Feridun Fazl Tlbenti _ Hrrem Sultan

10 uncu Osmanl Padiah Sultan Sleyman, Topkap Saraynn Marmara denizine ve ayn zamanda
Boaz'a nzu: geni mermer balkonundan gurubun skdar srtlarna dsen akislerini seyrettikten
sonra :
Cennet gibi gehir!
Diye sylendi. Solunda ve gerisinde elpene divan dursn hastoag-sma dnd:
yle deil mi, brahim?
Keramet buyurdunuz, sultanm. Cihanda bir ei daha yok. Her kesi bir prlanta.
Bize, bu ltif beldeyi baheden ceddim Cennetmekn Fatih. Sultan Mehmet Hn'm yolunda
yryecek, ona lyk olmak iin ikdam gstereceim.
Bir Hristiyan mhtedisi olan ve daha ehzadelii srasnda padiaha intisap ederek ksa zamanda
tevecch, ve itimadn kazanan, mahremleri arasnda mmtaz bir mevki igal eden gen ve gzel
odaba, efendisinin huzurunda hrmetle eildi :
Her yerde muzaffer olacak, eslfnzn hayal bile edemediklerini hakikat klacaksnz.
Gen hkmdarn dudaklarnda marur bir tebessm dolat. Bu szlerden ziyadesiyle memnun
olduu aikrd.
Ne de gzel syler siz, brahim. Allah ahittir ki, devletime itil yollarm amaktan, ordularm
zafere islden, memaliki Osmaniyede hakk ve adaleti hkim klmaktan baka bir emelim yok.
Sultan Sleyman, bu szlerinde samim idi. Babas Yavuz Sultan
Selim Hn'n vefat haberini 26 eyll 1520 de sancak beyi olarak- bulunduu Manisa'da alm, yz
kadar maiyet halk ile yola dm, 3(j eyllde payitahta muvasalat etmiti. Ertesi gn mutantan
bir mera. simle ecdadnn anl tahtna oturmutu. Sleyman iyi bir tahsil ve ter^ biye grm,
devrinin sayl ilim adamlarndan ders almt. limdi, airdi. Devletin idaresini kuvvetli elleri
arasna ald zaman yirmi al, ti yanda bir genti (1).
Nizm lem iin karde katline rza gsteren Kanunnamei. l-i Osman tatbika ihtiyac yoktu.
nk Yavuz'un yegne erkek evld idi. Kan dkmeden tertemiz bir alnla ortaya kmt.
Yandan mit ;- edilmeyecek bir olgunlukla ie koyulmu, babasnn clusunda olduu, / gibi
yenierilere bin ake, sipahilere, silhtarlara biner ake clus ' bahii dattrm,
yenierilerden maadasnn gndeliklerine beer ak-\ e zam etmi ve bu suretle orduyu memnun
brakmt. nk btn,: \ mr belki onlarla beraber geecek jgaz meydanlarn onlarla enlen-!
direcekti. Merhum ve muhterem babas Yavuz Sultan Selim- Hn'n do-! uda ve Msr'da yapt
ftuhatn ak daha geniini batda yapma'-:. muzaffer klcn kffar diyarlarnda an ve erefle
dolatrmak i: yordu.
'Btn stanbul'u dolam, madurlarn dertlerini dinlemi, de: olanlara derman olmutu. Devletin
yksek memurlar arasnda bir yeni tyinler yapm, valilere ve sancak beylerine hak ve adaletten
z rlmamalar hususunu en kat bir ifade ile bildirmi, tebaasnn sev ve hrmetini kazanmt.
syanlar 'bastrlm, memlekette huzur \.. sknu iade etmiti. Artk sra Orta Avrupa'nn
mstahkem ve benm kalesi Belgrad'a gelmiti, ftuhat yollar buradan alacakt.
Sultan Sleyman gurulbun skdar srtlarna dsen akislerini seyrederken hep bunlar
dnyord:. Biraz sonra odabasma ruhsat vermi, bir mddet balkonda yalnz bana kalmt.
Gne batmak zereydi. Yava yava geriye dnd. Duvarlar kymetli Hint kumalar ve ran
hallar ile tezyin edilmi: olan birok koridorlar geti, darya kt. Hareme doru yrd.
eriye girdii zaman bir an duralad. Uzaktan barmalar, kadn lklar ve harem aalarnn
kadnlardan pek de farkedilmeyen sesleri geliyordu. Kalar atld.
Bu ne densizlik!

Hareme nezaret eden aalarn dairesine bakt. Hayret, aalardan kimseler yoktu. Biraz daha yrd.
Validesi Hafsa Sultan'n kaps ardna kadar akt. Fakat oras da botu. Cariyelerin ikametlerine
tahsis edilen ksma yaklat. lklar bsbtn artmt.
Saray hmyunu neye benzetirler!
Diye sylendi. Haremde herhalde ok mhim hdiseler remi o(1) Kanun Sultan Sleyman 27 nisan 1495 de domutur.
tunntM
malyd. Acaba yangn m vard? Yoksa haremaalannn iddetli ve lzumsuz tedbirlerine
tahamml edemiyen gen ve tecrfc3Jz cariyeler, isyan m etmilerdi?
Tam ieriye girecei srada valide sultan prtels kapy aralad.
Buyur arslamn. Diye oluna yol gsttrcii.
__Ne yar valide, -lklar ayyuka kar. Bir felket mi oldu? Tiz
syle, bizi merakta koma.
Hafsa Sultan, endieli nazarlarla olunu szd.
__Ah arslanm, Krm'dan gelen kzlardan biri yine densizlik eder.
Haremi hmyunu birbirine katar, yapmadn komaz. Elaman bu kzdan.!
- ' ' Valide Sultan'n yerden ge kadar hakk vard. Bu, daha ocuk denecek yata bulunan
tecrbesiz Rus kz hareme geldii gndenberi yapmadm brakmamt. Haremaalarndan Hain
Aann kafasnda nar erbeti dolu kymetli bir srahiyi krm, kendisine yau gzle bakan
cariyelei'den birkann san ban yolmu, kalfalara sylemedii kalmamt. Hatt padiahn ana
baba bir kardei Hatice Sultan'a bile kafa tuttuu olmutu. Onlara kajrsa, bu yabani kz oktan
haremden tara karacaklard. Fakat Hazinedar Nazniyaz Kalfa araya girmi :
Bu Rus kznda garip bir gzellik var. Tara atmayn. Henz daha ocuk, terbiye olur.
Diye diiler dkm, istirhamlarda bulunmutu. Sultan Sleyman, annesine sordu :
Ne derdi varm, valide? Bu hrnln elbette bir sebebi olsa gerek.
Ne derdi olacak arslanm. Geldii yere gitmek ister. Kabahat hep Krn hnnda. kay Hn
metbuu olan bir sultan muazzama takdim edecek hediye bulamam da ne id belirsiz bir ky
papaznn kzn yollam. Bir gzellii, bir meziyeti olsa gam yemem. Nazniyaz olmasayd, oktan
tara karrdm. Onun yz suyu hrme'.tne burada kald.
Gen mi \'lide?
Henz ocugTTi
Zavall, beliki de anasn, babasn grecei gelmitir.
Beraberce ieriye girdiler. Byk salon karmakarkt. Sedef ilemeli ceviz sefapalar yerlere
yuvarlanm, perdeler yrtlm, endam aynalarndan biri tuzla buz olmutu. Haini Aa'nn
kafasnda knlan erbet srahisinin paralar oraya buraya yaylmt.
Hnkrn Haremi hmyuna eref verdiini gren haremaalar ile kalfalar ve kzlar seslerini
kesmiler, bir tarafa ekilmilerdi. Yalnz bir tanesi ortada kalmt.
Valid* sulta eliyle iaret ederek ;
te, dedi bu, densiz. dab,. erkn nedir bilmez. renmek de istemez. Nazniyaz'dan bakasn
dinlemez. Hele unun bir haline bakn! Bir hkmdar ziann,. bir gahriyr- cedidin huzurunda
nasl durur? Hafsa Sultan'n iaret ettii kz on alt, on yedi yalarnda (1) uzun boylu, mtenasip
vcutlu ve beyaz tenli idi. Sert ve dolgun gs dmeleri (kopan bluzundan "darya kyordu.
St mavisi rengindeki eteinde biraz evvel dklen nar erbetinin krmz lekeleri vard.
Cariyelerden birinin bana frlatt iin sol ayanda pabu yoktu. Biraz kalkka olan burnunun
kanatlar alm, sar ayva tylerine benzeyen kllar deta dikilmiti. Ellerini incecik beline
dayamt. Etrafna meydan okuyan pervasz bir hali vard.
Padiahn gzleri gen Rus kznn zerinde dolat. Sonra mlayim bir sesle sordu ;
Adn ne kuzum? Hazinedar kalifa atld:

 Roksolan, efendimiz, Krm'dan beraber gelen arkadalar kendisine Rossa (2) diye hitap
ediyorlar.
Sultan Sleyman Nazniyaz'a kt;
Sana sormadk, kalfa.
Roksolan ise, karsnda sanki alelade (bir insan varm gibi tavrn hl deitirmemiti.
Neden soruyorsunuz? Kalfa syledi ya!
"_____
Haremaalarndan Haim, Rus kznn bu kstahlna [tahamml edemedi:
Efendimiz, sana sorar, vah geyik!
Diye bararak zerine yrd. Bileinden yakalyarak darya atmak: istedi. Fakat Roksolan,
ondan evvel davrand. Elini ekti, hemen arkasndan zavall Arabn suratna bir tokat indirdi:
ek elini oradan!
Arabn gzleri dnd. deta kendisinden geti. Az kpryordu. Padiah hazretlerinin
huzurunda, kalfalarn ve kzlarn yannda bir kere daha kepaze olmutu. Artk bu kadarna
dayanamazd.
Vay hain vay, ben sana gsteririm!
Sultan (Sleyman'n yznde hiddetten eser yoktu. Harenaas-na kz brakmasn emretti:
Bu ocukla uramaktan utanmaz masn, Him? Him Aa, eliyle, acyan yanan tutarak,
geri geri ekildi.
Af buyurunuz, Sultanm.
Sleyman, gzlerini Roksolan'in zerinden ayrmyordu. Bu hr(1) Frenk mverrihlerine gre, Roksolan'in doum tarihi 1504 dr.
(2) tniraire de Jerosne Maurand, sayfa 232.
HUBREM SULTAN
8
ve vah haliyle ne kadar manal ve gzeldi. Yznden shhat ve .*' lik fskryordu. Roksolan da
karsndakinin kim olduunu anlama bam nne emiti. ni bir hareketle de bluzunun
dmelerini kapad. ahane gsn mmkn mertebe rtmt. Hazinedar kalfann el rpmas ile
cariyeler sratle oday terketmilerdi.
Padiah, Roksolan'a yaklat. ehadet parma ile enesinin ucunu tutarak, ban hafife kaldrd,
yldzlar gibi parlyan gzlerinin i.-ine bakt. Erkek nefesi, gen kzm vcudunda tatl bir
rpenme yap--Tjti Hibir ey sylemiyor, fakat o da merakla padiah szyordu.
__ Syle kuzum, senin adn ne?
__Roksolan efendimiz.
__, jyje de tatl sesin varm. Sana ne yaptlar byle? Cann m yak:'ar? Merak etme, ben Him aann cezasn veririm. Bir daha el sr-nezler, ho tutarlar.
Roksolan, bu iltifat cevapsz, ve teekkrsz brakt. Fakat biraz evvelki hrn hali yoktu.
Valide Sultan, olunun bu yakn alkasnn mnasn bir trl an-'lyamyordu. Acaba gen padiah,
bu vah Rus kznda ne gibi bir gzellik ve meziyet bulabilmiti? Haremde yle nadide, yle
emsalsiz hsnna mlik dilberler vard ki, onlarla fooy lmek yle dursun, ellerine su bile
dkemezdi. Uzaa gitmee ne hacet vard, ya biraz gemi olmasna ramen, u Nazniyaz kalfa
bile gerek vcut olgunluu, gerekse yz ve mna bakmndan kat kat faifcti. Hele kendisinin,
terbiyeleriyle bizzat alkadar olup itina gsterdii iki Lehli criye kar-jsnda ne kadar snk ve
mnsz kalrd.
Bu kzlardan by on yedi, k ise on alt yalarnda ya var, ya yoktu. kisi de beyaz tenli,
srma gibi uzun sal, elmack kemikleri kk yzl, kalkk burunlu, uzun "boylu ve incecik
belliydiler. Vcutlarnda en ufak foir kusur bulmak imknszd..Bunlar garen Hatice Sultan,
dayanamam:
Padiahmz hayran kalacak valide, ne eker eyler. Demekten kendini alamamt. kisi de
terbiyeli ve nazik kzlard.
Musikiden anlyorlard. Sesleri de gzeldi. Asil bir Polonya ailesine mensup olduklarn, evlerinde
mteaddit uaklar ve hizmetkrlar fou-lunduunu sylyorlard. Avrupa'nn altn stne getiren

Trk aknclar tarafndan esir edilmilerdi. Gzelliklerini takdir eden bir ser-hadbeyi, kendilerini
dier kymetli hediyelerle beraber stanbul sarayna gndermiti. Valide Sultan, bu iki cariyeyi
olunun firasma soka-nsak iin az m gayret sarfetmiti?
Devlet umuruyla mbarek vcudunu fazla yorarsn, arslanm. Biraz da lalan Pir Mehmet
Paa megul olsun. Merhum pederin, kendisine itimat eder, Mdebbir bir vezirdir derdi. Haremi
hmyunda
bir mddet istirahat eyle. (Bu gzel kokulu Leh iekleri seni eleip ler, 'hatrn 'ho tutup
yorgunluunu alsnlar.
Diye istirhamlarda bulunmutu. Sonra Hanedan l-i Osmana zad Sultan Mustafa'dan baka
ehzadeler de lzmd (1). Yavuz Hi Olumuz Sleyman'a bir dial olursa, hanedanmz ne hale
der, bu dan ziyade endie ederim, diye az m sylemiti.
Fakat, mmkn olduu kadar haremin zevklerinden uzak durmai isteyen ve Belgrad seferinden
baka bir ey dnmeyen olu, die cariyelerle olduu ,gibi bu Lehli kzlarla da fazla alkadar
olmam, i; tifat etmemi, sadece :
Bizi muzaffer klmas iin Cenab Hakka yalvar valide. Dua el Seferden avdetimizde bu nadide
iekleri Ibamza birer ta yaparz.
Cevabn vermekle iktifa etmiti. Bunda biraz sevgili hasekisi G baihar Hatun'un da rol vard.
imdi ise, cahil bir Rus kzn deta grte sevmiti. Valide Sultan bunlar dnrken, Roksolan,
y tam, gzleri parlam, billur gibi bir kahkaha atmt. Sonra kapy doru komutu.
Sleyman, bu ceyln gibi seken Rus ikizini gzleriyle takip etmi dudaklarnda 'hafif bir tebessm
umutu.
Valide, emret bu ceyln incitmesnler, bir ho tutsunlar.
Emrin bam stne arslanm. Sen merakta kalma. Terbiyesin de ben zerime alrm.
Hafsa Sultan, icap eden emirleri verdi. Sonra olu ile beraber ha remin baka bir odasna .geerek
halvet oldular. Valide Sultan'm a .knh: ll gememiti. Sordu :
-Bu vah kz beendiniz mi, arslanm?
Evet, valide.
Ya...
Gnl aar.
Valide Sultan belli belirsiz tebessm etti:
yle ise adn Hurrem koyalm.
Gzel sylersiz valide. Ad Hurrem olsun.
Gnler gelip geti... Roksolan, haremi hmyunu dolduran hemen her millete mensup cariyeler
arasnda birdenbire mmtaz bir mevki kazanmt. Kendisine yeni elbiseler, kymetli ziynet eyas
verilmiti. Valide Sultan sk sk haber gnderiyor, bir arzusu olup olmadn sofi) Sultan
Sleyman'n baka cariyelerden olmu Mahmul ve Mu-rat adnda iki ehzadesi ve bir kz daha
vard. Fakat hepsinden fazla Mustafa'y seyerdi.
HURREM SULTAN
11
yordu Br gn, huzuruna ararak gnln alacak eyler sylemi, rasihat vermiti. Hafsa Sultan
baz vaatlerde bulunuyor, mukabilinde kendisinden u eyi istiyordu: Haremde tedenlberi
kzlar, ilerinden birinin sivrilmesini iyi karlamalard. Kskanrlar, akla hayale gelmeyecek
dedikodular karrlard. (Bunlarn hibirine ehemmiyet vermeyecek, hrmlamayacakt. Haremin
erkn ve dabna mmkn olduu kadar sratle kavrayacak, trkeyi biran evvel ilerletmee
alacakt.
__ O zaman, demiti, ikbal yollarn sana bizzat ben aacam!
Roksolan, saf bir eda ile sormutu :
__. Ne yapacaksnz?
Valide Sultan bu suali cevapsz brakm, glmt.
__ Hele o zaman gelsin, grrsn.

Haremde igzellii kadar sertlii ile de mehur olan Nazniyaz Kalfa da daima gleryz gsteriyor,
gen kzn nabzna gre erbet veriyordu.
__. Gzelim, ekerparem.
Diye hitap ediyor, saraydan tara karacaklar zaman valide sui-tan hazretlerinin ayaklarna
kapanarak buna amni olduunu, padiahn kz kardei Hatice Sultan' nasl kandrdn
hazrlatyor, bir Ihmi tavr takmyordu. Bir gn gelip talih kuunun bu tecrbesiz Rus kznn
basma konmas takdirinde kendi mevkiini ve istikbalini salamak istiyordu.
Roksolan, otuzundan fazla gstermeyen bu olgun, tecrbeli ve har rem dairesindeki birok
kzlardan gzel olan Nazniyaz Kalfa'dan holanyor, onun sohbetinden zevk alyordu. Fakat
kendisine gsterilen alka ve ar iltifata henz bir mna veremiyordu. Hele suratna tokat att,
kafasnda erbet srahisi krd Haim Aa'nn lzumlu lzumsuz :
Bir emrin varsa bana syle, derhal icra ederim. Olup bitenleri unut.
Diyerek nnde hrmetle eilmesini akl almyordu. Btn bu deimelerde padiahn rol olduu
muhakkakt. Ama, bunu kendisine acnm, merhamet edilmi olmasnda buluyordu. nk harem
dairesini dolduran\bu kadar nadide kz arasnda yalnz kendisinin beenilmi ve seilmi olmasna
ihtimal vermiyordu. Bir gn Nazniyaz Kal-fa'ya sormutu :
Kuzum kalfacm, daha dn yapmadklarn komuyorlard. imdi ise deta el stnds
tutuyorlar. Haim Aa bile deiti. Bunun elbette bir sebebi vardr. Meraktan atlayacam, acaba
neden?
Hazinedar Kalfa bu suali kapal bir ekilde cevaplandrd:
Eer .padiah hazretlerinin houna gidersen, nihayetsiz bir itibara ve saar1 He (kavuursun.
I
Ben mi?
.
Evet ieim.
C3ei gzel bir kz deilim ki kalfa. Padiah benim neremi beenecek? Sen benden kat kat
gzelsin. Allah kusursuz yaratm.
Oras belli olmaz. kbal tacnn kimin bana konaca bilinmez. Belki Glbshar Sultan da
bilmiyordu.
Nazniyaz Kalfann Glbahar diye bahsettii kadn Sultan Sley-man'm hasekisi (1) ve ehzade
Sultan Mustafa'nn annesi idi. Padiah onu dier kadnlarndan fazla sever ve hatrn sayard. Bunu
harem dairesinde bilmeyen yoktu.
Hurvem, hazinedar kalfann cevabn tatmin edici bulmama>i: Dorusunu syle kalfacm,
dilinin altnda bir eyler var.
Kimseye sylemeyeceine yemin et.
:
Vallahi sylemem.
Dinle yle ise, sana karg gsterilen bu itibar ve ihtimam, efendimizin emir ve arzusu
zerinedir.
Anladm-.
Neyi?
. Padiah hazretleri, bana zulm yapldn grd, merhamet etti, yle deil mi?
Hayr, glm:.
.
Ya neden?
Nazniyaz, ok tehlikeli bir mevzua
girmek zere olduklarn anlam, susmutu. Yerin kula vard. Konutuklar eyleri Glbaflar
Hatun duyarsa mevkii sarslabilir ve belki de bir daha dnmemek zere saraydan kovulurdu. Bunun
yakn bir misali de vard. Gzel kzlardan Kolanan kalfalardan biri haremdeki Grc dilberinden
birine :
Sen padiahmza lyksn.
Dedii iin az daha tara karlyordu. Bereket versin, valide sultan araya girmi, meseleyi
halletmiti.

Glbahar, bu ilerde ok titiz ve kskant. Nazniyaz, Hurrem'in rica ve srarlarna dayanamad.

Kulana eilerek baklay azndan kard :
/.yol, ben seni zeki bir kz zannederdim, hl anlayamadm m? Efendimizin temayl var.
Rofesolan yerinden frlad.
Oh... Ne olur, biraz anlat!
Yok:. Fazla oldu, gzelim. Artk bir ey sorma ve kimseye de bir ey syleme. Sonra iler fena
olur.
Nazniyaz doru sylyordu. Sultan Sleyman, garip bir tesadf
(1) Padiahn kadnlarndan en sevilenlerine Haseki ve ocuk douranlara da Haseki Sultan denirdi.
neticesinde ilk defa grdg bu toy Rus kzn ve onun dger cariyelerde bulunamayan vaisi
'gzelliini beenmiti. Haremi hmyunda TOdhaktoak Roksolan'dan ok daha gzelleri,
terbiyelileri, dou ve bat anedn ile uzaktan veya yakndan shriyeti olanlar bile vard. Hatt
bunlardan bir tanesi, kendisinin Macar krall hanedanna mensup olduunu sylemi, ahitler
gstermiti. stedii kapy istedii anda acar istedii cariyeyi firakna 'alrd. Btn harem
kzlarnn bekledii o mesut tgn veya gece deil miydi? Fakat bunda fazla bir heyecan
bulmuyordu. Ona igre, kadn sadece bir ehvet vastas olmamalyd. air ruhlu bir hkmdard.
Sevmek, tatl bir macera zevki yaamak istiyordu. iirlerine mevzu olacak bir ilham perisi aryordu.
Annesine :
Bizim ceyln ne yapar?
Diye soruyor, malmat alyor, hediyeler yolluyordu.
Hafsa Sultan, ssevgili ve bir tanecik padiah olunun temayln artk ok iyi anlyordu. Fakat
henz haremin dap ve erknna almam? olan bu tecrbesiz kzn ileride tamiri imknsz bir hata,
bir densizlik yapmasndan korkuyor, imdilik huzura kabuln doru bulmuyordu. Belgrad
seferinden dnte onu bizzat takdim etmek niyetinde idi. O tarihe kadar geecek zaman iinde
gerek terbiye ve gerek lisan bakmndan hayli ilerleyecei muhakkakt.
Asude ol, arslanm. Kendisine her hususta ihtimam gsterilir. Nazniyaz Kalfa cariyeniz, bizzat
megul olur, hemen her gn yanndadr.
Diyordu. Gnler de bylece 'geip gidiyordu. Nihayet bir gn padiah dayanamam, Roksolan' bir
an evvel 'grmek arzusunu iztar etmiti. Kendisine denize nazr bir daire hazrlanmasn, fakat
bunun sevgili hasekisi Glbahar'dan gizli tutulmasn syledi. Bu daireye bizzat gidecek, eref
verecekti.
Hafsa Sultam, bu arzuyu biraz garip karlam, armt. ltifatn bu kadar fazlayd. Kendisi
vaktiyle Roksolan'dan ok daha gzeldi. Malmatl ve asildi. Krm hanedanna mensuptu. (1). yle
olduu halde rahmetli efendisi Yavuz Sultan Selim Hn'dan ayn itibar ve iltifat grmeaniti.
Arslanm, o nasl ey, dedi. Emret, huzuruna getireyim, elini ayan tpsn, yz gz
nurlarsn,
Yok, valide. Biz yle mnasip grdk.
Mademfci, hazreti padiah yle istiyordu. Akan sular dururdu. Haremi hmyun ananelerine
uymasa Sbile hkmdarn dedii olacakt. Hem. krabilir, bu kz. Lehli dilberlerin yapamadm
yapar olunu harem dairesine balayabilirdi. Devlet isleriyle yorulmasnn nne geebilirdi. Sonra
Glbahar Hatun'un da nfuzu krlrd.
(1| Prof. UzunarUi, Osmanl Devleti Saray Tekilt.
14
HURREM SULTAN
Emrin bastne, arslanm.
Cevabn verdi. Derhal bir daire
hazrlatt. Dayatt, detti, Roksolan' buraya nakletti. Bundan en ziyade memnun olan Nazniyaz Kalfa, idi. Valide sultan'a :
Roksolan'da vahgi bir gzellik var. Ben daha evvel, efendimiz bir defa grsn, diye
yalvarmam mydm? gte kt.
Diyer, kendisine de pay karmak istiyordu.

Roksolan'a ayrlan dairenin kaps baka tarafta idi. Hnksr ieriye girerken kimsenin grmesine
imkn yoktu. Hazrlklar ve nakil bizzat Nazniyaz'm nezaretinde yaplm ve gayet gizli tutulmutu.
Ertesi gn cariyeler, (hatt kalfalar Hurxem'in odasn bombo bulmular,, garmJardL Fakat bir
ey sormaa da cesaret edememilerdi. Yalnz, saraydan karldna, azat edildiine dair ayialar
dolamt. Hazinedar Kalfa'nn:
zerinize ait olmayan ilere karmayn. Sonra fena our. Kesin sesinizi!
htar ve Haim Aa'nm gzlerini devirerek stlerine yrmesi sayesinde dedikodularn n
alnmt. Alnmt ama, Glb&frar yine de bir eyler sezmee muvaffak olmutu.
Glbahar, emsalsiz gzelliine ve nur topu gibi (bir ehzade annesi olmasna ramen padiahn
yalnz kendisiyle iktifa etmeyeceim, er veya ge yeni yeni hasekiler meydana karacan
bilmiyor deildi. Bununla beraber efendisini herkesten kskanyor, baka kadnlarla geirecei
gnleri ve 'geceleri dndke deli divane oluyordu. Valide Sulton'n birbirinden gzel Lehli iki
dilberi bizzat takdim iin hazrlandn haber ald gn nasl perian olmu, gzya dkmt. O
zaman Sultan Sleyman, kendisini teselli etmi, gnln almt:
Gl, seni bizim hasekimizsin. Bize cihan deer ehzademiz Sultam Mustafa'y dnyaya
getirdin. Sevigili olumuzun anassn, merak etme, hibir kadn senin yerini tutamaz.
Bu gzler zerine kendisini padiahn kollar arasna atmyt:
Ah, benim erkeim^ siai ne kadar seviyorum. Btn cariyelerden kskanyorum, (ben de o Lehli
kzlar gibiydim-, henz bir tommrtcuk iken dalmdan kopardlar. Ama siz nadide bir saks oldunuz,
bu tomurcuu atrdnz, hayat verdiniz. Yalvarrm efendimiz, bu gl kurutmaynz. Beni
seviniz, sultanm. J&iliyormra, siz padiahsnz, birok kadnlarnz olacak, fakat beni seviniz. Siz
olmaynca gece ile itesdz fark yok.
Sultan Sleyman'dan:
Send daima seveceim1, kadnm.
Va'dini almat. O gere sanki yeni bir hayat yaamllar, sagMeg- ve saatlere uyumanasJard. LeMi
dJifberfere gelince, #iraga ua
karlmlard. Fakat^ imdi ortaya yeni bir_rakp akm. Rok-f da kimdi? Bu isimdTguzellii
ile mehur bir cariye tammjywSu. Acaba yine valide sultan m vasta olmutu? Mutemetlerinden bir
kal-bu meseleyi bir iyice aratrmas iin vazifelendirdi.
Sakn benim tahkik ettirdiim anlalmasn. Dedi. Gururunun zedelenmesini istemiyord-u.
Boksolan yeni tand daireden memnundu. Demir parmaklkl. ,eneereden denizi grebiliyor,
bahar rzgrlarna gs vererek arklar sylyordu. Bu rusca arklardan bir tanesi: Beni
bekletme, gel artk senin olacam, msra ile nihayet buluyordu. imdi hkmdarn iltifatnn
mnasn daha iyi anlyordu. Nazniyaz. Kalfa her gn eliyor, tuvaletine bizzat nezaret ediyor,
salarn taryordu. Bir a& de i amarlarn deitirmek bahanesiyle rlplak soymak
ilemiti. Maksat vcudunun (grnmeyen yerlerinde bk kusur, ban filn olup olmadm
anlamakt. Valide Sultan'dan bu yolda talimat almjt.
Roksolan, utanm, evvel soyunmak istememiti. Fakat kalfa, ken-iisini kolayca kandrmt.
Vcudunda en ufak bir kusur ve hata yoktu. Nazniyaz, elinden tutarak endam aynasna getirmi:
__ Oh, benim ieim;. Bu ne ahane vcut byle!
*
Demi ve sonra ilve etmiti :
__, Efendimiz bu iei bir koklasa, baka iek isteme*.
Hwrem utanr gibi ban nne emiti.
Ne olur kalfam, latifeyi brak!
Tuvaletine ve stne bana gsterilen itina Hurrem'i bir kat daha gzellegtiriyordu. Hazinedar
Kalfa, istikbal iin byk mitler va'de-den Rus kznda baka meziyetler de .grmt. Zek
bakanndan, birok kzlara faikti. Lisan kabiliyeti de sayan hayretti. retilenleri derhal
kavryordu.
Roksoan, hnkrn hayalini gzlerinin nnde canlandryor, en-da imal memleketlerinde
rastlanmayan ekici bir sima ve canMSt buluyordu. Padiah mstakbel erkei gibi grdke hem

gurur uyuyor, hem de vcudtmda tatl bir rperme hissediyordu. Emrine verilen eanye-fer, biraz
da kendi menfaatlerini ve istikballerini dnerek hex ftrsaf-ta R-oksolan'm gururunu okuyorlar,
kurduu hayalleri geniletiyorlard.
PadiaU ihazretleri saza ok beenmi!
'. Diyorlard. O mesut gecenin J^ek yaknda geleeeir im edijClar-|. Servinaz adnda yirmi be
yirmi alt yalarnda bir cariye jjfr SrfRa-Ba oJmugta. Bakalarna sylemee cesaret
edemedik]etini ona ajyl-for, alyordu. Aslen Srpl olan bu gzel, tearbe \e ai$vx> kzn
Memleketindeki ad vanka idi. Trt akinclariiu eline dm&j, Ya-^ "uz Sultan Selim Hn
zamannda saraya takdim olunmuta. J'akeA *a-lh bip gn olsun kendisine glmeinl, seneferce
hefeteif feaMe c* Yavuz'un ve ne de vefatndan sonra tahta kan olunun frasna miti. Btn arzu ve ihtiraslarna
ramen ya ilerledike midini mis, bu sevdadan vaagamiti. Nihayet, bir gn kendisini ister
halden anlayan Eddil adnda bir kalfaya teslim etmiti. 5 sayede sinirleri dzelmi, mteselli
olmutu. Birka ay devam eden jy maceray bilen yoktu. Nazniyaz, phelenmi, fakat nedense
zerin, dgmemiti. Eddil, vefasz ve hercaimerep km, bir mddet sonf Servinaz'i memnun ve
mesut eden alkasn kesmi, muhabbetini eaj gemijjti. Hatt hatrn (bile sormaz olmutu. Fakat
son gnlerde i fy denbire deimiti. Eddil Kalfa, Roksolan'a ayrlan daireye sk sk u| ramaa,
ar bir sevgi gstermee ve :
Oh, benim ekerim, seni ne kadar .greceim geldi.
Diye Servinaz'a yaltaklanmaa .balamt. Bu yeniden alevlene -alkann sebebi ne olabilirdi? Srp
.gzeli ok dnm, bu sualin Ci vabn bulamamt. Korktuu iin kimseye de bir ey
sylemee ces; ret edememiti.
Servinaz, imdilik, Eddil'in muhabbetinden ziyade Hurrem'n tikfoaii ile meguld. Eer
Roksolan, ilkballer arasna karr, hele fa seki olursa, onun sayesinde hrriyete kavuafoilirdi.
Mesel Glba&a Hatun, hizmetindeki kzlardan birkan azat etmi, bunlardan ikisit hali vaatti
yeninde mevki sahibi kimselerle evlendirmiti. Bunun ii Rua. kemn hislerini tahrik ediyor,
gururunu okuyor', zaman zarn padiahn temaylnn arttndan, hatt bazan daha da ileri giders abandan bahsediyordu.
Bir gn gelecek diyordu, harami hmyunun yegne hakin olacaksn. Bir dediin iki
edilmeyecek, yaranmak iin sylemiyorua -sen efendimizin haseki Glbahar Sultan'dan daha
gzel ve daha kora sin. Henz almam bir ieksin.
Tabi bu szlerden bir ksmnn asl esas yoktu. Padiahn a#kr nereden bilecek, nereden
renecekti? Bunlar srf yaranmak iin soj lyordu. Sonra Glbahar yal bir kadn deildi.
Emsalsiz bir gzeli e malikti. Uzun boylu, incecik belli, geni kalal, dolgun gsl, s yah
goz, manal bakl ve mat renkli bir dilberdi. Gzel (giyinir, i) teoeujjurdu. Baremde hibir
kadn ve kz onunla kolay kolay !boy it ^emodi. Nazniyaz Kalfa bir \gn dayanamam :
Allah sizi zene bezene yaratm. Bu ne zarafet.
Oemti. Gen kadn ise bu medihe fazla ehemmiyet vermemi v( yafani yle grnmt.
Hatice Sultan da yle sylyor, kalfa. Cevabn vermekle iktifa etmiti.
lofcsolan, Servinaz' m szlerinden holanyor, fakat fazla ileri gi tijl asBsnlar yerinden frlyor:
8e* muhakkak delisin?
HURREM SULTAN
17
Diyerek kahkahalar atyordu. Bir gn Servnaz'dan sordu :
Peki padiahn beni sevdiini nereden biliyorsun?
Besbelli ekerim, beenmese, sevmese, byle (bir daire hazrla-%r m? Gerdanlklar, kpeler
gnderir mi? Bak biz bir odada drt kii
yatyoruz.
__Ama, sevse, bir kerecik olsun huzuruna kabul ederdi. Belto
unutmutur, (bile...

__ yle deme gzelim. Cariyelerin padiaha takdimleri kolay iler den deildir. artlar vardr.
Sarayn erkn ve daibn iyice renmesi lzmdr. Bundan evvel iki Lehli kz vard, ne yalan
Syleyeyim, ikisi de birer iim1 su idiler. Valide Sultan onlarla aylarca bizzat megul olr anu,
yetitirmiti.
. | ".. j zRdksoten sordu:
__Peki, sonra ne oldu?
Servinaz bu suale cevap vermedi, sustu.
__Neden sylemezsin?

Hi, .gzelim.
Nasl toi?
__Hani, o kadarla kaldlar, demek isterdim. Trl dedikodular
kt. Glbahar Sultan kzlar kskanm, padiah hazretlerine yavlar yakar oimug.
Sonra?
Bir daha yzlerini grmedik. Eddil Kalfa'ya gre, tara lka-ylrmlar,
Hurrem, bu szlerden mteessir ldu. Kimibilir, belki kendisini de byle bia- akbet bekliyordu.
Haseki onu da kolundan tutar, atabilirdi Birden parlad:
Ko git, valide sultari'a syle. Ben memleketime dnmek ist yorum, va'dettikleri ikbal onlarn
olsun! Beni (bir ku gibi yaldzl bir teafese hapsettiler.
Diye haykrd. Neye uradn aran cariye, her ne kadar teselli etmek istedi ise de muvaffak
olamad. Htrrem, sz dinlemiyor, avaz avaz bagjryordu.
Haydi, daha ne duruyorsun!.
Servinaz, arnaar oday terketti. Fakat valide sultan'a bir ey sylemeyecekti. Vaktiyle kendisi de
ayn sinir buhranlarn geirmiti de aldran olmamt. Bunlarn hepsi zamanla geerdi. Biraz sonra
Naz-2)iyae Kalfa gelir, ne yapar, yapar gen kz teskin ederdi. Koridora geldii z*man karsna
birdenbire Eddil KaMa kt.
Nreye Jbyle, glm?
1 . Hi, Hurrem "biraz sinirlendi de.
T: t
18
HURREM SULTAN
Servinaz, cevap vermedi, sadece :
Bilmiyorum, dedi. Bazan oLuyor. Eddil gld.
Ben, biliyorum!, ekerim. Padiah hazretlerini bekliyor, gelmedii iin de sinirleniyor.
Size bunlar kim syledi?
Kular haber getirdi. Padiah dafaa ok bekler.
Servinaz, kalfadan ayrldktan sonra dnd. Acaba Eddil kap< dan kendilerini mi dinlemiti?
Yoksa, sadece toir tahmin mi idi? Bo atp dolu mu tutturmak istemiti?
Roksolan, yalnz bana kalnca bsbtn hrmlamt. Denize bakan pencerenin nndeki stne
Hint kumalar serilmi sedire oturdu. Binka saat evvel itina ile taram ve kokular srm olduu
uzun sar salarn parmaklariyle datt. Omuzundaki sal bir tarafa att. st gm ilemeli
krmz pabularn karya frlatt. Bir mddet yle kald. Sonra ku ty yastklara ban gmd.
Biraz sknet bulur gibi oldu. Mazisi gzlerinin nnde canland.
Fakir bir Rus papaznn kzyd. Harap kilisenin civarnda ifci kat l ufak -bir evde otururlard.
ocukluunda hafzasnda yer eden m him bir hdise olmamt. On drt, on be yalarna geldii
zaman annesi, kendisini bir tarafa ekini, nasihat etmiti.
Roksolan, demiti. Gittike geliiyor, gzelleiyor sun. Bak, gslerin kocaman olmu, sen
kasabamzn, ekmeklerini bile g tedarik eden delikanllarna deil, prenslere lyksn.
stne, 'bana itina etmesini, salarn her gn muntazam taratma sini, sk sk sokaa kmamasn,
mahalle kzlariyle oyun oynamamas-m, ark sylememesini tebih etmiti.
Roksolan, annesinin szlerine kahkahalarla glmt.

 Anneler kzlarn sever. Demek ileride prenses olacam. Her gs byyen kz, [prenses
olsa, Kara van'm kardei Anartasya'nn kralie olmas lzm.. Onun gs benimkinin ikisi kadar
var.
Annesinin kalarn atarak :
Cidd konuuyoruz, kzm Latifeyi brak. htar zerine :
Anneciim, ryada grsem inanmam. Fakir bir kasaba kznn saraylarda ne ii var?
Demig, sonra neden sk sk sokaa kmayacan sormutu.
Belki karrlar. Geen gece ryada grdm. Alayarak uyan-dm
Cevabn alnca tekrar glmee .balamt. Neden karacaklard? Kasabada kendisinden baka kz
m yoktu? Annesinin sKzkrinj ve grd ryajv. arkadalarna da anlatm :
Bundan sonra beni prenses diye arnz. Penses Rc&soan!
HURREM SULTAN
19
n- -e ltife etmiti. Bu hdisenin zerinden aylar, aylar gemiti, ryas bir gn hakikat olmutu.
Kasabalarna bir rzgr gibi atar svarileri ehri talan etmekle kalmamlar, kasabann gen kir ve
delikanllarn da alp gtrmlerdi. Annesinin:
_ Kzm bana braknz!
Feryad hl 'kulaklarnda idi. Yollarda bir hayli meakkat ekmilerdi Fakat fena muamele
grmemiler, bol miktarda yiyecek ve ie-k vermilerdi. Namuslarna tecavz eden de olmamt.
Kendisiyle beraber esir edilen kap komusu Kara van, mnsn ancak imdi anlayabildii u
szleri sylemi, yreine biraz su serpmiti :
_ Senin iin bir tehlike olduunu sanmam. Dier (kzlarn hi birinde bulunmayan bir gzelliin
var. Bir iki sene sonra daha da gelieceksin. Asl felket bizim bamza kt. Seni ya bir saraya
veyahut zengin Krm beylerinden birinin haremine verirler.
__Ya sizi ne yaparlar?
Diye sorduu zaman da :
___Onu Allah bilir. Belki bir korsan gemisine forsa (1) olarak akanlar. Buradan ya senelerce sonra
kurtuluruz veyafhut gardiyanlarn yal krbalar altnda can veririz.
Demi ve sonra ilve etmiti:
__Eer talih touu bana konar, Krm beyzadelerinden birinin
sarayna dersen, beni unutma Roksolan!
Krm beylerinin saraylarnda saysz Rus kzlarnn bulunduunu daha evvel baka birisinden
iitmiti. Hatt bu kzlardan ikisi beyzadelerle evlenerek oluk ocuk sahibi olmulard. Fakat
kendisi iin boy le bir ihtimal mevcut olamazd. Ne fazla bir meziyeti, ne de gzellii vard. Buna
ramen kasabalarnn tek esmer erkei olan ve arkada lan tarafndan Kara lkab taklan van'a sz
verdi:
Merak etme, ilk iim seni kurtarmak olacak.
van'n klzkardei Anastasya, kasabann kylerinden birine misafir gittii iin esaretten
kurtulmutu.
Krm'n en mamur ve en gzel ehri olan Bahesaray'a geldikleri zaman, Giray Hn'n mutemet
adamlarndan bir zat, esir kzlar inceden inceye tetkik etmi, ilerinden be tanesini alarak saraya
gtrmt. Bunlarn arasnda kendisi de vard. Giray Hn'n Bahesaray'-daki muazzam saraynda
aylarca kalmlard. Hibir fena muameleye maruz kalmamlar, bilkis ihtimam grmlerdi.
Giyinip kuanmlar, yeyip imilerdi.
Bir gn, harem dairesinin nfuzlu kalfalarndan yalca J)ir Tatar kadn:
Harp gemilerinde krek ekmeye mahkm edilen esirler.
2
HURREM SULTAN
Benden duymu olma kzm, demiti. Size yaknda uzun bir yol culUk var. Denizar
gideceksiniz.

(Btn srarlarna ramen bu yolculuun nereye olduunu syle-memi, sadece cihann en byk
hkmdarlarndan birine Giray Ha tarafndan hediye alarak 'gnderileceklerini im etmiti.
Mslman m, Hristiyan m? Sualine de tek kelime cevap alabilmiti:
: Mslman.
Cihann bu en byk Mslman hkmdar kimdi? Hkm srd kta neresi idi? Bunlar da
bilmiyordu.
Birka hafta sonra yal kalfann dedikleri ikmt. Drt kz arkada ile beraber byk bir
gemiye bindirilmilerdi. Gemide mteaddit toplar vard. Sakin bir havada hareket etmilerdi.
Kree konan Rus delikanllar arasnda kap komusu Kara van'n da olduunu renmi, fakat
kendisiyle grmek ve ona va'dettii yardm yapmak imknn bulamamt. Sonras malmdu.
Gnlerce sren bir yolculuktan sonra stanbul'a gelmiler, saraya takdim edilmilerdi.
Roksolan, ban ku ty yastktan kaldrd.
Acaba beni memleketime yollarlar m? Haydi yoJlamadlar, ya Tatarlarn ellerine tekrar
dersem, ya esir pazarlarnda satlrsam? Bu ok daha fena.
Diye sylendi. Haremi hmyunda bandan trl felketler gemi, bir talyan cariyesinden buna
dair birok ackl hikyeler dinle misti. Zavall kz saraya gelmesini misilsdz bir saadet, bir nimet
bilmii-ti. Bir hurda harami gemisinde ignlence Akdeniz'in korkun dalgalar ile mcadele
etmilerdi. Hayatlarndan mitlerini kestikleri saatler ol mutu. talyan cariyesi kendisine de
vaktiyle nasihat etmi:
Otur, oturduun yerde, istanbul neresi, Rusya neresi, buradan oraya sa salim gidilmez.
Demiti. imdi bunlar dnrken rperiyor, titriyordu. Fakat bu drt duvar arasnda zaman nasl
geecekti? teki tarafta kahkahalar, grltler eksik olmaz, arklar, balamalar (birbirine karr,
kendisi gibi uzak diyarlardan getirilmi kzlarn anlattklar heyecanl hikyeler; sarayn sonu
gelmez dedikodular insan oyalard. Hatt Ha-im Aa'nn bir kadn andran ince sesi ile:
Kzlar, susun bakalm. Valide sultan hazretleri duyarsa vallahi karmam. Hepinizi falakaya
yatrr, u elimde (grdnz kmbala derim.
Gibi hibir zaman tatbik edilmeyen gln tehditleri, Nazniyaz Kalfa'nn cidd ihtarlar, valide
sultan'm marur bir eda ile koridorlardan geii ve nihayet baz kalfalarla kzlar arasndaki
maceralar hayat arna bir renk ve deiiklik verirdi.
""
imdi yalnz, yapayalnz kalmt.
m olmu, hava kararmt. Ayaa kalkt kede duran ceviz
m; erindeki kollu gamdann mumlarndan yalnz bir tane-Sehpann uzenndeKuv
^ ^^ ^^ ^ ^^
^^^
81111
vab& garip ekillere dald. Kh bir arslan ban, kh san S kfdn andran ve gz ap
kapayncaya kadar trl ekils^en glgelerle oyalanmak istedi.
Servinaz hl gelmemi, bir haber getirmemiti. Bu srada kapnn Afife aralandn duymad.
Yalnz glgelerin yine deitiim gordu. ntraz sonra ayak seslerini iitti. Herhalde Servinaz gelmi
olacakt. Yerinden kalkmak lzumunu duymad, hrnl oktan gemi, zerine bir hzn
kmt.
.:
__Servinaz!
Diye seslendi. Ayak sesleri yaklayordu. Fakat cevap yoktu. Du kz nedense hep byle yapard.
Odaya bir kedi gibi szlp girerdi Tekrar etti:
__Servinaz, sana sylyorum!
Bu sefer kaim bir erkek sesi cevap verdi:
_ Biz geldik, Hurrem!
Roksolan, bu sesi bir defa daha iitmisti. Fakat nerede olduunu hatrlayamyordu. Bu odaya erkek
olarak haremaalarndan baka kimse giremezdi. Gelen acaba kimdi? Ne istiyordu? Yerinden
frlad, ayaa kalktr.

 Kimsiniz?
Beni tanmadn m gzelim?
Hayretler iinde kald, karsnda mtebessim bir ehre ile padiah duruyordu.
Oh... Efendimiz.
Harem dairesinde ilk rendii kelimelerden biri de kendimizdi. Sultan Sleyman gen kza doru
yaklat.
Korktun mu?
Roksolan cevap vermedi. Heyecan iindeydi. Bir padiaha kar nasl hareket edileceini ve nasl
konuulacan bilemiyordu. Nazniyaz Kalfa'nn rettiklerini ibir anda unutuvermiti. Ayaklarna
m kapanmalyd, elini, eteini mi pmeliydi? Yoksa frenk usul reverans m yapmalyd? Bir trl
karar vermedi. Acaba padiah neden buralara kadar gelmiti? Yalnz olmasna imkn yoktu. Biraz
sonra kendisini bata Cafer Aa olmak zere haremaalar ve valide sultan ile kalfalarn takip
edecekleri muhakkakt. Yoksa, yoksa... Nazniyaz Kalfa ile Servinaz'in defalarca syledikleri gibi
bu geli, ibir akn delili ve tezahr myd?
Ban nne edi. Fakat bluzunun st dmesini iliklemei ve gsn rtmei unutmutu.
Neden cevap vermiyorsun, ieim?
22
HURREM SULTAM
f
__Ben mi, ben mi efendimiz? Hi... hi...
Diye kekeledi. Sultan Sleyman, Roksolan'm ellerini tuttu, parmaklar ile oynad. O da toy bir
delikanl gibi heyecanlyd. Belki de ilk defa bir gen kz karsnda bu hale gelmiti. Hurrem'i
imdi ok daha gzel ve ruha yakn buluyordu. te senelerdir bekledii ilham perisi kargsnda
duruyordu. Onun byle canl, fakat rkek bir ceyln yav rusu gibi tavrlar taknmas ne kadar
cazipti. Parmaklarn sar sam salar zerinde gezdirdi, okad.
Kaldr ban, korkma. Yldzlar gibi parlayan gzlerini
yim.
Roksolan ban kaldrd. Bir eyler sylemek istedi. Fakat aznda yalnz :
Efendimiz...
Kelimesi kabildi. Sleyman :
H'urrem, dedi. Gnl atn iin bu ad ben sana verdim. Seni gir grte sevdim. Sarayn en
gzde kadn olacaksn. Her szn haremimiz er'kn tarafndan emir telkki edilecek, arzularn
yerine getiri tecek, bir dediin iki olmayacak.
Hurrem, ince, zarif fakat kuvvetli gen erkein scak nefesini yznde hissediyordu. Koskoca bir
hkmdarn kendisine bu ekilde hitap etmesinin sebebine hl akl erdiremiyordu. Ona baka ^
trl anlatmlard. Padiah kimsenin edasna gitmez, arzu ettii kz kalfalar vastasiyle dairesine
davet ederdi. Haremi hmyunda bu kadar yldr tecrbesi olan Nazniyaz Kalfa bile :
Hnkr, seni isterse, huzuruna celbeder.
Demiti, demiti ama, ite sultan hazretleri btn bunlara ramen dairesine kadar gelmi, eref
vermi, iltifat etmiti. Gsn bahar rzgrlarna vererek syledii: Beni bekletme, senin
olacam!. arks nihayet bir hakikat mi oluyordu? Herhalde kendisinin de takdir edemedii .bir
gzellie, bir cazibeye sahipti.
Bunlar dnrken, aklna Servinaz'm anlatt Lehli kzlar geldi. Acaba, yarn o da frlatlp
atlacak, yahut bir daha padiah grmeyecek miydi? Tecrbesizliin ve gen kz rkekliinin
verdii heyecanla salarm arkaya atarak bir adm geriye ekildi ve gayri ihtiyar azndan :
Ne olur, buradan gidin, efendimiz!
Kelimeleri kverdi. Sultan Sleyman, bir cariyeden hayatnda ilk defa byle szler duyuyordu.
Redde uramak yle dursun, huzuruna giren kzlar, aldklar saray terbiyesine uyarak ayaklarna
kapanr lard. Halbuki bu vahi ceyln pervaszca meydan okuyordu. Kzmad, bilkis memnun
oldu. nk Roksolan ne kadar-hrmlarsa o kadar gzedleiyordu. Glerek;

 stersen, giderim.
yordu.
an,
Huralad Sultan ile beraber istikbali de gidi- oTmSuVYa bir daha gelmek ne yaparda
sizi beklemitim.
r^Sen^uttu. Gen kz kendisine doru ekti. ksolan benim sevgili kadnm olacaksn, degl m?
edUmez bir heyecan ve saadet iinde: Evet, sizin^: hkmdarn kollan arama brakt. Badou e^dSaklarr hazla titriyor, burnunun ince kanat doru eg ,
^ ^ ^ ^^ rpenyordu.
Gnler gelip geti... Hurrem iin yepyeni ve saadet dolu bir hayat \ balad. Endielerinden hibiri
tahaikkuk etmemi, hayal ettikleri birer \ birer hakikat olmutu. Her arzu ettii ey derhal yerine
getiriliyor, \ haremi hmyunun yegne hkimi olan valide sultan, kendisine bir \ evlt
muamelesi yapyor, ho tutuyor, gnln alyordu.
\
- Sen, diyordu, haremi hmyunun glsn!
\
En nadide kumalardan dikilmi elbiseleri birka gn giydikten sonra atyor veyahut Servinaz'a
veriyordu. Yerine hemen yenisi geliyordu. Padiah tarafndan hediye edilen ziynet eyasn birini
brakp birini takyordu. Bunlarn her toiri birer servet demekti. Bazan giyimi ne, kuamna
ehemmiyet vermedii de oluyor, stne bana itina et mesi tavsiyesinde bulunanlara :
Efendim-, beni byle grd, byle beendi. Cevabn veriyordu. lk karlatklar zaman
stnde bulunan ve nar erbeti lekeleri hl duran elbisesini ve hatt pabularn kymetli birer
hatra olarak saklyordu. Yatann zerine incilerle ilenmi ipek yorganlar, rtlmt. Dairenin
kapal olan iki odas da alm, yeniden dayanm, denmi, kendisine tahsis edilmiti.
Servinaz'dan baka husus hizmetine bakan iki cariye daha vard. Aslen talyan olan bu iki kz da
gzel ve cana yakm eylerdi. stikballerini Hurrem'de grdkleri iin kendisine drt elle
sarlmlard. Vak tiyle banda erbet ksesini krd Haim Aa hkmdarn da msaadesiyle
emrine girmiti. Zeki Arap hangi tarafn daha kuvvetli olduunu zamanndan evvel sezmi, dier
(haramaalarndan evvel davranmt. Gen kadnn nnde iki bklm oluyor, diller dkyordu.
Sarayn iinde ve dnda emredeceiniz her eyi yapmaa
amadeyim.
Diye teminat veriyordu. Bu szlerin manias akt. Ekseri cariyeler, ikballie ykselip haremi
hmyunda nfuz kazandktan sonra ailelerini aryorlar, Osmanl payitahtna getirtmek iin areler
dsnyorlar, eer stanbul'da akrabalar varsa, ellerinden gelen yardm y&. pyorlard. Hatt bazlar
akrabalarn yksek memuriyetlere d tyin ettirmek imknn bulmulard. Elbette Hurremfin de
yaknlar olacak, o da bunlar arayp- bulmak, belki de byk masraflar gze alarak anasna
baibasma adamlar gndermek istiyeeekti.
Fakat Haim Aa, bunu aka sylemiyor, sylemee de cesaret edemiyordu. Padiahn kulana
.gitmesinden korkuyordu. Bu gibi iler gayet gizli yaplrd. Padiah hazretleri sefere ktktan
sonra bir yolunu bulup elbette aklayacakt.
Nazniyaz Kalfa'ya gelince; bu gzel ve tecrbeli kadn da mevkii nin hangi tarafta daha salam ve
kuvvetli olacana kanaat getirmi, kararn vermiti. Hurrem'e :
Sultanm, efendim^ emriniz basm stne!
Gibi kelimelerle hitap ediyordu. Padiahn kzkard<ei Hatice Sultan ile hasekisi Glbahar'a
gsterdii hrmeti simdi aynen Hurrem'e de gsteriyor, hatt bazan daha ileriye gittii de oluyordu.
Roksoian, bu mhim deimeden memnun olmak ve gurur duymakla beraber samim havay da
bozmak istemiyordu. Nazniyaz'la yaknlkta menfaat gryordu. Harem dairesinde ne gibi dolaplar
dndne, nasl entrikalar evrildiine dair birok hikyeler dinlemiti. Byle yafkm, tecrbeli,
zeki ve malmatl candan bir kadna ihtiyac vard.
Kalfacm, diyordu. Bana byle hitap etme, bilirsin seni ne kadar severimi. Muameleni sakn
deitirme, sonra krlrm.
Emredersiniz, efendim.

 Olmad, yle deil. Eskiden bana ne derdin? Hani yzm ofcga-yp salarm taradn zaman
nasl hitap ederdin? Syle bakalm!
Glm, ieim, gzelim.
Tamam, bak imdi oldu. Yine byle syle.
Bu samimiyetten cesaret alan Nazniyaz Kalfa, gen ve tecrbesiz kadna nasihatlar veriyor, onu
ileride balayacak olan etin, bir mcadele iin hazrlyordu. nk Glbahar'n btn olup
bitenlerden haberi vard. Dost gibi grnen ve Servinaz sayesinde Hurrem'ira dairesine girip kan
Eddil Kalfa, ne var ne yok hepsini anlatm, hatt f-raa nail olmasn bile tahrik edici bir ekilde
sylemiti. Glbahar, patlamak iin ya bir vesile aryor veyahut diini skarak padialhn sefere
kmasn beikliyordu.
Nazniyaz, bir gn alm, eer ocuu olursa, mevkiinin, nfuzunun ve itibarnn bir kat daha
artacan sylemi ve:
Bir an evvel hmile kalmaa al, gzelimi
Diye baz mahrem nasihatlarda bulunmutu. imdi gzde olduu iin kendisine ba ikbal nazariyle
baklyordu. Fakat ocuk dourursa, Haseki unvann alacakt. O zaman Glbahar ile aralarnda
mevki bakJmndan da stn
n bir fark kalmayacakt. Belki genlii sayesinde ondan cteha sultan olarak grmei ne kadar arzu
m- . ti Bu tavsiyelere ve nasihatlara lzum yoktu. Gen ve ate$i k!z daha ilk geceden hmile
kalmt. Bunun tezahrleri pek ya S-ja meydana kacak ve haremi hmyunda bir bomba gibi
patlaSleyman, yaklamakta olan seferin hazrlklarna bizzat' etmekle beraber Roksolan' da
unutmuyordu. Onunla birletiktik geceden sonra Glbahar'n dairesine ancak -efa uram, ha
dorusu uramaa frsat bulabilmiti, Hurren'i ok seviyordu.. mun hrnlklarna gz yumuyor,
hatt holanyor, tuhaf bir zevk", iyordu. Bazan taklyor, glerek :
Yine memleketine gitmek istiyor musun? Diye soruyor, ondan :
_ Sizden rtasl ayrlrm? Yoksa, artk beni sevmiyor muunu? Cevabn alnca ilve ediyordu :
Ltife ediyorum, bir yerlere gndermem-. Sen benimsin, Ts&:! Hurrem, o zaman uysal sar bir kedi gibi sokuluyor, elini padaklh gsne sokarak incecik parmaklarn gezdiriyordu.
__Sizinim efendim. Sizin iin yayorum.
Diyerek ban hafife arkaya edii, uzun sar salarn arkaya at
ve gzlerine baygn bir mna vererek davetkr nazarlarla bakt aman, gen hkmdar kendisini
mesut hissediyordu.
Roksoian da, hassas, bir sanatkr ruhu tayan gen ve kuvvetli" hkmdar sonsuz bir akla
sevmee (balamt. Sanki onsuz hayat
nasz bir yk gibi telkki ediyordu. Hareme ge geldii gnler sa--patn asyor, hrnlayor:
Beni sevmiyorsunuz, sevmiyorsunuz, ite! Diye deta baryordu.
Sultan, onu teskin etmenin yolunu bulmutu. Bir ocuk gibi kucana alyor, salarn okuyor ve :
Seni seviyorum, kadnm. Seviyorum, ite!
Diyordu. Sonra cevap vermesine imkn brakmamak iin duaik-|Iar ile dudaklarn rtyordu.
Padiahn Rus kzna k olmas, ananelerin dna kacak kadar itibar ve iltifat gstermesi,
haremi hmyunda velveleler yaratmt. nk Roksoian bu aktan da cesaret alarak valide
sutan'dsn bakasna, hatt Hatice Sultan'a bile ehemmiyet vermiyordu. Bundan mteessir olan
padiahn kzkardei de onu kmsemek, izzetinefsini' krmak iin hibir frsat karrnyordu. Bir
gn kendisine:
mm.
. Ben, bir ky papaznn deil, Yavuz Sultan Selim Hn'n ; yrrs. Dikkat et!
'
Demiti. Roksolan, kahkahalarla glm ve u cevab vermii;

 Ben de padiah hazretlerinin ikbaliyim. Bunu da siz hatrn^ dan sakn karmayn.
Hatice Sultan, bu_Jeilan ve cokjb|!mig Bus kzyla kolay kolay ba a kamayacan o zaman
anlamt.
Sana hu akllar hep Nazniyaz veriyor, deil mi? 'Diyerek yryp gitmiti.
Gtbahar'a gelince; ilk gnlerde rakibini o da kmsemi, bu a;; macerasn padiahn geici bir
hevesi sanmt. Fazla ehemmiyet ve; memi, ya'hut yle grnmee almt. Fakat
mnasebetlerin dev; m, hnkrn kendi dairesine uramamas, huzuruna davet etmeme; gecelerini
ekseriya Hurrem ile beraber geirmesi ve nihayet Edd: Kalfa'nm bire bin katarak getirdii haberler
zerine i deimi, cid: bir mahiyet almt. Sultan sefere ktktan sonra yuvasn yapacak v
sevgili efendisini elinden almaa kalkan bu ne id belirsiz Rv papaznn kzma haddini
bildirecekti. Bununla beraber imdiden mi cadeleyi am, kendisine haberler yollam, tehdit
etmiti. Roksolar Nazniyaz Kalfa'nm fikrini aldktan sonra, Glbahar' bsbtn ede: karmak
iin haberi getirenlere :
Gidin hasekiye syleyin, efendim yalnz beni seviyor! Demiti. Bu szler bardaktaki suyu
tarmaa kfi gelmiti. Ki
kartl arttka artan haseki, efendisinin sefere kma kadar sabrt dememiti. Bir gn valide
sultan dairesine giden koridorda iki kad: karlamlard. Gibahar, ralbini stihfafkr nazarlarla
szdkte sonra:
Ben aralan gibi bir ehzade dnyaya getirdim. Sen ne oluyorsun Daha dn bir, bugn iki...
Demiti. Hurrem, :bu szlere ehemmiyet vermiyormu gibi glm;
Merak etme (gzelim, bizim ailede birbiri arkasna alt ocuk di uran kadnlar oktur. Hele
biraz"sabrl ol!
Cevabn vermiti. Bu cevap gen kadnn sinirlerini perian eta e kfi gelmiti.
Hain kadn, bana rekabet edecek sen misin?
Diyerek (1) dii bir kaplan gibi zerine atlm, yzn gzn ti malaroak istemiti. Fakat
Roksolan abuk davranm, rakibinin elin den kurtulmu:
Aman yetiin, haseki beni ldryor!
Feryad ile valide dairesine iltica etmee muvaffak olmutu. S
r kskanlk kavgalarna ok defalar ahit olan Hafsa Sultan, e fazla ethemmiyet vermemi : _
Aman, arslann duymasn! Diyerek Haim Aa'y artm ve onun himayesinde dairesine
(1) Ahmet Refik, Kadnlar Saltanat, sayfa 51.
i
^unsly, kavgay haber ald zaman tatl bir gurur duyutu Hdiseyi bir hkmdar olarak deil,
gen ve sevilen bir erkek "larak mtala etmiti. te o akam, hibir eyden malmat yokmu ffibi
Rofesolan', kendi dairesine artm, fakat Nazniyaz Kalfa'dan dersini ok iyi alan gen kadn
nazlanmt.
_ Huzurlarna kmak iin yzm yok. Sultanm, benim gibi hain bir kadn ne yapacak? Saclarm
yoluk, yzm gzm trmk iinde. Nazarlarn rencide etmekten korkarm.
Cevabn yollamt. Halbuki sevgili efendisinin yzn grmeme-e bir gn olsun tahamml
yoktu, nitekim biraz sonra Nazniyaz Kal-fa'nn refakatinde koa koa gitmi ve bir ocuk gibi
padiahn kollarna atlmt.
__Sensiz yaanr m, efendimiz?
Demiti. Gen kadn, haremi (hmyunun btn geleneklerini altst ediyordu. Buna ramen en
ufak bir tekdir yle dursun, hkmdardan daima sevgi ve iltifat gryordu. Olunun akn takdir
eden ve G-lbahar'a cidd bir rakip kmasndan memnun olan Valide Sultan da, onun
taknlklarna gz yumuyor :
Henz ok gentir, zamanla durulur.
Diyor, ses karmyordu. Fakat Gibahar ile Hatice Sultan birlemiler ve kuvvetli bir cephe tekil
etmilerdi.

Bir gn baka ve daha mhim bir hdise olmutu. Harem dairesine haremaalarndan baka erkek
giremez, ayan kapnn eiinden ieri atamazd. Yalnz Hasodaba brahim Aa, padiahn emir
ve msaadesiyle bu kayttan istisna edilmiti. O da, belli saatlerde ve evvel- . den haber vermek
artiyle valide sultan dairesine kadar gidebilir, ancak kapsnda maruzatta bulunabilir ve emirlerini
alrd.
Hurrem'in sinirlerinin bozulduu gnlerden biriydi. Harp hazrlklar ile megul olan padiah, iki
gecedir ne kendisi gelmi, ne de bir haber gndermiti. Nazniyaz'a :
Kalfacm, efendimi isterim, onsuz yaayamam!
Demiti. Bundan biraz sonra, valide dairesine gitmek zere hazrlanm, kapdan kaca srada
Hasodaba brahim'i grmt. Onu akhadmlardan biri sanmt. Sarayn bu en nfuzlu ve itibarl
memuruna :
abuk git,, efendimize syle, cemali ile merref olmak isterim. Eniirini vermiti. brahim,
haremaalarma bile yaplmas hrmetsizlik addedilen byl irkin bir muamelenin kendisine kar
reva grlmesind hi ho karlamam, bozulmutu. Fakat bu Rus kzman diah zerirKdeki tesirini
bildii ve efendisinden de korktuu iin i nasij> bir cevap hazrlamak zere iken frtna da
kopmutu:
Sana sylyorum, daha ne duruyorsun? imdi kafandia jerbe kselerinden birini tuzla buz
ederim!
brahim Aa, izzeti nefsine indirilen bu ar darbe karsnda b; raz sendelemi ve kendisini
glkle zaptetmiti:
Ben, efendimizin hasdabassym, adm. brahim, siz bir haren aasna emrediniz.
Roksolan, kpkrmz olmu ve odaibay oradan kovmutu.
yle ise haremde ne aryorsun? Defol!
brahim Aa, lahavle ekerek uzaklamt. Hurrem de valide su tana (gitmekten vazgemi, ieriye
girerek sedirlerden birine uzanmgt
(Bu hdise, padiaha ok yakn olan bu iki insann ilk defa fena bi ekilde karlamalar olmutu.
Kim bilir, belki btn hayatlar m<: detince byle devam edip gidecekti.
Hasodaba ne demekti? Ne ilere bakard? Haremaalarndan o madna gre, her erkee kapal
duran hareme nasl girebilmiti?, Bunlardan habersiz olan Roksolan, Nazniyaz Kalfa'y artarak
duru mu ona anlatmt. Nazniyaz, izahat verdikten ve vazifesinin mahiyet, ni belirttikten sonra :
Efendimizin bu aaya byk tevecchleri vardr. Harem daire sine onun msadesiyle girer.
Valide hazretlerine maruzatta bulunur.
Demiti. Hakikaten padiahn en sevgili ve itimat ettii insanlar dan biri, muhakkak brahim Aa
idi* Onu herkesten stn tutar, hi bir zaman hizmetkr muamelesi etme/di. Elencelerde,
ziyafetlerdi yambandan ayrmazd. brahim, aslen Pargal bir Rum (1) gemicinin. o| luydu. Bir
deniz yolculuu srasnda Trk korsanlarnn eline esir d m, Manisa civarnda oturan Sefa adl
dul bir kadna satlmt. Ka din, bu fevkalde gzel ve zeki Rum ocuuna iyi bir terbiye vermi
kymetli elbiseler yaptrarak giydirip kuatmt.
brahim, ksa zamanda trkeyi renmi, arapa ve farsaya di almaa balamt. Musikiden
anlyordu. Sesi kadar keman &a ta' lyd (2). Bir akam vakti tesadfen dul kadnn evinin nnden
ge en Sancak Beyi ehzade Sleyman, bu keman sesini iitmi:
Aman, ne gzel alyor!
Diyerek kolay kolay ayrlamam, kimseye haber vermeden sonu na kadar dinlemiti. Evvel
kadnla ve sonra d'a brahim ile tanm
(1) Baz Frenk mellifleri. Ciniviz, yni Cenoval bir alran oldu unu yazarlar.
(2) Hammer; did 5, sayfa 36
HURREM SULTAN
29

nyisce Rum gencine istikbal yollar almt. ehzade kendisiyle ^'hufcibadamt. Ksa bir
mddet sonra sarayna almt. brahim, lmat terbiyesi ve nezaketi sayesinde gerek sarayda ve
gerek e-^He nfuz kazanmt. dar ileri ayan hayret bir sratle kavram-Sleyman, brahim'i
artk yanndan ayrmyor, nereye gitse beraberinde (gtryordu. Ziyafetlerde ve elencelerde yan
bandan eksik etmiyordu. ark syletiyor, keman aldryordu.
Sleyman, tahta ktktan sonra da hayat ve istikbalini kendisine balayan Rum ,gencini ihmal
etmemi, Manisa'daki muamelesini deitirmemiti. Tecrbesi biraz daha arttktan sonra bu
mutemet adamn eak mhim vazifelere getirmei dnyordu.
Nazniyae Kalfa, bu ve buna benzer bir sr izahat verdikten sonra Rdksolan'a gizli tutulmak
kaydiyle bir sr daha tevdi etmiti. brahim'*, padiahn kzkardei Hatice SuLtan'a aikr bir meyli
vard. Bundan valide sultan da malmattard. Kalfa:
__Aann istiWbali ak parlak, bir gn vezir olursa hi amam.
Demiti. Hurrem'in aklna bir ey gelmiti.
Bunlarn hepsi iyi, iyi ama kalfacm, aa Hatice Sultan' nerede ve nasl grebilmi?
__Grp, grmediini bilmiyorum, gzelim.
Sakn, grm olmasnlar?
Hi zannetmem.
Y... nsan grmeden k olur mu?
Bu sual cevapsz kalmt. Hazinedar Kalfa btn bildiklerini birden sylemei doru bulmamt.
Bu ak maceras tek tarafl deildi. Hakikaten bir erkek gzeli olan brahim'in meyline Hatice
Sultan da bigne kalamamt. Onu daha imdiden mstakbel zevci olarak gryordu. Annesi ile
gizlice konumu ve anlamaya varmt. Valide sultan, brahim Aa'nn mhim bir makama
tterfiini ve vezir olmasn bekliyor du.
ibrahim ile Hurrem arasndaki hdise, padiaha kadar aksefcme-mi, kapanm gitmiti. ki taraf da
efendilerine bu meseleye dair tek kelime sylememilerdi.

Gnler, geldi geti... Hurrem'de yeniden hrnlk ve sinir buhranlar balamt. nk

haTp~hazrlkar tamamlanm, Davut Paa sahrasnda ordugh kurulmutu. Asker, seferi kuat
etmek zere padiah o^diyordu. Rumeli Beylerbeyi Ahmet Paa, nc olarak psala'ya gnderitmig, Vezir: Ferhat Paa'nn sratle Rumeli'ye gemesi iin ferman yollanm, Danimend Reis
elli hafif gemi ile Karadeniz'e almt. Karadeniz'den Tuna'ya girecek olan bu hafif donanmaya
birok mahir "kapanlar ve tayfalar gnll olarak yazlmlard. Padiahn ordugha hareketi gn
meselesiydi.
30
HUHREM SULTAN
HURREM SULTAN
31
Oh gzelim. Bunu anlamadn m? demiti. Efendimiz sizi o ka--'yor ki, gzyalannza tahamml
edemiyor. Daha fazla mte-Bsir^tmenek,' alatmamak iin gelmemitir.
__ inanaym m?
__ Hilafm yok, ieim, istersen valide sultan hazretlerine de sor, Sleyman, sevgili kadnn teselli ediyor :
Merak etme gzelim, iki aya kalmaz avdet ederim. Diyordu. Hurrern ise iki aya deil, iki
gnlk ayrla bile
ml olmadn, susuz, ekmeksiz yaayabileceini, fakat efendisini" grmeden
yaayamayacan sylyor, gzya dkyordu.
__Ne olur, beni de beraber gtrnz, efendim, hayatm,
im!
Diye yalvaryordu. Israr ediyordu. Padiah, Roksoan'm bu derin akn takdir ediyor, uzun sar
samur salarn okayarak teselli edici szler sylyor:

 Usulden deildir. Gaza meydanlarnda kadn olmaz! Cevabn veriyordu. Gaybubeti srasnda
bo durmamasn, okuyu]
yazmasn ilerletmesini, din vecibelerini yerine getirmesini hatrlat yordu.
Bir gn, harem dairesine kadar akseden uultular arasnda :
Padiahm, ok yaa!
Devletinle bin yaa!
vazelerini iiten Roksolan, Hasim Aa'dan bunun mna ve sehe lan yardm dilemi, Fatih
camiinde Kur'an okutarak fakir fukara.
bini sormutu. Haremaas, hdiseyi mhim bir ey deilmi gibi gs termi:
Halk, efendimizi alklar.
Cevabn vermiti. Fakat bu alklardan sonra sultan, stste drt'
et.
Efendim beni zmemek iin uramad, demek? _- Evet, ipekciim.
Gen kadn bu szlerden biraz teselli buldu.
__Yreime serin sular serptin kalfacm. Allah senden raz olun. Acaba nme yollar m?
Elbette, merak etmeyiniz bu gn yarm gelir. Evet, Nazniyaz Kalfa'nm dedii gibi Sultan
Sleyman Hn, mer-um ve muhterem babasndan kendisine intikal eden anl ve katara-an
ordusunun banda batya doru sefere kmt. 521 yl mays ynn 17 nci cuma gn Hazreti
Halid'in, Fatih Sultan Mehmed'in ve Yavuz Sultan Selim'in trbelerini ziyaret etmi, onlarn ruhlagece ne kendisi uram ve ne de dairesine armt.
lgi.
a sadakalar datmt. Ertesi cumartesi gn de muazzam ve mu-ntan bir alayla saray
hmyunu terkederek Davut Pasa sahrasnda kuruln ordugha gitmiti. O gn stanbul'un hali
grlecek eydi. San-yer yerinden oynamt. arlar, dkknlar almam, evler boalmt.
Saray meydan on binlerce insanla dolup tamt. Kalkanlar,.
silhtarlar bl, nnde tam bir intizam ile dizilmilerdi.
i.t
kemane ve oklarla mceWhez si M
na donmutu imdiye kadar m byle bir ihmale uramamt. Acsba^ ye
Gulbahar Sultan'a m yoksa adm sanm pek blmedTg dger kbalTfen3fiiler 2rtlarm
,iymekIe ^^r ellerinde bir de harbi, yani Ierne m, gidiyordu? Haydi gitti dyelun, bir hatoer
gndermek, hatr^^j^ nuzrak tayorl.ard. ^ iki bin
^ed neferi ^
n sordurmak onlunu almak yok muydu? Gzyalarn tUtamiyor,bamda yer almlard_ ^^
kapsnda yay tayan ,beyaz etek]i so)ak, hazinedar kalfa ya .
Iar vard Bunlar da zrhh gmleklerini giymilerdi. Devlet ricali ile
Kalfa, kalfacm. Benim efendim nerelerde? Neden raibarek5ray erknna mahsus birok
binek ve yedek atlarn zenlilerinin, yzn bize gstermez?
.
dizginlerinin- ve eyer kaylarnn altndan yaplan ksmlar giines g'Diye alyordu. Nazniyaz da mteessir olmakla beraber valide sai-b: parlyordu,
tandan ald talimatn dna kamyor, yalnz bol bol teselli ediyor. Btn gzler sarayn byk
kapsna evrilmiti. Asker ve halk, avda bulunduunu sylyordu. Nihayet yedinci gn yine
Hafsa Sul-e-^ padiah sabrszlkla bekliyordu. Nihayet Sultan Birinci Stey-tan'n emriyle
aklamt. Padiah hazretleri be gn evvel sefere k-"1011 atl olarak saraydan kmt.
Meydana doru atom sryordu. mti. Orduyu hmyun imdi Edirne yolunda bulunuyordu.
Bayraklar, tular ve sancaklar almt. Davullar ve nakkareler al Alama gzelim^ gzlerine yazk deil mi? ki aya kalmaz av^r<*u- Tfenkiler izlhar
aduman iin tfeklerinin fitillerini atele-det buyururlar, gnler su gibidir, (gelir geer.
niler, kopan grltlerden sarsntlar ve kan dumanlardas buutHurrern, bu szler zerine feryad basmt. Erindeki ipek mendilar hasl olmutu. Halik comutu,
li frlatm, asatoi 'hareketlerle alttan ilemeli kuan koparj atmtSultan Sleyman
Hn ok yaa!

