Phc Sinh

Lev Tolstoy
Chia s ebook: https://downloadsach.com
Follow us on Facebook: https://facebook.com/caphebuoitoi

Table of Contents
Thng tin ebook
Li m u
Chng 2
Chng 3
Chng 4
Chng 5
Chng 6
Chng 7
Chng 8
Chng 9
Chng 10
Chng 11
Chng 12
Chng 13
Chng 14
Chng 15
Chng 16
Chng 17
Chng 18
Chng 19
Chng 20
Chng 21
Chng 22
Chng 23
Chng 24
Chng 25
Chng 26
Chng 27
Chng 28
Chng 29
Chng 30
Chng 31
Chng 32
Chng 33
Chng 34
Chng 35
Chng 36
Chng 37
Chng 38
Chng 39
Chng 40

Chng 41
Chng 42
Chng 43
Chng 44
Chng 45
Chng 46
Chng 47
Chng 48
Chng 49
Chng 50

Li m u

Pi-e bn n gn Cha v hi: "Tha Cha, khi anh em ti c li vi ti th ti s tha th cho

h my ln? C n by ln khng?"
Jesus |p: "Ta khng ni l{ n by ln, m by mi ln"
- "C sao ngi nhn thy si rm nh trong mt anh em ngi m{ chng thy cy g ln
trong chnh mt ngi?"
- "Trong c|c ngi ai khng c ti li h~y nm | trc nht v{o ngi {n b{ ".
- Hc tr khng hn c thy; nhng hc tr no tu hnh trn o th tt s c nh thy.

Chng 1
D cho my chc vn con ngi chen chc nhau trong mt vng cht hp, c tn hu n my
mnh t h ang giy xo di chn; d cho h c ly | l|t kn i khng mt mm non no
hng tri ln c; d cho h vt k ht tng ngn c mi nh; d cho h pht tri cy ci ui
ht chim mung, mc, ma xun vn c l ma xun, ngay c trong thnh ph. Tri nng m, c
sng li mc xanh rn khp nhng ni khng b giy, chng ring g cc thm ven i l, m
c trong k nhng tm | l|t mt ng. Nhng c}y phong, c}y dng, c}y anh {o vn ra
nhng chm l| thm tho, bng nhy, nhng cy b , bp nn cng ln ch nhng mun tr
mm.
Qu, s, b cu gp tit xun v, li ru rt lm t; {n rui, c hi nng m, vo ve bay nhn
trn c|c u tng. Tt c u hn h, ti vui, t cy c, chim chc, su b n tr con. Duy
ch c ngi ta - nhng ngi ln, nhng ngi ~ trng thnh m vn c di mnh, la
ngi, lm ti thn mnh v hnh h ngi khc. Ci bui s|ng ma xu}n kia, c|i p thn tin
Tri ban cho mun lo{i kia, c|i p nh ta quay v vi thun ho{, tng th}n tng |i kia, h
khng coi l thing ling v trng i. Ci h coi l thing ling v trng i li l nhng tr h
b{y ra u ci c ln nhau.
Ti phng giy nh lao mt tnh l kia cng vy, c|i c coi l thing ling v trng i khng
phi l nim vui ti tru mn Cha xun ban cho mun vt v{ con ngi, m li l vic h mi
nhn c chp ti hm qua mt t trt c ghi s, c tiu , c ng du son, t tr|t i v{o
hi chn gi s|ng hm nay, 28 th|ng T, phi p gii ln to ba b can hu cu - mt nam, hai
n; trong hai ngi ph n, mt b coi l phm ti nng, cn phi p gii ring. V{ }y, theo
ng lnh , hi tm gi s|ng ng{y 28 th|ng T, vin qun ngc bc vo dy hnh lang ti
tm, hi h|m ca khu giam ph n. Theo sau lo l mt ngi {n b{ mt my tiu tu, tc
qun ~ bc, mc o chn, ng tay c nh lon, lng tht ai vin xanh. l{ m cai ngc.
- Ng{i i Maxlova ? - M va hi va cng vin qun ngc thng trc bc li trc ca
mt x lim.

Vin qun vn kho lch cch, m ca: tc th t bn trong xng ra mt lung khng kh.cn
hi thi hn ngoi hnh lang. Y qut:
- Maxlova! i hu to? - Ri y khp ca li, ng ch.
Ngay c trong s}n nh{ lao cng cn c khng kh ti m|t, l{nh lnh t ng ni theo gi bay
v thnh ph. Cn trong hnh lang ny th tht ngt ngt, bnh hon, nng nc mi ct |i, mi
thi ra ln mi hc n, khin bt c ai mi t ch}n v{o cng phi thy bi hoi, . Ngay c
m cai ngc tuy ~ quen vi ci th u kh y t l}u m{ cng thy kh chu. Va t ngoi sn
bc vo m ~ thy mt mi v bun ng.
Bn trong x{ lim nghe n|o ng hn ln: ting {n b{ ni, ting ch}n i khng bc trn sn
nh.
- Nhanh ln! Maxlova! Bo phi mau ln m! - Vin qun ngc ch vo ca x lim qut.
Hai pht sau, mt thiu ph, vc ngi nh nhn, ngc n l l, nhanh nhn bc ra khi ca,
quay ngot mnh li, ng st bn vin qun ngc. Nng mc mt chic o khoc mu xm,
chong ra ngoi b vy trng, ch}n i b tt vi v giy nh{ t, u bt mt chic khn vung
trng, di np khn c bung my vng tc en t ra duyn d|ng. Nc da mt nng
trng bch - mt mu trng khng bnh thng, mu da mt nhng ngi b nht lu ngy,
ging nh m{u mm khoai t}y di hm nh. Hai bn tay nng nh nhn, hi rng bn, v c
ci c y { bn trn v{nh c o t to rng, cng cng mt mu trng nh th. Trn khun
mt, nht l trn ci mu trng bch ca n, ni bt ln i mt en l|y, long lanh, mi di hi
mng mng, nhng rt linh hot, mt bn mt hi hing. Khi i ng, thn nng rt thng, b
ngc n, n nh hn ra pha trc. Ra ti hnh lang, nng kh ngng u nhn thng vo mt
vin qun ngc v{ ng li, t sn sng tun theo bt k mnh lnh g ca y. Vin qun ~
nh ng ca li th t bn trong thy nh ra mt b mt xanh nht, qum qum, nhn nheo
ca mt b c u trn, tc bc. B c nh ni vi Maxlova iu g , nhng vin qun y
p cnh ca, b c tht ngay u vo. C ting {n b{ ci r ln bn trong. Maxlova cng
ci, quay mt v pha l thng hi c cng li st, c trn cnh ca.

Bn trong, b c p mt vo l ca, ct ging khn khn ni ra:

- Ct nht l ch c ni g tha! Trc sao, sau vy, c vng mt mc, th thi?
- Ch! Mt mc hay khng th cng ch n th ny l cng. - Maxlova lc u ni.
- Tt nhin, mt mc ch khng phi hai mc! - Vin qun ngc ni vi v t tin ca ngi cp
trn v t{i n ni d dm ca mnh. - Thi i theo tao.
Con mt b c ~ bin khi l ca: Maxlova bc ra gia hnh lang, ri thon thot i theo vin
qun ngc.
Hai ngi xung bc thang |, i qua khu x{ lim nht {n ng }y cn hi thi, m hn bn
khu {n b{ nhiu, - n }u cng thy c nhng cp mt dm theo qua l thng hi trn c|nh
ca; cui cng, h n phng giy }y ~ c hai ngi lnh p gii mang sng ng ch. Vin
lc s ngi a cho mt ngi lnh mt t giy sc mi khi thuc l, ri ch vo n phm
nhn, ni:
- Nhn ly!
Ngi lnh, - mt anh nng dn vng Nizni Novgorod, mt , r nh t ong, - la mnh giy
vo ve ng tay o ngoi, mm ci, nhy mt v pha n phm nhn, ra hiu vi bn, mt anh
ch{ng ngi Chuvas (1) c i g m| cao. Hai ngi lnh p gii phm nhn xung thang gc,
ra cng chnh, theo ca nch ra khi hng ro, ri c gia ng l|t | m{ i qua th{nh ph.
Nhng ngi |nh xe, nhng ch hiu tp ho, cc ch nu bp, cc th thuyn, vin chc, ai
ny u dng li, t m nhn Maxlova, hn c ngi lc u ngh bng.
"y, h th}n mt nt, n khng nh mnh th th y!". Tr con s xanh mt nhn "con m
tng cp", nhng chng cng yn t}m v thy c lnh i km, "m ta khng l{m g c. Mt
ngi nh{ qu b|n xong than ang ngi ung nc trong qu|n, bc ra, li gn Maxlova lm
du v{ a cho n{ng mt "kopech". Maxlova mt, ci u v lng bng ni g khng r.

Cm thy mi cp mt u dn v mnh, nng khng ngonh u li, ch ln a mt lic

nhanh mi ngi: thy ai cng ch n mnh, lng nng vui vui. C mt iu na khin nng
vui l ci khng kh ngy xun bn ngoi n trong sch hn bn trong nh{ t. Nhng ~ l}u
ng{y khng i b, gi }y phi i trn ng | vi i giy nh t th kch nn mi bc
nng li thy au, v{ c nhn xung hai bn chn, c bc sao cho tht nh. Qua mt ca hng
bn bt, trc mt c {n b c}u ang ng nh i li, khng b ai quy nhiu, n{ng sut |
phi mt con mu xm bic; con chim bay vt ln, p cnh phnh phch st ngay bn tai v ht
mt lung gi mnh v{o ngi nng. N phm nhn mm ci nhng ri chnh nh n thn
phn mnh, nng bung mt ting th di no rut.

Ch thch:
(1) Tn mt dn tc chu , thuc nc t tr Chuvas (Nga)

Chng 2

Lai lch n phm nhn Maxlova l mt cu chuyn rt bnh thng.

Nng l con hoang ca mt ngi {n b{ i , sng vi m lm ngh chn b ti mt p n; ch
p l hai ch em gi, con mt gia nh qu tc. Ch gi khng ly chng y m{ nm n{o cng
? V theo l thng thn qu ngi ta lm l ra ti cho a b mi sinh, nhng ri a
con khng mong m c y, ci ca n cn tr cng vic l{m n y, khng c m n nui nng
nn ch t lu l cht i.
~ n nm a b cht nh vy ri. a n{o cng c lm l ra ti nhng chng a no
c chm nui nn u cht c. a th su, kt qu ca s dan du vi mt anh chng di-gan
(1) qua ng, l mt a con g|i; |ng l n cng chu chung s phn nh c|c anh ch n
trc nhng may li gp lc mt trong hai b ch tri tt qua chung b mng ngi lm v
ti kem c mi hi: lc , ngi sn ph ang nm vi a b khu khnh trong chung b.
Qu trch v chuyn kem xong, b ch mng lun c vic cho ngi trong chung b. B
nh quay ra th cht trng thy a b, b{ ng lng trc n v nhn u cho n. B lm l
ra ti cho con b v ri, v thng a con u, b cho m n sa v tin. Th l con b
sng c. V vy, hai b gi n l "con Vt".
Nm con b ln ba th m n m cht. B n phi chn b khng l{m sao trng nom ch|u c,
hai b ch mang n v nui. Con b c cp mt en l|y, ngi nhanh nhu, xinh xn l thng.
Hai b{ c n cng vui. B{ em, b{ Sophia Ivanovna, tnh tnh nh}n hu, u con b.
Cn b ch l Maria Ivanovna, tnh nt nghim khc. B em may mc cho con b, dy n c
s|ch v{ nh nui n lm con nui. Tri li, b ch bo phi dy n sau ny th{nh a hu phng
tho vic cho nn i vi c b b ta hay t ra khc khe, thng mng chi v khi bc mnh cn
|nh p na. Di hai nh hng tr|i ngc nh vy c b ln ln, na hu phng, na con
nui. Ngi ta gi c bng mt c|i tn l lng khng phi Katca, cng khng phi Katienka m

l{ Katiusa(2). Thng ngy, Katiusa khu v, qut dn trong nh, lau chi nh Thnh, rang, xay,
pha c ph, git gi vt vnh; thnh thong, c c ngi hu hai b{ v{ c sch cho hai b nghe.
~ c nhiu ngi dm hi, nhng Katiusa u t chi. Quen sng vi ch mt cuc i m m
nhn h, nng cm thy chung sng vi nhng ngi lao ng n hi mnh, cuc i nng hn
s vt v nhc nhn.
Nm n{ng mi su tui, hai b ch c mt ngi chu trai, mt cng tc gi{u c v{ lc
ang cn l{ sinh vin n chi. Katiusa cm thy yu cu ta nhng khng d|m ng li m{ cng
chng dm t th ngay c vi lng mnh. Hai nm sau, trn ng ra mt trn, ngi thanh
nin y li gh thm hai c v{ nn li y bn ng{y; m trc hm ra i, anh ch{ng ~ quyn
r c Katiusa, v hm sau, lc sp ln ng, di li cho nng t giy bc mt trm rp. Nm
thng sau, nng bit chc mnh ~ c mang.
T , n{ng ch|n ght tt c v ch ngh mt iu lm sao thot khi s nhc ang n ch
mnh: Nng khng thit g cng vic hu h hai b{, c l{m cng ch lm min cng, qua loa;
chng nhng th, mt hm - chnh n{ng cng khng hiu v sao - nng cn cu gin, ni hn vi
hai b - v iu ny, sau n{ng cng thy hi hn - v xin thi vic.
Hai b gin qu| nn cng khng gi. Katiusa n lm hu phng cho mt vin cm, nhng cng
ch c ba th|ng; v ngi ch mi ny, mt ng gi{ nm mi tui c xon xt ly nng. Mt
hm, lo qu sn s, khin Katiusa ni xung, mng lo l thng in, l{ "con qu gi" v x vo
ngc lo mnh qu khin lo ng mt ci nn thn. Nng lp tc b ui vic v ti v l. Lc ny
cn kim vic lm g na, n{ng ~ sp n ngy sinh n.
Katiusa n tr nh mt b go bit v lm ngh b|n ru trong lng. Vic sinh n
cng nh nh{ng; nhng b{ ch nh va mi i cho mt ngi bnh trong lng v, nn ~
truyn cho nng chng st sn hu. Ngi ta bn em gi a b mi lt lng vo nh dc anh,
v theo li b{ l~o mang n i gi thut li, th va n ni thng b ~ tt th.
Tt c vn ling ca Katiusa khi n tr nh{ b{ c mt trm hai mi by rp, hai mi
by rp, tin cng i v mt trm rp, tin k quyn r cho. Ri khi nh{ b{ , nng ch cn

vn vn su rp. Nng khng bit tn tin, va tiu cho mnh va h c ai xin cng cho. B{
ly bn mi rp tin tr: c tin n v{ tin tr; nng tr hai mi nhm rp tin gi con i. B{
go li mn c tu b, vay tm bn mi rp, cn hai mi rp th tiu tan vo vic mua sm
qun o, mua qu bnh, thnh ra khi khi bnh th nng ht tin. Nng phi i tm vic, xin vo
lm cho mt vin kim lm.
Hn tuy ~ c v, nhng cng nh l~o cm, ngay hm u ~ xon ly Katiusa. Nng rt gh
tm hn v c sc ln tr|nh. Nhng hn li xo quyt, nhiu mnh khe, nht l da vo th l
ch nh{, sai i }u n{ng phi i y, hn ~ rnh c c hi cng dm nng.
M v bit v mt hm, tm c chng ang mt mnh vi Katiusa trong bung, m xng vo
|nh n{ng. Katiusa cng khng chu lp, th l xy ra u ; kt qu nng b h tng ra khi nh
v qut c tin cng.
Katiusa bn ra tnh, n nh nh mt b d. Chng b ny c ngh ng s|ch, trc l{m n
cng khm kh|, nhng nay ~ mt sch kh|ch h{ng, }m ra b tha, ch ru, h v c ng
no ung ht ng y.
B d m mt hiu git nh sinh sng, nui con v du ly c ng chng thm hi. B bo
Maxlova lm th git cho b{. Nhng thy cnh l{m n vt v ca nhng ngi th git y
Maxlova kht li v vn c tm n cc s tm vic kim ch}n i . Cui cng n{ng tm c
vic, lm cho mt b ln c hai cu con trai hc trung hc. Nng mi l{m c mt tun th cu
ln, hc lp su, mp ln phn hng ria, b c hc hnh, c xon ly nng m tn tnh, khng
cho nng yn.
B m ti cho Maxlova v{ ui n{ng. Cha kim c vic khc, mt hm, n s tm vic,
Maxlova gp mt "b{", i c|nh tay trn, nc nch, eo y vng nhn.
Bit c tnh cnh Maxlova ang cn tm ch l{m, b{ ta a cho n{ng bit a ch ca mnh v
mi nng li chi. Maxlova n. B ta nim n ly b|nh ngon, ru ngt ra tht n{ng, ng thi
sai ch hu phng mang mt l thip i }u khng r. n ti, c mt ngi cao ln, ru bc, tc
hoa r}m d{i, bc vo phng. ng gi ngi ngay xung cnh Katiusa ri cp mt long lanh,

ming ci tm tm, lo ngm ngha n{ng, v{ ni bng ln. c mt lt, b ch gi ng gi

sang bung bn cnh v nng nghe r li m ni: "Cn nguyn xi y! G|i qu y!". Sau , m
gi Maxlova sang v bo y l mt ng{i vn s rt lm tin, h n{ng cho ng{i c va lng th
bao nhiu ng{i cng khng tic. N{ng ~ l{m cho ng gi{ vn s va lng, ng ta ~ cho n{ng hai
mi nhm rp v ha s cn li vi nng lun. S tin hai mi nhm rp bay i rt nhanh tr
tin tr n b d v sm mt b qun o mi, mt chic m v{ t bng n trang im. Vi hm
sau, ng gi{ vn s li cho gi n{ng n; ln ny ng ta cho n{ng hai mi nhm rp v bo dn
n mt cn nh{ ng ta thu ring cho n{ng.
}y Maxlova li yu mt thy k hiu bun vui tnh, nh chung sn. Nng th tht chuyn
vi ng gi{ vn s v{ dn sang mt gian phng nh hn. Thy k ~ ha ly nng lm v,
bng tch i Nizni khng ni g vi nng: tht ~ qu| r, hn b ri n{ng. Th l Maxlova li b
v mt th}n. N{ng nh li mt mnh gian phng ang ; nhng nh{ chc trch khng cho
php. Mun sng nh vy, nng phi chu i kh|m lc s v lnh "th v{ng"(1). N{ng nh tr
v nh b d. Thy n{ng n mc hp thi trang li c c m v{ |o kho|c ngo{i, b{ d tip ~i rt
trng vng, khng d|m ng n chuyn bo nng lm ngh th git na. B cho rng c
ch|u ~ leo ti bc thng lu trong x~ hi. Cn ring i vi nng, chuyn c lm th git hay
khng, n{ng ~ dt khot. Gi }y, nhn v{o cuc sng y o ca nhng ngi th git nh
di, nhn da mt xanh xao, cnh tay gy guc ca h c ngi ~ b lao phi, - nng thy i
ngi. H quanh nm l{m qun qut, git git l{ l{ trong c|i hi nng ba mi , sc mi x
phng, bn khung ca s b ng, ma h cng nh ma ng. Ch mi ngh n l mnh c th
phi lm cng vic lao kh ny, n{ng cng ~ rng mnh gh s. Chnh gia lc y, lc i nng
ang l}m v{o bc nguy khn, khng tm }u c mt "qu nhn ph tr", th nng gp mt
m "mi", chuyn ngh lng g|i cho c|c nh{ chi.
Maxlova nghin thuc l| ~ l}u, hn na, v cui thi k dan du vi g k hiu bun v sau khi
b hn b ri n{ng li hay ung ru, lu dn thnh thi quen.
Nng thch ung ru khng phi ch v thy ngon m{ trc ht l{ v ru gip nng qun
c mi ni ng cay c cc n{ng ~ nm tri; ch c ru mi khin nng thy mnh phng
kho|ng v{ tin tng phm gi| con ngi mnh. Khng ru, nng ch thy ch|n chng v ti
h. M "mi" lm mt ba khon ~i b{ d v{ c chuc ru cho nng tht say ri mi ng li

khuyn nng vo hnh ngh mt k vin sang trng nht thnh ph. M ging gii cho nng
thy mi ci li, ci hay ca cuc i Maxlova phi chn mt trong hai con ng: hoc cam
chu thn phn ti i hn h, kh thot khi nhng tr sn ui ca bn {n ng v{ i khi vn
lm chuyn dm vng trm; hoc sng cuc i bo m, yn n, hp php, m dt cng khai,
thng xuyn, va kim c lm tin, va c php lut cho php. Nng chn con ng
th hai. N{ng cn ngh rng l{m nh vy l nng tr th c c k ~ quyn r n{ng ln g k
hiu bun, cng tt c nhng k ~ l{m n{ng au kh. Hn na, c mt nhn t y n{ng i n
quyt nh dt kho|t l{, nh li m "mi" ni, nng c th tha h may mc bt k th o g:
nhung, phay, l, la, c o nhy, tay trn, h ngc, h vai. V khi Maxlova hnh dung thy mnh
ang mc chic o la mu hong yn rc r, im gii nhung en, ph ngc, khoe vai, th nng
khng th n{o kin gan c na; nng trao ngay giy t cho m "mi". Tc th chiu hm ,
m gi xe nga ch n{ng n ngi nh{ tm ting lng ly ca b trm Kitaeva.
V t Maxlova bc vo mt cuc sng lin min ti li ngc vi o l ca lo{i ngi, tri
vi li rn ca Cha, mt cuc sng c chnh ph - mt chnh ph hng chm lo hnh phc
cho quc dn - chng nhng cho php m cn bo tr, cuc sng o {y ca hng ngn vn
ph n, kt qu l c mi ngi th chn b c bnh dy v, cn non cht yu.
Ban ngy, ng mt gic m mt sau nhng cuc truy hoan cung lon th}u m. Ba bn gi
chiu thc dy, mt r ri, ri ng chn m hoen , nc mt thi nc khong (3), dng cph, ri u oi l bc qua cc phng, trong b o ng, o chong hay o chn, thn th nhn
qua ca s sau bc rm the, ci c vi nhau v{i c}u vu v, ri i ra mt, trt phn, bi kem,
xc nc hoa v{o ngi, v{o tc m i b cnh, ci v vi ch v chuyn xim o ngm
ngha, un o trc gng, t im li mt my dng vi thc n ngt bo; ri vn b o la di
bng long, h hang c th}n hnh ng nh ra phng khch chong ln, n nn s|ng trng ri
c kh|ch n: m nhc, khiu v, ko ru, thuc l. Ri lm tr dm dc vi tr, vi gi, t tr
mi choai n gi khm , ngi khng v, ngi c v, dn bun, dn thy, c Armenia, Do
Thi, Tarta, sang c, hn c, khe c, m c, ngi say, ngi tnh, ngi th l cc cn, ngi
ho nh, lnh c, dn c, cng chc, sinh vin, hc sinh, thi th hng ngi, la tui,
loi tnh nt trn i. V ri li ru, thuc l v m nhc, trn ci c th th}u m.
V ch n sng mi c gii tho|t ng mt gic m mt. C th, ngy ny qua ngy khc,

sut tun. V ht tun li phi n s Nh{ nc, s cnh st, trnh din khm li. Bn cng
chc, thy thuc y, khi th ln mt o mo, nghim khc, khi th a nghch trng trn, bt
chp c s e thn - tnh e thn m{ thin nhin ph cho con ngi v loi vt nhm ngn chn ti
li - khm xong li pht "th", cho php h tr v tip tc nhng ti li h ~ cng ng lo
phm sut tun qua. Ri sang tun khc li th. Cuc i h, ng{y n{o cng vy, ma h cng
nh ma ng, ng{y thng cng nh ng{y l.
Maxlova sng nh vy by nm rng. Sut by nm c mt ln v{o nh{ thng v{ hai ln
i ch . n nm th by k t ngy vo nh cha, v nu k t ngy sa ng ln u l{ nm
th t|m, nm n{ng ng hai mi s|u tui th xy ra vic khin nng b bt giam; sau su thng
b giam ln vi bn trm cp git ngi, gi }y n{ng b gii ra to xt x.
Ch thch:
(1) Tn mt dn tc sng lang thang, lc u n , v sau i tn mt khp chu u
(2) Ba cch gi chch i ca tn Katerina trong ting Nga; cch th nht (Katca) t thi sung
s, khinh r, cch th hai (Katienka) t thi yu qu, cch th ba (Katiusa) t thi na vi,
va coi thng, hi khinh r, va c cht thng hi, c khi ln yu mn
(3) Giy php mi dm di ch Nga hong. Nhng on trong ngoc [] l nhng on b
Nga hong kim duyt ct b.

Chng 3

Trong lc Maxlova mt nhoi sau mt chng ng di cuc b, ang cng hai ngi lnh p
gii tin n gn to n tnh th ngi chu trai ca hai b ch c, cng tc Dmitri Ivanovich
Nekhliuzov k trc kia ~ quyn r n{ng, h~y cn nm trong chic ging l xo cao, tri m
lng t. Ch{ng ci khuy c chic o ng bng vi phin H{ Lan, trc ngc xp np, v ht mt
iu thuc. i mt l ~ng nhn ra pha trc, ch{ng ngh n nhng vic ~ l{m hm qua v{
cng vic sp lm hm nay.
Nh li ti hm qua ngi chi sut bui nh Korsagin, mt gia nh gi{u c, danh gi| m{
thin h u cho rng chng sp ly con gi h, - chng th di, vt iu thuc ~ ht gn ht,
nh ly mt iu khc trong chic hp bc, nhng li thi. Chng bung hai bn chn trng nn
xung ging, qu x v{o i dp, kho|c ln i vai rng chic o chong la, ri bc chn
thon thot nn gt xung s{n, ch{ng sang phng bn thm nc nhng mi du xc, nc hoa,
nc c-l-nh, gm chi u. Ch{ng |nh k h{m rng ~ h{n nhiu ch bng mt th bt c
bit, sc ming bng nc thm ri lau bng my chic khn. Sau khi ~ ra tay bng x phng
thm sa v chi t m b mng tay nui di, ra mt v c - ci c bo trn - trong chic chu
cm thch to; ch{ng sang cn phng th ba lin phng ng, trong c sn vi tm hng sen.
y sau khi ~ tm ra tm th}n cng trng, bo tt nn n bng nc lnh v lau mnh bng
mt chic khn bng to, chng mc qun o lt sch, l rt phng, i i giy bng ln nh
gng, n ngi trc bn trang sc, dng mt cp bn chi, chi chm r}u en ngn v mi tc
qun ~ bt u rng la tha pha trc trn.
Tt c cc th trang phc ca chng, t qun o, giy, cravat, ghim, n khuy ng tay |o s mi,
u l loi thng ho hng, ~ nh~ nhn, gin d li bn v{ t tin.
Ch{ng a tay v{o h{ng chc chic cravat c ghim km sn, m phi chic n{o trc th ly ra
ng chic - ci kiu chi ny trc kia c thi chng thy mi m, hay hay, by gi ho
nhm - ri mc y phc ~ chi sp sn trn gh. Tuy ngi cha hn khoan kho|i, nhng

sch s, thm tho, ch{ng bc v{o gian phng n d{i, s{n nh{ ~ c ba ngi trai |nh
bng t chiu hm trc. Trong phng k mt t bp ph s bng g si v mt chic b{n n
d{i cng s nh vy, chn chm hnh ch}n s t ng xoc cng, nn trng cng c v ng
b, mt bn ph mt chic khn vi nh mt, h cng, c thu nhng ch c|i to, an vo nhau.
Trn mt bn mt m bc ng c{ ph thm phc, mt bnh ng cng bng bc, mt bnh
ng y kem ngu bt v mt chic lng ng bnh m mi gin, bnh bch-ct, bch-qui. Bn
cnh b dao na, l{ th, b|o v{ mt t Tp ch Hai th gii (1) s mi ra va nhn c.
Nekhliuzov va nh m my l| th ra c th ca phng thng ra hnh lang, mt ngi {n
b{ ng tui, to bo, bc v{o; ngi ny tang, u i chic khn tha ren che lp c ng
ngi m|i tc qu| tha. l{ b{ Agrafena Petrovna, ngi hu phng ca b{ cng tc m
Nekhliuzov, va mi qua i trong ngi nh ny. Trc lm hu phng cho m, by gi b lm
qun gia cho con.
B{ Agrafena ~ tng i theo m Nekhliuzov ra nc ngoi nhiu ln, tt c cng n mi
nm, cho nn nom b{ c c|i t th, dng dp ca mt b trong gii thng lu. B{ l{m vic cho
gia nh Nekhliuzov t nh, ~ bit Dmitri Ivanovich t lc chng cn l cu b "Mitienka"(2).
- Cho cu Dmitri Ivanovich, - b ni.
- Cho b Agrafena Petrovna? C chuyn g mi khng b? - Nekhliuzov vui v hi.
- C th ca bn b{ cng tc }y, - b tr li. - Chng bit l| th ny ca phu nhn hay ca
tiu th. Ch hu phng mang th li }y t ny, hin cn ang ch phng ti. - B Agrafena
Petrovna va a th cho Nekhliuzov va mm mt n ci hm hnh.
Nekhliuzov cm ly l| th, tr li: "c, ch mt t!" v nhn thy c|i ci ca b Agrafena
Petrovna, nt mt chng bng sm ngay li. C|i ci ng rng bc th kia l{ ca cng tc
tiu th Korsagina, ngi m b cho l chng sp ci nay mai. ngh ny biu hin trong n
ci ca b Agrafena Petrovna lm chng kh chu.
- Th th ti bo ch ta n|n i mt cht, - b Agrafena Petrovna ni v xp li mt chic bn
chi sai ch, ri bc nh ra khi phng.

Nekhliuzov m chic phong b thm tho v{ c. Th vit trn mt t giy x|m, ng mp

ngon ngoo, ch vit rn ri tha nt; trong th ni:
" nhn trch nhim nhc anh cng vic, em xin nhc anh hm nay, ngy 28 thng T, anh phi
lm bi thm ti to i hnh: nh vy th anh khng th cng Koloxov v gia nh nh em i xem
trin lm tranh c, nh hm qua anh ha anh hay v tm th y, - tr phi anh sn sng
em s tin ba trm rp anh dnh tu nga np pht cho to i hnh, v vng mt th
khng k. Hm qua em nh ti iu ngay t lc anh va ra v. Vy anh ng qun nh.
Cng tc tiu th M. Korsagina".
Mt sau c ghi thm:
"M bo em nhn anh rng nh phn cm anh cho n m. Th no anh cng li nh, bt k
vo gi no cng c. M.K."
Nekhliuzov cau m{y. L| th ny l mt trong nhng m|nh khe khn kho m{ cng tc tiu
th Korsagina lin tip s dng trong hai thng tri nay nhm rng buc chng vi c ta bng
nhng si dy v hnh ngy mt cht hn. Song ngo{i s do d trong vic xy dng gia nh
thng thy nhng ngi ~ ng tui khng cn yu ng si ni na, Nekhliuzov cn c
mt nguyn nhn quan trng khc khin chng d c quyt nh cng khng th cu hn ngay
trong lc ny c. Khng phi v trc }y mi nm ch{ng ~ quyn r, ri b ri Katiusa,
chuyn y ch{ng ~ qun bng v khng thy n tr ngi g cho vic hn nhn ca mnh c.
Nguyn nhn y l lc ny ch{ng ~ dan du vi mt ngi {n b{ c chng, d hin nay v pha
mnh ch{ng ~ ct t, nhng ngi {n b{ kia vn coi mi tnh l{ cn.
i vi ph n, Nekhliuzov rt nht nh|t; chnh c|i tnh ~ gi cho ngi {n b{ kia mun
dt mi ch{ng
Ch chng ny l v vin thng lnh qu tc ti qun m Nekhliuzov n tham gia mt cuc
tuyn c. Ch ta ~ li cun chng vo mt cuc dan du ngy cng kh x m{ cng ng{y c{ng

thy d d|y gh tm. Ban u, ch{ng khng cng li c s quyn r, v sau cm thy mnh
c li vi ch ta, cho nn ch{ng khng can m ct t khi ch ta cha tho thun. Chnh v l
, d c mun, Nekhliuzov cng thy khng c quyn cu hn vi c Korsagina.
Trn bn li c ng ngay bc th ca chng ch ta.
Va trng thy nt ch v du ng. Nekhliuzov bng mt, lp tc ly can m nh mi khi
phi sn s{ng i ph vi mt iu khng lnh sp xy n. Nhng thc ra ch{ng ~ lo h~o:
ngi chng - tc vin thng lnh qu tc ti qun trong c phn ln t ai ca Nekhliuzov
ch bo cho chng bit s c mt kho hp bt thng ca hi ng h{nh chnh a phng v{o
cui th|ng nm v{ yu cu chng th n{o cng n d "gip ng ta mt tay". Hai vn quan
trng - vn trng hc v vn ng giao thng lin x - s a ra tho lun trong cuc
hp, v nht nh s b phi phn ng chng i kch lit.
Vin thng lnh ny l{ ngi thuc phi t do. Hip lc vi mt s ngi cng xu hng, ng ta
u tranh chng li lc lng phn ng ~ ph|t sinh (t i Alekxandr III). ht tm tr vo
cng vic, ng ta khng hay bit g v iu bt hnh trong gia dnh.
Nekhliuzov hi tng li tt c nhng pht lo u khc khoi c lin quan n con ngi ny: c
ln ch{ng tng nh c}u chuyn ~ v l, ch{ng ~ chun b ch n mt cuc u sng vi
ng ta v{ ~ nh tm, khi u s bn ch thin; ri li ci pht khng khip khi ch ta, trong cn
tuyt vng, ~ chy ra vn sau, nh gieo mnh xung h t t v{ ch{ng ~ phi chy i tm
mi.
Nekhliuzov thm ngh: "Cha nhn c th tr li ca ch ta th lc ny cha th n c,
m{ cng cha th l{m tr g c". Trc y mt tun ch{ng ~ vit cho ch ta mt bc th
dt kho|t, trong nhn li v pha mnh v ng sn lng chuc li li lm bng bt c gi
no; cui th ch{ng tha thit nu r v li ch ca bn thn ch ta, hai ngi ngay t nay phi
chm dt cuc tnh duyn bt chnh. Chng vn ngng ch m~i cha nhn c th tr li.
iu i vi chng c phn no li l du hiu tt. Qu vy, nu nh ch ta khng thun tnh
ct t th c l ch ta ~ tr li ngay ri; m{ hn na, c l ch ta ~ n thng ngay nh{ nh
my ln trc. Nekhliuzov cn c tin c mt anh v quan n{o ~ ve v~n ch ta, chng cm

thy va bc v ghen, nhng li va khoan khoi v thy c hy vng thot khi mi s di tr

cn dt lng t}m.
Trong tp th cn c mt bc th ca ngi qun l rung t. Ngi ny yu cu chng phi
ch th}n v p chnh thc xc lp quyn tha hng gia t{i v{ ngo{i ra, cn quyt nh
cch tip tc kinh doanh t ai: mt l c theo cch qun l nh hi cng tc phu nhn cn
sng; hai l theo kin hn ~ t vi phu nh}n trc kia nay li t vi chng, tc l tu
thm nga, sm thm nng c, thu hi rung t ~ ph|t canh cho nng d}n t mnh kinh
doanh ly, nh vy th li hn nhiu. Hn cn xin li v c phn no chm tr cha gi c cho
chng ba nghn rp ng k hn vo ngy mng mt; s tin s gi ti chng k th sau. S
d chm tr l v bn nng dn c ln khn, hn phi cy n p lc chnh quyn mi thu ni
tin. Bc th ny lm Nekhliuzov va hi lng, li va bc mnh. H{i lng v c lm ch mt
sn nghip ln lao; cn bc mnh th v l hi nin thiu ch{ng ~ tng l{ tn nhit thnh cc
hc thuyt x hi ca Spencer(3) nht l bn thn vn l mt i a ch, ch{ng ~ rt xc ng
khi lin h a v mnh vi lun im "o l khng tha nhn quyn chim hu c nhn v
rung t" trnh by trong cun "Tnh thi x hi"(4) ca Spencer. Hi , vi tnh thng thn,
cng quyt ca tui tr: chng nhng chng ~ tuyn b rung t khng th l{ i tng
chim lm ca ring, chng nhng ch{ng ~ vit lun vn v vn trng i hc, m cn
bng h{nh ng thc t, em mt phn nh t ai, khng phi ca m m l tha hng ca
cha li, hin cho nng dn; chng khng mun chim hu rung t, i ngc li nim tin
ca mnh. By gi, do nhn tha t, chng thnh mt in ch ln, chng phi chn mt trong
hai cch. Mt l{ l{m nh mi nm v trc, khc t hai trm mu(5) rung t ca cha
li. Hai l tha nhn vi mnh rng nhng quan nim ca ch{ng trc kia l sai lm v gi di.
Cch th nht khng th chp nhn c, v chng ch trng cy vo li tc rung t, chng
cn cch sng n{o kh|c. Ra l{m quan th ch{ng khng thch; hn na, chng khng th d dng
b li sng nhn h, xa hoa ~ quen ri. V li l{m nh vy cng chng ch g, v by gi chng
khng cn lng tin mnh lit, ch cng quyt, tnh hiu thng bng bt, mun lm cho thin h
phi kinh ngc, nh hi cn t tui na. - Cn cch th hai, ngha l{ phi ph nhn nhng l l
chc nch, anh thp, r{nh rt chng minh tnh cht bt hp l ca s chim hu t nh}n v
rung t, nhng l l ch{ng ~ rt ra t cun Tnh thi x hi ca Spencer, v sau li c
chng minh mt c|ch anh thp hn trong c|c t|c phm ca Henry Georges. Cch th hai ny

ch{ng cng thy khng th c.

Ch thch:
(1) Revue des deux mondes, mt tp ch t sn Php
(2) Tn gi thn mt Dmitri khi cn nh.
(3) Herbert Spencer (1820-1903), nh trit hc Anh
(4) Social Statics: tn mt tc phm ca H. Spencer.
(5) Dexiatin (mu) bng 1,092 hc ta.

Chng 4

V vy, bc th ca ngi qun l lm chng bc dc.

Dng xong c ph, Nekhliuzov sang phng giy xem li trn giy bo ngy gi phi c mt to
v{ vit tr li c Korsagina, chng phi i qua xng v n phng giy; trong xng, mt
bc tranh ang v d cn dng trn gi v nhiu bc phc ho treo ri r|c trn tng. Nhn bc
tranh ~ vt v v hai nm tri, ri nhn nhng phc ho v c xng v ny, chng nh li ci
cm gic t t lu nay vn day dt trong lng, cm thy mnh khng tin c na v hi ho.
Chng vn cho rng cm gi|c chng qua ch l do khiu thm m ca mnh qu tinh vi m
thi, nhng sao nhn thy nh vy cng vn l mt iu kh chu.
By nm trc, chng ri b qu}n i v thy mnh c khiu v hi ho; th ri, t trn bc cao
ca hot ng ngh thut, chng nhn tt c cc hot ng khc bng con mt khinh thng.
By gi th r rng l chng khng c quyn nh vy na. V th cho nn bt k ci g nhc
chng nh ti s tht cng l{m ch{ng khng vui.
Ch{ng bc sang phng giy, mt gian phng thnh thang, y tin nghi, bi tr trang nh.
Nekhliuzov thy ngay trong ngn ko ngo{i ch vic khn ca chic bn giy s, t giy
bo chng phi c mt to n hi 11 gi. Chng ngi vo bn v bt tay vo vit th cm t
cng tc tiu th Korsagina ~ mi chng, ha hn c gng n n cm chiu. Nhng vit
xong, chng li x i v thy li l c v qu thn.
Chng vit bc th kh|c, li cm thy n lnh nht qu, hu nh khim nh~, nn cng li x nt.
Chng bm bt chung trn tng. Mt gia nh}n ~ c tui, v mt m thm, cm co nhn,
r}u di hai bn mang tai, mnh eo mt ci tp d bng vi mng mu x|m, bc vo.
- Anh l{m n gi cho ti mt chic xe nga?

- Vng .
- Bo ch ngi nh Korsagina v tha li rng ti xin cm n v{ s c gng n.
- Vng .
"K th cng khng c lch s lm, nhng mnh khng sao vit ni l| th. Thi cng chng
h g, ta s gp n{ng hm sau". Nekhliuzov ngh th v{ i mc o.
Khi chng mc qun |o xong, bc ra thm th chic xe nga bnh cao su quen thuc ~ ch
sn. Ngi |nh xe ngo|i c|i c to khe rm nng, ni hn trn vnh c |o s mi trng ni:
- Ti hm qua, khi ngi va ra khi nh{ cng tc Korsagin th ti c |nh xe li. Ngi gc
cng y bo: "ng y va mi i khi xong".
Nekhliuzov thm ngh: "C n nhng g~ |nh xe cng bit r quan h ca ta vi nh
Korsagin". Ri vn cha dt kho|t c l nn hay khng nn ly c Korsagina vn khin
chng lun lun bn tm lu nay li hin ra. V{ cng nh phn ln cc vn t ra trc mt
trong lc ny, chng vn cha bit gii quyt n theo chiu hng no.
V mt nn ly v, ni chung c hai l do; mt l ngoi lc th gia nh ra, vic ly v cn em
li kh nng sng mt cuc i c o c, tr|nh c nhng s lang ch bt chnh; hai l v
}y l{ iu ch yu - ch{ng cng mong gia nh, con c|i s em li mt ngha cho cuc i
trng rng hin nay ca mnh. l{ nhng l nn ly v. Cn nhng l khng nn ly v th th
mt l s mt t do, l{ t}m trng chung ca nhng ngi c th}n ~ ng tui; v hai l
khng bit v sao chng c thy s s trc ci bn cht huyn b ca con ngi ph n.
Cn v vic nn ly c Mitxi (Mitxi l tn gi tiu th Korsagina trong ch thn tnh theo l thi
c|c gia nh tng lp cao qu trong x hi; tn tht ca c l{ Maria) th cng c hai l do: mt
l v c ta dng di qu phi, v t c|ch im trang phc sc, n li n ting ni, d|ng iu n
ci, c ta khc hn nhng ngi bnh thng khng phi c|i g c bit, m l nt "oan
trang".

Chng rt a, rt qu ci ct c|ch v{ khng bit gi n bng t no khc. Hai l v c ta qu

trng ch{ng hn tt c mi ngi; ch{ng cho nh th l c ta hiu chng; m c ta hiu chng
tc l cng nhn nhng c tnh cao qu ca ch{ng. Theo Nekhliuzov iu chng t c l
ngi thng minh v bit xt o|n. Nhng cng c hai l khng nn ly c Mitxi: mt l v
Nekhliuzov c th tm c, khng kh khn g, mt thiu n khc c nhiu u im hn Mitxi,
v xng |ng vi ch{ng hn; hai l{ vi ci tui hai mi by, chc c ta cng ~ tng yu ri,
ngh y khin chng bt rt. Lng kiu hnh khin chng khng th tha nhn c rng c ta
c th yu mt ngi kh|c, d l{ trc kia. ~ {nh, l{m sao m{ c ta bit trc c l s gp
chng) y th m chng vn coi vic c ta c th yu mt ngi n{o trc kia, l{ iu xc
phm n danh d ca mnh.
Nh vy l nn ly, v khng nn ly c hai ng l l cng nhiu v vng nh nhau. Ch{ng thy
bun ci cho mnh ging nh con la Buridan (1). Thi th ch{ng cng {nh dng dng nh n
v cng ang cha bit nn quay v bn no.
Nekhliuzov ngh bng: "V li cha nhn c th tr li ca Maria Ivanovna (v vin thng
lnh qu tc), cha kt thc hon ton cu chuyn y, th mnh cha th quyt nh kh|c c".
Nhn thy c th v{ {nh phi li li sau ny hy quyt nh, chng thy lng nh i c t
nhiu.
Trong khi chic xe nga ln b|nh m nh ru trn mt sn to n tri nha, chng t nh: "Thi,
ri ta s cn nhc chu |o hn tt c nhng iu . Gi th phi l{m trn ngha v i vi x
hi ~; tnh mnh xa nay vn th, phi lm vic cho c lng t}m, m{ nh th mi l phi o.
V li, nhng phin to{ nh th ny thng rt l th v". V{ ch{ng i qua trc mt ngi gc
ca, bc v{o phng i ca to n.
Ch thch:
(1) Mt con la va i va kht ng gia mt bn l thng nc, mt bn l b c, khong
cch ngang nhau, nh vy, con la bt u vic g trc. Cng c ngi k chuyn con la i

ng gia hai b c ngn ng khng bit nn n b bn no trc. l mt t d nu ln tm

trng do d ca mt ngi dng vo tnh th khng bit ng vo bn no cho dt khot. Ngi
ta cho cu chuyn ng ngn ny l ca J. Buridan mt hc gi Php th k 14.

Chng 5

Khi Nekhliuzov bc v{o to{ |n th c|c d~y h{nh lang ~ nhn nhp. Cc tu ph|p thon thot
i li nh con thoi, ch}n lt st mt t, c lc h ro bc nh chy, ming th hng hc, tay
m nng giy t. Nhng m to, thy ci, thy c, ln quanh thong th; cc nguyn co, b co
cn ti ngoi, bun b~ i i li li bn tng, hoc ngi ch trn gh di.
Nekhliuzov hi mt tu phi:
- To x }u?
- ng hi to no? To dn s hay to{ i hnh.
- Ti l bi thm.
- Th th l{ to{ i hnh. ng chng bo ngay! ng s sang bn phi, ri r sang bn tr|i, n
ca th hai.
Nekhliuzov theo ng li ch dn.
Trc ca phng, c hai ngi ang ng ch, mt l{ thng gia, tm vc cao ln, to bo, v
mt phc hu, chc hn ~ n ung no say nn c v rt phn ph; cn ngi kia l mt thy k
hiu bun, gc Do thi. H ang ni chuyn v tnh hnh gi len, Nekhliuzov li gn hi h c
phi l phng hp ca cc bi thm khng.
- V}ng, tha ng{i chnh l{ y . Ng{i cng l{ ng s ca chng ti chng, ng{i l{ bi thm
phi khng?
Nh bun phc hu nhy mt, vui v hi. Thy Nekhliuzov gt u, ng ta li ni tip: "Th th

chng ta s cng nhau gnh vc cng vic", ri t gii thiu: "Bakhlasov, thuc "ghin" th
hai"(1) ng thi a b{n tay to b ra cho ch{ng bt v ni thm: "Ta phi gnh vc cng vic.
Xin ngi cho bit qu danh".
Nekhliuzov ni tn mnh v{ i v{o phng bi thm.
Trong gian phng nh ny ~ c chng mt chc ngi, thuc cc tng lp. H cng va
mi n, c v{i ngi ngi, cn th i li; h nhn vo tn mt nhau v lm quen vi nhau. Trong
s c mt s quan ~ v hu, mc binh phc; cn nhng ngi khc mc l phc hoc thng
phc; ch c mt ngi mc chic o cc ca con nh nng. Trong nhng ngi y, nhiu ngi
~ phi gc cng vic li n lm nhim v bi thm, h ln ting than phin, nhng nt mt
u l v tho m~n v c d vo mt cng tc x hi quan trng.
Cc bi thm, c ngi th n ni chuyn lm quen vi nhau, c ngi ch nhn nhau phng
o|n l{ ai. H quy li tn chuyn thi tit, chuyn nm nay lp xun sm, chuyn cc v n sp
em x. Nhng ngi cha quen bit Nekhliuzov vi n lm quen vi ch{ng, coi l{ mt
vinh d c bit. Cn Nekhliuzov th xa nay vn th, trong s giao dch vi nhng ngi cha
bit, chng coi vic ngi ta knh trng mnh l{ ng nhin. V th c ngi hi chng vin vo
l g t mnh ln trn ngi kh|c nh vy, th c l ch{ng cng lng tng: bnh sinh, ch{ng
c phm cht g c bit }u. Cng phi nhn, ch{ng c ni c tho ting Anh, ting Php,
ting c tht; qun o, cravat, khuy tay o ca ch{ng u l loi thng ho hng tht, nhng
chnh ch{ng cng thy khng th vn vo nhng c|i t t mnh ln trn ngi khc
c. Vy m chng vn nghim nhin t coi mnh hn mi ngi; chng nhng chng coi vic
mi ngi phi trng vng mnh l{ ng nhin m{ nu khng c th, cn cho l mnh b xc
phm na. ng l{ ch{ng sp b mt iu xc phm nh vy trong gian phng bi thm ny.
Trong s bi thm, c mt ngi quen Nekhliuzov. l{ Piotr Geraximovich. (Nekhliuzov cha
tng bao gi bit v{ cng khng thm bit h ca ngi ny). Trc kia Geraximovich l thy
gi|o t gia dy l con ngi ch Nekhliuzov. Anh ta ~ tt nghip i hc, v by gi lm gio
vin trung hc. Lc no Nekhliuzov cng thy kh chu v ci thi sung s~, c|i ci h h t
mn ca anh ta v nht l v anh ta tm thng, nh li b ch chng vn ni.
- Ch{! ng cng b ri v{o }y {? - Geraximovich ni v tin li pha chng, ming ci h h. -

M sao ng khng chun pht i c c khng?

- Ti chng bao gi c ngh lng trnh trch nhim c! - Nekhliuzov nghim ngh, bun ru,
tr li.
- i ch! Qu l mt nt p ca tinh thn cng dn cao c. Nhng m{ ny, n khi bng th i,
mt th dp li cng khng ng c, ng s i ging cho m xem. - Geraximovich ci to hn
trc.
"! - Nekhliuzov ngh - con nh thy tu ny li sp gi ging sung s "my tao" vi mnh }y?
V chng sa sm nt mt li, bun ri ri, tng chng nh mi c tin h hng thn thch
vt cht sch c. Ch{ng quay lng b sang mt nhm kh|c ang xm quanh mt ngi cao ln,
cm co nhn, c m oai v ang k chuyn g si ni lm. ng ta thut li mt v n hin ang
x bn to dn s; ng ta bit rt r v |n, ch anh cc quan to, cc lut s danh ting ca v
y. ng ta thut li mnh khe k diu ca mt tay thy c~i ~ kho l|i v kin lm cho mt bn
- mt b gi qu tc - mc d ho{n to{n ng l m{ li phi bi thng cho i phng mt s
tin ln. ng ta ku ln: "Tht l mt lut s thin ti".
Mi ngi nghe t v thn phc; c ngi nh chen vo mt vi nhn xt, lin b ng ta gt i
ngay, l{m nh ch c mnh ng ta mi bit ht u ui s thc cu chuyn.
Tuy n chm, Nekhliuzov vn phi i lu trong phng bi thm. Phin to{ cha khai mc
c v cn mt thm phn na cha n.
Ch thch:
(1) "Ghin" c ngha l loi, hng. Nhng nh bun Nga, di ch Nga hong, chia lm hai loi:
"ghin" th nht v "ghin" th hai, tu theo mc thu mn bi ca h.

Chng 6

Vin ch|nh |n n tht sm. ng ta tm vc cao ln, hai chm r}u d{i ~ hoa r}m di hai bn
mng tai. Tuy c v lo vn sng kiu n chi phng ~ng; m v cng chng km. Hai v
chng khng ai ngn cn ai. Sng hm y, lo va nhn c th ca mt c gi|o t gia, ngi
Thu S; ma h nm trc, c ta nh lo v by gi ri min Nam i ln Petersburg; trong
th c ta ni s qua tnh ny v s ch lo trong khong thi gian t ba gi n su gi khch
sn i Li. Cho nn lo nng rut mun khai mc sm v b mc sm phin to{ hm
trc su gi c th i gp Klara Vaxilievna, c nng c mi tc hung mi cng lo chp mi
tnh trng gi ma h nm ngo|i.
Bc chn vo phng giy, lo ci then ca li, ri ly ngn t di ra mt i qu t nh,
l{m hai mi ng t|c gi ln, gi xung, gi ng trc, gi ng sau v{ gi sang hai bn; ri
lo khu gi ba ln tht do, tay vn gi cao i t.
"Mun c gn sc do dai, khng g bng tm nc lnh v tp th dc", lo va ngh nh vy
va dng b{n tay tr|i c eo nhn vng bp nn nhng bp tht ni cun trn cnh tay phi.
Sau , l~o ch cn chuyn sang tp vung tay quay trn na l xong, (bao gi l~o cng tp hai
mn trc khi vo ch to mt phin to di), th cnh ca rung ln: c ng y ca mun
vo; lo vi v ct t vo ch v ra m ca.
- Xin th li! - Lo ni.
Mt vin thm ph|n eo knh gng v{ng bc v{o, ngi b nh, vai hi so, mt cau c.
- Matvey Nikitich li n chm. - Vin thm phn ni, v bc dc.
- Cha n, - lo chnh n va ni va mc b ng phc. - T thi ng ta n chm.

- L tht, ngi }u khng bit ngng? - Vin thm phn ngi xung, v bc tc, ly thuc ra
ht.
Vin thm phn ny l mt ngi rt quy c, sng nay lo ta va ci nhau vi v v m ~ tiu
ht qu nhanh mn tin l~o a chi dng c thng; m bo l~o a trc cho mt mn tnh
v{o th|ng sau, nhng l~o cng quyt khng nghe, ri v th m ci nhau, m v bo ~ th th
s trit ba cm chiu v bo l~o ng hng n cm chiu nh na. n ch th l~o i,
trong bng vn lo khng kho m v trit cm chiu tht, chng phi do chi }u, v l~o bit
tnh m liu lnh chng t iu g "Chn tht, mnh n ngay thng, c o l, th th y! Lo
va ngh va ngm nhn l~o ch|nh |n, con ngi hn h, khe mnh, vui ti, d tnh, ang
khunh khunh a hai b{n tay xinh p, trng tro ln vut nhng chm ru tt mt ri a
ln hai bn c o c thu ph hiu. "ng ta lc n{o cng vui v v tho mn, cn mnh th ch
nhng bun phin!"
Vin lc s mang vo mt tp h s.
- C|m n thy, - lo chnh n va ni va chm mt iu thuc. - Hm nay ta x v n{o trc?
- D, ti thit ngh v u c - Vin lc s |p, l{m ra v thn nhin.
- c th x v u c trc. - Lo tnh rng v ny tng i gin n, c th kt thc
trc bn gi, v{ sau , l~o c th i c. Lo hi - Th no, ng Matvey Nikitich vn cha
n ?
- Tha vn cha .
Th cn ng Brove?
- ng y n ri , - vin lc s tr li.
- Nu thy c gp th bo cho ng ta bit chng ta s x v u c trc.

Brove l{ ph chng l, c ch nh buc ti phin to ny. Khi vin lc s i ra th gp

ngay Brove trong hnh lang. Hai vai so ln, |o khng c{i khuy, Brove bc nhanh trong hnh
lang, gn nh chy, gt giy nn bm bp, chic cp kp mt bn nch, cn tay bn kia th vung
ngang ra thng gc vi hng:
- Ngi Mikhail Petrovich hi ng{i ~ chun b sn s{ng cha?
- C|i ~ hn, bao gi ti cng sn sng. X v n{o trc?
- V u c.
- Th th tuyt, - vin ph chng l ni.
S thc th khng ly g lm tuyt nh ming hn ni. C m qua hn khng ng. Hn ~ d
tic tin mt ngi bn, ch chn lin min, |nh b{i n hai gi sng, ri cng chng bn ko
nhau i chi g|i ng c|i nh{ m{ Maxlova ~ sng trc }y s|u th|ng. Th{nh th hn cha
c c, v by gi ang mun nhn lt qua h s v u c sp em x. Vin lc s bit
tng nh vy, nn ~ mm cho l~o ch|nh |n x v trc. Vin lc s l{ ngi thuc
phi t do, c khuynh hng cp tin. Cn Brove l{ ngi thuc phi bo th, li theo c o
chnh gio na, nh bt k vin chc ngi c no lm vic Nga.
Vin lc s thm mun a v ca Brove v ght hn:
- Th cn v tn Xkovxi?(1) - Vin lc s hi.
- Ti ~ bo l ti xin chu, nu khng c mt nhn chng, - ph trng l tr li. - Ti s ni
thng trc to{ nh vy.
- Th ng n{o cng th
- Xin chu thi! - Brove nhc li v vung tay, ro bc v phng giy ca mnh.

Hn ly c v vng mt mt nhn chng, thc ra khng quan trng v khng cn thit, hon
v Xkovxi li ch v nu em x v ny trong mt thnh ph ln, a s bi thm l tr thc th
khng kho rt cc b co s c trng n. Cho nn hn ~ b{n vi l~o ch|nh |n a v ny v
x ti to n binh qun l; nh vy s c nhiu kh nng kt ti c, v cc bi thm hu ht l
nng dn.
Lc ny, ngoi hnh lang nhn nhp hn ln. Mi ngi t tp ng nht trc phng ca to
dn s, ni ang x ci v m{ con ngi c m oai v, snh bit cc v |n kia ~ k chuyn gia
|m bi thm lc ny. Trong gi tm ngh, b c b tn "thy ci thin ti" lm cho mt sch gia
ti vo tay tn con bun, ra khi phng x.
Tn con bun chng c quyn g c ti sn ; iu ny, cc thm ph|n u bit, c bn
nguyn v lut s ca bn nguyn li cng bit r hn na. Nhng mu mo ca chng by ra
kho qu lm b c khng sao tho|t c, {nh mt khng gia ti cho tn con bun. B c
ngi to bo, qun o sang trng, trn m g{i my o| hoa to. Ra n h{nh lang, b{ ng li,
gi c hai c|nh tay ~ bo li ngn ln tri, ming hi i hi li ngi lut s ca b: "S th s
ra sao, h ng? Xin ng l{m n gip cho! Th l th n{o?" Ngi lut s khng ch nghe b{
ni, mt l ~ng nhn nhng o| hoa c{i trn m b{, u c hn cn mi ngh chuyn }u }u.
Ra khi phng x, sau b c l tn thy ci tr danh, k ~ l{m cho b{ c phi thua kin, khnh
kit gia ti, v{ l{m cho tn con bun c mi vn rp, cn hn ch c mt vn. Hn bc
nhanh, mt dng dng t c ming vi bng d{y trc ngc n cong ra trong khung c o
"ghi-l". Mi ngi u quay li nhn chm ch. Hn thy r th v c v mt hn dng nh
mun ni to ln: "Cn chi phi t v thn phc nh vy". Ri hn ro gt i qua mt mi ngi.
Ch thch:
(1) Xkovxi l mt gio phi, mn phi nguyn gi trong sch v t hon i m bo chc
chn gi c li nguyn (theo bn dch Php vn ca H. Kaminsky N.D)

Chng 7

Cui cng Matvey Nikitich n. V vin m to, mt ngi gy g, c ngng, d|ng i lch v mt
pha, mi di cng tr sang mt bn, bc vo phng bi thm.
Anh chng m to vn l{ ngi trung thc, ~ hc i hc, nhng l{m }u cng b ui v
tnh hay ru ch Ba th|ng trc }y, mt b hu tc u cho v ca anh ta, bo m kim
vic cho anh ta vo lm m to }y. Ch}n ny cho ti nay, anh ta vn gi c v ly th lm
mng.
- Tha c|c v, tt c cc v u c mt y c ri ch ? - Anh ta va hi va eo i mc
knh ln nhn cc vin bi thm.
- C l c ri ch cn g? - Nh{ thng gia vui tnh |p.
- Xin im li xem, - vin m to ni.
Anh ta rt trong ti o ra bn danh sch, c tn cc bi thm v nhn ln lt tng ngi qua
cp mc knh, hoc nhn ngc trn mt knh.
- C vn quc gia I.M. Nikiforov.
- Ti }y! - Con ngi c m oai v, snh bit cc v n tr li.
- i t| hu tr Ivan Xemenovich Ivanov.
- C! - Mt ngi gy g, mc binh phc, |p.
- Thng gia "ghin" th hai Piotr Bakhlasov.

- C mt ? - Nh{ thng gia phc hu ni ming ci hn h. - Chng ti ~ sn sng.

- Trung u th v, cng tc Dmitri Nekhliuzov.
- L ti, - Nekhliuzov p.
M to{ ngc trn mc knh, nghing mnh tht l cung knh, n cn, dng nh phn bit
Nekhliuzov vi c|c ngi khc.
- i u Yuri Dmitrievich, thng gia Grigori Efimovich Kulesov, v}n v}n v}n v}n.
Tr hai ngi, cn tt c u c mt.
- V by gi, tha c|c v, - vin m to ni, va gi tay }n cn v pha ca. - Xin mi cc v qu
b sang phng x n.
Phng ny l mt gian nh ln v di, mt u k mt bc cao c ba bc. Gia bc k mt ci
bn ph thm xanh, quanh dim c tua cng m{u xanh nhng thm m{u hn; sau b{n c ba
chic gh b{nh, lng cao bng g si, c trm tr. Trn tng, ng sau ba chic gh, c treo
mt bc chn dung mu sc rc r, khung thp v{ng; l{ ch}n dung to{n th}n Ho{ng vn
binh phc, eo cho trn mnh bng hu}n chng, mt ch}n ng cho~i, tay t ln c kim.
Trong gc bn phi c treo mt khung nh cha Jesus, u i vng gai, di l mt chic bn
c kinh; ri cng pha bn phi l chic bn cao ca Chng l. i din vi chic b{n ,
bn tri l bn vin lc s, k tht v{o trong; cn pha trc gn ch cng chng ngi l chic
gh di cho cc b co ngi, lc ny chic gh cn b trng, - c mt hng chn song con tin
bng g si ngn hn ra. Pha bn phi phng, cng k trn bc, l hai dy gh c lng ta cao,
dnh cho cc bi thm, v bn di gn ngay , l{ b{n c|c lut s.
Ton b khong phn trc ca gian phng c ngn hn ra bng mt thanh lan can. Cn
phn sau l nhng dy gh di k thnh bc tip nhau cao dn mi ln cho ti st bc tng
cui phng. Trn my dy gh u c bn ngi {n b{ v{ hai ngi {n ng ang ngi: my

ngi {n b{ trng c v l{ cng nh}n hay ngi i ; cn hai ngi {n ng c v l dn th.

Trc v lng ly, oai nghim ca gian phng, chc h thy cho|ng ngi, nn ch e d ni kh
vi nhau.
Khi cc bi thm ~ v{o phng x, vin m to{ c |ng i lch v mt bn lin tin ra gia
phng, h to nh mun lm c to phi kinh hong:
- To{ thng ng!
Mi ngi u ng dy, c|c quan to{ bc ln bc.
i u l vin chnh n, bp tay n nang, hai chm ru tt mt; ri n vin thm ph|n m
chiu su kh, eo knh gng vng, gi }y, li cng c v su kh hn v ng lc bc vo
phng hp, lo gp ngi em v hin ang tp s trong ng{nh t ph|p. Cu em va mi gp b
ch cho bit s khng c cm chiu.
- Chng ta {nh phi i n hiu thi, - ngi em v va ni va ci.
- Th th cn g m cu ci? - Vin thm phn ni, v cng thm su kh.
Sau cng l vin thm phn th ba, chnh l~o Matvey Nikitich, con ngi sut i n chm.
Lo c b ru rm, cp mt to hin t, ui mt cp xung hai bn.
Lo b bnh au d dy v chnh bui s|ng hm , b|c s ~ bt lo phi cha theo cch mi, v
vy, lo buc phi nn li nh{ l}u nn c{ng n chm hn mi khi.
Lc ny, l~o bc ln vi v c bit t l v lo c tnh ln thn hay tm nhng cch ht sc k
khi gii |p nhng vn lo t t ra. Ln ny, lo t nh rng nu i t phng giy n
gh ngi m s bc chn chia chn cho ba th lo s khi bnh au d dy bng cch cha mi;
nu khng th s v hiu. Nhng v ch c hai mi s|u bc thi cho nn n bc cui cng,
l~o n gian bc thm mt bc ngn na v th l{ c hai mi by bc khi ti gh.

Lo chnh n cng hai vin thm ph|n bc trn bc cao trong b ng phc, c thu kim
tuyn, trng tht oai v. Chnh h cng bit th v{ cng thy ngng v a v cao c ca mnh
nn c ba vi v~ a mt nhn xung, v khim tn, v ngi vo my chic th bnh chm tr,
sau chic bn ph thm xanh, trn bn c by mt vt hnh tam gi|c i mt con phng hong,
my chic bnh thu tinh ging nh nhng bnh ng ko thng thy cc hiu bn thc
phm, mt l mc, vi ngi bt, my thp giy trng tinh v mt s bt ch mi gt cc loi
di ngn khc nhau.
Ph chng l vo cng mt lc vi cc quan to.
Bc i vn vi v, tay vn vung mnh, ci cp da kp di nch, hn tin n ch hn gn
ca s. Va ngi xung, khng b ph mt pht hn cm u v{o c ngay h s v |n chun
b li buc ti. Hn ngi gh chng l ln ny mi l ln th t. Vn nhiu tham vng, hn rp
tm quyt lm nn cng danh s nghip; v th hn cho rng ~ ng v{o v no th phi c kt
ti mi c.
V v u c hn ~ bit nhng nt i cng, hn ~ dng c mt khung dn cho li
buc ti, ch cn cn mt s chi tit na; v chnh lc ny, hn ang vi v trch ly cc chi tit
trong tp h s.
Cn vin lc s ngi u bc bn kia, sau khi ~ sp t sn sng cc giy t c th phi em
c, anh ta xem lt qua mt bi bo cm, mi nhn c v{ ~ c chiu hm qua. Anh ta
nh s trao i vi lo thm phn rm r}u l{ ngi cng chnh kin, nn mun xem k li bi
b|o trc khi trao i.

Chng 8

Sau khi xem xt giy t, hi m to v lc s v{i c}u, v{ c h tr li l c, vin chnh n ra

lnh dn cc b co vo.
Tc th cnh ca ng sau hng chn song m ra, hai hin binh bc v{o, u i m li trai,
tay cm gng tut trn. Theo sau h l ba b c|o, i u l mt ngi {n ng tc hung hung,
mt lm m tn nhang, ri n hai ngi {n b{. Ngi {n ng mc chic o khoc t nhn
rng thng thnh. V{ n to n, hn dui thng bn tay dc ng khu ng qun, v xe rng
c|c ngn tay ra gi cho cc ng tay o qu di khi tt xung. Khng ngc mt nhn cc
quan to v cng chng, hn ch chm ch nhn xung tm gh di hn i vng qua. i vng ht
chic gh, hn thn trng ngi xung mt u, cha ch cho cc b co khc. Hn ngc nhn
vin chnh n, ming nh lm bm iu g, bp tht m lun lun nhc nhch chuyn ng. i
sau hn l mt ngi {n b{ ng tui, cng mc |o kho|c nh{ t, u bt khn vung t nh}n,
sc mt xanh nht, mt ngu, lng my, lng mi tri ht. M c v rt bnh tnh. Khi ti gh,
o m vng phi mt vt g , m ci g cn thn: khng h hp tp, ri ngi xung.
B co th ba l Maxlova.
Mi bc v{o n{ng ~ l{m tt c c to u phi quay v pha n{ng, chm ch ngm ngha hi
lu khun mt trng tro c i mt en lng l|nh v{ b ngc n nang, cng phng di o.
n c tn hin binh ng bn li n{ng i cng phi dn mt nhn theo mi cho ti khi nng
ngi xung; ri nh t bit mnh c li, hn vi v quay mt i, lc lc mnh, a mt chm ch
nhn qua khung ca s trc mt.
Lo chnh n ch cho cc b co ngi vo ch, cho Maxlova ngi xung hn hoi, mi quay li ni
vi vin lc s mt c}u g .
Th tc thng l bt u: im danh bi thm, xt trng hp nhng ngi vng mt, quyt
nh pht tin, xt l do nhng ngi ~ xin min, ly ngi d khuyt thay v{o. Sau , ch|nh

n gp nhng mnh giy li, t vo cc l thu tinh v, sau khi ko hai ng tay o thu ln mt
cht, l i c|nh tay lng l|, vi v lanh l nh ngh ca ngi lm tr qu thut, lo bt u
rt tng mnh giy khi l, m ra c. c xong, lo li ko hai ng tay o xung v mi linh
mc c hnh l tuyn th cho cc bi thm.
Linh mc l mt ng gi thp b, mt bo ph, vng ch, mc chic |o d{i n}u, eo trn ngc cy
thnh gi m vng, bn cnh nh mt hu}n chng nh khng r l{ hu}n chng g; ng ta ko
l hai bn chn n thng n gn b{n c kinh k di tng thnh.
Cc bi thm ng dy v xm li gn chic bn.
- Xin knh mi! - Linh mc ni, b{n tay bo mp m}n m c}y th|nh gi| eo trc ngc, ch cho
tt c cc bi thm n gn.
L mt linh mc ~ phc v trong dng o bn mi s|u nm tri, ng ta hin ang sa son
ba nm na th t chc l i kh|nh nm mi nm nhm chc, nh c Ph gim mc
nh th ln ~ l{m c|ch }y khng l}u ng phc s }y t ngy mi thit lp to{ i hnh v
thng ly lm hnh din v ~ l{m l tuyn th cho hng vn ngi, v tuy tui ~ gi{, ng vn
phc v li ch ca nh th, ca t quc v ca gia nh - c|c gia nh m{ ng s li cho tha
hng ngoi ngi nh ra cn mt mn tin khng km ba vn rp bng chng khon. ng
chng h bao gi ngh rng ci cng vic ng lm l by b, cng vic hng dn ngi ta th
trn cun kinh Phc m l cun sch cm hn mi vic th tht; ci cng vic l{m ~ quen th{nh
np ny, chng nhng ng khng thy chn m cn ly lm thch th v nh n m ng c dp
gp g lm quen vi cc bc danh gi trong x hi. Lc ny ng ang vui sng v va mi lm
quen c vi tn thy ci tr danh kia; vic hn v c mn hi hn vn rp ring v v n
b c i m c nh hoa to, ~ khin ng tn trng hn bi phn.
Khi cc bi thm ~ ln lt tro c ln bc, ng linh mc mi ci nghing c|i u hi ~ bc
xung lng vo c di khn l (mp ~ c|u ght), vut li nhng si tc l th v{ ni vi h:
- C|c con gi b{n tay phi v{ c|c ngn tay nh th ny ny! - ng ta ni bng mt ging
chm ri ca ngi gi{ ng thi gi b{n tay bo mp, mi ngn c lm ng tin, v chm cc

u ngn tay li nh nhn ly mt vt g. - By gi cc con cng nhc li theo cha.

V ng bt u:
"Ti xin ha v xin th trc Cha Vn Nng, trc kinh Phc m thing ling ca Cha, trc
Thnh gi cu t sinh ca Cha ti rng, v v |n m{" - c ht mt mch cu, ng li ngng
li.
- ng b tay xung. Gi ln nh th ny ny! - ng bo mt ngi tr tui, ~ b thng tay
xung.
"Rng v v |n m{
C|i ng c hai chm r}u di mang tai, m ngi oai v vin i t|, nh{ thng gia v{ my
ngi na gi c bn tay chm cc ngn li nh linh mc bo; h gi cao, tht cng quyt,
dng nh ly lm thch th. Cn nhng ngi kh|c cng gi tay ln, nhng c v min cng
v u oi. C ngi nhc li tht to li th, hng h|i, mnh m, nh c ni: "Th m ti ni
c y!". C ngi th ni nh nh, khng theo kp linh mc, th ri c gi cht cng nhng
ngn tay chm li nh s nu bung ra, s ri mt vt g. C ngi ht xe ra li chm cc ngn
tay vo. Tt c u thy ngng, ring c ng linh mc l yn tr rng mnh ang l{m mt vic
quan trng v b ch.
Sau l tuyn th, vin chnh n yu cu cc bi thm t bu ly ngi trng o{n. H li ng
dy chen nhau sang phng hi ngh: v{o hu ht mi ngi u ly thuc l ra ht. Mt
ngi ngh c ci ng c m oai v l{m trng o{n, tt ca lin tn thnh ngay. H di tt
vt b iu thuc ang ht v{ tr vo phng x n.
Ngi c bu l{m trng o{n tuyn b cho chnh n bit mnh l{ ngi ~ c la chn
tt c li chen nhau n ngi trn hai hng gh c lng ta cao.
Mi vic tin hnh lin tc, nhanh chng v khng thiu v long trng: ci v ng qui tc, lin
tc long trng ny l{m cho |m ngi tham gia x n vui thch, n khin h cng tin rng h

ang l{m mt nhim v x hi nghim chnh v quan trng. Nekhliuzov cng thy nh vy.
Cc bi thm va ngi yn ch th lo chnh n thuyt ngay cho h nghe mt bi v quyn hn,
phn s v trch nhim ca h. Trong khi ni l~o lun lun thay i t th ht chng khuu tay
tri li chng khuu tay phi; khi th ng ngi da v{o lng gh, ri li nghing sang bn tay
gh, khi th vut li mp giy cho phng ri li vut ve con dao rc giy, hoc mn m chic bt
ch.
V quyn hn ca bi thm, theo li lo chnh n ni, th h c th thng qua chnh n cht vn
cc b co c th dng bt ch v giy vit, c th xem xt cc tang vt. V phn s, th h phi
xt x khng c sai lm m phi cho cng minh. V trch nhim, th nu h khng gi b mt
v cc cuc tho lun ngh ti v nu c chng c l h t thng vi ngi ngoi cuc, h s b
trng pht.
Tt c mi ngi knh cn chm ch nghe. Nh{ thng gia, hi th sc sa mi ru, c gi
cho khi nc to v c nghe lo chnh n ni xong mi cu. ng ta li gt g t v tn thnh.

Chng 9

Thuyt xong lo chnh n quay v pha b co.

Ximon Kactinkin, ng dy.
Ximon Kactinkin bt ng ln. Nhng bp tht trn m nhc nhch chuyn ng mnh hn.
Tn anh l g?
Ximon Petrovich Kactinkin, - b c|o ~ chun b sn cu tr li nn |p li lin, ging oang
oang.
- Tng lp no?
- Nng dn.
- Tnh no, huyn no?
- Tnh Tula, huyn Krapivino, x Kupianxk, thn Borki.
- Bao nhiu tui?
- Ba mi t tui, sinh nm mt nghn chn trm
- Theo o no?
- Chng ti theo o Nga, dng chnh gio.

- C v cha?
- Cha.
- Lm ngh g?
Chng ti lm bi bung khch sn Mavritania.
- ~ can |n ln n{o cha?
- Ti cha bao gi can |n v trc }y chng ti l{m n.
- Anh cha can |n bao gi ?
- n Cha ph h cho ti! Cha bao gi.
- Anh ~ nhn c t sao bn co trng cha?
- Chng ti ~ nhn c.
- Thi, ngi xung.
Ri l~o ch|nh |n hng v mt trong hai n b co gi tip:
- Efimia Ivanovna Boskova.
Song Ximon Kactinkin vn ng che lp Boskova.
- Kactinkin, ngi xung.
Kactinkin vn ng sng sng.

- Kactinkin ngi xung.

Nhng Kactinkin vn ng tr tr v{ n khi m to{ nghing u, trn mt, ging do nt, bo
kh hn: "Ngi xung! Ngi xung!" hn mi chu ngi.
Kactinkin ngi xung cng nhanh nh khi ng ln, ri thu mnh trong chic o khoc rng,
hn li lng l nhc nhch chuyn ng cc bp tht m.
- Ch tn l g?
Chnh n th di mt mi, hi b co th hai; l~o cng chng nhn n th, mt khng ngng
xem t giy d trc mt. Cng vic i vi l~o ~ quen lm ri, nn cho cng vic chng
vnh, lo c th lm hai vic mt lc.
Boskova bn mi ba tui, thuc tng lp dn ngho thnh th tinh Kolomna, cng l{m bi
bung khch sn Mavritania. M cha can |n bao gi. M ~ nhn c t sao bn co trng.
Trong nhng cu tr li ca m, c mt ging qu cn r, dng nh m mun bo rng: ".
Chnh tao l{ Efimia Boskova }y, tao ~ nhn c bn sao, tao ly th lm vinh d lm, chng
a n{o hng ci c tao }u!" Khng cn ai phi bo, va mi tr li xong m ~ t ngi
xung.
- Ch tn l g? - Lo chnh n hiu sc)ni vi b co th ba bng mt ging m i. V khi thy
Maxlova cn ngi, lo ni thm, ging ngt no - Phi ng ln ch!
Maxlova vi v~ ngoan ngo~n ng dy; u thng ngc n, nng khng tr li, cp mt en
l|y ti tnh, hi hing hing, chm ch nhn l~o ch|nh |n.
- Ch tn l g?
- \i nng. - Nng nhanh nhu ni.
Sut trong lc , mi ln to hi mt b co th Nekhliuzov li cp i mt knh khng gng

vo sng mi nhn ngi b hi. Mt dn vo b co ny, chng thm ngh: "V l!". V{ khi nghe
li |p th ch{ng li ngh: "\i nng l{ th no!"
Ch|nh |n nh hi tip c}u kh|c nhng khi vin thm ph|n eo knh trng, v mt bc tc, ni
thm mt c}u g th l~o ngng li gt u ng v quay li pha n b co, lo ni:
- Sao li |i nng? Trong s ghi tn khc kia m!
- B co im lng.
- Ti hi tn tht ca ch l g?
- Tn l ra ti l g? - vin thm phn hay tc gin ni xen vo.
Ng{y trc tn ti l Katerina.
"Tht v l!" Nekhliuzov tip tc nhc thm trong bng. Tuy th, chng khng cn nghi ng g
na: ngi ng kia chnh l c gi na con nui, na hu phng m{ ch{ng ~ c ln yu say
m, yu tht s, v trong mt pht in cung ~ quyn r ri b ri; ri t ch{ng khng
dm nh li chuyn y v k nim au n qu, n t co chng r rng qu, n chng t
rng mc du vn t h{o l{ ngi chnh i quang minh, chng khng nhng i x khng
chnh i quang minh m cn hn h l khc vi ngi con gi y.
M{ ng l{ n{ng tht. Gi }y, ch{ng ~ nhn ra trn mt nng ci nt ring huyn b, c bit,
ci nt ring khin cho trong mi chng ta mi khun mt mt khc, mi khun mt u c ci
ring bit, c nht v nh. Mc du mt nng trng bch v{ hi ph ph, chng vn cn thy nt
|ng yu, c|i nt ring c bit kia trn khun mt, cp mi, i mt hi hing hing v nht l
c|i nhn ng}y th, ti tn, ci v ngoan ngon l ra khng ch trn v mt m c dng
ngi.
- Nh ra ch phi tr li ngay nh vy ch! Lo chnh n ni, ging vn ngt ngo. - Th cn
cha?

- Ti l con hoang, - Maxlova tr li.

Th theo tn cha u th tn ch l g?
- Maxlova.
"Chng bit n{ng ~ g}y nn ti g kia ch?" - Nekhliuzov hi hp t hi.
- Cn h thng gi ca ch l g? Lo chnh n hi tip.
- Vn ghi l Maxlova, theo h m thi.
- Tng lp no?
- Dn ngho thnh th.
- Theo chnh gio ch?
- Chnh gio.
- Ngh nghip g? Ch lm vic g.
Maxlova im lng.
- Lm ngh g? - Lo chnh n nhc li.
- Ti mt s, nng ni.
- S no? Vin thm ph|n eo knh trng nghim khc hi.
- s no th cc ngi cn l g, - Maxlova mm ci tr li lic nhn tht nhanh xung quanh, ri

li chm ch nhn l~o ch|nh |n.

Trn nt mt nng c mt v g rt i l k, cng nh trong li ni, trong n ci, trong khe
mt nhn lt nhanh mi ngi, c ci g rt i gh rn v{ thng t}m, khin lo chnh n
phi ci mt nhn xung, ng thi phng hp cng im phng phc. Nhng t ch cng chng
ngi, bng c mt ting ci bt ln. Tip theo c ting "sut". Lo chnh n ngng ln v tip
tc hi cung.
- Cha ra to{ bao gi ch?
Maxlova th di v tr li kh:
- Cha.
- Ch ~ nhn c t sao co trng cha?
- Ti ~ nhn c ri.
- Ch ngi xung!
Ngi n b co vn vt vy o ln, c ch trang nh~ nh c|c b{ qu ph|i khi thu vt o di ca
mnh ngi xung. Ri nng lun hai bn tay xinh xn, trng tro v{o i ng tay o khoc,
mt khng ri vin chnh n.
To bt u gi n c|c ngi lm chng, ri cho h ra; mt b|c s gi|m nh c la chn v
mi vo phng x |n. Sau , vin lc s ng ln c bn co trng.
Anh ta c to v{ r, nhng nhanh qu|, ln ln cc vn I v r nn cc ting n li thnh mt
chui }m thanh n iu lin tc, khin ngi nghe bun ng.
Cc thm phn ht t khuu tay ln tay gh bn ny li t ln tay gh bn kia, khi t ln mt bn,
khi ng ngi v{o lng gh, h nhm mt li ri li m mt ra, th thm vi nhau. Mt tn hin

binh ~ my ln c nn mt ting ngp di.

Trn gh b co, Kactinkin khng ngng nhc nhch, chuyn ng bp tht m. Boskova ngi
thng ngi im tht, ch thnh thong mi lun ngn tay xung di khn g~i u. Maxlova
khi th yn lng, chm ch nghe v{ nhn ngi c, khi th git bn ngi ln nh mun ci li
mt ta tai ri th di u ut, lun li hai bn tay vo trong ng tay o, ht nhn chung quanh
ri li nhn vin lc s.
Nekhliuzov ngi gh th hai, hng th nht; chng b cp knh xung, nhn theo Maxlova;
mt cuc u tranh phc tp, au kh din ra trong u c chng.

Chng 10

Li l bn co trng nh sau:
"Ng{y 17 th|ng ging nm 188, ti khch sn Mavritania, mt ngi li bun "ghin" th hai
tn l Ferapont thn Emilianovich Xmienkov, qun tnh Kurgan, qua }y, ~ cht mt c|ch t
ngt.
"Theo li chng nhn ca y s qun bn th Xmienkov cht v tim b mu do ung ru qu
nhiu. Thi h{i Xmienkov ~ c chn ct.
"Nhng my ngy sau, mt ngi li bun khc tn l Timokhin va l bn li va l{ ngi
ng hng ca Xmienkov, t Petersburg v, sau khi bit hon cnh Xmienkov cht, ~ cho bit
l ng ta ng c k ~ u c Xmienkov cp ly s tin ca y.
iu nghi ng ny ~ c cuc iu tra s b chng thc theo s iu tra th thy rng:
l) Trc khi cht t l}u, Xmienkov ~ lnh ngn hng ra 3.800 rp bc: nhng theo bn thng
k ti sn ca ngi thit mng th ch thy c 312 rp 16 kopeik.
2) Trc hm cht, Xmienkov ~ sut mt ngy mt m vi ngi con gi mi dm tn l i
nng (tc Ekaterina Maxlova) ti nh cha, Xmienkov ~ sai Ekaterina Maxlova i mt mnh
n bung y khch sn ly tin. Trc mt Efimia Boskova v Ximon Kactinkin - c hai u
lm bi bung ti khch sn - Maxlova ~ m v{ ng chic va-li ng tin bng cha kho do
chnh tay Xmienkov giao cho th. Boskova v{ Kactinkin ~ nhn thy rng khi va-li m ra h c
trng thy nhiu tp giy bc mt trm rp trong.
3) Xmienkov ~ t nh cha v khch sn Mavritania c |i nng i theo. Th ny ~ c
Kactinkin a cho mt th bt trng v, theo li dn ca Kactinkin, th ~ b th bt v{o

mt cc ru "cognac" cho Xmienkov ung.

