Univerzitet u Banjoj Luci

Prirodno - matematiki fakultet

Odsjek za hemiju

SEMINARSKI RAD
TEMA:
Bioalkoholi kao komponente motornih goriva

Mentor:

Student:

Prof. dr Pero Dugi

Milica ipovac, 105/13

Banjaluka, jun, 2016. godine

SADRAJ:
1.UVOD..................................................................................................3

2.BIOGORIVA..........................................................................................4
3.BIOALKOHOLI za pogon motornih vozila................................................5
3.1 Bioetanol.......................................................................................5
3.2 Razlika izmeu etanola i bioetanola.................................................7
3.3 Prednosti i nedostaci bioetanola.....................................................8
3.4 Poredjenje osobina bioetanola i benzina........................................10
3.5 Proces proizvodnje bioetanola.......................................................11
3.5.1 Sirovine za proizvodnju bioetanola...........................................12
3.5.2 Proces fermentacije.................................................................13
3.5.3 Proces destilacije....................................................................14
3.6 NAINI PROIZVODNJE BIOETANOLA................................................14
3.6.1 Proizvodnja bioetanola iz kukuruza.........................................14
3.6.2 Proizvodnja bioetanola iz lingocelulozne mase..........................15
3.7 Primjena i uticaj bioetanola na motor.............................................16
4.OSTALE VRSTE BIOGORIVA ZA POGON MOTORNIH VOZILA.....................19
4.1 Biodizel........................................................................................19
4.1.1 Obnovljivi (zeleni) biodizel.......................................................20
4.2 Biogas..........................................................................................21
4.3 Biometanol...................................................................................22
4.4 DMF (dimetilformamid)................................................................22
4.5 BtL (Fiscer-Tropsch-ov)..................................................................22
4.6 HTU dizel......................................................................................23
4.7 Biovodonik...................................................................................24
5.ZAKLJUAK........................................................................................25
6.LITERATURA.......................................................................................28

1.UVOD
Biogoriva su goriva koja se dobijaju preradom biomase. Njihova energija je dobijena
fiksacijom ugljenika, tj. redukcijom ugljenika iz vazduha u organska jedinjenja. Za razliku od
ugljenika koji oslobaaju fosilna goriva mijenjajui klimatske uslove na Zemlji, ugljenik u
biogorivima dolazi iz atmosfere, odakle ga biljke uzimaju tokom rasta. Iako su fosilna
2

goriva dobijena fiksacijom ugljenika, ne smatraju se biogorivima jer sadre ugljenik koji se ne
izmjenjuje u prirodi ve dugo vremena. Biogoriva postaju popularna zbog rasta cijena nafte,
potrebe za sigurnijim dobijanjem energije, zabrinutosti zbog tetnih emisija staklene bate . 2010.
godine svjetska proizvodnja biogoriva dostigla je 105 milijardi litara, s porastom od 17% u
odnosu na 2009. godinu.
U saobraaju ona zauzimaju 2,7%, s najveim udjelom bioetanola i biodizela. Svjetska
proizvodnja bioetanola je dostigla 86 milijardi litara, a najvei proizvoai su Sjedinjene
Amerike Drave i Brazil (zauzimaju 90% svjetske proizvodnje). Najvei proizvoai biodizela
su zemlje Europske unije s udjelom od 53% u svjetskoj proizvodnji. Prema podacima
Internacionalne energetske agencije (International Energy Agency), do 2050. godine biogoriva
mogu zadovoljiti etvrtinu svjetske potrebe za gorivima u saobraaju. Uopteno, biogoriva se
najee koriste za prevoz i u domainstvu. Veina goriva za prevozna sredstva su tena jer vozila
zahtijevaju veliku gustinu energije, kao to je ona koja je sadrana u tenostima i u vrstim
supstancama. Veliku gustinu energije najlake i najefikasnije je dobiti motorom s unutranjim
sagorijevanjem, a on zahtijeva da gorivo bude isto. Goriva koja najlake sagorijevaju su tena i
gasovita, praktina su za prenos i sagorijevaju isto (bez vrstih proizvoda).

2.BIOGORIVA
Biogoriva danas predstavljaju jedan od najvrijednijih oblika obnovljivih izvora energije
zbog brojnih mogunosti koritenja. Najjednostavnija definicija biogoriva glasi: Biogoriva su
tena ili gasovita goriva za potrebe transporta dobijena preradom biomase. Biomasa je obnovljiv
3

izvor energije koji se zasniva na ugljenikovom ciklusu, za razliku od ostalih prirodnih izvora kao
to su nafta, ugljenik i nuklearna goriva. Biogoriva mogu biti proizvedena neposredno iz biljaka
ili posredno iz industrijskog, komercijalnog, domaeg i poljoprivrednog otpada. Biogoriva imaju
potencijal usmjeren smanjivanju produkcije ugljen dioksida - CO 2. To se prvenstveno zasniva na
injenici da biljke, iz kojih se proizvode biogoriva, apsorbuju CO 2 prilikom svog rasta, koji se
ipak oslobaa prilikom sagorijevanja biogoriva.
Postoje razliite vrste biogoriva koje se dijele na prvu, drugu, i prema nekim autorima treu
generaciju zavisno o izvoru materijala za proizvodnju, tehnologiji proizvodnje, cijeni i emisiji
CO2.
Prva generacija biogoriva se zasniva na proizvodnji konvencionalnim tehnologijama iz eera,
skroba, eerne trske, biljnih ulja i ivotinjskih masti. Najpoznatije vrste su: bioetanol, biodizel i
biogas. Bioetanol predstavlja zamjenu benzinu, dok biodizel dizelskom gorivu. Biodizel i etanol
su trenutno najzastupljenija goriva, a glavni razlog tome je to je ove dvije vrste biogoriva
mogue koristiti u vozilima bez velikih modifikacija motora.
Druga generacija biogoriva dobija se preradom poljoprivrednog i umskog otpada. Biogoriva ove
generacije, za razliku od biogoriva prve generacije, bi mogla redukovati emisiju CO 2, a uz to ne
koriste izvore hrane kao osnov proizvodnje. Najpoznatije vrste su :biodimetileter, biometanol,
dimetilformamid, bioetanol iz lingocelulozne mase, Fischer-Troposch dizel.
Treu generaciju biogoriva ini biovodonik dobijen iz biomase, sirovog glicerola ili
biorazgradivih otpadaka, te biodizel iz algi.

3.BIOALKOHOLI za pogon motornih vozila

Najei bioalkoholi koje se bioloki proizvode su etanol, butanol i propanol. Dobijaju se
radom mikroorganizama i enzima - fermentacijom eera ili skroba (najlake), ili celuloze (tee).
4

Bioetanol moe da se proizvodi od eera iz kukuruza, eerne repe, biljnog otpada. Etanol je
najee koriteno biljno gorivo na svijetu, pogotovo u Brazilu gde se proizvodi od eerne repe.
Mjeavina etanola i benzina koja se komercijalno prodaje je sa 15% etanola, odnosno E15 i
veina automobila moe da ga koristi.
Za biobutanol esto se tvrdi da moe da obezbjedi direktnu zamjenu za benzin, jer se moe
direktno koristiti u benzinskim motorima

3.1 Bioetanol
Bioetanol je etilni alkohol koji se proizvodi od biomase i/ili biorazgradivog (celuloznog)
dijela otpada, da bi se koristio kao biogorivo.
Po hemijskom sastavu bioetanol (etanol, etil alkohol) je bezbojna, isparljiva i zapaljiva
tenost karakteristinog mirisa sa gustinom od 789kg/m3 pri 20oC i takom kljuanja 78,32oC na
pritisku od 1 bar. Gori svijetlo plavim plamenom i bez ai. Veoma se dobro mijea sa vodom i
veinom organskih rastvaraa pa se zato upotrebljava za dobijanje drugih hemikalija (boja,
parfema, eksploziva). Neto energetska vrijednost mu je 27723 KJ/kg.

