Bep - Hulumtimi Në Veprim 2

HULUMTIMI N VEPRIM
Udhzime praktike pr
hulumtimet n klas
AutorE
Eda Vula
RedaktorE
Luljeta Belegu Demjaha
LektorE
Vilma Biba
DIZAJNI GRAFIK
projectGRAPHICS
BOTIMI I PAR
Shkurt, 2015
Prmbajtja
Mirsevini .................................................................................................................................................................. 6
Si mund t ju ndihmoj ky doracak? ............................................................................................................ 7
sht hulumtimi n veprim? ......................................................................................................................... 8
.Historik i shkurtr i hulumtimit n veprim ............................................................................................... 12
Hulumtimi n veprim dhe zhvillimi profesional i msimdhnsve ................................................ 13
Llojet e hulumtimit n veprim ...................................................................................................................... 14
Ciklet e hulumtimit n veprim ..................................................................................................................... 15
Hapi i par : Identifikimi i problemit .......................................................................................................... 19
Si ta formulojm pyetjen e hulumtimit? .................................................................................................. 22
Konteksti teorik ................................................................................................................................................. 24
Hapi i dyt: Planifikimi ....................................................................................................................................... 27
Hapi i tret: Veprimi dhe mbledhja e t dhnave ............................................................................. 31
Mbledhja e t dhnave - instrumentet ..................................................................................................... 33
Hapi i katrt: Analiza e t dhnave ............................................................................................................. 41
Raportimi i t dhnave sasiore duke shfrytzuar tabelat dhe figurat ........................................... 42
Hapi i pest: Shkrimi i raportit ...................................................................................................................... 49
Literatura ................................................................................................................................................................. 50
Shtojcat
Shtojca 1: Raporti i hulumtimit t realizuar n kuadr t projektit t BEP:
Hulumtimi n veprim ......................................................................................................................................... 51
Shtojca 2: Mjetet e konkretizimit n msimin e matematiks ............................................................. 65
Shtojca 3: Prpilimi i orarit t puns s nxnsve n shtpi .................................................................. 78
HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas
Mirsevini
Hulumtimi n veprim prkufizohet si proces i studimit t situatave n klas/shkoll pr t kuptuar
dhe prmirsuar cilsin e veprimeve apo msimdhnies. Ideja e lidhjes s termave hulumtim dhe
veprim nxjerr n pah funksionin thelbsor t qasjes: prpjekje pr t kaluar nga idet n praktik.
Hulumtimi n veprim paraqet nj mjet pr prmirsimin dhe rritjen e njohurive n lidhje me
kurrikuln, msimdhnien dhe t nxnit.
Shpesh, hulumtimi n veprim konsiderohet si komponent i zhvillimit profesional t
msimdhnsve dhe reflektim kritik pr praktikn e tyre profesionale dhe vlerave arsimore. Ai
sht hetim sistematik i marr nga vet msimdhnsit me qllim t sigurimit t nj mjedisi
efektiv t t nxnit dhe prmirsimit t msimdhnies.
Hulumtimi n veprim u mundson msimdhnsve t lidhin teorin e msimit dhe hulumtimin
me praktikat e tyre n klas dhe u ndihmon atyre t bhen vetkritik, analitik dhe reflektues.
N prgjithsi, prfitimi nga hulumtimi n veprim sht i dyfisht: prmirsimi i praktikave t
msimdhnies dhe rritja e suksesit t nxnsve.
Si mund t ju ndihmoj ky doracak?

Qllimi i ktij doracaku sht t ndihmoj msimdhnsit pr t kuptuar se sht hulumtimi n
veprim, si mund t kryhet nj hulumtim n veprim dhe nga kush kryhet ai. N mnyr specifike,
doracaku u ndihmon msimdhnsve t:
kuptojn dhe shpjegojn prparsit q ka
hulumtimi n veprim;
demonstrojn aftsi pr t reflektuar rreth
praktiks s tyre profesionale n kontekst t
prmirsimit t vazhdueshm dhe n interes
t prmirsimit t rezultateve t nxnsve
n klas/shkoll;
identifikojn situata/probleme t lidhura
me msimdhnien, t nxnit dhe arsimin n
prgjithsi;
demonstrojn aftsi pr planifikimin dhe
zhvillimin e nj cikli t hulumtimit n klas/
shkoll;
analizojn lidhjet midis teoris dhe
praktiks n fushn e arsimit duke vendosur
hulumtimin n klas/shkoll n nj kontekst
t ndrvarur;
zhvillojn projekte t hulumtimit n klas apo shkolln ku punojn dhe prezantojn rezultatet
e atij hulumtimi;
bashkpunojn me miqt kritik pr t reflektuar pr vlefshmrin e hulumtimeve n klasat
e tyre.
Reflektoni
Cila sht puna juaj si

msimdhns?
Kur dika nuk shkon mir n

klasn tuaj, far do t bni?
sht hulumtimi n veprim?

Msimdhnsit shpesh shqetsohen pr probleme t ndryshme q ndodhin n klasat e tyre. Ata
shpesh bjn pyetje t ndryshme q lidhen me punn e tyre t prditshme:
Si ndihen nxnsit e mi kur ballafaqohen me zgjidhjen e problemeve matematikore me fjal?
A ndikon shfrytzimi i muziks si nxitje pr t shkruarit kreativ?
far ndikimi ka integrimi i shtjeve gjinore n kurrikul pr pjesmarrjen e vajzave n lojrat
sportive?
Si t inkurajohen msimdhnsit pr prdorimin e teknologjis n klas?
Kur nj ose disa msimdhns ndrhyjn vet pr t br ndryshime n praktikat e msimdhnies
dhe njkohsisht n mnyr sistematike mbledhin fakte pr efektin e atyre ndryshimeve,
analizojn dhe reflektojn pr rezultatet e gjetura, n t vrtet ata jan marr me hulumtimin
n veprim.
Prkufizime t hulumtimit n veprim (HV)
Corey (1962)
HV sht nj proces me t cilin praktikuesit prpiqen t studiojn problemet

e tyre n mnyr shkencore n mnyr q t drejtojn, korrigjojn dhe
vlersojn vendimet dhe veprimet e tyre.
Kemmis(1998)
HV sht nj form e hetimit vet-reflektues i ndrmarr nga pjesmarrsit

n situatat shoqrore (klas/shkoll) pr t prmirsuar:
(a) praktikat e tyre arsimore;
(b) t kuptuarit pr kto praktika;
(c) situatat n t cilat ato praktika zbatohen.
(Stringer, 2004).
HV sht nj qasje sistematike e hetimit q u mundson njerzve t gjejn

zgjidhje efektive pr problemet me t cilat prballen n jetn e tyre t
prditshme.
(Mills, 2011)
HV sht do hetim sistematik i kryer nga msimdhnsit- hulumtues,

drejtort, apo hulumtuesit tjer n mjediset e msimdhnies/ nxnies pr t
mbledhur informacion n lidhje me mnyrn se si veprojn shkollat e tyre t
veanta, si ata mbajn msim dhe sa mir msojn nxnsit e tyre.
Hulumtimi n veprim sht:

yy Metod e hulumtimit prmes s cils hulumtuesi (msimdhnsi/ja) ndrmerr disa veprime
pr t zgjidhur nj problem.
yy Nj mnyr pr t lidhur njohurit e reja me ato ekzistuese.
yy Proces t cilin e shfrytzojn msimdhnsit pr t zgjidhur probleme n shkollat e tyre.
yy Metod q msimdhnsit e prdorin pr ti prmirsuar praktikat e tyre t msimdhnies.
Sipas Jones McNiff, HV i

referohet:
Nj mnyre t veant t hulumtimit t t
nxnit;
Nj mnyre pr t shikuar praktikn tuaj,
pr t kontrolluar nse ajo sht ashtu si
ju mendoni se duhet t jet ...;
Nse mendoni se praktika juaj ka nevoj
pr vmendje, n nj far mnyre ju
do t jeni n gjendje t veproni pr t
prmirsuar at, dhe pastaj t paraqitni
prova pr t treguar se n far mnyre
praktika juaj sht prmirsuar.
Reflektoni
Si e prkufizoni hulumtimin
n veprim?
Cilat jan disa karakteristika

t hulumtimit n veprim?
N prgjithsi, qllimi i hulumtimeve tradicionale sht prgjigjja e pyetjes far po ndodh

ktu? ndrsa qllimi i hulumtimeve n veprim sht prgjigjja e pyetjes Si mund ta prmirsoj
at q po ndodh ktu?
Procesi i hulumtimit n
veprim mund t ndikoj n:
zhvillimin profesional
ndryshimet n arsim
.. fokusohet n proceset e t
nxnit dhe msimdhnies
... mund t shfrytzohet
pr zgjidhjen e problemeve
apo marrjen prsipr t
ndryshimeve
ngritjen e vetdijes s msimdhnsve

prmirsimin e praktikave msimore dhe
diturit e reja
... mund t shfrytzohet

pr t dshmuar zhvillimin
profesional t msimdhnsve
Historik i shkurtr i hulumtimit n veprim

Identifikimi i nj
ideje fillestare ose
t prgjithshme
Grumbullimi ose
gjetja e fakteve
Planifikimi
Termi hulumtim n veprim lidhet me

punn e Kurt Lewin i cili pr her t par
termin n fjal e prdori n vitin 1946,
pr t shpjeguar nj proces q ndrtohet
mbi bazn e ndrthurjes s problemeve
praktike, ndrtimit teorik dhe hulumtimit.
Lewin e definoi kt hulumtim si nj
proces ciklik, dinamik dhe bashkpunues.
Hapi i par i veprimit

Vlersimi
Plani i shtuar
Hapi i dyt i veprimit
Cikli i Lewin-it
Lawrence Stenhouse (1975, 1983)

MSIMDHNSI-HULUMTUES
Msuesi sht si nj kopshtar q trajton bim t ndryshme
n mnyra t ndryshme e jo si nj fermer i madh i cili i
administron ato n mnyra standarde e me trajtime t
standardizuara
N vitin 1983 Donald Schn hulumtimin

n veprim e shpjegoi si proces i ndrtimit
t njohurive pr mbshtetjen e praktikave
profesionale.
Puna e David Kolb-it pr T nxnit nga prvoja
u mbshtet n punn e Lewin dhe Schn
David Hopkins preferon q termin hulumtim n
veprim ta zvendsoj me termin hulumtimi i
msimdhnsve n klas
12
far
ndodhi
ktu?
far do t bj
kur kjo t
ndodh prsri?
Cila sht
prvoja ime
pr kt?
Pse po
ndodh
kjo?
Hulumtimi n veprim dhe zhvillimi

profesional i msimdhnsve
Pr Watts (1985), hulumtimi n veprim sht proces n t cilin pjesmarrsit kontrollojn
praktikat e tyre arsimore me kujdes dhe n mnyr sistematike; kurse sipas Hamilton (1997)
hulumtimi n veprim sht proces i krkimeve sistematike brenda msimdhnies s vetidentifikuar apo problemeve t t nxnit pr t kuptuar m mir dinamikn komplekse t saj
dhe pr t zhvilluar strategjit q ojn drejt prmirsimit.
Pra, hulumtimi n veprim ndihmon zhvillimin profesional t msimdhnsve. Ky hulumtim
prdoret pr prmirsimin e praktikave msimore. Ai prfshin veprimin, vlersimin dhe
reflektimin e bazuar n mbledhjen e fakteve dhe zbatimin e ndryshimeve n praktik.
Hulumtimi n veprim:
sht proces bashkpunimi; realizohet nga msimdhnsit q kan qllime t prbashkta;
sht i bazuar n situata;
zhvillon t reflektuarit e bazuar n interpretimet e msimdhnsve dhe pjesmarrsve tjer
n hulumtim;
prkrah dijen q krijohet nprmjet veprimit, dhe n kuptim t zbatimit;
prfshin zgjidhjen e problemeve, nse ato zgjidhje ojn n prmirsimin e praktikave
arsimore.
Zhvillimi profesional
i msimdhnsve
Hulumtimi n veprim dhe zhvillimi

profesional i msimdhnsve
Qasja tradicionale
Hulumtim me baz n klas

Msimdhnsi/ja-hulumtues/e
Puntori dhe takime

Bartje e njohurive nga
ekspertt
Fokusi n REFLEKTIM pr t nxnit
13
Torrance dhe Pryor (2001) kan treguar se hulumtimi n veprim si qasje e zhvillimit
profesional t msimdhnsve shfrytzohet pr t sjell ndryshime n praktikat e
vlersimit n klas;
Sipas Hopkins (1985), marrja prsipr e hulumtimit n klasa sht nj mnyr q u ndihmon
msimdhnsve q me veprimet e tyre t krijojn nj mjedis m energjik dhe m dinamik.
Hulumtimi n veprim ndikon n krijimin e nj kulture pr krkim, rrit vetbesimin e
msimdhnsve dhe i bn ata t prgjegjshm pr t gjetur rrug dhe mnyra m t
prshtatshme t msimdhnies (Vula, 2012)
Llojet e hulumtimit n veprim

Hulumtimet mund t jen:
Individuale
Bashkpunuese
Me baz-n shkoll
N nivel komune
Hulumtim
individual
Hulumtim
n veprim
bashkpunues
Hulumtim n veprim
n nivel shkolle
Hulumtim n
veprim n nivel
komune
Prqendrimi
Nj problem n
klas
Problem n nj
klas ose problem i
prbashkt n disa
klasa
Problem n shkoll
q fokusohet n nj
fush t interesit t
prbashkt
Problem i
prbashkt n
nivel komune
- Aktivitetet
e zhvillimit
profesional
- Strukturat
organizative
- Politikat
arsimore
Forcim i
bashkpunimit
dhe komunikimit
Krijimi i ekipeve
me vizion t
prbashkt
Fushat e
interesit
- Kurrikula
- Msimdhnia
- Vlersimi
- Kurrikula
- Msimdhnia
- Vlersimi
- Politikat arsimore
- Ristrukturimi dhe
ndryshimet n shkoll
(Plani zhvillimor i
shkolls)
- Prfshirja e prindrve
- Vlersimi i
programeve
Efekti
Praktika
mbshtetet n
analizn e t
dhnave
Rezultatet
raportohen por jo
gjithmon mund t
prgjithsohen
Prmirsim i
bashkpunimit
Formim i
partneriteteve
Forcim
i bashkpunimit
t ndrsjell
dhe zhvillim
i proceseve
Modifikuar nga Themes of Education nga Ferrance

Disa nga fushat ku mund t shfrytzohet Hulumtimi n Veprim:
1. Metodat e msimdhnies- zvendsimi i metodave tradicionale me metodat q prkrahin
qasjen me nxnsin n qendr;
2. Strategjit e t nxnit prshtatja e qasjes s integruar n vend t t nxnit me baz lndn
e veant;
14
3. Vlersimi prmirsimi i metodave t vlersimit;

4. Qndrimet dhe vlerat inkurajimi m i madh i qndrimeve pozitive pr punn dhe modifikimi
i sistemit t vlerave t nxnsve n lidhje me t nxnit;
5. Zhvillimi profesional i msimdhnsve n shrbim prmirsimi i shkathtsive t
msimdhnsve, zhvillimi i metodave t reja t t nxnit, rritja e mundsive pr nj vetdijesim
m t lart;
6. Menaxhimi dhe kontrolli paraqitje shkall- shkall e teknikave t dobishme t menaxhimit;
7. Administrimi rritja e efikasitetit t disa aspekteve n lidhje me jetn e shkolls.
Ciklet e hulumtimit n veprim

Stephen Kemmis ka zhvilluar nj model t
thjesht t ciklit me katr hapa: planifiko,
vepro, vzhgo dhe reflekto.
Planifikimi
Pr pyetjen kryesore:
Si mund tu ndihmoj nxnsve pr t
prmirsuar t nxnit e tyre?, i formulojm
pyetjet specifike sipas modelit t Kemmi-s:
Veprimi
Reflektimi
1. Cilat jan shqetsimet gjat puns sime n

klas?
2. far mund t bj n lidhje me to?
Vzhgimi
3. far fakte m ndihmojn t gjykoj pr at

q bj?
4. Si do ti provoj gjykimet pr ato q i kam
br?

Problemi i hulumtimit
Reflektoni .
Reflektoni mbi at q ka ndodhur pr tu
prmirsuar m tej veprimet
Planifikoni
Planifikoni se far duhet br
Vzhgoni
Veproni
Vzhgoni, monitoroni dhe regjistroni
Zbatoni planin, mbledhni t dhnat
15
Ciklet sipas Richard Sagor:
Reflektoni
1. Qartsimi i vizionit/qllimit tuaj

(prcaktimi se far doni t shihni rezultate t pritura t sakta);
Prshkruani ciklet e HV me
fjalt tuaja?
2. Shpjegimi i teoris tuaj (planifikimi

i mnyrs m t mir pr t arritur
rezultatet);
3. Zbatimi i teoris tuaj (plani i veprimit dhe
mbledhja e t dhnave);
4. Reflektim pr rezultatet (shqyrtimi i t
dhnave pr t par se far tregojn ato
dhe t vendoset se si t veprohet mbi
bazn e atyre rezultateve).
Pse HV sht proces ciklik e jo

proces nj kahsh?
Ciklet e hulumtimit n veprim

Sipas Johnson (2008), hulumtimi n veprim prfshin pes hapa kryesor. S pari identifikohet
problemi ose prkufizohet fusha q duam ta shqyrtojm dhe prcaktohet se far dshirojm t
shqyrtojm. S dyti, vendoset se far t dhnash dshirojm ti mbledhim, si do ti mbledhim dhe
sa her do ti mbledhim ato. S treti, mblidhen dhe analizohen t dhnat. S katrti, prshkruhet
si mund t shfrytzohen dhe t zbatohen rezultatet e gjetura. N kt faz, hartohet nj plan i
veprimit i bazuar n gjetjet dhe n fund, shkruhet raporti dhe rezultatet diskutohen dhe ndahen
me t tjert.
N ciklin e paraqitur, sipas Johnson, hulumtimi n veprim sht proces kthyes e jo proces
q zhvillohet n mnyr lineare. Shpeshher, msimdhnsit hulumtues e prsrisin ndonj
hap t ktij cikli ose i realizojn hapat me ndonj renditje tjetr. Poashtu, n ndonj projekt t
hulumtimit n veprim mund t krkohet edhe hapi i gjasht, q n t vrtet i vendos rezultatet
apo pyetjen/et e hulumtimit n kontekstin teorik. Ky hap njihet si shqyrtimi i literaturs.
Prkufizoni
pyetjen, problemin
Shqyrtoni literaturn
Planifikoni mbledhjen
e t dhnave
Ndani me t
tjert rezultatet
Mblidhni dhe
analizoni t dhnat
Krijoni planin
e VEPRIMIT
Hapat e procesit t hulumtimit n veprim