4) S|ng hm sau, |i nng (tc Ekaterina Maxlova) ~ b|n cho m ch cha, nhn chng
Kitaeva, mt chic nhn kim cng, theo li th ni th chic nhn y l ca Xmienkov cho th.
5) Sau ngy Xmienkov cht mt hm, Efimia Boskova bi bung ca khch sn Mavritania ~
gi vo ti khon ca th ngn hng mt s tin l 1.800 rp.
Mt cuc khm nghim m x t thi Xmienkov do y s tin h{nh, ~ ph|t hin thy hin nhin
c thuc c trong c th ngi thit mng, da v{o , kt lun rng ngi y ~ cht v b u
c.
Cc b can Maxlova, Boskova v{ Kactinkin u khng nhn c ti. Maxlova ~ khai rng khi
Xmienkov n chi nh{ cha m th "lm vic" - theo cch th ni - th ng l{ th ~ c
Xmienkov sai i n bung y ti khch sn Mavritania ly tin mang v cho y rng sau khi
m va-li bng cha kho do Xmienkov trao cho th c ly 40 rp, ng nh li dn ch khng ly
thm ng n{o, iu Ximon Kactinkin v{ Efimia Boskova l{ hai ngi chng kin khi th m
v{ ng chic va-li ri mang tin i, c th chng nhn r rng. Th cn khai rng khi th n
khch sn ln th hai, theo li xui ca Ximon Kactinkin, ng l{ th c b mt th bt m th
tng l thuc ng vo cc ru cognac cho Xmienkov ung, ngh l{ ung xong y s quay ra ng
th khi b quy ry. Cn v chic nhn th chnh Xmienkov ~ cho th sau khi y ~ |nh th,
th ku khc v{ nh b v.
Efimia Boskova ~ khai l{ th khng bit g v mn tin ~ mt cp, rng th khng h vo
phng ca Xmienkov, rng ch c mt mnh |i nng l{m g trong th tu ; rng nu c s
trm cp tin nong ca Xmienkov th iu ch c th l{ do |i nng l{m khi th ny n ly
tin, c chic cha kho ca ngi l|i bun a cho".
Nghe c bn co trng n y, Maxlova git ny mnh, h ming nhn Boskova.
"Khi a cho Efimia Boskova xem bin lai v mn tin 1.800 rp th gi vo ngn hng, - vin
lc s vn c v hi th mn tin do }u m{ c th th khai l th ~ kim c s tin y

trong mi hai nm l{m lng, chung nhau dnh dm vi Ximon Kactinkin l{ ngi th nh ly
lm chng.
"Ximon Kactinkin, trong ln hi cung th nht, ~ th nhn rng y v{ Boskova ~ b Maxlova
xi gic t ln th i t nh cha ti c mang theo chic cha kho|, cho nn y ~ n trm s tin,
em chia cho Maxlova v{ Boskova".
Nghe n , Maxlova li git bn ngi ln v{ mt ta tai, n{ng nh ni, nhng m to{
chn ngay li.
"Cui cng, - lc s vn c - Kactinkin th nhn rng y ~ a cho Maxlova mt th bt
lm cho Xmienkov ng. Nhng n ln hi cung th hai th y li chi, khng nhn l{ ~ dnh lu
vo vic n trm s tin v vic a th thuc bt kia cho Maxlova, ng thi y ti hon ton
cho mt mnh th ny. V s tin Boskova gi nh{ ng}n h{ng th y cng khai ging nh Boskova,
y l tin thng h c kh|ch cho trong mi hai nm l{m vic khch sn".
Tip l{ on tng thut nhng li i cht, nhng li khai ca cc nhn chng v kin
ca c|c nh}n vin gi|m nh. Bn co trng kt lun:
"Cn c v{o c|c iu trn th tn Ximon Kactinkin, nng dn, 33 tui, qun lng Borki; th
Ekaterina Mikhailova Maxlova, dn ngho thnh th, 27 tui, u b truy t v ti, ngy 17 thng
ging nm 188 ~ cng nhau |nh cp ca ngi li bun Xmienkov mt s tin v mt chic
nhn kim cng tr gi tt c l 2.500 rp bc v, vi nh git Xmienkov, h ~ cho ngi li
bun ung thuc c v{ l{m cho ngi y cht.
"Ti ny ~ c nh trong cc khon 4 v{ 5 iu 1.453, lut Hnh: V vy, chiu theo iu 201
lut Hnh t s tng, tn Ximon Kactinkin, nng dn, th Efimia Boskova, th Ekaterina, dn
ngho thnh th, phi ra trc To{ i hnh tnh, c mt cc bi thm tham d".
Th l lc s c xong bn co trng di; anh ta xp li cc giy t trc mt, ngi xung gh v
ly hai tay vut vut mi tc di. C to th di nh nhm, ai ny u thnh thi ngh rng by
gi th cuc thm xt bt u v mi vic s c sng t, cng l s c thc hin.

Ch c Nekhliuzov l khng c cm gi|c nh th chng ht sc kinh ho{ng trc nhng iu m

Maxlova - c g|i ng}y th, xinh p chng bit trc }y mi nm - ~ c th phm vo.

Chng 11

Bn co trng c xong, lo chnh n hi kin cc thm phn ri quay v pha Kactinkin bng
mt v dng nh c ni rng "thi by gi th chc chn ta s bit r tt c u ui s tht".
- Ximon Kactinkin! - Lo ng ngi v bn tri gi.
Ximon Kactinkin ng dy, hai tay dui thng dc theo ng khu ng qun, ton thn chi
v pha trc, cc bp tht m vn khng ngng nhc nhch chuyn ng.
- Anh b truy t l{ ~ ng mu vi Efimia Boskova v Ekaterina Maxlova, ngy 17 thng ging
nm 188 n trm mt s tin trong va-li ca ngi li bun Xmienkov ri a thuc c cho
Ekaterina Maxlova bo ho{ v{o ru cho Xmienkov ung, do ~ l{m cho Xmienkov cht. Anh
c nhn l anh c ti khng? - Lo chnh n hi, ng ngi sang bn phi.
- Tht l hon ton v l, v ngh ca chng ti l phi phc v kh|ch
- Anh s ni nhng iu sau. Ti hi anh: anh c nhn l anh c ti khng?
- Khng, my may cng khng Ti ch c
iu : anh sc k sau? Anh c nhn l anh c ti khng? - Lo chnh n nhc li, ging n tn:
nhng danh thp.
- Ti khng th n{o l{m iu v
Ngi m to vi chy n gn Ximon Kactinkin ni kh ging nt n: khin hn phi ngng
li.

Ra v coi phn vic y ~ xong, l~o ch|nh |n cm mt t giy trong b{n tay gi cao ri khuu
tay sang ch khc v ni vi Efimia Boskova:
- Efimia Boskova: ch b truy t l{ ~ cng Ximon Kactinkin v{ Ekaterina Maxlova ng{y 17
th|ng ging nm 188 n trm khch sn Mavritania mt s tin v mt chic nhn trong
va-li ca ngi li bun Xmienkov ri khi chia nhau xong ca n trm, li u c cho
Xmienkov cht phi tang. Ch c nhn l ch c ti khng?
- Ti chng c ti g c. - b co tr li, ging cng rn, mnh m. - Ti khng h bc chn vo
bung y! M{ c|i con n{o n ~ v{o y th tt l n lm vic ch cn ai.
- Ch s ni chuyn sau! - lo chnh n li ni, ging vn n tn, nhng anh thp. - Th cn
ch khng nhn l ch c ti ?
- Ti khng ly cp tin, ti khng cho ai ung g c, vo bung ti cng khng v{o? M{ gi| ti
c v{o th ti ~ tng c con ny ra khi ri.
- Ch khng nhn l ch c ti ?
- Khng i no.
- Thi c
- Ekaterina Maxlova, - lo chnh n gi tip - ch b truy t l{ sau khi i t nh cha ti mt
bung khch sn Mavritania c mang theo trong mnh cha kho chic va-li ca ngi li
bun Xmienkov, ch ~ ly trm tin v mt chic nhn trong va-li .
Lo chnh n va ni nh c bi thuc lng va gh u nghe vin thm phn bn tri th
thm nhn xt rng trong s tang vt ~ ghi, cn thiu mt l con bng thu tinh
- Ch ~ ly trm tin v mt chic nhn trong va-li lo chnh n nhc li, - v sau khi chia nhau
nhng th n trm c, ch li ~ cng i vi Xmienkov v khch sn Mavritania, cho

Xmienkov ung ru c thuc c v th m{ ngi ny cht. Ch c nhn l ch c ti khng?

- Ti khng c ti g c, - Maxlova lin ni ngay. - Nh ti ~ ni t u v by gi ti vn ni
nh vy! Ti khng ly, khng ly v khng ly, mt t g ti cng khng ly. Cn chic nhn th
chnh hn cho ti!".
- Ch c nhn l ch phm ti ~ ly trm hai nghn nm trm rp khng? - Lo chnh n hi.
- Ti ~ bo ti khng ly g c, ngoi s bn mi rp.
- Cn vic b thuc c v{o ru cho Xmienkov ung, ch c nhn l ch c ti khng?
- iu ti nhn. - Nhng nghe ngi ta ni, ti c tng th thuc bt y l thuc ng,
khng hi g. Tht ti khng ng v khng mun nh th? Ti xin th vi Cha l ti khng
mun nh th! - Nng ni.
- Nh vy l ch khng nhn ch ~ phm ti ly trm tin v chic nhn ca ngi li bun
Xmienkov, - lo chnh n ni, - nhng ch nhn l{ ~ cho ung th thuc bt phi khng?
- iu ti nhn. Nhng lc y, ti tng l{ thuc ng. Ti cho hn ung hn ng. Tht
ti khng mun, v khng ng }u li th.
- Tt lm! - Lo chnh n ni, t v hi lng v kt qu ~ t c. Ri ng ngi vo lng gh,
l~o t hai tay ln mt bn, ni tip - By gi ch thut li cho to nghe cu chuyn ~ xy ra
nh th no. Ch bit nhng g, ni ht ra. Ch thnh khn th nhn th ti ch s c th c
gim nh.
Maxlova vn chm ch nhn l~o ch|nh |n, im lng.
- Ch hy ni cho to bit s vic ~ xy ra th no.
- S vic xy ra th no? - Maxlova bng ln ting. - Ti n khch sn. Ngi ta dn ti vo

bung hn ta, lc hn ~ say mm. - Khi n{ng ni n ting hn, mt nng m tht to v
ging ni biu l r rng v kinh khng. Ti mun b ra v, nhng hn gi ti li.
Nng im lng, dng nh qun bng mt on nn khng ni tip c, hoc nh c mt iu
g khc thong hin ra trong tr nh.
- Th ri v sau ra sao?
- V sau ? Th ti li mt lc v ri ti ra v.
n , vin chng l hi nhm ngi ln, chng mt khuu tay, v kiu cch.
- ng mun hi b can? - Lo chnh n hi.
V thy vin chng l tr li l phi, lo ra hiu cho hn ni.
- }y l{ c}u ti mun hi: trc khi xy ra v ny, b co c quen bit Ximon Kactinkin khng? Vin ph chng l hi, mt khng nhn v pha Maxlova.
t cu hi xong hn mm mi chau my li. Lo chnh n nhc li cu hi. Maxlova nhn chm
ch|m vin ph trng l, v hong ht.
- Ximon ? Nng ni. C, ti c bit anh ta.
- Ti cn cn bit l b co v Kactinkin quen thuc nhau th n{o? Hai ngi c thng gp
nhau khng?
- Quen thuc th n{o ? Anh y thng gi ti cho khch khch sn ch quen thuc g. Maxlova tr li nng lo lng ht nhn vin ph chng l li nhn lo chnh n.
- Ti mun bit ti sao Kactinkin ch gi c Maxlova cho khch m khng gi nhng a khc?
Vin ph chng l ni, mt lim dim, ming nhch mt n ci thm him xo quyt.

- Ti khng bit. Ti lm th no m bit c kia ch! - Maxlova s st nhn quanh v mt

nng thong dng li trn mt Nekhliuzov. - Anh y mun gi ai th tu anh y ch.
C l n{ng ~ nhn ra ta ri chng? - Nekhliuzov hong s ngh bng, chng cm thy nh m|u
trong ngi bng c ln mt. Song Maxlova c nhn }u ra ch{ng trong |m bi thm v thot
nng nhn chm chm v{o vin ph chng l i mt t v khip s.
Nh vy l b co chi khng c quan h thn mt g vi Kactinkin phi khng? Thi c! Ti
khng c iu g hi na.
Ni xong, vin ph chng l ko nhanh khuu tay khi mt bn v bt u vit. Thc ra y
chng vit lch g c m{ ch a ngi bt trn nhng dng ch ~ c ri; ~ tng thy cc vin
cng t lut s c thi quen nh vy sau khi a ra mt cu hi khn kho, h li ghi thm vo
bi ci ca h c|c iu cn thit sau ny dng |nh qu i phng.
Lo chnh n khng hi tip ngay b co v cn bn hi kin vin thm ph|n eo knh trng
xem c ng v c|ch t cu hi ~ chun b v ghi sn.
Ri sau th no? - lo tip tc hi.
- Ti v nh, - Maxlova ni tip, c phn mnh dn hn v{ ch nhn c lo chnh n, - ti a
tin cho b ch v{ i nm. Ti va mi thiu thiu ng th Berta |nh thc ti dy ri bo: "Cu
xung nh{ di i? Thng cha li bun ca cu n li n y!". Ti th ti khng mun xung,
nhng b{ ch ra lnh bo ti phi xung. Hn ~ ngi , - nng li tht ra ting hn vi mt v
kinh khng r rt, - hn ang cho ch em ung ru, v sau, hn nh gi ru na, nhng hn
~ ht c tin. B ch khng bng lng cho hn chu. Hn ~ sai ti n bung hn khch sn
bo ti ch tin v dn ly bao nhiu. Ri ti i.
Trong lc ny, l~o ch|nh |n ang th thm ni chuyn vi vin thm phn ngi bn tri, nn
khng nghe Maxlova ni; nhng mun t ra mnh vn nghe tt c, lo nhc li nhng ting cui
cng.

- Ch i. Th ri sau th no?
- Ti ti khch sn v{ l{m ng nh li hn ~ dn; - Maxlova ni, - ti vo trong bung; c
iu l ti khng vo mt mnh; ti gi Ximon Mikhailovich v c m ny na, - nng ni thm
v ch Boskova.
- N ni lo! Vo, l ti khng c vo! - Boskova nh c~i song ngi ta ~ chn ngay m li
khng cho ni.
Trc mt c hai ngi, ti ~ ly bn t giy (1) - Maxlova chau my ni tip v khng nhn
Boskova.
- Trong kh ly bn chc rp, b co c trng thy trong va-li c bao nhiu tin khng? - Vin
ph chng l li hi.
Nghe ph chng l hi, Maxlova li git mnh. N{ng m h khng hiu v sao th, nhng n{ng
cm thy r rt l hn mun hi nng.
- Ti khng m, - Maxlova ni. - Ti ch thy ton giy mt trm thi.
- B c|o ~ trng thy c giy bc mt trm rp. Ti khng c g hi na!
- V th l ch ~ mang tin v? - Lo chnh n va hi va rt ng h ra xem.
- V}ng, ti ~ mang tin v.
- Th ri th no?
- Ri th hn li ko ti i theo hn. - Maxlova ni. - Th ch ~ cho ngi y ung thuc bt ho
v{o ru nh th no? Lo chnh n hi.

- Cho ung th n{o {? Ti ~ b v{o ru v cho hn ung.

- Th v l g ch ~ cho ngi y ung.
Maxlova khng tr li ngay, nng th di no rut.
- Hn c khng chu bung tha cho ti v, - im lng mt lt, nng ni, - ti ~ mt nhoi v hn.
Ti bn ra ngoi hnh lang v bo Ximon Mikhailovich: "Gi m hn cho ti yn nh? Ti mt
lm ri!" Ximon Mikhailovich bo: "Chng ti cng kh, hn quy nhiu qu Ta cho hn ung
mt cht bt ny cho hn ng, sau c c th i c". Ti ni: "Phi y". Ti tng th bt
v hi. Kactinkin a ti mt gi giy. Ti li vo bung; hn nm ng sau tm bnh phong,
sai ti ly ru cognag. Ti ly ngay trn bn chai "sm banh" ho hng, rt hai cc: mt cc
cho hn, mt cc cho ti, ti thuc bt vo trong cc ca hn ri a cho hn. Nu ti m bit
y l thuc c th c th no ti li a cho hn.
- Th ch lm th no m li c c chic nhn? - Lo chnh n hi.
- Chic nhn y, chnh hn ~ cho ti.
- Th hn cho ch vo lc no?
- Ti cng hn mi n bung l{ ti ~ mun v ri; hn bp ti mt c|i v{o u lm gy c
lc. Ti c|u ln nh b i ngay; hn bn tho chic nhn ngn tay ra cho ti ti ng v.
Lc , vin chng l li nhm ngi ln v vn vi v gi v hn nhin hn xin php hi mt
v{i c}u. c php: hn nghing c|i u trn c o thu kim tuyn v hi:
- Ti mun bit b c|o ~ trong bung Xmienkov bao nhiu lu?
Maxlova li thy hong s. N{ng a i mt h~i hng nhn vin ph chng l ri nhln sang
lo chnh n v tr li rt nhanh:

- Ti khng nh l bao nhiu lu.

- c Nhng b co c nh khi ra khi bung Xmienkov, b co c vo mt ch no khc trong
khch sn khng?
Maxlova ngh mt lt.
- Ti c gh vo bung bn cnh, bung b khng, - nng tr li.
- Ch gh v{o y lm g? - Vin ph trng l hi thng ngay.
- sa li qun o v ch xe nga.
Kactinkin c cng vo bung khng?
- Anh y cng c v{o.
- Anh ta vo lm g?
- Trong chai hy cn sm banh, chng ti cng ung.
- ! Th ra anh ch ~ cng ung vi nhau. Hay lm!
- Th b co c ni chuyn vi Ximon khng, v ni chuyn g?
Tc th Maxlova cau m{y, mt ta tai v{ ni nhanh nh ct:
- Ni chuyn g? Ti chng ni chuyn g c. C g ti ~ k ht c ri, ti chng bit g na. Cc
ng mun lm g ti th lm: ti khng c ti li g ht c th thi.
- Ti khng c iu g hi na, - vin ph chng l lm b nhn vai, ni vi lo chnh n ri
vi v~ ghi trn cng bi ni ca hn rng b co th nhn ~ cng Ximon v{o mt cn bung

vng v.
Im lng mt lt.
- Ch mun ni thm g na khng?
- Ti ~ ni ht ri, - Maxlova tr li. - Nng th di v ngi xung.
Chnh n bn ghi mt iu g trn giy v sau khi nghe vin thm phn bn tri th thm vo
tai my cu, lo tuyn b phin to ngh mi pht. Lo vi v~ ng dy v ri khi phng.
iu m vin thm phn bn tri - ng l~o ngi cao ln, r}u d{i, c i mt to hin t - ~ ni
thm vi lo ch|nh |n l{ ng ta thy d d{y hi c phn khng n nn mun i xoa bp v{
ung t thuc. V th theo yu cu ca ng ta, to tm ngh.
Sau cc thm ph|n, n cc bi thm, lut s, nh}n chng cng u ng dy; vi cm gic
thoi m|i ~ ho{n th{nh mt phn v n quan trng ny, h tn m|c i c|c ng.
Nekhliuzov bc ra, sang phng bi thm v ngi xung bn ca s.
Ch thch:
(1) T giy bc 10 rp thi Nga Hong (N.D)

Chng 12

Phi, chnh l{ Katiusa.

V{ sau }y l{ mi quan h gia Nekhliuzov vi nng:
Nekhliuzov gp nng ln u, hi ch{ng ang hc nm th ba trng i hc; trong dp h,
ch{ng n nh{ c|c c chun b lun n v quyn s hu rung t. Mt nm, ch{ng vn
thng v ngh h vi m v ch ti p ca m chng vng ph cn Moskva. Nhng nm y,
ch ch{ng ~ i ly chng, m ch{ng th i ngh dng sc nc ngoi. Nekhliuzov phi vit
lun n, chng bn quyt nh n ngh nh cc c. ni xa xi ho lnh ny th c yn
tnh, khng b ph}n t|n t tng, cc b c li rt qu ch|u trai ng thi l{ ngi k t duy
nht ca mnh, cn ch{ng th cng qu mn cc b, qu mn np sng gin d theo li c ca cc
b.
Ma h nm , t}m trng Nekhliuzov ho hng l thng, ci tm trng mt thanh nin ln
u tin, khng phi nghe ai ch bo m t mnh nhn thc c tt c v p v{ ngha ca
cuc i, tt c tm quan trng ca s nghip d{nh cho con ngi, nhn thy kh nng v cng
tn ca bn thn v ca th gii tin ti ch tn thin tn m v dc ht tm lc v{o , khng
phi ch vi mt nim hy vng m vi mt tm lng tr{n y tin tng l s t c ti ch
m tng . Cng nm y trng i hc, ch{ng ~ c cun Tnh thi x hi ca Spencer. L
lun ca ng ny v quyn s hu rung t ~ li trong tm tr chng mt n tng rt su
sc, nht l chng li l con mt b{ in ch ln. Cha ch{ng khng gi{u, nhng m chng khi ly
chng ~ mang theo v mt vn mu rung lm ca hi mn. By gi l ln u tin chng hiu
tnh cht tn khc, bt cng ca ch chim hu rung t; v li chng vn thuc loi ngi
khi hy sinh v o ngha th thy tm hn v cng sung sng, cho nn chng bn quyt nh
khng s dng quyn s hu rung t ca mnh v{ em chia cho nng d}n tt c ch t ai
tha hng ca cha. Lun n ca ch{ng ~ c xy dng theo ch .

Nm y, lc nh cc c, hng ngy chng dy tht sm, trc khi mt tri mc, c khi t ba
gi sng nhiu hm tri cn sng m, ch{ng ra tm con sng nh nm di ch}n i ri tr
v khi hoa c cn t m sng m. i khi dng c{ ph s|ng xong, ch{ng ngi vit lun n
hoc c ti liu tham kho; nhng thng c nhiu hm, ch{ng khng c m{ cng chng vit,
ri khi nh{, i lang thang trn c|c c|nh ng, trong cc khu rng. Trc ba cm, ch{ng chp
mt mt ch n{o ngo{i vn, ri trong ba n, vn vui tnh ch{ng l{m c|c b{ c cng vui
v, ti ci; sau , ch{ng ci nga hoc bi thuyn: bui ti, ch{ng c sch hoc ngi chi
bi bi vi c|c b{. Thng thng, ban m, nht l nhng m s|ng trng, ch{ng khng ng
c ch v trong lng cm thy mt nim vui sng mnh mng, si ni qu| c khi ch{ng i b|ch
b sut m trong vn cho n sng, tm hn chm m vo nhng m mng, suy ngh trin
min.
Th|ng u tin, chng sng m m v{ ti vui bn c|c b{ c nh vy, khng h n c gi
na l con nui, na l hu phng - n{ng Katiusa c i mt en l|y bc i thon thot nh
nhng.
Ln ln trong cnh tay m, n mi chn tui Nekhliuzov lc vn cn l cu b ng}y th
trong trng.
N gii i vi chng khng gi mt nim g ngoi nim v hn nhn v theo cch chng
hiu th tt c nhng ph n no khng th kt hn vi ch{ng c ch{ng u khng coi l ph
n m ch l nhng con ngi.
Nhng mt chuyn ~ xy n. Cng v h nm y hm l Thng tin, c|c b{ c c mt b
khch lng ging sang chi, c|c con b{ ta cng theo sang: hai c con g|i vi mt cu con trai,
hc sinh trung hc; li c thm mt ho s tr tui, con nh nng dn, cng nh b ta na.
Ung tr xong, bn tr chi ui bt nhau trn bi c mi xn trc nh{. Katiusa cng c r
chi. Sau my ln thay i ng bn, n lt Nekhliuzov cng chy vi nng: Lc no chng
nhn Katiusa cng thy thch th nhng ch{ng khng h c ngh rng gia hai ngi li c th
c mt mi quan h g c bit.

- H, gi tht kh m{ tm c i ny, tr phi h trt ng ho chng! - Anh ho s tr tui

vui tnh ni mc d vi i cng ngn, ging cong nhng rn chc ca con nh nng, anh ta chy
rt c.
- Chng bao gi anh bt c chng ti }u! - Katiusa ni.
- Mt hai ba! - Ngi ta v tay ba ci ra hiu.
Katiusa c nn ci nhanh nhn i ch cho Nekhliuzov, nm ly bn tay to ca chng trong
bn tay nh b, kh cng, rn chc ca mnh, chy lao v bn tri, ting vy h cng ku st
sot.
Nekhliuzov chy nhanh v khng mun anh chng ho s bt c, ch{ng ~ m ht tc lc.
Khi chng ngoi c trng li th thy anh ho s ang ui Katiusa, nhng vi cp gi do dai
mau l ca tui tr, nng chy vt ln, thot hn tay anh ta v chy cng xa dn mi v bn tri.
pha trc mt c mt lm t inh hng, pha sau cha c ai chy n. Katiusa a mt
cho Nekhliuzov, s ht u ra hiu bo chng chy ra pha sau lm cy y li bt gp
nhau(1). Chng hiu v chy ra ng sau bi t inh hng. Khng ng c mt ci rnh
mc kn c gai; chng ht ch}n ng~ v{o |m c, bn tay b gai }m v{ t m nhng git
sng chiu ng trn l. Chng nhm dy ngay, t ci vi mnh v chy ra ch t quang.
Katiusa ti ci, mt en l|y nh nhng tri mn d t, chy vt n. H gp nhau v nm
ly tay nhau.
- Anh va b gai }m v{o tay ri ch g? - Va th mnh nng va mm ci hi v{ ngc mt
nhn thng vo mt chng, cn tay kia nng sa li bm tc b s tung.
- Ti khng bit }y c c|i r~nh. - Nekhliuzov cng ci tr li, khng bung tay Katiusa.
N{ng ng st gn v{ Nekhliuzov cng khng hiu ti sao li gh st vo mt nng. Katiusa
khng lng trnh, chng cng xit cht ly tay c gi v hn nng trn mi.

- Cht cha - Nng ni v g vi tay, chy lng xa.

Ti bi t inh hng, n{ng ngt hai cnh trng gn tri l, kh p ln khun mt nng bng,
ngoi nhn li Nekhliuzov, ri vung mnh cnh tay ra pha trc, nng chy v vi cc bn.
T hm , mi quan h gia Nekhliuzov v{ Katiusa ~ thay i thnh mi quan h gia i
thanh nin nam n cn trong trng ng}y th quyn luyn nhau.
Khi thy Katiusa bc vo phng hay khi thy thp thong bng chic tp d trng ca nng xa
xa, l c mt tri ti s|ng rc r hin ln trc mt ch{ng; c|i g ch{ng cng thy th v hn,
quan trng hn, ch{ng thy cuc sng y th v. N{ng cng c cm gi|c nh th.
V chng vui khng phi ch khi gp mt Katiusa hay khi c nng gn, m c khi ch{ng ngh
rng trn i ny c Katiusa, v{ snh vi nng li c Nekhliuzov.
Gi s chng c nhn c th ca m trch mc, hay nu bn lun n ca chng vit khng
chy, hoc nu chng cm thy ni bun v c ca tui thanh nin, chng ch cn nh li rng
c Katiusa trn i, ri chng s gp nng, l bao ni u t u tan bin ht.
Katiusa bn nhiu cng vic trong nh{, nhng n{ng th|o v|t l{m trn mi vic v lc ri nng
c sch.
Nekhliuzov a n{ng xem nhng tc phm ca Dostoievsky v ca Turgeniev m chng mi
c xong.
Nng thch nht cun "Tnh ngt" ca Turgeniev. H thng trao i vi nhau mt i c}u khi
gp nhau trong h{nh lang, trn bao ln, ngo{i s}n v{ c khi c trong cn phng n{ng chung
vi b{ Matrena Paplovna, ngi hu phng gi ca hai b c; thnh thong Nekhliuzov n }y
ung tr, nhm nh|p t ng. C mt b Matrena Paplovna th nhng cu chuyn h ni vi
nhau rt hng th; nhng khi ch c hai ngi th h li sng sng kh ni. Nhng lc ,
khe mt h li ni nhng iu khc hn v quan trng hn nhiu nhng iu t ming h tht
ra; mi h du li, nhng lc y h thy hong s v vi vng lng xa nhau.

Trong thi gian Nekhliuzov nh cc c ln u, mi quan h gia i bn ch c th. Song, cc

b{ ~ nhn thy v ly lm lo s, cc b vit th ra nc ngo{i b|o cho cng tc phu nhn
Elena Ivanovna, m Nekhliuzov bit. C Maria Ivanovna th s chu Dmitri ca b dan du vi
Katiusa. Nhng b{ ch s ho: Nekhliuzov yu Katiusa tht, song chnh bn th}n ch{ng cng
khng bit l{ mnh ~ yu, ch{ng yu nh nhng thanh nin cn ng}y th mi bt u yu, v
chnh tnh yu y li gi cho c hai ngi khi b sa ng. Khng nhng chng khng h c
mun chim thn th nng m ch mi ngh ti iu cng lm cho chng thy gh tm.
Ni lo ngi ca c Sofia Ivanovna l{ ngi c tm hn th mng th c cn c hn nhiu. B bit
tnh chu b dt kho|t, cng quyt, nn b s khi n ~ yu a con gi y, n s ly lm v,
bt chp c chuyn mn ng h i.
Nu lc by gi Nekhliuzov nhn thc r mi tnh ca mnh i vi Katiusa v nht l lc by
gi nu c ngi tm cch thuyt phc cho chng thy rng chng khng th gn b s phn
mnh vi mt ngi con g|i nh th c th chc chn, vi tnh cng trc xa nay ca mnh,
chng s nht quyt ni l khng c mt l do no c th ngn cn chng ly mt ngi con gi,
khng k ngi con gi y l ai, min l{ ch{ng yu ngi .
Nhng c|c b{ c Nekhliuzov giu kn khng ng mi lo ca cc b cho chng bit, cn chng
n lc ra i cng vn cha nhn thy l mnh yu Katiusa.
Ch{ng ngh rng tnh cm ca ch{ng i vi nng ch l mt biu hin ca nim vui sng do
dt d}ng tr{n y trong con ngi mnh v nim vui y ~ c c bn xinh ti kia chia s.
Nhng n lc ch{ng ln ng, thy Katiusa ng trn thm nh, cnh hai c, i mt to hing
hing, en l|y, y l nhn theo, th chng mi cm thy rng t nay chng b mt mt ci g rt
p, rt qu, sau ny khng bao gi cn tm thy li c na. V chng thy bun v hn.
- Cho Katiusa li! Cm n v cng, - ch{ng bc ln xe vi qua bn trn m b{ Sofia
Ivanovna ni li vi nng.
- Anh i nh: anh Dmitri Ivanovich! - Nng ni, ging du dng, quyn luyn. Ri c gi nhng
git nc mt ch chc tro ra khi m, nng vt chy v{o trong nh{ c khc cho tho

lng.
Ch thch:
(1) trnh c ngi ui mnh m li nm ly tay nhau nh trc. L chi phi nh vy
(N.D)

Chng 13

Sau , ba nm lin, Nekhliuzov khng gp Katiusa.

n khi gp li nng trong dp gh thm c|c c trn dng i ti n v - chng mi c
bt s quan - th ch{ng ~ th{nh mt ngi ho{n to{n kh|c con ngi n ngh h }y ba nm
trc.
Hi y, chng cn l mt thanh nin trung thc khng khi, ho hip, lc n{o cng sn sng
hin thn cho mi ngha c; by gi, chng ch cn l mt k v k tinh vi, mt g trc tng, ch
yu qu c s khoi lc ca mnh. Trc kia, i vi chng, th gii thn linh l mt iu b n
ch{ng thch th, say sa, gng cng khm ph; by gi, chng thy mi s trn i ny u n
gin, r rng v do hon cnh ca cuc sng quanh mnh quyt nh. Nu trc kia chng coi s
cm thng vi thin nhin, vi nhng ngi ~ tng sng, tng cm, tng ngh trc chng
(cc trit gia, thi nhn) l cn thit v quan trng th nay chng li coi nhng t chc do con
ngi t ra v s cm thng vi b bn mi l cn thit v quan trng. Trc kia, chng coi
ph n l loi ngi huyn b; by gi th ph n, ph n n{o cng vy tr nhng ngi thn
v v bn ra - i vi ch{ng u c mt ngha rt rnh mch: h ch l mt cng c tt nht
em li th khoi lc m{ ch{ng ~ thng thc. Trc kia, chng chng cn g n tin, chng
tiu khng ht mt phn ba s tin m gi cho; ch{ng ~ c th khc t ci gia ti ca cha
li v{ em trao n cho nng d}n; b}y gi th chng thy s mt nghn nm trm rp ca m cp
cho h{ng th|ng l{ khng v{ ~ nhiu ln v chuyn tin nong, chng phi li qua ting li vi
m. Trc kia ch{ng coi con ngi tinh thn ca mnh mi l (ci "ti") chn chnh; by gi th
chng li coi (ci "ti) khe mnh, nhanh trai, th vt mi tht l mnh.
V s d c s bin i gh gm trong con ngi Nekhliuzov, ch l{ v ch{ng ~ khng tin
mnh na m chuyn sang tin v{o ngi khc. C s thay i v lng tin nh vy l v chng
thy sng m ch tin vo mnh th tht l kh qu: tin vo mnh th mi vic u phi quyt nh
ngc li (ci "ti") th vt, n ch tm nhng khoi lc d dng m hu nh lc n{o mnh cng

phi chng li n; cn nh tin v{o ngi khc th chng phi quyt nh sn trc, ngc li
(ci "ti") tinh thn v li cho (ci "ti") th vt. Hn na, tin mnh th lun lun b mi ngi
ln n, tin vo k khc th chc chn c mi ngi chung quanh tn thnh.
Cho nn Nekhliuzov ngh, c, ni v Thng , v chn l, v giu ngho i th tt c
nhng ngi chung quanh u cho chng l gn d, thm ch l l bch na, ngay c m v cc
c cng gi a ch{ng l{ "nh{ trit hc thn mn ca chng ta"; nhng tr|i li, khi chng xem
tiu thuyt, k chuyn ci tc tu, i xem kch, vui tu nh ht Php, ri thch th k li cho
mi ngi nghe th ai ny u khen v khuyn khch chng. Khi thy phi gim bt nhu cu ca
bn thn, chng c mc mt tm "mng t" c, hoc nhn ru th tt c mi ngi u cho
chng l k khi, l lp d; song tri li, khi chng tiu xi phung ph vo nhng cuc i sn hoc
sm sa xa hoa, trang tr phng lm vic ca mnh th ai ny u khen chng l bit chi, c
khiu thm m, v tng chng nhng vt qu gi. Khi chng cn trinh bch v ng mun gi
mnh trong trng cho ti khi ly v th c nh{ u lo ngi cho sc khe ca chng; tri li, khi
m ch{ng c tin con ~ thc s th{nh {n ng v{ mi phng nhn tnh ca bn, mt c
ngi Ph|p n{o th chng nhng b khng bun phin m hu nh cn vui mng l khc.
Nhng v cu chuyn ~ xy ra vi Katiusa v vic Nekhliuzov c th c nh ly nng lm v
th c ngh n l b li lo s.
Li nh vic Nekhliuzov khi n tui trng th{nh ~ em chia cho nng d}n c|i gia sn nh
tha hng ca cha v thy quyn chim hu rung t l bt cng, th cng vy vic lm ny
~ khin m chng v c h hng kinh ngc, mi ngi khng ngt li tr|ch mc ch ci
Ngi ta ni i ni li rng nng dn sau khi nhn rung t ca ch{ng, ~ chng giu thm g
m{ cn ngho i v h ~ dng ngay ba qu|n ru trong lng v chng thit l{m n g na.
Nhng n khi c sung v{o i cn v, ch{ng {n m vi bn b (trong gii thng lu), n
chi, c bc n ni m chng, b Elena Ivanovna phi rt bt vn ra ly tin cho chng th hu
nh b{ chng bun phin v b cho rng con b{ ang tui tr, giao du vi nhng ngi lch s
th chi bi nh th cng nh c chng u thi, n l{ ng nhin v{ cng l{ iu hay.
Bui u, Nekhliuzov c u tranh cng li, nhng cng li th tht qu gay go. V tt c
nhng g khi tin mnh chng cho l hay th mi ngi li cho l d, ngc li tt c nhng g
chng cho l d, mi ngi coi l hay.

Cui cng, ch{ng ~ u hng, khng tin mnh m quay sang tin ngi. Lc u, ch{ng cng
thy kh chu v phi t ph nhn mnh nh th, nhng c|i cm gic kh chu y cng qua i rt
nhanh v chng my chc, khi ~ bt u ht thuc v ung ru, chng khng cn cm thy
kh chu na v, thm ch cn thy nh nhm trong lng.
Vi bn cht si ni, Nekhliuzov lao mnh vo cuc sng mi c mi ngi xung quanh tn
tng , v{ ch{ng bp nght trong tm khm mnh ci ting ni ang i hi mt ci g khc th.
Qu trnh ny bt u t sau khi chng ti Petersburg v kt thc vo lc chng nhp ng.
Ni chung cuc i qun dch l{m sa o con ngi v n t ngi ta vo cnh sng n khng
ngi ri ngha l{ chng lm mt vic g hp l v c ch c. N khin con ngi thot ly nhng
o ngha thng thng ca lo{i ngi v ch vic sng theo ci danh d c tnh cht c l ca
trung o{n, ca qun phc, ca qun k v mt mt th c quyn tha h tc oai, tc phc vi
mt s ngi khc, cn mt mt th n l phc tng cc cp ch huy.
Nhng khi cng v{o c|i sa o ca cuc i qun dch ni chung vi no l danh d ca qun
phc, qun k, no l quyn c tn bo v git chc, l{ c|i sa o ca giu c v s thn cn
vi ho{ng gia nh trng hp ca nhng trung o{n cn v ch gm ton nhng s quan con
nh giu c v tai mt th s sa o a ngi ta n mt trng thi v k in cung cao .
T ngy bc v{o i qun dch, Nekhliuzov ri v{o chnh trng thi v k in cung v{ bt
u sng nh c|c bn ng ng.
Chng c vic g ngoi ci vic thng b binh phc do ngi khc may tht p, chi tht sch
cho, i chic m v{ eo nhng v kh cng do ngi khc ch to, trau chut v{ a n tn
tay, ci mt con tun m~ cng do ngi khc tp luyn chn nui i tp trn v duyt binh
cng vi nhng k nh th ri phi nga, ma kim, bn sng v dy bn sng cho ngi khc.
, tt c cng vic ch c th, vy m{ n ~ c nhng k quyn cao, chc trng - tr c gi
c, c n nh Vua v bn cn thn - khng nhng tn thnh m cn khen ngi v t lng bit
n na. Ngoi ra, cn c mt vic c coi l hay v quan trng l vung tay qu trn, xi ph
nhng mn tin khng hiu t }u ra cng nhau n ung, nht l{ ung trong nhng cu
lc b s quan hay nhng qu|n ru sang trng nht, ri nh{ h|t, khiu v g|i, v{ li ci nga,

ma kim, phi nc i, li vung tin v{ ru, c bc v gi.

Li sng nh vy l{m sa o qun nhn mt c|ch c bit v mt ngi d}n thng m sng
kiu nh vy chc trong thm tm khng khi ly lm h thn, tri li qun nhn li coi cuc
sng nh vy l cn thit, |ng khoe khoang, t ho, nht l trong hon cnh thi chin nh
Nekhliuzov lc by gi. Chng nhp ng sau khi nc Nga tuyn chin vi Th Nh K(1). "Ta
sn sng hy sinh tnh mng trong chin tranh v v th kiu sng n chi khng lo ngh ny
chng nhng khng c g l ti li m cn l cn thit na. Ta c vic sng nh vy".
Nekhliuzov c m h ngh nh th trong giai on ca i chng, chng vui mng v ~
thot khi mi rng buc v o c m{ trc }y ch{ng ~ t t mnh v{o, v{ ch{ng tm
hn lin min sa vo mt trng thi v k in cung kinh nin.
Nekhliuzov chnh ang trong trng thi tinh thn nh vy khi ch{ng gh thm c|c c sau ba
nm c|ch bit.
Ch thch:
(1) y l ni n cuc chin tranh Nga-Th (1877 1878)

Chng 14

Nekhliuzov gh thm c|c c, trc ht v tri p ca cc b ngay gn ng chng ti trung

o{n, sau na l{ v hai b{ ~ tha thit mi ch{ng; nhng c|i chnh l{ v ch{ng mun gp li
Katiusa. C l i vi ngi thiu n trong th}m t}m ch{ng ~ c sn mt ch nh xu xa do
bn nng th vt khng km h~m c xi gic nn.
Nhng ch{ng khng nhn thy iu m{ ch thy r l chng mun tr v thm li ni ch{ng
~ sng m vui, thm c|c b{ c hi ln thn nhng du dng, hin hu, bao gi cng yu qu
ch{ng, thm li Katiusa thu m, |ng yu m{ by lu chng vn gi mt k nim m m.
Chng ti p vo cui thng ba, hm th s|u trc l Phc sinh, gia ma tuyt tan, tri ma
nh trt, cho nn n nh{ th ch{ng ~ b t sng v{ rt cng, nhng ch{ng vn nhanh nhn,
phn khi, ti vui nh thng thu y, lc no Nekhliuzov chng nh th. "Liu nng c cn
}y khng?" ch{ng va ngh va bc v{o c|i s}n c k, quen thuc, c tng gch bao quanh,
lc ny y tuyt t trn mi nh trt xung. Ch{ng ~ inh ninh khi nghe thy ting nhc nga
ca chng th nng s chy ra n thm ca, nhng khi n ni, ch{ng ch thy ca ngch c
hai ngi {n b{ ch}n cht, vy xn cao, xch my thng nc i ra, chc l h ang bn ra
sn nh. ca chnh cng khng thy bng dng Katiusa. Ch c ngi lo bc l{ Tikhol ra n;
ng ny eo tp d, chc cng ang bn lau chi g . Bc vo nh, chng gp c Sofia
Ivanovna; c mc o di la v{ i m vi thng.
- ch|u ~ n, - tht qu ho! - B Sofia va hn chu va ku ln. - C Maria hi kh , c
thy mt t lc cn nh th. Hai c va i chu l v.
- Tha c, ch|u xin c li chc mng c nhn ngy l, Nekhliuzov ni hn tay b c. - Cht cha,
xin li, ch|u ~ l{m t c c.
- i v bung chu m thay qun |o i. Ch|u t ht c ri. m{ ch|u ~ c ria ri ka?

Katiusa {! Katiusa! Pha c{ ph cho anh i! Mau ln!

- Vng ! - T hnh lang vng li mt ging m tai, quen thuc. V tim chng bng p rn rng
vui sng.
"N{ng }y ri!". Tht kh|c n{o nh mt tri l ra khi |m m}y. Nekhliuzov ti tnh i theo
ng lo Tikhol v cn phng ch{ng ~ trc kia thay qun o.
Chng rt mun hi ngi b gi mi tin tc v Katiusa:
- Sc khe th n{o? L{m n ra sao? Sp ly chng cha?
Nhng v thy ng lo va cung knh, va nghim ngh, c i cho bng c chnh mnh
nc cho chng ra tay nn ch{ng khng d|m h rng {nh ch hi thm loanh quanh v l
chu ng ny, v con nga ging gi Bratseva, v con ch gi nh{ Polkan nm ngo|i ~ ho| di.
Chng ang thay qun o th nghe c ting ch}n bc nhanh ngoi hnh lang ri c ting g
ca. Nekhliuzov nhn ra ting ch}n i v{ c|ch g ca y. Ch c nng mi i v{ g ca nh th.
Chng khoc vi ln ngi chic |o trm ngo{i t sng, ri bc li gn ca ni to: "C vo!".
Chnh nng, - Katiusa. Vn nh ng{y n{o m{ cn xinh p hn trc na. Vn cp mt en l|y
ngc ln nhn cp mt hi hing hing, ti tnh v{ ng}y th. Vn chic tp d trng mut nh
trc kia. C|c b{ c sai n{ng mang n cho chng mt bnh x-phng thm vi nguyn va bc
giy, hai chic khn mt: mt chic khn bng v{ mt chic khn vi kiu Nga. T bnh x
phng va mi bc mang hnh ch ni, t nhng chic khn mi, n Katiusa, mi th u tinh
khit nguyn vn, |ng yu. Cp mi mng rn chc ca c gi li vn chm chm nh ng{y
trc: c nn mt n ci hn h khi trng thy chng.
- Ch{o anh Dmitri Ivanovich, anh ~ n . - nng c gng mi tht ln ni c}u ch{o, i m| ng
hng.

Ch{o em! {, ch{o c! - Chng khng bit nn gi "em" hay "c" v{ cng mt ln nh n{ng.
- C vn mnh khe ch?
- n Cha B{ bo a anh dng th x phng hoa hng anh vn thch, - nng va ni va t
bnh x phng ln bn v vt hai chic khn ln tay gh da.
- Cu ~ c ri c m? - Mun gi cho kh|ch c tu s thch, lo Tikhol va ni va kiu
h~nh gi tay ch vo mt ci hp ln, np bng bc ~ m ca Nekhliuzov; trong hp y
nhng l con bn chi, hp s|p nc hoa v{ mi dng ra mt.
- C tha h ti l ti xin cm n c ti nh. V }y, ti thy sung sng v cng! - Nekhliuzov
ni tip, c tm hn chng bng tr li ti s|ng, m du nh xa.
Katiusa khng tr li, ch mm ci ri bc ra.
C|c b{ c Nekhliuzov xa nay vn qu chu, ln ny tip n ch{ng cn thm thit hn mi ln.
Dmitri i trn mc, n c th b thng, b cht! Ngh n iu ny, hai b rt xc ng.
Lc u, Nekhliuzov ~ thu xp ch li ng hai mi bn ting ng h thi; nhng khi
chng gp mt Katiusa th chng bng lng nn li nh cc c thm hai ngy na n l Phc
Sinh; v v trt hn vi bn l Sonbok s gp nhau Odessa, ch{ng bn |nh in cho bn bo
n tm chng }y.
Thot mi gp li Katiusa, Nekhliuzov ~ thy trong lng bng dy mi cm tnh xa. Vn nh
c, ch{ng khng th gi lng khi bi hi mi khi nhn thy chic khn tp d trng ca nng,
khng th khng vui thch khi nghe ging ni, ting ci, bc ch}n i ca nng; khng th
khng xao xuyn khi nhn v{o i mt ca n{ng, en l|y nh nhng tri mn di t, nht l
chng khng th khng bi ri, xn xao khi thy i m| n{ng bng ng hng lc hai ngi gp
nhau. Chng thy mnh yu nhng khng ging nh ng{y trc, khi tnh yu cn l mt iu b
n i vi ch{ng, yu nhng khng d|m t th vi lng, hi y ch{ng tin tng rng trong i
ch c th yu mt ln thi. By gi th chng bit r l mnh yu v ly th lm mng; tuy vn
cn t di lng, song ch{ng cng m h hiu yu l th no v n s a n hu qu g.

Cng nh tt c mi ngi, trong Nekhliuzov c hai con ngi: con ngi tinh thn ch tm
thy hnh phc ca mnh trong hnh phc ca mi ngi khc v mt thng ngi th vt ch
bit c hnh phc ring v v hnh phc ring ca mnh n sn sng hy sinh hnh phc ca tt
c mi ngi kh|c trn i. Trong giai on v k in lon , - do cuc sng Petersburg v
cuc i qu}n nh}n em li, - th thng ngi th vt ~ to{n thng v bp nght con ngi
tinh thn. Song khi gp li Katiusa v nhng cm tnh trong sng xa i vi n{ng ~ bng dy
th con ngi tinh thn trong chng li tri dy v{ i quyn sng. V mt cuc u tranh dai
dng din ra trong tm khm chng sut hai ng{y trc l Phc sinh, mt cuc u tranh m
chnh ch{ng cng khng nhn thc c.
Trong th}m t}m, Nekhliuzov cng bit i l{ phi, nn n li l v l; li s a n nhng
hu qu chng tt lnh g, song v ham khoi li, mi vui th, chng dp tt ting ni ca lng
tm v li.
Chiu th by trc hm l Phc sinh, linh mc cng thy chp s v vin ph l n lm l
cu sm: h thut li ni vt v dc ng: xe trt tuyt phi bng qua nhng vng ly trong
sut ba dm t nh th n }y.
Nekhliuzov d sut bui l cng vi hai c v tt c gia nh}n. Ch{ng say sa nhn Katiusa ng
k gn ca, bng chic l hng cho linh mc. Sau khi m hn linh mc v hai c ba ln theo
tc c truyn ch{ng ~ nh i ng th nghe thy ngo{i h{nh lang b{ Matrena Paplova ngi
hu phng gi ca b Maria Ivanova rc rch sa son cng Katiusa i nh{ th d l pht bnh
thnh.
Ch{ng bn ngh bng: "Th th ta cng i".
ng x qu xu n ni khng th i n nh th bng xe nga hay xe trt tuyt c. V
th Nekhliuzov, t nhin nh nh{ mnh, sai ng yn con nga gi vn gi l con Bratseva;
ch{ng khng ln ging i ng m li din b qun phc chong ln, khoc chic |o trm s
quan, ri ci con nga gi bo, nng n, lun lun h m trong m ti, ch{ng bng qua bn

tuyt, n nh th.

Chng 15

Bui l m i vi Nekhliuzov l mt trong nhng k nim ti s|ng nht, su sc nht

trong c cuc i chng.
Ch{ng ci nga ln li trong m ti en nh mc: lm bm trn qu~ng ng ly }y lp
long nh tuyt; con nga ch{ng ci ngoe nguy hai tai khi trng thy nhng ngn n lng
nho thp sng xung quanh nh th. Ch{ng n ni th bui l ~ bt u.
Nhn ra chng l chu b Maria Ivanovna nhng ngi nng d}n bn a ch{ng n mt ni
kh r|o chng xung nga, ri h dt nga i v{ dn chng vo nh th; bn trong ~ cht
nch nhng ngi d l.
Pha bn phi l{ {n ng: c|c c gi mc o di thu may ly chn qun vi trng v{ i dp c;
thanh nin mc o di mi bng d, ngang mnh tht mt di d}y lng ti m{u, ch}n i ng
ln. Pha bn tri l ph n. H cht khn vung la , mnh mc o chn nhng c hai ng tay
ti, v|y th mu lam, xanh sc s, ch}n i giy, ng c| st. Pha sau h l cc b c
cht ph|c, u bt khn vung mnh mc |o d{i x|m v{ v|y c ch}n i giy hoc dp c mi.
Gia cc c v cc ph n ng ng trc, l cc chu thiu nhi mc |o p, tc sc du thm.
{n ng l{m du thnh ri ci rp xung ly, ht ht m tc di; cn ph n, nht l cc b gi
th cp mt l chm ch nhn tng Cha chung quanh c nn thp s|ng trng, h a
nhng ngn tay chm li ln lt n mnh ln khn, ln tr|n, v{o hai vai ri vo bng, ming
lm nhm cu nguyn, ri ci rp mnh hoc qu xung. Tr con cng bt chc ngi ln, ra
v say sa cu nguyn khi thy mi ngi nhn chng. Tm khung ln thp vng mang nh cc
thnh sng ngi di nh cc ngn nn nh vy quanh nhng cy bch lp qun trang kim.
Chic gi nn treo gia nh th cng cm y nhng ngn sp nh. T nhm ng ca nghip d
vang ln nhng }m iu vui sng rn r{ng, trong c ging trm, m m ca ngi ln xen
ln vi nhng ting cao lanh lnh ca thiu nhi.

Nekhliuzov tin ln pha trc. Nhm ngi giu sang ngi khong gia: nh{ in ch a
phng cng vi v v{ a con trai mc o kiu lnh thu, vin cm, thy k giy thp, mt nh
bun ch}n i ng ln, ng x~ trng ngc nh huy chng, v{ bn phi, trc {i ging kinh,
ng sau m in ch l b Matrena Paplovna mc chic o di ng nh mu ta nht, trn vai
trm mt chic khn "san" trng, mp c ng vin. Bn cnh b l Katiusa trong chic o di
trng, ngang mnh xp np, nng tht chic d}y lng m{u lam, trn m|i tc en nh mt chic
n hng.
Tt c u cha chan mt khng kh tt nht, hi h; tt c u trng th vui ti p mt: cc
linh mc mc o t thu kim tuyn nhng ngi trong nhm ng ca nghip d th |o qun
thanh lch, tc chi u mt bng; no nhng iu ti vui nh nhnh ca nhng bi ca ngy
hi; no nhng li ban phc khng ngt ming ca cc linh mc tay cm chm nn chp ba c
hoa trang tr; mi ngi cao ging ng}m nga ng thanh nhc i nhc li: "Cha ~ sng li!
Cha ~ sng li!". Tt thy u xinh, u p, nhng p xinh hn c l nng Katiusa o trng,
ai lam, n hng trn m|i tc en, khe mt long lanh, hn h.
Nekhliuzov cm thy nh n{ng ~ thy mnh, d n{ng khng quay u li. Chng nhn ra iu
khi i s|t bn cnh n{ng n bn th. Khng c c}u g bt chuyn, lc i s|t qua n{ng,
chng ba ra chuyn kh ni:
- B bo xong l cui, c v n c y!
Bao gi cng vy, c trng thy Nekhliuzov l khun mt xinh ti ca Katiusa li bng ln
v{ i mt en l|y li ngc ln chm ch nhn ch{ng, v sung sng, hn h, hn nhin.
- C, em ~ bit ri, - nng mm ci tr li.
Lc , vin ph l bng chic bnh ng, l|ch qua |m ng, s|t bn Katiusa v{ v khng nhn
thy n{ng nn ~ cho vt o ca mnh qut phi n{ng. V{ cng v qu| knh cn i vi
Nekhliuzov, vin ph l mun tr|nh khng ng vo chng, nn mi vt o qut vo Katiusa.
Nekhliuzov ly lm ngc nhin sao hn, vin ph l y li khng bit rng tt c nhng g c
trong ngi nh th ny v c{ trn ci i ny na c tn ti cng chi v Katiusa m thi: v

ngi ta c th coi thng tt c nhng khng th coi thng n{ng c, bi v nng l trung
tm ca v tr. V nng m vng son khung nh thnh long lanh rc r: v n{ng m{ n nn
s|ng trng: v n{ng m{ nhng ting ca hoan lc bay cao: "Hm nay l Phc sinh Cha! Mi
ngi hy hn h vui ln!". V trn ci i ny c c|i g hay c c|i g p cng u v Katiusa c.
Ch{ng tng chng Katiusa cng bit th.
Nekhliuzov thy nh vy khi chng nhn hnh vc mnh mai, c}n i ca nng b ln trong tm
o trng c np chun, v{ gng mt nng cha chan mt nim hn hoan, thanh thn nh nh
vi chng rng c|i g ang khin lng ch{ng vui sng dt d{o th n cng l{m cho lng n{ng
dt d{o vui sng.
Vo khong gia, sau l u v{ trc l cui, Nekhliuzov i ra ngo{i. Mi ngi u n mnh
nhng ch cho ch{ng i v{ ci u ch{o lc ch{ng bc qua.
Ngi th nhn ra ch{ng, ngi th hi "Ai th?" Ch{ng ng li trn bc thm trc nh th.
|m h{nh kht xm li chung quanh: chng ly tt c s tin l c trong ti ra phn pht, ri
bc xung thm.
Tri ~ hng s|ng nhng mt tri cha mc. Cc con chin ra ngi ri rc trn cc ngi m
chung quanh nh th. Katiusa vn cha ra. Nekhliuzov ng li ch.
Ngi d l vn l lt i ra, gt giy inh nn vang trn cc tng | l|t, h i tn mt ra cc
ng trong s}n v{ ngo{i ngha a ca nh th.
Mt c gi{, trc l th l{m b|nh cho b{ Maria Ivanovna, u lc l, gi Nekhliuzov li v hn
chng ba ci; ri n v ng c, mt b gi da mt ~ nhn nheo, u i mt chic khn vung
la; b c ly mt qu trng nhum ngh trong khn tay ra a cho ch{ng. ng sau hai c,
mt anh nng dn tr, lc lng, o di mi, d}y lng xanh, ti ci tin n.
- Cha ~ sng li! - Anh ta ni, v ti ci hin r trn i mt, ri m ly c Nekhliuzov,
mn m{ a cp mi rn khe, trong sch, hn ba ci, qut b r}u lon xon ln mt chng: mt
hng v lnh mnh ca ngi dn cy bao trm c ngi chng.

Trong lc m hn anh nng dn v nhn ca anh ta mt qu trng nhum nu, Nekhliuzov

thong trng thy ng xa tm |o ng |nh i mu ca b{ Matrena Paplovna v{ m|i tc en
xinh xn c im chic n hng.
Qua bao nhiu u ngi l nh ng trc, nng vn nhn ra ngay Nekhliuzov v chng thy
mt nng bng sng hn ln.
Ra n thm, nng cng b Matrena Paplovna dng li b th cho |m ngi n xin. Trong
bn c mt ngi mi ch cn l mt mn ang ln da non, tin n gn nng. Nng ly mt
vt g trong |o a cho ngi y ri cng tin st li gn, hn hn ba ci, khng cht gh tm,
khe mt vn ti s|ng, vui mng. Cng trong lc y, mt nng gp mt Nekhliuzov v nng
dng nh mun hi chng: "Em lm th c ng khng anh?" "ng lm ch, em yu qu! Tt
c u tt, tt c u p, anh yu em!".
B{ Matrena Paplovna v{ Katiusa bc xung thm.
Nekhliuzov li gn n{ng. Ch{ng khng c nh trao i vi nng ci hn mng l Phc sinh
theo c l, chng ch mun ng bn nng cho gn thm.
- Cha sng li ri! - B{ Matrena Paplovan ni v{ nghing u mm ci; nghe ging ni, thy
ngay trong ng{y hm mi ngi u bnh ng. B ly chic mi xoa cun trn ra lau ming
ri gh mt v pha Nekhliuzov hn chng.
- Chnh th, Cha sng li ri! - Chng tr li v hn b.
Chng quay li nhn Katiusa, n{ng mt ln v nhch li gn.
- Cha sng li! Anh Dmitri Ivanovich.
- Chnh th, Cha sng li ri! - H hn nhau hai ln ri ngng li, ngn ngi khng bit c nn
hn na hay khng; v khi thy l phi tip tc th h li hn nhau mt ln th ba na ri c hai

cng mm ci.
- B{ v{ c khng n nh linh mc ? - Nekhliuzov hi.
- Khng, chng ti ngi li }y thi, anh Dmitri Ivanovich , - n{ng gng ni, dc c lng ngc
th mt hi d{i nh khi mi lm xong mt vic khoan khoi, ri m m nhn v{o mt chng
vi cp mt nhu m, trinh bch, yu thng, hi hing hing.
Trong tnh yu ca mt i nam n, bao gi cng c mt pht m tnh yu y ln ti nh cao
nht, khng my may g l c thc, l{ suy tnh v{ cng chng bn dc tnh. Nekhliudov ~ qua
pht trong m l Phc sinh hm y. Gi }y, nh li Katiusa v nhng lc bn nng th
pht giy duy nht ~ xo| m tt c c|c gi}y pht kh|c: m|i tc en mt v bng, chic o
trng xp np b ln tm thn mnh mai trinh bch, b ngc non mi nh n, sc mt bng
v cp mt en l|y, du hin, hing hing, long lanh qua mt m khng ng, thm v{o l{ c|i
nt chnh tot ln trong ton b con ngi n{ng: l{ c|i tinh khit ca tnh yu trinh bch,
khng phi ch ring i vi chng chng bit r nh th - m{ tnh yu i vi tt c mi ngi,
mi vt trn i ny, khng phi ch ring vi ci tt p m c i vi k hnh kht nng va
m hn.
Chng bit r th tnh yu c n{ng v chnh trong lng ch{ng m hm y, ch{ng cng
thy c n v chng nhn thy rng chnh th tnh yu ~ ho{ hp chng vi Katiusa lm
mt.
i! Gi m tt c cu chuyn ngng li nhng tnh cm m hm y? "Phi! - Gi }y, ngi
bn ca s trong phng bi thm, ch{ng ngh, - tt c nhng chuyn gh gm ny ~ ny ra t
sau c|i m l Phc sinh !".

Chng 16

nh th v, Nekhliudov n lt d cng vi hai c.

cho khi mt, theo thi quen mi tim nhim phi trong qu}n ng, ch{ng nc ru mnh v
ru nho, ri tr v phng, c nguyn c qun o, ng mnh thiu thiu ng. Ting g ca lm
chng cht tnh. Nghe ting g chng bit ngay l nng. Chng nhm dy, di mt vn vai.
- Katiusa y ? V{o }y em! - Ch{ng ng ln, ni.
Nng h ca.
- Mi anh i xi cm.
Nng vn mc chic o di trng, nhng khng cn chic n trn m|i tc. N{ng nhn v{o mt
chng, nt mt ti nh hoa, tng chng n{ng n bo cho chng mt tin g vui sng c
bit.
- Anh ra ngay by gi, - chng tr li v ly lc chi tc cho gn gh.
N{ng cn ng nn li mt cht. Thy th, chng nm chic lc xung gh v tin v pha
n{ng. Song cng ngay lc , n{ng vt quay ngot ra bc ch}n thon thot i nh nhng trn
tm thm di ngoi hnh lang.
"Tht mnh ngc qu! Sao khng gi c ta li?" - Nekhliudov ngh bng.
Chng chy theo ui kp nng trong hnh lang.
Chnh ch{ng cng chng hiu chng mun g nng.

Song chng cm thy l{ khi n{ng n vi mnh trong phng nh vy th |ng l ch{ng ~ phi
l{m c|i iu m tt c mi ngi u lm trong hon cnh , th m{ ch{ng ~ khng l{m.
- Katiusa i ng li em! - Chng ni.
N{ng quay u, ng li v ni:
- G th anh?
- C g }u, ch l{
V{ ngh n vic thin h u lm trong hon cnh tng t, chng ly can m, dang tay m
ly n{ng. N{ng ng sng li v nhn thng vo mt chng.
- ng lm th, anh Dmitri Ivanovich, ng lm th, - Katiusa ni, mt gay v ch cn thiu
cht na l o ln khc. Ri n{ng a b{n tay rn chc, mnh m ln g c|nh tay ang m cht
ngi mnh.
Nekhliudov bung ra. Lin ngay , ch{ng cm thy khng nhng va sng sng va h thn
m cn thy gh tm i vi mnh na. |ng l trong lc ny chng phi tin vo lng mnh,
nhng ch{ng ~ khng hiu rng ci cm gi|c sng sng, h thn kia l biu hin ca nhng
tnh cm tt p nht ca tm hn mnh m tri li chng cho rng cm gi|c biu l s ngu
xun ca mnh v{ ngh c phi l{m nh mi ngi khc mi ng.
Chng li ui theo Katiusa, m ly nng v hn vo c. Nhng ci hn ln ny my may khng
ging nhng ci hn hai ln trc: ci hn hn nhin sau bi t inh hng ri n ci hn
bui sng hm nay nh th. Ci hn ln ny th tht gh tm v Katiusa cm thy r rt th.
- ka, anh lm g th? - Nng hong ht ku ln tng nh thy ch{ng ~ |nh v mt mt
vt qu gi v ngn, khng lm sao cu v~n c na; ri nng vt chy bin i.

Nekhliudov n phng n. Hai b{ c n mc sang trng ~ cng ng b|c s v{ mt b hng xm

ngi vo bn. Mi vic vn nh thng ng{y, nhng trong lng ch{ng th m m ging t. Chng
chng hiu nhng li mi ngi ni vi mnh, chng tr li khng }u v{o }u t}m tr ch ngh
ti Katiusa, nh li cm gi|c c|i hn ban n~y, khi ch{ng ui kp nng hnh lang. Chng khng
sao ngh c n iu g kh|c. Khi n{ng bc v{o phng n, ch{ng khng nhn n{ng, nhng
ton thn chng cm thy nng v{ ch{ng phi c ghm mnh khi nhn nng.
Sau ba n, ch{ng tr v phng. Lng rt xn xang ch{ng i i, li li trong phng, lng nghe
cc ting ng bn ngoi v ch i ting bc chn ca n{ng. ch{ng, con ngi th vt gi
}y khng ch ~ ngc u dy m cn giy xo ln c con ngi tinh thn, l{ con ngi ca
chng hi chng mi n chi }y ln u v ngay c sng hm nay, lc chng nh th na.
Con ngi th vt |ng gh s y gi }y mt mnh thng tr trong tm hn ch{ng. Nhng d
chng mi mt trng ch, sut ng{y hm ch{ng vn khng c dp no gp ring nng c.
ng l{ n{ng l|nh mt khng cn nghi ng g na.
Song n chiu, nng c vic phi vo gian bn cnh phng chng : ng b|c s ng li m cho
nn nng phi sa son ch nm cho khch. Nghe ting chn nng, Nekhliudov rn rn, nn th
nh mt k gian phi sp phm ti c ln ngay v{o cn phng y tin li ng sau nng.
N{ng ang lun hai bn tay vo lng chic o gi.
Nng ngonh u li nhn chng v mm ci, nhng khng cn l{ n ci ti tn, sung
sng nh trc na m l mt n ci e s, ti nghip. N ci dng nh bo rng vic
ch{ng ang lm l mt iu xu xa. Chng dng li mt pht. Lc kh nng u tranh hy
cn: chng nghe thy ting ni tuy yu t, nhng cn r rt ca tnh yu ch}n chnh i vi
nng n r r vi chng v nng v tnh cm ca nng, v cuc i n{ng. Nhng mt ting ni
khc li bo "Coi chng y! Ko li cho khoi lc ca ta, hnh phc ca ta tut mt y?" V
ting ni sau ~ |t hn ting ni trc. Ch{ng cng quyt bc ti gn nng hon ton b cun
theo tnh dc th tnh mnh lit, khng g ngn cn ni.
Chng gh cht ly n{ng trong tay, t nng ngi xung ging v thy cn phi l{m g hn th
na, chng ngi xung cnh nng.

- Dmitri Ivanovich, anh thn yu, em yu anh, bung em ra, - nng th th, ging van xin. - M
b{ Matrena Paplovna n ri ka? - Nng ku ln v ging ra khi tay chng. Qu c ngi ang
i n tht. Nekhliudov bo nng:
- Vy th m nay anh s n vi em. Em mt mnh phi khng?
- Anh ni g th? Khng i n{o! Khng nn }u?
Ming n{ng ni nh vy nhng c con ngi xc ng bi ri nng th li ni khc hn.
Ngi ang i ti ca ng l{ b{ Matrena Paplovna.
B vo bung. m theo mt tm chn. B{ lm Nekhliudov v trch mc v mng Katiusa v ~
qun khng mang ng tm chn theo.
Nekhliudov lng l i ra, thm ch lng dng dng khng thy h thn. Nhn v mt b Matrena
Paplovna, Nekhliudov bit b trch mng mnh, m b trch mng l{ ng v chnh ch{ng cng
bit vic ch{ng ang l{m l{ xu: nhng c|i bn nng th vt ln t mi tnh tt p trc kia i
vi nng, gi }y mt mnh thng tr trong tm hn chng, khng tha nhn mt iu g khc.
Gi }y, ch{ng bit mnh phi l{m g cho n tho mn v ch ngh c|ch tho mn n.
C bui ti, ch{ng loay hoay, ng ngi khng yn, lc th n vi cc c, lc th tr v phng,
lc li tn ngn ra thm ng, trong lng ch ngh mt iu l{ l{m sao c gp ring nng;
nhng n{ng ht sc lnh mt; v li b Matrena Paplovna vn khng ri mt theo di nng.

Chng 17

C bui ti nh vy qua i v{ m ~ n. ng b|c s ~ i ng. C|c b{ c ~ i nm.

Nekhliudov bit rng lc ny b{ Matrena Paplovna ang trong phng c|c c, cn Katiusa ang
mt mnh trong phng n gia nhn.
V chng li bc ra thm. Bn ngoi, ti tm, t t, m tri; l{n sng m trng xo - |m
sng l{m tiu tan lp tuyt cui cng hoc t tuyt tan bc ln - m mt c bu tri. T con
sng ven ch}n i c|ch trc nh khong mt trm bc, vng li nhng ting ng k d: ting
mt bng ang nt v.
Nekhliudov xung thm, bc qua nhng vng nc, t chn ln nhng khi tuyt ng ~
cng li, tin n gn ca s cn phng n gia nh}n. Tim ch{ng p mnh nghe r c ting p;
hi th lc ngng li, lc dc ra hn hn, nng nhc. Mt chic n nh chiu sng gian phng,
Katiusa ngi mt mnh bn cnh chic bn, mt m dm nhn ra ng trc, v t l.
Nekhliudov ng lng ngm nng gi lu, ch xem nng sp l{m g khi tng rng chng c ai
trng thy mnh. Nng ngi yn v{i pht, ngc mt ln, mm ci ri lc u mt c|i, nh t
trch mnh ri ngi xoa li, t mnh hai tay ln b{n m m nhn v{o khong trng.
Ch{ng ng nhn n{ng, bt gic nghe r mn mt ting tim mnh ang p xen ln vi cc
ting ng l tai t ngoi sng vng ti. Ngoi kia, trong sng m, trn mt sng, ang din ra
mt chuyn bin chm chp, trin min: c c|i g hnh nh lc th kh kh, lc ku rng rc,
lc li nh sp v c nhng ting bng mng lanh canh vang ln nh ting thu tinh.
Nekhliudov ng im chm ch nhn nt mt t l ca Katiusa, nt mt au n v nhng ni
bn khon, bt rt trong t}m t; ch{ng bng thng n{ng nhng c iu k d l{ tnh thng
li c{ng y cho lng dc ca ch{ng i vi nng mnh thm ln. Sng dc dng ln trn
ngp tm hn chng.

Chng g vo ca knh. Nh b in git, nng run bn ngi ln, trn mt l v kinh hong. Ri
n{ng ng bt dy, chy ti ca s, p st mt vo khung knh.
N{ng a tay ln che mt cho d nhn v{ ~ nhn ra Nekhliudov, mt nng vn gi nguyn v
khip s. Nt mt nng nghim ngh kh|c thng, ch{ng cha tng thy. Khi chng mm ci
vi nng, nng mm ci li, nhng l{ c|i mm ci min cng v knh n ch trong lng nng
th khng c g mm ci m ch c khip s. Ch{ng a tay ra hiu gi nng ra sn vi mnh.
Nng lc u t chi: "Khng, em khng ra }u", v{ li bn ca s. Chng li p mt vo ca
knh, chc ln ting gi. Nhng ng lc th n{ng ngonh nhn v pha ca ln: chc c ai gi.
Chng lng ra xa. Sng m d{y c n ni ng c|ch nh{ nm bc m{ ~ khng trng thy
r cc ca s na m ch thy mt khi en l l c |nh n a chiu le ra.
Ngoi sn vn ci ting k d, kh kh, ct kt, rng rc, lanh canh, long xong ca nhng khi
bng nt v.
Tht nhin, c|ch y khng xa, qua sng m, mt ting g gy ni ln trong sn, ri nhng
con g gn ct ting gy tho, v cc con g khc na. xa hn, trong thn xm, cng g|y
tip xen ln, ho nhau, rn rng, xao xc. Ngoi ting ng t dng sng vng li, cnh vt
chung quanh vn lng l im lm. G{ ~ g|y ln th hai. Nekhliudov i i li gc sn, my ln
chp chong gim v{o vng nc. Sau , ch{ng li gn ca s. n vn cn thp. Katiusa li
ngi mt mnh bn cnh bn, v tn ngn do d. Nhng chng va mi gh st vo ca s th
n{ng ~ ngc mt ln nhn. Chng g ca.
Chng cn nhn xem ai g, nng vt chy ngay ra. Chng nghe thy ting cnh ca m ku ken
kt. Ch{ng ng sn ch nng bc thm v chng ni chng rng, chng m nng vo lng.
Np s|t ngi vo chng, nng ngng mt ln a mi n ly ci hn ca ch{ng. Hai ngi
ng st vo nhau gc thm trn mt ch t kh ro.
Sng dc ton thn Nekhliudov ni ln mnh lit. Nhng c|nh ca bng li ken kt rt ln v
trong m ti ting b Matrena Paplovna bc dc gi to:

- Katiusa!
Nng vi ging ra khi hai tay Nekhliudov, lao v phng. Chng nghe thy ting then ca gi li;
ri li im lm v lng l nh trc. \nh s|ng a ca ngn n trong ca s vt tt. Ch cn
sng m v ting vang ng ngoi sng vng li.
Nekhliudov n gn ca s, nhng chng thy g ht.
Chng g ca, khng c ting tr li. Chng qua bc thm ng trc, vo trong nh v phng
mnh, nhng khng ng. Chng tho ng ra, ln theo li hnh lang, men n phng Katiusa ngay
bn cnh phng b{ Matrena Paplovna. Lc u, nghe thy ting b ny ng|y u u ch{ng ~
nh c tin, th bng b li ho v tr mnh trn chic ging ct kt. Ch{ng bn ng im nh
cht n nm pht. Khi tt c tr li im lng v li nghe ting ng|y u u, chng bt u rn
rn, c tr|nh khng chn ln cc vn ct kt. Ch{ng i n trc ca phng nng. Bn trong,
khng thy ng tnh; ng ri, nng cn thc v nu nng ng th ~ nghe thy ting ngy.
Chng va mi kh gi: "Katiusa", th n{ng ~ ngi bt dy, xung ging, li gn ca v bng
mt ging nh gt, nng khuyn chng nn quay tr v.
- Th cn ra th no? Sao li nh th c. Cc b ch thy by gi! - Ming nng ni th,
nhng tt c i mt nng th li ni: "Em hon ton l ca anh". V Nekhliudov ch hiu c
c li ni y.
- Anh van em, em hy m ca cho anh vo, ch mt pht thi ch{ng ni nhng cu chng c
ngha g.
Nng im lng, ri chng nghe c ting bn tay s song trong m ti tm mc ca. Ca h
m, ch{ng ~ lt vo phng. Nng ch mc c c chic o lt ng bng th vi th, hai cnh tay
trn. Chng m ly n{ng nguyn nh th, nng bng ln, m i.
- Cht cha? Anh lm g th ny? - Nng th tho.
Nhng chng n li nng ni, chng mang nng thng v phng mnh.

- i! ng lm th anh, b em ra? - Nng ni vy, nhng ngi nng vn p st vo chng.

Khi Katiusa ri khi phng Nekhliudov, run ry v lng l, khng h |p li li chng th
Nekhliudov bc ra ng trc thm c gng suy ngh v ngha ca tt c s vic va mi xy
ra.
Ngoi sn, tri ~ bng s|ng. Bn di, ngoi sng ting rng rc, lanh canh, kh kh ca
nhng tng bng nt v c{ng tng ln m~i v{ thm v{o l{ ting nc chy rc r|ch. Sng
m bt u s thp xung. T trong m{n xng, mt v{nh trng khuyt hin ra, l m chiu
xung mt ci g va u m, va rng rn.
"Th l th no nh? L mt phc ln hay mt ho ln cho mnh }y?" Nekhliudov t hi. "Ch?
Xa nay u th c, mi ngi u th c" - chng t nh v tr v{o i ng.

Chng 18

Hm sau, Sonbok, con ngi vui tnh, trong b qun phc chong ln n tm Nekhliudov nh
hai b c.
Thy anh ta l{ ngi phong nh, lch thip, vui tnh, ho phng li l bn thn ca chu mnh,
hai b{ qu ho| anh v cng. C iu l tnh ho phng ca anh ta cng khin cho hai b c phn
nghi ngi, v n qu| ng. Anh ta cho nhng ngi hnh kht m lo c mt ng rp, thng
tin cho nhng ngi hu h nhng mi lm rp, li cn khng cht ngn ngi x ngay c
chic khn mi soa bng vi phin thu bng b c|i cng con Xiudt - con ch con ca b Sofia
Ivanovna khi n b xc da chy mu. B Sofia bit r loi mi soa nh th, t ra cng phi mi
lm rp tr ln mt t|. C|c b{ cha bao gi thy ai n tiu nh vy v{ c hay }u rng g
Sonbok ny ang mc n hai vn rp v hn ~ rp tm qut hn; cho nn i vi hn c thm
ln hay bt i hai mi nhm rp, phng c h g.
Sonbok ch li mt ng{y v{ n ti hm th cng ln ng vi Nekhliudov. H khng th
nn li c na v ~ n ngy cui hn php ri, h phi tr v sut c ngy hm cui cng
nh{ hai c , t}m tr Nekhliudov c b cu chuyn mi x|y ra m qua |m nh.
Hai cm gi|c tr|i ngc ni ln, vt ln nhau: mt bn l cm gic xc tht cn nng hi ca tnh
yu th tnh, k ra th n cha a li c g nh ch{ng mong i nhng n cng l{m ch{ng
phn no tho mn v mc ch ~ t c; mt bn l s nhn thc rng mnh ~ l{m mt
iu rt xu cn phi sa cha, m sa cha l cho mnh ch khng phi cho nng.
Trong trng thi v k in cung lc by gi, Nekhliudov ch ngh n mnh. Chng y ny v
ni ngi ta s cho mnh l{ ngi th no khi xt thy c|ch i x ca chng vi ngi con gi
y, ch chng khng h ngh n tm trng ca n{ng lc v{ nng ni s xy ti cho nng v
sau.

Chng cho rng Sonbok ~ o|n bit mi quan h gia chng vi Katiusa v chng ly th lm
hnh din.
- [ ra y mi l{ nguyn nh}n ra lng qu mn t ngt ca m{y i vi cc c my, Sonbok bo Nekhliudov khi trng thy Katiusa, - V l l do ti sao my rn li }y n mt
tun nay. Tao m a v m{y tao cng chng b m{ i ngay c. Con b xinh t!
Nekhliudov cn ngh rng ri b m i b}y gi tht l tic v trong cuc tnh duyn ny chng
cha c hon ton tho m~n, nhng cng li c li, v ct phng c ci mi tnh dan du
kh m{ eo ng c ny. Ch{ng cn ngh phi cho tin Katiusa, khng phi v n{ng, cng
chng phi v nng c th cn tin, nhng l{ v mi ngi xa nay u lm th, ~ ng vi nng
m khng tr tin th thin h cho ch{ng l{ tin. Bi th ch{ng nh phi cho nng mt s
tin sao cho xng vi a v ca nng.
Hm ra i, sau ba cm chiu, chng ch nng nh ngoi, ch li ra vo. Trng thy chng,
mt n{ng bng, nh i thng v ch kh a mt ra hiu cho chng thy cnh ca m ca
phng n gia nhn, song chng gi nng li:
- Anh mun ch{o em ln ng, - chng ni v bp nhu trong tay chic phong b ng t
giy mt trm rp. - }y, anh
Nng hiu , cau my li, lc u v gt bn tay ca Nekhliudov ra.
- Thi, cm ly em - chng ni kh v la chic phong b vo bn trong c |o n{ng. V{ nh
ngi b bng, ch{ng nhn mt, xut xoa, chy vi v phng mnh.
Sau kh| l}u, nh li c ch va ri, chng c i i li li trong gian bung, on oi, bc dc,
gim chn, co cng rn r, khp ngi nh b nhc nhi v mt vt thng trong c th.
"Nhng bit lm th no? Thin h ai chng th!"
"Thng Sonbok chng ~ c x nh th vi mt c g|i t gia, theo nh hn thut li y ? C

ch chng, ng Grisa na? V{ ngay n cha chng, ng c chng ~ c vi mt ch nng d}n a

con hoang l chng Mitienka cn sng l l ra y l g? Tt c mi ngi u th th mnh cng
phi nh th, ch cn g!" Chng t an i nh vy, nhng lng vn khng sao yn, k nim kia
vn c cn rt lng t}m.
Trong th}m t}m, trong |y t}m hn su thm, chng bit mnh ~ l{m mt vic xu xa, tin,
tn nhn, v{ nh vy th chng nhng chng khng c quyn nhn xt ngi khc m cn
khng nn nhn mt ai na, ch cha ni n vic t coi mnh l mt thanh nin u t, cao
thng, c c na! Th m chng bt buc phi t coi mnh l{ ngi nh vy v c th mi
tip tc sng hng say, vui v c. Cho nn ch c mt c|ch: ng ngh g n chuyn na.
V chng theo cch y.
Khung cnh sng m{ sau ch{ng bc vo, - cnh vt ni xa l, b bn mi, chin tranh, cng gip ch{ng qun chuyn c. V{ cng vi thi gian tri qua, ch{ng cng qun dn i v{ cui
cng, th chng qun hn, khng cn ngh n cu chuyn na.
Tuy nhin, ch mt ln, ht chin tranh tr v, chng gh li thm c|c b{ c, hy vng s gp li
nng; chng thy lng se li khi c bit Katiusa khng cn y na; sau khi ch{ng i t l}u,
n{ng ~ b nh{ i mt ni n{o v{, theo nh c|c b{ c ch{ng nghe n i th t y,
n{ng }m ra ho{n to{n h hng. Tnh ng{y th|ng th a b nng sinh ra c th l con chng m
cng c th khng phi con chng. Cc b c ni thm rng Katiusa ~ ho{n to{n sa o ri: n
l mt a bn cht d}m nh m n trc kia. Nhn xt ca cc b, chng thy rt va , v
nu qu nh vy th chng c th trt sch c ti li. Thot u, Nekhliudov cng nh i tm
Katiusa v{ a con: nhng ri nh li chuyn xa: ch{ng thy au kh, h thn v cng; chnh
v vy, chng chng c cng tm kim, chng c qun dn m~i i ri chng ngh g n ti li ca
mnh na. Nhng gi }y, mt s ngu nhin k d ~ gi chng nh li tt c cu chuyn c v{
buc chng phi nhn ra ci bn cht bc c, bt nhn, tn nhn, tin ca mnh, n ~ khin
chng sng bnh tnh mi nm qua vi mt ti |c nh vy nng trn lng t}m. Song lc
ny, ch{ng cha chu nhn nh th ngay, chng ch ngh l{m sao cho chuyn c ng b l, sao
cho nng hoc lut s c~i cho n{ng ng k li tt c chuyn xa v{ sao cho ch{ng khi b bu
ru trc mt mi ngi.

Chng 19

Nekhliudov ri phng x n sang phng bi thm vi mt tm trng nh vy. Ngi bn ca s,

nghe ng s bn tn xn xao, chng ht thuc lin min ht iu ny sang iu khc.
Nh{ thng gia vui tnh t v rt thch ci li tiu khin ca Ximienkov.
- Ny! Thng cha n chi ra tr y nh! Theo kiu Siberi m li! ~ kn mt con b nh vy
cng khng phi l xun }u nh?
Trng o{n bi thm th ng mun da v{o vai tr gi|m nh g mi cho v n; Piotr
Geraximovich th pha tr vi ng k hiu bun ngi Do Thi v c hai ngi cng ci khanh
khch. Cn Nekhliudov, th m tr li nht gng khi c ai hi chuyn, chng ch mun c
yn tnh mt mnh.
Khi ngi m to{ c d|ng i lch v mt bn mi cc bi thm sang phng x n, Nekhliudov
bng thy hong ht, tng chng nh khng phi mnh i xt x m l b ngi ta a ra xt
x. Trong th}m t}m, ch{ng ~ thy mnh l mt thng khn nn, khng mt mi n{o nhn mt
thin h; song nh sc mnh ca thi quen, chng li nh c bc ln bc v ch mnh hng
gh u bn cnh trng o{n, vt chn ch ng, tay m}n m cp knh.
Nhng b c|o lc n~y ngi ta a ra khi phng, by gi li c dn vo ch c.
C thm nhng nhn vt mi l nhng nhn chng.
Nekhliudov nhn thy Katiusa my ln lic mt chm ch nhn mt ngi {n b{ to bo n mc
dim da ton la vi nhung, u i chic m to nh mt c|i n ln. M ngi h{ng u, ngay
sau dy chn song, hai c|nh tay trn n tn khuu, t ra mt kiu lch s l lng.