Sevgili efendisi, giderken neden kendisini bir defa daha grmek lzi' Padiahm, devletinle
bin yaa!
murru duymam, yznden, gznden pp, salarn okay veda eK Avazeleri gklere
ykseliyordu, tpte harem dairesine kada* tee-memiti? Hazinedar kalfa :
"en w Koksolan'n kulana gelen sesler banlard. Ha$im Aa a m*
*
3t
HURREM SULTAN
Jhiyetini ok iyi bildii halde valide sultan'dan ald talimata uyaj bir ey sylememiti.
Ordu, ookun bir deniz gibi Edirne kapsna doru akyordu, grm ve nice seferlere ahit olmu,
ak sal ihtiyarlarn sakalla^ sevin gzyalar dklyordu.
Sultan Sleyman, anl ve kahraman ordusunun banda Orta t rapa'mn mstahkem kalesi Belgrad'a
gidiyordu. Ceddi Sultan ~ -Hiad'ia silhna rm. olmayan bu benam kale alnacak, garbin ftul
yollar alacakt. Bu harp sadece isttil emelleri ile alm dej; Daha baka ve mhim sebepler de
vard. Sefaret vazifesiyle 1 Kiral Layo'un nezdine gnderilen ve ayn zamanda taahht edil] alan
veflgiyi istemee salahiyetli bulunan Divan Hmayun arvula dan Behram Aa, Macarlarn
tahkirlerine uram ve sonra da id edilmiti-(1). Sultan Sleyman, sefirine reva grlen bu mtihi
m tneiayi haber ald zamarf kzm :
> Kffarn haddini bildirmek zaman gelmitir.
Diyerek Divan hmyunu toplam ve vezirlerinin de mtala! alarak Macaristan seferine karar
vermiti. Harp pln, Yavuz Sul Selimi Hn'dan oluna intikal eden deerli ve mdebbir Vezir Pri
W met Paa tarafndan hazrlanmt.
Roiksolan'a sevin gzyalar dktren ilk mektup, ordunun h; "ketinden ksa bir mddet sonra
padiahn en yakn ve mutemet ad Hasodaba brahim Aa tarafndan bizzat getirilip takdim
edilmsi brafcim, efendisine bir ey sylememekle beraber bu vazifeyi z ne almaktan korkmutu.
nk Hurrem kadn tarafndan ne seki 'karlanacan bilmiyordu. Sonunda tahkire uramak,
kovulmak -rard,
Defol buradan!
Arar ile kafasna bir erbet ksesi de inebilirdi. Daha geenle Bddil Kalfa:
Bu Rus kadn yaman ey, sinirlendii zaman gz hibir S grmyor. errinden Tanr bizi
korusun!
Demiti. Dier taraftan kuvvetli bir his sanki mknats gibi l him'i tanbul'a doru ekiyordu. Bu
ite muhteem ve asil bir gz e malik olan Hatice Sultan' grmek, hatt iltifatna bile nail olfl
ihtimali vard. Btn mesele valide sultan'in msamahasna ve Edi
Bata mverrihlere gre, idam edSImemi, sadece mutu.
hapis ol
le Snbl Aa'nn gsterecekleri dirayete bal idi. Glbahar'n Ka edarlm yapan Eddil, ayn
zamanda Hatice Sultan'a da hizmet *f Zinrdu nk ikisi de Hurrem'e kar birlemiler ve
mterek bir terike kurmulard.
Saraya damat, padiaha enite olmak ibrahim iin ne kadar byk mazhariyet ise, gzel Hatice
Sultan'a malik olmak da o derece b-k ve emsalsiz bir saadetti. Sarayn kapsndan ieriye
girerken ba-fyan heyecan, harem dairesinin kapsnn eiinden ayan atarken .daha da
ziyadelemiti. Haremaalar Hasodalbannn padiahla beraber seferde olduunu bildikleri iin
byle birdenbire karlarnda g-lnce armlard. Snbl:
__Aman, a;a hazretleri nereden byle? Yoksa sefere dahil deil
anisiniz?
_

Diye sormaktan kendisini alamamt. ibrahim, sadece :

__Efendimizin nmesini hmilim, takdim edip dneceim.
Gevabm vermekle iktifa etmiti.
brahim, doruca valide dairesine gitmiti. Hafsa Sultan' kap aralndan grm, eteini
pecekmi gibi yerlere kadar eildikten sonra: En sadk bendenizim.

Diye diller dkm ve padiah hazretlerinin, kendisine ve Glba-thar Sultan'a gndermi olduu
nmeleri takdim .etmi, bir iradesi olup iolmadn sormutu. Valide Sultan :
brahim, arslanma bir iyi mukayyet ol. Sonra karman. [iki elim yakandadr.
Demi ve ilve etmiti:
Bize daha lzmsn, kendini de muhafaza et!
Aa, efendisi urunda hayatn seve seve fedaya amade olduum* tekrarlam, gsterilen tevecch
ve iltifata teekkr etmiti. Sonra Hurrem kadm efendiye de bir nme getirdiini, hnkrn emriyle
bunun bizzat kendisi tarafndan takdim olunup cevabn da alp gtreceini syledi.- Msaade
ricasnda bulundu. Yarm azla da.:
Emir buyurursanz, size takdim edeyim.
' Dedi. Hafsa Sultan tereddt etti.
Bundan evvel Hurrem ile aa
arasndan geen hdiseyi biliyordu. Yine sinirli olduu iin daha mthi bir frtna kopmas
mmknd. Mstakbel damadnn laren dairesinde fena bir duruma dmesini ve izzetinefsinin
krlmasn istemiyordu. Nmeyi kendisinin gtrp vermesi en doru yoldu. Fakat padiah
olunun emrinden de darya kamazd. ArsTanam iradesinin aynen ve harfiyen yerine
getirilmesi lzmd.
-Mnasibi sizin veranenizdir.. Belki efendisine arzedilmek zere usat, da

34
MUttHLM
1
HURREM SULIAM
Valide sultan dairesinden Roksolan'n ikametine tahsis edilen fam
^
efendisini
sabrszlkla beklediini yazyor, onsuz yaayareye geen brahim, tekrar heyecanlanmt. Acaba nasl karlanacak d ve sevg birka defa
tekrarlyor ve syle nihayet veriyordu : Sev-t? Kanda Hasim Aa'y grnce rahat bir nefes ald.
|myacag j^^ sansjz hayat bu cariye kulunuz iin meer bir zindan
Mektubun yazlnda Nazniyaz Kalfa'nn da hizmeti dokun-Baz kelimeleri o intihap etmi ve: II
Padiahlar byle eylerden hazzederler.
Diyerek ellerinden, eteklerinden ve mbarek ayaklarndan filn 'Dtn de o ilve ettirmiti.
Vaka, akl bocasnn tavsiyelerine uya-ak bir ka defa padiahn ayaklarna kapanmam deildi.
Fakat sulan her seferinde omuzlarndan tutarak kaldrm: __ Glm, ieim! iltifatlar ile pp
okamt. Hatt bir gn oik da'ha ileriye gitti? Kapda Haim Aa'y grnce
__ Aa, kbal hazretlerine maruzatm var. Efendimizin bir
sini takdim edeceim, irade bu yoldadr. Arzediniz.
Dedi. eriye girip kan Haim Aa, beklemesini syledi. Bira sonra banda ilemdi bir rt
olduu halde Hurrem grnmt; G; leri alamaktan kzarmtt. Hasodaba, sevgili efendisi
iin dkle gzyalarnn saheesine sayg gsterdi. Hrmetle eildi.
Padiahmz, efendimiz, gnderdikleri nmelerinin cevabn a magi da bendenize emir
buyurdular, ltfedersiniz.
Diyerek mektubu verdi. Roksolas ieriye girdi, kapy kapatt. H men okumaa baladn, gen
kadnn darya kadar akseden :
Kurbann olduum efendim, saadetim, gneim! Gibi sevin ifade eden kelimelerinden
anlamt.
Haim Aa, hasodaba'ya oturacak yer gsterdi, hatr sordu. B srada uzaktan Eddil Kalfa
grnd. Mnah bir tebesss ile o tarafi bakt. Sonra birdenbire yolunu deitirerek, Hatice
Sultan'm bulu duu daireye giden koridora sapt. Eddil'in bj hareketi her ikisini de gznden
kamamt. Yalnz brahim'in tatl bir heyecanla rpe diini yznden anlamak mmknd.
Aradan yarn saat kadar bir zaman geti. Nihayet kapdan ba karan Roksolan, kadife bir kese
uzatt. Nmenin cevab bunun deydi.

 Efendimize gzlerimin yal olduunu arzediniz.

Dedi. Xr damla ya efltun rengindeki kesenin zerine dt, rahim Aa te'krar hrmetle eildi.
Emriniz bam stnedir!
brahim Aa, korktuuna uramadan ve hibir mklt ile ka laroadan vazifesini tamamlamt.
Acaba yolda kurduu hayaller tahakkuk edecek, Htice Sultan' grmee muvaffak olabilecek miy
Eddil'in hareket tarzn bir mit olarak m kabul etmeliydi? Ha Aa'ya veda ederek oradan
ayrld.
Roksolan, efendisinden ,gelen mektubu stste birka defa ol mu:
Bunda sevgili hnkrmn kokusu var!
Diye pm, koklamt. Padiah, sevgili kadnna: Nereye baJ sam, seni grrm. Hasretim
ziyadedir. diyordu.
Nazniyaz Kalfa'ya gre, bu szler byk bir iltifatn ve akn es idi. Padiah, imdiye kadar ne
hasekisi Glbahar Sultan'a ve ne i dier kadnlarna byle bir tevecchte bulunmamt.
Rokpolan'n cevab ise basit, fakat riyasz bir akn sarma le dolu idi. Her >gn gzya
dktn, saadetinin gnei.
ni:
__Sen, benim bamn tacsn, Hurrem!
Demiti. Bir daha byle hareket etmemesini sylemiti. nk bu-u dier kadnlar ve cariye
fazlasiyle yapyorlard.
Gnler gelip geiyordu. Hurrem, yava yava yalnzla ve efendisinin yokluuna alyor, daha
dorusu ister istemez almaa alyor-lu. ArtGc alamyordu,. Bir taraftan okuyup yazmasn
ilerletiyor, di-jer taraftan bilgisini arttryor, bilmedii eyleri Haim Aa'ya, Nazni--az Kalfa'ya
soruyordu. Hizmetinde bulunan ve iyi bir tahsil grd ulalan cariyelerden Hodil'den da
faydalanyordu. Aslen talyan olan Avrupa tarihi ve corafyasn biliyordu.
Roksolan, evvel haremi hmyun dairesinde kadnlarn ne gibi azifeler grdklerini ve sfatlarn
ezberlemiti. Devlet tekiltnda ise lk rendii ey veziriazam ve vazifesi idi. Veziriazam,
padiahn ve-ili mutlak ve icabmda serdar idi. Onun adna icray hkmederdi, ihrn de hmildi.
imdi devletin bu en yksek makamnda dira-etij, tedbirli ve ok deerli bir vezir olan Pri Mehmet
Paa bulunu-ordu. Merhum Yavuz Sultan Selim Hn'a senelerce sadakatle hizmet
iti. Hasodabaha gelince; bu da mhim bir memuriyet saylrd, erasimlerde padiahn
elbiselerini giydirip kartr. Enderunctaki asoda'nun amirliini yapar, sultann daima beraberinde
bulunurdu, endisine dorudan doruya maruzata salhiyeti vard. Hulsa, padiaha en yakn
kimselerden biri idi. Fakat brahim Aa, daha mmtaz
mevki igal ediyor, salhiyetlerini fersah fersah ayordu.
Hurrem bu malmat aldktan sonra Nazniyaz Kalfa'ya sormutu:
Hasodabadan veziriazam olur mu?
Neden sordun, grelim?
Hi, sadece renmek istedim.
Nazniyaz, bu sualin mnasn anlamt. Arada birok mertebeler Padiaha ne kadar yakn olursa
olsun, birdenbire sadaret maka-tytini usulden deildi. Evvel vezir olmasa, divana girmesi sartHURREM SULTAN
37
ti. Hurrem bu cevaptan memnun oldu. Glbahar ile birleerek kend
,
,.,,,
sine kar cephe alan Hatice Sultan'm mstakbel zevcinin ykselm J - Hurrem'in klma
dokunmanza rzam yoktur Arslamm Haber ni istemiyordu. Kadn veya erkek kim olursa olsun,
padiaha yakml^a hiddetlenir. Bakn bunun sonunda eski saraya da gatmek vardar. _ ------. ----. -_ .
.
-
_ ..!_.!._ />ic7 rffpum Arslan
sefere skarken*
lan kimselerden holanmyor, onlar kskanyordu--

Roksolan, zamanla ailesiyle de alkadar olmaa balamt, sini, baibasn ve hatt Tatarlarn
talanndan sonra zarurete d olan akrabalarn stanbul'a getirtmek, onlara mreffeh bir hayat
lamak istiyordu. Kap komusu Kara van'a va'dina de unutmam: Eer onu bulabilirse,
memleketine haber, hatt para yollamak d. isabetli ve kolay olacakt. Evvel Nazniyaz Kalfa'ya
alm, akl nmt. Kalfa bu arzuyu gayet tabi karlamt.
Harem dairesinde nfuz kazanan cariyelerin bile ilk tevessl etti] leri i, ailelerini arayp bulmak
oluyordu. Bunun birok misalini mt. Fakat forsaya aklan binlerce esir arasnda bu Rus ge
bulmaa imkn var myd? Gen kadnn midini krmad.
Mnasip olur, gzelim, Haim Aa, bir aresine bakar. Siz oi emrediniz.
Demiti. Zeki Arap, byle bir vazifenin ernge kendisine veril ini biliyordu. Bavuran kbal'e,
Nazniyaz Kalfa gibi o da mit verdi
Siz merak buyurmaynz inallah buluruz.
Haim Aa'mn tersanede tandklar vard. Kara van, madem forsaya akldktan sonra doruca
stanbul'a gelmiti, eer lmedi ya tekrar Krm'a dmmediyse, yine harp gemilerinden birinde
olac; ti. Yeri bulunduktan sonra forsadan kurtarmak kolayd. Sefinenin tarama verilecek bir kese
duka altn meseleyi halledebilir, Rus gen-kimsenin haberi olmadan hrriyetine kavuabilirdi.
Tersane miri rinden birine:
Valide sultan hazretlerinin selmlar var!
Diyerek teebbse gemek, daha basit ve neticesi daha salam bi it ama, o zaman da hdise yu
bulurdu. Dal budak sarar, ileride bi ^ koz olarak kullanlrd. nk van, Hurrem'in akrabas filn
dei! sadece komusuydu. Haim, kolay tarafn sylemedi. Sylemek iin* gelmiyordu. Meseleyi
ne kadar g ive mkl gsterirse, o kadar men faat ve minnet kazanacakt.
Harem dairesinde beklenen grltler ve kavgalar olmamt. GJ bahar'n kskanl devam
etmekle beraber, efendisinin seferde olma sndan faydalanarak rakibine tasarlad dersi vermek,
haddini bildir mek, san ban yolmak imknn henz bulamamt. Suu zerin den atmak iin
taarruzun onun tarafndan gelmesini bekliyor, pusuda duruyordu. Bu karar Hatice Sultan ile
mterk vermilerdi. nk haremi hmyunun yegne ve mutlak hkimi olan valide sultan, bi*
frtna kopacan evvelden bildii iin gerek hasekiye ve gerek kl Hatice Sultan'a ihtarda
bulunmutu.
Bu ihtar sebepsiz deildi. Arslan sefere karken; __Aman, valide. Hurrem'i sana emanet
ediyorum. Bir iyi mukayyet ol. Gzya dktrme. Ne derse yap.
Demiti. Padiahn dier kadnlar ise, esasen gzden dtkleri i Wn onlarn herhangi bir
teebbste bulunmalarna mkn yoktu. Hur-tem, bu kadnlardan hibirini tanmyor, isimlerini-7-bile bilmiyordu. jpadiaO, kendilerini ayda, ylda bir defa ya grr, ya grmezdi. Bir gn Nazniyaz
Kalfa'ya sormutu :
__Efendimiz, neden kadnlarna iltifat etmez. Halbuki Glbahar
gibi onlar da dnyaya ocuk getirmiler.
__Onlar, efendimizin gnlne deil, koynuna girmiler.
Cevabn vermi ve sonra da gzelliklerinden baka hibir mezi-etleri olmayan bu kadnlarn, ocuk
dourduktan sonra kendilerini .sbtn braktklarn, Allah vergisi olan gzellik ve zarafetlerini de
.aybettiklerini sylemiti. Hnkrn, ehzade Sultan Mustafa'dan ba-;a Mahmut ve Murat adnda
iki olu ile bir de kz vard.
Seferin ikinci aynda, harem dairesinde yeniden' huzursuzluk *e ddiyet bagstermiti. Hurrem'in
hmile olduu duyulmutu. Glba-ar, kendini yeyip bitiriyor:
Vay hain kadn, vay!
Diyordu. Nazniyaz Kalfa'nm mstakbel hasekinin karnnn ziyade ydn ve ikiz dourmas
ihtimali olduunu ileri srmesi, Gl- ileden karmaa kfi gelmiti. Eer valide sultan mdahale
etmemi olsayd, harem dairesinin alt stne gelecekti. Gllbahar :
nallah kz dourur!
Diye dua ediyordu. nk erkek ocuk dnyaya getirenler daha

n
Zaferden Zafere Belgrad'm Fethi Padiah stanbul'a nyor Kz m, Olan m?
Mihrimh Sultan'n Doumu -Kara van ah ve Beyhan Sultanlar Rodos'un Fethi zade
Sultan Mehmet Mdebbir Vezir Piri Mehmet Paa'n Azli brahim Aa Veziriazam Ollyor
Eddil Kalfa'nm Ye tistkdii Cariyeler plak Rakseden Bakireler Hare Aasnn
Suratna nen Tokat Yarda Kalan Bir Elence -Padiahn Kollar Arasnda.
stanbul, fevkalde gnlerinden birini yayordu. Sokaklarda dol an mnadiler:
Padiahmz Engrs (1) seferinde muzaffer oldu!
Sultan Sleyman Hn, Belgradm fethi ie merref oldu! Avazeleri ile serhatlerden gelen zafer
mjdesini her tarafa yay
yorlard.
Halk, sevin iindeydi. Meydanlarda ve byk caddelerde binle ce insan toplanyor, camiler, bu
zaferden dolay Cenab Hakka hamd sena iin koan dini btn Mslmanlarla dolup tayordu.
Gndz o duu gibi gece de genlikler yaplyordu.
Zafer mjdesini harem'dairesine bizzat valide sultan vermi:
Arslanirn, kffar malp ve perian etti. En benam kalesi! fetiheyledi. Tanrya krler
olsun!
Demiti. Kskanlklar, zddiyetler unutulmu, aslen Macar ola cariyeler hari hepsinin yz
glmt. Hurrem'e gelince; sevinci il katl idi. Efendisi muzafferdi, sefer de nihayet bulduuna
gre yak da stanbul'a dnecekti. Hodil'den Macaristan ve Belgrat hakknd uzun uzadya malmat
ald. Bir gn gelecek lzm olacakt.
Sultan Birinci Sleyman, ceddi merhum Fatih Sultan Mehmed'i silihma rm olmayan Belgrad'a
anlar ve erefler iinde girmiti. e rin en byk kilisesinde cuma namazn eda ederek burasn
tahvil eylemiti. Bu muazzam zaferin ksa. hikyesi yle idi:
(1) Macaristan,
ra?l yl mays aynn 18 inci cumartesi gn Davut Paa sahrasm-hareket eden orduyu hmyun,
yedi gnlk yolculuktan sonra & v^. .'ye varmt. Padiah bu ikinci payitahtmzda (1) mutantan
bir "
karlanmt. Askere be gn istirahat verilmi, sonra tekf
dh kl
E
vola dlmt. 16 haziranda Sofya'da ordugh kurulmutu. Er-T?r~l "n Vezir Ferhat Paa,
barut ve kurun ykl bin deve ile or-A *'3?katlm, padiahn iltifatna mazhar olmutu. 20
haziranda btn salarn ve beylerin itiraki ile bir divan toplanm, sava pln bir defa daha gzden
geirilmi, vazife taksimi yaplmt. Rumeli Beylerbeyi Ahmet Paa Belgrad'n dousunda ve Sava
nehrinin sa tarafnda Frenklerin Sabacz adn verdikleri Brdelen kalesinin zaptna memur
edilmiti. Veziriazam Piri Mehmet Paa Belgrad' tazyik edeceik, avn zamanda Tuna'nn sol
sahilinde bulunan ve Belgrad'a ok yakn olan Zemun kalesini alacakt. kinci Vezir oban Mustafa
Paa Salan-kamin zerine yryecekti. Mihalolu, Turhanl ve Bosna Valisi Hus-rev Beye
Macaristan ilerine aknlar yaparak kffara dehet salmalar iin emirler, fermanlar gnderilmiti.
Ni'den sonra Rumeli Beylerbeyi Ahmet Paa, mhim bir kuvvetle ordudan a5*nlrm, Brdelen
zerine yrm, Pri Paga da Belgrad yolunu .tutmutu. Padiah, Ahmet Paa'y takip ediyordu. 7
temmuzda Brdelen'in fethi myesser olmu, gaziler, kalenin kulelerinde Ezam Muhammedi
okumulard. Ertesi gn Sultan Sleyman da gelmiti. Kaleyi geami:
Bu benim ilk fetteyledim, "kaledir!
Diyerek geniletilmesini irade eylemiti. Savata yararlk gsteren gazilere ihsanlar datlmt.
Sava nehri zerinde ayakl bir kpr yaplarak asker kar tarafa geirilmi, bu suretle Sirmen
kalesinin fethi de mmkn olmutu.
Veziriazam Pri Mehmet Paa'ya gelince; Belgrad kaplarna dayanm, toplar yerletirmi, kaleyi
kuatmt. Semendire Sancak Beyi Husrev Beyi be yz yenieri ve bir miktar tapla Zemun
zerine gndermiti.. Husrev Bey hibir mklta uramadan burasn fethe muvaffak olmutu.
Muvasalas her taraftan kesilen Belgrad yava yava skmaa balamt. Pri Paa, dier taraftan

kaleyi ieriden ykmak ve mdafiler arasnda ihtilf yaratarak maneviyatlarn bozmak iin de
teebbslere gemiti. eriye kendi adamlarndan birka Srply :gizli sokmutu. Macarlarla
Srpllar arasndaki din (husumeti alevlendirmek iin onlar vastasiyle ayialar kartmt.
Pri Paa'mn makamnda gz olan baz paalar ve muarzlar, Belgrad'dan vazgeilerek dorudan
doruya Macaristan'n merkezi Budtn zerine yrnmesi teklifinde bulunmulard. Bunlarn
banda
(1) stanbul alnmadan nce payitaht Edirne idi.
cesur br vezir olmakla beraber ihtiras urunda Tier eyi yapafeilece; hatt memleketi atee
verecek Rumeli Beylerbeyi Ahmet Paa da vard:
> Lalanzn tedbiri lzumsuzdur, ihatadr, sultanm, udin aln: sa, Beligrad amana der.
Diyordu. Nihayet Ahmed Paa ve taraftarlar ile durumun nezak* tini kavrayamayanlar, gen ve
henz muharebe tecrbesi az olan diah ikna etmiler, daha dorusu kandrmlard. Belgrad
muasa: sini Husrev Bey'e brakarak toplan ve ordusu ile beraber Brdelen' gelmesi iin
veziriazama ferman gndertmilerdi. Bu emr alan ihtiya: vezir, hiddetinden san sakaln yolmu
ve bir ocuk gibi alamt..
Bu vezir devlete ve efendimizin bana ileride trl gaileler -karacatktir. Bilerim, Allaihtan
bulsun!'
Demiti. Padaihn emirlerini yerine getirmek, zere faaliyete ge* mi, 'muhasara toplarn
sktrmee balamt. Fakat Ibu iin ksa za>-manda ikmaline mkn yoktu. En azndan bir (hafta,
on gn lzmd. Trklerin muhasaray tamamen kaldrdn sanan BeJgrad muhafzlar, toplar
atarak, muzkalar alarak dn bayram yapyorlard. Kumandanlar da bbrleniyor :
> Dman, kalenin metanetini ve mdafilerih cesaret ve azimleri-ni abuk anlad.
Diyordu. Pri Mehmet Paa, padiaha mutemet adamlarn gnde. rerak yalvar yakar olmu,
muhasaradan vazgeilmemesini, Tuna nehrinin iki yakasnda birok kalelerin bulunduunu, Macar
keferesinin bu kalelerin 'himayesinde BeligradTa asker gnderip dmdarlarmz krmas ihtimali
olduunu arzetmit.
Fetih myesser olmazsa, kaydm grlsn!
Demiti. Ortaya bu suretle hayatn koymu oluyordu, ikinci Vezir Mustafa Paa da Pri'ye taraftar
km, hkmdar nezdinde efaat etmiti :
Lalanz iyi syler. Mtalalar mnasiptir. Arkada, Belgrad gibi metin bir kale braklarak
Budin'e gidilmesi doru dejdir. Pri'nin iktidar ve tecrbesi pederiniz eennetmekn Yavuz Hn
tarafndan da takdir buyurulmutur.
Sultan Sleyman da hakikati anlam veziriazama ikinci bir ferman yollayarak muhasarann
devamn emretmiti. Kendisi de 1 austosta gelerek adrlarn Belgrad'n karsnda kurmutu.
Sklen toplar sratle yerine konmutu. Sa kanada Pri Mehmed Paa, sol kanada ikinci Vezir
Mustafa Paa, merkeze ise bizzat Sultan Sleyman kumanda edeceklerdi. 2 austosta yaplan
hcum' ok kanl olmu, bine yakn yenieri ehit dmt.. iddetli top atei ve lmlar ile
gedikler alyor ive hcumlar hemen her gn tekrarlanyordu. Dmann maneviyat krlyordu.
Savan hararetlendii zamanlarda Sultan Sleyman kendinden geiyor, o da bir yenieri neferi
gibi ileri
i
, ton ve ate iinde srp giden boumalara katlmak istiyor!fl yan tSmdan ayrlmayan ibrahim Aga :
Aman padiahm, nerelere gidersiz! niverek atnn dizginlerine yapyordu.
8 austosta umum taarruza geildi. Btn toplar afakla beraoer balam vezirler ve beyler
sancaklarn aarak Allah Allah! Tri ile ate' hattna girmilerdi. Gedikler ehitlerle doluyor,
fakat. Usenin yerini ;bdr bakas alyordu. Paalarn ve beylerin :
_ ehit olmak ne gn iindir, ha gayret!
Naralar kale duvarlarnda akisler yapyordu. Asker comutu.-Mehteitoane durmadan vuruyor,
askerin evkini bir kat daha arttnyor-

Sultan Sleyman, sancaklarn ileri hatta getirtmi ve herkesin grebilmesi iin semaya doru
ektirmiti. Kaleden, ieriye ilk gireceklere, sancaklar, mansplar va'dediyordu.
__yryn ehbazlarm!
Diye bararak askeri bizzat teci ediyordu. Nihayet dman bu. mthi savlet karsnda
tutunmak imknn bulamam, mhafizkur-dan bir ksm i kaleye ekilmiti. Bu suretle Belgrad
Trklerin eline gemiti. kaledeki mukavemet daha inat oluyordu. Rumeli Beylerbeyi Ahmet
Paa, tekrar ortaya km, vakit geirilmek suretiyle frsatn kaybolduunu, byle devam ederse
askere mitsizlik deceini, ileri srmt. Taarruza geecek kuvvetlerin kumandasn zerine
almaa amadeydi.
Padiahmz efendimiz urunda cann ne deeri vardr. Diyordu. Fakat mdebbir vezir
hazrlklar tamamlanmadan hcumu doru bulmuyordu.
Rzam' yoktur. (Buras dig hisar gibi deildir. Ancak bir gedikten girilebilir. Fakat bu tekdirde
efendimizin binlerce kulu bo yere krlr.
Padiah, ihtiyar ve mdebbir vezirinin mtalasn uygun bulmutu. kalenin fethi bu yzden
biraz uzam ve ancak yirmi bir gn. sonra 29 da myesser olmutu. Artk Macaristan kaplar
Trklere tamamen alm saylabilirdi. Sultan Sleyman muazzam merasimle Belgrad'a girmi,
cuma namazn en byk kilisesinde klarak camie tahvil eylemiti. Gen padiah, fetih plnnn
hazrlanmasnda ve muvaffakiyetle tatbik edilmesinde en mhim mil olan ihtiyar veziri Pri
Mehmet Paa'ya iltifat etmi:
Mdebbir imisin, elhak anladm. Cenab Hak senden raz olsun. ki cihanda aziz ol, demiti.
Gn grm vezir, bu paha biilmez iltifat karsnda marmamt- Esasen terbiyesi ve tecrbesi
buna mniydi. Sadece gzlerinden sevin yalar aktarak hkmdarn ayaklarna kapanmt.
Sadk kulunuzun*, padiahm!
Demiti. Geni padiah, bunun zerine daha byk bir iltifat gstermi, ihtiyar vezirinin
omuzlarndan tutarak kaldrmt.
Cennetmekn pederim Yavuz Hn, sana itimatta haklym, barek ol!
Sultan Sleyman her tarafa zafernmeler yollam, bu arada gj znde tten Roksolan'a bir ak
nmesi gndermei de ihmal etmemijj Nmede bir hkmdardan ziyade hassas ibir airin, bir
sanatkrn i( desi vard, Hasodaba brahim Aa da, valide sultan'a, Mtoarj ayaklarn ptn
arzeden ve hkmdarn shhat ve afiyeti haklcj da malmat veren mektubunu Ibaka ibir vasta ile
(gndermee f bulmutu.
Orduyu hmyun, 18 eyllde stanbul'a dnmek zere Belgrade .hareket etmiti. Be ay gn
sren 'bir ayrlktan sonra 19 ekim <j martesi gn Osmanl payitahtna avdet edem Sultan
Sleyman anl ve parlak zaferinin tadn tadamam, saraynn kapsndan ie ye girerken gz
pnarlarnda tanelenen yal'arm akmasna mni olam mt. nk yolda iken olu hezade
Murad'n ve stanbul'a muvas latnda yegne kznn (1) lm haberlerini almt (2). Bu kadar ele
ve strap kfi deilmi gibi dier olu ehzade Mahmud da iek ha .talmdan Hakkn rahmetine
kavumutu (3). Saray matem iindeydi
Padiah, doruca validesinin yanna gitmi, ne Hurrem'in ve ne Glbahar'm dairelerine uramt.
Yalnz Roksolan'a:
Merak etmesn, yeri gnlmzdedir.
Diyerek haber gndermi, hatrn sordunm>utu. Hurrem, sevg: .efendisinin strabna bigne
kalmam, derin bir hrmet hissi duym tu.
Allah, efendimize uzun mrler ihs^n buyursun. Mbarek aya ..larm pmek hasret ve
itiyakmdaym.
Cevabn gndermiti.
;
Gnler gelip (gemiti... Bir sultan ve iki ehzadenin birbiri arli
.sna vefat ile hasl olan matem havas yava yava dalmt. Bar
. fa basan Sultan Sleyman, kadere rza gstermi, kendisini, bahar
alacak olan yeni seferin hazrlklarna vermiti. Ekseri gnlerini t

sanede geiriyordu.
Haremi hmyunda mutad olan hayat yine devam ediyordu. Yi nz Roksolan'n dairesindeki baz
hazrlklar, valide sultan'n sk s
(1) Tarihlerimizde, Kanun Sultan Sleyman'n 1521 de vefat kznn ad zikredilmemiiir.
(2) ve (3) Hammer; Cilt 5, sayfa 19.
F"
.dip .gelmesi, Nazniyaz Kalfa ile Haim Aa'ya talimat vermesi kamyordu. Bu hazrlklar
sebepsiz deildi. Gen ikbal, ilk o-n dn
a getirmek iin gnn bekliyordu. Dairesi ve
bilhassa das padiahn emriyle batan baa deitirilmi, yeniden da- denmiti. Yatak takmlar
fevkalde gzeldi. ikbare yaranmak isteyen Nazniyaz Kalfa:
__imdiye kadar hibir hasekiye ve ikbale doumu iin 'byle ihtimam gsterilmemitir. Diye
teminat veriyordu.
Acaba gelecek ocuk kz m, yoksa erkek mi olacakt? Bata Glbafaar ve Hatice Sultanlar olmak
zere haremi hmyundaki kalfalar, ustalar, cariyeler, hatt haremaalar ile sarayla alkal memur
ve hizmetkrlar bile neticeyi merakla bekliyorlrd. Ayn merak brahim Aa'da da vard. Kendisini,
daha imdiden sarayn mstakbel damad ve efendisinin enitesi olarak gren hasodabag,
Hurrem'in ykselmesini, nfuz kazanmasn ekemiyordu. Gen Rus kadnnn ileride tecrbe
kazandktan ve binok eyleri rendikten sonra hkmdar, yaknlar aleyhine kkrtmasndan ve
bilhassa Hatice Sultan'a hkmetmee kalkmasndan korkuyordu. Devlet ve saray tekilatndaki
memuriyetleri sorup rendii, hasodabaltk vazifesi zerinde srarla durduu kulana kadar
gelmi, kukulanmt. Gl'bahar'rn bahaseki olarak kalmasn, istikbaline ve menfaatlerine daha
uygun buluyordu. nik bu kadm Hatice Sultan'n safnda yer almt.
Glbahar, akl hocas Eddil KaMa'nn nasihatlerinden faydalanarak rakibini yere vurmak,
sinirlerini toozmak ve alatmak iin hibir frsat karmyordu.
Rus kadnn kz douraca muhakkak! Diyor, sebebini. soranlara da :
Gebelikleri srasnda yzleri ien ve irkinleen kadnlarn ocuklar ekseriya kz olurmu.
Yzn eytanlar grsn, suratna bakanlar Hurrem'in bir kat daha irkinletiini sylyorlar.
Ben Sultan Mustafa'ma hmile i'ken bebekler kadar1 gzeldim. Valide hazretleri
ahittir.
Cevabn veriyordu. 'Bu szlerin asl esas yoktu. Bir defa Hurrem gzelliinden hilbir ey
kaybetmemiti. Bilkis hamilelik yaramt. ahit olarak gsterdii valide sultan ise, ehzade
Mustafa'nn doumunda Manisa sancanda deil, stanbul Saraynda bulunuyordu. Yzn
grmesine bu bakmdan imkn yoktu.
Glbahar'm dedikodular Hafsa Sultan'n kulana kadar gitmi ve bir hayli kzdrmt. Haseki ile
akl hocas Eddil Kalfa'y huzuruna ararak:
Allaha art koulmaz.
Dh-erek ikisini de azarlamt. Fakat dedikodunun Roksolan'n dairesine kadar aksetmesine mni olamamt. Sultan Sleyman-ise, lerini hibir suretle aklamam
ve derin bir ak ile sevdii kadnn krlmasn, zlmesini istememiti. Onun da eiflcek evlt arzu
e muftiafekakt. Bir gn Hurrem'in gzlerini yal grm, sebebini mutu :
Ne iin aladn, gzelim?
Hi efendimiz, size yle .gelmi.
Hayr ieimi, alamsn, gzlerne yazk deil mi? Hurrem iini ekmiti :
Size bir ehzade dnyaya getiremezsen^ diye zlyorum. Hnkr, gen kadnn salarn
okam, yreine souk su serp
misti.
Mteessir olma, bana evvel sen lzmsn.
ocuumuz kz olursa, beni yine sevecek misiniz, sultasun?
Seni daima seveceim.
Hurrem, padiahn ellerini pt :
..-""

 Sizin iin yayorum, efendimiz.

Nihayet, 1521 yl aralk aynn ortalarna doru Hurrem kadn nur topu gibi bir kz ocuu
dourmutu. Glbahar'n etekleri zil al yordu. Rakibine kar olan stnln muhafaza ettiine
kaniydi Mjdeyi padiaha valide sultan vermiti:
EBir kznz oldu, arslanm. Cenab Hak mrn uzun etsin. Sultan Sleyman, Mihrimih adn
koyduu kzn ve ikbalini anc
drt ,gn sonra grebilmiti. Fakat alkaszlndan deildi. Donan: n hazrlklarn mahallinde
grmek iin tersaneye gitmi, saraya kiz ifte saltanat kay ile dnerken, tmt.
Hekimbann tavsiy#; si zerine, dairesinden darya kmam, verilen illar almt. Bu hdise
Glbahar tarafndan istismar edilmiti. Haseki:
. ste grdnz, efendimiz ikbalinin yzne bile bakmyor, eski sarayn yollan grnd (1).
Demiti. Glbahar'm iddiasna gre, Rus kadnn haremi hmyunda ikameti pek uzun srmiyecee
benziyordu. Hurrem, mteessirdi, hem erkek ocuk douramam, hem de hikmdar, alka
gstermemiti. Lohsa yatanda kendi kendisini yiyordu. Nazniyaz Kalfa'nun teselli edici
szlerinin, uydurduu mazeret hikyelerinin tesiri olmuyordu.
Doumunun beinci gn dairesine eref ver\j. efendisine :
Afi, sultanm, [biliyorum, size lyk deilim.
Derken, kendisini tutamam, alamaa balamt. Hnkr men' dilini kararak gen kadnn
gzlerini bizzat silmi, iltifat etmiti.
. Sakn aklna bir ey gelmesin, Hurrem. AlMn verdii nimeti erkei, kz olmaz.
Salarn okam, sonra Nazniyaz Kalfa'nn getirdii yavruyu ku(1) Gzden den ikballer, eski Saraya gnderilirdi.
cana J1^^ g^e!, annesine benziyor, nemi ve sonra glerek ilve etmiti: __. Merak etme
gzelim, daha ok .ocuklarmz olacak. Bu hdise. kbal'in sarslm igibi grnen nfuzunu tekrar
iade et-i Glbahar' dut yemiz blble evirmiti.
l_f Efendimiz sevgili ikbalinin gzyalarn kendi mendilleriyle sile paha biilmez iltifatlarda
bulunmular, Mihrimh Sultan' da ba-jhrianna basarak Cenab Hakka kretmilerdir.
Diyerek emrindeki cariyeler vastasiyle durumu btn harem dairesine yaymt.
Hurrem, mesut ve bahtiyard. Doumu mnasebetiyle pek kymetli hediyeler veren padiah, krfc
ktktan sonra yine sik sk kendisini huzuruna kabul ediyor, bazan da dairesine eref veriyor,
saatlerce yannda kalyordu.
Sultan Sleyman, Tpkap Saraynn Marmara'ya ve Boaz'a nazr eni mermer balkonundan,
muazzam donanmasn iftiharla seyrediyor, [msait bir rzgrla yelkenleri iererek hareket eden
sefinelere bak, igz pnarlarnda sevin yalar taneleniyordu. Donanmann byle mkemmel bir ekilde
(hazrlanmasnda birinci derecede hizmeti dokunan ihtiyar vezirine iltifatlarn <esirigemiyordu.
__. Tahkik biklim ki muktedir imisin, lala. Allah senden raz olsun.
Diyordu. Sanda ve gerisinde el pene divan duran Veziriazam Pri Mehmet Paa, Osmanl
mparatorluunun ibu muhterem ve anl veziri, yerlere kadar eilerek : .
nallah sultanm, fetih ile merref olursunuz!
Cevabn veriyordu. Padiah Ikararl ve azimli idi. Bu sefer de muzaffer olacakt.
.
.
.
Hrsz ceziresini almadka rahat ve huzura kavumak, ne mmkn. valyelere galebe
almadka, avdet yok!
...^
Padiahn ihr'sz ceziresi diye bahsettii ada Rodos'tuk Bat devletlerinin Akdeniz'de en kuvvetli
bir kalesi olan ve Sen Jan valyelerinin elinde bulunan Rodos ayn zamanda Hristiyan
korsanlarnn bir ussu haline gelmiti. Akdeniz'in neresinde bir Mslman tacir gemisi yakalansa
bu adaya gtrlrd. (Bat sularnda spanyollardan kamaa muvaififak olan Mslman gemileri,
dou sularnda Rodoslulann ellerine derdi. Adann zindanlar fidyei necat ibekleyen Trk ve
Mslman esirleri ile dolmu, tamt.

Y
Bir zamanlar, Osmanl donanmas, bu surlar kontrol edecek dar kuvvetli olmad iin tccar
gemileri daim bir tehlike iie karya kalrlard. Suriye ve Msr'n Trklerin eline gemi olmas,:
dos'un fethini zarur klyordu. stanbul ile Suriye ve Msr arar sefer yapabilmek ve deniz
yolluyla Mekke'ye gidecek olan haclarn niyetini salamak bu adann valyelerin ellerinden
kurtarlmas mmknd.
Fatih Sultan Mehmet, 1480 de Vezir Mesih Paa kumandasnda rak bir donanma gnderilmi, fakat
fetih myesser olmamt. Fatih : dnlerine :
Adann burlarnda sancamzn dalgalanmasn murat ede dik!
Diyerek teessrn ifade etmiti. mr vefa etmi olsayd, bel] bu emeline nail olurdu. Yavuz
Sultan Selim Hn da ayn eyi dj mu, hazrlk yaptrm, fakat ecel ona da aman vermemiti.
Koca hanlgir:
Bizim hiret seferinden gayri yolculuumuz yok!
Demiti. Sultan Sleyman, ecdadnn yapamadklarn yapsakta byk bir haz ve gurur duyuyordu.
Zaman da msaitti. Avrupa'da h ras ve rekabet mcadeleleri devam ediyordu. Hristiyan
devletlerin Sen Jan valyelerine esasl yardmlarda bulunmalar pek mkld
Sultan Sleyman, eslfnn murvaffak olamad Rodos seferini < kat bir zaferle neticelendirmek
istiyordu. Tersanedeki hazrlklara z man zaman bizzat nezaret etmi, talimat vermiti. Veziriazam
Piri Me med Paa da kendisine her bakmdan yardmc olmu, hnkr seft iin tevik etmiti.
Belgrad gibi Rodos ceziresi de silhnza rm olacaktr! Demiti. Piri Paa'nn makamnda gz
olan nc Vezir Ahm
Paa, hkmdarn oralara kadar zahmet edip gitmesine lzum oma( m, serdarlk vazifesi
kendisine verilirse, Cenab Hakkn inayet, pa< ahn hayr duas sayesinde ksa zamanda kalenin
anahtarlarn tatali' edeceini ileri srmt.
Ben, efendimin uruna ba koymuum.
Demiti. Padiah, vezirinin ne istediini anlamt. Zaferden som sadaret makamn talep edecei
muhakkakt. Halbuki onu, 'byle dfl etin en yksek vazifesine getirmei asla dnmemiti.
Hazreti Fatih, eer Rodos seferini Kaptamderya Mesih P^a k fSir oluyordu. Ah eline bir frsat
dse, yapaca eyi biliyordu, ilk ii luna havale etmeyip, bizzat km olsayd, elbette ki fetih
muye4 ibrahim'i saraydan attrmak olacakTl^r gn kendi ^lliyetini ^utl
4 nc aramba gn yzden fazla gemiden mteekkil dG-hmyun, yelken amt.
Gemilerde krk bin kreki ve yir-azap askeri vard (1). Kaptamderya Oylak Mustafa Pasa da ernbyk bir filo ile Gelibolu'da donanmaya katlacakt. O zama T'dar byle muazzam bir
donanmann sefere kt ne grlm ve de duyulmutu.
4 haziran gn stanbul yerinden oynamt. Surlarn kuleleri, be-duvarlar ve sahil, sabahn ilk
saatlerinden itibaren (halk ile dolup-W st Denizin st irili ufakl sandallardan deta
gzkmyordu., urlaynclarm :
__ Mbarek olsun! _ Fetihle merref olun!
vazeleri, Topkap saraynn geni mermer balkonunda akisler ya-yor, padiahn heyecann bir
kat daha arttryordu. Gz pnarlarn-a tanelenen sevin yalarn artk tutamyordu.
__Tanrya krler olsun,!
Diyordu. Vezirine ruhsat verdikten sonra, gemiler ufukta birer lge haline gelinceye kadar
balkonda kald. Arkalarndan bakt. Sonra harem^ dairesine doru yava yava yrd. Derin bir
akla baland sevgili kadn Hurrem, kendisini bekliyordu; imdi onun gzyalarna nasl
dayanacakt? Nasl veda edecekti? Duvarlar kymetli kumalarla tezyin edilmi koridorlar
geerken hep bunlar dnyordu.
Roksolan'a gelince; alamyordu. Gnler ve gnlerce efendisinin auunda mesut ve ihtirasl bir
hayat geirmiti. Uzun srecek olan bu ayrlk belki ok ac gelecekti. Fakat Nazniyaz Kalfa'nn
syledii gibi tahamml gerekti. Padiah kararndan dndrmee madem ki imkn yoktu, her ey

botu. Gzyalar sevgili efendisini zmekten baka bir eye yaramazd. Hnkr, seferin nereye
olduunu saklamam:
Yaknda kffarn kolunu, kanadn krmak zere Rodos'a azimetimiz mukarrerdir. Asude ol, fethi
mtaafep derhal avdet ederim.
Demiti. Hurrem'i endieye dren baka bir sey daha vard. Ho-dil, Rodos adas hakknda
malmat verirken, nefis araplar ile beraber kzlarnn da ok gzel ve mehur olduklarm
sylemiti. Ya hnkr Rodos'lu dilberlerden birine gnln kaptrrsa, ne yapard? Haso-daba
brahim. Aa, srf kendisine fenalk olsun diye adamn en cazibeli kzn bulup padiaha takdim
ederse... Bunlar dndke mteolurdu.
Demiti. Sefer serdarhn kinci Vezir Mustafa Paa'ya vermiti Kendisi de kara ordusu ile
Marmaris sahiline gelecek ve buradan ad ya geecekti. Hazrlklar btn k srm ve 1522
baharnda tama* anmt. Bol miktarda byk muhasara toplan dklmt. Tissirit
rak:
Pairgal bir Rum dnmesinin sarayda ne ii var? (1) Solafcz&de tarihi. 440
Diye sylenmi, baka bir gn de Nazniyaz Kalfa'ya gyle bir sormutu :
. Ne id belirsiz, anas babas mehul bir adam saraya d olur mu?
Nazniyaz Kalfa:
Olur ekerim, misalleri ok.
Gevabn vemniti. Demek brahim, bir gn gelecek Hatice Suit in zetvci ve padiahn enitesi
olarak karsna kacakt. Haned . mensup zerjgin, harikulade gzel ve asl bir kadn, mazisi
mehul Rum gemicisinin kars olacakt.
Yazk, ok yazk!
Dedi. Teessr Hatice Sultan' sevdii ve ona acd iin deil, Sadece brahim'in byle li bir
mevkie ykselmesini ve hnkra kat daha yakn olmasn istemiyordu. Vaka kendisi de Trk deil
Faikir bir Rus papaznn kz iken, hareme cariye olarak takdim edil: taln emsalsiz bir ltfu
olarak padiahn gnln eknis, ikballi ykselmiti. Yarn belki haseki olacakt. Fakat sarayn
ananeleri but msaitti. nk sultan, ne ikballeri ve ne de hasekileri nikh ediyo du.
Roksalan, devlet ve saray tekiltna dair birok bilgiler edinmit Bu arada devlet tekiltnda
mhim vazifeler d-eruhte etmi bir hay kimseyi de Haim Aa'mn sayesinde gyaben tanmt.
Fakat, Osman camiasn tekil eden ve bu unsurlar iinde mhim bir rol oynayan de irmeler (1)
hakknda henz kfi malmata sahip deildi. Uzaa mee hacet yoktu. Yavuz Sultan Selim'in
kzlarndan ah Sultan ki ei Vezir Mustafa Paa'nn, Beyhan Sultan ise Vezir Ferhat Paa'n
zevceleri idi. Paalardan biri Bonak, dier ise Hrvat't.
Sultanlar, kocalarnn saraylarnda oturduklar iin yzlerini g memrti. Bunlar, muayyen
zamanlarda haremi hmyuna gelirler, v lide sultan'n elini perlerdi. Glbahar ile Hatice Sultan'm
da dairel rini ziyaret ettikleri olurdu. Bazan hkmdar tarafndan da kabul lirlerdi. Fakat ikisi de
imdiye kadar kendi dairesine uramamt. lkaydi gururlarndan ziyade haseki ile Hatice'ninyzndendi. Na yaz Kalfa'ya gre, (gzellii kadar tevazuu ile de mehur olan ah & tan padiah
fbiraderinin gnl verdii ikbali grmei, ok arzu etmij fakat Glbahar:
Byie bir ey yaparsanz, size krlr, darlrm.
'Diye mni olmutu. Bununla beraber Mihrimah'n doumu mn* sebetiyle nadide hediyeler
gndermi, hal hatr sordurmutu. Gnln almasn bilmiti. Kalfa, ah Sultan'n meziyetlerini
anlata anlata t tiremiyordu.
(U Acemi oca iini Hristiyan tebaadan, elnan ocuklar.
Kendisini bir defa grseniz, muhakkak ki siz de sevecek, takAl<C TMyordu- Beyhan Sultan'n ise ak marur olduu, icabnda hase-v bile yukardan bakt
syleniyordu. Haris bir vezir olan kocasn A et makamna (getirmek iin padiah nezdinde
teebbslerde bulun- "unu yine Nazniyaz'dan duymutu. Sultan Sleyman, kz kardele-

Irasmda en ok Hatice'yi seviyordu. Eski saraya gnderilmesi usul rI 'ken, haremi hmyunda
kendisine mkellef bir daire tahsis etotirolmas bu sevgiden ileri geliyordu. Bir gn validesine :
_ Hemirelerimize kar muhabbetimiz vardr. Fakat Hatice Sultan'n yeri bakadr.
Demiti. lk frsatta, gen/ yanda dul kalm olan kzkardeini ev emdirecekti. Mstakbel damad
semi, fakat imdilik kimseye, hatt annesine bile bir ey sylememiti. Damat, zeki, lisana in
ve ok gzel bir genti.
Hurrem, donanmay hmyunu saraynn balkonundan uurladktan sonra .hareme geerek doruca
dairesine eref veren efendisini kapda karlam:
__Oh, benim sultanm. Hasretle beklerdim-. Cariyenizi yine taltif
ttiniz.
Diyerek ellerine sarlm, pmek istemiti. Sultan elini vermemi, omuzlarndan tutarak kaldrm,
pp koklamt.
Misler gibi kadn kokarsn, Hurrem! ki sevgili saatlerce babaa kalmlard.
Padiah, veda etmeden evvel, Hurrem'e nasihlat vermi, hrnlk edip kendisini zmemesini, din
vecibelerini unutmamasn, bo zamanlarnda bilgisini arttrmasn, okuyup yazmasn biraz daha
ilerletmesini tenbih etmiti. Mutemet adamlar vastasiyle yoldan ve Rodos'tan muntazam
mektuplar yollyacan, cevaplarn uzun ve samim ol anasn sylemiti.
Muzaffer olmamz iin, sen de dua et Hurrem! Demiti, Gen kadn :
Beni, sizin ikbaliniz yapan Cenab Hakka krler olsun; Mu zaffer olmanz iin gece gndz
dua edeceim.
Cevabn vermiti. Bu szde riya yoktu. Artk kendisini bir Hristiyan olaraik grmyor, kabul
etmiyordu. Hayat ve istikbalini, kendisine balad efendisinin muzaffer olmasn candian
istiyordu. Memleketi ile olan alkas, hayatta olup olmadklarn henz bilmedii ailesi ile birka
yakn akrabasndan ibaretti. Annesini ve babasn stanbul'a getirmee muvaffak olursa, bu alka
da kesilecekti. !Bir de kap komusu Kara tvan'a verdii sz, yapt v'di unutmamt. Him
Aa, bu ml la meguld.
F: 4
Padiah selmetlerken :
nallah avdetinizde, ehzadenizi sevmek nasip olur. Cfenaibi Hak'tan niyazm budur.
Demiti. Hurrem, ikinci ocuuna gebe idi. Nazarlar deer diye, bunu harem, halkndan saklamt.
Padiah, valide sultan, Nazniyaz Kalfa, Servinaz ve Hodil'den bakas bilmiyordu. Eddil'e birey
sylememesi iin, Sepvinaz'a ok sk tenbi'hatta {bulunmutu. Nazniyaz Ka! fa, Servinaz'm
Eddil ile olan ve yeniden alevlenen macerasn, im-dilite kesmek istemiyordu. nk Glbahar
ve Hatice Sultanlarn dairelerine dair malmat, onun vastasiyle elde edebiliyorlard.
Gnler, aylar geati. Rodos seferi uzadka uzuyordu. Padiah 2 temmuzda Rodos'un (karsnda
bulunan Marmaris sahillerine gelerek ortlu@aih.ini Karapnar mevkiinde 'kurmutu. O gn ve o
gece, kara a kerterinin gemilerden adaya naikli yaplmt. 28 temmuzda Kara Ma<b xnut Reis'in
kadrgasiyle Marmaris'ten ayrlan Sultan Sleyman, vz lerce muhasara topunun selmlar arasnda,
muazzam merasimle aday; ayak basmt. stanbul'a gelen haberler, bundan ibaretti. Fazla mal mat
yoktu. Yalnz, umum kanaat, adann Akdeniz'in en mstaKken kalesi olduu idi.
Hodil, Rodos'a her taraftan yardm tgeleceini sylyor, Hristiyar larm, Senjan valyelerini
yalnz brakmyacaklarm ileri sryor:
Zapt kolay olmaz gzelim.
Diyordu. Bim Aa'ya gre ise, mnadilerin zafer mjdesini vei mek zere sokaklara dalmalar,
gn meselesi idi. Hibir kfir kalesi ve ordusu, Mslman Padiah Sultan Sleyman Hn'n
karsnda duramaz, er veya ge malp ve perian olurdu. Bunun en yakn misali Beigrad seferi
idi. O zaman IBelgrad iin de ayn ey Syleniyor, Orta Avrupa'nn en kuvvetli kalesi olduu iddia
ediliyordu.
Hurrern, Haim Aa'mn mtalasn kabul ediyor:

 Efendim,, muzaffer olacak! Diyor ve sonra ilve ediyordu :

Kfirin kalesini ykacak!
Sultan Sleyman'n, ikinci ocuuna gebe olan ikbaline, Rodtos'tan gnderdii son mektupta,
savalardan hi bahis yoktu. Sadece, seven bir insann samim hisleri ile dolu idi. Hurrenu, bu
mektubu sevin gzyalar dkerek, sfiste birka defa okumu, hatt 'baz gnler, tekrar tekrar
gzden geirmiti. Her defasnda:
Oh, efendim, sizi ne kadar greceim geldi. Hasretim bir trl dinmiyor, llerde susuz kalm
gibiyim!
Diye sylenmiti. Bir kere de sanki sesi Rodos'tan duyulacatanl gibi, deta barmt :
Sultanm, hayatmn gnei, sana lyk olmak iin, nurtopu gibi bir jefazade dnyaya
getireceim!
raftan efendisinin muzaffer olmas, dier taraftan bir erkek -fsan buyurmas iin gnde belki yz
defa Tanr'ya yalvaryor-h bir ehzade doursa, haseki unvann bile kfi grmiyecek, kenhaseki sultan dedirttjrecekt.}
;S1?kurrem'i megul eden ikinci hdise, hi sptesiz Him Aann Hi mjde idi. Kap J^musu
JCara van bulunmutu? Sylediine 'evvelden ald Tedbirler sayesinde van, donanm
tamamlanma-^re> e bu yzden tersanede -braklan gemilerden 'birinde kalmt. Sh-{ar^.
Vyerinde idi. Biraz da trtee renmiti. Haim, kendisine birey Elememi, sadece bir hayr
sahibi tarafndan gnderildiini haber
v misti,.
_- Merak etme, sonra her eyi renirisin.
Demiti. van, bu cehennemi hayattan kendisini kurtaracak olan
nseye lnceye kadar sadakatle hizmet edeceini sylyor, yemin
.yordu. Eer istenirse islm dinine gireceine dair de sz veriyordu.
Gemi bir hafta iinde donanacak ve Gelibolu'ya gitmek zere sbul'dan ayrlacakt. Bu bir hafta iinde harekete geilmesi artt.
'inenin kaptan, Rus gencinin hrriyetini balamak iin hellinden
z duka altn istiyordu. Vaka bu istenilen para (biraz oktu ama,
lisbette mesuliyeti de vard. Haim Aa'ya gre, kaptan pazarla
namak istemiyordu.
__, Baka trl bu mesuliyetin altna giremem. Bir hafta sonra ge. .;eniz i iten geer.
Diyordu. Hurrem'de nakit yoktu. imdiye kadar paraya ihtiyac madii iin saklamak lzumunu
duymamt. Vaktiyle efendisinin rmi olduu altnlar da bol keseden datmt. Parann ne
byk r kuvvet olduunu yeni anlyordu. Bu kendisine ders olmutu. Valide Kan'dan isteyemezdi.
Nereye vereceini sormas ihtimali vard.
Cariyelere datacam. hsan vereceim*
Dese inandramazd. Yz duka altn aa yukar bir servet de-takti. Hakikati sylemek iine
gelmiyordu. Hdisenin yu bulmas em kendisinin, hem de tvan'n mahvna sebep olafeilirdi.
Rakipleri bu sana alkay mel'unca tefsir edebilirlerdi. ftira atabilirler, hatt da-a ileri giderek:
Bu Rus genci vaktiyle Roksolan'n imi. Onun iin bu ka-ar stne d^t, arad ve Buldu.
Diyebilirlerdi. Bu iftira Allah gstermesin padiahn kulana ka-ar giderse, tvan hayatplan,,
kendisi de saadet ve istikbalinden olatai-rdi. Ayn akbet Haim Aa iinde varitti. Rakipleri frsat
bekliyor-jard. Son gnlerde harem dairesinin havas tekrar karmt. nk
arn iyice bym, gebeliini saklamak imkn kalmamt. Glfoa-ar:
kbalin bu ocuu da muhakkak kz olacak. Yz gbee 4
mug.
Diyordu. Hurrem, uzun tereddtlerden sonra nihayet kararm di. Mihrimh'n doumu
mnasebetiyle gnderdii iki kymetli hedj ile vldde sultan'n verdii ve imdiye kadar taikmalk
ksmet olma<j bir gerdanl gizlice paraya tahvil ettirecekti. Haim Aa da en r nasip tedbirin bu

olduunu, sylyordu. Byle bir al verite kendisin un de bir miktar menfaatti olacakt. Hazr
tand Ermeni bir kuyun* da vard. Zeki Arap, ikbalin verdii ziynet eyalarn tetkik etmi, bu
larn yz dukadan fazla getireceini hemen anlamt.
Sultanm, bunlarn (hepsi fazladr.
Diye gya ikaz etmek istemiti. Hurrem kendisine salhiyet ven
los'dan
;a.r
ve yeni vazifesine balamak zere 24 ekim aramba sasbah Ro-Zevcesine yazd mektupta
hasretine dayanamayauzun anlatyor: Siz sultanmdan ayr yaamak, bize zin-diyor, eski memuriyetine avdeti iin
padiah biraderi nez-teebbste ibulunmasm rica ediyordu. Sultan, kocasndan mem-imdiye
kadar aralarnda krgnlk, dargnlk olmamt. Vezir, u daima el zerinde tutmu, her arzusunu
seve seve yerine getiriti Padiah, stanbul'a avdet eder etmez, huzuruna kp yalvarp "^varacak,
gzya dkecekti. Eer biraderini yumuaramazsa;
__yleyse, efendimiz, emreyleyin bana talk versin!
Diyecekti. Hassas bir kalbe malik olan Sultan Sleyman, bu mesut
Hepsini satacakt.
Ne yaparsan1 yap, eer para artarsa van'n dier ihtiyalar i sarf detsin.
Haim Aa'nn pln hazrd. Rus gencini tersaneden bir vasta gizlice aldracak, yabanclarn en
kesif bulunduklar mntaka olan G lata'da bir eve yerletirecekti, tvan bir mddet burada kalacak,
Tl lerle hibir suretle temas etmeyecek, aylar sonra 'baka bir hviyeti ve bir Mslman ismiyle
ortaya kacakt. Verilecek sertmaye ile d ticareti yapacak, icap ederse kendisine ;bir ortaik da
'bulacakt. Rusya' gidip gelmesi meselesi bilhara dnlecekti. Gen kadn pln m' ik bulmutu.
Haim Aa'ya iltifat etti:
Zannettiimden daha kurnaz, imisin, aa.
Tevecchnz, sultanm.
Sakn, kimseye bir ey syleme, sonra ikimiz de perian olun%nnm.
vay elbette ykmak istemeyecekti. Valide sultan da elinden gelen
'detmi:
ardm yapacan va'detmi:
__gen merak etme kzm, ban arslanma sylerim.
Teminatn vermiti. Fakat biraderi zerinde daha (bagka taraftan a tesir edilebilirse, neticede daha
kolay alnabilirdi. Hurrem'den de ica ediyordu :
__Efendimiz aikr sizi ok seviyor, bu sevgiye lyksnz. Bir fcedc siz sylerseniz minnettar olurum1.
Diyordu. Hurrem^saraydaki[mevki ve nfuzunu ite o zaman da-iyT'hlimtr Demek koskoca bir
vezirin deitirilmesinde rol ola-k kadar padiah zerinde nfuzu vard. Gurur duymutu.
__Hay hay sultanm, efendimizin avdetinde arzederim.
Cevabn vermi ve sonra ilve etmiti:
Sevgili padiahm efendim, cariyelerinin istirhamn krmaz saHaim Aa teminat verdi:
a(h Sultan, Hurrem'in
dairesinde bir saatten fazla kalmt. ki
Bam kesseler, azm amam, sultanm.
gen kadm birbirleriyle
anlamlar, kaynamlard. Sultan, ikfbale veDedi. Ayrca, bu fedakrlkta hibir madd menfaati olmadnda ederken :
srf sadakatini isbat iin ezrine aldn, mulkabilinde bir ey isteme diini syledi.
Bu i .bylece yoluna konduu gnlerde haremi hmyuna gelei ve doruca valide dairesine
giderek saatlerce huzurda kalan ah Sui tan, Hurrem'in dairesine de eref vermiti. Roksolan,
metinini sk t iittii bu harikulade gzel ve temiz ahlkl kadn iyi karlamt.
Padiahmzn sevgili ikbalini ziyareti ok arzulamtm. Karoe bugn imi. Sizi tahminimden
daha gzel ve cana yakn buldum. Gebe lk bir kadna ancak bu kadar yarar.

Diye iltifatn esirgemeyen bu tatl dilli gen kadn biraz mahzu:, grmt. Gzlerinin kzarm
olduuna baklrsa, Valide dairesiftd' alad muhakkakt, Hurrem, tahmdnind'e yanlmamt.
Gzel tanm derdi vard. gndr gzlerine uyiku girmemiti. Kocas ki Vezir Mustafa Paa,
Hayribay'n lm zerine Msr valiliine t;
inallah, nur topu gibi bir ehzade dnyaya getirirsiniz. Temennisinde bulunmutu.
Meydan meydan, sokak sokak dolaan mndiler:
Padiahmz kffara yine galebe ald!
Hrsz ceziresi zaptedildi!
Rodos'un, fehi myesser oldu! 7- Padiahm devletin ile bin yaa!
Avizeleriyle payitaht halkna Sultan Sleyman'n Belgrad fethin-* sonra kazand ikinci byk
Zaferini mjdeliyorlard. Akdeniz'in 'ti imknsz saylan bu eski rifcstaihkem adas nihayet
Trklerin eli-e gemiti. iddetli ve kanl hcumlar karsnda mdafaa imknlar54
nn kalmadn anlayan Senjan valyelerinin reisi ihtiyar Lil Adam 1522 yl 'aralk aymm 21 inci
pazar gn sultana eliler j lamt. Aday on iki gn iinde boaltp kalenin anahtarlarn bi2
takdim edecekti. Ancak baz ricalar vard. Adada kalmak iste; Hristiyanlarn din yinlerinde
seitbest olmasn, be yl mddetle , giden muaf tutulmalarn, halktan devirme toplanmamasn ve
Gi in Kandiye limanna gidecek valyelerin Trk gemileriyle naklini tirham ediyordu.
Bata Ahmet Paa olmak zere vezirlerden bir ksm, zaferin lerce ehidin kan pahasna
kazanldn ileri srerek teslimin sz artsz olmasn istiyorlard. Fakat padiah:
Ydk, bir gzel cenk eylediler. Kendilerini affettim, artla nim de makbulmdr.
Demi, anna lyk olan bykl gstermiti.
Senjan valyelerinin reisi, be gn sonra maiyet halk ile beral Osmanl ordughna gelmi, Sultan
tarafndan kabul erefine nail mutu. Gaip hkmdar, malp valyeleri vakur bir tavrla szn t.
Fakat yznde kinden, nefretten ve istihzadan eser yoktu. malplar da vazifelerini
yapmlard. Ba valye, imdiye ka aman 'dilememi olmalarnn balanmasn rica etmiti. ok
mh sirdi. Konuur'ken sesi titriyordu. Gz pnarlarnda yalar tanelenij du. Hassas bir ruha malik
olan Sultan Sleyman da mteessir olu ve muhatabn teselli ihtiyacn duymutu :
Beldeler kayfoetmek hkmdarlarn nasiplerinde vardr. E ekmeyin, siz zerinize den
vazifeyi yaptnz.
Demi ve kendilerine htra olarak kymetli hediyeler vermi 29 aralk pazartesi gn Rodos'a
giderek ehirde dolam, baval nin sarayn gezmi ve kendisine iltifatta bulunmutu. Byik
salfl beralberce girdikleri zaman valye :
Byk amcanz ehzade Sultan Cem hazretleri erefine bu da mteaddit ziyafetler verilmitir.
Diyerek sz maziye intikal ettirmiti. Babas Fatih Sultan M met'in lmnden sonra taht
mcadelesine atlan Sultan Cem, Bursa Sultan kinci Bayezid'e kar malp olmu, 1482 yl
temmuz ay sonlarna doru Rodos'a iltica etmek mecburiyetinde kalmt. Vef valyelerin has
misafirleri, hakikatte ise esirleri olan talihsiz C diyar diyar geddirilmi, bir menfaat vastas
yaplm ve nihayet deUerde vefat etmigti. Bu iler acs maceraya dair bink hikye dinlemi
olan padiah sormutu :
Byk amcamzn ailesi efradndan cezirede kimse meV mudur?
_
Vilye d Lil, mtereddit bir tavrla cevap vermiti:
Zannetmiyorum, hametmeap!
*
Ya.. Bize, olu ehzade Murat'n burada olduunu sylemilerdi. valye, ban nne emi ve
susmutu. Bu hareketi bir nevi iti
raft.
1 ocak perembe gn, baivalye ve maiyeti veda etmek zere

tekrar huzuru salhaneye kmt. Gsterilen licenabane muameleden dolay kranlarn arzetmi,
bir daha Trklerin karsna kmayacana dair sz vermiti. Sultan bu teminata hafif bir
tdbesismle mukabelede bulunmutu:
Belli olmaz, belki bir gra gelir, tekrar karlarz. __Ben ihtiyarm', hametmeap. O gnleri
gremem.
Sleyman, o srada yannda bulunan Hasodaba brahim Aa'ya dnerek:
Bu kfiri, demiti. htiyarlnda hane ve emvalini terke mecbur ettiimden dolay mteessif
olmuyor deilim.
Vilye d Lil maiyeti ile beraber o afeam adadan ayrlmt. Ertesi gn Rodos'un en byk kilisesi
olan Senjan Kilisesinde cuma namaz eda edilerek camie tahvil olunmutu. Rodos adas ile beraber
Anadolu sahilindeki Bodrum, Tahtal ve Aydas kaleleriyle stanky ve Smbeki adalar da
Trklerin ellerine gemiti.
Sultan Sleyman, 3 Ocak pazar gn, payitaihta dnmek zere adadan ayrlrken, taht urunda
ilenen 'bir cinayetin izlerini de arkasn da brakmt. ehzade Cem'in evld olmaktan baka bir
taksirat bulunmayan ehzade Murat ile olu, valyelerle birlikte Kandiye'ye-gitmek zere
hazrlanrken yakalanm ve birader katline rza gsteren Kanunname hkmlterime uyularak idam
edilmilerdi. Kars ile iki kz da stanbul'a gnderilmilerdi.
stanbul, Rodos zaferi enlikleri ile alkalanr, halk dn bayram ederken, Hurrem, henz krkn
doldurmad lohusa yatanda huzur ve skn iinde sevgili ve muzaffer efendisini bekliyordu. O
da padiaha kendi kadnlnn ilk byk zaferinin mjdesini ulatrmt. Allah nazardan saklasn,
topuz gilbi bir erkek evlt dnyaya getirmiti. ehzade Sultan Mehmet'in doumu, harem
dairesinde byk bir hdise olmutu. Son gnlerde Glbahar'n lzumsuz ve iddetli tekdirlerine
maruz kalan Nazniyaz Kalfa, artk cephesini aka belli etmi, hasekiden intikam almakta
gecikmemiti.
Hurrem Sultan hazretleri bir ehzade dnyaya getirdiler. Mbarek olsun. mr uzun olsun!
Diye, Hurrem'in zaferini btn harem dairesine haber vermiti. Valide sultan memnundu. ki rakip
arasndaki muvazene kendiliinden "hasl olmutu. Artk birbirlerine kar stnlk iddia
edemezlerdi. kisinde ehzade annesi idi. Valide sultan aldanyfordu. Bundan sonra daha byk
frtnalar kopacakt. Glbahar hrnlam, hiddetinden en yaknlarn, hatt akl hocas Bddil
Kalfa'y bile kasp kavurmutu. Hele
l
I
Nazniyaz'n, rakibinden, sultan ve haseki nvanlariyle batoetmesine deli divane oluyordu.
Ben o Rus kadnna yapacam bilirim. Vaktine hazr olsun! Diye tehditler savuruyordu.
Efendisi seferden avdet eder etmez Nazniyaz' da saraydan attracan bara bara sylyordu.
Hurrem'e gelince, sakin ve msterihti. Efendisini sabrszlkla bekliyordu. Esasen mcadeleyi
kendisi namna Nazniyaz Kalla daha ustalkl ve kurnazca idare ediyordu.
Hasekinin mensup olduu ailenin kadnlar en azndan alt ocuk dnyaya getirirlermi.
Bunlarn ekserisi de erkek olurmu. Seneye kal-maz bir ehzade daha douracaktr.
Diyordu. te bu szler, Glfoahar' bsbtn ileden karyordu. Artk ok yaydan kmt. Hayat
ve istikbalini gen, Rus kadnna balayan olgun ve dolgun hazinedar kalfa, pervaszca harekette
beis grmyordu.
Valide sultan, ehzade Sultan Mustafa'nn annesini teskin iin bir hayli uramt. Fakat yine de
muvaffak olamamgt.
. Ben efendimizin bahasekisiyim ve byk ehzadenin amnesi-yim. Benim itibarm, daha fazla
olmaldr.
Diyen gen kadn kkrtanlar arasuda hkmdarn kzkarde Hatice Sultan da vard. ah. Sultan
ise, mcadeleye seyirci kalmakla . beraber, Hurrem'in tarafn tutmaa balamt.

