Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 61

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak


(1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa)

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1. Atala: Edukinak
1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.
2. Gaia: Sentsore eta transduktore-mota.
3. Gaia: Aldagaien neurketa.
4. Gaia: Seinale egokitzapena: Inpedantziak egokitzea, anplifikazioa eta
iragazketa.
5. Gaia: Data atzitzea eta prozesatzea: analogikoki eta digitalki.
6. Gaia: Bateragarritasun elektromagnetikoa.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1. Gaia: Edukinak
1.1 Neurketa sistemak: sarrera.
1.2 Sentsore-motak.
1.3 Neurketa sistemetako ezaugarriak.
1.3.1 Sarreretako eta irteeretako konfigurazio orokorra.
1.3.2 Ezaugarri estatikoak.
1.3.2 Errorea eta kalibrazioa.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna (estatikoa eta


dinamikoa).
1.5 Inpedantzia.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Neurketa sistema
Helburua: gauza edo gertakari bati zenbaki bat atxikitzea, objetiboki eta
esperimentalki
Neurketa: definitu magnitude bat erreferentzia batekin konparatuz.
Aplikazioaren helburua:
Kontrol sistemak (prozesuen zaintza eta jarraipena)
Data Atzitzeko sistemak (neurketak, tresnak)

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Neurgaiak
Erreferentzia: White, R.M., "A Sensor Classification Scheme," Ultrasonics, Ferroelectrics, and
Frequency Control, IEEE Transactions on , vol.34, no.2, pp.124,126, March 1987.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Aplikaziorako arloak & Sentsore bidez bihurketak
Erreferentzia: White, R.M., "A Sensor Classification Scheme," Ultrasonics, Ferroelectrics, and
Frequency Control, IEEE Transactions on , vol.34, no.2, pp.124,126, March 1987.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Neurketa sistema baten bloke diagrama orokorra

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


1. Adibidea: Ohiko kontrol prozesu industrialetako begizta

Instrumentazio
Elektronikoa
Gertakari fisikoa neurtzea.
Unitate elektriko bihurtzea
(tentsio, korronte edo
potentzia).
Erabiltzen jarraitzeko
prozesatzea.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


2. Adibidea: Electrokardiograma (ECG)

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Transduktorea: estimulo bat beste bihurtzen duen gailua da. Estimulu
berria sorburuaren funtzioa da. E.g. indar mekanikoa korronte
elektriko bihurtzea.
Magnitude fisiko ezberdinak.
Ingurune ezberdinak.
Neurketa sistemak neurtu beharreko sisteman ahalik eta gutxien eragiteko,
transduktoreari kanpoko energia minimoa hornitu behar zaio.
Seinale elektrikoa sortzen duten transduktoreak bakarrik aztertuko ditugu.

Mekanikoak

Electrikoak

Termikoak

Optikoak

Magnetikoak

Kimikoak

Transduktore-mota

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Burrunbagailu
piezoelektrikoa
Teknologia Elektronikoa saila

Eguzki zelulak

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Sentsorea: estimulo baten eraginez seinale elektriko bat sortzen
duen gailua da.
Sentsoreek ez dute haien kabuz lan egiten.
Sistema oso batean sartuta daude, honakoak dituena:
Seinalea egokitzeko zirkuituak
Digitalki eta analogikoki prozesatzeko zirkuituak
Kommutatzeko protokoloak (I2C)
Sentsore azkarrak

Alkoholimetroa

Lurraren
hezetasuna
Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Kolorea

Teknologia Elektronikoa saila

Hatz-aztarnak

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Aldagaiak eta seinaleak
Analogikoak
Digitalak (data balio-kopuru finito batez osatzen da)

Aldagai analogikoa

Aldagai digitala

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Aldagaiak eta seinaleak
Seinaleek eta aldagaiek gehigarri zarata dute. Beraz, zaratak neurketei,
parametroei eta ezaugarriei eragiten die, eta seinaleak horren arabera
sailkatzen dira.
Deterministikoak.
Ausazko seinaleak ausazko zaratarekin.

Ausazko zarata

Pseudoausazkoa zarata periodikoarekin.


Deterministikoa

Zarata
periodikoa
Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Aldagaiak eta seinaleak
Data seinale analikoetan kodifikatzea.

