NEPOTPUNE DIFERENCIJALNE JEDNAINE II REDA

I tip
Najprostije diferencijalne jednaine II reda su oblika y``= f ( x) i reavaju se dvostrukom integracijom.
Primer 1. Rei diferencijalnu jednainu: y``=

1
cos 2 x

Reenje:

1
integralimo jednom da dobijemo y`
cos 2 x
1
y`=
dx
cos 2 x
y`= tgx + C1
y``=

Dodali smo konstantu C1 jer emo posle morati da dodamo jo jednu,sad integralimo jo jednom i gotov
posao:
y = ( tgx + C1 )dx
y = tgxdx + C1dx

Na stranu nadjemo vrednost prvog integrala, metodom smene.

cos x = t
sin x
1
tgxdx = cos x dx = sin xdx = dt = t dt = ln t = ln cos x
sin xdx = dt
Sad se vratimo u reenje ( evo celog postupka zajedno):

1
cos 2 x
1
y`=
dx
cos 2 x
y`= tgx + C1
y``=

y = ( tgx + C1 )dx
y = tgxdx + C1dx
y = tgxdx +C1 dx
y = ln cos x + C1 x + C2

Ovo je opte reenje zadane diferencijalne jednaine!

Primer 2.
Odrediti opte reenje diferencijalne jednaine y``= 12 x 2 4 a zatim i partikularno reenje koje zadovoljava
uslove: y`(0) = 0 i y (2) = 8
Reenje:
Traimo najpre opte reenje dvostrukom integracijom:
y``= 12 x 2 4
y`= (12 x 2 4 )dx
y`= 12 x 2 dx 4 dx
y`= 12

x3
4 x + C1
3

y`= 4 x3 4 x + C1
y = ( 4 x3 4 x + C1 )dx
y = 4 x 3 dx 4 xdx + C1 dx
y=4

x4
x2
4 + C1 x + C2
4
2

y = x 4 2 x 2 + C1 x + C2

Sad traimo partikularno reenje:

y`(0) = 0 nam govori da u y`= 4 x 3 4 x + C1 zamenimo x = 0 y`= 0 ( Pazi, ne u opte reenje, ve i y`)
y`= 4 x 3 4 x + C1
0 = 4 03 4 0 + C1 C1 = 0

Sad u opte reenje menjamo da je

y (2) = 8 , to jest x = 2 y = 8 a ve smo nali da je C1 = 0

y = x 4 2 x 2 + C1 x + C2
8 = 2 4 2 2 2 + 0 x + C2
8 = 16 8 + C2 C2 = 0
Sad vrednosti konstanata zamenimo u opte reenje:

y = x 4 2 x 2 + C1 x + C2
y = x4 2 x2 + 0 x + 0
y = x4 2x2
Ovo je traeno partikularno reenje!

II tip
Drugi tip, malo sloeniji je diferencijalna jednaina drugog reda u kojoj se javlja

y``, y` i x a nema y.

Matematiki bi to zapisali F ( y``, y`, x) = 0

Uvodimo smenu y`= p y``= p`
Primer 3. Rei diferencijalnu jednainu y``+ y`tgx sin 2 x = 0
Reenje:
y``+ y `tgx sin 2 x = 0

Uvodimo smenu y`= p y``= p`

y``+ y `tgx sin 2 x = 0
p`+tgx p = sin 2 x

Ovo je linearna diferencijalna jednaina prvog reda, po p.

P ( x ) dx
P ( x ) dx
p ( x) = e
(c + Q ( x )e
dx)

Iz p`+tgx p = sin 2 x je P( x) = tgx Q( x) = sin 2 x

P( x)dx = tgxdx = ln cos x = ln(cos x)

Q ( x )e

P ( x ) dx dx = sin 2 x eln(cos x )1 dx = 2sin x cos x 1 dx = 2sin xdx = 2 cos x

cos x

P ( x ) dx
P ( x ) dx
p ( x) = e
(c + Q ( x )e
dx)

p ( x) = e ( ln(cos x )) (C1 2 cos x)

p ( x) = cos x(C1 2 cos x)

