RASKRSNICE KAO ELEMENT BEZBJEDNOSTI SAOBRAAJA

1. UVOD
Raskrsnice su take u mrei drumskih saobraajnica na kojima se povezivanjem dvije
ili vie puteva ukrtaju, spajaju ili razdvajaju saobraajni tokovi. Raskrsnica mora biti
pregledna, dobro osvijetljena i opremljena odgovarajuom signalizacijom, da bi voza mogao
pravovremeno procijeniti saobraajnu situaciju, prilagoditi nain i brzinu vonje. Pri izboru
mjesta i naina rjeavanja raskrsnice potrebno je svaki sluaj podrobno prouiti, jer je
nepravilno koncipirana i oblikovana raskrsnica opasnost za bezbjednost u saobraaju.
Raskrsnica je mjesto gdje se dogaa najvie saobraajnih nezgoda, daleko vie nego na
drugim dijelovima saobraajnice (u veim naseljima preko 75% svih saobraajnih nezgoda).
Odluujui faktori koji utjeu na izbor vrste raskrsnice su zahtjevana propusna mo i
bezbjednost saobraaja a pored ovih osnovnih faktora na izbor i detalje oblikovanja raskrsnice
jo utjeu znaenje puteva koje se ukrtaju, znaenje pojedinih saobraajnih tokova, pjeaki i
biciklistiki saobraaj, brzine vonje, preglednost, navike vozaa i dr.

2. SAOBRAAJ U RAKSRSNICI
2.1. Vrste saobraajnih tokova u raskrsnici
U podruju raskrsnica znatno su sloeniji postupci i dogaanja od slinih na otvorenim
dijelovima trase. Zbog izrazitih promjena smjera kretanja vozila opada bezbjednost saobraaja
i propusna mo raskrsnice. Naini kretanja u podruju raskrsnice odreeni su saobraajno
oblikovnim parametrima: vrsta raskrsnice, nain upravljanja saobraajem, oblik trasiranja i
presjek saobraajnice, smjer i jaina saobraajnih tokova, brzina vozila u raskrsnici, veliina
preglednosti itd. [3]
Saobraajni tokovi se razlikuju po svojoj prirodi odvijanja i openito se u zoni
raskrsnice dijele na [3]:
- neprekinute prometne tokove
- prekidane prometne tokove.
Neprekinuti saobraajni tok sa uslovima vonje pod kojima se vozilo u prijelazu dionice
puta ili saobraajne trake mora zaustaviti samo zbog faktora unutar saobraajnog toka. U
ovim se sluajevima saobraajni tokovi dijele ili sjedinjuju s podjednakim brzinama pod
otrim uglom, bez zaustavljanja. U sluajevima ovakvih tokova poveavaju se zahtjevi u
pogledu obuenosti i sposobnosti vozaa. injenica je, da su zbog velikih brzina i dugakih
putanja vozila, ovakvi potezi neprikladni za uvoenje svjetlosnih signalnih ureaja. Za
potrebnu razinu saobraajne bezbjednosti moraju se osigurati dovoljne preglednosti uz pomo
dobro odmjerenih projektnih elemenata. [3]
Prekidani saobraajni tok s uslovima vonje pod kojima vozilo na dionici puta, mora
obavezno stati ispred raskrsnice zbog saobraajnih znakova ili signala. Ovakav saobraajni
tok moe se definisati kao onaj koji se isplie, uplie ili ukrtava te prolazi zonom konflikta
malom brzinom ili se zaustavlja pod to okomitijim uglovima i uz zahtjev jasnog regulisanja
prednosti. [3]
2.2. Saobraajne radnje i konflikti
Osnovne saobraajne radnje (koje uzrokuju konfliktne situacije) nastaju ponajprije
zbog promjene smjera, ali i brzine jednog ili vie vozila.
U te radnje se ubrajaju [1]:
izlivanje (dijeljenje saobraajnog toka na dva ili vie tokova lijevo i desno isplitanje;
kod autoputeva obino govorimo o izlijevanju s obzirom na vrlo otar ugao dijeljenja
saobraajnih tokova);
ulivanje (spajanje odnosno sjedinjavanje saobraajnog toka i nekog drugog toka; kod
autoputeva obino govorimo o ulijevanju s obzirom na vrlo otar ugao spajanja
saobraajnih tokova);
preplitanje (promjena odnosno izmjena saobraajnih tokova dogaa se najee kod
autoputeva);
presjecanje (meusobno ukrtanje/presjecanje saobraajnih putanja).

Slika 1. Saobraajne radnje [1]

U odvijanju saobraaja na raskrsnici stvaraju se mjesta ugroene bezbjednosti i

smanjenje protoka. To su, prije svega, mjesta presjecanja saobraajnih tokova na kojima
postoji mogunost sudara vozila sa velikom konfliktnom energijom (konfliktne toke). Isto
tako, na mjestima ulijevanja i izlijevanja javljaju se konfliktne toke preplitanja saobraajnih
tokova. No, za razliku od presjecanja, ovdje se najee radi o kolizijama bez teih posljedica.
[1]
Broj konfliktnih taaka zavisi samo o vrsti i obliku raskrsnice, a stvaran broj
konflikata u znatnoj mjeri zavisanvisan je o geometrijskom oblikovanju, o slobodnoj
vidljivosti, o saobraajnom optereenju i sl. Najvei broj konfliktnih taaka sadre raskrsnice
u razini, a manje ih je u raskrsnicama izvan razine te u raskrsnicama s krunim tokom.[1]

Slika 2. Konfliktne take na klasinoj etverokrakoj raskrsnici [1]

2.3. Kanalisanje saobraajnih tokova

Kanalisanje saobraajnih tokova podrazumijeva kontrolisano voenje saobraajnih
tokova izmeu ili du elemenata za kanalisanje, koji mogu biti denivelisani ili koji su
odgovarajuom horizontalnom signalizacijom oznaeni na kolovozu.
Kanalisanjem se smanjuje broj stvarnih konfliktnih taaka kao i veliina konfliktnog
podruja. Kanalisana raskrsnica omoguava bolju preglednost i opaanje od strane korisnika,
te je stoga i mogunost nepravilnih reakcija vozaa prilikom prolaska kroz raskrsnicu manja.
Kanalisanje moe biti djelimino ili potpuno. Potpuno kanalisana raskrsnica je takvo ureenje
raskrsnice da je svakom saobraajnom toku obezbjeena posebna saobraajna traka. [4]

Slika 3. Nekanalisana (lijevo) trokraka raskrsnica i kanalisana (desno) [4]

Mjerama kanalisanja se nekontrolisano voenje saobraajnih tokova mijenja u

kontrolisano. Kanalisanje mora biti izvreno tako da je vozau koji vozi preko poloaja
konfliktne take omoguena vonja kroz raskrsnicu bez ikakvih iznenaenja tokom kretanja.
[4]

Slika 4. Nekontrolisano voenje lijevog skretanja na etverokrakoj raskrsnici [4]

Slika 5. Kontrolisano voenje lijevog skretanja na etverokrakoj raskrsnici [4]

2.4. Brzine vozila u raskrnici

Najvee doputene brzine u irim i uim podrujima raskrsnice zavise o tipu i obliku
raskrsnice, veliini i strukturi saobraajnih tokova, okolnoj izgraenosti, irem saobraajnom
reimu i sl.
Zavisno od vrste saobraajnog toka i oekivanom funkcionalnom rjeenju, logino je
da se kod raskrsnica u jednoj razini mogu oekivati brzine Vk0-40 km/h (za lijeva skretanja)
do blizu Vk Vr (za glavni tok) pa do brzine Vk 30 (40) km/h na prilazima kod krunog
toka i do visokih brzina na raskrsnicama izvan razina (Vk=80-120 km/h). [1]
Navedene brzine imaju tono definisana znaenja i postupke odreivanja, a priblian
opis je sljedei [1]:
- projektna brzina Vp (km/h) najvea brzina, za koju je zajamena potpuna bezbjednost u
slobodnom saobraajnom toku pod optimalnim vremenskim uvjetima i uz dobro odravanje
puta;
- raunska brzina Vr (km/h) najvea oekivana brzina sigurne vonje u slobodnom
saobraajnom toku u skladu s prihvaenim modelom njezina utvrivanja, te ovisno o
tlocrtnim i visinskim elementima toga dijela puta;
- 85 procentna brzina V85 (km/h) brzina koja je dosegnuta od 85% vozila;
- brzina u rasksnici Vk (km/h) brzina mjerodavna za odreivanje bitnih oblikovnih
elemenata raskrsnice;

- doputena brzina Vdop (km/h) brzina mjerodavna za odreivanje svojstava

saobraajnog toka, oblikovne elemente i razmak raskrsnica.

3. OSNOVE ZA KONCIPIRANJE RASKRSNICE

3.1. Okviri i naela
Pri koncipiranju raskrsnice potrebno je utvrditi najbitnija polazita i parametre.
Osnovna naela i okvire pri koncipiranju raskrsnice moemo promatrati kao [1]:
- glavni put,
- projektna brzina u raskrsnici,
- razmaci raskrsnica,
- poloaj raskrsnice.
3.1.1.

Glavni put

Izbor glavne ceste s dominantnim saobraajnim tokom jedan je od vanijih koraka u

koncipiranju raskrsnice. Glavni put je u pravilu s dominantnim saobraajnim tokom. [1]
3.1.2.