Anplitudea

Aldiuneko balioa

v ( t )=Kx ( t )sen ( t )

v ( t )=Kx ( t )
Fasea

v ( t )= Asen ( t + Kx ( t ))
Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Aldagaiak eta seinaleak
Data seinale analogikoetan kodifikatzea.
Maiztasuna

v ( t )= Asen ( Kx ( t )t )
Pultsuaren zabalera
edo lan-zikloa

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Data domeinuak
Analogikoa:
Seinalearen anplitudeak informazioa darama.
Interferentziak pairatzen ditu
Denbora:
Periodoa, fasea edo pultsuaren zabalera modulatzen da.
Neurketa lortzeko ziklo osoa bete arte itxaron behar da.
Digitala
Maila bi (pultsu-kopurua, serie edo paralelo-kodea)
Transmisio digitala.
Fisikoa edo Kimikoa.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Interfazeak
Seinalea eraldatzea bere mota aldatu gabe.

Neurketa-mota
Zuzena
Zeharkakoa: lortutako balioa ez da benetako balioa. Ekuazio baten bitartez
benetako magnitudea edo balioa eta neurketa erlazionatuta daude.
Adibidez: bizikleta baten abiadura, abiadura lineala gurpilaren abiadura
angeluarraren funtzioa da.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.1 Neurketa sistemak: sarrera.


Egokitzapena eta aurkezpena
HELBURUA: seinalea prozesatzea eta egokitzea hortik aurrera
prozesatzen eta komunikatzen jarraitu ahal izateko.
Anplifikazioa
Iragazketa
Inpedantzien egokitzapena
Modulazioa eta demodulazioa
Isolamendua
ADIBIDEAK
DAC eta ADC bihurgailuak
Anplitudearen mugatzaileak
Inpedantzien transformatzaileak linea orekatuen eta ez-orekatuen
artean.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.2 Sentsore-mota
Transdukzio-motaren
arabera sailkatuak

Fotovoltaikoak
Piezoelectrikoak
Elektromagnetikoak
Kapazitiboak
Induktiboak
Fotoeroaleak
Erreluktiboak
Potentziometrikoak
Erresistiboak
Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.2 Sentsore-mota
Transdukzioaren printzipioa
Fotovoltaikoa: sentsoreak fotoiak xurgatzen ditu eta dispositibo
fotovoltaikoaren terminaletan tentsio-diferentzia agertzen da. Sentsore
optikoak dira, eta objektiboak edo irisak bezalako dispositibo mekanikoak
izan ditzakete.
Piezoelektrikoa: kristal batzuetan estres mekanikoa eragiterakoan E
tentsioa edo Q karga elektrikoa agertzen da. Estres mekanikoa
konpresioa, makurdura edo ebakidura-tentsioa izan daiteke.
Elektromagnetikoa: eremu magnetikoaren fluxuaren aldaketak eroale
batean tentsioa (indar elektrostatikoa) induzitzen du, orokorrean material
magnetiko baten eta nukleo magnetikodun induktantzia baten arteko
desplazamendu erlatiboaren eraginez.
Kapazitiboa: kapazitatea aldatzen da, elektrodo bien arteko distantzia,
dielektrikoa, edo azalera aldatzen direlako.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.2 Sentsore-mota
Transdukzioaren printzipioa
Induktiboa: haril baten autoinduktantzia aldatzen da.
Fotoeroalea: argitasuna aldatzerakoan erdieroalearen eroankortasuna eta
erresistentzia aldatzen dira.
Erreluktiboa: haril-sistema batean AC kitzipena eragiten denean, haien
erreluktantzia aldatzen da.
Potentziometrikoa: elementu erresistibo baten kontaktu mugikorra lekuz
aldatzen da.
Erresistiboa: tenperatura aldatzerakoan, estres mekanikoa eragiterakoan,
edo beste fenomeno baten eraginez erresistentzia aldatzen da.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.2 Sentsore-mota
Energiaren iturria
Sentsore aktiboek edo modulagailuek irteerako seinale bat emateko elikadura-iturri
laguntzailea behar dute.
Sentsore pasiboak (sorgailuak) berez elikatzen dira, sarrerako seinaleak elikatzen ditu. E.g.
sentsore piezoelektrikoa.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.2 Sentsore-mota
Irteerako seinalearen mota
Analogikoa: irteeraren aldaketak jarraituak dira.
Digitala: irteera diskretuki aldatzen da.