Padiahn Ocak aynn 29 uncu perembe gn payitahta avdet etmi olmas, stanbul sokaklarn
ve meydanlarn birer bayram yerine evirirken, harem dairesinde kopmak zere olan frtnay da
dindirme-e kfi gelmiti. Sleyman, sarayna ayak basar basmaz evvel evltlk vazifesini yerine
getirmiti. Byk bir hrmetle balj bulunduu validesini ziyaret etmi, elini perek, hayr duasn
almt. Bu arada:
Hurrem nasl valide, ehzademiz shhatte mi? Sualini sormaktan kendisini alamam:
Tanr nazardan saiklasn, Sultan Mehaned size benzer artanm, kbaliniz* gelince, hasretinizle
yanar tutuur. Nazniyaz KaMa cariyeniz syler, mbarek banz koyduunuz yastklar permi.
Cevabn alnca sevinmi, dudaklarnda mesut bir tdbessm umutu. Sonra saray ananelerine
.gre, hasekilerin tad btn salhiyetlerin aynen Hurrem'e de verilmesini sylemiti.
Elbette arslanm.
Gl'bahar ile olu Sultan Mustafa hakknda da malmat aldktan sonra Roksolan'n yanma gitmiti.
Hayatmn sermayesi, gneim, suyum. Hasretinizle yanar kavrulurdum. Geliniz, geliniz sevgili
efendim, cariyenizin ateini sndrnz.
Diyerek ellerine sarlan gen kadn kollarnn arasna alm, pfcoklam ve doya doya sevmiti. Hurrem'in, ikinci ocuunu do-uktan sonra daha da
olgunlatn ve kadmlatn snmt, sar ipek salarn okarken, ona bekledii byk
mjdeyi bizzat
.ermiti:
'
__ geni, benim biricik kadnm, hasekimsin, sultanmsn!
Hurrem sevincinden lgna dnmt. Her zaman yapt gibi barn arkaya emi, lohosa
yatandan kalkal ok zaman olmad hal-jf yznn ehvet .ve., ihtiras dtolu btn hatlarn
sevgili efendisini gz nne sermiti.
Benim erkeim, efendim!
Sultan Sleymancn Rodos seferinden avdetinden hemen sonra ha s
payesine ykselen
Hurrem, yava yava bu saadeti de kfi ^grmemee bjJams. eygili_efendisini_ tamamayle kendisine^ balamak, gtyordu. Erkek veya
kadn btn yaknlarndan kskanyor, onlar akna ve saadetine bir engel olaraJk_gryordu.
Hepsine birer dman nazariyle bakyordu. Dmanlarnn banda hkmdarn yanndan hi"
ayrlmayan "ve hemen her gn ar iltifatlarna mazJar olan Hasoda-ba brahim Aa geliyordu.
brahim Aa'nn harem dairesine vakitli vakitsiz girip ikmalar,-vlide sultan' silk sk ziyaret
etmeleri sinirlerini bozuyordu. Eer vezirlie ykselir, saraya damat olursa nfuz ve itibar bir kat
daha artacakt. Hatice Sultan ile evlendikten sonra aralarna Vezir Ferhat Paa'-nm zevcesi Beyhan
Sultan ile Glibahar' da alarak kendisine karr kuvvetli bir cephe kuracaklar aikrd. Glbahar'n
ikide bir :
O Rus kadn haseki oldum diye gururlanmasn, ileride akbetini gmir.
Gibi mnsz tehditler savurmas, kimfoilir belki de bu mstakbel anlamann ilk tezahrleri
.olabilirdi. Padiah her ne kadar ak ve ihtirasla dolu of&ralk geen gecelerinde :
Hurrem sen bir tarafa, btn haremi hmyun bir tarafa. ltifatn tekrarlyorsa da belli olmazd.
Rakiplerinin birleerek
giriecekleri mterek faaliyetler, aleyhinde sarfedecekleri yalan yanl kzler ve iftiralarla padiah
kendisinden soutabilirlerdi. te bunlar dndke ileden kyor nasl hareket etmesi lzm
geldiine" dair akl hocas Nazniyaz Kalfa'ya bir sr sualler soruyordu. Kalfa :
Sakn, efendimize onlarn aleyhinde bir gey syleme sultanm. Sras gelince, ben
sizearzederim.
Diyord'u. Nazniyaz, son- gnlerde iki mhim haber getirmiti. Bunlardan birimcisine gre, padiah,
saraynn baka bir dairesinde brahim Aa tarafndan tertip edilen elencelere ziyde rabet
steriycr, gen-

ve gzel cariyelerin altn taslarla sunduklar Ege adalarnn yl araplarn iiyor, mest ve mahmur
oluyordu. Sonra yar ryan "b lerirt danslarn igtiha ile seyrediyordu. BQzi geceler mevzun v"l
bakirelerden biri firaa nail oluyor, ertesi gn haremi hm kadnlar arasna karyordu. Bu
ilerde Edidil'in mlhim rol oi du. brahim Aa'ya elinden ^elelbilen btn yardm yapyordu. q
bahar Sultan da olup bitenlerden malmatlard. Hdiseleri tabii
. karlyor :
Padiahmz elensnler, gnllerini ho tutsunlar!
Diyordu. Efendisini yeni hasekiden soutmak ve uzaklatru iin 'her fedakrl yapmaa hazrd.
kincisi ise, Has'odaba brahim Aa'nn bana ikbal tac konu zere idi. Bugnlerde vezirlie
ykselirse hayret etmemek lzmd. D niyaz'm verdii ve Hurrem'i ileden karmaa kfi geldii
her iki ber de doru idi. Bunu ayn gn kendisini ziyaret ve teekkr eden Sultan da teyid etmiti.
Yalnz:
Belki vezir edp Msr'a yollar.
Diye bir ihtimal ortaya atmt. Byle bir tabiye Hurrem'in de ne gelirdi. Gzden uzak olan
gnlden de rak olurdu. Sultan Sleyr validesinin iltimaslar, kz kardei ah Sultan'm yalvarp
yakam ve nihayet HurrenYin istirhamlar zerine enitesi d'amat Mustafa a'y geri almaa karar
vermiti. Kzkardeine:
Alama hemire, sizin saadetinizi ben de arzu ederim. Demi ve sonra ilve etmiti:
Hurrem de ayn eyi arzu ederdi. Defalarca istirhamda bul mutu. Onun da sana kar
muhabbeti var.
Bu ilve ile yeni hasekisinin szlerine kymet verdiini heml sine. hatrlatmak istemiti. Hanedan
li Osman'a mensup sultanla Hu-rem'e itibar gstermelerini samim olarak arzuluyordu. En f
sevdii Hurrem'di. Ona hakikaten derin bir akla balanmt. Bal mt ama, bir iek ile bahar
olmuyordu.
ah Sultan'm, zevcinden boalan Msr Valiliine b*ahim Aa') tyin edilmesi ihtimalini ortaya
atmas pek de isabetsiz saylma Sevdii, meziyetlerini takdir ettii ve sadakatine inand
brahi artk odababk vazifesini az gryor, kfi bulmuyordu. Bir gn diini yoklamak istemi,
yle bir sual sormutu:
Hizmetinden kran zere olduum sadk bir kulumsun, Msr valiliini tevcih etmek isterim,
ne dersiz?
brahim, bu beklemedii soru karsnda biraz duraklar gibi o tu. Msr'a giderse 'belki de
unutulurdu. Sonra Hatice Sultan ile ev! mesi ii de suya debilirdi.
Ben tarada mansp istemem, efendimiz.
Neden?
__( nk cemalinizi bir gn grmesem, mbarek ayanz pmek
-erefindea mahrum kalsam, inann ki yasayamam. * Bu cevabiyle hkmdarn sevgisi ve
tevecchn bir kat daha ka-anmiti. Padiah paha biilmez iltifatn tekrarlamt:
__ Bilirim, bize ziyade merbutsun. Hele sabreyle. kbal ve istikbalin uzak deil.
Zeki odaba bu szlerin mnasn kavramt. Kimibilir saadetl padiah belki hizmetkrn
devletin en byk memuriyetlerinden birine geirecekti. Bu dnyada olmaz olmazd.
Birka gn sonra hasekinin huzuruna kan Haim Aa, mahrem kaydiyle mhim bir haber
vermiti. Veziriazam aleyhinde tahkikat almt. Sonu neye varaca henz belli deildi.
Makamndan olmas ihtimali vard. Gen kadn tella sormutu:
__, Sakn brahim'in parma lmasun?
Sanmam Sultanm.
Vezirin suu neymi?
Rvet alm derler.
Haim Aa'nn verdii tahkikat haberi doru olmakla beraber ok eksikti. Meselenin mahiyeti
haremaasmm nfuz edemiyecei kadar baka idi. Dnen entrikalar nereden bilecekti?

Sadaret makamnda gz olan, Pri Paa'nm ayan kaydrp yerine gemek iin trl tezvirlerde
bulunan Ahmet Paa, irkin yollara sapmt. Bu muhterem ihtiyarn, vezirleri devlet ilerine
kartrmadn, mhim'devlet ilerini diledii gibi tedvir edip padiaha haber vermek lzumunu
bile duymadn, bunun ise saltanat makamna kar hrmetsizlik olduunu sylemiti. Yalan
yanl szlerle Sultan Sleyman', veziri aleyhine tahrik etmee muvaffak olamaynca, daha ileriye
gitmi ye menfur bir iftiraya bavurmutu. Gya Pri, Yavuz Sultan Selim zamannda Msr
aniyasndan rvet alm ve onlar bu suretle serbest brakmt. Ahmet Paa :
Padiahm, demiti. Hilaf jm varsa kaydm grlsn. Tahkik bu-yurulursa hakikat meydana
kar.
Bunun zerine tahkikata Kazasker Fenar zade Muhittin elebi memur edilmiti. elebinin
veziriazam ile eski bir gemii vard. Frsat karmak istemeyecei muhakkakt. Meseleyi ksa
zamanda Ahmet Paa ile taraftarlarnn arzularna uygun bir ekilde halletti. Padiaha vezirin sulu
olduunu syledi. Pri, hakknda reva grlen bu muameleye seyirci kalm, yakn adamlarnn
ikazlarna ehemmiyet vermemi, sadece :
Mahikeme kadya kalmaz. Gn gelir, Muhittin elabi'nn hkmn Tanr temyiz eder. Zalimin
zulm yannda kalmaz.
Cevabn vermekle iktifa etmiti. Sultan Sleyman, ne Ahmet Pa-a'un iftirasna ve ne de Muhittin
Efendinin tahkikat neticesine inanCO
HUHHtM SULlAn
mgt. Bununla beraber, Pri sadarette kaldka, padiahlkta olan llinin lezzetini (bulamyacana
da kanaat getirmiti. nfc, bu terem ve vakur ihtiyarn huzura her knda kendisinin " hisseder
gibi oluyordu. Cesareti krlyor .verecei kararlarda tereddaj. de dyordu. Sadaret makamnda
daha gen ve emirlerini hijjir itiraza lzum brakmadan yerine getirecek, her arzusunu yapacak
yakn bir adamn grmek istiyordu. Bu adam, ancak huyunu suyunu iyi bil. dii brahim Aa
olabilirdi. brahim'de, gzellikten ve sadakatten ba^ ka, birok meziyetler de buluyordu. Geirdii
tecrbeyi kfi gryor, parlak zeks sayesinde mevkiini hazmedeceini sanyordu. Vaka by. le
bir tyin, devamedegelen an'anelere uygun saylmazd, imdiye kadar hs odabalktan,
birdenbire veziriazam olan kimse yoku. Ordu saflar arasnda kargaalklar bile kabilir, belki de
tafat tehlikeye derdi.
Kararn vermeden, uzun uzun dnen Sultan Sleyman, iiim din adamlar ile de temaslarda
bulundu. brahim Aa'dan bahtsetro mekle beraber, Piri Paa, hakkndaki dnicelerini rendi.
Mft * Cemali ve Kazasker Kemal Paazade emsettin Ahmet Efendiler, taraftar olmadklarn
sylediler. htiyar vezirin devlete yapt hi metleri ibirer birer sayp dktler. Namusundan
(kimsenin phe ed yeceini ileri srdler. Eer muhakkak vazifeden uzaklatrmak k ediyorsa,
dolgun bir maala tekade sevkedilmesini ve diledii yerd oturmas istirhamnda bulundular.
Padiah, bu iki mmtaz din adam; nn tavsiyelerini mkul karlad ve yle hareket etmek kararn
verdi. Fakat bunu vakur vezire nasl aacakt?
Bir divan toplantsndan sonra, hkmdarta veziri, balbaa kalmlard. Sleyman, Pri'ye, imdiye
kadar yapt hizmetlerden uzum uza-dya bahsettikten sonra:
Lala, demiti. Hizmetinden lkran zre olduum bir kulumu tara karmak isterim,. Bilmem
ne mansp ile karsara?
Pri Mehmet Paa'nn, gen padiahn ne demek istediini anlya-cak kadar zeks ve tecrbesi
vard. Yerinde de olsa, ikaz ve tavsiyelerinden memnun kalmyan, tam bir istikll ile saltanat
srmeyi arzulayan hnkrn, devletin bu en yksek makamna, her sznde keramet bulacak,
emirlerinden kl kadar inhiraf etmiyecek, doru veya yanhf her iradesini itirazsz yapacak bir
adamn .getirmek istiyordu. Bu >*a' km adam, Hs Odaba brahim Aa'dan bakas olamazd.
Biraz dnd. anlar, erefler ve murvaififakyetlerle dolu olarak geen memuriyet hayatna veda
edecek szler azndan kverdi:
__ padiahm, yle mukarrip ve makbul kulunuza bendenizin male mi tevcih buyurulmak gerektir
(1).

goltan Sleyman ihtiyar vezirinin yzne bakmaktan utanyor-jnu gibi ban hafife sol tarafa
evirdi:
__Lala, neden yle dersiz? Tecrbelerinden istifade ederdik. Sen
bize pederimiz cennetmekn Yarvuz Handan bengzar kaldn. Simidi bi-zi brakmak reva mdr?
__ htiyarladk sultann, yararlk gsterecek sinde deiliz. nzivaya efkilip an devletinize ve
mr afiyetinize dua ederiz.
__Hizmetin inkr edilmez. Sadlaretten ayrlsan bile asla mkfatsz komam, asude ol.
__. Alialh raz olsun efendimiz.
Bu karlama vakur vezir ile padiah arasnda ecen son szler ve Son mlakat olmutu. Pri
Mehmet Paa, vazifelerini hakkiyle ya-pp tamamlam insanlarn huzuru iinde saray terketmiti.
Veziriazam sfatiyle son gnlerini yaayaca stanbul'daki konana dnerken kendi kendine
syleniyor:
Tanr, fendimizi fena yollara sapmaktan korusun!
Temennisinde bulunuyordu.
Saray Cedidi mire'nin (2) en nadide ve zarif egyalarla tezyin ve kafri edilmi olan tavan altn
nakl bylk salonu, bu afeam ok hususi bir elence lemine daha sahne oluyordu. Veziriazam
Pri Mehmet Paa'dan kalayca kurtulmasndan meminun olan ve kendisini imdi ok dalha seifoest
ve mstakil hisseden Sultan Sleyman, devlet gileriyle [yorulan sinirlerini saz ve Kjki leminde
geni ve gzel bakirelerin arasnda dinlendliitmek istemiti. ehzadeliinden beri yanndan hi
ayr-rriad, sznden, sohbetinden ziyde haz duyduu odalbas brahim Aa ile beraberce
felekten bir gece daha alacaklard. Elencenin programn, bu gibi ilerde bilgisi ve gngls
herkesten fazla olan Eddil "calfa ile brahim mtereken hazrlamlard. Eddil, bizzat talim etsirdig ve ksa zamanda yetitirdii ralkkase kzlar bir gn evvel rlplak soymu" ve yeniden
muayeneden geirmiti. Vcutlarnda her-^ngi bir kusur olup olmadna bakmt. lerinden
pefc houna giden ur tanesinin gslerini okayarak :
Kfir kz, byle nasl byttn? Bu kadar irisini ve gzelini praemitim.
(1) Peevi. /cilt 1, Sahife 20. .
M Topkap! Sarayna eskiden Saran Cedidi mire denilirdi.
m?.
A
Diyerek hayret etmiti. Kalfay ok iyi tanyan kzlar, bu szlere kahkahalarla glmlerdi.
Hazrlklardan harem dairesi halknn "haberleri yoktu. Bilhassa RoksoLan'dan saklanmas iin
azam dikkat ve gayret gsterilmiti. Vaka padiah, nefsinden baka hi kimseye hesap vermeye
medbur deildi, deildi ama, nedense yeni hasekisinden ekiniyor, daha dorusu derin bir akla
servdii gen kadnn zlmesini arzu etmiyor, daha evvelki elenceler gibi bunun da gizli
tutulmasn
istiyordu. ki, gn evvel:
Benim gzel sultanm, efendim, hayatm, gneim. Bir gl ile-baihar olmazm, bilirim-. Fakat
ne olur beni soldurmaynz.
Diyen Hurrem'i kollar arasna alarak teminat vermi :
Sen, demiti, sen yalnz .glm, ieim deil, bahannsn, hayatmsn.
Hasekisinin, erkei elinden almmak istenen dii bir kaplan gibi hnnlatn grd zaman
garip bir haz duyuyor, gz yalar karsnda ise, mteessir oluyordu. te bundan dolay:
Zinhar yu bulmasn, mahfi tutulsun!
Emrini bizzat vermiti. Onlar da bu emre harfiyen riayet etmiler veya ettiklerini sanmlard.
Tavan altn nakl byk salonu, ark* kri sedef ilemeli ceviz sehpalar zerinde duran be kollu
/amdanlar aydnlatyordu. Gece, bir paravann arkasnda sralanan ve yalnz kadnlardan
mteekkil olan saz heyetinin almasiyle balamt. Saltanda erkek olarak Hnkr ile ayak ucuna

hrmetkrane bir tavrla oturan, brahim ve eer erkek saylrsa, -bir de arkalarnda emre muatazr,
el-pene divan duran harem aalarndan Cafer Aa vard. Cafer, harem dairesinde Hatice Sultan'a
olan taraftarl ile tannmt. Bu yzden Haim Aa ile aralarnda bir hayli az kavgas bile
olmutu.
Gerek yzleri ve gerek vcutlar birbirlerinden daha gzel gen kzlar hizmete koyulmulard.
Beyaz zerine efltun ilemeli bol alvarlar, bellerini smsk sarp bir ocuk gergefi haline getireni
kuak lan, gl pemfoe renginde dar bluzlar ile ayaklarnn ularna basarak
dolayorlard.
Sultan. Sleyman, Akdeniz adalarnn en nefis yllanm araplarn, mzeyyen taslarla sunan
bakirelerin ellerinden alarak iiyor, bu arada geceyi hazrlam olan hizmetkrn da taltif etmeyi
umtmu
yordu.
Her hizmetinden kran, zereyim brahim. Bunun semeresin
elbet greceksin.
,
Hsodaba, yerinden frlyarak efendisinin nnde eiliyor:
En. sadk kulunuz, klenizrm, mbarek ayaklarnz pmeK benim iin byk bir saadettir.
Diyordu. brahim, hkmdarn ayaklarn le ykam ve Som pp bana koymutu. Sultan
Sleyman, sadakatine ve sevgisine ina
muti adamna birka gn sonra vermeyi dnd mjdeyi 1
- - ekinmiyordu :
1 Dudaklarmz arasndan kacak bir iki kelimede sakl olan ik"T saadetin ok yaklat, sabah ola, hayr ola.
thraihin, bu v'din ne olabileceini dnyordu. Acaba sadaret m getirilecekti, yoksa sadece
vezirlikle- taltif; edilip Hatice mi evlendirilecekti? Herey mrrikrid ve padiah hereye
dirdi. Saatler ilerledike meclis daha hususileiyor, efendi ile hiz-,tr, aralarnda mesafeyi
muhafaza etmekle beralber, samim bir bete dalyorlard. Padiah, btn masrafn kendisi
tarafndan ve-nk zere, bir va'ki'tler Romallarn, sonra da Bizansllarn araiba ya-ar ve eitli
msabakalar yaptklar tari'h hipodromun enkaz s-ide (1) muazzam bir saray ina ettirmeyi
dndn sylyor:
__Burada sen oturacaksn brahim, biz de ara sra urayarak hu-umuzla eref vereceiz.
Diyordu. Pangali bir gemisinin olu olan gen aann, ikfoave saadetin bu kadar karsnda, gzlerinde sevin yalar tanele Oh, efendimiz!
Diyerek, hizmet eden kzlarn hayret nazarlar altnda, hkmda-ayafclarma kapanarak pyordu.
Yeni ina edilecek sarayda, padin enitesi ve Hatice Sultan'm zevci olarak ikamet edeceinden p(i kalmamt. Gecenin en hoa giden (hdisesi, Eddil Kalfa'nm bizzat yetitirdicariyelerin oyunlar olmutu. Memnun kalan padiah, bu sefer de
(ifaya iltifatta bulunmutu.
Aferin Eddil', bize p-ek hoj saatler -geirtirsin! Ve sonra da ilve etmiti :
- Gzlerimiz nurland.
zerlerinde altl - stl iki beyaz tlden baka biney bulunmayan lar, mtenasip vcutlarna
inhinalar vererek reksediyorlar, padiannden ge;erlerken- davetcr nazarlar atfediyorlard. Biraz sonra, ef ilemeli ceviz sehpalar
stlerinde duran be kollu gm sam-larda yanan mumlardan bazlar flenmi, salonda tatl bir
loluk il olmutu. te tam- bu srada, byk kapnn aralanarak Him'in "iye uzanan bann kimse
farkna varamamt. Esasen be sa-* sonra kap tekrar sessizce kapanmt.
oaks devam ediyordu. zerlerindeki tllerden bir tanesini atm zlarn glgeleri, nefis birer tablo
gibi duvara vurmutu. Cafer

role, bu tabloyu yan gzle de olsa seyretmekten kendisini alama-* Eddi] kalfann rse, vcudunda
tatl bir rperme olimtu. Bu .g'wm
zel manzara, be on dakika srm, rakslar da bu suretle sona Cariyeler, biraz evvel, zerlerinden
attklar tlleri topluyorlard. diah mdahalede bulundu:
Gitmesinler, huzurlar ibize haz verir, kuruyan dudaklaruJ bu hurilerin sunacaklar araplarla
slatmak isteriz.
Eddil, sonunun buna mncer olacan tahmin etmekle berat, yine de sevinicini saMyamyordu.
te Hurrem Sultan' yere vuru kendi yetitirdii kzlardan birini hnkrn frasna sokarak ona
^kuvvetli ve daha gen bir rakp karma/k zaman ve zemini geh
Emriniz bastne sultanm, kalsnlar, efendimizi elesinler. brahim Aa da memnundu. Fakat
hissiyatm 'belli etmemee n
;gyor, ihtiyatl elden brakmyordu. Hl hasekiden ekiniyordu. lar, kalfann bir emri, daha
dorusu bir iareti ile'nce alm old fi talimat aynen ve sratle yerine getirmilerdi. Hkmdarn
ucunda, evrelenmilerdi. Hsodaba, biraz geriye ekilmek zorvm "kalmt. Eddil Kalfa :
Cariyelerinizden bir tanesinin sesi, ok gzel efendimiz, enu
mez misiniz?
Diye sormu:
Sylesinler, iimiz alr.
Cevabn alr almaz, yznn birok hatlar ile Hurrem Sulta| benzeyen ve orada mevcut kzlarn
en gzeli olan bakireye ikinci iaretle, balamas emrini vermiti. Evvelce hazrlanm olan pln, bir
maniaya arpmadan tatbik ediliyordu. Padiah, dairesine ^ ken, muhakkak bu dilberi de
beraberinde gtrecekti.
Aikjdeniz adalarnn oynak ve gcklayc pek maruf bir arks de perde ykselirken, baka bir
bakire, altn ilemeli arap tasn krn, azna kadar uzatyor:
. eker, bal olsun, afiyet olsun!
Diyerek, nne dklm uzun salarnn kolay kolay kapayal d ahane dsn btn hameti
ile gsteriyordu. Fakat sultan, kikaten gzel bir sese malik olan kzla daha fazla alkadar oluyoi
ark biter bitmez:
i Blbller gibi aknsn!
ltifatnda bulunmu ve sormutu:
i Gzelim, adn ne?
Peyveste, efendimiz.
- Yzn, vcudun ve sesin gibi adn da mstesna imi megef. Teekkr ederim,
efendimiz.
Anas Rum ve babas talyan olan Peyveste, kendisini saa* kapsnda sanyor, tatl bir heyecanla
titriyordu. Eddil Kalfa ise tfk savmcini saklayamyordu:
Tanr kusursuz yaratm, sultanm.
Sait tkrar balamt. arap taslar dolup boalyordu. Bu
HURREM. SULTAN
65
da bir grlt olmu, salonun byk kaps birdenbire almg, bir ^^fr sr'atle ieriye girmiti.
Cafer Aa, koarak buna mni olmak) *
ise de suratnda sesi salonda akisler yapan iddetli
bir tokat
patlan"^1.
>
_ Seni, hain Arap seni!
_
Meclis bir anda karmakark olmu, saz susmutu. HSodaba b- < ahim Aa ayaa
kalkmt. Byk amdann yannda duran kadnn
-,ihiddati mumun pasl nda bile derhal belli oluyordu.
,
_ Kalfa, al gtr bu kzlar. Efendimizi yalnz braksnlar!
'c

Bu sesin sahibesini ok iyi tanyan Eddil bembeyaz olmutu. Ne

yapacan bir an iin arm, hnkra bakmt. Gen kadn sesini
r.
ykseltmiti:

__. Eddil, sana sylyorum!

'
^
Uzun boylu, mtenasip vcutlu saray kadnnn biraz kalkka olan
T
burnunun kanatlar alm, sar ayva tylerini andran kllar deta
r.
dikilmiti. Asabi hareketlerle ipek mendilini yrtacakm gibi ekitii.
xiyordu. Bu hrn kadm Raksolan'dan bakas deildi. Erkei elinden ,
alnmak istenen dii bir kaplana dnmt. Sanki btn kadnl ah- i ?}
lanmt. Padiahn ilik grd gn gibi manal ve gzeldi. Sedire do- -'
xu yrd. Biraz evvel rakseden kzlara barda:
___
Defolun, buradan!
__ ^ Neye uradklarn
bilmeyen cariyeler bir keye bzlmlerdi.
Bu iin sonu acaiba nereye varacakt? Hkmdarn huzurunda byle ^ :bir densizlii kim
yaparsa yapsn, ister erkek, ister kadn olsun, derhal
^ cezalandrlr, hayat ile olan alkas
kesilirdi. Bata Hasodaba bra^ 3im olmak zere, Eddil Kalfa ve Cafer Aia bunu
bekliyorlard. Gazab
c .hne ne ekilde tecelli edecekti? Fakat hayret... Sultan
Sleyman'da
, hiddetten eser yoktu. Bilkis memnundu. Eski gnler gznn nnde canlanmt. Esasen, derin bir akla bal bulunduu Hurrem'i bu hrdn hali ile daha ok sever ve
holanrd. Bir ey sylemiyor, hasekisini akla, arzu-ve ihtirasla seyrediyordu. Hurrem, aknn en
; Hnkr:
byk tezahrn pervaszca ortaya koymutu.

Halvet olmak isteriz!

Diye ellerini vurdu. Hurrem Sultan mstesna, saz heyeti de dahil
;oltnak zere, hepsi salonu
terketmiler, kzlardan bazlar fiillerini bile toplamak imknn bulamamlard. Ba nnde
kapdan kan brahim, en byk rakibinin kim olabileceini imdi ok daha iyi anlyordu. Kendi
kendine syleniyordu:
Mthi kadm! Ve ilve ediyordu :
Bfendimiz;hakikaten sfc!
.
F: 5
66
HURREM SULTAN
Eddil de, Cafer Aa da ayn fikirdeydiler. Cafer, darda, kalfaya1 tenbihatta bulunmu :
Aman kalfaem, tokat yediimi kimseye syleme, rezil olurun^ Huzurdaki kzlarn kulan
bk.
Diye rica etmiti. Aralarnda anlamlard. Kimseye, hatt Hatice Sultan'a bile bir ey
sylemiyeeeklerdi.
Hurrem, elence hazrlklarn gndzden haber alm-, geoe de Ha-, im Aa'y gndermi ve
onun getirdii malmattan sonra, lgna dn-m ve her eyi gzne alarak bu emrivakii yapmt.
Fakat bunun bu ne olacakt? Bir ka adm, att. Sultan Sleyman da sedirinden kallj.j m ve gen
kadna doru yrmt. Tatl bir sesle sormutu :
Gzelim, meleim, ne istersiz?
' Saadetimin sermayesi, gneim, suyum, ekmeim, malikimj efendim, sizi isterim. Benim
cihanm sizisiniz, sizi isterim sultanm.
Bir emriyle on binlerce askeri ate hattna sren, bir vuruta Bel-grad', ikinci savletinde Akdeniz'in
en mstahkem adas Rodos'u tea-hir eden, cihangirlik yollarn ceddi Fatih Sultan Mehmet gibi
genl yata aan Sultan Sleyman sanki o deildi. Sevgilisinin karsnda toy bir k, ihaslsas bir
air oluvermiti. Elindeki altn ilemeli arap| tasndan birka yudum alarak dudaklarn slattktan
sonra,, tas nn-deki alak sehpann zerindeki gm tepsiye brakt.
Hurrem, benim cieimsin, glmsn!

 Yalnz o kadar m, efendimiz?

Canmsn, hayatmism!
Buradan gidelim, efendimiz. Beni kollarnza alnz sultanm] Sizin iin yaayan Hurrem'i
pnz, koklaynz!
Padiah mesut ve bahtiyard. Sevilmenin saadeti iindeydi. Gen| 'kadn belinden tutarak. bir
ocuk gibi havaya kaldrd. Sonra kucana ald. Roksolan, her zaman yapt gibi ban hafife
arkaya bra'kth Yznn eihvet ve ihtiras dolu btn hatlarna padiahn ga nne tekrar
cmerte serdi. Yzln pyor, burnunu burnuna sryor, ince parmaklarn hkmdarn mintan
iine sokarak kll -gsDde gezdi-xiyor:
Malikim, efendim! Diye inliyordu.
III
Kara Sleyman Galiata'da Bir Toplant Behram Aa, AslAde Teok>gos__Verile Karar brahim Paa'nn Sadareti
Tevrilen Entrikalar Hurrem, Safn Kuvvetlendiriyor irizlamM1 Ak - Hain Ahmet
Paa At Meydan Sa,ay__Muhteem Djn brahim Paa'nn Damatl ezadle Sultan Selim'in D|oumu kbal ve Zeval.
Galata, stanbul'un kalabalk ve en hararetli semtlerinden biriydi. lence yerlerinin bol ve eitli
olmas ile de mehurdu. Sahil meyhaneleri adam almazd. Akdeniz limanlariyle i yapan tacirler,
Yahudi ve ium sarraflar, emlk tellllar, gemi sahipleri, kaptanlar, tayfalar he nen hemen bu
semtte toplanmlard. spanyol, Rodos'lu, Cezayir'li, turn, Arap, Venedik'li, Fransz hulsa,
Akdeniz blgesine mensuu gemicilere adm banda tesadf etmek mmknd. Konuulan
lisanlarn ays saylamayacak kadar oktu1. Fakat trkeden sonra ekseriyet talyanea ve rumcada
idi. Galata sakinleri arasnda servetini kumarda; :ayfoetma mflisler, memleketlerinden kovulmu
asilzade eskileri, vatanlarndan kaan kanl katiller, aforoz edilmi papazlar, casuslar, foradan
kurtulduktan sonra memleketlerine dnmek imkn bulamayan trekiler, mazileri kark kimseler
de vard. Yeknlar da bir hayii bankt. Sahil, her gn irili ufakl gemilerle dolar, boalrd.
Vurgun-prda ele geirilen ganimet mallan, tccar egyas nam altnda buraya Setirilir, satlrd.
Malm nereden geldiini ne satan syler, ne de alan orard. Hindistan mahsullerinden Ege adalarnn
eski araplarna, zenci klelerden Rum bakirelerine kadar aranan her eyi ucuz veya pahal
Galata'da bulmak mmknd.
mi sahipleri ile para ihtilfna den kaptanlar ve gemi adamla"1 burada terki sefine ederler,
kendilerine yeni bir patron ararlard. 1 enemeden para kazanmak isteyen fakat gk demeden lmei
de gece * bilen gen ve maceraperest denizciler, ya bir tccar veyahut hurda a" harami gemisi ile
Akdeniz'e yelken aarlar, taranm Trk ve Ar
66
HURREM SULTAN
dmenjiyet
korsanlarna slk vazifesi gren kk Cerbe adasna (1) gelerek. Jg san filolarna katlrlard.
Hurrem Sultan'n, forsadan 'kurtard Rus genci Kara van. j. byle bir semtte oturuyordu,
Haim Aa vastasiyle satn alnai^ katl svde aylarca kalm, bu arada trkesini bir hayli
ilerletmi, ^ ra Kara Sleyman adyla, birdenbire ortaya kmt.-, Gya zeytin tj, reti yapyordu.
Hasekiden gelen paralarla rahat ve mkellef br hay yayordu. Roksolan'm ailesini aratrmak
zere Rusya'ya gitmek i knn bulamamt. Fakat Krm'dan gelen denizcilerle konulmu, lar
vastasiyle tahkikat yaptrm, papaz ile karsnn Tatar aknc nn talan ettikleri kasabada
olmadklar anlalmt. ok yal < kar - kocann ldkleri kanaatine varm ve neticeyi Hurrem
bildirmiti. Hurrem, nedense bu meselenin zerine fazla yalnz Haim Aa'y gizlice Galata'ya
gnderecek:
Oradan hibir yere ayrlmasn.

Haberini yollamt. Sleyman hayatndan memnundu. Bir de ayrlmak niyetinde deildi. htida
etmi ve stanbul'u ikinci) vatan olarak semiti. Yava yavag bir muhit de ya balamt.
Teologos adnda kendisine asilzade ss veren- orta ya bir Rumla ahbap olmutu. eytanla
saklamba oynayacak kadar s naz Teologos'un stanbul'da tanmad yoktu. Hosohbet bir adam
duu iin her yerde aranr ve sevilirdi. Arasra alata'ya gelerek leyman'a para ve talimat -getiren
Haim Aa bile onunla ahlbaj ederdi.
Asilzadeye benzeyen taraf yok ama, eytan ty olduu n hakkak.
Der, anlatt ak sak hikyeleri zevkle dinlerdi. Teologos, ile geindiini soranlara glerek :
almaa ihtiyacm yok, Mora'daki geni arazimin varidat geiniyorum. Midilli adasnda
byk zeytinliim var.
Cevabn verirdi. Bazan da Kara Sleyman ile mterek tica yaptklarn, stanbul ile Ege
denizindeki adalar arasnda ileyen i teaddit yelkenlilerin sahibi olduunu sylerdi. Fakat bu
gemileri ne gren olmamt.
Kendisine, asilzadem diye hitap edilmesinden holanrd. Key olduu zamanlarda asaletinin
nereden geldiini ballandra ballan^ anlatr, bu arada ailesinin halis Trk dostu olduunu da
hatrlatn unutmazd.
(1) Tunus'ta Gabes krfezinin karsnda olan Cerbe adasnda 1 baros kardeler de us kurmular.
Akdeniz sahillerinde velveleler T tan basknlarna bu adadan yelken aarak kmlard.
Ecdadm, elebi Sultan Mehmet Hn merhumun- sofrasnda yememi, Veziriazam- Bayezid Paa
ile arkadalk etmitir.
-di ' ddiasna gre Teolagos Korkas'n hafidi idi. Filedelfiya rafndan olan Korkas Trk
Mool Timur'un Anadolu'- tilsndan sonra stanbul'a gelerek yerlemi, bir kolayn bularak
^U a vazife ile girmi, zeks sayesinde ykselmi, evvel mparator a uel'in tercman, sonra
da umum elisi olmutu. Gzel trfce bi- d' Mteaddit defalar resm vazife ile Bursa'ya gidip
gelmi, devrini 1
u Sultan Birinci Mehmed'in sofrasuada bulunmu, iltifatna nail Veziriazam
Bayezit Paa ile dostluk etmiti (2). Bilhare, Bins mparatorluunun mdafaa plnlarn Trklere
verdii veya ? > S anlalm, casusluk suu idam edilmiti. Btn bunlar doru idi a,wkiit yz
sene evvel yaayan Teologos ile bugnk Teologos'un s^-dereceleri malm deildi. Teologos,
iddiasn o kadar inandrc jekilde ileri srerdi ki, itiraz etmek kimsenin aklna gelmezdi. Baza*
saletini isbat iin ahitler de gsterdii olurdu.
__sterseniz Befaram Aa'ya sorunuz. O da aslen Fildelfiyaldur.
Memlekette Korkas ailesine dair ok ey dinlemitir.
Derdi. Aslen Rum olan Behram Aa, padiahn gzde adam bra-tim'in mutemet hizmetkrlar
arasndayd. Behram'm Alaehir ile bir lkas yoktu. sene evvel stanbul'da bir tesadf eseri
olarak Teolo-ros ile tanm, arkada olmutu. Birbirlerine*ksa zamanda snmlard. Bununla
beraber arkadan yabanc kimseler yannda yalanc -Urmak istemez, susard. Israr edilecek
olursa, onun .szlerini tasdik der:
Asilzadenin anlattklar dorudur.
Cevabn verir, sonra byk altndan glerek ilve ederdi:
Timur, Fildelfiya'ya geldii zaman- Korkas cenaplarnn gate-*" misafir kalmtr.
1523 yl austos aynn 15 inci pazar gnnn ge saatlerinde Ga.-ta'da, tek kanatl demir kaps
baheye alan ta (binann ikinci kamdaki byk odasnda drt kii oturmu, yava sesle bir eyler
konu-ayorlard. Aym en scak gecelerinden biri olmasna ramen pencere-' 'r smsk kapanm,
perdeleri aaya kadar indirilmiti. Konutkla-|nn dardan duyulmasndan muihakkak ki
korkuyorlard. Odadaki-fnn biri siyahi, dieri uzun boylu, geni omuzlu, levent yapl kara
---------------------------_________________________________________
(1) Bugnk Alaehir.
(2) Dukas, Bizans tarihi. (Mrmirolu tercmesi) sayfa 76.
f
ir

yaz bir delikanl idi. Temiz pak giyinmiti. Lfa karmyor, sa kulak kesilmi dinliyor, bir ey
sorarlarsa, cevap veriyor, yahut:
__ Aa hazretleri dalha iyi bilir, velinimetimin mutemedi odur.
Diyordu. ivesinden Slav rkna mensup olduu anlalyordu, nc adam, gzleri felfecri
okuyan, salarna kr dm, kei sa] l bir zatt. Mevzuun en hararetli yerinde :
Baknz, buras ok'mhim!
Diyerek yerinden kalkyor, kedeki masann stnde duran g< karnl, dar azl ufak Alaehir
testisinden, yine toprak, fa'kat d 5 gzel ilenmi bir tasa boaltt arab iiyordu.
Afiyetinize beyzadelerim!
Bu arada siyahi adama da taklma unutmuyordu:
Ne olur aa hazretleri, sen de birka yudum i, o zaman dBj yi daha iyi grrsn. Gnah
varsa, ki zannetmiyorum, benim stiij
olsun.
Arap, bir kadn kadar ince sesiyle :
Allah mstahakn versin, ayol!
Diyerek glyordu. Klk kyafetinden mevki sahibi olduu hiss veren ablak ehreli drdnc ahs
ise, heyecanl ve tell grnj sk sk pencerelere bakyor, sonra :
Sakn aklnza bir ey gelmesin, yoldalarm diyordu. Vaka kr edemem, parann yz sea'ktr.
stanbul'da dayal deli bir evi masn kim arzu etmez. Fakat beni haseki hazretlerinin hizmetine
mee zorlayan sebep ne sizin va'dettiiniz altnlarn tatl krts ne de ard arkas kesilmeyen
srarlannzdr.
Kei sakall, atblak ehrelinin szn yarda kesti :
Demek, daha mhim bir sebep var, biz bunu bilmiyorduk.
Var ya, sana daha evvel Sylememi miydim?
Hatrlamyorum.
Hatrlamazsn, tabi. nk kafan yine dumanland. Say bir saat iinde tam be tas arap itin.
Nerede kalmtk var ya.. I dim olacak adama seneler senesi hizmet ettim. Sadakatten ayrlma Fakat
mkfat beklerken ar muamelelerine maruz kaldm. I dorusu ihmal edildim. imdi beni
anlyorsunuz, deil mi yoldalad
birden tasdik ettiler :
Doru sylersiz, Behram Aa.
Elbette doru sylerim. te beni ileden karan vezirin alkaszl oldu.
Siyahi adamn yznde duyduu memnuniyetin bariz bir ifa vard. Yerinden doruldu :
Demek artlarmz kabul ediyorsun?
Behram Aa, dnr gibi durdu, sonra :
*
Kaimi ediyorum, dedi. Ne yalan syleyim, gn drt
bugn yaptnz yeni teklif ve vaatler karsnda reddedeme
Yalnz yoldalarm, benim de bir artm var. dim'_- Nedir?
__ Bu anlama drdmz arasnda kalacak, duyulursa, hele vezi kulana giderse, perian olurum. O zaman beni haseki hazretleri 4e kurtaramaz.
birden teminat verdiler. Kei sakall daha ileriye giderek rumca bir de yemin etti :
Matoteo.
Kara yaz delikanl :
__ Ben, dedi. Haseki sultan hazretlerini t ocukluundan tanrm. Memlekette kap komu idik.
Tatar aknnda beraber esir dtk. Evvel Krm'a, sonra da stanbul'a beraber geldik. Hani, bir
bakmdan; bu esaret fena da olmad. nk, 'byle olmasayd, ne o, bu emsalsiz mevkii ve ne de
ben, bu mesut hayat bulabilirdik. Roksolan cmerttir licenat^r:_Ba,na_,yexdii sz tuttuunu
siz de biliyorsunuz. Yalnz hrriyete deiL refaha da kavuturdu. Allah raz olsun. Merak et-~me
Behram Aa, senin de istikbalin memmendir.
Siyahi adam suratn ast.

 Yazklar olsun, sana!

Neden, fena bir ey mi syledim?
Benim hi mi yardmm dokunmad. Seni arayp bulan, bu uurda kendisini tdhlikeye atan
adam kim?
Aksini iddia etmedim, aa. yiliini hijbir zaman unutmam. Nankr deilim. Seni babam
kadar severim'. Ver elini peyim.
Arabm yz gld.
Berhudar ol, ltife ederdim. Temiz st emmi bir ocuk olduun besbelli.
Bunlar syleyen siyahi adam, Hurrem Sultan'm haremaas Ha-im Aa'dan bakas deildi. Kara
yaz delikanl ev sahibi Kara Sleyman, kei sakall ise asilzade Teologcs'du. Hasekinin hizmetine
girmee raz olan Behram Aa'ya gelince; Hasodaba brahim'in mutemet hizmetkrlarndand.
Manisa'dan beraberce stanibul'a gelmilerdi.
Pri Mehmet Paa, 27 haziran 1523 de iki yz bin ake ile emekliye sevkedilince, devletin bu en li
makamna her trl teamle ve ananeye aykr olarak Hasodaba brahim, getirilmiti (1). Pri,
Siliv-rikap civarndaki iftliine ekilince ,ondan boalan byk konaa babasnn mal gibi
yerlemiti. lk ii yaknlarn mhim mansplara tayin etmek olmu, fakat nedense hizmetkr
Behram' unutmu, ona yksek bir vazife vermei dnmemiti. Behram, efendisinin sadrazam
olmasna evvel sevinmi, mide kaplm, hayalinde^ tyin edilmesi
(1) Hammer, Devlel-i Osmaniye Tarihi, cilt 5. sahife 37.
ihtimali olan btn memuriyetleri yaatm, fakat hibirine nail ola. mamt. Sadece brahim
Aa'mn hizmetkrlndan, brahim Paa' nn hizmetkrlna ykselmiti. Bu mthi sukutu hayal,
onu efendi, sine dman etmee kfi gelmiti. Hatt bundan bir hafta kadar evvel Teoloos'a:
Asilzadem, vezir ok nankr kt. Bize gadretti. Fakat alaca- olsun. Bu dnya kimseye
kalmaz.
Diye dert yanm, efendisinin aleyhinde sylemediini brakma-mt. Bu szleri biraz da ilveler
yapmak suretiyle Kara Sleyman'a nakleden Teologos, durumun Haim Aa'ya (bildirilmesi
tavsiyesinde bulunmutu. Haim Aa, veziriazamn, haseki sultan ile aralan iyi olmadn ve
birbirlerinin kuyusunu kazdklarn ok iyi bildii iin b. ralhim Paa'mn mutemet
hizmetkrlarndan birinin gizlice elde edilmesini faydal grmt. Hurrem Sultan ile vezir
arasndaki mcadele zamanla artacak, hele saraya damat olduktan sonra bsbtn iddetlenecekti.
Meseleyi hsekdnin akl hocas Nazniyaz Kalfa'ya amt. Kal-fa:
Akln ile (bin yaa, aa. Hurrem Sultan hazretleri ile biz de byle bir sey dnrdk. Frsat
ayamza geldi. Ne yapp yapp Beh-ram' kandrmaa bakn1. Paraya dkndr, derler.
Demiti. Hurrem Sultan'n muvafakatini, talimatn ve her kapyr kolayca aan klliyetli miktarda
duka altnn da alan Haim, derhal Bdhram ile temasa gemi, Kara Sleyman'n Galata'daki
evinde mzakereler balamt.
Haseki'nin teklifleri makul ve basitti. Veziriazamn hususi hayatna ve bilhassa haremi hmayunu
alkadar eden meselelerde taknd tavrlara dair muntazam malmat verecekti. Bir d-a kendine
havale edilen meseleleri tahkik edecekti. Mukabilinde her ay muayyen bir para alacakt. e (balar
balamaz alaca yz duka altn hesaba daJhil deildi. Bu para, Hurrem Sultann ihsan idi.
Behram'a teklif edilen hizmet kolay ve kolay olduu kadar da tehlikesizdi. Yalnz efendisine
eskisinden daha sadk grnmee alacak, bunun iin de ne mmknse yapacakt. Him Aa :
Yoldam, bu sayede tevecch kazanr, belki de mhim bir memuriyete tyin edilirsin.
Diyordu. Behram artk memuriyetten midini kesmiti. Hem bu yeni vazifesi daiha krl idi.
stelik stanbul'dan da ayrlmayacakt.
Vezirin bana maa vereceini sanmyorum.
Cevabn verdi. Toplad malmat Galata'da ya Teologos'a veyahut Kara Sleyman'a .getirecekti.
Eer Kara Sleyman', vezirin hususi hizmetine akabilir, mutemetleri arasna girmesini
sahyabilirse ihya oMu demekti. Kendisine stanbul'un en iyi bir semtinde dayal deli bir ev
hediye edecek, haremi hmyundan tara karlacak gen

,gzel
cariye ile de evlendirilecekti. Bu teklif ve vaat en sona
;*
birka gndr tereddtler iinde bocalayan Behram Aa'y
01
leri suya indirmee ve mspet cevap vermee deta mecbur ^e . pi^nn bu ekilde
tatbik edilmesini Him Aa'ya tavsiye eden.
^6 Behram' ben sizden iyi tanrm. Deral kabul edecektir.
ti- Kara Sleyman ile Himfe kalsayd, bu teklifi ilk batan
Dem
caklar, adam bsbtn martacaklard. Belki de daha ba^Jca t
zler de istemee kalkacakt.
Teologos'un bu ideki rol, sadece Kara Sleyman'n evinde
masi) onunla arkada olmas ve zahiren i orta gzkmesi deil-. |^e Mora'da geni arazisi, ne
Midilli adasnda zeytinlikleri ve ne d* dalarla Galata arasmda sefer yapan gemileri vard. Esasnda
o da S vman'm tavsiyesi ve Him Aa'mn muvafakati ile daiha evvel hase-ti'nin hizmetime
girmi (bulunuyordu. imdilik bir i yapt voktu ama, leride kendisinden istifade edilebilirdi.
__Adam ldrmek hari, her ey elimden gelir.
Diye teminat vermiti. Kurnaz, cerbezeli ve o nispette de malmat-i olduu muhakkakt. Trke ve
rumcadan baka franszca ve italyan-:a bilir, Galata'da konuulan arapay da anlard. Lisan
bilmenin bir silzade iin art olduunu sylerdi. Him de, Sleyman da asaletine nanmazfersa da,
bu unvann kendilerine hibir zarar olmad iin ses karmazlard. Hayatndan memnundu,
saraydan gizlice gelen paralar a beyler gibi yayordu.
Galata'da, Him Aa'mn reisliini yapt bu tekilt, Beferam La'nm da iltihak ile kuvvetlenmi
ve azasnn says drde kmt, 'eologos, bu yeni iltihakn- ve anlamann erefine arap tasn:
ttifakmzn erefine iiyorum, beyzadelerim!
Diye dikerken, Him Aa tarafndan verilen yz duka altnn, uana yerletirmekle megul olan
Behram Aa da yeni vazifesine emen orackta balam bulunuyordu. Bundan maksad, mhim
mal-ata sahip olduunu arkadalarna imdiden gstermek iindi.
Ahmet Paa'nn Msr'a gitmesi, Sbrathim Paa iin sanki iyi mi ldu? Hi sanmam.
Diye sze girmiti. Teolotgos sormutu :
Ahmet Paa Msr'a m gitti, bu haber de nereden kt? Beihram marur bir eda ile
arkadalarn! szd.
Tabi nereden bileceksiniz?
Haber doru idi. Pri Mehmet Paa'nn ayan kaydrarak, yerigemek iin trl tezvirler yapan, entrikalar eviren Vezir Ahmet
asa, bu makama hasodabann tyin edildiini gVnce, ileden jk?t- brahim'in maiyetinde bulunma gururuna yedirememi, Fenazade Muhidtiin eletbi'yi araya koyarak Msr valiliinin kendisine
verilmesini istemiti, iDranm .raa, du nans raKifonn uzaklamasna dnden raz idi.
Pek mnasiptir.
Diyerek derhal padiahn muvafakatini almt. 15 temmuz u de geni aalhiyetlerle Msr
valiliine tyin edilen Ahmet Paa, berinde gtrmek zere birtakm adamlar toplamt. Bunlarn a
.da stanbul'da itibarlarn kaybetmi, yenieriler arasna nifak la hret bulmu, rvet almaktan
lekelenmi, medreseden .yol kesip ekiya olmu kimseler de vard. Msr ahvali, bu adamla, m
slah edilecekti? Yoksa paann baka bir fikri mi vard? vazifesi bana gitmek zere, 2 austosta
stanbul'dan ayrlm, .merasimle uurlanmt.
Befhram Aa :
Kt fikre sahip olanlarn hali abuk ayan olur, diyerek, szj ^bitirmiti.
Bahram Aa'nm anlattklar belki ok mhimdi. Fakat Hum "Sultan'm iine yarayacak bir taraf
yoktu. Bununla beraber Kara J leyman ile Haim Aa, kendisini pohpohlamay ihmal etmemilerdi
Neler de bitirmisin aa!

 Bilirim, zihir.
Asilzade Teolqgos, yar cidd yar aka :
yleyse, demiti. Bu son arap tasn da msaade edersen se: erefine ieceim.
Afiyet olsun!
Behram Aa, daha fazla kalma tehlikeli bulmu, geldii gibi ne gizlice Galata'dan ayrlm, bir
kaya binerek kar tarafa gein ti. Haim Aa ise, sarayn kaplar akamlar kapand iin, Kara
leyman'n evinde misafir kalmt. Kazandklar parlak zaferin mj sini :
Gznz aydn sultanm.
Diyerek yarn verecekti. ltifata ve hatt ihsana nail olaca n hakkakti. Eli ak bir kadnd. Ziynet
eyalarndan birkan daha s tiran Hurrem Sultan'.da bol para vard. Padiah hazretleri de klliye
miktarda altn vermiti. Verirken de :
- Dilediin gibi sarf edersin, meleim.
Demiti. Esasen hesap sormak deti deildi. arkada gece ge saatlerine kadar oturmular,
konumulard. Kafay fazlaca tt leyen asilzade Teolagos, tatl hikyeler anlatmt.
Galata'da yaplan anlamann zerinden haftalar, hatt aylar g misti. Behram Aa vazifesini
intizamla ve muvaffakiyetle yapyor Getirdii haberler, arasnda mhimleri de vard. Bu
haberlerden tanesi Hurrem Sultan'm ok iine yaramt. brahim Paa, Beyi rSultan'n kocas
Ferhat Paa'ya kancay takmt. lk frsatta yere
Bu hareketinden haksz saylmazd. Tevali eden ikyetlerden ^ju.saimt. Bir gn dayanamam,
divanda:
__ Bu. vezir ba ile oynar!
Diye mti bir tahdit savurmutu. brahim Paa'mn bu szlerini
rada divan hmyunun kapsnda bulunan Behram Aa kulaklariy- gitmiti. Aslen Hrvat olan
Ferhat Paa'nn suu saylamayacak ka- r okta. Dulkadir eyaletindeki ehsuvar hanedann
sndrm, Seihsuvaroluiu Ali Bey haK'knda padiaha yanl malmat vermi :
__ Ben l-i Osman'n dorusuyum!
Diye devlete balln iftiharla iln eden bu beyi ocuklar ile beraber haksz yere idam ettirmiti.
Amasya sancanda da birok g-talhsiz kimseleri ldrtmt. Kan dkmekten zevk alan Ibu
zalim Hrvat'n irdii ceviz bini amt. Nihayet padiah gazaiba gelerek enitesini memuriyetten
atm, krn tamam eylemek zere stanbul'a armt. Fakat kzkardei Beyhan, Sultan'm :
__, 3er. cariyenizi dul, ocuklarm yetim brakma, padiahm! Bu
defalk affet.
Diye yalvarp yakarmalarna, gzyalarna ve annesi Hafsa Sultan'm efaatine dayanamam, son
defa olmak artiyle affetmi, kendisi ne Semendire sancan vermiti. Huylu huyundan vazgemez
derler, Fenhat da huyundan vazigememiti. stanbul'a gelen ikyetilerin ard arkas
kesilmiyorclu. Bunlardan bir tanesi veziriazamn huzuruna kadar kmaa muvaffak olmu,
ayaklarna kapanm :
Medet efendimiz, medet! Bu zalimden bizi kurtar. Diye feryat etmi, alamt. Vezir ok
mteessir olmu :
Zalimin zulm yannda kalmaz. Hele sabrl olun!
Cevab: ile beraber bir miktar da para vererek memleketine gndermiti. Padiahn en msait bir
zamannda durumu arzedecek ve Ferhat'n idam fermann bizzat alacakt.
Roksolan'n, padiaJhm bu gaddar enitesi hakknda kfi derecede malmat vard. Fena hretini
ok duymutu. Onun idam Beytan Sultan iin byk bir darbe olacakt. ok sevdii halde
kocasiyle beraber Semlendire'ye gitmeyerek stanbul'da kalan Beyhan, annesini grmek zere sk
sk haremi hmyuna geliyor, Ferhat'n stanbul'da bir vazifeye nakli iin rica ediyordu. Hurrem, bu
kadn sevmezdi, O-nun evvelce sarfettii:
* Ben_Yayuz Sultan Selim Hn'n kzym. Bir ky papaznn kz deil. Haseki oldum diye
marmasn, haddini bilsin.

Szlerini henz unutmamt. Behram'n Him Aa vastasiyle gnderdii haberi alnca Nazniyaz
Kalfa'ya :
Oak sevindim kalfacm. biraz burnu krlr. Demiti. Nazniyaz :
Aman sultanm, yerin kula var Sakn azndan bir ey ma.
Tavsiyesinde bulunmutu.
Neden susacam, kalfacm? Sualine de u cevab vermiti :
Elimize geen frsat da karrz da ondan. Gzelliine ve asaletine marur olan Beyhan
Sultan',
safndan karmann ve br kukla gibi oynatmann, tam zaman idi. Ve. zirizamun, kocas
hakkndaki niyetlerini vaktinde haber alabilirse, rafhim Paa'ya dman kesilir, dolaysiyle
mstaklbel zevcesi Hati<$ Sultan ile de aras alrd. Belki de gururundan fedakrlk yaparafc kz
kardei Safa Sultan gibi o da Hurrem Sultan'a yanard. Nazniyaz
Aman gzelim, bu frsat saikn; karmayalm. Diyordu. Roksolan'm gzlerinin ii glyordu:
"Yiok zeki kadnsn, bak bu benim aklma gelmemiti.
Bu haber, bakalar tarafndan duyulmadan, hatt sezilmeden Feittat Paa'mn zevcesine nasl
ulatrlacakt? Valide Sultan'dan korkuyordu. nk haremi hmyundaki btn, nifuz ve idare
onun elinde idi. Padiah, annesini ok seviyor, hrmet ediyor, szlerini dinli-yordu. Hasekinin
tereddt ettiini anlayan kalfa;
I
Yine bir geyler dnyorsun, meleim, dedi. Bir an evvel ha-l rekete geelim.
yi sylersin ama, ya valide sultan duyarsa, ya efendimizin kulana giderse.
Nazniyaz teminat veriyordu:
Bu ii siz bana braknz. Her geyin bir aresi vardr.
Peki nasl yapacaksn?
Gayet basit gzelim. Beyhan Sultan'n kalfas erefnur benin yafcn arkadamdr.'
Kendisiyle konuurum, ok zeki ve kurnaz bir kadndr. Havadisi bizden deil de baka taraftan
iittiini, mesel Hatice Sultan'm cariyelerinden duyduunu syleyerek hanmna aynen n aid
eder.
Acaba erefnur buna raz olur mu?
Altnn yz scaktr, sultanm. Kendisine ufak bir kese duka altn ihsan edilirse, bu vazifeyi
deital zerine alr.
Aklnla bin yaa kalfacm. Haydi greyim seni!
Sen merak etme gzelim.
Nazniyaz KaKa'mn itina ile
hazrlam olduu pln, ok iyi tatbik
edilmi ve birka gn sonra da semeresini vermiti. Veziriazamn, kocas Ferhat Paa'ya kar
tad kt niyeti renir renmez soluu Haremi (hmyunda alan Beyhan Sultan, doruca
annesine gitmi:
Ah vlideciim. Bak damadna neleri reva grmler.
Diye alayp szlam, yalvarm yakarm ve bir elini 'bis-afcp teI/ni perek padiah nezdinde efaatte bulunmasn rica etmiti. Ona 1 kocas mert ve namuslu bir
vezirdi. Hakknda sylenenlerin hepsi ve iftira idi. Veziriazam^ kendisinden daha tecrbeli ve
muktedir vezir olan Ferhat Paa'y ekemiyordu. Rak/bini ortadan kaldrmak trJ
entrikalar eviriyordu. Valide sultan, damadnn ne mal ol-% sunu ok .iyi bilmekle beraber
kznn gzyalarna dayanamam, glu nezdinde tekrar efaatte bulunacan va'detmiti.
Mnasip bir frsatta padiah ile grecekti.
Beyhan Sultan, annesinden ayrldktan sonra kzkardei Hatice Sultan'a da urayarak ileri geri
konumu, ar szler sylemi:
_~ Dilerim Alla/htan, sakal kana boyansn!
Demiti. Mstakbel zevci hakknda sarfedlen bu mthi sz karsnda Hatice Sultan da
hrmlam, mukalbelede bulunmu, Ferhat paa aleyhinde sylemediini brakmamt. Atp

tutmutu. Eer Ed-dll Kalfa zamannda mdahale etmemi olsayd, iki karde muihakkaic sas^a.
basjbaa kavga edeceklerdi.
Haremde cereyan eden hdiseleri derhal haber alan Roksolan'm sevincine pyan yoktu. Glibahar
Sultan'n safnda nihayet bekledii ihtilf kmt. imdi Beyhan Sultan' kendi tarafna ekmek
kolayd.' Bunun iin de gizli faaliyet balamt. Nazniyaz:
. Asude ol gzelim, Beyhan Sultan, kendi arzusuyla huzurunuza gelecek ve sizden yardm
isteyecektir.
Dye teminat veriyordu. Hurrem, sadk ve kurnaz kalfasn iltifat yamuruna bouyordu :
h, kalfacm. Sen ne iyi kadnsn. Bu hizmetlerinin altnda elbette kalmayacam. Sras
geldi zaman seni servete boacam. Ta-' xaya_Lkaxrkjnjgen_ve_ gzel bir delikanl ile_dje
evlendireceim. stediin yerde dayal deli bir ev alacam. ~" Beni martyorsunuz,
sultanm.
> Borcumu deyeceim, Nazniyaz.
Namiyaz'm, genle ve mevki sahibi bir adamla evlenmek .balca ( emeli rdi. Dnyaya kz gelip
kz gidecek deildi. O da her kadn gibi dnya zevklerinden nasibini almak istiyordu. Padiah
hazretlerinin zerindeki nfuzu muhakkak olan Hurrem, vaatlerinin hepsini yapacak veya
yaptracak bir kuvvete sahipti.
Bu hdisenin zerinden bir hafta kadar gemiti. Bir gn Hurrem Sultan'n huzuruna nee iinde
giren Nazniyaz Kalfa, hasekinin bekledii mjdeyi vermiti ;
Mjdeler olsun efendim, yarn Beyhan Sultan terif edecekler. - Hurrem, heyecanla sormutu :
Ne diyorsun kalfam, doru mu?
Hakikat sylerim, gzelim.
X
Ne
y, ne y.
78
HURREM. SULTAN
u
Nihayet, ayanza geliyor.
Peki kalf am, bu haberi kim- getirdi?
Bizzat erefnur, 9ultanm.
Nazniyaz'n verdii mjde doru idi. Marur bir kadn olan B han, nefsi ile uzun bir mcadeleden
sonra sevgili kocas urunda karla raz olmu ve gururunu ayaklar altna almt. Bu karan vej
meinde erefnur'un da mhim rol vard. Az iyi lf yapan- kalfa, kendisine u tavsiyelerde
bulunmutu: Hurrem Sultan ile arkadalk ederse krl kacakt. aih Sultanin, kocasn Msr'dan
stanlbul'a t. yin ettirmek iin onun tavassutuna bavurmutu. Padiah derin bir akla sevdii
hasekisinin ricalarn hibir zaman 'krmamt; erefnut ikna edici (bir tavrla :
A benim sultanm, etrafnz neden grmezsiniz? Haremi hm. yunda Valide Sultan'dan sonra
btn nfuz bu yeni hasekinin elinde, Padidh hazretlerinin gnln alm, bir dedii iki
edilmiyor. Galiba yine hmile. Artk ehzade Sultan Mustafa'nn annesi Glbahar'n ad bile
gemez.
Demi ve sonra Nazniyaz'dan ald talimat zerine ilve etmiti: Hem, dahas var gzelim.
Haseki, hanedana mensup kadmlai arasnda en ziyade sizi severmi, takdir edermi. Geenlerde
kalfas dan iittim.. Beyhan Sultn hazretleri her haliyle asil ve harikulade gzel bir kadn demd.
Gururunun okanmasndan memnun olan prenses, evvelce haseki hakknda sarfetmi olduu szleri
hatrlayarak iini ekmiti.
I
'*" ..mli
kiden bir fenalk grm deilim. Valide Sultan, kendisini ok methe der. Bend ona dman eden
kardeim olacak Hatice Sultan ile Glba har'dr. Ah o Gltoahar.

 Artk onlar unut, sultanm!

Haydi ben unutaym, Hurrem unutmam ise ne olacak? Kin bilir beni nasl karlar? Surat
asarsa mteessir olurum.
erefnur teminat vermiti :
Hi sanmam, terifinizden ziyade memnun kalacaktr, yalnz siz de iltifatnz kendisinden'
esirgemezsiniz.
Beyhan biraz dnd.
Peki yle ise, dedi. Ancak ziyaretimizin imdilik bajfkalarj *ara fndan duyulmas doru dieil.
HUHREM SULTAN
75'
daireye geerken koridorda Eddil'e tesadf etmiti. Kaifa yerr kadar edilmiti.
Glbahar Sultan da terifinize intizar ederdi. Sizi ok grecei.
e' prenses, Eddil'e fazla yz vermemiti.
__ya yle mi, selm syle.

Diyerek hzl admlarla yryp gitmiti. Eddil, ok mhim h-. ,er cereyan etmek zere olduunu
anlam, hanmlarna haber ver-k zere oradan koarak uzaklamt.
Beyhan, terifini daha evvel haremaas vastasiyle haber verdii cin Boksolan dairesinin halk,
kendisini bekliyordu. Kapda Him. a ile Nazniyaz tarafndan karlanmt. kisi birden :
__, Ne eref, saadet getirdiniz.
Diyerek yerlere kadar eilmiler, eteini pmlerdi. Beyhan'n-. ereddd zail olmu, vakur fakat
mtebessim bir ehre ile hasekinin. asna ve kalfasna ilk defa olarak iltifat etmiti:
_- Teekkr ederim-, naslsnz? Seni ok iyi grdm Nazniyaz.
Nazniyaz, huyunu suyunu ok iyi bildii marur kadnn gururunu. ksayacak bir ifade ile bu iltifata
mukabelede bulunmutu.
_ Cemalinize hasret ekerdik. Gzlerimizi nurlandrdnz, hase-i hazretleri kimbilir ne kadar
memnun olacak.
Beyhan Sultan nde, kalfalar arkada ieriye girmilerdi. Him Lga darda kalmt. Koksolan,
misafirini hemen orada ve ayakta, eddiyordu. Akl hocas Nazniyaz'n tavsiyelerini aynen yerine
getire yi sylersin, kalfacm. Ne yalan syleyim, ben ahsen hase ekti. itimat telkini iin ne
mmkn ise yapacakt. Karsndaki kad-lece Hatice Sultan'a ar bir darbe vurmak mmknd.
Verilen karar hemen ertesi gn tatbik mevkiine kondu. Beyhan
Sultan beraberinde kalfas olduu halde haremi hmyuna gelmi v< evvel annesini ziyaret
ermiti. Hafsa Sultan, kz e haseld araaaidaJs ^
evvel annesini ziyaret ermit. Hsa Su, k
h
ba idi. Fakat ilk
diefe yzn yakndan g
bu yafciffilamadan memnundu, Beyfan, Hurrem'in ikametne ate* *^'ftaii'a kar sw^gisi
onlardan daha ziyade idi. nfcu asae
m heyecann yzndeki ifadelerden ve elindeki ilemeli ipek mendili uruturmasndan anlamt.
Eski ve sevgili bir' arkadan gryor-us gibi kollarn am :
Ah, meleim, bizim iin ne eref. Sefalar getirdiniz. Buyurun! Diyerek kucaklamt. Ufak bir
tereddt devresi geiren Beyhan
a hasekinin yanaklarndan pmt.
Sizi ziyaret etmei ne kadar isterdim. Hep mni oldular. Neyse t 'bugnm.
Hurrem, asl misafirini elinden tutarak odaya bizzat gtrm,.
kede yer gstermiti. pek ran hallariyle rtlm olan maey-en bir sedire beraberce
oturmulard. erefeur ile Nazniyaz Sarslanda el pene divan- duruyorlard. Bu iki akl hocas,
hanmlarna Ki\f
v*
^^

------------------* --- -.---*j

.^ ^ .A. Jid ri-^It
J ^A>
erefnur bu fikirde deildi. Bilkis yu bulmasn istiyordu. By f1"- tavsiyelerde bulunmalarna
ramen bu tarih mlakatn nasl
lr cereyan takip edeceini merak ediyorlar ve yan gzle a7orld kii
y tip edeceini mera a7orlard. kisi de memnundu.
Roksoan balamt. Hanedann kadn zalarnn 'hepsin* hr-muhabbetle bal idi. Fakat ilk diefe
yzn yakndan
zeldi ayn zamanda nefsinde toplayan bir prensese az tesadf ti. Bunu birka defa Nazniyaz
Kalfa'ya da sylemiti. Bu ne z bu ne incelik, bu ne harikulade gzellikti. Bakarken insann
r
mayordu. Bu szler karsnda duyduu memnuniyeti gizleyj yea Beyhan Sultan, nasl
mukabele edeceini bilemiyordu. Ah jJ dialha evvel azidan bal akan bu gen kadn ile afaibaplk
etmemiti i>qp olanlar sefbepsiz kalsnd. Kzkardeinin onun iin sledikW jepsi demek yalan
ve iftira idi. Hatice Sultan, hasekiden bahsede^ .ne nadanln, ne terbiyesizliini brakmt.
Bebeim, dedi. Padiahmzn yerden ge kadar hakk vatj Hatkikaten haremi hmyunu
zarafetinizle sslyorsunuz. Yakn grmediim iin bu kadar gzel ve sevimli olacanz tahmin
et .mistim. Yanlmm. Hamilelik size baka bir gzellik daha veriyo,
Rksolan, nc ocuuna gbe idi ve hamilelik kendisine yararmt. Bunu birka gn evvel
padiah da sylemiti.
Mlakat bir saat kadar srmt. Haseki, misafirine meyvalar, .kerier, buzlu erbetler ikram etmi,
Servinaz ile Hodil etrafnda vane gibi dnmlerdi. ki gen kadn birbirinden ok holanmlar!
ya yle grnmek iin byk gayret sarfetmilerdi. Mevzu dnjj dolanm, Veziriazam brahim
Paa'ya intikal edivermiti. Beyhan tan. tbralhim iin sylemediini brakmam; bu arada
kzlardeini unutmamt. Glbahar'a gelince, onun adn bile azna artk istemiyordu.
Aih meleim, diyordu. Sizinle temasma mni olmak iin m yapmadlar neler. Alacaklar olsun.
Hurrem ile Beyhan, Hatice ve Glbahar Sultanlarn blokuna tam bir anlamaya varmlard.
Birbirlerine daima yardm eda lerdii. Beyhan, bocas Ferhat Paa'nn meselesinden bahsetmemi,
mevzuu baka bir gne brakmt. Sebebi ilik ziyaretinin, herhangi menfaat iin yapld hissini
uyandrmamakt. Yalnz sz arasnda
Seraendire'de bulunan zevcim Ferhat Paa, muktedir ve beli bir vezirdir. Ne are ki dmanlar
icraatnda serbest brakma:
Demiti. imdilik bu kadarn kfi bulmutu. Ayrlrken tekrar caklamlar ve pmlerdi.
Misafirini, dairesinin kapsna to uurlayan Hurrem, sk sk ziyaret etmesini sylemiti.

Behram Aa, Kara Sleyman' henz veziriazamn hizmetk arama sokmaa muvaffak
olamamakla beraber vazifesine byk I^Mlik^yeJiti^lkjle devm. ediyordu. Mukabilinde bol bol
ihsana fc guyor, kuan duka altnlar ile dolduruyordu. Asilzade Teolo kendisine yar cidd, yar
aka :
, Byle giderse, ki yla kalmaz servet sahibi olursun.
Demi ve kendisinden on altn bor almt.
aljniyor,
m
imdiye fcadar verdii haberlerden hemen hepsi doru c Hurrem Sultan, bunlardan
faydalanmasn ok iyi biliyordu. Hsim. Aa vasrtasiyle talimat veriyor, baz kimseler hakknda
%mt yaptrd da oluyordu. Behran Aa'nm son getirdii haber, brahim Paa ile Hatice Sulevlenmelerine kat olarak karar verildiine dairdi. At meyda- muazzam sarayn inaat tamamlanr
tamamlanmaz dn me- lkt B hbi Eddil Klf
^ay
naz d
111 'mi yaplacakt. Bu haberi Eddil Kalifa da- teyit etmi ve : ra __Dn yle mutantan olacak
ki ei emsali bulunmayacak. Padiahtnz yle ferman buyurmular.

Demiti- Filhakika, Sultan Sleyman, sevgili vezirine kzkardeini rmek suretiyle taltifini
kararlatrmt. brahim'i seviyor, takdir d
Belki, diyordu. Pri Mehmet Paa kadar tecrbesi yoktur ama, ikdam ondan ziyadedir.
Onun, her emrini itirazsz kabul etmesi houna gidiyordu. Mute-terne hislerini u cmlelerle
aklamakta beis grmyordu:
__pri Paa'y sadaretten azletmeyince padiahlkta olan istikll
lezzetini bulamamtm. Zira her ne zaman Pri Paa huzura girse, ben Icendm her eyde cesaretsiz
ve icraatta mtereddit grrdm, tbralhim ise, her emrimizi itirazsz yerine getirir. Berhudar olsun.
brahim Paa'nn, Hatice SultJan'a kar ak gnden gne alevle-r, gz ondan bakasn
grmyordu. Durumu Hnkra arzetmek iin birok frsatlar kt halde nedense son dakikada
cesareti krlm e bir ey syleyememiti. Hatice Sultan da bu mesut hdisenin bir 'aa evvel
gelmesini bekliyordu. Artik tahamml kalmamt. Histerini annesine aklam, akn itiraf
etmiti:
Vaflideciim, ne olursa senden olur. Gnden gne erir, biterim, perdime deva bul.
Demiti. Hafsa Sultan, sevgili kznn: akndan haberdard. Byle [WbaJin era li mertebesine
ykselen gen ve hakikaten gzel bir erke-jin, kzna ksmet olmiasm o da istiyordu. Bir gn
frsatn bularak >l<uaa:
Arslanm, demiti. Hemireniz Hatice Sultan' baj-gz etmek |steri. Msaade buyurulur mu?
Annesinin arzularn yerine getirmekten zevk duyan Sultan Sley- bu talebini de gayet iyi
karlamt.
Valide, her emrin bam stne. Ancak shriyetimize almakla a hangi kulumuzu mesut
eyleyelirn?
talan bekrdr, arslanm.
da byle dnyordu:
mnasip valide. Merak etme, elbette bir aresine bakarz.
F: 6
Bu mlkattlan sonra valide sultan, brahim'i haremi davet ederek mjdeyi vermi, derhal oluna
mracaat etmesi sinde "bulunmutu. Veziriazam sevincinden divaneye dnmt.
cihann en
byk bir hkmdarnn enitesi olacak, hem de Hanedan, -i Osman'n muhteem bir gzellie
sahip kadnn zevce olarak al akt. O gece ryasnda hep Hatice Sultan' grmt. Ertesi
efendisinden resmen hemiresini isteyecekti. Vaka bu byk bir retti. imdiye kadar hibir kul
byle 'bir ttalepte bulunmamt. safa, istediini huzura davet eder, ona shriyeti ile merref olmas
rini verirdi. Bu eref ve saadeti kimse reddedemezdi. imdiye ki hanedana mensup kadn ve
kzlarn izdivalar bu aiteneye uygun olj. rak yaplmt. Faikat valide sultan kendisine baka bir
yol gstermi brahim, reddedilmekten korkuyordu.
O zaman yzne nasl bakarm-?
Diyordu. Korkusu boa kt. Sleyman vezirini iyi karlam, jj tifat etmi, huzurunda oturmasna
ruhsat vermiti. brahim sze nete, den balayacan dnyordu. Bunun farkna varan Sultan
Sle;
man :
Ne o brahim, dalarsn, yoksa Msr'dan fena bir haber mi
din? Dertli grnrsn.
: Demiti. Vaka Msr'dan gelen halberler iyi deildi. 1523 yl au tos aynn 20 nci gn byk
merasimle Kahir&'ye giren Ahmet Pa Msr'daki Memlkler dervrinden kalma gayri memnunlarla
isyanlard parma olanlar huzuruna kabul ederek iltifatlarda bulunmu, Mstf m dier
saracaklarnda ve Arabistan'da ileri gelenleri kendi tarrJ-ervirmee balamt. Hakk olana
olmayana bol keseden tmarla riyordu. Fakat brahim1 Paa, imdilik; bunlar dmm'yordt.
Hibir derdim yok sultanm. Huzurunuza giren, cemalinizle m erref olan kullarda dert mi
kalr? Pargal bir gemicinin of'1 nu amurdan alp gnee kardnz. Efendimiz, minnetim bir
deil nasl syleyeyim.

