
ak i prostora koji put zauzima. Izgradnja tunela, podzemnih galerija, podzemnog gradskog
saobraaja, kao i mostova, nadvonjaka itd. namee pitanja koja se tiu koritenja prostora i po
dubini odnosno po visini, a ne samo po duini i po irini.
Prostorno, put, odnosno javni put moe ii i u dubinu i u visinu, jer, kao to je ve reeno,
bitna je namjena, odnosno ljudska volja da se odreena povrina koristi u svrhe odvijanja
saobraaja kao i tehnike karakteristike te povrine.
Najkoncizniji primjer za odreivanje pojma javnog puta, a sa kojim se i dan-danas
sluimo, je klasina rimska izreka RES IN PUBLICO USU to bi u prevodu znailo stvari
(dobra) u optoj upotrebi. Kao dobro u optoj upotrebiI javni put je slobodan (dostupan za
saobraaj svima pod jednakim uslovima) ali u granicama namjene odreene zakonom i drugim
propisima.
Ve ranije je istaknuto da je javni put drutveno vlasnitvo, ali esto se deava da je
zemljite, preko koga prelazi put, u privatnom posjedu tj. vlasnitvu. To je veoma vano pravno
pitanje, jer vrlo lako, u tom pogledu, moe doi do neeljenih problema. U tom smislu je u
saobraajnom pravu usvojena koncepcija po kojoj javni put i zemljite ine jedinstvenu tijelesnu
stvar odnosno cjelinu.
To se moe uoiti i u lanu 6. Zakona o javnim putevima Republike Srpske koji kae da javni put
sainjavaju:

donji i gornji stroj (trup) puta;

putni graevinski objekti (mostovi, nadvonjaci, podvonjaci, tuneli, galerije,

potporni i obloni zidovi, pothodnici i nadhodnici);

objekti za prikupljanje i odvoenje vode sa kolovoza;
saobraajna signalizacija (horizontalna, vertikalna i svjetlosni ureaji);
oprema puta (stalni ureaji za zatitu puta, od djelovanja vjetra, nanosa zemljita,
putokazni stubovi, kilometarski stubovi, odbojne ograde, putni telekomunikacioni
ureaji i oprema, javna rasvjeta u funkciji saobraaja, detektori i brojai
saobraaja, ureaji i oprema u tunelima, ograde, ureaji i oprema za zatitu od

buke i drugih tetnih uticaja saobraaja, saobraajne TV kamere i parking ureaji);

autobuska stajalita, odmorita i parkiralita;
5

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

raskra i prikljuci na glavni put izgraeni na putnom zemljitu;

zemljini pojas sa obije strane puta irine najmanje jedan metar mjereno od linije

koja spaja krajnje take poprenog profila puta (putni pojas);

vazduni prostor iznad kolovoza u visini od sedam metara mjereno od najvie kote

kolovoza;
stacionarne putne slube, benzinske pumpe, servisi i drugi objekti za potrebe
odvijanja saobraaja i odravanje puteva i sl.2

Pored elemenata iz stava 1. ovog lana, javni put obuhvata i objekte, ureaje i opremu za
upravljanje i kontrolu saobraaja.3

Na ovaj nain se iskljuuje (svaka) mogunost da se javni put protee preko privatnog
vlasnitva tj. zemljita. Dakle, prije izgradnje javnog puta zemljite se mora eksproprisati,
odnosno ono mora prei u drutveno-dravno vlasnitvo.
Da su javni putevi kao dobro u optoj upotrebi u drutveno-dravnom vlasnitvu to
potkrepljuje i dokaz, tanije, lan 3. i lan 4. Zakona o javnim putevima Republike Srpske u
kojim se izriito navodi da su javni putevi dobra u optoj upotrebi i u svojini Republike Srpske
te da je upravljanje, odravanje, graenje i zatita puteva djelatnost od posebnog znaaja za
Republiku Srpsku. Na javnim putevima se mogu sticati prava koritenja i prava slubenosti za
postavljanje objekata i ureaja od javnog interesa, pod uslovom da ostvarena prava ne
ugroavaju nesmetano i bezbjedno odvijanje saobraaja i ne nanose tetu putu, putnim
objektima i putnom pojasu. Javni putevi ne mogu biti predmet prava svojine i drugih stvarnih
prava, niti se mogu otuiti iz svojine Republike, osim u sluajevima propisanim ovim
zakonima.4