Slika 1. Strukturna formula etanola

Uglavnom se dobija iz itarica, kukuruza, penice, krompira i eerne trske, tj. iz biljaka u kojima
ima eera, skroba i celuloze. Osim iz zrna kukuruza, bioetanol se moe dobiti i iz stabljike, to
poveava produktivnost procesa proizvodnje bioetanola po jedinici obradive povrine.
Etanol se moe koristiti u motorima sa unutranjim sagorjevanjem uz dodavanje benzinu
ili kao njegova potpuna zamjena. Bioetanol kao zamjena benzina je obnovljivo gorivo sa trenutno
najveim svjetskim koliinskim potencijalom. Za dodavanje do 20% etanola u benzin nisu
5

potrebne nikakve prepravke na motoru, dok za dodavanje veeg udjela ili za pogon samo na
etanol treba djelomino modifikovati motor, to poskupljuje cijenu takvih vozila za oko 5 do
10%. Vozilo sa bioetanolom moe dostii oko 2/3 dometa benzinskog vozila iste veliine
rezervoara, to se zamjenjuje koritenjem etanola pomijeanog sa benzinom. Etanol koji se koristi
u vozilima kao gorivo je denaturisan, to znai da su mu dodana sredstva koja sprjeavaju
konzumaciju ( npr. mala koliina, 2,5% benzina). Sirovine za dobijanje bioetanola procesom
fermentacije

su

gajene

biljke

sa

visokim

sadrajem

eera

skroba.

Hemijska struktura sirovine na bazi eera sastoji se od monosaharida sa 5 C- atoma (pentoze

C5H10O5; najznaajniji su ksiloza i arabinoza) i 6 C-atoma (heksoza C 6H12O6; najznaajniji su
glukoza, fuktoza, manoza), kao i oligosaharide sastavljenih od 2 ili vie monosaharida
(najznaajniji su disaharidi C12H22O11 u koje spadaju saharoza, maltoza, laktoza). Ove sirovine ne
zahtjevaju skupe postupke predtretmana, jer sadre eere koji se direktno fermentiu
biohemijskim postupkom prerade, tako da se priprema eerom bogatih sirovina svodi na njihovo
usitnjavanje u cilju ekstrakcije eera, razblaivanje i usklaivanje sa potrebama kvasaca, tj
mikroorganizmima pomou kojih se izvodi alkoholna fermentacija, kao i parametrima
tehnolokog procesa.
U BiH i Srbiji ne postoji organizovana proizvodnja i potronja etanola kao motornog goriva
uprkos znaajnom potencijalu. Proizvodnja bioetanola se odvija u 10 postrojenja ukupnog
kapaciteta 40 miliona litara apsolutnog etanola, a bazira se na melasi (50%) i itaricama (50%).
Ovaj bioetanol se prvenstveno koristi u industriji alkoholnih pia, medicinskih i
farmaceutskih proizvoda. Potrebno je napraviti nova postrojenja za proizvodnju bioetanola kako
bi se proizvelo dovoljno bioetanola kao alternativnog goriva. Na osnovu trenutne poljoprivredne
proizvodnje u Srbiji, sirovine na bazi skroba imaju najbolju perspektivu za proizvodnju
bioetanola, i to kukuruz: tokom 2009. godine ukupan prinos kukuruza iznosio je 7 miliona tona, a
procijenjene domae potrebe ne prelaze 4-4,5 miliona tona, to znai da se proizvodi dovoljno
kukurza i za druge namjene, ukljuujui i za bioetanol kao motorno gorivo. Meutim, cijena
kukuruza na svjetskom tritu raste, zbog ega se mogunost primjene jeftinijih sirovina sve vie
ispituje, kao to su oteeni i usjevi slabijeg kvaliteta (kukuruz, penica, krompir) i usjevi koji se
gaje na marginalnom zemljitu (sirak, ioka, tritikale).

Slika 2. Proizvodnja bioetanola

3.2 Razlika izmeu etanola i bioetanola

Kada se govori o etanolu i bioetanolu, treba rei da je glavna razlika izmeu njih u polaznoj
sirovini iz kojih se dobijaju, a to se moe vidjeti iz tablice.

Vrsta biogoriva

Posebni naziv za
biogorivo

Sirovine iz kojih se
proizvodi

Proces proizvodnje

Prva generacija biogoriva

Bioetanol

Konvencionalni
bioetanol

Zrna itarica, korijen

eerne repe

Hidroliza i
fermentacija

Druga generacija biogoriva

Bioetanol

Celulozni bioetanol

Lignocelulozni materijal

Naprednija hidroliza
i fermentacija

Etanol i bioetanol su potpuno isti proizvodi, ali nisu dobijeni u istim proizvodnim procesima i od
iste polazne sirovine.
Konvencionalni bioetanol ili etanol, proizvodi se iz zrna itarica (kukuruz, penica), iz eerne
trske ili iz korjena eerne repe i spada u grupu prve generacije biogoriva.
Celulozni bioetanol se proizvodi iz razliitih celuloznih sirovina, lingoceluloznih materijala (brzorastue drvenaste kulture, ostatci kukuruznih biljaka nakon etve i sl.) i spada u drugu
generaciju biogoriva. Proizvodnja celuloznog bioetanola zahtjeva napredniju i hidrolizu i
7

fermentaciju, tako da se u svijetu jo uvijek radi na pronalaenju efikasnijih metoda u obradi

materijala sirovina. Celulozna biomasa sastavljena je od celuloze, hemiceluloze i lignina sa
manjim sadrajem proteina, lipida i pepela. Stabljika kukuruza predstavlja veliki i odrivi izvor
energije i goriva. Celuloza i hemiceluloza se mogu preraditi u etanol, a lignin se moe iskoristiti
kao vrsto gorivo ijim e se sagorjevanjem dobiti toplotna i elektrina energija.