16
Planifikimi i hulumtimit n veprim/n klas, sipas

Prof. Townsend (Skyyt, 2000)
Planifikimi i hulumtimit n veprim/n klas, sipas Prof. Townsend (Skyyt, 2000)
1. Prkufizoni problemin
Bni pyetje t drejta
Filloni me reflektimin.
2. Mblidhni t dhnat
Lexoni literatur, konsultoni kolegt, bisedoni me ekspert;
Vazhdoni me reflektimin
Paraqitni kuptimin e informacioneve
far sht relevante?
far mund t bhet?
far mund t modifikohet dhe t prshtatet me rrethanat e reja?
4. Prdorni informacionin
Ndani prfundimet paraprake me grupin
Prgatituni pr tu marr me informacione kontradiktore
5. Planifikoni veprimin
Ndani qllimet individuale me antart e ekipit
Ndrtoni planin e angazhimit personal
Zhvilloni nj plan t veprimit
6. Filloni t veproni
Filloni t vendosni planin tuaj n veprim
Filloni t mendoni ndryshe pr at q po ndodh dhe pse;
Reflektimi pr veprimet e bn prpjekjen tuaj t qllimshme
7. Mblidhni t dhnat
Mblidhni t dhnat pr tiu prgjigjur pyetjes s hulumtimit dhe dokumentoni me kujdes ato
Takohuni rregullisht me kolegt dhe bashkpuntort pr t shkmbyer prvojat,
8. Analizoni t dhnat
Shfrytzoni njohurit e prgjithshme pr t kuptuar se far po ndodh dhe pse.
Krahasoni t dhnat para dhe pas fillimit t procesit hulumtues
9. Vlersoni t arriturat tuaja
Mendoni pr provat e bazuara n praktik
Prfundimet tuaja i mbshtetni n t dhnat e mbledhura
10. Publikoni
Prkushtohuni n punn tuaj pr t br prfundime n lidhje me ndikimin
e prpjekjeve tuaja.
Ndani kto prfundime me t tjert.
Prgatituni pr t shprndar raportin tuaj n shkolln tuaj dhe grupin tuaj
11. Plani i ardhshm (Reflektoni)
Lejoni vetes koh pr t konsoliduar t nxnit tuaj para se t filloni dika t re.
17
18
HAPI I PAR: IDENTIFIKIMI I PROBLEMIT

Filloni me pyetjen,far m shqetson n klasn time? Shqetsimi juaj duhet t lidhet me punn
tuaj dhe mnyrn si msojn nxnsit. Ai duhet t jet nj shqetsim pr t cilin ju vet duhet
t bni dika dhe t gjeni zgjidhje pr ta tejkaluar at. Diskutoni me kolegt se ndoshta me t
njjtin shqetsim prballen edhe ata/ato.
Jan disa pyetje tjera q ndihmojn n procesin e identifikimit t problemit: far po ndodh
tani? N kuptim sht problematike kjo q po ndodh? far mund t bj un pr kt?.... Do
t dshiroja t prmirsoj .. Disa nuk jan t knaqur me. far mund t bj pr ta ndryshuar
situatn? Un jam i/e shqetsuar pr . ; Kam nj ide t ciln duhet ta provoj n klasn time.
Msimi n klasat e kombinuara sht mjaft i vshtir. Si msimdhns m
shqetsonte fakti se nxnsit shpesh ishin t shprqendruar gjat orve t
msimit. N kokn time vlonin pyetje t ndryshme prkitazi me kt shtje, si:
A duhet q nxnsit e dy klasave dhe moshave t ndryshme t msojn n nj
dhom msimi?
Sa jan t prqendruar nxnsit e moshave t ndryshme t dy klasave n temat t
cilat i zhvillon msimdhnsi n nj dhom msimi?
Cilat jan shkaqet e shprqendrimit t nxnsve n ort msimore n klasat e
kombinuara?
Cilat teknika jan m t prshtatshme pr pun me kt lloj msimi?
Si t planifikoj m mir msimdhnien time me nxns t klass s kombinuar?
Rifati- msimdhns
Problemi!
Vendos qllimin
VEPRO!
Reflektimi pr shtjet e shnuara n tabeln e mposhtme ju ndihmon t hetoni shqetsimin tuaj

fillestar dhe identifikimin e nj problemi n klas ose n nj fush t caktuar.
Parashtrimi i problemit ka t bj n mnyr t veant me nxnsit tuaj, prandaj jepni sa m shum
informacione pr shkaqet q mbshtesin problemin, qllimin pr prmirsim dhe far mund t bhet
pr zgjidhjen e tij.
19
Aktualisht n klasn time jam i/e shqetsuar pr
Pr t shqyrtuar shqetsimin tim, m duhet t mbledh informacione pr
Informacionet e nevojshme do ti marr nga kto burime t dhnash...
Pr t plotsuar nevojat e nxnsve, m duhet ta fokusoj msimdhnien time n
20
Shembull:
Prpilimi i orarit t puns s nxnsve n shtpi
Edi Gaxha Puka
Nj ndr problemet m t shpeshta pr t cilin brengosen prindrit dhe msimdhnsit sht
mungesa e shprehis s puns tek nxnsit.
***
T msuarit e prditshm dhe orari i obligimeve ditore krijojn ndjenjn e vetdisiplins t nxnsit.
Njohja e obligimeve t tyre dhe mundzsit pr t kontrolluar kryerjen e ktyre obligimeve krijon
shprehi t puns te nxnsi. Detyra ime profesionale, si msimdhnse sht t veproj rreth ksaj
shtjeje me shum prkushtim dhe kujdes.
Duke qen do dit pran fmijve, vrej pasojat t cilat i sjell mungesa e shprehis se puns.
Si t nxisim interesim t natyrshm te fmijt q t msojn n shtpi sistematikisht dhe me orar
t caktuar?
Si t krijojm te nxnsit vetdisiplinn?
Sa mund t bashkpunojm me prindrit pr ti avancuar fmijt n kt drejtim?
far kushte duhet tu sigurojm fmijve q t msojn vazhdimisht dhe me produktivitet?
Jan kto disa pyetje q shprehin shqetsimin tim si msimdhnse dhe m nxisin ta realizoj kt
punim. Pasi shqyrtova me kujdes literaturn e vendeve t ndryshme, vendosa ta realizoj kt
hulumtim. Prmes ktij hulumtimi n veprim synoj t gjej e vlersoj mnyrat e ndryshme t cilat
motivojn nxnsit t punojn me plan dhe t krijojn shprehi t puns.
***
21
Si ta formulojm pyetjen e hulumtimit?

Kur zgjedhet tema pr hulumtimin n klas, fillimisht duhet siguruar q s paku n fillim ajo t
jet praktike, e veant dhe interesante. Kshtu, pas identifikimit t nj problemi t caktuar dhe
prcaktimit t qart se cilat shtje dhe ngjarje jan t lidhura me at problem, hulumtuesit
fokusohen n formulimin e pyetjes hulumtuese dhe objektivave t studimit.
Formuloni PYETJEN e HULUMTIMIT
1.Identifikoni problemin
(Bisedoni me kolegt apo
miqt kritik
Problemi:
2.Pse ka ndodhur problemi?
Renditni disa arsye:

a)
b)
c)
3.Paraqitni disa veprime t

mundshme
Renditni disa mundesi:

a)
b)
c)
4.Shkruani pyetjen tuaj t

hulumtimit
Nse do t _____________(shkruani veprimin) a do t

___________ (shkruani problemin) ..?
Modifikuar nga Hollingsworth at al, 2005

Shembuj t pyetjeve hulumtuese, disa n form t hipotezs e disa t lidhur me shtje specifike:
Si mund ta prmirsoj komunikimin tim me prindrit?
Si ndjehen nxnsit e mi kur ballafaqohen me zgjidhjen e problemeve matematikore me fjal?
Shfrytzimi i puns n grup ndikon pozitivisht n inkurajimin e nxnsve pr t shprehur
kreativitetin e tyre;
Shfrytzimi i muziks si nxitje pr t shkruarit kreativ. Cilat jan rezultatet?
far ndikimi ka integrimi i shtjeve gjinore n kurrikul pr pjesmarrjen e vajzave n lojrat
sportive?
Rritja e suksesit t nxnsve varet nga shfrytzimi i teknologjis n klas?!
22
Shembull i formulimit t PYETJES s HULUMTIMIT prshtatur nga hulumtimi i realizuar nga

msimdhnsja Rajmonda Kurshumlia dhe Blerina Haraqija:
INTERESIMI I NXNSVE N LEXIMIN E LEKTURS SHKOLLORE
1. Identifikoni problemin
(Bisedoni me koleget
miqt kritik
Problemi: Nxnsit nuk prfshihen n mnyr aktive n leximin

e lektyrave1
2. Pse ka ndodhur problemi?
Renditni disa arsye:

a) Nxnsit nuk jan t interesuar
b) Nxnsit nuk plqejn t lexojn gjithmon lektyrat q u
rekomandohen nga msimdhnsit
c) Nxnsit nuk nxiten t lexojn n shkoll dhe shtpi
3. Paraqitni disa veprime t

mundshme
Renditni disa mundesi:

a) Przgjedhja e lir e lektyrave nga nxnsit
b) Prshkrimi i karakteristikave kryesore t librit
c) Krijimi i biblioteks s klass
4. Shkruani pyetjen tuaj t

hulumtimit
Si mund t ndikoj przgjedhja e lektyrave t prshtatshme dhe

n prputhje me interesimet dhe kurreshtjen e nxnsve n
motivimin e tyre pr lexim?
Przgjedhja e lektyrs nga nxnsit sipas

intersimeve t tyre
Biblioteka e klass
Projekti hulumtues i realizuar nga msimdhnsja Rajmonda Kurshumlia dhe Blerina Haraqija
23
KONTEKSTI TEORIK
Para se t filloni me hartimin e planeve t veprimit, shqyrtoni me kujdes literaturn q lidhet me
problemin tuaj hulumtues.
Shqyrtimi i literaturs
Ju ndihmon t identifikoni se far sht
br m par n lidhje me shtjet q ju
interesojn;
Ju ndihmon t zhvilloni t kuptuarit
konceptual pr temn tuaj;
Ju ndihmon t zhvilloni fjalorin akademik;
Ju mbshtet n prmirsimin e pyetjes apo
hipotezs s hulumtimit tuaj;
Ju ofron informacione t nevojshme pr t
arsyetuar rndsin e hulumtimit tuaj;
Ju mundson t merrni pr baz t dhnat
dhe pikpamjet e ndryshme;
Ju ndihmon t analizoni rezultatet dhe ti
diskutoni ato me rigorozitet.
Reflektoni
Bisedoni me msimdhns
tjer/koleg n lidhje me
pyetjen e hulumtimit pr
t par se si ata reagojn
dhe u krkoni atyre t japin
sugjerime
Shqyrtoni artikuj t ndryshm
dhe burime nga interneti q
lidhen me problemin tuaj t
hulumtimit
Burimet pr shqyrtim t literaturs:

Revistat shkecore - jan burimet kryesore pr shqyrtimin e literaturs. Ato prmbajn artikuj
t shkruara nga hulumtues n fusha t caktuara t cilat paraprakisht rishikohen nga nj numr
ekspertsh pr vlefshmrin dhe besueshmrin.
Interneti sht nj burim shum i mir pr t gjetur shum shpejt informata t nevojshme.
Megjithate, shpesh informatat e tilla nuk jan t besueshme sikur ato q i gjejm te revistat
shkencore. Nj prej faqeve m t besueshme q mund t perdoren pr fushn e edukimit sht
ERIC (Educational Resources Information Center), www.eric.ed.gov.
Librat jan burime mjaft t besueshme. Por, duhet t keni parasysh se informatat q i gjeni t
shtypura n libra t ndryshm, jo gjithmon jan t vrteta. Prandaj, duhet t zgjedhni libra q
citojn autor dhe burime t vlefshme dhe t cilat botohen nga shtpi botuese t besueshme.
Burime tjera, si raporte t msimdhnsve tjer, kurrikulat, t dhna pr fmijt q merren nga
prindrit e tyre, apo shnime q i mbledhni gjat puns suaj.
24
Shembull:
Shqyrtimi i literaturs n projektin
INTERESIMI I NXNSVE N LEXIMIN E LEKTURS SHKOLLORE
Studiues t ndryshm kan realizuar punime dhe hulumtime lidhur me motivimin e nxnsve
pr leximin e librave. Autorja Linda Gambrell n punimin e saj Creating classroom cultures that
foster reading motivation thekson mundsin pr motivimin e nxnsve pr t lexuar libra. Ajo
thekson disa mnyra pr t prforcuar kt motivim: msimdhnsit si model leximi, krijimi i
ambientit t pasur me libra n klas, mundsi pr zgjedhje t librave, vetzgjedhja e librave nga
nxnsit etj. Jan katr faktor ky pr t motivuar nxnsit pr t lexuar libra: qasja n libra n
klas, mundsit pr t zgjedhur libra vet, njohja me libra dhe ndrveprimet sociale me t tjer
rreth librave.(Gambrell, 1996, f.20)
Problemin e motivimit t nxnsve pr t lexuar libra e kan trajtuar n hulumtimin e tyre edhe
autoret Kethryn Edmunds dhe Kethryn Bauserman. N hulumtimin e tyre, autoret jan bazuar
kryesisht n t dhnat t cilat i kan marr nga intervistat me nxns, prmes t cilave kan
kuptuar se nxnsit zgjedhin pr t lexuar libra t cilt u prshtaten interesave t tyre personale.
Poashtu ka pasur rndsi edhe przgjedhja e librave, ku nxnsit pr t diskutuar rreth librave
preferojn librat e zgjedhur vet e jo librat e caktuar nga msimdhnsit. Pra, nxnsit jan t
motivuar pr t lexuar kur tu jepet mundsia se far t lexojn. Autoret japin pes rekomandime
pr motivimin pr lexim: vetzgjedhja, vmendja n karakteristikat e librit, interesat personal,
qasja n libra dhe prfshirja aktive e t tjerve( Edmunds & Bauserman, 2006, f.423).
Rndsin e interesave t nxnsve pr leximin e librave dhe sigurimin e librave n prputhje me
interesimin e nxnsve e thekson edhe Kauffman (2005) n punimin studimor Story elements
which impact children reading interes. Duke ditur interesat e nxnsve pr lexim dhe duke
ndihmuar ata n przgjedhjen e librave q prputhen me kurreshtjen e tyre do ti ndihmojm q
t bhen lexues gjat tr jets.
N punimin e tyre studimor lidhur me motivimin pr lexim, autort Gambrell, Palmer, Codling
dhe Mazzoni (1996) kan prdorur anketa dhe intervista pt t kuptuar natyrn individuale t
nxnsve, motivimin pr lexim, librat m ineresant, autort favorit dhe mnyrat si i gjejn
nxnsit librat. Intervista sht mnyr shum e mir pr t kuptuar far duan nxnsit.
Ajo q rezulton si krysore n pjesn m t madhe t hulumtimeve t cilat i kemi lexuar sht
pikrisht prshtatja e librave t zgjedhur me interesat personale t nxnsve. Nxnesve, sipas
ktyre studimeve, duhet krijuar mundsi pr vetzgjedhje t librave dhe n prputhje me
interesimet e tyre. Interesi sht faktor i rndsishm n zgjedhjen e librave nga nxnsit, shum
nxns zgjedhin libra t veant pr t lexuar sepse aty ka dika interesante pr ata(Kauffman,
2005, f.26).
Prve interesave t nxnsve, n motivimin pr lexim autort theksojn edhe rolin e
msimdhnsit si model motivimi. Nj nga faktort kryesor n motivimin e nxnsve pr t lexuar
sht edhe msimdhnsi i cili vlerson t lexuarit dhe sht entuziast pr t ndar dashurin
pr leximin me nxnsit (Gambrell, 1996, f.20). Entuziazmi pr libr vjen sepse msimdhnsi
sht i prirur pr t ndar at, apo shkon drejt rrugs pr ta br prvoj t pasur pr klasn.
(Doiron, R. 2003, f.44)
Shqyrtimi i hulumtimeve t realizuara dhe gjetjet e tyre kan qen mbshtetje n punn ton
hulumtuese.
25
26
Hapi i dyt: Planifikimi

Pas identifikimit t problemit, hartimit t pyetjes s hulumtimit dhe sigurimit t informacioneve
shtes n lidhje me shtjen q hulumtohet zhvillohet plani i veprimit. Ky plan duhet t prfshij
t dhna specifike pr pjesmarrsit, strategjit, burimet e nevojshme, procedurat e vlersimit
dhe kohn pr zbatimin e t gjitha hapave. Pyetjet e mposhtme ju ndihmojn pr nj planifikim
t mirfillt:
far po ndodh aktualisht n fushn pr t ciln dshiroj t hulumtoj?
Cilat jan pritjet e mija nga ky projekt?
Kush do t jen pjesmarrs n hulumtimin tim?
Ku do t zhvillohet hulumtimi?
far informata shtes m duhen?
A mund t siguroj burimet q m nevojiten?
Sa koh m nevojitet pr t zbatuar veprimet e planifikuara?
far pritet nga planifikimi?
Formulim i qart i planit t veprimit i cili prfshin mnyrn e drejtimit t pyetjes suaj t hulumtimit;
Zhvillimi i parimeve etike dhe jetsimi i tyre n praktik;
Gatishmria pr t bashkpunuar me t tjert dhe modifikimi i planit t veprimit mbi bazn e
diskutimeve kritike;
Identifikimi i mundshm i shtjeve q kundrshtojn vlerat e paraqitura dhe mnyra e zgjidhjes s
atyre situatave.
Shembull 1:
Planifikimi i hulumtimit bashkpunues Puna shtes
me fmijt e talentuar n lndn e matematiks nga
Njomza Kelmendi dhe Jetmira Xrxa
*****
Pr realizimin e hulumtimit ton, fillimisht sht
br konsultimi me literaturn e nevojshme dhe t
prshtatshme pr punn me fmijt e talentuar n
matematik. M pas, sht br mbledhja e materialit
dhe modifikimi i tyre pr ta prshtatur pr nevojat e
klasve tona.
Hapat kryesor q ne i parashikuam pr hulumtim jan: vzhgimi sistematik n klas, lista e
kontrollit, pyetsort me prindr, msimi shtues dhe testimi prmbledhs.
27
Tab.1. Lista e kontrollit pr identifikimin e nxnsve t talentuar

Nxnsi/-ja:
Shpeshtsia
Rrallher Ndonjher Shpeshher
Komente
I plqen t merret ose t luaj me numrat

I plqen t merret ose t luaj me numrat
I plqen t merret me eksperimentin n
klas
Arrin t zgjidh detyra sfiduese
Bn pyetje t ndryshme duke insistuar
q t merr prgjigje.
i kupton shembujt logjik dhe
marrdhniet
I transferon veprimet matematikore n
detyra t jets s prditshme
*****
Shembull 2:
Ndikimi i leximit me z n aftsimin e nxnsve t klass s par pr lexim-kuptim
Luljeta Rama
***
Pyetja e hulumtimit: Si do te ndikoj leximi me z n tejkalimin e vshtirsive n lexim kuptim
te nxnsit e klass s par?
***
Planifikimi i hulumtimit
Pr t pacaktuar qart se ku qndron problemi un kam vendosur q si plan t par :
t prdor nj pyetsor pr prindr pr t par se sa lexojn bashk me fmij;
t prdor testin e modifikuar t bazuar n testin EGRA, i cili ka t bj me njohjen e emrit t
shkronjs/tingullit dhe me leximin e fjalve t njohura;