2 Slubeni glasnik Republike Srpske, broj 3/04; Zakon o javnim putevima, II Javni
putevi, lan 6. stav (1)
3 Ibid, stav (2)
4 Ibid, lan 3. stav (1) i (2) Ibid, lan 4. stav (1) i (2)

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

2.2 Pravni nastanak i prestanak javnog puta

Povrina koja ima karakter javnog puta potpada pod poseban pravni reim, javno je dobro
u optoj upotrebi i nalazi se u drutvenoj svojini. Zbog toga, a i drugih vanih pitanja, veoma je
bitno kada i kako neka povrina stie ili dobija karakter javnog puta.
Postoje uglavnom dvije koncepcije. Prva, poznata kao romansko pravo kae da je za
nastanak javnog puta potrebno donoenje pravnog akta kojim e se neka povrina proglasiti za
javni put. Druga koncepcija ili germansko pravo kae da je osim donoenja pravnog akta
nastajanje javnog puta mogue i na osnovu faktikog koritenja neke povrine za odvijanje
saobraaja.
Nastanak javnog puta. Po sada vaeim propisima javni put nastaje donoenjem
posebnog pravnog akta. Praktino odreivanje kategorije (dravni put I reda, dravni put II reda,
optinski i dr.) i putanjem u saobraaj odreena povrina stie svojstvo javnog puta.
Kod nas se danas primjenjuje romanska koncepcija. Dakle, javni put nastaje donoenjem
posebnog pravnog akta. Tako neka povrina, nakon odreivanja kategorije (auto put, brzi put,
magistralni put, regionalni put, lokalni put, ulice u naselju) te putanja u rad, postaje javni put.
Naravno, donoenju pravnog akta predhodi izlazak strune komisije na teren koja e
ocjeniti da li ta povrina zadovoljava sve uslove neophodne za sticanje statusa javnog puta,
posebno sa aspekta bezbijednosti saobraaja!
Sam prestanak javnog puta odreen je nainom nastanka. Budui da je za nastanak
javnog puta potreban pravni akt, tako je i za njegovo prestajanje potreban poseban pravni akt koji
e odreenoj povrini oduzeti status javnog puta. Akt o ukidanju javnog puta donosi organ koji je
odredio njegovu kategoriju..

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

2.3 Vrste puteva

Put je iri pojam od javnog puta i po pozitivnim propisima pored javnih obuhvata i
nekategorisane puteve.
Zakon o bezbjednosti saobraaja na putevima i Zakon o javnim putevima, definisali su i
podjelili puteve na slijedei nain:

put je izgraena,odnosno,utvrena povrina koju kao saobraajnu povrinu mogu

da koriste svi ili odreeni uesnici u saobraaju,pod uslovima odreenim zakonom

i drugim propisima,
javni put je put od opteg znaaja koji mogu da pod,jednakim uslovima koriste

svi ili odreeni uesnici u saobraaju i koji je nadleni organ proglasio kao takav,
nekategorisani put je put koji moe da pod jednakim uslovima da koristi vei

broj korisnika,
autoput je dravni put namjenjen iskljuivo za saobraaj motocikla,putnikih
vozila,teretnih vozila i autobusa, sa ili bez priklljunih vozila, sa fizikim
odvojenim kolovoznim trakama za saobraaj iz suprotnih smjerova,sa najmanje
dvije saobraajne trake po smjeru u jednom zaustavnom trakom za svaki smjer,
bez ukrtanja u nivou sa drugim putevima i eljeznikim ili tramvajskim prugama,
s potpunom kontrolom pristupa, na koji se moe ukljuiti ili iskljuiti samo
odreenim i posebno izgraenim javnim putem i kao takav obiljeen propisanim

saobraajnim znakom,
motoput je dravni put namjenjen iskljuivoza saobraaj motocikala,putnikih
vozila, teretnih vozila i autobusa,sa ili bez priklljunih vozila i kao takav obiljeen

propisanim saobraajnim znakom,

ulica je javni put u naselju koji saobraajno povezuje dijelove naselja,
zemljani put je put bez izgraenog kolovoznog zastora, pa i kada na prikljuku na
drugi put ima izgraen kolovozni zastor.

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

Prema znaaju saobraajnog povezivanja javni putevi se dijele na:

dravne puteve I reda koji saobraajno povezuju: teritoriju drave sa
meunarodnim-evropskim

putevima,

odnosno

dio

su

mree

evropskih

puteva,teritoriju drave sa teritorijom susjednih drava; cjelokupnu teritoriju

drave ili privredno znaajna naselja na teritoriji drave.

dravne puteve II reda koji saobraajno povezuju dva ili vie okruga ili njihova

podruja
optinske puteve koji saobraajno povezuju teritoriju optine, odnosno grada, kao
i teritoriju optine odnosno grada sa mreom dravnih puteva.