3.3 Prednosti i nedostaci bioetanola

Prednosti proizvodnje etanola i bioetanola su: poveanje energetske nezavisnosti, povoljni
uticaji na okolinu i poboljanje ruralnog razvoja.
Glavna prednost bioetanola u odnosu na fosilna goriva je smanjenje neto emisije gasova staklene
bate (najzastupljeniji je CO2). Upotrebom 100% bioetanola emisije bi se, u poreenju sa
primjenom obinih fosilnih goriva, smanjile za 50-60%. Upotreba bioetanola moe pripomoi
ublaavanju klimatskih promjena.
Bioetanol moe smanjiti i emisije izduvnih gasova putnikih vozila, iako njegova stvarna
efikasnost osciluje s obzirom na tip vozila i funkcije goriva.
Najnovije studije predstavljaju bioetanol kao veliki potencijal u smanjivanju emisije CO 2. Efekat
staklene bate, do kojeg je dolo usljed nagomilavanja atmosferskog CO 2 nastalog sagorjevanjem
fosilnih goriva (nafte, ulja, gasa), ima za posljedicu zagrijavanje atmosfere, kao i poplave usljed
polarnog leda na planeti. To se jedino moe zaustaviti ili bar usporiti uvoenjem goriva koja ne
produkuju CO2. To kruenje CO2 se ostvaruje samo spaljivanjem biomase ili energenata iz nje,
npr. etanola, jer biomasa koja se procesom fotosinteze obnavlja, ponovo vezuje sav CO2 nastao
sagorjevanjem biomase.
Etanol iz biomase (bioetanol ) predstavlja moderan vid energije biomase, koji predstavlja
znaajnu zamjenu fosilnim gorivima (nafti ), ili u smjei sa gasovima, zamjenu prirodnom gasu.
Bioetanol ima odlina svojstva kao gorivo za motore sa unutranjim sagorjevanjem.
Visok oktanski broj( oko 110 ) i stepen isparavanja ine bioetanol efikasnim i istim gorivom u
poreenju sa prirodnim gasom. Poto je etanol manje isparljiv od prirodnog gasa i ima manju
8

fotohemijsku aktivnost u atmosferi, stvaranje smoga isparavanjem istog etanola je manje nego
kod prirodnog gasa. Etanol ima malu toksinost u poreenju sa drugim gorivima, kao i laku
biorazgradivost u vodi i zemljitu.
Pozitivno svojstvo bioetanola je i to to je niskotoksina supstnca i to ima viu temperaturu
isparavanja od benzina, to omoguava veu kompresiju i manje vrijeme sagorjevanja.
Nedostaci bioetanola kao goriva su: korozijsko djelovanje na motor i rezervoar za gorivo, manji
pritisak para i higroskopnost.
Prilikom koritenja istog bioetanola kao goriva, moe doi do rastvaranja pojedinih metala iz
metalnih legura od kojih je izgraen motor (npr. cink, olovo, aluminijum ili drugih mekih
metala), a takoe i do nagrizanja gumenih dijelova koji dolaze u dodir sa bioetanolom, pa je
neophodno da se oni zamijene. Osim toga, bioetanol ima nii cetanski broj, nii napon pare i viu
latentnu toplotu isparavanja, to moe izazvati probleme prilikom paljenja i pokretanja motora u
hladnijim klimatskim predjelima i poveati nastajanje acetaldehida.

3.4 Poredjenje osobina bioetanola i benzina

S obzirom na benzin, bioetanol je:

- kvalitetniji, jer ga karakterie vei oktanski broj (priblino 110), to znai i da je vea otpornost
na detonatno sagorjevanje (to je pojava kada prije preskakanja varnice kod otto motora dolazi do
samozapaljenja smjese, tj. do nekontrolisane eksplozije odnosno detonacije).
- jeftiniji je
- izduvni gasovi nemaju neugodan miris i sadre manje vrstih estica
Za razliku od benzina, etanol dobro provodi elektrinu struju. Vrlo isto sagorjeva pa se na
ventilima ne stvaraju neistoe i talozi. Etanol gori sporije, tj. manje eksplozivno u odnosu na
benzin.
Osobina

Bioetanol

Benzin

gustina, kg/m3

789

720 -750

Vrijednost goriva tj.

23,1 29,7

32,0 46, 47

7,5

30,32

106

91-100

toplotna mo, MJ/kg

Temperatura kljuanja kod
1bar, oC
Oktanski broj

10

3.5 Proces proizvodnje bioetanola

Slika 3. ematski prikaz procesa proizvodnje bioetanola

Proces

proizvodnje

bioetanola

se

moe

podijeliti

nekoliko

faza.

Prva faza je priprema sirovine. To je proces hidrolize skroba do glukoze (najee se provodi
enzimskom hidrolizom) koji ukljuuje procese likvefakcije i saharifakcije. Ova dva procesa se
razlikuju u katalitikom djelovanju enzima. Kod procesa likvefakcije koristi se amilaza koja
cijepa -1,4 glikozidne veze pri emu nastaju nii ugljenohidrati, a kod procesa saharifikacije
koristi se glukoamilaza koja cijepa navedene veze sa kraja molekule pri emu nastaje glukoza.
Osim enzimskog procesa, hidroliza skroba se moe provesti i hemijskim putem u prisustvu
kiselina, meutim ovi procesi se izbjegavaju zbog velike koliine energije koja se troi na
zagrijavanje.
U drugoj fazi vri se fermentacija glukoze u prisustvu kvasaca pri emu nastaje 8-10% etanol
nakon 24-72h.
Trea, ujedno i posljednja faza je destilacija dobijenog etanola u svrhu dobijanja to vee istoe.
Destilacijom se dobija 95%-tni etanol, a za postizanje 99,8%-tne istoe dodaje se benzin.

11

3.5.1 Sirovine za proizvodnju bioetanola

Svi organski supstrati koji se razliitim hemijskim i biohemijskim transformacijama mogu
razgraditi do jednostavnih eera koje kvasac moe korisiti za svoj metabolizam, mogu posluiti
kao sirovina za proizvodnju bioetanola. eeri koje kvasac ili prirodni mikroorganizam moe
koristiti su glukoza, fruktoza, saharoza i maltoza, a primjenom specijalnih kvasaca i galaktoza i
laktoza. Polisaharidi koji se mogu razgraditi do ovih eera su dekstrini, skrob, hemiceluloze i
celuloze. Navedeni eeri i polisaharidi su veoma rasprostranjeni u biljkama te postoji veliki broj
sirovina za proizvodnju etanola. Tri kategorije sirovina su najrasprostranjenije a to su:
eerne (eerna repa, eerna trska, melasa), skrobne (ita i razni usjevi) i lingocelulozne (drvo,
papir, kukuruzovina, slama i slini poljoprivredni nusproizvodi).
eerne sirovine se mogu razgraditi direktno metabolikim putem, te ne zahtjevaju skupu
pripremu. Sirovine koje sadre skrob i lingocelulozu su jeftinije od sirovina koje sadre eer, ali
je prevoenje ovih sirovina do oblika koji je dostupan kvascima skupo i predstavlja nedostatak
ovih supstrata.
Najznaajnije poljoprivredne kulture sa velikim sadrajem eera, koje se koriste za
proizvodnju bioetanola su: eerna repa, eerna trska, topinambur.
Sirovine na bazi skroba su krtolaste kulture (krompir i kasava) i itarice (penica,
kukuruz, jeam, sirak).
Skrob je polisaharid sastavljen od monomera D-glukoze tako da je neophodno
razgradnjom veza u skrobu osloboditi monomerne jedinice glukoze, koje se kroz procese
fermentacije prevode u bioetanol. Razgradnja veza u skrobu se postie procesom hidrolize, i to
najee enzimske, tokom koje se skrobna sirovina mijea sa vodom na povienoj temperaturi i
tretira se enzimima amilazama u dva stepena, tokom kojih dolazi do razlaganja polimera skroba
do dekstrina i oligosaharida, i dalje hidrolize dekstrina i oligosaharida do fermentabilnih eera,
koje mikroorganizmi mogu fermentisati do bioetanola.
eerne i skrobne sirovine se mogu svrstati u konvencionalne sirovine za proizvodnju bioetanola
i dosad se proizvodnja bioetanola uglavnom zasnivala na njima. Meutim, budui da se te
sirovine koriste u ljudskoj ishrani i ishrani ivotinja, proizvodnja bioetanola se iz tih razloga
smatra neekonominom. Do velikog znaaja dolazi upotreba nekonvencionalnih sirovina u koju
12

se mogu ubrojati sporedni i otpadni proizvodi razliitih industrija i poljoprivredni otpad.