Eragiketa-mota
Deflexioa: neurturiko magnitudeak efektu fisikoa eragiten du.
Konparaketa: neurketa-sistema deflexioa nulu mantentzen saiatzen da.
Neurketa zehatzagoak lortzen dira erreferentzia batekin (patroiarekin)
kalibratu ahal direlako.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.2 Sentsore-mota

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.1 Sarreretako eta irteeretako konfigurazio orokorra
Interferentziak
Kanpokoak: beste iturri batzuk sorturikoak eta neurketan eragiten dutenak
Ad. Bibrazioak, tenperatura gradienteak...
Barnekoak: neurketa sistema berak sorturikoak, bere barne ezaugarriak
direla eta. Ad. Erloju digitaletako seinaleak

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.1 Sarreretako eta irteeretako konfigurazio orokorra
Interferentziak konpensatzeko teknikak

Xp

G(s)

Berrelikadura negatiboa:

RL

barne interferentziekin baliogarria da.


begizta egonkorra izatea garrantzitsua da

H(s)
H(s)G(s)>>1

interferentziak berrelikadurako zirkuituan ez du eragin behar


Iragazketa (filtering): elektrikoa, mekanikoa (pneumatikoa edo termikoa)
eta elektromagnetikoa.
Babestea (blindatzea, shielding).
Seinale diferentzialak. Modo komuneko zarata gutxitzea.
Kontrako seinaleak.
E.g. Tenperatura aldaketak konpentsatzeko zeinu ezberdinetako
tenperatura-koefizienteetako bi erresistentzia erabiliz, i.e., PTC eta
Y (s)
G(s)
1
NTC.
=

X (s) 1+G( s)H (s) H (s)

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


Sentsoreen ezaugarri teknologikoak
Reference: White, R.M., "A Sensor Classification Scheme," Ultrasonics, Ferroelectrics, and
Frequency Control, IEEE Transactions on , vol.34, no.2, pp.124,126, March 1987.

Parametro
estatikoak
Parametro dinamikoak

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Neurketa-sistemaren funtzionamendua erabilitako sentsorearen araberakoa
da.
Transferentzia-funtzioa estatikoa: erregimen estatikoan sarreraren eta irteeraren
arteko erlazioa da.
Lineala eta ez-lineala izan daiteke.
Sentsorearen ezaugarriak deskribatuko ditu.

Neurturiko aldagaia astiro aldatzen bada, ezaugarri estatikoak sentsorea


deskribatzeko nahikoak izango dira.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Marjina (Range)
Irismena, sarrerako irismen osoa (span, input full span)
Irteerako irismen osoa (full scale output)
Adibidez: Termometro baten marjina -20-tik 60C-ra doa, alegia, bere
irismena 80C-koa da.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Sentikortasuna edo eskala-faktorea, kalibrazio-kurbaren malda da.
Sentsorearen neurketa-irismen osorako konstantea edo aldakorra
izan daiteke.
Balio altukoa eta konstantea izatea komeni da.

y=f ( x)

dy
S(x a )= |x=x
dx O

Adibideak:
1)

y=kx+bS=k

2)

y=kx 2 +b S=2kx
Bere balioa neurketarekin
linealki aldatuz doa

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak

Parametro estatikoak
Errepikagarritasuna
Zehaztasuna
Sentikortasuna

Erroreak

Linealtasuna

Sistematikoak

Bereizmena

Ausazkoak

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Zehaztasuna (accuracy): neurturiko magnitudearen benetako baliora
hurbiltzen zaion neurketa emateko gaitasuna da.
Sarrera guztiak zerotan kokatu bat izan ezik, honi balio konstante bat
emanez.
Sarrera hori astiro aldarazten da.
Sarrera hori erreferentzia-eredu batetik hartzen da.
Erreferentzia-eredua kalibratu beharreko sentsorea baino 10 aldiz doitasun
handiagorekin gutxienez ezagutu behar da.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Errepikagarritasuna, doitasuna (repeatability, precision): magnitude
bat baldintza zehatzetan neurtuz gero, beti balio bera emateko
neurketa-tresnak duen gaitasuna da, nahiz eta neurketak benetako
balioarekin bat ez etorri.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Linealtasuna (linearity): benetako kalibrazio kurba eta aukeraturiko lerro
zuzen bat zenbateraino bat datozen neurtzen du. Hots, zenbateraino
sentsorearen sentikortasuna konstantea den neurtzen du.
Helburua: neurketa (irteera) ezagutuz gero neurturiko magnitudea (sarrera)
erraz kalkulatzea .
Ez-linealtasunak doitasun-falta dakar (hurbilketak egitera behartzen du).
Independentea
Zerotik pasatzera
behartutua ahokatuta
Mutur batekin
ahokatuta
Bi muturretan ahokatuta
Teorikoa