28
dhe pas analizs s t dhnave t futura, t hartoj planin pr veprim me nxnsit e testuar
Plani i dyt i veprimit:

zgjedhja e librave t prshtatshm pr prdorimin e tekniks s Leximit me Z si librat e punuar
me nivele nga programi i BEP/USAID
leximi i s paku dy librave n jav brenda n klas me teknikn e Leximit me Z
informimi i prindrve t nxnsve t testuar, pr hapat e teknikes s Leximit me Z
bisedimi me prindrit q edhe ata tu lexojn me z fmijve n shtpi s paku dy libra sipas
dshirs s fmijs, dhe
pas tri javsh, t prsris testimin pr t vrtetuar nse ka prmirsim n aftsin e lexim kuptimit
Plani i tret i veprimit:
Si libr t par kam prdorur librin Vitaminat dhe pastaj librin tjetr javn e dyt Pepa dhe
trofeu t cilt i kam prdorur gjat ors s msimit zgjedhor. Pr ta zbatuar teknikn e Leximit
me z jam bazuar n manualin pr lexim- kuptim t prgatitur nga programi BEP.
***
Shembull 3:
Projekti: Vetdijesimi i nxnsve pr ruajtjen e mjedisit
Majlinda Muja dhe Ilirjana Ademaj
******
Planifikimi:
Grafiku i zbatimit t planit
Lloji i t dhnave
Si jan mbledhur
Sa?
Data
Pyetsort pr grupin e
ekologve
Jan shprndar gjat takimit me

ta
18
25 maj
Trajnimi nga eksperti i fushs
Trajnim n shkoll
18
nxns
27 maj
Eset
I kan shkruar n shtpi
18 ese
30 maj
Aksioni pr pastrim
Grupi i ekologve kan pastruar

oborrin e shkolls
26
persona
3 qershor
Pyetsori pr msimdhns
Jan shprndar n shkoll
10 qershor
Prgatitja e grupit t ekologve

pr trajnim
Prgatitja e pyetsorit
nga grupi i ekologve pr
bashkmoshatart
Trajnimi nga grupi i ekologve
Takime n shkoll
10-13 qershor
Takime me grupin e ekologve n

shkoll
18
nxns
Prezantime npr klasa
115
nxns
13 qershor
29
30
Hapi i tret: Veprimi

dhe mbledhja e t dhnave
N fazn kur zbatohet plani i veprimit mbledhni t dhnat para, gjat dhe pas zbatimit t nj
qasjeje t re. Vendosni se si do t dshmoni kushtet ekzistuese dhe ndryshimet e atyre kushteve
pas zbatimit t qasjes s re. Mblidhni t dhnat, analizoni dhe msoni nga ato. Mbledhja e t
dhnave sht nj hap i rndsishm n marrjen e vendimeve se far duhet ndryshuar. Prandaj,
pr t kuptuar m mir qllimin e aktiviteteve n klas ose n shkoll, prdoren burime t shumta
t t dhnave.
T dhnat sasiore
T dhnat cilsore
Merren me numrat
T dhnat mund t maten:
Dimensionet, shpejtsia, koha, mosha,
numrimi i ngjarjeve dhe objekteve etj
Shembuj pr t dhnat numerike:
- Rezultatet e testeve t nxnsve n klas;
- Testet e standardizuara;
- Shnimet administrative n lidhje me
numrin e nxnsve;
- Shnimet pr prbrjen e stafit dhe
nxnsve n aspektin gjinor, t moshs, apo
ndonj aspekti tjetr;
- Informatat n lidhje me pajisjet e shkolls,
materialet dhe burimet tjera;
Raportet zyrtare q lidhen me braktisjen e
shkolls apo gjendjen e bibliotekave dhe
laboratorve .
Merren me prshkrimin
T dhnat mund t vzhgohen por jo t maten:
Ndjenjat, qndrimet, forma, motivimi etj.
Shembuj pr t dhnat cilsore:
- Qndrimet e nxnsve n lidhje me
prdorimin e teknologjis n klas;
- Sjelljet e nxnsve n klas;
- Motivimi pr t lexuar lektyra shkollore;
- Bashkbisedimet n klas;
- Vizatime apo paraqitje tjera vizuale t
nxnsve;
- Shnime n ditar;
31
T dhnat: cilsore apo sasiore?
Lista e pyetjeve para procesit t

mbledhjes s t dhnave
Cilat t dhna do t mblidhen?
Plani i mbledhjes s t dhnave
Kush do t mbledh t dhnat - ju,

vzhguesi/et, kolegt apo pjesmarrs
tjer?
PSE po i mbledhim kto t dhna?
A jan marr parasysh shtjet etike?

A u keni marr leje atyre q do t prfshihen
n projektin hulumtues, si pr shembull
leje nga prindrit, kolegt apo udhheqsi/
ja e shkolls?
A i keni kontrolluar t gjitha pajisjet q do
t shfrytzohen gjat hulumtimit? A jan n
gjendje t rregullt flip-kamerat, telefonat e
menur apo pajisjet tjera t nevojshme?
A sht menduar se si do t vrtetohet saktsia, besueshmria dhe prshtatshmria e informacioneve?
FAR saktsisht do t mbledhim?

CILAT jan temat?
KU do t mblidhen t dhnat?
KUR do ti mbledhim t dhnat?
KUSH do ti mbledh t dhnat?
SI do ti mbledhim t dhnat?
Ku dhe si do t mblidhen t dhnat?

A keni nj ide t prgjithshme se si do t analizohen t dhnat?
A i keni organizuar burimet e nevojshme, duke prfshir edhe shpenzimet?
32
Mbledhja e t dhnave - Instrumentet

Mjete hulumtimi (instrumente) quhen procedurat (mnyrat) pr mbledhjen e t dhnave.
Si i mbledhim t dhnat ?
Pyetsort
Intervistat
Vendosni se far informata dshironi t

fitoni;
Pr hulumtimet n klas, intervistat

shrbejn pr:
Siguroni q pyetsori t jet i thjesht.
Fokusimin n nj aspekt t veant t

msimdhnies apo ndonj problem n
klas;
Merrni parasysh metodat e analizs s

pyetjeve para se ato t hartohen;
Zakonisht, pyetsort i filloni me pyetje n
lidhje me faktet;
Prdorni gjuh t thjesht
Siguroni se formulimi i pyetjeve sht i
qart dhe nuk ka vend pr interpretime t
dyfishta;
Sigurimin e informacioneve t prgjithshme

diagnostikuese nprmjet diskutimit t
msimdhnsit dhe nxnsve;
Prmirsimin e klims n klas
Nuk duhet t prfshihen dy shtje n

nj pyetje (A duhet t qndrojn fmijt
n shkoll gjat kohs s dreks dhe pas
msimit?)
Mundohuni q pyetjet t jen t prshtatura
n aspektin pozitiv, e jo n at negativ;
Pyetjet duhet t jen t shkurtra dhe t
mos prmbajn zhargone me t cilat
pjesmarrsit jan jo t familjarizuar;
Dokumentet dhe materialet tjera: Planet msimore, syllabuset, kurrikula, baza e t dhnave,
projektet, testet, raportet e hulumtimeve, orare, t dhna pr arritshmri, legjislacioni, portfolio,
rregullat dhe rregulloret, procedurat, raportet vjetore etj
Vzhgimi n klas fokusohet n:
Njerzit: nxnsit, msimdhnsit, administratort, prindrit, etj
Vendet: klasa, fusha e sportit, zyra, shtpia, kabinetet, laboratort etj
Veprimet: veprimet e thjeshta q bjn njerzit (nj nxns fshin me gom...)
Aktivitetet: bashksia e disa veprimeve (p.sh. t shkruarit e nj eseje...)
Ngjarjet: bashksia e lidhjes s aktiviteteve (p.sh. ora e artit figurativ...)
Objektet: ndrtesa, pajisjet, mobilet, librat dhe materialet ndihmse pr t nxnit,
Qllimet: far duan t arrijn nxnsit dhe msimdhnsit;
Koha: periudhat, shpeshtsia, kohzgjatja dhe sekuencat e ngjarjeve dhe aktiviteteve,
Ndjenjat: orientimet emocionale dhe reagimet e nxnsve ndaj ngjarjeve, aktiviteteve etj.
33
Prkufizimi
Qllimi
Intervistat
Hulumtuesi pyet nj person pr t

marr prshtypjet e tij pr at q
ndodh dhe prgjigjet n pyetjet e
shtruara
T merren sa m shum
informacione pr qndrimet,
besimet dhe idet e nj
personi
Fokus grupet
Hulumtimi i pyet disa njerz

(4 deri n 6) pr idet e tyre rreth
nj shtje t caktuar
T merren sa m shum
informacione pr qndrimet,
besimet dhe idet e nj grupi
njerzish
Pyetsort
Hulumtuesi u bn disa pyetje

shum njerzve. Pyetjet mund t
jen t hapura apo t mbyllura- dhe
prgjigjet, n t shumtn e rasteve,
jepen me shkrim
Te mblidhet informacion nga

nj grup i madh i njerzve
Vzhgimet
Hulumtuesi vrojton njerzit,

(msimdhnsit, nxnsit ose
vetveten) ngjarjet apo situatat dhe
regjistron far shikon dhe dgjon.
T vrojtojhet mnyra se si
sjellen njerzit n situata t
caktuara
Kujtesat / ditart
Hulumtuesi regjistron idet dhe

vzhgimet koh pas kohe n lidhje
me veprimet e caktuara
T regjistrohet sistematikisht
far ndodh n klas apo n
mjedisin e hulumtimit
Punimet e nxnsve
Hulumtuesi shqyrton punimet e

nxnsve si, detyrat e shtpis,
portfoliot, projektet, eset etj.
T shikohet se si nxnsit
mund (ose jo) t demonstrojn
njohurit e tyre dhe
shkathtsit pr ato q kan
msuar
Rezultatet numerike
(t testeve, notat etj
Hulumtuesi shqyrton informatat

q zakonisht jan t regjistruara si
numra (rezultatet e testeve, numrin
e nxnsve etj.
T krahasohen/analizohen
rezultatet e nxnsve sipas
kritereve t caktuara ose sipas
grupeve t caktuara
Shqyrtimi i
literaturs
Hulumtuesi lexon dokumente

t shkruara nga hulumtuesit
tjer apo nga msimdhnsit q
jan t botuara n libra, gazeta
profesionale, gazeta shkencore apo
sajte t internetit
T kuptoj m mir fushn e

studimit, pr t gjetur zgjidhje
t mundshme dhe ide pr
shtjen e veant
Shqyrtimi i
dokumenteve /
politikave arsimore
Hulumtuesi shqyrton dhe analizon

dokumente t ndryshme si
kurrikuln, planet zhvillimore t
shkolls, vendimet etj.
T kuptoj m mir
shtjet arsimore, vizionin
dhe misionin e shkolls,
marrdhniet me komunitetin
etj.
Duke LEXUAR
Duke SHQYRTUAR
Duke
SHIKUAR
Duke
PYETUR
Instrumentet e
mbledhjes s t
dhnave
34
SHEMBULL
Pyetja e hulumtimit: far ndikimi ka t nxnit ndrveprues n prqendrimin e nxnsve n
klasa t kombinuara?
Lloji i t dhnave
Si jan mbledhur?
Pse kto t dhna jan t

rndsishme?
Intervist me prindr
Kam intervistuar prindrit e

nxnsve t klass sime pr
t marr mendimet e tyre pr
sjelljet e nxnsve n shtpi, si
sillen dhe far bjn.
Mendoj se prindrit do t shprehen

pozitivisht pr sjelljet e fmijve t tyre,
por kam dashur q ata t prfshihen q
n fillim n procesin e hulumtimit dhe
q m von t marrin prgjegjsi pr
sjelljet e fmijve n shkoll.
Vzhgim n klas
Kam prgatitur flet-vzhgimin

me kode t caktuara q t
vzhgoj m shpejt do sjellje
t nxnsve.
Pyetsor me nxns
Pyetsor i prgatitur
pr nxns
Vzhgimet n klas ndihmojn

n nj prfytyrim t shpejt pr
shprqendrimin e nxnsve gjat
aktiviteteve msimore. T dhnat pr
secilin nxns t pasqyruar n fletvzhgim ndihmojn n organizimin e
aktiviteteve t prshtatshme pr secilin
nxns.
Prgjigjet e nxnsve n pyetsor japin
informacion t qart pr mendimet
e nxnsve dhe qndrimet e tyre pr
aktivitetet n klas. Poashtu, n pyetjet
e hapura ata shprehen lirshm pr
idet q mua si msimdhns/e m
ndihmojn pr planifikime t mtejme
t msimit.
Shembuj pr vzhgimin n klas

Kur msimdhnsit vzhgojn n klas njri- tjetrin, t gjith kan parasysh mnyrat m t
thjeshta pr mbledhjen e informacionit n lidhje me temat kryesore, si p.sh. pyetjet q bn
msimdhnsi (nxnsi), sjelljen e nxnsve, aktivizimin e nxnsve, qndrimin pasiv t tyre apo
menaxhimin e ors.
Para hartimit t lists s kontrollit, sht mir q t bjm disa pyetje t cilat na ndihmojn n
organizimin e vzhgimit, si:
- Cili sht qllimi i vzhgimit?
- Cilat sjellje t nxnsve jan m t vlefshme pr tu vzhguar?
- Cili sht fokusi i vzhgimit?
- Cilat metoda t mbledhjes s t dhnave do ti shrbejn ktij qllimi?
- Si do t shfrytzohen t dhnat?
35
Shembuj:
Vzhgimi n klas dhe regjistrimi i t dhnave:
1. Shprndarja e pyetjeve: (Rratht paraqesin nxnsit, numri brenada rrathve paraqet numrin e
pyetjes pr t ciln nxnsi ka dhn prgjigje dhe rrethi i zbrazt paraqet nxnsin q nuk ka
dhn fare prgjigje).
3.5
11
12
8.10
3.6
8
2. Prgjigjet vullnetare dhe t krkuara: Shnojm me V dhe K prkatsisht.
V,V
K,V
K,V
3. Regjistrimi tekstual i pyetjeve dhe prgjigjeve: (Shfrytzimi n form t shkurtuar.

M: Cilat jan vetit ....?
Arta: Ngj, F, M....?
(ngjyra, forma, madhsia)
M: far i dallon K dhe R....? (katrorin dhe rombin)

36
V,K
K
V
4. Reagimi i msimdhnsit n prgjigjet e nxnsve:Shfrytzimi i shkurtesave.

F = reagim me fjal
JF = reagim jo me fjal
+ = shfaqje e reagimit pozitiv
0 = nuk reagon
- = shaqje e reagimit negativ
Pyetja
1
Prgjigjet
F
JF
2
3
...
Totali
Vzhgimi i aktivizimit t nxnsve

1. Identifiko gjat nj hetimi t shpejt t gjith nxnsit q nuk prqendrohen n msim pr
do dy minuta. Pr shembull, gjat hetimit, pes nxns ishin t shprqendruar.
2. Shno sjelljet t aktivizuar/jo t aktivizuar: Listo secilin hetim (p.sh. do dy minuta)
Hetimi
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Tot.
Mes.
T aktivizuar
Jo t aktivizuar
Numri
Numri
4
6
1
0
3
3
6
5
4
4
36
16
24
4
0
12
12
24
20
16
16
21
19
24
25
22
22
19
20
21
21
214
84
76
96
100
88
88
76
80
84
84
15
85
3. Shno joaktivizimin (shprqendrimin) e nxnsve duke shfrytzuar kodet:

1. Bisedon pr gjra jo t lidhura me detyrn
2. Shkarravit kot
3. Kotet
4. Ngacmon fizikisht nxnsin tjetr
37
5. Bredh npr klas

6. Orvatet t trheq vmendjen
7. T tjera
Nxnsi
Hetimi
1
Arta
Edi
Andi
Toni
Hana
....
4
5
5
Pun e pavarur: Shkruani pyetjen e hulumtimit dhe plotsoni tabeln e mposhtme:

Pyetja e hulumtimit:
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Lloji i t dhnave
Si mendoni ti mblidhni?
Lnda: ________________________________
38
Pse kto t dhna jan t rndsishme?
Data: ____________________________
List e kontrollit me kode (check-list)
Sjellja e nxnsit gjat procesit msimor
Lista e kontrollit - pr sjelljen

e nxnsit
A) sht i fokusuar dhe ndjek me vmendje procesin msimor
A1) Nuk sht i fokusuar n procesin msimor
B) Shfaq interesim pr temat q shpjegohen
B1) Nuk sht i interesuar pr temat q ligjerohen
C) Shfaq shenja knaqsie dhe ndihet i motivuar dhe kreativ gjat

ors
C1) Nuk sht i motivuar, bn zhurm dhe pengon procesin msimor
D) Bashkpunon me msuesin dhe shokt n lidhje me temat q

shpjegohen
D1) Pengon shokt dhe nuk lejon bashkpunimin mes tyre
E) Prgjigjet sakt n pyetjet q i parashtrohen
E1) Nuk prgjigjet sakt n pyetjet q i parashtrohen
Shnime shtes:
39
40
Hapi i katrt: Analiza e t dhnave

Analiza e t dhnave sht nj proces i prdorimit t t dhnave me qllim q t nxjerren
n pah informacione t dobishme q mundsojn sugjerimin e prfundimeve dhe marrjen e
vendimeve.
(Sigurohuni q keni t paktn tre ose m shum forma t t dhnave pr t analizuar)
Lloji i analizs varet nse t dhnat jan sasiore apo cilsore.
Pyetjet:
Cilat teknika mund t prdoren pr t analizuar t dhnat sasiore?
far teknika mund t prdoren pr t analizuar t dhnat cilsore?
Cilat burime dhe programe kompjuterike mund t jen t dobishme?
Hapat e mposhtm ju ndihmojn q t jeni t sakt dhe t besueshm gjat procesit t
mbledhjes s t dhnave dhe analizs s tyre.
1. Regjistroni me kujdes dhe me korrektsi vzhgimet. Kontrolloni s paku dy her te dhnat;
2. Prshkruani t gjitha fazat e mbledhjes s t dhnave dhe analizs s tyre;
3. Sigurohuni se keni raportuar gjithka q sht e rndsishme;
4. Jeni objektiv n prshkrimin dhe interpretimin e asaj q ju vreni;
5. Shfrytzoni burime t mjaftueshme. Vzhgimet dhe analizat do t jen m t besueshme nse jeni
n gjendje t gjeni modele t ngjashme q shfrytzojn dy ose m shum forma t t dhnave;
6. Shfrytzoni lloje t duhura t burimeve t t dhnave. Prshtatni ato me qllimin e hulumtimit q
bni;
7. Vzhgoni aq gjat sa sht e nevojshme. Planifikoni kohzgjatjen e vzhgimeve apo veprimeve
n pajtim me pyetjen hulumtuese dhe kriteret e prcaktuara pr veprimet q do t merrni.
Kriteret e cilsis q duhet ti keni parasysh gjat mbledhjes dhe analizs s t dhnave:
Vlefshmria - t dhnat jan prfaqsim i sakt i shtjeve q studiohen;
Besueshmria - interpretimet e t dhnave kan kuptim dhe jan t besueshme pr t tjert;
Bazueshmria - mbledhja dhe analiza e t dhnave jan konsekuente (rezultatet riprodhohen
edhe nga t tjert);
41
TREKNDZIMI I T DHNAVE
Trekndzim i t dhnave do t thot t shohsh dika nga m shum se nj perspektiv.
Trekndzimi ju mundson q ju t shihni t gjitha ant e situatave.
Mendoni nj trekndsh q nj shtje e konsideron situatn q vzhgon dhe pastaj burimet e
ndryshme t t dhnave si dy shtje tjera:
far po shoh?
Vzhgimi
far m tregon
puna e nxnsve?
Vlersimi, Testet
far m tregojn
nxnsit?
Intervista,
Pyetsort
Mos harroni: Diskutoni me miqt kritik pr tu siguruar se at q po bni ka bazueshmri, sht

e vlefshme dhe e besueshme.
Hulumtimet kuazi- eksperimentale (KUAZI VEPRIME)
Hulumtimet kuazi- eksperimentale jan t afrta me eksperimentet e vrteta. N kto hulumtime,
zgjedhja e subjekteve sht e rastsishme. Modelet e hulumtimeve kuazi- eksperimentale
prdoren n disa situata n t cilat mund t identifikohen dy ose m shum grupe nxnsish q
jan t ndryshm nga njri-tjetri dhe njri nga t cilt prdoret si grup kontrolli, e tjetri si grup
eksperimental.
Hulumtimet kuazi- eksperimentale prfshijn manipulimet me mjedisin, dhe meq edhe
hulumtimi n veprim ka t bj me shqyrtimin e ndryshoreve n mjedisin e ndryshueshm n
klas, ai mund t konsiderohet si hulumtim kuazi- n veprim.
Hulumtimet n veprim nuk paraqesin hulumtime pr t provuar nj hipotez e as pr t siguruar t
dhna q mund t prgjithsohen pr nj populacion t gjer. Hulumtimet sasiore, si pr shembull
hulumtimet kuazi eksperimentale, shfrytzohen thjesht pr t dhn nj pamje t asaj se far
ndodh n nj situat t veant.
Raportimi i t dhnave sasiore duke shfrytzuar tabelat dhe figurat