V sau, Nekhliudov c bit m n lm chng, v l ch nh cha Maxlova .

To bt u hi nhn chng: h tn tn gi|o v.v v{ khi to{ hi h c mun tuyn th hay
khng th li thy ng linh mc gi xut hin, nng n ko l hai chn; ng ta mt ln na sa
cho ngay ngn chic th|nh gi| v{ng eo trc ngc, bn ngoi tm o la; ng lm tuyn th
cho cc nhn chng v{ vin gi|m nh, vn c ci v bnh thn, tin tng mnh ang ho{n th{nh
mt nhim v c bit quan trng v hu ch. Xong nghi thc ny, to cho cc nhn chng ra
ngoi, tr mt mnh m Kitaieva l m ch nh cha li. To yu cu m k tt c nhng iu
m bit v v u c y. Ming mm ci kiu cch, c mi cu li gt c|i u i m rng vnh
xung, ting ni c ging c, trnh by cn k, mch lc.
- Thot u, ngi bi ca khch sn l{ Ximon n nh m tm mt c a v cho mt ng
li bun giu s, ngi Siberi. M cho |i nng i. c mt lc, c ny tr v vi ngi li
bun. Lc ny, ng kh|ch ~ chunh chong say, - m Kitaieva nhch mt n ci, ni thm. ng ta li tip tc ung ru v tht ch em; nhng v trong ti khng cn tin, ng ta bn sai
chnh c |i nng ny l{ ngi ng ta va nht v phng tr ly tin, - m ni v{ a mt v
pha Maxlova.
Nekhliudov nh thy Maxlova mm ci khi nghe m ni n , ch{ng thy n ci tht l
b i. Mt cm gic k d, m h, va kinh tm li va xt thng tr{o ln trong lng
Nekhliudov.
- Nhn chng c th cho ti bit kin ring v Maxlova khng? - Ngi trng s tp s c
to n ch nh bo cha cho Maxlova dt d, mt hi.
- C y th tuyt y, - m Kitaieva tr li. - C gio dc v rt lch s. C y ~ c nui dy
trong mt gia nh nn np, ting Ph|p cng c c. Cng c i ln c y hi qu| chn,
nhng cha bao gi say n mt tr c. Tht l mt c gi rt tuyt!
Katiusa t ny vn chm ch nhn m ch, bng a mt nhn sang cc bi thm v khi nhn
n Nekhliudov th ngng li, v mt tr nn cng rn, nghim ngh.

Con mt hing hing nhn nghim khc. Cp mt c v nhn k l chm ch hng vo

Nekhliudov mt lc lu; v tuy s chng vn khng sao ri b khng nhn i mt hing c lng
trng sng quc . Ch{ng nh li c|i m kinh khng, ting bng nt v long xong trn sng,
|m sng m v{ nht l{ v{nh trng khuyt h tun, mc v bui sng l m chiu ln mt ci
g m m v khng khip. V lc ny i mt en kia va m m nhn ch{ng va nhn lt
qua chng, gi cho chng nh li ci cnh m m v khng khip .
"N{ng ~ nhn ra ta ri?" ngh vy, chng ngi thu mnh li nh ch nh|t n sp nn
xung. Nhng n{ng c nhn ra }u. N{ng lng l th di v li chm ch nhn l~o ch|nh |n.
Nekhliudov cng th di.
"Chao i! - ch{ng ngh, - kt thc chong chng ln cho ta nh".
n lc ny, chng c cm gi|c nh khi i sn phi git cht mt con chim ~ b thng: va
kinh tm, va thng hi, va khng ang t}m. Con chim b thng d~y da trong ti sn:
ngi ta thy va tm va thng n v{ mun ho kip sm cho n ri qun pht i.
Nhng cm gic ln ln c vng vn trong tm tr Nekhliudov khi chng ngi nghe hi cc
nhn chng.

Chng 20

Song, dng nh c s c tnh i ngc li chng, to n li ko d{i; sau khi to{ ~ ln lt

hi tng nhn chng v{ vin gi|m nh, v sau khi, theo th tc, ph chng l v cc thy ci
trnh trng ra rt nhiu cu hi khng cn thit, lo chnh n bn mi cc bi thm xem xt
cc tang vt gm c mt chic nhn ln im mt o| hoa hng nh xu bng kim cng - chic
nhn ~ |nh cho mt ngn tay tr qu kh - v mt ci bnh lc ~ dng phn cht th
thuc c kia. C|c vt u ~ c nim phong v dn nhn.
Cc bi thm sp ng d}y xem th ph chng l vi ng ln yu cu to{ cho c nhng
kt qu xt nghim t thi ~, ri hy cho xem tang vt.
Tuy lo chnh n mun cng vic chng xong sm c i gp c nh}n tnh ngi Thu S:
v{ cng tha hiu vic c cc giy t ny ch t lm cho mi ngi bun nn v lm cho gi n
cm chiu phi chm li; v{ l~o cng chng l g, s d ph chng l i to{ cho c cc giy
t, ch ct t ra hn c quyn i hi ny n m{ thi, nhng v khng th t chi c lo
phi ng cho c. Lc s ly cc giy ra v vn bng ging u u n iu, ngng nghu,
ln ln l vi vn r, hn c:
"Xt bn ngoi th thi th thy rng:
1. Ferapont Xmienkov thn di 2 arsin, 13 versok
- Thng cha to ln y nh! - Nh{ thng gia gh tai Nekhliudov ni nh, v chm ch.
2. Tui, cn c vo s c o|n theo nhn xt b ngoi th vo trc tui bn mi.
3. T thi ~ trng ln rt to.

4. Da ~ xanh nht khp c v lm m c vt en thm.

5. Mt da c nhiu ch phng ln, to nh khng u nhau, c ch ~ toc ra, rch thnh tng
mng ln lng lng.
6. Tc mu vng thm, rt rm, ch kh ng ngn tay vo l tut khi da u.
7. Hai mt ~ li ra khi hc, con ngi ~ m.
8. T nhng l mi, l tai v hc ming, a ra mt th m thi si bt, mm h m.
9. C t thi ~ hu nh khng c v mt v ngc ~ trng phnh ln v.v...
Nhng chi tit kt qu xt nghim bn ngoi ci t thi gh gm, to ln, bo mp, trng phnh,
ra nt ca ngi li bun tng n chi trong th{nh ph ny, c miu t ko di trn bn
trang giy gm hai mi by im. Nghe c bn miu t rng rn , c|i cm gic tht gh
tm tht kh t Nekhliudov c{ng tng thm.
Cuc i nng Katiusa, dng m thi chy t hai l mi ra, hai con mt li khi hc, cch n
ca chng i vi nng, ngn y s kin, chng thy nh u cng mt loi v t cc ng, chng
xm li bao vy, dm ngp chng.
Bn kt qu xt nghim bn ngoi t thi c xong, l~o ch|nh |n tng l{ ~ ht, th pho nh
nhm v ngng u ln, nhng vin lc s li chuyn sang c mt ti liu th hai miu t kt
qu xt nghim bn trong t thi.
Lo chnh n li gc u xung, t ln khuu tay v nhm mt li. Nh{ thng gia ngi cnh
Nekhliudov, d ~ c gng ng ng gt, nhng chc chc vn b mt thng bng; c cc b
co v nhng hin binh canh g|c cng c ngi ra.
"S xt nghim bn trong t thi cho thy:

1. Ln da bc s hi bong ra khi xng u, song khng c mt du vt thm tm no.

2. Xng s khun kh bnh thng v khng mang vt tch g.
3. Trn mt mng c, c hai vt nh ~ bin sc, d{i mi phn, mng c mu bnh bch
v.v, cn mi ba im na.
Ri n tn v ch k cc nhn chng ~ tin hnh cuc iu tra, v{ sau l{ kt lun ca thy
thuc theo cn c vo nhng bin dng trong d dy v phn no trong rut v thn ca
ngi li bun, c th kt lun vi mt mc chnh xc rt cao rng Xmienkov ~ cht v ung
phi thuc c ho ln vi ru. Cn c vo nhng bin dng trong d dy v rut x|c nh
thuc c l cht g th tht kh. Cn gi nh v s ung thuc c ln vi ru l{ cn c vo
trong d dy ca Xmienkov c rt nhiu ru.
- Gm! Tu lng nh th th c tht? - Nh{ thng gia thc dy, li th thm.
c tp bin bn trn ko di ht mt gi ng h, nhng vin ph chng l vn cha tho
mn. Khi vin lc s c xong th lo chnh n quay v pha ph chng l:
- Ti ngh rng c bin bn phn cht cc ph tng l khng cn thit.
- Xin li, ti yu cu To{ cho c li kt qu ! - Ph chng l ni, ging nghim ngh, mt
khng nhn lo ch|nh |n, mnh hi rn ln v mt bn, ging ni t r hn c quyn bt phi
c, khng c l khng xong, v nu khc t khng cho c th v n s phi hu.
Lo thm phn tt ru c cp mt hin t cp xung hai bn, vn mc bnh au d dy, lc ny
thy trong mnh rt mt mi, lo quay li hi chnh n:
- c c|i lm g ch? Chi mi th qut cng chng sch hn ch t mt th gi?
Vin thm ph|n eo knh gng vng ngi im nh thc.

L~o nhn ra pha trc, m thm nhn nhc, chng hy vng c g v cng nh cuc i
ni chung.
Bn phn cht bt u c tuyn c.
"Ng{y 15 th|ng hai nm 188 ti, c tn k di }y, theo ch th s 638 ca s thanh tra y t vin lc s li ct cao ging c mt cch qu quyt nh xua cn bun ng ca mnh v ca
c to, - vi s c mt ca ng ph thanh tra y t, ~ em ph}n cht cc vt di }y:
1 Phi, bn phi v{ tim (ng trong mt bnh pha l nng su bng).
2. Cc vt cha trong d d{y (ng trong mt bnh pha l nng su bng).
3. D d{y (ng trong mt bnh pha l nng su bng).
4. Gan, l lch v hai qu thn (ng trong mt bnh pha l nng ba bng).
5. Rut (ng trong mt l snh nng su bng)
Va mi bt u nghe c ch|nh |n ~ r tai vi tng vin thm phn. Ri khi tt c u ~ gt
u t|n th{nh th l~o ngn vin lc s li.
- To thy rng vic c bn kt qu phn cht ny l khng cn thit, - lo ni.
Tc th lc s nn bt v thu giy t li; cn ph chng l cu knh ghi nguch ngoc ngay
my nt trn giy.
- Mi cc v bi thm xem xt cc tang vt. - lo chnh n ni.
Vin trng o{n v{ my vin bi thm kh|c ng c dy. Lng tng khng bit tay th no
cho n, h tin li st bn v ln lt xem k chic nhn, chic l thu tinh v ci bnh lc. Nh
thng gia eo th c chic nhn vo ngn tay mnh.

- Ny, li c ngi c ngn tay to n th ny c nh? - ng ta va ni va i v ch ngi. - Bng

qu da chut! - ng ta ni thm thch th vi ci hnh nh khng l ca ngi li bun b u
c ng ta va mi hnh dung ra.
Ch thch:
(1) arsin = 0.71m, versok = 4,4cm. Xmienkov cao 1,948 m (ND).

Chng 21

Cc bi thm ~ xem xong tang vt, chnh n tuyn b To n kt thc cuc thm vn; ang
mong gii quyt cho xong v n sm, lo lin mi ngay u vin cng t ni; lo hy vng anh
ch{ng ph chng l ny ~ l{ ngi th cng mun rnh cn i n, i ht v{ cng bit
thng n ng loi. Nhng ph chng l chng thng mnh, cng chng thng ngi
khc. Vn ngu dt, hn li thm ci bt hnh l{ ~ tt nghip trung hc vi mt huy chng
v{ng v{ sau i hc, li c khen thng v lun n "nhng hnh dch trong Lut La-m",
bi vy hn }m ra hm mnh v t m~n cao - c|i cng c phn cn do ch hn thng
thnh cng trong quan h vi ph n - v kt qu l hn ~ tr thnh mt thng cc k ngu
xun. Khi c lo chnh n mi ni, hn t t ng ln khoe tm thn duyn dng trong b
ng phc thu, t tay ln bn, kh nghing u, a mt nhn bao qut c phng hp, lt
qua khng thm nhn cc b co, ri mi bt u ni.
"Tha c|c ng{i bi thm, v |n em trnh vi c|c ng{i }y l{ mt trng hp phm ti c th
ni l{ in hnh".
Li m{o u ny, hn ~ chun b cho bi ni ca mnh trong lc c cc bin bn.
Theo hn, li buc ti ca hn phi c tm quan trng v mt x hi v phi ging nh c|c b{i
ci ni ting ca cc trng s ni ting. Thc ra, s ngi n xem x n ch vn vn c mt
ngi |nh xe v{ ba ngi {n b{, mt b th may, mt ch nu bp v{ ngi ch tn Ximon.
Nhng c|i khng h g. Nhng bc danh ting xa nay bc u cng chng ~ tng nh vy
c sao. Phng ch}m ca hn l phi t ra xng |ng vi a v cao qu ca mnh, ngha l{ i
s}u v{o ngha t}m l ca ti c v vch trn nhng ung nht ca x hi ra.
"Tha c|c ng{i bi thm, c|c ng{i ang thy trc mt ti mt ti |c c sc, nu c th ni
nh vy c ca cui th k ny. Ti c ny c th ni l{ ~ mang nhng nt c trng ca
tnh trng sa o |ng bun ang l{m hi nhng phn t ca x hi ta, c th ni l{ c thc

hin r di cc tia sng chi lo ca v n ny".

Hn ni rt lu, c gng, mt mt, nh li nhng iu thng thi hn ~ ngh sn t trc, mt
kh|c, v{ l{ ch yu, khng phi ngng li mt pht, sao cho bi ni ca hn tri chy, thao
thao sut mt gi mi lm pht. Ch c mi mt ln hn dng li v c nut nc bt mi kh
l}u. Nhng ri hn cng vt qua c v b li cho s tr tr nht thi bng mt trng hng
bin mnh m hn. Hn ni, lc th n ho{, ng mt, ng ta ht chn ny sang chn kia,
mt nhn cc bi thm, lc th bnh tnh, thn nhin va ni va nhn s tay; c lc li hng h
kt ti, quay nhn cng chng v{ o{n bi thm. Khng mt ln no hn thm o|i ho{i nhn
n cc b c|o ang chm ch d|n mt vo hn.
Bn buc ti ca hn y ry nhng danh t mi c gii cng t rt a dng, nhng danh t
m thi v{ ngay ng{y nay vn cn c coi l thnh tu mi nht ca tr tu khoa hc: no
l tnh di truyn, bm tnh phm ti, no l Lombroso, Tarde, no l tin ho|, l{ u tranh sinh
tn, no l thi min v m th, c v Charcot, ln thuyt thoi ho(1).
Theo cch gi ca vin ph chng l th ngi l|i bun Xmienkov l{ in hnh ca ngi dn
Nga sung sc thun phc tnh tnh rng ri, v c tin v{ lng nn ~ sa v{o tay bn ngi
cc k tru lc, v lm mi cho chng.
Ximon Kactinkin, sn phm ca dng di nng n, l mt k n n v hc, sng khng theo
mt khun php no, tn gi|o cng khng c. Efimia, nh}n tnh ca hn, l mt nn chn ca
tnh di truyn: th ~ biu l tt c nhng du vt ca s tho|i ho|. Nhng ng lc ch yu
gy ra ti c ny l{ Maxlova, i biu xu xa nht cho s i tru ca x hi ng thi.
"Th ny - hn ni v vn khng nhn nng, - l mt k ~ c hng th s gio dc, nh
chng ta ~ bit qua li m ch ca th va khai trc to. Th khng nhng bit c, bit vit
m cn bit ni c ting Php na. M ci cha m, th hn ~ mang sn trong mnh mm mng
ca ti |c: c nui dy trong mt gia nh qu tc c hc thc |ng l th c th sng bng
mt ngh trong sch v vang, nhng th ~ b nhng n nhn ca th, chy theo nhng ham
mun nhc dc, v{ tho mn tnh dc, th ~ i l{m nh th; trong ngh ny th ~ tri hn
ch em ng nghip do hc thc ca th v nht l{ tha c|c ng{i bi thm, nh c|c ng{i ~ nghe

m ch ca th va ni }y, - nht l bng ti lung lc c kh|ch l{ng chi nh c mt b

quyt ring; b quyt ny mi }y ~ c khoa hc ph}n tch, c bit l{ ~ c trng phi
Sacc nghin cu, v{ c gi tn l sc m th Th dng sc m th m hoc ngi khch
to ln, hin lnh c tin gi{u c nh Charcot kia: th ~ li dng lng tin ca ngi y trc l
cp tin sau l git ng ta khng h thng xt!
- Ny! ng l{ hn i lan man ri! - Lo chnh n ci v pha vin thm phn nghim khc va
mm ci va ni.
Vin ny tr li:
- Mt thng ngu kinh khng!
- Tha c|c ng{i bi thm, - ph chng l un o tm thn thon th lm duyn, tip tc - s
phn ca nhng ngi ny l trong tay cc ngi; m s phn ca x hi cng mt phn do s
phn quyt ca c|c ng{i nh ot. C|c ng{i h~y i s}u, hiu cho thu ngha ca ti c ny, nh ngi ta vn ni - nh Maxlova ny ang g}y cho x~ hi; cc ngi hy phng nga cho x
hi khi b truyn nhim; cc ngi hy cu vt ly nhng phn t v ti khe mnh ca x hi
ny, ng h b truyn nhim, nhiu khi n thit mng.
V{ tng chng nh chnh mnh ang b nng di tm quan trng x hi ca bn tuyn n
sp ti: ph chng l v cng hng th v bi ni ca mnh, gieo phch ngi xung gh.
Nu tc b nhng li vn hoa hng bin th chnh ca bi hn ni ch l{ Maxlova ~ m hoc
ngi li bun, chim c lng tin ca ngi y, v khi cm cha kho| n bung ca khch
sn ly tin, n{ng ~ nh chim ot tt c s tin; nhng v b Efimia v Ximon bt gp nng
~ phi chia cho h. Ri th tiu mi du vt ti li n{ng ~ tr li khch sn vi ngi li
bun v{ u c ngi y ti .
Khi ph chng l buc ti xong, gh trng s c mt ngi trung nin mc |o ui n ngc
eo mt ming vi trng h cng, hnh bn nguyt, ng dy, hng h|i bnh vc cho Kactinkin
v Boskova. l{ lut s b{o cha cho hai ngi ny vi s tin thu l{ ba trm rp; hn ci

trng cho bn kia v trt ht ti li ln u Maxlova.

M u, hn bc b li khai ca Maxlova ni khi nng ly tin th c mt c Boskova v
Kactinkin; hn nhn mnh rng li khai ming mt k ~ r r{ng can ti u c th khng
th c gi tr c. S tin hai nghn nm trm rp - hn ni c th do hai ngi l{m n cn c
lng thin kia ~ kim ra; hng ngy, h c cc khch tr thng cho, khi nm ng, lc ba
ng. Cn s tin ca ngi l|i bun th ~ b Maxlova |nh cp, th ny ~ em giao s tin y
cho mt ngi no khc, hoc ~ |nh mt i v m th trong mt trng thi khng bnh
thng. Cn ti u c th ch c mt mnh Maxlova phm thi.
Tn thy ci yu cu cc bi thm tha nhn Kactinkin v Boskova l v can trong vic n trm
tin; v nu cc v bi thm cho h l c phm ti ny th xin ng buc h vo ti u c v c
mu s|t. kt lun v chm chc ph chng l, hn nu ln rng nhng nhn nh sng
ngi ca ng{i ph chng l v tnh di truyn, tuy c lm sng t nhng vn khoa hc v tnh
di truyn, song khng th ng dng v{o trng hp ny c, v Boskova l con ci nh ai,
khng ngi no bit r.
Gin gi, gm gh, ph chng l nguch ngoc my ch trn mt mnh giy v nhn vai, t
th|i ngc nhin khinh b.
Ngi bo cha cho Maxlova lin ng ln. Ging dt d, ngng ngp, ng ta c bn bin h.
Khng ph nhn Maxlova c dnh lu vo vic |nh cp s tin, ng ta ch nhn mnh v ch
n{ng khng c nh u c Xmienkov, n{ng cho ngi li bun ung th thuc bt kia ch
ct cho ngi y ng. Cng nh tr ti hng bin, ng cp n trng hp Maxlova b li
cun v{o con ng tru lc v mt tn {n ng n{o n nay vn cha b trng pht, th m ti
li ny nng li phi chu ht; song ci li i v{o lnh vc t}m l nh vy khng a n kt qu
g v n khin cho mi ngi nghe c thy ngng ngng th n{o. Do , khi ng ta lng tng
ni v s bc c ca bn {n ng v{ tnh yu ui ca ph n th ch|nh |n, g cho ng, ~
yu cu ng i s|t v{o thc cht ca vn hn.
Vin trng s va dt li, ph chng l li ng ln.

 bo v l lun ca hn v tnh di truyn chng li ngi thy ci trc, hn chng minh

rng d khng bit c nhng ngi n{o ~ ra Boskova th khng v th m tnh chnh xc
ca hc thuyt v di truyn kia b gim gi tr i cht n{o. V nh lut di truyn ~ c khoa
hc xc nhn vng chc n mc khng nhng c th t tnh di truyn tm ra c ti c, m
cn c th t ti c suy ra tnh di truyn. Cn v li bo cha gi nh rng Maxlova sa vo con
ng tru lc l{ do trc }y ~ b mt k quyn r tng tng n{o , hn c bit nhn
mnh mt c|ch cay c vo hai ch "tng tng", th tri li, ton b mi s vic ~ cho thy
rng chnh th ~ tng quyn r, m hoc bit bao nhiu k bt hnh sa vo tay th. Dt li, hn
ngi xung, vnh vnh c thng.
Sau , c|c b c|o c php t bo cha.
Efimia Boskova mt mc chi khng bit g c, khng can d vo vic g c, m khng khng
cho rng Maxlova mi l k ~ g}y ra tt c mi ti li.
Ximon ch nhc i, nhc li my ln rng:
- Tu cc ngi x ti khng c ti; tht l oan c.
Maxlova chng ni chng rng. Lo chnh n hi nng c mun ni thm g t bo v khng,
n{ng chi ngc mt nhn lo, nhn tt c mi ngi chung quanh nh mt con th b sn dn
n bc ng cng, ri nng nhn xung v o ln khc nc n.
- ng lm sao th? - Nh{ thng gia ngi bn hi Nekhliudov, ng va nghe thy chng bt ln
mt ting l tai, mt ting nc n b nn xung.
Nekhliudov vn cha nhn ra ht ngha ca tnh trng mnh hin nay, chng cho v thn kinh
mnh qu yu nn mi c ci ting nc khng nn ni y bt ra v{ nc mt mi tro ln gin
gia. Ch{ng eo knh ln che mt, ri ly mi soa ra x mi.
Chng ch lo b nh nhuc s nhc nu mi ngi trong phng x n ny bit r h{nh vi trc
}y ca mnh; mi lo s ~ che lp khng cho chng thy r nhng chuyn bin ang din ra

trong tm hn mnh.
Lc ny, mi lo s y mnh lit hn c.
Ch thch:
(1) Lombroso (1836-1909) thy thuc ng thi l mt nh nghin cu v phm ti hc, ch
trng rng k phm ti l mt bnh nhn hn l mt ti nhn. Tarde (1843-1904) mt nh x
hi hc Php, c nghin cu v phm ti hc. Charcot (1825-1893) thy thuc Php ni ting v
cc cng trnh nghin cu bnh nhn thn kinh

Chng 22

Khi cc b c|o ~ t bo cha xong v khi cuc tho lun kh di v hnh thc cc cu hi ~ kt
thc, th chnh n bt u tm tt li.
Trc khi i v{o trnh b{y v n, vi ging thn mt, ho nh, lo ging rt di dng cho cc bi
thm rng cp l{ cp, m trm l trm, rng trm cp mt ch c kho l trm cp mt
ch c kho, v trm cp mt ch khng c kho l trm cp mt ch khng kho.
Trong khi gii thch nh vy, l~o c bit nhn Nekhliudov, dng nh mun chng hiu r
nhng iu v{ mong cng hiu. Ri khi lo cho rng cc bi thm ~ bit kh| tng tn
nhng chn l quan trng th l~o chuyn sang mt loi chn l khc. Lo gii thch rng git
ngi l mt h{nh ng lm cho mt ngi b cht v{ nh vy th u c l mt s git ngi.
Khi thy cc bi thm kh thm nhun ch}n l th l~o ging ngha cho h rng trng hp
m trm cp v git ngi kt hp vi nhau lm mt th ngi ta gi l mt v git ngi c
km c trm cp.
Tuy lo rt mun cho v n ny xong sm l~o cn i gp c nhn tnh ngi Thu S hin
ang ch lo, song v thi quen ngh nghip ~ l{m cho l~o mt khi ~ m ming ni l khng
sao dng li c, cho nn lo ging di dng cho cc bi thm bit rng h c quyn tuyn b
nhng ngi c ti, tuyn b h v ti nu thy h khng c ti; rng, nu thy h c ti
iu ny v khng c ti iu khc th cc bi thm c quyn tuyn b h c ti iu ny v
khng c ti iu khc. Lo gii thch thm rng d l quyn ~ trao cho c|c bi thm
nhng c|c bi thm phi s dng n cho hp l.
L~o ~ nh ging cho h rng mt cu tr li khng nh cho mt cu hi ~ ra th n c
coi l tr li cho ton b cu hi y, v nu h khng tha nhn tr li cho c cu hi th h phi
nu r nhng im no h khng tha nhn. Song lic nhn ng h thy ~ ba gi km nm
pht, lo vi chuyn ngay sang vic trnh by v n.

- Nhng tnh tit ca v n ny l{ nh sau }y, - lo m u nh vy, ri nhc li tt c nhng

iu m cc thy c~i, ph chng l v cc nhn chng ~ ni i nhc li nhiu ln.
Chnh n ni v bn cnh lo, hai vin thm phn ngi nghe, v trm ngm, thnh thong li
lic trm ng h; h thy bi ni rt hay, ng l{ phi nh th, nhng kh d{i. Ph chng l,
cc nhn vin to n v tt c mi ngi trong phng x u cng mt nh vy.
Chnh n tm tt xong. Mi iu dng nh ~ c ni ht ri. Nhng l~o khng th t dt
b quyn ni ca l~o c - lo vn thch th nghe ci ging oai nghim ca mnh v lo thy
cn phi ni thm mt i li cho cc bi thm thy tm quan trng v quyn hnh ca h do
php lut trao cho, h phi ch v thn trng nh th n{o s dng ci quyn y - s dng
ch khng phi lm dng, - lo nhc li l h ~ tuyn th, h l{ lng t}m ca x hi, v h
phi tuyt i gi b mt nhng iu tho lun trong phng hp v.v
T lc lo bt u ni, Maxlova ~ tr mt nhn l~o nh s b lt mt mt li no, nn
Nekhliudov c th tha h ngm nng khng lo gp phi cp mt nng nhn li.
Lc , trong c ch{ng ang xy ra hin tng thng thy mi khi ta gp li mt khun mt
th}n yu ~ l}u ng{y khng trng thy; lc u, ta cn ly lm ngc nhin v nhng bin i
bn ngo{i ~ xy ra trong thi gian xa cch, ri dn dn nhng s i thay nho{ i, nt mt
li tr li nguyn vn nh ng{y xa, v{ lng ta ch cn thy hin r ln ci ct cch tinh thn,
ring bit, c nht ca ngi th}n yu m{ thi.
Trong t}m tr Nekhliudov chnh ang c nhng bin din nh vy.
ng th, mc du khoc chic o t, mc du vc ngi by gi c y { hn, b ngc c n
cng hn, m| cm c ph ra, trn vng tr|n v{ hai bn th|i dng ~ hi c vt nhn, m mt
mng mng song chnh l{ n{ng , chnh l{ Katiusa ca c|i m Cha Phc sinh, ~ ng}y th
ngc i mt yu ng, ti ci, sung sng: cha chan sc sng ln nhn chng, - ngi
m nng yu qu. "V s tnh c mi k d lm sao! V ny li em x ng vo phin to m
mnh lm bi thm. Mi nm nay chng gp mt, n nay th nng li ngi trn gh b co? Ri

s sao y. Ch cu cho mau chng, mau chng i thi!"

Song chng vn cng li vi ni hi hn ~ bt u day dt trong lng. Ch{ng ngh }y ch l
mt s ngu nhin, n s thong qua, khng gy hn lon g cho cuc i mnh. Chng cm thy
nh trong tnh th mt con ch h nt ~ by ra trong phng, b ch tm ly g|y, d mi v{o
ng bn. Con ch ku ng ng, li li, nh thot thn, lnh xa nhng hu qu ca vic ~ l{m
v qun pht n i, nhng ch n cng quyt khng tha.
Nekhliudov cng th chng thy r tt c s gh tm v iu mnh ~ l{m v{ cm thy r cnh
tay rn chc ca ng ch; nhng ch{ng vn cha nhn ra c ht tm quan trng vic mnh ~
l{m, m{ cng cha nhn ra ng ch mnh l ai. Chng nht nh khng chu tin rng s vic ny
l do chng gy ra, bn tay v hnh, khc nghit vn nm cht ly ch{ng v{ ch{ng ~ cm thy
khng sao trn thot.
Chng c gng lm ra b mnh bo, chng chc ngi gh th hai trn h{ng u, vt chn ch
ng v{, theo thi quen, m}n m cp mc knh trong tay. Nhng trong th}m t}m ch{ng ~ thy
r tt c s c |c u gi, tin khng nhng ca ring vic ny m ca c cuc i n khng
ngi ri, i tru, tn nhn v h h sut mi hai nm tri nay ca mnh. V bc mn gh gm
kia thc ~ k l trong sut mi hai nm qua che kn mt chng, khin chng khng nhn thy
c ti c v cuc sng ch{ng ~ tri qua trong thi gian , gi }y bt u lay dng khin
ch{ng ~ h nhn thp thong thy c s tht pha ng sau.

Chng 23

Cui cng, l~o ch|nh |n ~ ni xong. D|ng iu uyn chuyn, thanh tao, l~o gi bn ghi cc cu
hi ln, trao cho trng o{n bi thm ~ tin li gn. Cc bi thm ng c dy h vui mng
thy c ri khi gh. Khng bit dng i b{n tay l{m g, h thy tr trn nh c iu g thn
thng v ln lt, k trc ngi sau, ri sang phng tho lun. H vo ca xong th ca phng
ng kn li, mt tn hin binh, gm tut trn, mi kim ngang vai, ng gc ngoi. Cc
thm ph|n ng dy v{ i ra nt. Cc b c|o cng c dn i.
Va vo ti phng tho lun, cng nh ln trc, vic u tin ca cc v bi thm l ly thuc
ra ht. Ci cm gic v tnh cht gi to, di tr ca a v mnh m mi ngi u c mc
khc nhau khi ngi trc to{, ~ tiu tan ht khi h bc vo phng ny v ht thuc; h ngi
thoi mi, mi ngi mt kiu, v lp tc cu chuyn bt u rm r.
- Con b y v ti, n b |c mu y thi; - nh{ thng gia tt bng ni. - Phi thng n.
Th c|i chng ta sp xt n, - vin trng o{n tr li. - Cn thn, ng tnh cm c nhn
chi phi.
- n ch|nh |n trnh b{y hay y ch? - Vin i t ni.
- Ch, hay? Sut na th ti ng mt.
- iu ch yu l trong v n ny, nu khng c Maxlova thng ng vi chng th bn "bi" kia
bit sao c s tin ca ngi li bun, - vin th k hiu bun ngi Do Thi ni.
- Th theo ng, c ta n cp ? - Mt bi thm hi.
- Khng bao gi ti tin nh th! - nh{ thng gia phc hu ni to. - Chnh con m khn kip c

cp mt c ch{y ng c n ~ l{m c|i v ny.

- Chng n cng mt tung nh nhau c, - vin i t ni.
- Nhng m y bo khng bc ch}n v{o c|i phng kia m{?
- Vng, th ngi c i m{ tin n ni. Cn ti th khng i no ti li tin c|i qu m y.
- Ch{! Mnh ng khng tin th cng cha , - vin k hiu bun ni.
- Chnh c ta l chic cha kho!
- C|i th ~ sao? - Nh{ thng gia hi vn li.
- Th cn chic nhn?
- Th c ta chng ~ khai ri y thi, - nh{ thng gia li ku ln. - ng li ny l tay ho
phng; v li ru v{o hi say, c l |nh c ta. Sau hn li thy thng: "Thi cm ly ny
ng khc na". Phi nh ng ta l mt ngi th no, cao hai "arsin", mi hai "versok", nng
tm pud(1).
- Vn khng phi y - Piotr Geraximovich ngt li - iu thit yu l phi xt c phi c ta
th mu v{ phm ti khng hay l bn "bi".
- Mt mnh bn "bi" khng lm g ni! Chia kho c ta gi kia m.
Cuc bn ci c tip din nh th kh lu, chng c mch lc g c.
- Xin php cc ngi, - trng o{n bi thm ni, - xin mi cc ngi ngi v{o b{n chng ta
tho lun. Ni xong, ng ta ngi vo gh ch to.
- Ci bn gi nh th, sao m{ d d|y th! - Vin k hiu bun ni.

V{ chng minh kin ca mnh cho Maxlova l th phm chnh, ng ta k chuyn, c mt

hm, mt c g|i im ~ n cp chic ng h qu qut ca ngi bn ng nghip ng ta ngoi
ph. Vin i t thut tip mt trng hp cn ly k hn nhiu: n cp c mt chic m
xamovar bng bc.
- Thi! Xin c|c ng{i i v{o c}u hi cho! - Trng o{n va ni va ly bt ch g xung bn.
Mi ngi im lng. Cc cu hi t ra nh sau:
l. Tn Ximon Petrovich Kactinkin, nng dn, qun lng Borki qun Krapivino, ba mi ba tui,
c phi l th phm ~ cho thuc c v{o ru cognac ng{y 17 th|ng ging nm 188 thnh
ph N, vi nh st hi ngi li bun Xmienkov nhm mc ch cng ng lo~ |nh cp
tin ca ngi y do ~ l{m Xmienkov cht, v{ sau ~ ot s tin vo khong hai nghn
nm trm rp v mt chic nhn kim cng khng?
2. Th Efimia Boskova, dn ngho thnh th, bn mi ba tui, c phi l th phm ti c ni
trong cu hi th nht khng?
3. Th Ekaterina Mikhailova Maxlova, dn ngho thnh th, hai mi by tui, c phi l th
phm ti c trong cu hi th nht khng?
4. Nu b co Efimia Boskova khng phi l th phm trong cu hi th nht, th vn lm vic
khch sn "Mavritania", th c l th phm ~ |nh cp, ng{y 17 th|ng ging nm 188... thnh
ph N, s tin hai nghn nm trm rp trong chic va-li kho kn ca mt ngi khch tr
khch sn tn l{ Xmienkov v{ t mc ch , ~ m ti ch chic va-li bng mt chic cha
kho th ~ la sn v mang theo khng?
Vin trng o{n c cu hi th nht.
- Th no, cc ngi?

Mi ngi tr li ngay. Tt c u ng |p: "C l{ th phm" c v ti trm cp v ti u

c. Ch c mt ngi khng cng nhn Kactinkin l th phm: l{ mt hi vin gi hi hp
tc th cng; bt c cu hi no ng c ny cng u tr li "khng".
Trng o{n tng c khng hiu v ging gii cho c rng theo kin mi ngi khi
Kactinkin v Boskova r rng l c ti ri, song c tr li l c ~ hiu theo c th tt hn ht
l nn r lng thng. "Chnh chng ta }y, - c ni thm. - Chng ta cng khng phi l thn
thnh g." V c mt mc gi kin mnh.
n cu hi th hai v Boskova th, sau khi ~ tm ti ph}n tch kh| l}u, mi ngi tr li:
Khng phi l th phm trong v u c theo nh li trng s ca th ~ c~i. Nh{ thng gia
mun l{m cho Maxlova c v ti th c khng khng cho rng Boskova l k ch mu trong
tt c v ny. C nhiu bi thm t|n th{nh, nhng trng o{n thy phi cho tht ng vi
php lut nn ni rng khng c chng c n{o l{m c s nhn nh th ~ tham gia v{o vic
u c. Tranh ci hi lu, kin ny ca trng o{n ~ c a s tn thnh.
Nhng n cu hi th t v Boskova th mi ngi li u tr li: "C l th phm". Theo li
yu cu ca ng c hi vin hi hp tc th cng th c ghi thm: "Nhng |ng c hng
trng hp gim ti".
Cu hi th ba v Maxlova ~ g}y nn tranh lun si ni. Trng o{n bi thm cho rng nng
l th phm c v u c ln v |nh cp. Nh{ thng gia th phn i nhn nh ; cng
kin ny vi nh{ thng gia cn c vin i t, vin k hiu bun v c hi vin hi hp tc th
cng. Cc bi thm khc th ngn ng. Nhng kin ca trng o{n ~ bt u thng th, ci
chnh l v mi ngi ~ mt mi v cho rng tt hn ht, l nn ng theo kin no d nht tr
vi nhau cho chng xong vic, cn ngh ngi.
Qua cuc thm vn v{ theo nh ch{ng ~ bit Maxlova, Nekhliudov tin chc nng khng phi l
th phm v n cp v{ u c. Lc u, ch{ng tng rng mi ngi hn cng ngh th. Nhng
n khi thy do ch nh{ thng gia bnh vc nng qu vng v - y l hn ci dng tm bo
cha cho nng ch v a thch sc p ca nng, - li do ch vin trng o{n da ngay trn c
s ny m chng li v nht l do ch mi ngi u mt mi, cho nn kin a s ~ ng v

pha "c ti", th Nekhliudov nh ln ting phn i; song chng li s rng nu bnh vc cho
Maxlova, mi ngi s nhn thy mi quan h c ca chng. D th mc lng, chng vn t nh
khng th b qua m phi ng ra phn khng.
Mt ch{ng bng ln ri li ti hn i v{ khi ch{ng sp ln ting th Piotr Geraximovich, t
trc n by gi vn ngi im, song v thy kh chu v ci ging trch thng, c o|n ca
trng o{n, lin ng ln phn i v ni ng nh kin v{ Nekhliudov nh ni.
- Xin php ngi, - ng ta ni, - ngi bo rng c ta l th phm v |nh cp v c ta c cha kho
chic va-li; th ti hi, sau khi c ta i ri, bn "bi" khng th m chic va-li bng mt cha
kho| kh|c c sao?
- Phi, ng th ng th - Nh{ thng gia ng h.
- Thc ra, c ta khng th ly s tin y v hon cnh c ta th cng khng bit n v{o }u
c.
- ng! Ti cng bo th, - nh{ thng gia x|c nhn.
- C chng l{ vic c ta i n khch sn ~ l{m cho bn "bi" ny ra nh n cp, chng ~ li
dng ngay c hi ri trt c ti li cho c ta.
Piotr Geraximovich ni, v cu knh. Th|i cu knh ~ l{m trng o{n cng c|u, khin
ng ta cng bm cht ly kin ca mnh. Nhng Piotr Geraximovich ni c nhiu l l thuyt
phc nn c a s ng tnh. Mi ngi cng nhn Maxlova khng can vo ti n cp tin v
chic nhn; chic nhn l ca ngi li bun cho. Khi chuyn sang tho lun v vic nng c can
vo ti u c khng, th ngi bnh vc nhit tnh cho n{ng l{ nh{ thng gia kia tuyn b
tha nhn nng v ti, v n{ng khng c l do g u c Xmienkov c. Trng o{n lin ni
rng khng th cho nng l v ti khi chnh n{ng ~ th nhn l c cho thuc bt vo cc ru.
- C ta cho thuc bt v{o, c|i ng, - nh{ thng gia ni, - nhng tng rng y l thuc
phin.

- Cho ung thuc phin th cng c th lm mt mng ngi ta c ch, - vin i t ngt li,
ng ta thch i lan man sang chuyn khc; nhn dp, ng ta k rng em trai v ng ta c ngi
v chng may ung nhm phi thuc phin, sut cht nu khng c mt thy gn ngay
cu cha kp thi. ng ta ni ng ho{ng, nh c, nghim trang qu, nn khng ai dm ngt
li. Ch c vin k hiu bun l{ noi gng y m ngt li ng k mt chuyn ca mnh.
- Ngi ta c th quen thuc phin c, - vin k ni, - v c th ung n bn mi git m
khng can g.
- Ti c mt ngi b{ con
Nhng ng i t khng chu ai ngt li mnh. ng ta tip tc k v hu qu do nh hng
ca thuc phin ~ g}y ra cho v ngi em trai v ng.
- Nhng m{ ny, c|c ng{i i, hn bn gi chiu ri? - mt bi thm ni.
- C|c ng{i ngh sao? - Trng o{n hi, - ta cng nhn c ta c ti nhng khng c nh n cp
v{ cng khng n cp ca ci g nh? Nh vy c khng?
Tho m~n v mnh ~ thng li, Piotr Geraximovich tn thnh.
- Ti yu cu thm: "Nhng |ng c hng trng hp gim ti", nh{ thng gia ni.
Tc th mi ngi u ng , ring mnh ng c hi vin hp tc th cng l{ i phi tuyn b
nng v ti.
- Th chnh cng l{ th! - vin trng o{n ging ngha cho ng c. - Khng c nh n cp v
khng n cp ca ci th tc l v ti.
- Thi, c a thm c|i c}u "|ng c hng trng hp gim ti" vo na th r sch ht c
m{, nh{ thng gia vui v ni.

Mi ngi qu mt mi, t}m t qu| bi ri trong cc cuc tranh ci va qua, thnh ra khng
mt ai ngh n phi thm vo cu tr li iu ny: "C ti, nhng khng c nh git ngi".
Nekhliudov xc ng qu| nn cng khng ti iu y. Th l cc cu tr li u c ghi
theo li l nh th v{ em np to.
Rable thut li rng c mt nh lut php kia phi x mt v |n; sau khi ~ a ra k khng
bit bao nhiu l{ iu lut v{ c n hai mi trang lut bng ting la tinh khng ai hiu ngha
l ra sao c th ng ta ngh vi hai bn nguyn, b gieo mt qun sc sc: chn hay l. Nu
chn th bn nguyn c, nu l th bn b c.
}y cng vy. Phn quyt th ny ch khng th khc, chng phi v mi ngi u nht tr
vi nhau nh vy, m{ trc ht l{ v ch|nh |n ~ tm tt qu| d{i, n ni ln ny lo qun
khng dn o{n bi thm iu m lo vn quen lm mi khi, rng trong cu tr li h c th
ghi: "C ti, nhng khng c nh git ngi". Hai l{ v vin i t k l qu di dng cu
chuyn v ngi em v ng ta. Ba l{ Nekhliudov xc ng qu nn khng nhn thy ~ b st
mt c}u "Khng c nh git ngi", yn ch ri. Bn l v Piotr Geraximovich bn phi ra
ngoi, khng c mt trong phng khi trng o{n c li cc cu hi v cc cu tr li. Cui
cng, ci chnh l v tt c mi ngi u ~ mt v mun cho sm c rnh th}n, nn ng
ngay vi s phn quyt kt thc cho nhanh.
Trng o{n bi thm bm chung. Tn hin binh gm tut trn, ng gc ngoi ca tra
gm v{o v, v trnh sang mt bn. Cc quan to li vo ch, cc bi thm, k trc ngi sau,
lc tc ko vo.
Trng o{n trnh trng mang t giy ghi cc cu tr li ln cho chnh n. Xem qua, chnh
n l r v kinh ngc v{ quay sang trao i vi hai vin thm phn.
Lo ngc nhin v thy o{n bi thm ~ nu r iu th nht "khng c nh n cp" li b
st khng nu iu th hai "khng c nh git ngi". Cn c vo cu tr li ny ca o{n bi
thm th i n kt lun l{ Maxlova ~ khng n cp, khng cp bc, v{ nh vy l{ ~ u c

mt ngi khng c mc ch g r rt.

- y cc ng xem, h a li cho mnh mt iu v l nh th no, - lo chnh n ni vi vin
thm phn bn tri. - Th l ti kh sai, m con b th v ti.
- V ti th no? - Vin thm phn nghim khc kia ni.
- V ti ~ qu| r? Theo ti th }y l{ trng hp phi p dng iu 818 mi c!
(iu 818 nh rng nu to n nhn thy phn quyt ca o{n bi thm khng c cng
bng th to c quyn th tiu phn quyt )
- Cn ng, ng ngh sao? - Lo chnh n quay sang hi vin thm phn hin t.
Lo ny khng tr li ngay. L~o ang mi nhn con s trn t giy trc mt lo; lo cng cc
ch s li v thy n khng chia ng cho ba. L~o ngh nu c chia ng th l~o biu ng tnh,
nu khng th v lng nhn t l~o cng s thun.
- Ti cng ngh rng cn phi th, - lo ni.
- Th cn ng? - Lo chnh n hi vin thm phn hay cau c.
- Khng i no, - lo ny tr li, ging rt cng quyt - C|c b|o ~ ph{n n{n kh| nhiu v cc
bi thm hay tha bng cho phm nhn. Thin h s cn ni th no nu chnh to{ |n cng tha
bng. Ti khng i n{o ng .
Ch|nh |n nhn ng h.
"Tht |ng tic, nhng bit l{m sao c?" - L~o a c|c c}u tr li li cho vin trng o{n
bi thm c.
Mi ngi u ng dy. Vin trng o{n loay hoay gim ht chn ny n chn kia, hng

ging, c cc cu hi v cu tr li. Mi vin chc to n: t lc s, trng s cho n c ph

chng l cng khng th giu c s ngc nhin.
Ring cc b co l vn ngi im nhin nh khng.
R rng h khng hiu ngha ca cc cu tr li. Ri mi ngi li ngi xung v chnh n hi
ph chng l nh trng pht cc b co th no.
Anh ch{ng ang sung sng v kt qu bt ng v Maxlova - kt qu , hn cho l nh ti hng
bin ca hn nn ~ t c, - bn tra cu mt iu g trong mt cun sch ri ng ln
ni:
- Ti yu cu i vi Ximon Kactinkin th khp v{o iu mt nghn bn trm nm mi hai v{
im bn iu mt nghn bn trm nm mi ba, i vi Efimia Boskova th khp v{o iu mt
nghn s|u trm nm mi chn, v{ i vi Ekaterina Maxlova th khp v{o iu mt nghn bn
trm nm mi t.
Tt c u l nhng hnh pht nng nht m{ ngi ta c th a ra c.
- To s lui v ngh n, - lo chnh n va ni va ng dy.
Mi ngi u ng dy theo, ai ny u c cm gic khoan khoi l{ ~ ho{n th{nh mt vic
tt p, h i ra ngo{i, hoc tn mt trong phng.
- Ny, ng tr i! Chng mnh ~ l{m mt iu qu by, - Piotr Geraximovich va ni va tin
n gn Nekhliudov ang nghe vin trng o{n bi thm gii thch iu g. - Th l chng
mnh ~ y c ta vo t kh sai ri.
- ng ni g vy? - Nekhliudov hi to v ln ny khng n th|i qu sung s ca nh
gio.
- Phi, ng l{ nh th, - ng ny ni. - Chng ta ~ khng ghi v{o c}u tr li: "C ti, nhng

khng c nh git ngi". Va ri ng lc s bo ti l{ ng ph chng l i khp ti c y

mi lm nm kh sai.
- Th chng ta ~ chng phn quyt nh th l g, - trng o{n ni.
Piotr Geraximovich bn bin bch rng tt nhin phi hiu l khi Maxlova ~ khng ly s tin
th nng khng th c nh git ngi c.
- Th ti ~ c cc cu tr li trc khi chng ta ri khi phng - trng o{n bi thm ni
thanh minh cho mnh. - M no c ai phn i }u.
- Lc ti c vic phi ra ngoi. Piotr Geraximovich ni. - Cn ng sao ng li st mt
iu ?
- Khi y n{o ti c t}m n }u. - Nekhliudov ni.
- , ng khng t}m n th s th nh th y.
- Nhng c th sa li c ch! - Nekhliudov ni.
- Ch sa g na! By gi th vic ~ ri.
Nekhliudov nhn cc b co. S phn h va c quyt nh, h vn ngi yn lng sau hng
chn song, trc mt tn lnh gc. Maxlova bng mm ci. Lc mt ngh xu lt qua
trong c Nekhliudov. Trc }y mt cht, chng d kin nng s c tha bng, v s li
trong thnh ph ny nn chng lo ngi bn khon khng bit ri }y nn i x vi nng ra sao.
Mi quan h tht l{ kh ngh. B}y gi n kh sai ny i Siberi pht chc lm tiu tan ht mi
kh nng quan h vi nng: con chim b thng sp thi khng dy da trong ti sn v{ khi
bt ai phi o|i ho{i n n na.
Ch thch:

(1) Pud n v trng lng Nga, 16,380 kg

Chng 24

Piotr Geraximovich ~ o|n rt ng.

phng lun ti ra, chnh n lin ly mt t giy ra c:
"Ng{y 28 th|ng t, nm 188*, phng tha chiu ch ca Ho{ng , qua s xt x ca to{ i
hnh chiu theo s phn quyt ca cc ngi hi vin bi thm cn c vo khon 3 iu 771,
khon 3 iu 776 v iu 777 ca lut Hnh s t tng, to n tnh quyt nh:
Tc ht cng quyn ca tn Ximon Kactinkin nng dn, 33 tui v th Ekaterina Maxlova, dn
ngho thnh th, 27 tui, y i t kh sai: Kactinkin 8 nm, Maxlova 4 nm, c hai cng phi
chu cc hu qu theo iu 28
Lut Hnh.
"Trc ht mi c quyn v cng quyn ca th Efimia Boskova, dn ngho thnh th, 43 tui
v pht th 3 nm t ngi vi mi hu qu theo iu 49 Lut Hnh.
"Cc b co phi chia u nhau chu n ph v n ny; trong trng hp h khng np c th
n ph s do Ngn kh chu. Tang vt v n ny s c em ph|t mi chic nhn s c qui
hon cc chic l thu tinh s c em tiu hu".
Kactinkin vn ng im ngi rn thng hai tay dui theo ng khu ng qun, ngn xe ra
bp tht, m vn khng ngng nhc nhch, chuyn ng. Boskova c v ht sc bnh tnh. Cn
Maxlova th nghe ong li phn quyt bn bng mt ln.
- Ti khng c ti g c, ti khng c ti! - Nng bng tht ln, vang c gian phng. - X nh th
l phm ti vi Cha. Ti khng c ti. Ti khng nh tm git ngi, ti khng ngh n git

ngi. Ti khng ni sai khng ni sai, - v gieo mnh xung chic gh di, nng o ln khc nc
n.
Kactinkin v{ Boskova ~ i khi m Maxlova vn cn ngi khc, tn hin binh buc phi cm
cnh tay o nng v kh lay.
- Khng, khng th nh th c, Nekhliudov t nh, chng mt hn c|i ngh xu xa ban ny,
v t mnh cng khng hiu lm g, chng lt t i ra h{nh lang nhn nng ln na. ca,
c mt |m ng bi thm v lut s ang nhn nh|o, chen chc i ra, ai ny u c v hi lng
v phin to{ ~ tan. Nekhliudov b mc nghn y my pht, nn lc ch{ng ra n hnh lang
th n{ng i ~ qu| xa. Khng n v ngc nhin ca mi ngi i vi mnh chng hi h
ui theo Maxlova, vt ln trc n{ng v{ ng li. N{ng ~ thi khc, ch chc chc mi nc
ln mt ting, tay a gc khn vung ln lau khun mt ni hn tng vt ng, n{ng i qua
mt ch{ng, nhng khng nhn ng g xung quanh c.
Ch cho n{ng i khi. Nekhliudov vi v quay li tm chnh n nhng l~o ~ i ri. Chng chy
theo m~i n bung gc cng mi ui kp.
- Tha quan ch|nh |n. - Nekhliudov, va tin n cnh lo va ni. L~o ~ mc xong chic
mng-t mu nht v{ ang ly chic can cn bc t tay ngi gc cng.
- Ti mun tha chuyn vi ngi v v n va ri, c c khng ? Ti l bi thm.
- c, c c chuyn g th, cng tc Nekhliudov? - Ti rt hn hnh, chng ta ~ tng gp
nhau, - chnh n va ni va bt tay Nekhliudov, lo thch th nh li bui ti hm lo gp
Nekhliudov, hm y l~o ~ khiu v p v{ vui hn c |m thanh nin. - Ti c th gip ngi
vic g?
- C s lm ln trong bn tr li nhng cu hi v Maxlova. Th khng can ti u c m li b
pht t kh sai, - Nekhliudov ni, mt bun ri ri.
- Chnh l{ cn c theo nhng cu tr li ca cc ngi m to phn quyt y thi, - lo chnh n

va ni va i ra pha ca, - tuy to{ cng thy nhng cu tr li khng x|c |ng.
Lo nh li rng ban n~y l~o ~ nh gii thch cho cc bi thm thy rng khi h tr li: "C
ti" m khng ph nhn nh git ngi th tc l h cng nhn ti mu s|t, nhng v vi v
mun cho xong chuyn, l~o ~ khng gii thch nh vy.
- Vng, chnh th, nhng chng l khng cha li c s lm l y hay sao?
- Tm l do xin ph n c kh g? Ci ny ng phi hi lut s xem? - ch|nh |n ni, l~o i chic
m hi lch mt cht tip tc tin ra pha ca.
- Nhng vic ny nh vy tht l kinh khng!
- Cng tc thy y i vi Maxlova chi c mt trong hai kh nng - chnh n ni, t th|i
ht sc lch thip v ht sc mun l{m p lng Nekhliudov. L~o a tay sa li b r}u d{i di
mang tai cho ra ngoi c |o "mng-t"; on, lo kh ly khuu tay chng li v pha ca v
ni tip: - Cng tc i v cha?
- Vng. - Nekhliudov ni, ri mc vi |o ngo{i, cng i ra.
H bc ra ng ph, nh nng rc r, ti vn trn ngp khp ni, ting xe ln trn ng
l|t | ku m khin h phi ni to.
- Cng tc thy khng, trng hp ny tht l k quc; k quc ch i vi c y c Maxlova
y, ch c mt trong hai kh nng: hoc l gn nh trng n, tc l t ngi, nhng c th ch tnh
vo thi hn b giam hay b bt thi l{ ~ m~n hn ri; hoc l t kh sai ch khng c na
chng. Gi| nh c|c ng{i ghi thm: "Nhng khng c nh git ngi" th c ta ~ c tha ri.
- st c}u , tht ti ti khng th tha th c, - Nekhliudov ni.
- y, tt c l y, lo chnh n mm ci ni v lic nhn ng h.

Nh ~ hn, Klara ch ch lo nhiu nht l bn mi lm pht na.

By gi nu mun, cng tc c i hi mt lut s xem sao. Cn tm mt l do g xin ph
n. L do th sn lm. Ph Dvorianxkaia, - lo tr li ngi |nh xe, - ba mi kopeik khng bao
gi ti tr hn.
- D xin mi quan ln ln.
- Thi, xin ch{o cng tc. Nu c vic g cn n ti xin mi n nh Dvornikov, ph
Dvorianxkaia, a ch d nh thi.
Lo ci cho ht sc nh nhn ri i.

Chng 25

Ni chuyn vi vin chnh n v khng kh trong sch bn ngo{i ~ l{m cho Nekhliudov bnh
tnh i cht.
By gi chng thy rng hm nay chng b xc cm; mi xc cm y gi }y ch{ng thy hi qu|
|ng l{ do sut bui s|ng ch{ng ~ gp ton nhng chuyn rt khng bnh thng.
Tht l mt s ngu nhin k qui d thng! Phi em ht sc mnh lm tt c nhng g c th
lm c gim nh ni au kh cho nng v phi lm nhanh. Lm ngay thi. , phi hi ngay
y, ngay trong to n ny xem a chi ca hai tay Fanarin v Mikisin u. Chng va nh
n hai vin trng s ni ting.
Nekhliudov tr li to n ci b |o kho|c ngo{i v{ i ln tng trn. Chng bt gp Fanarin ngay
h{nh lang u tin. Chng gi y li v bo l{ ang c vic cn nh y. Fanarin vn bit mt v
tn Nekhliudov nn tr li rt ly lm vui mng c gip vic chng.
- Ti cng ~ mt, nhng nu cng vic ngn gn th xin ngi c cho bit ngay mi ngi vo
}y.
Fanarin dn Nekhliudov vo mt gian phng. hn l bung giy ca mt vin thm phn no
. Hai ngi ngi xung bn cnh chic bn.
- Th no, cu chuyn ra sao ?
- Trc ht ti xin ng tuyt i khng cho ai bit l ti nhng tay vo v vic ny. Nekhliudov ni.
- V}ng, d nhin ri! Vy th n{o

- Sng nay ti c d chn bi thm to{, chng ti ~ kt n kh sai mt ngi {n b{ v ti.

Vic l{m ti rt kh tm.
Ni n }y, Nekhliudov bt gi|c mt v{ }m ra lng tng.
Fanarin ngc mt thong nhn Nekhliudov ri li ci nhn ngay xung, chm ch lng nghe.
- Th ri sao? - Y khng hi, ch gic Nekhliudov.
- Ngi ta ~ kt n mt ngi {n b{ v ti, ti mun xin ph| c|i |n , a ln cp trn x.
- Ln Khu mt vin, - Fanarin cha.
- V nh ng gip cho vic .
Mun chm dt nhanh c|i iu m chng cho l kh ni nht, Nekhliudov tip lun, mt
bng:
- Tin th lao v chi ph v vic ny d tn bao nhiu ti cng xin chu tt.
- c thi, ci y chng ta cng d tho thun vi nhau, - trng s ni v{ mm ci, mt n
ci y cm tnh v{ lng i vi c|i ng}y th ca ch{ng. Nhng u ui th no ?
Nekhliudov k li.
- V}ng, c ri, mai ti s xem h s. Ri ng{y kia, { khng, n th nm, s|u gi chiu mi
ng{i n ch ti, ti xin tr li. c ch ? Thi, ta i i, ti cn c mt s im cn nghin cu
}y.
Nekhliudov co t ri i ra.

Cu chuyn gia chng vi vin trng s l{ vic chng bt u tm cch chy cht bo cha cho
Maxlova li lm cho ch{ng c{ng bnh tnh hn. Ch{ng ra ph, tri rt p. Ch{ng sung sng ht
mnh khng kh ma xun. My ngi |nh xe ch{o mi ch{ng, nhng hm nay ch{ng thch i
b. Mun vn nhng ngh, nhng hi c v Katiusa, v c|ch c x ca ch{ng i vi nng
bng x ti, quay cung trong u c chng. Chng cm thy bun v thy mi vt xung quanh
u en ti. "Thi, ta s suy ngh k chuyn ny sau, - chng t nh, - cn by gi th tri li,
phi xua ui tt c nhng cm gic nng n i".
Chng nh n ba n nh Korsagina mi v lic nhn ng h. Cha mun, cn kp n d.
Mt chuyn xe nga rung chung chy qua. Chng lao chy b theo nhy ln xe. n qung
trng, chng nhy xung, chp mt chic xe nga tt v{ mi pht sau, ch{ng ~ trc
thm to nh s ca gia nh Korsagina.

Chng 26

- Xin mi cng tc vo , c nh{ ang i, - anh chng gc cng bo nh{ Korsagina,, th|i
rt l php, va ni va m rng cnh cng g si quay rt m trn nhng chic bn l ng-l. C nh{ ang n v{ ~ dn ch c Ng{i n th mi mi ln cng d tic thi.
Ngi gc cng li bn thang gc v bm chung bo ln tng trn.
- C nhng ai? Nekhliudov va ci o ngoi va hi.
C ng Koloxov v cu Mikhail Xergeyevich, cn th to{n ngi nh c, - ngi gc cng tr li.
Mt anh y t p trai, mc o chn, i gng trng ng trn u thang gc nhn xung.
- Xin mi cng tc ln , - hn ni. - C lnh mi Ngi .
Nekhliudov ln thang g|c, i qua gian phng cho|ng ln, rng thnh thang ~ quen buc, ri
v{o phng n.
C nh, tr b ch (phu nhn Sofia Vaxilievna) khng bao gi ra khi bung, ~ ngi quanh bn
tic. ng gi Korsagina ngi u b{n; bn tr|i l~o l{ ng b|c s, bn phi l ng khch Ivan
Ivanovich Koloxov - cu thng lnh qu tc, hin l u vin ban qun tr nh ngn hng v l
mt ng ch cng phi t do vi Korsagin. Tip theo v bn tri l Miss Redec - c gi|o t gia
dy a em gi b ca Mitxi - v chnh c em b bn tui ny na; i din hai ngi ny, v
bn phi l Petia - em trai Mitxi, con trai c nht ca ng b{ Korsagin, ang hc lp s|u trng
trung hc. V cu m c gia nh ~ n|n li thnh ph, ch kt qu k thi ca cu. Ri n anh
sinh vin km Petia n tp. Bn tri cn c Katerina Alekxeyevna - mt c gi vy, chc bn
mi tui, tn sng ch ngha Xlav; i din vi b ny l Mikhail Xergeyevich, tc l Sisa
Telegin, anh em con ch con bc vi Mitxi; v cui bn l Mitxi, bn cnh c l mt ch ~ b{y

dao na m{ cha c ngi.

- Ka! Qu ho qu. Mi anh ngi. Chng ti ch mi bt u vo mn c thi, - lo Korsagin
ngc nhn Nekhliudov bng cp mt ngu tia m|u nom nh khng c m; l~o va ni va
gng nh nhai tru tro bng hai h{m rng gi. Xtepan! - Mm y thc n, l~o gi v{ a
mt v pha b ao na cn nguyn, ra hiu cho ngi u bp to ln, b v.
Tuy Nekhliudov quen bit Korsagin v{ ~ nhiu ln d tic vi l~o, nhng khng hiu sao, hm
nay, nom ci mt gay, cp mi y nhc cm mt mt chn cht trn chic khn n git
trc o ghi-l, ci c nc nch nhng m v nht l ton b ci thn hnh bo con nh{ tng
c n y y, Chng thy rt i kh chu. Chng bt gic nh li nhng chuyn ~ nghe c
v thi tn bo ca con ngi ny. Hi cn gi chc th hin mt tnh, lo khng nhng ~ cho
|nh ngi m cn treo c bao nhiu ngi na. C tri bit lo lm th l{m g, v ~ gi{u c
li danh ting, lo c cn g phi lm ra mn c|n t}ng cng }u.
- Bm tng cng, c ngay y , Xtepan ni v th tay vo chic t but ph xp y nhng
chic bnh bc, ly ra mt chic mi ln, ht u ra hiu cho anh ch{ng {y t p trai ru
di hai bn mang tai, anh ny tc th n bn cnh Mitxi, sot li b dao na cn nguyn t
di chic khn n h cng ~ gp rt kho hnh huy hiu in trn mt khn nh hn ln.
Nekhliudov i quanh b{n, bt tay mi ngi. Tr lo Korsagin v my ngi {n b{, ai ny u
ng dy |p l.
Hm y, ci vic i quanh b{n v{ bt tay mi ngi - nhng ngi m phn ln ch{ng cha h
cng ni chuyn bao gi, - chng thy n cc k kh chu v tht l bch.
Chng xin li v vic mnh n mun v{ ~ nh ngi xung chic gh b trng cui bn gia
Mitxi v{ Katerina Alekxeyevna, song l~o Korsagin p ch{ng d cha ung ru cng h~y c
sang n bn b{n c tm hm, trng c, pho-mt, c mi. Nekhliudov khng ng mnh i n
th, va lm mt ming bnh m km pho mt th khng th dng c na, ch{ng n mt cch
nghin ngu ngon lnh.

- Th n{o! ng ~ ph| sp c nn mng ri ch? - Koloxov dng cu hi ca mt t bo bo th

kch ch bi thm ni ma? Tha bng bn th phm, kt |n ngi v ti ri ch?
- Ph sp c nn mng ph| sp c nn mng - l~o cng tc gi va ci va nhc li; lo
vn tin tng v bin vo tr thng minh v tm uyn bc ca ngi bn ng thi l{ ng ch
cng phi t do vi mnh.
|nh liu bt lch s, Nekhliudov khng tr li Koloxov, chng ngi v{o b{n, ci u v{o a
xp ang bc hi, mm c tip tc nhai.
- Xin cho anh y n mt cht ~, - Mitxi mm mi ci ni; c ta dng ch "anh y" l{ ni
ln tnh thn ca mnh vi Nekhliudov.
Trong lc Koloxov lin thong oang oang k li ni dung bi bo cng kch ch bi thm
~ l{m hn ta phn n. Mikhail Xergeyevich, chu hn cng ph ho theo, k li ni dung mt
b{i kh|c cng trong t bo y.
Vn nh mi khi; Mitxi t ra thanh lch, c mc p, nhng p mt c|ch kn |o.
- Chc anh mt lm, v{ i ngu na, - ch cho Nekhliudov nhai xong, c ta hi.
- Khng cng thng thi. Th cn c? i xem tranh cha, - chng hi.
- Cha, chuyn i xem trin l~m chng em li mt hm kh|c. Chng em n |nh qun vt
nh Xalamotovyi. Mister Krucxu qu l mt cy vt c.
Nekhliudov vn thng n nh ny gii tr; }y bao gi cng thy d chu. Chng thy d
chu, khng phi ch v nh ny c ci v {i c|c, phong nh~ khin chng cm thy khoan khoi
m cn v }y c c|i khng kh vut ve chiu chung tng bc chng mt c|ch kn |o Nhng
hm nay, tht l k l, ci g trong nh ny cng l{m ch{ng kh chu, t anh gc cng, chic
thang gc rng, nhng chu hoa, my ngi y t, cch by bin b{n n, cho n c Mitxi, con
ngi m hm nay chng thy tht v duyn v gi to. Chng thy ght ci ging t ph, tm

thng, theo phi t do ca Koloxov, ght ci b mt b mng t c, y nhc cm ca lo

Korsagin, ght my ci cu ting Php ca m Materina Alekxeyevna, con ngi theo ch ngha
Xlav, ght c|i v mt ngng nghu ca c gi|o t gia v{ cu sinh vin ph o v nht l ci
ch "anh y" dng ch ch{ng Nekhliudov vn vn cha dt khot gia hai th|i vi Mitxi.
Lc th ch{ng nhn c ta nh qua cp mt lim dim h m, hay di |nh trng h o, thy ci g
c cng tuyt vi: mt con ngi trong trng, xinh ti, thng minh, hn hu Lc th t
nhin, c ta nh hin ra di nh nng gay gt v chng khng th khng nhn thy nhng
thiu st ca c. Chnh hm nay l{ ng{y Nekhliudov nhn c di ci nh nng chi chang y.
Hm nay, chng trng thy tt c nhng vt nhn trn mt c ta, thy r ci gi to ni m|i tc
un bng, thy khuu tay c nhn hot v nht l chng thy ci mng tay ci c b b ging
mng ngn tay ci ca ng b mt cch l lng.
- Mt tr chi ch|n ngy, - Koloxov ni v qun vt, - thu b chng mnh chi cu lp ta (tr
chi nm cu chuyn cho nhau N.D.) cn th bng vn y!
- Khng, anh cha bit y thi. Hp dn gh gm lm ch, - Mitxi phn i.
Nekhliudov cm thy ting "gh lm" ~ tht ra khng t nhin cht no. Th l bt u cuc
tranh ci li cun c Mikhail Xergeyevich v Materina Alekxeyevna, ch c c gio vi cu sinh
vin v my a tr l im lng, v bun chn r trn nt mt.
- Lc n{o cng c~i nhau! - Lo Korsagin va ni va ct ting ci vang, l~o rt khn n ra khi
chic ghil, y chic gh ku lch cch v{ ng dy; anh {y t lp tc ngay ly chic gh.
Mi ngi cng ng dy theo, n quanh chic b{n con trn chu ra cc t|ch v{ nc
thm nng, ri va sc ming va tip tc cu chuyn nht nh nc c.
- C ng th khng, anh? - Mitxi quay sang ni vi Nekhliudov, c li ko ch{ng hng ng
kin ca mnh; c cho rng khng lc no tnh nt ca con ngi li biu l r bng trong lc
chi. Thy mt chng li c v lm l nh c khng bng lng, c }m lo v{ mun bit ti sao.
- Phi hay khng, ti cng khng r. Cha bao gi ti ngh n c|i c, - Nekhliudov tr li.

- Anh v{o thm m ch? - Mitxi hi.

- Vng, vng, - chng va ni va rt mt iu thuc l|, nhng ging ni nh mun bo gi
khng vo th vn hn.
Mitxi lng l a mt nhn ch{ng nh d hi v chng bng thy ngng. "Tht l{ mnh em
gieo rc bun nn v{o nh{ ngi ta", ch{ng ngh th ri c lm ra v lch thip ni rng mnh rt
vui sng c n thm cng tc phu nhn, nu c phu nhn tip.
- C ch, c ch, m em s rt mng. y, anh c th c ht thuc t nhin, Ivan Ivanovich
trong y ri y.
B ch nh - cng tc phu nhn Sofia Vaxilievna l mt ngi quanh nm nm mt ch. ~
by t|m nm nay, b{ vn nm m tip khch, mnh vn to{n ng ten vi nhng bng, di,
chung quanh ton nhng nhung t v{ng m, ng{ voi, ng, sn m{i v{ hoa; b{ chng i }u
v{ nh b{ ni, ch tip "bn th}n" ngha l{ tt c nhng ngi b cho l xut chng v mt mt
n{o .
Nekhliudov c b coi l trong s bn thn y, chng nhng v chng vn c coi l mt
thanh nin thng minh v cn v m ch{ng trc kia l bn thn ca gia nh ny, v{ b{ ang
mong mun cho chng kt duyn vi Mitxi, con gi b.
Bung ca cng tc phu nhn Sofia Vaxilievna ni lin vi mt phng khch ln v mt phng
khch nh.
Qua phng khch ln ang dn Nekhliudov i, Mitxi bng dng pht li, a tay vn v{o lng
mt chic gh nh thp v{ng, ngc mt nhn chng.
Mitxi rt mun lp gia nh v{ Nekhliudov l{ ni rt xng |ng. Hn na, c li thch chng, c
~ quen vi ngh rng chng s l ca c (khng phi c s l ca chng) v th l vi mnh
khe m{ chnh c cng khng ng n, nhng tht bn b mnh khe ca nhng ngi lon c,
- c tin ti mc ch ca mnh. By gi, c hi chuyn ch{ng l{ gi cho chng ng nim tm

s.
- Em thy nh anh va gp chuyn g y, - c ni. - Chuyn g th?
Cht nh li cuc gp g ca mnh to{ |n, ch{ng chau m{y mt:
- Vng c, va c chuyn xy ra cho ti tht, - chng khng mun ni di, - mt chuyn k l,
bt ng v h trng.
- Chuyn g c? Anh khng th ni l chuyn g ?
- Cha ni b}y gi c. C cho php ti tm gi kn chuyn ny v n va mi xy ra, m ti
th cha kp suy ngh cho chn, - chng ni, mt c{ng thm.
- Em m{ anh cng khng ni ? - Th tht trn mt c git git, c y chic gh con c ang t
tay.
- Khng, ti khng th ni c, - ch{ng |p v cm thy cng l{ li th nhn vi chnh
mnh rng qu c mt chuyn cc k quan trng va xy n.
- Thi c, chng mnh i i.
Mitxi lc u nh mun xua ui nhng ngh khng cn thit v ro bc i ln nhanh hn
mi khi.
Chng c cm tng c ta ang c mm cht mi gi cho nc mt khi tro ra. Chng bng
thy h thn v{ au xt v ~ l{m cho con ngi y bun phin, nhng ch{ng bit rng mt cht
mm yu cn con trong lc ny cng c th hi ch{ng, ngha l{ n s vnh vin tri buc i
ch{ng. l{ iu hm nay chng s nht.
Chng lng l theo gt Mitxi n phng cng tc phu nhn.

Chng 27

Cng tc phu nhn Sofia Vaxilievna va dng xong ba n chiu gm ton nhng mn rt
tinh khit v rt b. Bao gi b{ cng n mt mnh, b khng mun cho mt ai trng thy b vo
lc b{ ang l{m c|i vic khng c g l{ nn th y. Cnh chic i vng b{ nm l mt chic bn
con, trn mt t|ch c{ ph, b{ ang ht thuc.
Cng tc phu nhn Sofia Vaxilievna c mi tc nu sm, thn hnh gy g d{i tht; tuy nhin,
b vn lm ra b tr trung vi h{m rng tt v cp mt to en.
Ngi ta vn thng kho nhau l b ta c chuyn dan du vi l~o b|c s. Trc }y,
Nekhliudov ~ qun c}u chuyn y i; nhng hm nay, khi trng thy l~o b|c s r}u cm bng
mt r i, ngi st cnh i vng ca b, khng nhng chng nh li, m cn thy kinh tm
na.
Bn cnh Sofia Vaxilievna, Koloxov ngi trong mt chic gh bnh thp lt m rt m, hn
ang khuy t|ch c{ ph t trn chic bn nh k bn. Trn bn c mt ly ru mi.
Mitxi dn Nekhliudov v{o thm m, nhng c khng ngi li y.
- Lc no m mt, m mi hai anh i th hai anh sang ch em nh, - c ta quay v pha Koloxov
v Nekhliudov ni, ging t nhin, tung nh gia Nekhliudov v{ c cha h xy ra chuyn g,
ri vui v mm ci, nh nh{ng bc trn tm thm dy, ra khi phng.
- cho cu, cu ngi xung }y v{ k chuyn cho ti nghe no, - cng tc phu nhn Sofia
Vaxilievna mm ci ni, n ci gi to cc kho, ging ht mt n ci chn tht t nhin,
l nhng chic rng d{i rt p, lp kho lo, y nh rng tht. - Nghe ni cu to v coi b ru
r lm. Ti ngh rng i vi nhng ngi gi{u lng thng ngi th vic tht kh tm, - b
ta ni thm cu ny bng ting Php.

- V}ng, ng th, - Nekhliudov ni, - nhiu khi ngi ta cm thy cm thy mnh khng c
quyn xt x?
Tht l{ ng qu|! - b{ ta ku ln nh rt i kinh ngc v c|i ch}n l m{ Nekhliudov a ra,
l mt kiu nnh rt kho b vn dng xa nay.
- th cn bc tranh, cu v n }u ri? Ti mun xem qua y, - b ni thm. - Gi| nh
khng c bnh tt th ny th ti ~ n ng cu t lu ri.
- Ti b hn n ri. - Nekhliudov lnh lng |p; hm nay, nhng li phnh nnh kia i vi
ch{ng cng l liu nh c|i tui gi m b ta vn tn cng che y. C gng my, ch{ng cng
khng sao t ra lch thip c na.
- Tic qu? Anh bit khng, - b ta ni vi Koloxov, - chnh Repin(1) ~ ni vi ti rng cu y
l{ ngi c thc ti!
"Khip cha, ba n th m khng bit ngng?" - Nekhliudov chau m{y, ngh.
Thy r rng Nekhliudov c iu bun bc v khng th gi chuyn g vui v, l th vi anh ta
c, Sofia Vaxilievna quay sang hi kin Koloxov v v kch mi.
Ging b{ ta ni l{m nh kin ca Koloxov s gii quyt dt khot bt c mi phn vai no v
mi mt li hn ni l mt li s c lu truyn hu th. Koloxov ch trch v kch v{ nh}n
pht biu nhng kin ca mnh v ngh thut. Cng tc phu nhn Sofia Vaxilievna t ra ht
sc kinh ngc trc nhng li ph ph|n ng n ca Koloxov, my ln b tm cch bo cha
cho tc gi v kch ri ngay sau , nu khng chu thua hn th cng ni my cu lp lng.
Nekhliudov nhn v nghe h ni. Nhng iu m chng trng thy v nghe li khc hn nhng
g ang din ra trc mt.
Ht nghe Sofia Vaxilievna, li nghe Koloxov ni, Nekhliudov thy rng: trc ht, c Sofia
Vaxilievna v Koloxov chng ai thit g n v kch, m h cng chng thit g n nhau, cn h

c ni g th chng qua cng ch tho mn ci nhu cu sinh l sau ba n l{ phi c ng cc

c ca li v yt hu mt lc; hai l, Koloxov va nc ru mnh, ru nho, ru mi vo
xong, c ng{ ng{ cht nh, nhng c|i say ca hn khng nh c|i say ca con nh nng lu lm
mi c mt ba tu lu, m l ci say ca nhng ngi ~ quen ung ru. Hn khng long
chong, khng ni nhm, m trong tnh trng khoan khoi, tho thch khng bnh thng; ba
l trong khi ni chuyn, cng tc phu nhn c lo lng nhn ra pha ca s, v qua nhng tia
nng x chnh chch ang soi n ch b v c th bc l qu r rng nhng nt nhn trn
khun mt b.
- ng qu| y, - b{ ng vi mt nhn xt ca Koloxov v{ a tay bm nt chung in t
trn tng, bn cnh chic i vng b{ nm.
L~o b|c s lin ng dy, lng lng i ra khi phng, thn nhin nh ngi nh. Sofia Vaxilievna
a mt nhn theo, ming vn tip tc cu chuyn.
- Filip, anh hy bung gip tm rm ca kia xung, - b{ ta a mt v pha tm rm ca s v
bo anh y t p trai nghe ting chung gi va vo. - Khng, anh ni g th ni, n vn c ci
thn b, m khng c ci thn b th l{m g c th, - b{ ta ni i mt en vn lo lng theo di
theo c ng ca ngi {y t ang bung rm. - Thn b m{ khng c th tc l{ m tn, nhng
th m{ khng c thn b th li ho ra v v, - b mm ci, mt n ci o no, mt vn khng
ri ngi y t ang sa tm rm cho thng. - Filip! Khng phi ci rm y; ci ca s ln
kia m, - Sofia Vaxilievna ni, ging au n, hn l{ b{ thng hi cho th}n mnh ~ phi b ra
bao nhiu sc lc ni ln my ting v{, ly bnh tnh, b{ lp tc a ln mi iu thuc
l| thm phc ang to khi gia nhng ngn tay eo y nhn.
Anh ch{ng Filip p trai, cng trng, c b ngc n rang, kh gt u nh xin li ri ngoan
ngon v lng l anh ct b gi chc nch c bp chn to, nh nh{ng bc trn tm thm, i sang
khung ca s th hai v va thn trng nhn cng tc phu nhn, va sa tm rm sao cho
khng mt tia nng no bn mng n c ch b{. Nhng anh ta vn l{m n chng ra }u v{o
}u v{ b{ Sofia Vaxilievna nhc mt {nh phi ngng cu chuyn v xu hng thn b li ch
bo cho c|i anh ch{ng Filip n n ang l{m b{ bc qu chng. Trong mt long, mt m la
bng ln trong mt Filip.

"Con m ny! Qu bt m{y i, khng bit m{y i hi ci g na, - hn l{ anh ta ang t ni nh

vy trong lng, - Nekhliudov ngh th trong khi nhn xem c tn tr . Nhng anh ch{ng Filip
p trai, lc lng giu ngay s bc dc ca mnh v li bnh tnh v}ng li m cng tc Sofia
Vaxilievna suy nhc, yu ui, gi di trm phn trm y.
- ng nhin l{ hc thuyt Darwin c nhiu c|i ng s tht, - Koloxov vn d{i ngi ngi
cho thoi mi trong chic gh bnh thp, ngc i mt bun ng nhn phu nhn Sofia
Vaxilievna. - Nhng ng ~ i qu| xa. ng l{ nh vy.
- Cn cu, cu tin l c di truyn ch? - thy Nekhliudov c ngi im, phu nhn Sofia Vaxilievna
cng thy kh chu, quay sang hi chng.
- Di truyn ? - Nekhliudov hi li. - Khng, ti khng tin, - chng ni, lc ny khng hiu v sao,
nhng hnh nh k qui c hin ln, trn ngp trong tr c chng.
Bn cnh anh chng Filip lc lng, p nh mt pho tng sng kia, chng hnh dung thy
Koloxov trn trung, bng nh mt qu da hu, u hi nhn, i c|nh tay gy xc, khng khiu
nh c|i que. Ch{ng cn l m hnh dung n i vai trn ca m Sofia Vaxilievna np di
nhng np la v{ nhung, nhng hnh nh y gh rn qu, chng c xua ui n i.
Sofia Vaxilievna a mt nhn Nekhliudov t u n chn.
- [ m{ em Mitxi n ang i cu y, - b ta ni. - Cu sang vi em mt t, n nh {n cho cu
nghe mt bn nhc mi ca Suman Hay lm.
"C y chng {n ch g ht. C ba ra th lm g?" - Nekhliudov ngh bng. Ch{ng ng dy,
bt bn tay xanh ngt ch cn da bc xng, eo kn nhng nhn ca Sofia Vaxilievna.
phng khch, Nekhliudov gp Katerina Alekxeyevna; m ny ni lun bng ting Ph|p nh
mi bn:

- Ti thy rng vic lm bi thm ~ nng ln tm hn anh th phi.

- Vng, xin b th li cho, hm nay ti c iu khng vui v ti khng c quyn l{m cho ngi
khc phi phin lng, - Nekhliudov ni:
- Sao li khng vui?
- B cho php ti khng phi ni l do ti sao, - chng va ni, va tm chic m.
- Th anh cn nh l{ trc kia anh vn bo rng lc n{o cng phi ni tht c khng? V anh
cn k cho chng ti nghe nhng s tht gh gm nh th no. Sao by gi anh li khng mun
ni? Ny Mitxi, c cn nh ch? - Katerina Alekxeyevna quay v pha Mitxi mi bung ra,
ang i li ch hai ngi.
V lc ch l chuyn a Nekhliudov nghim ging |p.
- Lc a th c th c. Nhng trong thc t th chng ta cn ti lm, ngha l{ ti cn ti lm,
cho nn t nht l{ ti, ti cng khng th ni s tht c.
- Thi ng cha na, tt hn l{ anh c ni xem chng ta ti ch no? - Katerina
Alekxeyevna ni vi v a, v nh khng nhn thy th|i nghim trang ca Nekhliudov.
- Khng g kh hn l{ t th rng mnh khng vui, - Mitxi ni. - Em th khng bao gi t th vi
em nh th c Thnh th lc n{o em cng vui. Thi, anh h~y sang phng em, em s xua tan cn
bun bc cho anh.
Ci cm tng ca Nekhliudov lc ny cng l cm tng ca mt con nga lc c ngi ta
vut ve thng cng ri dt ra ng v{o xe. V{ hm nay, hn bao gi ht n khng mun ko
mt t no. Chng xin li, ni l cn phi v nh{ v{ ch{o hai ngi: Mitxi gi ly bn tay chng
l}u hn mi khi.
- Anh ng qun rng vic g h trng i vi anh cng l{ h trng i vi bn anh, - c ta ni. -

Mai anh n ch?

