Onderzoeksvraag: Ik wil de mogelijkheden onderzoeken die er zijn om met kleuters op een

zinvolle en leuke manier om te gaan met de computer in de klas. Hoe voorkom je dat ze
alleen maar spelletjes doen en zorg je er voor dat het didactisch en inhoudelijk verantwoord
is?

Kinderen beginnen hun ‘opleiding’ in de kleuterklas. Ze groeien op in een wereld waarin

informatie en communicatietechnologie (ICT) overal aanwezig is. ICT spreekt hen, zo blijkt,
erg aan. Naast alle activiteiten die onderdeel uitmaken van het programma in een
kleuterklas, zijn computers slechts één van de vele middelen waarmee kinderen zichzelf en
de wereld om hen heen ontdekken. De computer kan een waardevolle aanvulling bieden op
traditionele werkmiddelen zoals speelleermaterialen, potloden, verf en krijt.

Tegelijkertijd wil niemand dat kinderen door overmatig ICT-gebruik andere zintuiglijke
ervaringen missen, te weinig spelen of urenlang aan een scherm gekluisterd zitten.
Bovendien lijkt het niet zinvol om erg jonge kinderen op eigen houtje met ICT te laten
experimenteren.
Kleuterleerkrachten moeten kwaliteitsvol, competentiegericht en gedoseerd ICT-gebruik
aanbieden en kinderen op een verantwoorde manier en binnen een rijke leeromgeving met
ICT in contact te brengen. Het uitgangspunt daarbij is dat gewone dagelijkse activiteiten met
ICT ondersteund en verrijkt worden.

Zo’n rijke leeromgeving vertoont ondermeer de volgende kenmerken:

 Ze wekt de nieuwsgierigheid en nodigt de kleuters uit om aan de slag te gaan.

 Ze stelt kleuters in staat van alles te ontdekken.
 Ze biedt mogelijkheden voor zelfstandig werken.
 Betekenisvolle, levensechte thema’s zijn uitgangspunt voor het leren.
 Er zijn verdiepingskansen: individuele oefeningen op maat, remediëring en
differentiatie.
 De kinderen worden uitgenodigd tot reflectie en zelfregulatie.
 Kleuters kunnen niet alleen taakgericht bezig zijn maar ook samenwerken met
anderen.

Binnen deze leeromgeving krijgt de leerkracht vooral een begeleidende rol. Hij ondersteunt
de kleuter door het aanbieden van een leeromgeving die bij de individuele vraag van de
kleuter past.

Hier volgen een paar voorbeelden van lesmaterialen en praktijkvoorbeelden van ICT-
toepassingen op de kleuterschool. Het voert te ver om alle soorten beschikbare programma’s
die passen in een rijke ICT-leeromgeving hier te bespreken, en daarom heb ik me
geconcentreerd op teken- en creatieve prorgamma’s, die kleuters naar mijn mening het
meest zullen aanspreken. Deze programma’s kunnen ieder op hun eigen manier bijdragen
aan het creëren van een betekenisvolle, rijke leeromgeving. Ik ga hier verder niet in op de
basisvaardigheden die een kleuter moet beheersen om deze programma’s te kunnen
bedienen, maar het spreekt vanzelf dat daar wel eisen aan gesteld (moeten) worden.

Als kleuters eenmaal goed overweg kunnen met de activiteit van ICT-ondersteunde
tekenprogamma’s levert dat een positiever zelfbeeld en eigenwaardegevoel op. Ze creëren
een eigen ontwerp en zijn trots op hun werk.
Het resultaat kan vaak uitgeprint worden en in de groep worden besproken. Op die manier
kan men kinderen ook leren hoe men het werk van anderen kan respecteren en waarderen.
Als men een tekendictee uitprint, kan het ook meegegeven worden naar huis. Dan
ontdekken ook
de ouders wat hun kind op school al spelend leert op de computer.
1. Tekenprogramma’s

• Paint:

Dit digitale tekenprogramma kun je erg goed didactisch-creatief benutten bij kleuters. Grote
voordeel is dat het op elke pc aanwezig en gratis te gebruiken is. Naast postloden, verf, en
krijt vormen tekenprogramma’s degelijk materiaal om constructieve leerervaringen op te
doen.

• Drawing for children:

Met dit gratis digitale tekenprogramma kunnen wiskundige begrippen verkend worden.
(groter/kleiner, hoog/laag etc.). http://www.cs.uu.nl/~markov/kids/index.html.

• Tux Paint:

Dit gratis programma biedt kleuters de mogelijkheid om met lijnen, vormen, stempel- en
toverfuncties figuren te creeëren. Een programma dat goed kan aansluiten bij het werken
met ‘thema’s.

• Imagination Cubed

Dit online tekenprogramma kan gebruikt worden als denkoefening, waarbij langzaam een
figuur op het scherm wordt getekend. Dit kan individueel maar ook in groepjes gedaan
worden. Er is ook een tekendictee aan gekoppeld. Dit is een luisteroefening, waarbij de
leerkracht opdrachten dicteert en de leerling deze nauwekeurig moet uitvoeren. Zeer
geconcentreerd luisteren, deze informatie tijdelijk in het geheugen opslaan en een verbale
instructie correct omzetten in een handeling zijn hierbij de basis. Kinderen kunnen ook zelf
tekeningen maken en deze als filmpje laten afspelen.
http://www.geimaginationcubed.com/LaunchPage

2. Creatieve programma’s

• kleuroefeningen.
Er zijn vele gratis software- en online kleurprogramma’s:
- http://www.keasofware.com/coloring/index.php
- Starcastles Create and Paint
- Painting and Discovering
- Coloriage
- http://www.bobo.nl
- www.kleurplezier.net
- www.kleurplaten.nl
Deze programma’s bieden kleuters de mogelijkheid om zelfstandig te werken en vormen een
goede opstap naar de tekenprogramma’s waar ze zelf creatief kunnen zijn.

• Puzzelen
Digitaal puzzelen kan een meerwaarde bieden aan zelf puzzelen. Je kunt meer afwisselen, de
stukjes makkelijk hanteren, snel opruimen en differentiëren. Voorbeelden van programma’s
zijn:
- Puzzles
 - Puzzline
- Tobopuzzles http://perso.wanadoo.fr/jacky.tessier/telech/puzzles.htm.
- Philippe Cizaire-puzzels: http://p6r.free.fr/puzzles.htm.

Conclusie:

Twee A4tjes is te weinig om recht te doen aan de enorme hoeveelheid mogelijkheden die
internet en de computer bieden om betekenisvol (en competentiegericht) ICT-gebruik aan
kleuters aan te bieden. Er ging tijdens het uitvoeren van dit onderzoek een wereld voor me
open en ik heb dan ook vele links opgeslagen in mijn ‘favorieten’ die ik in volgende stages en
hopelijk ooit in mijn eigen klas zal kunnen gaan gebruiken. Van een generatie die opgroeide
zonder computer, was ik tot nu toe altijd vrij sceptisch als het ging om jonge kinderen achter
de computer, maar ik heb nu ontdekt dat dat, mits gedoseerd en zinvol, wel degelijk de
ontwikkeling kan stimuleren en een goede aanvulling kan zijn op traditionele lesmaterialen.

Bronnen:

• http://www.digischool.nl/po/community12/?page=custom&file=ict.html
• http://www.compeutersenkleuters.nl/
• http://www.kuleuven-kortrijk.be/renwv/nazorg/ICT-gebruik_kleuterklas.pdf
• http://essay.utwente.nl/50904/1/scriptie_Althanning.pdf
• http://onderwijstips.wikispot.org/kleuters_en_ict