 Sen bizim sadk kulumuz, hatt dostumuzsun. Mhr fcmy numuza ehak lyksn. Bunda
zerrece tereddt etmem.
Baha (biilmez iltifatnzla kulunuzu martyorsunuz efendimi Bir maruzatm vard. Arza
cesaret edemem.
Syle brahim.
" 'Padiahm, velinimetim efendim, dnya evine girmek iin n saade buyurulmasm istirham
ederdim.'
yi olur. Mnasip bir ey buldun mu?
brahim, 'ban nne edi. Sylemee bir trl cesaret uu Heyecan iindeydi.
N susarsz?
Bir cevap vermek Kzmd. Mademki bu kadarn sylemiti. Geriimknszd. Padiahn ayaklarna kapand.
Efendimiz, yeniden dnyaya getirmi olduunuz bu ciz kulu-shriyetinize ltfen kabul buyurur
musunuz? 11 Sleyman, vezirinin omuzunu tuttu.
__ Kalk brahim, kalk, sen yalnz mhr hmyunumuza deil diyetimize de lyksn.
' Gen vezir, efendisinin ayaklarn gapur upur pyordu. Artk ndan mesut adam olamazd.
padiah, o gece Hurrem'in dairesin eitmi, kararn sevgili hasekisine de sylemei ihmal
etmemiti. Hemiresine bundan mnasip ko-a olamazd. Vezir, btn meziyetlere sahipti. Hurrem,
bu izdivaca ta-rafta1" deildi. Fakat mni olamazd. Bir gey sylemedi. Evvelden meseleden
haberdar olduunu da belli etmedi. Sadece :
__, Hayrl olsun!
Demekle iktifa etti. Sleyman'n :
__Memnun kalmadn m?
Sualine de :
__Oh, efendimiz, siz mnasip grdkten sonra cariyenizin mem|nun olmamasna imkn var mdr?
Cevabn vermiti. Hurrem... Su.ltan'n, elinde bir koz vard. Vard ama, bunu oynamak iini
henz kat delillere sahip deildi. brahim'in Hatice Sultan'dan baka, Mflisine Hatun adnda aslen
Rum olan bir kz da sevdiini ve ona mkellef bir bina satn aldn duymutu. afnfcimdi bata
Behrem Aa olmak zere Asilzade Teologos, Kara Sley-vman ve Him Aa bu meseleyi tahkik
ile megullerdi. Deliller tamam olunca, Nazniyaz ye erefnur'dan da faydalanarak hdiseyi
meydana atacak, mstaktoel__evlilerin arasna bir soukluk ye. huzursuzluk soka-lftakt.
Haremi hmyun, mesut hdiselerin hazrlklar ile meguld. Bok-lan nc ocuunu dnyaya
getirmek zere gnn bekliyordu. )airesi yeniden tanzim ve tefri edilmi, yatak odas batanbaa
dei-irilerek en nadide eyalarla sslenmiti. Kalfas Nazniyaz, haremi h-ryun koridorlarnda
marur bir ed le dolayor, ona buna talimat eriyordu. Nifuzunun ve o nWbette servetinin, bir
miktar daha artaca-ma mufoaWkak nazarlariyle bakan Him Aa, dier haremaaanndai
ndisini stn grdn her hal ve tavr ile anlatmaa alyordu. u deim Galata'daki Kara
Sleyman'n evinde de vard. Asilzad*
logos, !bjr saray mensufou gibi konuuyor, arap tasn: Yeni ehzademizin erefine!
Diye kaldrp iiyor, doacak gocuun kz da olabileceini
tan Behram Aa'ya:
Benim iimden yle geldi. sterseniz siz de doacak sultan^,
rafine iiniz.
Cevabn veriyordu. Haremi hmyun halkn megul eden ve riyeler arasnda bahse tutuulan
mevzu buydu. ocuk kz m, <fy m olacakt? Kendi hazrlklar ile megul olan Hatice Sultan ile (j
bakar bu mesele ile alkadar grnmyorlar, hdiseyi kmser g
davranyorlard.
Hurrem, hayatndan memnundu. Ryasnda ocuunun erkek o
rak dnyaya geldiini grm, efendisine :

 Nur tapu gibi bir ehzademiz daha olacak, Sultanm. Mjdesini vermiti. Sleyman, hasekisini
yznden gznden (
mt.
Yok, yle deme gzelim. Allalha art koulmaz. O ne ihsan d yurursa bizim makbulmzdr.
Bana evlttan ziyade sen lzmsn, y nim glm, ieim, sevgilim.
Sleyman, hasekisini 'geceleri yalnz brakmamaa alyor, ora yatyor, her gn biraz daha artan
akn itiraf ediyordu :
Mis gibi kadn kokarsn. Bana bu kokun bile kfi. Diyordu. O zaman gen kadn, elmas talarla
ilemeli yorgan
kaldrarak vcudunun arlna ramen yataktan frlyor, yanna guyor, efendisine sarlyordu.
Saadetimin sermayesi, suyum, gneim, hayatm. Hamilelii dolaysiyle daha da bym olan
ahane gsn
zne gzne sryor, efendisine tatl bir heyecan veriyordu.
Vezir Mustafa Paa'nn zevcesi ah Sultan ile Feittat Paa'nm cesi Beyhan Sultan, Roksolan'm
dairesine sk sk uruyorlar, hal-haj soruyorlar, bazan da saatlerce yannda kalyorlard. Hasekinin
safn! yer alm olduklarn artk saklamak lzumunu duymuyorlard. Bil kis bu yaknl iln
etmek iin vesile aryorlard. Veziriazam brahJ Paa'ya ve dolaysiyle kzkardei Hatice Sultan'a
kar di, bileji
Beyhan:
Yeni bir evldnn dnyaya gelmesi padiahmz mesut ve b
tiyar edecektir.
Diyordu. Sonra, Gbahar'n kufana gitmesini temin iin lann yannda yksek sesle ilve
ediyordu:
Gibahar'n pabular: yeniden dama atlacak!
Valide sultan, her ne kadar temkinli hareket etmesi, ileri geri numamas iin mteaddit defalar
terfbihatta bulunmu ise de tott n kzna szn pek dinletememiti. Ancak :
Bir daha tekemir ederse, FeifKat Paa iin arslanm efaatte bulunmam.
ile susturafoilniti. Beyhan yelkenleri suya indirmi: Sakn vlideciim, bunu yapmaynz.
yalvarmt. Ferhat gznde ttyordu. Bir stanbul'a tyi tjjse dnyalar onun olacakt. l
sultanlarn, Roksola' sk sk ziyaretleri yalnz hasekiye olan sev-j-juden veyahut veziriazama
besledikleri dmanlklarndan doay & ^jjjjj Hurrem'in dairesine gelmekle, padiah biraderleri ile
de kar-lasmafc, tu sayede konumak ve iltifatna nail olmak frsatn buiu-rlard1- Bazan dertlerini
de syleyebiliyorlard. JRoksolan, kendi tarafna ekmee muvaffak olduu bu iki kadna kar ok
iyi muam> ediyor, arasra kymetli 'hediyeler de veriyordu. Mesel Beyhan'n aofendeki altn
gerdanlk ve ah Sultan'm kulaklarmdaki armudi kfeler onun hediyeleri idi. Sultan Sleyman,
sevgili hasekisinin, kzko (jelerine gsterdii yakn alka ve dostluktan memnundu. Bu
memnuniyetini bir mnasebetle de aklam:
__Beyhan ve ah Sultan ile dostluuna rrvafazuz oldum.
Demiti. Ayn yaknln dier kzkardei Hatice Sultan'a ve hatt hasekisi Glbahar'a da
gstermesini ve onlarla dost geinmesini ok arzu ediyordu. Bunu bir defa sylemi; fakat:
Ah efendim, ben de istemem mi? Fakat hemireniz Sultan, cariyelerine yapt muameleyi
bendenize de yapmak istiyor, halbuki ben dnyann en byk Padiah Sultan Sleyman Hn
hazretlerinin ha-sekisiyim.
Cevabn almt. Bunun zerine glm :
Ne de ok bilirsin, gzel kadnm. Demiti.
Haremi hmyundaki hazrlklarn ikincisi Hatice Sultan'n dn merasimine aitti. At meydannda
Veziriazam brahim Paa iin yap-an sarayn inaat ikmal edilmi, en nadide eyalarla dayanm
denmiti. Pdiah, seVigili veziri ve mstakbel enitesi iin her fedakrla tatlanm, btn
masraf kendi kesesinden yapmt. Hatice Sultan, hazrlklar heyecan ve sevinle takip ediyor, o
mesut gnn bir an ev-

gelmesini bekliyordu. Ayn heyecan brahim Paa'da da vard. Ed

vastasiyle ve gizlice gnderdii bir nmede akn ve tahassrn ifade ediyor: Ah Sultanm
efendim, dlerimde hep sizi grrm Hatice Sultan, ahane vcudunu daha da gzel gsteren
yeni liseler diktiriyordu. Zifaf gecesinde zerine rtecei atlas yorgan e-slar ve incilerle
sslenmiti. Annesi :
' Hatice, gen bir kz gibi her eyine itina gsterirsin.
Etemiti. O zaman kzarm, ksmt:
7- Hakkm deil rai, vlideciim?
*yi kalbli Hafsa Sultan kznn gnln almt:
Yerden ge kadar hakkn var.
Hatice Sultan, birinci izdivacndan bir ey anlamam, bir W bulamamt. Kocas Karesi Sancak
Beyi Meihmet Beyin aldran ^ dan muharebesinde ahit olmas zerine gen yanda dul kalm^,.
kinci kocasna drt el ile sarlacak, padiah biraderinden istirjj ederek savaa gndertmemee
alacakt. Yeni sarayna grre^ harem halkn imdiden semiti. Batela, Eddil olacakt.
ntihap ( tii cariyeler fazla ibir gzellie malik deillerdi. Fakat hepsinin 3) ayr meziyetleri vard.
Gkbahar da kendisine 'birbirinden marifetli. ien talyan olan be cariye hediye etmiti.
Nihayet beklenen gn gelmiti. 1524 yl mays aynn 22 nci j At meydannda, adrlar kurulmutu.
Yeni yaplan sarayn nnj btn meydan grebilecek bir mevkie, mehter takm yerletirilmi
Padiah iin bir taht yaplm, tahtn n tarafna .balkon eklinde \ sahanlk ilve edilmiti. eit
eit hallar serilmi, glge ksm tej eden tavan, nadide kumalarla sslenmiti. Tahtn cephesi
karg^ ve aa meydanlkta, Akkoyunlu hkmdar Uzun Hasan Beye, r hkmdar ah smail'e,
Ustalolu'na, Msr Sultan Kansu Gaivrj' ve Tomanbay'a ait gayet kymetli adrlar kurulmutu.
Bunlarn M sinde Fatih Sultan Mehmet'in ve Msr ftihi Yavuz Sultan Selim H m anl
zaferlerinin izleri vard. Hepsi de muharebe meydanlarnda t geirilmiti. adrlarn ilerinde
hallar, yayglar ve dekler serilmj kenarlarna srma ilemeli yastklar konmutu. Memleketin
btn ili gelenleri, zenginleri ve kumandanlar davet edilmiti. At Meydan gren evler de
donatlmt. Evvel ehir halkna parlak bir ziya: verilmiti. Halk, brahim Paa'y:
Sahibi devlet ok yaa!
Diye alklamt. airler, methiyeler ve kasideler yazmlar, t diini gklere karmlard.
marethanelerde piirilen trl trl mekler fakirlere ve yoksullara datlmt.
Sadlk Aya Mehmet Paa'ya verilmiti. Aya Paa ile Yeni aas, kalabalk bir maiyetle saray
hmyuna giderek, huzura kal edilmilerdi. Dne eref vermesi ricasnda bulunmulard. Sl
man, daha evvel, bu erefi kendisinden esingemiyeceini brahim'e detmiti. Davetilere:
Asude olun, lalamzn dnnde bulunmak bize haz verir Demiti. Aya Mehmet Paa ile
yenieri aasna hil'at giydirm:
Kymetli hediyeler ihsan etmiti. Onlar da At Meydanna avdet ede
padiahn geleceini mjdelemilerdi.
O gn, davetlilere kantarlarla eker, destilerle erlbet datln Ertesi gn, yenieriler gelerek
kendileri iin hazrlanan cad
rm altnda oturdular. Sofralar kuruldu, ziyafetler verildi. Bunu i
(1) Profesr Uzunarl; Osmanl tarihi, cilt 2, sahife 295.
' a*" '*e silhtarlar, sipahiler takip etti. Aalar, kibarlar, ktipler u- saratk.rlar da bundan
nimetlendiler. Asker .birliklerin hepsi, elen-velere katld. Yedi gn yedi ,gece elenildi.
C Mum donanmalar tertip edildi. O zamana kadar stanbul'da bu dece muazzam bir dn merasimi grlmemiti. Merasimin ihtiam-'
dair haberler, haremi hmayunda geni akisler uyandryordu. Ha
tice Sultan dairesi bayram yapyordu. Marur bir tavrla koridorlarda
dolaan Eddil Kalfa :
_. Tarihte bu merasimin bir ei daha yoktur.

Diyordu. Marur bir kadn olan Beyhan Sultan, bunu kendisine yaplan dn ile mukayese ederek,
kplere biniyordu. Soluu haremi hmyunda alyor, Roksolan' kkrtyordu. Bir defasnda
fazlaea ileriye gitmi :
__At Meydannda padiah dn m yaplr?
Diye atijp tutmutu. Azna geleni sylemiti. Hurrem Sultan da ayn derecede kzyor, hatt
uykusu kayordu. Pakat imdilik hislerini saklyordu. Mnasip bir frsat zuhur ederse, efendisine
syliyecei birka sz vard. Akl hocas Nazniyaz Kalfa yeni baz tavsiyelerde bulunmutu.
28 maysta, yer yerinden oynam, sevin bslbtn artmt. deta btn stanbul hayran yerine
dnmt. nk, Roksolan, bir erkek ocuk daha dnyaya getirmiti. Mjdeyi, Nazniyaz
Kalfadan alan Sultan Sleyman :
AUafoa krler olsun, ehzademiz Sultan Selim (1) dnyay terif buyurdular.
Diyerek oluna, babas cennetmekn Yavuz Sultan Selim Hn'n adn vermiti. Nazniyaz, eteini
pp geri geri ekilirken Sleyman, birden sormutu :
Hasekimizin sbfhati nasldr?
Maallah, ok iyidir. Cevabn alnca, bir oh ekmi :
Allaha bin krler.
Demiti. ki gn sonra, ki gelinin saraydan alnaca gnn arifeyidir. Padiah da sarayndan
ayrlarak davete icabet etmiti. Geecei yolun sanda ve solunda ve civarnda bulunan btn
binalarn duvarlarna kymetli kumalar serilmi olduu cihetle Sleyman, deta altn ve ipekten bir
duvar arasndan geiyordu. Atnn aya, toprak yerine atlas ve altn srmal kumalar zerine
basyordu.
avular:
Allah seni gzden saktasn!
Diye baryorlar, arapa dualar ediyorlard.
(1) 11 inci Osmanl padiah- ." ,iian kinci Selim.
S
nunnc& bui>iam
Padiahn sanda Mft Kemal Paazade emsettin Ahatet devrin sayl ilim adamlarndan Hoca
Hayrettin Efendiler vbrk Arkj snda bata, ikbalin en yksek mertebesine kan ve balk arasuwJa
y5, va yava Makbul lkab ile anlmaa balayan braMm Page zere vezirler, vesair devlet
erkn, kumandanlar geliyorlard. iin hazrlanan tahta oturduu zaman asker ve halk comutu.
a%]) alyor:
Padiahm, devletin ile bin yaa!
vazeleri gklere ykseliyordu. Sleyman, tebaasnn sevgisin^ mukaibete ediyor, vakur, fakat
mtebessim (bir ehre ile selmlarn al. yordu. Erkn ve ulema iin ayr ayr sofralar kurulmutu.
Padiah:
stadlar, uaak durmayn, hele yle oturun!
Diyerek Hoca Hayrettin ile Kemal Paazade'ye Sofrasnda ba yeti gstermi, bu suretle herkesin
gz nnde ilim ve din adamlarna verdii "kymeti bir kere daha belirtmiti. brahim Pa^a'ya da
iltifat etmi, sofrasna almt. hralhim sevincinden uuyordu. erlbettarli vazifesini ifa eden
Defterdar Mustafa elebi, Padiaha yekpare bir ksei piruze ile erbet sunmutu. Meydandla trl
oyunlar oynanyor, davetlilere ho saatler geirtiliyordu. Veziriazam ibralhim Paa, ya! bir srk
diktirtmi ve zerine de fevkalde kymetli bir krk koymutu. Sra kabilen bu krke sahip
olacakt. Fakat yaplan btn gayretler semere vermiyor, kmak isteyenler kayp dyorlard. Bir
taraftan hokkabazlar akllara hayret veren hnerlerini gsteriyorlard. Meydanda ate yakyorlar,
srlar piiriyorlar, sonra bakla keserek iinden canl tavanlar, kurt yavrular ve tilkiler
karyorlard.
Ertesi gn, saraydan merasimle alman Hatice Sultan, nruazzam br alayla kocasnn At
Meydanndaki sarayna gtrlmt. Yeni sarayn bakalfas olan Eddil, gya Nazniyaz'a veda.
etmek zere Hur-rem. Sultan'm dairesine uram ve kendisine :

 Kalfacm, ben seni ziyade severim, maziyi unut, eskiden olduu gibi dost kalalm:. Uzun
seneler bir at altnda yaadk, kap yoldal yaptk.
Demi, fakat:
Hatice Sultan hazretlerine yaplan dn merasiminin tantanasn siz de duydunuz, ikbalin bu
derecesi olmaz. Padiah efendimiz, kendi z evldnn doumuna bu kadar sevinmedi.
Szlerini ilveyi de unutmamt. Esasen maksad veda deil, henz lohusa yatanda yatan
Roksolan'a nispet vermekti. Narniysz bunun derhal farkna varm, ta gediine koymakta
gecikmemiti :
Hakkn var Eddil, ikbalin bu kadar olmaz. Olursa, zevali mtihi olur.
IV
Macaristan Seferi Hiurrem Padiahla Beraber Sefeste gitmek; Osmanl mparatorluunum
postlar ve D*iaaAan
flti Haseki Arasndaki Rekabet Kara SleymSn ve
Kalfa__brahim Paa'ntf Sevgilisi Muhsine Hatun r Ferhad Paaa'mn dajm Padiahtan Gelen Mektup Mefea Zaferi Budn'in Fethi Macar
Kral Saraynda Tertip BdSlew gir Elence Gecesi Mermer Havuzlardb Ykama BkFeler.1526 yl nisan aynn 11 inci gn seher vakti Topkap Saraya -nnde mzrakl, oklu, varbeli,
tfekli, khnl, sancaikh, baltal ve ksmet-de topu olmak zere on iki bin yenieri askeri kar
karya Ve gayet muntazam sralar halinde dizilmilerdi. Bunlarn arkasnda svariler,, silhtarlar,
ulfeciler ve garipler yer almlard. Bata brahim Paa-olmak zere vezirler, dier devlet ricali,
kumandanlar sarayn kanda bekliyorlard. Kln ve hanerleri kymetli talarla sslenmiti.
Yanlarnda altn zengili ve gm sinelbentli atlar hazrd. Sa ve sollarnda beyaz klhl ve
beyaz gmlekli ellerinde yay, be Berinde balta bulunan yz solak askeri vard. Bunlar da
Padiaha intizar ediyorlard. Sarayn kapsnn sanda altn bal yedi sancak ile birok tular
sralanmt. Biraz sonra gnein kmas He beraber sarayn kaplar alacak, Sultan Sleyman,
ordusunun bana gemek zere kacakt. imdi :
Sensiz, kendimi mesut saymam.
Dedii sevgili hasekisine veda etmk zereydi. On bir sy evvel ehzade Sultan Selim'i dnyaya
getirmi olan Roksolan, efendisinden uzun mddet ayrlaca iin ok mteessirdi. Padiahn sefere
haca- haberini alr almaz ralhat ve huzuru kam, bazi gecelerim uyfeusuz geirmiti.
Gzlerinden- yalar aktarak yalvaryor:
Ne olur efendim, saadetimin gnei bu eavireyinizi d beraberinizde gtrnz, ben her
meakkate katlanrm. Yeter k5 etendim in nnda bulunaym.
Diyordu. Sleyman onu yznden gznden pyor, <bir iek gitor kokluyor,* bir ocuk gibi
kucana alyor, teselliye alyordu. Kendi
sini de sefere .gtrmesine imkn yoktu. Byle bir hareket tarz anane lere mugayirdi. Teminat
veriyordu. Sefer uzun srmeyecek, M tan' fethedip kffar dize getirdikten sonra hemen
dnecekti.
Alama ieim, alama meleim.
Diyordu. Sonsuz bir akla sevilmenin gurur ve saadeti Yoldan, sk sk nmeler gnderecekti.
Derhal cevap verilmesini ^ yordu. Bu i iin mutemet ve hususi ulaklar tyin etmiti.
Hurrem, efendisini dairesinin kapsna kadar uurlam, muzafet simas iin her gn dua edeceini
sylemiti. Sleyman :
Dlerin benim ile dolsun!
Demiti. Sonra oradan ayrlm, annesinin dairesine geerek elin; pm, Hurrem'e mukayyet
olmasn, her arzusunun yerine getirilme. sini rica etmiti. Ayrca diledii yere ve diledii kadar
para sarfedeTjj. leceini sylemiti. Bir akam evvel eihzade Sultan Mustafa'nn anne. si
Glbafrar Sultan'la beralber olduu iin tekrar uramak lzumum duymamt. Ona da nasithat
etmi, Roksolan ile iyi geinmesini birka d ela hatrlatmt.
Sen benim ilk gz armsm, bahasekimsin.

Diye iltifat etmei de unutmamt. Bir vakitler Gl\bahar.'_da de. rin bir akla sevmiti. Fakat
Raksolan imdi bu ak glgelemiti. Bununla Seralber kllerin altnda henz baz kvlcmlar
vard.
Gnein kmas ile beraiber padiaih da saraynn kapsndan k. mt. Muzika alyor, avularn
alklan, havaya atlan tfeklerin sesleri ile karyordu. Sancak ve tu baldranlar yrye
gemiler di. Yoll'ar tamamen dolmutu. Pencereler, balkonlar adam almyordu. Sultan Sleyman :
Padiahm ok yaa!
Devletin ile bin yaa!
vazteleri arasnda atma bindi, yola dld. Halkalpnarnda kurulmu olan ordughna geldi.
Her taraf zmrt gibi yemyeildi. Ertesi gn, yani 11 nisanda yz bin kiilik bir ordu ve yz
topla garba doru sefere kt. Bu Belgrat ve Rodos'dan sonra padiahn kumandasnda olarak
yaplan seferlerin ncs idi.
Orduyu hmyun bir senedenberi harp hazrlklar ile meguld, Rodos'un fethi zerinden seneler
gemiti. Artk knlarnda pas tutan "kllar ekilmeli, gaza meydanlarnda zafer enlikleri
yaplmalyd. Orduyu hmyun huzursuzdu. Hatt patrd bile karmlard. O srada Edirne'de
bulunan padiah, bu isyan balangcn haber alr almaz stanbul'a gelmi, askerin karsna
pervaszca dikilmiti.
Kullarm, nedir muradnz? Diye' sormu.
Serfhadler kahramansz kald! Cavaton almt. O zaman comutu :
Siz ne dersiz? Serhadler kahramanlarla doludur. Biz Sultan geli Hn olu Sleyman Hnz! Gaa
meydnlarnda klmcmlz sallayacamz gnler uzak deildir!
Bu szler, askeri tatmin etmemiti. Uultular ve homurtular ara-and'a tehditler savruluytordu.
Tekrar sormutu:
__, Kullarm, us istersiz?
Sefer isteriz padi^um'
O zaman gzleri alev alev yanan padiah:
Ns iin kln kuandk? Elbette sefer mukarrerdir. Bir padia-}ij cihan olmak isteyen biz,
Yavuz Hn olu Sultan Sleyman Hn gazadan havf m ederiz? Elbette bir gn tular arka ve
garba yryeceklerdir, Elbette ordularmz muzaffer klacaz!
Evet sefer mukarrerdi. Kahirede bulunan Veziriazam brahim Paa stanbul'a dndkten sonra
hazrlklar bir kat daha hzlandrlacakt. Msr valiliine tyin edilmi olan Ahmet Paa, ie balar
balamaz yzndeki maskeyi atm, isyan bayran aarak hkmdarln iln etmiti. El Melikl
Mansur Sultan Ahmet Hn adna hutbe okutup sikke bastrmt. Bir taraftan eski Memlk
tekiltn ihya ederken, dier taraftan da Avrupa'dan kendisine mttefik aramaa balamt. Fakat
devlete sadk olanlar, bu hain vezirin cezasn bizzat vermiler, yakalayarak ldrmlerdi. Kesik
ba stanbul'a gnderilmiti. Msr alhvaline yeni bir dzen vermek isteyen Sultan Sleyman sadk
adam ve sevgili veziri brahim Paa'y bu maksatla Msr'a gndermee karar vermiti. Hatice
Sultan her ne kadar gzel kocasn brakmak istememi :
Oh, benim efendim, bir tanecik erkeim. Hasretinize dayanamam. Padiahmza syleyelim,
sizi bu vazifeden affetsinler.
fi>iye yalvarm, yakarm ise de brahim, kendisine kar bir tevecch, eseri sayd bu mhim
vazifeyi reddedememi ve 1524 yl eyll aynn 30 uncu gn on kadrga ile hareket etmiti.
Gemiler, Sarayiburnu nnden birbiri aikasma sralanarak purva nizamnda gemilerdi. Sultan
Sleyman, saraynn mermer balkonundan Msr yolcularn selmlamti. Ertesi gn filonun
Silivri akla nnda tutulduu muhalif bir rzgra kar koyamayacak Adalar civarna srklendii
ve Bykada nlerinde demir att haberi gelince; padiah, Osmanl tarihinde bir benzerine daha
tesadf edilmeyen byk bir iltifat eseri olarak ahane kay ile Adaya gitmiti. Birdenbire
karsnda hkmdar gren brahim Paa arm, ayaklarna kapanarak pabularn apur upur
pmt.
Saadetl padiahm, bu emsalsiz iltifat cihanda acaba hangi kula myesser olmutur.

Demiti. O gn sultan ile veziri aday dolamlar, avlanmlar, le yemeini beraberce

yemilerdi.
.
'
i
brahim Paa, maiyetindeki gzide memurlarn da yardmiiyte sr'da iyi iler yapm memleketin
ihtiyalarna gre kanunlar
^
dirayet gstermi, halkro hrmetini kazanmt. 1525 yl eyll ay5i>cla staijbul'a dnm, parlak
merasimle karlanmt. Hraki&r, teziriu omuzunu okam ve dier devlet ricalinin huzurunda ;
Senin gibi bir lalam olduu iin, demiti, Allaha krediyorum..
brahim, o akam At Meydanndaki mkellef sarayna se&Ki,, kendisini ak ve ihtirasla
bekleyen zevcesine teslim etmi, birika gn darya kmak lzumunu duymamt.
Veziriazamn avdetinden sonra, evvelce balam olan hai$3 hazrlklarna bir kat daha hz
verilmiti. Byk muhasara toplar dklyor, tersanede gemiler yaplyor, ordunun talim ve
terbiyesine titiz bir itina .gsteriliyordu. Yalnz seferin nereye olacan bilen yoktu. Bununla
beraber trl tahminler yrtlyordu. Tersanedeki faaliyeti grenler Rubrs adasnn fethine
gidileceini, ufak nehir gemilerinin yapldna ahit olanlar Macaristan'a, toplarn dkldn
grenler. seferin ran'a alacan sanyorlard. Ekseriyet bu nc ihtimal zerinde duruyordu.
nk Sarfevi Hkmdar ah smail'in lm zerine yerine geen olu Tahmasp. Osmanllara
kar dostluik gstermemi, hasmne 'bir siyaset takip etmee balamt. Babasnn ald-ran'da
yedii mthi darbeyi unutmamt. Divan toplantlarndan birinde Sultan Sleyman ran
ahvalinden bahsederken :
Cennetmekn pederimiz Yavuz Sultan Selim Hn babasna haddini bildirmi, ordusunu
aldran'da malp ve perian etmiti. Olu Tahmasp' tedip ise galiba bizim uhdemize
dmektedir. Vaktine hazr olsun, memleketlerine dilediim gibi ta&p.rruf edeceim.
Tehdidini savurmutu Nasibini ran da almakta gecikmeyecekti. aha hakaret ve tehdit dolu bir
nme yollamt. Bu mektu-bv alan Tahmasp, tela dm, kendisin* Avrupa'dan mttefik
aramaa balamt. Almanya mparatoru arlken ile Macar ve Portekiz Kraan-na mracaat
etmi, yardm istemiti.
Lehistan zerine sefer bahis mevzuu olamazd. ki devlet arasndaki mtareke daha yeni uzatlmt.
Be yl mddeti vard. Venedik Cumhuriyetine gelince; sinsi ve ikiyzl (bir politika takip etmekle
be-raiber, 1521 de imzalad sulh muahedesi hkmlerine imdilik riayet ediyordu. Geriye
Macaristan kalyordu. Osmanl Trkleri Rumeli'ye getikleri tarihtenberi dorudan doruya
veyahut yardmc olarak karlarnda daima Macarlar bulmulard. Aralarndaki mnaferet o
zamandanberi devam ediyordu. Bu mnafereti ortadan kaldracak yegne tedbir, bu devleti ortadan
kaldrmakla mmknd ve Sultan Sleyman buna muktedirdi. Esasen Belgrad'm fethi ile Macarlaia
en kuvvetli darbe vurulmu ve Avrupa'nn en mstahkem kaps bu suretle yklm ve yollar
almt. Belgrad alndktan sonra Macaristan, Hr
, Dalmaya ve Transilvanya Trk aknclarnn tahdidi altnda bulunuyordu. San sakaln
mulharelbe meydanlarnda afiirtmg olan n .grm ihtiyarlar, seferin Macaristan'a olacan
tahmin etmiyor ldi
__Gayret padiaha der!
Diyorlard: ki devletin ordular er voya ge karg karya getecek1&25 yl kasm aynn sonlarna doru istanbul mlhim siyas hadiselere a*it oluyordu. Kont
Jean Frarsgipani'nin riyasetindeki bir Fransz sefaret heyeti ilk defa olaraik resmen Osmanl
payitahtn ziyaret gtjaiflti. Sultan Sleyman'dan yardm talbinde (bulunmaa gelmiti, pavya.
meydan muharetbesinde ordusu mthi (bir boaguna urayan frawsa Kiral Birinci Fransuva,
Almanlara esir dmt. Avrupa'nn artk bu blgesinde arlken'e kar duracak ne kudretli bir
hkmdar ve ne <Je kuvvetli bir ordu kalmt.
Kiraln annesi Des Dongolem, olunu esaretten kurtarmak ve Fransa'ya eski itibarn
kazandrmak iin areler aramaa balamt. mparatorun ileri srd sulh artlar o kadar ard
ki, koca Fransa'y kk ve yar mstakil bir devlet haline indiriyordu. Des, yegne kurtulu

aresini Osmanl padiahna snmakta bulmutu. Anfcak Hristiyan bir devlete kar salip ile hill
ittifaknn o zamanki Hiristi yat Avrupasmda fena karlanmasndan korkarak temaslarn gizli
yapmaa karar vermiti. Macar asilzdelerinden olup Franszlarn hizmetinde bulunan mutemet
adam Kont Frangipani'yi vazife ile stanbul'a ign'dermiti.
1625 yl aralk, aynn 6 nc gn huzuru ahaneye kabul edilen, eli, padiahn ayaklarna
kapanarak, Fransa'nn dm olduu badireyi ksaca, fakat ackl 'bir ifade ile izalh etmi ve sonra
atlas bir kadife torba iinde biri Desin, dieri de Kral Birinci Fransuva'nn imzalarn tayan iki
mektup sunmutu.
Dongolem'in mektubunda u satrlar vard: mparator arlken, Pavya savanda Birinci
Fransuva'y yakalayarak hapse att. imdiye kadar olumun kurtuluunu, onun insaniyetine
brakmtm. Fakat arl, kendisinden 'beklediim insaniyeti gstermedi. Bilkis hakaret lerde
bulundu. Dnyaca tasdik edilmi olan azamet ve sannza iltica ediyorum, Fransuva'y dmann
pencei kahrndan ancak siz kurtarabilirsiniz. Fransa size ebediyen minnettar kalacaktr.
Kiraln mektubu iise, Cmann Ibirak mamur lke ve memleketleri felrim ve padiah ve btn
mazlumlarn dadhah olan Sulban Mu-azzatrj dye bahyodu. Mukadderatn Sultan Sleyman'n
kudretli Brine teslim ediyordu. ok 'kymetli tbir de yzk gndermiti. Gar-k efer icras
esasen mukarrerdi. Deil Avrupa'da btn dnyada ken- bryk ve keadisinden anh br
hkmdarn mevoudtretin
i
tahamml yoktu. Macaristan' fethetmekle dorudan doruya ken'in karsna dikilmi olacakt.
Hazrlklar tamamlanm ve ite hedefi asker tarafndan,
j
belli olmayan seferi hmayun, 11 nisan 1526 da bylece kuat edilmi ti. Yz bin kiilik bir
ordunun banda olarak garba doru yryen Sultan Sleyman, ecdadnn anlar ve ereflerle dolu
tarihine yeni bip destan ve zafer daha ilve edecekti.
Rokisolan uzand sedirden doruldu. Servinaz'm sunduu buz gi-'bi karl nar erbetini yarsna
kadar itikten sonra, gm mahfazal barda sedirin ba ucundaki alak ceviz sehpann zerine
koydu. Naz' niyaz'm nerede olduunu sordu. Cariye :
Valide sultan dairesine kadar gitmiti. Nerede ise dner.
Cevalbm verdi. Aradan birka dakika geti, gemedi. eriye kalfa girdi. Sehnanm stndeki
erbet bardan grnce birden tellan-di.
*
*
' Yine hasta olacaksn, sultanm. Size dokunur. Roksolan, Servinaz'm ekilmesi iin gz iareti
ile ruhsat verdik^ ^ten sonra :
Ne yapaym, kalfacm, dedi. Hararetim vard. Ama bak vallahi hepsini imedim.
Hekimba, souk eyler imemenizi Valide Sultana sylemi. (Biliyorum.
Biliyorsunuz ama, dinlemiyorsunuz sultanm. Cannza, karn-nzdaki ocua yazk deil
mi? Dn de bardak azna kadar dolu buz gibi erbet imisiniz.
Sana Hodil haber verdi, deil mi? Alaca olsun, vay kfir kz vay. Ben ona akn kalfa
duymasn, demitim.
Souk erbet hakikaten dokunuyordu. Ne yapsn ki, drdnc ocuuna- aeri yordu. Seferde
bulunan Sultan Sleyman, hasekisinin h* mile olduundan, henz hatotdar deildi. Fakat haremi
hmayunda duymayan kalmamt. Gllbahar yine ileden km, svp saymt. Roksolan
kk bir ocuk gfni boynunu bfkt.
Peki dediin olsun kaifacm, seni zmemek iin bir ostoa dikkat ederim. erbete kar
kattrmam.
Na'zniyaz, Hurrem'in iaret ettii sedire iliti. Haim Aa, hl gelmedi. Sizin gibi (ben de
merak etmee baladm, sultanm.
{Doru sylersin, Nazniyaz. Valide sultan nereye gittiini |-renir. iki gndr (harem
dairesinde olmadnn farkna varrsa, ne yaparz?

hasekiyi tela drecek baka bir haber verdi. Hatice e tan'in aas, Cafer Aa Him'den
pheleniyor, onu tkip: e'diyr e ettiriyordu.
__ Sana bunu kim syledi, kalfa?
__erefnur efendim. O da Beyhan Sultan'n haremasi: Sadktan.
_- Ya.. Bak bu fena!
Haseki de, kalfa da merak etmekte haklydlar. nk Hm1 Aa ki gn evvel bir gece kalmaik
zere Kara Sleyman'n Galata'dki ertnne itmiti- Belgrad'dan stanbul'a .gelmi olan Belhram
Aada yeni iMs'er-jer vard.
Roksolan:
, '
__, Bana bir ey gelmi olmasn, dedi. Aksama kadar dnmezce.
ne yapacaz?
Bvet ne yapacaklard? Nazniyaz bunun da hal aresini buldu.
Galata'ya birimi gnderelim. KaManm bu fikrini beenmemiti.
Srrma ortak istemem. Senden bakasnn bunlar bilmesini istemem.
Emrederseniz ben .giderim.
Benim iin her fedakrla katlanyorsun. Senin hakkm nasl deyeceim? 'Muvafk.
Nfniyaz'n 'gzjerinin ii parlad. Hissiyatn belli etmemee alt. Kara Sleyman'n evini
bilmiyordu. Fakat Him Aa tarif etmiti. Ararsa bulabilirdi. Evvel Beyhan Sultan'a gider, icap
ederse Sadk Aa'y da yanma alrd. Kendisini grmelerine ve tehis etmelerine imkn yoktu.
Grseler bile :
,.
Haseki hazretleri ;beni Beyhan Sultan'a gnderdi.
Der, iin iinden kabilirdi. Galata'ya getikten sonra ise, i kolay ve tehlikesizdi. Bu semtte saraya
mensup kimse yoktu. Byle bir fedakrla katlanmas yalnz hasekiye olan sevgi ve hrmetinden
deildi. GalataVa sk sk- gidip gelen Haim Aa, (birok defalar Kara Sleyman'dan sz am,
onu tam mnasiyle Ibir erkek gzeli olarak va-sflandrmt. Metihti sena etmiti.
Arslan gibi maallah!
Demiti. Hasekiye ok yakn olan ve henz; yirmi be, yirmi alt yalarnda bulunan Sleyman'
grmeden kendisine meyletmi, hayalinde canlandrm, muhabbet balamt. Son zamanlarda
Him'Aa'-an ona dair birok malmat alm, sualler sormutu. Vaka Sleyman ''e aralarnda
olduka ya fark vardi, vard ama gren Allah in sy-lesiiid^ hi bozulmamt. Vcudu gen
bir bakire kadar taz ve g
i. En ufak bir kusuru yoiktu. Kendisini muhafaza etmesini bitoijtf.
lsnasm diye merdivenlerden inip karken iri ve doigun gsn
l\
ellerime tutar, sallanmasna mni olurdu. Bir gn ykanmak Jlokaolan ile beraber haTemi
hmyunun hamamna girdikleri yan cidUi yar aka :
Katfacm, demiti. Ne yalan syleyeyim, erkek olsam, Ser)j alt yandaki krpe bir kza
vallaihi deimem. Eddil belki send^
fakat km.
Bunun sebebi basitti. Eddil cariyelerle dgjp kalkm, vcudu^ zamanndan evvel ypratmt.
Nazniyaz ise, btn gzelliini ve sn. mek 'bilmeyen ihtirasn Ibir gn ken'disine malik olacak
erkek iin sal;, lanut. Aa'nn gzellik ve meziyetlerinden bahsettii Kara Sley. .man pekl
olabilirdi. Byle bir izdivaca haseki de rza gsterir, imdi, ye kadar olan- hizmetlerini nmkfatn
bylece verirdi. Tam bunlan dgnyordu ki, Hodil ieriye girmi, Haim Aa'nn geldiini haber
vermiti. Roksolan heyecanla yerinden frlam :
Hemen buraya gelsin!
Emrini vermiti. Pek erkekten saylmayan haremaalar, msaade
edildii takdirde 'hasekilerin dairelerine seilbestie girebilirlerdi. Ka.
g| yoktu. Biraz sonra Haim Aa ieriye girdi. Yorgun toir hali vard

'^rnden hasta ve uykusuz olduu anlalyordu.

Roksolan tella sordu :
Bizi meraktan kodun aa, nerede kaldn byle? I-Sjim Aa :
Sormaynz, sultanm.
Diyerek anlatt. Gecikmesinin sebebi, Behram Aa'nn sz verdii gnde Galata'ya gelmemi
olmasndand. Her ne kadar avdet iin srar etnw# ise de, gerek Asilzade Teolagos ve gerek Kara
Sleyman :
Aman aj*a, sakn, zira Behram Aa hemen orduya dnecek, semi muhakkak grmek istiyordu.
Demilerdi. Onun zerine arnaar beklemee karar vermiti. Fakat Behram'n getirdii Ihaberler
'bir tanesi mstesna mhim deildi. Veziriazam Belgrad'dan karsna hediyelerle beraber bir de
nme gn-dertrgti. Behram bunu At Meydan'ndaki saraya giderek Hatice Sul-tan'a vermi, bol
bol ihsana nail olmutu. Meiktubun iinde neler yazl olduunu bilmiyordu. Bilse de kymeti
yoktu. Ancak Belgrad ordughndan ayrlrken, paann baka bir mutemedinin de stanbul istika
metinde yola km olduunu haber almt.
brahim Paa, mulhakkak ki Mulhsine Hatun'a ,bu ulakla mektu yaMamaU, Ulakn ad
Bayram'di. Aslen Rum olan Bayram, daha ziya de veeirizamn hususi ilerinde kullanlrd. Kap
yoldalar ile fada temas olmazd. Dier hizmetkrlardan daima farkl muameie & .rrdfi,
Bhram Aa, stanbul'un artn stne getirmi, uramas iht mal aiatr ihirk yerlere gitmi ise de
kendisini bulamamt. Tamyafl laf &\ earde olduunu bilmiyorlard. BeJk de meiktulbu Muhsine
Ha
a verdikten sonra derhal efendisinin yanma dnmek zere yola
Aa, szlerini bitirdikten sonra, Roksolan'm :
. Yorgun grnrsn, aa, nen var, yoksa hasta msn?
Sualine :
__Size yle gelmi, sultanm. Sayenizde hibir eyim yok, Tanrya krler olsun shhatim yerinde.
Cevabn vermiti. Ne haseki ve ne de kalfas, aann bir eyler sakladnn farkna
varamamlard. nk bu namaznda ve niyaznda olan mtedeyyin adamn yalan syleyeceine
ihtimal vermezlerdi. Szleri daima doru alarak kabul edilirdi. Fakat bu sefer i deimiti. Him
Aa'nm ,gecikmesi Behr&m' beklemi olmasndan deildi. Bdhram zamannda ve hatt sz verdii
saatten de evvel gelmiti. Akarn yemeinde sofraya beraberce oturmulard. Asilzade Teologos, ne
yapnug ise yapm, azndan girip burnundan km :
mezsen lm p!
Demi, and vermi ve nihayet Ege adalarnn yllanm arabndan birka tas iirerek Him Aa'y
sarho etmiti. kiye alk olmayan ve belki de ilk defa azna koyan haremaasma arap
dokunmu, hastalanm ve ertesi ;gn akama kadar ban yastktan kaldramamt.
Him ile Nazniyaz, kendilerine ruihsat veren hasekinin huzurundan (beraberce kmlard. Kalfa,
ksa bir tereddt devresinden sonra ilk defa Kara Sleyman'a olan meylini belli edebilecek bir sual
sormutu :
Aa, Galata'dan baka bir haber yok mu? Mesel beni alkadar eden.
Anlyamadm, ne gibi?
Hi, lf olsun diye syledim.
Him, kalfann ne demek istediini kavramt.
Kara Sleyman'n sana selm var. Nazniyaz bo bulundu :
Ne dedin, ne dedin^
Diye heyecanla kollarm at. Sonra birden kendisini toplad.
Ltife edersin, Sleyman ibeni nereden tanyacak. Yoksa sen mi Wr eyier syledin?
Hsm Aa bu suale cevap vermemi, sadece glmt.
Bu hdisenin zerinden bir hafta on gn gemiti. Hurrem Sultan yine sedirinde arka st uzanm,
istirahat ediyordu. Birka saat sonra Vezir Mustafa Paa'mn zevcesi ah Sultan ile Beyhan Sultan

geleceklerdi, aih Sultan' seviyor, zarafet ve inceliini takdir ediyor, soih- zevk duyuyordu.
Beyhan'a gelince, yava vava ona da snF: 7
98
Gururu oktan krlm olan gen kadnn Veziriazam brahim pa a'ya ve dolaysiyle Hatice
Sultan'a di bilemi olmas iine yarya,,, du. Valide Sultan da imdi Beyhan'a eskisinden fazla
iltifat ediyor, uj. zm ekiyor, zlmemesi iin ne mmknse yapyordu.
Fht'tn daha iyi bi
Kzm, artk alama, sana Ferhat'tan daha iyi bir vezir m. Hele sabret. Sonu selmettir.
Diyordu. Hurrem Sultan da ayn nasihati vermek ve teselli etmek le beraber, brahim Paa'y yere
vurma unutmuyordu.
Ferhat Paa'nm katline brahim sebep olmutur.
Beyhan, kocasndan dul kalmt. Fakat Paa btn ikazlara ve tehditlere ramen huyundan
vazgememi, zulm ve irtia yolundan ayrlmam, nihayet sabr tkenen Sultan Sleyman:
nsann iyilii sevapla, ktl ise azapla neticelenir. Diyerek enitesinin idamna karar
vermi ve kendisini 1524 y^
kasm aynn 1 inci gn cellda teslim etmiti. Ne valide sultan'15 efaati ve ne de zevcesinin gz
yalar bu kanl adaletin icrasna mni olamamt. Padiahn kararlarna itiraz etmek, ona kin
balamak, aleyhinde bulunmak kimsenin hakk ve Ihaddi deildi. Onun iin btn husumet
veziriazama ve dolaysiyle Hatice Sultan'a tevcih edilmiti. Beyhan Sultan ve mensuplar Ferhat
Paa'nm idamnda torahiu Paa'nm mesul olduunu sylyorlard.
Dileriz Allahtan celltlar elinde can versin!
Diyorlard. Aradan uzun bir zaman gemi olmasna ramen Veziriazama baslenen kin ve intikam,
hissi soumam, bilkis gnden gne artmt. Bunda Hurrem'in daiha dorusu akl hocas
Nazniyaz Kalfann byk rol olmutu. Bugnk toplantda da sz dnp dolap, yine ayn
mevzua gelecekti. Bu arada Glbahar'a da atlp tutulacakt.
nk Glbahar, Hatice Sultan'la sk ibirlii yapyordu. Atmej, danmdaki saraya giderek
saatlerce babaa kalyorlar. Hasmlarm kar kast plnlar hazrlyorlard.
Hurrem Sultan, arkast uzand sedirden kalkt. Pencereye def
alarak orduya dnecekti. Roksolan, keseyi heyecandan +itreyen el-"l -yle aid1- pp bana koydu.
Sonra azndaiki mhr kopararak
dki nmeyi kard. Her satm iki defa okuyor.
Oh efendim, malikim, saadetimin sermayesi. Ben dahi size hasretin1' ' Diyordu. Padiahn,
sevgili hasekisine gzel eyler yazd muakkakt- Okurken kendisinden geiyor, baz cmleleri yksek sesle parlyordu : Sana hasretim
Hurrem. Ryalarmda sen, yalnz sea
varsn.
Sultan Sleyman'n mektubu derin bir akn samim ifadeleri ile dolu idi- Roksolan Leyl, kendisi
de Mecnundu. Bir iirin dr* msran da mektubuna eklemiti.
Bamn artar suda (1) ek elin benden tabib Hastei akm mfid olmaz devalar bama Vereliden
ey Muhbb (2) bir sa Leylya dil Olmuum Mecnun sfat, kular yuvalar (bama.
Yeryerinden oynuyordu. Evler boanm, dkknlar kapanm, stanbul halk sokaklara
dklmt. Meydanlar dolup tamt, herkes birbirini tebrik ediyor, sarma dola oluyordu.
Bayram yapyordu.
Caddelerde mnadiler:
Sultan Sleyman Hn.yine muzaffer oldu!
Diyar- Engrus (3) fetholundu!
Orduyu hmayun Budin'e girdi!
Avazeleri ile dolayor, Trklerin byk zaferini mjdeliyordu. Ayn sevin, sarayda da vard.
Him Aa, Hurrem Sultan dairesinin kaps nnde ince sesi ile bar bar baryordu:

 Padiahm, k yaa!
Nazniyaz Kalfa, sanki kazanlan zaferde kendisinin de rol varm
ru yrd. Denizi ve skdar sahillerini seyretti.
Efendimin hakk varm, u stanbul hakikaten gze!..
.
Diye sylendi. Sultan Sleyman, ona her freatta payitaht mette, kor dorlarda cariyelere talimat
veriyor :
der, cihanda bir ei daha olmadn Eylerdi. Ah, stanbul'u baltan baj ~ Ne durursuz, diyordu.
Sz de bagrsamza.
gezebilse, Boazi'inin o dillere destan olan mesirelerinde serazat dola
abikeydi. Ne yazk ki, bu serbestiden mahrumdu. Pencerenin n de dakikalarca kald. Tam,
geriye dnecei srada kap birdenbire al m, ieriye Nazniyaz Kalfa girmiti. Sevinli bir haber
getirdii mt hakkakti. Gzlerinin ii glyordu. Sa elinde mor kadifeden T>jr vard. Kenarlar
altn ilemeli kesenin az mhrl idi.
Sultanm, padiaih hazretlerinin nmesi.
Diye uzatt. Husus bir ulak tarafndan getirilmiti. Yann ceva1*|
Hurrem Sultan, iki cihetten memnundu. Hem efendisi muzaffer |hnu, hem de stanfbul'a avdeti
yaklamt. Valide sultana gelince;
zlerinden yalar aktarak, olunu muzaffer kld iin Cenab Hak-ka dualar ediyordu :
(D (2) (3)
Ba ars.
Kanun Sultan Sleyman'n iirlerinde kulland mahlas.
Macaristan.
__Yarabbi, sen arslanma daha birok anlar ve zaferler
eyle!
Sultau Sleyman, Belgrad ve Rodos'tan sonra nc byk rini Moha'ta kazanm, .anlar ve
erefler iinde Macaristan'n kezi Budin'e girmiti. stanbul'daki enlikler bunun iin yaplyor 11
nisan 1526 da yz biri kiilik bir ordu ile stanbul'dan hareket ettw 3 maysta Edirne'ye gelmiti.
Yollara hallar ve kymetli kumaar rmiti. Sleyman, karland yerden balayarak iki sra
halinde zilmi olan halik selmlamt. Edirneliler, geen k vilyetlerine lerek uzun mddet kalan
ehriyar candan alklamlar:
Allah seni bamzdan eksik etmesin! diye dualar etmiletj Sleyman, byk bir debdebe ile
geerek Tunca nehri kenar^
kurulan adrna girmiti. Askerlerin adrlar nehrin sahillerine kal: dayanan Musalla ovasna
kurulmutu. Anadolu askeri de Edirne1-yaklayordu. 19 maysta Filibe'ye muvasalat edilmiti.
Burada Ruju beyleri huzura kafbul edilerek talimat almlard. 22 maysta Sofya1' gelinmiti.
Gnlerce devam eden yamur orduyu yormutu. Fakat pal aih:
I
Bunlar bereket yamurlardr.
Diyerk sr'at temposunu bozmuyordu. Sofya'dan sonra Veziria brahim Paa Rumeli askeri, iki
bin yenieri silihendaz ve yz e! topla nc olarak bir konak ileride Jjitmeye balamt.
Padiahn rargh da bu aral muhafaza ediyordu. Mustafa ve Aya Mehmet I salar da dier devlet
ricali ile birlikte yryorlard. Behram Paa Anadolu askeri ile bunlarn arkasndan geliyordu.
ncler Belgra muvasalat eder etmez, brahim Paa, sevgili efendisi iin mnasip! yer
hazrlamt. 9 temmuz'da Belgrad'a giren padiah, ehirde ikan ti uygun bulmamt. Tuna ve Sava
nehirlerinin birletii mevkiini neyinde ve bu iki mevkii grebilecek bir tepede otan kurdurmusi
Vezirisamm adr ise Sava nehrinin sa sahilinde idi. nce nehir lou da gelip demir atmt.
Krler kurulduktan sonra Rumeli asN kar, yni Sirem mmtakasma geirilmiti.
Bu sralarda Macaristan'n merkezi Budin, ok heyecanl yayordu. Osmanl ordularnn batya
doru yrye balam ol s, Kral Layo'u tela drmt. Almanya mparatoru arlken'd
hayr yoktu. 14 ocak 1526 da imzalanan Madrit muahedesi zerine' retten kurtulan Fransa Kral

Birinci Fransuva, ngiltere ve Papalk bir ittifak muahedesi yapmt. Bu durum karsnda kendi
derd dm ordularn taze ve kuvvetli tutmak kararn almt. Kral'
, tannm kumandanlarndan Piyero Pereney ve politikac v> Tomori ile istiarelerde bulunuyor
ve : Trkler acaba nereye kadar gelecekler? Diye soruyordu. Papaya gre, Osmanl ordularnn
Budin'e
i:
iirct
eJcri imkn dnda idi. Ancak Macaristan'n payitahtn m-j f a e(}ebilmek iin hudut kalelerini
ve bilhassa Petervaradin, ylok f)sek kalelerinin ok iyi tahkim edilmesi lzmd. Buralara hcum
^letfik Trk ordular ypranr ve zaman kazanlrd. Eer bu srada ? n ah Tahmasb da 'hududa
as'ker yarsa, Trkler Macaristan ka-Irjar,ndan geri dnerlerdi.
^ ]3 temmuzda kar sahile geen Sultan Sleyman da, veziri bra-h-ffi Paa ile muharebe plin
zerinde istiarelerde bulunuyordu. Pa-j'sala gre, bir meydan muharebesi verilmeden evvel, buna
engel ola-h'lec&k dman kalelerinin drlmesi zarureti vard. Bunlarn ba.n-ja Tuna nehri
zerinde Petervaradin geliyordu. Onu ylok ve sek kaleleri takip edecekti. brahim Paa :
_ Ordularmz oralarda ypratmasak, nasl olur, Sultanm? Ferdan yine sizindir.
Uiyordu. nk bu kalelerde ne kadar kuvvet bulunduu malm
Sultan Sleyman, vezirinin mtalasn beenmemiti.
__Bugnden tezi yok, Rumeli askeri ile Petervaradin zerine yr!.
Veziriazam bu talimat alr almaz harekete gemiti. 27 temmuzda Petervaradin dm, ylok yedi
gnlk bir mukavemetten sonra teslim olmutu. Padiah burada bir divan toplayarak seferin nereye
olduunu, ilk defa olarak, aklamt:
Budin'in byk kilisesinde cuma namazn ed ederek camie tahvilini murad eyledik.
ytok'u dier kk Kalelerin fetfti takip etmiti. Drava zerindeki sek mstahkem kalesi de
mukavemet imknnn kalmadn grnce kaplarn amt.
Trklerin ileri harektnn beklendiinden daha sr'atli inkiaf karsnda aran Macarlar, birinci
derece hudutlarnn muhafazasn dnmlerdi. Nihayet onlar da bizzat krallar Layo'un
kumandasnda olarak ileri yrye gemilerdi. 6 austosta Tuna'ya gelmilerdi. Bu srada Papa
tarafndan gnderilen cretli askerler de kendilerine katlmt. Macarlar :
Bizim zaferimiz, Hristiyanlk leminin en byk zaferi olacakDiyorlard.
Macarlarn ileri yry devam ederken, Osmanl ordusu da Dra-^a nehri kenarna gelmi
bulunuyordu. Kprler yaplarak asker kar-sahile geirilmiti. 'Bilhare ricat mitlerini kaldrmak
iin kprler hrip olunmutu. Artk ordularn birbirlerine yaklamak zere olduu 1 ' taraftan da
renilmiti. Kral Lays imdi geriye dnmek istiyor, papaz Pol Tomori ise :
102
Galebe muhakkak bizde kalacaktr!
Diyerek niha zaferin yakn olduuna dair teminat veriyordu,
Osmanl ordusu yamurlar ve seller arasnda, her admda bat rklar olan, sular tuyan etmi Ibir
memleket iinden Mofha sahrwl doru ilerliyordu. Btn emniyet tertibat alnmt. Semendire
sa] cak Beyi Yahya Paazade Bli Bey be bin svari ile pitard. Onu meli askeri ile Veziriazam
brahim Paa takip ediyordu. Behrara p. a Anadolu askeri ve geriye kalan toplarla veziriazamn
arkasnda ^ lunuyordu. Daha sonra muhafzlar, yenieriler, alt alay muntazam sj vari ve padiah
geliyordu. Bosna valisi Hsrev Bey'in alkmclar ai^ vazifesini yapyorlard. Orduyu hmyun, bu
ekilde Moha sahrasn girmi bulunuyordu. Fakat henz dmandan eser yoktu.
Moha kasabas Tuna nehrinin sa sahilinde ve ele suyu mdan balayp Karazia ve Karaya
aa ksmlar ile Tuna arasJ da bulunuyordu. Ovann dou kenarnda byk bir bataklk ve -v-l
kenarnda da ufak tapeler uzanyordu. Ova mer'alar, tarlalar ve hklarla rtlmt.

28 austosta Sultan Sleyman'n riyasetinde byk bir harp divs m toplanmt. Vezirlerle
kumandanlarn hemen hepsi hazrd. BunlaJ arasnda asker iktidar ve dman hakkndaki esasl
malmat ile tj mayz eden Semendire Sancak Beyi Bli Bey de vard. Vezirizai ayakta, dier
vezirlerle serhad meras padiahn karsnda duruyoi lard. brahim Paa, sz Bosna valisi
Hsrev Bey'e brakt.
Siz serhad beylerisiniz, Saadetl padiahmz mavere istej ite Mcha Sahras-, lkin henz
dmandan eser yok. Tedbir nedir!
Hsrev Bey bugne kadar katld savalardan Macarlarn cephJ den pek krldklarn
grmediini, onlara kar az bir zaman saf nia mim muhafaza etmei ve yanatklarnda taarruz
cephesi ak bin klmasn, ieriye girdiklerinde arkalarna ve yanlarna saldr lmasnj
syledi ve :
Saadetl padiahm', biz serhadde mavereyi serhaddin grm ihtiyarlariyle ederiz. Kendi
reyimizle bir i grmeyiz. Ferma olunursa, varp syleelim.
Dedi. Sultan Sleyman bu gzel cevaptan memnun olmutu.
O mavere edecek adamlar buraya getiriniz!
Emrini verdi. Hsrev Bey, arkadalarn armak zere huzurd ayrld. Btn nazarlar, serhad
boylarnn kahraman askeri Bli BJ evrilmiti. Bakalm o ne diyecekti? brahim Paa ona da
sordu:
Sz senin Bli, tedbir nedir? evketl efendimize ekinme*
syle.
Bli Bey kanaatlerini u ekilde sralad: Macar znhl suvarl' birbirlerine zincirlerle bal ve atlar
talimli olduundan hcum ede' lirlerdi. Krk elli bin svarinin nnde durulamyacam, tecrit
vjjac'larn hepsi tarafndan biliniyordu. imdiye kadar Macaristan'a an aknlar, bu tarzdaki
hcumlarn nlerinden kaarak yan ve gevapi
mlere vurmak suretiyle kazanlmt. imdi de byle hareket etmek
lzmdBa srada ieriye Hsrev Beyle .beraber dil Koca adnda ihtiyar kir baihadr girdiler. Sultan
Sleyman sordu :
Syle 'haklm, mert ihtiyar, tedbir nedir? dil Koca cevap verdi:
__Burada d'mekten baka mavere mi olur? Dman alaylar grlm,.
htiyarn verdii haber doru idi. Macar ncleri sahraya giriyorlard.
Yamur bardaktan boanrcasna yayor, rzgr uultular yaparak srkleniyordu. Uzun
mzakerelerden sonra sava pln kararlatrld. Ordu, bat istikametini eviren tepelerin gerisinde
hazrlanacakt. Macarlarn en ok gvendikleri zrhl svarilerin cephe hcumlarn krmak
maksadiyle birbirine balanm topu hatlar tesis edilecekti. Dmana taarruz edilmeyecek, onun
taarruzu beklenecekti. Cephe hcumlar kargsnda hatlar geriye ve yanlara alnacakt. Macarlar
btn kuvvetlerini merkeze tevcih ettikleri ve ieriye girdikleri zaman kanatlarna taarruz edilecek
ve o zamana kadar sol kanat anda tutulacak olan svari birlikleri ile dman arkas da evrilerek
kat bir meydan muharebesi verilecekti. Sultan Sleyman:
Hepinizden, ziyade ikdam beklerim.
Diyerek huzurundakilere ruhsat vermiti. Kumandanlar hazrlklar ikmal iin ktalar yanma
dnmlerdi. Ordu saffM'arasnda dolaan zabitler, askerlerini yarnki savaa hazrlyorlard:
Ey gaziler, yarn gaza vardr! Btn ordu saflarnda :
. nallah, inallah...
Sadalar ykseliyordu. adrna ekilen Sultan Sleyman'n gzlerine uyku girmiyordu. Askerlerini
muzaffer klmas iin Ulu Tanrya dua ediyor, yalvaryordu :
Yarabbi, bir blk mmeti Muhammedi yerindirme, dmanlarmz sevindirme Yarabbi!
29 austos sabah, devaml olarak yaan yamur, bir frtna halini almt. Macarlar herhalde
savan bu havada balamasna ihtimal vermiyorlard. Fakat Bli Beyin keif koluna bal

mfrezeleri gren Macarlar, Osmanl ordusunun muharebe iin hazr olduunu anlamlar ve onlar
da harekete gemilerdi. iBli Bey, dman sancaklarnn g-lmekte olduunu haer verdi. Sultan
Sleyman da sancaklarn atrd. ok koan bir ata binmiti. elik halkal zrhn giymi,
kavuumun sn tarafna hum kuu kanadndan bir ty koymutu. Tirkeinde
104
**w*.*.~... ~_-------birok oklar vard. Yay belinden sarkyordu. Gzleri yal olduu hal-de eHerini ge kaldrd:
lhi! Kudret ve kuvvet senden, imdat ve himaye senden, mmeti Muthammede yardm et! Bizi
dmann zebunu klma, Yarahbi!
Diye dua etti. Btn ordunun ecaatini arttrd. Hep birden atla rradan inerek yere kapandlar,
sonra yine atlarna binerek son nefere kadar deceklerine yemin ettiler. Veziriazam brahim
Paa, kah-ramanlk gstereceklere byk mansblar, mkfatlar vaadediyordu. O da ilk safta
decek olan Rumeli askerinin bana gemiti. Behram Paa, ikinci hatt tutuyordu. Yamur ve
frtna altnda on altnc yz yln, en byk meydan muharebelerinden biri Macar /birinci hattnn
taarruza gemesi ile balamt. Pol Tomri ve Pereney, btn zrhl kuvvetleri ile brahim1 Paa
kumandasndaki Rumeli askerinin zerine hcum ediyorlard. Veziriazamn ordusu, evvelce
hazrlanan pln gereince sa ve sol yana alarak gerilemiti. Macarlar bu sefer ikirv ci hatta
bulunan Anadolu askeri zerine yklendiler, onlar da ayn ekilde saa ve sola almlard. Zaferin
kazanlmak zere olduunu sanan Kral Layo da :
- Trkler silhlarmza ve kahraman askerimizin ecaatine ram olmaktadr!
Diyerek hcuma gemiti. Ordugha doru saldryorlard. Bir dman mfrezesi ordugha
yaklamt. Oklar yamur gibi Saltan Sleyman'n ba stnden geiyordu. Padiah, askerin
maneviyat krlr, diye yerinden oynamyor, atnn stnde dimdik duruyord:.
Koman^hftlarim, vurun gazilerim!
Nrasiyle sterini evika getiriyordu. Kumandanlar yaralanm, Macar mfrezesi yz geri etmiti.
Sava btn iddetiyle devam ediyordu.
kinci topu hattna arpan Macarlar, topu atei ve yenierilerin iddetli mukavemeti ile
karlamlard. brahim ve Behram Paalarn saflar yava yava kapanm ve mukabil taarruza
.gemiti. Bu suretle dman taraftan evrilmi oluyordu. Sa kanat anda bulunan Bli ve
Hsrev Beylerin kumandalarmdaki svari birlikleri de Macar ordusunun sa kanadna yklenerek
[bu cenah malp ettikten sonra ricat hattnn zerine dtler. Macarlar bataklklara' sktrld.
Sa kanadn firar btn orduya sirayet etti ve panik balad. Bir ksm dman kltan geirildi.
Bir ksm da kaarken bataklklarda ve nehirde bouldular. Pek az kurtulabildi. Boulanlarn
arasnda Macar Kiral Layo da vard.
Tarihin en byk meydan murabelerinden biri olan MoJa savast iki saat srm, koskoca zrhl
bir ordu imiha edilmiti. Kaanlar, Bli ve Hsrev Beylerin aknclar tarafndan iddetle takiik
ediliyorlard. Nehir dman cesetleri ile dolmutu. Hava karard zaman
mnasiyle nihayet bulmutu. Orduyu Hmyun bayram yapyor,, nnde me'aleler yanyor,
mehterhane zafer marlarn vu--ordu. Sultan Sleyman, Ota hmyunun nnde kurulan bir tah'oturnutu. Cesaret ve kahramanl grlen vezirlerine ve kumano Llanna iltifat ediyor :
_ Bizi Ulu Tanr muzaffer kld.
Diyordu. Moha sahras bir mum donanmas halinde yanyordu, sabah padiah maiyet erkn ile
beraber muharebe meydann kmt. dil Koca'nn adr nne geldii zaman durdu.
kendisini :
__ Gazan mbarek olsun!
Diye selmlayan aknc beyine sordu :
ecaatli asker, imdi ne yapmak lzm? dil Koca, dnmeden cevap verdi :
__ Padiahm, dikkat et. Domuz yavrularn bytmesin!
Bu eski bir Ouz darbmeseli idi. Yani dmann tekrar toplanmasna mni olalm, aman
vermiyelim, demek istiyordu. Sultan Sleyma* gld :

 Bir gzel sylersin.

Kararn esasen evvelce vermiti. Budin veya ona civar olan bir kalede .ireni bir mukavemet
merkezi yaratmamak iin sratle harekete geecekti. nk yzelli bin askerle savaa katlan
Macar ordusundan az da olsa bir ksm kap kurtulmann yolunu bulmutu.
Moha'ta yedi gn kalan Osmanl ordusu 10 eyllde Budn nlerine gelmi, ertesi gn Sultan
Sleyman, muazzam bir zafer alay ile e<hre girmiti. kametine Kral saray tahsis edilmiti.
Veziriazam brahim Paa, (bir vakitler Macar Krallarnm terifat nazrln yapan asilzadelerin
ikametlerine tahsis edilmi olan dairenin itina ile dayanp denmi bir odasnda oturmu,
karsnda 3P pene divan duran hizmetkr ile konuuyordu :
Sr saklamasn bildike, sadakatten ayrlmadka en makbul adarnmsn. Hizmetlerini
unutmyacarh Seni servet sahibi edeceim.
Asude olun efendimiz. Sadakatten asla ayrlmyacam. Emrettiiniz ;gn seve seve urunuza
ba koyacam.
Berhudar ol. imdi syle bakalm. Behram ile karlatnz m?
Hayr sultanm, ne ben onu, ne de o beni grd. Behram aa kulunuz Atmeydamndaki
saraynza gidip emrinizi yerine getirdikten ^
doruca Galata'ya gemi.
Kim syledi?
Cafer aa kulunuz.
ibcahim Paa biraz dnd. Sonra sordu:
Peki Galata'da ne ii varm?
Etizmetkr bu suali cevaplandrmaktan ekiniyormu gibi
edi. Sustu.
Ne susarsn?
Galata'da bir kadna tutulmu derler. Veziriazam hafife gld.
- Haydi git Bayram, istirahat eyle.
Emriniz bam stne efendimiz.
Efendisinden ruhsat alp darya kan hizmetkrn ad di. Vezirin en mahrem ve husus
hizmetlerinde kullanlrd. Son paann Muhsine Hatun'a yazd nme ile hediyeleri stanbul'a
gt,. m. bu gzellii dillere destan olan kadn bizzat grm, nmeyi mi, cevabn da alarak
dnmt. Bayram, Behram aann ara Galataya getiini biliyor, o da dier arkadalar gibi
Aa'nm bir RU1J dilberine gnl verdiini sanyordu. Halbuki bu rivayeti Galataya g. dip
geldiinin anlatlmas zerine bizzat Bahrain karm, asl fesini ancak bu suretle saklayabilmiti.
Asilzade Teolagos :
Merak etme aa, tahkikat yaparlarsa, biz sana gzel bir Ruj kadn buluruz.
Demi, azna kadar dolu olan arap tara aa'nm mstakbel sevgilisi, erefine kaldrmt.
Bir vakitler Macar krallarnn ikametlerine tahsis edilen sarayd gizliden gizliye baz hazrlklar
yaplyor, buna veziriazam bizzat ne aaret ediyordu. inde renkli mermerlerle . yaplm bir de
havuzu bulunan byk salon, deta yeniden dayanp deniyordu. brahim:
Ah, diyordu, Eddil Kalfa imdi burada olsa, ne iyi olurdu. brahim Paa, sevgili efendisinin
yorulan sinirlerini dzeltmek v
beraberce felekten bir gece almaik iin fevkalde rengin bir elence tertip etmiti. Hazrlklarda
bizzat bulunmu, ehirde kalan Macar asil -Zadelerinden de yardm grerek Budin'in en gzel
kzlarndan kalabalk bir raks heyeti, Macar havalarn alp syleyecek orkestra ve koro tedarik
ettirmiti. Ayrca Osmanl mparatorluunun himayesinde ye-nidea 'kurulacak Macaristan'n kral
namzedi Erdel voyvodas Yanoi Zapolya da kymetli hediyelerle beraber hepsi birbirinden gzel
bakire yollamt. Yano Zapoly, maktul Kral Layo'un can dman idi. Onun Moha'ta malp
ve perian olmasndan dolay sevinmiti imdi talih kendisine glyordu. Rakibi ortadan kalkm,
kendisim vris olacak erkek ocuk da brakmamt.