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Linealtasuna: kalibrazio kurba bat linealiza daiteke eta ondoren
errorea kalkulatu

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Bereizmen (resolution): irteeran aldaketarik sortzeko sarrerako
baliorik baxuena da.
Atari (threshold): irteeran erantzunik izateko sarreran gainditu
beharreko maila.
Gune hil (dead zone): irteeran erantzunik gabeko sarrera-eremua

Resistencia
T2-T3

Zona
muerta

360
ngulo de giro,

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Ezaugarri estatikoak
Histeresia: neurketaren norantzaren arabera emaitza ezberdinak
lortzen direnean histeresi-zikloa agertzen da.
E.g. material magnetikoak, konparadoreak, desarragailusorgailuak (trigger generators).

Deriba (Drift): kalibrazioaren kurban gertaturiko aldaketa, ingurugiro


parametroak direla eta (hezetasuna, tenperatura... hauek
neurketaren helburua ez badira).
Asetasuna (Saturation).

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.23 Error and calibration.
ERRORE ABSOLUTUA
Errore absolutua = Neurketa Benetako balioa
ERRORE ERLATIBOA. Bi termino ditu:
Errore absolutua zati benetako balioa ehunekotan

Errore erlatiboa =

Errore absolutua * 100


Benetako balioa

irismen osoarekiko ere kalkulatzen ohi da.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


Ariketa: Adierazi bere oinarrizko ezaugarriak. 25C-tan neurtzen
denean zehaztasuna (accuracy) eta errorea ezagutuz gero, kalkulatu
errore absolutua, eta erlatiboa neurketarekiko eta irismen osoarekiko
(full span) ehunekotan.
NETD (thermal sensitivity)

0.10 C at 30 C target temp

Temperature measurement
range (not calibrated below
-10 C)

-20 C to +250 C (-4 F to +482 F)

Temperature measurement
accuracy

2 C or 2 % (at 25 C nominal,
whichever is greater)

Minimum span in auto mode


Minimum span in manual
mode

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

5 C
2.5 C

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Errorea eta kalibrazioa.
Errore-mota
Sistematikoak: kalibrazio estatikoak hauek zuzentzen laguntzen du. Bi
tresna ezberdinekin neurtuz konpon daiteke.
Ausazkoak (random noise): errore sistematikoak behin ezabatuta
ausazkoak agertzen dira. E.g. Neurketako tresnak behar besteko
bereizmenik ez dauka.
Gertatzeko aukera berdina dute.
Balio baxukoak dira.
Maila bat ez dute ohi gainditzen.
Haien batez bestekoa zerora doa.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Errorea eta kalibrazioa.
Errore-hedapena
Adibidea: Bi erresistentzia bata 1000%5-ekoa eta bestea
100%10-ekoa izanik, zenbat balio du serie-erresistentzia
baliokideak?, zenbat balio du erresistentzia berriaren erroreak edo
tolerantziak?
c=( a+b )er

e r = ( k 1a ) + ( k 2b )

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.2 Errorea eta kalibrazioa.
Errore-hedapena
Operacin

Suma

Diferencia

Producto*

Cociente*

Resultado

Resultado corregido

( a+b )( k 1 a+k 2 b )

( ak 1 a ) +( bk 2 b )

( ak 1 a )( bk 2 b )

( ab )( k 1 a+k 2 b )

( ab ) ( k a ) + ( k b )

( ak 1 a )( bk 2 b )

abab ( k 1+ k 2)

abab k 21 +k 22

ak 1 a
bk 2 b

a a
( k 1+ k 2)
b b

a a 2 2

k 1 +k 2
b b

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

( a+b ) ( k 1 a )2+ ( k 2 b )2

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.3 Errorea eta kalibrazioa.
Puntu bakarreko kalibrazioa

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1.3.3 Errorea eta kalibrazioa.
Zeroa eta sentikortasuna kalibratzea

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


1. Ariketa: pertsona batek 70kg pisatzen du, eta bi balantza erabili
ditu. Bost aldiz neurtu ondoren emaitzak hauek dira:
65kg, 65.1kg, 64,91kg, 65.1kg, 65kg
70kg, 72kg, 68kg, 71kg, 73kg
Zein balantzak zehaztasun (accuracy) handiagoa dauka? Zeinek dauka
bereizmen (resolution) handiagoa? Zein aukeratuko zenuke?