Navedene sirovine se najvie baziraju na celulozi i hemicelulozi, ili na eernim komponentama
(melasa eerne repe i melasa eerne trske). Sirovine na bazi celuloze i hemiceluloze, iako su
malo zastupljene u industrijskim razmjerama, trenutno se smatraju najperspektivnijim za buduu
proizvodnu bioetanola. Na dananjem nivou razvoja tehnologije, pretvaranje ovih sirovina do
fermentabilnih eera su niske i procesi su ekonomski nepovoljni, ali se zbog niske cijene i velike
dostupnosti polazne sirovine danas ulau u razvoj i unapreenje ovih tehnoloija. Cilj je buduu
proizvodnju bioetanola zasnivati na lingoceluloznoj masi.

3.5.2 Proces fermentacije

Sadanja industrijska proizvodnja etanola je zasnovana na alkoholnoj fermentaciji eera
biljnog porijekla, praena izdvajanjem etanola putem destilacije. Fermentacija se izvodi najee
pomou kvasaca (gljivice alkoholne fermentacije) na temperaturi od oko 30 oC. Pored kvasaca i
neke bakterije se mogu koristiti u procesu. Kvasci kada dou u tenost u kojoj je rastvoren eer,
poinju intenzivno razmnoavanje, te pod anaerobnim uslovima (bez prisustva kiseonika) razlau
eere na etanol i ugljen dioksid (CO2) uz oslobaanje odreene koliine energije koju je
potrebno odvoditi iz sistema, prema Gay-Lussac-ovoj jednaini (1810. god):

C6H12O6 2C2H5OH + 2CO2 +117 kJ

Pored ovih osnovnih proizvoda alkoholne fermentacije, stvara se u manjim koliinama i itav niz
raznih drugih jedinjenja, kao to su glicerin, siretna kiselina, ilibarna kiselina i druge. Tenost
dobijena na ovaj nain sadri 7 do 12% etanola i nizom destilacija bude pretvorena u 95%-tni
alkohol. Stvarni prinos koji se moe ostvariti u toku fermentacije zavisi od vrste eera koji se
fermentira, vrsti mikroorganizama (kvasci, bakterije), primijenjenih procesnih uslova (pH
vrijednost, temperatura, mijeanje, koncentracija eera u hranjivoj podlozi, koncentracija drugih
izvora supstrata neophodnih za metabolizam proizvodnog mikroorganizma, prisutnih inhibitora
itd.).

13

3.5.3 Proces destilacije

Poslije procesa fermentacije, vri se izdvajanje bioetanola najee procesom destilacije;
dobijeni proizvod sa vrha destilacione kolone je smjea sa 37% etanola, koja se dalje odvodi u
rektifikacionu kolonu iz koje se kao proizvod izdvaja rafinisani bioetanol koncentracije do 96%.
Proizvod dna rektifikacione kolone odvodi se u kolonu za stripovanje radi izdvajanja vode i
dobijanja anhidrovanog etanola sa 99,6% alkohola i 0,4% vode, koji se koristi kao gorivo
odnosno komponenta za mijeanje sa fosilnim benzinom.

3.6 NAINI PROIZVODNJE BIOETANOLA

3.6.1 Proizvodnja bioetanola iz kukuruza

Kukuruz se ne naziva sluajno zlatno zrno. Kukuruz nema zlatno zrno, nego je taj pridjev
dobio zbog velike privredne vanosti i vrijednosti. Do danas je utvreno da se kukuruz nalazi u
vie od 1000 razliitih proizvoda. Jedan od tih proizvoda je i etilni alkohol koji sve vie dobija na
znaaju od kad su cijene sirove nafte na svjetskim tritima poele znaajnije rasti. Prema
predvianjima naftnih strunjaka, cijene sirove nafte e i dalje rasti, samo je pitanje vremena
kada e prei granicu od 100 dolara za barel. Naftna industrija ide u pravcu poboljanja
postojeih naina ekstrakcije sirove nafte. U nekim dijelovima svijeta sirova nafta se prerauje iz
naftnih kriljaca. Zamjena sirovoj nafti i njenim preraevinama su goriva iz obnovljivih izvora.
Jedan bitan zadatak koji dobija poljoprivreda u svijetu je i proizvodnja energije. Iz
poljoprivrednih proizvoda mogue je dobiti vrsta, tena ali i gasovita goriva. Od tenih trenutno
su najvaniji biodizel i bioetanol. Biogas nastaje anaerobnom fermentacijom biljnog materijala.
Etanol se moe dobiti iz zrna, ali i iz stabljike kukuruza. Prinos etanola iz zrna kukuruza je manji
u odnosu na prinos etanola iz eerne repe. Danas se etanol iz zrna kukuruza proizvodi ili
postupkom suvog mljevenja ili postupkom vlanog mljevenja. Razlika je u nusproizvodima koji
nastaju u procesu proizvodnje etanola i u potronji energije. Najvie etanola se moe dobiti u
postupku suvog mljevenja. Meutim u ovom postupku se dobija samo jo jedan vaan
nusproizvod, a to je suva itarica sa tenosti (engl. DDGS) koja se koristi u ishrani ivotinja.
14

U postupku vlanog mljevenja, dobija se manje etanola, ali se dobijaju i tri vana nusproizvoda,a
to su: ulje, kukuruzno glutensko brano i kukuruzni gluten. U procesu proizvodnje etanola iz
stabljike, uz etanol kao nusproizvod nastaje lignin koji se koristi kao energent, ijim se
spaljivanjem moe proizvesti toplotna i elektrina energija.
Prinos etanola iz kukuruzovine je manji u odnosu na isti iz zrna. Meutim, kukurzovina
predstavlja veliki i odrivi izvor energije i goriva. Kukuruzna stabiljka je izgraena od oko 70%
celuloze i hemiceluloze i 20% lignina. Celuloza i hemiceluloza se mogu pretvoriti u etanol, a
lignin se moe iskoristiti kao vrsto gorivo ijim e se sagorjevanjem dobiti toplotna i elektrina
energija.