Projektna brzina u raskrsnici

Odreivanje brzine na prilazima i u samoj raskrsnici (Vk) potrebno je zbog definisanja

voznodinamikih parametara i osnovnih geometrijskih elemenata. [1]

Tabela 1. Voznodinamiki i geometrijski parametri za glavni put u rakskrsnici [1]

3.1.3. Razmaci raskrsnica

Razmak izmeu susjednih raskrsnica te ukupni raspored raskrsnica u nekom podruju
u izravnoj je vezi s prostorno saobraajnim prilikama i s funkcionalnim svojstvima putne
mree. Uestalo postavljanje raskrsnica umanjuje kvalitetu odvijanja saobraajnih tokova na
glavnom pravcu kretanja. S druge strane, preveliki razmak dovodi do neravnomjernog
optereenja putne mree. [1]
Brzina u raskrsnici Vk
Razmaci raskrsnica Lr

50
140

60
170

70
205

80
235

90
270

100
300

Tabela 2. Najmanji razmaci raksrnica u zavisnosti od brzine vonje [1]

3.2.

Opi zahtjevi za raskrsnicu

Pri izboru mjesta i naina rjeavanja raskrsnice neophodno je svaki sluaj podrobno
prouiti, jer je loe koncipirana i oblikovana raskrsnica opasnost za bezbjednost saobraaja.
Visoki zahtjevi u pogledu projektovana i upotrebe raskrsnica trebaju se provjeriti uz pomo
osnovnih pokazatelja, a to su [1]:
- bezbjednost saobraaja,
- kvaliteta odvijanja saobraaja,
- utiecaj raskrsnice na okolinu,
- ekonominost rjeenja.
3.2.1.

Bezbjednost saobraaja

Osmiljena i dobro koncipirana raskrsnica udovoljit e uslovima bezbjedne vonje ako

u cijelosti ili preteno udovoljavaju bitnim zahtjevima kao to su [1]:
- Pravovremena prepoznatljivost mora biti omoguena sa svih prilaza, a vozai trebaju
biti pripremljeni i spremni za sve saobraajne situacije koje su pred njim;
- Preglednost raskrsnice podrazumijeva dobro i pravovremeno uoavanje najbitnijih
oblikovnih detalja te raskrsnice u cjelini;
- Shvatljivost e biti zadovoljena u uslovima kada je svim uesnicima jasno na koju
stranu skrenuti, tko i kako se treba razvrstati, gdje su mogui konflikti itd;
Brzine vozila su od posebnog znaaja za bezbjednot saobraaja o kojima zavise
mogua ponaanja i posljedice, pa se mogu istai odreene pretpostavke za postizanje razine
sigurnosti [1]:
- vozau je neophodno razjasniti odnos poeljne brzine i dogaanja u saobraaju;
- ne smije se zahtijevati ni oekivati od uesnika u saobraaju vie od dvije istovremene
mogunosti odluivanja;
- potrebno je promicati smanjenje brzine u izgraenim podrujima ve na stepenu
saobraajnog koncepta mree i raskrsnice;
- u fazi projektovanja i oblikovanja treba predvidjeti dostatnu preglednost i vizualni kontakt
izmeu motoriziranih i nemotoriziranih uesnika u saobraaju;
- pred naseljima potrebno je prikladno rasvjetliti raskrsnicu.

3.2.2.

Kvalitet odvijanja saobraaja

Kvalitet odvijanja saobraajnih tokova treba biti uvijek osiguran, posebno u

sluajevima kad su prisutne nemotorizirane vrste saobraaja. Na raskrsnicama s pjeakim i
biciklistikim saobraajem mijeaju se nestandardni saobraajni tokovi, pa je vea opasnost
od saobraajnih konflikata i nesigurniji saobraaj u cjelini [1].
Na putevima pred naseljima isto tako treba biti osigurana dovoljna propusna mo, tako
da u vrnim optereenjima nema duih ekanja. Uz pomo svjetlosne signalizacije moe se,
uprkos manjem produljenju ekanja, poveati propusna mo raskrsnice. S obzirom na
sluajeve nenadanog ispadanja ili iskljuenja svjetlosnih ureaja, uvijek se treba predvidjeti
regulisanje bez svjetlosne saobraajne signalizacije. Stoga se raskrsnice bez ili sa svjetlosnom
signalizacijom trebaju to manje razlikovati unutar svoga projektovanog standarda. [1]
Za fazu modeliranja propusne moi i kvalitetne razine usluge, te za razradu pojedinih
faza prorauna i viedisciplinarnih projekata, na raspolaganju je vie metodologija i
programskih paketa. Propusna mo raskrsnice izvan razine zavisna je o propusnosti spojnih
puteva, a kritina propusna mo za prolazni saobraajni tok procjenjuje se na oko 1800 voz/h.
[1]
3.2.3.

Uticaj raskrsnice na okolinu

Raskrsnica se treba tako koncipirati da bude to manje tetna za prostor i okoli, to se

esto sukobljava s cijenom izvgradnje, odnosno ekonominou rjeenja. Za procjenjivanje
prilagodljivosti raskrsnice okolini potrebno je uzeti u obzir stepen naruavanja krajolika, buka
i oneienje zraka, i okupiranost i rascjepkanost zemljita. [1]
Slike krajolika i prirodne vizure bit e manje naruene ako su zadovoljena sljedea naela
[1]:
- raskrsnice se u postupku lociranja moraju prilagoditi okoliu;
- graevine u sklopu i pred raskrsnicom moraju se dobro komponirati i uklopiti u okolinu;
- trebaju se uvaavati historijske znamenitosti;
- nastojati ozeleniti povrine raskrsnice, ali tako da ne ugroava preglednost i opu sigurnost;
- potrebno je vertikalnu signalizaciju i ostale oznake racionalno postaviti u saobraajno
sigurnosnom pogledu.
Buka i oneienje zraka od saobraaja mogu se smanjiti ako se ispune pretpostavke [1]:
- smanjiti izrazita ubrzanja u raskrsnici;
- smanjiti broj zastoja i stani kreni vonju;
- dobro uskladiti rad svjetlosne signalizacije s saobraajnom potranjom;
- smanjiti nagib trase s raskrsnicom ve u studijsko projektnoj fazi;
- uskladiti izbor zastora sa zahtjevima dobre hvatljivosti i smanjene bunosti.
Okupiranost i razdvajanje povrina zemljita trebaju se predvidjeti u razumnim
okvirima tako to e se zadrati racionalni odnos izmeu prostorne i uporabne komponente
rjeenja, predvidjeti mjesta poprenih prijelaza te racionalno troiti povrine zemljita
(posebno u blizini naselja). [1]

3.2.4. Ekonominost rjeenja

Uslijed sloenog iznalaenja to kvalitetnijeg projektnog rjeenja, esto je
zapostavljeno kompariranje i procjenjivanje varijanti raskrsnice putem kvantificiranja
trokova izgradnje i trokova korisnika. Elementi za postupak vrednovanja su trokovi
graenja i odravanja, vremenski i eksploatacijski trokovi, trokovi saobraajnih nezgoda itd.
[1]

4.

MODELIRANJE I IZBOR OPTIMALNE RASKRSNICE

Raskrsnice, poput svih saobraajnih ureaja i graevina, moraju zadovoljiti etiri

naela optimalnosti tj. minimalnih i maksimalnih pokazatelja [3]:
- Minimum investicija podrazumijeva izbor rjeenja koje e optimizirati trokove izgradnje ili
rekonstrukcije raskrsnice u odnosu na zahtijevane uinke. Optimalno rjeenje predstavlja
usuglaeno stajalite investitora, projektanta, izvoaa i vlasnika objekta odnosno subjekta
zaduenog za odravanje.
- Funkcija cestovnog saobraajnog procesa je funkcija dviju veliina: bezbjednost i kvaliteta
saobraaja. Bezbjednost saobraaja se najee predstavlja kao: kvalitativna mjera
smanjivanja broja saobraajnih nezgoda i kvalitativna mjera ublaavanja posljedica
saobraajnih nezgoda.
- Naelo prikladnosti u odravanju oituje se isto tako kroz zahtjevnost bezbjednosti i
kvaliteta. Sigurno odravanje podrazumijeva proces, u kojem radnici servisiraju saobraajni
objekt ne ugroavajui svoju sigurnost niti sigurnost drugih uesnika u saobraaju.
- Izvodljivost u rekonstrukciji podrazumijeva mogunost prilagodbe saobraajnog objekta
novim zahtjevima u pogledu organizacije i regulacije saobraaja. Oblikovanje saobraajnog
objekta te primjena odreenih materijala i postupaka omoguavaju prilagodbu kasnijim
rekonstrukcijama ili nadogradnjama.
4.1.

Prostorno saobraajni pokazatelji

Putevi i raskrsnice za javni saobraaj mogu se podijeliti na odreene vrste ili

kategorije, sukladno bitnim odrednicama kao to su: poloaj raskrsnice (izvan ili unutar
naselja), stepen izvedbe (neizgraeno ili izgraeno) i mjerodavna funkcija (povezivanje,
prikljuivanje, pristupanje). [3]
S prostorno saobraajnog stajalita svrha je modeliranja da ponudi razliite modele i
postupke za pronalaenje najboljeg odnosno optimalnog operatora saobraajne ponude i
potranje, koji e pruiti dovoljno elemenata da se zamiljeno rjeenje moe prilagoditi
prostoru. [3]
Sa stajalita saobraajne funkcije i prostorno-saobraajnih pokazatelja, mreu javnih puteva u
Bosni i Hercegovini ine [3]:
- autoputevi i brzi putevi (AP/BP), odnosno put velikog uinka (PVU);

magistralni put (MP, odnosno vezni put (VP);

regionalni put (RP), odnosno sabitni put (SP);
lokalni put (LP), odnosno pristupni put (PP).