- Cha chc }u, - Nekhliudov ni v bng thy ngng, ch{ng cng khng hiu l{ ngng cho
mnh hay ngng thay cho Mitxi; ch{ng mt v hp tp i ra.
- Th l th no nh? Tht l qu, - Katerina Alekxeyevna ni khi Nekhliudov va i khi. - Th
n{o ti cng phi d ra manh mi mi c. Li mt chuyn t i ch g. Cu Mitia ny l{ hi
mt t cng gin.
"Mt cu chuyn tnh |i d bn th ng hn" - Mitxi toan ni th nhng li thi; c m m
nhn ra pha trc, v mt ngn ngm, khng cn mt du vt n{o nh lc c ngc nhn
Nekhliudov. Nhng, d l{ vi Katerina Alekxeyevna, c cng khng ni c|i c}u chi ch khim
nh kia, m ch ni:
- Chng ta ai cng c nhng lc bun v nhng lc vui.
"Chng l anh chng ny cng la di ta sao, - c ta ngh. - Sau c mt qu| trnh nh vy gia
hai ngi, m anh ta li th th tht l ti".
Nu bt Mitxi phi ni r l mun ng g trong ci cu: "Sau c mt qu| trnh nh vy gia hai
ngi" th c l c ta s khng ni ra c iu g rnh mch. Tuy nhin, c thy rt r rng
Nekhliudov chng nhng ~ khi ln trong lng c nhng hy vng, m hu nh cn ha hn vi
c ta na. Cha c nhng li ni r r{ng, nhng ~ c nhng ci nhn, nhng n ci, nhng
cu bng gi, nhng pht trm ngm. Ch th thi, nhng c ~ coi Nekhliudov l{ ca mnh, v
nu mt chng, c s rt i kh tm.
Ch thch:
(1) Tn mt nh danh ho Nga thi y.

Chng 28

"Tht l h thn v gh tm, gh tm v h thn?", dc theo nhng no ph quen thuc dn v

nh, Nekhliudov va i va ngh. C|i cm gic nng n sau cu chuyn vi Mitxi vn khng dt
khi tm tr chng, chng cm thy v mt l, nu c th ni nh th c, chng khng c li g
vi c ta c; ch{ng cha ni mt cu g c th rng buc c chng, ng li cu hn cng cha;
nhng trong th}m t}m ch{ng cm thy mnh ~ gn b vi c ta, ha hn vi c ta; th m hm
nay chng li cm thy ht sc su sc rng khng th no ly c ta lm v c: "H thn v
gh tm, gh tm v h thn", lm bm nhc li c}u , Nekhliudov khng ch ni v nhng mi
quan h gia mnh vi Mitxi, m mun ni chung v tt c. "Mi th u |ng gh tm v h
thn!"
Va bc ln thm nh, Nekhliudov va nhc li nh v}y.
- Hm nay ti khng n ba ti }u, - Nekhliudov bo vi anh hu phng Korney va theo gt
ch{ng v{o phng n; trong phng cm nc ~ dn sn. - Anh i ra i?
- Vng , - Korney ni, nhng anh ta khng ra ngay m{ li quay vo dn bn. Nekhliudov nhn
Korney v thy ght. Chng mun mi ngi cho ch{ng c yn thn, th m hu nh ai
cng c tnh s|n n chc tc ch{ng. Khi Korney ~ mang b|t a i khi, ch{ng ~ tnh n
bn m pha thm tr{, nhng nghe thy ting chn b Agrafena Petrovna, chng vi ln ngay
sang phng khch, ko kn ca li. Phng khch ny chnh l{ cn phng m{ ba th|ng trc }y
m ch{ng ~ t trn. By gi, bc v{o cn phng c hai ngn n c gng phn quang chiu
sng ny mt ngn bn nh cha, mt ngn bn nh m, - chng bng nh li nhng ngy cui
cng chng sng bn m, v thy th|i ca mnh tht l gi to v{ |ng ght. n nh th
tht l h thn v gh tm chng nh li hi bnh tnh ca m chuyn sang thi k trm trng,
tht tnh chng ch mong cho m cht. Lc , ch{ng t nh rng chng mong th l{ b thot
khi au n, nhng thc ra l ch ct cho chnh mnh khi phi nhn thy ni au n ca
b.

Mun gi nh li nhng k nim p v m, ch{ng ngc nhn bc chn dung b do mt

ho s ni ting v, vi nm nghn rp tin cng. Trong nh, b mc |o nhung en h ngc. R
rng l ho s ~ c bit dng cng v cho ni hn b ngc, khong gia i v, hai vai vi ci
c cho tht lng ly. Tht l h thn v gh tm qu chng. Trong bc nh, m chng vi hnh
dng mt m n bn kho thn kia, c mt ci g gh tm v{ nh nhuc.
N cn |ng gh tm hn na v ba th|ng trc }y chnh ngi {n b{ y nm ngay trong cn
phng ny, th}n hnh kh t nh con c| mm v{ ~ to ra khng ch khp phng m khp c
ngi nh mt th u kh nng nc chng c c|ch g l{m cho tan i c. n by gi, ch{ng cng
nh cn ngi thy ci mi y. V chng bng nh li c|i hm trc ngy m t trn, b{ a b{n
tay nh b, da bc xng, en xm ra nm ly bn tay trng tro, cng cp ca chng ri nhn
thng vo mt ch{ng v{ ni: "Mita i, con tha th cho m nu m ~ c iu g khng phi" - v
t trong i mt ~ nht i v au kh, hai dng nc mt tro ra.
"Sao m gh tm th!" - Chng lm rm nhc li khi a mt nhn ch}n dung ngi {n b{ na
kho th}n c i vai v{ i tay ng , trng mut nh cm thch vi n ci c thng trn mi.
B ngc h trong bc chn dung lm chng nh ti mt ph n tr kh|c, c|ch }y my hm
ch{ng cng thy n mc l liu nh th. l{ Mitxi, ngi ~ ba ra c mi ch{ng n nh vo
mt bui ti, ph vi chng thn hnh mnh trong b o mc i d khiu v. Ch{ng hnh
dung li i vai v{ i tay tuyt p ca c ta m thy gh tm. Li cn lo b vi qu kh bt
lng, t{n |c, th b, l m~ng nh th vt v b m "t{i hoa", tm ting |ng ng.
"Khng, nht quyt khng, - ch{ng ngh, - phi vng ra, phi dt khi ci m quan h gi to vi
gia nh Korsagin, vi Maria Vaxilievna, vi ci di sn ny, vi tt c: ng, phi c ht th t
do. Ra nc ngo{i, sang Rome, tm sc vo bc ho ca mnh - Nhng ngh t ng vc v
t{i nng ca bn thn mnh li vt hin ln trong tr c. - , cng chng sao, min l{ c ht th
t do t l}u. u tin hy sang Constantinopol, ri i Rome, ct thot cho sm ci vic lm bi
thm ny. V phi thu xp xong xui cng vic kia vi trng s ~".
V bng nhin ngi b c|o c i mt en hi hing hing y li hin ln ht sc r rt trong
tr tng tng ca chng. M ting khc ca nng tip theo li cui cng ca cc b co mi

thm thit lm sao? Chng vi dp tt iu thuc chy gn ht, mit n xung chic gt tn,
chm mt iu kh|c v{ i i, li li trong phng.
Nhng pht chung sng vi nng ln lt hin ra trong tm tr. Chng nh li bui gp g cui
cng cn thm kh|t y th tnh ng tr trong con ngi chng hm y v tm trng chn
chng khi lng dc ~ c tho mn. Chng nh li b o trng mut vi di tht lng m{u
lam, nh li bui l m n{o. "m hm y, ng l{ ta ~ yu n{ng, thc s yu nng, mt tnh
yu trinh bch, p . Ta cn yu nng t trc y na, ta yu nng bit bao, do mi n
nh cc c ln u, lc lm lun n".
V chng nh li con ngi mnh trong d v~ng. Ch{ng nh li ngi thy c|i hng v ti m|t,
tr trung, tr{n y nha sng, v chng thy lng bun t ti.
Con ngi d v~ng v{ con ngi hin ti ca ch{ng kh|c nhau xa qu|: c|i kh|c nu khng
ln hn th cng bng ci khc gia Katiusa trong bui l m nh th vi g|i im ~ cng
ngi l|i bun ch chn say sa v{ ~ b em x trc to sng nay. Hi y, chng l mt con
ngi phn khi, t do, trc mt y nhng kh nng v tn, - by gi, chng cm thy mnh
b giam cht trong chic cm ca cuc i ngu mui, trng rng, v tch s, nh nhen, khng
thy c mt li n{o tho|t c; nht l{ chnh ch{ng cng chng mun thot ra.
Chng nh rng ng{y xa, ch{ng ~ tng hnh din v tnh trung thc ca mnh, ch{ng ~ tng
dt cho mnh mt nguyn tc l lun lun ni tht, v thc t ch{ng ~ l{ ngi trung thc, th
m by gi chng ngp mnh trong ditr, mt kiu di tr gh rn nht, mt kiu di tr| c
tt c mi ngi chung quanh coi l chn tht.
Thot ra khi s di tr| , khng c li tho|t n{o, hay t ra th ch{ng cng khng thy c li
no thot tht. N ~ n s}u v{o ngi chng, chng sng ~ quen, ~ thy thoi mi trong s
di tr y ri.
Lm th n{o thot ra khi mi quan h vi Maria Vaxilievna v chng c ta c th nhn
thng vo mt ngi {n ng ny v{ con c|i ngi ta m khng h thn.

Lm th n{o ct t c vi Mitxi m khng phi di tr? Lm th n{o thot khi mi

mu thun gia vic tha nhn quyn s hu rung t l bt hp php vi vic tha k di sn
ca m? Lm th n{o chuc ti mnh i vi Katiusa? Tt nhin l khng th c vy c
"Khng th rung b mt ngi {n b{ m{ ta ~ yu, cng khng th coi vic tr tin trng s
gii thot cho nng khi phi chu ti kh sai oan ung l{ , khng th hi lng vi vic
dng tin chuc ti nh trc kia cho nng mt trm rp, m{ ngh rng nh th l{ ~ l{m
trn phn s i vi nng".
V chng nh li r rng ci lc chng gi nng li trong hnh lang, di tin cho nng ri b
chy. "Chao i! nhng ng tin y?", chng nh li c|i pht m{ thy rng rn, gh tm nh
trc kia, lc ang l{m c|i vic y - "Chao i, tht l{ u gi!" v{ cng nh lc , ch{ng bng
ni ln thnh ting: "Ch c u cng, qun ch m mi c th l{m nh th? V ta, chnh ta l
u c|ng, qu}n ch m| ?" - ch{ng ni to. "Nhng chng l nh th tht ?", - ang i ch{ng
dng li, - "Chng l ta li l mt thng u cng tht ? Khng th cn ai?" - chng t tr li. "M{ }u ch c th? - chng tip tc vch li mnh. - "Quan h ca my vi Maria Vaxilievna v
chng c y chng phi l mt tr u cng, hn h sao? V{ th|i ca m{y i vi ti sn
na! Ly c rng tin l do m li cho, my nghim nhin hng th mt gia ti ln m my
bit r l phi php. Ri ton b cuc sng li nh|c, i bi ca my na. V kt qu huy hong
ca tt c nhng c|i l{ h{nh ng ca m{y i vi Katiusa. u cng, qun ch m. Mc
cho thin h mun d ngh th no v ta cng c, ta c th la di h nhng ta khng th t
la di ta".
V chng bng nhn ra rng ci cm gic chn ght ca ch{ng i vi mi ngi trong thi gian
gy }y, v{ nht l{ ng{y hm nay, i vi lo Korsagin, m Sofia Vaxilievna, c Mitxi v Korney
li c s ch|n ght i vi chnh bn thn mnh. M k cng l, khi nhn ra tnh cch hn h ca
mnh, chng cm thy mt ci g va au xt, nhng cng va vui sng, thanh thn.
Trong i Nekhliudov, ci vic m chng gi l "gt ra tm hn" ~ xy ra nhiu ln. Gt ra
tm hn l ting chng gi tm trng mnh, khi sau mt thi gian c th rt di, nhn ra rng
cuc sng ni t}m ~ tr tr hoc c khi ~ b tc, chng quyt nh qut dn tt c nhng rc
ri ~ li trong tm hn, gy nn tnh trng b tc y.

Sau mi ln thc tnh nh vy, bao gi Nekhliudov cng ra cho mnh nhng nguyn tc m
chng nguyn gi sut i: chng vit nht k v bt u mt cuc sng mi, mt cuc sng m
chng hy vng khng bao gi cn thay i na; - "m mt trang mi", chng t nh nh th.
Nhng ln no sc quyn r ca cuc i cng li li cun c chng; chng li sa ng m
khng bit, v nhiu khi, ln sa ng ny cn n mc n mt hn c ln trc.
Ch{ng ~ gt ra v{ ~ vng ln nh th my ln ri; ln u tin vo do h, lc ch{ng n
nh cc c.
l{ ln gic ng su sc nht, ho hng nht v{ cng c nh hng kh lu. Ri li mt cuc
thc tnh nh th na hi chin tranh n ra, lc chng t b chc v chnh quyn xin nhp ng,
sn sng hy sinh c tnh mng mnh.
Nhng ln ch c mt thi gian rt ngn l{ r|c ri li y. V ln thc tnh th ba l
lc ch{ng tho|i ng, ra nc ngo{i, bc vo hi ho.
T by n nay l c mt thi k di khng gt ra v v th, cha bao gi chng gp phi tnh
trng bn thu th ny, cha bao gi chng thy s i hi ca lng t}m li tr|i ngc vi cch
thc ch{ng ng sng n mc ny, chng thy kinh s khi nhn ra s cch bit .
Thi gian l}u qu|, r|c ri n ln qu nhiu n ni thot u chng khng cn cht hy vng
no qut dn ni. "My chng ~ th gng lm cho my tr nn hon thin, ~ th ci to my
y , th m rt cc c n thua g }u, - ting ni ca cm d ct ln trong lng chng, - my
cn nh th li mt ln na lm g? Khng ring g mt mnh my m tt c mi ngi u
nh vy i l{ th?" Nhng con ngi t do con ngi ca lng tri con ngi duy nht chn
chnh duy nht mnh m duy nht trng cu ~ vng dy trong Nekhliudov v chng khng
th khng tin n. D con ngi hin ti ca ch{ng v{ con ngi ch{ng mong t ti cn cch
nhau rt xa, nhng vi con ngi ca lng tri va mi vng dy kia khng c vic g li khng
lm ni.
"D c phi tr bng bt c gi| n{o, ta cng s dt tung ht nhng si dy di tr| ang r{ng
buc ta; ta s nhn ht mi ti li, ta s ni tht cho mi ngi bit, ta s l{m iu chn tht", -

chng bng tht ln thnh ting, ging cng quyt. - "Ta s ni tht vi Mitxi rng ta l mt k
tru lc, ta khng th ly n{ng v{ ta ~ quy nhiu nng tht v ch; ta s ni vi Maria
Vaxilievna (v vin thng lnh qu tc). , m{ cng chng c g cn ni vi c ta, ta s ni vi
chng c ta rng ta l mt thng n mt, ta ~ la di ng ta. Cn ci di sn ny th ta s x l
n hp chn l. Ta s ni vi Katiusa rng ta l mt k hn, ta c ti vi nng v ta s lm
mi vic c th l{m c s phn nng bt ni au thng. ng, ta s gp nng v s cu
xin nng tha th. ng ta s xin nng tha th nh con tr vn xin". - Chng dng li. - "Ta s ly
nng lm v, nu cn phi nh vy, Chng dng li v{, nh hi cn nh, ch{ng t hai tay ln
ngc, ngc mt nhn ln tri ri ni, nh ni vi ngi n{o . Ly Cha, Cha hy gip con,
Cha hy bo ban con. Cha hy nhp v{o ngi con v gt sch nhng d bn trong tm hn
con!
Chng cu nguyn, van xin Thng gip chng, nhp v{o ngi chng v gt ra t}m
hn chng; v trong lc chng cu xin nh vy th li cu nguyn ca ch{ng ~ c chp nhn.
Cha by lu vn trong ngi ch{ng, ~ bng tnh dy trong thc chng. Chng cm thy
hi th ca Cha trong mnh v v th chng khng nhng ch cm thy ci sc sng t do, sng
kho|i, ti vui m{ cn cm thy tt c sc mnh phi thng ca iu thin. By gi, chng cm
thy mnh c kh nng l{m c tt c, tt c nhng g tt p nht m{ con ngi c th lm.
Ch{ng rm rm nc mt khi lm nhm my li cu nguyn ni trn. l{ nhng git nc
mt va |ng qu, va |ng b. |ng qu v l{ nhng git nc mt ~ tr{o ra v sung sng
khi thy con ngi tinh thn ~ bao nm ng thip trong lng mnh nay bng thc dy, |ng b
v l{ nhng ngt nc mt a ra v cm kch cho ring bn th}n mnh, trc phm cht tt
p ca ring c nhn mnh.
Chng bng thy nng bc. Chng li gn chic ca s gn ngay v{ m toang n ra. Ca s
trng ra vn. m s|ng trng yn tnh m|t m, ting b|nh xe ln trn ng ph vang di li
mt lc ri cnh vt li chm trong yn lng. Ngay di ca s, bng nhng c{nh dng cao tri
l lng r tng nt gy ln mt sn ct mn sch bong. Bn tri, chic mi nh ngang trng le
di |nh trng vng vc. Trc mt, sau |m c{nh c}y chng cht, ni r bng en ca dy hng
ro. Nekhliudov nhn mnh vn trn ngp |nh trng v{ ht mnh l{n khng kh ti m|t trong
lnh.

"Tuyt qu! Tuyt qu! Tri i, sao m{ tuyt th!"

Chng ni v nhng iu ang din ra trong tm hn mnh.

Chng 29

ing ngi i v bn n nghit ng khng th ng c y li phi cuc b mt thi mi lm

dm trn ng | bng i ch}n khng quen i b, bng th i nh c{o, m~i n su gi ti
Maxlova mi v n x{ lim, ngi r ri, ch}n au but.
Lc cn to, trong mt gi ngh, khi thy bn lnh gc gi bnh m v trng luc ra n,
Maxlova a nc ming y mm; nng thy i, nhng i vi nng, nga tay xin h ming n
l mt iu nhc nh. Trong tnh trng nh th, n{ng ~ nghe tuyn |n, bn n tht khng th
ng c y. Lc u, nng c ng l mnh nghe nhm, nng khng th tin ngay c iu va
nghe thy, n{ng khng sao hnh dung c mnh l mt con t kh sai, nhng khi thy b mt
ca bn quan to, bi thm nghe tin vn bnh tnh, thn nhin nh nghe mt iu g ht sc
t nhin th nng ni xung v ku vang khp phng rng mnh v ti. Ti khi thy mi ngi
chng ngc nhin cht no v h nghe mnh ku cng nh nghe mt ci g ht sc bnh thng,
v ting ku khng th thay i c bn n th nng o ln khc, v cm thy rng mnh
{nh phi np u di s bt cng tn nhn, qui g nng ln cuc i mnh. iu lm
nng l nht l nhng ngi kt n nng ht sc tn nhn li chnh l bn {n ng, nhng
ngi {n ng tr trung ch khng phi gi nua g, nhng anh ch{ng lc n{o cng nhn n{ng
bng cp mt vut ve. Ch c thng ph chng l l nng thy lc n{o n cng |c. Lc ngi
trong phng gi b c|o trc khi ra to{, cng nh trong nhng gi to ngh, nng thy nhng
thng {n ng kia c lng vng qua ca phng hoc vo hn trong phng gi v nh c vic g,
nhng k tht ch l{ lic nhn nng. V khng hiu sao, chnh li l bn {n ng y ~ thnh
lnh khp nng vo n kh sai, mc d nng chng phm g trong nhng ti h buc cho nng
c. Mi u nng khc, ri nng nn dn v ngi th ngi ra trong phng giam gi phm nhn
i ngi ta gii i. B}y gi nng ch mt c mt th: thuc l. Gia lc th n{ng gp Boskova
v Kactinkin, chng va b kt |n xong v{ cng b dn vo phng ny. Boskova ln ting chi
Maxlova ngay, m nhic nng l con t kh sai.
- Th n{o, m{y c trng n ch? ~ ku c khi oan ri ch? Hn vn khng thot phi

khng con rc kia! |ng i lm ri. t may ra my s b c c|i thi n din y!

Maxlova ngi yn, hai tay lng vo ng tay |o t, u ci thp, mt m m nhn khong sn
nh{ y du giy, c|ch hai bc v pha trc mt v ch ni:
- Ti khng ng n c|c ngi, c|c ngi cng ng ng n ti. Ti c ng n c|c ngi
}u, - nng nhc i nhc li my ln nh th ri im hn. M~i n lc ngi ta gii Kactinkin v
Boskova i v{ ngi lnh g|c mang n cho ba rp, nng mi hi tnh ra mt cht.
- C phi ch l Maxlova khng? - Hn hi. - Ny cm ly ca mt b gi gi cho y - hn a
tin cho Maxlova.
- B no?
- Th c bit l cm ly ai hi }u m{ chuyn dng di vi nh ch.
l{ tin ca Kitaieva, ch nh cha gi cho. To va tan th m n gp vin m to v hi y
rng mun gi cho Maxlova t tin c c khng. Vin m to bo c Xin php xong, m vi
ci chic gng da hong ba cc ra khi b{n tay mm mm, trng nn, rt trong ti sau chic vy
la ra mt ci v rt hp thi trang v li ra mt m phiu li tc va ct nhng ngn phiu
m kim c trong ci "s" ca m, ri ly ra mt t hai rp nm mi kopeik, hai t hai mi
kopeik, mt t mi kopeik, v{ a c cho vin m to{. Vin m to{ i ngi lnh g|c n, trao
cho hn mn tin ngay trc mt m.
- Xin ng a gip s tin cho c y! - Karolina Anbectovna ni vi ngi lnh gc.
Anh ny t i v c|i th|i ng vc nn ~ c|u vi Maxlova.
Nhn c tin, Maxlova rt mng, v nh n nng s tho m~n c iu c nht n{ng ang
mong c.
"c g c iu thuc l m ko mt hi" - n{ng ngh thm v mi ngh ca n{ng u

hng c v ci nguyn vng y. Nng thm thuc n ni thong thy mi khi thuc lt t cc
ca phng giy ra hnh lang, nng ht ly ht mt c|ch ngon l{nh. Nhng n{ng cn phi ch
lu v vin lc s c bn phn cho gii n{ng i ~ qun bng cc b co, hn cn bn tho lun v
c tranh lun na vi mt lut s v mt bi bo b cm.
Sau phin to, c my ngi, c tr ln gi{, n bung gi phm nhn, h nhn nng v th thm
vi nhau iu g khng r. Nhng b}y gi th n{ng khng n h na.
M~i n gn nm gi mi c lnh gii n{ng i. Hai ngi lnh p gii - mt ngi min Nizni
Novgorod v mt ngi Chuvas - dn nng theo li ca sau ra khi to n. Va ra n gian
ngo{i, n{ng a cho h hai mi kopeik, nh mua h hai chic b|nh kalas v{ mt bao thuc l.
Anh ch{ng ngi Chuvas bn ci ri cm ly tin v ni:
- c ti mua cho. - V{ anh ta ~ i mua cho n{ng c thuc ln bnh, tin tha tr li cn thn.
V i ng khng c ht thuc, nn Maxlova v n nh lao, ming vn thm. Lc ngi ta
gii nng v n cng th c mt trm t nh}n {n ng b gii t xe la v cng va n. Nng
phi chen chc vi bn ny ch cng vo.
T nh}n c ngi r}u, ngi khng, gi c, tr c, ngi Nga, ngi thiu s, mt s b co
trc na u.
Xing xch long xong, h i v{o bn trong cng, ko theo mt ln bi m mt, ch}n bc rm
rp, ni chuyn n o, mi m hi xng ln nng nc. i qua bn cnh Maxlova, h c hau hu
nhn nng, mt v{i tn l|ch n gn, hch v{o ngi n{ng, cn thm hin r ln mt.
- Ka c em, trng xinh nh, - mt tn ni.
- Cho d n, - mt tn khc nhy mt ni.
Mt tn, ngi en i, gy gt nhn mu bing bic xanh, mt co cha r}u mp, lng
vng trong m xing xch long xong, }m b n m chm ly Maxlova.

- C em khng nhn ra bn c na h? Cn iu? - hn ku ln, rng nhe ra, cp mt sng ln

khi Maxlova y hn ra.
- Mt dy, lm ci tr g th" - Vin ph gim ngc t pha sau i ti thy th bn qut ln.
Tn phm nhn co rm ngi li chun thng. Vin ph gim ngc lin bc sn n mng
Maxlova.
- Cn m{y, n }y l{m g?
Maxlova nh tr li rng ngi ta va gii nng to v, nhng mt qu, nng chng bun ni
na.
- Tha quan, to v y , - ngi lnh p gii cao tui hn l|ch trong |m ng ra, a tay
ln v{nh m ch{o v{ ni.
- H, em giao n cho qun ngc. By b th khng c!
- Xin tun lnh.
- Xokolov! Nhn ly t, - vin ph gim ngc qut to.
Vin qun ngc n, cu knh di mnh vo vai nng v ht u ra hiu bo Maxlova i theo,
ri hn dn nng ti khu ph n. Ti }y sau khi kh|m xt, s nn khp ngi khng thy c g
(bao thuc l| Maxlova ~ nht v{o trong rut mt chic bnh), bn gc t li tng nng vo
ng cn x{ lim n{ng va ri i bui sng.

Chng 30

X lim giam gi Maxlova l mt gian bung di, b dc chn arsin, b ngang by arsin, c hai ca
s, mt bp l c ~ trc sn v{ my tm phn g ken lin, v|n ~ n toc, chim hai phn ba
din tch gian phng. gia x{ lim, trn tng, i din vi ca ra vo, treo mt bc nh Cha
ti m m, cnh c mt ngn nn, di eo mt b cc vn th y bi. Bn tri ca, trn mt
khong s{n nh{ ~ en sm, mt chic thng g bc mi hi thi.
im danh xong, ngi ta kho tri ca x lim li, sut m khng ai c ra ngoi.
X lim ny c tt c mi lm ngi: mi hai {n b{, ba tr con.
Tri hy cn sng, ch mi c hai ngi i nm: mt ngi trm |o kho|c kn u v mt d
ngi b bt v khng c giy t, ta hu nh lc n{o cng ng; cn ngi kia l mt ch ho lao
b giam v ti n cp. Ch ny khng ng, nm gi u ln chic o khoc cun li, mt m tht
to, c nhn ho, gi cho m di nga ngy trong c khi sc ra. Cn nhng ngi khc - ai ny
u u trn v mc o vi th mt s ngi khu v trn phn, mt s ng cnh ca s,
nhn cc phm nh}n i li di s}n. Trong ba ngi ngi khu c mt b gi; b Korableva, l
ngi s|ng nay ~ ng theo tin Maxlova.
B{ d|ng ngi cao, khe, v mt ru r, hai h{ng lng m{y chau li, da mt rn reo, cm x
xung nh mt ci ti nh, tc hung ngn ~ hoa r}m, bm li hai bn th|i dng, m| c mt
nt rui y lng. B b kt n kh sai do dng ba git chng v hn ta c xn li chc quyn r
a con gi ring ca b{. B{ l{ ngi cao tui nht x{ lim v{ cng l{ ngi b|n ru }y. B{
eo knh kh}u, i b{n tay th kch, y chai, ln tng ng kim theo kiu nng d}n, ngha
l kim cm bng ba ngn tay, mi kim cha v{o lng. Cnh b l mt ch thp b, mi hch, da
ngm ngm en, mt nh en l|y, tnh tnh hin hu nhng hay ni cng ang ngi khu nhng
chic ti bng vi th. Ch ny vn lm ngh g|c barie ng xe la(1), b kt n ba thng t v
ti khng cm c hiu ra n t{u, do chuyn t{u ~ gp nn.

Ngi khu th ba l Fedoxia m }y ch em cng x{ lim thng gi l Feniska - mt c gi

rt tr v{ xinh p da trng, m hng, mt nh tr con, xanh bic v sng ngi, hai bm tc di
hung hung qun quanh c|i u nho nh. C ny b giam v ~ mu s|t chng. C nh u c
chng ngay sau hm ci; lc , c mi mi su tui. Nhng trong khong t|m th|ng c
bo lnh nh{ ch to x, khng nhng c ~ l{m l{nh m{ cn ho| ra yu chng na, thnh
th khi to c lnh i th li ng l lc hai v chng ang chung sng vi nhau cc k ho
thun. V, mc chng, b chng v nht l m chng ngi ~ }m ra yu qu con d}u - ~
c ht sc bin bch cho c to, c vn b kt n kh sai, ph|t v~ng i Siberi. C Fedoxia nt
na, vui tnh, hay ci ny l bn nm cnh Maxlova, khng nhng c ~ yu thng Maxlova m{
cn coi vic chm sc, gip Maxlova l phn s ca mnh.
Trn phn cn c hai ngi {n b{ na ngi khng.
Mt ngi trc bn mi tui, gng mt gy g xanh xao, xa kia c l rt p. Ch m mt
a con nh v cho n ngm b chic v trng tro, chy x xung. Ch can ti chng i nh
chc trch. Mt thanh nin trong lng b bt i lnh, - theo d}n l{ng th trng hp bt lnh ny
l bt hp php, - d}n chng ~ a ra chn ng i cnh binh cp li ngi b bt lnh;
ch ta - l c anh thanh nin b bt lnh mt cch bt hp ph|p - ~ l{ ngi u tin n
ging ly d}y cng con nga ch chu mnh. Cn mt b c tc bc, lng cng, thp b, da mt
nhn nheo c v hin hu. B c ngi trn phn, cnh bp l v{ ang a, gi v v bt mt
thng b bn tui va chy quanh va ci sng sc. Thng b ct tc ngn, mnh bo trn, mt
mi chic o cc; n c va chy bn cnh b c va ku: ", bt ht ri nh!" B c ny cng b
kt n vi ngi con trai v ti c t nh{ ngi khc. B chu ngi t vi mt th|i ht sc
bnh thn, ch bun phin v ni thng con trai cng phi ngi t vi mnh, song iu lm cho
b bun nht vn l vic ng lo nh s phi lm mi cho rn chy v a con du li b i
mt th chng cn ai tm git cho ng ta na.
Ngoi by ngi {n b{ cn bn ngi na ang ng cnh khung ca s, tay bu song st,
va ra hiu va la ht ni chuyn vi bn phm nh}n ang i qua sn m Maxlova va gp
cng nh lao. Trong my ngi {n b{ ny, c mt ngi can ti n cp, thn hnh ch ny to
bo phc phch, tc hung, da mt v tay vng nht, lm chm tn nhang, ci c nc nch nh ln

khi. Vnh c o m phanh. Ch chng ch mm qua ca s, quc ming go ln my cu tc tu,

ging khn khn.
Bn cnh ch l mt b nh, ch bng a con g|i ln mi, da ngm ngm en, th}n hnh
khng c}n i: lng th d{i m{ ch}n li qu ngn. Mt , lm chm nhng vt hoen, i mt
en cch nhau qu xa, cp mi dy v ngn khng che ht nhng chic rng trng nhn cha ra.
Nhn cnh ngoi sn, chc chc li r ln ci the th. Do ci li l{m m ca , ngi ta gi
l "Nng Tin". ta can ti n trm t nh{. ng sau hai ngi ny l mt ngi {n b{ c
mang, bng to tng, mc chic o xm rt bn, d|ng ngi tiu tu, gy g, mt ni y gn
xanh; ngi ny can n oa tr n trm. Ch ta ng im lng, nhng lun lun mm ci biu
ng tnh v{ c{m ng trc nhng cnh din ra ngo{i s}n. Ngi th t ng cnh ca s l
mt ch nng dn b kt n v ti b|n ru lu; ch ny ln bo, nom vm v cp mt li ra, v
mt hin hu. Ch l m thng b ang chi vi b c v mt a con gi ln by; c hai a
khng th nh vi ai c nn cho c vo t vi m. Cng nh mi ngi, ch ny mt nhn
qua ca s, nhng tay vn khng ngng an mt chic bt tt v chc chc li nhn mt kh
chu v nhm mt li khi thy nhng ting vng tc ca phm nhn ngoi sn vng ti. a
con gi ch ln by, tc trng b xo mc c mi chic o cc, ng cnh tc hung v{ a b{n
tay gy g nh xu ra nu ly vy ; n tr mt chm ch lng nghe bn {n b{ v{ bn t {n ng
chi nhau, v lm bm nhc li nh ang nhm bi hc thuc lng.
Ngi th mi hai l con gi mt ngi ph l nh th, can ti ~ vt a con hoang ca
xung ging. cao dong dng, ngi c}n i, c bm tc dy ngn, mu ht d nht x tung v
cp mt li nhn lu khng chp; ch}n i t, mnh mc chic o xm bn thu, khng g
n chung quanh, c i i li li trn khong sn trng gia x lim, v h n gn tng l quay
ngoc li.
Ch thch:
(1) Nc Nga thi , dc theo ng xe la, tng chng mt, c mt ngi gc chn cng
gia nh trong mt tp lu ngay ti ch. Do ngi gc chn v c v con cng tip xc vi cng
vic ho xa, v thay chng lm vic l thng (ND).

Chng 31

Lc c ting kho lch cch v{ ngi ta thy Maxlova vo x lim th mi ngi u quay li
pha nng. Ngay c c con ngi ph l nh th cng ng li my gi}y, nhn ngi mi vo,
i m{y rn ln, nhng ri vn khng ni g, tip tc bc nhng bc d{i cng quyt.
B Korableva cm mi c}y kim v{o mnh vi th, chm chm nhn Maxlova qua mt knh, v
hi han.
- Chao, khn kh! Li v . Th m gi c ngh l{ ngi ta s tha c y! - b ct ging kh{n c,
trm trm, gn nh ging {n ng. - Thi th l li b h cho mt v ri.
B b knh ra v{ t mnh vi xung phn, cnh mnh.
- Ti vi b|c }y c bo nhau: c y th c l h phi tha ngay. Nghe ni ~ c trng hp nh
th y. C khi h cn n tin cho na y ch, c|i l{ theo s, may th c. - Ch gc barie xe
la bn tip li, ging thnh tht. - C ! Trm ng trnh chng khi s! - ci ging vui tai ca
ch vn tip tc ngn ln.
- Th ch b kt ti tht ? Fedoxia hi v{ ngc cp mt xanh bic, ng}y th, trong s|ng ln
nhn Maxlova.
Ci nhn tru mn y nh ni ln rng c ta ~ hiu thu ni au bun ca bn. Mi v ti tn,
tr trung thng vn nh ln trn khun mt c bng vt tt ngm, nom nh c sp khc.
Maxlova khng |p, lng l i v ch mnh, ch th hai k t trong tng ra, bn cnh b
Korableva, v ngi xung phn.
- Hnh nh ch cha n ung g th phi, - Fedoxia ming ni, ch}n ng dy i v pha Maxlova.

Maxlova khng tr li, n{ng t my chic "kalas" ln u ging, ng dy ci chic o

kho|c y bi v b c|i khn che m tc qun en ra ri ngi xung.
B c lng cng ang chi vi thng b u ng kia tm phn cng n ng trc mt
Maxlova.
- Chc! Chc! Chc! - B c tc li, lc u, i ngi.
Thng b con cng theo b{ c n, n du mi ra v tr mt nhn my chic bnh Maxlova va
mang v.
Sau mi tai bin va xy ra, gi }y nhn ngn y b mt thng cm vi mnh, Maxlova nhng
mun o ln khc. Mi nng run run, nng c nn cho khi bt thnh ting, nhng ch nn c
lc b c v thng b cha n. Khi nghe ting chc li nhn t, ci v thng xt ca b c v
nht l khi thy cp mt thng b ang nhn b|nh chuyn sang nhn nng th nng khng sao
km c na. C khun mt nng rung ln, nng o ra khc nc n.
- Gi{ ~ bo phi kim ly mt ng thy kin cho gii, - b Korableva ni. - Th n{o, i y ?
Maxlova mun tr li nhng khng sao ni c m ch va nc n, va rt bao thuc l giu
trong mt chic "kalas" ra a cho b{ c. Mt ngoi bao thuc v mt thiu ph m hng, tc
un cao, ngc h, c o x hnh tam gic. B Korableva nhn hnh v lc u. B lc u v
thy Maxlova ~ tiu ph tin qu. B rt mt iu gh v{o n ch}m, rt lun my hi ri a
cho Maxlova. Maxlova va khe va rt ly rt , nh ra tng t khi.
- Kh sai! - nng va ni va nc n khc.
- Qun ch m, chng n khng cn s Cha na, ung m|u ngi khng tanh. - B
Korableva ni. - Chng n kt ti con b v mt chuyn khng }u.
C ting ci r ln t ch my ngi {n b{ ng bn ca s. a con gi nh cng ci v

ting ci trong tro lanh lnh ca n ho vo nhng ting ci ng c khn khn v chi tai
ca ba ngi kia. Mt g phm nhn ngoi sn va din mt tr g l{m bn ny khng nhn
c ci.
- Kh ch di tri ru? Gi ci tr g vy! - tc hung ni v rung rung c khi tht m s
ca mnh, p st mt vo song st go ln nhng li tc tn ht ch ni.
- Qu}n n i? N ci g th ch bit? - B Korableva va ni va lc u t khinh mit
tc hung, ri li hi Maxlova - My nm?
- Bn, - Maxlova ni nc mt tro ra nhiu n ni mt git ~ ri trng iu thuc l.
Maxlova cu gin v n|t iu thuc, qung i v{ rt ngay mt iu khc.
Ch gc barie xe la, tuy khng ht cng vi nht mu thuc ln, ri va nn vut li mu thuc
va tip tc ni:
- C , r rng l chn l b ch n nh mt ri! H mun lm g th lm. B Matveyevna c bo:
ngi ta s tha cho c y thi, ti th ti bo: khng }u b{ i, lng ti cm thy chng s cn x
c y ra cho m xem, ti nghip c y qu|; th y nh rng, - m va ni va thch th lng nghe
}m hng ging ni ca mnh.
Lc y tt c |m phm nh}n ~ i qua, my ngi {n b{ t ny vn ngi ni chuyn vi h
lin ri ca s i li gn Maxlova. Trc ht l ch b|n ru lu mt li vi a con gi.
- n nng lm phi khng? - Ch va hi va ngi xung bn cnh Maxlova, i tay vn lia la
an chic b tt.
- B n nng l v khng c tin. Gi c tin th g m ch kim c mt ngi kho xoay x
ngi ta ci cho mnh khi ti, - b Korableva ni. - C ci ng tn l g y nh, c|i ng u b,
mi to y m; ny, c n , ngi ng}m di nc, ng y ko ln th{nh ngi kh y. Gi
trc nh c ci ng y nh?

- Nh c ng ta tng d lm y - "Nng tin" ngi xung cnh my ngi ang ni chuyn,

nhe rng ra gp - Khng c nghn rp th lo ta chng thm nh nc bt v{o cho }u!
- Chng qua cng v s kip c n th, - b c thp b can ti t nh ni. - Chng ti m ch
kh {: n cp v thng b nh ti, li cn b n vo t lm mi cho chy rn, ti gi lo th ny
cng phi v{o }y, - b bt u k cu chuyn ca mnh n ln th mt trm ri. - Tht l
khng gng cm th cng b gy, chng trn }u cho tho|t c. Khng i n m{y th i t, th
y!
- Bao gi h chng th, - ch b|n ru lu ni v, sau mt lc nhn chm chm v{o u a con
gi, ch lin t chic b tt xung cnh mnh, ko n v{o lng, a nhng ngn tay nhanh nhn
bi tc n. - H hi "sao my li bun ru lu?". Th ly g nui con kia ch? - Ch ni, tay
vn tip tc lm ci vic ~ th{nh thi quen ca mnh.
Cu ni ca ch lm Maxlova nh n ru.
Gi m{ c tp mt hp ru nh, - nng ni vi b{ Korableva v{ a tay |o chi nc mt;
gi }y ch chc chc nng mi li nc ln mt ting.
- Ru {? c thi! a tin }y, - b Korableva ni.

Chng 32

Maxlova rt tin giu trong mt chic "kalas" ra v{ a cho b{ Maxlova mt t. B Korableva

cm ly xem v tuy khng bit ch, nhng b{ tin li "N{ng tin" l{ ngi hiu rng bit nhiu
khi c ta ni y l hai rp ri; b lin ln n cnh ming bp l, rt chai ru giu trong
ra. Thy th, bn {n b{ vn khng nm cnh Maxlova lin tr v ch mnh. Maxlova r bi
khn vung v{ |o kho|c xong, nm xung phn, ly "kalas" ra n.
- Em c gi phn nc ch cho ch y, nhng b}y gi chc ngui mt ri, - Fedoxia va ni
va moi u ging ra mt ci tch v mt m pha ch bng st ty trong mt mnh vi
qun chn.
Nc ~ lnh tanh, v nhiu mi st t}y hn l{ mi ch, nhng Maxlova vn rt y mt tch
va n "kalas va chiu nc.
- Finaska, ny cm ly, - Maxlova b mt ming "kalas" gi to thng b ang ng nhn mm
v{ a cho n.
Lc , b{ Korableva ~ mang chai ru v ci cc n. Maxlova mi b Korableva v "Nng
tin" cng ngi n ung. Ba n phm nhn ny l mt nhm qu tc trong x lim v h c t tin
v{ c g thng chia x cho ngi khc.
L|t sau, Maxlova ~ tnh nh s|o, hot bt k li cnh tng phin to, nhi li iu b vin
ph chng l v thut li tt c nhng g n{ng ~ thy v ly lm l. Nng k rng to{ ai cng
nhn nng vi mt v thch th ra mt, h lun lun mn c tt vo bung gi b c|o c
ngm nng.
- Chnh thng lnh p gii cng bo: "H n ngm m{y y". Thng no vo bung cng v
vnh hi giy t ny kh|c, nhng mnh bit tng ngay l n c cn giy t g u, i mt thng

n{o cng c nh mun nut chng ly mnh i y, - nng ni v mm ci, lc u, ng nh

cng ly lm ngc nhin tht. - Ton l v vnh c.
- ng th y, - ch gc barie xe la ni theo v ci ging du dng ca ch li ngn ln. - ng
l{ nh rui thy mt. Vic g khc th chng thy mt h }u, ch h c gi th ch gi h cng
x nhau li. Bn y c th nhn c n chy theo g|i y.
- Ngay }y cng th, - Maxlova ngt li ch. - }y mnh cng b th y. H va gii mnh v
n cng th c mt o{n ngi cng va ga n. H m gh ly mnh th ny ny, tht chng
cn ca v{o }u c na. May c lo ph gim ngc y, l~o ui h cho, tht phc qu! Mt
thng bm cht ngay ly, mnh phi cht vt mi vi tho|t c
- Thng y mt mi th no? - "Nng tin" hi.
- N en v{ ru mp.
- ng l{ hn ri.
- Hn no?
- Seglov.
- Seglov no th?
- Ch khng bit chuyn Seglov ? Hn vt ngc hai ln ri. Va b chp li xong, nhng th
no ri hn cng chun c cho m xem. Ngay bn cai ngc cng phi gm m, - "Nng tin"
ni, ( chuyn chy th cho t {n ng nn rt thng t mi chuyn trong t). - Th no ri hn
cng li chun ra c.
- C trn c, hn cng chng dt bn mnh theo }u! - b Korableva ni v quay v ni vi
Maxlova - Cn c, ng trng s ng y bo c phi l{m n t th no. By gi phi n ch
cn g?

Maxlova ni l nng khng bit g c.

tc hung vng hai cnh tay trn y t{n nhang ln u gi ro ro trong m tc hung dy v
ri b, bc n ch "nhm qu tc" ang ngi ung ru.
- Katerina i, t bo cu, - ln ting. - Trc ht cu phi vit th ny ny: "Ti khng ng
vi bn n"; xong cu n ln ng chng l.
- Vic g n my? - B Korableva ni vi ta, ging khn khn, gin d. - |nh hi thy mi
ru ch g, ng c nhe rng ra m{ l{m g v ch. Chng phi my dy ngi ta mi bit r
cch thc, ai cn n ci ng my.
- C ai ni chuyn vi m{y }u n{o? ng c ch mm vo.
- Mun ung ru ch g? Xn ngay li thi.
- Thi a cho n ung vi. - Maxlova ni, lc n{o n{ng cng san s cho mi ngi tt c nhng
g mnh c.
- Ti s cho n ci ny ny
- N{o a }y! - tc hung sn n cnh b Korableva. - B cc s ci th m{y }u.
- t ci khn kip.
- M{y th hn g?
- thi thy.
- Tao l{ thi thy ? Con t kh sai, con git ngi kia? - tc hung ht ln.

- Ct i! Nghe cha? - B Korableva l nh ni.

Nhng tc hung li cng sn n s|t hn na v b Korableva tc th y ngay mt ci vo
gia b ngc trn nng nnh ca . tc hung nh ch ch c th, mt tay tm ngay ly tc b
Korableva, cn tay kia nh m thng vo mt; nhng b{ Korableva ~ kp chp ly cnh tay
y. Maxlova v "Nng tin" ging ly tay tc hung, c ko ra, nhng b{n tay nu tc th vn
khng sao g c. c kh ni ra mt t nhng ch l{ qun tc thm na vo tay m thi.
B Korableva tuy b vo u i, nhng tay vn thi lia la v{o ngi tc hung v{ rng c nhe ra
c p ly cnh tay . Bn {n b{ a n |m |nh nhau, xm xt vng trong, vng ngo{i, ming
la, tay g hai ngi ra. C lao phi cng chy n, va ho, va ng my ngi ang ging x
nhau ti bi. My a tr con np v{o nhau khc nh ri. Nghe ting xn xao m , m cai ngc
cng mt vin cai na chy vo.
H g hai ngi |nh nhau ra. B{ Korableva th vut li mi tc bc, g tng tm b bt ri ra;
tc hung th ko tm o cnh rch toang che b ngc vng ch - c hai cng g{o ln phn
trn, li cho nhau.
- Tao bit m, ch ti ru thi. Mai tao s bm vi quan ch|nh ngi sa cho chng bay mt
trn. Mi ru sc c ln! - M cai ngc ni. - Liu hn, vt ht tt c i khng th ng c trch.
Ai ri hi m{ d{n xp chuyn chng bay. Cm mm i ri v ch.
Nhng m~i h vn khng im cho. Hai ngi vn tip tc chi bi nhau, k l ngn ngun, phn
trn phi, tri. Cui cng, hai ngi cai ngc i ra. Bn {n b{ lng dn v ln lt i nm. B c
ngi thp b ng trc tng Cha, lm rm cu nguyn.
- Hai con t kh sai t tp vi nhau, - gc phn ng kia, tc hung bng ct ln mt ging
khn khn, mi cu li km thm mt ting chi tc tu khng th tng tng c.
- Coi chng, kho li nh n y, - b Korableva bt li ngay v{ cng nhic mc li khng km.
Ri c hai cng im lng.
- Chng n m{ khng can th tao ~ mc mt my ra ri, - tc hung li ni, v b Korableva

li i |p tr ming ngay lp tc.

H im lng l}u hn ln trc mt cht ri li chi nhau, ri li im. Cng v sau thi gian im
lng c{ng ko d{i l}u hn v{ cui cng, h im lng hn.
Mi ngi u ~ i nm mt s ~ ct ting ngy, duy c b c gi vn cn th thp ly trc
nh Cha; hm n{o b{ cng cu nguyn rt lu. V c con g|i ngi ph l nh th th ngay t
khi m cai ngc va ra khi, ~ ng dy tip tc i i li li trong x lim.
Maxlova khng ng, u c lun qun: mnh ~ th{nh mt con t kh sai. - hai ln chng n ~
gi mnh th ri cn g: mt ln m Boskova mt ln l con tc hung - v nng khng sao lm
quen c vi c|i ngh . B{ Korableva t ny vn nm quay lng v pha nng, gi quay tr
li.
- Chu tht khng ng, qu l khng ng. - Maxlova kh ni. - Bao nhiu a lm by chng h
g, mnh th bng dng v c phi chu kh.
- ng bun, c . Siberi ngi ta cng vn sng c y thi. C c sang y ri cng
chng cht no, - Korableva an i nng.
- Chu bit l khng cht, nhng m{ n vn c lm. Sao kip chu c b o y th ny? M
chu th li quen sng sung sng ri.
- Chng ai l{m tr|i Cha c, - b Korableva th di, - chng tr|i Cha c.
- Chu vn bit th, b , nhng d sao cng vn kh lm. - Hai ngi im lng.
- C nghe thy khng? K n, - b Korableva ni, khin Maxlova ch n nhng m thanh k
d t u phn ng kia vng ti.
l{ nhng ting nc n ang b nn xung ca tc hung. khc v ni b ngi ta mng
nhic |nh p khng cho ly mt hp ru trong lc ang cht thm.

 cn khc v ni sut i khng thy g ngoi nhng cu chi bi, ch giu, s nhc, v
nhng trn n. mun t an i bng cch hi tng li mi tnh u ca vi Fetka
Molodolkov, mt anh cng nhn nh my.
Nhng va nh li mi tnh xa th li nh lin ngay n ci kt thc bi |t ca n. Hm y,
sau khi ru ch say sa, Molodolkov ~ ph|t minh ra mt tr tiu khin l ly axit bi vo ci
ch cm gic nht ca , ri cng bn b m bng ci sng sc khi thy qun qui v au n.
Nh li cu chuyn li thy thng th}n phn mnh, ri cho rng khng ai nghe thy ting
mnh, o ln khc. khc nh mt a b, rn r, st si, kht kht, ming nut nhng git
nc mt mn mn.
- Ti nghip, - Maxlova ni. - Ti nghip tht y, nhng cho n cha ci thi y i.

Chng 33

Hm sau, va thc dy l{ Nekhliudov ~ cm thy ngay rng va mi c chuyn g xy ra

vi mnh; v{ ngay lc cha nh ra chuyn g ch{ng ~ bit rng l{ mt chuyn quan trng v
tt p. "Katiusa, to n".
ng, v{ cn phi chm dt mi tr la di, cn phi ni n ton b s tht. V{ cng va l
mt chuyn may mn l lng, sng nay chng nhn c bc th mong i t l}u, ng bc th
m chng hin ang cn ht sc: Maria Vaxilievna, v ng thng lnh qu tc kia thun chng
c hon ton t do v chc chng hnh phc trong cuc hn nhn sp ti.
- Hn nhn? - Chng ni chua cht. - Sao by gi chuyn y n xa l vi mnh n th
Vic ni s tht vi Mitxi s|ng nay, ch{ng cng thy kh khn nh th. Cha th ni ngay
c,v th l lm nhc ngi ta. Nh trong rt nhiu quan h h{ng ng{y, {nh c phi gi
nguyn tnh trng mp m hiu ngm th thi. Sng nay, chng ch quyt nh c c mt
iu l s khng n nh Korsagin na v nu h c hi v sao th chng s ni ht s tht.
Tri li, trong quan h vi Katiusa th khng th c tnh trng mp m, phi dt khot, r rng.
"Ta s n nh t ni vi nng, xin nng tha th. V nu cn, ng, nu cn th ta s ly nng
lm v", ch{ng ngh bng.
S|ng nay, nh sn sng hy sinh tt c v kt hn vi n{ng tinh thn c thoi m|i ~
kch ng chng mnh lit.
~ l}u cha c hm n{o ch{ng thy mnh c ngh lc nh hm nay. Thy b Agrafena Petrovna
bc vo, chng tuyn b ngay vi b mt cch qu quyt. Ci qu quyt m chng khng ng
mnh c c - rng chng khng cn ch ny v khng cn b gip vic na. Trc }y tuy

khng ni ra nhng mi ngi u cho rng chng gi my gian nh rng v sang trng ny l
ci v. Thnh th vic t b my gian nh{ ang c mt ngha c bit. B Agrafena
Petrovna sng st nhn chng.
- Ti rt cm n b{ ~ sn sc gip rt nhiu, b Agrafena Petrovna , nhng b}y gi ti
khng cn ci ch rng n th ny v{ cng khng cn nhiu ngi gip vic na. Song, nu
b cn mun gip ti th xin b{ l{m n trng coi nh{ ca v tm xp dn c h cho nh
lc m ti cn sng. Ri bao gi ch Natasa ti n, ch y s liu sau. (Natasa l ch rut
Nekhliudov).
B Agrafena Petrovna lc u.
- Thu xp ci g? Nh ca c ri cu vn phi cn n ch. - B ni.
- Khng, khng cn na }u, b{ Agrafena Petrovna chc l ti khng cn n n na }u, Nekhliudov ni, chng mun |p li ci lc u va ri ca b. - B ni h vi Korney rng ti
s tr trc anh ta hai thng tin cng v t nay ti khng cn anh y gip vic na.
- Cu lm th khng c }u, cu Dmitri Ivanovich, b ni bng mt ging trch mc. - H,
cu ra nc ngoi th ra, ch nh sau ny vn cn n.
- B nhm ri, b Agrafena Petrovna . Ti khng ra nc ngo{i }u; nu c i th s i n mt
ni kh|c hn.
Mt chng bng bng ln.
"Phi, cn ni toc cho b y bit, - ch{ng ngh bng, chng c g phi giu gim, phi ni ht s
tht vi mi ngi".
- Hm qua ti va gp mt chuyn ht sc l lng v quan trng. B cn nh Katiusa nh c
Maria Ivanovna ti khng?

- Sao li khng, chnh ti dy c y khu v m li

- y hm qua to x Katiusa y, v ti li lm bi thm phin to.
- Tri i? - Khn kh th th thi! - B Agrafena Petrovna ni. - Th c y b x v ti g?
- Va ti git ngi m tt c l do ti gy ra.
Sao cu li gy ra nhng ti tnh y c? - Cu ni l qu! - b Agrafena Petrovna ni v
nhng m la tinh ranh le ln trong i mt gi lo ca b.
B bit r chuyn chng vi Katiusa.
- ng th, chnh ti l nguyn nhn gy nn mi chuyn. Chnh v th m nhng iu ti d
nh trc u b o ln ht.
- Sao n c th l{m o ln cng vic ca cu c? - B Agrafena Petrovna ni, c gi khng
mm ci.
- Chnh ti ~ g}y nn nng ni khin c ta i v{o con ng y th ti phi em ht sc ra tm
mi c|ch cu c y.
- l{ lng tt ca cu, ch trong vic ny cu chng c li g gh gm c. Ai m chng c
chuyn th ny th kh|c, c iu l nu bit suy ngh th ngi ta s sa cha c li lm ri
qun n i v{ sng nh thng, - b Agrafena Petrovna ni, ging nghim ngh, ng n - Cn
cu th ti g m c mua vic vo mnh. Ti c nghe t lu rng c y ng thng khng i, li
i ng queo, th th li ti ai?
- Li ti ti. Chnh v th m ti mun chuc li.
- H, khng phi d m chuc li c }u.

- l{ vic ca ti. Cn nu b{ c lo cho b{ th nh m ti vn mong trc kia

- Ti khng lo g cho ti c. Hi cn sng, b{ ~ ban n cho ti rt nhiu, nn ti khng mong
mun g hn na. Ch|u g|i ti, con Lizonka, ~ ly chng, n vn mi ti n vi n, bao gi
cu khng cn ti na ti s n vi ch|u. C iu l cu chuc ly ci vic y vo mnh th
tht khng ng. Nhng chuyn y th thin h ai m ch th.
- Hm, ti th ti khng ngh th. Ti vn xin b gip ti cho thu li my cn nh{ ny cho ngi
khc v thu dn c h ti. Xin b{ ng gin. Ti bit b lo lng cho ti rt nhiu, ti cm n
b lm lm.
Tht l k l: t lc Nekhliudov thy chnh mnh l xu xa v{ chnh mnh l{ |ng khinh ght th
chng khng cn khinh ght ai na. Tri li, chng cn thy yu mn v knh trng b Agrafena
Petrovna v anh chng Korney. Chng mun ng li xin li Korney, nhng anh ta l php qu,
nghim trang qu, chng c dng dng khng ni c.
Trn ng n to{ |n, ch{ng cng i qua nhng ph x y, cng ngi trn chic xe nga y,
nhng sao hm nay ch{ng cm thy mnh l mt ngi khc hn, n ni chm ch{ng cng phi
ly lm l.
Vic kt hn vi Mitxi, mi hm qua chng thy n gn gi l{ th, m hm nay chng li thy
hon ton khng th c. Hm qua chng cn thy tht l{ sung sng, khng cn ng g na;
th m hm nay ch{ng ~ thy chng nhng mnh khng xng |ng ly c ta m ch n gn
thi cng khng xng |ng. "Nu c ta bit mnh l{ ngi th no th nht nh c ta khng bao
gi thm tip mnh. Th m{ mnh cn tr|ch c ta l{ hay l{m m vi anh n{o . Khng, nu
nh b}y gi bit r ta l{ ngi th no, c y c thun tnh ly ta i na th, cha ni g n
hnh phc, liu ta c th yn lng khi bit rng con ngi kia ang trong y, trong chn lao t,
v ch mai kia l{ cng o{n phm nhn phi qua ht chng ng ny n chng ng khc,
i n ni y kh sai khng. Ngi {n b{ b iu ng v ta y chu n kh sai, cn ta }y
tip kh|ch n chc mng v cng c v tr i thm ving ch ny, ch khc. Hoc cng vin
thng lnh qu tc - ~ b ta cng ngi v la di ht sc hn hp hi ng kim phiu
tn thnh v phn i lut l hin hnh v vic thanh tra c|c trng hc ca a phng v.v,

sau li hn h gp g vi v ngi ta (tht l khn nn?), hoc s v tip bc tranh m chc

chn l khng bao gi ho{n th{nh c, bi v ta chng nn ph th gi lm nhng vic v vn
, m{ b}y gi cng khng th lm nhng vic c na, - chng t nh v khng ngng vui
sng v s bin chuyn trong lng.
"By gi, trc ht phi n gp trng s, - ch{ng ngh bng, xem ng y nh th no, ri
mi ri mi vo nh t gp nng v ng ht mi chuyn vi n{ng c".
V ch mi hnh dung n lc gp nng, ni ht u ui ng li hi hn v ti li ca mnh, ha
vi nng s lm tt c nhng g c th l{m c, s ly nng lm v chuc li li lm xa,
lng ch{ng ~ tr{n ngp mt nim vui sng v bin v{ ch{ng rng rng nc mt.

Chng 34

n to n, ngoi hnh lang, Nekhliudov gp ngi m to hm qua, chng hi y xem nhng

t nh}n ~ th{nh |n hin b giam gi }u v{ ai l{ ngi c quyn cho php gp h.
Ngi m to cho bit t nhn b giam gi nhiu ch v t nay cho n khi cng b n quyt,
vic cho php gp h l thuc quyn quan chng l.
- Vn to ti s ni ngi r v s dn ng{i i. Quan chng l gi cng cha c }y. Ng{i
sau phin x. Cn by gi th mi ngi vo d. Phin to sp bt u y!
Sao hm nay Nekhliudov cm thy ngi m to c v |ng thng th. Chng cm n ri i
ti phng bi thm.
Chng va bc ti th cc bi thm ang lc tc trong ra sang phng x |n. Cng vi ci
v ti tnh ng{y hm qua v{ cng nh hm qua, nh{ thng gia ~ n ung no say trc khi
n }y. ng ta vn v cho hi Nekhliudov nh ch{o hi mt ngi bn c. V{ lc ny, th|i
sung s v ting ci khanh khch ca Piotr Geraximovich khng cn lm Nekhliudov kh
chu cht no.
Nekhliudov mun ni cho tt c cc bi thm bit v quan h ca chng vi n phm nhn b
kt ti hm qua.
Ch{ng ngh: "L ra hm qua, lc to n x, ta phi ng dy, cng khai ni ln ti li ca mnh
mi phi". Nhng n khi ch{ng ~ cng c|c bi thm vo trong phng x n v khi nhng th
tc hm qua li bt u ti din - li "To{ thng ng", li b ba thm phn c o thu ln ngi
trn bc cao, li im lng, li cc bi thm ngi vo nhng chic gh c lng ta cao, li cc tn
hin binh, bc nh Cha, ng linh mc gi, - th chng cm thy d c bt buc phi lm, hm
qua ch{ng khng gan ph ri ci khng kh trang nghim ny.

Th tc tin h{nh trc phin to{ cng ging nh hm qua (tr vic bt cc bi thm tuyn th
v bi ni ca vin chnh n vi cc bi thm l b).
Hm nay, to x mt v n trm c ph phch. B co do hai hin binh gm tut trn coi gi,
l mt thanh nin hai mi tui, gy g, vai hp, mc o t mu xm, mt ti nht. Anh ta ngi
mt mnh trn gh b c|o v{ a mt lm lt nhn nhng ngi ang v{o. Anh ta phm ti ~
cng mt ngi bn b kho mt nh{ kho v{ n trm my tm thm chi ch}n c rch, tr gi ba
rp s|u mi by kopeik. Bn co trng c ghi r anh ta b cnh st bt gi lc ang i vi bn,
ngi bn ny vc my tm thm trn vai. C hai cng nhn ti ngay v{ u b tng giam. Bn
anh ta l th ngui, ~ cht trong t.
Th l{ ngi ta em mt mnh anh ra x. My tm thm c nm trn bn tang vt. Vic xt x
li din ra ng nh hm qua, cng c tt c mt lot y no l bng chng, tang vt nhn
chng, tuyn th, hi cung, gi|m nh, cht vn. Khi nghe chnh n, chng l, trng s b{o
cha hi, vin cnh st nhn chng c n tr li nht gng "ng th ", "ti khng bit" v ri li "ng th!" Mc du anh ta c ci v n n, my mc ca con nh{ binh, nhng ai
cung thy r l{ anh ta thng hi b co v min cng phi k li vic mnh ~ bt c th
phm nh th no.
Nhn chng th hai l mt c gi b nh, kh ch, ch nh v ch nhng tm thm b mt
trm. R rng ng c ngi bn tnh, khi ngi ta hi c c nhn nhng tm thm y l ca c
khng th c nhn mt cch min cng. Khi ph chng l va bt u hi xem c nh dng
nhng tm thm y lm g, c c cn n nhng tm thm y lm khng th c ni cu v tr li:
- em m{ vt nhng tm thm ca n y i cho rnh! Lo khng cn g n chng ht. Nu bit
xy ra lm chuyn phin phc th ny th lo chng hi }u i trnh b|o l{m g. Gi| c phi b
thm v{o y mt t giy bc hay hai t i na m khi b i hi i li th ny th l~o cng
xin b. Ch ring tin xe cng ~ mt gn hai trm rp ri. M lo li ang m, va b sa , va
b t thp.
Cc nhn chng th ni nh vy. Cn chnh b c|o cng ~ th nhn c. Anh ta nh mt con th

b bt sng, ng ng|c nhn khp xung quanh ri ngp ngng k li u ui c}u chuyn.
S vic ~ r nh ban ng{y, nhng cng ging nh hm qua, ph chng l li nhn vai, ra
nhng cu hi cc k t nh, nhm a ti phm xo quyt kia vo trng.
Trong li buc ti, hn chng minh rng v trm ny din ra c ph phch v ti nh{ c ngi
. V th cn trng tr g thanh nin ny tht nng.
Trng s b{o cha do to c ra ci rng v trm ny khng xy ra ti nh{ c ngi , v th
mc d ti ~ r, b can khng n ni nguy him cho x hi nh ng ph chng l quyt o|n.
Cng li nh hm qua, lo chnh n lm ra v v t v{ cng bng. Lo ging gii t m v dn d
cc bi thm nhng iu m h ~ bit hoc khng th khng bit.
Ri li cng ngh gii lao nh hm qua, cng ht thuc, cng vin m to{ h to "To{ thng
ng" v{ cng hai tn hin binh nh hm qua, c gng khng ng gt, ngi cm gm tut
trn (e do ti nhn).
Qua h s thy r anh thanh nin kia c b xin cho vo lm chn sai vt mt xng thuc
l| v{ anh ta ~ sng nm nm. Nm nay, sau mt v rc ri xy ra gia ch vi th, anh b
ui. Mt vic, anh lang thang khp thnh ph, c ng no ung ru sch. qu|n ru, anh
|nh bn vi mt ngi th ngui cng tht nghip nh anh, m{ cn tht nghip trc na lu
hn, v{ cng hay say ru. Mt m hai ngi say kht, b kho| nh{ ngi ta vo v c ci
g th ly ci y. C hai b bt v{ ~ th nhn tt c. B nht vo ngc, anh th ngui cht trong
khi ch ra to. Cn anh ny hin ang b to xt x v b coi nh mt k nguy him cn phi tr
i cho x~ hi.
Nghe tt c nhng iu , Nekhliudov ngh: Cng nguy him nh n ti nhn hm qua. H
nguy him, cn chng ta th khng nguy him ? Nh ta, mt k dm dt, tru lc, mt tn la
bp, th m tt c nhng ai bit ta, thy ta nh th ny, khng nhng khng khinh b m cn
knh trng ta na? Nhng d trong s nhng ngi c mt trong gian phng ny, g thanh nin
kia c l k nguy him nht cho x hi i na, th theo lng tri, ta phi l{m g khi ~ bt c

anh ta?
Tht r rng anh ta khng phi l mt k phm ti i gian, i c m ch l mt ngi rt bnh
thng, iu mi ngi u thy. V{ ai cng r l{ anh ta sa ng~ nh b}y gi ch v anh ta ~
sng trong hon cnh to nn nhng con ngi nh vy. Bi th cho nn ai cng thy r l
mun cho khng cn c nhng thanh nin nh vy na, th trc ht phi th tiu nhng hon
cnh to nn nhng con ngi bt hnh y i.
Vy m chng ta lm g? Chng ta tm ly g thanh nin ny do tnh c ~ sa v{o tay chng ta,
trong khi chng ta tha bit c h{ng ng{n ngi phm ti nh anh ta m{ khng b bt; ri
chng ta phi b anh ta v{o t t anh ta trong iu kin hon ton v cng ri ngh, hoc bt
anh ta lm nhng vic cc k ngu xun, c hi ch sc khe, bt anh ta chung sng vi nhng
ngi cng ~ suy nhc v lm li trong cuc i nh anh ta, ri sau li mun lm tn tin
cng qu, a anh ta i {y t Moskva n Irkusk, cng nhng k h hng nht i.
Khng nhng chng ta khng l{m g th tiu c|c iu kin to nn nhng con ngi nh th
m chng ta li cn khuyn khch nhng c|i l {o to ra h. Ai ny u bit l{ nhng xng
my, nhng x nghip, nhng xng sa cha, nhng qu|n ru, nhng tim n, nhng nh
cha. Chng nhng chng ta khng trit ht i m{ chng ta cn cho l cn phi c v khuyn
khch gip cho nhng t chc y hot ng u n na.
Nh vy chng ta to ra, khng phi mt m hng triu ngi ri sau li i tm c mt
ngi v{ tng nh th l{ l{m c mt c|i g , ~ bo v c cho mnh v, chng cn phi
lm g thm na, chng ta iu ngi y i t Moskva n Irkusk, - ngh ca Nekhliudov lc
ny rt si ni v minh mn; ngi cnh vin i t|, ch{ng nghe cc ging ca trng s,
chng l v chnh n nhn nhng c ch y t tin ca h. - M ci tr h ny tn bit bao
nhiu cng sc? - Nekhliudov tip tc suy nghl, mt ngm ngha gian phng rng ln, nhng
bc chn dung, nhng ngn n, nhng chic gh bnh, nhng b qun o, nhng bc tng
dy, nhng khung ca s, ch{ng ngh n v s ca to nh ny v{ n v s cn to gp
i ca c ban t chc ny, n ton b o{n qu}n vin chc, quan li, th k, lnh canh, tu
phi, khng phi ch }y m{ trn khp t nc Nga, c bn u n lng din ci tn
hi kch khng ai cn n y. - , gi| m{ chng ta em dng mt phn trm nhng cng sc

 gip nhng ngi b b ri ny. Nhng con ngi m chng ta hin ang ch coi nh
nhng cnh tay nhng tm thn cn thit cho cuc sng yn n sung tc ca chng ta thi. Nhn khun mt m yu, s st ca anh thanh nin, Nekhliudov ngm ngh: V ngho i anh ta
phi b qu ra tnh, nu ngay t lc y c c mt ngi thng hi v{ cu mang, hoc l khi
anh ta ~ tnh ri, sau mi hai gi lm vic cng xng, gi| nh lc anh ta b b bn ln
tui r r n qu|n ru m{ c c mt ngi khuyn bo: "Vania ny, ng i! Khng nn
}u!" th anh ta s khng i na, s khng la c, tn gu v khng lm g by b c.
Nhng sut my nm tri hc vic tnh, c ai thng hi anh ta }u; anh ta sng nh mt con
vt, u co trc lc cho khi lm chy, chy i mua vt cho cc ng th c. Tri li, sut thi
gian y, anh ta ch nghe v thy nhng ngi ny v bn b c mt iu l k no bit la bp,
ung ru chi bi, |nh nhau, chi bi tru lc mi l{ ngi gii giang. Th ri n khi anh ta
bnh tt kit sc v lm lng qu sc, n khi ru ch v tru lc ~ l{m anh ta u m, |m
chng, i lang thang v vn khp thnh ph, ri n khi ch v ngu ngc anh ta chui vo mt
ci kho, ly my ci thm chi ch}n c rch th chng ta, to{n nhng ngi gi{u c, phong lu,
c hc thc, chng ta ~ khng tm c|ch dit tr cho ht nhng nguyn nh}n a ngi thanh
nin y n tnh trng hin nay, chng ta li tng l un nn chn chnh tnh hnh bng cch
trng tr anh ta.
Tht l kinh khng? Khng bit rng }y, c|i t{n nhn v ci v l, ci no nhiu hn. C l c
hai u ~ ti mc tt cng.
Nekhliudov mi suy ngh, khng ch n vic ang din ra trc mt. Chng thy hi hng v
c|i iu va khm ph ra. Chng ly lm l sao trc }y ngi kh|c cng khng nhn thy
c iu .

Chng 35

Va bt u gi ngh gii lao th nht, Nekhliudov ~ ng dy v{ ra h{nh lang, nh s khng

quay li phng x n na. Mc ngi ta mun lm g anh thanh nin kia th lm, ch chng
khng th tham d vo ci vic ngu xun xu xa khng khip y c na.
Hi c ch phng lm vic ca chng l, Nekhliudov bn n y. Khng mun cho chng
v{o, ngi tu phi bo quan chng l ang bn. Nhng ch{ng khng ti li ngi y ni
c bc qua ca.
Chng nh ngi vin chc ra tip vo trnh vi quan chng l rng chng l mt bi thm c
vic rt cn gp ngi. Danh hiu cng tc v b qun o sang trng ~ gip Nekhliudov. Ngi
vo trnh bo vi vin chng l v cho Nekhliudov vo. Bc tc v ch{ng ~ c i gp bng
c, vin chng l c ng m tip Nekhliudov.
- ng cn g? - Vin chng l nghim ngh hi.
- Ti l bi thm, tn l Nekhliudov, ti cn gp b can Maxlova, - chng ni nhanh, v qu
quyt. Mt chng nng bng v chng cm thy mnh ang l{m mt vic c nh hng quyt
nh n cuc i mnh.
Vin chng l ngi thp b, da ngm en, tc hoa r}m ct ngn, i mt sng tinh nhanh,
chm ru rm mi ta quanh ci cm nh ra.
- Maxlova , ti bit, phm ti u c, - vin chng l thn nhin ni. - ng cn gp c ta lm
g? - V ri mun cho c v n ho, ng ta ni tip - Cha bit ng cn gp l{m g ti cha th
cho php c.
- Ti cn gp v mt iu rt h trng i vi ti, - Nekhliudov bng mt, ni.

- ra vy, - vin chng l ni, ngc mt ln, chm ch nhn Nekhliudov. - Vic ~ x hay
cha x?
- Hm qua c y ~ ra to{ v{ b kt n bn nm kh sai, hon ton oan. C y khng c ti.
- ra th. Nu nh mi b kt n hm qua, - vin chng l ni khng h n li
Nekhliudov bo nng rng c ti th t nay n khi chnh thc cng b n quyt phm nhn
tri tm giam. y ngi ta ch cho php n thm vo nhng ngy quy nh. Ti khuyn c
nn n thng y m xin.
- Nhng ti cn gp c y ngay, sm lc no hay lc y - Nekhliudov ni. H{m di chng run
ln chng cm thy ~ sp ti pht quyt nh.
- ng cn gp lm g? - Vin chng l hi, i h{ng lng m{y y rn ln, c v nghi ngi.
- V c y v ti m li b t kh sai. Chnh ti c ti.
Nekhliudov ni ging run run. Gia lc y, chng cm thy nh mnh va cht ni mt iu l
ra khng nn ni.
- Sao li th? - vin chng l hi.
- V ti ~ la c y v{ y c y n tnh trng hin nay. Nu khng, c y ~ khng b kt ti
nh vy.
- D sao th ti cng khng thy c lin quan n vic gp g ny.
- C ch, v ti mun i theo c y v{ ly c y - Nekhliudov ni. V{ cng nh mi ln, c ni
n iu nc mt chng li tro ra.
- Tht ? Ra th, - vin chng l ni. - }y l{ mt trng hp tht k d v rt c bit. Hnh

nh ng l{ hi vin hi ng d}n c huyn Kraxnopes phi khng?

Vin chng l hi, dng nh cht nh ra trc }y ~ nghe thy ni n Nekhliudov, con
ngi y hin va cho y bit mt quyt nh k khi nh th.
- Xin li ng{i, ti ngh iu khng lin quan g n vic ti thnh cu c, - Nekhliudov mt
ln, tr li v tc gin.
- Tt nhin l khng - vin chng l kh nhch mp, mm ci khng thy my may xao
xuyn. - Nhng li thnh cu ca ng qu| kh|c thng n vt ngoi khun kh thng thng
n ni
- Th n{o, ti c php ch?
- Php ? Vng ti s a ng giy vo ca ngay by gi ng chu kh ngi i mt cht.
ng ta n gn bn, ngi xung vit.
- Xin mi ng ngi.
Nekhliudov vn ng.
Vit xong, vin chng l trao t giy php cho Nekhliudov v t m nhn chng. Nekhliudov
ni:
- Ti cn cn b|o ngi r l ti khng th tip tc tham gia lm bi thm c|c phin to{ c
na.
- Trng hp vy, hn ng ta ~ bit, ng phi trnh b{y l do chnh |ng To xt.
- L do l ti thy mi iu xt x ca To{ |n u khng nhng v ch m cn tri vi o l
na.

- ra th, - vin chng l mm ci, vn ci kiu ch mi nhch mp, nh mun t ra rng ng

ta ~ quen nghe nhng li nh vy ri nhng li l thuc loi ng nghnh m{ ng ta ~ tng
thy. - Thi c. Nhng chc ng cng hiu, ti l chng l ca To n nn khng th ng
vi ng c. V v th ti khuyn ng nn trnh by kin y vi To v To s xem xt kin
ca ng c chnh |ng hay khng; v{ nu khng chnh |ng, To{ s pht ng. Mi ng n ni
vi To.
- Ti ~ b|o vi ngi v th l{ , ti s khng i }u na, - Nekhliudov bc tc ni.
- Xin knh cho ng, - vin chng l ci u ni r rng mun tng ci ng khch k qui ny
i.
- Ngi va tip ai y? - Giy lt sau, mt vin thm phn vo hi; ngi ny lc n phng lm
vic ca chng l gp Nekhliudov i ra.
- ng Nekhliudov y, ngi m t hi cn huyn Kraxnopes, hi ng dn c a phng,
vn hay c nhng kin l i y m. ng tnh, ng ta l bi thm v va ri trong s b can
c mt ngi {n b{ hay mt c g|i n{o b kt n kh sai, ng ta ni ng ta ~ la ngi ny
v by gi }y, ng ta mun ly ngi ta lm v.
- Sao li c th th c nh?
- Chnh ng ta va ni vi ti nh th y! V ng ta b xc ng li.
- C ci g y tht. Trong u c bn tr ng{y nay, hnh nh c c|i g khng bnh thng!
- Nhng ng ta c cn tr lm }u.
- m ng , anh chng Ivasenkov lng danh ca ng l{m ngi ta n pht ngy y. Hn k
l con c con k, li nhi mi khng chu thi cho.

- Nhng ngi y cn ngt li ngay khng c s thnh nhng k ph quy tht s

Chng 36

T gi~ vin trng l, Nekhliudov i thng n nh tm giam. Nhng khng c ai l{ Maxlova

}y c. Vin gim mc bo Nekhliudov l chc nng ngi nh{ c giam t ph|t v~ng.
Nekhliudov bn i ti .
Ekaterina Maxlova y tht.
Vin chng l qun mt l{ s|u th|ng trc }y, s hin binh by ra mt v n chnh tr v
kch ln tht to khin tri tm giam cht nch nhng sinh vin, thy thuc, cng nhn, n hc
sinh trung hc v n y s. Tri tm giam cch tri giam t pht vng kh xa nn mi gn ti
Nekhliudov mi ti ni. Ch{ng ang nh bc vo ca ngi nh m u to ln n th tn lnh gc
khng cho vo m ch bm chung gi. Nghe ting chung, mt cai ngc ra. Nekhliudov a giy
php vo ca, nhng vin cai ngc tr li l phi c php ca gim ngc mi c vo.
Nekhliudov n gp gim ngc. Cn ang bc trn bc h{nh lang ~ nghe thy lt ra t sau
nch ca ting {n dng cm xa xa, khc nhc nghe hng trng, phc tp. Khi ngi hu gi,
mt bt mt bn, v cu knh, ra m ca th ting nhc nh t trong phng a ra |p mnh vo
tai ch{ng. l{ bn "Khc cung tng" ca Lizt (1) mi ngi ~ tng nghe chn c ri: ting
d{n |nh rt hay, nhng c c|i l l ch tu n c mt ch nht nh thi. C n ch li
nhc li on u nh c. Nekhliudov hi ng gim mc c nh{ khng. Ngi hu gi bo
khng.
- ng y sp v cha?
"Khc cung tng" li ngng v tr v on c, rn rng, thnh tht cho ti ci ch quen
thuc th li thi.
- ti hi xem sao.

V{ ngi hu gi quay vo.

Khc nhc va mi bt u li th bng nhin cha n ci ch quen thuc ~ ngng bt. C
ting ni vng ra:
- Bo ngi ta l ng khng c nh v ni ngy hm nay khng v c. ng cn i thm bn.
Sao m{ ngi ta c quy ry th, - c ting ngi ph n sau cnh ca ni vng ra. Sau li
thy ting do bn {n n.
Nhng ting {n li dng li v c ting x dch gh.
Chc hn ngi ph n chi dng cm y bc tc mun t th}n ra tr|ch ngi khch quy
ry, n khng phi lc.
- Cha ti khng c nh, - mt thiu n bc ra, cu knh ni. Ngi con gi trng thm hi,
xanh xao, u tc ri b, i mt thm qung, bun nn. Nhc thy khch l mt ngi {n ng
tr, mc chic o khoc chong sang trng, c ta du ging. - Xin mi ng vo. ng cn hi g ?
- Ti cn xin php gp mt n t nhn giam trong ngc.
- Chc l t chnh tr?
- Khng khng phi t chnh tr. Ti c giy php ca ng chng l.
- ti khng r }u. Cha ti i vng. Nhng xin mi ng c vo. - C ta ng phng ngoi
nh hp, mi chng ln na. - Nu khng xin mi ng n ni vi ng ph gim ngc. ng y
ang vn phng. Xin ng cho bit qu danh l g .
- Xin cm n c, - Nekhliudov ni, khng tr li cu c ta hi v{ i ra.
Chng va ra, ca cha kp ng th nhng ting nhc vui v rn r{ng lc trc li vang ln.
Nhng ting nhc y khng hp cht no vi ngi con g|i |ng thng kia ang cm u

luyn tp tht cng phu. Ra n sn, Nekhliudov gp mt s quan tr c b ria mp vut sp un

vnh ln; chng hi thm ch vin ph gim ngc. Li chnh ngi y l ph gim ngc. Y cm
giy xem qua v ni rng }y l{ giy php vo tri tm giam nn y khng th cho v{o c. V
li cng mun ri!
- Sng mai, mi ng n. Mai mi gi l gi v{o thm t do ng c n }y, ng gi|m mc
cng s c nh. Mai ng c th gp t nhn phng cng cng, m nu ng gim mc cho php
th s gp ring vn phng c.
Th l ngy hm y khng gp c. Nekhliudov tr v nh{. Ch{ng i trn ng ph, ngh n
vic sp gp mt nng, lng nhng nao nao. By gi chng nh li, khng phi nhng cng vic
to n, m l nh li nhng li ~ ni vi chng l v my ngi coi ngc. Vic chng tm
cch gp nng, vic ch{ng ni nh ca mnh vi chng l, vic ch{ng ~ n hai nh giam
tm gp nng, tt c nhng iu khin chng bn chn m~i, khng sao bnh tnh li c: V
n nh chng lp tc li cun nht k ~ t l}u khng m n ra, c li mt v{i on trong
ri vit tip nh sau:.
"Hai nm nay ta khng ghi nht k v{ tng rng khng bao gi cn quay li ci tr tr con ny
na. Nhng }u phi l tr tr con, m l cu chuyn t ni vi mnh, vi ci "ta" chn chnh,
thing ling nm trong mi con ngi Sut thi gian qua, ci "ta" y ~ ng v mnh khng c ai
tr chuyn c. Bng c s bt ng xy ra t ng{y hai mi t|m th|ng t, hm mnh l{m bi
thm to{ |n, ~ |nh thc ci "ta" y dy. Mnh nhn thy nng ngi trn gh b co, thy
Katiusa, - ngi ~ b mnh la di, - mc o t. Ch v mt s s l lng v do li ti mnh m
nng b kt n kh sai. Hm nay, mnh n gp trng l v{ n nh giam. H cha cho mnh
vo gp, nhng mnh s lm mi c|ch c gp n{ng, n nn ti li vi nng v d c phi
ci n{ng n ti, mnh cng sn sng. Ly cha! Xin ngi gip con! Con thy lc ny
tm hn rt thanh thot vui mng.
Ch thch:
(1) Lizt (1811-1886): Nhc s Hungary

Chng 37

m hm , Maxlova m~i khng ng c. Nng nm, mt m nhn ra ci khung ca chc

chc li b con g|i ngi ph l nh th i qua i li che lp, tai lng nghe ting tc hung
kht kht, nng suy ngh.
N{ng ngh, khi n Sakhalin, nng s khng i no chu ly mt anh t kh sai m s thu xp
cch khc, ly mt ngi c chc v: mt th k hoc mt cai ngc, khng th mt anh gc ngc
n{o . Bn ny ai m chng ao c ly c n{ng, nhng phi gi khi gy i mi c. Nu
khng th hng c.
V nng nh li vin thy c~i, l~o ch|nh |n ~ nhn n{ng ra sao v{ nhng ngi c n cnh
nng v gp nng to{ |n ~ nhn n{ng th no. Nng nh li li con Berta hm v{o thm. N
k cho nng bit anh chng sinh vin m nng yu hi nng nh{ b{ Kataieva, c n hi thm
tin tc v nng v rt thng hi nng. Nng nh li cuc u vi tc hung v{ ng lng
thng n. Nh n lo ch hiu b|nh ~ gi cho nng thm mt chic kalas. N{ng nh li
nhiu ngi, nhng ch ring ch c Nekhliudov l nng khng nh ti. Nng khng bao g gi
nh li thi u v nin thiu ca mnh, v{ c bit khng h nh li mi tnh vi Nekhliudov.
l nhng k nim qu| au thng n{ng ~ vi s}u chn cht trong tm khm khng bao gi
c nh li. Ngay trong gic mng, n{ng cng cha bao gi m thy Nekhliudov. Hm nay ra to,
nng khng nhn ra chng, khng phi v by gi ch{ng ~ l{ mt ngi trung nin ru, khc
hn khi nng gp ln cui cng, - by gi chng mc qun phc, cha c r}u, ch c hng ria
mp nh v{ c l{n tc qun ngn nhng d{y, - m chnh v nng chng h bao gi ngh n
chng na. N{ng ~ chn vi tt c nhng k nim c dnh lu vi ch{ng v{o c|i m ti en
khng khip y, c|i m ch{ng mt trn v nhng khng tt v{o thm c|c b{ c.
Cho n tn trc m hm , v{ trong khi cn hy vng Nekhliudov s ti thm th n{ng
chng nhng khng h thy lo bun v a con nm trong bng, |p di tri tim mnh, m cn
bi hi cm ng mi khi thy ci thai ca quy nh, i khi hi mnh, trong bng mnh. Nhng

t c|i m y, s th ~ thay i hn! a con sp ra i ch l mt mi lu cho nng m thi.