3.6.2 Proizvodnja bioetanola iz lingocelulozne mase

Ve smo rekli da se bioetanol danas uglavnom proizvodi iz sirovina na bazi jednostavnih
eera ili skroba. Veinom su to sirovine koje se koriste u ljudskoj i ivotinjskoj ishrani. Zbog
toga proizvodnja iz tih sirovina smatra neekonominom. Kao mogue rjeenje smatra se
lingocelulozna masa, tj. sirovine umskog i poljoprivrednog otpada i ostataka.
Lingocelulozna masa je jedan od najeih biopolimera u prirodi koji se sastoji od celuloze (4050%), hemiceluloze ( 25-30%) i lignina (15-20%). Udio ovih komponenti u biomasi se razlikuje
zavisno o kojoj sirovini se radi ( stabljika kukuruza, klip kukuruza, slama penice, trave).
Celuloza i hemiceluloza su polisaharidi sastavljeni od lanaca meusobno povezanih molekula
monosaharida (najee glukoza i pentoza). Razlika je u tome to hemiceluloza ima mnogo krai
lanac nego celuloza. Lignin je visoko razgranati polimer. On obavija celulozu i hemicelulozu
titei ih na taj nain od enzimske razgradnje do jednostavnih molekula, tj. polimera.
Hemiceluloza gradi veoma vrste veze sa ligninom i celulozom. Sloenost ove strukture uzrokuje
to da se proizvodnja bioetanola razlikuje od konvencionalne tehnologije od skroba do
etanola. Prije same hidrolize, odnosno pretvaranja sloenih eera( polisaharida) u jednostavnije,
prethode razliiti tipovi predtretmana, iji je cilj modifikacija lingoceluloznog materijala kako bi
se razgradila njegova struktura i poboljala enzimska razgradnja.
Proizvodnja bioetanola iz lingocelulozne biomase ukljuuje nekoliko osnovnih koraka i to
predtretman biomase, hidrolizu celuloze i hemiceluloze, te fermentaciju jednostavnih eera.
15

Najvei izazov u pretvaranju lingocelulozne biomase u bioetanol je njen predtretman. Zbog

sloene strukture te sirovine, predtretman poboljava razlaganje sirovine, uslovljava uklanjanje
lignina dovodi do djelomine ili potpune hidrolize hemiceluloze, te smanjenja koliine frakcije
celuloze. Takoe, jednostavni eeri, koji ostaju nakon razgradnje hemiceluloze, mogu se
pretvarati u bioetanol.

3.7 Primjena i uticaj bioetanola na motor

Bioetanol se moe primjenjivati u motorima s unutranjim sagorjevanjem kao:

dodatak motornom benzinu u odreenim odnosima

pretvaranje do ETBE (etil-tercijarni butil eter) i kao takav dodavati benzinu ili dizel
gorivu u koncentraciji do 15%. ETBE je oksidant koji slui za poveanje oktanskog broja
i smanjivanje zagaenosti izduvnih gasova, samim tim ostvarujui bolje sagorjevanje u
motoru.

U upotrebi su razliite smjee etanola i benzina koje se oznaavaju sa EXX, pri emu je E
oznaka za bezvodni etanol, a XX broj koji pokazuje procentni udio etanola u gorivu (najee su
to E5, E10, E85 i E95).
Najpoznatije smjee su sljedee:
1. Smjee sa niskim udjelom bioetanola u fosilnom gorivu. To su smjee od 5 do 22% i takvo
gorivo se oznaava sa E5-E22. Ove smjee se mogu koristiti u konvencionalnim
motorima bez modifikacija i moe se vriti njihovo snadbjevanje koritenjem postojee
infrastrukture. Pored toga je mogue mijeati 10-15% bioetanola uz dodatak specijalnih
aditiva u dizelsko gorivo (Oksi-dizel).
2. Smjee sa visokim udjelom bioetanola u motornom gorivu. U ovim smjeama sadraj
bioetanola se moe kretati do 85% (E85) to podrazumjeva modifikacije motora.
3. Bio- ETBE. Ovo gorivo se moe koristiti u smjeama od 10 do 15% u konvencionalnim
motorima bez modifikacije.
S obzirom na to da je bioetanol odlian rastvara, pri konstrukciji sistema za napajanje motora
gorivom treba voditi rauna o materijalima koji e biti primjenjeni. Treba izbjegavati metale kao
16

to su: Al, Pb, mesing koje bioetanol rastvara. Etanol rastvara prirodnu gumu, polivinil-hlorid i
mnoge druge sintetike materijale. Za instalacije za napajanje etanolom od metala najee se
koriste: Cu, Fe a od nemetala polipropilen, neopren, viton, teflon i dr. to se tie samog rada
motora, vano je da bioetanol ima nii sadraj energije i razliitu stehiometrijsku koliinu zraka
od mnogih fosilnih tenih goriva. Potrebno je i prilagoditi doziranje goriva u sistemu za pripremu
smjese, kao i parametre sistema za paljenje.
to se tie samog rada motora, vana je injenica da bioetanol ima nii sadraj energije od
mnogih fosilnih tenih goriva. Energetski sadraj bioetanola iznosi 21,2 MJ/litar, a benzina 31,2
MJ/litar. Prema tome, bioetanol ima 67% energije koju sadri fosilni motorni benzin. Zbog toga
bioetanol smanjuje snagu motora za oko 33%u poreenju sa benzinom. Meutim, kada se
bioetanol koristi u sasvim malim koncentracijama u smjei sa fosilnim gorivom (tj. E5-E10) ovaj
efekat je viestruko smanjen.
Najvanija prednost koritenja goriva na bazi mijeanja sa etanolom u motorima sa unutranjim
sagorjevanjem je u manjoj emisiji tetnih izduvnih gasova. Kancerogene supstance se ne nalaze u
istom etanolu, ali ih ima u mjeavini etanola i benzina, i one upravo potiu od benzina, ali u
manjoj mjeri. Emisija isparljivih organskih jedinica raste prilikom primjene bioetanola zbog
poveanja pritiska zasienih para goriva. Dodavanje samo nekoliko postotaka bioetanola (2-5%)
u smjei sa motornim benzinom znatno utie na poveanje emisije isparljivih organskih jedinica,
ali i dalje dodavanje bioetanola, odnosno vee koliine ne utiu mnogo na dalje poveanje.
Emisija azotovih oksida se malo poveava, ali ne znaajno. Glavni problem upotrebe bioetanola
kao goriva nastaje za vrijeme emisije aldehida, posebno acetaldehida, jer njegove koliine u
zraku nisu jo regulisane zakonom. Aldehidi se direktno isputaju u atmosferu za vrijeme
sagorjevanja etanola i pojedinih ugljovodonika. Aldehidi su fotohemijski reaktivni i emisija
aldehida je kod alkohola 2-4 puta vea nego kod benzina, zbog visokog sadraja vezanog
kiseonika. Etanolska goriva sadre i minimalne koliine sumpora, koji ima negativan efekat na
rad katalizatora.
Smatra se da e u budunosti preovladati smjee bioetanola sa fosilnim motornim gorivima, a ne
ist bioetanol. Time bi se istakle pozitivne strane bioetanola kao goriva i pozitivni efekti na
ivotnu sredinu, a ne bi bila potrebna modifikacija konvencionalnih motora. Iako se smatra da
17

trenutno postojei motori mogu nesmetano koristiti smjee bioetanola sa fosilnim gorivom sa
udjelom bioetanola do 22%, u praksi, meutim, veina proizvoaa preporuuje koritenje
smjesa sa do 10% etanola.
Zemlje u kojima najvie koriste smjee etanola i benzina su SAD, Brazil i zemlje EU (Njemaka,
vedska, Francuska, panija). U ovim zemljama su odgovarajuim standardima (na primjer u
zemljama EU, EN 15736, EN 228 ) propisane karakteristike etanola koji se mijea sa benzinom,
kao i kvalitet same smjee. Proizvodnja bioetanola je iroko komercijalizovana i njegova
proizvodnja u svijetu iznosi oko 200 miliona litara dnevno.
Najvei proizvoai su SAD i Brazil sa preko 80% svjetske proizvodnje, dok je Evropa na treem
mjestu sa oko 5-6%. Proizvodnja celuloznog etanola jo uvek je u ranoj fazi komercijalizacije.
Prvo komercijalno postrojenje za proizvodnju celuloznog etanola puteno je u rad oktobra 2013.
god. u Italiji (Crescentino Biorefinery) sa oekivanim godinjim kapacitetom od 10 miliona
galona (1galon 4.546 L) etanola dobijenog od penine slame i bambusa Arundo donax, dok je
nekoliko slinih postrojenja u izgradnji kako u Evropi tako i u SAD, te se procenjuje da e
komercijalna proizvodnja celuloznog etanola znaajno doprinijeti svjetskoj proizvodnji
bioetanola u skorije vrijeme.