Autoputevi i brzi putevi su meudravni i iznimno dravne putevi, a u prostorno

saobraajnom pogledu su daljinski putevi visokog uinka. Kao najvia tehnika kategorija
dravnih puteva obavezno obilaze sva naseljena mjesta, odnosno tangiraju gradove do 500
000 stanovnika. Sva ukrtanja s drugim putevima predviaju se pomou raskrsnica izvan
razine, koji omoguavaju neprekinutost saobraajnih tokova i visoku propusnu mo odnosno
razinu saobraajne usluge. Prostor posebnog reima iznosi najmanje 80 m. [3]
Dravne ceste (u naem sluaju u BiH to su magistralni putevi) ine osnovicu u
povezivanju dravnog teritorija, s preteitim prijevozima na vee udaljenosti. Zbog takve
svoje funkcije trebaju obilaziti naselja do 20 000 stanovnika, prolaziti kroz regionalna ili vea
sredita s preko 50 000 stanovnika. Visoka razina uslunosti u principu bi se trebala postizati
raskrsnicama izvan ili u razini s ITS uslugama koja se nalaze u sistemu mrenog upravljanja u
realnom vremenu. Prostor posebnog reima je 40 60 m. [3]
Regionalne ceste su namijenjenje prvenstveno javnom i motornom prometu, a
povezuju pojedina podruja na opinskoj razini pa omoguuju privredni i radni saobraaj
veeg dosega. Takve ceste obilaze seoska naselja, dodiruju vea naselja i prolaze kroz
gradove s vie od 20 000 stanovnika. Prostor posebnog reima iznosi 20 40 m. [3]
Lokalni putevi slue za povezivanje manjih naselja te predstavljaju osnovne izvore i
ciljeve putovanja. Takve ceste u pravilu prolaze kroz sva naseljena mjesta, a preko njih se
obavlja svakodnevni radni saobraaj vezan za zaposlenje i druge aktivnosti stanovnitva.
Pjeaci se vode pjeakim stazama uz kolovoz, biciklisti posebnim trakama ili po kolovozu.
Prostor posebnog reima je irine 6 7 m. [3]
4.2.

Saobraajno modeliranje

Nedostatak zakonske regulative iz ovog podruja uvjetovao je povran pristup

saobraajnom modeliranju. Bez obzira na sveobuhvatnost saobraajne dokumentacije za
raskrsnice, ovo je krucijalni korak u procesu planiranja i projektovanja raskrsnica budui da
kroz njega investitor odreuje prioritete i koliine pojedinih radova, a projektant osnovne
projektne elemente koji e voditi prema kvalitetnom rjeenju. [3]
4.2.1. Saobraajno funkcionalni model
Ovaj model predstavlja okosnicu ostala tri saobraajna modela (sigurnosnog modela te
propusne moi i razine uslunosti). Osnovne veliine su [3]:
- poloaj raskrsnice u mrei;
- mikrolokacija (horizontalni i vertikalni elementi, preglednost, raunske brzine);
- saobraajna potranja;
- oblik raskrsnice;
- stepen sigurnosti;
- propusna mo;
- ekoloki pokazatelj;

- pokazatelji kvalitete i razine uslunosti;

- ITS usluge.
4.2.2. Saobraajno-sigurnosni model
Postoje dva osnovna modela u saobraajno sigurnosnom smislu a to su: model
bezbjednosti postojee raskrsnice i model bezbjednosti nove raskrsnice.
Prvi model ima dva podmodela [3]:
- model poveanja stepena bezbjednosti saobraaja u sluaju kada je stepen
bezbjednsoti jedan od glavnih uzroka optimizaciji postojeeg stanja. Model
predstavlja analizu saobraajnih nezgoda sa zakljukom koji tip saobraajnih nezgoda
kvalitativno smanjuje stepen bezbjednosti;
- model ouvanja stepena bezbjednosti saobraaja stanje bezbjednosti saobraaja u
raskrsnici je prihvatljivo, a kroz analizu statistika saobraajnih nezgoda donose se
zakljuci i preporuke za projektne elemente koji nee postojei stepen bezbjednosti
ugroziti i ublait e posljedice postojeih tipova saobraajnih nezgoda.
4.2.3. Model propusne moi
Osnovna zadaa raskrsnice je mogunost sigurnog i kvalitetnog prolaska zadanog
broja vozila kroz raskrsnicu. Osnovna veliina za tu procjenu je propusna mo raskrsnice, a
ee se koristi podatak o propusnoj moi pojedinog prilaza. Propusna mo pokazuje koliki
broj vozila moe proi prilazom ili cijelom raskrsnicom. Dobra procjena propusne moi
predstavlja osnovni korak pri odabiru tipa i oblika raskrsnice te naina organizacije i
regulisanja saobraaja. [3]
Osim njegovih graevinsko geometrijskih karakteristika, propusnu mo raskrsnice
odreuju i uslovi koji vladaju na njemu. Djelovanjem na te uslove mogu se dobiti kvalitetniji
rezultati a to se postie [3]:
- zabranom odreenih skretanja moe se postii znakovito bolja propusna mo;
- prenamjenom saobraajnih traka (obino se za dvije saobraajne trake na prilazu jedan
ostavlja za lijeve skretae, a drugi za ravno i desno);
- ukidanjem pojedinih pjeakih prijelaza ili drugaijim poloajem smanjuje se broj kolizija
izmeu motornog i pjeakog saobraaja ili se smanjuje put prelaska pjeaka preko raskrsnice.
Za nesemaforizirane raskrsnice procjenjuje se priuva u kapacitetu sporednih prilaza,
tj. da li vozila sa sporednog prilaza mogu ui ili proi raskrsnicom u prihvatljivom intervalu
vremena. Procjenjuje se i rep ekanja na sporednim prilazima. Na semaforiziranim
raskrsnicama se procjenjuje propusna mo raskrsnice u smislu prihvatljive duine trajanja
ciklusa i zelenih vremena za pojedine grupe traka. [3]

5.

OSNOVNA PODJELA RAKSRSNICA

5.1.

Raskrsnice u nivou

Raskrsnice u nivou ili razini su u velikom broju zastupljena u mrei javnih puteva, pri
emu su graevinska rjeenja i saobraajni tokovi rijeeni na istoj saobraajnoj plohi. [1]

Slika 6. T raskrsnica u nivou [1]

Ove raskrsnice zadovoljavaju saobraajna optereenja do Qmjer800 [voz/h] po

prilazu te vremenske praznine toka T6 sekundi.
Pri koncipiranju raskrsnice neophodno je utvrditi najbitnija polazita i parametre. Prije
svega to se odnosi na odreivanje uloge ili znaenja prilaznih puteva u mrei te na doputenu
brzinu u raskrsnici, odreivanje glavnog puta, na voznodinamike i geometrijske okvire,
propusnu mo, bezbjednost saobraaja i razmak raskrsnica. U sklopu odreivanja rasporeda i
razmaka raskrsnica u saobraajnoj mrei mora se voditi rauna da uestalo voriranje
smanjuje saobraajno sigurnosnu vrijednost, a preveliki razmaci dovode do neravnomjernog
i nepotrebnog optereenja putne mree. [1]
Raskrsnica u razini (RUR) e udovoljiti uslovima bezbjedne vonje ako su u cijelosti
ili djelomino: pravovremeno prepoznatljiva, pregledna, shvatljiva i prohodna.
Pri
koncipiranju i projektovanju raskrsnice trebaju se ponekad uzeti u obzir povrine za javni
saobraaj, kao to su trake za autobuse te autobusna stajalita. U pravilu se stajalita za
autobuse trebaju smjestiti iza raskrsnice u smjeru vonje, kako bi putnici prelazili kolovoz s
potpunom preglednou ulijevo. [1]
Za bezbjedno odvijanje saobraaja na raskrsnici potrebno je provjeriti razliite vidove
doglednosti i polja preglednosti. U iroj zoni raskrsnice mora biti osigurana odgovarajua
povrinska i prostorna preglednost. Pravovremeno uoavanje te jasno prepoznavanje stanja na
raskrsnici od presudnog je znaaja za saobraajnu sigurnost. Voza treba pravovremeno
prepoznati mogue konflikte i prosuditi na koje ih naine izbjei. [1]

Pod zaustavnom preglednou podrazumijeva se preglednost koja je potrebna za

pravovremeno prepoznavanje raskrsnice pred kojim se treba zaustaviti. Potrebne duine
zaustavnog puta zavise od vrste/kategorije puta, odnosno o doputenoj brzini prilaenja i
uzdunom nagibu sporednog puta. Ako se npr. za prepoznavanje pretjecanja zahtijevano polje
preglednosti ne moe odrati, potrebna je dopunska najava za istu aktivnost. [1]
Preglednost kod pribliavanja raskrsnici i glavnom putu podrazumijeva
preglednost koja mora biti osigurana na odreenoj udaljenosti od ivice glavnog puta za vozaa
koji prilazi iz sporednog puta i to za sluaj kada bude trebalo na glavnu put ui bez
zaustavljanja. U raskrsnicama mora biti zadrano vidno polje i preglednost lp2 s udaljenosti
10 m od ivice kolovoza glavnog puta. Poveanje ovoga razmaka na najvie 20 metara moe
biti korisno ako je znatniji udio teretnih vozila. Cilj je da oblikovanje raskrsnice omoguuje
kvalitetno skretanje vozila, a da s tim poboljanjem preglednosti nisu povezani znatniji
trokovi tog zahvata. [1]

Slika 7. Polje preglednosti kod pribliavanja [1]

Pod prilaznom preglednou podrazumijeva se preglednost koju mora imati voza

kada eka na razmaku 3 metra od ivice kolovoza glavnog puta kako bi, uprkos prednosti i uz
oekivano ometanje iz glavne ceste, mogao uvesti svoje vozilo. Navedeni uslov bit e
omoguen ako su osigurana polja preglednosti, iji su dosezi vidljivosti lp3 u glavnom putu.
Za sluaj odmaknute biciklistike staze potrebno je da razmak vozila bude povean na 4,0
5,0 metara.