C|c b{ c Nekhliudov mong i chng. Hai b c mi chng r v{o chi, nhng v ch{ng |nh
in tr li khng v{o c v phi kp c mt Petersburg ng hn. Khi Katiusa bit tin ,
nng quyt nh ra ga gp chng.
o{n t{u s i qua ga lc hai gi m, sau khi ~ thu xp cho cc b ch ng xong, Katiusa r
mt em b l Maska, con gi b|c u bp, cng i. N{ng i i ng c, trm khn kn, ln chy ra
ga.
m ma thu ti en, ma gi. Lc th ma mau, tt nhng ht to m m, lc th li lnh. Ngoi
ng m mt khng thy r ng i di chn, trong rng ti om nh trong hm. Katiusa
thuc ng l th m vn sut na th lc, lanh quanh m~i khng n c sm nh mun,
mi ti hi chung bo th hai mi ti c nh ga. Tu ch y c ba pht. Chy ln n
sn ga, Katerina Alekxeyevna nhn thy chng ngay trong ca s toa hng nht. Trong ba toa
s|ng trng. Trn gh m bc nhung, hai s quan khng mc o ngoi, ngi i din nhau |nh
bi. My ngn nn to ang ch|y trn chic bn con cnh ca s. Chng mc qun i nga hp
ng v o lt trng, ngi trn tay gh, t khuu tay v{o lng gh, ang ci v chuyn g . Va
nhn ra ch{ng, n{ng p bn tay lnh cng vo ca s. ng lc , hi chung th ba vang ln
v{ o{n t{u t t chuyn bnh; mi u n li li, sau c|c toa ni tip nhau git mnh v ln
lt chuyn bnh v pha trc. Mt trong hai s quan chi b{i, tay vn cm b{i, ng dy nhn
qua ca s. Nng li g mt ln na v p mt vo knh ca.
ng lc y c|i toa m{ n{ng ang ng cnh cng git mnh mt ci v chuyn b|nh. N{ng i
theo toa tu, mt vn dn vo ca s. Vin s quan vn nh h tm xung nhng khng sao h
c. Nekhliudov ng dy, y vin s quan ra v{ h tm ca xung. Tu chy mau hn, n{ng
bc nhanh, c khng chu tt li, nhng t{u mi lc chy mt nanh hn. V{ ng lc c|nh ca
s tt hn xung th ngi nhn vin xe la y nng ra ri nhy ln toa tu. Katiusa tt li sau,
nhng vn chy theo trn s{n v|n s}n ga t m.
Khi chy n ht sn ga, nng phi c sc ghm li khi ng v tip tc chy theo bc thang t
sn vn xung t. Nng vn chy, nhng toa hng nht ~ i xa ri.

Cnh nng l cc toa hng nh v{ sau n cc toa hng ba cn chy nhanh hn. Nhng n{ng
vn chy.
Khi toa cui cng c ngn n ng sau ~ chy qua mt th Katiusa ~ n qu| nh{ bm
nc, gia ng khng mng qunh, gi lng tp vo nng, git tung chic khn trn u, thi
vt vy tt d|n v{o ch}n. Gi ~ cun mt chic khn m{ n{ng vn cn chy mi.
C Mikhailovna i? - Em b gi ku to, n vn c chy theo nng, - khn c ri mt ri.
"Chng trn toa t{u s|ng trng, ngi trn gh m nhung, ci a ung ru, cn mnh th
ng khc }y trong bn ly, gia m ti tm ma gi" Katiusa ng li v nga u ra
ng sau; hai tay m cht ly u nc n khc.
- i mt ri! - Nng ht ln.
Em gi nh s hi, m ly nng, p mnh vo vt |o d{i t m.
- C i i v i!
"i o{n t{u sau n, ta lao xung di bnh xe cho rnh" - Katiusa ngm ngh, khng tr li
em b.
N{ng nh bng nht quyt s l{m nh th. Nhng ng lc y, nh bao gi cng vy, ngay sau
cn xc ng va du i, c|i b{o thai, con ca chng, trong bng nng bng ca quy, p v
dui ra mt cch thoi mi, ri li p bng mt ci g nh nhn, mm mi, nhn u v bng
nhin, trong chc lt, tt c nhng ni l{m n{ng au n n mc tng khng th no sng
ni: nng on hn ch{ng, nh t tn bo th, - tt c nhng ni nim bng nhin tan i
ht. N{ng bnh tnh li, sa qun o, ly khn bt u v vi v tr v nh.
V n nh, nng mt l, ngi lm l|p v{ t m.

V t hm , trong t}m hn n{ng i dn n nng ni ngy nay. T c|i m khng khip y,

nng khng cn tin iu thin na. Trc kia; nng vn vn tin vo ci thin v{ ngh rng mi
ngi ai cng tin v{o iu thin nh mnh. Nhng t m y, nng chc chn rng khng ai tin
v{o iu thin c, ngi ta c ni ti Cha v ti iu thin cng ch la di ngi khc.
Ch{ng, ngi m{ n{ng yu v{ ~ yu n{ng (n{ng bit r th), khi i n tho m~n, ~ b ri n{ng,
ch{ p ln tnh yu ca nng. Th m{ con ngi y li l{ ngi tt nht trong tt c nhng
ngi m nng bit, th nhng k khc cn ti t n }u. V sau, tt c nhng iu xy ra ngy
cng cng c thm nng nim tin ny. Cc b c chng l nhng b{ gi{ ngoan o, chm ch l
Cha, ~ ui n{ng i khi n{ng khng cn hu h h c nh trc.
Tt c nhng ngi nng quen bit, giao thip v sau, {n b{ th tm mi cch li dng n{ng
kim tin, {n ng th t thng cm gi{ n my thng cai ngc, chng u coi nng l mt th
chi tho mn nhc dc.
V tt c mi ngi, khng t mt ai, trn i ny khng cn g kh|c ngo{i hng lc ra. Lo
vn s gi{ m{ n{ng ~ chung sng vi nm th hai ca cuc i t do phng kho|ng ~ khin
nng cng tin chc nh th. Lo ta ni trng ra vi nng rng hnh phc ca con ngi ta i
chnh l{ hng lc. Lo ta gi c|i hng lc l{ "Th" v{ "p".
Tt c ai ai i ny cng u ch sng cho bn thn mnh, cho s khoi lc ca mnh. V tt c
nhng li l ni v Cha, v nh}n ngha ch l ni lo! Nu nh lc n{o , n{ng bn khon
khng bit ti sao cuc i ny li sp xp ti t n th, n ni mi ngi u ch lm lm hi
nhau v ai ny u au kh, th lp tc nng gt phng ni bn khon y i, khng ngh n
na: Thy lng bun ngao ngn, nng ht mt iu thuc hay ung mt cc ru hoc tt hn
ht l cng mt ngi {n ng n{o }n |i. Th l bao nhiu ni bun s tiu tan i ht.

Chng 38

Hm sau, ngy ch nht, lc nm gi sng, khi ting ci thng l va thi vang trong hnh
lang khu giam ph n th b{ Korableva, ~ dy trc, |nh thc Maxlova.
"T kh sai" Maxlova ngh m{ kinh h~i. N{ng di mt v bt gic ht ci khng kh thi tha gh
tm ca vn phng v bui sng sm. N{ng nh ng li trn ln v{o cn m; nhng thi quen
hong s ~ mnh hn mun ng, nng nhm dy, xp chn ngi v{ nhn xung quanh. Ngi
ln ~ dy c, ch cn tr con l vn ng.
Ch b|n ru lu c i mt li ko chic |o kho|c ngo{i ~ lt cho l tr nm, ch ko tht
gng nh cho chng khi thc gic. M "phin lon" th ang dng cnh bp l nhng ming
gi dng l{m t~ lt. a con m khc tht trong c|nh tay Fedoxia c i mt xanh; c ny ang
u a v{ ru n bng mt ging du dng. Ch lao phi, mt b bt mu, m ngc ho r ri v
mi khi dng cn ho, th mt hi d{i th li hu nh bt ln nhng ting ku rn. tc hung
thc dy nm nga, c i ch}n bo mp, oang oang k li tht vui gic m m qua. B{ c
ngi b nh, can ti t nh{, n ng trc nh Cha lm rm khn vi, c my cu c nhc
i nhc li, lm du ri ci u l. C g|i ngi ph l nh th ngi trn phn khng nhc nhch,
i mt l mt ng nhn v pha trc. Cn "N{ng Tin" th tay ang v}n v nhng si tc
en cng cu bn.
C ting giy bc l ngoi hnh lang. Ting kho ku lch cch, hai t nh}n {n ng chuyn
vic ph}n bc vo, h mc o cc, qun xm, ngn ch ti qu| u gi. V mt h m chiu,
cu knh. H nhc ci thng phn ln ri khing ra khi phng giam. Ch em t nhn ra ngoi
hnh lang ch vi nc ra mt. Ra , tc hung li ci nhau vi mt n t nhn phng giam
bn cnh. Li ting chi ra, ku la, tht mng.
- Chng my li mun vo "ca s" hn! - Lo cai ngc tht ln v pht mt ci vo tm lng trn,
bo nung nc ca tc hung, ting pht mnh n ni khp c h{nh lang u nghe thy. - ng

c tao cn nghe thy ting my ni ln na.

- Gm, ng c ~ ni cn ln ri y, - tc hung ni.
coi c|ch i x y ca lo cai ngc nh mt s mn trn.
- Thi nhanh ln, sa son i l.
Maxlova cha kp chi u xong th vin gim ngc ~ cng bn tu tng ti.
- im danh! - Lo cai ngc tht.
Nhng n phm nhn khc x lim bn cnh cng a ra v{ tt c ng lm hai hng, dc theo
h{nh lang; ngi hng sau phi t tay ln vai ngi h{ng trc v{ ngi ta m tt c bn.
im danh xong, mc cai ngc n dn ch em t nh}n i nh{ th. Maxlova v{ Fedoxia ng
vo khong gia dng ngi gm trn mt trm ph n t tt c cc x lim dn ra. H u i
khn vung, mc o cnh v vy trng, ch l|c |c xen ln v{i ngi mc qun o mu, ca ring
h. l{ nhng ngi m mang con theo chng i t. Dng ngi y cht thang gc: ting giy
da cng bc nh, ting ni chuyn r rm thnh thong xen ln ting ci. n ch ngot,
Maxlova trng thy b mt nanh nc ca k th l{ Boskova ang pha trc. Nng ch cho
Fedoxia thy. Xung ht bc thang, mi ngi im lng, lm du v{ ci u, h bc qua ca s
ng ca gian nh th rc r vng son cn vng tanh. Ch h ng bn phi. H dn li v
ng st vi nhau. Sau t {n b{, n t {n ng mc |o t kho|c ngo{i m{u x|m: ngi i
ph|t v~ng ngi sp mn hn: ngi b chnh quyn hng x trc xut. H ho hng khc nh m
, ng st vo nhau c khong bn tri v khong gia gian nh th. tng trn, ch dnh
cho ban ng ca, c nhng ngi c dn n t trc ~ ng sn mt bn l nhng t kh
sai b co trc na u v c ting xing xch va chm nn mi ngi mi bit c h y; cn
mt bn l nhng t cha th{nh |n, u cha b co, chn khng mang xing. Nh th mi c
mt ph thng tu b, tiu tn v{o y my vn rp, bn trong lng ly nhng mu sc vng
son.

Trong nh th im lm lng l, ch nghe thy ting x mi, ting ho khc, ting tr con khc v,
thnh thong, c ting xing xch v chm. Bng nhin |m t ng gia dn nhau li, trnh
sang hai bn, dnh ra mt li i; vin gi|m mc bc v{o, n ng trc mt mi ngi gia
nh th.

Chng 39

Bui l bt u.
L c h{nh nh sau: linh mc mc b |o c bit bng gm thu kim tuyn, kiu k quc v rt
bt tin, ct v xp nhng mu b|nh v{o mt chn ru, va lm va r rm khn cc th
tn v{ c li cu nguyn.
Trong khi , thy ph l lun ming c ri ht xen vi t nhn li cu nguyn bng ting
Xlav. Nhng li cu nguyn ny vn d ~ kh hiu li do h|t v{ c nhanh nn cng kh hiu.
Ni dung cc li cu nguyn ch yu l cu Cha ban phc cho c Hong thng v Hong gia.
Nhng li y c thy ph l c i c li nhiu ln cng vi cc li cu nguyn khc, ri ls
c thy qu xung c ring. Ngoi ra, thy cn ngm mt s on vn vn trch trong "S
tch c|c th|nh tng " bng mt ging l tai, c cng ln, khng ai hiu ni l chuyn g. n
lt linh mc c rt rnh rt mt on trong kinh Phc m ca thnh Mc k chuyn ng Cu
Th sng li, trc khi bay ln tri n ngi bn phi c Cha Cha, thot u ~ hin ra
trc mt Maria Madelina l{ ngi ~ c Cha ui by con qu ra khi thn th, sau
Cha li hin ra trc mt mi mt ngi t, ra lnh cho h truyn b kinh Phc m i
khp c chng sinh, ng thi Cha tuyn b rng k no khng tin s cht, k no tin v chu
php thnh th chng nhng s c cu vt m cn tr c ma qu, s cha c cho ngi
m khi bnh bng cch p tay ln mnh h, s ni c nhiu th ting mi s sai bo c
rn rt v nu nh c ung phi thuc c cng s khng cht m vn khe mnh nh thng.
ngha ct yu ca cuc l l ch ngi ta c nh rng nhng mu bnh do linh mc ct b
v{o ru kia nh c mt s ng tc lm php v vi li khn quen thuc ~ bin thnh tht v
mu Cha. Nhng ng tc y l: mc du b vng vo ci bao gm trn mnh, linh mc ~ t
t gi hai b{n tay ln cao, gi yn nh th ri qu xung hn chic bn v mi th trn .
Quan trng nht l khi ng cm chic khn trong hai tay kh vy u u, nhp nhng trn

chic a v{ chic chn vng. Theo c nh th lc y l{ lc b|nh v{ ru bin thnh tht v

m|u, nn on ny trong bui l c c hnh rt trng th.
Sau , linh mc t pha sau v|ch ngn xng to:
"Chng ta hy cu xin c M v cng thing ling, v cng trong trng v v cng hnh phc,
c M ng Trinh ~ sinh ra Cha?" Tip , ban ng ca long trng ct ting ht rng cn ca
ngi c M Maria ~ sinh ra cha Cu Th m vn gi vng trinh tit, v v th c m xng
|ng c hng vinh d ln hn tt c mi thin s. n , coi nh s bin ho| ~ ho{n
th{nh, bnh v{ ru ~ bin hn thnh tht v mu v linh mc nhc chic khn ln khi a, ct
mu bnh chnh gia ra l{m t, nhng v{o ru v b vo mm. Nh th l{ coi nh ng ~ n
mt ngm mu ca Cha. Sau , ng ko mn, m ca gia v|ch ngn, n}ng chic chn v{ng, i
ra ngoi mi nhng ai mun cng n n tht v ung m|u Cha ng trong chn.
Ch c my em b tin n.
Hi qua tn cc em xong, linh mc thn trng ly tha xc trong chn ra, ln lt bn su vo
trong ming mi em mt mu b|nh ng}m ru. Cn thy ph l th va lau ming cho cc em
va ct ging vui v ht rng c|c em ang n tht v ung m|u Cha. Sau , linh mc mang
chic chn v{o pha trong v|ch ngn, ri ung nt ch m|u, n nt ch tht cha cn li, th li
lim sch hng ria mp, lau sch ming, k c chic chn, on vui v phn khi, nn giy da,
bc lanh l ra ngoi.
n y, phn l chnh kt thc. Nhng linh mc mun an i nhng ngi t khn kh, bn
thm vo bui l thng l mt l c bit. ng ta n ng trc bc tng thnh bng st,
m vng mt v{ hai tay en - tng ca chnh c Cha m ng ta va mi n tht, c mi cy
nn chiu sng; bng mt ging rt l tai, gi to khng ra h|t, khng ra ni, ng ta c nhng
li sau }y:
"c Jesus hin t nht vinh quang ca cc th,l nh tng ! c Jesus ca con, li ca ngi ca cc
ng t v o. i c Cha vn nng, Jesus, hy cu con? Jesus. Ngi cu vt con, Jesus, Ngi
p nht ca lng con: con n cu Ngi, i c Jesus cu th, hy thng con; bng nhng

li cu nguyn ca tt c cc v thnh thn ngy Cha ging sinh, Jesus, Ngi l ng tin tri ca
tt c, Jesus, Ngi cu vt con, hy cho con c hng mm ho vui ca Thin ng, i c
Jesus thng xt loi ngi!".
n }y, linh mc dng li ly hi, l{m du thnh, ci xung s|t t v mi ngi u lm theo,
t vin gim mc, cc cai ngc n t nh}n. c bit tng trn, ting xing xch ku long
xong mau hn.
"ng sng to nn cc thin thn v ng Cha t mi sc mnh", - linh mc tip tc c, - "c
Jesus v cng k diu, Ngi khin cc thin thn phi kinh ngc; Jesus Vn nng, Ngi gii
cu t tin ta! Jesus rt ho nh, oai danh ca bc Trng lo! Jesus rt vinh quang, sc mnh
ca cc bc Vua cha, Jesus rt hnh phc, s thc hin ca cc ng tin tri, Jesus tuyt m, nim
st son ca cc ng t v o? Jesus rt n ho, nim vui mng ca cc tu s! Jesus rt nhn t,
nim.vui sng v bin ca cc mc s? Jesus rt khoan dung i , c thanh khit ca nhng
ngi chay tnh? Jesus rt trong trng, tit trinh bch ca cc n ng trinh, Jesus sng mun i
ngn kip, s cu vt chng sinh lm lc? i, Jesus, Con ca Thng , hy thng ly con?" Ting Jesus c nhc i nhc li mi ln mt rt ln, cui cng linh mc ~ ti c ch ngng.
Tay gi o l lt la, ng ta qu mt chn, ci rp xung s|t t trong lc y ban ng ca ct
ging ht nhng ting cui cng. "Jesus, Con ca Thng , hy thng ly con!". Cc t nhn
sp xung l ri li ng ln, ht ht m tc cn li trn na u, ko xing xch long xong,
l{m cho |m ch}n gy guc ca h b sy c da.
Cuc l ko d{i nh th rt l}u. Lc u l nhng li ca tng kt thc bng c}u "H~y thng ly
con". Sau n nhng li ca tng khc kt thc bng cu "Hy ca ngi Cha" v cc t nhn lm
du, ci u gc xung tn t. Lc u th mi ln ngng, cc t nhn li ci u l nhng ri
c hai ln, sau n ba ln h mi li ci u l. Tt c u mng r khi xong mc ca tng v linh
mc th di khoan khoi gp sch li, bin vo sau bc v|ch ngn. Nhng cn phn cui cng:
linh mc ly trn chic bn to mt cy thnh gi m v{ng c ph iu tr|ng men c|c u v
tin ra gia gian nh th. Vin gim mc ti gn ng ta v{ hn c}y th|nh gi| trc ri n ph
gim ngc v cc cai ngc, sau n cc t nhn chen chc nhau, ming lm rm ci c, chi bi
nhau, mi ngi ln lt lm theo. Linh mc va ni chuyn vi gim mc va cha cy thnh
gi v bn tay ng vo ming, i khi v{o c mi c|c t nh}n. Cn t nh}n th c hn c cy

thnh gi ln bn tay linh mc. Th l kt thc bui l o C c, t chc an i v{ rn dy

nhng ngi anh em lm ng.

Chng 40

Khng mt ai trong bui l, t linh mc, gim ngc cho ti Maxlova, li c ngh rng chnh
c cha Jesus m linh mc vn rt ln khng bit bao nhiu ln tn tui v ca ngi bng mi
li l lng k qui, li cm chnh ci vic h |ng l{m }y. Khng nhng cha nghim cm ci
li ni lm nhm, v ngha v{ li ph php m hoc ln b|nh v{ ru ca cc thy linh mc, m
Cha cn cm ht sc ngt ci li mt s ngi ny li gi mt s ngi kia l thy, cm khng
c cu nguyn m gia nh th v dy rng mi ngi phi cu nguyn mt mnh vo lc
thanh vng. Cha cm ngay c vic xy dng c|c ni th cng. Ngi ni, Ngi gi|ng sinh l{
hu b c|c n th. Ngi dy ni cu nguyn khng phi l{ c|c n th m l trong tri tim
v trong s tht. Hn na, khng nhng Cha cm xt x giam cm, hnh h, x nhc, trng tr
con ngi nh }y ngi ta vn ang l{m, m{ Cha cn cm c mi li dng bo lc i vi
con ngi. Cha cn ni rng Ngi xung ci i l{ gii thot cho nhng ngi cm t
c sng t do.
Mi ngi c mt }y, khng c ai ngh rng tt c nhng vic h nh}n danh Cha l{m l{
mt s ph bng ht sc th bo, mt s ch giu i vi chnh ngay Cha. Khng mt ai c mt
}y li ngh rng cy thnh gi m v{ng, c ph iu tr|ng men c|c u m linh mc a ra
cho mi ngi hn, li chnh l{ tng trng cho c|i gi| treo c, trn Cha Cu Th ~ b
h{nh hnh chnh v Ngi ~ cm c|i iu m{ nh}n danh Ngi h ang l{m }y. Khng ai
ngh c|c v linh mc kia hnh dung n b|nh ung ru l{ n tht v ung mu Cha Cu Th,
thc s h ~ phm ti n tht v ung mu Cha, khng phi do h n b|nh v{ ung ru, m
ch h khng nhng ~ c|m d nhng "con ngi nh b" ny m{ ng Cu Th ~ coi l{
ng nht vi bn th}n Ngi, m{ cn tc ot c hnh phc cao qu nht ca h phi chu
nhng ni au n ch, che giu khng cho h bit Tin L{nh m{ Cha ~ em li cho loi
ngi.
Linh mc vi lng t}m rt thanh thn tin hnh mi vic l b|i nh th v t thu nh ng
vn c dy rng l{ nim tin chn chnh duy nht m{ xa kia c|c th|nh ~ tin v{ ng{y nay

gio hi v chnh quyn ang tin. ng khng tin rng bnh c th ho ra tht v nhng li k l
li thi kia em c ch li g cho linh hn, ng cng khng tin l{ ng cng ~ n mt ming
tht Cha tht, - iu , ng khng th tin c, nhng ng tin rng cn phi tin vo s tn
ngng y; c|i ~ khin ng ta thm vng tin vo s tn ngng y l{ trong mi t|m nm tri
lm vic th cng theo s tn ngng y, ng ~ thu c hoa li nui sng gia nh, cho
con trai v{o trng trung hc v{ con g|i v{o trng nh dng.
Thy ph l cng tin nh vy v cn tin mnh lit hn c linh mc v thy ~ ho{n to{n qun
sch c mi gio l ca iu tn ngng y, thy ch bit rng ban thnh th l cu nguyn cho
ngi cht, l sng sm c ca khnh chc, l c ca T om thun v l c ca T om km c
xng tng c M, tt c cc loi l y u c gi c nht nh v nhng tn C c chn
chnh u vui lng tr. Cho nn thy cng rng ln nhng c}u "h~y thng xt, h~y thng xt",
h|t v{ c nhng iu ~ c quy nh: coi vic mnh lm l cn thit, nh nhng ngi khc
yn tm bn ci, bn bt, bn khoai. Nhng gim mc v cai ngc tuy cha bao gi bit, cha
bao gi ngh n ci gio l ca s tn ngng , ngay n c ngha ca cc nghi l , song
h vn c tin rng nht nh h phi tin iu y, bi v cc quan trn v bn th}n nh{ vua cng
tin iu y. Hn na, d ch l m thi (v h khng t gii thch c ra sao), h vn cm thy
rng nim tin y bo v cho chc nghip tn bo ca h. Nu khng c nim tin y th chng
nhng h thy kh khn m{ c l cn thy khng th n{o em ht sc ra hnh h ngi khc
nh b}y gi h ang yn t}m l{m, vi lng t}m my may khng b cn rt. Vin gim mc l
ngi bn cht tt qu| n ni ng ta khng th no sng c nh ng ta ang sng da vo
nim tin y: V v th ng ta ng thng khng nhc nhch, chm ch ci u v lm du, c
gng xc ng khi nghe ht bi "Cc v tiu thin s". n khi bt u lm php cho cc con tr
nh, ng ta bc ln pha trc t mnh ly tay nhc mt em b ln v m n cho ngi ta lm
php.
Trong bn t nhn ch c mt s t thy r tt c nhng tr la di ang din ra v{ ci
thm trong bng, cn i a s tin rng c mt sc mnh huyn b trong nhng bc tng
thnh m vng, nhng cy nn, chic chn, chic o l, cy thnh gi, nhng li kh hiu "Jesus
rt hin t" v{ "h~y thng xt": nhc i nhc li; h tin rng nh c sc mnh huyn b y, h
c th kim c nhiu iu thun li trong c kip ny ln kip sau. Mc d a s trong bn h
~ nhiu ln th dng n nn khn vi mong kim ly nhng thun li cho cuc i ang sng

m vn khng c, - nhng li cu nguyn ~ khng th{nh s tht - nhng ngi n{o cng
vn tin rng s tht bi ch l ngu nhin, v ci t chc ny ~ c bao nhiu nh thng
th|i v{ c|c c gim mc hoan nghnh th phi l mt t chc rt quan trng, rt cn thit, nu
khng phi cho kip ny th cho kip sau.
Maxlova cng tin nh vy. Cng nh mi ngi khc, trong bui l nng cm thy mt cm gic
va thnh knh va bun nn. Lc u, n{ng ng gia |m ng, sau bc v|ch ngn, v{ khng
nhn thy ai khc ngoi cc bn g|i. n khi nhng n t nhn tham gia bui l tin ln pha
trc, n{ng cng Fedoxia cng tin ln.
Nng nhn thy gim ngc v{ sau lng ng ta, lt vo gia vin cai ngc, mt ngi nng dn c
chm r}u tha nht, m tc hung hung. l{ chng Fedoxia; ang m m nhn v. Trong lc
bi ht ca ngi Cha c c ln, Maxlova mi nhn anh ta v th thm vi Fedoxia nn nng ch
lm du v{ ci u theo nh mi ngi m thi.

Chng 41

Nekhliudov i ra khi nh t sm. Trn ng ph vn cn c mt ngi nh{ qu ang va i

va rao ging nghe l tai.
"Sa }y! Sa }y! Ai mua sa ra mua!"
Chiu hm qua, tri mt trn ma m |p u tin ca ma xun. Khp ni, ch n{o ng
khng lt l c mc ln xanh rn. Nhng c}y phong trong vn ph mt lp t xanh; anh {o,
bch dng ~ n tung nhng chm l| d{i thm ng|t. cc nh v cc ca h{ng, ngi ta ang
lau chi nhng khung ca knh. ch gii, ni xe Nekhliudov chy ngang qua, mt |m ng
d{y c, chen chc nhau b nhng chic lu dng thnh hng: c nhng ngi n mc rch
ri, giy ng cp nch, qun v o gi-l vt vai, ang i i li li.
Trc ca nhng tim ru ~ ng nght th thuyn c ngh, khng phi n xng lm;
{n ng |o qun sch s v giy ng bng lo|ng; {n b{ cht khn la mu sc s, mc o
cho{ng c nh nhng ht thu tinh.
Cnh binh sng lc eo bng nhng si d}y m{u v{ng: ng im gc ph ch nhng chuyn vi
cnh xy ra gii tr cho bun. Trong nhng li i c|c i l trn bn c xanh cn t tr
con chi a chy nhy vi nhng con ch, cn cc ch v nui ngi tm nm tm ba trn cc
gh di, chuyn tr vui v.
Trn c|c ng ph, - pha bn tri rm mt cn m t gia mt ng ~ kh r|o, - xe c
khng ngt qua li rn rp: xe b nng n ku rt m , xe nga lc sc: t{u in leng keng. Trong
khng trung vang di nhng ting chung trm bng ku gi mi ngi ti d bui l ging
nh bui l ang c h{nh trong nh{ lao. D}n chng n mc p , ngi n{o i v pha khu
nh th ngi y.

Ngi |nh xe ch a Nekhliudov ti ch r vo nh t ch khng vo tn ni.

Mt s ngi, c c {n ng {n b{, phn ln mang theo gi bc, ang ng ch ngot ,
cch nh t khong mt trm bc. Bn phi l nhng ngi nh g lp sp bn tli l mt to
nh hai tng c bin treo.
Cn chnh ngi nh{ t s xy dng bng | th ng sng sng pha trc. Nhng ngi
n thm cha c ti gn. Tn lnh g|c v|c sng i i li li, qut mng nhng ai nh i vng
qua mt.
Trc cng dy nh g, bn phi, mt vin cai ngc mc ng phc c nh lon, tay cm cun
s, ngi trn gh d{i i din vi ngi lnh g|c. Ngi ti thm phi n ni tn ngi mnh
mun gp cho hn ghi.
Nekhliudov cng n ni tn Ekaterina Maxlova. Vin cai ghi vo s.
- Ti sao vn cha cho v{o? - Nekhliudov hi.
- Cn ang bui l. L xong, s cho vo.
Nekhliudov quay ra ch |m ngi ng ch. Mt ngi qun |o r|ch ri m nhu nt giy
thng, chn khng b tt, mt chng cht nhng vt so hn, tch khi |m ng i v pha
nh t.
- Thng kia? i }u? - Tn lnh gc cm sng qut.
- Lm g m rng ln th? - Anh ch{ng r|ch ri thn nhin tr li v quay tr li. - Khng cho
v{o th tao i? Ch sao li qu|t? Nh ng tng y!
|m ng ci biu ng tnh.
Ngi n thm phn ln n mc xnh xo{ng, c ngi cn r|ch ri, nhng cng c my

ngi {n ng, {n b{ trng b ngoi c v sang trng. ng cnh Nekhliudov l mt ngi

hng h{o, n bn tm tt, my ru nhn nhi, xch mt bc, chc hn l bc qun o.
Nekhliudov hi anh ta c phi hm nay mi n }y ln u khng. Anh mang bc tr li l ch
nht n{o cng ti }y, ri hai ngi ni chuyn vi nhau. Anh ta l{ ngi gc cng nh ngn
h{ng, n }y thm ngi anh b t v mt ti gi mo. Con ngi cht phc y k ht chuyn
cho Nekhliudov nghe. Khi anh ta nh hi chuyn li th c hai ngi cht ch n mt chic
xe c m~ b|nh cao su, ng mt con nga ta p, ang i ti; trn xe c mt sinh vin cng
vi mt tiu th eo mng. Anh sinh vin tay m mt bc ln, li gn Nekhliudov v hi xem c
th v phi l{m g phn pht cho t nhn s b|nh "kalas" anh ta mang n.
- }y l{ mun ca ngi yu ca ti. C y }y. Cha m c y khuyn chng ti mang n cho
t nhn ch bnh ny.
- Ti cng mi ti }y ln u nn khng r. ng c th hi ngi kia xem, - Nekhliudov va
ni va ch vin cai ngc eo lon vn ngi vi cun tay pha bn phi.
Gia lc Nekhliudov ni chuyn vi anh sinh vin th hai cnh cng st to nh t, c khot mt
l hng gia m ra. Mt s quan mc qun phc i ra cng vi mt cai ngc khc. Tn cai cm
s tuyn b bt u cho ngi v{o thm. Tn lnh g|c ng n sang mt bn v tt c mi ngi
x vo pha cng, dng nh s tr, ngi n{o cng bc tht nhanh, c ngi lon ton chy.
Mt tn cai ngc ng bn cng ln lt m to nhng ngi bc qua: "Mi s|u, mi by"
v.v Mt tn kh|c ng bn trong v vo tng ngi m li trc khi h i v{o trong na,
nh vy khi khch ra s kim tra li, khi b st ngi n{o cha ra v khi lt mt ngi
t no ra ngoi. Tn ny khng xem ngi i qua mt mnh l ai, hn v v{o lng
Nekhliudov. Khi bn tay nn ng vo chng, Nekhliudov thy mnh b xc phm; nhng ch{ng
li sc nh mnh ti }y lm g v chng ly lm ngng v ci cm gic bc tc cho l mnh
b xc phm .
Ngay sau ca l mt gian phng rng: trn xy cun c nhng ca s nh chng li st. Trong
gian phng gi l phng cng cng ny, Nekhliudov hon ton khng ng }u li thy trong mt
ci hc khot v{o tng c mt c}y th|nh gi| to mang hnh Cha ng anh c}u rt "C|i y

lm g nh?" - ch{ng suy ngh; trong t tng, ch{ng ~ v tnh gn hnh nh Cha Cu th vi
nhng ngi t do ch khng phi vi nhng ngi t ti.
Nekhliudov bc chm r~i nhng cho nhng ngi ang vi vt ln trc. Chng c
nhiu cm gic ln ln, va thy gh tm i vi nhng k gian c b giam }y, va thy
thng hi nhng ngi v ti nh cu thanh nin hm qua v k cng b giam ln vi h, li
thy ngi ngn v bi hi cm ng v cuc gp mt sp ti li ra cui gian phng th nht
ny, ng bn ca ra vo c mt tn cai ngc ang ni g , nhng Nekhliudov mi suy ngh
khng ch n li hn ni, c tip tc i theo sau |m ng v{o thm ngha l{ i v pha khu
t {n ng ch khng phi v pha khu {n b{ m{ ch{ng cn ti.
Nhng cho nhng ngi vi i ln trc, ch{ng l{ ngi cui cng vo gian phng dnh cho
vic thm hi.
iu u tin lm chng sng st khi m ca bc vo l ting inh i ca h{ng trm th ging
ho ln thnh mt th ting n o, m . Ch ti khi n gn |m ngi ang b|m cht ly tm
li st ngn gian phng ra l{m i y nh {n rui bu trn ming ng, Nekhliudov mi hiu
ti sao li th. Gian phng c my ca s trn bc tng pha sau; phng c ngn ra l{m hai
phn khng phi bng mt tm m bng hai tm li st cng sut t trn trn xung n mt
t. Bn cai ngc i i li li trong khong gia hai tm li st. Mt bn l t nhn, mt bn kia
l{ kh|ch v{o thm gia h l hai tm li cch nhau ba arsin, thnh th khng ni n vic trao
i cho nhau ci g, m ch nhn mt nhau cho r cng khng th c, nht l vi nhng ngi
cn th.
Ni chuyn kh lm, phi ht sc g{o to ln th bn kia li mi nghe r. c hai bn, mi ngi
u phi p st mt v{o li v, chng, cha, m, con ci, h c nhn mt nhau v c ni sao cho
ngi thn ca mnh bn kia nghe thy nn ting h t ln nhau, ai cng c ht cho ting mnh
|t c ting ngi khc. Chnh v th m ho ra m , inh i lm cho Nekhliudov sng st khi
mi bc v{o. Khng l{m sao m{ nghe ra c nhng iu h ni. Ch c th nhn mt h m
o|n xem h ni g v quan h gia h vi nhau l th no. Gn Nekhliudov l mt b c gi{ i
khn vung, |p mnh v{o li, cm run run ang g{o g vi mt thanh nin xanh xao, na
u co trc. Ngi t ny, nhu m{y, nhn tr|n, chm ch nghe. Bn cnh b c, mt thanh

nin mt o chn, tay ln tai lng nghe mt ngi t trng rt ging anh ta nt mt nom au
kh, r}u ~ im bc; ngi thanh nin va nghe va lc u. C|ch y mt cht l mt ngi
{n ng r|ch ri, ang vung i tay, ming h ht v{ ci to. Bn cnh l mt ch ph n ngi
xp xung s{n, u i mt chic khn len p, tay m mt a con nh. Ch khc nc n, chc
hn l ln u tin ch c gp ngi {n ng tc bc, mc |o tu, u co trc ch}n eo xing,
ng bn kia li. ng ngay sau ngi {n b{ y l{ ngi gc cng nh{ ng}n h{ng ban n~y ~
ni chuyn vi Nekhliudov. Anh ta ang g}n c go mt c}u g vi mt ngi t trn hi, mt
s|ng long lanh ng pha bn kia.
Khi Nekhliudov thy rng mnh cng s phi ni chuyn trong nhng iu kin nh th th
chng ni lng cng phn i vi nhng k ~ c th by ra v cho ban hnh mt ch nh
vy. Chng ly lm l rng mt tnh trng gh rn, ch{ p ln tnh cm con ngi nh th m
khng thy mt ai t ra phn ut c. T lnh trng, gim mc n c nhng ngi thn thuc ti
thm v{ c c|c t nh}n u nh tha nhn ci cch ni chuyn vi nhau nh th l{ ng
nhin, l cn thit.
Nekhliudov nn li trong phng ny nm pht, lng tru nng mt ni bun k l, thy mnh bt
lc v khng th ho hp c vi ci x hi xung quanh, chng thy mt cm gic bun nn
ging nh khi b say sng.

Chng 42

Nhng d sao cng phi lm cho xong ci vic m{ mnh n }y lm ch - Ch{ng ni t

khch l. - By gi phi l{m g }y?"
Ch{ng bn a mt tm mt vin cai sp v{o . Thy mt ngi mnh khnh, thp b, ria
mp, eo lon s quan ang i lng thng pha sau mi ngi chng hi:
- Tha ng, ng c th cho bit, - chng c gng ni ht sc t tn, - T {n b{ }u v{ ni
d{nh gp h l }u ?
- ng cn vo khu ph n ?
- Vng, ti mun gp mt n t nhn, - Nekhliudov tr li, vn c gi ging cho c bit t tn
nh trc.
- |ng l ra ng phi bo ngay t lc phng ngoi ch. Vy ng cn gp ngi no?
- Ti cn gp Ekaterina Maxlova.
- T chnh tr ? - Vin ph gim ngc hi.
- Khng, ngi y ch l{
- X ri phi khng?
- Vng, to x c y ~ ba ng{y ri, - Nekhliudov tr li ngt ngo, s l ra lm pht vin ph
gim ngc ang c th|i tt vi mnh.

- Nu vo khu ph n th mi ng i theo li ny, - vin ph gim ngc ni; thy b ngoi

Nekhliudov, cng n. - Xidorov? - Y quay li ni vi mt h s quan c ria mp, ngc eo huy
chng, - anh dn ng ny sang bn ph n.
- Xin tun lnh. ng lc y, cnh li st c ting khc nc n nghe tht au lng.
Nekhliudov thy cnh tng l lng, v l lng nht l chng phi cm t, phi mang n vin
ph gim ngc v vin qun ngc, nhng k ang l{m nhng vic tn nhn trong ci nh t ny.
Qun ngc dn Nekhliudov t phng thm hi {n ng ra h{nh lang v{ m ngay ca i din
dn ch{ng v{o phng thm hi t {n b{.
Cng nh phng thm hi t {n ng, phng ny c ngn ra l{m hai phn bng hai tm li
st, nhng nh hn nhiu. }y t t hn, ngi n thm cng t hn, nhng ting go th
cng m chng km g bn {n ng. Nh{ chc tr|ch cng i i li li gia hai tm li nh
bn kia, nhng }y l{ mt m cai ngc mc b ng phc c np xanh, lon nh trn ng tay
|o v{ cng c ai tht lng. V{ cng nh bn kia, mi ngi b|m s|t v{o li c hai pha.
Bn ngi v{o thm phn ln l dn thnh ph, qun o nhiu kiu khc nhau, cn bn kia l
cc n t nh}n, ngi th mc qun o trng nh{ t, ngi th mc qun o ring ca mnh.
Sut dc tm li, ch n{o cng c ngi chen ch}n ng. Mt s king ch}n ni to qua u
ngi kh|c cho bn kia nghe r, c ngi th ngi xung sn ni chuyn.
Trong c|c t nh}n {n b{. C mt ngi c ting ku the th v hnh dng khin ngi ta d
nhn thy nht, l mt n t nh}n ngi di-gan gy g, tc ri b, chic khn trn u ~ tt
xung h b tc qun. Ch ta ng gn gia phng, cnh ci ct, i tay ch tr thon thot,
ming ku the th, ni g vi mt ngi di-gan {n ng mc o l d{i m{u xanh, ai tht lng b
ln mnh. Bn cnh ngi ny l mt ngi lnh ngi i t ni chuyn vi mt n t nhn.
Ri n mt ngi nng dn tr tui, mt gay, chm r}u tha, ch}n i dp c, nc mt chy
quanh ch chc khc. Anh ta ni chuyn vi mt n t nh}n xinh p, tc v{ng, i mt xanh

bic nhn anh ta chm ch. l{ hai v chng Fedoxia. Ri n mt ngi {n ng r|ch ri
ang ng ni chuyn vi mt ngi {n b{ mt to, u tc ri b.
Sau n hai ngi {n b{, mt ngi n ng, ri li mt ngi {n b{ na. Mt ngi ng
i in vi mt n t nhn. Trong s ny khng thy c Maxlova. Nhng cn mt ngi {n b{
na ng ng sau. Nekhliudov o|n l{ n{ng, v{ ch{ng bng thy tim mnh p mnh, hi
th nh nghn li. Pht quyt nh ~ ti. Ch{ng n s|t li v nhn ra Maxlova. N{ng ng
ng sau Fedoxia v{ ang mm ci nghe bn ni. Nng khng mc |o kho|c nh bm trc,
m mc o cnh trng c tht lng b chn, phn trn ngc n phnh ra. Cng nh hm to,
n{ng m|i tc en qun l ra di v{nh khn.
"By gi l lc quyt nh, - Nekhliudov ngh bng. - Gi c ta th n{o }y? Hay l{ t c ta i
li pha mnh?".
Nhng Maxlova khng li. N{ng ang i Krala v khng h ngh rng ngi {n ng kia li c
th n gp mnh.
- ng cn gp ai? - Mc cai ngc ang i gia hai tm li bc n gn Nekhliudov hi.
- Katerina Maxlova, - Nekhliudov kh khn lm mi tht ra c my ting y.
- Maxlova, c ngi n gp my, - mc cai ngc gi to.

Chng 43

Maxlova quay li v ngng u, rn ngc, vn vi ci v on m{ Nekhliudov ~ quen thuc,

bc n gn tm li. Nng len vo gia hai t nhn, nhn Nekhliudov chm chm, va ngc
nhin va d hi v vn cha nhn ra chng.
Tuy vy, thy chng n mc c v ngi giu c, nng mm ci.
- ng n tm ti ? - Nng va ni va a khun mt ti ci c mt mt hi hing p st
vo tm li.
- Ti mun gp - Nekhliudov khng bit nn gi "c, hay "em", ri quyt dng ting "c".
Chng ni ting khng to hn lc bnh thng: - Ti mun gp c ti
- Ch ng |nh trng lng, - mt ngi r|ch ri ng bn cnh chng go to. Ch c ly hay
khng?
- ~ bo anh l hn ang ngc ngoi, cn g na? - mt ngi bn kia li go li.
Maxlova khng nghe r Nekhliudov ni g, nhng v mt chng khi ni bng lm nng nh ra.
Nhng n{ng vn cha tin mt mnh. Tuy nhin, n ci trn mi nng bin hn v vng trn
bng nhn li, au kh.
- Ti khng nghe ng ni g c, - nng go to, cau my li v trn mi lc mt nhn thm.
- Ti n }y
"ng, mnh ang l{m c|i vic cn phi lm, mnh nhn ti" - Nekhliudov suy ngh. Va ngh ti
iu , nc mt ch{ng ~ tr{o ra v{ tri xung hng. Chng bm cht ly tm li, chng

ngng ni, c gng gi cho khi o ln khc.

- Ti bo ny: ti sao c li c dy vo ci vic khng |ng d}y y? - C ting go to pha bn
ny.
- Th c tri t, ti c bit g }u, - ngi n t nhn go ln pha bn kia.
Nhn thy v xc ng ca Nekhliudov, Maxlova nhn ra chng.
- Trng ng c ging nhng ti khng nhn ra ai, - nng ku ln, khng nhn vo mt chng na
v sc mt nng bng bng ln ri i u ut.
- Ti n }y xin em tha th cho, - ch{ng ku to khng ra }m iu g, nh khi c mt bi
hc thuc lng.
Ku xong my ting , ch{ng cm thy h thn v bt gic ngonh u li. Nhng va lc y
th chng li cht ngh rng nu thy h thn th cng hay v chng cn phi chu s h thn. V
chng tip tc ku to:
- Hy tha th cho ti, ti c ti rt nng vi
N{ng ng yn khng nhc nhch v{ i mt hi hing vn khng ri Nekhliudov.
Nekhliudov khng th ni c na, ri khi tm li i ra, c ghm nhng ting nc n ang
lm cho lng ngc chng rung chuyn.
Vin ph gim ngc, ngi lc ny ch li cho Nekhliudov sang khu ph n, chc l{ c ch n
ch{ng nn cng n }y. Thy Nekhliudov khng ng cnh tm li, y hi ti sao chng khng
ni chuyn vi ngi chng cn gp. Nekhliudov x mi: giu xc ng, c gng ly v bnh tnh
tr li:
- Ti chu khng th ni qua tm li y c. Khng nghe thy g c.

Vin ph gim ngc ngh ngi mt lt ri ni:

c c th cho dn n t nhn y ra }y mt lc.
- Maria Karlovna! - Y gi m cai ngc. - Dn Maxlova ra ngoi ny.
Mt lt sau, Maxlova ca bn kia i ra. Bc nh nhng ti s|t Nekhliudov, n{ng ng li v
khng ngng u n{ng ngc mt nhn ch{ng. L{n tc en cng nh ba hm trc x ra thnh
vng bp nh; gng mt m yu trng bch v{ hi x x nhng trng vn d thng v{ rt bnh
tnh. Ch c i mt hi hing en l|y di i mi mng mng l sng long lanh l thng.
- ng c th ni chuyn }y c, - vin ph gim ngc ni ri b i.
Nekhliudov bc li gn chic gh di k cnh tng.
Maxlova nhn theo vin ph gim ngc, v d hi xem t ri nhn vai nh t ngc nhin,
n{ng bc theo Nekhliudov n cnh chic gh, thu vt vy li v ngi xung bn chng.
- Ti bit rng c kh m{ tha th cho ti c, - Nekhliudov bt u ni. Nhng ch{ng li
ngng li, cm thy nc mt a ln nghn li, - nhng nu nh khng th sa cha li c
qu kh th by gi ti s lm tt c nhng g c th l{m c. C hy ni cho ti bit
- Sao anh li tm thy ti? - Khng tr li Nekhliudov, nng hi li, chc chc li a i mt
hing nhn chng.
"Ly Cha! Hy gip con. Hy bo con phi lm g by gi" - Nekhliudov t nh, mt nhn
gng mt n{ng ~ kh|c trc qu nhiu, by gi ~ xu i.
- Hm kia, ti lm bi thm, - chng ni, - Hm y to x c. Hm y c khng nhn ra ti phi
khng?

- Khng, ti khng nhn ra. Ti cn th gi n{o nhn ra ai na. M{ ti cng chng nhn, nng ni.
- C c sinh c mt a con phi khng? - Nekhliudov hi v cm thy mt mnh bng
ln.
- n Cha, n cht ngay t hi y, - nng tr li gn ln, tn nhn, quay mt i, khng nhn
chng na.
- Sao kia, ti sao n cht?
- Hi y chnh ti cng m sut cht, - nng ni, mt vn nhn xung.
- Cc c ti sao li c i?
- Ai li cha mt a hu phng c con k k bn cnh bao gi? H bit ti c cha l h ui
ti i ngay. M{ nhc li lm g na, ti ch cn nh g c, ti qun ht ri. Chuyn ~ qua ri m!
- Khng, cha qua }u. Ti khng th nh vy c. Ti mun gi }y t ra cng chuc li
ti li ca mnh.
- Khng c g phi chuc c. Chuyn ~ qua l{ ~ qua, - nng ni, v gi }y l{ mt iu chng
khng sao ng ti c, nng bng ngc nhn chng v nhon mt n ci mn trn, v
duyn thiu no.
Maxlova khng h ng gp li Nekhliudov, nht l }y gia lc ny, v th thy chng, pht
u nng sng st v bt buc phi nh li tt c nhng iu m t lu nng khng h nh ti.
Thot u, nng l m nh li c ci th gii mi m k iu y tnh cm v{ th mng m mt
chng trai tr, xinh p yu n{ng v{ c nng yu li ~ m ra cho nng; ri nh ti s tn
nhn kh hiu ca con ngi y cng bit bao ni ti nhc au kh bt ngun t nim hnh
phc thn tin kia v{ ~ k tip xy n. V nng thy au lng. Nhng v khng sc hiu
c chuyn , n{ng {nh li x s nh n{ng vn x s mi khi: xua ui nhng k nim au

bun y i, c gng dm chng trong |m sng m dy c ca cuc i tru lc. Gi }y, n{ng
ang l{m ng nh th.
Thot tin, n{ng em con ngi hin ang ngi trc mt nng ghp li vi chng trai tr xa
kia n{ng ~ yu Nhng ri thy iu au lng qu|, n{ng li thi.
By gi ngi {n ng n mc sang trng, chi chut, c b ru xc nc hoa ny i vi nng
khng phi Nekhliudov m{ n{ng ~ yu, ng ta ch l mt trong nhng tay "kh|ch l{ng chi" khi
h cn h vn thng li dng nhng con ngi nh n{ng, v{ ng thi, nhng con ngi nh
n{ng cng vn li dng h cch no cng c li cho mnh nhiu cng tt. Chnh v th nng
nhon ci mn trn vi Nekhliudov. Nng nn lng ngh xem c th li dng c g chng
}y.
- Thi, mi vic th l{ ~ xong c, - nng ni. - V gi }y ti b kt n kh sai.
V{ mi n{ng run ln khi ni n hai ting khng khip ny.
- Ti bit rng c khng c ti g. Ti tin chc nh vy! - Nekhliudov ni.
- D nhin l{ ti khng c ti g. Ti }u phi l qun trm cp. ch ti ngi ta bo mi s
u do thy ci, nng ni tip. - Nghe bo cn phi n chng |n. Nhng nghe ni h i t
tin lm.
- ng, nht inh phi n, - Nekhliudov ni. Ti ~ tm trng s ri.
- ng nn tic tin, phi tm tay tht gii! - nng ni.
- Ti s lm tt c nhng g c th l{m c.
Hai ngi im lng.
Nng li mm ci nh ban n~y. Ri t nhin nng ni:

- Ti mun xin anh t tin, nu anh c th cho c. t thi mi rp thi, khng cn hn.
- c, c! - Nekhliudov lng tng ni v rt v tin ra.
Nng lic nhanh v pha vin ph gim ngc ang i i ll li trong gian phng.
- C hn ta th anh ng a, i cho hn i ra xa ~. Khng th h ly mt.
Vin ph gim ngc va quay lng i th Nekhliudov rt v ra, nhng ch{ng cha kp a t
giy bc mi rp th y ~ quay mt li. Chng nm cht t giy bc trong lng bn tay.
}y qu l mt con ngi ~ cht ri. - Ch{ng ngh bng, mt nhn k gng mt xa kia |ng
yu nay ~ tr th{nh ra d d|y, x x, i mt hing en le ln mt nh bt lng va theo di
vin ph gim ngc, va nhn bn tay nm t giy bc. V{ Nekhliudov ~ thy c mt pht ngp
ngng. Thng ngi quyn r m trc, gi }y li ln ting trong tm Nekhliudov; n li ni
vi ch{ng v{ nh mi khi, c tm cch lm chng xa ri vic phi l{m v{ a ch{ng quay v suy
tnh ti hu qu ca vic mnh l{m, ngh ti nhng iu c li. N bo rng: "Anh khng ci to
ni ngi {n b{ ny }u, ch eo thm v{o c mt tng |, n s dm cht anh v s khng cho
anh l{m g c ch cho i c: H~y a tin cho n i, a tt c nhng g anh c, ri gi t n,
ng bao gi dnh dng ti n na!".
Nhng ngay lc , ch{ng cm thy gi }y, chnh pht ny }y, trong t}m hn mnh ang din
ra ci g ht sc quan trng. Chng cm thy gia pht ny, tm hn ch{ng ang c t trn
mt cn cn, ch cn c nhch i mt cht l cn cn s nghing hn v mt bn.
V chng thc hin s c gng y, chng thm cu cu Cha v hm qua chng cm thy Ngi
~ ng trong tm hn mnh; qu nhin Cha hng ng ngay li chng cu nguyn. Chng
quyt nh ni ngay ht c vi nng.
- Katiusa Anh n gp em xin em tha th m em vn cha tr li. Em ~ tha th cho anh
cha, hoc liu sau ny lc no em s tha th cho anh, - ch{ng ni, c|ch xng h bng i sang

thn mt.
Maxlova khng nghe Nekhliudov ni, mt vn mi lc nhn bn tay chng, lc nhn vin ph
gim ngc.
Khi vin ny quay i, n{ng a nhanh tay, nm lun t giy bc v gi ngay vo tht lng.
- Anh ni l, - Maxlova ni vi mt n ci m chng thy c ng v khinh b. - Nekhliudov cm
thy trong lng Maxlova vn c mt ci g thc s th ch i vi chng, n bo v cho con
ngi nng hin nay v{ n ngn chn khng cho ch{ng i s}u v{o tr|i tim n{ng.
Nhng, l thay, c|i chng nhng khng y chng ra m li nh c mt sc ht mi mnh
lit ko rit chng li gn nng. Chng cm thy mnh c bn phn phi thc tnh tm hn nng.
Vic tuy rt kh nhng chnh c|i kh y ~ li cun chng. Chng cm thy gi }y vi nng?
Chng c mt cm gi|c trc }y cha tng c i vi n{ng cng nh i vi bt c mt ngi
no khc, mt cm gic khng my may v k: chng khng mun i hi g nng m ch mun
mi mt iu l nng s thay i, s trt b con ngi hin nay v tnh ng, tr li con ngi
trc kia.
- Katiusa, sao em li ni th? L v anh bit em, anh cn nh em hi , Panovo
- Nhc li chuyn c l{m g, - nng lnh lng ni.
- Anh nh li chuyn c, chuc li li lm xa, Katiusa , - chng m u ri nh ni thm l
chng sn sng ly nng lm v, nhng li vp phi tia mt n{ng v{ c thy trong tia mt c
ci g tht rng rn, tht th b v gh tm, nn ch{ng khng ni c na.
Lc ngi v{o thm ~ lc tc ra v Vin ph gi|m ngc li gn Nekhliudov, nhn chng l
gi vo thm ~ ht. Maxlova ng dy, ngoan ngon, ch lnh tr v nh giam.
- Thi tm bit, ti cn mun ni vi c nhiu, nhng nh c thy y, hm nay cha ni c,
- Nekhliudov ni v chia tay. - Ti s cn tr li.

- Ti thy hnh nh anh ~ ni c ri

Maxlova a tay nhng khng nm.
- Khng, ti s gng gp c na, ni n{o ta c th ni chuyn bnh tnh vi nhau, by gi ti s
ni mt iu rt quan trng m ti thy cn phi ni vi c. - Nekhliudov ni.
- Vy th anh c n! - Nng ni, ming mm ci, mt n ci n{ng thng vn dnh cho
nhng ngi {n ng m{ n{ng mun ly lng.
- Ti qu c hn c em rut, - Nekhliudov ni.
- Anh ni l? - Nng lc u, i v{o pha sau tm li.

Chng 44

Trong bui gp nhau ln th nht, Nekhliudov c inh ninh l{ khi Katiusa thy mt chng, bit
c ch{ng nh gip mnh v thy chng hi hn th nng s sung sng s cm ng v
s tr li th{nh c g|i Katiusa ng{y xa. Nhng ch{ng kinh s bit bao khi thy khng cn }u
l Katiusa na m ch c Maxlova thi: iu ny khin chng ht sc kinh ngc.
iu lm chng ngc nhin nht l Maxlova khng h h thn v ci hon cnh ca mnh, m
hnh nh cn ly th lm t mn, gn nh h~nh din na. }y khng ni n hon cnh t nhn
(v hon cnh ny th nng c h thn) m l hon cnh l{m nhng xt cho cng th khng
th n{o kh|c c: Mun h{nh ng, bt c ai trong chng ta cng phi coi trng cng vic ca
mnh l quan trng v tt p. Chnh v th, d cho hon cnh thp km th n{o i na, con
ngi cng nht nh phi t to cho mnh mt c|ch nhn i c th thy vic mnh lm l
quan trng v tt p. Thng ngi ta c tng lm rng k trm cp, qun git ngi, tn
mt thm, g|i im, u t bit ngh ca h l xu xa v phi ly lm h thn. Tht ra th
khng phi th. Nhng ngi b s phn v ti li hm vo mt hon cnh n{o , - hon cnh
ny d c xu xa my i na, - h cng vn t to ra cho mnh mt c|ch nhn i, ni chung
khin h thy hon cnh ca h l tt p v{ chnh |ng. bo cha c|ch nhn , t nhin h
ng vo pha nhng ngi tha nhn cch nhn ca h v cuc i v v hon cnh ring ca
h trong x hi.
Chng ta ngc nhin khi thy nhng tn trm cp khoe khoang mnh khe ti tnh ca chng,
nhng g|i im khoe khoang cnh tru lc ca h, nhng qun git ngi khoe khoang tnh
hung c ca chng. Nhng chng ta ngc nhin nh vy ch v ci gii ca nhng con ngi y
c hn v nht l v chng ta sng ngoi gii . y th m phi chng cng c mt hin tng
nh vy ~ din ra trong tng lp nhng ngi giu c khoe khoang ti sn ca h tc l ca ci
h ~ n cp c; trong tng lp cc ngi ch huy chin tranh khoe khoang cc trn h ~
chin thng tc l cc cuc tn st; trong tng lp nhng k thng tr khoe khoang oai quyn
ca h ngha l{ s bo ngc? Nu chng ta khng nhn thy bn h c mt quan nim i bi

v cuc i v v thin |c bo cha cho hnh vi ca h th ch v gii nhng ngi c cng

mt quan nim i bi nh th rng ln hn v{ chnh bn th}n chng ta }y cng ng vo gii
nhng ngi .
Maxlova cng c mt c|ch nhn i vi cuc i ca nng v v tr ca nng trong x hi nh
vy. L{ g|i im, b kt n kh sai, nhng n{ng vn t to cho mnh mt c|ch nhn i chng
nhng thy mnh l phi m cn hnh din c vi mi ngi v hon cnh ca mnh na.
Theo c|ch nhn i th i vi tt c mi ngi, khng tr mt ai - gi, tr, hc sinh, tng
t, c hc, v hc - hnh phc ln nht l{ c quan h xc tht vi nhng ngi {n b{ c nhan
sc. V v th nn bn {n ng mc du h gi v bn bu cng kia vic n, thc ra tt c u ch
mong c c mi mt iu y. Cn nng, mt ngi {n b{ c nhan sc, nng c th tho mn
hay khng tho m~n mong c y ca h, v th nng l mt con ngi quan trng v cn thit.
Ton b cuc sng trc kia v hin nay ca n{ng ~ x|c nhn rng cch nhn y l{ ng.
Trong sut mi nm tri, bt k }u, n{ng cng nhn thy t ngi u tin l Nekhliudov,
ri lo cm gi cho ti cui cng l nhng tn cai ngc mnh li, }u bn {n ng cng cn
n nng. Chnh v th tt c th gii trc con mt nng ch l mt tp hp nhng con ngi b
lng dm thi thc. H rnh nng t t pha v{ tm mi cch la bp, cng p, mua chuc,
mu mo c chim c nng.
Maxlova hiu cuc i l{ nh vy. Nh vy nng khng nhng khng phi l{ ngi thp km
nht m{ cn l{ ngi rt trng yu na. V{ Maxlova qu gi| c|ch nhn i y hn tt c mi th
trn i. N{ng khng sao khng qu c|ch nhn c v nu mt n, nng s mt c|i ngha
quan trng ca mnh trong cuc i m{ n ~ mang li cho nng. V mun khi mt c|i ngha
y ca mnh trong cuc i, t nhin theo bn tnh nng bm ly gii nhng ngi cng c mt
li nhn i nh n{ng. Khi cm thy Nekhliudov mun a mnh sang th gii khc, nng phn
i ngay v nng thy trc rng ci th gii m Nekhliudov mun a n{ng ti s lm cho
nng mt ci v tr hin nay trong i, ci v tr ~ em li cho nng lng t trng v nim tin. V
l , n{ng xua ui ra khi tm tr c nhng k nim v thi nin thiu v v nhng quan h
u tin ti Nekhliudov.

Nhng k nim khng ph hp vi c|ch nhn i ca nng hin nay v v th n{ng ~ xo

hn chng trong tr nh, hoc l nng vi chng mt gc kn trong tm hn khng bao gi
ng ti; n{ng ~ lp kn, trt kn nhng k nim nh nhng con ong ~ lp kn, trt kn
nhng t cn trng no c th n ph hoi t ca chng. Chnh v th, ngy nay nng coi
Nekhliudov khng cn l chng trai tr xa kia n{ng ~ yu bng c mt mi tnh trong trng
m ch l mt trang cng t giu sang nng c th v cn phi li dng, mt ngi nng ch c
th giao dch nh i vi tt c bn {n ng kh|c.
"Hng! Hm nay ta cha ni c iu ch yu, - Nekhliudov suy ngh khi i ra theo dng
ngi. - Ta cha ni c vi nng l ta s ly nng lm v. Ta cha ni c nhng ri ta s
ni", - ch{ng ngh.
My tn cai ngc ng ca li a tay ra v vo mi ngi m nhng kh|ch v{o thm
ang i tr ra, phng khi c t lt ra ngoi hoc c ngi li bn trong nh giam. Vic b
ngi ta chen ln, v v{o lng b}y gi chng nhng khng cn lm Nekhliudov thy b xc
phm, m{ ch{ng cng khng n na.

Chng 45

Nekhliudov mun thay i cuc sng bn ngoi ca mnh, cho thu cn nh{ rng hn, thi
ht y t ri n khch sn. Nhng b{ Agrafena Petrovna ni r cho ch{ng thy l t nay
n ma ng c{ng khng c th thay i cht g trong cch sng c: v ma h khng c ai
thu nh, v li d sao cng vn cn c ch v cha gi c. Th l bao nhiu c gng
ca Nekhliudov nh thay i li sng (chng mun sng gin d kiu sinh vin) u khng thc
hin c. Khng nhng mi th vn nguyn nh c; m{ cng vic trong nh li cn bt u
tng ln: n{o l{ phi phng cho h hi, n{o treo ln d}y v{ p cho ht bi cc th len d
v{ lng th. Tham gia vo cng vic ny c anh gc cng vi ngi gip vic anh ta, c ch
nu bp v c Korney, ngi hu phng ca chng na. u tin h li ra v treo ln dy nhng
b qun phc, nhng qun o bng lng th k d chng thy ai dng n bao gi. Sau khu}n
n cc tm thm v bn gh ra, anh gc cng v{ ngi gip vic, tay o xn l nhng cnh
tay trn lc lng, ly sc p nhp nh{ng; mi bng phin to ra sc khp c|c phng. i ngang
qua s}n hay ng trong ca s nhn ra, Nekhliudov ngc nhin khi thy sao c qu nhiu th
n th, m no c dng vo vic g }u. Nhng th ny ch c mi mt cng dng v mt ngh
Nekhliudov ngh, - l{ cho Agrafena Petrovna, korney, anh gc cng vi ngi gip vic anh
ta v ch nu bp c dp vn ng mt cht cho khe.
Vic Maxlova cha gii quyt xong th cng cha cn thay i li sng by gi, - Nekhliudov
ngh. - M{ thay i cng kh lm. S th t n khc thay i khi n{ng c tha hay b i y v
ta s i theo n{ng.
n ngy hn, Nekhliudov ti nh Fanarin. Vin lut s ny mt to bit th ring ca mnh,
mt to bit th rt lng ly, c nhiu cy to, ca s cng nhng tm mn k l v ni chung c
nhiu by bin rt sang, thng ch thy nhng nh mi ni ln giu c mt cch bt ng,
chng t ch nh}n ~ kim tin nh bn, ngha l{ khng kh nhc g. Vo n trong nh,
Nekhliudov thy phng i nhng kh|ch ang ch lt, ging nh nhng phng khm
bnh ca thy thuc.

H ngi dt cnh nhng chic b{n trn c t nhiu ho b|o kh|ch xem cho bun.
Ngi gip vic ca lut s ngi ngay y, trc mt mt chic bn giy cao; nhn thy
Nekhliudov; ngi y bn n cho v ni xin s v{o tha ngay vi ch. Nhng anh ta cha kp
bc ti ca phng giy th ca ~ m ra v nghe thy ting ni to v vui v ca Fanarin tr
chuyn vi mt ngi ng tui, thp b, mt , ria mp rm, mc mt b qun o mi tinh.
C hai b mt u l v h h thng thy nhng ngi va mi lm xong mt vic hi,
nhng khng c lng thin lm.
- Tha ng, chnh li ng y, Fanarin mm ci ni.
- Cng mun ln thin ng y, nhng cn vng ti li.
- Thi, thi, ai cn l g na.
V c hai u ci gng go.
- A, cng tc, xin mi, - nhn thy Nekhliudov, Fanarin ni v, sau khi gt u mt ln na
ch{o ngi thng gia ang i ra, y dn chng vo phng lm vic by bin theo mt kiu trang
nghim. - Mi cng tc c ht thuc, - vin lut s va ni va ngi xung i din vi
Nekhliudov v c nn n ci tho thch v thnh qu ca cng vic va lm xong.
- Cm n, ti n v vic Maxlova.
- Vng, vng, xin sn sng . Gm, nhng tay giu s ny qu l lu c tht! - Y ni. - Cng tc
c thy thng cha va i ra y khng? Vn ca hn c ti mi hai triu: Th m hn ni: cn
"vng". H, gi| c c mc c ca cng tc mt t hai mi lm rp thi, th c phi dng
rng m{ rt ly hn cng chng t.
Hn ta ni cn "vng", cn anh ta th ni: t hai mi lm rp, - Nekhliudov ngh. Ch{ng cm
thy mt s gh tm khng th ghm c i vi con ngi ni nng sung s ny; y mun t
ra y vi Nekhliudov l v mt cnh, cn nhng ngi kh|ch n trc v nhng ngi khc l

 mt cnh.
- Thng cha lm ti chi qu lm, tht l mt thng u cng. Xin li! Ti phi ni cho h, - vin
lut s ni nh mun thanh minh ti sao y li ni lc sang chuyn khc - Thi, n vic ca cng
tc: Ti ~ c h s rt cn thn "khng tn thnh ni dung ca n" nh li Turgenev ~
ni, c ngha l{ thng cha lut s y ti qu, hn ~ b l ht nhng l l bc n.
- Vy th ng quyt nh ra sao?
- i ti mt pht. Anh ni cho hn ta bit, - vin lut s bo ngi gip vic va vo, - l{ ti ~
ni th no th c th, c th tt, khng c th cng khng cn.
- Nhng ng ta khng chu.
- Th th thi, khng cn, - vin lut s ni v v mt ca y h h, hin t bng tr thnh bc
bi, c c.
- y th m c bo ngh lut s h|i ra tin, - y ni, ly li v mt ti tnh. - Ti cu cho mt
con n thot khi mt ci n hon ton v l, th l by gi tt c bn h c x n nh ti.
V mi mt v nh th l phi tn bao tm huyt. Nh mt nh{ vn n{o ~ ni, bn chng ti
cng li xng m|u trong l mc. Cn v ca cng tc, hay ni ng hn, v n m cng
tc quan tm, - y ni tip, - v ~ tin hnh by b qu| i mt, tht kh m{ tm ra c
nhng l vng b|c |n, nhng d sao cng c th xin b|c |n xem. V{ }y ti ~ tho nh th
ny.
Ni n , y cm mt t giy ~ vit kn ch, c lt nhanh nhng on v th tc khng c
g |ng ch ri ly v trnh trng, c nhng on khc:
"Knh trnh to{ Ph| |n v}n v}n v{ v}n v}n, n khiu ni. Theo quyt nh ca bn n vn vn
v vn vn, th Maxlova g b xt l phm ti mu s|t bng thuc c ngi li bun
Xmienkov v da trn iu 1454 Lut Hnh, ~ b kt n ti kh sai vn vn".

Y dng li; r r{ng l{ tuy ~ qu| quen cng vic, y vn thy thch th nghe tc phm ca mnh.
"Bn phn quyt ny l kt qu trc tip ca s vi phm v sai lm rt trm trng trong th tc
t tng, - y c tip, v quan trng. - do n cn c hu b. Mt l{ ng ch|nh |n ~ ngt
ngay t u vic c bin bn phn cht ph tng Xmienkov trong khi to thm xt" - l{ mt
nh
- Nhng y l vin cng t yu cu tuyn c y ch! - Nekhliudov ngc nhin ni.
- Mc, bn b c quyn i hi chnh iu .
- Nhng iu khng c ai cn n c.
- D sao cng vn l mt c xin b|c |n. "Hai l{; ngi bin h cho Maxlova, - y c tip, trong lc ni ~ b ng chnh n ngt li khi ngi y v mun nu r tnh nt ca Maxlova, ~
trnh by nhng nguyn nh}n s}u xa a b can n ch sa ng, ly l do l li bin h khng
trc tip lin quan n v |n: Nhng thc ra trong cc v |n hnh, nh Khu mt vin ~ nhiu
ln ch r, vic trnh b{y tng tn tnh nt v ni chung tnh trng tm l ca b can c mt
ngha quan trng bc nht, d ch gii quyt ng vn nh mc phm php" - hai nh,
- vin lut s lic mt nhn Nekhliudov ni.
- Khn nhng vin trng s ni ti lm n ni khng sao hiu c hn ni g, - Nekhliudov
ni, cng ngc nhin hn.
Fanarin ci, ni:
- K ra th cu y ht sc ngu xun, ng nhin l{ hn chng ni c mt iu g lt tai c,
nhng d sao cng vn l mt c. Thi, sau na "Ba l trong li trnh by tm tt, ng chnh n
~ vi phm khon 1 iu 801 Lut hnh s t tng: ng ~ khng gii thch cho cc bi thm
bit s phm php phi da trn nhng yu t t ph|p n{o; cng khng ni cho c|c bi thm
bit l sau khi cng nhn s kin Maxlova u c Xmienkov th vn c quyn khng cng nhn
th phm ti hnh m ch phm phi hnh vi khinh sut dn n ci cht ca ngi li bun, m

Maxlova khng ng ti". y, mu cht l y.

- V k ra chnh chng ti hm cng c th hiu c iu ny. l{ li ca chng ti.
"V sau ht, bn l, - vin lut s c tip, - hnh thc trnh by li |p ca cc bi thm cho
cu hi ca to v mc phm ti ca Maxlova c mt mu thun r rt, Maxlova ~ b khp vo
ti dng t}m u c Xmienkov vi mt mc ch ho{n to{n v li, l{ ng c duy nht ca
v st nh}n. Nhng qua c}u tr li th cc bi thm li ph nhn mc ch |nh cp v ph
nhn vic Maxlova c tham gia vo vic |nh cp. Nh th r rng l h mun ph nhn c
dng tm st nhn ca b co. V ch ti li trnh by tm tt ca ch|nh |n khng nu r c
iu mt c|ch thch |ng trong c}u tr li c h. Chnh v th m cu tr li ca cc bi
thm i hi tuyt i phi p dng iu 808 v 816 ca Lut hnh s t tng, ngha l{ |ng l
chnh n phi ni cho cc bi thm bit sai lm ca h v yu cu h hp mt ln na tr li
li cu hi v s phm php ca b c|o". Fanarin c xong on.
- Vy ti sao ng chnh n khng lm th?
- Chnh ti cng mun bit ti sao, - Fanarin ci, ni.
- Nh vy Khu mt vin s sa li chng?
- C|i cn tu my ng gi lm cm(1) s hp phc tra v ny.
- Nhng ng gi lm cm no?
- vin dng lo y!. Nh th y. Chng ti vit tip "Mt bn |n nh vy khng cho to n
c quyn, - y c tip nhanh, - x Maxlova ti kh sai. V vic p dng }y khon 3, iu 771
Lut hnh s t tng i vi b co l mt s vi phm th bo nhng nguyn tc c bn v th
tc x n hnh ca chng ta. Da trn nhng iu ~ trnh b{y, ti xin nghi chnh thc vn
vn v vn vn hu b theo iu 909 v{ 910, iu 912 v{ iu 928 trong Lut hnh s t tng
vn vn v vn vn, chuyn h s v n ny sang b phn kh|c cng ca to{ |n xt li".
nhng g c th l{m c u ~ l{m c. Nhng ti th tht, cng t hy vng c kt qu. M

tt c u ph thuc vo thnh phn t ph|p Khu mt vin gm nhng ai. Nu cng tc c

quen thuc ai y th chu kh xoay x xem
- Ti c quen mt v{i ngi.
- M{ cng nn l{m gp ln, ch khng h i cha bnh tr mt th li phi i ba thng na.
Nhng c kt qu th ch cn c c|ch d}ng ln Ho{ng thng xin n x thi. Ci ny cng tu
theo cng vic chy cht. n trng hp y ti cng s sn s{ng gip cng tc ngha l{
khng phi gip vn ng ngm v gip tho bn s.
- Cm n ng, th cn tin th lao, th
- Ngi gip vic ca ti s trao cng tc n kh|ng |n ~ chp li v s ni vi cng tc.
- Ti cn mun hi ng: ng chng l ~ cho ti giy vo nh t gp ngi y. Nhng y
ngi ta li bo ti l cn cn xin giy php ca ng tnh trng mi c gp ngoi ngy gi
v ch ~ quy nh. C cn phi th khng?
- Ti cho l cn y. Nhng b}y gi tnh trng i vng. C ng ph thay. Nhng l~o ny n
n lm, cng tc gp cha chc ~ n thua g }u.
- C phi Maxlenikov khng?
- ng l~o y y.
- Ti c quen ng ta, - Nekhliudov ni v{ ng dy i ra.
Va lc y mt ngi {n b{ nh b, mt vng bng, gy nhom, mi hch, xu x l thng,
bc thon thot nh bay v{o phng. l{ v vin lut s. R r{ng l{ m khng h bun mt
cht no v v xu x ca m. M khng nhng ch n bn dim da mt c|ch c |o qu| qut
qun v{o ngi no gm, no la, mu vng, xanh le lot, m m cn thu un qun b tc
tha ca mnh mt cch ht sc cu k na. M lao v{o phng i nh mt k chin thng,

cng i c mt ngi cao lnh khnh, v mt hoan h, nc da xm xt, mc l phc c ve la v

eo cravat trng. l{ mt vn s, Nekhliudov c bit mt anh chng ny.
- Anaton, m ra m ca, ni lun mt lo, - mnh v phng em i. Anh Xemion Ivanovich ha
c th ca anh y cho v chng mnh nghe. Cn mnh, th n{o cng phi c bn tiu lun ca
mnh v Garsin(2) y.
Nekhliudov co t nh i ra, nhng m v vin lut s th thm vi chng my cu ri quay
ngay li ni vi chng:
- Tha cng tc, ti ~ bit cng tc v{ ngh khng cn phi ai gii thiu na. Xin mi cng
tc n d bui bnh vn ca chng ti s|ng nay, cng tc s thy rt th v. Anh Anaton c
th tht l tuyt.
- Cng tc thy khng, ti bn mt trm th vic, - Anaton ni, gi hai tay, mm ci tr vo
v, mun ni khng th no t chi li yu cu ca mt giai nh}n nh vy c.
Bng v mt bun ru, nghim ngh, nhng vi mt th|i ht sc lch thip, Nekhliudov cm
n b{ lut s ~ c nh~ mi ch{ng, nhng t ly lm tic khng th nhn li c, ri chng
ra phng ngoi.
Chng va ra khi th m v vin lut s ni:
- Cao o gm!
phng i, ngi gip vic lut s trao cho Nekhliudov bn n kh|ng |n ~ l{m xong v{ khi
chng hi v tin nhun bt th anh ta bo rng Anaton Petrovich ~ nh l mt ngn rp v
trnh by thm rng thng th Anaton Petrovich khng nhn lm nhng vic nh th, nhng v
n chng m gip thi.
- Ai phi k vo bn ny? - Nekhliudov hi.

Chnh b co, nu c kh khn th lut s Anaton Petrovich s k thay sau khi c b co u

quyn.
Khng, ti s n tn ni v{ ly ch k ca b co, - Nekhliudov ni, lng sung sng thy c
c dp gp Maxlova trc ngy n nh.
Ch thch:
(1) Fanarin dng cc t "ng gi lm cm" v "vin dng lo" ch cc quan Khu mt v Khu
mt vin. (ND).
(2) Garsin (1865-1888), vn s Nga

Chng 46

n gi thng l ca nh t, bn cai ngc hut ci inh i trong cc hnh lang. Ting st vang
ng, ca cc x lim v cc bnh lang m ra, ting ch}n i khng v{ ting gt giy nhn nhp.
Nhng t dn v sinh i qua trong h{nh lang, khng kh sc mi hi thi. Cc t nhn, c {n
ng {n b{, ra mt, mc qun o ri ra h{nh lang im danh. im danh xong, h i ly nc
si pha tr{
Hm , trong lc ung tr, khp c|c x{ lim ngi ta bn tn si ni v chuyn hai ngi t
{n ng sp b em pht roi trong ngy. Mt trong hai ngi l{ Vaxiliev l{m nh}n vin hiu
bun, mt thanh nin c hc thc kh, phm ti git ngi yu v ghen. Anh ta c mi ngi
trong x lim mn v tnh tnh vui v, ho hip v{ c th|i cng quyt i vi bn cai ngc;
bn ny rt ght anh v anh hiu lut v{ i chng phi thi h{nh ng lut. Trc }y ba tun
l, mt cai ngc |nh mt ngi t v sinh v ngi ny l{m chu canh bp ci vo b ng
phc mi ca hn. Vaxiliev bnh vc ngi t, anh ni khng c lut n{o cho php |nh t.
- Tao s cho my bit lut, tn cai ngc ht ln chi Vaxiliev.
Vaxiliev cng chng chu km. Tn cai ngc nh |nh Vaxiliev nhng anh nm c tay hn
gi cht chng ba pht, ri quay ngi hn li y ra ngoi ca. Tn cai ngc i trnh v{ vin
gim ngc h lnh giam Vaxiliev vo ca s.
Dy ca s l mt dy phng nh ti om, ngoi c kho.
Trong ca s ti tm v{ lnh lo, khng c ging phn, bn gh g ht. Ngi t phi ngi hoc
nm ngay trn sn nh bn thu. Chut t do chy qua hoc leo c ln ngi. }y chut rt
nhiu, v to tn n ni trong bng ti ng c hng m gi c mt ming bnh.
Chng n n b|nh gn nh ngay trn tay t nh}n v{ thm ch chng cn dm tn cng ln c

ngi h na nu h nm im. Vaxiliev khng chu vo ca s, anh bo anh khng c ti g. H

dng sc li ba anh i. Anh cng li v c hai bn t gip sc ging anh ra khi tn cai ngc.
Bn cai ngc bn xm li, trong c tn Petrov ni ting l khe. My ngi t b {n |p v{
tng vo ca s. Lp tc c bo co gi ln tnh trng l nh t c cuc n|o ng chc ni
lon. Th l{ c ngay cng vn gi n, ra lnh pht hai ngi cm u l Nakhimov v Vaxiliev,
mt tay lu lng, mi ngi ba mi roi.
Hnh pht ny s thi hnh phng thm hi t {n b{.
T chiu hm qua mi ngi trong nh{ t u ~ bit tt c cu chuyn v khp cc x lim
ngi ta u bn tn si ni v v trng pht sp ti.
B Korableva, "Nng tin", Fedoxia v Maxlova ngi gc vn thng ngi h{ng ng{y, ngi
no mt cng gay, v si ni v va mi ung ru: gi }y khng lc n{o Maxlova ht ru
v tnh nng vn ho phng, hay tht ~i bn b. H ung tr{ v{ cng ang b{n tn v v pht
k trn:
- No, anh ta c lm lon g }u, - b Korableva va ni v Vaxiliev va cn nhng cc ng
v nhai ngau ngu. - Anh ta ch bnh vc ngi bn thi. M by gi lm g cn c quyn |nh
p t nh th.
- Nghe ni anh y tt lm, - Fedoxia tip li. Tc trn, hai ui sam bung thng, c ta ngi
trn mt thanh ci i din vi tm phn trn c m tr.
- C Mikhailovna ny, c hy ni vi ng y, - ch gc chn ng xe la ni vi Maxlova, dng
ting ng y ch Nekhliudov.
- ti s ni. Ti nh g, ng y chc cng s lm tt Maxlova mm ci tr li, u lc l
M bit bao gi ng ta mi li n. Hnh nh bn chng ~ i bt hai ngi y ri, - Fedoxia ni
- Khip qu c th di, ni thm.

- C ln ti thy ngi ta |nh mt ngi nng dn nh giam hng tng. B chng ti sai ti
n gp ng cnh st tng. Ti n ni, thy ng ta, - ch gc chn ng xe la bt u k
mt cu chuyn di dng.
Nhng ting ngi ni v ting bc chn hnh lang trn gc ngt ngang cu chuyn ca ch.
My ngi {n b{ im lng lng nghe.
- Chng li anh y i y, qu s, - "Nng tin" ni. - Chng s |nh anh ta cht mt thi.
Bn cai ngc chng n th anh ta gh lm y, v anh khng chng n honh hnh m.
Tng trn ~ im lng, ch gc chn ng xe la k nt cu chuyn ch thy rt khng khip, h
~ |nh nh t mt ngi nng dn trong mt gian nh ngang; nhn cnh tng , ch thy
nn nao, rut gan c nh mun ln ra ngoi. "Nng Tin" th k chuyn Seglov b ngi ta dng
roi |nh p n th no m vn khng chu h rng ku ln mt ting. Sau Fedoxia dn dp
m chn, b Korableva v ch gc chn ng xe la ly kim ch ra khu v. Cn Maxlova th
ngi b gi trn phn, v bun ru; n{ng ang nh i ng th m cai ngc n gi n{ng ln vn
phng c khch.
- Th n{o cng ni gip v bn ti nh, - b c Melsova ni vi n{ng lc ang sa li khn trc
chic gng ~ bong nc thu mt mt na. Khng phi chng ti t nh m chnh n,
chnh ci thng gian c y ~ t. Ngi l{m cng cho n ~ nhn thy; anh ta khng lm hi ai
}u. C bo ng y gi Mitri n, n s k u ui c}u chuyn cho ng y nghe, tht r nh ban
ngy. Ch th ny l th n{o, ngi ta giam chng ti vo ngc, c im m chng nghe bit thy
g; cn n, thng gian c y, n vn ngi lm cha qu|n ru vi v ngi ta.
- Chng cn php lut no tht? B Korableva nhn mnh thm.
B{ Korableva rt cho n{ng lng chn, Maxlova nc mt hi, lau ming ri, tm thn ht sc
sng khoi, nhc li my ting "cho thm hng", u lc l, ming tm tm, n{ng i theo m cai
ngc dc li hnh lang.

