Kultivimi i molls n formn perit t drejt

Arritja e ekonomis s tregut me vete ka sjell shum ndryshime. Njra ndr ta

ishte edhe intensifikimi i prodhimtaris bujqsore, e cila ka ecuri kah efikasiteti
m i lart i prodhimit dhe konkurenca e prodhimeve tona n treg.
N pemtari ky intensifikim ka treguar kalimin prej formave t larta t pemve n ato t
ulta, me qllim qe n mnyr sa m efikase t shfrytzohet siprfaqja e kultivimit.
Kultivimi i llojeve t ulta me vete bart shum prparsi, lehtson punn, ndrsa
kualiteti i pemve dukshm prparon. Te mollt, prfaqsues tipik jan voglushja (molla
shkurtabiqe) form t perit t drejt, perit super t drejt, solaks etj. M me prspektiv
dhe m t prshtatshm pr shrytzim sht ai i forms se perit t drejt.
Kjo sht form e kultivimit e cila sht e parapar pr prodhim me shumic por edhe
pr kopsht. Masa m e madhe e mbjelljes s sotme n t vrtet sht n ket form.
Shfrytzohet, para s gjithash, tek mollt dhe dardhat, sht e mundur t shfrytzohet
edhe t llojet tjera t pemve (qershia, kumbulla, pjeshka, ribizlet e t ngjashme.) Mollt
e ksaj forme i kultivojm gjer t lartsia maksimale 2,22,5 m. Kjo lartsi mundson
kujdes dhe vjelje te thjesht. Minimum 80% e pemve mund t vjelen direkt nga toka.
Mbjelljen e shpesht do t fitojm me respektimin e diferencs s ngusht, n praktik
largsia midis trupave (drunjve) n rresht 0,81,2 m; rreshtat jan larg ndrveti
varsisht prej mekanizimit q shfrytzohet 2,53,5 m. Kjo mundson mbjelljen e 3000
3500 cop trupa pr hektar. Pr t qen e mundshme kjo mbjellje e ngusht , domosdo

duhet mbjellur kalemet t cilt jan t kultivuar n mbshtetse t dobta, apo

maksimalisht mbshtetse t mesme. T mollt mbshtetsja standarde sht M9, prej
tjerave jan ato, psh J-TE-E, F, G, H, J-OH-A, M27, MM106. T mbshtetset me t
dobta dhe sistemeve t rrnjve t ckta (rreth 3040 cm t thella) sht e
domosdoshsme t sigurohen konstrukcione mbrojtse dhe vendosja e sistemit t ujitjes.
Konstrukcioni standard sht nga druri i bagremit dhe shtyllave t betonit, prmbi t cilt
jan t terhequra 3 radh t telave t elikt, dhe at n lartsi prej 60, 120 e 180 cm.
Konstrukcioni i ktill shrbn si mbrojtse pr drunj kundr rnjes, por poashtu
shfrytzohet pr lidhjen e drgve me trupin. Kryesisht shfrytzohet lagshtimi me
kokrra, q shteshum efektiv, dhe shkon direkt gjer n rrnj, dhe me ndihmn e ktij
sistemi mund te aplikohet edhe plehu shtes. Prparsit kryesore t penit, mund ti
theksojm n disa qndrime:
Kujdesi i thjesht prerja minimale, pr ndryshim nga format klasike, mbledhja e
frutave direkt nga toka, pra mbrojtje e thjesht dhe kryesisht shum efikase,
Prodhimi i mir t kjo form, pa problem mund t arrihet prodhim 4050 t/ha, te disa
sorte dhe m shum,
Kualiteti i lart i pemve duke iu falnderuar kushteve ideale t ndriimit, q kt
form e arsyetojn, fruta jan t ngjyrrave t ndryshme, t pjekura njsoj, sjellja e
materies esht shum e mir,
Hyrja e shpejt n fazn e prodhimit mbshtetset e dobta dhe mnyra e formimit
jan shkas pr hyrjet shpejt n fazn kur druri sht i aft t prodhoi. Druri pema,
frutat e para shpesh i jep gjat vitit t par vijues. Maksimalisht prodhojn prej vitit 34
tin.
Efikasiteti i lart i mjeteve financiare.
Si material pr mbjellje e shfrytzojm drurin-pemn e rritur nj apo m shum vite.
Mund ta ket formn me maje ose t ashtuquajtur rritje e prkohshme. I mbjellin n
mnyrn klasike, e rndsishme sht thellsia mbjelljs. Vendi i kalemimit pas
mbjelljes duhet t jet minimum 10 cm mbi tok. Me kt do t ruhet veprimi i lir e
mbshtets dhe me ket nuk rrezikojm q bimet e pakalemuar t lshojn rrnj prtej
mbshtetses.
Me rastin e prerjes dhe formimit duhet t kemi kujdes mbi formn prfundimtare t trupitpems, i cili pas formsimit t mir dhe kujdesit, do arrij shfrytzimin maksimal t
parimeve fiziologjike pr rritje dhe dhnien e frutave, t cilt jan ky te kjo form.