Slika 8. Prilazna preglednost

5.2.

Raskrsnice sa krunim tokom

Kruna raskrsnice se definiu kao saobraajne graevine po kojima je kretanje vozila

odreeno sredinjim krunim ostrvom i krunim kolovozom te prilazima s razdjelnim ostrvom
i saobraajnim znakovima. U odnosu na klasina, ove se raskrsnice takoer mogu definisati
kao nesemaforizirane raskrsnice u jednoj razini, u kojima se saobraaj u pravilu odvija [3]:
- na jednotranom odnosno dvotranom krunom kolovozu;
- s jednim do dvije saobraajne trake na prilazima postavljenim to okomitije na ulazu u
krunu raskrsnicu;
- s regulisanom prednou krunog saobraajnog toka u smjeru suprotnom od kazaljke
na satu.

Slika 9. Osnovni elementi krune raskrsnice [3]

Krune raskrsnice se mogu razvrstati po vie kriterijuma, a uobiajena je podjela po

lokaciji i veliini, po broju prilaza i saobraajnim trakama, po svrsi ili namjeni. Podjela prema
lokaciji i veliini dijeli krunu raskrsnicu na: unutar i izvan naselja. Unutar naselja se
razlikuju mini, mala i srednje velika kruna raskrsnica, dok izvan naselja postoji podjela na
srednje velika, srednje velika dvotrana i velika kruna raskrsnica. Podjela prema namjeni
dijeli ih na raskrsnicu koja smiruju saobraaj, ograniavaju ga i ona koja slue za postizanje
to vee propusne moi uz odreenu bezbjednost saobraaja. U pogledu broja privoza, kruni
tokovi se dijele na one s tri, etiri, pet ili vie prilaza, a s obzirom na broj saobraajnih traka u
krunom kolovozu, postoje jednotrane, dvotrane ili vietrane krune raskrsnice. [3]
etiri osnovne skupine optih kriterijuma koji moraju biti zadovoljeni prilikom
razmatranja primjerenosti izvoenja krunih raskrsnica su: prostorni, saobraajni, saobraajno
sigurnosni i kriterijum propusne moi. Bezbjednost vonje je jedan od najvanijih
kriterijuma kod oblikovanja raskrsnice, a da bi bezbjednost bila na nivou potrebno je pri
projektovanju uzeti u obzir etiri osnovna naela: vidljivost, preglednost, prilagodljivost i
protonost. [3]
Karakteristike jednotranih krunih raskrsnica, po kojima se ona razlikuju od
uobiajenih raskrsnica u razini, jesu [3]:
- kruna raskrsnica je raskrsnica s kombinacijom prekinutoga i neprekinutoga saobraajnog
toka;
- prvenstvo prolaza na krunim raskrsnicama imaju vozila u krunom toku u odnosu na
vozila na prilazima u raskrsnicu;
- vozilo na ulazu u krunu raskrsnicu se, u sluaju slobodnoga krunog toka, ne zaustavlja
ve smanjenom brzinom ulazi u kruni tok to ima pozitivan uinak na okolinu (nie razine
izduvnih gasova i buke) i kapacitet;
- krune raskrsnice, bez obzira na tip i nain izvedbe, omoguavaju vonju samo malim
brzina i s velikim skretnim uglom prednjih kotaa;
- za pjeake i bicikliste u krunim raskrsnicama vrijede jednaka pravila kao i u drugim
raskrsnicama;
- u krunim raskrsnicama je zabranjena (a i nepotrebna) vonja unazad;
- dugim vozilima je tokom vonje krunim tokom doputeno koristiti i proireni dio krune
kolovozne trake, dok za druga vozila malih dimenzija za to nema potrebe.
Prednosti pred ostalim oblicima raskrsnica su: vea bezbjednost saobraaja (manji
broj konfliktnih taaka i smanjene brzine u krunom toku), manje posljedice saobraajnih
nezgoda, manje ekanje na prilazima, manja okupiranost zemljita i trokovi odravanja, vea
propusna mo raskrsnice, manje proizvedene buke i tetnih gasova, dobro rjeenje pri
ravnomjernijem optereenju prilaza i kao mjera za smirivanje saobraaja.
Nedostaci krunih raskrsnica: slabo rjeenje za sluaj velikog saobraajnog toka sa
skretanjem ulijevo, produenjem putanje pjeaka i vozila s obzirom na izravno kanaliziranu
klasinu raskrsnicu, problemi pri veem biciklistikom ili pjeakom saobraaju koji
presijecaju jedan ili vie prilaza prema raskrsnici, s poveanjem broja krunih saobraajnih
traka smanjuje se razina saobraajne bezbjednosti.
Tokom modeliranja treba barem okvirno, a u radnjama projektovanja potrebno je
provesti provjeru i osiguranje preglednosti u raskrsnici. Prije razvrstavanja potrebno je
razjasniti neka polazita i razlikovnosti dvije vrste preglednosti: preglednost na ulazu u
krunu raskrsnicu i preglednost pri ostalim saobraajnim operacijama.

Preglednost na ulazu u krunu raskrsnicu treba omoguiti pravovremeno uoavanje

sporne situacije prilikom pribliavanja krunoj raskrsnici. Direktno zavisi od brzine
pribliavanja raskrsnici, pa proizlazi da u sluaju kad se ona ne moe osigurati neophodno
je vozae o tome upozoriti dodatnim saobraajnim znakom. [3]

Slika 10. Preglednost na ulazu u krunu raskrsnicu [3]

Preglednost ulijevo vozaima svih motornih vozila, koja se pribliavaju tlocrtnoj

oznaci za oznaavanje ivice krunog kolovoza, mora biti omoguen pregled nad cjelokupnom
irinom krunog kolovoza, od razdjelne linije na njihovu lijevu stranu, i to do udaljenosti koja
je potrebna za zaustavljanje, mjereno uzdu osovine krunog kolovoza. Preglednost ulijevo
provjerava se iz sredine saobraajne trake (kada su dvije ulazne trake, onda s lijeve trake) na
udaljenosti 15 m pred razdjelnom linijom. [3]

Slika 11. Preglednost ulijevo [3]

Preglednost na krunom kolovozu vozaima u krunom toku mora biti omoguena

preglednost nad cjelokupnom irinom krunog kolovoza pred njima, i to na udaljenosti koja
odgovara veliini krune raskrsnice. Preglednost je potrebno provjeriti 2 metra od ivice
sredinjeg ostrva, kao to je prikazano na slici. [3]

Slika 12. Preglednost na krunom kolovozu [3]

- Vrste saobraajnih nezgoda u dvotranoj krunoj raskrnici [4]:

1. Preticanje prije ukrtanja
2. Sudar sa pjeakom/biciklistom
3. Sudar na ulazu
4. Sudar pri prestrojavanju
5. Sudar u sustizanju prije ulaza
6. Sudar u sustizanju prije izlaza
7. Sudar sa sredinjim saobraajnim ostrvom
8. Sudar sa razdjelnim saobraajnim ostrvom na izlazu
9. Proklizavanje iz krune raskrsnice
10. Skretanje
11. Sudar sa razdjelnim saobraajnim ostrvom na ulazu
12. Proklizavanje na izlazu
13. Vonja u suprotnom pravcu

Slika 13. Vrste saobraajnih nezgoda u dvotranoj krunoj raskrsnici [4]

5.3.

Raskrsnice izvan nivoa

Raskrsnice izvan razine su najvee po prostornom obuhvatu, cijeni izvedbe i po

propusnoj moi, a najvie se koriste na javnim saobraajnicama najvieg ranga (autoputevi i
brzi putevi). Raskrsnice izvan razine su saobraajne graevine koje se koriste za povezivanje
putnih pravaca pod uvjetom zadravanja reima neprekinutog saobraajnog toka. Ovim tipom
raskrsnice postie se prostorno razdvajanje konfliktnih stanja, odnosno nezavisno voenje
saobraajnih tokova u razliitim graevinskim razinama te tako dobijemo dva najbitnija
uinka: najviu bezbjednost saobraaja i najveu propusnu mo. [3]
Prilikom prostornog razdvajanja konfliktnih tokova eliminiu se njihove take
presjecanja (ukrtanja) te se postie propusna mo skoro kao na slobodnim dionicama trase.
Statistiki podaci pokazuju da se 20 30% svih nezgoda dogaa u zoni raskrsnice u razini
(RUR), dok raskrsnice izvan razine (za razliku od onih u razini) imaju najmanje 2 2,5 puta
veu propusnu mo. Ali slino tome, raskrsnice izvan razine, imaju vee investicijske
trokove. [3]