18

4.OSTALE VRSTE BIOGORIVA ZA POGON MOTORNIH VOZILA

Osim bioetanola najpoznatije vrste prve generacije biogoriva su jo biodizel i biogas.
Druga generacija biogoriva, dobijena preradom poljoprivrednog i umskog otpada,
sadri sljedee vrste biogoriva za pogon motornih vozila: biometanol, DMF , Fischer Tropsch
dizel i HTU dizel. Najpoznatije biogorivo tree generacije je biovodonik.

4.1 Biodizel
Biodizel se konvencionalnom (fosilnom) gorivu moe dodati u manjoj (1,5-5%) ili veoj
(5- 30%) koliini. Ove mjeavine nose oznaku BXX, gde B oznaava biodizel, a XX njegov
procentni sadraj. Na tritu se nalaze B5, B7, B20, i B100. Proizvodni kapaciteti u Evropskoj
uniji (EU) u 2012. god. iznosili su 23,5 miliona tona biodizela, pri emu najvee kapacitete imaju
Njemaka, panija, Francuska, Italija i Holandija. U 2011. god. ukupna proizvodnja biodizela u
EU iznosila je 8,6 miliona tona, od toga u Njemakoj je proizvedeno 2,8 miliona tona, a u
Francuskoj 1,8 miliona tona. Biodizel je prvo alternativno gorivo s karakteristikama definisanim
odgovarajuim standardom, a prvi nacionalni standard za biodizel donijela je Austrija N C1191,
u kojoj je izgraeno i prvo pilot postrojenje 1985. god. Evropski standard EN14214 usvojen prvi
put 2003. god. definie zahtjeve i metode ispitivanja metilestara masnih kiselina za koritenje u
dizel-motorima i zagrijavanje, s tim da je do sada vie puta izvrena njegova izmjena i dopuna
(jo uvijek se koristi verzija iz 2012.). Standard EN 590, koji definie karakteristike i metode
ispitivanja dizel goriva, predvia da griv za vzil sa dizl mtrm sdri d 7 zapr.%
mtilstr msnih kislin.

Slika 4. Biodizel dobijen iz razliitih poljoprivrednih kultura

19

Karakteristike triglicerida, koje utiu i na kvalitet samog biodizela (npr. viskoznost, gustina,
niskotemperaturne osobine, oksidativna stabilnost i dr.), zavise od viih masnih kiselina koje se
nalaze u njihovom sastavu. Vie masne kiseline, koje esto preovlauju su: palmitinska (C16:0),
stearinska (C18:0), oleinska (C18:1), linoleinska (C18:2), i linolenska (C18:3). Postoje i druge
kiseline koje se mogu nai u sastavu triglicerida, na primjer palmitoleinska (C16:1), arahidonska
(C20:0), i dr., ali u znatno manjim koliinama. Poveanje ugljenikovog lanca u estrima masnih
kiselina poveava toplotnu mo goriva i smanjuje vrijeme paljenja, viskoznost se poveava sa
poveanjem ugljenikovog niza, a smanjuje sa poveanjem broja dvostrukih veza (tj. sa
poveanjem nezasienosti); poveanjem udjela estara nezasienih masnih kiselina smanjuje se
oksidativna stabilnost goriva. Biodizel sa velikim udjelom estara zasienih masnih kiselina ima
loe niskotemperaturne osobine, ali i veliku oksidativnu stabilnost.
Sastav masnih kiselina u trigliceridima biljnog porijekla zavisi od same biljne vrste i donekle od
uslova njenog uzgoja. Meutim, u sluaju algi, sastav masnih kiselina znaajno se mijenja pod
uticajem abiotskih faktora sredine u kojima se uzgajaju, kao to je temperatura, osvijetljenost,
koliina hranljivih materija, itd. U odnosu na osnovne masne kiseline, sva ulja se mogu podijeliti
na ona sa velikim udjelom zasienih masnih kiselina, sa velikim udjelom mononezasienih
masnih kiselina (sa jednom nezasienom vezom, na primer C18:1) i sa velikim udjelom
polinezasienih kiselina (sa dvije ili tri nezasiene veze, na primjer, C18:2 i C18:3). Sa aspekta
proizvodnje biodizela najpoeljnija su ulja sa veim udjelom mononezasienih kiselina u
kombinaciji sa malim procentom zasienih, polinezasienih (naroito onih sa tri dvostruke veze) i
kiselina dugih lanaca (sa 20 i vie atoma C), ime je obezbijeen kompromis izmeu
niskotemperaturnih osobina i oksidativne stabilnosti, kao i izmeu kinematike viskoznosti i
cetanskog broja. Da bi se iskoristio irok spektar ulja alternativnih sirovina za proizvodnju
biodizela, mogue je koritenje smjea ulja u odnosu, kojima se mijeaju udjeli odreenih masnih
kiselina u pravcu postizanja eljenih osobina biodizela.

4.1.1 Obnovljivi (zeleni) biodizel

Osnovna sirovina za dobijanje obnovljivog dizela su razliita biljna ulja i ivotinjske
masti. Dobija se katalitikim hidroprocesom, a ne transesterifikacijom i za razliku od biodizela,
njegove osobine ne zavise od porijekla sirovine. S obzirom na razliite procese dobijanja, postoji
i razlika u hemijskom sastavu biodizela i obnovljivog dizela, koji se prvenstveno sastoji od
20

alkana, a ne sadri aromate, jedinjenja kiseonika i sumpora. Osnovne razlike izmeu, obnovljivog
dizela i biodizela su sljedee: obnovljivi dizel ima vei cetanski broj i toplotnu vrijednost od
biodizela, dok mali sadraj aromata (<0,1 mas.%) utie na smanjenje aenja i emisiju estine
materije.
Oksidativna stabilnost obnovljivog dizela je mnogo vea nego biodizela. Ima loije
niskotemperaturene karaktristike u odnosu na biodizel. Po svojim osobinama, obnovljivi dizel u
potpunosti je kompatibilan za mijeanje sa dizelom. U literaturi se mogu nai i drugi nazivi za
obnovljivi dizel kao to su: zeleni dizel, hidrotretirana biljna ulja (HVO-hydrotreated vegetable
oil). Naziv obnovljivi dizel, ukazuje da se radi o obnovljivom porijeklu goriva, dok prefiks
zeleni iako asocira na obnovljivo porijeklo sirovine i pozitivniji uticaj samog goriva na
smanjeni efekat staklene bate, moe i pogreno da navede da se radi o biorazgradivom gorivu,
to nije sluaj, s obzirom na sastav i potpunu mjeljivost sa dizelom. Takoe, postoji i tzv. beli
dizel koji se kao i obnovljivi dizel, dobija katalitikim hidroprocesima, ali se kao sirovina koriste
100% otpadna (iskoritena) biljna ulja.