Tabelat paraqesin organizimin dhe raportimin e t dhnave sasiore n mnyr pamore. Ato jan
t dobishme sidomos kur duhet t raportohet nj numr i madh i t dhnave numerike. Poashtu,
ato ndihmojn t organizojn informacionin dhe ta bjn at t gatshm pr lexuesin.
Konsideroni shembullin e mposhtm t marr nga hulumtimi i nj msimdhnseje me titull:
Shpeshtsia e testimeve n klas dhe ndikimi i tyre n ngritjen e suksesit t nxnsve n lndn
e matematiks
42
Tab.1.Rezultatet e analizs s pyetsorit pr qndrimet e nxnsve n lidhje me testet n matematik

Alternativat
Nr.
Pyetjet e pyetsorit
Gjithnj
Shpesh
Ndonjher
Asnjher
Gjith.
Grupimi i dyt (pyetjet

vlersuese)
Nr
v
Prq.
Nr.
v
Prq.
Nr v
Prq
Nr
v
Prq
Gjat ksaj kohe kemi

zgjedhur m shum detyra t
shtpis
31
75.6
19.5
4.9
41
A ju ka ndodhur ti prsritni
gabimet e bra n test
pas korrigjimit nga ana e
msimdhnsit
4.9
9.8
25
61.0
10
24.4
41
Prmirsimet e bra n
detyrat e testit nga ana e
arsimtares kan qen mjaft t
qarta:
35
85.4
4.9
9.8
41
Do t dshironim q edhe n
t ardhmen t vlersohemi n
kt mnyr:
32
78.0
9.8
12.2
41
Testet e shpeshta do t
ndikojn n ngritjen e suksesit
prfundimtar n lndn e
matematiks :
34
82.9
2.4
7.3
7.3
41
Mesatarja e pikve npr teste

Paratesti
Testi 1
Testi 2
Testi 3
Nr i nxnsve
33
33
33
33
Pikt e testit
20
20
20
20
Pikt maksimale n test
660
660
660
660
Pikt e fituara
273
376
427
474
41.36%
56.97%
64.70%
71.82%
43
Pr projektin hulumtues Prdorimi i mjeteve audio- vizuele n lndn e gjuhs angleze te nxnsit e
klass s tret, msimdhnsja Edona, ka hartuar nj List kontrolli me kodet: 1-Shum mir;2- Mir
dhe 3- Jomjaftueshm, pr t matur nivelin e shqiptimit t drejt t fjalve n gjuhn angleze:
Tab.2: Lista e kontrollit pr shqiptimin e drejt t fjalve
JAVA 1
JAVA 2
JAVA 3
JAVA 4
1 Altin
2 Andi
3 Anita
4 Blendi
5 Dior
6 Driola
7 Ema
8 Enis
9 Eriol
11 Era
11 Edonita
12 Erzon
13 Flutura
18 Erion
19 Shkelqim
20 Sara
21 Shkurtjona
22 Laurent
23 Rrezarta
24 Valjeta
Figurat prfshijn grafikt, diagramet ose pikturat. Poashtu, fotografit, hartat, ilustrimet ose
shembujt e puns s nxnsve emrtohen si figura. Pr dallim nga tabelat, numrimi dhe
emrtimet e t cilave shkruhen n pjesn e siprme t tabels, figurat numrohen njjt kurse
prshkrimi i tyre shnohet nn figurn prkatse (shih shembujt e paraqitur).
44
Krahasimi i tri ushtrimeve kontrolluese n hulumtimin Shfrytzimi i mjeteve t konkretizimit n

msimit e matematiks - Merita
20
15
10
0
0-29
pik
30-44
pik
Ushtrimi 1
45-60
pik
Ushtrimi 2
61-80
pik
81-100
pik
Ushtrimi 3
Fig. 1. Rezultatet e Ushtrimeve
Fig. 2 sht marr nga hulumtimi: Aktivitetet kreative pr prmbushjen e rezultateve t t nxnit
sipas standardeve 0 deri 6 vje t realizuar nga Arbresha dhe Argjenta.
N Fig. 3 jan paraqitur punimet e nxnsve t klass s msimdhnsit Vllaznim, i cili ka
shfrytzuar hulumtimin n veprim pr t prmirsuar t shprehurit me shkrim t 6 nxnsve t
identifikuar si nxns me vshtirsi n t shkruar.
Fig.2. Ndarja e topthave sipas ngjyrs
Fig.3. Punimet e nxnsve bazuar n foto.
45
Analiza e t dhnave cilsore prfshin leximin e transkripteve t intervistave apo transkripteve

t fokus grupeve dhe t dhnave tjera, zhvillimin e kodeve, kodimin e t dhnave, dhe nxjerrjen
e lidhjeve ndrmjet pjesve diskrete t t dhnave.
Hapat q duhet ndjekur:
1. Shqyrtimi dhe njohja me t dhnat
2. Fokusimi n analiz: Rishikoni qllimin e projektit dhe identifikoni disa pyetje thelbsore,
prgjigjet e t cilave dshironi ti analizoni; Shkruani aty pr aty far ju bie n mend;
Merrni vendim nse sht e nevojshme pr t dhna shtes, apo pr t ndryshuar punn tuaj;
Klasifikoni t dhnat.
3. Klasifikimi i t dhnave sipas kronologjis dhe llojit;
4. Organizimi i t dhnave sht i njjt me organizimin e kujtess, dhe ai prbhet nga kto tri
pjes: ruajtja, kodimi dhe prpunimi.
- Ruajtja i referohet sistemit t organizimit t t dhnave n hapsirn fizike apo virtuale;
- Kategorizimi dhe Kodimi ka t bj me procesin e klasifikimit dhe etiketimit t t dhnave;
- Prpunimi i referohet metodave q shfrytzohen pr nxjerrjen e t dhnave t ruajtura dhe
shfrytzimin e tyre n mnyr t kuptimshme.
5. Prpunimi i t dhnave siguron q t dhnat e shumta apo n numr t madh t reduktohen
dhe n raportin prfundimtar t paraqiten n forma t ndryshme dhe at:
- N pjesn kryesore t tekstit, si ekstrakt pr mbshtetje t nj pike t veant;
- N shtesa, si kontekste t drejtprdrejta pr ekstrakte apo pr prpunimin e nj pike t
veant;
- N arkiv, si material i prgjithshm prej nga mund t nxjerren t dhnat.
Shembull i analizs s t dhnave cilsore (marr nga projekti i HV Zgjidhja e problemeve me
fjal dhe prshtatja me krkesat e niveleve kognitive n lndn e matematiks pr klasn e tret
i msimdhnses Rajmonda Kurshumlija)
Pas kategorizimit dhe kodimit t transkriptit t intervists s nxnsve rreth qndrimeve t

nxnsve pr punn bashkpunuese pr zgjidhjen e problemeve me fjal jan nxjerr kto
qndrime t prbashkta:
Qndrimet pozitive: Bashkpunimi me t tjert gjat zgjidhjes s problemeve me fjal na
bn t ndihemi mir dhe m t sigurt. Kur zgjidhim problemet s bashku e kemi m leht t
gjejm zgjidhjen. Gjat puns s prbashkt kuptojm m mir fjalt n probleme. Prmes
bashkpunimit shprehim mendimet lirshm dhe japim m shum ide.
46
Qndrimet negative: Nxnsit tjer ndonjher pengojn t prqendrohem n detyr. Kur di

zgjidhjen, nuk kam nevoj pr bashkpunim.
Qndrimet neutrale: Prmes puns bashkpunuese zgjidhim problemet s bashku. Puna
bashkpunuese na mundson t diskutojm s bashku.
Pun e pavarur:
Shqyrtoni t dhnat cilsore t projektit tuaj hulumtues - si do ti gruponi ato?
Organizoni t dhnat: Kategorizoni dhe shfrytzoni kodimin e t dhnave;
Caktoni nse ndonj nga t dhnat jan t gabuara apo nse disa prej tyre mungojn;
Prcaktoni mnyrn se si do ti prpunoni ato.
Disa shembuj t projekteve t realizuara nga msimdhnsit:

yy Prdorimi i teknikave t t nxnit ndrveprues n klasat e kombinuara;
yy Prfshirja e nxnsve hiperaktiv n klasa t rregullta;
yy Ndikimi i portfolios n rritjen e prgjegjsis pr detyrat e shtpis;
yy Ndikimi i lexim-kuptimit n matematik n zgjidhjen e problemeve me fjal n klasn e katrt;
yy Si t nxiten nxnsit q t lexojn shpejt dhe t kuptojn at q e lexojn;
yy Ndikimi i rubriks s vetvlersimit n prmirsimin e gabimeve drejtshkrimore;
yy Prdorimi i TIK dhe gjuhs angleze n t nxnit e matematiks;
yy Rndsia e planifikimit t pyetjeve n t zhvilluarit e mendimit kritik;
yy Ndikimi i lojs me role n zhvillimin e komunikimit t lirshm t fmijve;
yy Shfrytzimi i tekniks s vizualizimit n t msuarit e shkrim - leximit;
yy Prpilimi i orarit t puns s nxnsve n shtpi.
47
48
Hapi i pest: Shkrimi i raportit

far duhet t prmbaj nj raport i hulumtimit n veprim?
[ Titulli i hulumtimit. Emri i hulumtuesit ]
Prmbledhja: Prshkrim i shkurtr i kontekstit (shkolls, klass apo institucionit), qllimeve,
metodologis, rezultateve dhe implikimit t projektit tuaj hulumtues.
Mbani mend: Prmbledhja sht pjesa e par e raportit tuaj dhe prshtypjet e para t lexuesve
jan shum t rndsishme;
Hyrja:
yy Prshkruani kontekstin dhe arsyetimin e ktij projekti. Cili sht motivimi juaj personal dhe
profesional?
yy far rndsie ka projekti, cilat jan qllimet dhe objektivat e tij?
yy far teme t veant shqyrton ky studim- pyetja/et e hulumtimit dhe hipoteza/at?
yy far shpresoni t gjeni apo far rezultate mendoni t fitoni?
Shqyrtimi i literaturs: Prmbledhje e shkurtr e projekteve tjera / artikujve/ studime t lidhura
me temn tuaj dhe arsyetimi i ndihms s tyre pr projektin tuaj hulumtues;
Metodat:
yy Arsyetoni pse e keni zgjedhur hulumtimin n veprim si metodologji?
yy Prmbledhni hapat kryesor npr t cilat kalon projekti juaj dhe afatin kohor t realizimit t
tyre;
yy Prshkruani kontekstin dhe planin e detajuar pr prgatitjen dhe planifikimin e planit t
veprimit/intervenimit;
yy Prshkruani planin e detajuar t mbledhjes s t dhnave dhe analizs s tyre merrni n
konsiderim shtjet etike dhe vlefshmrin;
Analiza e t dhnave dhe rezultatet:
yy Si i keni analizuar t dhnat?
yy Paraqitni rezultatet s bashku me dshmit/faktet (tabelat dhe figurat, ekstraktet e intervistave,
citatet, apo dshmit e puns s nxnsve, fotografit etj)
yy far mund t msoni nga t dhnat? far modele, ide dhe kuptime t reja keni gjetur?
yy far kuptimi kan kto modele, ide pr praktikat tuaja? Pr nxnsit tuaj? Pr stafin tuaj?
Diskutimi dhe prfundimi:
yy Cilat jan prfundimet e puns suaj hulumtuese?
yy Diskutoni lidhjen e mundshme t rezultateve t projektit tuaj me ato q kan gjetur t tjert;
yy Diskutoni reflektimet n situata t ndryshme dhe implikimet n praktikn tuaj profesionale;
yy Shkruani rekomandime pr kolegt tuaj dhe pr politik- brsit;
yy Paraqitni kufizimet (nse ka) gjat procesit t hulumtimit n prgjithsi.
SUKSESE!
49
Literatura:
Eliot, J. (1991) Action Research for Educational Change, Milton Keynes, Open University Press
Cohen ,L; Manion, L.& Morrison, K. (2007). Research Methods in Education, Sixth Edition, London:
Routledge.
Hopkins, D. (1985). A teacher Guide to classroom research, Open University press, England
Hollingsworth, S., Khan, M. S., Khoso, N.A., Qureshi, G. M. (2005).Unpublished manuscript on
Action Research. Karachi,IRA/ESRA
Kemmis, S. and McTaggart, R. (2005) Participatory Action Research: Communicative Action
and the Public Sphere in N.K. Denzin and Y.S. Lincoln (eds) ( 3rd Edition)The Sage Handbook of
Qualitative Research,Sage: London
Koshy, V. (2010). Action Research for improving Educational Practice. Sage Publications Ltd.
Kolb D. (1984) Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development,
New Jersey, Prentice Hall
Mcniff. J & Whitehead,J. (2010), You and Your Action Research Project,London Routledge
Miller, B.M., Greenwood, D. and Maguire, P. (2003 ) Why Action Research? Action Research. Sage
Publication. Volume 1(1): 928:
Sagor, R. (2010).Collaborative Action research for professional learning communities.Solut. Tree
Press
Schn, D. (1987) Educating the Reflective Practitioner. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
Stenhouse, L. (1975) An Introduction to Curriculum Research and Development. London,
Heinemann.
Stringer, E, (2004). Action Research in Education. Pearson Education, Inc.
Vula, E. Hulumtimi Veprues n arsim (2010), Skript (Ligjerata t autorizuara) e botuar n kuadr
t Programit CDP+ dhe n bashkpunim me UP
Vula, E. & Brdynaj, L. (2011). Collaborative Action Research: Teaching of Multiplication and
Division in the Second Grade of Primary School. TOJQI Vol.2.No 2
Vula, E (2013). Action Research as a form of professional development of teachers (2012) AICE
Conference Proceedings book,Tirana, Albania
Vula, E. & Kurshumlia,R. (2013) Mathematics word problem solving for third grade (Collaborative
action research). AICE Conference Proceedings book,Tirana, Albania
Watts, H. (1985). When teachers are researchers, teaching improves. Journal of Staff Development,
6 (2), 118-127.
Burimet nga interneti:
British Educational Research Association: http://www.bera.ac.uk
Unicef, Convention on the Rights of the Childrens: http://www.unicef.org/crc/
American Educational Research Association: http://www.aera.net
Research Informed Practice Site (TRIPS): http://www.standards.dcsf.gov.uk/research.
Programin Pr Arsimin Themelor: http://bep-ks.org/treasure-chest/
50
Shtojca 1:
Raporti i hulumtimit t realizuar n kuadr t projektit
t BEP: Hulumtimi n veprim
Shfrytzimi i lojs me role pr komunikim te lirshm t fmijve 5-6 vje
Indira Huruglica-Zenelaj
indirahuruglica@hotmail.com
Prmbledhje
N kt punim, lidhur me lojn me role pr komunikim t lirshm t fmijve sht shfrytzuar
metodologjia e hulumtimit n veprim. Prmes aktiviteteve t planifikuara jam munduar ti
ndihmoj fmijt t komunikojn lirshm/natyrshm n situata t ndryshme jetsore.
Plani im i veprimit n kt punim ka prfshir dy aktivitete t realizuara pr fmij, rezultatet e t
cilave kan qen mjaft shpresdhnse duke ndikuar n zhvillimin e shkathtsis komunikuese.
Gjithashtu kam realizuar edhe nj pyetsor pr prindrit, pr t kuptuar se sa koh kalojn
prindrit duke komunikuar m fmijt e tyre dhe pr ka komunikojn m shum. Prfundimet
e ktij hulumtimi n veprim tregojn se nse u krijojm kushte dhe iu japim mundsi, femijt
prmes lojs n role t ndryshme komunikojn m lirshm dhe e percjellin mesazhin tek t tjert.
Fjalt kye
Loj me role - Dramatizimi ose luajtja e rolit t nj personazhi a karakteri sipas funksionit t tyre.
Komunikim i lirshm Procesi i transmetimit t informacionit nj fmije apo grupi fmijsh
dhe marrja e interpretimi i tij prej tyre.
Mosha parafillore - Prfshin fmijt e moshs 5-6 vje.
Zhvillimi gjuhsor-Ka t bj me formimin gjuhsor,pasurimin e fjalorit dhe m gjer,
komunikimin,p.sh nj fmij 5-6 vjear kupton m shum fjal se ato q mund t thot dhe
prdor n t folurit e prditshm.
Hyrje
Mosha parafillore sht periudha n t cilln zhvillimi social-emocional, fizik, intelektual dhe
gjuhsor kalon momente q ndikojn n t gjith jetn e njeriut.
Komunikimi i lirshm i fmijve t ksaj moshe paraqet nj aspekt t rndsishm t zhvillimit
t fmijve dhe suksesit n shkollimin e mtutjeshm. Duke komunikuar lirshn me moshatart
dh me t tjert fmijt zhvillojn shkathtsit gjuhsore, pasurojn fjalorin dhe i prdorin fjalt
n kontekste t ndryshme, zhvillojn imagjinatn dhe fitojn shkathtsi komunikuese.
Gjate puns s prditshme kam vrejtur se shumica e fmijve t ksaj moshe hasin n vshtirsi
pr t treguar nj ngjarje nga jeta e prditshme.
51
Mundsi t mir pr t zhilluar komunikimin e lir dhe efektiv te fmjt na jep edhe loja me
role. Kur fmijt hyjn n role, ata shprehen m lirshm dhe i shprehin ndjenjat ,emocinet dhe
mendimet e tyre. Ata msohen t komunikojn me njri-tjetrin duke prdorur n shum raste
shprehje q dgjojn nga mjedise t caktuara, si p.sh.T lutem, mund t m japsh nj fletore?,
Sa kushton? Faleminderit!
Przgjedhja e nj prralle, tregimi apo vjershe ku itet pr dshirat dhe nevojat q kan fmijt
pr gjra t ndryshme u mundson fmijve t angazhohet n lojra me role (p.sh. bn sikur
sht doktor, ndrtues, shofer etj.)
Prandaj, dhe dua t kuptoj se si ndikon loja me role ne komunikimin e lirshm t fmijve t
moshs parafillore?
Pr mbledhjen e t dhnave kam shfrytzuar teknika t ndryshme: lista e kontrollit, pyetsori pr
prindr, vzhgimi, videoregjistrimi dhe mbajtja e shnimeve.
Miqt kritik t hulumtimit ishin koleget Njomza Dragusha psikologe e shkolls dhe Flora Vokrrimsimdhnse.
Rezultatet e hulumtimit pres t jen ndihmes pr t zgjidhur shqetsimin sa i prket komunikimit
t lirshm t fmijve t moshs 5-6 vje e pse jo edhe t nxnsve t klasave t para dhe t dyta.
Studiues t ndryshm jan marr me ndikimin e lojs me role pr zhvillim t personalitetit t
fmijve dhe komunikimin e lirshm.
Studimet kan treguar se fmijt t cilt jan rritur n ambiente n t cilat shtkomunikuar
lirshmkan pasur m pak probleme n t kuptuarit e gjuhs dhe n t shprehurit e saj.
Pr cdo mosh t hershme, loja sht e rndsishme pr zhvillimin e fmijs dhe t msuarit
e tij. Nuk sht vetm dicka fizike, ajo prfshin edhe aspekte kognitive, imagjinative, kreative,
emocionale dhe sociale. (Dobson, 2004)
Loja e n veanti loja me role sht mnyr shum efektive q fmijt ti shprehin impulset e tyre,
ti eksplorojn, t eksperimentojn dhe ti kuptojn ato.
Shum fmij nuk mund ti shprehin emocionet dhe memoriet e tyre me dik q e shohin pr
hr t par, por duke i par fmijt tjer duke luajtur n role i ndihmon profesionistt q merren
me fmij q ti vlersojn dhe tu ndihmojn atyre t jen m t hapur duke i lidhur emocionet
dhe ndjenjat e tyre (Russ, 2006).
Pr ti shprehur ndjenjat, mendimet dhe emocionet fmijt kan nevoj pr ndihmn e t
tjerve pr ti shprehur disa aftsi dhe shkathtsi komplese t tyre si psh: komunikimi, marrja e
vendimeve, zgjidhja e problemeve, bashkpunimi me bashkmoshatart etj.
Loja me role i ndihmon fmijt q t bhen komunikues dhe lexues t pavarur pr t reflektuar
n at ka din dhe ka duhet t din. (Bennett et al., 1997)
52
Loja me role sht mnyr efektive e t msuarit t fmijs pasi q inkurajon fmijt t bhen
pjesmarrs aktiv n t msuarit e tyre dhe n interpretimin e prvojave (active learning).
Loja me role ndikon n zhvillimin e shkathtsis komunikuese t fmijve pasi q ata komunikojn
me njri tjetrin n nj ambient loje, ku ata ndihen t sigurt nga interneti.
Nj fmij q maskohet pas nj roli ka mundsin t jet dikush tjetr dhe ndrkoh t tregoj
rreth problemeve dhe shqetsimeve q ndien ai vet. (Lefteri Selmani&Aurela Zisi ,2006)
shtja
Fmijt e moshs parafillore n shum raste nuk kan sukses t tregojn rrjedhshm nj ngjarje
nga jeta e prditshme.
Qllimi i hulumtimit
Fmijt t komunikojn lirshm /natyrshm pr/dhe n situata t ndryshme jetsore.
Pyetja e hulumtimit sht:
Si ndikon LOJA ME ROLE n komunikimin e lirshm te fmijt e moshs 5-6 vjec?
Konteksti i shkolls dhe pjesmarrsit: Hulumtimi n veprim sht zhvilluar me grupin
parafillor t shkolls fillore Dardania n Prishtin.
N hulumtim morn pjes 52 fmij- disa drejtprdrejt e ca t tjer n mnyr indirekte.
Plani i veprimit 1-Dgjimi, dramatizimi dhe interpretimi i kuptimit
Sipas planit 1, aktiviteti i veprimit ka qen dgjimi i prralls dhe pastaj interpretimi i kuptimit
t asaj q kan dgjuar. Prgjigjet e fmijve pas dgjimit t pralls ishin thuajse t gjitha
gjysmake.Pastaj fmijt kan qen t lir n przgjedhjen e rolit nga prralla. Pas przgjedhjes
s rolit ata kan dgjuar edhe nj her prralln dhe pastaj kan hyr n role.
Gjat kohs kur fmijt kan luajtur rolet nga prralla, ata jan vzhguar nga un dhe psikologia
e shkolls dhe ne kemi plotsuar listn e kontrollit.
T qenit brenda nj personazhi iu ka ndihmuar shum fmijve q ta pcjellin mesazhin
nga prralla. Gjat luajtjes s roleve, fmijt komunikonin shum m lirshm dhe arrinin ti
interpretonin ngjarjet nga pralla. Gjithashtu edhe fmijt pasiv, pra ata t cilt ishin vetm
shikues, kan arritur q shum m mir ta kupojn dhe interpretojn ngjarjen nga prralla dhe
kam vrjtur nj gatishmri t madhe pr t qen edhe ata pjes e roleve.
53
Rolet nga prralla ,,Ujku dhe shtat edhat
Dramatizimi i prralls Ujku dhe shtat edhat