Mreu javnih puteva ine: dravni putevi I reda, dravni putevi II reda, optinski putevi i
ulice u naseljima.Meunarodni putevi po ovoj kategorizaciji svrstani su u dravne
puteve.

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

2.4 Upravljanje i odravanje javnih puteva

Izgradnja javnih puteva zahtjeva velika materijalna ulaganja, ali je zato vijek
eksploatacije, veoma dug, pogotovo ako se putevi odravaju na zadovoljavajui nain.
Upravljanje putevima podrazumijeva: Korienje javnih puteva ( organizacija i kontrola
naplate naknade za upotrebu javnog puta, vrenje javnih ovlaenja i sl.), zatita, vrenje
investitorske funkcije, organizovanje i obavljanje strunih poslova na izgradnji, rekonstrukciji,
odravanja i zatite puteva, prikupljanje i raspolaganje sredstvima koja su namjenjena putevima,
povjeravanje pojedinih poslova i vezi sa izgradnjom, rekonstrukcijom,odravanjem i zatitom
drugim institucijama, voenje evidencija i saobraajno-tehnikih podataka o putevima itd.
Obavljanje poslova upravljanja, odravanja i zatite optinskih i nekategorisanih puteva,
kao i ulicama u naselju, obezbjeuje optina,odnosno grad.
Pojedine poslove u vezi sa odravanjem i zatitom puteva institucija koja uptavlja
putem (javno preduzee, odnosno drugo pravno lice koje upravlja putem), moe putem ugovora
povjeriti privrednim drutvima koja su za to tehniki kadrovski osposobljena. Institucije za
odravanje puteva dune su da odravanje i zatitu puta vre na nain koji obezbjeuje trajno,
uredno i bezbjedno odbijanje saobraaja.
Odravanje javnih puteva obuhvata: otklanjanje nedostataka na putu i putnim
objektima, popravke, manja proirenja i ojaavanje kolovoza i putnih objekata,obnavljanje
kolovoznog zastora, postavljanje, zamjenu i uklanjanje vertikalne i hprizontalne signalizacije i
opreme puta, ienje kolovoza i odvodnih i drugih objekata i ureaja, odravanje prohodnosti
puteva u zimskom periodu, postavljenje zatitinih, ianih i metalnih ograda i dr.

10

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

3. ZAKLJUAK
U ovom radu upoznali smo se sa pojmom puta. Vidjeli smo da je to povrina od opteg
znaaja koju svaki pojedinac moe slobodno da koristi, ali naravno u nekim zakonskim
ogranienjima. Vidjeli smo jo i da pod pojmom javnog puta ne podrazumijevamo samo povrinu
po kojoj se odvija saobraaj nego i sve pratee objekte (mostovi, tuneli, nadvonjaci, raskrsnice,
prilazi, zemljite itd.). Na taj nain se sprijeava da dodje do toga da put bude pod okriljem
dravne svojine (vlasnitva), a zemljite preko koga se protee put u privatnom. Prije poetka
izgradnje puta potrebno je izvriti tzv. eksproprijaciju zemljita, tj. potrebno je da zemljite pree
u dravno-drutveno vlasnitvo. Javni putevi sa svim prateim objektima su u potpunosti u
vlasnitvu drave te se ne mogu sticati nikakva imovinska prava na njemu, osim slubenosti za
opte potrebe (vodovod, elektrini i PTT vodovi itd.). javni putevi se mogu koristiti slobodno, pod
istim uslovima za sve uesnike saobraaja. Sam nastanak javnog puta odreen je donoenjem
odreenog pravnog akta. Odreena povrina postaje javni put onoga trenutka kada se donese
pravni akt koji tu povrinu proglaava javnim putem. Analogno tome je i za njegovo prestajanje
potreban poseban pravni akt koji e odreenoj povrini oduzeti status javnog puta.

11

Pojam puta. Pravni nastanak i prestanak javnog puta

LITERATURA:
1. Dr Milan Ini, dr Dragan Jovanovi Propisi u oblasti saobraaja, FTN, Novi Sad,
2009;
2. Slubeni glasnik Republike Srpske, broj: 3/04
3. www.putevirs.com
4. www.wikipedia.org

12