Qllimi sht q t kultivojm 22,5 m m lart sesa trupi n t cilin jan pak a shum
n spiraln e drejt t vendosura deget e skeletit. N to ekzstojn deg t shkurtra apo
te gjata t cilat prodhojn fruta. N asnj rast nuk guxojm t lejojm mbirritjen e degve
t skeletit. N qoft se rritn m t mdha se sa duhet do t rrezikojn drejtpeshimin e
pems, forma themelore e pems do t shkatrrohej, ka do te thot ndrrimin e vendit
t fuqis dhe materieve ushqyese n drejtim t kundrt. Druri gjat tr jets do t ruaj
formn piramidale, e cila form do t mundsoje shfrytzimin e drits s diellit, shkruan
Botanix.
Prerja themelore shikohet n prerjen e trupit t mesm rreth 8090 cm mbi tok. N
qoft se pjesa e kalemuar do t zhvillohej shum, nuk e prejm as nuk e shkurtojm,
trupin e prejm nja 3040 cm mbi degn e fundit, varsisht nga kondicioni dhe forca e
trupit. N periudhn m t afrt vegjetative trupi vet do t prpunohet n 30 cm e siprm
me deg t reja t cilat i krasitim n periudhn e dimrit dhe at ngjashm sikurse vitin
paraprak. Trupin e prejm 3040 cm prmbi prkufizimin m t lart, degt nuk i
shkurtojm. Degt e dmtuara dhe ato t teprta i largojm krejt, duke i prer. Kshtu
veprojm do vit, deri sa nuk e arrijm lartsin prundimtare. Kur trupi t rritet e prejm
vetm ne at mnyr q i largojm degt e teprta, trupin e shkurtojm gjer tek dega e
fundit, i largojm deget e smura dhe t dmtuara dhe ato q kan dalur nga
mbeshtetsja. sht me rndsi t mos i shkurtojm degt. Ky do t shkaktonte efekt t
pavolitshm degt do forconin dhe merrnin materiet ushqyese te frutave.
Kujdesi tjetr sht i njjt sikurse te kultivimi i bimve tjera. I rndsishm sht
plehrimi, ujitja, mbrojtja nga smundjet dhe dmtuesit, pr fitimin e pemve kualitative,
sht e rndsishme edhe zgjedhja e frutave. Sa i prket prfaqsimit te sorts mund
t prdroni t gjitha sortet, por nevojitet t respektoni kerkesat specifike t disa sorteve.
Pr shmbull, pas mbjelljes, sht e nevojshme tu ndrhyni sorteve individualisht t
cilat prodhojn n trupin tjetr (Rubin, Rubinola, Bohemija Gold e t ngjashme). Kto
sorte formojn kroshnje t gjr dhe tentojn t kurthojn degt. Prandaj shtee
nevojshme q t aplikojm krasitjen e hershme n ver si dhe operimet tjera t cilat
ojn kah rritja e ngadalsuar dhe prmirsimi i prodhimit.