Pyetsori pr prindr,
Pyetsori pr prindr ishte anonim. Atij iu prgjigjn 38 prindr. Nga pyetsori kuptova se
prindrit kalonjn koh t mjaftueshme me fmijt e tyre dhe se komunikojn shum me ta.
Plani i veprimit 2- Fmijt n role t profesioneve t ndryshme /prindrve
Q fmijt ti luajn rolet sa m mir, kam bashkpunuar me prindrit dhe kemi prcaktuar disa
detyra.
Detyrat e prindrve.
T ekspozojn profesionet (punn) e tyre para fmijve
T prgjigjen n pyetjet e fmijve
Ti nxisin fmijt pr pyetje n rast se ata nuk tregojn interesim pr profesionet e tyre.
54
Plani i veprimit 3 :
Bashkepunimi me prindrit
T sigurojm mjetet t cilat do tu ndihmojn fmijve t luajn rolet.
Krijimi i mjedisit t prshtatshm pr t realiuzuar lojn me role.
Pasi fmijt kan vizituar vendin e puns t prindrve t tyre, ata jan kthyer n klas dhe me
ndihmn e mjeteve t ndryshme kan luajtur role te ndryshme. Secili fmij ka pasur mjetet
prkatse pr profesionin t cilin e ka luajtur.
Pr mjetet dhe mjedisin e prshtatshm jemi kujdesur s bashku me prindrit.
Fmijt n role kan qen n gjendje q shum m qart dhe m lirshm ta prcjellin kuptimin
e asaj qfar kan msuar apo dashur t na tregojn .
Tre fmij kan pasur ndryshime t vogla gjat komunikimit n lojn me role, por pr ata do t
ket aktivitete dhe situata m t prshtatshm gjat vitit shkollor.
Analiza e t dhnave dhe rezultatet
Sa i prket dramatizimit t prrallss s bashku me miken time kritike, psikologen e shkolls,
kemi vzhguar fmijt dhe kemi plotsuar listn e kontrolollit. N baz t rezultateve t fituara
prmes prgjigjeve t fmijve n dramatizim kam arritur t kuptoj se ata kan dhn prgjigje
m t plota dhe m t kuptueshme. Mesazhi q fmijt kan prcjell nga pralla ka
qen m i fort dhe m binds pr mua dhe pr fmijt tjer.
Prgjigjet e fmijve
9
8
7
Axis title
6
4
3
2
1
0
Pas dgjimit t pralles
Pas lojs me nxnsit aktiv
Pas lojs me nxnsit pasiv
55
M pas, realizova nj pyetsor me prindr. T dhnat e fituara nga pyetsori bn t kuptoj se

prindrit kalojn mjaft koh duke komunikuar me fmijt e tyre.
yy N pyetjen: I kushtoni rndsi komunikimit m fmijn tuaj gjat dits?36 prindr kan deklaruar shum dhe 2 prindr pak. Nga kto t dhna kuptoj se prindrit i
kushtojn rndsi komunikimit me fmijt e tyre.
yy N pyetjen: Diskutoni me fmijn tuaj rreth librave t ilustruar?
30 prindr kan deklaruar shum dhe 8 prindr pak. Nga kto t dhna kuptoj se prindrit
diskutojn shum me fmijt e tyre rreth librave t ilustruar
yy N pyetjen: Komunikon lirshm vajza/djali juaj n shtpi?
37 prindr kan deklaruar shum dhe 1 prind pak. Nga kto t dhna kuptoj se fmijt me
prindrit e tyre n shtpi komunikojn lirshm.
yy N pyetjen: Komenton rreth filmave t vizatuar vajza/djali juaj n shtpi?
23 prindr kan deklaruar shum dhe 15 prindr pak. Nga kto t dhna kuptoj se prindrit
dhe fmijt mesatarisht komunikojn pr filmat e vizatuar.
yy N pyetjen: Plqen teatrin me kukulla vajza/djali juaj?
28 prindr kan deklaruar shum dhe 10 prindr pak. Nga kto t dhna kuptoj se m shum
fmijt plqejn teatrin, por nuk kam t dhna se sa e vizitojn.
yy N pyetjen: Pr far komunikoni m shum me fmijn tuaj?15 prindr kan deklaruar se bisedojn shum ka me fmijt e tyre, 7 prindr pr aktivitetet
n parashkollor dhe lojra, 8 prindr pr libra dhe shoqri, 4 pr talentet dhe interesimet e
femijeve, 4 pr miresjellje n rrug, shkoll.
yy N pyetjen: Pr far shprehet m lirshm fmija juaj?-
23 prindr kan deklaruar pr shumka, 7 pr shkoll dhe lodra 8 pr filma dhe lojra.
Fmijt n role t profesioneve t ndryshme
Aktiviteti m i kndshm ishte kur fmijt prmes roleve luajtn profesionet e prindrve t tyre.
Gjat kohs kur fmijt luanin rolet, un i kam vzhguar dhe performancat e tyre i kam krahasuar
me ato para roleve. Ka qen pak e vshtir q me precizitet ti mas paraqitjet e tyre por jam
munduar t jem sa m reale n gjykimet e mija.
Shumica e fmijve n role kan komunikuar shum lirshm /natyrshm dhe kan prcjell t
kuptuarit n mnyr shum natyrale.
Tre fmij t cilt nuk treguan mjaft sukses morn prsri role dytsore n bashkpunim me
fmijt e tjer. Aty kan qen m t relaksuar sepse nuk ishin n role kryesore dhe kan dhn
mshum nga vetja. p.sh vajza e cila nuk e luajti rolin e vet, u b se kishte dhimbje dhmbi dhe
iu bashkangjit rolit t mjekut duke i krkuar ndihm pr shqetsimin e saj.
Gjat kohs sa fmijt luajtn rolet e tyre bashkvepronin dhe komunikonin me njri- tjetrin
dhe gjithashtu i shprehnin edhe emocionet dhe qndrimet e tyre.
56
Farmacisti
Zyrtare n post
Zana e vers
Msuesja
Mjeku
Stomatologu
Polici
Msuesja
Stomatologu dhe pacientja
Gazetarja pr fmij
57
Prfundimi
Hulumtimi n veprim i realizuar, s pari ka dhn prgjigje n shqetsimin tim, por gjithashtu
ka ndikuar dhe n komunikimin e lirshm t fmijve. Rezultatet e fmijve t prfshir n role
treguan se fmijt mund t prparojn n komunikim, por iu nevojitet mbshtetje dhe krijimi i
kushteve t prshtatshme pr t realizuar lojn me role.
Fmijt e grupit gjat kohs sa kemi prakikuar t msuarit prmes lojs me role, prpos se jan
liruar n komunikim njkohsisht edhe jan argtuar shum.
Ky hulumtim ka qen nj mnyr mjaft e mir pr prmirsimin e komunikimit t lirshm t
fmijve t moshs 5-6 vje dhe do t vazhdoj edhe me tutje t praktikoj lojn me role me
qllim q fmijt t bhen komunikues dhe lexues t pavarur pr t reflektuar n at ka din
dhe ka duhet t din. (Bennett et al., 1997)
Disa rekomandime:
Loja me role t aplikohet sa me shpesh te fmijt e grupeve parafillore dhe gjithashtu edhe tek
nxnsit e klass s par dhe te dyt (nivelit t par t shkalls s par ) pr ti zhvilluar aftsit
komunikuese t fmijve.
Bashkpunim prind msimdhns, si dhe profesionistt tjer, q t krijojn kushte t
favorshme pr aplikimin e lojs me role,
Prindrit t kalojn m shum koh duke komunikuar me fmijt e tyre rreth shtjeve t
ndryshme.
Burimet
yy Dobson, F. (2004). Getting Serious About Play - A Review of Childrens Play. London, U.K.
Department for Culture, Media and Sport: 60.
yy Bennett, N., ood, L. & Rogers, S. (1997) Teaching through Play: teachers thinking and
classroom practice.Buckingham: Open University Press.
yy Virginia M.Axile.Play Therapy. Ballantine Books .Ne York
yy Hap pas hapi nje program per femije dhe familje-Krijimi I klasave me femije ne epiqender/
organizata Boterore e Burimeve Per Femije Uashington DC
yy A manual for the 21stcentry classroom Introduction
yy Active Learning
yy Standardet e zhvillimit dhe t msuarit n fmijrin e hershme 0-6 vjet.
yy Lefteri Selmani&Aurela Zisi(2006)Konceptimi dhe organizimi I veprimtaris msimore
edukative n arsimin parashkollor,GEER,
http://psychcentral.com/news/2006/10/26/play-therapy-helps-kids-express-emotions/360.html
http://www.teachpreschool.org/2011/06/role-play-in-early-years/
http://www.kallikids.com/
http://education.enmu.edu/cte/pdfs/2006-07ARGBook.pdf
58
Shtojcat
Lista e kontrollit
Listae kontrollit: UJKU DHE SHTAT EDHAT
Pyetja: Ku jetonte nna dhij me shtat edhat e saj?
Prgjigjja:
1. Pas dgjimit t prralls
_______________________________________________________________________________
2. Pas lojs me role
nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
Pyetja: Kur u tha nna edhave t ken kujdes nga ujku?

Prgjigjja:
_______________________________________________________________________________
2. Pas lojs me role
_______________________________________________________________________________
nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
59
Pyetja: Kur shkoi ujku te edhat?

Prgjigjja:
_______________________________________________________________________________
2. Pas lojs me role
nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
Pyetja: Pse shkoi ujku n shitore?
Prgjigjja:
1. Pas dgjimit t prralls.
_______________________________________________________________________________
2. Pas lojs me role
nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
Pyetja: Si e dalluan ujkun q nuk ishte nna e tyre?
Prgjigjja:
_______________________________________________________________________________
2. Pas lojs me role
nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
60
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
Pyetja: Si i mashtroi ujku edhat?
Prgjigjja:
1 Pas dgjimit t prralls.
_______________________________________________________________________________
2. Pas lojs me role
nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
Pyetja: A shptoi ndonjri nga edhat?
Prgjigjja:
_______________________________________________________________________________
2.Pas lojs me role
nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
Pyetja: Si e kuptoi nna dhij se far kishte ndodhur?
Prgjigjja:
_______________________________________________________________________________
61
2. Pas lojs me role

nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
Pyetja:Ku i gjeti nna t vegjlit e saj?
Prgjigjja:
_______________________________________________________________________________
2. Pas lojs me role
nxenesit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxenesit pasiv
_______________________________________________________________________________
Pyetja:Pr far u gzuan shum shtat edhat?
Prgjigjja:
_______________________________________________________________________________
2. Pas lojs me role
nxnsit aktiv
_______________________________________________________________________________
nxnsit pasiv
_______________________________________________________________________________
62
Fmijt
n
rolin e
Lista e kontrollit
Pas dgjimit t
prralls
Fjali me
2-3 fjal
Fjali me
5-6 fjal
Pas lojs me role

Fmijt aktiv
Fjali me 2-3
e m shum
fjal
Fjali 5-6
e m shum
fjal
Fmijt pasiv
Fjali me 2-3
e m shum
fjal
Fjali me 5-6
e m shum
fjal
Ujku
Nna dhij
7 edhat
Shitsi
Pyetsor pr prindr
1. I kushtoni rndsi komunikimit m fmijn tuaj gjat dits?
A) Shum
B) Pak
C) Aspak
2. Diskutoni me fmijn tuaj rreth librave t ilustruar?
A) Shum
B) Pak
C) Aspak
3. Komunikon lirshm vajza/djali juaj n shtpi?
a) Shum
b) Pak
c) Aspak
63
4. Komenton rreth filmave t vizatuar vajza/djali juaj n shtpi?

a) Shum
b) Pak
c) Aspak
5. Plqen teatrin me kukulla vajza/djali juaj?
a) Shum
b) Pak
c) Aspak
Pr far komunikoni m shum me fmijn tuaj?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Pr far shprehet m lirshm fmija juaj?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
Ju falnderoj pr kontributin tuaj!
64
MJETET E KONKRETIZIMIT N MSIMIN E MATEMATIKS

MERITA KELMENDI
PRMBLEDHJE
Qllimi i ktij hulumtimi ishte gjetja e mnyrave sa m frytdhnse pr msimin e matematiks
dhe e zgjidhjes s problemeve matematikore duke prdorur materiale konkretizuese dhe
recikluese.
Hulumtimi sht zhvilluar n shkolln filloreDardania n Pej nga data 8 tetor deri me 16 nntor,
n klasn 5/4 me 25 nxns dhe n disa klasa t tjera t po ksaj shkolle. Hulumtimi rrjedh si
pasoj e ndjekjes s kursit Hulumtimi n Veprim, organizuar nga Basic Education Program dhe
me udhheqjen e profesoreshes Eda Vula dhe msueseve Rajmonda Kurshumlia e Afrore Lila.
Prfundimet e nxjerra nga ky hulumtim deshmojn se lnda e matematiks sht lnd q
msohet leht edhe nga ata m pesimistt poqese gjendet mnyra e drejt pr shpjegimin dhe
msimin e saj.
Metodologjia e ktij punimi ishte hulumtimi n veprim. Pr mbledhjen e t dhnave jan
shfrytzuar disa teknika si: intervistat me prindr, pyetsori pr nxns, vzhgimi, kontrolli i
detyrave t shtpis, flet ushtrimi dhe teste.
Qllimi i hulumtimit ishte gjetja e mnyrave dhe aktiviteteve t ndryshme t cilat do t ndikojn
pozitivisht te nxnsit n t nxnit e problemeve dhe detyrave matematikore.
Fjal kye: matematik, mjete konkretizimi, t nxnit.
IDENTIFIKIMI I PYETJES S HULUMTIMIT