Chng 47

Nekhliudov ch li v{o ~ kh| l}u.

Ban n~y, lc n nh t, chng bm chung cng v ri a cho cai ngc thng trc t giy
php do vin trng l cp.
- Ngi mun gp ai?
- N t nhn Maxlova.
- Cha gp by gi c. Quan chnh cn bn.
- vn phng {? Nekhliudov hi.
- Khng, }y, phng thm hi. - Nekhliudov thy cai ngc c v bi ri khi tr li.
- Hm nay cng cho v{o thm {?
- Khng, c vic bt thng, - hn ni.
- Lm th no gp c ng ta nh?
- Quan chnh sp ra by gi y ngi s ni vi quan.
- Ngi ch cho mt t.
Va lc , vin ch|nh qun ngc t ca bn i ra. Mt bng ln, ru mp m khi thuc, i
lon lp lnh trn vai. Hn gn nh gt vi cai ngc.

- Cho ngi ngo{i v{o }y l{m g? a ln vn phng

- Ngi ta bo ti rng quan gim }y, - Nekhliudov ni, chng ngc nhin thy c vin qun
ngc ny cng c v bi ri v iu g.
Cnh ca bn trong bng m toang, Petrov bc ra, m hi t m, v bc bi:
- N s nh i, - hn ni vi vin chnh qun.
Vin chnh qun a mt v pha Nekhliudov ra hiu cho Petrov. Tn ny im ngay, hn cau
my ri bc v pha ca sau.
"Ai s nh? Sao vin chnh qun li phi ra hiu cho hn nh th?" - Nekhliudov ngh bng.
Chng sp quay gt i ra th vin gi|m ngc t pha ca sau bc ra, trng c v cn bi ri
hn c bn thuc h; ming lun th di. Trng thy Nekhliudov, ng ta quay v pha cai ngc,
ni:
- Fedotov cho gi Maxlova x lim ph n s nm ln vn phng phng.
- Xin mi ng{i, chng ta cng i, - ng ta ni vi Nekhliudov. Hai ngi ln mt chic cu thang
dc ng, vo mt cn phng nh, ch c mt ca s, bn trong c k mt chic bn vit v my
chic gh. Vin gim ngc ngi xung.
- Trch nhim tht nng n, nng n qu, - vin gim ngc quay li ni vi Nekhliudov v rt ra
mt iu thuc l| to tng.
- Trng ngi c v mt lm, - Nekhliudov ni.
- Tt c ci cng vic ny lm cho ti mt qu. Phn s rt kh lm trn. Mun gim bt kh
khn i th n li c{ng kh khn hn. Ngh th{ thi vic i cho rnh.

- Trch nhim nng n, nng n qu sc.

Nekhliudov khng bit r vin gim ngc va vp phi kh khn g, nhng hm nay ch{ng thy
ng ta c mt tm trng kh|c thng, mt tm trng ch|n chng v tht vng rt |ng
thng.
- V}ng, ti cng ngh nhim v ca ngi rt nng, - chng ni. - Th sao ngi vn c gnh ly
nhim v y lm g?
- Ti khng c ti sn, li c gia nh.
- Nhng nu ngi thy nng n
- Cng xin ni ng{i r, d sao ti cng dc ht sc mnh lm cho mi ngi }y kh.
Mt ngi khc a v ti nht nh s x s khc hn. Hn hai nghn ngi, ni th d lm,
nhng phi bit h l{ ngi th no mi c. Cn bit c|ch c x vi h. D nhin l{ mnh
thng h v h cng l{ ngi. Nhng lng tay qu| cng khng c.
Gim ngc bn k mt v t nh}n |nh nhau va mi xy ra v kt qu c ngi cht.
Cai ngc dn Maxlova n v cu chuyn ca vin gim ngc b ct t.
Nekhliudov nhn thy Maxlova t khi nng cn ngng ca cha trng thy vin gim ngc.
Mt gay, Maxlova nhanh nhn bc theo sau ngi cai, ming lun mm ci v lc u. Khi
thy gim ngc, Maxlova tr mt nhn ng ta, v s h~i. Nhng n{ng bnh tnh li ngay, ri hot
bt, vui v quay v pha Nekhliudov.
- Xin cho ng, - nng ko di ging v{ khng nh ln trc, ln ny nng mm ci bt tay
chng v lc rt mnh.
- Ti mang n c k, - Nekhliudov ni, ch{ng hi sng st v ci dng b nhanh nhu ca

nng trong bui gp g hm nay. - Trng s ~ l{m n ny, by gi c cn phi k vo ri

chng ta s gi ln Petersburg.
- c thi, k cng c. L{m g cng c, Maxlova ni, nheo mt mt v tm tm ci.
Nekhliudov rt trong ti ra mt t giy gp np v{ bc li gn bn.
- C th ngi }y vit c khng ? - Nekhliudov hi vin gim ngc.
- C li }y ngi xung, - vin gim ngc ni, - Bt }y. C bit ch khng?
- Ng{y xa ti cng c bit y , - Maxlova mm ci sa vy v vn ng tay o ngoi ln,
ngi xung cnh b{n, lng ngng a b{n tay nh nhn nhng cng cp cm bt ri bng nhn
Nekhliudov v bt ci.
Nekhliudov bo cho nng cn vit g, v vit v{o }u.
Maxlova cn thn chm mc my ln, vy bt ri k tn xung t giy.
- Khng phi lm g na ? - Ht nhn Nekhliudov, Maxlova li nhn vin gim ngc, lng tng
ht gc bt ln bnh ri li nhc n ln t v{o |m giy.
- Ti cn ni vi c mt chuyn, - Nekhliudov ni v{ ly cy bt trn tay Maxlova.
- c thi, xin c ni, - v mt Maxlova bng tr nn nghim ngh, ta h nh n{ng bt u
nh t iu g hoc thy bun ng.
Vin gim ngc ng dy v{ i ra, mt mnh Nekhliudov li vi nng.
Bn mt nhn nhau.

Chng 48

Ngi cai ngc ban ny dn Maxlova ti, ~ ra ngi tm trn b ca s, cch xa chic bn. Giy
pht quyt nh ~ n vi Nekhliudov. Chng c t trch mnh ngy hm gp li nng ln u
~ khng ni vi n{ng c|i iu ch yu - l vic ch{ng nh ly nng lm v.
Hm nay chng nht quyt s ni iu vi n{ng. Hai ngi ngi bn mp b{n i din nhau.
Trong phng sng sa, v{ }y l{ ln u tin, Nekhliudov c ngi gn, nhn r mt nng:
nhng np nhn ui con mt, hai mp v{ i mt hm hp ca Maxlova. V chng cng
thy thng n{ng hn trc.
Khng mun cho cai ngc - ngi c khun mt kiu Do thi v b r}u quai nn ~ hoa r}m nghe bit chuyn ca mnh, Nekhliudov t khuu tay ln bn, ni kh ring nng nghe thy
thi:
- Nu n ny ln m vic khng thnh th chng ta s dng s ln nh vua. Ti s lm tt c
nhng g c th l{m c
- Cn nht l phi c mt thy ci gii. - nng ngt li Nekhliudov, - lo ca em tht l ngc. Lo
ta ch bit khen nnh em, - nng bt ci. - Gi| trc }y ngi ta bit em quen anh th mi vic
chc ~ kh|c. Ch anh c bit khng, ai cng cho em l{ con n cp y.
- Qui? Hm nay c ta k quc th? - Nekhliudov ngh bng, chng va nh ni nh ca
mnh th Maxlova li ni tip:
- Em ni vi anh ci ny nh ch chng em c mt b c, anh , ai cng ly lm l thay cho
b. B c tt lm kia, th m t dng v c phi ngi t, t c m ln con. Ai cng bit h chng
c ti tnh g, y th m b gn cho ti t nh{ ngi khc v phi ngi t. B ta c nghe ni, anh
, rng em quen anh, - Maxlova lc l u v{ a mt nhn Nekhliudov, - b ta bo em: C nh

ni vi ng y, xin ng gi em n ln, n s k ht tnh u ng r. B ta tn l Melsova, anh

con trai l Melsov.
- Th no, anh nhn li ch? Anh , b lo tt lm c, tht chng my ai c nh vy, th m
b giam, tht r rng l oan. Anh thn yu, anh c lo gip nh, n{ng ngc mt nhn Nekhliudov
ri li nhn xung, mm ci.
- c ti s lm, ti s hi thm xem tnh hnh ra sao, - Nekhliudov ni v cng sng st hn
v th|i , li l phng tng ca Maxlova. - Nhng ti mun ni vi c mt cht v vic ca ti.
C cn nh hm trc ti ~ ni g vi c khng?
- Hm y anh ni nhiu qu|. Anh ~ bo g nh? - nng vn tm tm ci v ht ng u v pha
ny li nghing u sang pha khc.
- Ti ~ ni rng ti n xin c tha th cho ti.
- H, lc n{o cng tha th, tha th, tht c ch g }u ch tt hn ht l{ anh
- Ti ni rng ti mun chuc ti, - Nekhliudov ni tip, chuc ti khng phi ch bng li ni,
m bng vic l{m. Ti ~ quyt nh s ly c.
Mt Maxlova bng bin sc, l v hong s. Cp mt hing ca nng dng li nhn chm chm
Nekhliudov, nhng vn khng thy chng.
- Li cn lm th lm g? Maxlova cau my d tn.
- Ti cm thy rng trc mt Cha, ti phi lm vic .
- Anh li {o }u ra ng cha n{o na y? Anh ni khng tht mt t no. Cha? Cha no? Gi
nh hi y anh cng bit ngh n Cha, - nng ni v bng dng li ming h hc.
M~i n gi Nekhliudov mi ngi thy mi ru t trong ming Maxlova xng ra v chng

hiu v sao Maxlova li hng nh th.

- C hy bnh tnh, - chng ni.
- Tao khng cn phi bnh tnh. M{y tng tao say {? Tao say y: nhng tao ni g tao bit, nng bng ni nng, mt ta tai, - Tao l mt con t kh sai, mt con nh th, cn my l ngi
qu tc, l v cng tc, my cn g phi d}y n tao. Ct ngay vi bn qun cha, cng nng
nh my. Gi tr ca tao ch |ng mt t giy (1) thi m.
- Em c ni nng t{n t n }u, th em vn khng th ni ln c c|i iu anh cm ngh, ton thn Nekhliudov rung ln, chng ni kh, - Em khng th hiu rng anh ~ cm thy c ti
i vi em n mc n{o!
- Cm thy c ti Maxlova nhi li bng mt ging d tn. - By gi th khng cm thy m ch
di li cho mt trm rp. - y, gi c em ngn y!
- Anh hiu ri, anh hiu, nhng b}y gi }y nn l{m th n{o? Anh ~ nht quyt khng b em, chng nhc li v anh s lm tt c c|i g anh ~ ni.
- Nhng tao th tao ni: m{y s khng lm! - N{ng ph| ln ci sng sc.
- Katiusa! Chng ni kh v{ nh nm ly tay nng.
- Bc i cho khut mt! Tao l con t kh sai, cn m{y l{ ng cng tc, my chng c vic g
}y }u, - nng tht ln, git pht tay ra khi b{n tay Nekhliudov, cn gin bc ln, ngi
nng khc hn i. M{y mun dng tao chuc ti cho my, - nng ni tip, dn dp nh mun
trt ht mi ngh va dy ln trong u. - M{y ~ dng tao l{m c|i chi th gian ny; nay
my li mun dng tao chuc ti cho my th gii bn kia. Tao gh tm my lm, c cp
knh ca my, c ci b mt ph nn d d|y ca m{y. Ct i xo i! - N{ng qu|t ln v{ ng pht
dy.
Vin cai ngc bc ti gn hai ngi.

- G m lm om xm ln th C php n{o
- Xin ng c yn, - Nekhliudov ni.
- cho n cha c|i thi l|o xc y i! - vin cai ngc ni.
- Khoan, xin ng th th cho mt cht, - Nekhliudov ni.
Vin cai ngc li tr v ch ca s.
Maxlova ngi li, ci mt nhn xung t v p cht i b{n tay nh nhn, lng ngn vo nhau.
Nekhliudov ng sng cnh n{ng, ch{ng lng tng cha bit l{m g
- Em khng tin anh phi khng? Chng ni.
- Rng anh mun ly ti, khng i no th c. Th ti t treo c ln cn hn? y, nh th
y.
- D sao, anh cng s lm mi vic cho em.
- Tu, c|i l{ vic ca anh. C iu l ti chng cn g n anh c. Ti ni tht y, - nng ni. Sao hi y ti khng cht qu|ch i cho xong, - nng ni thm v o ln khc, ai on.
Nekhliudov khng ni c na: nhng dng nc mt ca nng khin ch{ng cng tr{o l.
Maxlova ngc mt nhn chng v c v nh ngc nhin, n{ng a chic khn vung ln lau
nhng git nc mt ln trn m|.
Vin cai ngc li n gn v nhc hai ngi l{ ~ ht gi. Maxlova ng dy.

By gi c ang xc ng. Nu c th, ngy mai ti s n. Cn c, c h~y suy ngh thm, Nekhliudov ni.
Maxlova khng |p, v{ khng nhn chng, nng lng lng bc theo vin cai ngc.
***
- c em, by gi th sng ri, - b Korableva ni vi Maxlova, lc nng v x lim. - ng ta ~
say c em ri y: Lc ngi ta cn lui ti ch mnh th ch c b l dp - ng y s cu gip c.
Ngi gi{u ngi ta l{m g cng c.
- ng th, - ch gc barie xe la ct ging du dng ni - Ngi ngho mun ly v sao m vt
v trm ng; ngi giu mun l{m g l{ c ny. Vng ti c mt ngi giu c, c c bit
ng ta lm th no khng
- Th no, c ni gip chuyn ca ti ri ch? - b c gi hi.
Nhng Maxlova khng tr li ai, nng lng l nm xung phn v nm mt mch n chiu ti,
i mt hi hing m m nhn v{o mt gc bung. Bao ni au n ang ch{ x|t trong lng.
Nhng li ca Nekhliudov hm nay ~ nhc nng nh li ci th gii trong n{ng ~ tng au
kh, ci th gii m{ n{ng ~ tng dt b ra i khi cn cha hiu n, nhng ~ cm th n. N{ng
~ qun n v{ ~ sng trong s lng qun y. Gi }y, n{ng li phi nh li; sng m nh r ni
nim xa th tht au kh v cng. Ti n, nng li mua ru v cng ung say vi bn b.
Ch thch:
(1) T 10 rp di thi Nga Hong.

Chng 49

"ng, chnh l{ nh th y. Nh th y", - ri nh{ t i ra, Nekhliudov suy ngh. M~i n gi

chng mi hiu ht ti li ca mnh. Nu chng khng c gng chuc ti th chng bao gi chng
thy ht c ti mnh nng n mc no; v cn Maxlova na, n{ng cng khng thy ht c
nhng ni au kh m{ n{ng ~ phi chu ng. By gi th tt c c|i mi bc l ra vi tt c
mc gh gm ca n. By gi chng mi thy ht nhng tc hi ca ch{ng ~ gieo v{o t}m
hn ngi ph n y; cn n{ng th cng nhn thy v hiu r nng ni ngi ta ~ g}y ra cho
mnh. Trc }y, Nekhliudov vn a thng thc ci cm gic t thng hi mnh, ly vic
mnh sm hi, chuc ti lm mt nim vui; by gi chng ch cn thy kinh khng. Chng cm
thy by gi chng khng th b mc n{ng c, tuy nhin, ch{ng cng khng hnh dung c
ri }y nhng quan h vi nng s a n }u.
Ngay li ra, mt ngi cai ngc, ngc y hu}n chng v{ huy chng, c b mt xo quyt
trng tht kh chu, bc n gp Nekhliudov v b mt trao cho chng mt bc th.
- C mt ngi gi th ny cho cng tc, - hn ni va trao mt chic phong b cho Nekhliudov.
- Ngi no?
- Ngi c c ri s thy. Mt n t nhn, chnh tr phm. - Ti gc y; ngi nh ti. Mc
d khng c php lm th, nhng v lng nh}n o, - tn cai ngc ni, ging ngng nghu.
Nekhliudov ngc nhin, sao mt tn cai ngc nh giam chnh tr phm li trao cho chng mt
l| th, m{ li ngay trong nh t, hu nh trc mt tt c mi ngi. Lc by gi chng vn
cha bit ngi va l cai ngc va l mt thm; cm ly l| th, ch{ng bc ra khi ca c.
Th vit bng bt ch, ch vit ngo|y khng |nh du:
"c bit ng quan tm n mt n t nhn b ti hnh v n nh t thm, ti mun c gp

ng. ng hy xin php gp ti. Ngi ta s cho gp v ti s ni vi ng nhiu iu quan trng

va cho ngi m ng che ch va cho c nhm chng ti. Ngi chu n ng. Vera
Bogodukhovxkaia".
Vera Bogodukhovxkaia trc kia l c gio mt lng kia thuc tnh Novgorod xa xi, ni
Nekhliudov ~ c ln cng bn b n sn gu. C gio ny ~ xin Nekhliudov gip cho mt s
tin c th tip tc hc thm. Nekhliudov a tin v{ sau qun bng cu chuyn ny i.
By gi ngi {n b{ y l chnh tr phm v{ ang ngi t. Chc ch ta bit r cu chuyn ca
chng v mun gip chng. Sao ngy y c|i g cng d d{ng v{ n gin th. Cn by gi, ci
g cng kh khn v{ rc ri lm sao. Nekhliudov bi hi v{ sung sng nh li thi by gi, nh
li dp gp g quen bit Bogodukhovxkaia. Hm y l{ trc ngy hi tr hnh, mt chn ho
l|nh, c|ch ng st s|u mi c}y s.
Chuyn sn tht may mn; h bn c hai con gu v{ khi ang n cm, sa son ra v th ng
ch nh tr, ni h ngh ch}n n bo l c con gi ng chp s nh th ti, mun gp cng
tc Nekhliudov.
- Xinh ch! - Mt ngi trong bn hi.
- Thi, khng a? - Nekhliudov ni. V mt nghim trang ch{ng ng dy, lau ming v trong
bng ly lm l khng hiu sao ngi con gi ng chp s cn gp mnh l{m g. Ch{ng i v{o
nh ng ch.
Mt thiu n i m d, |o lng th, ngi mnh khnh, mt gy v xu x, ch c i mt vi
hai hng lng my un cong l{ p, ang i chng trong phng.
- Ka, Vera Efremovna, ni chuyn vi ng{i i, - b c ch nhn ni. - Chnh cng tc y. Gi
i }y.
- Ti c th gip g c cho c? - Nekhliudov ni.
- Ti ti ng thy khng, ng giu c, ng ph phm tin vo nhng vic khng }u, v{o vic

sn bn, ti bit, - c gi bt u ni, v rt bi ri, - cn ti ch mong c mi mt iu, ti mun

gip ch cho mi ngi, th m{ ti khng l{m g c v ti khng hiu bit g c.
i con mt chn tht, hin t v tt c th|i rt r va qu quyt trng tht cm ng, khin
cho Nekhliudov, - tnh chng vn th, - bng thng cm vi c ny v{ ng lng trc n.
- Ti c th l{m g gip c c?
- Ti l{ gi|o vin, nhng ti mun hc thm m{ ngi ta khng cho. Khng phi ngi ta khng
cho, ngi ta cho i, nhng ti khng c tin. ng gip ti mt t, hc mn kho ti s hon li
ng. Ti ngh rng nhng ngi gi{u i sn gu, tht ru nng d}n, u l nhng vic
khng hay g. Ti sao h li khng lm vic ngha?
- Ti ch cn t|m mi rp: Nu ng khng ng cng khng sao, - c ta gin di ni.
- Tri li, ti rt cm n c ~ cho ti c dp Ti s mang li ngay, - Nekhliudov ni.
Chng ra ngoi v bt gp ngi bn nghe lm cu chuyn gia hai ngi. Bt chp nhng cu
chng gho ca chng bn, chng m cp ly tin v mang ti cho c gio.
- Xin c nhn cho, ng cm n ti. Ti phi cm n c mi ng.
By gi, nh li tt c nhng c|i , Nekhliudov cm thy khoan khoi. Chng thy vui vui khi
nh li vic ~ sut na chng x xt vi mt anh s quan v anh ta mun em c}u chuyn y ra
pha tr nhm nh, v chng nh li chuyn mt ngi bn kh|c ~ bnh vc chng ri do hai
ngi tr thnh bn th}n Cuc i sn may mn v vui v bit bao, th v thay l cnh m
khuya lc i v ga hm y. D~y xe trt tuyt song hnh ni ui nhau lng l lt nh nh ru
trn con ng nh trong rng, cy ci hai ven b khi cao vt, khi thp l t tuyt ph nng
tru. Trong bng m, mt ngi n{o ht thuc l, nh la lp le, mi thuc lan ra thm
phc. Anh ch{ng n th Iosif chy ht xe ny sang xe khc, tuyt su ngp ti gi; va sa li
c, anh ta va k chuyn nhng con hu gi ny ang i trong tuyt ngp su v gm v
cy, nhng con gu lc ny ang nm trong hang su kn th hi m qua nhng l hng ra

ngoi.
Nekhliudov nh li tt c nhng chuyn v{ nht l ci cm gi|c l}ng l}ng sung sng thy
mnh khe khon, sung sc, chng lo lng g. Trong ln khng kh gi lnh, phi chng ht th
u u, mnh m l{m cng phng chic o ngn bng lng th, tuyt b c{ng xe ng phi ri
l t vo mt ngi m p, mt mt lnh, tm hn thanh thn phiu iu, chng u t, chng
dn vt chng thm kh|t c mong: Sao khoan kho|i n th Cn gi }y! Tri i! Sao mi
chuyn u cc nhc, kh khn l{m vy
"R rng Vera Bogodukhovxkaia lm cch mng v gi }y b t v hot ng. Cn phi gp ch
ta, nht l v ch ta li ha s gp v cch lm cho cnh ng Maxlova c d chu hn."

Chng 50

Sng hm sau thc dy, Nekhliudov nh li ngay tt c nhng chuyn chiu hm trc v thy
hi hng.
Nhng d s, chng vn quyt t}m hn bao gi ht, nht nh tip tc lm ci vic ~ bt u.
Nhn r su sc bn phn ca mnh, chng ra khi nh{ v{ tm n Maxlenikov - xin anh ta cp
giy php cho v{ nh{ t thm, khng phi ch ring Maxlova m c hai m con b c Melsova
m{ Maxlova ~ ni vi chng. Ngoi ra, chng cn mun xin gp Bogodukhovxkaia l{ ngi c
th c ch cho Maxlova.
Nekhliudov bit Maxlenikov t lu, khi cn cng mt trung o{n. By gi Maxlenikov l th
qu ca trung o{n. L{ mt s quan hin lnh, cn mn nht, Maxlenikov khng bit g ht v
cng khng mun bit g trn i ngo{i trung o{n v{ ho{ng gia. B}y gi Nekhliudov gp li
th bn ~ l{ quan cai tr, ~ thay trung o{n bng tnh v chnh quyn tnh. Anh ta ly mt c
v khn ngoan v giu c, bt chng ri b qu}n i ra lm quan. C v y, tru ct, nng
chng, x mi chng nh mt con vt dy ~ thun. Ma ng nm ngo|i, Nekhliudov c mt
ln n thm h, nhng ch{ng thy v chng nh ny chng c g |ng ch nn t y chng
khng n na.
Thy Nekhliudov, mt Maxlenikov ti hn ln.
Vn ci b mt , nung nc m. Vn ci thn hnh to bo. V vn b qun o rt sang nh khi
cn qu}n ng.
Trc kia, qu}n ng, bao gi cng chic o khoc di hay o ngn mc thng sch bng,
may theo kiu mi nht, m st vai v ngc. By gi l mt chic o l phc, may theo kiu mi
nht cng m s|t tm thn ph nn v b ngc rng cng. Tuy tui tc cch nhau kh xa

(Maxlenikov ~ gn bn mi tui), hai ngi vn xng h vi nhau thn mt.

- A, hay qu, cu ~ n. Li ch v mnh i. Mnh cn ng mi lm pht na th phi vo
hp. Tnh trng i vng, mnh phi quyn cng vic c tnh, - anh ta ni, v tho thch l r ra
mt. Cu n gp mnh c cht vic vic g th? - bng nhin nh phng, Maxlenikov, ging
d dt v{ hi nghim trang.
- Trong nh t c mt ngi m mnh rt quan t}m (khi nghe n hai ting "nh t" v mt
Maxlenikov li c{ng nghim hn) v{ mnh mun gp ngi y, khng phi phng thm hi
chung m vn phng, khng phi ch trong nhng ng{y quy nh m gp nhiu hn na. Nghe
ni vic y do cu quyt nh.
- Anh bn thn mn i, chc chn l mnh sn sng gip cu mi vic, - Maxlenikov ni, t c
hai tay ln hai u gi ch{ng nh mun gim bt v ng b ca anh ta, - vic y th c thi,
nhng cu bit y, mnh ch tm thay quyn.
- Tc l cu c th cho mnh giy mnh c th gp c ta c ch?
- {n b{ {?
- .
- C ta b ti g?
- Ti u c. Nhng c ta b x oan.
- y cu xem, to n cng minh th y, h ch lm nhng chuyn nh th y. Mnh bit cu
khng ng vi mnh, nhng bit lm th n{o c, quan nim ca mnh dt khot l th! anh ta ni thm, by t nhng kin m sut mt nm nay anh ~ lm c trong khi c
nhiu loi bi khc nhau trong mt t bo th v lc hu. - Mnh bit cu theo phi t do.
- Phi t do hay ph|i g mnh cng khng bit, - Nekhliudov mm ci ni. T lu, chng vn

ngc nhin thy mnh c b lit vo mt ng phi v b gi l theo phi t do ch v khi x n

mt ngi, ch{ng thng ni rng trc ht phi nghe b can trnh b{y ~, rng ng trc to
n mi ngi u bnh ng, rng, ni chung khng c hnh h, |nh p ngi ta nht l
nhng ngi cha em x. - Mnh khng bit mnh c thuc phi t do hay khng, nhng ch
bit l to n by gi d c ti n }u cng vn cn kh| hn ng{y trc.
- Cu chn ai lm lut s?
- Mnh nh Fanarin.
- Ch, Fanarin. - Maxlenikov cau mt ni. Anh ta nh li hi nm ngoi, ci thng cha Fanarin
ny ~ hi dn anh to{, lc anh l{ nh}n chng, sut na ting ng h, bng th|i ht
sc lch s, hn ~ a anh ra l{m tr ci cho mi ngi. - Mnh mun khuyn cu ng nn
dnh vi hn. Fanarin l mt thng n mt.
Nekhliudov khng tr li, ni tip:
- Mnh cn nh cu vic na. Trc }y ~ l}u, mnh c quen mt ngi con gi, mt n gio
vin. C ta l mt ngi rt |ng thng v{ b}y gi cng trong t. C ta mun gp mnh. Cu
c th cho mnh c giy php gp c y c khng?
Maxlenikov hi nghing u sang mt bn v{ suy ngh:
- T chnh tr ?
- , ngi ta bo mnh th.
- Vi t chnh tr, ch cho h hng thn thuc v{o thm thi. Nhng mnh s cp cho cu mt
giy php chung. Mnh bit cu s khng lm dng C ta tn l{ g ngi c cu che ch y
Bogodukhovxkaia ? C ta c xinh khng?
- Xu lm.

Maxlenikov lc u t v khng t|n th{nh, bc li gn bn v vit ngoy vo mt t giy:

"Ngi cm giy ny, cng tc Dmitri Ivanovich Nekhliudov, c php gp vn phng nh{
t nhng ngi b giam l Maxlova, dn ngho thnh th, v Bogodukhovxkaia, n y s". Vit
xong, anh k ngong mt ch tht to.
- Ri cu s thy y trt t nh th no. M gi c trt t y khng phi d g, nht l
lc ny, cht nch nhng t i {y tm giam, nhng d sao mnh vn theo di nghim ngt v
mnh rt thch cng vic . Cu s thy y di x vi t rt tt, t nhn rt thoi mi. Ch c
iu l cn phi bit c|ch i x. My ngy gn }y c xy ra chuyn khng hay: c hin tng
phn kh|ng. Gi| ngi kh|c th ~ cho l{ ni lon v li lm cho nhiu ngi phi iu ng.
ng ny chng t thu xp rt n. Mt mt th v v sn sc, mt khc th dng quyn lc cng
rn, - anh ta ni, nm cht tay mp trng c eo chic nhn mt ngc bch, th ra ngoi ng tay
o vi dy trng nh chic khuy vng; anh ta nhc li - V v sn sc v{ quyn lc cng rn
- iu mnh khng bit g ht, - Nekhliudov ni. - Mnh ~ n y hai ln v ln no mnh
cng c mt n tng nng n kinh khng.
- Ny, cu . Cu cn gp b{ b| tc Patxech, - Maxlenikov ho hng ni tip, - b ta lm cng
vic tn tu lm. B{ ta ~ l{m c nhiu iu hay. Nh b ta v c th ni nh mnh na,
mnh cng chng lm b khim tn l{m g, m{ ~ thay i c ho{n to{n, thay i ti mc
khng cn nhng iu gh gm nh trc na. T nhn }y b}y gi tht l{ sung sng. Ri
cu s thy. Cn Fanarin, bn thn mnh khng quen hn ta v hon cnh x hi ca mnh,
ng i ca hai ngi khng ging nhau, nhng hn qu l mt thng kh , hn li dm m
mm ni to nhng iu nhng iu
- Thi, mnh cm n cu, - Nekhliudov ni, cm ly t giy v khng nghe ht c}u, ch{o ngi
bn c.
- Cu khng ti thm v mnh ?
- Thi, cu tha li, mnh ang vi.

- Sao li th, v mnh s trch mnh mt, - Maxlenikov ni. Anh ta tin bn ra n ht cu thang
th nht, nh tin nhng quan khch khng phi hng thng khch m hng th nh, anh ta
lit Nekhliudov o loi ny, - Khng c, cu r vo mt pht thi vy.
Nhng Nekhliudov vn cng quyt. V{ khi ngi hu v{ ngi gc cng chy n a cho
Nekhliudov o khoc vi chic "can" v m ca, bn ngoi c mt vin cnh s|t ng gc, th
chng ni dt khot l khng th n{o n b}y gi c.
- Thi, th nm ny mi cu n vy. Hm l{ ng{y tip khch ca v mnh. Mnh s bo
trc cho v mnh bit. - Maxlenikov ng trn cu thang ht to vi Nekhliudov.

Chng 51

Ngy hm y, nh Maxlenikov ra, Nekhliudov i thng ti nh{ t. n ni, ch{ng bc v

pha ngi nh quen thuc ca gim ngc. Nh ln trc, vn nhng ting {n ca chic dng
cm hng ti, nhng ln ny khng phi "khc cung tng" m{ l{ khc {n tp ca
Klementi(1). Ting nhc |nh vn mnh m kh|c thng, rnh rt, dn dp nh trc. Ngi
hu gi mt eo bng ra m ca, ni l{ i u c nh v dn Nekhliudov vo mt cn phng tip
khch nh, c k mt chic i vng, mt chic bn ph khn len an, trn t mt ngn n to
c chp giy hng b chy xm mt bn. Vin gim ngc bc ra, v mt bun ri ru, mt
mi.
- Tha ng{i cn g ? - ng ta ni, tay ci nt chic khuy o gia.
- Ti va nh ng ph tnh trng v{ }y l{ giy php, - Nekhliudov ming ni, tay a t
giy. - Ti mun c gp Maxlova.
- Maxlova ? - Gim ngc hi li. Ting {n vang ng lm ng khng nghe r.
- Maxlova.
- ! Vng.
Gim ngc ng dy, bc n gn ch ca c nhng }m iu dn dp ca Klementi vng ra.
- Maruxia, con hy ngng mt cht ~, - nghe ging ni, c th thy l ng ta rt kh v nhng
iu nhc ny, - chng cn nghe thy g c.
Ting dng cm im bt. C ting y gh, ting ch}n bc bc dc v{ c ngi gh nhn qua
ca.

Hnh nh thy nh ngi i v tho|t c ting nhc, gim ngc chm mt iu thuc l to, loi
nh v mi Nekhliudov. Nekhliudov t chi khng ht.
- Ti mun gp Maxlova.
- Gp Maxlova by gi khng tin }u, - gim ngc ni.
- Ti sao vy?
- y y chnh l li ti ngi, - gim ngc hi mm ci ni. - Cng tc ch c a tin thng
cho c ta. Nu cn, ngi c a ti. Tt c tin s gi cho c ta. ng ny, hm qua, chc cng
tc li cho c ta tin, c ta mua ru, th l chng no tt y, hm nay c ta li say kht m
cn hung hng nh in na.
- Tht th ?
Cn g na, n ni ti phi dng nhng bin php nghim ngt, chuyn c ta sang phng giam
khc. C ta l ph n nn cng thng thi. D sao cng xin cng tc ng cho c ta tin. Ng
y m{
Nekhliudov hi hp nh li cnh hm qua v chng li thy s.
- Cn Bogodukhovxkaia, t chnh tr, gp c ch ? - Nekhliudov im lng mt cht ri hi.
- Vng, gp c, - gim ngc ni. - G th con? - ng ta ni vi mt em b gi chng nm, s|u
tui va mi bc vo phng.
Em b i v pha cha, u vn ngonh li nhn Nekhliudov khng ri mt.
- Ny, kho khng ng~ y, - vin gim ngc mm ci ni khi thy em b khng nhn pha
trc nn chn vp phi tm thm v chy li vi b.

- Nu c th ti i.
- V}ng, c, - gim ngc ni.
ng ta m hn em b gi, mt n vn chm ch nhn Nekhliudov, ri ng ln, u ym t con
sang mt bn, bc ra phng ngoi.
Ngi hu g|i bng mt a cho gi|m ngc |o kho|c, ng ta cha mc xong v{ cha ra n ca
th nhng iu nhc dn dp ca Klementi ~ li vang ln rnh rt.
Ch|u n ~ c v{o nhc vin hc, nhng y ln xn lm: Th m chu th rt c khiu, - vin
gim ngc va bc xung thang va ni. - Chu n mun c biu din.
Vin gim ngc cng Nekhliudov i v pha nh t.
ng ta va ti gn th cnh cng lin m toang ra. Cc cai ngc a tay ln m ch{o, mt nhn
theo gim ngc.
Bn ngi co trc na u, khing my chic thng g ng g , gp hai ngi ngay li vo.
C bn ngi t cng np li, nhn gim ngc. Mt ngi ci u cau my kh chu, i mt en
le sng.
T{i nng, l d nhin l{ cn phi trau di; khng nn hn ch, nhng cng tc bit y, nh
ca th cht chi, nn cng kh, gim ngc ni tip, khng h n bn ngi t; ng ta l
i chn mt cch mt nhc, dn Nekhliudov vo phng cng cng.
- Cng tc mun gp ai nh? - Vin gim ngc hi.
- Bogodukhovxkaia.
- th th giam thp lu: Cng tc phi i mt lt ng ta ni vi Nekhliudov.

- Th th trong khi ch i, c th cho ti gp hai m con Melsova b t v ti t nh{ c

khng?
- x{ lim hai mi mt! c, c th gi h n }y. Th khng th gp c Melsov ngay
phng giam anh ta ?
- phng cng cng ny, cng tc c thoi m|i hn.
- Nhng ti li thch y.
- ! Ngi li thch th ?
Va lc , vin s quan ph gi|m ngc, qun o chi chut ca bn bc ra.
- ng dn cng tc vo gp Melsov ti phng giam.
- Phng hai mi mt, - gim ngc ni vi hn. - Ri ng a cng tc v vn phng. Cn ti,
ti s cho gi {?
M{ tn ngi {n b{ y l g nh?
Vera Bogodukhovxkaia, - Nekhliudov ni.
Ph gim ngc l mt s quan tr tui, tc vng, c hng ria vut sp, quanh mnh to ra mi
nc hoa thm nc.
- Xin m cng tc i! - hn mm ci mt n ci ti tn v ni vi Nekhliudov. - Cng tc
quan t}m n c quan chng ti hn?
- ng, nhng ti quan t}m nht n ngi ny, c|i anh ch{ng m{ theo ngi ta bo ti th v
ti m li b giam }y.

Ph gim ngc nhn vai:

- ng, cng c khi nh th tht, - anh ta thn nhin ni v lch s nhng li cho kh|ch i
trc, vo mt hnh lang rng, hi thi. - Nhng thng h cng ni di. Xin mi cng tc.
Ca x{ lim u m, c vi t nhn ngoi hnh lang.
Ph gim ngc ch kh gt u cho cc cai ngc v lic nhn cc t nhn. Nhng ngi ny
hoc np s|t v{o tng, li vo trong x lim hoc dng li ca, dui thng hai tay nh kiu
nh{ binh, a mt nhn theo nh chc tr|ch i qua. Vin ph gi|m ngc dn Nekhliudov qua
mt hnh lang ri r sang mt hnh lang khc bn tri, c ca st ng kn.
Hnh lang ny hp, ti v hi thi hn. Hai bn h{nh lang, c|c ca u kho k. Trn cc cnh
ca c khot nhng l nh - vn gi l nhng con mt - ng knh mi l hn hai ph}n.
Trong hnh lang khng mt bng ngi tr mt lo cai ngc gi mt bun ru, nhn rm.
- Melsov phng no? - Vin ph gim ngc hi lo cai.
- Phng th tm dy bn tri .
Ch thch:
(1) Klementi, nh son nhc (1752-1832)

Chng 52

- C th gh nhn c ch? - Nekhliudov hi.

- Vng, xin mi ngi c t nhin, vin ph gim ngc ni, ming mm ci ti tn, ri quay
sang hi chuyn ngi cai ngc. Nekhliudov gh mt nhn qua mt l ca: mt thanh nin, thn
hnh cao ln, mc qun |o lt chm r}u en nh, bc nhanh i i li li bn trong. Nghe thy
ting ng ngoi, anh ta ngng ln nhn mt ci, cau mt li ri li tip tc i.
Nekhliudov gh mt nhn vo mt l ca khc; mt chng gp mt con mt m to: hong ht
ang nhn qua l hng, chng vi li ra. Qua l ca th ba, chng thy mt ngi b nh ang
nm co qup ng trn ging, u trm chic o t. X lim th t c mt ngi xanh xao,
khun mt to ngang, ngi ci u, chng hai khuu tay ln u gi. Nghe ting bc ch}n, ngi
y ngng u nhn. Nt mt v nht l{ i mt to l ra mt ni bun tuyt vng. R rng l anh
ta cng khng cn bit ai ang nhn mnh. D l{ ai i na th anh ta cng chng ch mt iu g
tt lnh c. Nekhliudov thy kinh khng, chng thi khng nhm vo cc l ca na v{ i thng
ti x lim s hai mi mt giam Melsov. Ngi cai ngc gi m kho ca. Mt thanh nin vm
v c cao, c i mt trn hn hu v mt b ru xinh xo, ng cnh ging; v mt s hi,
anh ta va mc vi chic o khoc nh t va nhn nhng ngi i v{o. iu lm Nekhliudov
sng st hn ht l{ i mt trong hn hu kia c ln lt ht nhn ch{ng, nhn ngi cai ngc,
li nhn vin ph gim ngc, ri li nhn tr li tng ngi, vi v thm d lo lng.
- Ng{i }y mun gp hi chuyn ca my.
- Xin a t.
- ng, ti c nghe chuyn ca anh, - Nekhliudov va ni va i v{o bn trong cng gian x{ lim,
v{ n ng cnh ca s bn thu cng li st. Ti mun nghe chnh t anh ni.

Melsov cng bc ti gn ca s v bt u k ngay cu chuyn, lc u cn e d, lun lun

a mt nhn vin ph gim ngc, ri dn dn mnh dn hn; khi vin ph gi|m ngc ra khut
ngo{i h{nh lang ra lnh g th anh mnh dn hn ln. Anh k r chuyn mnh, li l v
c|ch ni nng, ng l{ li l v{ c|ch ni nng ca con nh nng, tht th c mt. Nghe cu
chuyn nh vy t ming mt ngi t mc qun o nhc v ngay trong nh giam k,
Nekhliudov rt ly lm l. Va nghe, Nekhliudov va ngm ngha chic ging thp tri nm
rm, c|i khung ca s c cng li st to, nhng bc tng bn thu, m t, v ci v mt ti
nghip, ci hnh vc gy g, tiu tu ca anh nng dn xu s i giy t, mc o t ny. Chng
thy mi lc mt bun thm; chng khng mun tin rng nhng iu anh nng dn hin lnh
ny va k li l chuyn c tht. V, khng khip bit my khi ngh rng c nhng k chng c l
do g ht, c th lm nhc, bt b mt ngi ng loi ca mnh, khoc ln ngi h mt b
qun o t v giam cm h v{o c|i ni rng rn ny. Tuy nhin, khi ngh rng cu chuyn c v
thc ny, li ming mt con ngi c gng mt hin lnh cht phc th kia ni ra m li c
th l mt cu chuyn la bp, ba t th cn khng khip gp my.
Cu chuyn anh ta k nh sau: anh ci v mi c my hm th b tn ch qun trong lng
cp mt. Anh ta i kin khp cc ca. Nhng }u; tn ch qu|n cng t lt v{ c kin.
Mt hm; anh ta n nh n li v v. Hm sau, c ta trn i mt. Anh n nh ch qu|n i li.
N tr li l khng c v anh y (m{ anh th r r{ng ~ trng thy v khi bc vo nh n)
v{ ui anh ra. Anh khng i. Tn ch qun lin cng vi ngi lm xm li |nh anh m|u me
lnh lng. Ngay hm sau, my gian nh ngang tn ch qun bc chy. Anh ta cng b m ang
nh mt ngi bn
- Tht anh khng t ch?
- Tha ng{i, ngay ngh n chuyn t, ti cng khng h c. Chc chnh tay thng gian c y n
t. Ngi ta ni l{ trc y n xin tin bo him. N vu cho m con ti l{ ~ do dm n. Ni
ca |ng ti, hm tc qu, khng chu c, ti c to ting chi n, cn t th tht ti khng
t. M khi la bc chy, ti khng c y. N c ghp vic y v{o ng c|i ng{y m{ m con
ti n. Chnh n t c tin bo him, th m n li vu cho m con ti.
- Tht c th nh th c ?

- ng th , c Tri soi xt, tha ng{i. Ng{i nh cha m con. - Anh ta nh qu xung t v
Nekhliudov c sc m gi anh ta li c. - Xin ngi m lng thng m{ cu gip con. Con
khng ti tnh g m phi chu tai ho, - anh ta ni tip
V{ i m| anh ta bng rung ln, anh ta khc nc n v xn ng tay o ngoi, dng ng tay o lt
bn lau mt.
- Ngi ni chuyn xong cha? - Vin ph gim ngc hi.
- V}ng Thi anh ng ng lng, ti s c ht sc! - Nekhliudov ni v{ i ra. Melsov ng
ngng ca.
Lo cai ngc gi ly cnh ca y anh ta v{o v{ ng sp li. Trong khi lo cai kho ca, Melsov
vn cn nhn qua l thng hi trn c|nh ca

Chng 53

Khi quay tr li, i trong h{nh lang rng (lc l{ gi n ca t nhn nn cc ca x{ lim u
m), Nekhliudov thy hai bn l nhng ngi t mc o mu vng nht, qun rng v ngn,
ch}n i giy da cng; h nhn chng vi v thm kht. Nekhliudov thy mt cm gic l l: va
thng hi cho nhng ngi b giam, va gh s, ng vc nhng k giam gi h , va khng hiu ti sao, - t thy h thn cho mnh l sao li c th thn nhin nhn cnh c.
i n mt hnh lang kia, chng thy c mt ngi nn gt giy lp bp, chy vo ca mt x
lim v t trong, mt s ngi bc ra, ng chn ngang ng Nekhliudov v ci cho chng.
- Tha ng{i, chng ti khng bit gi ngi l g, xin ngi ra lnh gii quyt cho chng ti nh th
no ch.
- Ti khng phi l nh chc trch, ti c bit g }u.
- Khng sao. Xin ngi ni gip vi mt ai , vi cc quan trn, - mt ngi, ging tc gin, ni.
- Chng ti chu kh gn hai thng tri ri, m no c ti g }u.
- ng, }y ch l mt chuyn tnh c, vin ph gim ngc ni. - Nhng ngi ny b bt v ti
thiu giy thng hnh. L ra phi gii h v nguyn qu|n, nhng y nh t b chy v chnh
quyn tnh y gi giy n chng ti xin hon li ng gii h v vi. Chng ti ~ cho gii tt c
nhng ngi cc tnh khc v ri, ch ring nhng ngi ny th vn cn gi }y.
- Sao, ch v th thi ? - Nekhliudov ng li gia khung ca, hi.
|m ng chng bn chc ngi, tt c u mc o t vy quanh Nekhliudov v vin ph gim
ngc. Th l h ni nhao nhao c ln. Vin ph gim ngc ngn li:

- Mt ngi ni thi.
Mt nng dn cao ln, chng chc, chng nm mi tui bc ra khi |m ng. ng ta ni
vi Nekhliudov l bn ng ta b giam ch v khng c giy thng h{nh. Ni ng ra, h c giy
thng h{nh, nhng ~ qu| hn mt hai tun l. Nm n{o cng c chuyn qu hn nh th,
nhng vn khng sao c, th m{ nm nay h li b bt, b giam hn mt thng tri nh l{ k ~
phm ti g nng. Chng ti u l th n v tt c u cng mt phng. Ngi ta bo tnh
chng ti nh t chy mt ri. Th nhng c phi chng ti t n ch|y }u. Xin ng{i l{m phc
cho.
Nekhliudov lng nghe, nhng hu nh khng hiu ng gi chng chc y ni g, v chng cn
mi nhn mt con chy to c nhiu ch}n, m{u x|m ang b len v{o gia |m lng trn m| ng
ta.
- Sao li th nh? Chng l ch v c th thi - Nekhliudov ni, quay v pha vin ph gim
ngc.
- V}ng, ng l{ c|c nh{ chc trch sai, l ra phi gii h v nguyn qun mi phi.
Vin ph gim ngc va ni dt li th mt ngi nh b cng mc o t, trong |m ng
bc ra, bu d{i mi v{ ni l{ }y h b ngi ta hnh h chng v l do g
- Tht kh hn con ch - anh ta ni.
- Ny, ng c m ni lung tung, im mm i, nu khng th my s bit
- Bit ci g? - anh chng nh b hng tit ci li. - Th hi chng ti c ti g?
- Cm ngay - Vin ph gim ngc tht ln v anh chng kia im bt.
"Th l th no nh?" - Nekhliudov t hi, khi ra khi d~y x{ lim, trong khi mt mng li
h{ng trm tia mt di theo chng, - mt nhng t nh}n ng bn trong cc ca v nhng t

nhn gp trn li i.
- Chng l li giam gi nhng ngi hon ton v ti nh th sao? - Khi cng vin ph gim
ngc ra khi hnh lang, Nekhliudov hi.
- Th ngi bo lm th n{o? M{ cng c nhiu a di tr lm kia. Nghe chng n th chng a
no c ti ht, vin ph gim ngc ni.
- Nhng nhng ngi ny th xem ra h khng c ti g tht.
- th c nhng a y l v ti. Nhng chng cng h hng lm. Khng cng tay th khng
c vi chng. }y c nhiu a cng u, khng d chng th mc hm vi chng. Mi
hm qua, chng ti ~ bt buc phi trng pht hai tn.
- Trng pht th no? - Nekhliudov hi.
- Pht roi theo nh lnh trn
- Nhng ~ cm dng nhc hnh kia m.
- Khng cm i vi t ~ b tc quyn. Vi loi ny th c php dng.
Nekhliudov nh li tt c nhng g ch{ng ~ nhn thy hm qua trong lc i ngoi v chng v
l ra rng chnh lc ngi ta ang thi h{nh vic trng pht ny.
Chng bng thy tro ln mt cm gic ln ln va t m, bun b~, bn khon, va gh tm,
mt th gh tm v tinh thn hu bin thnh mt cm gic lm ging, bun nn. Cm gic y,
trc kia ch{ng ~ thy, nhng cha bao gi mnh nh ln ny.
Khng nghe vin ph gim ngc ni na v{ cng khng nhn chung quanh, ch{ng vi v~ bc
ra khi d~y h{nh lang v{ i v pha vn phng. Vin gi|m ngc ang ngoi hin v v bn vic
nn ~ qun khng cho gi Bogodukhovxkaia. M~i khi Nekhliudov v{o n vn phng, ng ta

mi sc nh ra.
- Ti cho ngi i gi ngay by gi, phin ngi ngi i mt cht, - ng ta ni.

Chng 54

Vn phng gm c hai bung. Bung th nht c mt ci bp l to l l, ~ trc sn v{ hai chic

ca s cu bn. mt gc phng l{ c|i thc en o chiu cao t nhn. mt gc khc treo
bc hnh ln Cha Cu Th.
bt c ni n{o con ngi b hnh h, cng thy c bc tng ny, dng nh b b|ng o
Cha. C v{i ngi cai ngc ng bn trong. Trong bung th hai, c chng hai chc ngi va
{n ng, va {n b{ ngi s|t tng, thnh tng nhm, hoc tng i, ang r rm ni chuyn
vi nhau. Mt chic bn vit k cnh ca s.
Vin gim ngc ngi xung bn bn vit v mi Nekhliudov ngi xung mt chic gh ngay gn
y.
Nekhliudov ngi xung v{ a mt nhn nhng ngi c mt trong phng.
Trc tin, chng ch ti mt thanh nin mc o ngoi ngn, gng mt ti tnh. Hai tay
lun lun c ng, anh ta ang ni chuyn si ni vi mt ngi {n b{ ng tui, lng my
en rm. Bn cnh l mt ng gi{ eo knh xanh ngi im khng nhc nhch, cm tay mt thiu
n mc qun o t, lng l nghe c ta k chuyn. Mt cu hc sinh trung hc, v mt n v
s hi, ging mt nhn ng c. Gn y, trong mt gc, c mt i trai g|i ngi: c gi, rt tr
v xinh, mc b o kiu mi, tc vng ct ngn, v mt rn ri: cu trai khi ng tun t, tc un
ln sng, - mc mt chic o ngn bng vi nha. i tr ngi trong gc th th vi nhau c v
ang m ui yu ng. Gn bn nht c mt b tc bc mc |o d{i en ang ngi, hn l
mt b m; b nhn chm chm vo mt thanh nin c v b lao phi, cng mc mt chic o
khoc ngn. B mun ni g , nhng c nghn ng{o khng ni c. Ngi thanh nin cm
mt t giy trong hai bn tay, hn khng bit lm g nn c gp i gp li ri v t giy, v bc
tc. Ngi cnh hi ngi l mt c g|i xinh p, hng h{o, ngi trn trnh, i mt li mc o
di xm v o khoc ngn. C ngi bn b m ang khc v{ tru mn vut vai m.

Mi nt c u p, nht l{ i mt nu sm nh mt cu non, hn hu v chn tht. i mt

xinh p ri khi khun mt b m ng lc Nekhliudov bc vo phng v gp cp mt
ch{ng. Nhng c quay li ngay ni vi g vi b c. Gn ch i tnh nh}n, mt ngi gia en
sm, qun |o r|ch ri, v mt u su ang bc bi ni g vi mt ngi v{o thm c cm nhn
thn nh ngi hon. Nekhliudov ngi xung bn cnh gim ngc v{ t m, chm ch nhn
chung quanh. Mt em b, u co trc nhn, bc li gn, khin chng phi ch . Em hi chng
bng mt ging nh nh:
- ng, ng i ai th?
Nekhliudov nghe hi, ngc nhin. Nhng nhn em b thy nt mt nghim tc, khn ngoan v
i mt chm ch, tinh nhanh, chng nghim trang tr li l{ ang i ngi {n b{ quen.
- Th b y l em gi ng ? - Em b hi.
- Khng, khng phi em gi, - Nekhliudov ngc nhin tr li. - Cn em, em }y vi ai?
- Em vi m. M em l t chnh tr, - em b kiu hnh ni.
- Maria Paplovna, bo ch|u i ch khc, - gim ngc ni. Chc hn ng ta thy Nekhliudov
ni chuyn vi em b l tri ni qui.
Maria Paplovna chnh l{ c g|i xinh p c i mt hn hu m{ Nekhliudov ~ ch . Vn c|i
thn hnh cao ln, c ta ng dy bc li gn ch Nekhliudov v{ em b, d|ng i mnh bo,
phng kho|ng nh {n ng.
- Chu n hi g ng th? Chc n mun bit ng l ai? - C hi mm ci hi Nekhliudov v
nhn thng vo mt chng, v tin cy v thnh thc, ngi ta thy r ngay l{ i vi bt c ai c
cng c th|i chn thnh, ho nh v thn thit nh anh em. - C|i g ch|u cng mun bit, - c
ni v mm ci ci m, mt n ci hn hu, xinh ti, khin ch b v ngay c Nekhliudov
cng bt gi|c ci theo.

- Vng, em hi ti n gp ai.
- C Maria Paplovna, c khng nn ni chuyn vi ngi ngoi. Chc c ~ bit, - gim ngc ni.
- Vng, vng, - c ni v{ a b{n tay to trng mut nm ly tay b Kolia vn ang chm ch
nhn c, i v pha b m ngi thanh nin b lao phi.
- Con ci nh ai th? - Nekhliudov gh li gn vin gim ngc hi kh.
- Con mt n chnh tr phm, m n ngay trong nh lao ny, - vin gim ngc ni, c v hi
lng i cht nh mun khoe mt chuyn him c ca c quan mnh.
- Th ?
- Vng, by gi n sp theo m i Siberi.
- Th cn c kia?
- Ti khng tr li c, - vin gim ngc nhn vai ni. - [, m{ Bogodukhovxkaia ~ n ka?

Chng 55

Vera Efremovna, thn hnh nh b, gy g, tc ct ngn, mt vng vt vi i mt to hn hu, t

ca sau bc vo, nh nhng uyn chuyn.
- Cm n ng ~ ti, - ch ni v bt tay Nekhliudov. - ng cn nh ti khng? Mi ng ngi.
- Ti khng ng li thy ch nh th ny.
- th ny, ti rt thch, thch lm, khng mong g hn, - Vera Efremovna ni. Vn nh trc
kia, ch e ngi a cp mt trn to, hn hu nhn Nekhliudov v va ni va quay vo ci c gy
ngng, vng ch bn trn vnh c o t nhn bn thiu, nhu n|t, trng n thm hi.
Nekhliudov hi ch v sao li lm vo tnh trng ny.
Ch tr li rt si ni, k li cng vic ch ~ l{m, va xen vo nhiu danh t ting nc ngoi
v cng tc tuyn truyn, cng tc ph hoi, v cc t, cc chi b, cc phn chi, nhng iu m
ch tng nh ai cng bit c, nhng Nekhliudov th cha h nghe thy bao gi.
- Ch k cho chng nghe nhng b mt ca ng Dn, v tin chc rng c bit, chng hn ly
lm thch th.
Cn Nekhliudov th nhn ci c thm hi, nhn ml tc va tha va ri ca ch m khng khi
ngc nhin t hi ti sao ch ~ l{m v{ nay k li nhng vic y. Chng thy thng hi ch,
nhng kh|c hn, khng nh ch{ng ~ thng hi anh nng dn Melsov khng c ti tnh g m
b giam trong nh t hi thi. Trc ht, ch tht |ng thng v ni u c ch r rng l cn l
m hn lon. Chc ch t cho mnh l mt nhn vt anh hng, sn s{ng hy sinh i mnh cho s
nghip th{nh cng, song cha chc ch ~ gii thch c s nghip y l ci g v thnh cng y
ra sao.

Vic Efremovna mun nh Nekhliudov l{ nh th ny: mt n ng ch ca ch tn l Suxtova,

c ny khng cng ch thuc chung mt "tiu t" - theo li ni ca ch, ~ b bt cng vi ch
trc }y nm th|ng v{ b giam trong ph|o {i Petropalovxkaia ch v ngi ta ~ kh|m thy
trong nh c ta c sch v v giy t m{ c|c ng ch ~ giao cho c y gi. Vera Efremovna t
cho mnh l c mt phn trch nhim trong s vic Suxtova b bt giam v yu cu Nekhliudov
dng th lc ca chng tm mi cch vn ng cho Suxtova c tha. Vic th hai,
Bogodukhovxkaia yu cu Nekhliudov gip l lo liu sao cho Guikevich hin ang b giam trong
ph|o {i Petropalovxkaia c php gp cha m v{ c nhn nhng sch anh cn nghin
cu khoa hc.
Nekhliudov ha khi n Petersburg s c gng lm tt c nhng g c th l{m c.
Cn v bn thn ch, Vera Efremovna k chuyn nh sau tt nghip khoa sn, ch bt lin lc ri
cng tc vi c|c ng ch trong ng D}n. Lc u, mi vic u thun li, h vit truyn n,
biu ng, tuyn truyn c|c nh{ m|y. Nhng ri mt nhn vt quan trng b bt, cnh st lc
thy giy t v th l tt c u b bt.
- H bt c ti v th l by gi h a i y - ch kt thc cu chuyn ca mnh. - Nhng
khng h g. Ti thy mnh rt ng , tinh thn thanh thn, - ch ni v mm mt n ci thm
hi.
Nekhliudov hi v c g|i c i mt hn hu th Vera Efremovna cho bit l{ con g|i mt vin
tng, c ta ~ tham gia ng cch mng t lu v b bt v ~ nhn l c bn vo mt tn hin
binh. C ta mt cn nh{ b mt c cha my in. Mt m, cnh binh n kh|m xt, ngi trong
nh quyt nh t v, h tt n v{ th tiu tang chng. Cnh binh xng vo, th l mt ng
vin n sng lm cho mt hin binh b thng nng. Khi hi cung xem ai bn th c ta nhn l
mnh ~ bn, mc d c ta cha h cm sng bao gi v git mt con nhn cng khng. Trc
sau c ta vn gi li khai nh vy. V hin nay c sp b {y i t kh sai. C ta qu l c tinh
thn v tha, con ngi tht l tt. - Vera Efremovna ni, v thn phc.
Vic th ba Vera Efremovna mun ni l vic Maxlova nh lao c chuyn g ngi ta cng u

bit, nn ch ta cng bit cu chuyn Maxlova, v quan h gia Nekhliudov vi nng; ch khuyn
nn vn ng cho chuyn Maxlova sang t chnh tr hoc t nht th cng sang h l bnh vin.
y hin gi c rt nhiu bnh nh}n v{ ang cn ngi gip vic. Nekhliudov cm n ch v li
khuyn v{ ni s c gng lm theo.

Chng 56

Cu chuyn ca h b gim ngc ct ngang. ng ta ng ln tuyn b l gi tip kh|ch ~ ht v

mi ngi phi chia tay. Nekhliudov ng dy t gi~ Vera Efremovna v{ i ra pha ca. n bn
ca, ch{ng ng li ngm nhn cnh tng din ra trc mt.
- C|c ng{i i, ht gi ri, ht gi ri, - gim ngc ni, ht ng ln li ngi xung.
Li yu cu ca vin gim ngc ch lm cu chuyn gia t v{ ngi n thm trong phng si
ni hn ln, ch khng mt ai ngh n chuyn chia tay ra v c. Mt v{i ngi ng dy, c k
vn ngi, nhng khng ai chu b d cu chuyn. C ngi ~ t bit nhau v o ln khc. Cm
ng nht l b m vi ngi con trai lao phi. Ngi thanh nin y vn c v nhu t giy
trong tay. Mt anh ta mi lc li c v tn nhn hn v anh phi c gng lm mi khi b tnh
cm ca ngi m lm cho mm. yu. Cn b m, khi nghe ngi ta bo phi chia tay th c gc
u vo vai con st st khc. C g|i c i mt to hn hu. - Nekhliudov t ny vn v tnh theo
di c ta - lc ny ng trc mt b c ang khc nc n, ht sc an i b. ng c eo knh
xanh ang cm tay c con gi v gt gt u nghe c ni. i tnh nh}n tr cng ng dy, tay
cm tay, im lng nhn vo mt nhau.
Ch c i ny l{ sung sng thi mt ngi tr tui mc o ngoi ngn, ng cnh Nekhliudov
v{ cng ang chng kin cnh chia ly ny, ch v{o i tnh nh}n ni.
Cm thy Nekhliudov v{ ngi tr tui kia ang nhn mnh, i tnh nh}n ch{ng thanh nin
mc o ngn bng vi nha v{ c g|i xinh p, tc vng vng dang bn cnh tay nm ly nhau,
ng ngi v pha sau, va ci va quay ln ti ch.
- Ti nay h lm l ci trong nh lao v c ta s theo ngi yu i Siberi. - anh chng tr tui
ni.

- Anh y lm g?
- Mt t kh sai. y, ch c h l{ vui thi. Cn th ch nghe cng ~ qu| au lng ri, - anh
chng tr tui ni tip nghing tai lng nghe b m anh lao phi nc n.
- C|c ng{i i. Xin mi c|c ng{i! ng bt ti phi thi hnh bin php bt c d, - gim ngc ni
nhc i nhc li my ln vn mt cu. - Xin mi cc ngi no xin mi cc ngi - ng ta ni ging
yu t v do d. - Th ny l th no? Ht gi lu ri. Khng th nh th ny c.
- Ti ni ln cui cng y! - ng ta nhc li ging bun nn: c ht chm li di tt iu thuc
l "Marilan".
R rng l d cho nhng lun iu a ra gip cho mt ngi hnh h k khc m khng y
n|y cht n{o c khn kho, c l}u i: c quen thuc n }u na th vin gim ngc cng vn
c phi nhn thy rng ng ta l mt trong nhng ngi ~ g}y nn ni au thng ang din
ra trong cn phng ny; v{ r r{ng l{ ng ta cng thy rt i kh tm.
Cui cng, t v{ ngi v{o thm chia tay nhau, k vo ca trong, ngi ra li ngoi. My ngi
{n ng i trc: n ngi thanh nin mc o vi nha. anh lao phi v{ ngi c nc da sm
en, qun |o r|ch ri; sau , Maria Paplovna vi a b trong nh{ lao. n lt khch
cng ln lt ra v. ng c eo knh xanh bc i nng nhc. Nekhliudov theo sau.
- Ngh cng l? L li }y tht l k, - anh chng tr tui a t|n gu va xung thang gc vi
Nekhliudov va ni nh tip tc mt cu chuyn b dt qung. - Cng may gp c ng i u
tt bng khng cng nhc thi hnh qui tc. Ni c ht th cng nh ni lng.
- Th c|c nh{ t kh|c ngi ta khng cho v{o thm hi nh th ny ?
- Ch{! L{m g c nh th ny. Phi tng ngi mt, m li ng cch nhau mt tm lt st
mi phin ch?
Khi Nekhliudov va i va ni chuyn vi Meldinsev, l{ tn anh ch{ng tr tui a chuyn t

gii thiu - bc ra n cng th vin gim ngc bc ti gp chng, v b ph mi mt.

- Nu ngi mun gp Maxlova, xin mi ngi ngy mai ti, - ng ta ni, r rng mun ly lng
Nekhliudov.
- Th th hay qu! - Nekhliudov ni v hp tp bc ra.
Tht l khng khip, nhng ni au kh bt cng m Melsov phi chu; ~ au n v th xc
li cn hoi nghi, mt c nim tin i vi Cha v{ iu thin i; ci tm trng ny, anh ta
khng khi cm thy trc s tn bo ca nhng k v c hnh h mnh. Tht l khng khip
khi ngi ta lm nhc v hnh h h{ng trm con ngi v ti ch v giy t ca h khng hp l.
Tht l khng khip, nhng tn cai ngc m mui, chng hnh h anh em ng loi m vn tin
rng mnh lm mt iu hay v quan trng. Nhng khng khip nht li l ci lo gim ngc tt
bng, tui ~ lung, sc ~ mn, m{ c phi lm ci vic chia r ngi ta, b phi la con gi, m
phi t bit con trai, nhng con ngi cng y nh l~o v{ con c|i ca lo.
"Ti sao li th c nh?" - Nekhliudov t hi v ln ny chng thy d}ng ln n cao mt
cm gic gh tm trong tm thn n ang bin thnh mt cn cho|ng v|ng v th xc th cm
gic m mi khi vo ti nh lao l chng li thy. V chng tm khng ra cu tr li cho cu hi
ca mnh.

Chng 57

Ng{y hm sau, Nekhliudov n gp trng s, k cho y nghe vic m con Melsov v nh y bin
h cho c vic y na. Vin trng s lng nghe v ni rng y s xem, v nu ng nh li
Nekhliudov ni, - v rt c th l{ nh th th y s nhn gip khng. Nhn tin, Nekhliudov k
cho vin lut s nghe v s mt trm ba mi ngi b giam ch v mt s ng nhn v hi rng
vic y thuc thm quyn ai, v{ ai l{ ngi c li. Vin lut s im lng, chc l mun tr li cho
tht ng.
- Ai c li ? Khng ai c li c! - y tr li qu quyt. - Ngi ni vi chng l th ng ta s bo
ti tnh trng. Ngi ni vi tnh trng th ng ta s bo l li chng l rt li khng ai c
li c.
- Ti s n Maxlenikov by gi v ti s ni vi ng ta.
- ! V ch! Lut s mm ci, can ngn. - Hn l... ... m khng phi b con hay bn b g vi
ngi ch? Hn l{ xin ng{i b ngoi tai, mt thng ngu xun, ng thi l mt thng sc sinh
lu c.
Nekhliudov sc nh Maxlenikov ~ ni v vin lut s nh th no nn chng khng tr li, ch
cho v ln xe i n nh Maxlenikov.
Nekhliudov yu cu Maxlenikov hai vic: xin chuyn Maxlova sang bnh vin v hi v s mt
trm ba mi ngi khng c giy t, v ti m vn b giam nh lao.
Phi nh v mt ngi m mnh khng phc th tht l mt iu kh t}m. Nhng d kh tm
n my i na, ch{ng cng vn phi nh, v ch c c|ch mi t c mc ch m{ thi.
Gn ti nh Maxlennikov, Nekhliudov nhn thyvi c xe nga u ca: xe nh, xe khng mui

v xe c mui.
Chng sc nh hm nay ng l ngy v Maxlenikov tip kh|ch, chnh Maxlenikov ~ mi
ch{ng n vo ngy ny. ng lc xe Nekhliudov chy n gn nh th mt chic xe nga mui
kn li cnh ca, tn y t i m c ph hiu v mc o khoc ngoi ngn ang mt
b xung xe ch bc ca. B ta vn vt |o sau d{i l th ln, l i mt c nh nhn trn i
giy khng c Trong s xe ca: chng nhn ra c xe kn bn ch ca nh Korsagin. ng lo
|nh xe hng ho tc bc, knh cn v nim n ng m ch{o ch{ng nh ch{o mt v qu tc quen
thuc. Nekhliudov cha kp hi ngi gc cng xem Mikhail Ivanovich (Maxlenikov) }u: th
chnh anh ta ~ ra ng trn bc thang gc tri thm, ang tin chn mt v khc; theo cung
c|ch anh ta a tin n tn tng di cng ch khng phi ch n cu thang, th l{ mt
thng kh|ch. Ngi ny va i xung va ni ting Php v cuc x s t chc gip nh t
bn ang c xy dng trong thnh ph, theo ng ta th l{ mt vic rt tt cc b lm:
- H va c mua vui m li va thu c lm tin.
- Phi cho c|c b{ vui chi v{ Cha h~y ph h cho c|c b{ A, Nekhliudov, ch{o ng! Sao l}u
nay khng thy ng }u? - ng ta cho Nekhliudov. - ng hy vo cho b ch i! C c gia nh
Korsagin cng trong y y. V c c Nadin Bucsevden. cc mt hoa khi ca thnh ph. ng ta va ni va kh a i vai nh{ binh rng n tm o ngoi lng ly, nh lon v{ng m{
ngi y t chong ln cho ng ta.
- Thi cho ng bn nh! - ng khch bt tay Maxlenikov mt ln na ri ra v.
- Ta ln trn kia i! Cu n, mnh mng qu? - Maxlenikov hn h ni. Hn nm tay
Nekhliudov v mc d thn hnh phc phch hn ko ch{ng thon thot ln thang.
Ni vui mng phn khi ca Maxlenikov l do n hu ca nhn vt quan trng kia ~ mt ti
hn. Phc v trong mt trung o{n th v gn ho{ng gia nn i vi Maxlenikov s tip xc
vi ho{ng gia ~ th{nh thi quen t l}u; song cng v th m hn c{ng tin, cho nn bt c
mt s lu n{o ca b trn u lm Maxlenikov mng mng r r nh con ch con c ch
vut ve xoa v, gi tai cho. N vy ui, co rm li un o cp tai v chy quanh cung cung.

Maxlenikov cng sn sng lm nhng tr nh vy. Hn khng nhn thy v nghim trang ca
Nekhliudov; hn khng nghe chng ni v ko chng bng c vo phng khch khin
Nekhliudov khng th t chi c, {nh phi i theo.
Cng vic hng sau: cu ra lnh g ri mnh cng s lm tut. - Maxlenikov ni, cng i vi
Nekhliudov qua gian phng rng. - Vo bm vi "b nguyn soi" l{ c cng tc Nekhliudov, ang i, hn bo vi mt ngi hu. Ngi ny tc th lon ton chy vt ln trc. Cu ch vic
ra lnh. Nhng th no cu cng phi n gp v mnh mt cht. Mnh ~ b b ta trch mi v
hm trc khng dn c cu vo.
Ngi hu ~ kp bm v{ khi hai ngi vo th Anna Ignatievna, ph tnh trng phu nhn, "b
nguyn so|i", nh m t xng, ~ mm ci rng r, nh nhn ci u gia |m m v{ u
ngi l nh vy quanh m, cnh chic i vng. u phng kh|ch ng kia, chung quanh
bn tr, cc tiu th ang ngi, c c|c ng n mc qun phc hay thng phc ang ng gn
bn. Nhng ting c nam ln n nhao nhao ln.
- }y ri! Ti sao cng tc li khng mun o|i ho{i n chng ti? Chng ti c l{m g
cng tc gin?
Anna Ignatievna n kh|ch mi vo bng nhng li ni nh ng gia m vi Nekhliudov xa
nay vn l ch th}n tnh, nhng tht ra cha h c th.
- Cc bn quen nhau c ch? }y l{ b{ Beliapxkaia, }y l{ ng Mikhail Ivanovich Tsecnov. - Xin
mi ngi gn li c }y. - Mitxi, mi c li }y cng chng ti. S c ngi mang tr{ n cho c,
c ng. M ni vi vin s quan ang ni chuyn vi Mitxi, chc l m qun tn ng ta. - Xin mi
hai ngi li c }y. Cng tc dng tr ch ?
- Khng no, khng i no ti tn thnh kin , tht ra ch ta c yu }u! - mt ging
{n b{ ni.
- C ch? C yu bnh ngt vn li nhng c}u a di dt, - mt b{ kh|c i m cao, y ngi
gm vc, ng |nh v{ng eo ngc git, ci khanh khch.

- Tht ngon tuyt, nhng chic bnh qu ny, v tht l nh. Xin cho thm li }y.
- Th ng b sp i?
- Vng, hm nay l ngy cui cng. Chnh v th m{ chng ti n }y.
- Ma xun tuyt qu, nng thn th phi bit l th!
Mitxi rt p. C i m v{ mc o di may bng mt th hng k thm mu, phng l, khng
mt np nhn, b ln tm thn mnh mai, tng chng nh |o vi ngi ~ hp nhau t thu
c mi sinh ra. Nhn thy Nekhliudov, c ta bng mt ln.
- Th m ti c tng cng tc i ri, - c ta ni vi chng.
- Sut na th ti i ri, - Nekhliudov ni. - V cn vng cng vic: Ti n }y cng l{ c vic.
- Trc khi ln ng, mi cng tc tt qua thm m ti. M ti rt mong gp cng tc, - c
ni v cm thy mnh ni di v{ Nekhliudov cng bit th nn c c{ng mt.
- Cha chc ti ~ n c, - Nekhliudov bun b ni. Chng lm c ra b nh khng thy c
ta mt.
Mitxi cau my tc gin, nhn vai ri quay sang vi vin s quan thanh lch. Anh chng ny
ly chic chn khng trong tay c ri mang sang b{n kh|c, bc i hng dng, thanh gm
anh ta eo chm vo chic gh bnh.
- Ng{i cng cn phi cng t nhiu cho nh t bn ch?
- Ti khng t chi, nhng mun {nh c|i h{o phng v{o cuc chi x s. Khi y ti s xin
phng tay th ht.

- c, ri s xem, - mt ting ni |p li vi mt ging ci ch nho.

Bui tip khch tht l{ tng bng. V Anna Ignatievna rt hoan h.
- Mika c ni cho ti bit l{ cng tc bn vic my ci nh lao. Ti hiu iu , m ni vi
Nekhliudov. - Mika (tc l Maxlenikov, ng chng to bo ca m) c th c nhng sai lm,
nhng cng tc bit y, anh y l{ ngi nhn hu. Anh y coi tt c |m t nh}n bt hnh
nh con , ch khng phi l g khc. Anh y phc hu nh
B ta dng li khng tm c li no c th din t ni c c tt ca ng chng, con ngi
tng h lnh pht roi ngi ta. V{ ngay lc , b{ mm ci quay li ni vi mt b c gi, da
mt nhn nheo, eo nhng chic n m{u hoa c, va mi bc vo.
Sau khi trao i v{i c}u b}ng qu cho phi php, Nekhliudov ng dy v{ n gn Maxlenikov.
- By gi cu c th nghe mnh ni c khng?
- c ch? Sao li khng? Ta v{o }y.
Hai ngi vo mt phng lm vic nh kiu Nht v ngi xung bn cnh ca s.

Chng 58

- No, by gi th mnh xin sn sng nghe cu. Cu ht thuc khng? H~y gm ~, }y ta

khng nn ba bi, - hn ni v{ i ly mt chic gt tn thuc l li. - No, g th?
- Mnh mun nh cu hai vic.
- Th ?
Mt Maxlenikov i ra bun thiu v{ ch|n chng.
Tt c nhng nt mng r ca con ch con c ch g~i tai cho u bin mt. Ting ni ngoi
phng khch vng vo. Mt ging {n b{: "Khng i n{o, khng i no ti tin" v mt ging
{n ng u ng kia ang k chuyn g , c lp i lp li c|i tn B| tc phu nhn
Voronzov v ng Vichto Apracxin; mt pha khc, ch nghe thy ting ni nhao nhao v ting
ci.
Maxlenikov va nghe Nekhliudov ni, li va lng nghe c chuyn bn phng khch.
- Mnh li n ni v ngi ph n y, - Nekhliudov ni.
- Phi, b x ti oan. Mnh bit, mnh bit.
- Mnh ngh chuyn c ta sang lm h l bnh vin. Ngi ta bo mnh l c th l{m c.
Maxlenikov mm mi suy ngh:
- Chc g c - hn ni. - Tuy vy mnh s hi v mai s in cho cu.

- Ngi ta bo bnh vin c nhiu bnh nh}n v{ ang cn ngi gip vic.
- c, c Th n{o mnh cng s bo cho cu bit.
- Cu gip cho nh, - Nekhliudov ni.
T phng kh|ch a v{o mt ting ci r ln, tht t nhin ca tt c mi ngi.
- Li Vichto ri, - Maxlenikov mm ci, ni. - Khi cao hng hn ni nhiu cu rt l th.
- Cn vic na, - Nekhliudov ni, - hin gi c mt trm ba mi ngi b giam trong nh lao v
giy thng hnh ca h qu hn. H phi ngi t mt thng ri.
V chng k r u ui c}u chuyn.
- Sao cu li bit vic y? - Maxlenikov hi v nt mt hn bng hin v lo lng, khng hi lng.
- Mnh n gp mt b co th h quy ly mnh ngoi hnh lang v yu cu
- Cu n gp b co no?
- Mt nng dn b truy t oan v{ mnh ~ nh trng s c~i cho. Nhng thi, khng ni chuyn
y. Chng l nhng ngi kia khng phm ti g m b t ch v giy thng hnh ca h qu hn
v{
- l{ vic ca chng l, - Maxlenikov bc tc ngt li Nekhliudov. - y, cu bo to n mn
cn v cng minh th y. Nhim v ca ph chng l l{ i thm c|c nh{ lao v{ xem vic giam
gi ngi c hp php khng. H chng cn lm g c, ch |nh b{i.
- Th cu khng c th l{m g c ? - Nekhliudov bun b ni, chng nh li vin lut s ni
l tnh trng s trt li cho chng l.

- Khng, mnh s l{m c ch: Mnh s xt li ngay.

"i vi b ta th li cng thm hi hn na. B ta thnh ci bung sung cho mi ngi hnh h"
- c ting mt ngi {n b{ phng khch vng v{o, r r{ng l{ ngi ni ht sc thn nhin
i vi iu mnh ni.
"Cng hay, ti s xt c vic ny" - bn kia phng li vang ln ting ni vui a ca mt ngi
{n ng v{ ting ci vui a ca mt ngi {n b{, ngi ny chc t chi khng cho ngi
{n ng kia mt vt g .
"Khng c, khng i no" - ting ngi {n b{ ni.
- c! Mnh s lm mi vic cn thit, - Maxlenikov nhc li. Hn di tt iu thuc l cm
trong bn tay trng eo chic nhn mt ngc Thi, by gi ta ra tip c|c b{
- ny, cn vic ny na, - cha v{o n phng khch, Nekhliudov dng li ca ni. - Ngi
ta bo l hm qua nh lao c t nhn b pht nhc hnh, c ng th khng?
Maxlenikov mt ln.
- cu hi c v chuyn y ? Thi, ng bn i, nht nh l khng nn cho cu vo na; vic g
cu cng nhng v{o. i, ta i v{o thi, Annet ang gi chng mnh y! - Hn va ni va ko
tay chng, l r v xc ng nh khi c mt nhn vt quan trng lu ti, nhng lc ny c
khc l khng phi v mng r m v lo s.
Nekhliudov ging tay ra. Chng cho, chng ni, v mt bun ru, ch{ng i qua phng kh|ch,
vo phng ln, qua mt nhng ngi hu sn n }n cn, ra phng ngoi ri xung ng.
- Anh y lm sao th? Anh lm g anh ta th? - Annet hi chng.
- l{ kiu Ph|p y m! - c mt ngi ni.

- Sao li kiu Ph|p, l{ kiu Zoulou(1).

- , hn ta xa nay vn th.
C ngi ng dy i ra, ngi kh|c n, nhng li bn tn xn xao tip tc: mi ngi ly
chuyn Nekhliudov l{m ti cho cu chuyn ca h bui hm c rm r.
Ngay hm sau, Nekhliudov nhn c ca Maxlenikov mt bc th vit trn giy dy, bng, c
in huy hiu v{ ng du, nt ch p, rn ri. Trong th, hn ni ~ vit giy cho b|c s v vic
chuyn Maxlova sang bnh vin v{ nh vy chc l cu s mn nguyn.
Cui th ghi: "ngi bn ng ng c th}n yu ca cu, v{ di ch k "Maxlenikov" c mt
nt ngong ln rn ri, rt hoa m.
- Thng khn! - Nekhliudov khng gi c, but ming ni, v chng cm thy qua my ting
"bn ng ng", Maxlenikov t t h mnh xung vi ch{ng. Nh th ngha l{ mc d ang gi
mt chc v ht sc nh nhuc, hn vn t coi mnh l mt con ngi rt quan trng v cho
rng, bng cch t xng l{ bn ng ng ca chng, nu hn khng l{m cho ch{ng vui lng p
th cng l{ t cho chng bit hn khng qu ln mt vi chc v cao sang ca hn.
Ch thch:
(1) Zoulou: mt dn tc lc hu chu Phi (ND)

Chng 59

Mt trong nhng nh kin thng thng v ph bin nht l{ ngi ta thng c tin rng mi
ngi u c mt tnh nt nht nh: nhn t hay c c, thng minh hay ngu ngc, kin quyt
hay nhu nhc v.v Con ngi thc ra khng th. Chng ta c th ni v mt ngi l{ ngi y
thng hay nhn t hn l{ t{n |c, thng hay thng minh hn l{ ngu ngc, thng hay cng
quyt hn l{ nhu nhc v{ ngc tr li. Nhng tht l sai nu chng ta bo ngi ny l nhn
t hay thng minh, bo ngi khc l tn c hay ngu ngc. Vy m chng ta vn thng chia
ngi ta ra nh th y. V{ nh vy tht l{ khng ng. Ngi ta nh nhng con sng: nc
sng n{o cng ging nhau v }u cng vn l{ nc y. Nhng con sng n{o cng c ch hp,
ch rng, ch chy xit, ch lng l, ch trong, ch c, ch lnh, ch m. Ngi ta cng th.
Ngi n{o cng mang trong mnh mm mng ca tt c mi tnh nt ca con ngi. Con ngi
khi th l ra tnh tnh ny, khi th l ra tnh tnh khc, nhiu lc c v khng phi mnh cht no,
nhng thc ra vn l mnh. mt s ngi, nhng s thay i nh th tht l{ t ngt.
Nekhliudov thuc loi ngi ny. Nhng s thay i hoc do nguyn nhn th cht, hoc v
nguyn nhn tinh thn, ~ tng xy ra trong con ngi chng.
Gi }y, mt s thay i nh th ang din ra.
Sau phin to v sau ln u tin gp mt Katiusa, ci cm gic hn hoan phn khi v s i
mi ca con ngi mnh ~ bin }u mt hn v{ thay v{o y, sau ln gp nhau va qua, l mt
ni s hi, gn nh mt s gh tm i vi n{ng. Ch{ng ~ quyt tm l khng b nng, khng
thay i nh ly nng nu n{ng ng thun; nhng ch{ng thy iu tht l nng n v{ au
kh.
Sau hm gp Maxlenikov, chng li n nh lao gp nng.
Gim ngc cho php gp, nhng khng phi vn phng hay phng cc lut s, m{ phng
thm hi t {n b{. Mt d tt bng, ng ta i vi Nekhliudov ~ c phn d dt hn trc.