Krai saraynda oturan Sultan Sleyman, o sabah annesi Sultan ile sevgili hasekisi Hurrem Sultan'a
birer mektup yazmt, f solan'a ait olan batan baa ak ve hasretle dolu idi. Hasekisini ok rrecet
gelmiti. ,
__ Bu kadn bizi teshir etti. Dlerimiz hep onunla dolu.
Diyordu. iirlerinde ona olan akn, hasretini terennm ediyordu. gunua beraber brahim'in
felekten bir gece alnmasna dair olan telcfini reddedememi:
__ yi olur, mnasip olur!
Cevabn vermiti. Vezirine her zamanki iltifatn tekrarlamt:
__Her hizmetinden kran zereyim, brahim.
O akam Kral saraynn byk salonundaki btn mumlar yanlt. Havuzun kenarna renkli
amdanlar konmutu. Havuzun biraz ilerisinde Kral Layo'un mzeyyen taht duruyordu. Layos da
bu salonda elenceler tertip ettirir, gera ve gzel kars Mari ile saatlerce raks seyrederlerdi. Mari,
Alman mparatoru arlken'in kz kardei olduu iin Budin saraynda byk bir nfuza malikti.
Zevk-u safaya dkn bir kadnd.
Daha birka ay evvel buralarda hkm sren Layqs'un mzeyyen tahtna imdi, Osmanl
ordularnn bakumandan Sultan Sleyman oturacak ve raklar bu tahttan o seyredecekti. Salonda
birka hizmetkrdan baka erkek yoktu. Elenceler husus bir mahiyet alnca onlar da darya
kacaklard. brahim Pasa, efendisini hurilerle babaa brakacakt. Kzlarn arasnda Roksolan'a
cidd bir rakip karabilirse, saadetine pyan yoktu. Nedense Hurrem Sultandan hl korkuyor,
ekiniyordu. stanbul'da iken zevcesi Hatice Sultan'a :
Bu haseki, yarn devlet ilerine knal parmaklarn sokar. Demiti. Onu padiahn sznden
drmek iin her fedakrla
katlanmaa hazrd.
Macar kzlar, Moha felketinden fazla mteessir grnmyorlard. Elence, onlar iin herey
demekti. Memleketlerinin bu yeni ve anl sahibine hnerlerini ve emsalsiz gzelliklerini
gstermekle zevk duyacaklard. Hatt ilerinden bir tanesi :
Ben, demiti Osmanl sultannn haremine girmeyi hayatmn en byk bahtiyarl
addederim.
Henz on sekiz yanda olan sar sal mavi gzl bir (bakire de, daha imdiden kendisini sarayda
en mutena bir mevkie namzet olarak grmt.
Hkmdar gzelliim karsnda aracaktr.
Demee balamt. Belki, belki deil muhakkak dk gzeldi. Fakat haremi hmyunda her millete
mensup kendisinden daha gzel ve mutena kadnlar ve kzlar olduunu nereden bilecekti?
Padiah ile veziriazam, gen kzlarn alklar arasnda salona girmilerdi. Osmanl hkmdarn ilk
defa gryorlard. Ask suratl koca sakall dev gibi bir adam tahmin etmilerdi. Halbuki
karlarnda ince. zarif, gler yzl ve fevkalde gzel giyinmi bir gen vard. Cihana hkmeden
Macaristan fatihi bu zat m idi? Sultan Sleyman, hayret nazarlariyle kendisini seyre dalan kzlara glerek selm verdi. ra tahta doru yrd. Etrafn
tbir kere daha szdkten sonra brahim Paga :
Hibir tehlike yok efendimiz, bu gzellerin gslerindeki ak ve ihtirastan baka silhlar yok.
Dedi. Sleyman gld:
Lala, iyi dersin ama, 01 silhlar bizi daha ok korkutur. Tahtn hemen nnde her eit av etleri
ve meyvalarla dolu byk
bir sofra vard. Uaklar, azlar tahta bir kapakla iyice kapanm vs mhrlenmi, arap testilerini
getirdiler. brahim^ her eyi dnm& bir suikasttan endie ederek bu testileri stanbul'da
doldurtmutu. Hizmetkrlardan biri uzun seneler Budin'de oturmu, sonra Osmanl pa-yitahtma
gelerek ihtida etmi bir Macard. Ekseriya padiahn husus hizmetlerinde bulunuyordu. Ad
Abdullah't. Macar Abdullah, Haim Aa vastasiyle, Hurrem SuJtan'a hulul etmenin yolunu
bulmu, mhim olmamakla beraber, verdii haberlerin mukabilinde bir hayli para almt. Ordu ile
beraber stanbul'dan ayrlrken, Him kendisine talimat vermi :

 Sadakatle hizmet eder, olan biteni doru olarak bidirirsen, haseki sultan seni ihya eder.
Demiti. O da sz vermiti. Bu ,gece veziriazam tarafndan tertip edilmi olan elenceyi, stanbul'a
avdetlerinde, olduu gibi anlatacakt. Abdullah'n bir iareti ile orkestra ar Tuna havalarn
almaa balamt. lk arap taslar bu nameler arasnda boald. brahim Paa ayakta duruyordu.
Padiah, sevgili vezirine iltifat etti :
Yok, yle ayakta kalma lala. Sen de bir yere ili. Veziriazam bu emri yerine getirdi, efendisinin
ayak ucunda bir
yere oturdu. Bu srada ieriye uzun boylu, zayf bir Arap girmiti. Sleyman ard.
> Bu da nereden kt?
brahim, izah etti. stanbul'a bir vazife ile gndermi, olduu Behram Aa'ya, Cafer Aa'y da alp
getirmesini sylemiti. Efendisinin husus hizmetinde byle tecrbeli ve mutemet bir insann
bulanmas iyi olurdu. Behram ile beraber bu sabah gelmiler, derhal ie koyulmulard. Sleyman,
t>u ince bulutan memnun oldu.
Aferin lala, bir gzel hareket etmisin. Diye yeni ibir iltifatta bulundu ve sonra sordu :
Hemiremiz sultan- nasl imi? Nmesinde neler yazar?
mr ve afiyetinize dua ile megul olurlarm. Mbarek ellerinizden per.
Hatice Sultan'm gnderdii nmede biraderinin mr ve afiyetine duadan ziyade aknn ve
hasretinin ifadesi vard. Gen ve gz*] kocasna : Hasretim ziyadedir, cihan sensiz zindan olur.
Cemalinize mt?
tak;n.* Diyordu. Ayn hasret brahim'de de vard. Fakat onun gnln? je gn zamanlarda iki ak
birden yaamaa balamt. Bu kadnlar dan birisi zevcesi, dieri ise Muhsine Hatun'du.
kinci ve nc taslar da boalmt. Sleyman orkestray iaret
ederek :
__. Lala, dedi. Pek hznl eyler alarlar. Haklar da yok derl,
abalarn, kardelerini yerlerinden yurtlarndan ettik. Halbuki imdi bunlar zevkimize let ederiz,
reva mdr?
Sultanm efendim, bunlarn ne babalar ve ne de kardeleri 3udinli'dir. Sazendeleri bir tesadf,
Kral Layo'un sarayna kadar getirmi Ne demek istersiz? Gkten inmediler ya.
Efendimiz, bu kzlar Beli'dir (1)
Peki iburada ne ararlarm?
ibraihim Paa izahat verdi. Alman mparatoru arlken'in kardei olan Avusturya Dk Ferdinand,
Macar Kiral Layo'un kaymbirade ri idi. Bu saz ve ses heyetini, o gndermiti. Hemen hepsi
kimsesiz kzlard. ocuk iken alnm, terbiye edilmi, gzel sanatlara byk kvmet verilen
Viyana'da musiki retilmiti. Ana ve babalarn biimi yorlard. Budin (boaltlrken kapamamlar
ve Piyer Pereney'in akra balarndan bir asilzadenin konana snmlard. O da bir cemjle olmak
zere veziriazama takdim etmiti. Biraz sonra huzura dahil olacak kzlar ise, Erdel Voyvodas
Yano Zapolya tarafndan hediye olun-mutu. Padiah :
Tuhaf ey, dedi, toak kime niyet, kime ksmet! Cihana hkmeden bir hkmdarn huzurunda
bulunmak erefine nail olacaklar ha trianna gelir mi idi?
Dbrahim, efendisinin nnde eildi: Analarndan talihli olarak domular, sultanm.
Rakkaselere gelince; onlar da dans iin itina ile yetitirilmi de-erii sanatkrlard.'Kral ve
Kralie Mari, haftann muayyen gnlerindi: bu rakkaseleri zevkle seyrederlerdi.
Zapolya Yano'un hediye ettii kzlar, salona giderlerken, kadn lardart mteekkil orkestra da
oynak (bir Macar havasna gemiti. Sulj tan Sleyman, neelenmiti. Vaktiyle stanbul'daki
saraynn harem dairesinde, Roksolan'dan gizli olarak tertip edilen ve yine onun miida halasiyle
yarda kalan elence leminde gen kzlarn rlplak yap-tklar danslar ve etrafnda pervane gibi
dndkleri geceyi hatrlad. Akdeniz adalarnn i gcklayc arklarndan birini syliyen gen toz,
genn nne geldi. Ne de tatl sesi vard. deta blbller gibi
W Osmanh, Trfderiivin Viyana'ya verdikleri isim.

ti
k
t
I
i
akmt. Yz de, vcudu da sesi kadar gzeldi. Vezirine dnd
brahim.
Emrediniz, saadetl padiahm.
Vaktiyle haremi hmyunda tertip edilen elencede ark s<W. liyen mstesna bir bakire vard,
ad neydi?
Peyveste, sultanm.
Hayret, unutmamsn, acatoa simdi nerelerdedir?
Malmatm yok efendimiz, o zamanlar valide sultan hazretlerj. nin emriyle tara karlmt.
Padiah, bu cevab veren brahim'in hafife sarardnn farkna varmamt. Zeki Rum, esasen
yznn ifadelerini gstermemek iin ban nne emig, hislerini saklamasn bilmiti.
Biraz sonra, Erdelli bakireleri itina ile yetitirilmi olan sanatlarnda hakikaten mahir rakkaseler
takip etmilerdi. Mtenasip vcut-larn rten tller, her Ibirande ayr ayr renklerde idi. Ufak bir
hazr-lktan sonra alnn ahengine uymulard. plak ayaklarnn, ularna basarak birbiri
arkasna sralanmlar ve raksa balamlard. Tahtn nnden geerlerken vcutlarna yle
inhinalar veriyorlard, ki en hissiz insanlarn bile tatl bir heyecanla rpermemesine imkn yoktu.
Sleyman :
Ne de ho, ceyln gibi sekerler.
Dedi. Danslar bittii zaman, amdanlarn bir ksmnn mumlarn flediler ve sonra salonu
terkettiler. Padiah ve vezirlerinden baka, ieride yalnz haremagas Cafer kalmt. Salonda tatl
bir loluk hasl olmutu. Glgeler duvarlara vuruyordu. Rakkaseler, vcutlarnn st ksmlarn
rten tleri atmlar, gslerini btn ihtiam ile mey lana karmlard.
tbrahim Paa, anlalan haremi hmyunda verilen elence programn burada da tatbik etmek
istemiti. Fakat Padiahn Peyveste'yi birdenbire hatrlam olmas, iyi deildi.
Sultan Sleyman :
Etrafmzda evrelensinler, bize badeyi onlar sunsunlar. Dedi. Haremi hmyunda cariyelerden
at pat macarca renmi
olan Cafer Aa'nn vazifesi de bu dakikadan itibaren balamt. Kz Iara, hkmdarn emr'uj tebli
etti. Rakkaseler bu gibi eylere alktlar. Emri derhal yerine getirdiler. akilik yapacak olanlar
tendi aralarndan setiler. En genleri ve en gzelleri bu vazifeyi aerierine aldlar. Oturmalarna
ruhsat verildi. Sleyman, brahim Paa'ya dn d. Glerek :
Korkarm, ki buradaki ikametimiz uzun srecek. Veziriazam, yaltakland:
Ferman sizin efendimiz, yoruldunuz, he on gn dntenirsinz- Demek syledikleri
hakikatmi. En'grs hurileri* dolu imi*
Emrediniz sultanm, stanbul'a gnderelim, haremi hraayu-sslesinler.
__ Ne mmkn!
Bunu sylerken, sevgili hasekisi gzlerinin nne gelmiti. Byle labalk bir kadn kafilesinin
harem dairesini doldurmasna taham-l edemez, kskanr, belki hastalanrd. O da Roksolan'
kramaz, ilmesine ggnj^ raz, olamazd. Bunlar dnrken, Erdelji kazlar da yunarak, tahtn biraz
ilerisinde bulunan renkli mermerlerle yapl js havuza atlyorlard. Kendisini tutamad:
tbrahim, bu ne hal?
Huriler, hnkrm.
Efendisi de, hizmetkr da, 'hatt gz altndan ltif manzarsya Icen-disirn kaptran Cafer Aa da bu
kadar mevzun ve mtenasip kadn vcudunu bir arada (grdklerini iddia edemezlerdi. Tanr
hepsini de zene bezene yaratmt.
Sleyman, yava yava tahtndan kalkt, havuza doru yrd.

Suya atlamak zere bulunan kzlardan birinin bileinden yakala ci. Parmaklar ile enesini tuttu,
okad. Yznp batlarna iiba :'e-bakt. Gzleri bal remgindeydi ve bal gibi tatl baklar vard.
Kestane renkli salar uzundu. Gsne dklmt, ksmen rtyordu. Bu run kanatlar incecikti.
Ne kadar da gzelmi, dedi. ok da gen.
Erdelli bakire, bu szlerden bir ey anlamamakla beraber, kendisine alka .gsterildiini ve iltifat
edildiini sezmiti. ibraJim Paa, sofrann zerindeki altm ilemeli taslardart ikisini doldurdu,
getirdi Sultan, birini kza verdi, dierini kendisi ald. Bal rengi gfczerine bakarak tasn kaldrd :
Gzelliin erefine!
Diyerek son yudumuna kadar iti. Kz da ayn ekilde hareket et misti. O da hkmdarn gzlerine,
gzlerinin t iine bakirut. Psti ah bendetmek iin btn kadnln kullanmt.
brahrm Paa sevincinden ne yapacan bilemiyordu. Ofo, nhsyet seneler sonra da olsa Roksolan'a ondan daha gzel ve ok sfoa gen-bir rakp bulmutu.
Emredin haremi hmyununuzu sslesn! Kye yaltakland. Sonra ilve etti :
Adn siz koyun efendimiz. Sultan Sleyman :
Bal Hatun olsun, dedi. Bal gi'bi tatl nz.
Bakwsnin elini brakt. Tekrar tahtna dnd. Erdej dier kzlar "termer havuzda ykanyorlar,
birbirlerinin userinc ular tyaranh.
I
brahim Paa'nn Nufiuz ve ktidar Hurrem Kinah lar im Devlet lerine Sokuyor
Vezirin Sarayndaki (V lemleri Hurrem, Padiahn Nikhna Girmek stiyor Kskanlk
Buhranlar < Galata'da Alnan Yeni Kararlar v Rstetn Aa Hurrem'in Casuslar
Serasker Siultan soln'm Hiddeti Muazzam Snnet Dii|n Bursla Satj. ym'da Hasekiye
kardan Rakipler Gzleri Bal > Kz Sen misin Hurrem?.
Moha zaferinin zerinden aylar, hatt seneler gemiti... Hers ne, halk arasnda Makbul Vezir
diye anlan brahim Paa'nm hret ve o zisibette servetini de bir kat daha arttryordu. Bunda M;
ha zaferindeki yararl kadar Kalenderolu isyannn bastrlmas-dakti gayretinin de rol vard.
Koca Osmanl mparatorluunda bir dii iki edilmiyor, her arzusu f>mir telkki edilerek derhal
yerine tiriliyordu. At Meydanndaki muhteem saray o zamana kadar bir vezire nasip olmayan
kalabalk bir maiyet halk ile dolmutu. Hs rem dairesi her bakmdan padiahn haremi
hmyunundan stndi Buradaki cariyelerin gzellikleri dillere destand. Hemen her mille:
mensup kzlar vard. Vaktiyle Budin'e kral saraynn mermer hav salonunda tertip edilen elencede
bulunan Viyanal ve Erdelli b! ler da stanbul'a -getirilmiti.
Hatice Sultan, -gen ve yakkl kocasn cariyelerinden kskan yor, onu yalnz kendisine rm
etmek istiyordu. brahim'e:
- Benim bir tanem, efendim, bu kzlar, sakn gnlnz ata1 unlar, sonra ben sultannz
lrm, mahvolurum.
Diyordu. Bununla beraber arasra kendi rzas ile brahim'i bir Ru cariyenin kollar arasna
(brakyor, fakat ne olur, ne olmaz diye e si gn cariyeyi sarayndan uzaklatryordu. brahim,
karsnn hu nu suyunu iyi bildii iin ses karmyordu. nk, Hatice Sultan, tor cariyelerle
mukayese edilemeyecek kadar gzel ve olgundu. B'! ya biraz gemiti ama, akn ve ihtirasn
ahikasna kmt. Di taraftan, asaleti, akl ve terbiyesi vard. Sultana rakip olan tek kat
vruihsne Hatun'du. Onu da seviyor ve ikameti iin satn ald konak-1 baz gnlerini geiriyordu.
Hatice Sultan'm bu ak macerasndan henz haberi yoktu. Btn gayretlere ramen Roksolan'm
adamlar >a izine tesadf edememilerdi. Behram Aa'nm almalar bokmt. Bayram Aa'y da kandrmaa ve kendi taraflarna ek ^ee muvaffak olamamlard.
brahim Paa'dan sonra nfuz, valide sultan'dayd. Fakat bu gn grm, nice. hdiselere ahit
olmu kadn, hiibir zaman nfuzunu sui istimal etmiyordu. Arzular gerek olu ve gerek veziri
tarafndan yerine getiriliyor, tavsiyeleri her zaman dikkat nazarna almyordu. Sultan Sleyman :
__. Her sznde bir hikmet vardr, vlidecijm.
Diyordu. O da padiaih oluna, her defasnda :

 Berhudar ol, ok yaa arslanm.

Cevabn veriyordu. Haremi hmyunun yegne 'hkimi olan Hat sa Sultan'dan sonra, muhakkak ki
nfuz, Hurrem Sultan'da idi. Hur rem, yava yava, knal parmaklarn devlet ilerine sokmaa
balamt. zerine ait olmayan ilere karyordu. Efendisine, memleket ahvali hakknda yle
eyler sylyordu ki, bazan Sultan Sleyman a rp kalyor :
.
Neler de biliyorsun.
'
. Diyordu. Hakikaten alacak
eydi. Mesel harp hazrlklarnn
mahiyetini, hatt seferin nereye olacan (biliyordu.
Bunlar nereden rendin? Sualine de tereddt etmeden :
A... Ne abuk unuttunuz, sultanm. Daha geen gn siz sylememi miydiniz?
.
Cevabn veriyordu. Vaka Sultan Sleyman, gzellii ile beraber zek ve kavrayn da takdir
ettii sevigili hasekisine bazan alyor, tasavvurlarndan, icraatndan, hatt sefer hazrlklarndan
bahsettii oluyordu. Fakat bu kadar geni ekilde, izah ettiini hatrlamyordu. Hurrem,
efendisinden duyduklarn Behram Aa'dan veya Hasim Aa vastasiyle Asilzade Teologos'dan
gelen haberlerle (birletiriyor, neticeyi kolaylkla karyordu. Tariih ve corafyaya ait malmat da
Ho-dil'den alarak bunlara ekliyordu.
Glbaftar Sultan ile olan zddiyet, imdilik eslki hzn kayibetmiti. Arasra a;z kavgalar oluyor,
fakat valide sultan'n mdahalesiyle 'bymeden kapanyordu. Buna mukabil, veziriazama olan
husumeti, ter gn iddetini biraz daha arttrarak .devam edip .gidiyordu. Budin'-de Krat sarayna
tertip edilmi olan elenceleri havuza atlayan ErdelJi tkire!erin hikyesini dinlemi, Bal Hatun
ad verilen kza gsterilen
F: 8
I"
m
yakn alkay haber almt. Abdullah vazifesini muvaffakiyetle yap mt. Hurrem bunlar duyduu
gn :
Hnzr Rum, alacan olsun!
Diye barm, vezirin aleyhindeki faaliyeti daha da arttrmta Hurrem Sultan' asl ileden
karan, At Meydanndaki vezir saraynn ihtiam ve iburada sk sk tertip edilen ziyafet ve
elencelere padia. hin da gitmi olmasayd. Sultan Sleyman, her ne kadar At Meydan-na
gittiini hasekisinden saklyorsa da, ertesi gn haremi hmyuna gelen Eddil Kalfa :
Padiahmz efendimiz, dn yine At Meydan sarayna eref verdiler. "Veziri ile uzun zaman
beraberce elendiler.
Diye ona buna sylyordu. Maksad, hasekiyi kzdrmakt, ve buna da mujvaiffak oluyordu.
Drdnc ocuu ehzade Sultan Bayezid'i dnyaya .getirdii zaman, mjdeyi verip ihsana nail
olmak iin oraya buraya kouan aalar, padiah, veziriazamn saraynda bulmulard. Sleyman,
mjdeyi alr almaz:
Allaha krler olsun!
Diye, ziyafet sofrasndan kalkm ve elence lemini yanda brakarak derhal kendi sarayna
dnm, mjdeyi getiren Haim Aa'ya :
Aa, sakn hasekimize orada olduumuzu syleme.
Demiti. Haim, bu emrin dna kmam, ancak hanmn ik grd zaman vezir saraynn
zenginliini, ihtiamn anlata anlata biti-rememiti.
Bu hdisenin zerinden aylar gemiti. Hurrem, sinirlerinin toozuk olduu bir gn, yine
veziriazamn aleyhinde bulunmu :
Ah sultanm,, demiti. Meer lalanr sizden de zengin imi?. Sultan Sleyman, hasekisinin bu
szlerine glmt:
htiam ziynetle olmaz. Onun yalnz bir saray var ki, onu da biz ihsan ettik. Bizim ise koskoca
bir devletimiz var. Bir emrimizle oku esUti haline irca etmek her zaman iin mmkn. Lalam
huzur ve saadet iinde yaatan toynundaki mhr hmyunumuzdur.

Cevabn vermi ve sonra ilve etmiti :

Unutma ki brahim bizim sadk kulumuzdur. Her hizmetinden kran zereyim. Eer beni
seviyorsan, onun aleyhinde bulunmaktan hazer et.
Sizi hayatmdan iazla seviyorum, malikim. Siz, benim ekmeim, suyur, igneimsiniz. Sizsiz
yaayamam.
Bilirim, bilirim Hurrem.
Bilirsiniz ama sultanm, gnlerdir mbarek cemalinizi ii oluyor. Sk sk lalanza sere*
veriyor, sarayna gidiyorsunuz.
Kskanyor musun?
Roksolan heyecandan titreyen bir sesle:
__ Evet, demiti. Sizi herkesten kskanyorum. brahim kulunuz,
cariyenizi gzlerinizden uzak tutmak iin bunlar yapar. Beni keinden ldrmek, kahretmek ister.
Sultan Sleyman1 sevgili hasekisini pp koklam, teselli etmi ve ]c At Meydan ziyaretlerine
ara vereceini vadetmiti. at __ Yeter ki, sen zlme meleim.
Demiti. Vadinde de bir mddet durmutu. Fakat vizirizam ne pm yaprn, trl vesileler icat
etmi ve nihayet padiah yine es-i'si Spbi sarayna getirmee muvaffak olmutu.
Roksolan, efendisinin brahim Paa Sarayna yeniden devama ba^-. pasn, erefine verilen ziyafet
ve elencelerde gen ve gzel bakilerin sunduu araplarla mest olmasna kar artk sesini
karmyor, bigne imi gibi davranyor, barna ta basarak teessrn belli etmemee
alyordu.
__Bir gn sen alayacak, ben gleceim, brahim!
Diye syleniyordu. Evet, son glen iyi griilecekti. Asilzade Teologos, Haim Aa vastasiyle
gnderdii haberde, Muhsine Hatundun izi zerinde olduunu bildirmiti. Eer bu mesele
tahakkuk ederse, dertal Hatice Sultan'a taka Ibir kanaldan malmat verilecekti. st o zaman
veziriazamdan intikamn fazlasiyle alm olacakt. Bit padiah kznn veya kzkardeinin zerine
ihanet edilemezdi. Hurrem Sultan bugn bekliyordu. Padiaha hibir ey sylemiyor, haremi
hmyuna gelmedii geceler, nerede olduunu sormuyor, kskanlk oyunlar yapmyor, a|layp
szlamyordu. Bir mddet foyle davranacakt. Akl hocas Nax-niyaz Kafa tavsiye etmiti.
Efendimiz bir gn size bunun sebebini soracaktr.
Demiti. Sultan Sleyman ise, hasekisinin kendisine eski alkay gstermediinin farkna varm ve
zlmt. Bu davrann sebebini sermiti. Ondan, akn ve kskanln tezahrlerini bekler:
Malikim, efendim, nerelere gidersiniz, sizi kimselere vermem.
Diye barp armalarndan haz duyard. Gnler var ki, bu tezahrlerden hibirine ahit
olmamt. Nihayet teir gn dayanamam, if tahrik etmek iin :
Gzelim, dn akam yine lalamzda idik. Bir ho elence tertip elemi.
Gibi birka sz sylemi, glmsemiti. Bu szler hasekiyi elbette a evirmek iin kfi sebepti.
Fakat hayret... Roksoan gayet sa-veya yle Blnyordu.
yle mi sultanm, ok iyi etmisiniz, Tafoi hakknrz efendim. Cevabn vermi ve sonra
efendisinin hayret nazarlar arastsda nne eerek oradan uzaklamt. Fadiafo:
" Hurrem, (benim gzel meleim, seni seviyorum.
diyerek arkasndan gitmek istemi, fakat usfak bir tereddtten semra
n
S
5
)l
J.1
i
an,
bundan vazgemiti. Roksolan'm krlm olduunu anlyordu.

de yanan ak atei acaba snm myd? Her gn biraz daha artan

ki bundan sonra mukabelesiz mi kalacakt? Oh, buna raz olamaZ)
hamml edemezdi.
Valide Sultan dairesine doru yrd, gitti. Bu srada geriye ban evirmi olsayd, hasekinin
titrediini, irkildiini grecek, n vermi olsayd, hkrklarn duyacakt.
Ertesi gn akam zeri, haremi hmyunu ziyaret eden Vezir Ferhat Paa'mn dul zevcesi Beyhan
Sultan ok mhim haberi getirmiti. brahim olacak herif, artk ii bsbtn aztmt. Emsalr bir
gzellie malik olan Grc bakiresini, bu gece padiah efen sine bizzat takdimi edecekti.
Rivayete gre, hibir erkek bu kzla karsnda bigne kalamazd. imdiye kadar Osmanl sarayna
bu dar gzel cariye girmemiti. Hatice Sultan, akl hocas Eddil Kalfa'ya.
Hurrem'in pabucu yarndan tezi yok daradadr. Nazniyaz'a *- ber gnder, hasekisinin
pabularn orada arasun!
Demiti. Beyhan Sultan'm verdii haber, sakin ve alkasz dav ranmak politikasn bir anda ifls
ettirmiti. Roksolan, yine eskisi giy kskan ve hrn bir kadn oluvermiti. Veziriazamn
aleyhinde atpj
tutmu:
Ben o hmzr Rum'a gnn gsteririm!
Diye tehditler savurmutu. Akam hava karardktan sonra derhal harekete gemiti. Ne yapp
yapacak, efendisini Grc dilberlerin elini den bir an evvel kurtaracakt. Nazniyaz' ard. Acele
kaydiyle tas
mat verdi:
Kalfacm, Haim Aa hemen yola dsn.
Nazhiyaz Kalfa, daireden ktktan sonra aynann karsna geti Uzun uzun kendisini seyretti. Hl
gzeldi. Teninde en ufak bir pri yoktu. Drt ocuk dourmu olmasna ramen etleri asla
prsmemis ahane gs eski eklini biraz daha (byyerek muhafaza etmiti. t ce parmaklar ile
salarn bozdu, elbiselerini kard. Yar ryan hale geldi. Sonra aynann nnden kalkt. Gidip
yatana uzand, if ci ilemeli ipek yortganm zerine ekti. Dald. Oda kapsnn ald! ve ieriye
giren padiahn heyecanla yataa doru ilerlediini duj*
mat.
Nen var gzelim, nen var meleim? Yreimizi azmza
din. Nen var?
Roksolan yatandan kalkt, yar plakt. Gerinir gibi yapt. K| larn at, gs buluzundan
tamamen dar frlamt. rtmek >
taunu duymad.
Oh, siz misiniz sultanm. Sayenizde b-eyim yok, uyuyordu ye ryamda mbarek cemalinizi
gryordum.
Hasta deil misin?
__ Hayr efendimiz, gultan Sleyman kalarn att :
___ Fakat vezirin sarayna gelen Haim' Aa, birdenbire hastalan-haber verdi. Onu yoksa sen mi
gnderdin? Evet sultanm. __ Neden?
Roksolan, plak ayaklar ile gen bir kz gibi yatandan atlad. v re indi. Uzun sar salar
gsnn zerine dklm, ksmen kapakt. Birden parlad :
_- Anlyorum, artk beni sevmiyorsunuz, lalanzn sarayndan ay-jmyOrsunuz. Bir caxiyeden
farkm kalmad. Ben buna nasl dayanrm, nas1 yaparm?
__ Ben padiah deil miyim?
__ Padiahsnz, hem- de padiahlarn en by, en sevgilisi, en gzelisiniz.
Sultan Sleyman biraz yumuar gibi oldu.
__ O halde dilediimi icradan beni kim menedebilir?
__Ben, ben sultanm;.
"
Ne hakla, haddini bil Hurrem!

__Ben seviyorum, efendimiz, ben km. Yreim yanar, sizi kimselere vermem-. Yznz
grmesem, scak nefesinizi yzmde hisset-mesem, dnyalarm zindan oluyor. Hl hasekinizi
anlamadnz m sultanm?
Samur bir kedi gibi sokuldu. Ellerini efendisinin mintanndan ieriye ~soktu. Parmaklarn kll
gsnde gezdirdi, okad. Ban her zamanki gibi biraz arkaya edi. Bu sefer uzun sar salar
omuzlarndan aaya dkld. ahane gs yine ve tamamen almt. nce kanatl burnunun
delikleri akt. Gzleri, o Sultan Sleyman' divneye eviren yldzlar gibi parlak gzleri davetkr
nazarlarla bakyordu. Sanki drt ocuk anas deil, aktan ve ihtirastan yanan ve erkeini de ayn
atete yakmak isteyen bir kadn halinde idi.
Erkeim, malikim., gneim, saadetimin sermayesi bir tanecik efendim, (beni kollarnza
alnz.
\
Sultan Sleyman'da hiddetten eser kalmamt, memnundu. Ka imandr byle bir gn
bekliyordu. Eski Hurrem, imdi yine btn gzellii ile avdet etmiti. Bir ak bidesi olarak
karsnda duruyordu. seviyor ve kskanyordu, hrnd. Erkei elinden alnm, dii bir ka<p-an
gibi idi. Bu hal kendisine ne kadar da yarayordu. Hasekisini kutlad, kollar arasna ald.
Hurrem, foenim kadnm. Neden byle tellanrsn? Aknn teini daima kalbimde hissederim.
Sultanm, ikurban olduum efendim,
~- Glm, ieim, bir tanecik Hurrem'im.
'Ol
\2
D
I
Hurrem bu iltifat karsnda mesuttu. Kendinden gemi gibi & ranyor, fakat zeksn iletiyordu.
O zamana kadar syleyemedie J* lemee cesaret edemedii arzusunu aklamann tam zaman
tgelmj Yzn, efendisinin puselerinden kurtard.
Oh, efendim, zevceniz olmadan lrsem, gzlerim ak
diye korkuyorum.
x Asude ol, Hurrem. Bekle o gnler de gelecek.
Sultan Sleyman szlerinde samim idi. Hunrem'i nikhna ok dnmt. Yalnz ananeyi
bozmak istememiti. Sultan dnm Bayezit, 1402 senesinde Ankara'da cereyan eden meydan rt^
rebesinde malp ve esir olduktan sonra Mool Hakan Timur'un, tt dughma kadar getirttii gzel
zevcesi Sp Prensesi Maria Despina>j. reva grd irkin muameleler unutulmamt. Sultan
Bayezid'd. sonra gelen (padiahlar ayn hacil duruma dmemelk iin hasekileri,
nikhlamamlard (1) Vaka Sultan Sleyman iin byle bir tahlif bahis mevzuu olamazd. nk
zaman deimi, Fatih Sultan Mehmet in yaratt byk imparatorluk hudutlarn [geniletmiti.
Artk TjJ padiahna kar kacak kudrette ne bir hkmdar ve ne de bir ord kalmt. Yedi dvelin
ordular bir araya gelse bile Osmanl payitaht na girmelerine imkn yoktu.
Hurrem, btn bunlar ve Osmanl sarayna hkim olan ananey, bilmiyor deildi. Bunu Valide
Hafsa Sultan'dan da, akl hocas Nazi; yaz Kalfa'dan da mteaddit defalar duymutu. Sultan
Sleyman, ii gzars ve byk ocuu ehzade Sultan Mustafa'nn annesi Gfi har'a da nikh
yapmamt. Fakat Glbahar belki, belki deil muihai kak 'byle bir talepte bulunmam,
bulunmaa cesaret edememiti Hurrem, kendisini Glbahar'dan stn ryor, baz ananelerin
ykM bileceini umuyordu. Mesel, brahim', henz kubbe veziri bile olms dan hasodabalktan
birdenbire sadaret makamna ykselmiti.
Efendisinin ellerine sarld:
O mesut gn sabrszlkla bekleyeceim, sultanm.
Dedi. Gnler geldi geti... Artk Sultan Sleyman eskisi gibi v: zirinin At Meydan'ndaki sarayna
sk sk uramyordu. Esasen sefn hazrlklar da buna irrikn vermiyordu. Roksolan, mesut ve
bahtiyardj

Bugn, Kara Sleyman Aa'nn Galata'daki evinde bir fevkal* lik gze arpyordu. Btn odalar
batan aaya ykanp, silinmi, & hlar, kilimler silkilmi, odalardaki divanlara misafirler iin yeni
ve miz yataklar serilmiti. Haim Aa bir gn evvel gelmi, hazrlk^
(1) Busbecq, Trk Mektuplar, sahife 42.
ezaret etmiti. Asilzade Teologos, sabahn erken saatlerinde hizmetlerine bakan Rum ua ile
beraber ar pazar dolaarak yeni vuruldu? av hayvanlar, nadide ve eitli balklar, mevsim
meyvalar, peynirler, nefis kark turular, trl zeytinler ve yllanm araplarla dolu flar satn
almt. Atl bir yk arabasiyle kapya dayandn gren Kara Sleyman ile Haim hayretler iinde
kalmlard.
Asilzadem, bu ne (hal, dkkn m aacaz? Diye sormulard. Asilzade glmt :
__, Yak, yle sylemeyin yoldalarm. Evimize ilk defa eref verecek hatrl misafirlerimize ikrama nv.oburuz.
Fakat, bu getirdiklerinizi bir ayda yiyip iemeyiz.
Ne ziyan var Sleyman, istersen kalanlar alr, gtrrsn. Sleyman, arkadann om uzunu
okad.
. Szlerimi yanl anladn asilzadem. Bunu demek istememitim.
Hacim Aa da arkadagim tasdik etti: Buluttan nem kaparsn Teologos. Byle dnmee hakkn
yok.
Teoiogos zr diledi:
. Kusura bakmayn, asabm bozuk. Ama s.iz de kabul edin ki, kolay deil. Senelerce beraber
yaadk, beraber gldk, beraber aladk. Yarn Sleyman buradan ayrlacak, vezirin sarayna
gidecek, birbirimizi belki aylarca gremiyeceiz. Kolay deil, beni daha fazla konuturmaynz
beyzadelerim. Sizi zmek istemem.
Haim Aa'nn gzleri dolmutu. Bu sivri sakall Rum'u sever, sohbetinden holanr, vefasn ve
arkadaln takdir ederdi. Hatrinasl-na da diyecek yoktu. Kara Sleyman da mteessirdi. Bu
ayrlk ona da zor gelecekti.
Seni asla unutmayacaz Teologos, dedi.. Her zaman arayacaz. Kabul edersen 'baz geceler
gelip sende kalacaz. Eski gnleri bera- . berce ydedeceiz.
Sizden sonra ben de Galata'dan ayrlacam, baka bir semtte kendime gre bir ev tutacam,
para bulursam, belki de satn alacam.
kisi birden atldlar:
Neden Galata'dan ayrlyorsun?
t- nk bu ev benim deil, ya satarsnz veyahut Behram Aa'nn imdiye kadar yapt
hizmetlerin bir karl olarak kendisine verirsiniz. Haseki sultan 'hazretleri de va'detmemi miydi?
Hepiniz bilirsiniz, benm malda mlkte gzm yok.
Haim Aa ile Kara Sleyman birbirlerinin yzlerine baktlar. Son-ra Ham Aa, ziyafet
safrasnda verilmesini kararlatrdklar mjdeyi syledi :
Artk bu ev, Sleyman'n deil, senin asilzadem. Biz misafiriz, yle deil mi Sleyman?
Doru sylersin aa, hakikat sylersin. Bu ev, bugnden itiba1
ren Teologos'un. Biz misafiriz ve bu gece de onun davetlisiyiz. ram Aa'ya gelince; haseki sultan,
Allah kendisinden raz olsun, ba& ka bir semtte dayal deli bir ev satn aldrarak ihsan
buyurdular.
Teologos'un .gzleri dld. Ervvel Kara Sleyman'n ve sonra da Haim Aa'nn boynuna sarld.
Kendisini de apur upur pt.
Siz ne iyi insanlarsnz.
Dedi. Haim Aa birden yzn buruturdu:
Yahu, sen bu sabah yine imisin. Azn arap kokuyor. Teolagos gevrek bir kahkaha att.
Filedelfia'h asilzadelerin sabahlar bir iki tas arap imeleri eski bir ananeye dayanr.
Haim Aa da bu cevap karsnda kendisini tutamad, gld.

. Hay Allah lykm versin.

i Senin de aa.
Bu akam verilecek ziyafetin iki mnas vard. Hurrem Sultan'n hizmetine girmi olan Behram
Aa, zerine ald vazifeyi baarm, Kara Sleyman' Veziriazam Makbul brahim Paa'nn
hizmetine sokmaa muvaffak olmutu. Yarn Galata'dan ayrlacak, vezirin sarayna gidecekti.
brhim, Sleyman' grm, kendisiyle konumu, hal ve tavrn beenmi, nereli olduuna dair
izahat alm, hele trkeden baka rumca, italyanca ve rusa bildiini anlaynca, pek memnun
olmu :
Sadakatle hizmet eder, doru yoldan ayrlmazsan, sana da ikbalin kaplar alr, mevki ve
servet sahibi olursun.
Demiti. Haim Aa, mjdeyi birka gn evvel Roksolan'a ulatrm, Behram Aa'ya bir ev satn
alacana dair olan va'dini mnasip ekilde hatrlatmt. Hurrem Sultan, va'dinde durmu, dayal
deli bir ev bulup satn almas iin Haim'e para ve geni salhiyet vermiti. Bundan sonra Kara
Sleyman, veziriazamn hizmetinde haseki sultann yakm bir adam daha dorusu bir casus olarak
vazife grecekti. Behrarm da iine devam edecek ve her ay muayyen tahsisatm Haim Aa
vastasiyle alacakt. Kara Sleyman'n Galata'daki evi, Asilzade Teolagos'a intikal edecek ve
tekilt merkezi olarak eskisi gibi kullanlacakt. Masraflar oald iin asilzadenin tahsisatna
bir misli zam yaplacakt. Yalnz Haim Aa'nn bir art vard. Krktk sarho olmayacak, eve
kumarbazlar ve Rum kadnlarn doldurmayacakt.
Ziyfetin ikinci mna ve sebebi, padiahn iki yakn adamnn Gala ta'ya ilk gelmeleri idi.
Akam olmu, hava kararmt. lk gelen misafir iBehram Aa olmutu. Gzlerinin ii glyordu.
Allah bulgnleri de bize -gsterdi.
Derken byk iler baarm bir adam tavr takmyordu. Behram Aa'y padiahn husus
hizmetlerine bakan, seferlerde yanndan ayrlmayan Macar Abdullah takip etmiti. Abdullah,
Behram Aa ile Hain'i
dan tanyordu. Ahbaplklar eski idi. Fakat Kara Sleyman ile J%zde Teologos'u ilk defa
gryordu. Behram: ^S) _- Haseki sultanmzn mutemetlerinden Asilzade Teolgos.
Diye arkadan takdim etmiti. En son gelen misafir Rstem- Aa ., Aslen Hrvat olan Rstem,
Osmanl saraynn'nfuzlu ahsiyette-''den biri idi. Padiahn imrahorluunu yapyordu. Ayrca
haseki su.l-11 n da mutemet adamlar arasnda bulunuyordu. O da dierleri gibi i im Aa
vastasiyle Hurrem Sultan'a haberler yolluyor, malmat Yeyiyor,
mukabilinde para alyordu. Servete, mevkie ve hrete fazla dadamd. Yz biraz irkindi ama, iri yapl ve heybetli bir er Haim onun iin : Bizim
pehlivanmz.
Derdi. Sofraya oturulmu, birka tas arap yuvarlandktan ' ioara ortadan resmiyet kalkmt.
Teolgos, yeni misafirlerin kendisine :
._ Asilzadem.
Diye hitap etmelerinden haz duyuyor, fakat her hitap karsnda yalancktan mahcup oluyormu
gibi bir tavr taknyor .
__Ben asalete kymet vermem, beyzadelerim. Sadece Teoogos
derseniz daha memnun olurum.
Cevabn veriyordu. Yats namazn kldktan sonra Haim Aa da iki sofrasna oturmu, kollarn
svayarak nar sgitoi kzartlm av etlerine dalmt. Teolgos, arap imesi iin srar ediyor, btn
gnahlarn seve seve zerine almaa imdiden raz olduuna sylyordu.'Ayn ricay dierleri de
yapmlard. Haim nihayet dayanamam :
- Seni zndk seni, beni yine gnaha sokacaksn.
Diyerek ten fazla olmamak artiyle, Kara Sleyman'n ftzzat doldurduu arap tasn alm :
Yarahbim sen gnahlarm affet. Biz, sana kulluk edemiyoruz. Demi ve birka yudum1 imiti.

Teolgos, tatl hikyelerini bir biri arkasna sralyor, bu arada ailesinin asaletine, zenginliine,
Osmanl hkmdarlarna yaptklar hizmetlerine dair kk fkralar da anlatmay ihmal etmiyordu.
Ceddi Korkas, elebi Sultan Mehmet ile ayn sofrada yemek yemiti. Sz, dnm dolam,
veziriazama seraskerlik unvannn verilmesine, Viyana seferine gelmiti. O zamana kadar pek sze
karmam olan Rstem Aa :
Padiahmz efendimizin, he/r sznde keramet, her iinde isabet vardr. Fakat ne yazk ki veziri
tecrbesizdir. Kendisine gsterilen tevecch hazmedememitir. Adamlarnn Serasker-i sultan
diye hi-taP etmelerine ses karmam, bilkis memnun olmutur.
Diyerek, brahim Paa'nm aleyhinde bulunmutu. Rstem Aa, bu szlerinde samim idi. Haksz da
saylmazd. Padiah, 1529 Avusturya ^ferinden evvel, brahim Paa'ya Osmanl tarihinde bir
benzeri daha
\
I
oLmyan ok geni salhiyetler vermiti. Nianc Cellzade Mustafa lebi'ye kaleme aldrd
beratta, u satrlar vard: Hamdolsun mju tnz vs'at buldu. Mesalih ok. Her yere kendimiz
gitmemiz, her kendimiz bakmamiz imkn kalmad. Bana yardm edecek ve bu j^ yorabilecek
yalnz bir adam bulabildim. O da bu buyrultumu taya vezirlik sadrnn sadaret yerini tutan ve
ebed devletimizin inzibau bakaa cenk arslan, zamann asaf, slm ordusunun serdar ve ],;, mis
fcdnc, saadet kayna ve Allah bir bilenlerin sna, nzm veziriazam paadr. Devletimizi
hidayet nuru ile parlatan r, onun kadrini daha ok ykseltsin ve ikbalini parlatsn. (1).
Bu kadar iltifat, bu kadar salhiyet, hibir vezire nasip olmam, Berattaki seraskerlik sfatndan
baka, padiahn bizzat itirak ettii \ ya etmedii seferlerin hepsinde seraskerdi. Ne emrederse,
padiah^ eirsr ve iradesi gibi itaat edilecekti. Gerek stanbul'da ve gerek da, beylerbeylerinden
itibaren btn memurlar azil ve nasbetmek sa. lhiyetini haizdi. Vezirler hari, dierleri iin
padiaha danmaya zum yoktu. dam cezasna varncaya kadar her trl' cezay vermeli serbestti.
Hlsa, maalara zam yapmak veya in'am ve ihsan etmek gibi bkm-drm salhiyeti dahilinde olan
eyler hari, btn devlet ij leriade tam bir istikll ile hareket edebilecekti.
Borat, 1529 yl mart aynn 28 inci pazar gn, brahim Paa'ya byk merasimle verilmiti. Bunu
haber alan Hurrem. divneye dnm, ayn .gece haremi hmyunu terif eden Sultan Sleyman'a :
Siz padiahsnz efendimiz, fakat veziriniz saltanat srer, bu m itir?
emiti. brahim Paa'nm aleyhinde sylemediini brakmamt, Sleyman, hasekisinin bu ar
itham karsnda arm, kalmt. Her .-ne icadar:
Ka defa syledim, Hurrem, knal parmaklarn byle ilere sokma, elbet bizim de bir
bildiimiz var.
Diye tekdir etmi ve fazla konumasna mni olmu ise de, hem kendisinin ve hem de vezirinin
istikbalini dnmekten hli kalmamt.
Padiahla hasekisi arasnda geen mnakaay Haim Aa biliyordu. Nazniyaz kalfa, ona hereyi
anlatmt. Bu mesele daha o zaman Vl Galata toplants srasnda bahis mevzuu olmu, hepsi
birden brafai Paa'nn aleyhinde atp tutmulard. imdi, Rstem Aa'nn sarfett szleri Haim
de, Behram Aa da, hatt Asilzade Teo'.agos da daha' zaman sylemiler :
. Bir ,gn gelir, bu mark ve tecrbesiz adam, kulluunu un -tur, efendimize ba bile kaldrr.
(1) Yahakat-l Memalik fi Deracal-l Mesalik, sahife 94,
Demilerdi. Fakat, Galata sakinleri, serasker unvan ile itirak et-:il Viyana saferindoki roln
tabi Rstem Aa kadar bilemezlerdi. jj,!jea, ar konumutu:
__ brahim Paa, demiti. Viyana muhasarasnda efendisine ihanet
Faikat elinde delil yoktu. Dedikodusu hl devam eden ve bu ak-,am tia zerinde bir hayli lf
edilen Viyana seferinin hikyesi syle ;4; Macaristan fethedildikten sonra Macar asilzadelerinin
ricas zerine, Sultan Sleyman, Erdel Voyodas Yanog'un kralhn kabul etmi, o da 15 kasm
1524 de tahta oturmu, Osmanllarn him-yesinde saltanat srmee balamt. Ancak bir ksm
Macar beyleri bu emri. vkii kabul etmemilerdi. Bunlar, Alman mparatou arlken'in Itk

kardei Ferdinand' bu makama getirmek istemilerdi. nk Ferdinand, Moha'ta maktul den

Layo'un kaynbiraderi, ayn amanda eniitesi idi. Presburg'da toplanan diyet meclisinde, Ferdinand
meru taral, Yano ise si ve dman iln edilmiti. Bu suretle biri Osmanl, dieri ise Alman
mparatorluunun himayesinde iki kral meydana kmt.
Ferdinand, kuvvetli bir ordu ile Budin zerine yrm, kar koymak isteyen Yano'u, Tokay
sahrasnda malp etmiti. Yano, evvel eski voyvodalk merkezi Erdel'e kam, oradan da
kaynpederi Lehistan Kiral Zigismund'un yanma gitmiti.
Bir taraftan Yano, Sultan Sleyman'a bavurarak ta-hta tekrar oturtulmas iin yalvarp yakarjyor,
dier taraftan Ferdinand da stanbul'a sefirlerini yollayarak Kralhnm ve Macaristan zerindeki
ihak-kmn tasdikini talep ediyordu. Padiah Macar sefaret heyetine :
Metbuunun sadakatini kabul ediyorum. imdiye kadar hikme-ti hibir zaman onun
olmamtr. Macaristan fetih ve seyf hakk ile bizimdir. Lkin zatma intisabna mkfat olarak
Avusturya'nn Ferdi-nand'ma kar onu sureti katiyede himaye edeceim. (1)
Demi, Ferdinand'n sefirlerine ise su ihtarda bulunmutu :
i Metbuunuz benden Macaristan' istiyormu, kendisine syleyiniz, !q btn ordularmla gelip
mlki olacam ve istediini bizzat kendim vereceim. Vaktine hazr olsun.
Sultan Sleyman sznde durmu, 10 mays 1529 da muazzam1 bir ordu ile bat seferine -km,
19 austosta bir vakitler silh zaferi ile enlendirmi olduu mehur Moha sahrasnda kendisini
istikibal eden Yano'a ltfen elini ptrmt. 8 eyllde Budin ikinci defa fethedilmiti, Avusturya
ordular hilbir yerde karsna kmak cesaretini gsterememilerdi. Bunun zerine Sultan
Sleyman, Avusturya hudutlarn geerek Viyana kaplarna dayanm, Avrupa'nn bu en
mstahkem
(1) Hammw cild 5, sahife 79.

i
kalesini kuatmt. ok kanl savalar olmu, fakat krolas talih y^ zne glmemi, Trklerin Be
adn verdikleri Viyana'nm fethi myesser olmamt. 16 ekimde ordughn kaldran Sultan
Sleyman stan. bui'a avdet etmiti.
Rstem Aa'ya gre, Veziriazam brahim Paa, muhasara srasn, da kendisinden beklenen gayreti
gstermemi ve mevsimin getiinj ileri srerek muhasarann kaldrlmas iin padiah
kandrmt. Elin. de vesika ve delil yoktu, fakat:
Vezir, dmana satlmtr.
Demekten ekinmiyordu. nk bu mark ve kendini beenmi Rum dnmesinden her fenalk ve
ihanet beklenebilirdi (1). Sofradaki-ler ib-u mthi ithama inanmamakla beraber srf brahim
Paa'y kt. lemek iin Rstem Aa'y tasdik etmilerdi. Hatt Teolagos, daha ile-riye gitmi,
elinde tuttuu arap tasn kaldrarak :
Hi phe yok beyzadelerim, demiti. Hi phe yok. brahim Paa dmandan muhakkak para
almtr. Bu herifin gzn doyurmaa imkn yoktur.
O akam, tekiltn bundan sonraki faaliyeti hakknda baz kararlar da alnmt. Bu cmleden
olarak brahim Paa'mn resm ve husus hayat), yabanclarla yapt temaslar, ok yakndan takip
edilmekle beraber, Muhsine Hatun'un hviyeti, nerede oturduu, veziriazamn ne vakitler oraya
gittii, hizmetinde kimler bulunduu meselesi zerinde ehemmiyetle durulacakt.
Teoogos, yalnz bu ile megul olacakt. Kara Sleyman da baka taraftan kendisine yardm
olacak, Muhsine Hatun'a birka defa nme gtrp getiren Bayram Aa ile dostluk kuracakt. Onu
syletebilirse mesele kendiliinden ortaya kacakt. Teoogos her ne kadar, muvaffakiyete doru
sratle gittiini sylyor ve :
Merak etmeyin, yoldalarm, izi zerindeyim.
Diye iddia ediyorsa da, izin mahiyetini izah edemiyor, sorulan suallere :

 Bu kadn, muhakkak iki Rum'dur. Ben stanbul'daki Rum ailelerini tanrm. Teker teker tetkik
ediyorum.
Cevabn veriyordu. Nihayet Haim Aa dayanamam :
Asilzadem, dikkat et, ii ciddiye al, sonra Hurrem Sultan hazretlerinin gazabna urarsn.
Payitahttaki btn Rum evleri teker teker aranmaz. Baka foir pln dn.
Demiti. Dierleri de Haim Aa'y tasdik etmilerdi :
Aa iyi syler.
(1) Baz frenk mverrihlerine gre. Veziriazam, brahim Fasa. Viyana muhasaras srasnda
dmana satlmtr. Fakat Trk tarihlerinde byle br kayl yoktur.
HURREM SULTAN
1Z9
arap taslan rbirbirini takip edip kafalar ttslendikten sonra cid-jX meseleler bir yana braklm,
sudan eylere geilmiti. Teolagos, Ha-*im'e taklmaa balamt.
Aa hazretleri maallah bizi de geti. arap tasn drtledi. Ben 3ncak iki tasn gnahn
zerime alrm1. st tarafna karmam1. ster-5ej Sehram Aa biraderin zerine also.
Haim gevrek gevrek glyordu.
. Seni zndk, seni. Beni de gvur ettin kardn.
Ge vakitlere kadar yiyip ien misafirler, geceyi Galata'da geirmiler, sabahn erken saatlerinde
veda edip teker teker ayrlmlard. gundan sonra birbirlerini sk sk gremeyeceklerdi.
Teolagos, yeni tant Rstem Aa ve Macar Abdullah da dahil olmak zere hepsinin boynuna
sarlm :
. Aalarm, beylerim beni yalnz brakmaynz.
Dye yalvarmt. Mteessirdi. O kadar ki dokunsalar alayacakt. Bahrain, arkadalar namna
teminat verdi :
Merak etme asilzadem, geleceiz. Sen de bizleri gnlden uzax: tutma.
Kara Sleyman ile Haim1 Aa evi en son terketmilerdi. Kaya binerlerken Haim Aa, cebinden
altn ilemeli bir mahfaza karm:
Bak az daha unutuyordum, bu senindir.
Diyerek uzatmt. Mahfazann iinde kk bir kadn minyatr vard. stad bir frenk
kuyumcusunun elinden kt ilk bakta anlalyordu; Sleyman, bu hediyenin mnasn pek
anlayamam, sormutu:
.
' " Aa, ibu
neden icap etti?
Hremaasmm dudaklarnda bir tebessm umutu.
Nazniyaz kalfa'nm hediyesi.
Sahi mi sylyorsun?
Hakikat .sylerim.
Peki, mahfazann iindeki kadn kim?
Ben de bilmiyorumv bir Frenk dilberi olduu muhakkak. Fakat ne yalan syleyeyim^
Nazniyaz'a benzeyen taraflar ok.
Kara Sleyman, mahfazay evirmi evirmi, minyatr uzun uza- tetkik etmi, sonra yine
sormutu :
..
Kalfa bu kadar gzel mi?
Elbette bu kadar gen deil, fakat daha gzel.
stanbul yine tarih hdiselerden birine sabit oluyordu. Atmey- Ibagtam baa donatlm adrlar
kurulmu, glgelikler yaplmt, ann kuzey cihetinde ve Mehterhane civarnda lcivert ta stunlar zerine muhteem bir taht kurulmutu. Tahta .jlge yapmak i..-., yksek bir at ina edilmi,
trl trl kumalarla sslenmiti. Yaft taraflarna byk altn varaklar kaplanm, yerlere hallar
serilmi
Bu hazrlklar, ehzade Sultan Mustafa, Mehmet ve Selim iin y^ plmt. Padiah, snnet
dnn muhteem olmasn bilhassa arzu ediyor, Viyana seferi muvaffakiyetsizliini bu dnde

yaplacak enliklerle halka unutturmak gayesini gdyordu. Bunda hasekisi Hu-rein Sultan'n da
rol vard.
. Merasim mutantan1 olsun efendimiz, lalanz. brahim'in d. nnden dn olmasun,
Diye ricada bulunmutu. Veziriazama rekabet hissi burada da kendisini gstermiti. Snnet olacak
gehzadeterdera ikisi Hurem'in ocuu idi. Sultan Sleyman, hasekisinin ne demek istediini derbsl
anlamt. . Merak etme, demiti. Ondan daha parlak olacak.
Bata sabk Vezir Pri Mehmed Paa olmak zere birok mazul vezirler, toeylerfbeyleri, sancak;
beyleri de arlm, dost devlet reisleri-ne davetnameler gnderilmiti.
1530 yl haziran aynn 27 nci gn merasim resmen balam oluyordu. Vezir Aya ve Kasm
Paalar, Rumeli ve Anadolu Beylerbeyleri ile sair devlet erkn brahim paa Saray nnde
toplanmlard. Veziriazam da bunlara mlaki olmu ve h beraber Saray hmyunun kapsna
giderek padiah beklemee balamlard. Sultan Sleyman saray kapsndan km ve kendisine
intizar edenlere iltifatta taul-amduk-tan sonra atna binmiti. Bata brahim Paa olmak zere dier
vezirler ve beyler, hkmdar yaya olarak takip ediyorlard. Sultan Sleyman halkn alklan ve
hayr dileyen dualar arasnda keadisi iin hazrlanan stunlar lcivert tal tahta kp oturmutu.
Mehterhane, zafer havalar vuruyor, halkn :
Padiahm, ok yaa!
Devletin ile bin yaa! vazeleri durmadan devam' ediyordu.
brahim Paa, vezirler, beylerbeyleri, eyhlislm ve ulema padiahn elini perek tebriklerde
bulundular ve hediyelerini akdiro ettiler Devletin idare ve ilim sahasnda mhim' mevkiler i$gal
eden b zevata mkellef bir ziyafet verildi. kinci gn Pri Mehmet Paa, sa&rir Anadolu
Beylerbeyi Yakup Pasa, eski Rumeli Beylerbeyi skender Paa hamura kabul edildiler. ltifata
mazhar oldular.
Sultan Sleyman'n, sadaret makamndan ayrdktait sonra, y' zn bir ttefa daha grmedii
vakur, haysiyetli ve mdebbir lalas Pirf Mahmed Paa ile olan soihbeti dier vezirleri ve bilhassa
fbrahim Pa a'yi kaskamdirmt. Sleyman, gerek taafbas cennetmekn 8a}
c,... Hn zamannda ve gerek kendi devrinin balarnda devlete tagi hizmetleri birer birer sayp
dkm :
e ,- Sana minnet borcumuz var lala. Fakat bizi pek yalnz kodun. .. je olma2, sen bize
pederimizden bergzarsn. racFianniiz esirgeme,
atmzda hata etmi olursak, bizi ikaz eyle.
Demiti. Sonra huzurunda oturmasna ruhsat vermi, ba kaede
gstermiti. Fakat ihtiyar vezir bu paha biilmez iltifatlar fedr-!jjda marmamt.
'
_- Kul ksm efendisinin huzurunda oturmaa
Diyerek ayakta durmu, sonra :
__Saadetl padiahna, biz artk kocadk. mrmzn geri \>lsn
Harn shhat ve afiyetiniz, devletinizin san ve evketi iin vs le ijiririz. Amma ve lkin emir
buyurulduu her an hizmetinize made-\ Biz padiahm, Hanedan l-i Osman'n eskisi, kulu ve
klesiyiz.
Cevabn vermiti. brahim Paa, Pri'ye tekrar vazife verileceini nnetmiti. Fena halde
bozulmutu. l& ona verilebilecek yegne mevlci, sadaret makam olabilirdi. Hemen o akam,
mutemetlerinden Bayram Aa'y huzuruna davet ederek kendisi ile gizlice konumu, talimat
vermiti. O srada kapda bulunan Kara Sleyman Aa, vezirle hizmetkr arasnda geen
mklemeyi dinlemi, fakat ok yav&j konutuklar iin ancak bir ka cmlesini duyabilmiti.
Vezir :
Tiz bana Kad Mehmed Efendiyi bulun, kendisini servete gurk ! eyleyeceim.
Demiti. Sleyman, bu cmlenin tad mnaya evvel azs In'r ehemmiyet vermemi, hatt
zerinde de durmak istememiti. fc'Sikat bilhara Behram Aa'ya naklettii zaman ig deimiti.
Bayram? a verilen talimatn ok mhim ve tarihi bir mahiyet tamas ihtimali !<$u-funuanlamt. Bu szler mthi ve kanh bir pJniTi! balangc ola>biiir-di. Durumu dethal Asilzade

Teoksgos vastasiyle Haim Aa'ya aiber vermiti. nk Kad Mehmed Efendi, eski Veziriazam
Rri Mefruned Paja'nn olu idi. B.uzat babasna asla benzemez, meslekdaglar annda ilmiye
mesleinin faziletsiz bir insan olarak bilinir ve sytenlrdi. Prt padiahn hocas Hayreddin
Bfendi onun rin :
Babasnn kl olamaz. Nesebinden pfce ceizidtr.
Demiti. Baz kimseler de Mehmed Efendinin Pri'nk olu eil, itlii olduunu iteri srerlerdi.
Snnet dn mnasebetiyle padiaha takdim edilen hediyeler * biilmez kymetteydi ve imdiye
kadar agoriilmg olanlarn hepsi-Npyordu. am ve Msr >aiwuMu kumaglar, Hindistan re ra
hs-altn ile doh gm tabaklar, mcevfcerat le dolu ahin kseler, '. billur kadehler, fafurlar,
iniler, Tataristao krkleri. Arat!* r eliltanijiar^ Trkmen atlar, Rum elSmnhlan, Sabeg tc
tecafP
jistan kleleri bunlar arasnda idi. Yalnz Veziriazam brahim .hediyesinin en az elli bin duka
kymeti vard (1). . . Meydanda Arabistan ve dier yerlerden gelen hokkabazlar, h .ler .yaparak
davetlileri hayretlere dryorlar, pehlivanlar kran ja greiyorlard. Dnn drdnc ve
beinci gnleri de nee zevkle gemiti. Rumeli'de bir beylie tyin edilen erke nal Be .maiyeti
grlmemi binicilik gsterileri yapyorlard. Atlarn jj lerken birbirlerine ok, gnder ve mzrak
atyorlar, fakat hepsi (je ^ .atlardan byk bir maharetle kurtulmasn "beceriyorlard. Bazik
atlarn yldrm sratiyle kotururken izmelerini kartyorlar, ^ zerinde ayaa kalkyorlar, at
zerinde yatarak nian alyorlar, hayy .laniun altndan dnp tekrar ste kyorlard. Atl ve
fbiniii .ok seven Sultan Sleyman bunlar merak ve heyecanla seyrediyor;
Aferin bizim nal eye.
Diyerek takdirlerini esirgemiyordu. Gsteri bittikten sonra da i Bey huzura davet edilmi ve
padiahn elini pmek erefine nail
mutu.
Geceleri mum enlikleri yaplyor,- elenceler faslasz olarak dt vara ediyordu. Cndiler blnden Canm adl kuvveti ile mehur bi-adam da maharet meydanina kmt. Ktlardan,
mukavvalardan v; ince tahtalardan iki hisar yapm, bu hisarlar mdafaa eden yzer ki siyi tam
tehizat ile giydirrriiti. cap eden yerlere oyuncak toplar ya leftirilmiti. Kalelerden kh birer, kh
ikier asker kyor, dman:: 'zerine saldryor ve ate ediyorlard. Kurun ve ok yiyenler yerleri
seriliyor, galip gelenler kaleye doru kouyorlar, barutlu fitiller ate eniyor, kanl mcadeleler
oluyor, esirler idam ediliyordu. Sultan Ste man, yannda bulunan Vezir Kasm Paa'ya:
Bu nasl i byle? Birbirlerini ldrrler, rzam yoktur, vazge
snler.
' Diye ihtarda bulunmutu. Bereket versin Kasm Pasa bu. ileri i=
'ha avvel tetkik etmiti.
SSunlarn hepsi oyundur, sultanm. Kimsenin burnu kanama Cevabn vermiti. Evet yaplan
btn bu iler oyundu. ok i;
tertip edildii iin kimseye bir ey olmuyordu. Nihayet iki kule de f klarak son verilmiti (2).
Hokkabazlar, canjbazlar ve dier tonerbazlar on gn on gee tinerlerini 'gstermilerdi. Trl
ihsanlara gark olup altnlar, akeler '>
mstard.
.

JHurrem Sultan, dn merasimini yakndan takip ediyor, sent' lerin btn, tafsiltn gn gnne
Haim Aa'dan haber alyordu.
(1J Marini Sanuto'nun 13 temmuz tarihli raporu.
[t) Taibafcat-l Mematflc fi Derecafrl Mesalik, sayfa 107.
Haim :
Yaplan elencelerin tantanas emsalsizdir. imdiye kadar da stanbul'da bir ei olmamtr.
Diyordu. Hasekinin :
brahim Paa'nn dn m, bu mu gzeldir? Sualine de:

__O glgede kalmtr. Mukayese ne mmkn.

Cevabn veriyordu. Hurrem memnundu. Hi olmasn burada ve-zjre tefevvuk etmiti. O srada
harem dairesinde bulunan Ferhat Paa -nn dul zevcesi Beyhan Sultan ile ah Sultan da hasekiyi
pohpohlamlar:
Padiah biraderimiz arzunuzu yerine getirdi.
Demilerdi. Sultanlarn haremi hmyunu ziyaretleri son aylarda ok sklamt. Kalfalardan
bazlar bu ziyaretleri baka trl tefsir ediyorlard. Dul hemireler, yeniden evlenmek iin
Roksolan'm padiah nezdinde tavassut etmesini bekliyorlard. Vezir oban Mustafa Paa da lm,
ah Sultan gen yanda dul kalmt. Dnn on drdnc gn saray ve ordu aalan, snnet
olacak ehzadeleri saraydan ala-xak padiaha getirmilerdi. Bu aalar arasnda Haim Aa, Hurrem
Sultan'm en yakn adam olarak mmtaz bir mevki igal ediyordu. ehzadeleri yolda vezirler
karlamlard. ehzadelerin en by dan Mustafa, Glbahar Sultan'dan domutu. On bs
yanda idi. Gn grm ihtiyarlar onu bykbabas Yavuz Sultan Selim Hn'a benzetiyorlar :
Allah balasn, maallah!
Diyorlard. Vaktiyle buna benzer szler, Hurrem Sultan'm kulana kadar gitmi, fena halde
kzdrmt.
On sekizinci 2n ehzadeler, brahim Paa'nn Atmeydan'ndaki saraynda snnet oldular.
Merasim tam i hafta srdkten sonra Kthane sahrasnda tertip edilen bir at kousu ile nihayet
bulmutu. Sultan, Sleyman'n sarayna dnmeden evvel, veziriazama sormutu :
brahim, hemiremiz Hatice Sultan ile izdivacn mnasebetiyle yaplar dn m, bu mu daha
gzeldir?
brahim Paa, tereddt etmeden.u cevab vermiti:
Benim dnm gibi imdiye kadar olmamtr ve bir daha da olmayacaktr.
Sultan, Sleyman, beklemedii bu ters cevap karsnda kzm ve kalarn; atmt.
.
. .
.

Lala, neler sylersiz?

Hakikat sylerim, efendimiz. Benim dnm kadar muhteem
yoktur.
BeliSin nedir?
.
F 9
\
brahim Pasa efendisinin nnde hrmetle eildi.
Delilim kuvvetlidir, saadetl padiahm. Cerhi asla
deildir.
Padiahn kalar bsbtn atld.
Nedir? Ayan et de biz de bilelim.
Efendimiz, sizin dnnzde kulunuz da dahil byk ibir vetli yoktu.
Ya senin?
Benim dnm, zamanmzn Sleyman' Mekke ve padiah olan sizin huzurunuzla
merref olmutur.
Sultan Sleyman'n yz gld. Bu szlerden ziyadesiyle olmutu. Elini vezirinin omuzuna koydu.
Sana hezar tahsin. Aferin bizi bu tevilin ile ilzam ettin. Padiah, dn merasiminin hitamn
mtaakp haremi hmyana dnm, doruca Hurrem'in dairesine giderek :
te, demiti. Muradn oldu. Yirmi bir gn yirmi bir gece gen. lkler yapld. Daha ne istersin?
Snnet mnasebetiyle yaplan enlikleri btn tafsilt ile hikye etmiti. !Bu arada veziri ile
aralarnda geen muhavereyi de anlatmt.. Hurrem dudaklarn bkm :
Lalan szlerinde samimi deildir. Muhakkak riya yapar. Vezir vekar sahibi olmaldr. Mesel
Pri Mehmet Paa kulunuz gibi haysiyetini muhafaza etmelidir.

Demiti. Sleyman :
Bak, hasekim neler de bilirmi.
Diyerek glmt. Roksolan'm brahim Paa'dan holanmadn, hatt nefret ettiini imdi daha iyi
anlamt.
brahim Paa, padiah zerindeki nfuzunu gnden gne arttran Roksolan' artk yalnz bir rakip
olarak deil, ayn zamanda' tehlikeli bir dman olarak da gryordu. Btn hareketlerinin haseki
tarafndan gizlice kontrol edildiinin farkna varm, fakat bunun nasl yapldn henz
renememiti. Son zamanlarda hizmetine gijsrag olan Kara Sleyman Aa'y tahkika memur
etmiti. Sleyman, doruyu sylemek lzm gelirse, dier hizmetkrlarna nazaran daha kurnaz ve
daha sadk grnyordu. Ne iyi etmi de yanma almt. Hrirvette asla kusur etmiyor, erkn dap
biliyor :
kbal ve istikbalimi size baladm, efendimiz.
'Diyordu. Sleyman'a .gre, Roksolan'm casuslarn dibanda dei' Topkap Sarayndan ok daha
kalabalk olan Atmeydan saray..'- hatt harem dairesinde aramak lzmd. Bununla beraber gz
iv':-'
aS1> padiahn kulana kadar gitmesi idi. >I or fakat yine de Muhsine'den, bu gzeller
lecekj neticeyi arzedecekti. brahim Paa, bu szlere fazla ehemtni-t yermiti.
^_ Mmkndr, Sleyman, demiti. Bu dnyada her ey mmkn' .r> Kimseye itimat caiz
deildir.
En korktuu ey, Muhsine Hatun ile olan macerasnn yu bulBunu dndke ter dk-er gzeli kadndan bir trl,
'.geemiyordu. Bu kadn ok seneler evvel padiah da teshir eylemitibrahim Paa, Roksolan' gzden drmek iin giritii mcade-leve ara vermeden devam edecek,
hasekinin mahvna kadar gidecekti. 4ncak bundan sonra oh diyebilir, geni bir nefes alabilirdi. Bir
gn zevcesine :
__ Sultanm, valide hazretlerine bir emrihak vki olursa, harem; hmyundaki btn nfuz ve idare
bu haris kadnn eline geecektir. Allah bilir, ehzade Sultan Mustafa'nn annesi Glbalhar Sultan'i
bie saraydan bir yolunu bulup uzaklatracaktr.
Dye dert yanmt. Hatice Sultan, kocasnn szlerini tasdik etmi ve kendilerini bekleyen tehlikeyi
de hatrlatmt:
Cenab Hak 'geinden versin, validemiz vefat ederse, bu Rus kadn yalnz haremi hmyuna
hkim olmakla kalma yacak, bizim bamza da trl gaileler karacaktr. Daha imdiden
saraymza casuslar soktuu rivayet edilir. Ne yapalm, padiah efendimiz bu hasekiye meftun. Bir
dediini iki etmez.
Haklsn, sultanm. Yarn br gn mhim mansplara kendi taraftarlarn tyin ettirmee
kalkacaktr. Hatt pek dilim varmyor ama, sadaret makamndan bizi uzaklatrmak, kzma damat
olacak adam getirmek isteyecektir.
Siz serdar, veziriazam ve seraskersiniz esfendirr, efendimizin size byk itimat ve muhabbeti
var.
Oras yle, yle ama, padiahmz k. Ak her eyi yaptrr. Hatice Sultan, mteessir olmutu.
Hocasn lnceye kadar sadaret
makamnda grmek, servet ve ihtiam iinde yaamak istiyordu. Eei bir gn kzkardei Beyhan
Sultan'n zevci Vezir Ferhat Paa'nn bana Selen korkun akbet, brahim'in bana da gelirse,
kahrndan lr, giderdi. Byle zeki, malmatl, gen ve erkek gzelini bir daha nerede bulacakt?
Allah o gnleri bize gstermesn. Demi ve sonra sormutu :
. Acaba, padiahmz bu hain kadnn penesinden VurtarnaaJt ''n bir tedbir yok mudur?
brahim Paa :
Sabrl ol gzel sultanm, elbette bir are bulacaz.
i

Cevabn vermiti. Hurrem Sultan'a kar imdiye kadar taltif inekte olduu pln basit ve malmdu.
Bundan soara da ayn yolda'.; ryecek, fakat hesaplarn daha titiz bir itina ite yapacakt Hase^'
gzden drmek iin yegne are, padiah teshir edecek gzel ve ayn zamanda zeki bir kz
bulup meydana karmakt, bugne kadar giriilen tecrbelerin hibiri muvaffak olamamt.
bundan sonrakilerin de neticesiz kalaca iddia edilemezdi.
Sultan Sleyman gibi hassas ve air ruhlu bir hkmdarn, yj). bir ak maceras yaamas ve
<gnln yeni bir dilbere .katrmas, j^ zaman iin mmgnd. Hurrem, yalanyordu.
Paa zevcesine :
Btn midim, demiti. Zat ahanenin Bursa seyahatindedit Tedibirler alnm, hazrlklar
yaplmtr.
Hatice Sultan:
Allah muvaffakiyet versin. Temennisinde bulunmu ve sonra ilve etmiti:
Fakat ben cariyeniz (gaybubetinizde hasretinize nasl dayanrm sizsiz ne yaparm, gzelim,
erkeim!
Uzun srmez sultanm, bir hafta an gne kadar avlanr, sonra derhal avdet ederiz. Zira sefer
mukarrerdir.
Evet sefer mukarrerdi. Baharda Osmanl ordular tekrar garbi yryecek, Trk svarileri atlarn
Tuna'da, Drava'da sulayacaklard Sahralar yine silh zaferi ile enlenecek, tular serhadlerden
geecek ti. Mehterhane zafer marlar vuracakt. Naralar kale bedenlerinde yi ne akisler yapacakt.
Evet sefer mukarrerdi. Trklerin Viyana'y tes hir edememi olmasndan maran Avusturya Dk
Ferdinand, Ver dik Cumhuriyetini de aralarna alarak bir ittifak hazrlamak istemi, teebbslerle
gemiti. Ancak Venedik imdilik byle kendisi iin beti mehul !bir maceraya atlmak cesaretini
gsterememi, red cevabn vermiti. Ferdinand bir taraftan gya dostluk mnasebetleri kur mak
iin stanbul'a sefaret heyetleri yollarken, dier taraftan da kuvvetli bir ordusunu Budin zerine
gndermiti. Macaristan Mutoafs| Kasm Paa, General Von Raggendorf un muhasara ordusuna
kar?: kanl ve etin tbir mdafaa yaratm, dman ar zayiata uratarak kaleye sokmamt.
Sultan Sleyman, artk Ferdinand' kendisine kar bir hasm ol>
rak saymyor:
Bizim, diyordu. Viyana valisi ile bir ihtilfmz yoktur. Alman mparatoru arlken'in hakkndan
gelmek muradmzda'.
Sefer Almanya zerine alacakt. Serhad beylerine, Muhafz sim Paa'ya talimat gnderilmi,
hazr olmalar bildirilmiti. tan Sleyman da bir mddet istirahat etmek kararn vermiti, berine
maiyet erkn ile sevgili veziri brahim Paa'y da alarak
nunnun
.gidecek, hem avlanacak, hem de felekten birka gece alacakt.
8 ahi"1 Paa padiahn bu kararndan haberdar olur olmaz, derhal haIkl&ra gifi^i. kendi saraynn hizmetkrlarndan bir ksmn dair gvvel Bursa'ya gndermiti. Mehur Cafer Aa ile Eddil kalfa da
j^jar arasnda idi.
Roksolan, bu seyahatinde efendisini yalnz brakmak istemiyor : __ Ne olur, saadetimin sermayesi
sevgili efendim, cariyenizi de rat>erinizde gtrnz, hasretinize tahamml edemem. Di
yalvaryordu. nk akl hocas Nazndyaz Kalfa, dersini iyi

Dy
ermi, brahim Paa'nm byle bir frsat karmak istemeyeceini ve hkmdar sefahat lemlerine
tekrar altracan sylemiti. Eddil'in alelacele Bursa'ya gnderilmesini de buna bir delil olarak
gstermiti. jjazniyaz Kalfa'y Rstem Aa takip etmiti. Hurrem Sultan'n, imra-lor'a ok itimad
vard. imdiye kadar ne syledi, ne haiber verdiyse hepsi doru kmt. Rstem, Bursa saraynda
tertip edilen elenceleri renir renmez sqjugu Haim Aa'da almt.