Tema ime e hulumtimit sht e motivuar nga pervoja ime e prditshme me nxnsit dhe me
t nxnit e lnds s matematiks. T gjith jemi t vetdijshm pr rndsin e lnds s
matematiks dhe koorelacionit t saj me t gjitha fushat e jets.
Nga intervistat e zhvilluara me prindr kam ardhur n prfundimin se jo vetm fmijt friksohen
nga matematika. Pra shpesh, akoma pa u njohur fare me lndn e matematiks krijohet
paragjykimi pr kt lnd.
Mirpo sipas mendimit tim dhe t disa kolegve t mi me t cilt jam konsultuar, problemi nuk
qndron te lnda e matematiks por mnyra se si shpjegohet akoma n shkollat tona kjo lnd.
Duke u munduar q t shqyrtoj literatur t disponueshme pr kt problematik kam vrejtur
q problemi kryesor qndron pikrisht tek mnyra e mbajtjes s ors s matematiks.
Nxnsve shpesh u krkohet q t msojn procedura matematikore, rregulla dhe definicione pa
e kuptuar prse e bjn nj gj t till. Ata jo gjithmon arrijn ti kuptojn shprehjet, fjalt dhe
simbolet matematikore.
65
Nxnsit kryejn veprime t ndryshme matematikore duke mos e ditur se ato do ti sherbejn
n jetn e tyre praktike. Dhe mbi t gjitha, nxnsve nuk u ofrohet mundsia q t veprojn si
matematikan t vrtet duke eksploruar materiale t ndryshme t prshtatshme pr moshn.
N shkollat tona fatkeqsisht matematika ende shtjellohet si lnd q msohet me laps e letr
dhe nxnsit mbesin t humbur n at bot t numrave dhe shprehjeve matematikore. N
pyetjen time drejtuar nxnsve se a e dini prse e msojm matematikn? - ata jan prgjigjurpr t kryer detyra.
N ann tjetr shkollat jan pak ose nuk jan fare t pajisura me mjete konkretizimi. Kjo pun
i mbetet secilit msues si detyr q vet me imagjinatn dhe mundsin e tij t siguroj mjete
konkretizimi ose materiale recikluese q do tu hynin n pun pr t zhvilluar sa m efektivisht
orn e matematiks.
T gjith kta faktor ndikojn q fmijt mos t aftsohen sa duhet n kryerjen e probleme
matematikore dhe frika e mosbesimi i tyre shtohet edhe m shum.
N ann tjetr, nj nga qllimet m t rndsishme t msimdhnies t matematiks sht t
msojm nxnsit t mendojn, q t ken mundsi t zgjedhin probleme t ndryshme me t
cilat do t ballafaqohen n jeten e tyre.
Andaj roli i msuesit shkon prtej ligjrimit t lnds dhe dhnies s informacioneve t gatshme.
Roli i msuesit sht q t krijoj mjedis t prshtatshm msimor, t zgjedh objekte t
prshtatshme dhe t inkurajoj dhe udhzoj nxnsit q n mnyr t pavarur t zbulojn
koncepte t reja dhe t drejtohen n zgidhjen e problemeve t ndryshme.
Ne msuesit nuk kemi mundsi ti japim vetes luksin q t punojm vetm me fmijet q kan
deshir t msojn ose me ata q kuptojn leht.
Mund t pyetemi se si t orientohemi n hulumtim kur jemi kaq shum t ngarkuar me plane
dhe programe t rregullta msimore. Por, besoj se pikrisht hulumtimi do t na ndihmoj q t
shohim problemet me t cilat ballafaqohemi do dit. Mendoj se hulumtimi n veprim do t
ndihmoj n msimdhnien ton dhe n prparimin e praktikes msimdhnse. Kjo problematik
m ka motivuar q t hulumtoj pikrisht kt tem dhe t prpiqem pr ti aftsuar nxnsit n
zgjidhjen e problemeve dhe veprimeve t ndryshme matematikore.
Pyetja kryesore e hulumtimit sht:
Si ndikojn mjetet e konkretizimit n msimin e matematiks?
SHQYRTIMI I LITERATURES
Mjetet e konkretizimit n t nxnit e matematiks
Duke konsultuar literatur t ndryshme lidhur me shtjen time t hulumtimit, kam vrejtur se
problemi nuk ekziston vetm n shoqrin ton por sht i pranishm edhe n shoqrit m t
zhvilluara. Frika nga matematika sht e pranishme, mirpo, mnyra e qasjes ndaj saj ndryshon
shum n vendin ton (n t kaluarn) dhe n vendet e tjera t zhvilluara.
66
66
Ja far mendojn disa autor t huaj lidhur me shtjen n fjal.

Matematika sht dokund rreth nesh. Ajo na ndihmon n jetn ton t prditshme, sepse
matematika sht nj or q na zgjon n mngjes n kohn e caktuar, numri i karrigeve q kemi n
shtpi, sasia e qumshtit q nj fmij duhet t pij gjat dits, numri i kopsave n nj kmish, kube
druri me t cilat fmija luan do dit, grupimi i lodrave sipas kritereve t caktuara, etj. Matematika
sht mjet i fuqishm i komunikimit, shpjegimit dhe vlersimit. Ajo ka gramatikn dhe sintaksn
e vet dhe rndsin universale (T.Lehrer 1972).
Disa nxns e duan matematikn, sepse gjejn knaqsi intelektuale dhe estetike q ajo ofron.
T tjert, megjithat, mendojn se nuk mund ta kuptojn botn e numrave dhe operacioneve
matematikore. Ky mendim natyrisht sht i gabuar, sepse t gjith mund t msojn bazat e
matematiks dhe ti prdorin ato me sukses n jet.
Ka mnyra t ndryshme m t cilat ne mund t inkurajojm fmijt t msojn numrat dhe
konceptet matematikore: mund t numrojm nj grumbull arra, nj moll ta ndajm me vllain,
ose mblsirat ti ndajm me fmijt e tjer. T masim gjatsin e shokve t klases, t peshojm
gjra t ndryshme ushqimore, t pyesim fmijet pr orn e nisjes dhe qndrimit n shkoll, t
numrojm parat e nevoshme pr blerjen e vezve dhe buks, t bjm lista t lojrave dhe
ushqimeve q pelqejm, t luajm lojra matematikore si: mos u zemro njeri, domino, letra t
kujtess, pikado etj. Ather fmijt do t kuptojn se far jan numrat n jetn reale dhe cila
sht rndsia e matematiks. (Tom Lehrer 1972).
Tom Lehrer (1972) po ashtu thekson se nj vizatim dhe prekje e objektit konkret vlen m shum
se 1000 fjal andaj sa her q ofrohet nj mundsi e till ta shfrytzojm sepse kshtu matematika
bht m e leht pr fmijt.
Megjithat profesori Bedri Jaka (2008) thot se mjetet e konkretizimit luajn rol t rndsishm
n msimin e matematiks, por gjithsesi t kufizuar. N astin kur sht e mundur, duhet t
lirohemi prej tyre dhe puns krkimore-miniaturale duhet ti qasemi pa to. Po q se aplikohen,
ather ka shum rndsi jo vetm shikimi por edhe t prekurit e mjeteve msimore. Suksesi
prfundimtar i t msuarit t matematiks nuk varet ekskluzivisht nga fakti sa t pasur jemi me
mjete t konkretizimit dhe n fund mund t konstatojm se:Matematika msohet m s miri me
laps n dor(B.Jaka 2008)
REALIZIMI I HULUMTIMIT
Metodologjia e ktij punimi ishte hulumtimi n veprim. Nxnsit dhe prindrit jan njoftuar se
pr disa jav rresht do t realizojm nj hulutim pr t par se si do t ndikoj nj form e re e
msimdhnies n t msuarit e matematiks.
N fazen e par t hulumtimit kam prpiluar nj pyetsor pr nxnsit duke dashur t kuptoj situatn
aktuale dhe mendimet e nxnsve pr disa shtje. Kam vazhduar me vzhgimin e materialeve t
disponueshme si testet, detyrat e shtpis dhe t klass si dhe vzhgimi i drejtprdrejt i nxnsve.
Poashtu kam arritur t intervistoj edhe disa prindr.
N fazn e dyt kam prpiluar planin e veprimit. Duke u munduar q t respektoj planprogramin
msimor kam krkuar edhe ndihmn e kolegeve t mija t cilat kan zhvilluar njsi msimore t
prshtatshme. Kam grumbulluar materiale t ndryshme konkretizimi dhe mjete tjera t nevojshme.
67
N fazn e tret kam zhvilluar nj anket me nxnsit pr t par rezultatet dhe prshtypjet
lidhur me mnyren e re t trajtimit t problematikave matematikore. Poashtu test dhe ushtrime
kontrolluese pr t par cilat jan rezultatet e nxnsve pas veprimit dhe prdorimit t mjeteve
konkretizuese.
Rezultatet e pyetsorit t par me nxnsit;
1) Lndn e matematiks e dua
a) sa lndt tjera
13 nxns
b) m shum se lndt tjera
10 nxns
c) m pak se lndt tjera
2 nxns
8%
52%
40%
Sa lndet tjera
M shum se lndet tjera
M pak se lndet tjera
2) Matematika sht vshtir

a) gjithmon 4 nxns
e) ndonjher 17 nxns
c) asnjher 4 nxns
16%
16%
68%
Ndonjhere
68
Gjithmon
Asnjhere
3) Detyrat e matematiks i kryej vet

a) gjithmon 8 nxns
b) ndonjher
14 nxns
c) asnjher 3 nxns
12%
32%
56%
Ndonjhere
Asnjhere
Gjithmon
4) Detyrat e matematiks i kuptoj

a) gjithmon
5 nxns
b) ndonjher 17 nxns
c) asnjher 3 nxns
12%
19%
68%
Sa lndet tjera
M shum se lndet tjera
M pak se lndet tjera
Nga kto t dhna kuptova q prkunder dashuris q kan pr lndn e matematiks, nxnsit
kan vshtirsi n t nxnit e saj. Ata pohuan se jo gjithmon i kuptojn detyrat, kshtu q shpesh
kan nevoj pr ndihmen e dikujt.
Duke u bazuar n kto t dhna fillova t ndryshoj mnyren time t msimdhnies duke u
munduar q nxnsve n do rast t mundshem tu bj paraqitjen e duhur vizuale, t prdor
vizatime, fjalor matematikor dhe mjete tjera t disponueshme.
69
N fazn e par t hulumtimit poashtu kam realizuar edhe nj ushtrim kontrollues n t cilin
jan prfshir njsit e msuara deri ather n mnyrn e vjetr t msimdhnies. Rezultatet e
ushtrimit t par do ti paraqes n tabeln n vijim:
USHTRIMI I PAR KONTROLLUES
Pikt
0-29
30-44
45-60
61-80
81-100
Numri i
nxnsve
1 nxns
4 nxns
4 nxns
3 nxns
13 nxns
Prqindja
4%
16 %
16 %
12 %
52 %
Duke u bazuar n rezultatet e ushtrimit t par kontrollues t cilat nuk ishin aq t knaqshme, fillova
q menjher t zhvilloj aktivitet msimore t shoqruara me mjete t ndryshme konkretizimi
dhe lojra matematikore. Fillimisht duhet cekur se interesimi dhe angazhimi i nxnsve ishte m i
shprehur se m par. Ata me knaqsi pritnin orn e matematiks dhe aktivitetet q zhvilloheshin
gjat ksaj ore.
N vazhdim do t paraqes disa shembuj:
Leximi dhe shkrimi i numrave pesshifror
Aktivitet i zhvilluar me litarin thars t
rrobave-Nxnsit jo vetm q jan argtuar
por edhe kan msuar shum shpejt t
lexojn numrat pesshifror. Me po t
njjtin aktivitet kemi msuar edhe numrat
deri n nj milion dhe nxnsve u sht
dashur m pak koh pr t msuar leximin
dhe shkrimin e numrave me 7 shifra. Ata
kan arritur q t kuptojn vlern e shifrs
sipas vendndodhjes dhe sistemin dhjetor
t numrave. Qysh n ditn e par vetm 3
nxns kan pasur akoma pasiguri.
Vlera e shifrave sipas vendndodhjes e zhvilluar me an t lojs Kush e gjen i pari. Nxnsit
jan argtuar dhe kan msuar.
70
Nxnsit gjat pushimit duke ushtruar

dhe prsritur tabelen e shumzimit. Gjat
pushimit vinin edhe nxnsit e klasave
tjera dhe bnin lojra dhe gara me mjetet e
disponueshme. Kjo dshmon se sa sht e
rndsishme q nxnsit ta ken gjithmon
n dispozicion nj tabel t till.
Fjalori matematikor
Shpesh nxnsit nuk arrijn t zgjidhin probleme matematikore sepse ata nuk jan n
gjendje t kuptojn fjalorin e matematiks. Disa nga kto punime kan ndihmuar nxnsit e
klass II/4 q t kryejn detyra me veprimet themelore t matematiks.
Muri thyesor
71
Lojra matematikore
Duke marr parasysh moshn e fmijeve t shkolls fillore dhe duke u bazuar n shprehjen
Mso duke luajtur dhe luaj duke msuar kam tentuar q aty ku sht e mundshme t
prdor lojra t ndryshme atraktive pr fmij si letrat e kujtess, loja e letrave ,domino me
thyesa, kalkulatori, kompletimi i origamit etj.
Disa nga kto aktivitete do ti paraqes n vijim:
Kalkulatori
Loja me kalkulator :nxnsit ushtrojn tabelen e shumzimit dhe pjestimit.
Nxnsit jan t ndar n dy grupe dhe provojn t mundin kalkulatorin. M kt rast ata
konstatojn se disa probleme zgjidhen m leht me mendje e disa m leht me kalkulator.
Ata poashtu aftsohen n prdorimin e kalkulatorit.

Origami Loja me tre zare

Nxnsit u argtuan duke formuar origamit, njkohsisht msuan dhe rikujtuan figurat
gjeometrike. Mbledhjen me tre mbledhor dhe barazimet me nj mbledhor t panjohur i
msuan nxnsit e klases s dyt me lehtsi.
Rezultatet e ushtrimit t dyt kontrollues
72
Pikt
0-29
30-44
45-60
61-80
81-100
Numri i
nxnsve
0 nxns
0 nxns
4 nxns
6 nxns
15 nxns
Prqindja
0%
0%
16 %
24 %
60%
72
Rezultatet e pyetsorit t dyt

1) A ju plqen mnyra e re e msimit t matematiks
a) Shum
24 nxns
b) Pak 1 nxns
c) Aspak
Aspak
0 nxns
Pak
Shum
24
10
15
20
25
30
2) A i kuptoni m leht problemet matematikore

a) Shum 21 nxns
b) Pak 3 nxns
c) Aspak 1 nxns
Aspak
Pak
Shum
21
10
15
20
25
73
3) Ju plqen pamja e klass tani

a) Shum 21 nxns
b) Pak 3 nxns
c) Aspak 1 nxns
Aspak
Pak
Shum
21
15
10
20
25
Hapi i fundit i hulumtimit ishte testi prfundimtar i cili prmbante detyra nga njsit e msuara
nga fillimi i hulumtimit n veprim.
Pikt
0-29
30-44
45-60
61-80
81-100
Numri i
nxnsve
1 nxns
0 nxns
5 nxns
2 nxns
17 nxns
Prqindja
4%
0%
20 %
8%
68 %

Krahasimi i tre ushtrimeve kontrolluese
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
0-29
pik
30-44
pik
Ushtrimi 1
74
45-60
pik
Ushtrimi 2
61-80
pik
Ushtrimi 3
81-100
pik
Duke par edhe grafikonin ku krahasohen tri ushtrimet kontrolluese shihet qart se ka pasur
ngritje gjat kesaj periudhe. Kjo na dshmon edhe njher se mnyra e re e mesimdhnies ka
dhn rezultate. Rezultatet sigurisht do t jen edhe m t mdha me kalimin e kohs.
Prfundimi
Rezultatet nga ky hulumtim vrtetuan se matematika mund t jet po aq e leht pr tu msuar
sa edhe lndt tjera nese gjendet mnyra e drejt dhe e duhur pr shpjegimin e saj.
Poashtu ky hulumtim bri t mundur edhe ndryshimin e bindjeve t nxnsve t cilt lndn e
matematiks e mendonin shum t vshtir pr tu msuar.
Interesimi dhe angazhimi i nxnsve ishte m i shprehur dhe ata e pritnin me padurim oren e
matematiks.
Gjithashtu edhe prindrit jan shprehur se fmijt e tyre tani krkojn me rrall ndihm dhe jan
br m pak t varur nga ata.
Prandaj, ky hulumtim dshmon se msuesit duhet t planifikojn sa m shum aktivitete
konkrete, t prdorin materiale konkretizuese dhe recikluese sa her q e shohin t arsyeshme
dhe t domosdoshme. Msuesit duhet tu deshmojn nxnsve se jeta sht matematik dhe
matematika sht jet.
Rekomandimet
Nxnsit mund t prmirsojn rezultatet e t nxnit e matematiks nese msimdhnsit e
bjn lndn m atraktive duke futur inovacione dhe risi.
Msimdhnsit duhet t zgjedhin forma t prshtatshme pr motivimin e nxnsve n
msuarit e matematiks.
Msimdhnsit duhet t krkojn mnyra pr pasurimin e klasave t tyre me mjete konkretizimieventualisht formimin e kndit t matematiks n klas.
Nxnsit duhet aftsuar q t lexojn udhzimet e detyrave dhe t bazohen n shembujt e
dhn pr t zgjidhur probleme t ndryshme.
Nxnsve duhet tu sqarohet rndsia e matematiks dhe lidhshmria e saj me t gjitha fushat
e jets.
Nxnsve duhet dhn koh e mjaftueshme pr zgjidhjen e problemeve dhe detyrave t
ndryshme.
Msimdhnsit duhet t mundohen t funksionalizojn sa m shum trekndshin
bashkpunues: Msues-nxns-prindr.
75
Shtojca
PYETESORI I PAR
Nxns t dashur, kam prgatitur pr ju nj pyetsor. Nuk keni nevoj t shnoni emrin, andaj ju
lutem t jeni sa m t sinqert.
1) Lndn e matematiks e dua
a) sa lndt tjera
b) m shum se lndt tjera
c) m pak se lndt tjera
2) Matematika sht vshtir

a) ndonjher
b) gjithmon
c) asnjher
3) Detyrat e matematiks i kryej vet

a) gjithmon
b) ndonjher
c) asnjher
4) Detyrat e matematiks i kuptoj

a) gjithmon
b) ndonjher
c) asnjher
Ju faliminderit shum pr sinqeritetin tuaj.