Chc l cu chuyn gia chng vi Maxlenikov ~ a n mt ch th l phi rt thn trng i

vi ngi kh|ch v{o thm ny.
- C th gp c. - ng ta ni, - ch c iu l v vn tin nong th xin ng{i Cn v vic
chuyn t nhn y sang bnh vin th theo nh quan trn ~ t xung, c th chuyn c v
b|c s ~ ng . Nhng chnh c ta khng mun, c ta bo: "Tao cc cn phi i chu cho
bn gh l y?". Tha cng tc, ci ng y xa nay vn th, - ng ta ni thm.
Nekhliudov khng tr li v xin gp. Vin gim ngc phi mt cai ngc dn i v{ Nekhliudov
theo ngi ny v{o gian phng thm hi t {n b{ vng tanh.
Maxlova ~ c y. T sau tm li, n{ng bc ra lng l, sng sng. Nng li gn
Nekhliudov v mt khng nhn chng, nng ni nh:
- Th li cho ti, anh Dmitri Ivanovich. Hm kia, ti ni qu li.
- Khng phi ti l{ ngi c th li m{ - Nekhliudov ni.
- Nhng d sao cng xin anh c b mc ti, - n{ng ni thm v{ trong i mt hing hn hn
mi ngy nhn chng, Nekhliudov li nhn thy v hm hm d tn.
- Ti sao ti li phi b mc c?
- Anh c mc ti.
- Sao li th
Nng nhn chng, v chng li thy v d tn kia trong khe mt.
- Th ny nh, - nng ni. - Anh c b mc ti, ti ni tht y. Ti khng chu ni }u. Anh c
mc xc ti, n{ng ni, i mi run ln ri lng im mt lc. - Tht y Th ti t treo c cht

qu|ch i cn hn.
Trong li c tuyt y, Nekhliudov cm thy c mi cm gin chng v nim ut hn khng
ngui, ng thi li c mt c|i g kh|c, p v{ cao thng. Vic nng nhc li li c tuyt ~
ni, v ln ny ni mt cch ht sc bnh tnh v{ cng quyt, ~ qut sch ngay tt c mi
ng vc trong lng Nekhliudov v{ a ch{ng tr li tm trng nghim trang, phn khi, thng
xt bui u.
- Katiusa, trc anh ~ ni sao th nay anh vn gi nh th, - chng ni mt ging ht sc
nghim tc. - Anh xin em ly anh. Nu em cha mun, m by gi th em cha mun }u, anh
c vn nh trc, s lun lun bn cnh em, ngi ta dn em i }u anh s i y.
- C|i l vic ca anh. Ti khng thm mt li no c n{ng ni v{ i mi run ln. Ch{ng cng
im lng, cm thy mnh khng sc ni.
- By gi anh phi v qu, sau , anh s i Petersburg, - chng trn tnh li v ni. - Anh s lo
vic cho em cho chng ta, v may ra s c trng n.
- Khng trng |n cng chng sao. |ng i ti lm ri. Ti khng b th ny th cng b cch
kh|c - nng ni v chng thy nng phi c gng lm mi ngn c nc mt.
- th no, anh gp Melsov ri ch? Nng hi t ngt giu ni xc ng. - C tht l h oan
khng?
- Ti cho l th.
- B c tt tht, - nng ni.
Chng k cho nng nghe tt c nhng g ~ c Melsov cho bit. Chng quay hi xem nng c
cn g khng th nng tr li l khng cn g c.
Hai ngi li im lng.

- cn vic sang bnh vin, - nng bng ni, sau khi a i mt hing nhn chng. - Nu anh
mun th ti s sang v{ ti cng c th khng ung ru na
Nekhliudov lng im nhn vo mt n{ng. i m|t ti hn ln nh ci.
- Th th hay lm, - chng ch c th ni c th v t bit nng.
"ng, ng, n{ng ~ tr thnh mt ngi khc hn". Nekhliudov ngh; sau nhng ng vc
my ngy qua, by gi chng cm thy mt cm gic hon ton mi, mt cm gi|c cha h thy
bao gi, l{ lng tin v{o sc mnh v ch ca tnh yu.
Sau cuc gp mt, Maxlova tr v ci x lim hi thi.
Nng ci b o t v ngi xung ch ca mnh trn phn; t hai b{n tay ln u gi. Trong x
lim ch c ch lao phi, ngi {n b{ qu Vladimir ang cho con b, b{ c Melsova, v ch gc
barie xe la vi hai a con. con g|i ngi ph l nh th, hm qua ngi ta pht hin l b
bnh thn kinh, ~ c a sang bnh vin. Cn tt c nhng ngi kh|c th ang git qun
o. B c Melsova nm ng trn phn, tr con chi ngo{i h{nh lang, ngay trc ca ng. M
m con qu Vladimir v ch gc barie xe la, i b{n tay thon thot khng ri an b tt,
bc li gn Maxlova.
- Th no, gp nhau ri ch? - Hai ngi hi.
Maxlova khng tr li, vn ngi trn phn, u a i b{n ch}n khng ti t.
- Sao m bun th? - - Ch gc barie xe la ni. - ng bun nn, l{ c|i chnh, Katiusa ! - Ch
ta ni, my ngn tay vn an thon thot.
Maxlova khng tr li.
- H i git c ri. Ngi ta bo hm nay c nhiu qu b th lm, - ngi {n b{ qu Vladimir

ni.
- Finaska! - Ch gc barie xe la ht ln v pha ca, thng qui con, bin }u mt ri.
Ri ch rt chic kim an cm vo cun si vo chic b tt, chy ra hnh lang.
Va lc , ngoi hnh lang c ting ch}n bc v ting {n b{ ni. Ri nhng ngi phng
ny bc vo, h i giy nhng khng b tt, mi ngi mang mt chic "kalas", c v{i ngi
cm hai chic, Fedoxia li gn ngay bn Maxlova.
- G th, c chuyn khng hay, h? - Fedoxia hi, i mt b cu trong sng tru mn nhn
Maxlova. - Ci ny n ba tr, - v c ta xp bnh ln gi.
- Sao th, hay l{ ngi ta li |nh trng lng, khng nh ly na? - B Korableva ni.
- Khng, vn nh, nhng ti khng nghe, - Maxlova ni. - Ti ~ bo anh ta th.
- ngc! - ngc! - b Korableva ni, vn ci ging khn khn.
- Ch sao, nu khng sng chung c vi nhau th ci lm g? - Fedoxia ni.
- Th th hi chng c ch i theo c y ? - Ch gc barie xe la ni.
- G kia, v chng nh{ ti ~ ci nhau t t ri, - Fedoxia ni. - ng ny, khng c vi
nhau th ci lm g?
- Con ngc? L{m g {? Anh ta ci n th tt l{m cho n cng gi{u c ch.
- Anh y bo: "Ngi ta dn em i }u th anh s theo y". - Maxlova ni. - i th i, khng i
th khng i Ti khng cn. By gi anh y i Petersburg lo liu. y cc ng c b ln u l
h hng nh anh y c, - nng ni tip, - nhng d sao ti cng khng thy cn n anh y.

- Tt nhin! - B Korableva bng t|n th{nh, b{ ang sp xp li cc th trong ti v chc l{ ngh

lan man sang chuyn khc. - Th no, ta nhp nh|p t ru ch?
- Khng, ti khng ung na, - Maxlova tr li. - B v cc ch c ung i.

Chng 60

Hai tun na th n kh|ng |n c Khu mt vin xt; Nekhliudov tnh n ng{y s i

Petersburg nu n b bc, chng s s ln Ho{ng thng xin n x, theo li khuyn ca
vin lut s ~ tho n. n kh|ng |n m{ b bc - cng theo kin ca vin lut s, trng
hp ny rt c th xy ra v nhng l l vin ra chng n rt yu, th o{n t nh}n, trong
c c Maxlova, c th s ln ng v{o u thng su. Bi th, kp sa son theo n{ng i
Siberi, l{ iu ch{ng ~ cng quyt lm, ngay t by gi, Nekhliudov phi i thm qua mt
lt khp cc tri p thu xp mi cng vic cn thit.
Trc tin, ch{ng n Kuzminxkoie; ci trang p ny gn hn c v l mt vng t en rng
ln, mt ngun thu nhp quan trng vo bc nht. Hi cn th u v sut c thi nin thiu,
chng sng . V sau, khi ln ln, chng c tr v nh hai bn v mt ln, tun theo li m,
ch{ng ~ dn v mt vin qun l ngi c, cng hn kim k dng c ti sn ca p. V vy,
t l}u ch{ng ~ nm r c tnh hnh l{m n trong p cng nh mi quan h gia nng dn v
phng qun l, tc l vi in ch. Ni cho lch s, th quan h ny l mt s ph thuc hon
ton, cn ni trng ra, l{ ngi nng dn lm n l cho in ch.
}y khng phi l s l thuc v th xc ca mt s ngi n{o v{o ngi ch ch ny ~
b hu b t nm 1861, m{ l{ s l thuc ni chung, v nht l ca nhng ngi nng dn vo
bn in ch ln; v{ c khi, trong trng hp c bit, h cn l thuc c vo nhng ngi sng
ngay bn cnh h na. Nekhliudov bit th, v chng khng th khng bit iu c, v mt
l rt d hiu l nhng c ngi ny s d c c, chnh l nh vo s l thuc . Nhng ni l{
chng bit iu thi cng cha chng cn hiu r rng y l mt s bt cng, mt iu
tn c na. Ch{ng ~ bit th t thu chng cn l mt anh sinh vin, tin tng v truyn b
hc thuyt ca Henry Georges, ci hc thuyt ~ khin ch{ng ~ em trao cho nng d}n s
rung t ca cha ch{ng li; lc , ch{ng coi s chim hu rung t trong thi i ny l
mt ti c chng khc g ti chim hu nng n na th k trc.

Qu tnh, sau khi gii ng, khi ch{ng ~ quen thi n tiu mi nm gn hai vn rp, th tt c
nhng nhn thc trn khng cn c sc thc p g na i vi cuc sng ca ch{ng. Ch{ng ~
qun ht v chng nhng khng bao gi t hi xem tin m chng vn cp cho chng tiu, ly t
}u ra, m{ ch{ng cn c khng ngh g n iu na. Tuy nhin, sau khi b m cht, chng
phi ng ra tha k gia ti v qun l ly ti sn, ngha l{ qun l ly rung t, th vn ca
ch{ng i vi vic chim hu rung t li c t ra. C|ch }y mt thng, Nekhliudov c l
~ ngh rng ch{ng khng thay i c ci trt t hin hnh v chng khng trc tip qun l
rung t, chng xa, ch nhn tin hoa li v{ nh vy, t nhiu ch{ng cng yn t}m, khng phi
bn khon g my. By gi ch{ng ~ quyt nh mc d sp phi i Siberi, mc d mi quan h
ca ch{ng i vi th gii lao t s c nhiu kh khn phc tp v v th phi tn km rt nhiu,
chng khng th nguyn hin trng ny c m phi thay i n i, d c thit n quyn
li bn th}n i na: Chng quyt nh khng t kinh doanh ly na m cho nng dn thu li
rung t vi mt gi r h c th sng c lp, khng phi l thuc vo ch t.
Nhiu khi suy ngh, ch{ng thy c|i a v ch t ca mnh cng tng t nh nhng ch n
ng{y trc, chng coi vic cho nng dn thu li rng t m{ khng thu ngi cy cy ly
na, cng ging nh ch n i cch bc lt t lao dch ra cch thu t tin. khng phi l mt
cch gii quyt trit , nhng cng l{ mt bc tin ti, mt bc chuyn t mt hnh thc p
bc qu th bo sang mt hnh thc p bc bt th bo hn.
V chng quyt nh h{nh ng theo hng .
Ch{ng n Kuzminxkoie vo lc gia tra. n gin ho cch sng ca mnh, chng khng
|nh in b|o trc, m ch thu mt chic xe hai nga ko ga v trang p. Ngi x ch l
mt g thanh nin, mc chic o khoc ngoi bng vi Nam kinh, c np gp nh di thn,
anh ta ngi gh mt bn gh theo kiu nhng tay li xe nga; anh ta rt thch chuyn tr vi
nh qu tc nht l{ trong khi hai ngi ni chuyn th hai con nga mt con trng thng vo
cng xe chn khp khing v mt con buc ngoi theo xe, gy gi xng th kh kh - c th
ng nh bc mt, iu m chng vn a thch xa nay.
Ngi x ch khng bit mnh ang |nh xe cho chnh ng ch p, c k chuyn v tn qun l
Kuzminxkoie.

Nekhliudov cng c gu khng cho anh ta bit mnh l ai.

- Thng cha ngi c ny tht l sang nht trn i? - Anh |nh xe ni, anh ta tng sng
thnh th v{ c nhiu tiu thuyt. Ngi quay n ngi v pha Nekhliudov, anh gi chic roi di
qut en t, lc vung ln cao lc vt xung thp, v kiu hnh vi ci vn hiu bit ca mnh. Hn va tu mt c ba con nga v{ng m v{ khi hn ngi xe i chi vi m v th phi bit! Ti
ch ni th chc ng{i cng tha hiu. Ma ng va qua hm l Ging sinh, hn ~ trng mt
cy thng trong gian phng ln nh ng ch, ti ch |nh xe a kh|ch n nn bit r: trn
cy thng mc c n in na. Khp tnh, chng }u c c nh th Tin bc hn v vt c
nh ni gm qu! Hn cn g, quyn hnh c trong tay m li! Nghe }u hn va mi tu mt
ci p p lm.
Nekhliudov tng mnh ~ dng dng khng cn quan t}m g n s th ngi qun l trng
nom rung t cho mnh th no v hn trc li ra sao na. Vy m{ khi nghe anh |nh xe lng
di kia k chuyn. anh thy kh chu.
Chng thch th ngm cnh tri p ng{y hm ch{ng ngm nhn nhng |m m}y en
s|m: d{y c thnh thong ko che lp bng mt tri chng ngm nhng c|nh ng la mi ch
n{o cng nhan nhn nhng nng d}n ang c{y p gc la kiu mch. Ch{ng nhn ng la
xanh rn vi nhng con sn ca ct cnh bay vt ln cao nhng khu rng nh ~ ph khp mt
lp l| non, xanh mn mn, ch tr c my cy si }m lc mun: chng ngm nhng c|nh ng
c vi nhng {n b, nga th xen l|n nhau ang gm c v nhng tha rung ng xa vi
nhng ngi nng d}n ang c{y. Nhng chc chc: chng li mang mng thy c mt iu canh
cnh trong lng, v khi t hi xem iu g th chng li nh ngay n cu chuyn anh |nh xe
va ni v tn ngi c qun l t ai ca mnh Kuzminxkoie.
Nhng khi ti Kuzminxkoie, chng b li cun vo cng vic b bn v ci cm gic ny tan bin
ht ngay.
Vic xem xt s kt ton v cuc trao i gia chng vi mt vin th k anh ny ~ nu ln
mt c|ch ng}y th tt c ci li th do ch rung t ca nng d}n ~ t i lo to, li nm lt

v{o trong lng t ai ca a ch, cng lm cho chng thm quyt tm t b vic t mnh kinh
doanh ly rung t v{ em n trao li cho nng dn.
Xem xt s sch v ni chuyn vi vin th k, ch{ng bit rng, cng nh trc kia, hai phn ba
s t ai tt nht ca ch{ng u do nhng cng nhn nng nghip cy cy vi nhng my mc
hon thin, trong khi , mt phn b cn li th thu nng dn cy cy, tr cng nm "rp" mt
mu. Ni mt cch khc, vi s tin cng nm "rp", ngi nng dn s phi cy mi mu ba
lt, ba ba lt, v{ sau y, s gieo m, ri ct, lm hoc gt, hi, mang la v tn s}n p,
ngha l{ l{m trn vn mt cng vic m{ ngi th t do, cng c h lm cng phi i mi
"rp" mt mu.
Tt c cc th vin qun l cung cp cho nng d}n u tnh theo gi cao nht v bt h phi tr
bng cng lao ng. Ngi nng dn buc phi l{m c th gia sc v{o ng c, c ci
un, c l| khoai t}y n v{ v hu ht mi ngi u mc n phng qun l. V th, nhng tha
rung xa li cho nng dn thu vi gi| t gp bn ln li tc thu c nu em s rung
b|n i ly tin cho vay l~i nm ph}n. Nekhliudov bit rt r c|c iu ny t l}u, nhng lc ny
chng vn thy nhng c|i nh mt iu mi l, v khng khi ngc nhin ti sao bn thn
chng v nhng con ngi cng mt a v x hi nh ch{ng li khng bit g n c ci tnh
trng khng bnh thng y. Vin qun l trnh by cho Nekhliudov thy nu em cho nng d}n
th chng s mt khng c s cng c v s sc vt, v sau , d c mun bn chng ly mt
phn t gi| tin cng chng c. Hn qu quyt l nng dn s l{m cho t ai xu i v{
Nekhliudov s thit rt nhiu nu em rung t cho nng dn thu. Nhng l l c{ng lm
cho chng tin rng em rung t cho nng dn thu v hy sinh mt phn ln thu nhp ca
mnh, chng s l{m c mt vic thin
Chng quyt nh lm cho bng xong vic ny trong thi gian chng cn }y. Vic gt hi, bn
thc, bn cng c, sc vt v nhng nh ca b khng, vin qun l s l{m sau khi ch{ng ~ i
ri. Cn gi }y, ch{ng yu cu hn triu tp, vo ngy hm sau, mt cuc hp nng dn ba thn
trong khu Kuzminxkoie chng cho h bit quyt nh ca mnh v{ tho thun vi h v
gi c. Thy mnh ~ cng quyt chng li c nhng l l ca vin qun l, li dt khot hy
sinh li ch c nhn cho nng dn, Nekhliudov cm thy khoan kho|i; ch{ng bc ra khi vn
phng, va i do quanh, va suy ngh.

Chng ln theo nhng lung hoa nm nay b i, khng ai chm sc, ngay trc ca nh vin
qun l, tt qua sn qun vt y rau dip di, ri men theo con ng nh trng b , trc
kia chng vn quen n ht x g{ v{ ba nm trc }y, cng chnh trn con ng ny, B
Kirimova xinh p c m chng mi n p ngh, ~ t|n tnh v lm duyn vi chng. - Va
ph|c qua c i nhng li l ch{ng nh ni ngy hm sau vi nng dn, Nekhliudov va i v
pha nh vin qun l. Sau khi ngi ung tr v tho lun mt ln na vi anh ta v cch thc
thanh ton cng vic lng thanh thn, chng tr v cn phng ~ sa son cho chng nh
trn. Cn phng ny vn dnh cho khch kha qua li.
Trong cn phng gn gng xinh xn c nhng bc tranh ho phong cnh th{nh Vnid, mt
tm gng treo khong gia hai ca s mt chic ging l xo rt sch, mt cai bn trn trn
mt bnh nc mt bao dim v mt ci ko ct bc n. Trn chic bn ln k trc tm
gng: t chic va li ca ch{ng ~ m trong c mt hp co mt v l nc hoa vi my
quyn sch chng mang theo: mt cun "Nghin cu v lut hnh" bng ting Nga v hai cun
khc cng tc phm mt bng ting c mt bng ting Anh. Chng d nh s c vo
nhng lc rnh ri: gia nhng cuc i thm c|c l{ng, nhng hm nay khng c th gi, chng
nm yn c ng ngy mai chun b tht sm cho bui ni chuyn vi nng dn.
gc phng l mt chic gh bnh kiu c bng g {o hoa t}m c chm khm; nhn chic gh,
chng nh li khi xa n vn trong bung m chng, v chng bng dy ln trong lng mt
cm gic tht khng ng.
Chng tht tic khi ngh n ngi nh ri }y s n|t, |m vn s b b hoang vu, nhng
khu rng s b cht ht c}y v{ khi ngh n tt c nhng chung b, chung nga, nh xe, my
mc, b nga, ngha l{ tt c c|i c ngi ny, mc d ch{ng ~ chng c mt cht cng lao g gp
v{o y, nhng ch{ng bit l{ ~ tn bao nhiu cng sc mi gy nn v gn gi c. Trc kia,
lc m u ch{ng tng t b tt c nhng ca ci ny cng d d{ng thi: nhng by gi chng
bng thy luyn tic chng chng tic t dai tic na s thu nhp gi }y ch{ng rt cn n
chng. V lp tc c ngay nhng lun diu v ha vi chng nhng lun iu cho rng l{m nh
th l di khng nn em chia rung t cho nng dn, khng nn hu hoi c nghip ca mnh
nh vy.

Mt ting ct ln ni: "t ai ta khng c quyn chim hu n! ~ khng c quyn chim hu

th ta cng khng c gi tt c c|i dinh c ny. V li ta s i Siberi th cn cn g n nh ca
rung t na".
"Tt c nhng iu th ng y - mt ting ni khc nh li - nhng trc ht ri }y anh
khng th sut i sng Siberi c. Nu anh ly v: anh c th c con v khi anh tha hng
mt c|i c nghip hon chnh th anh s giao nguyn vn n li cho con c|i anh. i vi t ai,
con ngi cng c bn phn ch! Cho pht i, ph| tan i: c|i rt d: gy dng ln c mi
tht l kh. Ci chnh l phi suy ngh cho chn chn v cuc i ca anh, anh quyt nh s sng
ra sao ri theo c|ch m{ tnh cch s dng ng n tin nong, ti sn. Nhng anh ~ quyt
t}m cha? M{ c qu| tht anh h{nh ng theo lng t}m ca anh khng? Hay l anh lm th ch
ct hnh din vi mi ngi?"
Nekhliudov t hi. Chng khng th khng nhn thy kin mi ngi s nhn xt mnh c
nh hng n nhng quyt nh ca ch{ng. V{ c{ng ngh min man c{ng c nhiu vn c
t ra v cng kh gii quyt.
r b nhng iu suy ngh vn vng, ch{ng ng mnh xung chic ging sch s tinh
tm. Ch{ng mun ng i ng{y mai u c sng sa, chng c th gii quyt c ht mi
vn hin ang ri nh m bng bong.
Nhng ch{ng vn thao thc khng sao ng c; qua khung ca s m rng, cng vi kh m
mt m v{ |nh trng, ting ch nhi p trt vo phng, thnh thong c xen ln ting my con
ho mi xa tn cui khu vn ht v chp m; v ting ht ca mt con khc gn hn, trong
bi t inh hng ang n hoa ngay di ca s.
Lng nghe ting ho mi ht, ting ch nhi p, ch{ng lin tng n bn nhc ca ngi con
gi vin gim ngc, nh n vin gim mc, chng li nh n Maxlova, v ting ch nhi p
lm chng nh li i mi run run khi ch{ng ni: "Anh c mc xc ti". Ri tn qun l ngi
c bt u tht xung c|i ao y ch nhi. Phi gi hn li. Nhng khng phi ch c hn m
bng dng li ho| ra l{ Maxlova, ang tht ln nhng li thng trch chng: "Tao l mt con t

kh sai, cn my l v cng tc".

"Khng, ta s khng li bc }u, - Nekhliudov t nh.
Chng cht tnh li v t hi "c|i iu ta ang l{m }y tt hay xu? Ta cng chng bit na. V
li cn qui g? Th n{o cng c tt? Ng c|i ~!".
V chng bt u m mnh xung ci ch m tn qun l v{ Maxlova ~ tht xung, ri tt c
mi vt u chm xung .

Chng 61

Chn gi sng hm sau, Nekhliudov thc dy. G~ th k tr c phn s hu h "quan ch", thy
chng ca mnh, lin mang n cho ch{ng i giy da cao c cha tng bao gi c |nh bng
ln nh th, vi mt bnh nc sui trong mt lnh, v bo rng nng d}n ~ bt u n ng
. Nekhliudov vi nhy xung ging v nh li ngay c|c nh ca mnh. Nhng cm gic
luyn tic m hm qua v vic em rung t chia cho nng dn v tiu hu c nghip, khng
cn my may du vt.
Nh li iu , ch{ng cn ly lm ngc nhin. By gi chng thy lng dt d{o vui sng v c
mt nim kiu h~nh kh nn c v vic mnh sp lm.
ng ca s, chng nhn ra mnh sn qun vt mc y rau dip di, ni nng d}n t tp
theo lnh vin qun l.
ch nhi c m qua ku inh i khng phi l khng c duyn c: tri m u v khng c gi,
nhng t s|ng ~ lt pht ma bay, nc ma ng git trn c{nh l| c}y v{ u ngn c. Mi
cy, mi l v c mi t kh n ch ma thong bay a v{o ca s. Va mc qun o,
Nekhliudov va chc chc li ng qua ca s, nhn nhng ngi nng d}n ang t tp trn sn.
H ln lt ti, ct m vi, m c|t kt ra ch{o nhau, h ng quy vng li v t ln gy chuyn
tr.
Vin qun l ngi cn tr, lc lng bo tt, khoc mt chic o ngoi ngn mu xanh, c
ng, nh khuy to tng, n ni vi Nekhliudov l mi ngi ~ n ng , nhng h c
th i chng dng tr hay c ph xong, c hai th u pha sn.
Khng, ti i gp h c|i ~, - Nekhliudov ni v{ ngh n cu chuyn sp em ra trao i vi
nng dn, chng bng cm thy trong lng dng ln mt ni ngng ngp thn thng bt ng.

Chng sp thc hin iu m c ca nng d}n mong c m h khng h bao gi d|m m

tng c ngy thnh s tht: nhng li cho h rung t vi mt gi r, ngha l{ ban cho h
mt n hu, y th m chng vn thy c c|i g bn khon, e thn th no.
Lc ch{ng n gn, v khi thy h b m ra ch{o, l nhng mi tc bc hoe vng hoc qun,
nhng chic u hi, nhng mi tc ho r}m, th ch{ng xc ng nghn ng{o, n ni mi lu
ch{ng khng ni c mt li. Ma vn lt pht bay, b|m v{o tc, v{o r}u v{ trn lt tuyt
mt ngoi nhng chic o np Th Nh K.
Nhng ngi nng dn nhn ng ch p, i xem s ni chuyn g, nhng ch{ng xc ng qu,
khng tht c nn li. Vin qun l ngi c bnh tnh v{ y t tin chm dt s yn lng
kh chu y, hn t cho mnh l k hiu bit su sc ngi nng dn Nga v ni thng tho ting
Nga. C|i con ngi to ln bo tt y v c Nekhliudov, ng bn cnh nhng ngi nng dn
mt hc h|c, da rn reo, xng vai nh ln di ln o vi, gy nn mt cnh tr|i ngc qu r
rng.
- S th th ny ny, Cng tc mun ban n cho c|c ngi, em rung t cho c|c ngi, ch
c mt iu c|c ngi khng xng |ng thi - vin qun l ni.
- Sao chng ti li khng xng |ng, anh Vaxili Kaclix? Chng ti ~ ch bao nhiu cng sc
cho anh y ? C c b{ ngay trc tht qu ho qu! Cu Cha ban phc cho linh hn c.
Cng tc th cn tr, ly Cha, chc cng tc khng n ni b chng ti m chng o|i
thng, - mt anh nng d}n tc hoe, mm mp, ln ting.
- Ti triu tp c|c ngi li }y ng l{ v ti mun nhng li tt c t ai ca ti cho cc
ngi, nu c|c ngi mun - Nekhliudov ni.
|m nng d}n bng im bt, dng nh h khng hiu, hoc khng tin vo nhng li va ni
.
- Ng{i nhng rung t nh vy l th no? - Mt nng d}n ng tui mc o chong, hi li.

- Ti cho c|c ngi thu vi mt gi rt r.

- Th th hay lm, - mt ng gi ni.
- Min l tin thu ng qu nng chng ti c sc np c - mt ngi khc ni.
- c rung t th sao chng ti li khng nhn! Chuyn y ch phi ni. Chng ti sng v
rung t m li. V phn ng{i, nh th cng n, ngi ch c vic thu tin? Cn nh b}y gi th
tht lm chuyn phin nhiu, ting nhiu ngi ni cng mt lc n ln.
- Phin nhiu l{ do c|c ngi, - vin qun l ngi c ni. - Nu c|c ngi chu kh lm vic,
nu cc ngi bit gi trt t th
- iu i vi chng ti khng h g, anh Vaxili Kaclix - mt anh chng gy g, mi nhn
hot, |p li. - Anh trch chng ti c nga vo rung la, nhng n{o ai mun kia ch?
Ti sut ngy ct c qun qut hoc ti bi cng kia vic n, mt ngy di dng dc bng mt
nm; ti n, ln ra ng thip i, nga n sng ra chy vo rung la ca anh mt t, th l anh
lm tnh lm ti ti.
- C|c ngi phi bit gi trt t ch!
- Trt t , ni th d y! Nhng sc chng ti kham sao ni, - mt anh nng dn tui cn tr,
ngi cao ln, c i mt n}u, lng l| y mnh, tr li.
- Nhng ti ~ bo c|c ngi bao nhiu ln ri, hy ro rung li.
- Ro, th anh phi cho g ch! - Mt ngi nh b v mt cau c, ng ng sau lng mi
ngi, |p li. - Ma h nm ngo|i ti ang nh lm mt ci hng ro, th anh b t ti ba thng
tri, ti lm mi cho chy rn. y ro nh anh l th y.
- Hn ni g th? - - Nekhliudov.

- Qun trm cp u s ca lng ny y! - vin qun l tr li bng ting c. - Nm n{o n

cng b tm c trong rng v ti n trm. Cn my, my hy nn bit tn trng ti sn ngi
khc ch?
- Nhng c phi chng ti khng tn trng anh }u? - Mt c gi ni. - Chng ti khng th no
khng knh trng anh c, v tt c chng ti }y u trong tay anh. Anh em chng ti ra
|nh thng, |nh ch~o th no m ch c.
- Ny, ng bn i! Khng ai khinh mit c|c ngi }u chnh c|c ngi mit th ti th c.
- Th no, mit th anh {! H nm ngo|i, anh |nh ti v mt ra, vt tch vn cn }y ny!
Khng ai kin co g ni nh giu, chuyn i r qu| i cn g na! Anh c chiu theo php lut
m lm.
R r{ng }y ch l mt cuc u khu m nhng ngi trong cuc cng khng hiu r lm c
mc ch ln ngha li h ni. Ngi ta ch nhn thy r l mt bn tc gin m phi nn i v
s hi, cn mt bn cy mnh c th, c quyn.
- Th no, v vic t ai c|c ngi nh th n{o, c ng khng? Nu ti cho thu tt c
rung th c c|c ngi tr bao nhiu?
- Ca ng{i, xin ngi cho gi.
Nekhliudov ni gi|. D gi| ch{ng t thp hn nhiu so vi gi cc vng ln cn, nhng ngi
nng dn bao gi cng vy, th no h cng cho l{ cao qu| v{ h bt u mc c. Nekhliudov
vn ngh rng vic ch{ng xng xut s c nng dn hoan nghnh nhit lit, th m khng
thy c mt du hiu no chng t ra l h hi lng c. Duy c mt iu c th khin chng
o|n c vic lm ca mnh c li cho h l chng thy h tranh ci rt d khi bn xem ai l
ngi c thu rung t: cho tt c mi ngi thu hay ch mt nhm. Mt cuc ci c kch
lit xy ra lc , gia mt bn l{ ngi c ch trng gt ra ngoi khng cho nhng ngi yu
sc, nhng ngi hay d}y da n nn, tham gia thu t v mt bn l nhng ngi ny. V
sau, nh c s can thip ca vin qun l, gi c v thi gian c n nh; h ln ng v

lng, chuyn tr huyn no. Nekhliudov tr li vn phng cng vin qun l v lp d n kh

c cho thu.
Mi vic u c thu xp n tho nh ch{ng mong mun: Nng dn nhn t cho thu r hn
gi khp c vng xung quanh ba mi phn trm. Li tc v t ai ca ch{ng do gim i
khong nm mi phn trm, nhng c nh th th cng ~ qu| cho chng, nht l nu k c
nhng mn tin bn rng v cc cng c. Mi vic nh th tng l tt p, nhng sao ch{ng
vn c bn khon. Ch{ng thy tuy c mt v{i ngi t li cm t chng, song phn ng nng
d}n u cha h{i lng v{ cn ch i chng mt iu g hn na. Thnh th, tuy c hy vng
ln lao, chng vn cha tha m~n c nhng c mong ca h.
Ngy hm sau, bn giao ko k kt xong, mt o{n i biu nng dn gm to{n c|c b l~o n
tin chn chng; Nekhliudov ngi trn chic xe ba nga ko ca vin qun l ra ga - chic xe
nga tht l sang trng, ng nh li anh xe nga ngo{i ga ~ ni. Vi mt cm gic day dt,
d dang, kh chu, chng chia tay vi nng dn; h lc u, v lng l, khng tho mn.
Nekhliudov cng khng c hi lng vi mnh; khng hi lng v c|i g ch{ng cng chng bit
na, ch bit chng vn thy mt cm gic bun bun nh c iu g |ng h thn.

Chng 62

T Kuzminxkoie, Nekhliudov i n khu trang p ch{ng c tha k ca b{ c, chnh c|i ni

trc }y n{ng ~ quen bit Katiusa. }y ch{ng mun gii quyt vn rung t nh
Kuzminxkoie; ngoi ra, chng cn mun hi thm bit v Katiusa v{ a con; c tht a b
~ cht khng, v cht trong trng hp no?
Sng sm chng ti Panovo. Bc v{o s}n, c|i p vo mt ch{ng trc ht l ci v hoang ph,
iu t{n ca nh ca, nht l to nh .
M|i tn trc kia m{u xanh l| c}y, l}u ng{y khng sn li, nay ~ r , mt vi ch b gi un
cong ln; v|n d|t tng ch n{o khng ng inh cht l b d i mt, tr ra c nhng chic
inh ng han r. Hai ci bc tam cp, - mt ci cng chnh v nht l mt ci cng sau chng
c bit nh r, by gi ~ nt ch cn tr li chic khung khng. mt vi ca s, knh ~
v, phi thay bng nhng mnh vn. Bung ring vin qun l nh bp, chung nga, ch no
cng tiu tu, tng l mi long, mt mu xanh xm.
Ch c mi khu vn l khng nhng khng tiu iu m{ cn xum xu ti tt, v lc ny hoa
ang n r. Bn kia hng ro, nhng c}y anh {o, c}y t|o, c}y mn u y hoa trng chng
khc no nhng cm my trng.
Bi t inh hng vn r hoa nh mi bn nm v trc, ngy no m chng cng vi nng
Katiusa tui va mi tm chy chi ui bt nhau, v chng b ng, b gai }m ng sau bi
. C}y lc tng dip c Sophia Ivanovna trng cnh nh, lc by gi ch bng ci cc nh, nay
~ ln, c th dng lm dm nh{ c, mt lp ru mt nh nhung, xanh xanh v{ng v{ng, ph
khp thn cy. Con sng nh, nc dng ngp hai b, m m si bt x vo ci ca p ci xay.
Trn c|nh ng c bn kia sng, {n gia sc ca xm l{ng ang gm c.
Vin qun l l mt g~ trc kia ~ theo hc tiu chng vin, c na chng th b; hn bc

ra s}n n Nekhliudov vi n ci trn mi; hn ti ci a ch{ng v{o vn phng, v{ cng

vn n ci , n ci tng nh ha hn mt c|i g c bit, hn i v{o pha sau bc vch,
Nekhliudov nghe thy c ting th thm, ri im lng.
Anh |nh xe nhn tin thng xong ra v, ting chung nga leng keng; th ri cnh vt li im
lm. Mt thiu n i ch}n khng, mc |o c|nh c thu, tai eo i hoa l{m bng lng nn chim,
chy ngang qua trc ca s; theo sau l mt anh chng nng dn nn cm cp i giy to cao
c c st trn li ng mn t mn.
Nekhliudov ngi xung thnh ca s, a mt nhn ra khu vn trc mt v lng tai nghe.
L{n gi xu}n m|t ri em theo mi t mi cy, thi qua khung ca s nh, mn nh mi tc
trn vng trn Nekhliudov lp nhp m hi, phe phy lt cc t giy t trn thnh ca s
nham nh vt dao
T ngoi sng vng li ting chy p dn dp lin hi ca nhng ph n ang git gi, nhng
ting "tp p tp tp p tp" lan trn mt nc lp lnh ca dng sng b c|i p chn li. Ting
nc nhp nh{ng o o vo ca p ci xay, nghe r mn mt; mt con rui s hi vo vo bay
st qua tai chng.
V Nekhliudov bng nh li xa kia, lc ch{ng cn nin thiu, ng}y th, ch{ng cng ~ tng
nghe thy ting chy p vi t ny vang ln trong ting nc u u vo ca ci xay,
cng l{n gi xu}n n mn man m tc trn vng trn lm tm m hi, phe phy lt nhng t
giy trn thnh ca s nham nh vt dao, v{ cng c con rui vi ci ting vo ve s st y
bay st bn mang tai. Khng hn l chng nh li con ngi mnh lc by gi, mt thiu nin
mi tm tui m l chng cm thy lc ny cng nh hi y, lng chng trong trng, cha chan
mng p tng lai. Song ng thi kh|c n{o nh chuyn trong gic mng, ch{ng cng bit
rng tt c nhng c|i khng th cn c c na; v chng thy trong lng trn dng mt
ni bun gh gm.
- Ngi dng ba tra v{o lc n{o ? Vin qun l ti ci hi.
- Lc n{o cng c. Ti cha thy i. Ti i quanh l{ng mt c|i }y.

- Xin ngi qu b vo trong nh. Trong ny mi th chng ti thu xp gn gng ngn np. Xin
ngi ng qua mt cht. Nu ch nhn bn ngo{i th
- Thi, sau. By gi th anh l{m n cho ti bit, c phi }y c mt ngi {n b{ tn l{
Matrena Kharina khng?
- Ngi ny l d ca Katiusa. D, ti bit lm ch . M y trong lng. Ch c m y l ti
khng tr ni. M m mt c|i qu|n b|n ru. Ti bit, ti ~ bt qu tang v mng cho mt trn.
Nhng n lc lm bin bn th ti li khng n. M ta ~ gi{ ri, li nhiu chu. - Vin qun l
va ni va nhon mt n ci ct ly lng ch, ng thi cng t ra hn hiu tng tn
mi vic }y.
- Nh b ta ch no? Ti mun n tn ni.
- cui lng . Ci nh th ba dy bn kia. Ngi s thy mt ci nh gch v m tay tri, v
ngay ng sau l{ cn lu ca m. C l ti i vi ng{i th hn! - vin qun l ti ci
ni.
- Thi, cm n anh, ti khc tm ly. Cn anh h~y b|o cho nng d}n n c }y. Ti cn ni
chuyn vi h v rung t. - Nekhliudov ngh bng gii quyt chng vnh vi nng dn }y,
cng nh Kuzminxkoie, v nu c th, th lm xong ngay chiu hm nay.

Chng 63

Ra khi cng, Nekhliudov gp mt c gi khoc chic o tp d sc s, tai eo i hoa tai nh

lng chim non, i ch}n trn chc nch i thon thot trn con ng mn un khc qua cnh
ng c mc cao. C ang i tr v tay tri vung vy theo nhp bc nhanh, tay phi m mt
vo lng mt con g trng ta. Con vt, c|i m{o kh lc l, v rt bnh tnh, ch o i mt
trng, dui thng ri co mt chic cng en li, mng chn di mc c vo chic tp d ca c
gi.
Khi li gn v qu tc, c g|i i chm li, khng chy na m thng thng tng bc mt: n
ngang ch gp th c ng li, nga mt ln cho, v ch khi Nekhliudov ~ i ri, c ta mi tip
tc i, con g{ vn m trong tay.
i ti gn ci ging, Nekhliudov gp mt b c mc chic o cnh vi th, bn thu, lng cng
ang g|nh mt i thng y nc. B c thn trng t i thng xung t v{ cng ht u,
nga mt ln cho. Qua ging th bt u ti lng. Hm tri trong v nng bc. n mi gi
th ~ oi lm, chc chc mt tri li b c|c |m m}y ang t li che lp.
Dc ng ci ln, mt mi phn nng nng bay ln, sc sa, nhng c ci khng thi; mi
phn bay ra t nhng chic xe ti ln ang ch leo ln con ng dc bng long, phng l v
nht l nhng ng phn b r tung trong sn cc nh cng m rng m{ Nekhliudov i qua. i
sau xe l nhng nng d}n ch}n t, qun |o nh nhp nhng nc phn; h nhn v qu tc cao
ln, y { u i chic m x|m, c bng la bng lo|ng di nh nng, ang i ngc trn
con ng lng, c mi bc li kh chng xung t chic can bng p, c nhiu t u bt
bc.
Nhng ngi i l{m ng v ngi trn thnh xe, lc lc theo nhp nc kiu ca nga, ct m
ra cho v kinh ngc nhn ngi khch k khi ang i trn con ng l{ng mnh; {n b{ con
gi chy ra cng, hoc ng trn bc thm ch tr cho nhau v tr mt nhn theo khi ch{ng i

qua.
i n trc ci cng th t th Nekhliudov phi dng bc, v c mt chic xe ln y phn,
ting bnh xe nghin ken kt, trn xe c ri mt chic chiu nh ngi, ang t trong cng i
ra. Mt thng b ln s|u i theo sau xe, mt my hn h v sp c ln xe i chi.
Mt anh chng nng dn tr tui, i dp c, ang ro bc dt mt con nga t trong sn ra
ng.
Mt con nga con mu tro bing bic, cng d{i nghu bc qua cng, nhng trng thy
Nekhliudov n hong s np mnh vo chic xe, va cng c vo bnh, n lun ln ng trc
chic xe nng n m n ang ko; con nga m lo ngi, khe kh ct ting h.
Con nga sau do ng gi gy cm dt ra; ng c ngi cn nhanh nhn, ch}n cng i t, mnh
vn chic qun di k sc v mt chic o cnh di bn trng hn r c nhng t xng sng.
Khi ~ a nga ra ti ng ci ri rc nhng cc ph}n x|m nh b ch|y en, ng gi{ quay tr
li cng, nghing mnh cho Nekhliudov.
- Chc ngi l chu cc b ch ca chng ti trc }y c phi khng ?
- Vng, ti l chu gi cc b l c.
- Qu ho| qu|! Ng{i n thm chng ti phi khng ? - ng c gi nh ming hi tip.
- Vng, th hon cnh l{m n sinh sng ca nh ta ra sao? - Nekhliudov chng bit ni g, bn
hi nh vy.
- Chng ti sinh sng ra l{m sao { Mt cch kh cc nht, ngi , - ng gi nh ming tr li,
ging ko d{i, dng nh ly l{m thch th khi ni nh vy.
- Ti sao li kh cc? - Nekhliudov va ni va bc vo cng.

- Khng phi cuc sng thm hi nht th cn l g na? - ng gi va ni va i theo

Nekhliudov vo mt khong sn sch c mi che.
Hai ngi cng v{o ng di mi.
- Ng{i xem y? Nh ti c thy c mi hai ming n, - ng gi ni tip, tay ch v{o hai ngi
{n b{, khn bt u x lch, m hi nh nhi, vy xn ln h bp ch}n nhm nhch nc
phn, tay cm chic chc hai, ang ng trn na ng phn cn li. - Th|ng n{o ti cng phi
mua thm su "pud" bt, hi ly }u ra tin.
- Th la c trng khng n {?
- La nh ti y ! - ng gi ni vi mt n ci khinh khnh. - Rung t nh ti ch cho ba
ming n, nm nay tt c thu hoch |nh ln c t|m ng, khng n n l Ging smh.
- Th th lm th no?
- Th cng phi liu c|ch thi, ti ~ cho mt ch|u i v s n xin ngi r lng thng cho
vay thm. Cha n tun chay cui cng ~ tiu ht sch, m t vn cha c np..
- C phi np t bao nhiu?
Phn nh ti phi tr mi by "rp mi qu; i, ly Cha! Hy cu chng con thot khi mt
cuc i nh th! Chng con tht chng bit xoay x lm sao cho tho|t ra c na?
- Ti mun v{o trong nh{ ta c khng, c? - Nekhliudov va ni va i v{o trong s}n, ch}n
dm ln mt lp phn mu vng ngh, mi nng nc, cn nguyn, cha r.
- Sao li khng c! Xin mi ngi vo! - ng lo ni ri nhanh nhn i ln trc, nc phn
bn vt ln qua cc k ngn chn v m ca mi Nekhliudov vo.

My ngi {n b{ ~ sa li khn ngay ngn ko thp thm vt vy xung; h va t m va

kinh ngc ngm nhn v qu tc sch s kia, c khuy tay o bng v{ng, ang bc vo nh h. C
hai a con gi nh t trong nh chy ra.
Nekhliudov ci thp xung, b m, bc qua ca ri vo hn trong cn nh{ cht hp, bn thu,
sc mi thc n chua chua, c hai khung ci chon cht c nh. Mt b c ngi bn cnh chic
bp l, tay xn ln l cnh tay gy rm nng, ni gn xanh.
- }y l{ ng ch, ng{i n thm chng ta, - ng c ni.
- D. Xin mi ngi vo; qu ho qu! - B c va vut tay o xung va ni, ging n cn ho
nh.
- Ti mun c bit r hon cnh sinh sng ca cc - c ra sao? Nekhliudov ni.
- Ngi c th thy chng ti sng nh th ny y.
- Tp lu ny p n ni ri, ngy mt ngy hai s c ngi b cht thi! Nhng ng l~o nh{
ti th c bo n cn vng chn. Chng ti sng vng nh th y, tht l{ vng, - b c
ngi lanh li lc u ni tip, v bc dc. - Ti ang chun b ba cho l tr n i l{m v n
}y.
- Ba n nh{ ta c nhng mn g h c?
- C nhng mn g ? Thc n ca chng ti th tuyt, mn th nht: b|nh m v{ nc kvas (1),
mn th th: nc kvas v bnh m, - b c va ni va ci l c h{m rng ~ mn mt na.
- Khng, ti khng ni a }u, c cho ti xem ba hm nay nh{ ta n nhng mn g?
- n nhng mn g ? - ng c va ni va ci. - Bp nc ca chng ti khng nhiu kh }u
; c a cho ng{i xem, b{ n!

B c lc u.
- Ngi mun xem thc n qu ma ca chng ti ? Tri i? Ng{i qu l mt v hiu k y ti
cha thy ai nh ng{i }u? Ng{i cn bit ht c {? Ti ~ tha vi ng{i, nc "qut" v bnh m,
ri mt mn xp vi bp ci na; hm qua my a con du mang v c m c| ranh em
nu xp v sau na l khoai ty.
- Ngoi ra khng cn g na ?
- Li cn g na? Thm t sa cho s|ng nc xp. - B c va ci va ni, mt nhn ra ca.
Ca ng, li ra v{o y ngi, tr em, con trai, con gi, ph n bng con chen chc nhau ngoi
ca nhn v qu tc k khi ang xem ba n ca nh nng. B c thy mnh ng i c vi
nh qu tc ly lm hnh din.
- Vng, kh cc, i sng ca chng ti tht l kh cc ng ch . Tht kh v cng - ng gi
ni. - Chng bay len v{o }y l{m g? - ng gi qut ln mng |m ngi ang chen nhau ngo{i
ca.
- Thi, xin cho cc c, - Nekhliudov ni, chng cm thy ngng ngng, h thn, m khng
hiu v sao.
- Xin cm n ng{i ~ n thm chng ti, - ng gi ni.
li ra vo, mi ngi ng st vo nhau, r ra ly li cho Nekhliudov i. Ra n ngo{i ng,
ch{ng i ngc tr ln. C hai thng b i ch}n t cng t ca i theo; a ln tui mc chic
|o c|nh, trc kia mu trng, nay ~ bn, cn mt a mc qun o mu hng ~ bc, sp rch.
Nekhliudov quay li pha hai a b.
- Th by gi ng i }u? Thng b o trng hi.
- n nh b Matrena Kharina. Cc em c bit b y khng?

a nh mc o hng bt ln ci, cn a ln ng nghim trang hi li:

- Matrena no ? B y c gi khng?
- B y gi.
- ! N di ging ra. - Th l b Xemenikha ri. ng u lng y. Chng chu s cng i vi
ng n . N{o Feka, chng ta dn ng y i i.
- Th cn nga th sao?
- Ch? Chng vic g }u!
Thng Feka ng , c ba theo ng ci gia l{ng i ngc ln pha trc.
Ch thch:
(1) Kvas, mt th ung lm bng la hc mch ln men, v rt chua (N.D.)

Chng 64

Ni chuyn vi tr con, Nekhliudov cm thy thoi m|i hn l{ vi ngi ln v{ ch{ng ~ ni

chuyn vi chng sut dc ng. Lc ny thng nh khng ci na v{ n ni cng minh mn,
khn ngoan chng km g thng ln.
- Ai l{ ngi ngho nht ci lng ny, cc em nh? - Nekhliudov hi.
- Ngho nht ? C bc Mikhail. C bc Xemion Makerov na; v cn b Marfa, b y th ngho
nht.
- Cn bc Anixia na, bc y cn ngho hn c. B|c y khng c con b no, phi i n xin! thng Feka ni.
- Khng c b c|i, nhng nh{ b|c y ch c ba ming n, cn nh{ b|c Marfa th nhng nm c, thng ln ci li.
- Th nhng m{ b|c ta go| chng, - thng b o hng bnh vc cho bc Anixia.
- My bo l bc Anixia go chng, nhng b|c Marfa th cng vy thi; bc y c chng cng
nh khng.
- Th chng bc y }u? - Nekhliudov hi.
- ang nui rn trong nh lao y, - thng ln dng cu chm bim mi ngi vn dng tr
li.
- Ma h nm ngoi, chng bc y cht hai cy phong trong rng ng ch, cho nn b b t,
thng nh vi v gii thch. - ng ta b giam su thng ri, v phi i n xin; b|c y c ba a con

di v mt m gi m yu.
- Bc Marfa ch no? - Nekhliudov hi.
Trong ci sn kia ka, - thng nh va ni va ch vo mt ci nh, ngay trn con ng ba
ngi ang i; trc nh c mt thng b con tc gn nh bc trng, ng khng vng, lc la
lc l trn i cng nh b vng king.
- Vatka, thng ranh con, my ln i }u ri th? - Mt ngi {n b{ mt lem luc, bn thu,
tng nh tr|t y b hng, va bc ra khi gian lu; va ku. Ch ta chy x ra ng, v
mt bi hng, tm ly thng b trc lc Nekhliudov bc ti cp n v{o trong nh{, dng nh
s Nekhliudov s l{m g con mnh chng.
- Chnh ch l{ ngi {n b{ c chng b bt giam v ~ cht cy phong trong rng ca
Nekhliudov.
- Cn b Matrena, b y c ngho khng? - Chng hi khi ba ngi sp ti gn nh b ny.
- B y ngho l th no? B y b|n ru kia m! - Thng nh mc o cnh hng tr li, ging
qu quyt.
Ti ni, Nekhliudov hai a tr ngo{i, bc qua ca vo bn trong lu. Lng gian lu ch
di chng su arsin; mt chic ging k ng sau l si, mt ngi {n ng to ln nm kh
m dui thng ch}n ra c "Katiusa ~ c ri au m trn chic ging ny }y" Nekhliudov thm ngh trong bng. Ch{ng bc vo trong lu, u va phi chic khung ca qu
thp, ng lc b{ l~o cng vi mt a ch|u g|i ang mi sa cha ci khung ci chon cht
gn ht gian lu. Hai a chu gi khc chy x vo nh theo v qu tc, ng dng li, ng sau
chng, ngay trong li ra vo, tay vn vo thnh khung ci.
- ng hi ai? B{ l~o ang bc mnh v chic khung ci ca b khng chy, hi ging gt gng.
Hn na, b ta li b|n ru lu, nn thy bt k ngi l n{o bc v{o nh{, b{ cng nghi ngi.

- Ti l ch trang p }y, ti mun c ni chuyn vi c?

B lo im lng nhn chng v bng nhin v mt bin i hn i.
- Tri i, cu y ? Th m ti ngc qu li khng nhn ra c, ti c ngh ng kh|ch qua
dng no - b lo bt u ni vi mt ging ngt ngo. - Tri i, th ra l{ cu qu ho qu!
Lm th n{o khi c ngi nghe lm chuyn, h c? - Nekhliudov va ni va a mt nhn
ra pha ca ng, tr em ang ng chen chc v{ ng sau chng l mt ngi {n b{ gy g
m mt a b m yu, ming thng b lc n{o cng ci, mt my xanh xao bnh tt, u i
mt chic m kh}u bng mn vi.
- C ci g m chng bay nhn? tao cho chng my mt trn, a c|i nng }y cho tao, b{ l~o
quay li pha bn tr, qut ln:
- Khp ca li!
L tr bin mt, ngi {n b{ b a b khp ca li.
- Ti cn ang ngh: ngi kia l ai nh? Ra chnh l cu ch ca ti, cu vng, cu ngc ca ti,
ti p qu, qu ho qu! - B lo ni. - Cu ~ n chi, cu ~ c lng o|i tng. Tri i?
Qu ho qu! Ngi xung }y cu, cu ngi ln trn ci hm ny, - b lo va tip va lau mt
hm bng ci mn che ca. - Th m ti c ngh: ai th nh? Th ra chnh l{ c ng, chnh l cu
ch, n nhn ca chng ti, cha nui ca chng ti. Cu tha li cho m gi ln thn ngu mui ny
nh. Gi c mt cng nh m thi.
Nekhliudov ngi xung, b{ l~o ng trc mt chng, bn tay phi chng vo m, bn tay tri
ly ci khuu nhn hot ca cnh tay phi v li bt u ni vi mt ging du dng.
- Trng cu c gi{ i, xa kia cu ti tr bao nhiu, bay gi th th. Chc cng lo ngh nhiu.
- Ti n hi c v vic ny }y, c cn nh c Katiusa Maxlova khng?

- Katerina ? Sao li khng, n l{ ch|u ti qun n sao c; bao nhiu l{ nc mt, ti ~

thng khc n ht bao nhiu nc mt. Cu chuyn y ti bit ht. Ai m khng c ti vi
Cha, ai m chng phm php vua, tha cu. Thi son tr y m! Ta ung ch, ung c-ph vi
nhau, th m ma qu n lm cho m mui, m k ra m qu n cng mnh lm kia! Bit lm th
no, phi }u cu ~ b mc n, cu ~ thng tin cho n, ~ cho n mt trm "rp" c m{?
Cn n, n ~ l{m g? N khng bit iu hn l thit: gi n nghe li ti th n cng kh| ri. N
l chu ti tht y, nhng ti cng xin ni thng: n l{ h hng. Sau , ti c gii thiu n
n lm mt ch tht tt nhng n khng chu nghe ngi ta, n ~ chi li ch nh? Th l
ngi ta tng kh n i. Sau n n nh ng kim lm, k n cng c th c, nhng n
chng chu .
- Ti mun hi c v chu b. C y ~ sinh n ti nh c c phi khng . Th ch|u b }u ri?
- Cu V ch|u b, ti ~ ngh chu |o. M n m qu coi chng khng qua khi c nn ti
xin ra ti cho chu, cho phi php v{ sau , gi n n nh dc anh. M n m sp cht m li
cn cho a b p nh thin thn y phi ho hon na hay sao, ngi khc th n lm th
ny: c n y, khng cho n n ung g, th ri n cht: Nhng ti th ti ngh: nu s th ~
nh vy ta phi lm th no ch, ta phi gi n vo nh dc anh V li lc tin c sn, th l
ti gi ngay ch|u i.
- Th nh dc anh ngi ta c ghi s chu l bao nhiu khng ?
- S th c. Nhng ch|u cht ngay. B ta ni vi ti: va ti ni th ch|u mt.
- B ta l ai?
- L ci b Xkorotnoie. B ta chuyn lm ngh ny. Tn b t l Melani. By gi th b{ ta cng
mt ri. Tht l mt ngi {n b{ khn kho. B ta vn l{m nh th ny: h c ai mang li cho
b ta mt a b, b ta hng gi ly sau ny mi a i. i c ba hay bn a nh th, b ta
mang chng i mt th. nh b ta, tt c mi th c sp t tht kho! C mt chic ni ln
bng chic ging hai ngi nm, t ch n{o cng c. Ci ni c c tay nm B{ ta t bn

a b v{o trong u mi a mt ng, chn chm v{o nhau khi a n p v{o u

a kia v c th mang chng i. B{ ta nht v{o nhng ci ming xinh xinh ca tr, mi a
mt u v sa, th l cc chu nm im thin tht.
- Th ri sao ?
- Th ri b{ ta a thng ch|u con Katerina i cng nh th. Nhng c l b{ ta ~ gi n nh
n hai tun l. Ngay t khi n nh{ b{ ta, n ~ bt u yu ri.
- a b c xinh khng ?
- Xinh lm, khng thy a b n{o xinh nh th. N ging cu nh c y, - b lo va ni thm
va nhy, mt gi{ nhn nheo.
- Nhng v sao n yu i ? Chc h cho n ung ti qu?
- Chao i! n vi ch ung! Ch gi l c mt cht lm v c phi con h rt rut ra }u
Min l{ n ni a b cn sng thi m{ b{ ta bo vi ti l va n Moskva th n cht ngay.
B{ ta ~ mang v giy chng nhn, tht l hp l! Mt ngi {n b{ khn kho l{m sao!
Tt c nhng iu m Nekhliudov c th bit c v a con ca mnh l{ nh vy.

Chng 65

Nekhliudov bc ra, u li va phi hai ci cnh ca.

Hai a b, mt o trng, mt o hng, i chng ngo{i ng. C c my a khc nhp
bn, c my b m con nh, trong c ngi {n b{ gy g m a con xanh xao, u i
chic m thp bng mn gi rch. Thng b, mt gi cn, hc h|c, lc n{o cng mm ci mt
cch k d, my ngn tay di nghu ngao co qup, lun lun ng nguy. Nekhliudov bit rng ci
ci kia l{ c|i ci v au n. Chng hi xem ngi {n b{ l{ ai.
- y l{ b|c Anixia ch|u ~ ni vi ng y, - thng b ln tui tr li.
Nekhliudov quay li pha ngi {n b{;
- Ch lm th n{o sinh sng? Ly g m{ n? - Chng hi.
- Lm th n{o sinh sng {? Ti i n m{y, Anixia ni ri o ln khc. Khun mt gi ci ca
thng b ti hn ln, i cng qut queo, qun qui nh hai con giun.
Nekhliudov rt v ly cho ngi {n b{ mi rp.
Ch{ng cha i c hai bc th mt ngi {n b{ kh|c m mt a b ~ theo lin, ri n
mt b c, ri li mt thiu ph na. H k l nng ni kh cc v cu xin chng cu gip.
Nekhliudov phn pht ht s s|u mi rp bc l trong v; lng bun ri ri, chng tr v
nh, tc l tr v gian bung ca vin qun l.
Anh ny ra n Nekhliudov v{ ti ci bo cho chng bit l{ n chiu ti, nng dn s n
hp. Nekhliudov cm n, ch{ng khng v{o trong nh{, m{ i thng ra ngo{i vn, va do bc
trn nhng con ng c di mc trn, ri r|c y cnh hoa trng, va suy ngh v nhng iu

chng va trng thy.

C khu vn im lng, nhng ch c mt chc chng nghe thy ging bc tc ca hai ngi
{n b{ tranh nhau ni t cn phng vin qun l vng ra, thnh thong mi thy ging ni bnh
tnh ca ngi qun l hay ci.
Nekhliudov lng nghe.
- Th ny th ti khng sao chu ni c na? Anh c mun git cht ti th c git! - ngi
{n b{ tc ti ni.
- M n ch mi bc chn vo thi, - ngi {n b{ th hai tip. - Ny ti bo tht, anh hy th
n ra. Anh nh lm kh c con vt, v{ l con n khng c sa b lm g?
- Ch hy np pht bng tin hoc chu tr bng ng{y cng ~, - ting vin qun l thn nhin
tr li.
Nekhliudov bc ra khi vn v li gn bc thm, ni c hai ngi {n b{ ang ng, u tc
r ri, mt ngi c mang sp n ngy sinh. Vin qun l ng trn bc, hai tay t trong ti
chic o khoc bng vi.
Hai ngi {n b{ trng thy ng ch trang p th im lng, h sa li chic khn b x trn u.
Vin qun l rt tay ra khi ti mm ci. Theo li hn ni th u ui c}u chuyn nh th ny:
nng d}n thng c th b v c b m ca h v{o n c ca trang p. Hai con b m ca my
ngi {n b{ ny ~ b bt ti ng c v dt v. Hn i h phi np pht mi con hoc ba
mi kopech, hoc hai ngy cng.
Hai ngi {n b{ th khng khng mt mc ni: mt l b ca h ch mi bc chn vo bi;
hai l h khng c tin, v cui cng, h ha s l{m cng n sau nhng i phi th ngay b
ca h ra; nhng con b b buc di nng chang chang sut t sng sm n gi cha c
n, ang ku rng ln rt |ng thng.

- Ti ~ ni bao nhiu ln tht t t, - vin qun l hay ci quay v pha Nekhliudov ni nh

mun phn bua: - nu c|c ngi chn dt sc vt vo bui tra th phi coi gi n.
- Ti mi ch thong chy i tm thng b con th chng ~ sng ra mt.
- Nu ang phi gi b th ng c b i }u c c khng?
- Gi m b ca ti ~ thc s gim n|t ng c th ti khng tc, ng ny, n mi ch bc
vo, - ngi {n b{ kia ni.
- Chng ~ gim nt ht c c|nh ng - vin qun l quay v pha Nekhliudov ni. - Nu khng
bt pht h th mt ngn c cng khng cn.
- Chao i ng c m ni th m mang ti! - Ngi {n b{ c mang ku ln. B nh{ ti cha b
bt bao gi.
- Nhng hm nay th n b bt, th ch phi np tin hoc i l{m tr.
- c ri, ti s i l{m, nhng anh h~y c th b ca ti ra ~, ng n cht i? - Ngi
{n b{ gin d ku ln - Lm qun qut c ng{y m khng c ngh. M chng th m, chng
th ru ch be bt. Ti mt thn phi l{m mi cng vic m sc th kit ri. Ly Gii, cng
phi l{m u tt mt ti, th khng ra hi, ly cng tr cho anh ht.
Nekhliudov bo vin qun l th my con b ra; ri li quay v{o vn tip tc ngm ngh,
nhng cn g m{ suy ngh na. Tt c mi vic gi }y i vi ch{ng u sng t. Chng ly lm
l, mt vic hin nhin nh vy m mi ngi khng ai nhn thy, v c chng na, sao m~i n
nay mi khm ph ra.
D}n chng ang cht dn cht mn, v nhng li sng c trng ca ci cht ~ hnh th{nh:
tr nh cht yu, ph n phi lao lc qu| , mi ngi n ung thiu i, nht l nhng ngi
gi c: V dn d dn chng lm vo mt tnh trng m h khng thy ht c ci khng khip
v{ cng khng o|n th|n na; v th c chng ta cng coi c|i tnh trng y nh mt chuyn bnh

thng, mt iu tt nhin.
By gi chng thy r nh ban ng{y c|i nguyn nh}n chnh d ra s cng kh ca nhn dn,
nguyn nhn m h bit rt r v lun lun nu ln, l h ~ b a ch cp mt ht rung t,
v khng c rung t th h khng sng c.
C mt iu rt r l con tr v ng gi s d cht l v khng c sa ung, m khng c sa
ung l do h khng c rung t chn nui sc vt v cy la, trng c. R rng l tt c mi
ni kh cc ca nhn dn, hay t ra th nguyn nhn ch yu trc tip ca ni kh cc ca h l
do ch rung t nui sng h li khng trong tay h m li nm trong tay nhng k
dng quyn chim hu rung t sng bng lao ng ca h. Rung t cn thit cho nhn
dn ti mc khng c n th nhn dn cht, y th m h b dn vo cnh khn cng, li phi
cy cy rung t c thc em b|n ra nc ngoi cho bn a ch c tin mua sm m m~ng,
batoong, xe nga, chi bng ng v.v
By gi tt c nhng iu , Nekhliudov thy r r{ng, cng r nh l{: nga m nht trong mt
c|nh ng c khi gm ht c s gy i ri cht i, nu khng cho chng c n mt cnh
ng khc.
iu tht khng khip, khng th m{ cng khng c cho n tn ti! Phi tm cho ra
mt bin php tr b ci tnh trng i, nu khng th t ra cng khng tham gia v{o . "C|i
bin ph|p th no ri ta cng phi tm ra!", chng va ngh ngi va i i li li trong li nh
hai bn trng phong.
Trong gii khoa hc, trong c|c c quan chnh quyn, trn b|o ch, chng ta ~ b{n lun v
nhng nguyn nh}n ra s ngho kh ca nhn dn v nhng bin php ci thin i sng
ca h, nhng chng ta khng h ni n bin ph|p c nht, chc chn c th ci thin c l
thi ng tc ot ca h rung t, rung t i vi h khng th thiu c. Chng nh li
r rng nhng nguyn l c bn ca Henry Georges v ci tm trng mnh say sa nhng
nguyn l lc by gi.
Chng ly lm l sao mnh li c th qun c nhng iu . Rung t khng th l{ i

tng ca s chim hu c nhn, n khng th l{ i tng ca s mua b|n, cng nh nc,

khng kh; nh nng mt tri vy. Tt c mi ngi u c quyn hng th nh nhau v rung
t v tt c mi th li ch do rung t mang li cho lo{i ngi. V by gi, Nekhliudov hiu
ti sao ch{ng ~ bn khon h thn khi nh li vic dn xp cng vic ca mnh Kuzminxkoie.
Ch{ng ~ t la di mnh. Bit l{ ngi ta khng ai c quyn chim hu rung t, th m
chng li t cho mnh ci quyn v{ em li cho nng dn mt phn ti sn m, trong thm
tm, chng bit l mnh s khng c quyn g ht. By gi chng s h{nh ng khc, s thay i
khng l{m nh Kuzminxkoie na.
V chng nhm tnh mt phng |n cho nng d}n thu rung t, li cho h c s tin thu
h np thu v chi cc khon tiu chung cho l{ng xm. khng phi l ch thu "n
nht"(1) nhng vi tnh trng hin nay th l{ bin php gn ging vi ch y nht. V li
iu ch yu i vi ch{ng l{ l{m nh th t b hn ci quyn s hu v rung t ca mnh
i.
Lc chng tr v nh, vin qun l vi mt n ci c bit hn hoan, mi ch{ng i dng cm;
hn t rt |y n|y v mn n ~ mt la, hi b chy, mc du v hn c c g|i eo hoa tai nh
lng chim nn gip ~ mang ht kh nng ra nu nng.
B{n n ph mt chic khn vi th; mt chic khn lau tay thu thay th cho chic khn n; mt
mn xp khoai ty nu g - ng l{ con v{ trng m{ Nekhliudov ~ trng thy lc sng vi i
cng en co co, dui dui ang bc hi nghi ngt trong c|i lin "Saxe"(2) hai c, st mt bn tai;
con g hin b cht thnh tng ming, c ming vn cn c lng mng. Tip theo mn xp l
mn g quay chy sm, ri n bnh nhn pho mt trng pht b v{ ng. Ba n d c km
ngon, Nekhliudov cng chng ch n, tt c t}m tr ch{ng cn ang dn v{o c|i phng |n
n ~ l{m tin tan ni bun vng vn t lc i v{ trong l{ng tr v
Ch v vin qun l dm qua cnh ca, theo di c g|i eo hoa tai, v s st bng mn n v{o;
cn anh chng, v hnh din v ti nu nng gii giang ca v, ni ci mi lc mt h h hn.
n cm xong, Nekhliudov p hn ta ngi xung bn cnh, chng thy cn phi kim tra li
nhng ngh ca mnh v cn th l vi mt ngi n{o y ni bn khon ca lng mnh.
Chng ni cho hn bit ch{ng nh nhng tt c rung t li cho nhn dn v hi kin hn.

Vin qun l vn ti ci, lm ra v ta }y cng ng vi nhng kin t lu ri, v rt

khoan kho|i khi c nghe ni n. Thc ra, hn chng hiu g ht, khng phi v Nekhliudov
ni khng r rng, v l v theo ch trng , Nekhliudov v li ch ca ngi khc m t b
li ch ca bn thn; th m{ c|i t tng ngh rng i ai cng ch chm ch n li ch ca
bn thn bt chp c li ch ca ngi kh|c, ~ th}m cn c trong tm tr vin qun l ri,
nn Nekhliudov ni vi hn rng ton b li tc v rung t thu c s a vo qu dng
cho vic c ch chung cho nng dn th hn thy khng sao hiu ni.
- Vng, ti hiu. Nh th c ngha l{ ng{i s thu tin li ca ci qu ch g? - Hn hi, mt
my sng hn ln.
- Khng phi th! Anh phi hiu rng rung t khng th l{ i tng chim lm ca ring.
- V}ng, ng nh vy ! V{ tt c nhng g do rung t sinh ra phi l ca chung ca tt c
mi ngi.
- Nhng m{ nh th th ngi s chng cn thu c li tc g ? Vin qun l hi li, n ci
lc ny ~ tt hn trn mi hn.
- Th ng th, ti b khng thu li tc na.
Vin qun l th d{i, nhng ri nt mt hn tr li ti ci. By gi hn hiu rng Nekhliudov
khng phi l{ con ngi u c tht bnh thng, v tc th hn suy ngh tm trong ch trng
b rung t ca Nekhliudov xem c th c ch no c li cho c nhn hn chng; hn c ht
sc hiu ch trng v mt c li cho mnh.
Cui cng, khi ~ bit rng iu khng th c th hn bun ru, khng ch n vn
na v c mm ci cng ch l{ ly lng ch m thi.
Thy ngi qun l khng hiu mnh, Nekhliudov hn i ra, ri vo ngi bn cnh bn mt
bn nham nh vt dao v nhem nhuc nhng mc - tho phng |n ca mnh.

Mt tri ~ ln sau rng b mi }m chi ny lc.

H{ng {n mui trn vo trong phng quy t chng.
Vit va xong, chng nghe thy t xm lng vng n ting rng ca {n b ang tr v, ting
nhng cnh ca m ken kt v li tr chuyn xn xao ca nhng ngi nng d}n n hp.
Chng bo vin qun l l khng cn phi triu tp nng d}n n tn vn phng, ch{ng s thn
hnh xung l{ng, n ch h hi hp.
Sau khi ung vi chn tr vin qun l va bng li, Nekhliudov i v{o trong l{ng.
Ch thch:
(1) Ch thu do Henri Georges ra. Theo ng th ch c a t mi l thu kho m thi.
Nguyn tc c bn ca ch thu "n nht" l tt c mi ngi u c quyn s dng rung
t nh nhau. Vn ny trnh by r trong cun "iu kin lao ng"
(2) Saxe: s Php ni ting lm Saxe

Chng 66

Ting ngi ni n o pht ra t |m tp trung trong s}n nh{ vin trng thn, nhng khi
Nekhliudov n gn th mi ngi yn lng mt lc, v{ cng ging nh Kuzminxkoie, h ln
lt b m ra ch{o. Nng d}n vng ny c l hn nng dn Kuzminxkoie rt nhiu; {n b{
con g|i tai eo lng chim nn cn {n ng th hu ht i giy c v mc o cnh hoc o lng
kiu Th Nh K nh may ly; c c mt v{i ngi i ch}n t; mnh mc c mt chic o cnh,
h i l{m ng v, n thng }y.
Nekhliudov c nn xc ng; bt u, chng ni ngay cho h bit nh ca ch{ng em hin
cho mi ngi tt c rung t ca mnh. Nhng ngi nng dn im lng nghe chng ni, v
mt thn nhin.
- C|i l{ d nhin! ng th y! - H la ln.
Nekhliudov tip tc ni vi h v hoa li, v rung t phi c chia u cho tt c mi
ngi; v v th, ch{ng xin nhng li tt c rung t ca chng cho h ly mt s tin do h s
t nh ly, s tin s b vo mt ci qu chung m ch ring h c hng. Nhng li tn
th{nh v{ ng tip tc vang ln, nhng nhng b mt nghim ngh ca h mi lc cng tr
nn nghim ngh. Nhng con mt trc vn nhn vo v qu tc th by gi cng nhn xung t,
tung nh h khng n lm cho chng phi h thn, v mu mo ca chng h ~ bit tng c
ri, chng la bp ni ai }u!
Nekhliudov ni ln kin ca ch{ng cng kh| r{nh mch v nng dn li l nhng ngi sng
. Nhng h khng hiu, khng th hiu c ch{ng, cng v mt l do nh vi vin qun l. H
tin tuyt i rng bn tnh ca con ngi ta i l chy theo t li. Cn v a ch, th kinh
nghim truyn t i ny sang i kh|c ~ dy cho h bit rng chng lun lun mu li ch
ca chng trn lng nng d}n. V th nn h ni rng nu ng ch trang p c triu tp h li
ngh vi h mt cch dn xp mi n{o th cng ch la bp h bng mt mnh khe

khn kho hn thi.

No, th th c|c ngi nh mc t s l bao nhiu? - Nekhliudov hi.
- Chng ti lm sao c th nh mc t c? Rung t tay ngi, quyn hnh c ngi? - C
nhiu ting |p li trong |m ng.
- Khng phi th }u. C|c ngi s c tu tin s dng s tin v{o nhng cng vic cn
thit nhng cho c thn x kia m.
- Khng c }u, thn x~ l mt vic, v{ c|i li l mt vic khc.
- C|c ngi nn hiu, - vin qun l cng theo Nekhliudov n d, y ci tm cch gii thch, Cng tc mun nhng li rung t cho c|c ngi ly mt s tin, nhng s tin s tr v
vi c|c ngi di hnh thc mt cng qu tu thn x s dng.
- Chng ti hiu lm ch, - mt ng gi mm mm, v mt nghim ngh ni, mt khng ngc
ln, - i th }y l{ mt kiu ngn hng ch g, c iu chng ti s phi tr ng hn. Chng ti
khng thch nh vy }u. i chng ti th ny ~ kh cc lm ri. By gi li th na th n
nc i n m{y thi.
- Tt c nhng c|i ch li g? C nguyn nh c, chng ti li thch hn, - nhng ting cu
nhu bt m~n, n c th tc na, ni ln.
V h cng t chi quyt lit khi Nekhliudov ni n bn kh c ch{ng nh vit ra v bo h
k.
- Ti sao li phi k? Trc kia chng ti ~ l{m n nh th no th chng ti s c l{m n nh
vy. H tt phi by thm chuyn, chng ti dt nt bit g.
- Chng ti khng th ng bi v chng ti khng quen vic nh th. C y nguyn nh c?
Ch ct l{ ng bt chng ti phi t xoay xo ly ging la thi, - c nhiu ting ni to.

Nh th ngha l{ theo c|ch thc l{m n hin nay th nng dn phi t tc ging la, m h th
mun ch p t nay tr i phi cp cho h.
- Nh vy l{ c|c ngi t chi. c|c ngi khng mun ly rung t? - Nekhliudov quay li hi
mt anh ch{ng nng d}n ng tui, v mt hn h, qun |o r|ch ri, ch}n i t, tay tri cm
thng mt m li trai rch, ging kiu binh lnh khi c lnh trt m ra.
- Ho{n to{n ng th? - Con ngi nng d}n cha tho|t khi nh hng m mui ca tp qun
c nh{ binh, tr li.
- Vy l{ c|c ngi c rung t ri?
- Hon ton khng! - Ngi cu binh tr li vi mt v c lm ra hn hoan, tay cm chic m
rch thn trng gi ra ng trc mt, dng nh tng cho ai mun dng n
- D sao na, c|c ngi cng h~y suy ngh v nhng iu ti ~ ni vi c|c ngi. - Nekhliudov
ngc nhin ni, v chng nhc li nhng iu ch{ng ~ xut.
- Chng ti ~ ngh c ri. Chng ti ni th n{o l{ l{m ng nh vy, - ng gi mm lu nhu
ni.
- Ti s li }y ht c ngy mai. Nu sau ny, c|c ngi c thay i kin th bo cho ti bit.
Nhng nhng ngi nng dn khng tr li. Khng khai thc h c iu g, Nekhliudov tr
v vn phng.
- Tha Cng tc, ngi thy khng? - Vin qun l ni, lc hai ngi v n nh - ti ~ tha
vi ngi l ngi s khng th i n mt s tho thun no vi h }u; nng d}n h bng bnh
lm. ch hi hp ch khng khng mt mc chng li v khng c g lay chuyn c h.
Chnh v vy ci g h cng s. Song cng vn nhng ngi nng dn ci g h cng khng ng
thun y d l ng gi tc hoa r}m hay l{ c|i anh ch{ng tc en kia cng vy, h u l nhng

con ngi ht sc tinh khn. Gi s c mt ngi n vn phng, ta mi anh ta ngi chi ung
tr, - vin qun l ci ni, - ri cng chuyn vn vi anh ta, th tht l mt ci ti khn. Mt
ng b trng thc th y? - Hn tho lun tht ra l v mi vn . Nhng bui hp, th hn
li l mt ngi khc hn, c quanh i qun li c mt cu thi.
- Nh vy ta c th gi mt v{i ngi lanh li nht n }y khng? Ti s gii thch t m cng
vic cho h r.
C th c, - vin qun l tr li, ming ci ti tnh hn.
***
- Th n c mu mo khng, h c? - Ngi nng d}n tc en c b ru rm chng bao gi
chi, ln ting; anh lc l trn lng con nga ci bo tt ang bc i u u Anh ni vi ng
c gi{ cng i, ng c gy cm, khoc chic |o lng r|ch, ci nga i bn cnh, ting xch buc
nga leng keng nhp theo.
Hai ngi dt {n nga i n m, dc theo con ng ci v ln lt cho nga v{o n trong
rng ca ch trang p.
- "Ti cho khng cc ngi rung t, cc ngi ch c k thi!". Bn chng ~ chng thng x
mi b{ con mnh sao. Thi, xin ng bn ng c a? B}y gi chng t cng l|u nh "ch
mnh" ri, - hn ni thm v ct ting gi con nga ang lng xa {n: "B {? B {?". Hn va
ghm nga li v ngoi nhn v ng sau gi to. Nhng con nga con khng cn ng sau, n
~ trong c|nh ng c bn phi.
- C xem con ch kia, n ~ quen mi nhng c|nh ng c ca ch trang p ri? - Ngi
nng dn c b ru khng h chi, ni tip, khi nghe ting thn cy me di ku lc rc di
mng con nga con va phi v{ h trong c|nh ng c m sng chiu, thoang thong mi ao
m thm m|t.
- Anh c nghe thy ting lc rc khng, gai rm mc tt ri y, n ngy ngh l phi cho l

{n b{ i x|o c mi c, - ngi nng dn gy g ni. - Khng th lim hi s cn hng ht.

- N bo "k i", - anh chng nng dn ru rm tip tc ch trch nhng cu ni ca ch trang
p; - k i, ri n s nut ti bn mnh cho m xem.
- ng th y! - ng gi tr li.
Ri h im lng. Ch cn nghe thy ting v nga lp bp trn con ng |.

Chng 67

Lc tr v, Nekhliudov thy trong vn phng ngi ta ~ sp sn cho chng mt chic ging

cao c mn p chn, mt i gi, mt chic khn tri ging bng la m{u thm, c hnh v
thu tha rt tinh vi, d{y c, khin cho chic khn cng li hn: }y hn l ly b chn mn
ci ca v vin qun l. Anh chng ny mi Nekhliudov n thm nhng thc n ba tra cn
li, nhng ch{ng t chi. Vin qun l xin li chng v vic n tip qu xnh xong, ri lui ra,
chng li mt mnh.
S c tuyt ca nng dn khng h lm cho Nekhliudov nao lng. Tri hn li, chng thy yn
t}m v{ vui sng, d rng Kuzminxkoie ch trng ch{ng ra ~ c nng d}n n nhn
v cm n, cn }y ch thy nhng nghi ng v thm ch c th hn na.
Cn bung bn thu, khng kh li ngt ngt kh th. Nekhliudov ra s}n, nh ra vn do chi,
nhng ch{ng cht nh ti c|i m hm y, nh n ci ca s nh{ di, n bc tam cp
ng sau nh, chng cm thy lng nng n khi nhn li nhng ni ~ b mt h{nh ng ti li
lm u ny. Chng ngi xung bc tam cp v ht th khng kh m p ca ban m c mi
l| phong non thm ng|t, mt m m nhn khu vn ang m ti hn, lng nghe ting ci xay,
ting nhng con ho mi xao xc v ting ht u u n iu ca mt con chim n{o trong
bi cy k bn. ca s bung vin qun l |nh n vt tt; pha ng, t sau nc nh ngang,
mt trng li lim nh ln, sng rc; nhng tia chp loang long mi lc mt mau soi t khu
vn hoang di, hoa l| xum xu v{ ngi nh{ nt.
Bng c ting sm n m m ng xa v mt |m m}y en sm che kn ht mt phn ba bu
tri. Ting ho mi cng cc chim chc khc im bt, ting ngng ku quang quc, inh i, t c
ting nc o o ci xay, ri pht chc t trong sn nh vin qun l, vang ln ting g gy
sm, nh chng vn thng gy vo nhng m oi dng t. Tc ng c c}u: "G{ g|y trc,
rc m vui". i vi Nekhliudov, th qu m l{ mt m sung sng v cng, mt m
cha chan hnh phc. Tr tng tng lm sng li trong lng chng nhng k nim ca ci

ma h tuyt diu ~ qua kia, ch{ng sng, tr trung, trong trng, trong khu vn ny v chng
cm thy, gi }y mnh vn nh xa, khng phi ch nh ci thi xa xi , m{ cn c
nhng gi}y pht p nht ca cuc i mnh. Khng nhng chng nh li, m chng cn cm
thy mnh ang nh hi mi l mt thiu nin mi bn tui u, cu nguyn Cha vch cho
thy chn l; hoc nh hi cn l mt a con nt gc u trn gi m khc lc chia tay, ha
sut i l{m a con ngoan, khng bao gi m phi phin lng. Chng cm thy mnh nh
trc kia, khi cng vi bn l Nikolenka Yecteniev quyt tm th s mi mi du dt nhau trn
con ng l{m iu thin, hin tt c cuc i cho hnh phc ca mi ngi.
By gi chng nh li Kuzminxkoie mnh ~ b cm d nh th n{o, ri }m ra luyn tic
nh ca, rng cy, trang tri v{ t ai; v{ gi }y, ch{ng t hi: mnh c tic khng? V chng
ly lm l l ti sao lc y mnh li c th c ngh tic r c.
Chng nh li tt c nhng iu ~ trng thy ban ng{y; ngi {n b{ vi {n con c chng b
giam v cht t cy trong khu rng ca chng, v ci m Matrena gh gm n, m cho rng,
hoc t nht m cng ~ ni rng phn s ca nhng ngi ph n tng lp m phi hin
thn cho cc ng ch, nh nhng c nh}n ng~i, v{ coi l{ l ng nhin; ch{ng nh li cch
thc m x i vi tr th, nh li ci li ngi ta gi chng n nh dc anh, nh ti ci thng
b i chic m thp kh}u bng mn gi rch, thng b khn kh, cn cc, ho hon, c n ci
thng t}m v{ ang cht i; nh ti nhng ngi {n b{ bng mang d cha, yu ui, m
ngi ta cn mun bc phi lao ng cho chng, ch v ch ta ~ l{m vic mt l nn khng trng
c con b c|i i c ca mnh.
n }y, ch{ng vt nh ti nh lao, nhng c|i u co trc, n nhng phng giam, nhng
xing xch, mi hi thi v bn cnh l{ cuc sng xa hoa, dm dt ca ch{ng, ng thi cng
l cuc sng ca nhng k thnh th, th , cuc sng nh nhng ng ch. Tt c nhng
iu i vi chng thc ~ r{nh r{nh, khng cn ng vc g na.
Vng trng bc ~ gn trn vnh nh ln khi nc nh ngang. Nhng bng n di trn sn,
v mt mi tn ca ngi nh{ nt bng sng long hn ln. Dng nh khng th hng h
c vi |nh s|ng ti p , con chim ho mi li ct ting ht lu lo v chp m.