Slika 14. Primjer raskrsnice izvan razine

Izvor: http://radio.hrt.hr/data/article/061722_9196a4eaa581883b5c96.jpg

Podruje primjene raskrsnica izvan razine je u grupi javnih puteva najvieg ranga puta
(autoputevi i brzi putevi). Na raskrsnicama gdje ukupna saobraajna optereenja glavnog i
sporednog pravca prelaze 12 000 voz/dan potrebno je prostorno razdvajanje. A kada se gleda
sa stajalita ekonomske opravdanosti trebalo bi se kao minimalno uzeti optereenje od PGDS
3000 do 4000 voz/dan. [3]
Kada posmatramo transportnu funkciju raskrsnica, treba se poveavati razmak meu
njima, odnosno da njihova gustoa po duini puta opada. Proizlazi da je za klasine
dvosmjerne puteve (PGDS 10 20 hiljada voz/dan) optimalan razmak L=10 15 km, a za
autoputeve s naplatom (PGDS 20 000 voz/dan) preporuljiv meusobni razmak je L=12
18 km. Na autoputevima, razmak raskrsnica, bez naplate je ak 25% vei. [3]
Klasifikacija znaenja i veliine raskrsnica u pet funkcionalnih razina u rasponu od A
do E mogu se predoiti u zavisnosti od saobraajnog optereenja i ranga puta. Osnovne
karakteristike funkcionalnih razina su [3]:
- funkcionalna razina A; za raskrsnice dva autoputa pretpostavlja puni program
prostornog kanaliziranja tokova te interna povezivanja;
- funkcionalna razina B; podrazumijeva odnose puteva istog saobraajnog reima i
razliitog optereenja (AP/BP), a sadri sve standarde prostornog razdvajanja uz
skromnije geometrijske parametre;
- funkcionalna razina C; prati odnos puteva razliitog saobraajnog reima i znaajnijih
razlika u saobraajnom optereenju, pri emu je rjeenje kombinirano;
- funkcionalna razina D; svojstvena je odnosu puteva razliitog ranga te velike razlike u
saobraajnom optereenju;
- funkcionalna razina E; rezultat je samo prostornog razdvajanja pravaca (bez izgradnje
prikljunih veza), to je svojstveno za odnos veznih cesta vieg razreda s lokalnim
cestama, a povezivanje sporednih i glavnih pravaca ostvaruje se putem putne mree tj.
indirektno.

6.

OPREMA I UREENJE RAKSRSNICE

Opremu raskrsnice u irem smislu ine [1]:

- saobraajni znakovi,
- signalizacija i oprema putevima,
- rasvjeta,
- hortikultura,
- ostala oprema.
Saobraajna signalizacija sastoji se od vertikalne i horizontalne signalizacije i opreme
puta te ima veliki znaaj za sve uesnike u saobraaju. Pomou signalizacije uesnik u
saobraaju odabire eljeni put i smjer kretanja, poduzima odgovarajue radnje u saobraaju i
prilagoava svoje ponaanje.
Saobraajna signalizacija na raskrsnici postavlja se na nain da bude jasna te da ne
zbunjuje vozae pri prolasku kroz raskrsnicu. Broj saobraajnih znakova zavisi o stvarnom
stanju na terenu, ali ih ne treba postavljati previe jer se moe postii suprotan uinak koji e
zbunjivati vozae. Osnovni uslov prilikom ureenja okolike pored raskrsnice je osigurati
bezbjedno odvijanje saobraaja (preglednost i optiko voenje odgovarajuom sadnjom) te ih
istovremeno naglasiti u oblikovnom smislu. Projekat ureenja okoline trebao bi biti sastavni
dio projekta raskrsnice, kako na razini dravnih puteva, tako i na razini ostalih javnih i
gradskih puteva. [1]
Saobraajni znakovi, signalizacija i oprema u potpunosti moraju biti usuglaeni s
vaeim pravilima, te postavljeni na osnovi ovjerenog saobraajnog projekta. U velikoj
skupini navedene opreme su [1]:
- saobraajni znakovi;
- saobraajna svjetla i svjetlosne oznake;
- oznake na kolovozu i drugim povrinama;
- saobraajna oprema puta;
- signalizacija i oprema za smirivanje saobraaja;
- turistika i ostala signalizacija.
6.1.

Oprema i ureenje raskrsnice u nivou

Kao to je ve navedeno u radu, opremu raskrsnice u nivou ine: oprema za smirivanje

saobraaja, svjetla i svjetlosne oznake, saobraajni znakovi i signalizacija, putokazi te ostala
pripadajua oprema. Potrebno je naglasiti da postoji razlika u opremanju raskrsnica bez ili sa
svjetlosnom signalizacijom. Projektu opreme treba posvetiti posebnu panju jer direktno
utjee na bezbjedno odvijanje saobraaja na raskrsnicama jer je saobraajna oprema izravna
veza izmeu uesnika u saobraaju i raskrsnice. [1]
Saobraajna signalizacija mora biti jednostavna, jasna i itljiva, vidljiva, jednoznana,
univerzalna, kontinuirana, odgovarajueg dizajna i postavljena u odgovarajuem opsegu.
Signalizacija se moe podijeliti na vertikalnu, horizontalnu i svjetlosnu. Horizontalna
signalizacija (oznake na kolovozu) moe se podijeliti na [1]:
- uzdune oznake (pune, isprekidane i dvostruke crte);

poprene oznake (linije zaustavljanja, pjeaki prijelazi, prijelazi biciklistikih staza

preko kolovoza);
ostale oznake na kolovozu (strelice, polja za smirivanje saobraaja, natpisi).

U vertikalnu signalizaciju se ubrajaju [1]:

- znakovi opasnosti;
- znakovi izriitih naredbi;
- znakovi obavijesti;
- dopunske ploe, ostali znakovi i oznake.
Uloga vertikalne i horizontalne signalizacije je poboljanje stepena bezbjednosti i
olakanja u saobraajnim operacijama, te u podizanju razine propusnosti i saobraajne usluge.
Ova vrsta signalizacije obavezna je na putevima razreda A i B, a na cestama razreda C u
manjoj mjeri ili po potrebi. Putokazni znakovi su namijenjeni za voenje saobraaja, a isto
tako slue za usmjeravanje saobraajnih tokova uz otoke i razdjelnike te za ogranienje
doputenih brzina i zabranu pretjecanja u zoni raskrsnice. [1]
Rasvjeta uvijek mora biti predviena za raskrsnice puteva unutar ili na obodu naselja,
a za javne puteve vieg ranga i s veim brzinama u raskrsnici rasvjeta treba biti u iznimnim
sluajevima. Budui da na raskrsnicama u naselju nastaje vie od 50% saobraajnih nezgoda,
posebnu panju treba obratiti na rasvjetu na raskrsnicama u razini a pri tome treba [1]:
- zadrati iste kriterijume kvalitete javne rasvjete kao i na ostalim dijelovima puta;
- razinu rasvjete na posebno vanim raskrsnicama treba poveati do 50% u odnosu na
ostali dio saobraajnice;
- zadrati istu visinu postavljanja i ugao nagiba svjetiljke;
- zadrati isti izvor svjetla, tip svjetiljke i raspored;
- rasvijetliti dionice puta najmanje 150 m na obje strane od sredita ukrtanja na
nerasvijetljenim putevima;
- odrediti raspored stubova na ukrtanju a zatim na ostalom dijelu saobraajnice te
uskladiti poloaj stubova s vertikalnom signalizacijom.
Ureaji za davanje svjetlosnih saobraajnih znakova za upravljanje saobraajem na
raskrsnicama mogu se postavljati na stubu pokraj kolovoza u visini 2,0 do 3,5 metra. Ako su
postavljeni iznad kolovoza, visina od donjeg ruba ureaja do gornje povrine kolovoza ne
smije biti manja od 4,5 metra. Poluprenik kruga svjetla semafora, na cestama s manjim
saobraajem iznosi najmanje 20 cm, a na cestama s intenzivnijim i brim saobraajem
najmanje 30 cm. [1]
6.2.

Oprema i ureenje krunih raskrsnica

Kao i kod ostalih oblika raskrsnica u razini tako i kod raskrsnica s krunim tokom
treba predvidjeti opremu, u koju spadaju: saobraajni znakovi, saobraajna svjetla, oznake na
kolovozu, saobraajna oprema, signalizacija i oprema za smirivanje saobraaja, rasvjeta i dr.
Oblikovna svojstva i saobraajni reim moraju biti dobro usklaeni kako bi se na raskrsnici
dobio najvei stepen propusnosti i bezbjednosti saobraaja. [3]

Saobraajne oznake ispred i unutar krune raskrsnice imaju ulogu regulisanja i

naznaivanja:
- umirivanja saobraajnog toka;
- pripreme za kruni tok;
- pravovremene pripreme za usmjeravanje na izlaz iz krunog toka.

Slika 15. Dispozicija saobraajnih znakova u krunoj raskrsnici [3]

Razdjelno ostrvo je od kolovoza uzdignuta povrina graevinski oblikovana

materijalima razliite teksture. Oblikuje se unutar povrine odreene linijama vodiljama
ulaza, izlaza i krunog kolovoza. U urbanim podrujima se izvodi s povrinom za prolaz
pjeaka, a u izvanurbanim podrujima najee se izvodi kao ozelenjena povrina. Prema
tlocrtnom oblikovanju razlikuju se paralelna, trokutasta i ljevkasta razdjelna ostrva. [3]
Za oblikovanje sredinjeg ostrva kod malih i srednje velikih krunih raskrsnica je
potrebno predvidjeti i prijelazni prsten. Povozni dio sredinjeg otoka zajedno s krunim
kolovozom omoguava prolaz kroz raskrsnicu dugim vozilima. irina prijelaznog prstena
treba biti 1 2 metra, poprenog nagiba do 5%. Veliina i lokacija krune raskrsnice mogu
uticati na vrstu i nain ureenja okoline pored raskrsnie. Opseg dijela sredinjeg ostrva koji se
moe hortikulturno urediti sadnjom niskog zelenila razine grmlja, trava ili drvea ovisi o
veliini sredinjeg ostrva, kao i o uslovima preglednosti u krunom traku i na ulasku u krunu
raskrsnicu.
Izvedba prijelaza za pjeake i bicikliste omoguava sigurnost pjeaka i biciklista pri prijelazu
prilaza krune raskrsnice. Prijelazi trebaju biti smjeteni tako da podravaju pjeake tokove u
zoni krune raskrsnice i na sebe privuku najvei mogui broj pjeaka. Prijelazi moraju biti
odmaknuti barem za duinu jednog vozila od krunog kolovoza, kako bi se smanjile
konfliktne situacije izmeu pjeaka i vozila. Prolazi za pjeake i bicikliste trebaju biti sputeni