 Aman aa, demiti. Ko haseki sultana arzet, brahim paa ikisi Uus olmak zere birok gen
ve gzel kz Bursa sarayna 'gndermi, efendimize takdim edecekmi.
Rstem'in verdii malmattan hemen sonra Kara Sleyman'dan elen haiber de bu szleri teyid
etmiti. Roksolan, tehlikeyi sezmi, -bundan dolay efendisini Butrsa'ya yalnz gndermek
istememiti. Yalvaryor, srar ediyordu. Kabul edilmemesi zerine boynunu bkyordu. Padiah:
Neden binien teessre kapldn, neden gzlerin yala doldu? Sakn alama meleim.
Diyordu. Hurrem, (byle bir sual bekliyormu gibi efendisine biraz sokulmu, ince kanatl kalkk
burnunu, onun burnuna deta okar gibi srmt.
Gzlerinizi rencide etmemek iin alamamaa alyorum, efendimiz. ayet alarsam,
darlmazsmz ya?.
. Gzlerine yazk olur ieim.
Alamam, alamam ama. ok kalmayacaksnz, beni bekletmeyeceksiniz deil mi efendimiz?
Hayv, Hurrem. Bursa'daki ikametimiz pek az srecek. Merak etme gnlerimiz at stnde ve av
peinde geecek. Geyik ve ceyln srleri takip edeceiz. Roksolan, mna dolu yal gzlerini
padiahn Szlerine dikti.
te ben o ceylnlardan korkuyorum, malikim.
Neler sylersin?
Hurrem, efendisine o kadar yaklamt ki, scak ve kan oynataa nefesi. Sleyman'n yzn
okuyor, tatl bir heyecan veriyordu. Efl\
1
134
HUKHtM. SUL1AB
tun mendiliyle gzlerini silmi, ban yine arkaya atm, ileri ayva ty l burun deliklerini
amt. Her haliyle dii, her haliyle kadnd.
itirim ki lalanz, ceylnlar imdiden Bursa'ya gndermi.
Nasl ceyln bunlar?
__ Gen kzlar, ceylan gibi gzel bakireler. Ben nasl olur da
gili erkeimi, hayatmn efendimi onlara brakrm.
Sleyman teminat vermiti. Bursa'da kald mddete hasekisi^ stne baka bir gl
koklamayacakt. Veda ederken :
__ Seni kalbimin iinde tayorum.
Demiti. Padiah stanbul'dan ayrldktan bir hafta kadar sonra Rstem Aa'nn gizlice gnderdii
bir haber, Roksolan'; yeniden kz mis., kplere bindirmiti. Rstem Aa'ya gre, brahim Paa,
devlet er-knnn da bulunduu bir mecliste ok tehlikeli bir mevzua temas etmi :
ehzade Sultan Mustafa hazretleri efeber evl: ananesine gre bugn veliaht saylrlar. Onu da
Bursa'ya, efendimizin beraberinde ge. tirmesi gerekirdi.
Demiti. Vezirler de bu sz tasdik etmilerdi. Mnasip frsatlar zuhurunda bu fikri padiaha
alayacaklard. Halbuki Roksolan, bu n vana kendi ocuklarn ve bilhassa efendisinin de ok
sevdii ehzade Sultan Mehmed'i lyk gryordu. Daha imdiden onun veliahtlii iin areler
aryor, tedbirler dnyordu. Mustafa'nn bu makama gelmesi ve kendisine baz salhiyetler de
verilmesi, Glbahar Sultan'm ikbalim de aard. nk halk tarafndan ok sevilen bu ehzade, gn
grm, gaza meydanlarnda kh sallam ihtiyar askerlerin hl hayallerinde canlanan
bykbabas Yavuz Sultan Selim Hn'a ok benziyordu. At meydan'nda yaplan snnet
dnnden sonra bu benzerlik halk tara fmdan da grlm ve kabul edilmiti. Rstem'in
yollad haber zerine, Nazniyaz Kalfa'y odasna aran haseki dert yanm :
Krolas Rum dnmesi, bizi buradan da vurmak ister, faka benim darbem ok daha mthi
olacaktr.

Demiti. Ah bir Muhsine Hatun'un adresini bulabilse, brahim ile mnasebetlerine dair olan
vesikalar ve mektuplar eline gese, veziri siyaset meydanna kadar gtrmesini bilirdi.
te efendimiz, derdi, bu kadar itimat buyurduunuz lalana. hemireniz sultana bakn ne gibi
bir muameleyi reva ryor.
Zihni hep bununla meguld. Asilzade Teolagos vs Kara man'a emirler veriyordu. Fakat ne
Teologos henz bir gey meydana karabilmi, ne de Kara Sleyman vezirle sevgilisi arasnda
mektupla gtrp getiren Bayram Aa ile arkada olabilmiti. Fakat eninde s nunda bu i
meydana kacakt. te o zaman kendisine:
Serasker Sultan!
Diye barttran bu mark ve haris veziri bir daha kalkmamak zere yere serecekti. Kalfasna :
Merak etme Nazniyaz, galebe bizde kalacaktr.
Demi ve baz gizli talimat vermiti. Kalfa huzurdan kar kmaz doruca valide dairesine gitmiti.
Hasekinin, derhal kendisiyle konumak iin ricada bulunduunu arzedecekti. Bu srada Haim Aa
da baka bir vazife ile Galata'mn yolunu tutmutu.
Sultan Sleyman Bursa'da ok neeli ve elenceli gnler geiriyordu- Veziriazam, efendisinin her
trl esbab istirahauni temin etmiti. Sleyman, Uluda ve civarn dolayor, tertip edilen byk
avlarda devaml olarak at stnde bulunmasna ramen yorulmuyor, akamlar vezirin hazrlad
elencelerde zevkli saatler geiriyordu.
brahim Paa, plnm henz tatbik mevkiine koymamt. Padia hm eref saatini ve teklifin onun
tarafndan gelmesini bekliyordu. Bununla beraber hazrlklar tamamd. Sultan :
Bu akam felekten bir gece alalm. Emrini verirse, cevab hazrd:
Emriniz bam stne.
Her ey en ince teferruata kadar dnlmt. Padiahn nelerden hazettii gznnde tutulmutu.
Mesel, saz heyetindeki btn sanatkrlar, gen kzlardan seilmiti. Sofrada hizmet edecek
cariyelerin gzlerinin rengine kadar dikkat edilmiti. Cafer Aa ile Eddil Kalfa vezire yardmc
olmular, hazrlklara bizzat nezaret etmilerdi. Esasen haremi hmyundan kimse getirilmedii
iin sarayn mir ve nzm onlar olmulard. Yabanc olarak yalnz padiahn hususi hizmetlerine
bakan Macar Abdullah vard. En itinal seim, takdim edilecek kzlar zerinde yaplmt. Eddil
Kalfa bunlarn hepsini soyarak Bursa saraynn kurnalar mermer nakl hamamma sokmu,
inceden inceye muayene etmi, vcutlarnda bir kusur olup olmadna bakmt. Bunlarn iinde
iki Rus kz vard ki seyrine bile doyum olmazd. Saysz tecrbeler geirmi, nice gzel vcutlar
bir arada grm olan kalfa bile dayanamam :
Bu ne harikuladelik. Tanr zene bezene yaratm. Gzlerim kamat.
Diye barm ve sonra hemen ilve etmiti:
Giyinin kzlar, fena oluyorum.
Eddil'in hakk vard. kisi de hakikaten emsalsiz bir gzellie maliktiler. Sonra dier hususiyetleri
de yz hatlarnn, bilhassa gzlerinin ve burunlarnn Roksolan' andran taraflar olmas idi. Ancak
haseki bu dilberlerin ellerine su dkemezdi. Kalfa, veziriazama mjde yi bizzat vermi:
Aman efendimiz Rus kzlar birer fet. Dokunduklar yeri yakarlar.
I
Demiti. brahim Paa memnundu. Huyunu suyunu ok iyi bildi, kalfaya takld:
Dikkat et kalfacm, seni de yakmasnlar.
Vezir, derhal harekete gemek kararn vermiti. Artk eref saat ve teklif beklemee lzum yoktu.
Roksolan'a bir deil, iki kuvrvetli ra, kp bulmutu. Ertesi gn avdan dnerlerken, efendisine
sokulmutu - rade buyurulursa, yarn akam iin bir elence tertip eyledim. Huzurunuzla eref verin,
sultanm.
Sultan Sleyman, .glmt :
Yine bir eyler var galiba, lala? Bu sualden cesaret alan vezir :
Saraynz ceylnlar istil eyledi, efendimiz. Demiti.

 Nasl ceylnlar?
Sualine de u-cevab vermiti :
Tarifi ne mmkn. Eddil Kalfa cariyenizin bile gzleri kamam. Dokunduklar yerleri yakan
birer fet imiler.
Padiahn hatrna stanbul'dan ayrlmadan evvel Roksolan tarafndan sylenen szler gelmiti.
Bununla beraber:
Pek mnasip lala. Beraberce felekten bir gece daha alarz. Demiti. Roksolan'm nereden haberi
olacakt? Bursa'da haiemi hmyundan kimse bulunmad iin kulana gitmesine imkn yoktu.
Ertesi akam, Bursa saraynn Seluk mimarisi esas tutularak yaplm olan byk salonunda
mkellef bir ziyafet "-ofras kurulmutu. Be kollu gm amdanlarn hepsi yaklm, koca salon
deta gnd2 gibi aydnlanmt. Padiah ile veziri alak bir sedir.n stne serilmi? olan ku ty
iltelere oturmulard. Kbrs adasnn nefs araplarn dan iiyorlar, nar gibi kzarm eitli av
etlerini yiyorlard. Saz. heyeti yeni eserleri geiyor, tatl sesli cariyeler arklar sylyorlard. Bu gii
zel kzlarn hepsi At Meydan saraynda yetitirilmiti. Ceyln deillerdi ama, smsk elbiseler
'giyerek vcutlarnn btn hatlarn mey dana karmlard. arap datan cariyelerin arasnda on
yedi, on sekiz yalarnda kzl sal bir kz vard ki grlecek eydi. kk elmack kemikli yzn
birka il sslyordu. Gzleri bal rengindeydi. G s henz yontulmu mermer bir heykelin
(gsne benziyordu Beli, minicik kzlarn iledii bir gergef kadar ince idi. alvarnn nihayet
bulduu ayak bileklerinin kalnl el bilekleri kadar yoktu. arap tasn doldurdu. Sunarken,
padiahn gzlerinin iine bakyor :
Afiyet bal olsun efendimiz!
Diyordu. Sesi tatl bir musiki namesi gibi kyordu. Btn hareketleri hayat ve shhat dolu idi.
yi bir terbiye grd ve itina ile yetitirildii muhakkakt. Sultan Sleyman bu kzla alkadar
oldu.
__Adn ne senin kuzum?
Peyveste, efendimiz.
__ Kendin gibi adn da gzelmi.
Gen bakire tath bir heyecanla rperirken, Sultan Sleyman kendi kendisine sylendi.
._Peyveste, Peyrveste..
Bu isim hi de yabanc gelmiyordu. Hafzasn yoklad, bulmutu, genelerce evvel Topkap
Saraynn harem dairesinde Roksolan'dan gizli olarak tertip edilen ve yine onun mdahalesi ile
yarm kalan bir elence leminde ark syleyen sar sal ve mavi gzl bakirenin ad da Peyveste
idi. Ne de tatl sesi vard. deta blbller gibi akmt. yz de, vcudu da gzeldi. Yanlmyorsa
imdi ya otuza yaklam olacakt. Vezirine dnd.
brahim.
Emrediniz, efendimiz.
Vaktiyle haremi hmyunumuzda tertip eylediin bir elencede ark syleyen mstesna bir
bakire vard. Onun da ad Peyveste idi,,
deil mi?
Evet, padiahm.
Bak, sen de unutmamsn.
Nasl unuturum, sultanm. ltifatlarnza mazhar olmutu.
imdi kimbilir nerededir?
Padiah ayn. suali Budin'de Kral saraynda da byle bir elence srasnda sormu ve kendisini
mkl bir durumda brakmt.
Malmatm yok sultanm. Valide hazretlerinin emriyle tara karlmt.
Evet imdi hatrladm.
Padiah, tekrar gzlerini bal renkli gen kza evirdi. Eer bunu yapmayp vezirinin yzne dikkatli
bakm olsayd, vezirin sarardn anlard. brahim Paa yalan sylemiti. Peyveste'nin nerede
olduunu (biliyordu. Daha on be gn evvel stanbul'da onunla beraberdi. nk Muhsine Hatun

Peyveste'den bakas deildi. Onu hremi hmyunda yaplan elencede bir grte sevmi, adn
deitirerek Hatice Sul-tan'dan gizli bir konak satn alm, dayayp dedikten sonra hediye etmiti.
Haftann muayyen gnlerinde oraya gidip kalyordu. imdi az daha bu isim benzerliinden ba
belya girecekti. Padiahn :
Lala, sende bir tuhaflk var, neden?
Suali karsnda kendisini birden toparlad. En ufak bir phe mahvna sebep olabilirdi. ok
tehlikeli bir oyun oynuyordu.
Size yle 'gelmi, sultanm.
Sleyman'n hibir eyden 'haberi yoktu. Bu cevab kfi buldu.. Gen kzn :
Gittii yer dert grmesin!
\rm
Temennisi ile sunduu araptan birka yudum ald. Sonra bas vezirine evirdi.
Bize dn bahsettiin dilber bu mu lala? Oh, mevzu deimiti. Gld.
Hayr efendimiz.
Bundan da gzel mi?
brahim Paa ylt. stanbul'da hazrlam olduu pln muvaffa^. yetle tatbik ediliyordu.
Vaka bu cariyeniz de mstesna bir iek efendimiz. rade buyu, rulursa, haremi hmyunu
ssler. Fakat takdim etmek cretinde bu. lunduum bakirenin glgesi bile olamaz. O ndir
yaradllardan biri.
Gzleri bal renkli kz, vezirin <bu szlerinden mteessir olmutu nk hkmdarn haremine
.girebilmek ve naili fira.s olabilmek ijn en mnasip frsatn zuhur ettiine kanidi. brahim Pasa
pismi, asa su katyordu.* Eer padiah kendisine meyledip odasna alrsa, deli diva-neye
evirecek, onu bir daha kendisinden ayrlamayacak hale getirecekti.
Padiah, brahim'e sordu :
Huzuruyla soframz nadide bir iek gibi ssler, neemize nee katard. Neden buraya
getirmedin? Emret Eddil Kalfa'ya cemalini grelim.
brahim Paa, ban nne edi. Cevap vermekten utanyormuj gibi bir tavr taknd.
Lala, sana sylerim, ne susarsz?
Odanzda size intizar eder, sultanm. Sleyman memnun oldu. ltifatn esirgemedi:
Her hizmetinden kran zereyim.
Saz 'bir makamdan bir makama geiyor, gzel sesli cariyeler arklar sylyorlard. Ayak bilekleri
el bileklerinden ince, gzel yzn birka ilin daha da gzelletirdii, gzleri bal rengindeki
cariyenin sunduu arap tatl bir sarholuk veriyordu.
Gece yarsna doru ,Sultan Sleyman, oturmakta olduu ku ty ilteden kalkt. Harem dairesine
ekilmek zere salondan ayrld. Ha-remaas Cafer koltuuna girdi. Koridorlar geti. Vezirin
methede ede bitiremedii Rus kz hakikaten bir fet miydi? Roksolan'dan da m gzeldi?
Heyecann saklayamyordu. Hareme yaklat zaman :
Sen git Cafer.
Diye aaya ruhsat verdi. Srrna kimsenin ortak olmasn istemiyordu. eriye girdii zaman odann
kfi derecede aydnlatlmam olduunu grd. Ceviz sehpalar zerinde duran samdanladan yalnz
iki tanesi yanyordu. Dierlerinin mumlar flenmiti. Kedeki yksek sedirde gen bir kadn veya
kz yzkoyun uzanm yatyordu. brahim Paa'nm bahsettii dilber herhalde bu olacakt. Fakat
neden kendisini
^eklememi de byle uyuyup kalmt? Eddil Kalfa saray ananelerini imrenmemi olamazd.
__Belki heyecanna malp olmutur.
Diye sylendi. Vcudu fevkalde muntazamd. Diz kapaklarndan aas plakt. Ayaklarnda
orap yoktu. Sedire yaklat. Kadnn ipek gibi uzun sar salarn okad.
Uyudun mu gzelim?
Kadn yatt yerden hafife doruldu.
Siz mi geldiniz sultanm? Padiah, hayretle :

 A... Hurrem imi!

Diyebildi. Evet yataktaki.gzel kadn Hurrem'di. Bursa'daki casuslar vastasiyle brahim Paann
entrikalarn haber alm, derhal mu-ka'bil bir pln hazrlamt. Haun Aa ve akl hocas Nazniyaz
Kalfa da dahil olmak zere on be on alt, kiilik kap halk ile gizlice stan bul'dan ayrlm ve ayn
gn Bursa'ya gelmiti. Bu seyahatinden yal nz valide sultan'm haberi vard. Ona da :
Efendimiz, hasekisini istiyormu. Rstem Aa kulunuzu gndermiler.
Demiti. Hafsa Sultan hayret etmekle beraber pheye dmemi-. nk olunun hasekisine
kar olan balln hsrkesten fazla bili
ordu.
Rstem Aa, btn tehlikeleri gze alarak seyahat hazrlklarn
bizzat yapmt. Halbuki padiah, kendisini baka biv vazife ile stan.lul'a gndermiti. Kaptan paadan donanma hakknda izahat alacak
re derhal dnerek efendisine arzedecekti. Hareme uramasna dair her
tangi bir irde yoktu.
Bursa'ya gelen Roksolan'm ilk icraat vezirin takdim etmek zere getirttii Rus kzlarn stanbul'a
gndermek olmutu. Talihi yaver gitmiti. nk o gn bunlar olup biterken padiah veziri ile
beraber Uluda'da av peinde kouyordu. Eddil Kalfa, bir odaya hasedilerek :ararsz hale
getirilmiti. Cafer ise, haremin o dairesine gndz urana- iin hdisenin farkna varamamt.
Sultan Sleyman, hl hayretini muhafaza ediyordu.
Buraya geldiinden kimsenin haberi var m?
Yalnz valide sultan hazretleri biliyorlar.
Ya Glbahar?
Haberi yok sultanm.
Padiahn kalar atld. Artk bu kadar fazla idi.
Peki, neden irdemiz olmadan geldin? Biz, seni davet etmemi tik.
Suum byk sultanm. Elbette cezas da byk olacak. sterseniz, katlettiriniz. Gam yemem.
Zaten sizsiz yaamann bu cariyeniz iin
ne mnas var? Malikim, gneim, hayatm. Siz yok iken ben her lyorum. Hasretiniz beni
yakyor, kl ediyor. Sizi baka bir cariye j]e tahayyl ettiime deli divane oluyor, cefeennem azab
duyuyorum.
Sultan Sleyman'n hayreti hiddete isklp etmiti. Hurrem'e do. ru yrd. Uzun sar salarn
yakalad. Fakat kadn bu eziyetten_2evk duyuyormu gibi soluyor :
'
Koparn salarm, beni siz ldrn!
Diye inliyordu. Sleyman'n hiddeti bir anda snd, gitti. Ellerini salarndan ekti. Haseki
yatandan kalkm, plak bacaklar ile ye. re inmiti. Efendisini nasl malp edeceini ok iyi
biliyordu. nce parmaklarn padiahn yz zerinde gezdiriyor, scak ve aavet dolu nefesi ile
esasen Kbrs'n yllanm nefis araplariyle mest olmu erkeini bsbtn sarho ediyor,
bylyordu.
Gneim benim, malikim., efendim..
Hurrem, oh Hurrem!
Koparn saclarm, kan iinde brakmcaya kadar tokatlayn suratm, vurun!
Sleyman, sevgili hasekisini fazla konuturmad.
Sana kzamyorum, meleim.
Diyerek dudaklar ile dudaklarn kapad, sanki yllarca sren bir hasretten sonra tekrar
birleiyorlarm gibi birbirlerine sarldlar. Rok-solan o akam beinci ocuuna gebe kald. Ertesi
gn her eyden habersiz huzura giren brahim Paa :
yi bir gece geirdiniz sanrm, padiahm. Demiti. Padiah neeliydi. Gld.
Evet, evet hakkn var, lala. Ve sonra ilve etti :

 Tiz, haremi hmyun buraya celbedilsin. Ecdadmzn ilk payitaht Bursa'da bir mddet daha
ikameti mukarrer kldk.
brahim Paa armt. Alk alk efendisinin yzne bakt.
Efendimiz.
Haremi hmyun gelsin, dedik. Byle irade ettik.
Emriniz bam stne sultanm.
Huzurdan ktktan sonra koridorda Haim Aa'nm surat ile karlat zaman bir eyler
dndn anlam, fakat can dman Hurrem Sultan'm sarayda olduuna pek ihtimal vermemiti.
ki gn sonra haremi hmyun halk ve ehzadeler Bursa'ya gelmilerdi. Bu suretle padiahn
ikameti iki hafta uzamt. Fakat ev elencelerine nihayet verilmiti.
VI
Cihangir'in Doumu ehzade Sultan Mustafa'nn Sancak geyli Glbahar Sultan stanbul'u
Terk Ediyor ah Sultan ve Ltfi Paa Valide Sultan'm lm Hurrem Osmanl Saraynn
Yegne Hakhnesi Oluyor Muhsine Hatun Muammas Hurrenii le Vezir Arasndaki Mdhi
Mcadele Hatice Sultan'm Krlan Gururu Gz Pnarlarnda Danelemen Yalar Saray
Hmyunda Bir Gece Makbul brahim Paa'nn dam eytan ve Melek.
Haremi hmyunun pencereleri Boazii'ne bakan odalarnn birinde stnde ku ty ilte serilmi
alak sedire yatar .gibi uzanm oian Hurrem Sultan, akl hocas ve sr orta Nazniyaz ile yarenlik
ediyordu.
Kalfacm, diyordu. u drt sene iinde ne mhim hdiselere ahit olduk.
Hurrem Sultan'm hakk vard. Hakikaten seneler hdiselerle dolu olarak gemi, arkasnda ac ve
tatl htralar brakmt.
1531 yl sonlarna doru Bursa'dan stanbul'a dnmlerdi. 1532 baharnda Sultan Sleyman
Avusturya Dk Ferdinand'n haddini bildirmek zere yz yirmi bin kiilik bir ordu ile batya
doru sefere kmt. Ancak ne Ferdinand'a, ne de hmisi olan Alman mparatoru arlken'in
ordularna tesadf edebilmiti. Uzaktan meydan okuyanlar karsna kmak cesaretini
gsterememilerdi. Hududu geerek Avusturya topraklarna giren Sultan Sleyman :
. Kendilerini hkmdar sanan korkaklar nerede?
Diye barm, fakat (bu davet cevapsz kalmt. Dalar alm, nehirler geilmi, ehirler alnm,
kaleler zaptedilmiti. Trk aknclar Avrupa'y atlariyle tekrar inemilerdi. Sefer mevsimi
nihayet bulmu, Osmanl ordusu, Avusturya topraklarnda unutulmas imknsz mthi htralar
brakarak 21 kasm 1532 de stanbul'a dnmt. Padiah, memnundu. Payitahtta zafer enlikleri
yaplyordu. kinci bir memnuniyeti de derin Sbir akla sevdii ve lnceye kadar da sevecei R
kendisi seferdeyken beinci ve son ocuunu da dourmu
i
olmasyd. ehzadeye Cihangir ad verilmiti. Sleyman mtevaz hir
ed ile:
nallah bykbabas Cennetmekn Yavuz Sultan Selim Hn
gibi bir cihangir olur.
Demiti. Fakat sevinci pek uzun srmemiti. Evvel ehzade Sultan Cihangir hastalanm, o iyi
olduktan sonra Pri Mehmed Paa'nm vefat haberi .gelmiti. Bu muhterem vezirin lmne btn
Trkler alamt. Fakat brahim Paa'da en ufak bir teessr emaresi grlme, misti. Bunun elbette
bir sebebi vard. Roksolan'a verilen haberlere g-re, brahim Paa, devlete bunca yl sadakatle,
vekar ve haysiyetle hizmet etmi olan eski veziriazam daha ehzadelerin Atmeydan'nda yaplan
snnet dnleri srasnda ortadan kaldrmaa karar vermiti. Onu kendisine hl rakip gryordu.
Edirne Kadlna gnderdii o. lu Mehmed Efendi'yi elde etmi ve bu melun evlt da kendisine
va'de-dilen saysz menfaatler karlnda babasnn macununa 'ehir koya-jak lmne sebep
olmutu (1). Hurrem Sultan, efendisine her ne kadar :
iBu anl ve muhterem vezirine lalan brahim Paa kymtr.
Tahkik ettir, padiahm.

Demi ise de, Sultan Sleyman brahim'in byle mthi bir cinayetin faili olabileceine inanmak
istememiti. Bununla beraber iine br phe de dmemi deildi.
Bkemedii eli pmesini iyi bilen Avusturya Dk Ferdinand, stanbul'a eliler yollayarak tekrar
sulha talip olmutu. Artk Macaristan' da istemiyordu. Padiah bu talebi iyi karlamt. Muvakkat
bir zaman iin olsa bile Bat hudutlarmz emniyet altna girecek, bu suretle Douya sefer ald
zaman arkamz tehlikede bulunmayacakt. Esasen ran seferi hazrlklar devam ediyordu. Bir gn
gelecek tular skdar'da dikilecekti. Avusturya ile olan mzakerelere devam .edildii bir srada
Hurrem Sultan, saraydaki rakiplerinden birinden kurtulmutu.
Kanun'nin byk ehzadesi Sultan Mustafa Saruhan valiliine tyin edilmiti. Glbahar da olu ile
oraya gidecekti. Bykbabas Yavuz Sultan Selim Hn'a eklen pek benzeyen bu ehzade divan
hmyunda babasnn elini pm, veziriazam brahim Paa tarafndan kaftan (giydirilmi, Vezir
Aya Paa rikbn tutmutu. Padiah oluna u nasihatta bulunmutu :
Baka olum, kullarm zerinde bizim nammza idarei hkmet eyleyeceksin. Doruluktan
ayrlma, mfsitlerin szlerine kanma. Sevap ilersen yarn Huzuru Rabbllemine yznn ak ile
karsn
(1) Gerek Frenk ve gerek Osmanl tarihlerinde, Pri Mehmed e'kit. lmnden, brahim Paa'y*
mesul iuian kaytlar var d.
gnah ilersen, bu dnyada da, br dnyada da rahat yz gremez-jj). Valiliini Allah mbarek
etsin. Hayr duam seninle beraberdir. Gen ehzade yandan mit edilmeyecek bir olgunlukla
cevap ver Sultanm baba, hem olunuz, hem de sadk kulunuzum. Doruluktan ayrlmayacam,
irdelerinizden inhiraf etmeyeceim. mr ^yetinize ve an evketinize dua edeceim. Asude
olun.
Bu szler karsnda gn grm ihtiyar devlet erknnn gzleri ^olmutu. Mustafa'y, resmen
veliaht iln ettirerek Hurrem Sultan'm oullarna kar onu bir koz olarak kullanmak isteyen
Makbul bra-jirn Paa, hrmetle eilmi, ehzadenin elini pmt. Dier "fizirle-je aynen
rahim'i taklit etmiierdi.
stanbul'dan muazzam bir alayla ve halkn :
Mbarek olsun!
Maallah!
vazeleri ile uurlanan Sultan Mustafa'nn maiyet halk arasnda Hurrem Sultan'm casuslar da
vard. Bunlar Saruhan'a varr varmaz faaliyete balamlar, stanbul ile ksa zamanda irtibat
kurmaa muvaffak olmulard. Asilzade Teologos birka". defa oraya gizlice gidip ;elmiti.
Son drt sene iinde geen hdisele ju kadarla bitmiyordu. Dahas vard. oban Mustafa Paa'dan
du kalan ah Sultan, marur, inat ve mutaassp bir zat olan Ltfi Paa ile evlendirilmiti. Fakat
gen kadn bu izdivatan hi memnun deildi. Kocasn sevenemi, alamamt. Sk sk haremi
hmyuna geliyor, halinden ikyet ediyor, dert yanyordu. Neden ona da Hatice Sultan'm kocas
gibi gen ve yakkl bir vezir bulunamamt? Hurrem, Sultan ;
Ah kardeim ah, ben o zaman efendimize sylemitim. Bu ii senin bana aan brahim
Paa'dr. Padiahmz bu izdivaca o ikna etmitir. Hemiren sultan da kendisine yardmc olmutur.
Diyordu. Her hdiseyi brahim Paa'ya balyordu. Artk bu adama tahamml edemiyordu. brahim
bsbtn marmt. Seraskerlii We imdi az gryordu. Kendisini deta ikinci bir imparator
sayyordu. Padiahn kulu klesi olduunu unutuyor, stanbul'a gelen Avus-'urya elilerine :
Bu devleti idare eden benim. Ben her ne yaparsam yapiliru 'arak kalr. Zira btn kudret
benim elimdedir. Memuriyetleri ben Eririm. Eyaletleri ben tevzi derim. Verdiim verilmi,
^eddetintn Addedilmitir. Byk padiahm bir ey ihsan etmeK istedii, yahut
ihsan ettii zaman bile eer ben onun kararn tasdik etmeyecek oJUr sam, bu gayri vki kalr.
nk her ey, harp, sulh, servet ve kuw6t" benim elimdedir (1).
Demiti. Baka bir defasnda da aynen unlar sylemiti:

 Benim yaptm yaptktr. Ben bir seyisi paa yapabilirim, j> .fendimin malmat olmad
halde istediim gibi memleketler, kraj. lklar verebilirim. Onun verdii ey benim tensibime
makrun olm&zy iradesi tesirsiz kalr. Bilkis ben emrettiim halde o tensip etmez^ benim emrim
icra olunur. Devlet hazineleri benim emrim altnda<jr'
Roksolan, veziriazamn kendisini metheden szlerini haber 'ald, zaman divaneye dnm :
Bu melun ba ile oynar.
Demiti. Sonra ayn gece haremi hmyuna eref veren efendisi, ne de :
Saltanat lalanz brahim Paa ile taksim mi buyurdunuz? Sualini sormutu. Sultan Sleyman
artk Roksolan'm yalnz gzelligini, diiliini, akn deil, zeksn, ihatasn ve tleri grn de takdir etmee balamt.
Eskiden olduu gibi:
Bak, hasekiniz neler de biliyormu! Diye ltife etmiyor, yahut:
Sen bu ilere karma, knal parmaklarn davlet ilerine sokma.
htarnda bulunmuyordu. imdi, mtalalarna kymet veriyordu, I Hatt baimrahoru Rstem
Aay, onun ricas zerine taraya karm, Diyarbakr valiliine gndermiti. Bir Hrvat dnmesi
olan Rstem, halk oktan soymaa balam, servet toplamann yolunu tutmu tu. Fakat o da tpk
brahim Paa gibi, bu kadarn kfi grmyor, daha yksek mansplar ve daha byk servetler
bekliyordu. brahim, ikbal ve istikbalini nasl padiaha balamsa, Rstem de Hurrem Su!-tan'm
kulu, klesi olmutu.
Sultan Sleyman, Roksolan'm veziriazam hakkndaki szlerini hafzasna nakediyordu ve:
' Unutma ki, diyordu. Kullarmn hayat ve ikballeri, dudaklarmn arasndan kacak -ibe
kelimenin iinde sakldr.
Hurrem, ite padiaha bu be kelimeyi bir an evvel syletme* istiyordu ve rakibine en son ve en
mthi darbeyi hazrlyordu. Hdiselerin kendisine yardm ettii muhakkakt. Mesel, padiaha
gzya? lan dktren bir hdise, Hurrem'in saraydaki nfuz ve kudretini bu* btn arttrm, haremi
hmyunun yegne hkimi yapvermiti. V
(II Hammer: Osmanl Tarih, cilt 5, sayfa 134.
!
bil valide sultan 1534 yl mart aynn 19 uncu perembe gn (1) jlakkn rahmetine
kavumutu.
Evet, 1531 senesinden 1535 senesine kadar ve buna benzer ac ve jatl hdiselere ahit olunmutu.
Fakat bunlarn banda, hi phesiz, Cezayir Sultan Barbaros Hayrettin'in, Osmanl devletinde
hizmet ka-jjul edip, stanbul'a gelmi olmas idi. Kaptan- derya sfat ile donanmann kumandasn
eline alacak olan bu esiz deniz kahramannn ann, btn Akdeniz bilirdi.
Senelerce kffar sahillerinde velveleler yaratmt. Bundan sonra karada dize getirilen mparator
arlken, denizlerde de malp edilecek, Hristiyanlarn mehur amirali Andrea Doria, kaacak
liman ar-yacakt. Trk kalyonlarnn pruva direklerinde sallanan gm hilalli al sancaklar altnda,
tabii ve nefir sesleri arasnda zafer trkleri sylenecek, Bize Hayrettin'li derler namesi, btn
Akdeniz sahillerini dolaacakt.
Uzun ,boylu, geni omuzlu, karayaz gen, asab hareketlerle odada bir aa, bir yukar dolayor,
ara sra baheye bakan demir par-maklkh pencerenin nne giderek, darsn tetkik ^diyordu.
Aa da hl gelmedi,

Diyordu1. Tell ve heyecanl olduu her halinden anlalyordu. Ocan bandaki sedirde, oturan
yalca bir zat, krlam kei sakaln .svazlyaraic, sknet ta-vsiye ediyordu :
Asude ol beyzadem, tel etme, Haim Aa neredeyse gelir. Karayaz gen, kefi sakallnn
szlerini kesiyordu :
yle deme asilzadem. Bir an evvel karar vermek lzm.
Yoksa korkuyor musun? Sualine de :
Hayr, korkmuyorum'. Haseki hazretleri iin her tehlikeyi gze alabilirim. Alabilirim ama, ne
Badef terdar skender. elebi gibi idam edilmek ve ne de arkadam Behram Aa gibi feci ekilde
ldrlmek istemiyorum.

Cevabn veriyordu. Gen adam Kara Sleyman, kei sakall zat ise Asilzade Teologos'tu. Bu
muhavere, Galata'daki evin st katndaki byk' odasnda cereyan ediyordu. Sleyman'n bahsettii
skender elebi, brahim Paa'nm entrikalarna kurban gitmi, haksz yere idam edilmiti.
Padiah, bilhara bu karardan nadim olmutu. Behram'a gelince*
(1) Peevi, cild 1, sahife 172.
F: 10
Roksolan'n casusu olduu anlalm ve kimsenin haberi olmadan gj_ durulmutu.
Sleyman, drt gn evvel, orduyu hmyundan ayrlarak, vazjf ile stanbul'a gelmiti. Dou
seferinde brahim Paa ile beraber, iraa ordularnn malbiyetine, Tebriz'in ikinci defa igaline ve
Badat'^ fethine ahit olmutu. Vezir tarafndan gizlice tertip edilen bir nrna. yite, taraftarlarnn
:
Yaasn Serasker Sultan!
Diye nasl avaz avaz bardklarn kulaklar ile iitmiti.
Makbul- brahim Paa, Behram Aa'y ldrtmekle beraber onun vaktiyle kendisine tavsiye etmi,
olduu Kara Sleyman'n hayatna dokunmam, bilkis drt el ile sarlmt. imdiye kadar yapt
hizmetten ve gsterdii sadakatten (!) ziyadesiyle memnundu. Hatt :
Haseki, kap halkmn arasna casuslar soktu. Bunu da kfi bulmad, hizmetkrlarm
kandrd. Artk kimseye itimat edemez ol. dum. Fakat sana ve Bayram Aa'ya itimadm devam
ediyor. Eer ay-m sadakatle hizmet ederseniz, ileride ikiniz de zengin olur, byk mansplara
kavuursunuz.
Demi ve bol bol ihsanlarda bulunmutu. Bu paralarla stanbul'da bir ev satn alabilir, dayayp
deyebilirdi. Sleyman hislerini belli etmemee alm, gzlerinden yalar aktarak aziz
arkadann katilinin ayaklarna kapanmt.
Efendimiz, emin olunuz ki, lnceye kadar sadakatten asa ayrlmayacam'. Urunuza daima
bam koyacam.
brahim Paa hem bu teminattan ve hem de sahteliini fark edemedii gzyalarmdan memnun
olmu, itimad bir kat aaha artmt. 0 kadar ki orduyu hmyunun payitahta dnmek zere
hazrlklara balad gnlerde, Muhsine Hatun'a hitaben yazd mektubu Sleyman'a vererek
stanbul'a yollamt. Kendisini ileride siyaset meydanna kadar gtrebilecek olan mhim bir
vesikay bilmeden dmanna teslim' etmi oldu.
Kara Sleyman stanbul'a gelir gelmez doruca Galata'ya gitmi, bir vasta ile Haim Aa'y da
oraya artm, brahim Paa'nm ahvaline dair pek esasl malmatla beraber, Muhsine Hatun'a
yazlan mektubu da vermiti. Yalnz bir art vard. Artk efendisinin hizmetine dnemezdi.
Dnd takdirde derhal idam edilecei muhakkakt. Onun istikbali hususundaki kararn bir an
evvel verilmesi lzmd. Bundan sonra ne yapacakt? Orduyu hmyun on, on be gn sonra
stanbul'a avdet etmi olacakt. Vezirin Muhsine Hatun'a yapaca ilk ziyarette mesele meydana
kacak, Sleyman'n da Behram Aa gibi Roksolan'n bir casusu olduu anlalacakt. Haim ite
bunlar hasekiye arzetmek ve talimat almak zere saraya gitmi, zerinden iki gn getii halde
henz bir haber getirmemiti.
HURREM SULTAN
147
Asilzade Teologos, bir taraftan arkadan teselli ediyor, dier taraftan da kafasn ileterek kurtulu
aresi aryordu. Bu arada :
__Keke mektubu vermeseydin. Muhsine Hatun'un adresini bulmak kfi idi.
Diyordu. Sleyman ise o fikirde deildi.
Hizmeti tam yapmak isterim.
Tologos'a gre, kurtulu iin birka yol vard: Birincisi, Galata'da gizlenip kalmak, vezir iktidardan
dtkten sonra meydana kmakt. Bu semt yle bir yerdi ki, btn evler teker teker aransa bile
bulunmasna imkn yoktu. kincisi, mademki bol miktarda paras vard, Hur-rem Sultan da madd

yardmdan kanmayacakt, bir tccar gemisi satn alnr, bu gemi ile Karadeniz'e kar, memleketi
olan Rusya'ya giderdi. Orada yeni bir hayata balard. Beraberinde gtrecei duka altnlar onu
lnceye kadar idare ederdi. Bunlar syledii zaman Sleyman itiraz etti;
Olmaz, dedi. Galata'da saklanmak tehlikeli. Rusya'ya gitmek ise imknsz, artk benimvatanm, burasdr. '
Bu cevabnda samim idi. Padiah hazretlerinden sonra Osmanl saraynn yegne ve mutlak hkimi
olan Hurrem Sultan elbette kendisini himaye decekti. Btn bu fedakrlklar onun iin yapmt.
Nadim: deildi.
Akam olmu, havann kararmas ile beraber 'Haim Aa da kagelmiti. Merak ve tel edilecek
hibir gey yoktu. Haseki hazretleri, kendisi iin hayatn tehlikeye koyan bir adam, hele ocukluu
beraber getmi bir genci dmanlarnn elinde brakamazd. Sleyman'n kurtuluu iin btn
tedbirler alnmt. Ge kalmasnn sebebi de bu tedbirlerle alkal idi. Yarn gece, Galata
sahilinden bir tccar gemisi kalkacakt. Sleyman da bu gemi ile hareket edecek ve el sahillerine
kacakt. Oradan Diyarlbekir'e geecekti. Haseki sultan hazretlerinin bir de nmesini hmil olduu
iin yolda kimse kendisine bir ey soramaz, yoluna mni olamazd. Ayrca, bu sabahn erken
saatlerimde yola den bir ulak, Diyarbekir Valisi Rstem Paa'ya talimat gtryordu. Hagim:
Merak etme beyzadem, dedi. En uzak, bir sene sonra tekrar stanbul'a dneceksin.
Sleyman heyecanla sormutu :
Nasl, brahim Paa'nm intikamndan nasl kurtulurum? Haim Aa, birek srlara vkf imi
gibi bir tavr taknd. Bsmsi
iki tarafa sallad:
te o kadar sylyorum. st tarafna karma. Sen stanbul'a dndn zaman brahim Paa
oktan hiret yolculuuna km olacaktr.
Bak, Ibunu dnememitim.
Asilzade Teologos, oturduu sedirden kalkt. Ocan yanndaki n sann zerinde duran arap
testisini ald. Toprak ilemeli tas silt doldurdu ve :
Sana tekrar kavuacamz gnlerin erefine iiyorum, bey2.
dem.
Diyerek sonuna kadar iti. Bu srada sesini yavalatan Haim Aa, Sleyman'a baka bir mjde
verdi. On be, yirmi gn sonra Nazniyaz Kalfa da Diyanbekir'e gidecekti. Onun .bagka ve mhim
bir vazife^ vard. Fakat bunu sylemee salahiyetli deildi. Gen adam dayanamad :
Ben, kalfay orada grebilecek miyim? Haini Aa gld :
Neden tellandn?
Hi aa, syle, beni zme.
. Orada Nazniyaz' greceksin. Bugn yola den ulak, Rstem Paa'ya bu hususta da talimat
gnderdi. Sizi birbirinize mnasip gren haseki hazretleri izdivacnz emretti. Nikhnz orada
yaplacak. Ne dersin?
Bilme ki aa, ne diyelim.
Yok, istemiyorsan srar etmiyeceiz.
Gen adam, ted'enberi hayalinde yaatt kadn istiyor, hatt yzn grmedii halde seviyordu :
Aman aa, ayp olur. Haseki ne emrettiyse, elbette yerine getirmek gerek. Biz, onun klesiyiz.
Asilzade Teologos, .gevrek (bir kahkaha frlatt. kinoi barda da doldurdu.
Saadetinizin erefine beyzadem! -^
Sleyman, otuz beinde ya var, ya yoktu. Nazniyaz kalfa ise, yan (gstermiyordu ama, elliyi
gemiti. Fakat Haim Aaya gre, gen bir kz kadar taze ive gzeldi. Geen yllar, bu kadn
ihtiyarlatama-mt.
Sleyman'n Galata'dan kalkan bir tccar gemisiyle stanbul'dan ayrlmasndan on be ign kadar
sonra, yani 1536 yl ocak aynn 4 nc cumartesi gn orduyu hmyun payitahta avdet etmiti.
Sultao Sleyman, on dokuz ay sren bir ayrlktan sonra anlar ye erefler iinde stanbul'a girmi,
bu mnasebetle be gn, be gce enlikler, mum donanmalar yaplmt.

 Sultanm, Badefterdar skender elebi kulun, pek muktedir bir zat imi, gnah yoktu, yazk
oldu, derler, doru mudur?
Pencerenin nnde ayakta duran ve darda lapa lapa yaan kar;n, k aylarnda da yapraklarn dkmeyen bodur aalarn stlerine dn seyre dalan Sultan
Sleyman, ban Roksolan'a evirdi :
Evet, yazk oldu. dedi. ok yazk oldu. Kendisini kimse mdafaa etmedi. Eer efaatileri
ksayd, aff mmknd. Ben, zalim de-im Hurrem, kan dkmekten holanmam.
. efaatiler lalan brahim Paadan havfetmilerdir. Yoksa gelirlerdi. Balarndan
korkmulardr.
Hakikat sylersin.
Haseki, byk endam aynasnn karsndan kalkt, efendisine do fu yrd.
Belki hiddetleneceksiniz, sultanm. Ama btn bunlar size olan sevgim syletir. Varm youm
sizsiniz.
Bilirim, hasekim, bilirim.
Badat (gibi evliyalar ehrinde brahim Paa'mn .iledii cinayet, bu dnyada olmasa bile teki
dnyada cevapsz kalmaz. Cenab Hak, kaadiri mutlaktr.
Padiah, ban sallad. Dudaklarnda ac bir tebessm utu.
Belli olmaz, insanlar er veya 'ge yaptklarnn cezalarn bulurlar.
Sultan Sleyman, badefterdar hakknda verdii mthi kararda brahim'i tamamen sulu
gryordu. Kendisinden hakikatleri gizlemi, yalan sylemi, efaatilerin huzura kmasna engel
olmutu. Bilhara hakikat meydana kmt ama, i, iten gemiti.
skender elebi'nin idamndan birka gn sonra Sleyman, Badat'ta ikametine tahsis edilmi olan
sarayn bir odasnda bu yzden bir buhran geirmi, gnlerce tesirinden kurtulamamt. O akam,
brahim Paann takdim ettii ark dilberlerine yz vermemi, erkenden yatana girmiti. nce ipek
yorgann zerine ekmi, biraz sonra da dalmt. Korkun bir rya grmt. skender elebi, bir
nur iinde zerine hcum ediyor:
Bire zalim, ben (bignah bir mfsidin szne uyup neden salb-eyledin? Neden "hayli
zamandanberd hdemat sabkam selbes'ledin, Aahtan korkmadm m?
Diye baryor, elindeki destarla vuruyordu. Feryatla uykusundan uyanmt (1). Ter iindeydi.
Ellerini kaldrm :
brahim, neden bize bu 'gnaih ilettin, neden bu susuz kulumuzu mahrumu hayat ettirdin?
Dilerim Allahtan sen de bir yla kalmaz, ayn akbete urarsn!
Diye dua etmiti. Tekrar yataa uzanmt. Fakat bir trl uyuya-myor, gzlerini biraz ka'pasa,
skender elebinin haydi karssna diki-ivor, hesap soruyordu :
(I) Saltanat Osmaniye Levhalar; ciW I, sahife 38S.
J
I
Bana nasl kydn?
Sabah g etmi, kahvaltdan sonra huzura girmek isteyen
rizam:
Megulz, Tair irdemiz olursa, tebli ederiz.
Cevabiyle yanma almamt. imdi Roksolan ile konuurken biie o buhranl gece tekrar gzlerinin
nne geliyordu. Kendi kendine sy. leniyordu:
skender'in hayali, bizi mezaradek takip edecek.
Hurrem Sultan, son ve mthi plnnn bugn ancak bir ksmn tatbik etmi ve baarl bir netice
almt. Bundan sonra dier ksmla, ra geecekti. Bunun iin zemin ve zamana, eref saate ihtiyac
vard. Fakat dayanamad. Hi lzum yokken bir hamle daha yapt:
Pri Mehmed Paa kulunuz da...
Diyecek oldu. Cmlenin nasl biteceini anlayan Sultan Sleyman,
szn kesti:

 Malm, onu bana hatrlatma. Bilirim, bu ide de brahim'i sulu gstereceksin, deil mi?
Size herey ayan efendimiz. Tahkik bildim ki yledir. Pri Paa'ya da muhakkak o kymtr.
Bu konumann zerinden bir ka hafta 'geti. Hurrem Sultan'm vaktiyle zerinde srarla durduu
seraskerlik meselesi tekrar alevlenmiti. Irakeyn seferinde ekseriyeti paann kap halkndan olan
bir topluluk :
Yaasn Serasker Sultan!
Diye 'barmlard. Bu nmayi Yenieriler tarafndan iyi karlanmamt. Orduyu hmyun
stanbul'a dndkten sonra eitli rivayetler km, hatt brahim'in Osmanl tahtnda jz bile
olduu srarla sylenmiti. ayialar dnm, dolam, Padiahn kulana kadar gitmiti. Gn
grm eski muharipler :
Bunun sonu nereye varacak?
Diye endielerini aka dzihar ediyorlard. Seraskerlik bile lzumsuzken, imdi ortaya atlan bu
sultanlk neydi? Her ikbalin bir de zevali olacan marur vezir neden hatnna getirmek
istemiyordu? Neden Msr Valisi hain Ahmed Paa, kendisine bir ders olmuyordu?
Sultan Sleyman, bunun sebebini brahim Paa'dan sormuyordu. nk ne cevap alacan
biliyordu. Veziriazam yerlere kadar eilecek:
En sadk kulunuz, klenizim.
Diyecekti. te Hurrem Sultan, tam ibu sralarda kendisi iin zemini msait grerek mthi plnnn
ikinci ksmn tatbik mevkiine koymutu.
\
Hatice Sultan, valide sultan ldkten sonra haremi hmyuna ilk f defa gelmiti. Mteessir ve
mteredditti. Teminat almakla beraber haseki tarafndan nasl karlanacan bilmiyordu.
Gururunu ayaklar altna alarak haremden yardm talebinde bulunacakt. Akl hocas daha evvel
saraya giderek zemini yoklam, eski gzars Servinaz ile uzun boylu konumutu. Nazniyaz
Kalfa taraya karldktan v- evlendirilmek zere, Diyarbekir Valisi Rstem Paa'nn nezdine
gnderildikten sonra yerine Servinaz gemiti. yi yetimi tecrbeli bir kadnd. Ed-dil, hl
genliini ve gzelliini muhafaza eden orta yal kadna :
Ah ekerparem, seni on sekiz yandaki bakirelere deimem. Diye sokulmu, Hatice Sultan'm
arzusunu sylemiti. Servinaz,
Hurrem ile konutuktan sonra hanm namna msbet cevap vermi, hasekinin bu ziyaretten ibyk
memnuniyet ve eref duyacan sylemiti.
Oh, ne sevindi, ne sevindi. Kalfacm.
Demiti. Eddil Kalfa, btn tecrbesine, trl entrikalar iinde yetimi olmasna ramen
evrilmek zere bulunan dolab anlayamamt.
Hatice Sultan, Roksolan'm ustalkla hazrlad pusuya gzleri ba'r l olarak dmt. Haseki, bu
marur, kadnn er veya ge kendisine bavurarak yardm isteyeceini, hatt alayp szlyacan
biliyordu. nk seven bir insan her eyi gze alrd. Akm karsnda gurur daima malbiyete
uramt. Hatt, koskoca Osmanl mparatorluunun hkimi Sultan Sleyman bile. Eddil Kalfa
saraya geldii zaman Hurrem, Servinaz'a lzumlu talimat vermi ve glerek :
te iler tamam oldu. brahim'in akbeti yakn.
Demiti. nk birka gn evvel haremi hmyunu ziyaret ederek anut 'bir vezir olan kocas Ltfi
Paa'dan yine uzun uzun ikyet eden al Sultan, bir ara sesini yavalatarak :
Haberiniz var m? brahim Paa kulunuz Muhsine Hatun adnda bir kadn severmi, kendisine
konaklar satn alm.
Demiti. Hurrem, ilk defa byle bir ey iitiyormu gibi oturdua sedirden frlamt :
Ne dediniz, sultann zerine gl m koklarm?
Evet, yaknda At Meydan sarayna (getirecei de rivayet olu-nurmu. Padiahmz haber alrsa,
akbeti fena olur.

Halbuki Hurrern, bunlarn hepsini, hepsini en ince teferruatna kadar biliyordu. Btn bu plnlar
bizzat kendisi hazrlamt. Ordu seferde iken brahim Paa'nn Muhsine '--: v.n'a hitaben yazd
ve Kara Sleyman vastasiyle stanbul'a gnderdii ak mektulbu dnm, dolam, Atmeydan
sarayna kadar ulamt. Hatice Sultan, mektubu heie, Hep seni dnyorum^ Muhsine
cmlesini okurken,
fenalklar geirmi, divaneye dnm, barm armt. Paga:
nanmayn sultanm, hepsi iftiradr.
Diye inkra kalkmt. Byle bir ey yoktu. Fakat mektup kendisine gsterildii zaman evvel
sararm, sonra kzarmt .O zaman bu mthi darbenin nereden geldiini anlamt. Bana bir
kaza geldiini veya ldn sand Kara Sleyman da demek Behram Aa gibi Roksolan'n bir
casusu idi. Halbuki Behramfn tavsiyesi ile hizmetine ald bu gen adama ne kadar da itimat
etmiti. Onu bir sancak beyli-ine tyin etmei (bile dnmt. Haseki ile baa kmak gt,
bundan sonra ise daha da .g olacakt. Zevcesinin ayaklarna Vapanm;
Benim biricik gzel sultanm.
Diyerek af talebinde bulunmutu. Bulunmutu ama, yine gzeller gzeli Muhsine'den
vazgememi, birka gn sonra onun iin satn ald konaa tekrar devama balamt. Bundan
yalnz Cafer Aa'nm haberi vard. Artk gzn iyice aan Hatice Sultan, kocasn takip ettirmi,
nereye gittiini renmi, Cafer Aa'y da sktrmt. Aa, tazyik karsnda dayanamam,
kendisinin ele verilmemesi artiyle btn .bildiklerini birer birer anlatm, bu macerann yeni
olmadn, asl ad Peyveste olan bu kadnla uzun zamandanberi mnasebette olduunu, kenldisine
servetler baladn, erkek kardeini buldurup raslmanl kabul ettirdikten sonra -bir vazife
verdiini sylemiti.
Hatice Sultan, paay yalnz kendisine hasretmek iin derhal faaliyete gemi, padiah zerinde
nfuzu muhakkak olan Hurrem Sul-tan'a mracaata karar vermiti. Onun tavassutu ile belki
padiah, vezirini karsna alr, tefhdit mi eder, nasihat m verir, ne yaparsa yapar, Muhsine'den
vazgeirirdi. Kadn da stanbul'dan uzaklatrlr veyahut biri ile evlendirilerek, kocas ile olan
alkas kesilirdi. Fazlasna lzum yoktu. Her eye ramen brahim Paa'y sonsuz bir akla sevij'r.
ondan asla ayrlmak istemiyordu.
Ben onsuz yapamam.
Diyordu. Uzun sren Irakeyn seferinde onu aram, hasretiyle yanp tutumutu. Kadnlnn en
ateli anda idi. Birka sere sonra ak belki ayn 'ballkla devam edecek, fakat ihtiras atei
snecekti. Bu her kadn iin mukadderdi.
Hatice Sultan, haremi hmyuna gittii zaman, byk bir hrmet ve alka ile buyur edilmi, basta
Haini olmak zere dier haremaalar nnde iki ibklm olmulard. Bir koluna Eddil, brne
Servi-naz girerek ihtimamla hasekisinin dairesine gtrmlerdi. Roksolan misafirini kapda
karlam, aralarnda imdiye kadar en ufak bir tatszlk gememi gibi davranm :
Gzelliinizle gzlerimizi kamatrdnz. Bize erefler verdiniz. Diye ar bir iltifatla
gururunu- akladktan sonra ba kede yer
gstermiti. Hatice Sultan, Hurrem gibi kurnaz deildi. Btn bunlara inanm, hatt imdiye kadar
yaptklarna nadim olmutu. Bunun sebebini ve sulusunu aram ve bulmutu; zavall Glbahar
Sultan... (jl'bahar oktan stanbul sarayndan ayrlm, Sarhan Valisi olu ehzade Sultan
Mustafa'nn yanna .gitmiti. imdilik her trl entri-cann dnda bulunuyordu. Hatt, Saruhan'da
faaliyet gsteren Rok-jolan'm casuslarndan bile habersizdi. Hatice Sultan :
Size kar mahcubum, hep katahat Glbahar'da, bizi birbirimizden etti.
Diye sze balam, dolambal yollara sapmayarak bana gelen, felketi anlatmt. Maziyi
unutmasn ve kendisine yardmda bulunmasn rioa ediyordu. brahimi sevdiini saklamaa lzum
grmemiti., padiah hazretlerine durum1 mnasip ekilde arzedilirse ok memnun ve minnettar
olacakt. Yalnz vezirizamlktan azline, hele kocasndan ayrlmaa asta raz deildi. Hdiseler
byle bir netice verirse mahvolurdu. nkr edemezdi, brahimsiz nasl yaayabilirdi?

Marur sultann, dt bu hazin vaziyet karsnda mteessir olmu gibi davranan, fakat kin ve
intikam hrs ile yanp tutuan Hurrem, hissiytatm belli etmemeye almt.
Vah gzelim, vah! demiti. Senin gibi hne bir sultann zerine nasl pi koklanr. zlme
ekerim, ben efendimize arzederim. vezirin kulana eker.
Gaza.ba uramasndan ok korkarm, kardeim.
Hatice, bir vakitler yerden yere vurduu, aleyhinde sylenrn.edik sz brakmad hasekiye ilk defa
byle kardeim diye hitap ediyordu. Memnun oldu.
Siz orasn bana braknz.
Teminatn verdi. Hatice Sultan'm gz pnarlarnda tanelenen yalar yanaklarna dklmt.
Saolunuz.
Hdiseler Hurrem'e yardm ediyordu. Hatice Sultan, -hasekinin dairesinden karken
aabeyine rastlad. Sleyman, bu ziyarete hayret etmekle .beraber hemiresiyle Hurrem'in arasnn
dzelmi olmasna memnun oldu. Byle bir yaknl her zaman arzu etmiti. ltifatn
esingemedi :
Bizim de greceimiz gelmiti. Saraymz her zaman sana aktr hemire, dedi.
Sonra, ptrd elinin slanm olduunun farkna vard:.
Sen alamsn, Hatice.
Size yle gelmi efendimiz.
Derdin nedir?
- . - . ^ - ; -,-, =, m .
Sayenizde ne derdim olacak.
LV
Hayr, hayr gzlerin yal. Roksolan'a dnmt :
Yoksa, hemiremizi sen mi alattn, hasekim?
Oh, efendimiz yle ey olur mu? Cariyeniz buna nasl cr'et eder? Biz sultan hazretleri ile
karde gibi olduk. Ltfen dairemize kadar gelerek bizleri taltif ettiler.
Hatice Sultan, hasekinin szlerini tamamlad:
Evet efendimiz, hasekiniz gzel syler. Karde gibiyiz biz, g<j2. verdik yle kalacaz.
kisi arasndaki senelerdir devam eden soukluu, rekabeti, hatt kavgalar ok iyi bilen hnkr
armt. Fakat birey sylemedi. Hatice Sultan gittikten somla, (beraberce dairelerine geldiler.
Hurrem, ieriye girer girmez :.
Oh efendimiz, neler neler olmu.
Diyerek Muhsine Hatun hdisesini biraz da mbalalanrarak, teferruat ile anlatmt. Padiah,
kz kardeine reva grlen bu muameleden doiay kzm, kalfarm atmt.
Bak, hasekim, demiti, gurur ve ihtiras insanlar nerelere kadar gtrr.
Evet efendimiz, sayenizde emsalsiz bir ihtiam ile yaayan lalan artk arm.
Bugn mutemetlerimiz de sylerdi. Atmeydanndaki saraynn her taraf bizim saraymzdan
ziyade ssl imi. Mmkn. Fakat nihayet brahim bir kulumuzdur. Debdebesi bizim sayem
izdedir. Yalnz unutmamaldr ki, sadakatle hizmet eden vezirler makbul olurlar.
Hurrem, bu son cmlenin maniasn birden kavrayamad. Yoksa, -efendisi hl brahim Paa'dan
tarafa m kacakt? Onu mdafaa m edecekti? Padiah, kelimelerin zerlerine (basarak, ar ar
szlerini ama-mlad :
Vaktaki sadakatten ayrlrlar, dab ve erkn bir tarafa brakrlar ve gzlerini ihtiras brr, ite
o zaman makbul iken maktul olurlar.
Hurrem heyecanla titredi. Hkmdarn bu szlerinde brahim Pa-a'nn korkun akbeti sakl idi.
Demek padiah, lalasnn yalnz gururundan ve ihtirasndan ikyeti deildi. Avrupa'nn kral
"araylarn-da bile olmayan saraynn ihtiamna da kzmaa balamt. Hatice Sultan hdisesi ise,
bardaktaki suyu tarmt.
Bu hdiseden birka (gn sonra, vezirini huzuruna kabul eden Sultan Sleyman, sz dndrp
dolatrm. Atmeydanndaki saraya getirmiti.

 Lala, demiti. Saraynn ihtiam dillere destan olur. Bunun mnasn kavramyaH ibrahim,
yaltaklanmt:
Tabi efendimiz, bir ei ve emsali daha voktur.
. Naden olmasn?
__Ebette padiahm, bendeniz kimim?
Sleyman kalarn atmt:
Sen kimsin, Lalfe?
__ Cihan padiah Sultan Sleyman Hn'n veziriyim, ok mu g-.
prsnz, sultanm?
Vaka saray, Topkap sarayna her bakmdan faikti, muhteemdi. Salonlar en nadide ganimet
eyalar ile tefri edilmiti. Duvarlar pa-ja biilmez kymetli kumalarla kaplanmt. amdanlar
som altndand. Sedirlerin zerlerindeki rtler, Hint kumalarndan seilmiti. Ha rem dairesi ise,
her millete mensup gzel kzlar ve kadnlarla dolmu, tamt. Haremi hmyun, bunun yannda
snk kalyordu. Kap 'hal. lann kalabal, herkesi hayrete dryordu. Ama, btn bunlar,
padiaha malmdu. Ganimet eyalarndan mhim bir ksmn, o ihsan etmiti. Mesel, vaktiyle
birok gecelerini bu sarayda geirdii ve elen ce lemlerinde bulunduu iin, gzleriyle de
grmt. Acaba imdi neden byle konuuyordu? Yoksa, bu szler bir mukaddeme mi idi?
ibrahim Paa, bunlar dnrken, Sultan Sleyman, esas mevzua girmiti :
__ Baka lala, kulaklarn a, ne syleriz. Hemiremiz sultana iyi
muamele edilmesi muradmzdr. Ona kar yaplacak hrmetsizlik, alkaszlk 'bizedir.
brahim armt. Byle bir muamele ile karlaacana ihtimal vermemiti. Demek Roksolan
yine meydana kmt. Padiaha Muhsine Hatun meselesini am olacakt. Kzard, bozard, ban
nne edi, masum bir tavr taknd. Sesi titriyordu.
Bir suumuz mu var sultanm? Zevcemiz sultan bastnde tutarz. Hrmette asla kusur
etmeyiz. Acep bir ikyetleri mi oldu? Bilmeden bir hat ilemi isek, af buyursunlar, o kulunuzun
batacdr.
te o kadar sylerim, mukayyet olmak gerek.
Emriniz bam stne efendimiz, en sadk kulunuzutn. rde buyurun sultan hazretlerinin
ayaklarn peyim.
Padiah, vezirini susturdu. nk bu yaltaklanmalarn sonu gel-miyecekti.
Sadakatinden phemiz yok, sana itimadmz vardr. Padiah tarafndan, vezirine yaplan ihtar,
imdiye kadar olanlarn
hibirine benzemiyordu. Acaba brahim, bunlar anlyaDlecek, hatlarm dzeltecek miydi?
Yoksa yanl ve tehlikeli yolda yrmee devam edecek miydi? Bunu, mr vefa ederse, zaman
gsterecekti. Gurur ve ihtirasn mestedici leminde, yzyordu. Divn hmyunda sam sakaln
devlet ilerinde aartm vezirlere, bir sancak beyi muamelesi yapyor, sokaklarda halkn selmn
istina ile alyor, bazan bir hkmdar gibi konuuyordu. Fransa Kiralndan bahsederken :
Kral bizim biraderimizdir. Himayemize mazjhar olur. Diyordu. Bazan vaktiyle Avusturya
sefirlerine kars sarfetai oj_
duu szleri, divan hmyunda tekrarlamaktan ekinmiyordu;
Devlete ben hkmederim. Padiah hazretleri benim dediim; dinler, ben bir seyisi, paa
yapabilirim.
Btn bunlar kfi deilmi ve hareminde cariye yokmu gibi, Muh-sine Hatun'a konaklar satn
almak, servetler vermek suretiyle padia. hm hemiresine ihanetten ekinmemiti. Sonra da
utanmadan sadakatinden bahsediyor, bunlarn da zamanla unutulacan sanyordu. Bu kadar da
fazla idi. Sleyman, artk Hurrem'in ithamlarna tamamea hak veriyordu.
Roksolan, efendisi ile brahim Paa arasnda geen muhavereyi ksa zamanda haber almt.
Kendisini ziyarete gelen Hatice Sultan, kocasndan naklen, hepsini anlatmt. Szlerinde biraz
mbala vard ama, olaylar deitirmiyordu. brahim Paa, o akam sarayna gelir gelmez,
karsnn ayaklarna kapanm :

 Sen benim glm, ieim, hayatmsm, bamn tac, sultanm-sn.

Diye alam, af talebinde bulunmutu. ki gn iki gece, haremden darya kmamt. Sultann
gzlerinin ii glyordu. Aralar imdi ok iyi idi.
Hatice Sultan teekkr ediyor :
CXh, ne kadar mesudum, diyordu. Sayenizde efendime tekrar kavutum. Minnettarm, ne olur,
Atmeydan Sarayna eref verin.
Roksolan, artk iin tam' kvamna geldiini anlam, son kozunu oynarak kararn vermiti. Eer
bunda da muvaffak olamazsa, mcadeleyi kaybetmi demekti. O akam, dairesine eref veren
padiaha aknn, ihtirasnn ve kadnlnn en gzel meyvalarm vermi, mest etmi ve sonra, esas
meseleye gelmiti. Sz dndrp dolatrp brahim Paa'ya getirmiti :
Bu adaman ihtiraslarna son yoktur, padiahm. Ondan her fenalk gelir. Msr Valisi Ahmed
Paa'y hain eden odur. Hemerinz Beyhan Sultan'm zevci Ferhat Paa onun yznden mahrumu
hayat olmutur. Piri Paa gibi ihtiyar ve tecrbeli vezire o kymtr, iskender elelbi'nin idamn o
hazrlamtr.
Sultan Sleyman, biraz dnm, hasekiye hak vermiti. Bu saydklarnn iinde Pri Paa ile
skender'e ok y'anmti. Hurrem'in ithamlar bu kadar deildi.
Halk neler syler, bilir misiniz, sultanm?
Ne sylermi, hasekim?
Roksolan, ne yapm, yapm, gzlerinde yalar tanelendirmi ve alamakl bir sesle :
Gya, ehzadeniz Sultan Mustafa'y tahta karp devleti aliye-e ialp olmak istermi.
Padiah bu mthi itham karsnda sedirden frlam:
Sus, Hurrem, sus. 'Beni vezirime dman etme.
Demiti. Demiti ama, bu szlerin tesirinden de kurtulamamt, jurrem'in hazrlad pln bu
suretle tamamlanmt. Artk bundan 50ira her gey padiahn tutumuna bal idi.
1536 yl mart aynn 14 nc sal gn, Veziriazam ve Serasker jlakbul brahim Paa, saray
hmyunun kapsna kadar kalabalk bir aiyet ile gelmi ve sonra kap halkn darda (brakarak
yannda ve arkasnda aalar olduu halde ieri .girmiti. Padiaha mutad hilfna byk sofada
mlki olmutu. Maiyet aalar yerlere kadar eilmilerdi. Sultan Sleyman :
Lala, sana intizar ederdik.
Demiti. brahim., hkmdarn elini hrmetle pmt :
Kulunuz iin ne eref, ihya buyurdunuz.
Byle, sofada karlanm olmas, inanlmayacak eylerdendi ve imdiye kadar olan iltifat ve
tevecchlerin belki de an by idi. Bir misali daha yoktu. Padiahn o srada arkasnda bulunan
Haim Aa bile arm' kalmt.
Eer bunu haseki sultan haber alrsa, vallahi ldrr.
Diye kendikendine sylenmiti. Yalnz, padiahn dudaklarmdaki belli belirsiz tebessm fark
edememiti. Vk Fatih Sultan Mehmed Hn, Yavuz SultJan Selim Hn gibi byk hakanlar, baz
kullarna buna yakn iltifatlarda bulunmulard. Mesel huzura girdiklerinde ayaa kalkp yer
gsterdikleri olmam deildi. Ama, o kullar, devrine eref veren en mmtaz ilim ve din adamlar
idi. Mesel, Yavuz, Mft Kemal Paazde'ye :
stadm, huzurunuzla bize eref verdiniz. Diye ba kede yer gsterdii olurdu.
Bu akam, adiah ile veziri iftar beraberce edecekler, sonra devrin sayl airlerinin yazdklar
iirleri azlarndan dinleyeceklerdi. Saz stadlarmn alacaklar din mzik iinde birka saati
beraberce geireceklerdi. Roksolan, brahim'in tamamen gzden dtn san-J: iin byle bir
davete mna verememiti.
Eyvah, brahim yine bize galebe ald.
3iye zlmt. nk btn kozlarn oynamt. Artk geride P;ca birey kalmamt.
Malbiyeti bir trl hazmedemiyordu. ;;-ian sonra ne yapacakt?-Efendisine birey sylememi,
fakat sinir :v anlar geirmiti. Hele, veziriazamn iftardan sonra da kalacan,
158

HBREM SUL1AW
geceyi sarayda geireceini haber ald zaman ibsbtn ileden ^ misti. Ufack yumruklarn
skarak :
Ah kfir vezir, efendimizi byledin!
Diye kendi kendine barmt. Vaka brahim'in sarayda kald geceler ok olmutu. Fakat ark
seferinden avdette bu lzumsuz Ve mnsz gece misafirliine nihayet verilmiti. imdi bunun
ihyas e.. mek, lalann tekrar gze girmi olmas demekti. Ha:m Aa da gr. mt. .Bununla
beraber hasekiyi teselli ediyordu:
Meraklanma sultanm, elbet bir hikmeti vardr, diyordu.
Bu hikmet acaba ne olabilirdi? Hayra m, yoksa erre mi yormahy. di? Btn zeksn kulland
halde bu sualin cevabn bulamyordu Haim Aa'ya talimat vermiti. ftar sofrasnda ve iftardan
sonra padiah, lalasna karg nasl davranacakt? Haim her frsatta darya ka cak, malmat
verecekti. O darda iken vazifesini Macar Abdullah ya-paoakt. Haim Aa'nn getirdii ilk haber
vezirin .byk sofada kar. lanma dairdi. Haseki, yerinden frlayarak :
Aa neler sylersin, efendi uan istikbal eder mi?
Diye barm, zavall Arabn dn koparmt. Zeki barem aa? s frtnay dindirmek iin areyi
hemen bulmutu:
Efendimiz, veziri ile istihza ederdi.
Nereden anladn?
Tebessm1 buyururlard.
Hurrem Sultan bunu da mnsz bulmutu ama, frtna da dnmi-ti. Sade :
Aman aa, greyim seni bir gze Imukayyet ol. htarnda bulunmutu.
Sultan Sleyman, her zaman olduu gibi, sofrada vezirine sanda ve hemen yannda yer vermiti.
Karlarnda devrin stad airleri var di. Kemli edeple oturuyorlard. Balarn hafife nlerine
emilerdi. Klca olduu kadar, belki de ondan fazla sanata kymet veren ve sanatkrlarn
sohbetlerinden haz duyan Sultan, iltifatlarn esirgemiyordu.
. stadlar, hele buyurun, yle ekinmeyin, soframz sizlere daima kadedir.
iftar sofrasnda pek az ey konuulmu, devlet ahvaline hemen hemen hi temas edilmemiti.
Yalnz bir ara vezir, talihi o sralarda yaver gitmeyen, fakat ileride ok byk zaferlerin mjdecisi
olacanda phe edilmeyen Kaptanderya Barbaros Hayrettin Paa'nsn yaknda stanbul'a
dneceini haber vermiti.
Barbaros kulunuz, Andrea Doria'nm hakkndan gelemedi efendimiz, demiti.
Onu yermekle kendi mevkiini kuvvetlendireceini sanyordu. Fa'
HUHHEM SULTAN
15
jjat Sultan Sleyman, manal bir tebessmle szn yarda braktr-mst:
Devrimde onun gibi bir kaptanderya yetimi olmasndan do-jay iftihar duyarm. Barbaros
kulum, kffardan intikam alacak, Doria kamak iin liman arayacaktr.
Ve sonra hemen ilve etmiti:
Bunlar divn hmyunda konuuruz. Hem, sen seraskeri sul-: tansn, bir emrinle seyisi paa
yaparsn. Bu da seni alkadar eder. Ecdadn denizci imi, bir levend bul, kaptan edelim.
Marur vezir, efendisinin son zamanlarda kendisine kar olan, muamelesinin deimi olduunu
anlamakla beraber, bu ihtarn dellet ettii mnay, btn zeksna ramen, (birdenbire
kavrayamamt.* nk bu unvan kendisi iin tabi gryordu. Padiah yalnz seraskerlik
vermiti ama, yenieriler de sonuna bir sultan ilve etmilerdi. Evet bir seyisi paa yapabilirdi,
fakat Barbaros'un yerine bir levendi kaptanderya yapmak kolay deildi. Gld :
Efendimiz, kulunuzla ltife edersiniz. Elhak, Hayrettin Paa^ ikdam ziyade, derya enginde
mahir bir kaptandr. nallah buyurduunuz gibi kfar sahillerinde velvele yaratr, Doria'y bir
n gelir perian eder.
phe etmem.