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


2.Ariketa: Tecktronix TDS 3012 Bi kanaleko osziloskopio digitala.
100MHz, 1,25 GS/s. Tentsioaren eskala 200mV/dib-tan badago eta
batez besteko tentsioa 120mVrms bada, zenbat da errorea
neurketan?
Erregistro-luzera maximoa (Max. record length) 10 k points
Bereizmen berticala (Vertical resolution): 9 bits
Sentikortasun bertikala (Vertical Sensitivity) (/div): 1 mV - 10 V
Zehaztasun berticala (Vertical Accuracy): 2 %
Denbora-baseko marjina (Time Base Range) (/div): 4 ns - 10 s/div,
Denbora-baseko zehaztasuna (Time Base Accuracy): 200 ppm Accuracy

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.3 Neurketa-sistemetako ezaugarriak


3. Ariketa: Bi erresistentzia neurtuko dira Fluke 45 Dual Display
multimetroa erabiliz. Lehenengoa 10ohm-ekoa da eta bigarrena
10kohm-ekoa da. Zenbat da neurketa bakoitzean egindako errorea
ehunekotan?
VDC marjina (VDC Range): 0 - 1000 V
VDC bereizmena (VDC Resolution): 1 V - 0.01 V
VDC zehaztasunik hoberena (VDC Best Accuracy): 0,025 % 2 V
Erresistentzia-marjina (Resistance Range): 0 - 100 M
Erresistentzia-bereizmena (Resistance Resolution): 0,001 - 1 m
Erresistentzia-zehaztasunik hoberena (Resistance Best Accuracy): 0,05
%2

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


Baldintza estatikoetan eta seinalea aldakorra denean sentsore baten
erantzuna ezberdina da energia metatzen duten elementuak direla
eta
x(t)
y(t)
G(s)

Inertziak (masak, induktantziak..).

Kapazitateak (elektrikoak, termikoak...).

Y(j)=G(j)X(j)

Sistema ezaugarri dinamikoekin deskribatzea


Errore dinamikoa
Erantzun-abiadura (atzerapena). Kontrol-sistema batean oszilazioak ager
daitezke.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


1.4.1 Sistemaren azterketa
Sarrera eta irteera koefiziente konstanteetako ekuazio diferentziala baten
bidez erlazionatzen dira.
Orden bikoa edo baxuagokoa izaten ohi da.
Sistema sarrerak seinale baten bitartez karakterizatzen da.
Transitorioa (pultsu bat edo maila bat).
Periodikoa (sinusoidala).
Ausazkoa (zarata zuria).

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


1.4.2 Zero ordeneko neurketa-sistemak

y=f ( x)=kx(t )

k sentikortasun estatikoa da.


Ez dira egokiak transtzizio azkarreko aldagaiak
neurtzeko.
Adibidez: desplazamendu linealak neurtzeko
potentziometroak.

y( x )=E

x
xM

E
xM
0xx M

E
y
x =0

k=

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

xM

Irudia: Potentziometro lineala kokapeneko


sentsore moduan

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


1.4.3 Lehenengo ordeneko neurketa sistemak
Elementu batek energia metatzen du eta
beste batek xahutzen du.

H (s)=

dy(t )
a1
+a 0y(t )=x( t )
dt

Y (s )
k
=
X (s) s+1

k = 1/a0 , sentikortasun
estatikoa
= a1/a0 , denbora-konstantea
C , frekuentzia naturala

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


1.4.3 Lehenengo ordeneko neurketa sistemak
Bere errore dinamikoa
uhineko itxuraren
araberakoa da.
Sarrerako seinalea = malda

e d = y(t )x(t)
Sarrerako seinalea = maila
edo sinusoidala

e d = y(t )kx(t )

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


1.4.4 Bigarren ordeneko neurketasistemak

dy 2 (t )
dy (t )
a 2 2 +a1
+a 0y (t )=x ( t )
dt
dt

Bi elementuk energia metatzen dute eta


beste batek xahutzen du.
H ( s )=

n2

s 2+2 ns+

k = 1/a0 , Sentikortasun estatikoa.


n sentsorearen frekuentzia naturala
= a1 /2 (a1a2)1/2, moteltzeko
koefizientea (damping coefficient)

a O /a 2
tr=

arctan( a / )
a

a= n(1 2 )1/2

=n

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


1.4.4 Bigarren ordeneko neurketa-sistemak
1. ordeneko sentsore baten errore
dinamikoa eta atzerapena hauen
menpekoak dira:
Sarreraren menpekoa
n eta
Ad.: Sarrera maila bat da
1 moteltze kritikoa
edo gainmoteltzea.
Azkeneko balioa ez da
gainditzen.
< 1 sistema
azpimoteldua. Erantzunabiadura eta azkeneko
balioa gainditzea
(gainezkatzea)
erlazionaturik daude
Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