4.2 Biogas
Biogas je gasovito gorivo koje nastaje procesom anaerobnog pretvaranja organskih
materijala (biorazgradiv otpad, energetske supstance) uz pomo anaerobnih organizama, a sadri
metan i ugljen-dioksid. Biogas se moe koristiti kao izvor struje kao i za zagrijavanje prostorija
i vode. Kao gorivo, pronalazi svoju upotrebu u motoru s unutranjim sagorijevanjem. To je
kvalitetno gorivo koje moe zamijeniti fosilna goriva. Energetska vrijednost biogasa je nia od
energetske vrijednosti prirodnog gasa koji se veinom sastoji od metana.

Danas se biogas veinom koristi za proizvodnju toplotne ili elektrine energije sagorjevanjem u
motorima sa unutranjim sagorjevanjem. Biogas se moe koristiti kao gorivo za motorna vozila
ukoliko se proisti na nivo 97-98% uea metana u gasu. Takav se moe mijeati sa prirodnim
gasom te se moe koristiti i distibuirati njegovom mreom.

21

4.3 Biometanol
Biometanol se trenutno proizvodi iz prirodnog gasa, a takoe se moe proizvesti iz
biomase kao bioetanol. To je bezbojni alkohol koji na sobnoj temperaturi dolazi kao bezbojna
tenost. Metanol se ekstrahuje katalizacijom sintetikog gasa koji se filtrira destilacijom. Moe se
mijeati sa benzinom u razliitim odnosima. Ima otprilike isti sadraj energije kao etanol. Moe
se koristiti kao zamjena nafte u paljenju motora na varnicu zbog visokog oktanskog broja. Ima
niu taku gorenja nego benzin, ali vii oktanski broj i slabije isparava. Prednost metanola, kao i
etanola, je ta to je analiza pokazala da je matanol, proizveden od umskog otpada, glavna
zamjena benzenu. Nedostatak je to je metanol relativno mnogo tetan za ljudsko zdravlje i mora
se koristiti u potpuno hermetiki zatvorenim sistemima. Pa s obzirom na to da biometanol gori
nevidljivim plamenom i veoma

je otrovan, treba prilikom upotrebe preduzeti stroge mjere

opreza.

4.4 DMF (dimetilformamid)

DMF ili dimetilformamid je organsko jedinjenje ija hemijska formula glasi
(CH3)2NC(O)H. Ova bezbojna tenost se moe mijeati s vodom i veinom organskih jedinjenja.
Takoe se esto koristi kao rastvor u hemijskim reakcijama. Dobija se procesom reakcije dimetil
amina i ugljen- monoksida pri niskom pritisku i temperaturi. Svoju upotrebu, osim kao gorivo,
pronalazi u farmaciji, proizvodnji pesticida, sintetikih vlakana i slinih materijala. Smatra se
kako DMF uzrokuje rak kod ljudi te takoe neke mane prilikom roenja.

4.5 BtL (Fiscer-Tropsch-ov)

BtL dizel je sintetiko dizel gorivo dobijeno Fischer-Tropsch-ovim procesom. U FischerTropsch sintezi, ugljen-monoksid i vodonik prisutni u gasu iz procesa gasifikacije (na primjer,
lignocelulozne sirovine) u prisustvu katalizatora (kobalt ili gvoe) grade ugljovodonini,
parafinski lanac (obrazujui niz metilenskih grupa, CH2, konstitutivnu jedinicu ovog lanca).
U poreenju sa drugim gorivima prikazanim, BtL dizel je slian fosilnom dizelu u odnosu na
gustinu, viskoznost i krajnju temperaturu destilacije, koje su u granicama predvienim
standardom o kvalitetu fosilnog dizela EN 590, te predstavlja atraktivno gorivo - supstituenta
22

dizela. Ima veu toplotnu vrednost od biodizela i od dizela, kao i visok cetanski broj to ukazuje
na dobre karakteristike paljenja. Kao i obnovljivi dizel, BtL dizel ima veoma mali sadraj
aromata i jedinjenja sumpora, ali i loe niskotemperaturne karakteristike. Nedostatak je i niska
taka paljenja, to moe biti uzrok samopaljenja. U literaturi se pored naziva FT dizel (FT ulje) i
BtL dizel, javlja i zeleno motorno gorivo .

Slika 5. Razlika izmeu biodizela i Fisher Tropsch dizela

4.6 HTU dizel

Zbog velikog sadraja vode i jedinjenja sa kiseonikom, bio-ulje dobijeno u procesu
likvefakcije ili pirolize biomase se mora dodatno obraditi kako bi se dobilo odgovarajue
motorno gorivo. U osnovi hidrotoplotne (hidrotermalne) obrade bio-ulja (engl. HydroThermal
Upgrading, skraeno HTU) nalazi se katalitika deoksigenacija proces u kojem se u prisustvu
vodonika i katalizatora izdvaja kiseonik iz molekula i prevodi u vodu, a ostatak prevodi u
ugljovodonike.
Nakon uklanjanja vode, karakteristike dobijenog proizvoda, tzv. HTU dizela,
omoguavaju njegovo mijeanje (10-20%) sa konvencionalnim, fosilnim dizelom i koritenje
ovakve smjee u standardnim dizel motorima bez potreba za njihovom modifikacijom. Za razliku
od tenih biogoriva uporeenih sa standardizovanim karakteristikama dizela, u literaturi nisu
pronaene brojane vrednosti ovih karakteristika za HTU dizel. Prema nekim podacima , cetanski
broj ovog goriva je vei od cetanskog broja dizela, gustina odgovara manjim vrednostima u
opsegu gustina definisanih standardom za kvalitet dizel goriva EN590. Karakteristike HTU dizela
koje ne zadovoljavaju standard EN590 su mazivost i sadraj vode, zbog ega je potrebna njegova
dalja obrada.
23

4.7 Biovodonik
Biovodonik je vodonik dobijen iz biomase, sirovog glicerola ili biorazgradivog dijela
otpada. Pri standardnoj temperaturi i pritisku to je zapaljivi gas bez boje, ukusa i miris, koji ini
75% ukupne mase svemira. Zaguljiv je, ali nije otrovan i laki je od kiseonika. Najlaki je
element u prirodi. Vodonik se na Zemlji nalazi samo u kombinaciji sa elementima kao to su
kiseonik, ugljenik, azot. Da bi se mogao upotrebljavati kao izvor energije, treba ga odvojiti od tih
elemenata. Tehniki se koristi u hemijskoj industriji ( u proizvodnji amonijaka, proizvodnji
metanola,preiavanju nafte), za punjenje balona te kao alternativno gorivo za gorive elije.
Jedan od najboljih mogunosti za pogon vozila je upotreba vodonika za dobijanje elektrine
energije u gorivim elijama.
Prednosti upotrebe vodonika su: mogunost neograninog dobijanja iz obnovljivih izvora,
omoguava nisku emisiju tetnih supstanci, izuzetno je lagan gas, omoguava energetsku
nezavisnost drave to se tie goriva, ima pozitivan i ugodan uticaj na okolinu, u sluaju izlivanja
pri prevozu vodonik bi ispario ili se pretvorio u vodu, sa poetkom masovne upotrebe otvorio bi
se veliki broj radnih mjesta.
Nedostaci upotrebe vodonika : proizvodnja vodonika je veoma skupa jer pri dobijanju koristimo
velike koline energije, rezervoari za vodonik su skupi i zauzimaju veliki prostor, snadbjevanje
vodonikom je nedostupno iroj javnosti.