Yats namazndan sonra sairler, yeni yazdklar gazelleri, ksside-leri birer birer okumulard.
Hayal byk takdir toplamt. HeJe ra:a~ zumesinin iki msra olduka manal dmt.
. Chan-r cihan iindedr ry bilmezler O mhiler ki derya iredr deryay bilmezler.
Sleyman, Hayl'yi iltifat yamuruna bomutu:
stadm, ne de gzel sylersiz.
brahim Paa buluttan nem kapar gibi olmutu. Acaba padiah bunu sylerken neyi telmih etmiti?
Bir kasdi mi-vard? Yoksa sadece zarif bir nkte mi idi? Birey sormad, sormaa cesaret edemedi.
Hayal kulunuz hakikaten staddr. Demekle iktifa etti.
iir sohbetinden sonra saz heyeti balamt. Sine kemanlar alyor,. jieyler fleniyor, tanburlar
inliyordu. Arasra saz susuyor, bu sefer tev-Jihler ve duraklar ykseliyordu. Hanendelerin sesleri
gzel ve muhrikti. Fakat saz kadrosu ook ufakt. Halbuki Atmeydanmdaki saraynda 'j'ay ahenk
eden heyet, bumdan en az , drt misli daha kalebahkt. ^rahim Paa, yine gururuna malp oldu.
Kendi sazendelerinin adet fcmmdan stnln azndan kard. Fakat kendisini sfc^k top-ad.
Fakat efendimiz, bunlarn hepsi stad.
Sultan Sleyman, hiddetini belli etmemek iin ban evirmeden
konutu :
Tabii lala, serasker sultan deil misin? Elbet senin sarayn^
daha mkemmeli olacak.
Vezir, efendisinin kzdn sesinden anlamt.
Serasker sultanm, ama efendimiz, sizin azat kabul etmez bulu. nuz, klenizim.
Kim bilir.
Sadakatimden phe mi edersiz, saadetl padiahm? Padiah, neye dellet ettii belli olmayan
bir ekilde ban sallad:
Hizmetkrlar, serasker sultan da olsalar, efendilerine sual tevcih etmezler.
Haim Aa, ar'asra frsat bulup bir bahane ile darya kyor, kendisini heyecanla bekleyen
Hurrem Sultan'a kouyor ve malmat veriyordu. Bu muhavereyi aynen naklettii zaman Eoksolan,
muzaffer bir krralie edsiyle sesini ykseltmiti:
Herey ayan olur!
Haim, byk salona dnd zaman, ihsan ahaneye nail olan airlerin gittiini grmt. Acaba
padiah hazretleri, mutad hilfna neden bu -kadar erken kendilerine ruhsat vermiti?
Padiah ile veziri cidd bir mevzua gemilerdi. Maktul Badefter-dar skender elebi hakknda
konuuyorlard. brahim, elebiyi en ar ithamlarla yerin dibine batryor, lm bir adamdan
sanki intikam almak istiyordu :
elebiden hayr gelmezdi, sultanm. nk o da efendisi gibi haindi.
skender elebi, Msr'da vali iken saltanat sevdasna den hain Ahmet Paa'nn tavsiyesiyle
defterdarlk makamna gelmiti. Fakat bu onun da ihanet edecei mnasna gelmezdi.
Sultan Sleyman, Badat saraynda geirdii o buhranl geceyi hatrlad.
Lala, skender bignaht. Nahak yere kydk. Yazk oldu.
Sanman efendimiz. Hain Ahmet Paa da Msra gitmezden evvel sadk bir kul giibi grnrd.
Sonra saltanat dvas gtmee balad.
Padiah, ac ac gld :
Saltanat dvas edenler, mahrumu hayat olurlar.
Padiahn arkasnda el pene divan duran Haim Aa titredi. Derhal 'bir bahane bularak dar
frlad. Aann bu hareketi paann g* znden kamamt.
. Hnzr Arap. Muhakkak hasekiye lf yetitirir.
, Diye sylendi. Hurrem Sultan, demek yine bireyler evirmek zereydi. Her halde mel'un bir
maksad olacakt. Artk hasekinin mdahalelerinden bkm, usanmst. Ne are ki onun hakknda
birsey syleyemezdi. DaJa geenlerde :
Haseki hazretleri...

Diyecek olmutu. Fakat hkmdar, lfn sonunu beklemeden derhal susturmutu. Mademki onun
hakknda birey syleyemiyordu, mutemedi Haim Aa'y ikyet edebilirdi ya.. Aann ruhsat
almadan ieri dar ktn hatrlatt.
Grrm ki Haim' kulunuz, erkn ve dab bir tarafa brakmtr.
Sleyman, kalarn att:
O bizim mutemedimizdir. Seneler senesi sadakatle hizmet etmitir, pederimizden bergzardr.
daba vkftr.
Ve sonra ilve etti:
SaraymzdaM umura mdahale kimin haddi?
brahim, bu ihtar karsnda kendisini toplad. Hakikaten fazla ileri gitmiti. zgn bir tavr taknd.
- Bu akam, ok mteessirim sultanm.
Neden lala, bir derdin mi var?
Ah efendimiz, iftardan ervvel en byk iltifatlarnza nail olmak erefini kazanmtm. Fakat
imdi emirleriniz, ihtarlarnz karsnda yreim paralanr. Suum nedir padiahm?
Biz padiah deil miyiz, takdir de, tekdir de yoksa hakkmz deil mi?
Elbet padiahsnz, hem de padiahlarn en by, en kudret-lisisiniz. Her ey hakknzdr.
iBiraz durdu. Sesi titriyordu :
Hakknzdr sultanm, hatt yaatmak da, ldrmek de.
Azndan yel alsn, o nasl sz, durup dururken aklmza neler de getirdin?
Gece ilerliyordu. Padiah lalasna ruhsat verdi.
Haydi brahim odana ekil, istirahat eyle, sabah ola hayrola.
nallah hayrdr, efendimiz.
brahim, sultann elini perek salondan ayrld. Kendisi i/in hazrlanm olan odaya ekildi. Saz
hl devam ediyordu. Neyler yine fleniyor, tanburar inliyor, sine kemanlar alyordu. Sleyman,
bir iaret ile onlar susturdu. Ban elleri arasna ald, bireyler dnyor, brahim Paa'nn hata ve
sevap cetvelini tartyordu. Dakikalarca byle cald, sonra ar ar kapya doru yrd. Orada
bekleyen mutemet adamlarndan birinin kulana eildi.
Krn tamam edip kaydm grsnler.
F: 11
I
Mutemet, kulaklarna inanamyordu. Rzgra tutulmu bir yaprak gibi titriyordu.
brahim Paa kulunuzu mu sultanm?
Evet ve hemen imdi!
Uzun koridordan giderken ayaklar duruyor, yryemiyordu. Bu karar verebilmek iin iki gn ne
straplar ekmiti. Bir an fieriye dnmek istedi. Fakat durdu :
Cenab Hak taksiratmz affetsin.
Dedi. Dnmekten vazgeti. Sratli admlarla dairesine doru y, rd, gitti. ki bklm olan
haremaalarmn ortasndan ieriye girdi. brahim ile ocukluklar beraber gamiti. On drt
senedir sadaret ma-, kamnda bulunuyor, mhrn tayordu. Bundan evvel de en mutemet adam,
hasodabas idi. Hemiresi Hatice Sultan'm kocas idi. Onu bir kle olarak alm, ikballerin en
ykseine karmt. Hatt kendi salhiyetlerinin mhimi bir ksmn ona vermiti.
nsanlar meer ne kadar nankr oluyorlarm.
Diye sylendi. te imdi kard dan en yksek zirvesinden bir itite uuruma yuvarlanyordu.
Hasekisinin odasna girdii zaman Ro-ksolan' ayakta ve karsnda buldu. Bu akam ilk defa
olarak ona kar da kin ve hiddet duyuyordu. nk brahim'in sukutuna o yol am, fena bir rol
oynamt. Hatt veziriazamn ehzade Sultan Mustafa'ya taraftarlk ettiini syleyecek kadar ileri
gitmiti.
Sen daha uyumadn m, Hurrem? Hurrem, tatl bir sesle cevap verdi :
Siz yanmda olmadan, bana hayat veren scaklnz hissetmeden, gzlerime nasl uyku girer
malikim?

 Yglan_syleme?_biliyorum vezirin akbetini merak ettin. yle deil mi?

Padiahn tahmini doru idi. Birka dakika evvel btn olan bitenleri renmiti. nk Haim
Aa vazifejni pek mkemmel yapmt. Fakat habersiz grnd. Hayretle sordu :
Lalanza birey mi oldu, sultanm? Sleyman, kprd :
Sus, Hurrem sus. ..Birey sual etme. brahim, artk yaamyor, katlini irade eyledik. Cellt Ali
biraz evvel onu dnya dadaasndan kurtard (1).
Roksolan, sevinle parlayan_gzlerini gstermekten korkuyormu gibi ban nne edi. Masunu
bir tavr taknd.
Allah gnahlarn affetsin. Cezasn grd. Onun maksad saltanatt.
(1) li Tarihi, baslmam ikinci cildi, varak 39.
1WS
. Mevtalar hayrla ydedilir.
Sultan Sleyman'n asab bsbtn bozulmutu. Hasekisine doru yrd, omuzlarna dklm
olan sar ipek salarn yakalad, sanii 4coparcakm gibi arkaya doru ekti.
Sen melek -klna_gjr.mi_bir.seytansm!
Diye bard. Roksolan, bu eziyetten ehvan bir zevk duyuyormu gibi gzlerini kaydryor, ince
kanatl burun deliklerini aarak inliyordu :
' ,., .
ekiniz, koarnz salarm, dvnz, ldrnz ibeni. Malikim, Be ocuk emeirdii halde
eklinden en ufak birey kaybetmemi
olan ahane gsn efendisinin gsne dayyor, ufack elleri ile padiahn yzn gzn
okuyordu.
Sultan Sleyman, ellerini hasekisinin salarndan ekti.
Haydi git yat!
Ertesi gn makbul vezir maktul olmu, cesedi Galata'nu belirsiz bir yerine gmlverniti. Bir
emirle ordular atee sokabiten, Avrupa krallarma biraderim diye hitap eden brahim Paa'nm
mezar bana bir ta bile konmam, sadece erguvan aac dikilmiti.
brahim'in yerini Aya Mehmet Paa almt. yi ho bir adamd, ama, onun kadar zeki ve becerikli
deildi. stelik kadnlara da fazla meclptu. Hayatn yzlerce cariyenin arasnda 'geirir, saraynda
yirmi, otuz beik birden sallanrdi. Hurrem, Ayas'm sadaret makamna getirilmesinden memnun
olmutu. Ona her istediini kolaylkla yaptrabilirdi.
Hatice Sultan'a gelince; btn ihanetine, kendisinin zerine baka bir kadn sevmi olmasna
ramen gen ve gzel kocasnn lmne alyor:
Padiahm, ona neden kydn, neden beni bedbaht ettin? diyordu.
VII
Padiahn Sana Sakalna Ak Dren Seneler Sultan Sleyman'm Hatalar ve Sevaplar
Hurrem Sultan Nfuzu Mihrimh Sultan'n zdivac Hurriem Dam,adn Veziriazam
Yaptryor Korkun Entrikalar . ehzade Sultan Mustafa Meselesi Padiahn Vehmi
Yenierilerin Temayl ran Seferi Aktepe Mevkiinde ehzade Mustafa'nn dam
Kafnuln'yi Alatan Mersiye Rstem Paa'nn Azli Cihangir'in lm Kalbim Seninle
Dolu Hurrem.
Seneler, seneler geti..
Geen 'bu uzun seneler, Sultan Sleyman'n sama ve sakalna aklar drmt, ihtiyarlyordu.
Hayatnn mhim bir ksmn seferlerde, gaza meydanlarnda geirmi, trl meakkatlere
katlanm, vcudunu ypratmt. iBir vakitler hastalk nedir bilmezken imdi zaman zaman yataa
dt oluyordu. Btn bunlara ramen msterihti. Vazifesini yapm insanlarn huzurunu
duyuyordu. Tebasmn minnet ve krann kazanmt. Kanun ve Cihan Padiah olarak
yadediliyor, cuma namazna giderken yollarn her iki taraf insanla dolup tayor:
Padiahm, devletinle bin yaa! Veyahut:
Allah seni zerimizden eksik etmesin!

Avazeleri gklere ykseliyordu. Bir gn husus bir mecliste 'hat ve sevaptan: bahsedilirken
vezirlerden biri:
Padiahlardan hat sdr olmaz.
Demiti. O zaman Sultan Sleyman, sanda byk bir vekar iin efe oturan mmtaz din limi
eyhislm Ebssuut Efendi'ye dnmt
stadm, acaba terazimizin hangi kefesi ar basar? Riyakrlktan holanmayan, hak bildii
yolda yryen, taviz ver
miyen ve fikirlerini atea sylemekten ekinmeyen lim u cevab
vermiti:
Padiahlar da insandrlar, hatadan salim deillerdir. Bu szleriyle ayn zamanda vezire de ders
vermi oluyordu.
man, beyazlamaya yz tutan sakalm svazlayarak:
J-1UHMJLM SUUAW
165
' Bilirim, efendi, demiti. nsan olu hatadan salim olmaz, Cent-netmekn pederimiz Yavuz
Sultan Selim 'Hn da hata yapmt. Ama seva)b ne kadar oktu. Ben., ondan miras aldm devleti
idare ettim, bylttm. Cenab Hakka krler olsun ki, miras pyimal etmedim, fetihler yatm,
kanunlar vazeyledim. bideler ykselttim. Muradm odur ki, terazinin kefesine bu ikdammz da
konsun ve beraberce tartlsn.
Bu szlerin hemen hepsi doru idi. imdiye kadar bir hat yapmsa, bin sevap ilemiti. Cihann
en byk, en dil ve en meden imparatorluklarndan birini kurmutu. Bu imparatorluu daha da
ykseltmek, ve devam ettirmek iin gayret gsteriyordu. Zamannda sanat tarihinin esiz bideleri
yaplmt. Bunlara yenileri ekleniyordu. ehzadeler gzidesi Sultan Mehmed'im. Diye bahsettii
sevgili evld ehzade Mehmed'in 1543 te lm zerine htrasn tefocilen ina ettirdii cami, bu
eserler arasnda idi.
Medeniyet tarihine eref verecek olan Sleymaniye camiinin temelleri 13 Haziran 155(^ de
atlmt. Bu eseffn mimar da Sinan'd. In-jaat sratle ilerliyordu. Bir iki sene sonra muazzam1 bir
bide meydana kacakt.
Trk silh hangi lkede muzaffer olmu ise, imar kolu da beraber girmiti. Birok kervansaraylar,
hastaneler, imarethaneler ve medreseler ina ettirmiti. Su gibi altn aktarak stanbul'da bendler,
kemerler yaptrm, emelere bol sular akttrmt. Mimar Sinan' sever ve takdir ederdi.
Sinan gibi bir mimanbaya malik olduum, iin, iftihar ederim.
Derdi. lme, ceddi Fatih Sultan Mehmed gibi byk ehemmiyet vermiti. Camilerin etrafna
medreseler kondurmutu. Fatih'in yaptrd sahn medreseleri tefsir, hadis, fkh, kelm ve edebiyat
derslerine tahsis edilmiti. Fakat talebeler, ilk ve orta tahsilde hendese, hesap ve kozmorafya
grdkleri iin, bu fen bilgilerine vkftrlar. Sultan Sleyman, riyaziye, tabi ilimler ve hekimlik
derslerine olan ihtiyac gz-cmne alarak, bu mesleklerde adam yetitirmek iin, yeni faklteler
yaptrmt. Sleymaniye Camii tamamlandktan sonra, bu faklteler^ mabedin etrafnda toplanm
olacakt. Memleketin tannm ilim adamlarn yksek maalarla mderris tyin etmi, onlar iin
pek mreffeh bir hayat salamt. lim adamlar en yakn dostlar idi. ltifatlarn asla esirgemezdi.
Zamann allmesi eyhlislm1 Ebssuut Efendi'ye :
Halde haldam, hiret karndam, tariki Hak'ta yoldam.
Diye hitap ederdi (1). iire ve edebiyata hayrand. Zamannda, bir Hayli byk air yetimiti.
Onlara kar msamahakr davranr, kabahatleri bile olsa, aldrmazd. Bol bol ihsan verir,
huzuruna kabul
(1) slm Ansiklopedisi, Cz 30, sayfa 83.
].S$
nunnwn ^uumn
ederdi. Kendisi de iyi bir airdi. Sevgili zevcesi Hurrem iin yazdj sj.
irler, iten ve gzeldi. Hasekisine :
lham senden alyorum.

Derdi ve szlerinde samim idi. En byk ak, ihtiras ve hatt efkati onda bulmutu. Hasta
yatana dt zaman, Hurrem, deli divane olur, baucundan ayrlmaz, gzlerinden yalar
aktarak dualar eder, efendisine shhat ve afiyet vermesi iin Tanr.ya yalvarrd. q zaman kendisinin
gzleri dolar :
Hasekim, ben bu efkati kimseden grmedim. Sen benim her eyim, hayatmsm, derdi.
Bu kadar hassas bir ruha malik olduu halde, askerlik sahasnda tam mnasiyle cidd ve vakurdu.
Mkemmel bir ordu kurmutu. Zamanna kadar yenierilerin yeknu on iki bini pek gemezdi.
Sleyman bunu yirmi bine karm, terakkileri iin yeni ve kuvvetli nizamlar koymutu. Snflara
ayrmt. Top dkmhanelerini slah ve tevsi etmiti. Tmar ve zeamet usulerini esasl nizamlara
balamt. Sefer zamannda hibir aksaklk olmazd. ae kollar en mkl anlarda bile orduyu
besliyecek bir ykseklikte ve intizamda idi. Osmanl ordusunun disiplini btn cihan hayretler
iinde brakmt. Ordunun getii kylerde ve kasabalarda, hi kimsenin burnu kanamaz, bir tek
buza bile kaybolmazd. Sefer esnasnda Hristiyan halk, yol boyuna derler ve pein para ile mal
satmak iin, gnlerce beraber giderlerdi. Savalarda harp sanatnn en ileri ve en yksek teknii
tatbik edilirdi.
Donanm-y hmyun onun devrinde en yksek kudretini bulmutu. Barbaros'u hizmetine alm,
yeni tersaneler vcuda getirmiti.
Hayrettin Paa'mn, 1538 yl eyll aynn 27 nci :gn kazand Preveze meydan muharebesinden
sonra, Akdeniz bir Trk gl haline gelmi, himayemize aldmz Fransa'nn Marsilya, Nis ve
Tulon limanlarnda, zaman zaman Trk sanca dalgalanmt.
Kaptanderya Barbaros Hayrettin Paa, 4 temmuz 1546 da, anl mesleini itmam ederek, terki
hayat eyledii zaman, payitaht halk mtam iinde kalm, halk denizlerin bu esiz kahraman iin
gzya dkmt. Sultan Sleyman da byk teessrn saklyamam :
Cihan toyle bir derya adam bir daha grmez, iimiz kan alar.
Derken, gz pnarlarnda tanelenen yalarn yzne dklmesine
mni olamamt.
Adam kullanmasn iyi bilirdi. Eyaletlere yollad memurlar, daima ehil kimseler olurdu. Evvel
makbul ve sonra maktul olan brahim Paa hari, btn tyinler geleneklere uygun bir ekilde
yaplmt-brahim Paa'mn idamndan sonra, sadaret makamna gelen zatlar, ku,bbe vezirlerinden
seilmiti.
Devlet btesi hibir zaman ak vermemiti. Vergiler en dil bir
tarzda tahakkuk ve tahsil edilirdi. Mutlak bir adalet hkm srerdi. Tebea ezilmez, iktidarndan
fazla vertgi alnmazd. Memurlar, bu ciheti daima gznnde bulundururlard. Evliler, bekrlar,
dullar, ocuklular, ocuksuzlar ayr ayr snflara taksim edilmilerdi. Fetholunan y i erde derhal
arazi ve nfus saym yaplr, vergi mkellefleri de bu suretle tesbit edilirdi. Ceza kanunu, ileni bir
grle tatbik olunur. Sultan Sleyman'n memlekete yapt en byk hizmetlerden biri de bu idi.
Hrszlk, cinayet ve eve tecavz gibi hdiseler pek ender olurdu. ehirlerin asayii her trl
sitayiin stnde idi.
Klman yaramadn adalet yapar.
Derdi. htikr diye birey yoktu. Paralarn yzde on ikiden fazla faizle ikraz edenler, ar cezalara
arplrd. Yiyecek maddelerinin kontrol tam bir nizam ve intizam, altna alnmt. Sultan
Sleyman, Kanun unvann her bakmdan hakkiyle kazanmt. nallah, lnceye kadar da byle
devam eder, giderdi. Ebssuut Efendi, bir gn kendisine :
Tarih, sizi bu unvan ile ydedecektir.
Demiti. Sleyman, fou szlerden ok memnun olmutu. eyhlislma iltifat etmiti:
Efendi, bilirim beni seversin, Allah senden raz olsun, iki cihanda aziz ol.
Sleyman, birok meziyetlere de sahipti. htiyatkrd^Bir karar vermeden evvel, uzun uzadya
dnr, devlet erknnn fikrini alrd. Cesurdu, cenk meydanlarnda kendisinden geer, pervaszca
ate hattna girerdi.
Gayret vaktidir ehnazlarm, yryn kurtlarm!

Diye naralar atarak askeri evika getirirdi. Perhizfkrd, ya kemalini bulduktan sonra, ikiyi bir
tarafa brakmt. Tevecch boldu. Huzuruna girenlere iyi muamele ederdi. Sebatkrd, bir ii
sonuna kadar takip eder, netice almadan brakmazd. Vakurdu, ne babas Yavuz Sultan Selim Hn
kadar hain, ne de bykbabas Sultan Bayezid gibi sakaln ele vermiti. Namuslu idi, kimsenin
kznda, zevcesinde gz olmamt.
te, btn bunlar, tebeasmm cihan padiah ve Kanun unvanlarn verdii Sultan Sleyman'n,
terazimin sevap kefesini doldurup ta-ryordu. Hats yok muydu? Elbette vard. Ebssuut
Efendi'nin :
nsanlar, padiah da olsalar, hatdan salim deillerdir.
Sz, Sultan Sleyman iin de muteberdi. En (byk hats, Sultan Yldrm Bayezid'den beri gelen
an'aneleri bozarak, nikhna ald Hurrem. Sultan'm knal parma-k1^ devlet islerine sokmasna
engel olamamas idi. Onu hl derin t;, akla seviyordu. Aralarndaki ba o kadar kuvvetli idi ki,
bunu kinie koparamam, koparmaa cesaret edenler, cretlerini bata brahim Paa olmak zere
hayatlar ile de
mislerdi. Padiahtan sonra, Osmanl mparatorluundaki en byk nfuz sahibi, sahibi devlet diye
anlan veziriazam deil, haseki sultand. Geni ve .gizli bir tekilta da mlik alan Hunrem, devletin
her umuruna rahata mdahale edebiliyordu. Akl hocalarndan ders ala ala, ince zeksn ilete
ilete, bazan padiah bi'le kendi iikirlerine imle ettii oluyordu. Buna ait saysz misaller ve
hdiseler vard. Mesel, Veziriazam Ltf Paa'nm azlinde oynad mhim roln kimse, hatt
padiah, bile farkna varamamt. brahim Paa'nm idamndan sonra, sadarete gelen Aya Mehmed
Paa'nm mr vefa etmemi, 1539 da lm ve yerine Ltfi Paa tyin edilmiti. ah Sultan'n
kocas ve padiahn da enitesi olan Ltfi Paa marur, inat ve mutaassp bir Arna-vuttu.
Hasekinin her arzusunu emir telkki ederek yerine getirecek vezirlerden deildi. Hurrem, onun iin
:
Bu nasl vezir byle?
Demiti ve ondan hibir zaman holanmamt. ah Sultan'a da, kocasn yermiti :
Alh kardeim, seni bu vezir ile evlendirmekte hat ettiler.
Ltfi Paa, fuhu hdiselerimi en korkun hkmlerle cezalandryor, ayn zamanda, zevk ve
elence lemlerini de hos -grmyordu. Saraynn harem dairesi deta bos gibi idi.
Bir n, sust yakalanan bir fahienin tenasl uzvunun kesilmesine karar vermiti. Bu karar,
tatbik edilmekte olan eriat hkmlerine ve Osmanl kanunlarna mugayirdi. stanbul halk, esasen
gururundan ve inatlndan dolay holanmad Ltfi Paa'nm aleyhinde atp tutmaa vesile
bulmulard. leri, geri konuuyorlard. Fakat veziriazam ;
craatmza kimse karamaz, fuha mni olacak baka tedbirler de dnrz.
Diyordu. Bu tedbirlerin ok daha mthi olaca muhakkakt. Hdiseyi ah Sultan da duymu,
kocasna kmt. Ufaktan balayan mnakaa iddetlenmi, sultan ar szler sylemiti.
Ar ve hicab pmal etmemek lzm gelmez miydi? Bu kadar vaiyne ve bu kadar biedebne
bir cezay nasl icat ettin?
Paa, zevcesinin szlerini umursamamt.
> Bu ceza cinayet ile mtenasiptir. Dine ve kanunlara riayet e-miyerek namuslarn pmal
edenler hakknda hep bu ceza tatbik ed> laeektir.
Bu pek vahiyane bir karar. Ltfi Paa yerinde dorulmu :
Sen kim oluyorsun da benim ilerime karyorsun? -Knal parmaklarn geriat ilerine sokma.
Diye barmt. ah Sultan'n mukabelesi de ayn iddetle olmutu:
Ben Sultan Sleyman Hn'n kz kardeiyim, ya sen?
" Ben de padiahmz efendimizin lalasym, sahibi devletim. Se-jjjn de zevcinim, sus artk.
Kpkrmz kesilen sultann azndan :
Zlim, barbar!

Kelimelerinin kmas paay da irazeden karmt. Bir topuz: jcapm ve zevcesinin zerine
hiddetle yrmt. ah Sultann can
kevli ile :
Yetiin, ldryor!
Feryadn duyan cariyeler, hadmaalar ve hizmetkrlar koara* ieriye girmiler, Ltfi Paay
yaka paa darya karmlard (1). ah Sultan, hemen o gn Topkap sarayna komu, soluu,
kendisine her zaman dostluk elini uzatm ve dertlerine re aram olan hasekinin dairesinde
almt. Kocasnn reva (grd, hakareti bir trl hazmede-nemdti. Halbuki bundan evvelki
rahmetli kocas Vezir Mustafa Paa, kendisini el stnde tutard. Ondan bir tek fena lf
duymamt, azndan hep:
Meleim, sultanm, elmasm, bir tanem. Szleri kard. Roksolan'a, hdiseyi :
Nedir bu zlim1 adamdan ektiklerim?
Diye balayarak tafsilt ile anlatmt. Gzlerinden yalar boa-nyordu. Hurrem Sultan, ayana
kadar gelen byle Lir frsat karmak istememiti. Ltfi Paa, emirlerine rmolmayan kendini
beenmi, mutaassp ve inat bir Arnavuttu. Makamndan uzaklatrmak iin bundan iyi koz
bulunamazd. Sonra onun sadaretten azli ile yaplacak teselslde damad Rstem1 Paa'y da ikinci
vezirlie ykseltmek mmkn olacakt. Bylelikle Sadarete biraz daha yaklaacakt. Btn emeli,
damadn bu mevkide grmekti, daha geen gn Mhrimh Sultan :
Oh vlideciim, demiti. Neden damadnz Rstem'e ikba yollarn amazsnz. Padiah
pederim, sizin arzunuzdan hi tara kar' m?
Kznn hakk vard. Kocasn elbette daha l makamlarda grmek isterdi. Roksolan, ah Sultan
dinlerken :
Vah sultanm, vah!
Diye hayflanyor veyahut yle grnmee gayret ediyordu. Bazan da :
Bu gaddar vezir, diyordu. Sana nasl zev olur? ah Sultan, maksadn aklamt :
Ne olur, padiahmza syleyin, cezasn versin.
Ne durursun, gzelim? Hemen padiah efeniimize ko, ayakla(1) Hammer, 5 inci cild zeyli, sayfa 352.
nna kapan, reva grlen hakareti anlat. Bir hkmdarn imdiye kadar byle bir Tnuamelenin
yapld hi vki midir?
ah Sultan, Hurrem'in dairesinden ayrldktan sonra padiahn hv, zuruna km, gzlerinden
yalar aktarak durumu ona da anlatnu artk Ltfi Paa ile beraber yaamasna imkn olmadn
sylemiti '
Talk versin!
Demiti. Ertesi gn, yani 1541 yl mays ay mm 8 inci gn Ltfi Paa azl ve Dimetoka'da
ikamete memur edilmiti. Ba suretle ah Suj tan da kocasndan ayrlmt. Artk bakasiyle de
evlenmek istemiyor du.
Sadaret makamna ihtiyar Hadm Sleyman Paa getirilmiti. Bu arada Hurrem Sultan'n srarlarna
dayanamyan Padiah, damad Rs-tam'i de ikinci vezirlie ykseltmiti. Halk arasnda Kehlei
ikbal d;, ye anlan bu zat, bir vakitler baimrahor iken hasekiye yapt hizmetlere mukabil
Diyarbekir beylerbeyliine gnderilmi olan Rstem A-a'dan bakas deildi.
Rstem, Diyarbekir'de bulunduu sralarda stanbul'dan alkasn kesmemiti. Bir taraftan kendi
kesesini doldururken ,dier taraftan da hasekiye ok kymetli hediyeler, sadakatini ifade eden
mteaddit nmeler gndermiti. Namelerde: En hakir kulunuzum, klenizim, ayaklarnzn
altndan perek istirhamm odur ki, bendenizi stanbul'a tyin buyurunuz, diyordu. Kendisine
snm olan Kara Sleyman Aa'y, ok iyi kabul etmi, haseki tarafndan gnderilen Nazniyaz
kalfa'y yar yalda karlatm, emrine dayal deli bir ev tahsis ettirmi! i. Kara Sleyman ile
kalfann izdivac gizli tutulmakla beraber yine de mkellef olmu, konanda ereflerine ziyafetler
vermi, damadn kuan altnla doldurmu, yal geline nadide ipekli kumalar, elbiselikler, trl
ziynet eyalar ihsan etmiti. brahim Paa'mn idam ile mni zail olduundan yeni evliler,

Diyambekir'de fazla kalmamlar, stanbul'a dnmlerdi. Payitahtta evleri hazrd. Eksik olmasn,
Ha-im Aa, vaktiyle Behram iin satn alman binay tamir ettirmi, hasekiden ald paralarla da
bir gzel detmiti.
Nazniyaz, elli be yandan sonra gebe kalm, ikiz ocuk dourmutu. ocuklarn ikisi de kzd.
Bu mjdeyi padiaha Roksolan bizzat vermiti. Sultan Sleyman :
Bizim kalfa, meer neymi!
Diye glmt. Evine hediyeler gndermiti. Kara Sleymanm hviyetini bilmiyor, onu maktul
brahim Paa'mn kap halkndan biri sanyordu. Ve byle sanmakta da devam edecekti.
Kalfa sk sk saraya geliyor, sadakat ve balln gsteriyordu. Kara Sleyman ise, eski
vazifesinde alyordu. Asilzade Teologos'a, saraydan verilen talimat bizzat 'gtryordu. Aradan
uzun yllar gemi olmasna ramen Teologos'da bir deiiklik yoktu. Yine asaletinn dara vuruyor, yine bol bol arap iiyor ve kendisme misafir gelen jaitn Aa'ya iiriyordu.
Roksolan, Rstam Paa'y vezir olarak stanbul'a getirmek istiyordu. Bunun ibahca k' sebebi vard.
Edinin altnda onun gibi sadk ve arzularn emir telkki ederek yapacak bir adam bulundurmak
ilerisi iin faydal olacakt. ehzade Mustafa'ya kar pekl onu bir koz ola-j-ak kullanabilirdi.
Kz Mihrimh Sultan da ondan iyi koca bulamazd. kinci sebep te buydu.
Bir gn, padiaha almt. Mihrimh geliiyor, evlenme ama geliyordu. Mstakbel damad
imdiden semek lzmd. Sleyman da kzn evlendirmeyi dnmyor deildi. Deildi ama bir
mnasibini bulamyordu. Sancak beylerinden birine vermek istemiyordu.
O tarihlerde veziriazam olan Aya Mehmed Paa, bir ayas ukurda, zevk- ve sefasna dkn bir
ihtiyard. kinci vezir ise evlenmek a oktan gemi, evli barkl bir adamd. nc vezir Ltfi
Paa, kz-kardei ah Sultan'la evli bulunuyordu. Kaptamderya Barbaros Hay-reddin Paa'ya
gelince, ya yetmie merdiven dayam olmasna ramen, gen ve din grnyordu ama, onun da
denizlerden baald yoktu. Hasekisinin bu arzusuna :
Mnasip bir vezir bulamyoruz.
Cevabn vermiti. Hurrem, mevzu almken sonunu getirmeyi ihmal etmemiti:
Diyarbekir Valisi Rstem Paa kulunuz, mnasip gibi gelirsa de ferman yine sizindir,
efendimiz.
Fakat Rstem, Diyarbekir'de. Kzmz nasl taraya karrz? Hem det deildir.
Vezir etsek?
Onun da zaman deildir. Henz srada Anadolu beylerbeylii var.
O gnden sonra, bu mesele, sk sk bahis mevzuu olmu, Roksolan her defasnda Rstem'in
namzetlii zerinde durmutu. Nihayet padiah ikna etmiti. Paaya Anadolu beylerbeylii
verilecektir.
Glbahar Hatun, olu ehzade Sultan Mustafa ile beraber Saru-han'a gitmiti. Fakat ona taraftar
olan bir ksm saray adamlar ile harem dairesine mensup baz kadnlar, stanbul'da kalmlard.
Bunlar, ak bir mcadeleye cesaret edemediklerinden, gizli alyorlard. Rstem'in saraya damat
olacan haber aldklar zaman, faaliyete gemilerdi. nk, paa'y da avucu iine alacak olan
Roksolan'm nfuz ve hkimiyetinin bir kat daha artacana muhakkak nazariyle bakyorlard. Bu.
takdirde ise, ehzade Mustafa'nn akbeti mehuld. Bykbabas Yavuz Sultan Selim'e ok
benziyen Saruhan valisine kar daha iddetli bir mcadeleye balyaca aikrd. Glbahar
taraftarlar ile mrahor iken yakndan tandklar Rstem'in Anadolu beylerbeyi olmasn ekemiyen baz saray erkn hemen bdriemigler, kendisin^ czzamh olduu ayiasn
kararak ie balamlard.
Bu ayialar, kulaktan kulaa dolam, nihayet bir mddet sonra da padiaha kadar ulamt. Sultan
Sleyman, durumu hasekisine as. m:
Bir czzamh, saraymza nasl damat olarak girer? . Demiti. Zeki kadn, bu rivayetin
dmandan tarafndan karlm
olduunu anlamt.
Babayiit bir bahadra benzer, sultanm. Hilaf sylemiler.

Diyerek onu mdafaa etmiti. Sultan Sleyman da pek inanmamt. nk, kap gibi bir adamm
biyle bir illete tutulacana ihtimal vermiyordu. Bununla beraber, Hekimbay bizzat ararak,
hastal, m almetlerini sormu, czzamhlarn vcutlarnda kehle bulunmya-ca cevabn almt.
Tahkikine yine saray hekimlerinden olan Mahmud Aa'y memur etmiti. Mahmud Aa,
Diyarbekir'e kadar gidecek, Rstem Paa'nn haberi olmadan, gizlice eyalarn aryacak ve eer
bit bulursa, czzamh olmad anlalacakt. Tahkikatn gizli tutulmasna gayret edilmi ise de,
hekim daha stanbul'dan hareket etmeden yu bulmutu.
Netice ksa zamanda anlalmt. Mahmud Aa, Diyarbekir'den dnm, mjdeyi evvel Hurrem
Sultan'a ve sonra da padiaha vermiti. Paa'nn amarlar zerinde kocaman bir bit bulunmutu.
Rstesn'-in bu suretle Anadolu Beylerbeylii ve dolaysiyle namzetlii mmkn olmutu. Olmutu
ama, damatlk meselesi de biraz teflire uramt. Hurrem, tyini mtaakp hemen dn
merasiminin de icrasn arzu ediyordu. Fakat Sultan Sleyman, rza gstermemiti. Bunun iki
sebebi vard: Evvel sefer mevsimine birey kalmamt. Rstem'in bugnlerde stanbul'a
gelmesine imkn yoktu. Sonra Mihrimh, pek kkt. Hi olmazsa aradan iki yl daha gemesi
lzmd.
1539 temmuzunda, Aya Mehmet Paa'nn vefat ve Ltfi Paa'nn sadaret makamna gemesi,
Hurrem'in de iine yaramt. Mstakbel damad Rstem Paa'y drdnc vezir olarak divn
hmyuna sok-turmutu. Bu suretle divan mzakerelerinde, verilen kararlar onun va-stasiyle gn
gnne haber alyordu.
stanbul'da ehzade Bayezid ile Cihangir'in snnet dnleri iin hazrlklarn yapld sralarda
idi. Roksolan iin yeni bir frsat zuhur etmiti. Kznn dnn de ayn zamanda yaptrmak
arelerini aryor, efendisinin eref saatini bekliyordu. Talihi her zaman olduu gibi, bu sefer de
yaver gitmiti. Barbaros Hayreddin Paa'nn Kameron'u fetheylediine dair mjde gelmiti.
Sleyman, bu mjdeyi hasekisine de vermiti.
Cenab Hakka krler olsun, kaptan paamz bu iden de yz akl ile kt.
Bemiti. Roksolan, hemen alkalanmt:
Oh, benim sultanm. Ne temiz kalbim varm. Dlerimde hep jjj
getiren ulaklar grrdm.
Efendimin byle memnun ve mah-zuz olduu demlerde dnyalar benim oluyor.
Ne de gzel konuursun, Hurrem.
Size yle gelir sultanm.
. Sevgili hasekim, bir tanem, ehzadelerimin anas. Roksolan'n bekledii eref saati ii:e bu
saatti.
Malikim, gneim, benim bir tanecik erkeim, bir istirhamm olsa, acaba kabul buyurur
musunuz, bu hakir cariyenizi minnettar eder
misiniz?
imdiye kadar ne syledin de yapmadk Hurrem?
Mihrimh Sultan artk evlenme ama girdi.
Peki, ne olacak?
Onun dn ile snnet dnn beraber icra etsek, ifte mrvvet grsek.
Sultan Sleyman yine dayanamad, her zaman yapt gibi yapt. Hurrem'in arzularn yerine
getirmekten tuhaf bir zevk duyuyordu. Baz oldu.
Peki, mademki ok arzuluyorsun, Rstem Paa'ya emredelim, hazrlk grsn.
Hemen ertesi gn saraya davet edilen Rstem'e Hurrem Sultan'n emri Haim vastasiyle tebli
edilmiti. Paa sevincinde^ konumasn armt. kbal yollarnn artk tamamen aldn
"rerek divaneye dnmt. Her trl terifat kaidelerini ve teamllerini unutmu :
Aa karde, senin de iyiliini unutmam.
Diyerek Haim'in boynuna sarlm, pmt. Cihanda ondan mesut adam olamazd.
Dn enlikleri 1539 yl Kasm aynn 11 inci gn balam, on be gn, on be gece devam1
etmi ve ehzadelerin snneti ile beraber Mihrimas Sultan da merasimle saraydan aln'arak Vezir
Rstem Paa'nn konana gtrlmt.

Hurrem Sultan, bundan sonra, Glbahar Hatun taraftarlarnn da evvelce tahmin etmi olduklar
gibi oullarnn rakibi byk ehzade Sultan Mustafa'ya kar mcadelesini arttrmt. Padiahn,
kendisine kar zayf davrand bir srada Mustafa'nn Saruhan'da fazla nfuz kazanmasnn,
padiahlk nfuzunun zedelenmesine sebep olacan ileri srerek, stanbul'dan daha uza'k olan
Amasya'ya gnderilmesini salamt. Sultan Sleyman, ilk zamanlarda her ne kadar :
. ehzademizin Saruhan'da hrmet kazanm olmas, bizi ancak o-ahzuz eder. Saltanat sevdasna
deceine asla ihtimal vermem.
Demi ise de, bilhara Amasya'ya gndermee raz olmutu. SaLta-nat hakk zerinde en ufak bir
endieye dmek istemiyordu. Byle bir
i
eyin konuulmasna dahi tahamml yoktu. Sinirleri bozuluyordu. Emri hsik vki oluncaya kadar
tahtta kalacak, tam, bir ihtiamla salta-nt srecekti.
ehzade Sultan Mustafa'dan boalan yere ehzade Mehmed gn-derilmiti. Sultan Sleyman'n en
ok sevdii olu bu idi. Allah iin jyj yetimiti. Veliahtlie onu lyk gryordu.
Mustafa'nn Amasya'ya srlmesi, Ltfi Paa'nn azli Roksolan iin elbet birer muvaffakiyet
saylrd. Fakat mcadele henz sona ermemiti. Damadn sadaret makamna getirtmedike ve
Glbahar'dan ola^ ehzadeyi bertaraf etmedike mcadeleden vazgemeyecekti. Nitekim de
gemedi.
O sralarda Macaristan seferi hazrlklar yaplyordu. Damat Rstem. Paa kaynpederi Sultan
Sleyman ile seferde beraber bulunacak, Veziriazam Hadm Sleyman Paa, ah dou hudutlarnda
bir harekete getii takdirde ran ordusunu karlayabilmek iin stanbul'da braklacakt. Bunda da
Roksolan mhim bir rol oynamt. nk padiah evvel, veziriazam beraberinde gtrmek
istemiti. Halbuki Hur-rern, damadnn muharebelerde yz akl gstererek mevki kazanmasn
arzu etmiti. Yenieriler, sava meydanlarnda balarnda bulunan vezirleri severler ve sayarlard.
Sadaret makamna gelebilmek ve orada uzun seneler kalabilmek iin yenieri ocann muhabbetini
kazanmak da lzmd. Hadm Sleyman Paa'nn bunlara ihtiyac yoktu. Mazisi anlar ve ereflerle
dolu idi. hreti btn Osmanl mparatorluunda cri idi. Halbuki Rstem imdiye kadar hibir
cidd savaa girmemi, orduya kumanda etmemiti. hrete ok ihtiyac vard. Hur-rem, maksadn
padiaha biraz kapal ekilde anlatm:
Sleyman Paa kulun pek mdebbir bir vezirdir. Tecrbesi ziyadedir. ran ah'nn hududu
garkiyede hasmane hareketlerine kar Anadolu'yu mdafaaya muktedirdir.
Demiti. Sultan Sleyman eskidenberi veziriazamlarn padiahlarla beraber sefere ktklarn
hatrlatm, ran ah hududu geerse, byk ehzade Sultan Mustafa'nn mevcut yenierilerle dou
snrlarm' pekl koruyabileceini sylemiti. ehzadenin adn duyar duymaz tyleri diken diken
olan Hurrem, sureti haktan grnerek padiah kandrmt :
- Aman sultanm, ne yaparsz? ehzade Sultan Mustafa bir kere yenierilerin bana geerse,
sonra onlardan ayrmak mkldr. Esasen asker kullarn daha imdiden ona sadk grnrler.
Roksolan, ehzade Mustafa'y babasna rakip gstererek gznden drmek siyasetini gdyordu.
Padiah, hasekinin szlerine bigne kalamyor, hep hatrna babas Yavuz Selim'in, Sultan kinci
Baye-zid'i haJ'i hdisesi geliyordu. Ancak bunu Hurrem'den gizlemeye al1" yordu. Yine yle
yapmt :
Lalamz mdebbir bir vezirdir, ama ihtiyardr. Belki seierin-meakkatlerine dayanamaz. Pek
l, Rstem bizimle beraber gelsin,. giileynan Paa kulum da payitahtmzda kalsn.
Demiti. HurremMn arzusu da bylece yerine getirilmiti. Zaman ehzade Mehmed'in vefat
padiah olduu kadar Hasekiyi de sarsmt. Mehmed'i o da ok severdi. Olunun arkasndan
gnlerce nzya dkmt. Fakat strab hafifledikten sonra tekrar entrikalar evirmeye ve plnlar
dzmee balamt. lk merhale, Rstem Paa'y. bir an evvel sadaret makamna getirtmek ve
ondan sonra da oullarndan birini resmen velialht iln ettirmek olacakt. Bu ehzade, Sultan
gayezid'di. Dier olu Selim'e kar fazla tevecch yoktu.

Btn bunlarn tahakkuk edebilmesi iin mhr hmyunun Hadm Sleyman Paa'nn elinden
alnmas lzmd. Padiahn, laJasma-itimad vard. Ya ok ilerlemi olmasna ramen vazifesini
gzelce .pyordu. Vekar ve haysiyet sahibi, ayn zamanda mstakim bir insand. kinci vezirin,
kaynvalidesinden de cesaret alarak makamna z diktiini duymu, huzuruna ararak ibir gzel
halarat :
Baba Rstem, demiti. Devlet ve padiaha bunca yl hizmet ttik. enklerde yararlkgsterdik. Nm verip an kazandk. Kulluumuzu ispat ettik. Ya sen ne yaptn? Hangi hisar aldn?
Hangi tedbiri grdn?
htiyar vezirin hakk vard. Rstem'in btn meziyeti saraya damat olmaktan ibaretti. Diyarbekir'de
haksz servet toplam, zengin olmutu. Hurrem Sultan'a dayanarak rrakbul brahim Paa'nm
yaad hayat srmek istiyordu .Fakat brahim1, tahsil, terbiye, iktidar ve zek bakmlarndan
ondan stnd. Gururuna malp olmasayd}, kat-ledilemez, belki uzun seneler makamnda
kalabilirdi. Vezire ruhsat ye-rirken :
Maktul brahim Paa sana numune olmasn, dikkat et. htarn da unutmamt. Rstem,
veziriazamdan ayrlr ayrlmaz,.
soluu Sultan zevcesinin yannda almt. Hdiseyi ilvelerle an3atan,. lehdide ve hakarete mruz
kaldn sylemiti:
Benim melek sultanm., ne olur, hemen yarn valide hazretlerine git, mbarek ayaklarndan
ptm arzet, bizi bu ihtiyar buca elinden kurtarsn. Artk tahammlm kalmad.
Demiti. Mdhrimh Sultan, ertesi sabah, saray hmyuna gidere* raca annesinin huzuruna km,
yalvarm, yakarmt. Sleyman l?aa, mevkiinde kaldka kocasnn rahat ve huzuru yoktu.
Hurrem, Ir
teselli etmi, hereyin ksa zamanda dzeleceini sylemi? :
Merak etme, ou gitti, az kald.
Diyerek sabr tavsiyesinde bulunmutu. imdilik padiah hazret-lr'ne ikyet edilmesi doru
deildi.

Roksolan, damadna hakaret aden ve imdiye kadar

hibirini yerine getirmek istemiyen Hadm Sleyman Paa'y mevkiin den uzaklatrabilmek iin
baka bir pln dnmt. Veziriazam^ drdnc vezir Husrev Paa ile aras ho deildi. Msr
valiliinde ha, lef selef olduklarndan aralarnda zddiyet vard. Deli dolu bir zat ola^ Husrev
szn saknmadan sylerdi. Bu yzden bizzat veziriazamda^ bir hayli lf iitmiti. te Hurrem
Sultan, bu ihtilf ve zddiyetten fay. dalanmak arelerini aram ve bulmutu. Sleyman paa, Msr
valilij srasnda selefinin Msr hazinesinden senetsiz olarak para aldn ve Gcerat
hkmdarma ait olup muhafazas iin Mekke'ye gnderilen al. tnlardan bir ksmn ardn
bildirmiti (1). Aradan bir ok yllar gami olmasna ramen Husrev Paga'nn, stanbul'a yazlan
bu mektuptan haberi yoktu. Rstem' Paa, zevcesi Mihrimh Sultan vastasiy. le kaynvalidesinden
ald talimata uyarak mektup muhteviyatm Husrev'e aklamt.
te byle paa karde, ihtiyar, senin kuyunu kazar, mukayyet olmak gerek.
Demiti. faat, esasen deli lkaib ile anlan Husrev Paa'y 'kzdrmaya kfi gelmiti. 1544 yl
kasm aynn son.gnlerinde ve bir aivan hmyun itimanda Msr meselesi grlrken
birdenbire mnakaa balam ve ileri geri szler sarfedilmiti. Husrev, veziriazama Msr
hazinesini ibabasnm mal gibi sarfettiirai sylemiti. Mstakim bir zat olan ihtiyar vezir
dayanamam :
Seni haddini bilmez ndn!
Diyerek hanerini ekmi, zerine yrmt. Padiahn huzurunda cereyan eden bu grlmemi
hdise zerine, her ikisi d divandan karlm ve derhal azledilmilerdi. Roksolan, bu plnnda da
muvaffak olmu, Sleyman Paa'dan boalan yere, damadn getirtmiti. kinci vezir olduuna gre,
tyini usul ve geleneklere uylgundu. Fakat halk memnun deildi. Vcudunda bir kehle bulunduu
iin, ikbale kavuup saraya damat olan vezirin aleyhinde, airler hicviyeler yazyorlard.
Olucak bir kiinin baht k3v, tal yn Kehlesi dahi mahallinde ann ine yarar

Rstem Paa'nn bu birinci sadareti 1553 yl ekim ay balarna kadar devam etmi ve icraatnda
kaynvalidesinin verdii talimattan dar kmamaa almt. Her arzusunu:
Keramet buyurdunuz,
Diyerek yerine getirmiti. evrilen trl entrikalarda, yava yava
(1) Hadm Sleyman Paa'nn mektuplar. Belleten, say 13, sayfa 60'- 63,
'
'
HUHrttM SULTAN
177
zevcesi Mihrimh Sultan da rol almaa balam, bu suretle deta l bir ittifak vcuda gelmiti.
te,.. brahim Paa'nn idamndan sonra geen ve padiahn sana sakalna ak dren uzun
senelerin bilanosu byle idi. Bu hesapta, devlet ve millete yapt saysz hizmetler ve iyiliklerle
sevap hanesi dolmu ve tamt.
Hat hanesinde ise, sevgili hasekisi Hurrem Sultan'n knal parmaklarn devlet ilerine sokmasna
mni olamamas vard. Bu tarihten sonra, hat hanesine belki haksz icraat ve kanl cinayetler de
ilve edilecektir.
Bat'da, karalarda ve denizlerde zaferler birbirlerini takip ediyor, Osmanl payitahtnn sokaklarnda
dolaan mnadiler:
Trkler yine muzaffer oldu!
Avazeleri ile ya bir fethin veya bir galibiyetin mjdesini veriyorlard. enliklerin ard arkas
kesilmiyordu. kinci vezir Kara Ahmed Paa, Temevar kalesine sancan ekmi, Kaptanderya
Sinan Paa, felee ba emeyen ani Trk denizcisi Turgut Reis'in himmeti ile Trablsgarp' fethe
muvaffak olmutu. Bununla beraber, dou hududundan gelen haberler iyi deildi. Ordunun
Rumeli'de bulunmasn frsat bilen ran ah, sk sk hududu geerek tecavzlerde bulunuyor,
katlimlar yapyordu. Olu smail Mirza'y da 'byk kuvvetlerle Ahlat'tan Erzurum zerine
gndermiti. Sultan Sleyman :
ah vaktine hazr olsun, ran'a sefer mukarrerdir.
Diyordu. 1553 yl baharnda, tular skdar ahrasnda kurulacakt. Ancak seferi bizzat kad edip
etmemek hususunda, henz mteredditti. Ordunun nizam ve intizamn o kadar mkemmel
salam, askerin terakkisine dair yle esaslar koymutu ki artk kendisi banda olmasa dahi her
.seferde zafer muhakkakt. te ikinci vezir Kara Ahmed Paa, Temevar muzafferiydi ile bunu pek
gzel ispat etmiti. Hurrem Sultan da efendisini imdilik brakmak istemiyordu. Henz ehzade
Musteia meselesi halledilmemiti. Damad ve kz ile ibirlii yapmlar, Mustafa'y Amasya'dan
alp Konya'ya gndertmi-lerdi. Ama, ehzade Saruhan ve Amasya'da olduu gibi, Konya'da da
ayn nfuz ve itibar kazanmt.
mi, fazl, temiz ahlk ile Yenierileri ve halk kendisine balant. eklen ve bedenen byk
babas Yavuz Sultan Selim Hn'a ben-'airti olmasnn da bunda dahli vard. Onu maiyet erkn ile
beraber at stnde gren Konyallar :

Allah, seni nazardan saklasn!

F: 12
1
178
Diye duaiar ediyorlar, her frsatta hrmet ve muhabbetlerini ggs.
teriyorlard.
Bu haberler, stanbul'a gelince Huvrem'i hafakanlar bouyor. j]e^ den kartyordu. Padiah,
sefere gndermek istememesinin sebeple. ri arasnda bu da vard. Sultan Sleyman' yllardan beri
ordunun banda grmee alm yal askerler, onu gremeyince, hastala hkmedeceklerdi.
Byk ehzade Mustafa'ya alkaszlk gsterilmesi yenierilerden bir ksmn zyordu. Onun da
sefere itirakini arzu eden birok insan vard. te Hurrem, bunlardan faydalanacak^. Askerin
Mustafa'y istediine dair bir ayia kartabilirse, emeline ksmen
nail olacakt.

Padiah hasta zannedenlerle ehzadeyi sevenlerin, byle bir ayia ile alkadar olduklar pek l
ileri srlebilirdi.
Bu takdirde ise, padiahn harekete gememesine imkn yoktu, Hurrem, hissiyatn acia
vurmuyor, efendisini phelendirmemek iin baka bir yol tutuyordu. Hemen her frsatta sz ran
seferine geti> yor:
;
Malikim, bu yaz istirahat eyle, vezirlerden birine serdarkk ver Diyor, sonra damadn ileri
sryordu :
Mesel Rstem Paa kulunu serdar et.
Sultan Sleyman k aylarn biraz rahatsz geirmiti. Hakikaten istirahate ihtiyac vard. Fakat
hasekisinin szlerinde sakl bulunan hileyi gremiyor, srarn kendisine olan muhabbet ve
efkatine hamlediyordu. nk hastalnda hi yanndan ayrlmam., bir cariye gibi bizzat hizmet
etmi, yataa (girmedii ok geceler olmutu.
Sefer serdarlma Veziriazam Damad Rstem Paa tyin edilmiti, Rumeli Beylerbeyi Sokullu
Mehmed Paa sefere katlmak zere daha evvel Tokat'a gnderirmiti. Roksolan, plnnn birinci
ksmnda tan bir muvaffakiyet elde etmiti. Ordu sefer hazrlklarn tamamlad sralarda plnn
ikinci ksm tatbik olundu. Yenieriler arasnda :
Byk ehzade Sultan Mustafa da bizimle beraber buJunsun) Gibi baz szler sarfedildii
haberi mbalalarla Sultan Sleyj
man'a anlatlmt. Hurrem, bunu istismar etmesini ok iyi biMi. Ete" diinin iine kurt dreeekekilde konutu :
Acaba bu naho szleri bizzat ehzade mi syletir? Sultan Sleyman her ne kadar :
Byle neden dnrsn, meleim? ehzademiz SuJtan 1 fa bize daima sadakat zeredir.
Cevabn verdi ise de, tekrar bir tahkikat yaptrmak lzusnuM duydu. Veziriazamdan ve hatt
hasekiden bile gizli olarak en mute1"6 birka; adamn yenieri saflar arasna sokup dolatrd.
Kendisi tebdil -gezdi. Tahkikat u neticeyi vermiti : yi ahlkl ehzcte zerinde herhangi bir
telkinde bulunmu deildi. Bununla ber-t*r >e
^ierilerin Mustafa'y ziyadesiyle sevdikleri de aikrd. Seferde bulunmasn faydal gryorlard.
Pad/iaha kar bir sadakatsizlikleri yoktu. Hatt yenieri zabitlerinden biri:
Sleyman Hn' Allah bamzdan eksik etmesn. Demi, shhat ve afiyeti iin dualar etmiti.
Sultan Sleyman'n yreine biraz su serpilmiti, Fakat Hurrem yine havay bozmutu. Yeni yeni
ithamlarda bulunmutu. Askerin srarla byk ehzadeyi istememesinde muhakkak bir sabep
aramak lzmd. Neden Bayezid'i veya Selim'i istemiyorlard? Onlar da padiah evld deil
miydiler?
Hep efendimi dnrm, aklma geldike uykularm, kaar, cariyenizin yegne endiesi
sizin iindir. Ama, unutm:>ymz ki sultanm1, Hurrem de sizin iin yayor.
Demi ve bu srada gzlerinde iki damla ya tanelenmiti. Evet,'bu szlerinde samim idi.
Efendisini dnyordu. nk ona bir emri Hak vki olursa, kendisinin de akbeti mehuld.
Veziriazam Rstem Paa, kayn validesinden ald talimata uyarak ondan aa kalmam;
sipahiler ve yenieriler arasnda gizlice tahkikat yaptrdn ve yenierilerin Sultan Mustafa'ya
temayl gsterdiklerini padiahn ayaklarna kapanarak sylemiti. Sleyman, vezirine ruhsat
verdikten sonra, Topkap saraynn Boaz'a ve Marmara'ya nazr balkonuna karak bir sedire
oturmutu. Hava souktu. Krknn yakasn kaldrmt. Byle dakikalarca kalm, bir ara ban
elleri arasna alarak:
Otuz bu kadar senedir kendilerine zafer yollarn kuat ettiim, gaza meydanlarnda balarndan
ayrlmadm, her *rl terakkilere mazhar kldm yenieri kullarm bize nasl ihanet eder?
Diye sylenmiti. Gzlerinin nne yine bykbabas Sultan Se-lim'in taht nasl zorla aldn
hatrlyordu.
Veziriazam Rstem Paa'nm kumandasnda ran seferine gidecek olan ordu, skdar'da mutad
merasimle uurlandktan iki gn sonra saflar arasnda ileri geri baz lflar dolamt. Sultan
Sleyman' uaua seneler balarnda grmee alm olan ihtiyar askerler :

 Saadetl padiah, kullarn neden yalnz brakrlar?

Diye sylenmee balamlard.
Rstem Paa, kaynvalide Hurrem Sultan'dan ald talimata gre hareket ederek sesini karmyor,
bilkis msamahakr davranrytr-du. ikyetler ne kadar ileri giderse, o kadar iine yarayacakt.
Yolda yenierilerden (bir ksm da, ehzadenin sefere katlmas arzusunu aklamlard. Bu suree
stanbul'da hazrlanm olan pln hibir zorlukla
karlamadan, kolayca tatbik edilmi oluyordu. Veziriazam, memnuniyetini saklayamyor,
mutemed adamlarndan, biri olan Sipahilar Aas emsi'ye:
Haseki hazretlerine mjde gndermek zereyiz.
Diyordu. Fakat plnn asker arasnda yu bulmasndan korkan aa, Vezirin ellerine sarlmt:
Aman, sahibi devlet efendimiz aman. Yerin kula vardr. htiyat gerek. Az aman, sonu iyi
olmaz.
Ayn ihtar Vezir Haydar Paa da yapmt. tidal tavsiyesinde bulunmutu. Fakat Haydar Paa,
evrilen entrikalarn mahiyetini bilmiyor, Veziriazamn btn bunlar padiaha olan
merbutiyetinden yaptn sanyordu.
Ordugh, Aksaray'da kurulduu zaman birka yenieri zabiti de Sultan Mustafa'nn orduya iltihak
meselesini tekrar ortaya atmlar:
Buna Rstem mni olur.
Diye sylenmilerdi. Bu sralarda nereden kt belli olmayan baz rivayetler de saflar arasnda
dolamaa balamt. Sylentilere gre; ehzade Mustafa, yenieri kodamanlar ile temasa
gemiti. RLis-tein Paa, bunun doruluk derecesini tahkika lzum grmemiti. Hdise meydanda
idi. Haydar Paa da dahil olmak zere vezirlerden bazlar kulaklar ile iitmilerdi. te asker,
Sultan Mustafa'y istiyordu.
emsi Aay stanbul'a yollayarak durumu bildirmek kararn verdi. Padiaha hitaben pek
mbalal bir name yazd. Sipahiler aasna da yazdklarn teyit eder tarzda konumas talimatn
vermeyi unutmad.
Aman aa, her gey senin iktidarna bal, gzlerinle grdn, asker neredeyse kyam edecek,
beni bile tehdide baladlar.
Dier taraftan ayn gn baka bir adamn da yola kararak kaynvalidesi haseki sultana haber
uurdu. Oradan talimat gelinceye kadar askeri oyalayacak, mecbur olmadka ordugh
Aksaray'dan kaldrmayacakt. Bu hususta Haydar Paa da kendisiyle mutabkt.
< Efendimize intizar eylemek evldr. Terifi hmyun vukubu-lur sanrm.
Diyordu. Tela decek hkmdarn ordunun basma gemek isteyecei muhakkakt. Esasen plnn
en mhim noktalarndan biri fi buydu.
emsi Aa beraberinde avuba Mukbil de olduu halde stanbul'a gelir gelmez derhal saray
hmyuna koarak huzura kabul ri-oasnda bulunmutu. Mhim maruzat vard. Hmil olduu
nmeyi bi'-aat takdim edecekti. Sipahiler aasnn byle birdenbire zuhurunu haber aian Sultan
Sleyman kendini ieriye aldrtm ve eteini ptrdkten sonra sormutu:
Ne haber aa, Rstem kulumun bir arz m var?
emsi :
Rstem Paa kulunuz yollad, sultanm. Mbarek ayaklarnzdan per.
Diyerek mektubu uzatmt. Sleyman daha ilk satrlarnda yzn buruturmutu. Gzlerine
inanamyordu. Rstem Pasa nmesinde yenierilerin byk ehzadeye olan temayllerini artk
saklamak lzumunu duymadklarn yazyor: Padiah lempenh gayet kocalds, prlik vcuduna
zaaf verdi. Bizzat dman zerine gidemiyor. ehzadenin clcuna mni Rstem Paa'dr. Onun
ban kesmek ve ihtiyar padiah Dimetoka'ya gndermek kolaydr. (1) diye ileri geri
sylendiklerini ilve ediyordu. Sultan Sleyman mektubu bir daha, bir daha okudu. Hiddetlendi:

 H, Mustafa Hn bu kstahla cr'et ede ve benim hayatmda byle bir vaz' namakul
irtikap ede. Baz mfsitler kendileri mail olduklar ehzadeye mlk mnhasr olsun diye bhtan
ederler.
Yerinden kalkt. emsi Aa'ya doru yrd.
Zinhar bu sz bir dahi lisana getirmeyin!
Diye bard. (2) Sonra tekrar yerine dnd ve oturdu. Biraz dnd. emsi Aa'ya hitap etti :
Sen arz eyle, ahval nedir?
Sipahiler Aas byle bir suale intizar ettii iin hazrlkl idi :
Lalanz hakikati syler. Nmeyi tahrir ederken gzlerinden yalar boanrd.
Dedi. Byk bir teessre kaplm gibi ban nne edi, sustu.
Ne susarsz aa? Neden ahvali anlatmazsz?
Ah efendimiz, mfsitler ehzade hazretlerini kandrmlar, a*-ker kullarnz kyam zeredir.
Sleyman, avuba Mukbil'e dnd :
Ya sen aa, sen ne dersin?
MukbiPin- evrilen entrikalarla alkas yoktu. Fakat padiaha candan bal idi. Uzun seneler daha
makamnda kalmasn istiyordu. Ordu saflar arasnda dolaan naho szleri o da duymu,
kprdanmalar .o da grmt. Doru sanm, yreine ate dmt.
Gzlerim kr olsayd da grmeseydim, padiahm. Kulaklarm sar olsayd da iitmeseydim.
Diyebildi. Sesi titriyor, (gzlerinden yalar akyordu. Padiah bu kadarn kfi buldu. kisine de
ruhsat verdi.
Varn istirahat eyleyin, irademiz olmadan ordugha avdet etmeyin.
(1) Solakzde Tarihi, sayfa 521.
(2) Peevi Tarihi did 1. sayfa 301.
auunu
Sipahiler aas ile avubag ktktan sonra Sultan Sleyman mektubu bir defa daha gzden
geirdi. Ayn endieye tekrar kaplmt. Babas Yavuz Sultan Selim1 Hn, 24 nisan 15,12 da
askere dayanarak tahta kt zaman pederi Sultan kine: Bayezid'.i D'rnetoka'ya gndermiti.
Acaba tarih tekerrr m ediyordu? vavuz o tarihlerde krk iki yalarnda bulunuyordu. ehzade
Mustafa da otuz sekizine basmt. Birbirlerine benzeyen halleri yok deildi. Fakat mahl Hakan
Bayezii ile kendi arasnda bir mabehet yoktu. Ne serhad boylarnda grnmekten ekinmi ve ne
de hac ve hocalarn nfuzu altnda kalmt. Sonra'muazzam ve muhteem bir mparatorluk
kurmutu. Bayezid'in hayal bile edemedii eyleri hakikat yapmt. Otuz sene zarfnda on bir defa
sefere km, askerin banda derek orduyu muzaffer klmt. Clusu srasnda yirmi be
yanda bulunanlar imdi altma merdiven dayamlard. Bu kadar yldr beraber bulunduu
yenieri kullar imdi kendisinden nasl yz evirebilirlerdi? Buna imkn var myd?.
i Olmaz, olamaz!
Diye sylendi. Dncelerinin hepsinde haklyd. Yalnz kendisinin de Roksolan'm nfuz ve
tesirinden kurtulamadm unutuyordu. Dar koridorlar gederek hasekinin dairesine gitti. Hayat
arkada ve sevgili zevcesi ile dertlemek ihtiyacn duymutu. Beraberce bir sedire oturduklar
zaman ellerini elleri arasna ald.
Bizi senden baka seven kalmam.
Ya elliye yaklat halde gzelliini muhafaza eden Hurrem,
efendisine sokuldu.
Sizin iin yayorum. Benim iin gne ve su ne ise siz de osunuz efendim. Sizi biraz mteessir
grsem, gzlerimden kanl yala akar. Neden mkeddersiniz?
Hurrem szlerinde samimi idi. Entrikalarla dolu hayatna ramen padiahn akma hibir zaman
bigne kalmam, kalamamt. Dnyann bu en byk ve en muhteem imparatorunu sevmiti.
Geen uzun seneler bu ak glgeleyememi, sndrememiti. Bununla beraber, akbetini de
dnmyor deildi. Sultan Sleyman vcudunu sava meydanlarnda vaktinden evvel ypratmt.
Br emri hak vki olursa, bugnk nfuz ve hkimiyetini kendi z oullar sayesinde valide sultan

olarak devam ettirmek istiyordu. Saltanat srmek, emirler vermek ve hkmetmek gzel eylerdi.
Hurrem, kendini byle bir ihtirasa kaptrm gidiyordu. ehzade Mustafa'ya kar giritii amansz
ve korkun mcadelenin birinci sebebi buydu. Makbul brahim Paa'y bunun iin ldrtm,
Rstem Paay bunun iin damat yaptrarak veziri-za.mla kadar ykseltmiti. ehzade Mustafa
tahta kt gn, z evltlar birader katline rza gsteren kanunnme hkmlerine kurban gidecek,
kendisi de itibardan decek, herey yklp gidecekti. Belki
eski hdiselerin hesaplar da sorulacakt. Hurrem bunlar dnrken, Sultan Sleyman:
. Rstem Paadan bir nme geldi.
; :yerek nevzua girmi ve mektubu ona da okumutu. Sonra sor mutu :
Ne dersiz, Hurrem?
Haseki, mektubun muhteviyatna daha evvelden vkft. Damad, olup {bitenleri ona da yazm ve
gizlice bir mutemet adam vastasiyle gndermiti.
Fakat sonradan malmat yokmu gibi hareketi daha uygun b djnutu.
Efendim, size herey ayandr. Cariyenize kalrsa, mfsitler ehzadeyi ifal etmi olacaklar.
Mlkn sahibi hayatta iken zerinde nasl hak iddia edilir? Elem ekmeyiniz, asude olunuz
sultanm. Siz daha nice seferleri bizzat kad eder, gaza meydanlarnda orduyu hmyununuzu
muzaffer klarsnz.
Padiah, hasekisinin yannda izzeti nefsinin krlmasn, ciz ir duruma dmesini istemiyordu.
Merak etme Hurrem, mfsitler cezalarn er veya ge bulurlar. Heyecanl idi. Ayaa kalkt.
Seferlerde ve gaza meydanlarnda yine btn hamet ve celdetimizle grneceiz. Bizi
Moha'ta, Rodos.ta ve Belgrad'da muzaffer eden orduyu hmyunumuzun banda bulunacaz.
Zafernmelerimiz yine yedi iklimde okunacak!
Birden sanki genlemi ve dinlemiti. Gzleri alev alev yanyordu. Kalar atlm, yumruklar
sklmt. Hurrem, ihtiyar arslan, se-ne'er sonra ilk defa byle gryordu.
Devletinle bin yaa!
Dadi. O da ayaa kalkmt. Sultan Sleyman'n heyecan devam ediyordu.
Yenieri ve sipahi kullarm beni isterler, elbette hakldrlar. nk balarnda beni grmeye
altlar. Allah inandrsn, biz de onlara hasretiz. Hayatmzda hibir ehzademiz saltanat iddiasnda
bulunamaz.
Bir an durdu. Sesi yavalamt:
Hurrem, beni senden iyi anlayan olmad. Syle, doru syle, "ben seferden kaan, gazadan
holanmayan bir padiah mym?
Hayr, sultanm.
Bize top sesleri ninni gibi gelir.
Sultan Sleyman, o gece hi uyumad. Asab bozulmutu. Birka gn sonra, Rstem Paa'ya yeni
emirler gnderdi. ehzade Sultan Mustafa'ya temayl eden frkalar sresiz olarak ruhsat alacaklar
ve
k gireceklerdi (1). Veziriazam Aksaray'dan ileri gitmiyecek, gr| dnecekti. Sleyman, seferi
yeniden ve bizzat kendisi kuat edecekti Veziriazamn stanbul'a avdeti hasekinin iine yaramt.
Damad ]e dorudan doruya temas imknn bulmu, talimatlar bizzat vermiti Vezir, hkmdara
her frsatta Sultan Mustafa hayatta kaldka salt., natnn daima tehlikede olduunu im ve ihsas
eder ekilde konua, akt.

Ordunun btn hazrlklar ksa denecek kadar az bir zamanda tamamlanmt. Hkmdarn da
kendileriyle beraber geleceini renen asker sevin iindeydi. Gn grm ihtiyar yenieri
zabitleri :
Bizi yalnz brakma padiahm1.
Diyorlard. Hazrlklar srasnda gze batacak herhangi bir hdise olmamt. ehzadeye taraftarlk
eden ktalara rastlanmamt. Rstem Paa :
Aralarnda gizli ittifak vardr, aa vurmazlar.

Diye ortaya bir ey atm ise de yaplan tahkikat msbet bir netice vermemiti.
Sultan Sleyman, 27 austosta hasekisini son defa grm ve kendisiyle vedalamt. Hurrem o
gece efendisini brakmamt. Konuma-!ar ehzade Musta zerinde olmutu. Padiahn, oluna
ne gibi bir ceza vereceini merak ediyor, sz dndrp dolatrp hep bu mevzua getirdii halde
bir trl renemiyordu. Nihayet dayanamam, aka sormutu :
' Ah sultanm', demiti. ehzadenizin saltanat iddiasnda bulunduu tebeyyn ederse ne
yapacaksnz?
Sleyman buna cevap vermemi, gzleri uzaklara dalp gitmiti. Evet ne yapacakt? Tereddt
ediyor, hl bdr karar veremiyordu. Mevzuu deitirdi.
Glm, ieim bilemezsin, seni nasl seviyorum.
Ya .cariyeniz, ya sizin iin yanp kl olan Huneminiz. Mbarek eemaliniz grmeden, scak
nefesinizi vcudumda hissetmeden ben nasl yaayacam?
Merak etme gzelimi, ulaklar sana olan hasretimizi ve sevgimizi beyan eden nmelerimizi
ulatracaklar. Ah Hurrem ah! Otuz sene seni derin bir akla sevdim. Dile kolay otuz sene.
Hnkr imdi hassas bir air oluvermiti. Ac ac gld.
Neden gldnz, efendimiz?
Bana kocald diyenler, senin aknla dolu olan gnlmn ne kadar gen olduunu grseler.
Hurrem :
Benim de efendimiz, dedi. Benim de gnlm arknzla dolu.
(1) Hammer Tarihi, cild 2, sayfa 38.
,Sonra o da ufack yumruklarn skarak ilve etti:
Ah mfsitler!.
Kalar atlan padiah da ayn eyi tekrarlad:
Mtfsitler.
Sultan Sleyman o gece sevgili hasekisinin yanndan ayrlmad. Ertesi gn, saraydan karak
ordusunun basma gemek zere hareket edecekti.
Kap kulu askerleri daha evvel kar tarafa geirilmi ve skdar sahrasnda ordugh kurulmutu.
28 austosta Topkap saraynn kapsnda on iki bin kadar seme yenieri askeri sralanmt. Yedi
adet alm bal sancak ve birok da tu ve bayrak zl o*arak ba tarafta tutulmutu.
Sancaklardan sonra zurna, davul, zil, nakkare, boynuz ve-borular ile mehterhane takm yer alm
bulunuyordu. Sancaklarn solunda ise vezirler, beylerbeyleri, kumandanlar vesair devlet erkn
vard. Gn henz domutu. Sultan Sleyman, on ikinci seferini kad-etmek zere saraydan
ayrlp skdara geecekti. Biraz sonra beraberinde en kk olu ehzade Sultan Cihangir olduu
halde selmlk yerine gelmiti. Mehterhane almaa balam, duac avularn sesleri ykselmiti.
Padiah etrafa selmlar vererek atn yava yava sryor, tfekiler Allahu ekber kumandas ile
tfeklerini ateliyorlard. skdar'a geinceye kadar enlikler devam etmiti. Her seferi hmyunda
olduu gibi sokaklar yine halkla dolup tamt.
Padiahm ok yaa!
Devletinle bin yaa!
vazeleri gklere ykseliyordu. Padiah, tebaasnn bu candan te-' zahrat karsnda fevkalde
memnun olmutu. Otuz iki yl evvel, yirmi alt yanda bir genken Belgrad seferine kt zaman
yine byle uurlanmt. O zaman kendisine ehriyar cedit diyorlard. imdi ise Cihan Padiah ve
Kanun unvanlar ydediliyordu.
skelede bir kadrga hazrlanmt. Vezirleriyle beraber gemiye bindi. Galata'dan, Tophaneden ve
limanda demirli bulunan harp sefinelerinden toplar atlyordu. O gece skdar'da kalnd. Ertesi
gn ordu yrye geti.
Eylln 8 inci gn Yeniehir ovasna muvasalat edilmiti. Bu geni ovada adrlar gz
alabildiine uzanyordu. Padiah, ordu sallar arasnda dolayor, bilhassa yenierilerin
taknacaklar tavr merale ediyor, renmek istiyordu. En ufak bir hrmetsizlik grmemiti. htiyar
askerlerin :

 Allah seni bamzdan eksik etmesin.