do razine kolovoza, kako bi se omoguio prolaz osobama s posebnim potrebama odnosno

biciklistima u vonji. [3]
Saobraajni znakovi i signalizacija su kljuni preduslov za uspjeno odvijanje i
bezbjednost saobraaja u raskrsnici. saobraajni znakovi i ostala oprema postavljaju se kod
nas u skladu s Pravilnikom o saobraajnim znakovima i signalizaciji na putevima. Kruna
raskrsnica prvenstveno mora biti opremljeno znakovima [3]:
- raskrsnica s putem s prednou prolaska (B01) i kruni tok saobraaja (B62),
postavljeni odmah pred isprekidanom linijom zaustavljanja;
- obavezno obilaenje s desne strane (B59) i tabla za oznaavanje saobraajnog
otoka (K06) na zajednikom stubiu u razdjelnom ostrvu.
Na unutranje dijelu razdjelnog ostrva postavljaju se informacijske table i putokazi na
putokaznoj tabli. U podruju pribliavanja raskrsnici postavljaju se znakovi naredbe i
obavijesne oznake: ogranienje brzine, tabla s najavom krunog toka, obiljeje pjeakog ili
biciklistikog puta i dr.
Rasvjeta krune raskrsnice, zbog osiguravanja saobraajne bezbjednosti nou i u
posebnim vremenskim prilikama, mora biti postavljena na odgovarajui nain. Svaki prilaz,
odnosno izlaz iz raskrsnice treba biti osvijetljen na duini od cca 100 m (min. 3 rasvjetna
stuba) od ulaska u raskrsnicu. Boja svjetlosti i visina svjetiljki moraju biti jednake na cijelom
podruju raskrsnice. Kvaliteta rasvjete raskrsnice mora biti najmanje jednaka kvaliteti rasvjete
koja je postavljena na glavnoj prilaznoj ulici, a preporuljivo je da bude do 1,5 puta jaa. [3]

7.

PRIJEDLOG POBOLJANJA DRUMSKOG SAOBRAAJA KROZ

RAKSRSNICE

7.1.

Voenje pjeaka i biciklista kroz raskrsnicu

Prilikom projektovanja raskrsnica u nivou potrebno je u najveoj moguoj mjeri u

obzir uzeti zahtjeve pjeaka i biciklista, a prije svega zahtjeve za jasno, jednostavno,
razumljivo i bezbjedno ureenje raskrsnica. Prilikom odreivanja lokacije pjeakog prelaza,
opreme raskrsnice u sluaju pjeakog prelaza i uslova svjetlosno-signalih ureaja, potrebno
je u obzir uzeti vaee zakonske propise. Pjeaki prelazi na putevima moraju biti na
odgovarajui nain osvjetljeni a na putevima izvan urbanih podruja moraju biti oznaeni
propisanim saobraajnim znakovima. Na pjeakim prelazima, na putevima sa dvije ili vie
saobraajnih traka za vonju u jednom smjeru, saobraaj mora biti ureen svjetlosnim
saobraajnim znakovima. Navedeni zahtjev se ne primjenjuje za krune raskrsnice sa
ulazima/izlazima sa dvije trake. [4]
Ukoliko se na raskrsnici pojavljuju pjeaci za njih je potrebno obezbijediti
posebnaodvojena podruja kako bi im se omoguilo to bezbjednije kretanje. U podruju
raskrsnice pjeaci se kreu stazama za pjeake koje su paralelne sa putem i biciklistikom

stazom. Uglavnom se upotrebljava dupla staza/trotoar (irine 2.0 m); jednostazno rjeenje se
upotrebljava samo u izuzetnim sluajevima (prostorna ogranienja). [4]
Osnovna pravila, koja je potrebno razmotriti prilikom odreivanja lokacije pjeakog
prelaza su sljedea: U sluaju da se radi o semafoizovanoj raskrsnici u nivou, lokacija
pjeakog prelaza treba da bude prije horizontalne oznake na putu koja oznaava oduzimanje
prednosti. U sluaju da se radi o nesemaforizovanoj raskrsnici u nivou, lokacija pjeakog
prelaza treba da bude poslije horizontalne oznake na putu koja oznaava oduzimanje
prednosti. [4]

Slika 16. Lokacija pjeakog prelaza na semaforizovanim i nesemaforizovanim raskrsnicama [4]

Od navedenih pravila je mogue odstupiti u sluaju da su u okruenju zgrade gusto

postavljene, ime se ometa smanjuje preglednost, kao i na raskrsnicama sa velikim brojem
nemotorizovanih uesnika u saobraaju iz najugroenijih skupina (raskrsnice ispred vrtia i
kola i drugih podruja na kojima je veliki broj djece, ispred ustanova za slijepe i osobe sa
oteenim vidom, zatim ispred ustanova za osobe sa oteenim sluhom, te ispred starakih
domova, bolnica). Od navedenih pravila se takoe odstupa u sluaju krunih raskrsnica.
Bez obzira da li je raskrsnica opremljena svjetlosno-signalnim ureajima, u podruju
pjeakog prelaza je potrebno obezbijediti dovoljno prostora za ekanje pjeaka. Saobraaj na
pjeakim stazama ne smije biti ometan. [4]

Slika 17. Primjer pjeakih prelaza

Izvor: Internet

Na putevima za mjeani
saobraaj, potrebno je na raskrsnicama
pored obezbjeenja pravilnog toka
motornog
saobraaja
obezbjediti
ispravno
odvijanje
biciklistikog
saobraaja. Prilikom projektovanja

podruja za bicikliste na raskrsnicama potrebno je u cilju obezbjeenja odvijanja bezbjednog

motornog i biciklistikog saobraaja u obzir uzeti sljedee uslove [4]:
- Bezbjedno odvajanje biciklistikog saobraaja od drugih vrsta saobraaja;
- Jasno i nedvosmisleno voenje saobraaja u podruju raskrsnice;
- Razumljivo oznaavanje prednosti;
- Obezbjeenje dovoljne preglednosti.
Biciklistike povrine u podruju raskrsnice [4]:
U podruju raskrsnice bicikliste je mogue voditi na nekoliko naina, u zavisnosti od jaine
toka biciklistikog i motornog saobraaja:
- Zajedno sa motorizovanim uesnicima u saobraaju (tzv. Podruja mjeovitog saobraaja);
- Biciklistikom trakom (na kolovozu, koja je odvojena od motorizovanog saobraaja
neprekidnom bijelom linijom), upotreba biciklistike trake je dozvoljena samo u sluajevima
kada nije mogue obezbjediti nivoom odvojene biciklistike povrine. U tom sluaju potrebno
je ogranienje brzine kretanja motornih vozila na 40 km/h. Takoe se preporuuje da
biciklistike trake budu obojene crvenom bojom.;
- Biciklistika staza: Protee se du kolovoza ili du pjeake staze i odvojena je nivoom (sa
ili bez razdjelne zelene povrine).
Bez obzira na vrstu raskrsnice i saobraajni reim na raskrsnici, prelazi za bicikliste se
izvode sa unutranje strane pjeakog prelaza. U podrujima prelaza i prilikom voenja
biciklista preko saobraajnih ostrva, ivinjake je potrebno spustiti na nivo kolovoza u cilju
obezbjeenja lake, bezbjednije i udobnije vonje bicikla.

Slika 18. Raskrsnica sa obojenim stazama za bicikliste

Izvor. Internet

U osnovi, postoje dva naina usmjeravanja biciklistikog saobraaja u zoni krune

raskrsnice: - Paralelno usmjeravanje biciklistikog saobraaja (du vanjske ivice krunog
kolovoza) i
- Nezavisno usmjeravanje (paralelno sa ivinjacima ili u obliku koncentrinog kruga).

Slika 19. Dva mogua naina usmjeravanja biciklistikog saobraaja u zoni krune raskrsnice [4]

Usmjeravanje biciklistikog saobraaja u zoni krune raskrsnice koristei nezavisni

metod je bezbjednije. Sva ukrtanja saobraaja motornih vozila i pjeaka ili biciklista moraju
biti pod pravim uglom, to kao rezultat ima najpravilniji oblik vidnog polja svih uesnika na
ukrtanju. Rezultat toga je takoe i injenica da su konfliktne take samo na prelazima preko
krakova krune raskrsnice, ali da su ak i tu pjeaci i biciklisti (djelomino) zatieni
razdjelnim saobraajnim ostrvima. [4]
Paralelno usmjeravanje biciklistikog saobraaja je manje bezbjedno (izuzeci su
krune raskrsnice sa veoma malim obimom saobraaja motornih vozila), obzirom da je
biciklista u direktnom kontaktu sa motorizovanim uesnicima saobraaja, tj. nalaze se na istoj
povrini. Kako bi se postigla bolja zatita biciklista, preporuljivo je da se u takvim
sluajevima izdignuti elementi postave na produecima razdjelnih saobraajnih ostrva. [4]
U krunim raskrsnicama izvan urbanih podruja bicikliste treba usmjeravati posebno
nezavisno; i u krunim raskrsnicama u urbanim podrujima prepuruljiv je ovaj metod, a
parelelni metod treba da se koristi samo ako je maksimalna dozvoljena brzina 40 km/h i u
ogranienim saobraajnim zonama. U sluaju kada prije krune raskrsnice biciklisti
saobraaju kolovozom, u zoni krune raskrsnice treba da im se obezbijedi posebna traka.
Jedna od dvije metode usmjeravanja biciklistikog saobraaja u zoni krune raskrsnice u
urbanim podrujima odreuje se na osnovu obima i strukture saobraaja motornih vozila,
obima biciklistikog saobraaja i pozicije krune raskrsnice u mrei urbanih saobraajnica.
[4]
7.2.