76
PYETSORI I DYT
Nxns t dashur kam prgatitur pr ju edhe nj pyetsor pr t par se sa ju ka plqyer dhe
ndihmuar mnyra e re e msimit t matematiks. Nuk keni nevoj t shnoni emrin dhe mbiemrin
andaj ju lutem q t prgjigjeni sa m sinqerisht.
1) A ju plqen mnyra e re e msimit t matematiks
a) Shum
b) Pak
c) Aspak
2) A i kuptoni m leht problemet matematikore

a) Shum
b) Pak
c) Aspak
3) A ju plqen pamja e klass tani

a) Shum
b) Pak
c) Aspak
Ju faliminderit shum pr sinqeritetin tuaj.
Intervista me prindr
1) A mendoni se fmijet tuaj e pelqejn matematiken, a i kryejn detyrat me prtes?
2) A sht e nevojshme shpesh ti ndihmoni ata n kryerjen e detyrave t shtpis?
3) A mendoni se detyrat jan t vshtira?
77
PRPILIMI I ORARIT T PUNS S NXNSVE N SHTPI

Edi Gaxha Puka
edi-puka@hotmail.com
Prmbledhje
N kt punim, lidhur me shtjen e prpilimit t orarit t puns s nxnsve n shtpi sht
shfrytzuar metodologjia e hulumtimit n veprim.
Prmes aktiviteteve t planifikuara jam munduar t ndikoj n krijimin e shprehis s puns me
orar dhe msimit sistematik.
N prcaktimin e aktiviteteve vepruese n planin tim t veprimit jam bazuar n rezultatet e fituara
nga t dhnat paraprake t cilat i kam nxjerr prmes marrveshjes, intervists me nxns dhe
pyetsorit me prindr, gjithashtu jam mbshtetur n studime t ndryshme lidhur me prpilimin
e orarit t puns: ditor, javor dhe mujor.
T prfshir n kt hulumtim jan 30 nxns t klass s dyt, paralelja II/2 t shkolls
nntvjeare Zekeria Rexha n Gjakov.
Prfundimet e ktij hulumtimi tregojn se nxnsit mund t punojn me orar dhe t msojn n
mnyr sistematike, por duhet nj angazhim m i madh i prindrve.
Prve ksaj msimdhnsit duhet t bashkpunojn me prindrit n mnyr q t jet puna me
orar sa m atraktive.
Hulumtimi sht realizuar n nj periudh 5 javore, prej dats 15.10.2012 17.11.2012
Fjalt kye: hulumtimi n veprim, orari, shprehia e puns, vetdisiplina.
Hyrje
Nj ndr problemet m t shpeshta pr t cilin brengosen prindrit dhe msimdhnsit sht
mungesa e shprehis s puns tek nxnsit.
Shprehia sht aftsi pr t br shpejt e mir dika t ciln e fitojm duke ushtruar e strvitur
vazhdimisht apo duke punuar.
Shprehia sht mnyr veprimi apo sjellje q na bhet zakon dhe q e kryejm vetvetiu, pas nj
prsritjeje apo strvitjeje t gjat ose t vijueshme (DYLA.B fq 371 2010).
Msimi sht pun serioze q krkon durim, prqendrim dhe prpjekje. Msimi krkon zotrimin
dhe koordinimin e shum impulseve n mnyr q t arrihet nj qllim i caktuar. Kshtu, kushdo
q mson duhet individualisht t bj prpjekje pr t nxn. Kuptohet, nxnsit fillimisht
78
nuk jan plotsisht t vetdijshm dhe pr kt arsye sht e nevojshme q sa m shum tu

ndihmojm n mnyr q t marrin shprehin e t msuarit me orar. N kt drejtim, m s miri
do ti msojn msuesit me njohurit dhe autoritetin e tyre.
Disiplina e puns fitohet duke msuar do dit dhe me orar.
Prve orarit shkollor sht mir t punohet edhe orari individual i msimit. Ky orar prmban
kohn kur nxnsi n shtpi punon detyrat, lexon, prsrit dhe kontrollon diturin e tij. Kshtu
q orari mundson planifikimin e puns do dit, dhe pr nj periudh m t gjat kohore. Sa or
duhet planifikuar pr msim individual e prcakton nxnsi n baz t nevojs s tij. T msuarit
e prditshm dhe orari i obligimeve ditore krijojn ndjenjn e vetdisiplins t nxnsit. Njohja e
obligimeve t tyre dhe mundsit pr t kontrolluar kryerjen e ktyre obligimeve krijon shprehi t
puns te nxnsi. Detyra ime profesionale, si msimdhnse sht t veproj rreth ksaj shtjeje
me shum prkushtim dhe kujdes. Duke qen do dit pran fmijve vrej pasojat t cilat i sjell
mungesa e shprehis s puns.
Si t nxisim interesim t natyrshm te fmijt q t msojn n shtpi sistematikisht dhe me orar
t caktuar? Si t krijojm te nxnsit vetdisiplinn? Sa mund t bashkpunojm me prindrit pr
ti avancuar fmijt n kt drejtim?
far kushte duhet tu sigurojm fmijve q t msojn vazhdimisht dhe me produktivitet?
Jan kto disa pyetje q shprehin shqetsimin tim si msimdhnse dhe m nxisin t realizoj
kt punim.
Pasi shqyrtova me kujdes literaturn e vendeve t ndryshme, vendosa ta realizoj kt hulumtim.
Prmes ktij hulumtimi n veprim synoj t gjej e vlersoj mnyrat dhe aktivitet e ndryshme t
cilat motivojn nxnsit t punojn me plan dhe t krijojn shprehi t puns.
Studiues t ndryshm kan realizuar punime t ndryshme lidhur me rolin e orarit t puns s
fmijve n shtpi dhe mnyrat e motivimit t nxnsve n kt drejtim.
N fillim sht e rndsishme t krijojm vullnetin pr msim dhe kryerjen e detyrave t shtpis
do dit. Zakonisht msimi sht pun n t ciln sht vshtir t shohim fillimin dhe fundin e
saj. Rezultati i puns mbetet diku n ne dhe nuk dim se kur do t zbulohet. Shprehia e msimit
prforcohet prej dits n dit dhe bhet e nevojshme.
Vetdisiplina lehtson vullnetin pr pun dhe krijon knaqsi prej s cils arrihen synime t reja.
(Kuka M.fq.122)
Orarin e msimit n shkoll, msimit n shtpi dhe orarin e aktiviteteve jashtshkollore sht
mir ti shkruajm dhe ti vendosim n nj vend t dukshm.
N kt orar sht mir t shnojm planin e puns pr periudha t shkurta dhe t gjata kohore.
79
Aktivitetet e kryera duhen t ngjyrosen ose t tregohen me shenja n orar.

Planifikimi i procesit t puns nuk do t zhvilloj vetm shprehit e msimit por edhe punn n
prgjithsi. Ky sht shum i rndsishm pr pun individuale (t pavarura).
Kur t tjert na prpilojn orarin e puns ne duhet tu bindemi ndrsa kur e bjm orarin vet,
ather obligimet dalin nga motivet tona dhe zakonisht na prgjigjet m shum dhe jemi m
prgjegjs. Orari bhet shprehi dhe nevoj edhe ather kur nuk na kontrollojn t tjert. Kshtu
krijojm n vete nj ndjenj t siguris se do t punojm deri n arritjen e synimeve edhe ather
kur orari varet vetm nga ne.
Studentt e kan neveri planifikimin individual t msimit nse kt shprehi nuk e kan arritur
q nga dita e par e shkolls.
Kur flasim pr organizimin e msimit, mendojm n msimin sistematik d.m.th shprehia e puns
n sistem t rregullt.
Elementi i par i ktij sistemi sht t dim: far do t msojm, kur do t msojm dhe si do
t msojm?.
Msimi me ndrprerje quhet msim josistematik, p.sh kur nj dit msojm pasdite, m pas nj
dit si hapim librat fare, kryejm detyrat e shtpis n shkoll, pastaj tri dit msojm vetm
matematik ose ngjashm.
Shprehia e t msuarit sistematik arrihet gradualisht.
Planifikimi dhe organizimi i planit

Ndonjher t duket dita e shkurtr pr t gjitha ato q ke planifikuar ti msosh dhe a do t ishte
mir t ishte m e gjat?
Sa m gjat? A mendoni se aty sht problemi?
E vrteta sht kjo: Dita zgjat 24 or dhe kjo duhet t jet e mjaftueshme pr t gjitha aktivitetet
tona nse jemi mjaft t kujdesshm dhe dim ta organizojm. Duhet t bsh planin e msimit:
yy Planin mujor
yy Planin javor
yy Planin ditor
Plani ditor dhe javor
S pari shkruaj t gjitha aktivitetet e prditshme (ort e shkolls, ort e shkolls s muziks ose
kurset tjera).
M pas lr koh pr detyra t shtpis dhe msim.
Shkruaj aktivitetet ditore (shujtat, kohn e gjumit, angazhimet ditore).
80
Shkruaj kohn e lir (TV, PC, loja, pushimi).

Sado q t planifikosh mir, do t harrosh nse nuk e prsrit. Bje nj marrveshje me veten
tnde .
Un
_______________________________________
Bj kt marrveshje me veten time, prmes s cils kt vit shkollor do t:
1. Prpiloj planin e puns: ditor, javor dhe mujor
2. Mbaj rregullin e vendit tim t puns
3. Bj t gjitha prpjekjet q me koh t arrij n msim
4. Vazhdoj t ndrtoj dhe t mbaj raporte t mira me njerzit rreth meje
5. N fund t gjysmvjetorit do t kem rezultat t
_______________________________________
6. N fund t vitit do t kem rezultat t
_______________________________________
7. Prcjell prparimin tim n mnyr t vazhdueshme dhe prfill rregullat e klass
Nnshkrimi
_______________________________________
Si t krijoni shprehit pozitive t puns te fmijt

Sigurisht me shprehit puns nuk lindim, kjo sht pjes e procesit t zhvillimit q prvetsohet
gjat jets. Kto shprehi kan ndikim t madh n jetn e do njeriu.
Shum dijetar t suksesshm, artist, sportist pranojn se rezultatet jetsore i kan arritur
s pari me pun t palodhur e pak nga faktort tjer (talenti, aftsit intelektuale, predispozitat
trupore)
Kshtu del se prfitimi me koh i shprehis s puns shpie te suksesi i fmijve n t ardhmen.
Me fillimin e shkollimit t fmijve n familje ndodhin ndryshime s pari t karakterit organizativ.
Ka fmij q mson leht dhe me ta nuk duhet t veprojm veanrisht. Fmija interesuar pr
matematik mund ti zgjidh detyrat me or t tra sepse pr t sht argtuese. Pr kta fmij
themi se e kan t zhvilluar motivimin e brendshm. Megjithse ka fmij t cilt pr aktivitetet
shkollore nuk kan interes t natyrshm dhe i kryejn kto vetm pse duhen, friksohen nga
dnimet, e din se do ti zhgnjejn prindrit. Ka edhe prej tyre t cilt jan plotsisht t pa
interesuar dhe me vshtirsi punojn edhe nn ndikimin e falnderimeve dhe shprblimeve.
81
Kto jan situata t vshtira pr prindrit dhe fmijt. Prindrit vazhdimisht duhet tu kujtojn
fmijve obligimet shkollore t cilat pr ta jan parsore. Pr kt arsye sht rndsishme
q hert ti motivojm fmijt pr pun t vazhdueshme dhe qndrim aktiv n zgjidhjen e
obligimeve shkollore.
Q fmijt t msojn vazhdimisht dhe me produktivitet sht e rndsishme q t rriturit tu
sigurojn kushte optimale pr msim. Ato m shum varen nga prkrahja prindrore se nga
situata materiale e prindrve.
Shembulli i mir sht msuesi m i mir. (Banda,V.2009)
1. M e rndsishmja sht prkrahja pozitive e prindrve
Edhe pse organizimi i msimit sht i vshtir n rastet e kushteve t vshtira financiare prap
se prap brenga e prindrve pr rritjen dhe edukimin e fmijve sht m e rndsishmja.
2. Orari ditor i puns
Fmija duhet dhe dshiron t dij kur sht koha e ushqimit, msimit, lojs, gjumit etj. Orari
i shtpis duhet t jet rezultat i marrveshjes s prbashkt n mes prindit dhe fmijs.
Kur t msojn? Kjo varet nga ndrrimi n t cilin mson fmija. M e rndsishme sht
pyetja: ka do t msoj, ciln dit? A jan ato lndt q fmija i ka at dit n shkoll apo
lndt q i ka t nesrmen me orar? T gjith autort pajtohen se fmijt duhet ti msojn
lndt q kan pasur at dit n shkoll.
Detyrat e shtpis jan nj pun e prgjegjshme dhe e rndsishme e secilit nxns t cilat
duhet kryer rregullisht. Interesimi i prindrve pr detyrat e shtpis ndikon n stimulimin e
fmijs. Fmijs i duhen kshillat dhe biseda e prindrve. sht gabim ti shkruani detyrat
n vend t fmijs! Asgj mos punoni n vend t fmijs! Jepni shpjegime, tregoni detyr t
ngjashme por detyrat duhet ti bj fmija vet me ndihmn ton.
3. Vendi i njjt i msimit
Nuk ka nevoj t jet dhom e veant, mund t jet tavolin apo pjes e tavolins n hapsir
t prbashkt. Karriga n t ciln fmija mson gjithsesi duhet t ket mbshtetse pr shpin.
4. Ndriimi i rregullt
Drita gjithmon duhet t vij nga ana e majt e fmijs (kjo vlen edhe pr dritn e diellit dhe
ndriimin e llambs).
5. Ndihmoni fmijn t ket plan t msimit
T planifikoj do dit sa koh i nevojitet pr nj etap t msimit. Plani duhet t vendoset n
vend t dukshm, duhet t shihet a i sht prmbajt fmija. Fmija duhet t nxitet pr msim
t rregullt do dit. Msimi m i suksesshm sht n koh t caktuar. M efektive sht t
msohet do dit nga nj or se sa do t tretn dit tri or. Nse pr nj dit mson disa lnd
duhet t fillosh nga ato t vshtirat dhe q kemi m pak interesim.
6. Msojuni fmijve taktikat e msimit aktiv
Puno strukturn e msimit pas leximit t par. Msoni fmijn t msoj me laps e fletore.
Parashtroni pyetje q fmijt t msojn me kuptim dhe m t rndsishmet.
82
7. Msimi nuk sht gjithnj aktivitet i dshirueshm

Mundsoju fmijve pushim pas do etape t msimit pr t cilin jeni marr vesh s bashku.
Mund t jet ndonj imtsin q i jep disponim -kock okollate, got e lngut, loj e
kompjuterit, film vizatimor etj. Kshtu q periudha e msimit do t jet efikase sepse fmija
do t msoj me dshir duke e pritur pushimin.
8. Respektoni lodhjen e fmijs
Nj dit n jav mundsoni pushim me aktivitete. Sipas mundsis organizoni vikend t
prbashkt.
Zbatimi i prpikt i regjimit ditor ndikon n formimin e shprehive dhe zakoneve t mira, n
kalitjen e vullnetit, n shfrytzimin n mnyr t arsyeshme t kohs, n rritjen e rendimentit t
puns dhe si rrjedhim, edhe n zhvillimin normal fizik dhe mendor t fmijs. ( Kraja,M. 2006,
f.427)
Prpiqu t formosh shprehi t mira n moshn e re dhe jeta juaj do t jet m e leht, m
kndshme dhe m e suksesshme. sht nj prfundim i qart dhe shum domethns marr
nga Eric T. Mac Knight Good habits, good students.
Metodologjia
Metodologjia e ktij punimi sht hulumtimi n veprim. Pr mbledhjen e t dhnave jan
shfrytzuar teknika t ndryshme: intervistat me nxns, pyetsort me prindr, listat e kontrollit
si dhe mbajtja e shnimeve.
Hulumtimi n veprim
Hulumtimi veprues sht hulumtim nprmjet veprimit. Ai zakonisht sht nj aktivitet
bashkpunues- q n t shumtn e rasteve prfshin t dhnat nga ata q ndikohen drejtprdrejt
nga hulumtimi. Hulumtimi veprues sht nj mnyr e re e t menduarit dhe nj form e re e
teoris Vula,E. 2010, f.7).
Kjo teori paraqet nj pjes t puns s prditshme t individve dhe si e till transformohet n
mnyr t vazhdueshme me qllim t zbulimit dhe gjetjes s rrugve t reja t prmirsimit
dhe ndryshimit. Krkesa pr t prmirsuar dhe pr t kuptuar botn duke e ndryshuar at, sht
nj nxitje pr nj hulumtim i cili msohet si t ndryshojm praktikat tona dhe ndikimet e ktyre
ndryshimeve. Si parim baz mbshtetet n studimin e veprimit q prfshin identifikimin e nj
shtjeje problematike, duke menduar nj zgjidhje t mundshme, duke e provuar at dhe duke
e vlersuar funksionimin n drejtim t prmirsimit t praktiks.
Hulumtimi n veprim filloi n SHBA n vitin 1946 prmes puns s Kurt Lewin, shkenctar social.
Kurt Lewin e definoi hulumtimin si nj proces ciklik. Nprmjet cikleve t planifikimit, veprimit,
vzhgimit dhe reflektimit, pjesmarrsit e ktij procesi marrin vendimet pr ndryshimet me
qllim t prmirsimit t praktikave jetsore.
83
Hulumtimet n veprim sot luajn nj rol shum t rndsishm pr identifikimin dhe zgjidhjen e
problemeve nga vet msimdhnsit apo nga nj grup i msimdhnsve dhe studimin e shtjeve
q ndihmojn proceset e transformimit pr prmirsimin e shkolls n prgjithsi.
Qllimi dhe pyetja e hulumtimit
Qllimi i hulumtimit sht gjetja e mnyrave dhe aktiviteteve t ndryshme t cilat do t ndikojn
n vetdijesimin e nxnsve pr krijimin e shprehis s puns.
Pyetja e hulumtimit sht: Si ndikon prpilimi i orarit n krijimin e shprehis s puns ?
Konteksti i shkolls dhe pjesmarrsit
Hulumtimi n veprim sht zhvilluar n paralelen II/2 t shkolls nntvjeare Zekeria Rexha n
Gjakov. N kt paralele vijojn msimin 30 nxns (12 vajza dhe 18 djem).
Fillimisht, pr t realizuar kt punim kam realizuar intervistn me nxns dhe mbledhjen me
prindr. Gjat intervists me nxns qllimi im ka qen t kuptoj nse nxnsit kan prpiluar
orar t puns n shtpi dhe a do t dshironin t ken nj t till pr organizimin prgjegjsive
t tyre. Kurse nga mbledhja me prindr kam pasur qllim t kuptoj se sa e kan fmijt kohn e
organizuar n shtpi dhe interesimin e prindrve pr bashkpunim n kt drejtim.
Rezultatet e fituara nga intervista me nxns dhe mbledhja me prindr kan ndikuar n realizimin
e planit tim t par t veprimit. Ky plan sht bazuar n interesat e nxnsve pr prpilimin e
orarit t puns s tyre n shtpi. Nxnsve duhet tu jepet mundsia t organizojn kohn e tyre
dhe t paraqesin interesat e tyre n kt drejtim.
Rutinat e prditshme si shkuarja n shkoll, ushqimi i rregullt dhe orari i rregullt i gjumit
i ofrojn fmijs ndjenjn e siguris dhe t qndrueshmris. (Fakte pr jet. 2002, f.140)
M pas kam vazhduar me aktivitetin e dyt veprues, pas t cilit kam realizuar pyetsor me prindr
dhe kam analizuar t dhnat. Realizimi i aktivitetit t tret veprues ka pasur karakter vzhgues
duke i analizuar shnimet personale dhe oraret.
Pr t vrtetuar validitetin e ktij hulumtimi sht shfrytzuar procesi i trekndzimit.
Procesi i triangulacionit mundson q n kontrollimin e t dhnave dhe n shkmbim e
mendimeve t prfshihen t gjith. (Vula, E.2010, fq.48) Miket kritike t hulumtimit tim n veprim
ishin kolegia Diana arkaxhiu dhe studentja Edona Grqari.
Plani i veprimit
Plani I
Marrveshja e nxnsve dhe prpilimi i orarit rrethor
Sipas planit 1 aktiviteti i par ka qen plotsimi marrveshjes nga ana e nxnsve. Secili nxns
ka lexuar fillimisht marrveshjen dhe m pas ka shkruar pritshmrin e tij pr t ardhmen.
84
Gjat kohs kur nxnsit kane nnshkruar marrveshjen, i kam vzhguar dhe kam vrejtur se
pritshmrit e tyre pr suksesin n fund t vitit jan t afrta me arritjet e tyre.
Fig.1. Plotsimi i marrveshjes
Fig.2. Futja e marrveshjes n kuti
Aktiviteti i dyt ka qen prpilimi i orarit rrethor n shtpi. T gjith autort mendojn se orari i
puns s fmijve n shtpi duhet t plotsohet nga ana e nxnsit me prindrit.
Fig.3. Orari rrethor i plotsuar drejt
Fig.4. Orari rrethor i plotsuar jo drejt
Plani II
Prpilimi i orarit javor
Duhet koh q te nxnsit t krijohet shprehia dhe t mos ket nevoj pr ndrhyrjen e
prindrve n regjimin e tyre ditor. Kshtu, duke analizuar mendimet e prindrve n pyetsor
erdha n prfundim se n planin 2 duhet t prpiloj nj orar t ri ku do t jen t shnuara ditt
85
e javs, rubrika pr kontroll nga ana e prindrve dhe elsi (aktivitetet e kryera ngjyrosen ndrsa
t pakryerat mbesin pa ngjyr).
Fig.5. Mbledhja me prindr dhe nxns
Fig.6. Prpilimi i orarit msimor
Pas nj jave, mblodha oraret e nxnsve dhe nuk isha plotsisht e knaqur. Nxnsit kishin
ngjyrosur aktivitetet/prgjegjsit me ngjyra t llojllojshme dhe shumica nuk kishin br asnj
aktivitet t pakryer (kishin ngjyrosur t gjitha) gj q sht e pamundur.
Organizova nj mbledhje me prindr e nxns dhe krkova bashkpunim t mtutjeshm sepse
na duhet koh pr krijimin e shprehis s puns me orar. U dakorduam me prindrit se do t
punojm n mnyr sa m objektive dhe se n oraret e ri do t llogarisim s paku: nj or e
gjysm pr detyra t shtpis, nj or lexim dhe nj or aktivitete (vizatim, pundore etj).
Fig.7. Orari javor