Sad vratimo smenu: y`= p

y`= cos x(C1 2 cos x)

1 + cos 2 x
y`= C1 cos x 2 cos 2 x = C1 cos x 2

y`= C1 cos x 1 cos 2 x

Ovo je sada diferencijalna jednaina prvog reda koja razdvaja promenljive:

y`= C1 cos x 1 cos 2 x

dy
= C1 cos x 1 cos 2 x
dx
dy = (C1 cos x 1 cos 2 x)dx

dy = (C cos x 1 cos 2 x)dx

y = C cos xdx dx cos 2 xdx
1

1
y = C1 sin x x sin 2 x + C2
2

III tip
Trei tip je je diferencijalna jednaina drugog reda u kojoj se javlja y``, y` i y a nema ga x.
Matematiki bi to zapisali F ( y``, y`, y ) = 0
Ove jednaine se reavaju smenom y`= p, ali pazimo , sada je y``= p

dp
, odnosno y``=p p`
dy

Primer 4. Nai opti integral jednaine y``+ 2yy`3=0

Reenje:

y``+ 2yy`3=0

uzeemo smenu y`= p , odakle je y``= p`p

p`p + 2y p3 = 0

izvuemo p kao zajedniki

p(p`+ 2yp2) = 0

odavde je p = 0 ili p`+ 2yp2 = 0

Za p = 0 odmah dobijamo reenje y` = 0 to jest y = C (konstanta)

p`+ 2yp2 = 0

dp
= 2 yp 2
dy
dp
= 2 ydy
p2
dp
p 2 = 2 ydy

d.j. koja razdvaja promenljive, integralimo

1
y2
= 2
+ c1
p
2

1
= y 2 c1
p
1
p= 2
y c1
1
y`= 2
y c1

vratimo

y` = p

Zamenimo da je y`=

dy
dx

dy
1
= 2
dx y c1
(y2 c1)dy = dx

y3
c1 y = x + c 2
3
Dakle, reenja su:

y=c

opti integral
y3
c1 y = x + c 2
3

IV tip

LINEARNA HOMOGENA D.J. SA KONSTANTNIM KOEFICIJENTIMA

y``+a1y`+a2y =0
Njoj najpre pridruujemo karakteristinu jednainu:

2 + a1 + a 2 = 0
U zavisnosti od reenja karakteristine jednaine razlikujemo tri sluaja:
1)

1 i 2 su realna i razliita, onda je : y(x)= c1e x + c 2 e x

2)

1 i 2 su realna i jednaka reenja , onda je : y(x)= c1e x +x c 2 e x

3)

1 i 2 su konjugovano kompleksni brojevi : 1 =a+bi, 2 =a-bi , onda je :y(x)=c1eaxcosbx+c2eaxsinbx

PAZI : U KARAKTERISTINOJ JEDNAINI NEKO UZIMA KAO SMENU p, NEKO r, A NEKO

VI RADITE ONAKO KAKO RADI VA PROFESOR! ( u sutini je sve jedno)

Primer 5.
Nai opti integral jednaina:
a) y`` - 3y` + 2y = 0
b) y`` - 2y + y = 0
c) y`` - 2y` +2y = 0
Reenje:
a)

y`` - 3y` + 2y = 0

najpre reimo karakteristinu jednainu

p2 - 3p + 2 = 0 ( 1. sluaj )
3 1
p1, 2 =
p1 = 2, p 2 = 1
2
y = c1e 2 x + c 2 e x
5

b)

y`` - 2y + y = 0
p2 - 2p + 1 = 0

p1, 2 =

najpre reimo karakteristinu jednainu

( 2. sluaj )

20
p1 = 1, p 2 = 1
2

y = c1e x + c 2 xe x
c)

y`` - 2y` +2y = 0

p2 - 2p + 2 = 0 ( 3. sluaj )

p1, 2 =

2 2i 2(1 i )
=
p1 = 1 + i, p 2 = 1 i
2
2

y = c1e x cos x + c 2 e x sin x