Mjere za postizanje bezbjedne krune raskrnice

Nakon provjere da li su lokacija i pozicija krune raskrsnice u mrei urbanih

saobraajnica odgovarajue, prilikom projektovanja krune raskrsnice potrebno je u to veoj
mjeri razmotriti sljedee [4]:
Pravac pruanja kraka treba da bude pod pravim uglom na krunu raskrsnicu to je vie
mogue (smanjenje brzine, vidno polje pravilnog oblika, itd). Odgovarajui ulazak vozila u
kruni tok postie se odabirom odgovarajueg ulaznog radijusa (brzina na ulazu u krunu
raskrsnicu u direktnoj je vezi sa ulaznim radijusom). Ako je pristup tangentan u odnosu na
krunu raskrsnicu, pravilo na osnovu kojeg vozila u krunom toku imaju pravo prvenstva nad
vozilima na ulazu nije logian, brzina na ulazu je velika, vozila koja ulaze u krunu raskrsnicu
nemaju vidno polje i moe doi do sudara u sustizanju. Pozicija tangente izlaznih traka iz

krune raskrsnice zahtijeva mnogo skretanja i rezultira velikom potrebnom povrinom. Stoga
kraci treba da budu postavljeni pod pravim uglom to je vie mogue. Ako je to mogue,
produene ose kraka krune raskrsnice treba da se presijecaju u jednoj taki centru krune
raskrsnice.

Slika 20. Pravac pruanja kraka krune raskrsnice [4]

irina ulaza u krunu raskrsnicu i duina zvonastog proirenja; najopasniji

manevar u krunoj raskrsnici je ulaz, kojeg treba izvesti u prilino malom prostoru. Iz tog
razloga, veoma je bitan njegov oblik, kako za bezbjednost saobraaja (vonja minimalnom
brzinom i krae ekanje dok se ne pojavi odgovarajui razmak kako bi se vozilo ukljuilo u
kruni tok), tako i kapacitet (vrijeme ekanja).
Skretanje putanje vozila u krunoj raskrsnici je jedan od elemenata sa najvie
uticaja na bezbjednost saobraaja u krunoj raskrsnici. Krivina mora biti oblikovana kao
dvostruka S kriva, sastavljena od tri radijusa, sa meusobno usklaenom veliinom. to su
krive blie, to je brzina na ulazu nia i vea je bezbjednost saobraaja u krunoj raskrsnici. Na
skretanje se moe uticati dvojako:
- Promjenom veliine sredinjeg saobraajnog ostrva (popularnije, ali u praksi esto
neizvodljivo),
- Oblikom razdjelnih saobraajnih ostrva (manje popularno, ali ee izvodljivo).

Slika 21. Skretanje putanje vozila u krunoj raskrsnici [4]

Veliina izlaznog radijusa uvijek treba da je vea od veliine ulaznog radijusa; samo
u izuzetnim sluajevima mogu biti jednaki.
Razdjelna saobraajna ostrva treba da se prilagoena veliini krune raskrsnice: u
sluaju velikih krunih raskrsnica, razdjelna saobraajna ostrva treba da su u obliku trougla, a
u sluaju malih krunih raskrsnica, treba da su u obliku suze.

Slika 22. Oblik razdjelnog saobraajnog ostrva, zavisno od veliine krune raskrsnice (mala kruna
raskrsnica = suza, velika kruna raskrsnica = trougao) [4]

Drenaa krune raskrsnice; vanjski popreni pad krune trake je vie zastupljen,
obzirom da je lake izvodljiv izmeu prikljunih taaka i krune trake, a i drenaa je takoe
jednostavnija. Slabosti vanjskog (negativnog) poprenog pada ogledaju se u smanjenom
koeficijentu adhezije guma-tlo (kolovoz) (kia, led, itd.), koji nije dovoljan ako se uzme u
obzir centrifugalna sila koja utie na vozila u krunom toku. Imajui na umu sve gore
navedeno, u takvim sluajevima potrebno je provjeriti stabilnost vozila u velikim krunim
raskrsnicama (koje omoguavaju vonju u krunom toku velikom brzinom). Unutranji
popreni pad krune trake je (sa tehnikog aspekta) pravilniji, dok je izvoenje drenae na
prikljunoj taci mnogo zahtjevnije.
Vozni dio sredinjeg saobraajnog ostrva treba da se izradi tako da se sprijei
saobraaj vozila preko njega (grubi materijal, asfalt), a istovremeno dugakim vozilima
omogui kretanje kroz krunu raskrsnicu. Postoji samo u malim i srednjim krunim
raskrsnicama, u irini od 1 - 2 m (zavisno od veliine unutranjeg radijusa).
Osvjetljenje krune raskrsnice uslovljava bezbjednost saobraaja raskrsnice tokom
noi. Kad se radi o krunim raskrsnicama, vano je da su osvijetljeni svi ulazi, kao i, ako je
mogue, sredinje saobraajno ostrvo.
Kontrola brzine vonje kroz krunu raskrsnicu je glavni podatak na osnovu koga se
procjenjuje stepen bezbjednosti saobraaja. Manja brzina saobraaja motornih vozila rezultira
sporijim tokom saobraaja, i u tom sluaju vie panje moe se posvetiti drugim uesnicima u
saobraaju, dok se istovremeno moe smanjiti mogunost saobraajnih nesrea sa tekim
posljedicama. Kriterij koji treba zadovoljiti je da prilikom neometanog prelaza (pola kruga)
brzina treba da bude ispod 30 km/h ili 35 km/h.

7.3.

Primjer rijeene raskrsnice u Floridi (SAD)

Jedno od pitanja kojim se saobraajni strunjaci bave prilikom projektovanja je kako

smanjiti opasnost od sudara zbog takozvanih levih skretanja. Naime, pokazalo se da udesi koji
se deavaju kada automobil u raskrsnici udari u vozilo iz suprotnog smera koje skee levo i
preseca njegovu putanju izazivaju teke povrede pa ak i smrtni ishod, zbog velike brzine ali i
zato to jedno vozilo udara drugo u bok, pod pravim uglom. Drugi problem sa levim
skretanjima je usporavanje saobraaja na prometnim raskrsnicama. Zbog svega toga, cilj je da
se prilikom projektovanja ukrtanja puteva nekako izbegne klasino skretanje vozila ulevo.
[5]
Postoji vie naina da se ovo izvede. U poslednjih nekoliko godina, Amerikanci su poeli da
grade na prvi pogled potpuno aave, ali funkcionalne i, kako su pokazala istraivanja, veoma
bezbedne raskrsnice i petlje.
Inae, ideja nije nova i datira jo iz 70-tih godina 20. veka, a u Sjedinjenim Dravama
ponovo je oivljena zahvaljujui jednom amerikom diplomcu koji je 2000. na proputovanju
kroz Francusku video slino reenje i odluio da ga primeni u svojoj domovini.
U meuvremenu, saobraajni strunjaci analizirali su uinkovitost i bezbednost ovakvih
raskrsnica i utvrdili da one smanjuju mogunost da doe do sudara za treinu, u odnosu na
konvencionalna ukrtanja sa klasinim levim skretanjem. to je jo vanije, opasnost od udesa
sa tekim povredama ili traginim ishodom po putnike smanjena je za ak 60%, a materijalna
teta na vozilima je prepolovljena. ak i ako se dogode, sudari u ovakvoj vrsti raskrsnica
imaju znatno blae posledice. [5]

7.4.

Prednosti krunih raskrsnica u odnosu na ostale

Od ukupnog broja saobraajnih nezgoda njih 40 50% ih se dogaa na raskrsnicama.

U posljednjih 25 godina intenzivirana je izgradnja krunih tokova u svim europskim
zemljama pa tako i u naoj zemlji. Razlog tome su brojne prednosti krunih raskrsnica u
odnosu na klasina trokrake i etverokrake raskrsnice. [3]
Sa stajalita osiguravanja saobraajne bezbjednosti, glavna prednost jednotranih
krunih raskrsnica je (u poreenju s klasinim trokrakim i etverokrakim raskrsnicama) u
eliminaciji konfliktne povrine i konfliktnih taaka presjecanja i preplitanja kao i smanjenje
broja konfliktnih taaka ulijevanja i izlijevanja. [3]
Dakle kod krune raskrsnice iskljuena je potpuno konfliktna taka (situacija)
ukrtanja odnosno presjecanja saobraajnih tokova. Upravo je to i najopasnija konfliktna
situacija na raskrsnici zbog koje nastaju nezgode sa najteim posljedicama (frontalni i boni
sudari vozila). Za primjer se navodi poreenje konvencionalnog trokrake i etverokrake
raskrsnice (raskrsnica dva dvotrana puta) bez svjetlosne signalizacije sa svim dozvoljenim
kretanjima i u svim krakovima: nastavak vonje u pravcu, lijeva i desna skretanja sa
savremenom krunom raskrsnicom. [3]
Posljedice saobraajnih nezgoda su manje i bez smrtno stradalih i teko tjelesno
ozlijeenih. Uzrok tome su manje brzine vonje i to to u krunim raskrsnicama nema
frontalnih sudara. U krunim raskrsnicama su sudari meu vozilima, u veini sluajeva,
boni, pod otrim uglom ili zbog naleta stranji. Sudari izmeu motornih vozila i
nemotornih vozila, koji presjecaju prilaz raskrsnici, jednaki su kao na klasinim raskrsnicama,
samo su posljedice sudara znatno manje (zbog smanjene brzine na ulazima i izlazima). [3]
Prednosti ovih raskrsnica su brojnije od nedostataka, a to su:
- vea sigurnost;
- smanjenje brzine vonje kroz raskrsnicu;
- manje posljedice saobraajnih nezgoda;
- manji troak odravanja (nema svjetlosne signalizacije);
- smanjenje buke i emisija izduvnih gasova;
- dobro uklapanje u hortikulturu.
Kod klasine trokrake raskrsnice imamo ukupno 9 konfliktnih taaka, a kod iste takve
raskrsnice rijeenog krunim tokom, ukupan broj konfliktnih taaka iznosi 6. [3]

Slika 23. Konfliktne toke na klasinom trokrakom i krunom raskriju [1]

Kod klasine etverokrake raskrsnice ukupan broj konfliktnih taaka iznosi ak 32, dok kod
etverokrake krune raskrsnice broj konfliktnih toaka iznosi ukupno 8.