86
Vendosm s bashku me nxnsit pr ngjyrat me t cilat do ti ngjyrosim aktivitetet:

me ngjyr t kuqe kohn n shkoll,
me ngjyr t verdh rutinat,
me ngjyr t kaltr aktivitetet sportive,
me ngjyr portokalli detyrat e shtpis, leximin, vizatimin, pundore,
me ngjyr t gjelbr shujtat, dhe
me ngjyr vjollce kohn e lir.
Plani III
Puna me orarin javor t modifikuar
Nxnsit mbajtn oraret n shtpi prej dats 12-18 nntor. Ishte knaqsi ta shikoj punn e tyre.
N orarin e fmijve nuk ishin ngjyrosur hapsirat kur nuk kan kryer aktivitetet, n disa vende
prindrit kishin shkruar shkakun e moskryerjes. Aktivitetet ishin ngjyrosur me ngjyra t njjta
dhe t gjith nxnsit kishin sjell oraret (gj q nuk ndodhi n javt e para).
Fig.8. Orari javor i modifikuar
Pas diskutimit me nxns, vrejta se prpilimi i orarit ka filluar t fitoj rndsin e duhur dhe
t respektohet nga ana e tyre. Do t vazhdojm edhe m tutje t punojm n kt drejtim s
bashku me prindrit dhe do mundohemi t krijojm shprehin e puns me orar te fmijt.
Analiza e t dhnave dhe rezultatet
Punimin hulumtues e fillova me realizimin e nj interviste me nxns. N baz t rezultateve t
fituara prmes prgjigjeve t dhna nga nxnsit nuk kan prpiluar orar t puns n shtpi.
Shumica e nxnsve mendonin se orari ditor prmban vetm kohn e msimit. Pas diskutimit
pash interesim t madh tek t gjith nxnsit q t punojm s bashku rreth prpilimit t orarit.
M pas realizova nj pyetsor me prindr. T dhnat e fituara nga pyetsori bn t kuptoj se
orarin e pranojn si t suksesshm n prjashtim t disa modifikimeve t nevojshme.
87
Rezultatet:
1. A e mendoni t suksesshm prpilimin e orarit t puns pr fmijn e tyre?
N pyetjen se a e mendojn t suksesshm prpilimin e orarit t puns pr fmijt e tyre, 24
prindr kan deklaruar shum dhe 6 prindr pak. Nga kto t dhna kuptoj se prpilimi i orarit ka
filluar t gjej vendin e vet n familjet e nxnsve.
30
25
20
15
10
5
0
Shum
Pak
Aspak
2. Sa i sht prmbajtur fmija juaj orarit t puns gjat ktyre dy javve?

N pyetjense sa i sht prmbajtur fmija orarit t puns gjat ktyre dy javve, 7 prindr kan
deklaruar se fmijt i jane prmbajtur maksimalisht dhe 23 prindr jane deklaruar pr opcionin e
dyt mesatarisht. Nga kto rezultate kuptova se kemi edhe shum pun pr t br.
30
25
20
15
10
0
Maksimalisht
88
Mesatarisht
Aspak
3. Afrsisht sa ka qen koha q e kan kaluar duke kryer detyra t shtpis?

N pyetjen se sa ka qen koha q kan kaluar duke kryer detyra t shtpis, 5 prindr kan
deklaruar se fmijt kalojn 1 or duke punuar detyrat e shtpis, 17 prindr deklarojn 1 or e
gjysm dhe 8 prindr m shum. N kohn e kryrjes s detyrave rezultatet jan t knaqshme
sepse t gjith nxnsit nuk mund ti kryejn detyrat n koh t njjt. Kjo koh varet nga
shum faktor.
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
1 or
1 or e gjysme
M shum
4. Sa koh ka lexuar lektyr gjat dits fmija juaj?

N pyetjen se sa koh ka lexuar lektyr gjat dits fmija juaj 21 prindr jan deklaruar nj gjysm
ore, 7 prindr 1 or dhe 2 prindr m shum. Nga kto rezultate shoh se duhet t reagoj n planin
e dyt dhe t krkoj nga prindrit q koha e leximit t jet s paku nj or. Duke marr parasysh
se klasa e dyt sht koha kur fmijt duhet t krijojn shprehin e leximit me kuptim.
30
25
20
15
10
5
0
Gjysm ore
1 or
M shum
89
5. A shpreh interesim fmija juaj t merret me aktivitete? (art fig.,pundore,edukat fizike.)

N pyetjen se a shpreh interesim fmija juaj t merret me aktivitete, 16 prindr jan deklaruar
maksimalisht dhe 14 prindr mesatarisht. Aktivitetet n t cilat fmijt kan m shum interesim
jan nga: edukata fizike, pundore, edukata figurative etj.
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Maksimalisht
Mesatarisht
Aspak
6. Sa ka ndikuar n kohn e zgjimit, kryerjen rutinave t mngjesit dhe fjetjen n kohn e

caktuar orari?
N pyetjen se sa ka ndikuar n kohn e zgjimit, kryerjen e rutinave t mngjesit dhe fjetjen
n kohn e caktuar orari 16 prindr jan deklaruar shum, 11 jan deklaruar pak dhe 3 jan
deklaruar fare. T krijohet shprehia e puns duhet t kemi durim dhe prpjekje t vazhdueshme.
Bashkpunimi im me prindrit n kt drejtim ishte shum pozitiv. Prfshirja e prindrve si
partner u sjell dobi fmijve, familjes, msuesve dhe tr komunitetit. (Miller.B,2005.f.6)
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Shum
90
Pak
Fare
7. Cfar do t ndryshonit n prpilimin e orarit t ri?

N pyetjen se far do t ndryshonit n prpilimin e orarit t ri, 12 prindr jan deklaruar se nuk
do t ndryshonin asgj, 8 prindr kan deklaruar se sht n rregull, 6 prindr kan deklaruar
t precizoj msuesja kohen pr aktivitete dhe 4 prindr kohn e zgjimit. sht mir q koha e
aktiviteteteve t caktohet nga vet fmijt si krkes e nevojs s tyre. Mund te reagoj n
caktimin e kohs minimale pr pun: 1 or e gjysm detyra t shtpis, 1 or aktivitete dhe 1
or lexim. Secila familje ka orarin specifik q varet nga shum faktor si jan: orari i puns s
prindrve, koha e shujtave etj.
14
12
10
8
6
4
2
0
Asgj
sht n rregull
Te preciszoj
msuesja
kohn pr
aktivitetet
Kohn e zgjimit
8. Cili sht mendimi juaj pr punn e prbashkt n t ardhmen n kt drejtim?

N pyetjen se cili sht mendimi juaj pr punn e prbashkt n t ardhmen n kt drejtim, nj
numr i madh i prindrve kan deklaruar se prpilimi i orarit sht nj pun e shklqyer, e
dobishme pr fmijn dhe t gjith n prgjithsi sepse ndikon n krijimin e shprehive t puns
dhe koordinimin e dits. Nga kto deklarata t prindrve jam motivuar t vazhdoj t punoj n
kt drejtim n gjetjen e formave t reja q do t krijojn shprehin e puns tek nxnsit e mi.
8
7
6
5
4
3
2
1
0
Pun e shklqyer
E dobishme
Krijimi i shprehive
t puns
Koordinon ditn
91
Diskutimet
Ky hulumtim m shtyri t mendoj se ka ende vend pr rritjen e prgjegjsive t prindrve
n klas dhe duhet punuar prap q prindrit t jen aleat t pandashm n klasat tona.
Nga hulumtimi n veprim erdha n prfundim se njohja e obligimeve dhe mundsit pr t
kontrolluar kryerjen e tyre krijon shprehi t puns te nxnsi. Nj faktor tjetr q ka rezultat nga
hulumtimi sht edhe krijimi i disiplins s puns. Disiplina e puns krijohet duke msuar do
dit dhe me orar. (Kuka.M,2005.f.97)
Prpiqu t formosh shprehi t mira n moshn e re dhe jeta juaj do t jet m e leht, m
kndshme dhe m e suksesshme. sht nj prfundim i qart dhe shum domethns marr
nga Eric T. Mac Knight Good habits, good students.
Disa rekomandime
1. Msimdhnsit duhet t zgjedhin forma t prshtatshme pr krijimin e shprehis s puns
te nxnsit.
2. Fillimi i vitit t ri shkollor sht koha e prkryer pr t br takime me nxns dhe prindr ku
do t diskutojm pritjet pr vitin e ri shkollor dhe prpilimin e orarit t puns.
3. T inkurajojm fmijt q t jen t prgjegjshm pr moshn prkatse , t jen t pavarur
n kryerjen e detyrave
4. Prpilimi i orarit t puns duhet tbhet nga nxnsi sepse sht mir q obligimet t dalin
nga motivet e tyre.
5. Gjat prpilimit t orarit msimor t nxnsve bjm korrelacion t fushave t ndryshme
(gjuh, matematik, shndeti dhe mirqenie, arte etj)
Kufizimet
Mendoj se kufizimi pr kt punim mund t jet mosangazhimi i prindrve dhe msimdhnsve
pr msimin sistematik t fmijs dhe mosprfshirja e organizimit t dits n plan-programin
msimor.
92
Literatura
Kraja,M.(2006). Pedagogjia, Tiran
Miller,B.(2005). Si t krijohet kontakti i suksesshm me nxnsit, Ferizaj QPEA
Dyla,B.(2010). Struktura e elementeve msimore, UP
Vula,E.(2010). Hulumtimi veprues, UP
UNICEF.(2010). Fakte pr jet
Burimet nga interneti
http://www.GoodHabitsGoodStudent.com/
http://www.pbskids.org/itsmylife
http://www.kuka-grosmeister.com/
http://www.ordinacija.hr/
SHTOJCA
Un
_______________________________________
Bj kt marrveshje me veten time, prmes s cils kt vit shkollor do t :
8. Prpiloj planin e puns: ditor, javor dhe mujor
9. Mbaj rregullin e vendit tim t puns
10. Bj t gjitha prpjekjet q me koh t arrij n msim
11. Vazhdoj t ndrtoj dhe t mbaj raporte te mira me njerzit rreth meje
12. N fund t gjysmvjetorit do t kem rezultat t
_______________________________________
13. N fund t vitit do t kem rezultat t
_______________________________________
14. Prcjell prparimin tim n mnyr t vazhdueshme dhe prfill rregullat e klass.
Nnshkrimi
_______________________________________
93
Udhzues pr prindr
Orari ditor do tju ndihmoj t planifikoni ditn e fmijs suaj nga momenti kur zgjohen deri kur
t shkojn n shtrat.
Ju do t jeni n gjendje q t mbani kontroll se si do ta kalojn kohn prej njrs or n tjetrn.

Orari rrethor sht i ndar n 28 pjes. Secila pjes tregon gjysm ore.

Nse fmijt tuaj zgjohen n ora 7 :00 ather pjesa e par paraqet orn 7:00-7:30.

Bisedoni me fmijn dhe shqyrtoni ditn tuaj. Bni nj list me gjrat q fmija juaj duhet t
bj gjat dits.

Kur filloni t shkruani filloni nga gjrat m specifike.

Do t jet mir q detyrat e shtpis t punohen pasdite n mnyr q fmija t jet i lir n
mbrmje pr dark dhe gjum.

Jepni fmijs koh t lir n mes t aktiviteteve.

Nse keni ndonj ngjarje t rndsishme, modifikojeni orarin por gjithsesi s bashku me
fmijn. Ju mund t shtoni ort e msimit t nesrmen.

Shnoni me ngjyra t ndryshme aktivitetet p.sh me t verdh rutinn e mngjesit, me t kuqe
kohn e shkolls, me t kaltr aktivitetet sportive, me portokalli detyra e shtpis, leximin e
tjera.
Msuesja
Edi Puka
Pyetsor pr prindr
1. A e mendoni t suksesshm prpilimin e orarit t puns pr fmijn tuaj?
a) shum
b) pak
c) aspak
2. Sa i sht prmbajtuar fmija juaj orarit t puns gjat ktyre dy javve?
a) maksimalisht
b) mesatarisht
c) aspak
3. Afrsisht, sa ka qen koha q e kan kaluar duke kryer detyra t shtpis?
a) 1 or
b) 1 or e gjysm
c) m shum
94
4. Sa koh ka lexuar lektyra gjat dits fmija juaj?

a) gjysm ore
b) 1 or
c) m shum
5. A shpreh interesim fmija juaj t merret me aktivitete? (art figurativ, pundore,
edukat fizike
a) maksimalisht
b) mesatarisht
c) aspak
(nse po , sa koh kalon dhe n ciln lnd?)
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
6. Sa ka ndikuar n kohn e zgjimit, kryerjen e rutinave t mngjesit dhe fjetjen n kohn
e caktuar sipas orarit q keni br?
a) shum
b) pak
c) fare
7. far do t ndryshonit n prpilimin e orarit t ri?

_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
8. Cili sht mendimi juaj pr punn e prbashkt n t ardhmen n kt drejtim?
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
dt.31.10.2012 ,Gjakov Me respekt, Edi Puka

95
ORARI DITOR
SECILA PJES E FIGURS PARAQET 1/2 E ORS

PRFUNDIMI I DITS
(KOHA E GJUMIT)
FILLIMI I DITS
(ZGJIMI)
VLEN PREJ _____________________

DERI M _______________________
Komenti i prindit
_______________________________________________________________________________
_______________________________________________________________________________
20:30-21:00
20:00-20:30
19:30-20:00
19:00-19:30
18:30-19:00
18:00-18:30
17:30- 18:00
17:00- 17-30
16:30- 17:00
16:00-16:30
12 :00- 16:00
11:30 12:00
11:00 11:30
10:30 -11:00
10:00- 10:30
9:30 10:00
9:00 9:30
8:30 9:00
8:00 8:30
7:30- 8:00
7:00- 7:30
Koha
E hn
E mart
E mrkure
ORARI JAVOR
E enjte
E premte
E shtune
E diele

Vlen prej ____________________ Deri m ____________________
Nnshkrimi i prindit
Aktivitetet /Prgjegjsit
elsi
20:30-21:00
20:00-20:30
19:30-20:00
19:00-19:30
18:30-19:00
18:00-18:30
17:30- 18:00
17:00- 17-30
16:30- 17:00
16:00-16:30
12 :00- 16:00
11:30 12:00
11:00 11:30
10:30 -11:00
10:00- 10:30
9:30 10:00
9:00 9:30
8:30 9:00
8:00 8:30
7:30- 8:00
7:00- 7:30
Koha
E hn
E mart
E mrkure
ORARI JAVOR
Aktiviteti sht kryer
E enjte
E premte
E shtune
E diele
Ngjyrosni fushat me ngjyra t ndryshme varsisht nga aktivitetet / prgjegjsit
Nntor, 2012
Vlen prej ____________________ Deri m ____________________
Nnshkrimi i prindit
Aktivitetet /Prgjegjsit
elsi: Aktiviteti nuk sht kryer

Bep - Hulumtimi Në Veprim 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

You might also like

Bep - Hulumtimi Në Veprim 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bep - Hulumtimi Në Veprim 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

HULUMTIMI N VEPRIM

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

Si mund t ju ndihmoj ky doracak?

Cila sht puna juaj si

Kur dika nuk shkon mir n

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

sht hulumtimi n veprim?

Prkufizime t hulumtimit n veprim (HV)

HV sht nj proces me t cilin praktikuesit prpiqen t studiojn problemet

HV sht nj form e hetimit vet-reflektues i ndrmarr nga pjesmarrsit

HV sht nj qasje sistematike e hetimit q u mundson njerzve t gjejn

HV sht do hetim sistematik i kryer nga msimdhnsit- hulumtues,

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

Hulumtimi n veprim sht:

Sipas Jones McNiff, HV i

Cilat jan disa karakteristika

N prgjithsi, qllimi i hulumtimeve tradicionale sht prgjigjja e pyetjes far po ndodh

ngritjen e vetdijes s msimdhnsve

... mund t shfrytzohet

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

Historik i shkurtr i hulumtimit n veprim

Termi hulumtim n veprim lidhet me

Hapi i par i veprimit

Lawrence Stenhouse (1975, 1983)

N vitin 1983 Donald Schn hulumtimin

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

Hulumtimi n veprim dhe zhvillimi

Hulumtimi n veprim dhe zhvillimi

Hulumtim me baz n klas

Puntori dhe takime

Fokusi n REFLEKTIM pr t nxnit

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

Llojet e hulumtimit n veprim

Modifikuar nga Themes of Education nga Ferrance

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

3. Vlersimi prmirsimi i metodave t vlersimit;

Ciklet e hulumtimit n veprim

1. Cilat jan shqetsimet gjat puns sime n

3. far fakte m ndihmojn t gjykoj pr at

Vzhgoni, monitoroni dhe regjistroni

Zbatoni planin, mbledhni t dhnat

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

Ciklet sipas Richard Sagor:

1. Qartsimi i vizionit/qllimit tuaj

2. Shpjegimi i teoris tuaj (planifikimi

Pse HV sht proces ciklik e jo

Ciklet e hulumtimit n veprim

Hapat e procesit t hulumtimit n veprim

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

Planifikimi i hulumtimit n veprim/n klas, sipas

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

HAPI I PAR: IDENTIFIKIMI I PROBLEMIT

Reflektimi pr shtjet e shnuara n tabeln e mposhtme ju ndihmon t hetoni shqetsimin tuaj

HULUMTIMI N VEPRIM: Udhzime praktike pr hulumtimet n klas

Aktualisht n klasn time jam i/e shqetsuar pr

Pr t shqyrtuar shqetsimin tim, m duhet t mbledh informacione pr