Dualar ile karlanmt. Belgrad seferitde padiah ile
bulunmu ve muhasaraya itirak etmi olanlarn gzlerinde sevin lan vard. Gn grm bir
yenieri zabiti :
lnceye kadar beraberiz ve sadakat zereyiz.
Diyerek elini pmt. iBeu bir ehre ile ota hmyuna dnen .Sultan Sleyman, o gn leden
sonra ehzade Bayezid'i huzuruna kabul ederek iltifat etmi, ran seferinin devam boyurua ve
devlet ilerini yrtmek zere derhal Edirne'ye hareketi emrini vermiti. Bu suretle stanbul'da iken
Hurrem Sultan'n defalarca tekrarlad ricas da yerine gelmi oluyordu. Roksolan, sevgili evldn
stanbul'a en yakn bir yerde 'bulundurmak istemiti.
Orduyu hmyun Yeniehir'den kalkarak 21 eyllde Bolvadin'e konmu, ehzade Selim babasn
burada karlamt. Ertesi gn divan kurulmu, huzura giren ehzade el pm, hil'atlara nail
olmutu. Ayrca ordu ile beraber gelmesi emri verilmiti.
Osmanl ordusu Konya Erelisine yaklatka heyecan artyordu.
Acaba dier ehzadeler gibi Sultan Mustafa da iltifat (grecek, ordu ile
beraber sefere katlacak myd? Byle bir sual asker saflar arasnda
dolamaa balamt. Padiah vezirleri ile konumuyor, Rstem Pa, a'run yzne bakmyordu. Vezir, bir arz iin huzura girse :
Lala, neden datoa riayet etmezsin. Maruzatn varsa divan hmyunda sylersin.
Cevabn alyordu. Veziriazam korkmaa balamt. Acaba kazdklar kuyuya kendileri mi
deceklerdi? Entrikal ilerde maharet sahibi olmasna ve daima soukkanl grnmesine ramen
Sipahiler Aas emsi Aa'da da tel asar grlyordu.
Sultan Mustafa, 5 kasm 1553 te kap halk ile beraber Aktepe mevkiine gelerek ordugh kurmutu
(1). Kendisini nasl bir akbetin beklediini bilmiyordu. Uzun seneler yzn grmekten mahrum
kald muhterem babasnn elini pmek, iltifatlarna nail olmak saadetine eriecei iin ok
seviniyordu.
Padiah babamza hasretimiz ziyadedir.
Diyordu. Pederinin byk bir kumandan ve hkmdar olduuna karniydi. Yalnz haseki sultann ve
saray partisinin devlet ilerine mdahalesinden o da memnun deildi. Bunu birka defa sylemi,
fakat szleri naho, rivayetlere yol amt.
6 kasmda divan kuruldu. Ordunun bu en sevdii, sayd ve ilerisi iin byk bir istikbal vdeden
ehzade mutad merasimle huzura kabul edilecekti. O gn btn vezirler ve devlet erkn kendisini
karladlar, elini perek kymetli hediyeler aldlar. Sultan Mustafa, mkellef eyer vurulmu bir ata
binmiti. Huzuru ahaneye gidilmek zere ve(1) Tabakat-l Miemalik, sayfa 215.
airier, kendisine dellet ediyorlard. Yenieriler gzerghta toplanmlar:
Allah seni padiahmza balasn!
Maallah Sultan Mustafa!
Hak nazardan saklasn!
Gibi vazelerle alk tutuyorlard. Yavuz devrinde bulunmu ihtiyar askerlerin gzlerinde sevin
yalar taneleniyordu. Onlar da gen yenierilerden aa kalmyorlar :
Seni Allah korusun!
Diye dualar ediyorlard. Padiahn iltifatna mazhar olacan ve ordu ile beraiber gelmesi smrini
alacan muhakkak addediyorlard. Sanki Yavuz Sultan Selim Hn dirilmiti. Btn heybet ve
ihtiam ile atn sryordu. Divanhaneye gelindii zaman Sultan Mustafa atndan indi ve yaya
olarak yrd. Vezirlere selm vererek onlardan ayrld. Veziriazam Rstem Paa'nn
dudaklarndaki ac tebessm grmemiti. eriye girdi. Fakat ne padiah vard, ne de saraya
mensup bir kimse. Atlas bir perde ota hmyunu ikiye ayryordu. Babasnn belki de perdenin
arkasnda olmas ihtimali vard (1). O tarafa doru yrd.
Padiahmz efendimiz hangi taraftadr?.

Diye sordu. Cevap alamad. Tekrar seslendi. Fakat birden yedi dilsiz peydan oldu. Bunlar gren
ehzade dehet iinde kalmt.
Bizden ne istersiz?
Dilsizler, byle bir suale intizar ediyorlarm gibi zerine saldrdlar. Alt alta, st ste mthi bir
mcadele balad. Arslan yapl Sultan Mustafa'nn demir gibi kuvvetli vcudunu bir trl
ykamyorlard. ehzade dilsizlerin elinden kurtulup babasn arkasnda zannettii atlas perdeye
doru komaa urayordu.
Sultanm baba. Bak ehzadene neyi reva grrler!
Diye sesleniyordu. Fakat btn bu feryatlar cevapsz kalyordu. Nihayet saray hademelerinden Zal
Mahmud Aa (2) arkasndan yetiti. ehzade, Mahmud'un kendisini kurtarmaa geldiini sanmt:
Aman aa, yeti!
Heyhat, o da katillerin tarafn tutmu, onlarla beraiber olmu ve
arkasndan yakalamt.
Biraz sonra bedbaht ehzadenin cansz vcudu yerdeki hasrn zerinde yatarken, darda bekleyen
lalas ile imrahorunun, henz merasim yerinde duran yenierilerin gzleri nnde balar
kesiliyordu.
Sultan Mustafa'nn idam haberi yldrm sr'atiyle ordu saflar
(1) Busbecq, Trk Mektuplar, sayfa 47.
(2) Mahmud Aa, sonradan vezir olup Eyp'te camii ve medresesi bulunan -mehur1 Zal
Mahmud Paa'dr.
I
arasna yaylmt. Biraz evvel alkladklar ve uzun mrl olmas iin dualar ettikleri o erkek
gzeli, arslan yapl, temiz ahlkl, fazilet, li, hulsa 'btn meziyetleri nefsinde toplayan Sultan
Mustafa'nn vefatn renenler :
Zalimler elbette cezalarn bulmaldr!
Diye avaz avaz baryorlar, aryorlar, ihtiyar yenieriler gzlerinden yalar aktarak :
Sultan Mustafa'ya kyan katiller nerede?
Feryatlariyle oraya buraya kouyorlard. Ordu galeyan halindeydi. Tehdit sesleri ota hmyuna
kadar uzanyordu.
Divanda toplanan vezirler, askerin bu galeyan karsnda ne gibi tedbirler alnmas lzmgeldiini
mzakere ediyorlard. Kara Ahmeet Paa hari hepsinin yznde tel ve korku asar vard. Bir
ihtill kendi hayatlarn da alp gtrebilirdi. Bu srada :
Ah bu Hrvat, ah bu hain vezir!
Rstem Paa zalimlerin badr!
Sesleri ieriye kadar aksetmee balamt. Rstem Paa'nn yz bembeyaz olmutu. Vaka pln
tam bir muvaffakiyetle tatbik edilmi, kaynvalidesi Hurrem Sultan'n arzular yerine getirilmi ve
Sultan Sleyman da byk bir dertten kurtulmutu ama, sonras ne olacakt? Asker nasl teskin
edilecekti?
Vezirin ban istiyoruz!
Nidlariyle ota hmyuna gelirlerse, hayatn kim kurtaracakt? Padiah yenierilerin arasna
dalp:
Kullarm nedir muradnz? Bize sadakat zere deil misiniz? Diye sorsa, iler belki yoluna
girebilir, sknet avdet edebilirdi
Ordu, her eye ramen onu seviyor ve sayyordu. Fakat Sleyman, askerin karsna kmaktan
utanyordu. Rstem Paa, vezirlere sordu :
Paa kardelerim, tedbir nedir?
Paalarn balar nde idi. Temervar ftihi Kara Ahmed Paann gzleri kpkrmz kesilmiti.
Alam olduu belliydi. Dudaklarn s-ryordu. Rstem, btn midini bu anl vezire balamt.
nk ordu, onu herkesten fazla sayyordu. Temiz bir mazisi ve kahramanlklarla dolu bir
muharebe hayat vard. Saraydan yetitii iin, iyi tahsil ve terbiye grmt.

 Ne dersiz, Ahmed Paa? te asker kyam zeredir. Ne dnr-sz?

Ahmed Paa, yavaa ban kaldrd, bir mddet veziriazamn yzne bakt. Bu nazarlarda kin ve
nefret vard.
Ne diyelim ki, sebep olanlar tedbir bulsunlar.
Bu szleriyle Sultan Mustafa'y siz ldrttnz, neden tedbirleri benden sorarsnz, demek
istiyordu. Haydar Paa, her ne kader:
Sizin tecrbeniz bizlerden ziyadedir. Elbet bir aresini bulursunuz, bize muavenet edersiniz.
Diye srar etmise de, Temevar ftihinin cevab ok yerinde ve manal dmt:
__Bizim tecrbemiz gaza meydanlarndadr.
Rstem Paa, vezirlerin yardmlarndan mahrum ve yalnz kaldn artk anlamt. Bu srada
kapclar kethdan, divana girerek veziriazama yaklat:
Hazreti padiah, mhrn ister.
Dedi. Rstem, renkten renge (girmiti. Btn istikbali birden yklmt. Mhr glkle
karabildi. Elleri titriyordu.
__Padiahmz efendimizin zad kabul etmez klesiyim.
Szleri azndan bir inilti halinde kt. Ayakta sallanyordu. Sordu :
Aa, bize katil var m?
Hayr.
Rstem Paa, biraz nefes alabilmiti. dam edilmediine gre, ileride bu makama tekrar gelmesi
ihtimali vard. Kaynvalidesi Hurrem Sultan, kendisine bu kadar hizmet etmi, btn emirlerim
yerine getirmi bir adam, silkip atamazd. Efendisi nezdinde tavassutta bulunurdu.
Cenab Hak, padiahmza uzun mrler versin, min. Kapclar kethdas, bu sahneyi hayretle
seyreden vezir Haydar ,
Paa'ya hitap etti:
adrnza gidiniz.
Bu suretle onun da azli tebli edilmi oluyordu. imdi, btn gzler Kara Ahmed Paa'ya
evrilmiti. Rstem ve Haydar Paalar, balar nlerinde olarak divan terkettiler. Biraz sonra,
kapclar kethdas tekrar ieriye girdi. Ahmed Paa'nn nnde hrmetle eildi, hkmdarn altm
mhrn uzatt:
Padiah efendimiz, sizi veziriazam nasbeylediler. Mbarek olsun.
Paa, mhr hmyunu pp, bana koydu. Dualar etti, sonra :
Efendimizin mbarek cemali ile merref olmak isterim.
Diyerek huzura kmak ricasnda bulundu. Sadareti kabul edebilmek iin, baz artlar vard. erefli
mazisini lekelemek istemiyordu. Bir gn gelip, saray entrikalarna kurban edilmekten ve haseki
sultann bziesi olmaktan korkuyordu. Kethda gitti, geldi, emri tsbli etti:
Efendimiz, -vrudunuza muntazrdr.
Kethda ile beraber divandan ktlar. Rstem Paa'nn azli n olmasna ramen, yenierilerin
galeyan devam ediyor, nhog
sesler iitliyor, asker saflar arasnda kaynamalar oluyordu. Paa, huzura girer girmez, padiahn
ayaklarna kapand.
evketlm, vezirizamlk bizim gibi ciz bir kulunuza m ka]. di?
Sultan Sleyman, elini Ahmed'in omuzuna koydu, sesi gayet bitkin ve hafif kyordu:
Kalk lala, kalk. Mhrmze ve itimadmza lyksn.'
Baka kullarnz taltif buyursa idiniz.
Neden byle sylersiz Ahmed?
Vezir, endielerini birka cmle ile anlatt. Devletin bu en byk makamna ykseldikten sonra bir
gn azledilmesinden korktuunu syledi. nsand, hatadan salim olmazd. Padiah, kendisine kar
msamahakr davranacana, azletmeyeceine dair kat teminat verdi:
Azil asla hatrna gelmesin Ahmed, asude ol. Sonra mustarip bir tavrla :
Haydi lala, dedi. Umuru tedvir et. Bak asker kullarmn murad nedir, ne isterler?

Sonra ilve etti :

Bizi fazla konuturma. imiz kan alar.
Verizizam geri >geri ekildi. Huzurdan karken padiahn gz pnarlarnda tanelenen yalar
grmt. Cihan Padiah Kanun Sultan Sleyman alyordu*
Asker saflar arasnda ykselen :
Vezire katil .gerek!
vazeleri zerine Rstem Paa hemen stanbul'a gnderildi. Bu suretle lmden kurtulmu oldu.
Ufak bir tahrik neticesinde asker tarafndan paralanmas iten bile deildi. Kazaskerler ve
ulemann ehzadenin namazn klmak zere Ereli'ye gitmeleri emredildi. Ha-zinei hassa
defterdar metruktn saymak ve yazmakla vazifelendirildi.
Aktepe mevkiinde kurutan adrl ordughta birka gn daha kalnd. Sultan Sleyman mevsimin
ilerlemi olmasndan dolay ran seferini ertesi seneye brakarak k Halep'te geirmeye karar
verdi. Artk ehzade Mustafa meselesi halledilmi, tehJike kalmamt. Ordu padiaha kar
herhangi bir hrmetsizlik ve itaatsizlik gstermemekle beraber ksknd. Sultan Mustafa'nn
matemi kablerden kolay koay silinip atlamyordu. air Talcah Yahya Bey bu mateme tercman
olmutu :
Medet, medet ki cihann ykld bi* yn Ecel Cellleri lald Mustafa Kant
MbsraJar ile balayan lmz mersiyesi dillerde dolanyor, her
nunnt.i'1 guLim
>j
nuta gzler yaaryordu. Bu mersiyeyi Sultan Sleyman da yal gzlerle okumu, fakat Yahya
Bey'e ne bir sz sylemi ve ne de ceza, vermiti. Sadece :
Talcah bu mersiyesi ile kalbimizi hn etti. Demiti. Bolvadin'de orduya katlm olan
ehzade Selim, hem mteessir,
hem de akbetinden endieli idi. Aasnn idamnda annesi Hurrem Sultan'n oynad menfi rolden
bir ksmna vkft. Sultan Bayezid'i de her zazaman kendisine tercih ettiini biliyor, ileride ayn
mthi akbetin kendi bana da gelmesinden korkuyordu. Mustafa'dan sonra yenierilerin
Bayezid'e meyletmeleri mmknd.
kbal hrs olmayan hassas ve air 'unlu ehzade Sultan Cihangir'e gelince; o herkesten fazla
mteessirdi. Ayn mersiyenin:
Getirdi (arkasn yere Zl-i devri zaman Vcuduna siiem-i Rstem ile erdi ziyan.
Msralarn okurken katla katla alamt. Bu teessr onu yolda hasta etmi, 1553 yl Kasm
aynn 8 inde Haleb'e muvasalat edildii gnde bir daha kalkmamak zere yataa drmt.
Cihangir, Sleyman'n en kk, fakat en sevgili oluydu. Seferlerde beraberinde bulundurur, ilm
sohbetlerde kendisine de sz hakk verirdi. Ya sancaa kmak iin ok msait olduu halde bu
sevgisi dolaysyle yannda alkoymutu. Zarif, munis ve hassast. Kuvvetli bir tahsil ve terbiye
grmt. Babas ve kardeleri gibi airdi. Bedenen kusurlu yaratlmt. Srtnda ufak bir kamburu
vard. Bununla beraber simas gzeldi.
Padiahn, ehzade Mustafa'ya reva grd feci akbetten sonra duyduu vicdan azab Cihangir'in
hastal ile bir kat daha artmt. Btn hekimleri seferber etmi:
. Aman stadlar, Sultan Cihangir Hn'ma bir ey olmasn. Bir iyi bakn.
Diye deta- yalvarmt. Fakat hekimler hastal ya kefedememiler veyahut koyduklar tehisi
Hnkra sylemek cesaretini bulamamlard. Ancak fazla srar karsnda kaldklar zaman :
- Allaihtan mit kesilmez.
Cevabn vermilerdi. Hastalk gnden gne ilerliyor, ehzade bir mum gitoi eriyordu. Ne yaplan
illar ve ne de Sultan Slcyr.a'in sevgili olunu kurtarmak iin rpnmalar fayda vermiyordu.
Cihangir, yatann ba ucundan ayrlmayan lalasna :
Beni yataa aam Sultan Mustafa'nn matemi drd. Tabipler bo yere derdime deva ararlar.
Dilerim sebep olanlar Allahlan bulsunlar!.
Demi, lalasnn :
i

 Hele bir bahar gelsin Sultanm, stanbul'un b havas ifa verir, bir eyiniz kalmaz, zlmeyin.
Gibi teselli edici szlerine kar ac ac glm:
Acep biz bahan idrk edebilecek miyiz? Cevabn vermiti.
Plnlarn muvaffakiyetle tatbik edildiini haber alan Hurrem Sultan sevinmiti. Fakat birka gn
sonra damadnn azledilerek stanbul'a geldiini grnce arm, zlmt. Byle bir netice
beklemiyordu. imdi ar naar Rstemi tekrar makamna oturtmak iin. faaliyete geecekti. Doru
bir vezir olan Kara Ahmed Paa'nn yenieri erknndan da yz bularak meydan okuyacan,
emirlerine rm olmak istemiyeceini bilmiyor deildi.
Mthrimlh Sultan'a gelince; kocasnn birdenbire gzden derek bir kenara atlm olmas
sinirlerini bozmutu. Bununla beraber Rs-tetn'i teselli etmi :
Sen zlme efendim, demiti. Kendine kahretme, iherey dzelir.
Sonra soluu saray hmyunda alarak annesine yalvarm yakar-mt:
Ah valide, bak bize neler ettiler! Rstem ayaklarnzdan per. Muavenetini 'bizden esirgeme.
Roksolan kzma mit vermiti:
Selm syle, merak etmesin. Yalnz biraz sabrl olsun. lmden baka hereye are bulunur.
Hele padiahmz efendimiz seferden avdet buyursunlar.
Bu i biraz gt ama, mmknd. Halk Sultan Mustafa'nn eha-detini iyi karlamam, ordu
saflarnda olduu gibi stanbul'da da naho aesler ykselmiti. Sonra ran seferinden henz zafer
haberleri gelmemi, o da honutsuzluk yaratmak emareleri gstermiti. Bu sralarda payitahtn
muhafazas iin kuvvetli bir vezire ihtiya vard. Seferin devam srasnda bu mhim vazifeyi
pekl Rstem Paa yapabi-lirdii. Zaman gelince bir mutemedi vastasiyle durumu efendisine arzerecekti. Ancak imdiden zemini hazrlamak lzmd. Padiaha hitaben mektup kaleme ald.
Akn bir defa daha tekrarlyor, btn zamannn htizn ve melal iinde getiini, ranllar
zerinde henz bir zafer kazamlmadr halde mjdeciye intizar edildii ayiasnn dolatn, bu
haberin ise kendisinde phe ve tereddt uyandrdn, eh-aaiesi Sultan Bayezid'in yanma bile
gitmek istemediini yazyor, tek Hafcal bana mbarek cemalini gstersin diyordu. Mektup
Cihangir ahmn gzlerinden perim diye sona eriyordu (1).
Halbuki Cihangir de annesinin kurban olmutu. Aasnn matemi, cierlerinden esasen hasta olan
bedbaht genci 27 kasm 1553 te Hakkn rahmetine kavuturmutu. Namaz klndktan sonra
cenazesi stanbul'a gnderilmek zere yola karlmt (2).
Sultan Sleyman, zevcesinden gelen mektubu birka defa okumutu. Hl Hurrem'i sulu
bulmuyor, belki de bulmak istemiyordu. Roksolan, koca Osmanl mparatorunu bylemi, aknn
deta esiri etmiti. Yer yznde kendisine ondan yakn kimse olmadn sanyor:
Hurrem benim hereyim.
Diyordu. Belki hakk da vard. Fakat bu yaknlk, bir imparatorun anlar ve ereflerle dolu olan
mazisini lekeliyordu ve belki da daha da lekeliyecekti.
Sultan Sleyman Badat'ta kald mddet zarfnda birok hayrl iler yapt. Zam-anla bozulmu
olan idareyi dzeltti. Halkn memnun olmad beyleri ve kadlar deitirdi. Vergi ilerini yoluna
koydu. Binalardan alnmakta olan vergileri kaldrtt. Rvet alanlar, halka fena muamele edenleri
rtbe ve memuriyetleri ne olursa olsun cezalandrd. Camiler, mescitler ve imarethaneler yaptrd,
eskilerini de tamir ettirdi. Bunlarn masraflarna baz varidatlar karlk gsterdi. Vakfnameler ve
hccetler yazdrd. eritezler zamannda kurulmu olan detlerle bidatleri kaldrd. Babas Yavuz
Sultan Hn'n Halep hakkndaki emirlerinin kendi devrinde de aynen tatbikim ferman etti. Namuslu
insanlar i bana getirdi, halkn duasn ald, minnet ve krann kazand.
*
Haleb'in mutedil havas padiaha ok yaramt. Manev strap altnda ezilen vcudu yava yava
iyileti. Musahipleri ve hekimleri kendisine ak havada elenmesini tavsiye ettiler. Olu ehzade
Selim'i de yanma alarak ava kt. Gtrdkleri ahinler vastasiyle rdekler, kazlar, turnalar
avladlar. Altn rengindeki mavi tepeli balabanlar, iri bal akr doanlar ve trl trl kartallar

vastasiye* slnler, iller ve keklikler yakaladlar. Tazlar dereleri, tepeleri gezerek ceylnlar,
tavanlar ve tilkiler tutup getirdiler.
Sultan Sleyman'n, birbiri arkasna tertip edilen bu av elenceleri sayesinde sinirleri dzelmi,
biraz neesi gelmiti. Teessrn unutur gibi olmutu. Hurrem Sultan'm mektuplarna verdii
cevapta : Kendimizi daha zinde hissediyoruz. Saatlerce at zerinde kaldmz halde hibir
yorgunluk duymadk. Cenab Hakka krler olsun. di(1) Topkap Saray Arivi No. 538.
(2) stanbul'da Tophane'nin stndeki mahalle gir'in adan tamaktadr.
ehzade CihanF: 13
194
HURREM SULTAN
yor, hasretini ifade eden cmleler yazyordu. Hasekinin gnderdii son mektupta, ran seferi
imtidadmca stanbul'un muhafazas iin R-stem Paa kulunuzu kaymakam tyin buyursamz acaba
nasl olur? Ben cariyenizden sual ederseniz mnasiptir. Ama aklm bir eye ermez, ferman yine
sevgili Padiahm efendimindir, diye bahsettii tyin meselesine hi temas etmemi, damadnn
adn anlamamt.
Halcpte bahar erken idrk edilir. Meyve aalarnn iek amas sefer mevsiminin gelmek zere
olduunu hatrlatyordu. Hazrlklara balanld. ehzade Sultan Selim Mara'a gitti. Orada
klamakta olan askerini alp Sivas'a gelecek, babasna iltihak edecekti.
Orduyu hmyun 1554 yl nisan aynn 9 uncu gn yrye geti. Halep saraynn nndeki
Gk meydan askerle dolup tamt. Kaleden toplar atld. Vezir brahim Paa kaymakam sfatiyle
stanbul'a gitmek zere ordudan ayrld. Bu suretle ilk defa Hurrem Sultan'-n arzu ve istirham
yerine getirilmemi oluyordu. Rstem Paa ile hasekisinin casuslar braihim Paa'dan evvel
payitahtn yolunu tutmulard.
12 maysta Diyarbekir'e muvasalat edildi. 15 maysta surlarn haricinde lek mevkiinde ordugh
kuruldu. Divan topland. Mutadn hilfna, yalnz vezirler deil kazaskerlerin, defterdar ve
nianclarn, aa, kethda, serdar, yayaba, blkba ve vekilhar gibi yenieri zabitlerinin ve
solaklarn divana girdikleri grld. Padiah ordunun ne dereceye kadar kendisine sadk olduunu
anlamak istiyordu. ehzade Sultan Mustafa'nn idam ile krlm olan kalblerini tatl szlerle tamir
edecekti.
Ota hmyuna girenlere teker teker iltifat ediyor, hatr soruyordu. Sonra ran seferi hakknda ksa
bir hitabede bulundu. Seferin mutlak ve lzumlu olduunu iaret etti.
Kullarm, lnceyedek banzda olma murad ederim. Gittiim yere gider misiz, bizimle
foeraber misiz?
Diye sordu. Bu samim sual karsnda gzler dolu dolu oldu. Hep birden :
Seninle olduktan sonra padiahm, Hind'e, Sind'e, Kafdama kadar gideriz. Her ne
emredersen fermanberiz.
Cevabn verdiler. Sultan Sleyman tatl bir heyecanla ipea-di.
Berhurdar olun kullarm.
Padiah, divan toplantsndan sonra ordu saflarn dolat, her tarafta tezahratla karlanyordu.
Artk ordunun sadakatinden phe edilemezdi. 20 maysta Diyarbekir'den hareket olundu. 5
haziran'da Su-ehri'ne muvasalat edildi. Sultan Sleyman burada bir geit resmi yaptrd.
Veziriazam Kara Ahmed Paa ile ikinci Vezir Semiz AJi Paa'nn birlikleri birbirlerine rekabet
edecek bar intizamla getileT. Her iki vezire de iltifatta bulundu :
HURREM SULTAN
195
. ftihar duydum.
Fakat biraz sonra ordugha gelen Rumeli Beylerbeyi Sokullu Meh-med Paa kumandasndaki
Rumeli askeri dierlerini glgede brakt. Askerlerin omuzlarnda kaplan postu vard. Miferlerine

tilki kuyruklar aslmt. Byk kalkanlar, elik mahmuz ve pazubentler, demirden eldivenler
tehizatlarn tamamlyordu. Sancaklar krmz ve beyazd. Sultan Sleyman, Sokullu'dan da
iltifatn esirgemedi:
Senden kran zereyim, Mehmed Paa. Dedi. Elini ptrd.
Ordu 5 temmuzda Kars'a geldi. Burada ran ah Tahmasb'a harp ilnnamesi gnderildi. Fakat ah
ortalarda yoktu. Bunun zerine ran hududu geildi. Zaferler birbirini kovalamaa balad:. Revan
fetho-lunmu, 24 temmuzda Araay dm, iki gn sonara Karaba tahrip edilmiti. 2S temr/uzda
Nahcivan'a girilmiti. ah Tahmasb burada kendisini gstermemi, hazinelerini bile brakarak
kamt. ran ordusundan ise eser yoktu. Sefer zaferle tamamlanmt.
Avdete karar verildi. Erzurum'a muvasalat edildii zaman ahm hassa kumandan gelerek,
hkmdar adna sulh talebinde bulundu. Padiahn huzuruna kmak ve elini pmek erefine nail
oldu. Bir mtareke imzaland. Sulh mzakereleri bilhare balayacakt.
Sultan Sleyman k Amasya'da geirdi. Bu ehirde kald aylar zarfnda ran ilerinden baka
birok siyas ve asker hdiselerle de megul oldu. Fransa kiral yine yardm istemiti. Talebi yerine
getirildi. Avusturya elilerini yollam, ran ah yeni bir sefaret heyeti gndermiti,
i
Bu sralarda stanbul'da da trl hdiseler oluyor, Veziriazam Kara Aihmed Paa aleyhinde
entrikalar evriliyor, rivayetler karlyordu.
Gya Ahmed Paa, ran seferi esnasnda Msr valiliine tayin et tirdii akrabas Dukakinzde
Metmed Paa'ya, Msr'n senelik varidatndan stanbul hissesini mmkn mertebe arttrmasn
emretmi, o da halk soyup soana evirmiti. Hviyetleri mefhul baz kimseler :
Ahmed Paa Msr ahvalini perian ettirir. Dukakinzde yalnz devletin deil kendi hazinesini
de doldurur. Selefi Ali Paa. daha mdebbir bir vezirdi.
Gibi Sadrzam yeren szlerle orada burada dolayorlard. Bunlarn arasnda iyvesinden Rum
olduu anlalan sivri sakall bir ihtiyar da vard. stanbul'da gezmedii mahalle kalmamt.
Kendisini Msr'dan yeni gelmi bir tacir oJarak tantyordu.
ayialar yava yava stanbul hududundan da darya tayordu. Mesele basitti. Haseki Sultan ie
kz Mihxiwija&i ve Rstem Paa el ele vermiler, Kara Ahmd'i mahvetmek iin faaliyete
gemilerdi. Varidatn byle birdenbire ykselmesi padiah nezdinde Ahmed'in itibar136
HURREM SULTAM
n bir kat daha arttracakt. Bu ise Rstem Paa'nn aleyhinde netice verirdi. nk, onun sadareti
srasnda Msr varidat bu kadar ok deildi. Eski Msr Valisi Semiz Ali Paa'y da kendi
taraflarna evirmilerdi. Rstem Paann casuslar Amasya'da dolayor, Ali Paa ile gizlice
temaslarda bulunuyorlard. stanbul'daki ayialarn her tarafa yaylmas iin Galata'daki tekilt
vazifelendirmiti,. Kendisini Msr'dan gelmi bir tacir olarak tantan sivri beyaz sakall ihtiyar,
asilzade Teologos'tan bakas deildi.
,
Gerek Diyarbekir valiliinde ve gerek sadareti srasnda gayri meru yollardan byk bir servet
toplayan Rstem Paa, kesenin azn am, taraftarlarna bol bol ihsanlar datmaa balamt.
Mhr hmyunu ele igeirebilmek iin her trl madd fedakrlklara hazrd. Hurrem Sultan'm
enriyie mutemetleri arasna karm olan Kara Sleyman Aa'ya :
Su gibi altun sarfna mezunsun.

Demi, Asilzade Teologos'a de yeknu bir hayli tutan duka gndermiti.

Yeni Msr Valisi Dukakinzde Mehmed Paa, memuriyetinin daha birinci senesinde veridat yz
elli bin duka arttrm ve durumu A masya'ya da bildirmiti. Kara Ahmed Paa memnundu.
Mehmed Paa tedbirini .gsterdi. Efendimize lyk bir vezir olduunu isbat-ttti.
Diyordu. Sultan Sleyman da kendisine iltifat etmiti. Eski Msr Valisi Semiz Ali Paa'y da
huzuruna ararak aradaki farktan dolay hesap sormutu. Fakat Ali Paa, fazla vergi alarak
memleketi tahrip ve halk bizar etmektense eski itiyatlara gre hareket olunmasn daha muvafk
'grdn beyan etmiti.

 Kanun unvaniyle ydedilen bir padiah muazzamn saltanatnda elbette adalet hkm srer.
Demiti. Sultan Sleyman Msr varidat meselesini tahkik ettirmek kararn vermiti. Rstem
Paa'nn adamlar:
Dukakinzde haydi birinci defa bu kadar altn yollad. Fakat bir yl sonra ayn aniktar takdim
edemezse artk kimsede vergi vereceK takat kalmad anlalacaktr. O zaman vezirin hali nice
olur?
Diyorlard. Bu szler Kara Ahmed Paa'nn kulana kadar gelmi ve aleyhinde yryen entrikalara
ksmen vkf olmutu. Ahmed Paa kendi durumunu salamak ve rakibi Ali Paa'y gzden
drmek iin Dukakinzde'ye yeni bir mektup yazm, devlet hazinesine gnderilen teslimatn
daha da arttrlmasn istemiti. Bu suretle kendisinin hakl olduunu isbat sdeeek:
HRHEM SULTAN
197
te padiahm:, diyecekti. Varidat ziyadedir. Dukakinzde kulunuz tou yl da ayn miktar ve
hatt daha fazlasn da gnderdi.
Fakat bu mektubu gtren ulak, Amasya'nn' biraz ilerisinde Semiz Ali Paa ile teriki mesai eden
Galata tekiltna mensup Hurrem Sultan'm adamlar tarafndan yakalanm ve elinden mektup
alndktan sonra ldrlmt.
Siyas mzakerelerin ve eitli entrikalarn devam ettii bu sralarda Rumeli'de de bir isyan patlak
vermiti. Yeniehir ve Selanik taraflarnda Mustafa adl bir serseri ortaya km:
-.
Ben Aktepe'de idam edildii sylenen etozade Sultan Mustafa'ym, bam g kurtardm,
celltlar orada bana benzeyen baka birisini katlettiler, ben zd oldum.
Diyerek etrafna on 'bin kii kadar toplamt. ehzade Mustafa'nn yzn grmemi, fakat
hretini duymu olanlar da kendisine katlmt. Dzmece Mustafa, mdafaasz baz kasabalar
igal etmiti. Bir aknc beyini kendine vezir yapm, iki medrese kaknn da kazaskerlie
getirmiti. Derviler vastasiyle Rumeli jhirlerinde geni bir propaganda faaliyetine girimi ve
birok saf kimseleri kandrmt. Gnn birinde de padiahln iln etmiti. Bu hdiseden en
ziyade Hurrem Sultan tela dmt. Kznn sarayma komu, damadn huzuruna celbetmi:
Kan Sultan Mustafa idim edilmiti?
Diye kmt. Rstem Paa teminat vermiti :
Sultan Mustafa hazretlerinin cenazesini gzlerimle grdm. ln istikll sevdasna den o
deil, bir serseridir. Asude olun.
Sonra Hurrem Sultan'n ayaklarna kapanmt.
Valide sultan hazretleri, ikbal ve istikbalim "linizdedir. Haseki, sabr tavsiyesinde bulunmutu.
Kanun Sultan Sleyman, Rumeli'deki isyan haber alr almaz B-dirne'de bulunan ehzade Sultan
Bayezid'e talimat gndermi, ayrca stanbul'un muhafazasna memur edilmi olan Vezir brahim
Paa'ya hazrlkl bulunmasn emrini vermiti. -brahim Paa lzumlu btn ihtiyat tedbirlerini
alm, durumu haseki sultana da bildirmiti.
ehzade Bayezid kapkulu aalarndan birine asker vererek isyan mmtakasma gndermi, ayrca
Nibolu Sancak Beyini de silerin tenkiline memur etmiti. Rumeli Beylerbeyi Sokulu Mehmed
Paa da seme blklerle yola kmt.
Sultan Sleyman'n da iine Hurrem gibi phe dmt. Acaba Aktepe'de idam edilen hakikaten
ehzadeye benzeyen baka birisi miydi? Bu pheyi gidermek Jjolayd. Fakat tahkikat yaptrmaktan
utan133
HRHEM SULTAN
yor, kimseye aklayamyordu. Bugnlerde Zal Mahmud Aa huzura girmi, Rumeli'deki isyan
duyduunu, fakat oradaki Mustafa'nn sahte olduunu kendiliinden sylemiti. Padiah,
Mahmud'un yzne bakmam, evldn ldren katili tiksinerek huzurundan kovmutu.
Seni gzm grmesn, ykl karmdan!

Dzmece Mustafa hdisesi kolaylkla halledilmiti. siler arasnda ihtilf km, Mustafa
kendisine vezir ve serasker yapt aknc beyi tarafndan yakalanarak Nibolu Sancak Beyine
teslim edilmiti. O da Rumeli Beylerbeyi Sokullu Mehmed Paa'ya gndermiti.
Sutan Sleyman, Amasya'dan ayrlarak 1555 yl temmuz aynn 31 inci gn skdar'a gelmiti.
Sahte ehzade de oraya getirilmi bulunuyordu. Yaplan tahkikatta ehzade olmad anlalm ve
uzaktan Padiaha da gsterildikten sonra idam edilmiti. Ancak bu hdise Sultan Sleyman' 'bir
hayli zm, hayatna kyd olunun hayalini gzlerinden uzaklatramamt.
Ah, bu adam keke Sultan Mustafa Hn'n kendisi olsayd. Ne olurdu.
Diye nedamet hislerini aa vurmu, gzlerinde yalar tanelen-miti. Kanun, birka gnn
skdar'da yaptrlm olan yeni sarayda geirmi, ok grecei geldii Hurrem Sultan' da oraya
getirtmiti. Btn yorgunluunu onun hl snmeyen ak ve ihtiras dolu vuslat tnda
dinlendirecekti. lk bulutuklar akam padiah fazla heyecanl grnyordu. ster istemez sz
ehzade Sultan Mustafa'dan ve onun matemi ile hasta yatana dp Hakkn rahmetine kavuan
Cihangir'den alacakt. Harem dairesine getii zaman, Hurrem kendisini kapda karlam :
Oh sultanm, gzlerimiz yollarda kald. Hasretinizle yanp kavrulduk.
Szleriyle efendisinin elini pm, sonra onun sol elini kalbine gtrmt.
Bu kalb sizin iin arpyor.
Kurnaz haseki, ilk anda en mhim kozunu oynuyor, Sleyman' tekrar nfuzu altna sokmaa
alyordu. Padiah da bu szlere pek bigne kalamamt.
Benim meleim, bizm de dlerimiz -senin ile dolu idi. Biz de sana hasrettik.
Demiti. Odalarna gittikleri zaman hasekinin yz birdenbire deimiti. Mahzun ve mkedder bir
hal alvermiti. Sanki be dakika evvelki kadn o deildi.

HURREM SULTAN
199
Ban sa olsun, Sultanm. Cenab Hak sana uzun mrler ih-, san etsn, min.
Senin de Hurrem. Bak beni nasl gnaha soktun. ki ehzademiz birden gitti.
Roksolan sokuldu.
^
__Senin iin her ey feda olsun, efendim. Gerekirse beni bile feda
et. Neden kendinizi zersiniz?
*
Diye teselliye balad. Bin dereden su getirdi. Ak dm salana ramen hl gen ve gzeldi.
VIII
Haseki Sultan >ve Kara Ahmed Paa Azl Etme Kati Et Hurrem'in Son Zaferi ve Son Cinayeti
Osmanl mparatorluunun En Nuluzlu Kadm Ahmed Paa'nn dam Bir bide
Ykseliyor < Hurtem'in Hastal Snen htiraslar Padiaha Taktim Edilen Kzlar Son
Gayret Vde dolmutur Sultan Sleyman' Alatan Haber Hurrem'in lm
Medeniyet tarihine eref verecek olan Mimar Koca Sinan'n lmez eseri Sleymaniye Camimin
inaatndan sarayna dnen Sultan Sleyman memnundu. Sinan :
Nasip ise devletinizde iki yla kalmaz bidenin hitam myesser olur.
Diye teminat vermiti. Kendi adn tayacak bu muazzam eserin bir an evrvel ve kendi hayatnda
iken ikmali balca emeli idi. Bnr gn yine inaat (gezerken beraberinde bulunan eyhlislm
Ebussuut E-fendi'ye :
stadm, dileim odur ki, bu camii erifte cuma namazn eda etmeden Allah canm almasun.
Demi, dualar etmiti.
Sarayna dnd, zaman kz Mihrimh Sultan da orada bulunuyordu. Validesinin emriyle yemee
alkonmutu. Babasn grmek istiyordu. Ana-kz evvelce hazrlanm olan plnlarn ikinci ksmn
tatbik edeceklerdi.
(Birinci ksm:, tam bir muvaffakiyetle tamamlanmt. Veziriazam Kara Ahmed Paa'nn, Msr
Valisi Dukakinzde'ye yazd mektup, Hurrem'in casuslar vastasiyle elde edilip, kinci Vezir

S^miz AJi Pa-a'ya verilmi ve onun vastasiyle padiaha sunulmutu. Sultan Sleyman, lalasnn el
altndan iler evirdiini renince, kendisini azarlam :
Baka Ahmed Paa, demiti, sen bize yaranmak iin, Msrdaki
*
HURREM SULTAN
201.
kullarmz perian edersin, haktan ve adaletten kaarsn^ halkn veremedii vengiler tarh ettirirsin.
Rzam yoktur.
Ahmed Paa, her ne kadar :
Efendimiz, size yanl aksettirilmi, maruzatm odur ki.;.
Diye kendisini mdafaa etmek istemi ise de, Dukakinzde'ye yazd mektup gsterilince, renkten
renge girmi, dili tutulmu ve ban
nne eerek susmutu.
Darbenin nereden geldiini anlamt. Karsnda padiah deil, malp edilmesi mkl bir
dman vard. Bu dman, nice canlara
kydrm olan haseki sultand.
Sultan Sleyman, lalasna yapt ihtarda haksz saylmazd. Vergi ilerini daima halkn lehine
olarak halletmi, onun mal gcnden fazlasn almak istememi, koyduu kanunlarla adalet
prensiplerinden asla ayrlmamt. Kanunlarn mhim ksmn, devrinin alimesi eyhlislm
Bbussuud Efendi'nin fetvalar ile tataviye etmiti. Emlk vergisi olarak, hane basma elli akeden
altm akeye kadar alnr, her Osmanl iki koyun basma bir ake verirdi, Rstem Paa, sadarette
bulunduu yllarda, bu usul deitirememi ise de, valileri ve sancak beylerini muayyen ake
itasna mecbur etmiti.
Sultan Sleyman, Kara Ahmet Paa tarafndan akrabas Dukakinzde'ye yazlan mektubun nasl
olup da Semiz Ali Paa'nn eline getiini bilmiyordu. Bu yzden de evrilen entrikalardan ve
hasekisinin oynad me'um roldan haberi yoktu.
Roksolan'n hazrlam olduu plnn, ikinci ve en mhim ksm, Rstem Paa'y huzuru hmyuna
kabul ettirmek, andan sonra da Kara Ahmet Paa'y sadaretten uzaklatrarak yerine damadn
getirmekti. Mihrimh, sevgili kocasnn azledilmi olmasndan ok mteessirdi. Ara sra kocasn
teselli etmek istedii zaman :
Sen efendim, elem ekme arslanm, padiah babam mhrn
tekrar sana verir.
Diyordu. Rstem, tou iin zevcesiyle deil, ancak kaynvalidesi ile
halledileceine kanidi.
Valide hazretleri arzu buyururlarsa, herey mmkndr. Mbarek ayaklarndan perim, istical
buyursunlar.
Cevabn veriyor, ricalar ediyordu. te Mihrimh Sultan, bu akam Topkap sarayna bunun iin
gelmi ve annesinden icap eden talimat aldktan sonra, babasn beklemiti. Padiah, hareme gelip
istirahate ekilir ekilmez de 'huzura girmiti. Alyarak ayaklarna kapanmt:
Padiah babacm, bizi bir leylek yavrusu gibi kenara attnz. Size kar sadakatten asla
ayrlmam olan Rstem kulunuzu unuttunuz. Mbarek yznz gremedii, ellerinizi pmek
erefinden mahrum kald iin, gece (gndz kanl gzyalar dker.
HURREM SULTAN
Sleyman, biricik kznn hkrklarna bigne kalamamt. Salarn okad:
Kalk, Mihrimh, kalk sultan kzm. Hele yle sedire ili, Rus-tem'in sadakatinden phem
yok. Tevecchnz bkidi. Ancak...
Burada sustu. Mihrimh sedire iliti. Gzlerinde hl yalar vard:
Ne olur sultanm baba, bir def ack olsun huzurunuza kabul buyurunuz, mbarek ellerinizi,
ayaklarnz psn. Eer suu varsa, o da
' benim gibi alyarak af talebinde bulunsun. Sleyman, ac ac gld:

 Kzm, yarn Huzuru Rabbllemine ne yzle kacaz? Nasl .hesap vereceiz? anlar ve
ereflerle dolu mazimiz glgelenir. zerine kara bulutlar iner. Sen kadnsn Mihrimh, akln ermez,
bu szlerimin mnasn anlyamazsm.
Mihrimh, babasn kolay kolay brakmak istemiyordu. Diller dkt, gzlerinden tekrar yalar
boand. Bu arada Veziriazam Kara Ahmed Paa'nm da aleyhinde bulundu. Kocasnn kuyusunu
kazdn, artk Osmanl payitahtnda itibarlar kalmadn, camii gezmek istedii halde,
Mimarba Sinan Aa'nm bile tesir altnda kalarak, kendisini grmemezlikten geldiini syledi.
Yand, yakld:
Ben kznz deil miyim? Zevcime neden byle fena muameleler reva grlr?
Bu srada Hurrem Sultan da huzura ;girmi bulunuyordu. O da sze karmt :
Ne alarsn kzm?
Mihrimh, byle bir sual bekliyormu gibi bsbtn boand.
Ah vlideciim, 'ben alamaym da kimler alasn. Sultan Sleyman mteessir olmutu.
Hurrem, dedi. Mihrimh kocasna hakaret edildiini syler. Fakat ben ihtimal vermem. Rstem
Paa mansbndan olmutur. Ama bi ze intisap erefi bakidir. Hanedan l-i Osman damaddr.
stihkar edii meine rzamz yoktur.
Hakknz var sultanm, bir damad ehriyriye edilen hakaret "Hanedan l-i Osman'a da
rcidir.
Hurrem, duruma yine hkim olmu, efendisini en zayf yerinden yakalamt. Hakl veya yanl
hanedana dil uzatlamazd. Padiaha sokuldu.
Malikim emret. Rstem kulun .gelsn, ayaklarnz psn. Mbarek cemaliniz ile merref
olduu halk tarafndan duyulursa, her ey dzelir, iadei itibar eder.
Mihrimh da atld :
Sultanm babacm, bizi bu ereften mahrum klma.
Sultan Sleyman, kznn, daha dorusu sevgili hasekisinin rica ve istirhamlarn kramad. Rstem
Paa'y bir defaya mahsus olmak arHURREM SULTAN
293
tiyle huzuruna kabul edebilecei va'dinde bulundu. Fakat bu demek divan hmyunda bir vazife
verilecei demek deildi. imdilik herhangi bir mansba tyinini dnmyordu. Bu fedakrl srf
halk nazarnda itibarnn artmas iin yapyordu.
Gelsn, fakat zinhar memuriyet iste u.n.
Dedi. O gece Hurrem Sultan, -efendisi zerinde Dr hayli iledi. Sz hep Rstem Paa'dan at ve
damadn gklere kard. Ondan sadk vezir olamazd. Yalan nedir bilmez, doru yoldan
ayrlmazd. Halbuki Kara Ahmed Paa, saman altndan su yrten, iinden pazarlkl bir adamd.
ayan itimat deildi. Sleyman da vezirinden memnun deildi. Hele son hdiseden sonra itimad
da sarslmt. Fakat ne are ki azletmeyeceine dair sz vermiti. Hurrem Sultan'a bunu hatrlatt.
Szden nkl bizim iin deildir. Dadi. Hurrem'in :
haneti sabit olsa yine azil yok mudur?
Sualine : Elbette vardr.
Cevabn verdi. Fakat Kara Ahmed Paa ihanet etmemiti. Vatana, devlete ve padiaha sadk bir
vezirdi. Bunu halk da, yenieri oca da "biliyordu. anl mazisi ve sava meydanlarndaki
yararlklar, Teme-var fethinde gsterdii cesaret ve kahramanlk henz unutulmamt. Kolay
kolay da unutulamazd.
Ertesi gn Rstem Paa saraya davet olundu. Mazul Sadrazam huzurda nasl hareket edeceine ve
neler syleyeceine dair zevcesi Mihrimh Sultan vastasiyle kaynvalidesinden kat talimat almt.
Padi-.ahm hem gururunu okayacak, hem de kendisine acmdracakt. Mihrimh, kocasna :
Aman efendim, sakn validenin szlerinden tara kma. Diye sk skya tenbihatta bulunmutu.
Padiah hiddetlense bile cevap vermeyecek, itham ve ihtarlar karsnda boynunu bkecek, icap
ederse gzya dkecekti.

O gn, divan hmyun olmad iin Sultan Sleyman istirahat ediyordu. Hava ok scak
olduundan darya kmam, saraynn Bo-az'a ve Marmara'ya bakan geni mermer balkonunda
oturmutu. Yannda, iki musahibinden baka kimse yoktu. Yemee alkonulmas ihtimalini
hesaplayan Rstem Paa, leye doru gelmi ve derhal huzuru ahaneye kabul erefine nail
olmutu. ki yldr birbirlerinin yzlerini grmeyen kaynpederle damadn karlamalar sarayda
merak ve heyecan uyandrmt. Rstem, huzura girer girmez padiahn ayaklarna
"kapanm ve pmt.
Velinimetim efendim, hasretinize tahamml ne mmkn? Mbarek c-mah'nizi grmeden
yaamann ne kymeti var. Eer sizden cda kalacak isem, ferman buyurun celltlar kaydm
grsnler.
.-.**(]
204
HURREM SULTAN
Sultan Sleyman yerinden hafife kprdad. Sa elini damadnn omuzuna koydu.
Kalk paa, kalk.
Rstem, ayaa kalkt. Geri geri ekildi ve kendisini tutamayarak hngr hngr alamaa balad.
Bu iki yllk ayrlk ona ok dokunmutu. Padiahtan sonra koskoca bir imparatorluun en nfuzlu
insan iken birdenbire unutulup gitmiti. tibar kalmam, ardan geerken yerlere kadar eilen
esnaf, dtkten sonra selmn bile esirgemiti. Buna sebep yalnz ehzade Sultan Mustafa'nn
idamndan doan infial deildi. Halk ve esnaf esasen onu sevmemi, sevememiti. Asker de pek
holanmazd. tibardan dmesine gz kamatran byk servetinin e rol olmutu. Halk :
Vezir karun gibi zengin, bunu nereden bulmu?
Diye ak ak sylyor, hesap sorulmak istiyordu. Servetini nereden bulduuna dair trl ayialar
da dolayordu.
Evet, Rstem Paa o gn iin imparatorluun en zengin adam idi. Bu serveti meru yollardan
kazanmamt .iftliklerinin saysn bilmedii syleniyordu. Sarayndaki mcevheratn ve ziynet
eyasnn deeri milyonlarla llyordu.
Sultan Sleyman, damadnn musahipler arasnda hacil bir duruma dmemesi iin onlara ruhs&t
verdi.
Paa ile halvet olacaz.
Dedi. Bu suretle dardan da baka kimsenin ieriye girmesine mni oldu. Fakat on be yirmi
dakika sonra, artk ok ihtiyarlam ve kanburu km olan Haim Aa'nn :
Bir emriniz mi var, sultanm!
Diyerek kapdan ban uzatmasna bir ey sylemedi. Glerek:
Evet aa, kapnn dnda intizar zre ol.
Emrini verdi. Ona kzmamt. Otuz bu kadar senelik emektar idf Sonra Haim'in, hasekisi
tarafndan gnderildiini de derhal anlamt. Hurrem, muhakkak: merak ediyordu.
Rstem Paa, ok dil dkt. Birka defa lzumlu lzumsuz padiahn ayaklarna kapand.
Ne yaparsn Paa? kazn da dinlemedi.
Velinimetim efendim, 13u mbarek ayaklar plr, bast yerlere yz srlr.
Dedi. Bu onun iin erefti. Huzurdan kar kmaz her yerde iftiharla syleyecekti. Rstem,
verizizamm aleyhinde de bulundu. Fazla gurura kapldn, ciz bir kul olduunu pek abuk
unuttuunu, tecrbeli adamlarn gsterdii yoldan gitmediini, meverete asla ehemmiyet
vermediini syledi. Huzurda bir saatten fazla kald. Servetinin okluuna dair karlan
ayialardan bahsetti.
HURREM SULTAN
205
Bunlar Kara Vezirin adamlar karrlar.

Dsdi. Servetinin muinim bir ksmn hayr ilerine sarf yoluna gittiini, Rumeli ve Anadolu'da
birok hayrat yaptrdn, ferman buyu-rulursa, nesi var, nesi yok terkedip, saray hmyuna
girdii gn gibi bir elbise ile kalmaa hazr olduunu syledi.
. Efendime kul olmak bana yeter, dedi. Benim iin bundan byk eref olamaz.
Huzurdan sevinle kt. Artk plnnn son ksmlarn kaynvalidesi ve zevcesi Mihrimh Sultan
ile birlikte tatbik mevkiine koyabilirlerdi.
Gnler gelip geti.,. Hdiseler Hurrem Sultan'a ve Rstem Paa'-ya yardm ettiler. Semiz Ali Paa
ile veziriazam arasndaki mthi mcadele ilerine ok yaramt. Ahmed Paa marur bir- vezirdi.
Tecr-bedide zatlara hibir ey da^mak istemiyordu.
Biz byle mukarrer kldk. sabet bizim verdiimiz karardadr. Deyip iiri iinden kyordu.
Savalarda gsterdii muvaffakiyeti
devlet ilerinde gsterememiti. Bundan faydalanan baz mzevir kimseler, onu fena yollara
sevketmek iin alyorlard. Bir gn Sultan Sleyman camie giderken nne bir adam km:
Medet padiahm, medet!
Diye feryat edip alayarak, Semiz Ali Paa'nm mezaliminden ikyet eder mahiyette bir arzuhal
sunmutu. Padiah tahkikini emretti. Yaplan soruturmalarda bu ikyetin mrettep olduu,
arzuhali veren adamn Veziriazam Kara Ahmed Paa'nm emriyle hareket ettii meydana kmt
(1). Tahkikatn bir ah evvel ikmalinde Hurrem Sultan'm merkezi Galata'da bulunan gizli tekilt
mhim bir rol oynamt. Haim Aa, neticeyi bildirmek zere hasekinin huzuruna girdii ve :
Her e yayan oldu, sultanm. Hakikat meydana kt. Mjdesini verdii sralarda, asilzade
Teologos da Kara Sleyman
Aa ile birlikte Rstem Paa'nm saraynda ve huzurunda bulunuyorlar, ayn mjdeyi ona da
veriyorlard. Rstem, o kadar memnun olmu--tu ki, her trl terifat kaideierini unutarak bu eski
Galata dostlarnn "boyunlarna sarlmt.
Berhudar olun, hizmetiniz unutulmaz.
Diyerek ihsanlarda bulunmu, her birine birer kese duka altn vermiti. Teoloos'a iltifat etmiti:
Asilzadem, bir gn tebdil olarak Galata'ya geleceim, sen bizim kadm dostumuzsun. Eski
gnleri yda vesile buluruz.
Sultan Sleyman'n, arzuhal hdisesinden sonra Kara Ahme< Pa-a'ya olan itimad tamamen
sarslm, hatt kalmamt.
Bize byle vezir gerekmez.
(1) Hammer Tarihi, cild 6, sayfa 59.
206
KUBBEM SULTAN
Diyordu. Hurrem Sultan iin artk son kozu oynamak ve hcuma gemek zaman gelmi, atmt.
Hemen her akam Kara Ahmed Paga'-y yerin dibine batryor, veziri trl hdiselerle alkal
gsteriyor, hatt ehzade Sultan Mustafa'y tahta karmak isteyenler arasnda onun da
bulunduunu sylemekten ekinmiyordu. Roksolan'a gre, Kara Ahmed Paa, ehzadenin babasna
mlki olmak zere Aktepe mevkiine gelmemesi iin gizlice Konya'ya adamlar gndermiti.
Aktepe'de yenieriler arasnda balayan honutsuzluu da el altndan o tahrik etmiti.
Sultan Sleyman, verdii sz her defasnda hatrlatyordu :
yi sylersin ama Hurrem, azletmeyeceimizi yemin ile teyid ve tekit ettik.
O zaman Roksolan, eytan klarla parlayan gzlerini padiaha dikiyor :
Peki, azletme sultanm. Diyor.
yle ise ne yapalm?
Sualine de soukkanllkla u cevab veriyordu :
Katlet!
Trl tesirler altnda kalan Kanun Sultan Sleyman nihayet kararn vermek zorunda kalmt. 23
eyll 1555 de Temevar fatihi Kara Ahmed Paa, arz odasndan karken tevkif edilm'ig ve hemen
orackta idam olunmutu.

Mhrhmyun ayn gn ikinci defa Rstem Paa'ya verilmiti. Hunem Sultan, son zaferini de
bylece kazanm, yeniden rakipsiz bir mevkie gemiti. Artk her istediini damadna
yaptrabilirdi.
Kara Ahmed Paa'nm idam, ehzade Sultan Mustafa kadar akis yapmam olmakla beraber yine de
yenieri saflar arasnda grltlerin kmasna sebep olmu:
Padiahmz fena yollara sevkedenler kahrolsun. Gibi sesler ykselmiti. Fakat o kadarla
kalmt.
15*57 ve 1558 yJlar Sultan Sleyman'n hayatnda ve devrinin tarihinde silinmez izler brakarak
gemiti. Mimar Koca Sinan padiahn adn tayacak olan muazzam eserini tamamlam,
medeniyet tarihine eref veren bu esiz bidenin anahtarlarn alarak saraya komutu. Son iki ay
gece gndz almt. O kadar yorulmutu ki ayakta duracak hali yofctu. Huzura km, oturmas
iin ruhsat almt. Ske StiHUBREM SULTAN
267
eyman, ziyaret sebebini ok iyi bildii halde neden geldiini sormutu :
Aa, gzlerinin ii gler, hayrl haberler mi getirdin?
: Saadetl padiahm, camii erif tamam oldu. Anahtarlarn takdime geldim.
Sleyman, o dakikada hayatnn belki en tatl anlarn geirmiti
Berhudar ol aa, devrimde senin gibi 'bir mimarba yetimi olmasndan iftihar ederim. Dert
yz grme. ki cihanda aziz ol.
Bu paha biilmez iltifat karsnda Mimar Sinan btn yorgunluunu unutmutu. Gzlerinde sevin
yalar tanelenmiti.
Efendimiz kulunuzu nimetlere ve iltifatlara ?ark eylersiniz. Bu eserin azameti mbarek adnz
tam olmasdr. ciz kulunuz, Cenabt Hakka olan akmdan ve sizden ilham alarak bu binay
meydana getir dim.
Padiah huzurda bulunan Odabasya dnd :
Camii kim asun?
Odaba, Sinan'n sanatna hayrand.
Efendimiz, mimar aa bendeniz bir piri azizdir. Bu bapta cn*"-lecten elyak o emektar
kulunuzdur.
Padiah da yle dnyordu.
Bu bina eylediin Baytullahm dua ile senin tarafndan s:lmas* evldr
Mimar Sinan'n gzlerinde tanelenen sevin yalar ak pak o.mu, sakahna dklmt.
lhi Yarabbi, bana bugnleri de gsterdin. Sana bin krler olsun.
Kanun, mimarn szlerini tamamlad:
Sana jkrden ciziz, Yrabbi!
. 1557 yl haziran aynn 7 nci cuma gn dnyann bu en maazza din bidesi merasimle ibadete
almt. Sultan Sleyman, cuma namazn kalabalk bir cemaatle ed etti. Namaz mtaaktp
ellerini ssn>aya aarak Tanrya yalvard : * Yrabbi, sen hasekime ifa...ver.
Gzlerinden yalar aktarak dualar etti. Roksolan hasta idi. He^ kimlerin ihtimamlar ifa
vermiyordu. Saray hekimlerine bazan kai-yor :
lminiz, tedbiriniz nerede kald? Haseki bir mum gibi erir. Neden bigne durursuz?
Diye (baryor, bazan yalvaryordu :
Haseki sultanmn benden aynlmamas iin neden tedbir bul-roazsz? Neden iimin kan
aladn anlamak istemez? i? st adlar, meveret eyleyin, hasekimize bir iyi nvualece tertip
edin.
1
1208
HURREM SULTAN

Kanun, Hurrem Sultan' da alarak 1557 senesi kn geirmek zere Edirne'ye gitmiti. Fakat bu
hava deitirmenin bir faydas olmamt. Hurrem, yava'yava eriyordu. Artk btn ihtiraslar
snmt. Her ey, her ey istedii gibi olmutu. Rakipsizdi. Kanl cinayetlerinin gnahn hayr
messeseleri kurarak dediini zannediyordu. Hayatnn bu son aylarnda en byk zevki ve
tesellisi zevcinin yannda bulunmu olmasyd.
Ah malikim, gzbebeim diyordu. Siz yanmda olduunuz zaman iyileiyorum. Hastalm ifa
buluyor, szleriniz iksir gibi tesit ediyor.
Sultan Sleyman, onu yalnz brakmamaa alyordu. Hurrem, binbir ihtimam iinde hayat
srm olmasna ramen sonsuz ihtirasla r yznden ypranmt. Vicdan azab maneviyatn
sarsmt. Fakat kr dm salarna ve elli ksur yama ramen hl gzeldi. Baklar tesirini
muhafaza ediyordu. Padiahn yakn alkasndan memnun -du. Ancak bir erkein gnln ho
edecek eyleri de dnmek lzmd. Serhad kumandanlarndan biri tarafndan sekiz on ay evvel
harem dairesine hediye edilmi olan iki Rus dilberini ayn gecede padiahn zifafna sokarak bir
cemile yapmak istemiti. Bu suretle efendisine fe-dakrlmn derecesini de gstermi olacakt.
Harem dairesinin mdiresi durumunda olan Servinaz Kalfa'ya talimat vermiti:
Greyim seni kalfa, kzlar bir gzel hazrla.
Demiti. Kzlar, Servinaz'm nezaretinde ykatlm, vcutlarna tahrik edici kokular srlm, itina
ile giydirilip sslendirilmiti. Biri onalt, dieri ise ondan bir iki ya bykt. Biraz Roksolan'n
genliini hatrlatyordu. Bilhassa yz hatlarnda ayan hayret bir benzerlik vard. Servinaz :
Bu cariyenin size benzeyen taraflar var.
Demi ve sonra krd potu anlayarak tamir etmek istemiti:
Fakat sizin hne gzelliiniz onda yok.
Hurrem, cevap vermemi, ac ac glmt. Kz hakikaten gzeldi, beli ufak bir gergef enberinden
daha geni deildi. Boyu uzun, gs byk ve dikti. Teni beyaz, gzleri mavi ve /berrakt.
Kenarlar ince kanatl burnu'kalkkt. Elmack kemikleri ise biraz kkt. Salar sapsar ve uzundu.
Nerede ise topuklarna deecekti. K ise henz ocuk saylrd, fakat pek eker eydi. Kan
kaynyor, yerinde duram-yordu. O da sarnd.
Hurrem, Rus kzlarn evvel huzuruna getirtmi, ayakta dikerek nadide birer iek seyreder gibi
seyretmi, gsleri dar bluzlarndan deta darya fkran mstesna vcutlarna uzun uzun
bakmt. Genlii gznn nne gelmiti. Seneler ve senelerce evvel yine byle bir akam vakti
Sultan Sleyman Hn'n firama girmi ve ite ondan sonHURREM SULTAN
2-09
ra btn istikbal ve ikbal kaplan kendisine almt. O zaman Sultan Sleyman genti, dinti.
Onun demirden bir emberi andran kollan arasnda nasl ve ne tatl bir heyecanla rpnmt. Eski
kuvvetini kaybetmi olan o kollar, imdi bakalarn saracakt, kskanyordu. Kadnlk gururu galip
gelmek zereydi. Hrmlat:
Al gtr bu kzlar, Servinaz!
Diye bard. Fakat sonra btn gayretlerinin bo olduunu anlad. Ellerini yzne kapad.
Ben byle mi olacaktm, kalfa, ah bu hallere mi decektim? Servinaz, sarayda daha ilk
gnlerde tand, ahbap olduu has&kiyi teselli etmek istedi:
Neniz var, sultanm? Hl melekler gibi gzelsiniz.
Demek hl gzelim, yle mi? -i- Evet ekerparem.
Yatandan doruldu. Kalfann yannda kk dmekten korku yordu. Efendisine kendi eliyle
cariye takdiminde husus bir haz ara<k. Sararm, yapraklar dklmee balam bir 'gl ile bahar
olmazd. O istemese de padiah, gnln elendirecek kadnlar ve kzlar bulacak, haremi
hmyunu ssleyen bu dilberleri nadide birer iek, gibi kokla-yacakt. Kzlar tekrar artt,
gnllerini ald, uzun sar salarn okad. Fakat ellerini atee srm gibi, birden ekti. Ah..

Sultan Sleyman bu uzun sar salar m okayacak, bu ehvet dolu etli dudaklar m pecekti?
tidalini g muhafaza edebildi.
Al bunlar Servinaz, syle efendimizi memnun eylesnler. Kalfa, kzlar alarak darya kt.
Roksolan, ban ku ty yasta koyarak sessiz sessiz alad.
Hava kararmt. Sedef ilemeli alak sehpalar zerindeki beg kollu altn ve gm amdanlar
yanm, pencereleri rten efltun atlas perdeler renkten renge girmiti. Roksolan fazla heyecanl idi.
Yataktan kalkt, yere indi. Gayri ihtiyar gm endam aynasna doru yrd, karsna geti.
Kendisini seyretti. Salarn tarad, binbir ilemeli bohasndan beyaz ipekli entarisini kard.
Beline st incilerle bezenmi efltun bir kuak sard. Beyaz zemin zerine klaptan ilenmi,
kenarlarnda kk karanfiller olan evrelerden birini bana att. Altn ve mcevher islemeli
pabularn giydi. Tekrar aynann karsna geti. Uzun uzun bakt. Sonra ban elleri axasma ald.
Artk ne yapsan bo Hurrem, ihtiyarlamsn!
Diye kendi kendine sylendi. Yorulmutu. Aynann nnden ayrld. Altn amdanlardaki mumlar
fledi. Odada tuhaf bir loluk oU7-', yava yava yatana yrd. Akl hep Rus bakirelerinde idi.
Y;1: h belki ikisin? de karsnda birer kadn oarak grecekti. Birdes ar**l-d,
*
F: 14
210
HURREM SULTAN
Malikim, gzbebeim, efendim, gneim, padiahm nerdesin.' Diye bard. Muhakkak bir
sinir buhran geiriyordu. Kap, ar
ar ald.
Hurrem!
Bam evirdi, hayret... eriye Sultan Sleyman giriyordu. : Malikim.
Meleim, ieim, glm, bir tanecik hasekim.
Roksolan'n gzleri parlyordu. Acaba padiah, takdim ettii cariyelerin yanma henz gitmemi
miydi? Yoksa teessrn anlyan Servi-naz Kalfa, kendisine acm da, kzlar hnkrn odasna
sokmam, myd?
Haddim olmyarak iki dilber takdim eylemitim. Yoksa memnun kalmadnz m sultanm?
Nadide birer iek idiler.
Bu szleri sylyor ama, ii kan alyor, sesi titriyordu. Padiahn bu hdiseden haberi vard. Daha
evvel harem aalarndan biri arzet-mifti. Odasna girdii zaman, 'Rus kzlarn orada bulmutu.
Hurrem'in de dedii gibi, hakikaten gzel eylerdi. Fakat sevgili zevcesinin hasta yatanda
yatarken katland fedakrl kabul etmemiti. Hasekinin tou fedakrl yaparken ne byk
strap ektiini derhal anlamt. Kzlara yle bir bakm, sonra kapda bekliyen Servinaz'a :
Kalfa, al bu kzlar gtr!
Emrini vererek odadan kmt. Doruca Roksolan'm dairesine gelmiti. Onu byle ayakta
bulacana ihtimal vermemiti. Demek bir mucize olmutu. Demek hasekisi birdenbire ifa
(bulmutu. Oh.. Bu ne byk saadetti. Yaklat, ellerinden tuttu:
Hurrem, ben yalnz seni, seni istiyorum (gzelim. Btn haremi hmyun bir tarafa, sen bir
tarafa. Gel kollanma, gel Hurrem, gel benim meleim!
Roksolan gzyalarn tutamad ;
Gzibebeim, efendim.
Diyerek kollarna atdh. Sanki, otuz bu kadar yl evvel olduu g bi, ak ve ihtirasla doluydu. Ban
hafife geriye brakmt. Bir zamanlar efendisini divneye eviren nazarlarla bakyordu. Fakat
heyhat... yava yava kuvveti kesildi. Ayaklar vcudunu ekemiyordu. Bir titreme almt. Padiah
bollarn gevetecek olsa, yere decekti. Fakat aczini belli etmek istemiyordu.
Brakmaynz, beni efendimiz. Sknz kollarnzda. Oh ne g-aei scak nefesinizi yzmde
hissediyorum.
Sleyman, Hurrem'in bir buhran geirdiini anlamta.

 Peki meleim, peki gzelim.

Diyerek yatana kadar gtrm, yatrmt.
Uyu Hurrem, hastasn uyu. Ryalarnda beni gr.
Ryalarm hep gizinle dolu.
HURREM SULTAN
211
Aradan bir hafta, on gn getikten sonra padiah stanbul'a dnmt. Hurrem de beraberdi.
1558 yl balarnda hasekinin hastal bsbtn artmt. Sleyman, hekimlere yine yalvaryor:
stadlai-, greyim sizi, hasekime bir iyi mualece yapn, strabn dindirin.
Diyordu. Nihayet bir gn saray hekimlerinden biri ban nne eerek mthi hakikati aklad.
Ellerinde bir ey yoktu.
Vde dolmutur, padiahm. Fakat Cenab Haktan mit kesilmez.
Bu suretle hkmdar yava yava byk acya altrmak gaya-sini gtmt. Evet, vde dolmutu.
htiyar Padiah, zevcesinin yanndan hi ayrlmyor, hayat arkadan bir gn bile yalnz
brakmamaa gayret ediyordu. Yatann baucunda saatlerce kalyor, onun hl parlakln
muhafaza ede/ gzlerine bakyor, kendi kendine:
Bu gzler, bu hayat dolu gzler nasl sner!
Diye syleniyordu. Hurrem, efendisinin bu ihtimam karsnda huzur duyuyor, mteessir olduunu
ve strap ektiini grnce :
Yzm gzlerinizi rencide eder. Sen keder ekme Sultanm. Bu akam rahatsz olma. Cariyeler
seni elesnler efendim. Servinaz'a emir buyurunuz saz heyetini hazrlasun.
Diyordu. Sultan Sleyman, o zaman ellerini Hurrem'in ak dm salar zerinde gezdiriyor:
Meleim, gnlm senden baka kim eler?
Cevabn veriyordu. 25 nisan 1558 sabah Hurrem iyileir gibi ol mutu. Yatanda oturabiliyor,
konuuyordu. Bata Haim olmak ze re sarayn emektar hizmetkrlarn arm, ihsanlar vermi,
gnllerini alm, kendisine bir hal olursa, efendisine iyi bakmalarn tenbih
etmiti.
Sultan Sleyman sevincinden ne yapacan armt. Veziriazamn sarayna adamlar koturmu,
kz Mihrimh Sultan'a mjdeler vermiti. leden sonra Rstem Paa'y huzuruna kabul etmi,
beu 'yiv
ehre ile:
Allaha krler olsun, hasekimiz ifa bulur, iadei afiyet eyler. Demiti. Akam erkenden harem
dairesine ekilmiti. Fakat btn
sevinci birden snvermiti. Roksolan'daki salh muvakkatti. Sabahki canllktan eser kalmamt.
Glkle konuabiliyordu. Sleyman yine yatan ba ucunda oturmutu.
Naslsn Hurrem, naslsn meleim?
Ah.. Ah efendimiz.
Dakikalar sratle geiyordu. Hayatnn gnei artk snyordu. Sorduklarna cevap vermiyor,
yalnz gzlerini efendisinden ayrmyordu. Bu nazarlar, hl akla dolu idi. Hurrem, lm yatana
kadar ks*
212
HURREM SULTAN
casn sevmiti. Biraz sonra dudaklar hafife oynad, bir eyler sylemek istiyordu.
Malikim, Sleyman'm benim...
Sonunu getiremedi. Gzleri parlakln kaybetti ve yava yava kapand. Sultan Sleyman lgna
dnmt.
Hurrem, Hurrem, meleim!

Diye bard. Ses yoktu. Roksolan artk yaamyordu. Padiah gzlerinden yalar boanarak kalkt.
Kapya doru yrd. Sallanyor, dmemek iin duavrlar tutuyordu. Kapy at. Harem dairesi
halk koridorda toplanmt. Soruyorlard :
Ne var, ne oldu efendimiz? Ban sallad:
Ah.. Cihanm ykld, Hurrem'im gitti!
Koridorlar geti. Gzel sesli hafzlarn okuduklar Kuran Kerim hkrklarna karyordu.

SON