24

5.ZAKLJUAK
Sve vee energetske potrebe u svijetu, potrebe drava za energetskom sigurnou i
nezavisnou, poveanje i promjenljivost cijena nafte, iskoritenje leita ugljovodonika (nafte i
gasa), uticaj fosilnih goriva na efekat staklene bate i globalne klimatske promjene, predstavljaju
osnovne izazove sa kojima se dananja drutva sreu i koji e biti sve izraeniji u narednim
decenijama. Oekuje se da biogoriva bar donekle smanje ove probleme, predstavljajui
istovremeno i osnov odrivog razvoja drutva.
Dosadanji razvoj tehnologija za proizvodnju biogoriva pratio je potrebe prevazilaenja
nedostataka postojeih biogoriva i njihovih sirovina, te su tako i razvijene razliite nove vrste
biogoriva. Tehnoloki procesi dobijanja biogoriva mogu se podijeliti na konvencionalne, danas
iroko primenjivane tehnologije, i napredne procese, koji su u ovom momentu u fazi rane
komercijalizacije ili se nalaze u razliitim fazama razvoja ili demonstracije.
Razlozi za svjetski trend poveanja koritenja goriva na bazi etanola su, izmeu ostalog, to to
etanol ima pozitivan neto energentski bilans, to znai da je energija koja je sadrana u jednoj
toni etanola vea od energije potrebne da se ona proizvede. Dalji razlozi su velika raspoloivost
biomase kao sirovine za prooizvodnju etanola, manji negativni efekti na zatitu ivotne sredine
od efekata koje imaju naftna goriva, smanjenje zavisnosti od naftnih derivata itd.
Energija se moe dobiti iz obnovljive biomase direktnim sagorjevanjem ili konvertovanjem
biomase u bioetanol pa onda sagorjevanjem. Glavna je prednost bioetanola u odnosu na fosilna
goriva manja emisija tetnih gasova i otpadnih voda. Dodatne prednosti iskoritavanja sporednih
proizvoda i ostataka biljnog porijekla su iz poljoprivrede, umarstva drvne industrije, kao i
smanjenje uvoza energenata.
Saharoza, skrob i lingoceluloza su znaajni izvori eera za dobijanje bioetanola . Zbog injenice
da je lingoceluloza relativno jeftin supstrat, trenutna istraivanja su usmjerena na njenu
iskoristivost kao sirovinu za dobijanje bioetanola.
Smatra se da e u budunosti preovladati smjee bioetanola sa fosilnim motornim gorivom, a ne
ist bioetanol. Postupak dobijanja etanola iz celuloze se razvija i usavravanju ovog postupka se
poklanja velika panja, jer se time omoguava koritenje i ostalog biljnog materijala ili biljnog
otpada iz raznih industrijskih postupaka.
25

Proizvodnja biogoriva prve generacije primenom konvencionalnih tehnologija uticala je na

poveanje cijena hrane, a s obzirom na oekivani stalni porast broja stanovnika na Zemlji,
pokrenula je i mnoge rasprave na temu hrana ili gorivo.
Biogoriva kao obnovljiv izvor energije i kao zamjena fosilnim gorivima imaju svoju pozitivnu
stranu kao to su uticaj na okolinu i smanjenje zavisnosti drave o uvozu fosilnih goriva. Neki
naunici smatraju da je proizvodnja biogoriva ustvari direktno pretvaranje hrane u naftu, pa bi
dodatna potranja za nekim vrstama hrane mogla podii cijenu te hrane i tako poveati
rasprostranjenost gladi u svijetu, jer vea cijena znai i manju dostupnost te hrane siromanim
dravama.
Dva glavna biogoriva danas, bioetanol i biodizel, veinom se proizvode iz biljaka koje se koriste
za ishranu ljudi i ivotinja, pa postoji opravdana briga oko uticaja na globalne cijene i dostupnost
hrane. Ali problem nije samo u hrani. Da bi se poveala proizvodnja biogoriva trae se nove
poljoprivredne povrine to dovodi do sjee i unitavanja uma, a to dovodi do naruavanja
bioloke raznovrsnosti, poveanja CO2 i globalnog zagrijavanja. Intenzivnija poljoprivredna
proizvodnja dovela bi do vee primjene najjaih pesticida i vjetakih ubriva koja doprinose
zagaivanju tla. Gorivo treba ostati u upotrebi, ali pomou druge generacije biogoriva koje bi se
proizvodilo od poljoprivrednog otpada, drvenastih biljaka.
Osnovna prednost konvencionalnih biogoriva je primjena razvijenih tehnolokih procesa,
meutim, njihovo dalje koritenje zavisi od netehnikih faktora, kao to su politika i ekonomska
pitanja. Zajedniko za napredna tena goriva je izraena razliitost (nejestivih) jeftinih sirovina,
za razliku od konvencionalnih tenih biogoriva, koja se prvenstveno dobijaju od nekoliko
specifinih, gajenih (uglavnom jestivih) vrsta biljaka. Napredna biogoriva se jo uvijek ne
proizvode komercijalno u velikim koliinama.
Zbog visoke cijene proizvodnje ova goriva trenutno nisu konkurentna na tritu, ali se oekuje da
sa unapreenjem tehnologija njihovog dobijanja ona preuzmu vanu ulogu u budunosti.
Prednost konvencionalnih biogoriva, naroito biodizela, je to se mogu proizvoditi u
decentralizovanim i manjim pogonima, predstavljajui prednost za razvoj ruralnih sredina.
Suprotno, proizvodnja naprednih biogoriva je uglavnom vezana za velike pogone, kako bi se
postigli bolji rezultati na ekonomskom planu.
26

Meutim, mora se napomenuti da iako nude veliki potencijal za budunost, jo uvek nije
potvreno da e napredna biogoriva imati bolje ekonomske karakteristike, kao i uticaj na ciklus
ugljenika u prirodi, u odnosu na proizvodnju konvencionalnih biogoriva.

27

6.LITERATURA
1) Z. Predojevi, Goriva iz biomase-bioetanol i biodizel, Univerzitet u Novom Sadu,
Tehnoloki fakultet, 2010.
2) A.L. Ahmad, N.H. Mat Yasin, C.J.C. Derek, J.K. Lim, Microalgae as a sustainable energy
source for biodiesel production: A review Renew. Sust. Energy Rev. 15 (2011) 584 593.
3) Prof.dr.sc. Jasna Golubovic: Promet i okoli, Fakultet prometnih znanosti, Zagreb,
1999.
4) Tasi M. B., Veljkovi V. B, Bankovi-Ili I. B., Lazi M. L., Mojovi L V., Bioetanol
5)
6)
7)
8)

Stanje i persektive, Hemijska industrija, 60 (2006)1-10.

Roher M., The Biotechnology of Ethanol, Wiley-VCH Verlag, 2001
http://www.izvorienergije.com/biogoriva.html
http://katalog.hazu.hr/WebCGI.exe?Tip=Listic&Jbmg=010981&Baza=1
http://www.slideshare.net/jaisriram18/bioalcohol-as-greenenergyareview

28