Slika 24. Konfliktne toke na klasinom etverokrakom i krunom raskriju [1]

U Europi se ve dui niz godina provode istraivanja i prati stanje bezbjednosti

saobraaja na krunim raskrsnicama. U vicarskoj su istraivanja pokazala da se na
savremenim krunim raskrsnicama u odnosu na klasine raskrsnice dogaa do 75% manje
ukupnog broja nezgoda te do 90% manje nezgoda sa povrijeenim osobama. Istraivanjem su
obuhvaena krune raskrsnice sa prenikom od 30 do 32 m.
Prema istraivanjima u Velikoj Britaniji rekonstrukcijom klasinih raskrsnica u mini
kruna raskrsnica (prenika 12 26 m) u urbanim sredinama, smanjen je broj nezgoda po
raskrsnici za ak 44% godinje.

Prema podacima gradske uprave grada Portlanda (SAD), nakon rekonstrukcije

klasinih etverokrakih raskrsnica u moderne krune raskrsnice, smanjen je broj saobraajnih
nezgoda po raskrsnici za 38% godinje.
Prema istraivanjima modernih krunih raskrsnica u 23 grada u SAD-u utvreni su postotni
udjeli smanjenja saobraajnih nezgoda na krunim raskrsnicama u odnosu na klasina kako
slijedi:
- ukupni broj nezgoda smanjen je za 39%;
- nezgoda sa ozlijeenim osobama ima za 76% manje;
- broj nezgoda sa smrtno stradalima ima za 89% manje.

7.5.

Iskustva iz Engleske u primjeni mini raskrsnica

Mini raskrsnice su krune raskrsnice koje se odlikuju malim prenikom centralnog

ostrva, izmeu 12 i 24 metara. One se primenjuju u okviru strategije smirivanja saobraaja i u
okviru upravljakog koncepta zona 30. Prema iskustvima iz Engleske, njihova primjena
smanjuje broj saobraajnih nezgoda za 30% u poreenju sa klasinim raskrsnicama. Njihova
prednost ogleda se i u smanjivanju vremenskih gubitaka na sporednom pravcu. Mini
raskrsnice mogle bi se primeniti u naim gradovima u kojima se javio nedostatak prostora jer
zahtjevaju minimum prostora, a pogodne su za izgradnju u zonama sa niim brzinama
saobraaja i lako se estetski uklapaju u okolinu. [2]

Slika 25. Mini raskrsnica [2]

7.6.

Iskustva iz Australije u primjeni krunih raskrsnica

U poreenju sa konvencionalnim raskrsnicama, raskrsnice sa krunim tokom sadre

manje konfliktnih taaka i esto smanjuju pristupnu brzinu kretanja (Austroads 2010). Mogu
se razlikovati po kapacitetu, broju krakova i njihovih prilznih traka i cirkularnih traka unutar
raskrsnice. Njihova konstrukcija zavisi od intenziteta saobraaja, strukture vozila, brzine na
putevima u okruenju i raspoloivog prostora. [2]
Osnovni tipovi ovih raskrsnica su [2]:
- mini raskrsnice
- raskrsnice sa jednom saobraajnom trakom
- raskrsnice sa vie saobraajnih traka

- turbo raskrsnice
- signalisane raskrsnice sa krunim tokom saobraaja.
U literaturi se moe pronai puno podataka koji ukazuju na to da su ovakve raskrsnice
efikasne u smanjenju broja saobraajnih nezgoda. Osnovna otkria bi bila [2]:
- Izgradnja krunih tokova moe smanjiti broj nezgoda sa nastradalim licima od 63 do 100%,
i najefikasnija je metoda smanjenja broja nezgoda sa nastradalim licima na raskrsnicama.
- Izgradnja krunih tokova moe smanjiti broj ozbiljnih (tekih) saobraajnih nezgoda za 3784%.
- Izgradnjom krunih tokova moe se smanjiti broj nezgoda sa povrijeenim licima za 4587%.
- Pri izmjeni konvencionalne raskrsnice u kruni tok smanjuje se broj nezgoda sa
povrijeenima za 60-78%.
- Postoje istraivanja koja pokazuju da kruni tokovi na seoskim putevima i putevima van
naselja sa velikim brzinama kretanja u manjoj meri smanjuju broj nezgoda nego na putevima
u urbanim podrujima.
- Kruni tokovi sa jednom saobraajnom trakom u veoj meri smanjuju rizik od nastanka
saobraanih nezgoda nego krune raskrsnice sa vie saobraajnih traka (smanjenje od preko
80%).
- Nije najjasnije da li se krunim tokovima unapreuje bezbednost biciklista, meutim neke
studije pokazuju da kruni tokovi sa biciklistikom infrastrukturom smanjuju rizik od nezgoda
sa nastradalim biciklistima.
- Smanjenje broja nezgoda sa povredama peaka se izgradnjom krunih tokova smanjuje (do
89%)
- Nema podataka o smanjenju nezgoda sa motociklistima.

Podaci o nezgodama na krunim tokovima su prikupljeni u Viktoriji (Australija).

Ukupno 2.089 nezgoda sa povrijeenima (632 ozbiljnih) sa 1.281 lokacije su izdvojene iz
podataka tokom petogodinjeg perioda od 2007. do 2011. godine. Poreenje stopa nezgoda sa
smrtnim posljedicama i nezgoda sa teko povrijeenim licima u urbanim i ruralnim, te
raskrsnicama sa saobraajnom signalizacijom i raskrsnicama sa krunim tokom je mogue uz
upotrebu Austroads 2010 baze podataka o nezgodama. Ove analize su pokazale da su gradske
raskrsnice sa krunim tokom imale otprilike polovinu ozbiljnog rizika od nezgode u odnosu
na klasine urbane raskrsnice, a ruralne krune raskrsnice priblino 3/4 ozbiljnog rizika od
nezgode u odnosu na klasine raskrsnice. Treba primjetiti da je veina urbanih krunih
raskrsnica bila u zoni brzine od 50 do 60 km/h. Rezultati poreenja su dati u tabeli. [2]

Slika 26. Raspodela tekih saobraajnih nezgoda meu razliitim uesnicima u saobraaju, [2]

8.

ZAKLJUAK

Iako u naoj zemlji postoji izvestan broj raskrsnica sa krunim tokom, postoji i veliki
broj klasinih raskrsnica sa problemima u saobraaju, kako sa stanovita bezbjednosti
saobraaja, tako i u pogledu njihove protonosti, kada se njihova funkcionalnost dovodi u
pitanje.
Takoe, u budunosti e se uz gradnju puteva graditi i nove raskrsnice. Odabir tipa
raskrsnice pri gradnji, ili rekonstrukciji nije jednostavan zadatak, i trebalo bi na osnovu
multikriterijumske analize sagledati sve faktore koji e odabir uiniti opravdanim. Prema
Kenjiu, analiza faktora bi obuhvatila sledee kriterijume: kriterijum bezbednosti saobraaja
(uslovi lokacije, konfliktne take na raskrsnici), kriterijum protoka saobraaja (kvalitet
protoka, geometrijske karakteristike raskrsnice), kriterijum prostornog uklapanja (povrinsko i
estetsko uklapanje) i kriterijum ekonominosti (trokovi graenja i odravanja raskrsnica).
Na osnovu gore navedenih iskustava moemo zakljuiti da bi od izgradnje krunih
raskrsnica imali viestruke koristi u naoj zemlji kroz smanjen broj saobraajnih nezgoda sa
nastradalim licima, kao i smanjenje teine posledica saobraajnih nezgoda. Poveao bi se i
nivo bezbjednosti biciklista. Rekonstruisanje konvencionalnih raskrsnica i njihovo pretvaranje
u krune raskrsnice takoe bi doprinijelo smanjenju broja nezgoda sa povrijeenim licima.
Osim poveanja stepena bezbjednosti saobraaja, raskrsnice sa krunim tokom mogle bi
poveati i sveukupnu funkcionalnost pojedinih raskrsnica.

LITERATURA
[1]

Legac, I.: Raskrija javnih cesta, Fakultet prometnih znanosti, Zagreb, 2008.

[2] Sretenovi, N.; Rosi, M.; Arsi, T.; Na, T.: Uticaj izgradnje krunih raskrsnica na
bezbjednost saobraaja, Zajear, 2014.
[3] Mileti, I.: Cestovna raskrija kao element sigurnosti cestovnog prometa, Zagreb,
2016.
[4] Direkcije cesta Federacije BiH; Funkcionalni elementi i povrine puta, Sarajevo/Banja
Luka, 2005.
[5]

http://www.b92.net/automobili/aktuelno.php?yyyy=2016&mm=05&nav_id=1136464