1.4.4 Bigarren ordeneko neurketa-sistemak
arctan( a / )
tr =
a

Igoera-denbora: azkeneko balioaren


%10etik %90era heltzeko denbora
Atenuazioa

=n

Maiztasun natural moteldua


Lehenengo puntara heltzeko
denbora
Gainezkatze maximoa

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

a= n(1 2 )1/2

t p=

( )

M p=exp

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.4 Parametro dinamikoak. Sistemaren erantzuna


1.4.4 Bigarren ordeneko neurketa-sistemak
Maiztasun-erantzuna aldagai hauen bitartez deskribatzen da:
Erresonantzia-maiztasuna

0 2/2
Erresonantzia-maiztasunean maiztasun-erantzunaren anplitudea:

r =n ( 12 2 )1 /2

M r=

1
2(1 2 )1/2

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

1.5 Sarrerako inpedantzia


Sentsore baten ezaugarri dinamikoek eta estatikoek ez dute
guztiz bere jokabidea azaltzen:
karga-errorea egoten da.
Neurturiko sistematik ateratako energia ez da kontuan hartzen
Neurketan bi aldagaik parte hartzen dute eta haien biderkaketak
potentziako dimentsioak ditu.
x 1 ( s)
indarrak abiadura
Z( s )=
x 2 ( s)
emaria presio-jauskera
tenperatura bero-fluxua
korrontea tentsio-jauskera

Karga-errorea gutxitzeko sarrerako inpedantzia altua izatea


lortu behar da, hots, x2 txikia eta ateratako seinalea x1 ere
txikia izan behar da

Sarrerako inpedantziak neurturiko sistematik ateratako


energia adierazten du
P= x1x 2

Sistematik ateratako energia

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

Ariketak
5. Ariketa :
Sentsore baten linealtasun-errorea irakurketan %1-ekoa da, eta
eskala-fondokoa %0,1ekoa. Bigarren sentsore batek neurketairismena (input full span) bera dauka, baina bere kasuan linealtasunerrorea irakurketan %0,5-ekoa da, eta eskala-fondokoa %0,2koa.
Zein eskala-marjinetan lehenengoa zehatzagoa da bigarrena baino?
Bigarrenaren neurketa-irismena lehenengoaren bikoitza balitz, zein
marjinatan zehatzagoa izango litzateke lehenengoa?

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

Ariketak
6. Ariketa:
Azelerometro baten ezaugarrien orriek adierazten dute:
Neurketa-marjina: 50g
Ez-linealtasuna: eskala-fondoarekiko %0.2koa
Irteerako tentsioa 0g-tan: 2.5 0.35V
Sentikortasuna: 40 5mV/g

a. Aurkitu kalibrazioaren kurba


b. Ebatzi eskala-fondoarekiko errore maximoa ehunekotan sistema
kalibratuko ez balitz.

c. Ebatzi eskala-fondoarekiko errore maximoa ehunekotan zeroa eta


irabazia guztiz ondo kalibratuko balira.

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

Exercices (solutions)
Exercise 1: The first unless the error is higher.
Exercise 2:
Span (Alcance) = 200mV/div*8div = 1,6Volts
Maximum resolution = Span/(2^N-1) = 1,6V/(2^9-1) = 1,6/511 = 3mV
Range error= 3mV/1600mV * 100% = 0,1875%
Error = 2% of the measurement+ 3mV = 2% of the measurement+ 0,19% of the
range
Vrms = 1/sqrt(2) * Vpeak

Exercise 3:
Range = 100M
Maximum resolution= 1m
Measurement error= 0,05 %
Range error= 2
Measurement 1 = 10 0,05 % 2
Measurement 2 = 10k 0,05 % 2
Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

1. Atala: Instrumentazio Elektronikoa


1. Gaia: Instrumentazio Elektronikoaren printzipioak.

Exercices (solutions)
Exercise 4:
Fondo de escala (Alcance) = 200mV/div*8div = 1,6Volts
Resolucin mxima = Alcance/(2^N-1) = 1,6V/(2^9-1) = 1,6/511 = 3mV
Error de fondo de escala = 3mV/1600mV * 100% = 0,1875%

Komunikazioen Sistema Elektronikoak

Teknologia Elektronikoa saila

You might also like