Nekhliudov nh li khi Kuzminxkoie ch{ng ~ suy ngh th no v cuc i mnh, v cch gii
quyt cc vn : tng lai s lm g v lm theo cch no, chng nh mnh ~ lng tng, ln
qun, khng sao gii quyt c v mi vn u c nhiu cch hiu. By gi cng nhng vn
y, chng ly lm l rng sao n li gin n n th chnh l v gi }y, ch{ng khng ngh ti
nhng hu qu c th xy n cho mnh, iu ch{ng khng h , m ch ngh n bn
phn phi lm. Chng ngc nhin thy, nu hi phi lm g cho bn thn, th chng do d khng
sao quyt nh c, nhng nu l phi l{m g cho ngi khc th chng thy r ngay, chng
cht m h. Nhng b}y gi khng cht m h, chng thy l phi em chia rung t ca mnh
cho nng dn, bi v gi ly n l c ti. V{ cng chng cht m h, chng thy rng mnh khng
c ri b Katiusa, phi tip tc gip nng, sn sng chu ng tt c chuc ti. Chng
thy r v vic ny phi nghin cu, phn tch, nhn nhn cho thu |o tt c nhng iu xt x
v trng pht ca to{ |n, trong , ch{ng cm thy mnh ~ nhn ra mt iu g m{ ngi
khc khng trng thy. Kt qu s ra sao, chng khng bit, nhng c iu chc chn l chng s
phi lm vic v{ l{m nhiu vic khc na. V nim tin chc y ~ khin cho lng chng trn
ngp nim vui sng.
M}y en ~ ko ph kn bu tri, nhng tia chp nh|y ~ nhng ch cho nhng ln chp git
chi lo, soi r c mng s}n v{ to{ nh{ h n|t, vi nhng bc thm ~ sp ; trn u, sm n
m m. Chim chc im bt. Nhng ting l cy r ro ni ln. Mt ln gi nh thong ti bc thm,
ch Nekhliudov ngi, vut ve mi tc chng. Mt git nc ri xung, tip sau, l mt git na,
ri n nhng git khc lp bp ri trn |m l| c}y ngu b{ng, trn m|i nh, v c khng trung
le s|ng nh bc chy. Vn vt im phng phc. Nekhliudov khng kp m n ba th c mt vt
g n tung ngay trn u chng vi mt ting khng khip, m m vang di trong bu tri mnh
mng.
Nekhliudov tr vo nh.
"Phi, phi! ch{ng ngh - cng vic ca mt i ta, tt c cng vic c ngha ca n ta khng
hiu v khng th no hiu c. V sao li c hai b{ c ta trn i ny? Ti sao Nikolenka
Yecteniev li cht i cn ta th sng? Ti sao li c Katiusa? V ci vic lm r di ca ta? Ti sao
c cuc chin tranh y? V tt c cuc sng phng ~ng in r m{ ta ~ tri qua, ti sao? Hiu
c tt c nhng iu , hiu c tt c vic lm ca Cha, ta hiu sao ni? Nhng l{m trn

c|i Cha ~ khc su vo tm khm ta, iu ta l{m c v{ l{ iu ta bit chc chn. V khi
ta lm trn c Cha th chc chn lng ta s yn tnh thnh thi".
Lc ny, ma nh trt nc t m|i nh{ xung, chy ng c vo trong chic thng. Nhng tia
chp soi sng mnh sn v ngi nh{ tha tht dn. Nekhliudov v bung, ci qun o, ln
ging nm, trong bng vn s nhng con rp np sau cc t giy r|ch d|n trn tng.
", cm thy mnh khng phi l ng ch m{ l{ ngi {y t chng thy thch th vi ngh .
iu chng lo s khng phi l khng c l. Ngn nn va thi tt l{ l rp xng ti t ngay.
"Phn pht rung t, i Siberi, rn rp, bn thu v cn g na? Nu phi chu ng tt c
nhng c|i ta cng vui lng".
Nhng mc du vi tt c thin , chng vn khng chu ni v phi ra ngi bn ca s b ng,
ngm nhn my trn tri lc ny ang cun i xa v{ v{nh trng li mi l ln.

Chng 68

n gn sng, chng mi ng i c v v th dy rt mun.

Gia tra, c by ngi nng d}n c vin qun l chn mi, ti hp trong vn, vin qun l
~ b tr mt ci bn v my ci gh lm bng v|n t trn cc ng xung t. Phi mt mt
lc l}u thuyt phc cho h i m ln v{ ngi xung gh. Anh cu binh hm nay i dp v{
qun x cp sch s c kh kh trong tay c|i m li trai r|ch cha ra trc mt, ng php
nh kiu lnh i a ma. Trong bn h c mt ng gi rt tt l~o, vc ngi cao to ln, c chm
ru hu nh trng tot ging r}u pho tng Moid ca Michel Ange(l), vi m|i tc qun, trng
nh bc, to xung xung quanh vng trn nhn bng rm nng. n lc ng c vn chic o
lng Th Nh K mi i m len ln u, len vo sau chic gh v ngi xung, th nhng ngi
kia mi lm theo.
Khi h ~ yn ch, Nekhliudov n ngi i din vi h. T khuu tay ln bn, trn nhng trang
giy ~ ghi k hoch ca mnh, chng bt u gii thch. Hoc v s nng d}n t hn, hoc v
ch{ng ngh n cng vic nhiu hn l{ bn thn mnh, nn lc ny, chng khng cm thy
ngng ngp cht no. T nhin, chng thch quay v pha ng c c b ru xon c v{ n ch
c mt du hiu tn thnh hoc phn i. Song ch{ng ~ o|n lm.
Tuy ng c |ng knh y c gt g c|i u p phc hu, t v tn thnh, hoc lc u
chau my, khi nhng ngi khc phn i, nhng r r{ng l{ c hiu rt kh khn nhng li
ch{ng ni v{ cng ch hiu khi c nhng ngi khc nhc li cho ng c nghe bng ngn ng
ring ca h m thi.
Hiu ch{ng ni hn nhiu, l mt ng gi{ ngi b nh, cht mt, r}u tha, mnh mc mt
chic o chong bng vi Nam kinh, ch}n i bt c mo m, ngi bn cnh ng c p lo. Sau
ny, Nekhliudov mi bit ng ta l th xy bp l. ng l~o lun lun nhu i lng m{y li c
gng chm ch lng nghe v ln lt truyn t li nhng li ni ca chng theo cch ring ca

mnh.
Cng hiu nhanh khng km, cn c mt ng gi khc, bo phc phch, ru bc trng, hai con
mt long lanh, linh li; ng c khng b l mt dp n{o chm vo nhng nhn xt ma mai,
tro phng m ng ta ra v rt ly lm hnh din xem chng th anh cu binh |ng l ra cng c
th hiu c nu anh ta khng b c|i i lnh tr|ng ~ l{m cho n n i v{ nu anh khng b
hm trong nhng l thi ngn ng v ngha l ca nh binh.
Trong tt c c|c |m thnh gi, ngi t nghim tc hn c i vi cng vic ny l mt
ngi nng dn cao ln ging ni trm trm, mi d{i, r}u ngn, mnh bn mt chic o lng Th
Nh K sch s v{ ch}n i i giy c mi. Bc ta hiu ht c v ch ni khi cn phi ni. Cn hai
c gi na, mt ngi l ng c mm m bui hp hm qua ~ cng quyt phn i tt c
nhng li xut ca Nekhliudov, cn ngi th hai l ng gi tht chn, cao ln, tc bc ph,
gng mt phc hu, cng chn gy guc b cht trong nhng di x cp bng vi trng. C hai
ngi ho hon lm mi tht mt hai li nhng chm ch lng nghe.
Trc ht, Nekhliudov ni r quan im ca mnh v quyn s hu rung t:
- Theo ti, - chng ni, - th ngi ta khng ai c quyn bn; quyn mua rung t, bi v
chng no cn c th l{m c iu , th nhng ngi c tin ca s tu ht rung t, v
nh vy h s bc c nhng ai khng c rung t m mun c quyn cy cy phi np
tr tin mi c ng trn mnh t - chng dng lun chng ca Spencer ni thm.
- Ch cn c cch chp c|nh v{o m{ bay i thi, - ng gi ru bc c cp mt ranh mnh ngt li.
- ng th y, - ngi c c|i mi d{i v{ ging trm ni.
- Ho{n to{n ng! - Anh cu binh ni.
- Mt ngi {n b{ ct mt t c cho con b c|i cng b ngi b ngi ta tm ngay b t, - ng
lo tht chn ni.

- Rung nng ca chng ti c|ch xa l{ng hn nm dm, cn thu thm th ng c hng; h

i gi| cao qu| n ni chng bao gi chng ti g li vn. Ngi ta vt kit sc chng ti
nh |nh thng |nh ch~o khng bng t hn c ch t lao dch.
- Ti cng ngh nh c|c ngi, - Nekhliudov ni, - v ti coi vic chim hu rung t l mt ti
c. Bi vy, ti mun em n trao li cho c|c ngi.
- c y! Vic hay y! - ng c c chm r}u d{i nh r}u tng Mid ni; r r{ng c
tng Nekhliudov mun em cho thu t.
- Ti v }y l{ v vic , ti khng mun c rung t na, c iu l{ cng phi ngh xem dt
khot b rung t bng cch no cho tho |ng.
- Ngi c vic em n cho nng dn chng ti th l xong! - ng lo mm hay cu knh ni.
Nghe nhng li , thot tin Nekhliudov hi bi ri v chng cm thy trong c s ng vc
nhng nh chn thnh ca mnh, nhng ch{ng trn tnh c ngay v li dng ngay iu
nhn xt ni ht nhng g cn phi ni.
- Ti sung sng c em cho rung t i, nhng cho ai v{ cho nh th no? - Chng ni
tip, - cho ngi nng dn no? Ti sao li cho nng dn x ta m li khng cho nng dn x
Deminxkoie (mt lng bn cnh, rung ch c mt khonh x x|c).
Mi ngi im lng, ch c mt mnh anh cu binh ni:
- Ho{n to{n ng.
- Ny! - Nekhliudov ni tip, - c|c ngi hy cho ti bit: nu Sa hong ra lnh ly li t ai
ca a ch v{ em chia cho nng d}n th c|c ngi s lm th no?
- C tin n th ? - Vn ng gi y hi.

- Khng. Sa hong khng c lnh g c, l{ ti v d th thi: gi s Sa hong ra lnh ly li

rung t ca a ch v{ em chia cho nng d}n th c|c ngi s lm th no?
- Chng ti s lm th n{o ? Chng ti s chia u cho tt c mi ngi, nng d}n cng nh
trang ch! - ng th xy bp l va ni, va nhu i lng m{y li.
- Cn c cch no khc na?
- Chng ti s chia u cho tt c mi ngi, - ng gi c b mt phc hu ph ho thm.
Tt c u cho cch gii quyt l{ tho |ng v{ t|n th{nh.
- Th n{o, chia u cho tt c mi ngi ? - Nekhliudov hi, - Chia c cho nhng gia nh}n y
t trong cc trang p na ?
- Chc hn l khng ri, - anh cu binh ni, c to ra v mt khoai khoi.
Nhng ngi nng dn cao ln, v mt chn chn li khng ng vi anh ta:
- Nu chng ta chia th phi chia u cho tt c mi ngi ch, - bc ta ct ging trm trm ni,
sau mt pht suy ngh.
C|i khng th c. - Nekhliudov ni, ch{ng ~ chun b sn t trc li phn i. - Nu
chng ta chia u th tt c nhng ngi khng lao ng, khng bit cy cy cc ng ch, cc gia
nhn bi bp, cc vin chc, th k hiu bun, tt c nhng ngi tnh thnh h s em phn
ca h bn cho nh giu v nhng ngi ny li chim ly ht rung t. Ri nhng ngi sng
bng phn t ca mnh li s sinh con c|i, m{ t ai th ~ chia ri. Th l nh giu li nm
c trong tay h nhng k cn phi c rung t sinh sng.
- Ho{n to{n ng, - anh cu binh vi vng xc nhn.
- Phi cm ch khng cho bn rung t, tr nhng ngi t tay mnh cy cy ly th khng k,

- ng lo th xy bp l bc tc ngt li anh cu binh.

Nhng Nekhliudov vn li rng khng th no kim so|t c bit xem mt ngi n{o
c{y cho mnh hay c{y cho ngi khc.
Lc , ngi nng dn cao ln chn chn ngh phi cy cy chung.
- Ch c ngi n{o i c{y ngi mi c chia, ai khng c{y th khng c, - bc ta ni, v
quyt lit, ging trm trm.
i ph vi ch trng y, Nekhliudov cng ~ chun b sn nhng l l, chng tr li l
trong trng hp , tt c mi ngi u phi c nhng chic c{y nh nhau, c nga nh
nhau v{ khng ai c i l{m mun hn ngi khc, hoc l c nga ngho, cy cuc, m|y p
la v tt c nhng sc vt nng c kh|c u s chung ng ht. Mun i ti iu , trc ht
mi ngi phi tho thun vi nhau ~.
- Khng i no dn lng ta li tho thun vi nhau }u! S xy ra |nh nhau ngay, - ng gi c
chm ru bc v con mt ci tinh ranh, ni. - Bn {n b{ li khng mc mt nhau ra y ?
- V ri rung t tt xu khc nhau chia ra lm sao? - Nekhliudov ni. - Ti sao ngi ny
c t p mu m, k kia th t th ln ct.
- S phi chia ra thnh tng mnh cng mt loi, - ng c th xy bp l ni.
Nekhliudov |p li rng khng phi ch l vn phn chia trong mt thn x, m l phn
chia khp c cc tnh. Nu em rung t cho khng nng dn th sao li cho nhng ngi ny
ch t tt, nhng ngi kia ch t xu. Ai m ch mun c rung tt.
- Ho{n to{n ng, - anh cu binh ni.
Nhng ngi khc im lng.

- C|c ngi thy r y, n khng gin d nh ta tng u, - Nekhliudov |p. - V khng phi
ch ring c chng ta mi ngh n vn ny. C mt ngi M tn l{ Georges ~ ngh ra c|ch
gii quyt nh th ny, v{ ti cng ng vi ng ta.
- Ngi l ch rung t, ngi ch c vic cho n i. Ai l{m g c ngi? Ngi mun th no th
tu ngi? - ng gi bn tnh ni.
B ngt li, Nekhliudov bi ri, nhng ch{ng rt hi lng khi nhn thy khng phi ch ring
chng mi thy kh chu v s ngt li .
- H~y khoan, ng Xemion, cho ng{i ni ~, - ngi nng dn chn chn ct ging trm trm
ni.
Nhng li ni khch l Nekhliudov, v chng bt u gii thch cho h nghe v cc d kin thu
"n nht" theo Henry Georges.
- Rung t khng phi ca ring mt ai. N l ca Cha - chng bt u ni.
- ng th! Ho{n to{n ng! - My ngi ln ting cng nhn.
Tt c rung t l ca chung mi ngi. Mi ngi chng ta c quyn nh nhau v rung t,
nhng c rung tt c rung xu. Ai cng mun ly rung tt. Vy lm th no cho cng bng?
Nn lm th ny: ngi c rung tt phi tr cho ngi khng c rung mt s tin ngang
vi gi tr rung ca mnh. - Nekhliudov t tr li cu hi ca mnh. - Nhng v rng tht kh
m{ x|c nh c xem ai phi tr tin cho ai, th m{ ng n{o ta cng phi thu mt s tin
chi vo nhng vic cn thit ca hng x, cho nn ta phi lm th ny: ngi c rung ng
cho x mt s tin ngang vi gi tr l t ca mnh. Nh th s cng bng vi tt c mi ngi.
- Anh mun c rung ? Hy tr mt s tin, rung tt th tr nhiu, rung xu th tr t. Nu
anh khng mun c rung th khng tr g c, cn tin ng gp chi tiu cc khon ca hng
x th nhng ngi c rung s phi ng cho anh.

- ng y! Ai c rung t tt s tr nhiu hn, - ng c th xy bp l va ni va nhu i

lng my li.
- Ci anh chng Georges ny u c gh tht! - ng gi tt lo c b ru xon c ni.
- Min l tin thu t phi nh nh va sc ngi thu. - Ngi nng dn cao ln c ging
trm trm ni, bc ta ra v nhn thy trc c cu chuyn Nekhliudov s a n vn g.
- Tin thu phi tnh th no cho khng nng qu|, cng khng nh qu| Nu nng qu|, ngi
ta s kh m tr c v s l vn; nu nh qu, s sinh ra chuyn tu rung ln nhau, s c
chuyn bun b|n t. , ci m ti mun thit lp l{ng ta l{ nh th.
- Cng trnh hp l v{ ng y. c Hay lm. - Mi ngi cng ni.
- u c gh tht! - ng gi ru xon c nhc li.
- Ci anh chng Georges ny: iu anh ngh ra tht l thn tnh.
- Th nu ti cng mun c rung t th sao? - Vin qun l mm ci ni.
Nu c mnh t n{o cha ai l{m th anh ly m cy cy? - Nekhliudov tr li.
- Anh cn g rung t? C th ny anh ~ no n ch|n ra ri? - ng gi{ c i mt ci ranh
mnh ni.
n , cuc tho lun kt thc.
Nekhliudov nhc li mt ln cui cng kin ca mnh nhng khng yu cu h tr li ngay.
Chng khuyn h bn bc vi dn lng ri sau hy tr li cho chng bit.
Nhng ngi nng d}n |p h s bn bc vi dn lng v s tr li.

H cho ri ra v, rt phn khi ting ni vang sut dc ng. M~i n m, ting ci rn

rn r, vang di t trong l{ng ra n ngoi sng.
Ng{y hm sau, nng d}n khng i l{m h nh bn bc v li ngh ca ch trang p. Dn
lng chia ra lm hai phe: mt phe cho rng ngh ca ch trang p l c li, chp nhn cng
khng hi g, phe kia th thy trong c mt }m mu la lc g h khng nm c thc cht
nn nghi ngi.
Tuy nhin, n ngy th ba th tt c mi ngi u thun tnh chp nhn v{ n bo co cho
Nekhliudov bit quyt nh ca c lng. C s tho thun ny l phn ln nh kin ca mt b
c ni v h{nh ng ca ch trang p c c|c ngi gi c ng tnh; kin ny ~ l{m tiu
tan tt c nhng ni lo ngi v m mu la lc: B c cho rng ch trang p ~ bt u lo lng
n phn hn v s d l{m nh vy l{ cu vt linh hn anh ta. Li gii thch ~ c chng
thc bng vic Nekhliudov khi ti Panovo ~ b ra nhng mn tin ln b th cho ngi
ngho kh. Ln u tin }y ch{ng nhn thy tt c ni cng kh c cc ca i sng nng
dn, tnh trng kh cc ny ~ khin chng rt i kinh ngc v{ xc ng, n ~ thi thc ch{ng
em tin ra b th. Tuy bit rng l{ l{m nh vy l khng hp l, chng vn khng th khng
em ph}n ph|t tt c s tin ln ang c trong tay, tin bn khu rng Kuzminxkoie t nm
trc mi thu c v tin ngi ta t trc mua li nng c.
c tin ng ch trang p cho tin nhng ai n hi xin, rt ng ngi ngho kh, phn ln l
ph n, t khp min chy ti xin gip . Thc ra chng khng bit i x vi h nh th no.
Cn c v{o }u bit cho ai v cho bao nhiu l phi. Chng cm thy khng th khng em s
tin rt ln c trong tay cu gip nhng ngi n xin, nhng ngi ny coi b ngho kh
tht. M phn pht ba i cho bt c ai n hi th cng khng c ngha g c. Ch cn mi mt
cch thot khi tnh th l{ i khi ch ny. V chng vi v lm ngay th.
Ngy cui cng Panovo, Nekhliudov im li nhng vt cn li trong ngi nh{ c. Trong
ngn ko di cng ca mt chic t nh dng ng vt vnh, bng g {o hoa t}m, th}n
t phnh ra ng trc, c im nhng hnh u s t, mm ngm vng ng, chng tm thy
trong mt tp th c tm nh chng vn b y phc sinh vin chp chung vi Sofia Ivanovna, b
Maria Ivanovna v Katiusa thanh tn yu iu say m yu i. Trong s tt c c|c vt,

chng ch ly c tp th c chic nh . Cn tt c ch{ng nhng li cho ngi xay bt v nh

c li yu cu khn khon ca vin qun l ngi ny ch phi tr mt s tin bng mt phn
mi thc gi.
Gi }y, nh li nhng cm gic luyn tic ti sn ca mnh khi Kuzminxkoie, Nekhliudov ly
lm ngc nhin sao mnh li c nhng cm ngh nh th c. Gi }y ch{ng thy vui sng v
hn v c gii tho|t, c sng mt cuc sng mi, ging nh nim vui ca ngi khch du
lch khi pht hin ra c mt vng t mi.
Ch thch:
(1) Michel Ange (1475-1516), danh ho ngi , ng thi l nh iu khc, nh kin trc s kit
xut.

Chng 69

Thnh ph ln ny gy cho Nekhliudov mt n tng c bit kh|c thng, hon ton mi l.

n v{o lc chiu ti, n dc ng ~ s|ng trng, ch{ng i xe t ga v nh. Khp nh sc
nc mi bng phin. Agrafena Petrovna v Korney, c hai u mt ph v cu gt, thm ch ci
nhau, v vic nn thu dn qun |o c nh th no; xem ra th cc thc ny chng c ch li
g khc ngoi vic em chng tri ra phi ri li ct vo mt x.
Bung ca Nekhliudov khng c ai , nhng v khng c sp t dn dp, hm xing li
lng cng ngn ngang bn ngo{i nn ra v{o kh khn. R r{ng l{ vic, chng v ~ l{m tr
ngi cho cng vic ang tin hnh trong nh ny theo mt qun tnh k l n{o . Sau khi ~
nhn thy cuc i kh cc ca nng dn, chng thy tt c nhng ci tr ny - m{ trc kia
ch{ng ~ tham gia - tht l{ |ng ght, v n qu| v ngha n ni chng quyt nh ngay ngy
hm sau s n khch sn, mc b Agrafena tip tc thu dn theo b ta cho n khi ch rut
chng ti quyt nh gii php cui cng cho tt c mi cng vic ca mnh.
Ng{y hm sau, Nekhliudov ra i t sng sm; chng chn ly hai gian bung ti mt nh tr
gp trc nht gn nh lao - mt cn nh{ xo{ng xnh khng ly g lm sch s lm v, sau khi
bo ngi nh mang li ch mi nhng dng ch{ng ~ sp sn, Nekhliudov i n nh
trng s.
Bn ngoi, tri lnh. Sau my trn ma v{ my cn gi b~o, tip n nhng trn gi rt quen
thuc ca ma xun. Tri rt nh ct, gi but thu xng. Nekhliudov phong phanh trong
chic o chong mng, thy lnh cng, pht run ln, chng khng ngng bc nhanh cho nng
ngi.
Hnh nh nhng con ngi nng thn dn dp hin ra trong tr c ch{ng: {n b{, tr con, cc
c gi, tnh trng ngho kh mi mn, gi }y dng nh ch{ng li trng thy ln u? - v
nht l hnh nh thng b con ci cc lun lun c n ci k d, vn ot i ch}n qut queo, -

bt gi|c ch{ng em so s|nh nhng cnh y vi cnh tng thnh ph.

i qua trc ca hng tht, hng c v cc ca hiu bn qun o may sn, chng sng st nhn
thy, - tng nh ch{ng mi trng thy ln u tin - ci v ph phn, no n ca v s nhng
ch hiu sch s, bo tt, tht thn qu khng sao c c ly mt ngi nh th. R rng l
nhng con ngi ny tin tng chc chn rng cng sc h em ra la bp khch hng
khng bit phm cht hng ho, khng phi l mt vic v b, m tri li cn rt c ch. Ci v
no n, ph phn , ch{ng cn thy c nhng g x ch mng t lng bn, c hng khuy o
dc sau lng, c nhng anh gc cng i m li trai c nh kim tuyn, c nhng ch hu
phng tc un xon, eo tp d trng v nht l nhng tn |nh xe nga loi thng hng gy
co nhn trng, ng mnh trn m xe, nhn chng chc vo mt kh|ch qua ng vi ci v
mt khinh khnh, u cng.
By gi chng khng th nhn thy trong tt c nhng con ngi ny nhng ngi nng d}n ~
mt ht rung t v v th b y ra thnh th. Tuy nhin, nu c mt vi ngi trong bn h ~
bit li dng nhng iu kin sinh hot tnh thnh m tr nn nhng ngi nh ch h, v
vui sng v a v mnh, th ngc li, c nhng ngi kh|c ra }y phi sng mt cuc i cn
kh cc hn nng thn v{ do , |ng thng hn. Chng hn nh nhng ngi th giy kia,
Nekhliudov trng thy h ngi lm vic trc l thng hi mt cn hm, nh nhng ngi {n
b th git kia, gy g, xanh xao, u tc b ph, cnh tay khng khiu trn, h l qun o
trc nhng khung ca m rng, hi nc x phng bc ln tun ra cun cun; li nh hai g~
th nhum m{ ch{ng ~ gp, mnh eo tp d, ch}n i dp khng bt tt nhem nhuc nhng
thuc nhum t u n chn, o xn ln tn khuu tay, mi ngi m mt thng thuc nhum
trong i c|nh tay en sm, khng khiu, yu ui, ming khng ngng chi nhau. Trn mt h,
hin r v bun chn, bc dc. Cng v mt nh th, cn thy nhng ngi |nh xe ti, mnh
y bi bm, mt en thi, ngi lc lc trn xe v nhng ngi {n ng, {n b{, mt n v ph
thng, qun |o r|ch bm, cng con c|i ng n xin cc gc ph. Cng nhng v mt nh th
cn thy qua cc ca s mt qu|n ru Nekhliudov i qua. , gia nhng chic bn bn thu,
trn chai l v cc ung tr, nhng anh hu bn hot b|t, eo tp d trng i i li li, v
quanh bn l nhng con ngi ang h ht, h|t hng, mt n, gay, m hi nh nhi. Mt
ngi nh vy ngi gn ca s, lng m{y rn ln, mi tr ra, nhn m m trc mt nh
c nh li mt iu g.

"Nhng l{m sao h li t tp tt c trong ci thnh ph ny nh?" - Nekhliudov t hi mnh v

ht v{o mi mi sn hng hc ln vi bi bay theo gi lnh.
Trong mt ph kia, chng gp mt o{n xe ti ch y nhng thanh st; mt ng g gh
khin nhng thanh st va chm vo nhau, pht ra nhng ting long xong gh gm, inh tai
nhc c. Chng ro bc vt o{n xe, bng qua ting st m ch{ng tho|ng thy c ting ai
gi mnh. Chng dng li v nhn thy c|ch trc mt my bc, mt qun nhn, mt mi
sng bng ria mp nhn hot, ngi trong mt chic xe nga thng hng ang ly tay thn mt
vy chng, ming ci l h{m rng trng l lng.
- Nekhliudov! C phi cu y khng?
Cm gi|c u tin ca Nekhliudov l vui thch.
- A! Sonbok, - chng ku ln, mng r, nhng tc th, chng thy ngay khng c cht g |ng
vui mng vi cuc gp g ny c.
ng l{ g~ Sonbok khi xa ~ n nh cc c chng.
T lu, Nekhliudov khng gp hn, nhng c nghe n, mc du mang cng mc n, sau khi ri
khi trung o{n, hn li trong i k binh v{ cng chng bit cch no, hn vn trong gii
nhng k giu c. Nom ci v phn ph v mn nguyn ca hn, c th thy tin n y l{ ng.
- Gp c cu, thc may qu|! Mnh ang chng c ai quen bit }y. Nhng ny, cu gi{ i
nhiu ri. - Hn va bc xung xe, va vn vai va ni. - Mnh ch nhn ra cu d|ng i.
Chng mnh n tra vi nhau nh? Cu c bit ch n{o n kha kh| khng?
- Mnh s khng c th gi, - Nekhliudov tr li, bng ngh khng bit l{m c|ch g gi t bn
m khng lm mt lng hn. - Nhng cu lm g }y? - Chng hi.
Mnh n c cng vic, ng bn ? Cng vic gim h y m. V mnh by gi l chn gim h,

mnh qun l ti sn cho gia nh nh{ Xamanov. Cu bit gia nh y ch? Lo Xamanov triu
ph y m. Lo ta gi u c ho ra m mm, nhng l~o c nm vn bn nghn mu t Sonbok ni vi mt v hm hnh c bit, l{m nh l{ chnh hn gy dng nn c mnh mng
. - Trc kia, cng vic b y chng ai trng nom. Bn nng dn chng n chim ht c
rung t v khng chu np t, ng li hn t|m vn rp tin n. Trong mt nm tri, mnh
l{m o ln hn ci tnh trng y v{ cn l{m tng mc thu hoch ln by mi phn trm. H!
Cu thy th no? - Hn kiu hnh hi.
Nekhliudov nh li trc kia c nghe thy ngi ta n chnh v ~ ph| t|n ht c gia ti, li
mang cng mc n khng tr c, g Sonbok ny, sau nh c quan thy c bit nn ~ c
chn l{ ngi qun l ti sn cho mt c ph gi. By gi, hin nhin l hn ang sng bng ci
ngh .
"Lm th no dt c n i m{ khng l{m n mt lng", Nekhliudov ngh ngi, chng va
ngm ngha ci mt sng bng, ph nn, c b ria xc du bng nhy ca bn, v nghe hn tn
huyn thuyn v cng vic hn qun l ti sn
- Th n{o? Chng ta i n }u b}y gi?
- Tht qu l mnh khng c th gi, - Nekhliudov va ni va nhn chic ng h eo tay.
- Vy th th ny nh chiu nay c ua nga, cu i ch?
- Khng, mnh khng i.
- C ch. Mnh khng cn con nga no c, nhng mnh c nga ca Grisa. Cu nh khng? Hn
c mt tu nga hay lm. Vy cu i nh, chng mnh s n ba chiu vi nhau.
- Mnh cng khng th n chiu vi cu c }u! - Nekhliudov mm ci ni.
- c chuyn g th? Th by gi cu i }u? Sn xe }y cu c mun mnh a cu i khng?

- Mnh i n nh mt lut s ngay gc ph kia.

- ! Phi ri, by gi cu ang bn v my ci nh lao c phi vy khng. Nghe ni cu thnh
ngi i minh oan cho l phm nhn phi khng" Gia nh Korsagin ~ ni cho mnh bit. Sonbok va ni va ci. - Gia nh nh{ y h i ri. No c chuyn g th? K cho mnh nghe
vi?
- , ng c y nhng gia ng ph nh th ny mnh khng th k cho cu nghe c.
- Tt nhin, tt nhin, cu th bao gi cng vn l mt con ngi kh|c thng. Th c i xem
ua nga khng?
- Khng, mnh khng th i c, v{ cng khng mun i. Cu ng gin nh.
- Mnh m gin cu ? Tht l v vn. Nh cu }u? - Hn hi v bng nhin mt hn nghim
li, cp mt tr nn dm m, i lng m{y rn ln. R rng hn ang c nh li mt iu g
v Nekhliudov nhn thy trn khun mt hn cng c|i v n m{ ch{ng ~ thy trn mt
ngi c i lng m{y rn cao v cp mi tr ra, ngi ca s qu|n ru: ci v mt ~ khin
chng ly lm l.
- H, lnh qu nh!
-
- Nhng ci gi vn y ch, anh? - Sonbok quay li hi ngi x ch.
- Thi th cho cu vy, gp cu mnh rt mng, rt mng. - Hn ni v{, sau khi ~ sit cht tay
Nekhliudov, hn nhy ln xe, lng bn tay rng bn, i gng da hu m{u trng vn vy ra
trc, khun mt bng long, ming n n ci quen thuc, l h{m rng cc k trng.
"C th n{o ta cng ~ nh th?" - Nekhliudov va t hi mnh, va tip tc i n nh lut s.
- D cho l khng hon ton ging nh th, th ta cng ~ tng c ao c nh th v mong

sng mt cuc i ging nh th.

Chng 70

Nekhliudov khng phi i ln lt, ch{ng c vin trng s tip ngay v y ni lun vi
chng v v n m con b{ Melsov, y ~ nghin cu h s, v{ rt cng phn v ci li buc ti v
cn c.
- V ny tht l{ |ng phn n? R rng l tn ch nh{ ~ t n chm la t nh{ lnh tin
bo him. Nhng c|i chnh l{ ch ti li ca m con b Melsov hon ton khng c ly mt
tang chng. Chng qua ch ti vin d thm qu| st sng v{ vin ph chng l l{m n cu th
m ra. Nu v ny c a ra x }y ch khng phi to n qun, th ti cam oan c~i cho
h c kin m khng ly mt xu tin cng. Cn v vic th hai, s xin i x ca Fedoxia
Biriukov trnh ln c Ho{ng , ti ~ tho xong, nu ng c i Petersburg th mang theo,
ch th}n trnh ly v thnh cu, nu khng, h s t hi b T ph|p, v{ y, ngi ta s tr
li quy ph cho qua chuyn, th tc l cng vic s chng i n }u. ng phi c tm nhng v
cao cp c th lc mi c.
- n tn Ho{ng thng ? - Nekhliudov hi.
Vin trng s mm ci:
- y l cp ti cao, cn cp cao ti mun ni }y l{ b th hay ch tch Ban khiu t(1). Th l
c ri.
- Cha, ti c mt c|i th ca nhng tn tng phi, - Nekhliudov va ni va rt trong ti
ra l| th. - Nu chuyn h k m c tht th cng kh m{ tng tng ni. Ti nh s i gp h
ngy hm nay xem v ny th no.
- Ti thy th ny th ng thnh ra mt ci phu, mt ci ng m|ng tt c nhng on thn
trong nh t trt qua vin trng s mm ci, ni - nhng chuyn nh loi ny th c man n{o

m k, ng khng c|ng |ng ht c }u Nhng }y tht l mt v k l, - Nekhliudov tr li

v chng tm tt cu chuyn:
mt lng n, nng dn t hp nhau li c kinh Phc m, b nh{ ng chc n gii tn.
Hm ch nht sau, h li t tp nhau li, ln ny tn i trng cnh st huyn n lp bin
bn, ri a h ra to. Vin d thm m cuc iu tra, vin ph chng l tho bn co trng,
ri to n cng nhn li buc ti. Lc vin ph chng l buc ti tang vt nm trn bn ch l
nhng bn kinh Phc m. |m nng d}n b kt ti i {y.
- Tht l kinh khng, - chng ni thm. - C th nh th c ?
- Ci g lm ng ngc nhin kia ch?
- Th tt c ; , nu ch l vic lm ca vin i trng cnh st th cn c th hiu c, hn ta
ch bit chp hnh mnh lnh, nhng n ph chng l, ngi ~ l{m ra bn co trng, mt k
c hc thc
- Ci lm chnh l ch . Chng ta c tng bn bin l, thm phn gm ton nhng con
ngi mi, nhng ngi c t tng t do. ng, c mt thi k, h l nhng con ngi nh
vy y. nhng gi }y th kh|c hn. H ch cn l nhng vin chc chm chm i n ngy
hai mi mi th|ng lnh lng, m{ lng th h mun c tng ln khng ngng. Tt c
nhng nguyn tc lm vic ca h ch c th thi. H tu tin mun buc ti xt x kt n ai, tu
thch ca h.
- V}ng, nhng c l no lut php li cho php y ngi ta i Siberi ch v ~ tp hp nhau li
c kinh Phc m? Khng nhng n cho php {y h n nhng ni xa xi m{ n cn c th ln
n kh sai na, nu c chng c rng, khi c nhng bn kinh Phc m, nhng ngi nng dn
kia ~ t tin ging cho ngi khc theo mt ngha khng ging ngha m{ Gi|o hi ~ quy
nh; v nh vy l ch trch li ging gii chnh thc ca Nh th. M{ theo iu 196 th lm tn
thng n c tin chnh gio ni cng cng l b ti {y i bit x.
- iu khng th c.

- Ti cam oan vi ng l{ ng th . Ti thng bo vi ng{i t ph|p, - vin trng s tip tc

- rng ti khng th no nhn h m khng cm n h, nu ti m khng b b t, v c ng na,
c mi ngi chng ta na, cng vy, l ch nh tm lng nh}n c ca h m thi. Ch tc
ot quyn cng dn ca chng ta v{ {y mi ngi trong bn ta n nhng ni xa xi, tht
khng cn g d hn.
- Nu s th l{ nh vy v tt c u ph thuc vo ci s thch ca vin chng l hoc nhng
k c quyn tu tin thi thnh hay khng thi hnh lut php th cn cn g n to n na.
Vin trng s ph| ln ci vui v:
- ng ni g m l vy? , l{ trit l y, ng bn i. Chng ta c th tho lun v vn ny
c y? Vy mi ng th by li nh{ ti chi, ng s gp nhng nh bc hc, nhng nh{ vn,
nhng nh ho s. V{ chng ta c th tho lun v nhng vn chung - vin trng s va
ni va ma mai nhn mnh my ting "vn chung" - Nh{ ti ~ c bit ng, vy th no
ng cng n nh.
- Ti s c gng, Nekhliudov tr li, chng cm thy ng l mnh ni di v nu chng c c
gng th ch l{ khi phi d cuc hp mt bui ti nh vin trng s vi cc nh bc hc,
c|c nh{ vn, c|c nh{ ho s.
C|i ci ca vin trng s tr li Nekhliudov khi chng nhn xt cho to n l v dng nu
cc thm phn c th tu tin thi hnh bay khng thi hnh lut php, v nhng "vn chung"
t cho Nekhliudov thy quan im ca chng v nhng vn ny khc hn quan im ca vin
trng s v{ chc hn l bn b ca y na.
Chng cm thy d khong cch hin nay gia chng vi nhng bn c nh Sonbok c xa my
i na th ci khong cch gia chng vi vin trng s v{ gii ca y vn cn xa hn nhiu.
Ch thch:

(1) Ban Khiu t l mt thm cp c bit c nhim v xt cc s thnh nguyn (xin n x) trnh
ln nh vua. Thm cp ny c t ra t nm 1810 v l mt b phn trong Hi ng Chnh ph.
T 1835 n 1884 n c quyn t tr v tr thnh mt ban ca Ng tin vn phng ca Nga
hong (Ch thch ca bn dch Php vn ca Edouard Beaux)

Chng 71

V nh lao xa, v li ~ mun, nn Nekhliudov thu mt chic xe nga i. n mt dy ph,

anh x ch, mt ngi trung nin, mt khi ng, trung hu, va quay li pha chng va ch vo
mt to nh to ln ang x}y dng.
- H xy to{ nh{ c s khng, ng trng ka? - Anh ta ni, l{m nh mnh cng c tr|ch
nhim trong vic xy dng to nh v ly th lm hnh din.
Qu tht, to{ nh{ c s, kin trc theo mt kiu k d v phc tp. Mt ci gin gio chc
chn lm bng dm g thng di c nhng v{nh ai st gi, vy quanh ngi nh; mt bc tng
vn g ngn n vi ng ph.
Tt trn thng tng gin gio, th thuyn i i, li li ng nh {n kin, mnh my trng xo
nhng vi, k t ngi o nhng phin |, nhng ngi khc khing l nhng trnh v thng
y nng, hoc khing xung trnh hoc nhng thng khng.
Mt ngi to ln, n mc lch s chc hn l vin kin trc s, ng di chn gin gio ch
tr mt c|i g trn cao cho ngi cai thu ngi qun Vladimir ang knh cn chm ch
nghe. Qua ci cng st ngay bn cnh h, lin tip ht xe ti y y vo li xe khng |nh ra.
"Sao m tt c nhng ngi ny - c ngi lm ln ngi trng coi c thc li yn tr, coi l
ng nhin c|i cnh: trong khi nh, v h, bng mang d cha, phi nai lng ra l{m nhng
cng vic nng n qu sc, con ci h, m i khu bng h{ng trm th mn rch, vn ot i
chn qut queo, ming ci gi ho, sp cht i n ni, th h }y x}y dng to{ l}u {i ngu
xun v v dng ny cho mt k khng km ngu xun v v dng, cho mt thng n{o trong
chnh ci bn nhng qun chuyn bc lt h, lm cho h ph sn". Nekhliudov va nhn to nh
va ngh ngi.

- ng, mt ngi nh ngu xun - chng bng ni to vi ngh ca mnh.

- Ngu xun l{ nh th no? - Ngi x ch ging bc tc ci li Ly Cha, nh c n m th
thuyn c cng n vic lm. N ch c g l ngu xun c.
- Nhng cng vic ny khng em li li ch g c.
- N c ch, ngi ta mi lm ch, - ngi x ch ni li. C n mi c cm n ch.
Nekhliudov im lng, nht l v ting bnh xe chy rm rm t c i, khng ni chuyn c. Khi
n gn nh lao, chic xe ri ng l|t | r xung con ng t; lc ny, ni chuyn cng
tin, nn ngi x ch li ngo|i u v pha Nekhliudov, va ni va ch vo mt |m ngi nh
qu, vai v|c ca, ru, lng eo ti dt v nhng tm da cu, ang i li pha hai ngi.
- Khip qu! Do ny ngi ta c n n ko nhau ra tnh.
- C ng ngi hn nhng nm trc khng? -Nekhliudov hi.
Hn nhiu lm! Hin nay x nghip n{o cng y ngi. Tht l khn kh! Bn ch coi th
nh r|c. }u cng y m p.
- Ti sao vy?
- S ngi th c mi lc mt tng, bit y i }u cho c!
- Tng ln th ~ l{m sao? Ti sao h khng c l{ng c c khng?
- lng th c vic g m lm? Rung t h khng c?
Nekhliudov c cm gi|c nh b ai ng vo mt ch ~ au trong mnh. Hnh nh h c tnh
|nh v{o ch au ca mnh ch v c |nh v{o ch mi tht au.

"C th no }u cng th c khng" - Nekhliudov ngh bng v hi ngay ngi |nh xe:
- Lng anh tt c c bao nhiu rung t, phn bn thn anh c bao nhiu, v ti sao anh li ra
thnh ph?
- Tha ng{i, tnh theo u ngi, rung t lng chng ti mi sut c mt mu. Ring gia
nh ti c b ti v mt a em, cn mt thng i lnh. Hai b con nh cy cy g? Em ti n
cng ~ mun b ra Moskva y!
- Th khng th thu c rung m cy cy ?
- Thu }u b}y gi? Nhng in ch c th ~ tiu x{i ht c c nghip ri. Tri p ca h ~
v tay ht bn con bun. ng c hng thu g c ca bn ny, chng lm ly c. qu ti,
mt tn Ph|p ~ tu c c|i c nghip ca in ch c. Hn khng cho ai thu mn g c. C th
thi!
- Tn ngi Php no nh?
Tn Php Dumas y m. C l ng{i cng ~ nghe ni n hn? Hn chuyn lm tc gi bn cho
cc ngh nhn cc nh ht ln. Cng vic l{m n rt b. Hn pht ti v tu c ci p ca b
ch c l{ng ti. B}y gi, chng ti nm trong tay hn, hn mun u ci c chng ti th
no m chng c. Ly Cha! Bn thn hn cng l{ mt con ngi t t, ch c con v hn, mt
con m ngi Nga, tht ng l{ ch m! Ly Cha, ph h cho chng ti thot khi tay n!
N v vt, cp bc ca dn chng: Tht l mt tai ho nhng, nh{ lao }y ri. Phi xe
}u ? Gn cng nh? Chc l h khng cho?

Chng 72

Lc bm chung cng chnh, ngh khng bit hm nay gp Maxlova, tm trng nng s th
n{o, ngh n v b n con ngi nng v tt c nhng ngi b giam trong nh lao ni
chung, Nekhliudov thy hi hng, v lng se li. Chng ni vi ngi cai ngc ra m cng xin
cho gp Maxlova. Sau khi hi thm, ngi ny cho bit hin nay Maxlova ~ chuyn sang lm
bnh x.
Ch{ng n bnh x| v{ c ngi gc , mt ng gi b nh, phc hu nghe chng ni mun
n thm Maxlova lin cho chng vo v dn ch{ng n khu tr em. Mt b|c s cn t tui, sc
mi axit phenic ra hnh lang tip Nekhliudov, v nghim ngh hi chng mun g. B|c s ny vn
i x d di vi bnh nhn, v th thng c chuyn va chm vi ban gi|m c nh lao v ngay
c vi vin b|c s trng. S Nekhliudov n yu cu mt iu g bt hp ph|p chng, v{ hn
na, cng mun t ra mnh l{ ngi khng thin v ai, ng ta c lm ra v nghim khc.
- }y l{ khu tr em khng c ngi ph n no c.
- Ti bit, nhng c mt t nh}n c chuyn n }y l{m h l.
- ng, c hai ngi, vy ng mun g?
- Ti c h hng vi mt ngi tn l Maxlova, gi ti mun gp. Ti sp i Petersburg
n kh|ng |n ca c y ln Khu mt vin, nn ti mun trao cho c y ci ny, mt tm nh
thng thi.
Nekhliudov ni v rt trong ti ra chic phong b.
- Ci ny th c, - b|c s du ging ni v, quay li, bo mt b{ l~o eo tp d trng i gi
Maxlova.

- Mi ng ngi xung }y, hay mi ng sang bn phng khch.

- Xin cm n b|c s, - Nekhliudov ni, v nhn thy b|c s t ra nim n vi mnh, chng hi
xem bnh x| }y mi ngi c c hi lng v vic lm ca Maxlova khng.
- Cng c, ho{n to{n c ta trc kia nh th, m by gi l{m c nh th l{ kh|? Nhng,
ka c ta }y roi.
T pha trong ca, Maxlova theo sau b h l gi{ bc v{o. N{ng eo mt chic tp d trng ra
ngoi ci o vi k sc; u i mt chic khn bt kn tc. Nhn thy Nekhliudov n{ng bng
mt, ngp ngng ng li ri chau my, mt nhn tr xung, nng ro i trn tm thm tri dc
theo hnh lang; tin li pha chng.
Thot tin, nng khng mun, nhng ri nng li a tay cho Nekhliudov bt, v{ c{ng mt
hn. Khng gp li Maxlova t hm nng xin li v s nng ny ca mnh, Nekhliudov hy vng
nng vn trong tm trng hm . Nhng Nekhliudov thy nng khc hn, trn gng mt
nng c mt ci g mi l, mt v lm l, rt r v{ hnh nh c |c cm i vi chng. Chng nhc
li vi n{ng iu ~ ni vi b|c s: ch{ng sp i Petersburg v{ gi }y n a li cho nng
chic phong b vi tm nh lm c Panovo mang v.
- Ti tm thy ci ny Panovo, mt tm nh c. C l c xem n cng thch. C h~y cm ly.
Maxlova rn i lng m{y, a cp mt hi hing chm ch nhn Nekhliudov, t v ngc
nhin, nh mun hi ti sao chng li lm th, v lng lng khng ni mt li nng lun b chic
phong b vo bn trong tp d.
- Ti c n thm b{ d c y.
- , ng ~ n thm b{ y , - nng ni ging l~nh m.
- }y c c d chu khng? - Nekhliudov hi.

- c tt thi!
- Cng vic khng nng nhc qu ch?
- Khng, c g }u. Ti cn cha quen.
- Ti rt mng cho c. D sao cng cn hn y.
- y l }u? - N{ng ni, i m| bng nhin ta ln.
- bn nh lao y m - Nekhliudov vi ni thm.
- Hn v ci g? - nng hi.
- }y mi ngi tt hn. Khng nh nhng ngi bn y.
- y c rt nhiu ngi tt, - nng ni.
- Ti ~ vn ng cho gia nh nh{ b{ Melsov v{ ti hy vng hai m con b y s c tha.
- Ly Cha ph h! Mt b c tt qu chng! - Nng nhc li kin ca mnh v b Melsov,
ming hi mm ci.
Hm nay ti i Petersburg. Vic ca c sp c thm xt li v ti hy vng s ph| c n.
- Ph| c hay khng th by gi ng n{o cng th thi, - nng ni.
- Ti sao li "by gi"?
- Chng ti sao c, - nng va ni va tho|ng a qua mt con mt d hi ln nhn Nekhliudov.

Chng hiu rng bng li ni v{ c|i nhn ; n{ng mun bit chng vn gi vng nh kt hn
vi nng hay thy nng c tuyt m{ ~ thay i nh.
- Ti khng hiu ti sao c li bo ng n{o cng th. i vi ti th mi thc s ng n{o cng
vn th, c c trng |n hay khng, trng hp n{o, ti cng vn sn s{ng l{m ng li ti ~
ni, - chng ni, ging cng quyt.
Nng ngng u ln, i mt en hi hing nhn chm ch v{o mt chng ri nhn ra pha
trc, gng mt n{ng ti s|ng hn ln v vui sng. Song li nng ni khc hn t biu l
trong khe mt.
- Tt hn l{ ng ng ni n chuyn , - nng ni.
- Ti ni c bit cho.
- V vn th ~ ni ht c ri, chng cn g m ni c na, - nng c nn mt n ci.
C ting n o, tip theo l ting mt a tr khc vang ln trong phng bnh nhn.
- Hnh nh ngi ta gi ti, - Maxlova va ni va a mt lo lng nhn quanh.
- Thi, th xin cho c.
Nng v khng trng thy b{n tay ch{ng a ra, quay mt i, tm c|ch che giu ni mng ca
lng mnh v{ thon thot bc i trn tm thm dc hnh lang.
"N{ng c iu g? N{ng ngh th no? Nng c nhng cm xc g? Nng mun th lng ta hay
thc l nng khng th tha th cho ta c? Nng khng th ni hay khng mun cho ta bit
nhng ngh v{ cm xc ca mnh? i vi ta lng n{ng ~ du hay vn gin hn?" - Nekhliudov
t hi v khng ti no tr li c. Chng ch bit c mt iu: n{ng ~ thay i; trong tm
hn n{ng ang c mt chuyn bin quan trng, s chuyn bin chng nhng ~ khin chng
ho hp vi nng m cn ho hp vi ng Thng thing ling m{ nh}n danh Ngi, s

chuyn bin kia ang thc hin. V s ho hp khin lng chng trn ngp hn hoan v xc
ng.
Tr v phng lm vic, mt gian bung nh trong k tm chic ging tr em. Maxlova theo
lnh ngi n h l bt tay vo dn ging. Nhng v tay cm khn tri ging, ngi nhoi v
pha trc nn n{ng trt chn v sut ng. Mt thng b u qun bng, ang thi k tr li
bnh phc, mt vn chm ch nhn n{ng t ny, thy th bt ci. Maxlova khng nhn lu
c, cng ngi xung th{nh ging v{ ci ph ln, ting ci d l}y, lan sang l tr, my a
kh|c cng ph| ra ci ha h, ngi n h l th nghim khc mng nng:
- Ch l{m sao m{ ci r ln th? Ch tng nh vn ch ng{y trc ca ch y hn! i ly
cm i!
Maxlova nn ci, nng ly b|t a v{ bc i n ch lnh cm; nhng bt gp ci nhn ca
thng b u qun bng m{ ngi ta ~ cm khng cho ci, nng li ph ci. Ng{y hm ,
my ln, h gp lc vng v, ngi mt mnh, nng li ko tm nh nh ln khi phong b mt
cht ngm ngha. Ch n chiu ti, khi cng vic ~ xong, cn mt mnh trong cn bung
chung vi mt h l khc, nng mi ko hn tm nh ra khi phong b v ngi lng gi l}u a
mt u ym nhn tng chi tit nhng khun mt, nhng b qun o, nhng bc tam cp nhng
bi cy; trn nn nhng bi c}y ni ln khun mt ca Nekhliudov; nng nhn lu tm nh
~ vng. Nng ngm ngha khng chn mt, nht l hnh nh chnh mnh, hnh nh khun mt
nng tr, p, vi nhng mn tc xon xo~ quanh vng trn. Nng mi m ngm n ni khng
thy bn cng phng i v{o.
- Ci g y? Anh ta ~ cho cu ci ny y ? - Ngi n h l to ln, hin hu bc vo, va
ci xung tm nh, va hi nng. - C phi cu y khng?
- Cn ai na? - Maxlova va ni va nhn bn mm ci.
- Th }y l{ ai? Anneta ch g! V{ }y l{ m anh ta?
- C anh ta y. Th cu khng nhn ra }y l{ mnh {? - Maxlova hi.

- Nhn ra th n{o c? Khng t{i n{o? Gng mt cu by gi nom khc hn. Chc t nht
cng phi mi nm ri.
- Khng phi k nm m{ l{ c mt i ngi, - Maxlova ni, v ti tnh trn gng mt ny
bng bin mt, mt nng bun thiu v mt np nhn hn su gia hai hng lng my.
- D sao i na th cuc sng y cng khng vt v.
- Khng vt v, - Maxlova nhc li, i mt nhm nghin, u lc lc. - T hn l{ t kh sai.
- Ti sao th?
- L v c tm gi ti n bn gi s|ng v{ ng{y n{o cng th.
- Nhng ti sao cc cu khng b m{ i?
- B i? Cng mun y, nhng khng c. Thi, ni n lm g! - Maxlova vng ng dy,
nm tm nh v{o trong ngn ko chic bn con, v c cm nhng git nc mt ut hn, nng
chy ra ngoi hnh lang, ko dp cnh ca li.
Trong khi nhn tm nh, nng cm thy mnh tr li nh hi chp nh v{ m m{ng ngh n
hnh phc lc by gi, cng nh gi }y, n{ng c th hng cng Nekhliudov. Nhng nhng li
ngi bn g|i ~ nhc nng nh li con ngi nng hin nay v{ con ngi n{ng trc kia, hi
"y", nh li tt c nhng ni gh tm ca cuc sng , ni gh tm m{ trc kia nng ch
cm thy mt c|ch m h, khng bao gi d|m cho mnh nhn thy r rng.
Ch by gi nng mi nh li nh hin ln trc mt, tt c nhng m kinh khng , nht l
c|i m hi gi trang n{ng i mt anh sinh vin ~ ha chuc nng ra khi tay m u. Nng
nh li lc y nng vn chic o la hng, hoen vt ru, h phi ngc, vi mt chic n hng
trong m tc ri, ngi mt r ri, li say chunh chong; vo lc hai gi s|ng, khi ~ tin
khch ra v, gia hai iu nhy, nng ngi xung bn cnh ngi n nhc cng dng cm -

ngi {n b{ ny gy gi xng, mt sn si nhng mn v than th v cuc sng vt v nng

n ca mnh - ngi n nhc cng cng cm thy cnh hung mnh nng tru ch|n chng; lc
y Klara cht ti, v c ba ngi lin quyt nh phi thot ra khi cuc sng y. H tng m
y th l{ xong v{ ~ ng dy ra v; bng trong li ca ra vo, li c ting l nh ca khch lng
chi say ru. Ngi nhc cng v cm bt u do nhc, m theo mt bi ht ca vui nhn, m
u cho mt iu v nhy i nhiu lt. Mt thng cha ngi nh b o chn v tht cravat
trng, m hi nh nhi, hi ru sc sa, ming lun lun nc, ~ m ly ngi nng; mt thng
khc to ln, ru rm, cng bn o chn (h va i nhy }u v) ~ m ly Klara v gi lu, h
~ quay, ~ nhy, ~ la ht, ~ nc ru V{ mt nm tri ~ qua i nh th, ri hai nm, ba
nm.
L{m g m{ con ngi chng khc hn. M nguyn nhn gy ra tt c nhng nng ni l{ hn.
Bng tt c nhng ni cay ng, lng cm gin Nekhliudov trc kia li vt tri dy trong lng,
nng mun chi ra, mng nhic hn mt phen. Gi }y, n{ng tic va ri ~ l c hi khng
ni mt ln na cho hn bit l{ n{ng ~ hiu r t}m a ca hn, nng s khng li bc trc
hn na }u, n{ng s khng cho php hn li dng tm hn n{ng nh xa kia bn ~ li ng
th x|c n{ng, cng khng cho php hn dng n{ng l{m i tng hn ban n hu.
V nng mun ung ru dp tt ci cm gi|c au thng, xt xa cho th}n phn mnh, v
lng cm gin v ch vi con ngi y. Nu trong nh giam th chc chn nng s khng gi
c li ha; nhng bnh x| }y khng th tm }u ra ru ngoi cch hi xin ngi y t, m
Maxlova s anh chng ny, v hn vn thng c xon ly nng. V li n{ng ~ ch|n ngy tt c
nhng quan h vi bn {n ng ri. Ngi trn chic gh di ngoi hnh lang mt lc, nng tr
v bung v khng tr li ngi bn gi hi, nng c ngi khc rt l}u, thng xt cho cuc i
tan nt ca mnh.

Chng 73

Nekhliudov c ba vic phi lm Petersburg: n kh|ng n ca Maxlova ln Khu mt vin,

s thnh nguyn ca Fedoxia Biriukov ln Ban Khiu t, v{ n s Hin binh xin tr t do cho
Suxtova v xin cho mt b m c php v{o thm con trai, b giam ph|o {i, theo li yu cu
ca Bogodukhovxkaia. i vi chng hai vic sau ny ch l mt. Cn v th t l{ nhng tn
tng phi b bc phi la b gia nh {y i Kapkaz v ~ c v bnh lun kinh Phc m.
Nekhliudov t ha vi mnh nhiu hn l{ vi h, s ht sc lm sng t v ny.
T sau bui n thm Maxlenikov ln cui cng, v nht l t sau ln v thm nng thn,
Nekhliudov tuy cha quyt nh hn ra sao, nhng ch{ng ~ cm thy gh tm ht sc ci x
hi m chng sng cho ti ngy nay, ci x hi ~ che y kn |o tt c ni kh au m{ h{ng
triu con ngi phi chu ng m bo cho mt thiu s sng an nh{n, sung sng, ci x
hi con ngi khng thy v khng th no thy c nhng ni kh cng nh tnh cht tn
bo v ti li ca cuc sng bn thn h. T nay chng khng th giao dch, ti lui vi nhng
con ngi trong ci x hi m{ khng thy ngng, khng thy phi t tr|ch mnh c. Tuy
vy, nhng thi c, nhng quan h bng hu, h hng, v nht l thc thc hin iu m
ch{ng ang quan t}m nht lc by gi l{ gip Maxlova, gip tt c nhng ngi bt hnh
kia, chng phi cu cnh s che ch v{ gip ca nhng k chng nhng chng khng: thy
knh trng m cn thy |ng gin v{ |ng khinh.
Lc n Petersburg, Nekhliudov li nh{ b{ b| tc d chng, v vin cu b trng Tsacky.
Chng bng thy mnh li ri v{o gia ci x hi thng lu gi }y tr nn xa l i vi chng.
Tuy rt kh chu, nhng ch{ng khng th l{m kh|c c. Khng n nh b d m khch sn
th b ta s mch lng, nht l b ta li c nhiu ngi quen thuc trong h{ng ng c|c quan to,
do s c th gip rt nhiu cho tt c nhng cng vic vn ng ca chng.
- Ny, ngi ta n i v anh nhiu lm y? th chuyn k l? - N b| tc Katerina
Ivanovna hi ngay v bo dn c ph cho Nekhliudov khi chng va bc ch}n n. - Anh ng

mt vai Howard(1) cu gip ngi t ti lui ti cc tri giam sa cha nhng vic sai tr|i y
?
- C }u chu khng h ngh ti th.
- Sao? Vic tt ch! Ch c iu, hnh nh trong cn c mt chuyn lng mn g na. No,
hy k cho d nghe i.
Nekhliudov k tt c s tht v mi tnh dan du ca chng vi Maxlova.
- , , d nh? B Elena, m anh, lc cn sng c ni cho d bit v chuyn y, lc anh cn ang
ng nh cc b c anh; c phi cc b y mun g c con gi nui ca h cho anh khng? (N
b| tc Katerina Ivanovna vn khinh r cc b c ca Nekhliudov). Vy l v chuyn c gi y
y phi khng? Con b vn xinh p ch?
N b| tc Katerina Ivanovna ~ s|u mi tui, mt con ngi y sinh lc, vui tnh, cng
ngh v{ hay ni; ngi b cao ln, to bo, mi trn im mt h{ng ria en sm. Nekhliudov rt
qu mn b ngay t hi cn th u, ch{ng ~ thch tim nhim c c|i tnh tnh cng ngh v
vui v ca b.
- Khng phi }u, d , tt c chuyn ~ qua ri. Gi }y, ch|u ch mun gip c y thi,
trc ht l v c y ~ b kt ti oan, m{ c|i l{ li ch|u, cng nh tt c s phn ca c
y cng do li ti chu m ra. Chu thy c ngha v phi lm tt c nhng iu c th l{m c
gip c y m.
- Nhng d nghe thy ngi ta ni anh nh ly n c y?
- Vng, chu mun ly, nhng c ta t chi.
Tr|n nh ra pha trc, cp mt nhn xung, b Katerina Ivanovna nn lng nhn chu, kinh
ngc. Tht nhin v mt b{ ti hn ln.

Ny th l{ n khn ngoan hn anh y! Ch! Anh tht l thng ngc! Th anh ~ nh ly n

tht ?
- V}ng, ng nhin l{ phi th .
- Sau khi n ~ b nh th ri, anh vn nh c ly n ?
- Li cng phi ly ch ! Chng phi chnh chu l k ~ g}y ra tt c nng ni y cho c ta hay
sao?
- Khng, anh i, anh ch l mt thng ngc, - b va ni va c nhn khng mm ci, - mt
thng ngc kinh khng, nhng chnh v th m ta mn anh, chnh v anh l thng ngc kinh
khng, - b ta nhc li, v thch th hin r ra mt, v ~ tm c mt danh t, i vi b, din
t c tht y ci trng thi tinh thn v{ o c ca a chu b. - Thi, ny anh, tht l
may, v vic n va ng lc. - B ni tip. - B Alin m mt nh tht tuyt cho cc c
Madeleine(2). D c n mt ln. Bn chng tht tm qu. V nh, d phi tm gi k c khp
ngi khng bit bao nhiu lt. Nhng Alin th dc c th xc ln tm hn vo cng vic y. Ta
s giao con b ca chu cho c ta. Nu c mt ngi lm n tr th{nh ngi lng thin c
th ngi chnh l{ Alin.
- Nhng c y b kt n kh sai. Ch|u n }y cng ch ct vn ng ph| c c|i |n thi.
}y l{ vic th nht xin phin d gip cho?
- ra th. Th h s ca n }u?
- Khu mt vin .
- Khu mt vin? D c ngi em h thn l Levusca Khu mt vin, nhng n trong ci
phn ban ca bn v tch s, ci bn chuyn trch v hu}n chng cn nhng ngi Khu mt
thc s l Khu mt, d chng quen ai c. Ngi ta ch thy nhng ngi }u }u; c nhng
ngi c: Gh, Ph, tt c mt bng ch c|i, hay l{ nhng th Ivanov, Ximonov,
Nikitin, hoc thay i cho khi n iu th c nhng Ivanenko, Ximonenko, Nikitenko

Nhng con ngi mt gii khc hn. Nhng thi c h chi iu ? D s ni vi ng ch, ng
y c quen bit, ng y th quen hng ngi. D s ni vi ng y. Cn chu s trnh by s
vic, v ng y khng bao gi hiu d c bt c d ni iu g, ng y cng bo l khng hiu y
l do thnh kin. D th ai cng hiu, ch tr c ng y.
ng lc , mt ngi hu mc qun nt bng v{o mt khay bc trn c mt l| th.
- Ny }y, mt l| th ca Alin. Nh vy anh c dp nghe c Kizvete ni chuyn.
- Kizvete l ai ?
- Kizvete ? Chiu nay anh li }y, anh s bit Kizvete l ai. ng y ni hay n ni bn phm
nh}n chai | nht cng qu xung khc v{ n nn hi li.
N b| tc Katerina Ivanovna l mt tn nhit thnh ca hc thuyt coi tinh tu ca o C
c l c tin vo s chuc ti, tuy rng iu xem ra tht l k qui v khng ph hp my
vi tnh tnh ca b{. B{ hay i d cc cuc hp truyn b hc thuyt y, rt thnh hnh thi by
gi, v{ cng hay hi hp "thin nam tn n" ti chnh nh b.Tuy rng theo hc thuyt th
khng phi b tt c cc nghi thc l bi, cc thn thng m cn b c cc l ban phc na,
vy m tt c cc phong nh b: v ngay c trn u ging b{ cng vn c treo thn tng;
v{ b{ gi trn tt c nhng iu rn ca nh th m khng h thy mu thun trong vic lm
ca mnh
- Nu c Madeleine nh{ anh m{ c nghe ng ta ni chuyn, th n s thay i ngay cho m
xem. Cn anh th chiu nay th n{o cng n nh. Anh s c nghe ng ta ni. Tht l mt con
ngi phi thng.
- Nhng chuyn ch|u khng thch, d .
- D th bo l anh s thch. Th n{o anh cng phi n }y. Th ngoi ra, anh cn mun d gip
anh vic g na no, hy ni ht c i?

- Chu cn mt vic v mt ngi b pht giam trong ph|o {i.

- Trong ph|o {i {? Vic y d c th vit mt cu gii thiu chu vi nam tc Krichxmut. ng
y l mt ngi trung hu. [ m{ chnh ch|u cng quen m{. Trc kia ng y l bn ca cha
ch|u y. ng ta m thut chiu hn lm y. C|i khng h g, ng y l{ ngi tt. Anh c
vic g ?
- Chu mun xin php cho mt b c c v{o thm con trai b giam . Nhng ngi ta bo
vi chu l ng Krichxmut khng c quyn cho php m ng Secvianxky!
- Secvianxky? D khng a c|i l~o ny, nhng l~o ta l{ chng c Mariet. C th nh c y c.
Th no c y cng gip d. C y t t lm.
- Chu cn mun xin cho mt ngi ph n ~ b giam t bao nhiu thng nay ri m khng
bit l do v sao c.
- Khng phi th }u, bn thn h bit r ti sao h b giam ch! Chng n bit r lm. Nhng
con tc ngn y |ng kip lm.
- H c |ng kip hay khng, c|i cha bit. Nhng h ang au kh. D l{ ngi theo o C
c v tin kinh Phc m th m d li t ra khng c cht t tm no.
- Hai c|i khng lin quan g n nhau, kinh Phc m l kinh Phc m, cn c|i |ng gh tm
vn |ng gh tm. Nu d v yu thng nhng qun theo ch ngha h v, nht l nhng qun
theo ch ngha h v li ct tc ngn, trong khi d khng th chu c chng th cn t hn
na.
- Th ti sao d li khng th chu c h?
- Sau chuyn xy ra ngy mng mt thng Ba(3), anh cn hi d ti sao ?
- Nhng khng phi tt c h u ~ tham gia v{o v mng mt thng Ba.

- Mc! Ti sao chng n li dng tay vo nhng vic khng phi ca chng. Nhng chuyn
khng phi l ca {n b{.
- Nhng nh Mariet chng hn th d li tha nhn l c y c th m ang c nhng vic
ny vic n? - Nekhliudov ni.
- Mariet? Mariet l Mariet. Cn bn chng th c tri bit chng l loi ngi g; ci ging rm
i y, chng mun ln mt dy i.
- Khng phi l dy i m ch l gip mi ngi thi.
- Khng cn n nhng ng y ngi ta mi bit c cn gip ai v khng cn gip ai
- Nhng hin nay nh}n d}n ang kh cc? Chu va nh{ qu ra. C nn cho nng dn phi
lm kit sc m{ n chng no, trong khi chng ta sng mt cch xa hoa gh gm nh vy? Nekhliudov tip tc ni, thy b d rng lng chng dn dn th l ht nhng ngh ca mnh.
- Vy anh mun g no? Mun tao nhn i m{ l{m ch g?
- Khng, chu khng mun d phi nhn i, - Nekhliudov khng nn c n ci - Chu ch
mun ngi ta ai cng l{m v{ ai cng c n.
B{ i li ngc nhin nhn ch|u, tr|n nh ra pha trc, cp mt nhn xung.
- Anh i, i anh ri chng ra g }u?
- Ti sao ?
Va lc , mt ngi cao ln vai rng, bc v{o trong phng. l{ tng Tsacky, cu b
trng, chng n b| tc.

- A! Dmitri, cho anh - ng ta va ni va cha ci m mi co ra cho Nekhliudov hn. - Anh n

t bao gi?
V ng lng l ra hn ln trn v.
- ng c tng, anh y gh lm nh! - N b| tc va ni va quay v pha chng. - Anh y
nht nh bt ti phi git gi ly qun |o v{ n khoai m{ sng thi. Tht l ngu kinh khng.
- tht l kinh khng. - Chng b tr li.
- Thi, ng i m{ ni chuyn vi anh y, ti vit my bc th.
Nekhliudov va bc sang phng bn cnh phng kh|ch, th b{ d ~ hi sang:
- Th c phi vit th cho c Mariet khng?
- Vng, xin d vit cho.
- Vy d s trng, tu anh mun ni g v con tc ngn th in v{o y, c y ra lnh cho
chng phi lm: ng ta s l{m thi. ng c cho d l{ c c nh; tt c c|i l c chu bnh
vc y u |ng ght lm, nhng d cng khng mun lm hi g chng c. Ly Cha, hy ban
phc lnh cho chng. Thi, by gi ch|u i i, nhng chiu nay nh phi n, th n{o cng
phi n y. Anh s nghe Kizvete v d chu mnh s cng cu kinh. Ch cn ch|u ng cng
li l b ch cho chu rt nhiu. D bit lm, b Elena v anh vn rt lc hu v cc vn ny.
Thi, tm bit!

Ch thch:
(1) Howard John Howard (1726-1790), mt nh t thin ngi Anh u tranh cho s gim nh
ch lao t

(2) Saint Marie Madeleine, mt ph n c ti c Cha Jesus cm ho, ci t quy chnh (Theo
kinh thnh)
(3) Ngy 1 thng Ba l ngy Nga hong Alekxandr II b git. Vua ny b U ban ng "T do
nhn dn" ln n t hnh (Theo ch thch ca bn dch Php vn ca Edourad Bcaux)

Chng 74

B| tc cu b trng Ivan Mikhailovich l mt ngi c nim tin st |.

T hi nin thiu, l~o ~ tin rng nu bn tnh tri sinh ra l{ chim n s}u, th}n n c lng v v{
n bit bay ln trn tri, th l~o cng th, bn tnh tri sinh ra l~o l{ n nhng mn n ngon
nht do u bp lng cao nht nu, l mc qun o lch s nht v thch hp nht, l{ ci
nhng con nga chy nhanh nht v chc chn nht, v nhng c|i nht thit lc no lo cn
n u phi c ngay. Ngoi ra, lo cn cho rng l~o c{ng lnh c nhiu tin bao nhiu Ngn
kh nh{ nc, c{ng eo nhiu hu}n chng (k c huy hiu mt | na), cng hay gp g
chuyn tr bao nhiu vi nhng nhn vt cao sang thuc c hai gii nam n, th li cng tt cho
lo by nhiu. So vi nhng iu tin c bn ca lo tt c nhng c|i kh|c u v ngha v{
khng |ng k. Du rng nhng c|i kh|c nh th n{o i chng na, lo vn hon ton dng
dng. Sut bn mi nm tri Petersburg, Ivan Mikhailovich ~ sng v{ h{nh ng theo ng
nim tin , v{ ti on cui cng ca qung thi gian bn mi nm y, l~o ~ ngoi ln c
ti chic gh b trng.
Nhng c tnh ch yu ~ a l~o ln ti a v l{: th nht, lo hiu c ngha ca cc
cng vn, nhng iu lut v{ cng tho c, tuy li vn cn lng cng nhng vn kin d,
khng phm li chnh t; th hai, nom l~o c bit b v v, tu trng hp, lo c th t ra
khng nhng kiu hnh m cn c v cao xa, v i kh m{ n gn c, hoc t ra khm nm
xun xoe (ti mc hn h, v lim s); th ba, bt chp mi nguyn l v quy tc chung, c v mt
o c c| nh}n cng nh v mt chnh quyn, s d nh vy l{ c th tu lc, tu vic cn
thit m tn thnh hay phn i bt c ai.
Khi h{nh ng nh vy, lo ht sc ch gi th din v trnh, trong li n ting ni, nhng
iu t mu thun vi mnh mt cch qu r rt, cn v nhng vic lm ca lo, d bn thn n
c tri vi lu}n thng o l hay khng, hoc hu qu ca nhng vic l{m c em li cho
ton th nc Nga hay ton th nhn loi mt hnh phc cc k to ln hay mt tai ho cc k

gh gm th l~o cng chng cn bit n.

Khi l~o c c gi chc b trng, khng phi ch ci s ng nhng nhn vin tu thuc,
nhng b h hoc nhng ngi thn cn ca lo, m tt c mi ngi ni chung, v chnh bn
thn lo na, u yn tr tin rng lo l mt chnh khch rt sng sut. Nhng sau mt thi gian,
thy lo chng xy dng c ci g, chng thi th c iu g, v theo quy lut u tranh sinh
tn, khi nhng vin chc kh|c cng c kh nng tho v hiu c nhng cng vn giy t nh
l~o, cng oai v v{ cng sng v nguyn tc nh l~o, ~ c{i by gt c lo ra khi ci gh b
trng, v lo phi v hu th mi ngi thy r rng khng nhng lo ta chng phi l{ ngi
c bit sng sut, uyn thm g, m ch l{ ngi rt thin cn, hc thc t i, tuy c rt nhiu t
tin; nhng kin thc ca l~o khng vt qu nhng bi x lun ca my t bo bo th tm
thng nht. By gi ngi ta mi thy l lo chng c g khc vi nhng vin chc cng t hc
v nhiu t tin khc tranh chn ca l~o. V{ chnh l~o cng hiu r th. Nhng c|i khng h
lay chuyn c my may nim tin ca lo v vic h{ng nm phi lnh nhng mn tin kch s
ca cng qu v nhng tm hun chng mi t im cho b l phc. Nim tin ca lo
mnh lit n ni khng ai d|m c can m chi l~o iu g. Mi nm l~o lnh h{ng my vn
"rp" va tin hu bng, va tin ph cp lm u vin nhng c quan ti cao ca nh{ nc v
ch tch nhiu u ban, hi ng, v{ ngo{i ra l~o cn c ci quyn - m lo coi l rt qu - hng
nm; nh nhng cp hiu kim tuyn mi ln cu vai, ln np qun, v ci quyn eo ln ngc
b l phc, nhng tm bi tinh, nhng huy chng tr|ng men. V th cho nn b| tc Ivan
Mikhailovich c nhng quan h rt l rng ri.
Lo nghe Nekhliudov ni vi ci v nh xa kia l~o nghe c|c bn bo co cng vic ca nhng
vin trng phng v{ kt lun, lo ni, s vit cho ch{ng hai l| th gii thiu: mt l gi cho
ng ngh Von, trong phn ban ph n.
Lo ni:
- V ng ny, ngi ta n i nhiu chuyn lm y nhng d sao, ng ta vn l{ ngi rt mc
thc, ng ta chu n ch v{ th n{o cng ht sc gip anh.
L th th hai gi cho nhn vt c th lc trong Ban Khiu t. Cu chuyn ca Fedoxia

Biriukov, qua li Nekhliudov k, c v lm cho lo rt ch ; v khi bit ch{ng nh s ku

ln Hong hu, lo bo qu l mt vic rt thng t}m v{ c dp, th n{o l~o cng t}u ln b
trn. Tuy nhin, lo khng th ha hn g c. C cho h tin h{nh iu tra i? Theo l~o
ngh, nu c dp, nu l~o c triu tp n hp vi cc v cn thn trong cung Hong hu, vo
th nm sp ti chng hn, th c l lo s ni v chuyn .
c hai l| th ca b| tc v l thip ca b d vit cho Mariet, Nekhliudov tc th i n
ngay nhng ni .
Trc tin ch{ng n nh{ Mariet, ngi m chng quen bit t lc nng cn l mt thiu n.
Xut thn t mt gia nh qu tc khng giu c lm, n{ng ~ ly mt ngi chng lm nn s
nghip; ch{ng nghe ngi ta n i nhiu v ngi ny rt nhiu iu khng tt, nht l hn
nhn tm tn c vi h{ng trm h{ng nghn chnh tr phm, nhim v c bit ca hn l hnh h
nhng ngi ny. i vi Nekhliudov, bao gi ch{ng cng thy kh tm khi phi ng v pha
nhng k i |p bc, nh vy ho ra tha nhn nhng h{nh ng ca chng l hp php, bng
ci vic cu xin nhng k ~ quen t{n |c n mc khng bit mnh l tn c na hy ni tay, c
bit i vi mt v{i ngi n{o . Trong nhng trng hp nh vy, chng cm thy bt rt,
bc dc vi chnh bn thn mnh v c ph}n v}n lng l khng bit c nn yu cu h gip
hay khng? Nhng ri by gi chng li quyt nh l{ nn. n chi nh{ v chng Mariet, chng
s ngng nghu, s thy h thn, kh chu, nhng tr|i li, nh vy m{ may ra ngi ph n bt
hnh, ang au kh trong ngc li c th c th ra v cng thn quyn khi phi au kh.
Ngoi ci cm gic thy mnh vo tnh th gi di ca mt anh ch{ng i cu cnh nhng k
m mnh khng cn coi l{ ngi cng gii, chng cn c cm gic l vo trong gii nhng con
ngi y, chng li ri v{o vt xe c ~ quen v{ bt gi|c ~ li dng ci ging khinh bc, bt
nhn quen thuc ca gii . nh{ b{ d, ch{ng ~ c cm gi|c ; s|ng hm sau khi ni chuyn
vi b v nhng vn ht sc nghim tc ch{ng ~ dng ging bng a.
Ni chung, thnh ph Petersburg, ni ~ l}u ch{ng khng bc chn ti, ~ g}y cho ch{ng mt
cm gic quen thuc: kch ng v th xc, u m v tinh thn. Tt c y u sch s, tin li
lm sao, tt c c sp t kho lo lm sao, v nht l v con ngi th hu nh khng i hi
mt t g v o c, cho nn cuc sng c v c bit nh nhng, dung d.

Mt anh x ch bnh bao, sch s, l , |nh xe a ch{ng i qua trc mt nhng vin cnh
s|t cng bnh bao, sch s v l , trn mt ng ph mi ti nc sch bng, hai bn nh
ca lng ly, sch s, ti mt to{ nh{ bn con sng {o; ni Mariet . Trc thm nh mt cp
nga ni Anh thng sn vo xe ang ng i g x ch mnh mc o du, tay cm roi, dng dp
ta mt ngi Anh vi b ria mp cha ra n na m, ngi trn gh, v khinh ngi ra mt.
Mt anh gc cng trong b ng phc cc k sch s ra m ca trc, ni ~ c mt anh y t
mc o du c nh lon cn sch s gp bi, vi b ria mp chi chut cn thn v anh lnh gc
thng trc mc b qun phc mi, sng cm li l.
- Tng qun hm nay khng tip khch, c phu nh}n cng khng tip. Cc ngi sp i ra.
Nekhliudov a bc th ca n b| tc Katerina Ivanovna v rt ly trong v mt tm danh
thip, n gn mt chic bn nh, trn c quyn s ghi tn nhng ngi n thm. Ch{ng bt
u vit l rt tic khng gp c ai th, bng nhin, thy anh y t chy v pha cu thang, v
anh gc cng chy v pha bc thm, mm h to: "Tin li", trong khi , anh lnh g|c thng
trc quay ngi li ng nghim, hai tay dc theo ng khu ng qun, mt nhn theo mt
ngi {n b{ nh nhn, mnh mai, ang thon thot xung thang g|c, d|ng iu khng c g l
tng xng vi c|i a v quan trng ca b ta.
Mariet i mt chic m to v{nh c im mt ci lng chim, ngoi chic |o d{i en kho|c mt
ci o chong ngn, cng m{u, i bao tay en; chic mng mng tang che kn khun mt.
Trng thy Nekhliudov, nng vn mng ln, l mt khun mt rt xinh ti, vi cp mt
long lanh. N{ng chm ch nhn ch{ng, v d hi:
- A! Cng tc Dmitri Ivanovich? - Nng vui v ku ln, ging lanh lnh d thng. - Ti khng
nhn ra ng na.
- b cn nh c tn ti c {?

- Ch sao! Hai ch em ti trc kia cn phi lng ng na l{ ng khc, - nng ni bng ting
Php, - nhng, tri i, gi }y ng kh|c trc nhiu qu! Tht |ng tic, ti c vic cn phi i
ngay by gi. Nhng m{ ta h~y ln g|c c|i ~ - n{ng ng dng li ni, v tn ngn do d, ri
a mt nhn chic ng h trn tng.
- Khng, khng th c. Ti phi n nh b Kamenxkaia d tang l. B{ ta au kh qu.
B Kamenxkaia l ai vy?
- Sao? ng khng bit chuyn g . Con trai b ta b git trong mt cuc th|ch u, anh ta u
sng vi Pozen. Nh con mt, tht thm qu. B m au kh n tuyt vng.
- Vng, ti c nghe thy ni
- Thi, ti phi i thi, nhng ng{y mai hoc ti nay, th n{o ng cng n chi nh, - nng ni
v nh nh{ng thon thot bc ra ca.
- Ti nay th ti khng th n c, - chng va tr li va i theo ra n bc thm, - nhng
ti c vic phi nh b, - chng va ni thm va nhn i nga hng ng i k trc bc
thm.
- Vic g th?
D ti c my ch gi cho b{ }y. B{ xem trong s r.
Nekhliudov ni v{ a cho Mariet mt chic phong b hp kh, c ng con du ring tht to.
- Ti bit, n b| tc Katernia Ivanovna ng rng i vi nh ti, ti c th nh hng n{o
trong cng vic ca ng y. B y lm ri. Ti khng th l{m g c v{ cng khng mun
nhng vo cng vic ca nh{ ti. Nhng v b| tc phu nhn, v ng th nht nh ti sn s{ng i
tri li nguyn tc . Chuyn g vy? Nng va ni va ly b{n tay i gng en d tm ming ti
mi chng thy.

- Mt thiu n b giam trong ph|o {i, c ta m v thc ra chng c ti tnh g c.

- Tn c ta l g?
- Suxtova. Lida Suxtova. C ghi trong th.
- c ri. Ti s c gng, - nng va ni va nh nh{ng bc ln c xe nga bn bnh c mui,
lt m rt m, c|nh g{ xe sn bng loang lo|ng di nh mt tri.
Nng ngi xung v{ ging d ra. Anh y t tro ln gh, ra hiu bo ngi x{ ch cho xe i.
C xe chuyn b|nh, nhng ngay lc , Mariet li ly mi d kh chm vo anh x ch, hai con
nga Anh da mn tuyt p di sc gh mnh ca hm thic ci gm u xung v{ ng ng
li, gim gim chn.
- ng nh ti chi nh, nhng ln ny ng c mc ch v li c! - nng mm ci, bit r
mnh lc n ci ca mnh. V{ cng nh khi ~ biu din xong mt tit mc th h mn, nng
li bung ci mng che mt xung.
- N{o ta i thi, - v nng li ly mi d kh chm v{o ngi x ch.
Nekhliudov ct m ch{o. Hai con nga ni, ming th ph ph bc i, bn cp mng nh nn
xung mt ng l|t |; c xe bng i nh nhng, bnh xe cao su mi, thnh thong gp nhng
qu~ng ng mp m li ny ln nh nh.

Chng 75

Ngh ti n ci trao i vi Mariet, Nekhliudov lc u:

"Cha kp ngoi c li l{ ~ sa ngay v{o cuc sng ri". Ch{ng ngh vy, lng cm thy bt
rt khng yn v hoi nghi, ci cm gic vn n mi ln chng thy cn cu cnh n nhng
ngi mnh khng qu trng.
Sau khi ~ tnh to|n n }u trc, n }u sau trnh khi phi i quanh tr li v ch,
trc ht chng ti Khu mt vin. c v{o Vn phng, ch{ng thy trong mt gian v cng lng
ly, c rt ng vin chc ngi n{o cng cc k ho nh, y phc cc k t chnh. Ngi ta cho
chng bit n kh|ng |n ca Maxlova ~ chuyn ti v{ c a ln, xt v bo co, ngay
vi chnh vin khu mt Von l{ ngi m{ ch{ng ~ vit th gii thiu. Mt ngi th k vn
phng ni vi Nekhliudov:
- V Maxlova t c hy vng c a ra phin to{ tun ny, tr phi ngi c yu cu c bit th
cng c th c em ra xt v{o th t ny.
Vn phng, trong khi ch ngi ta cho bit thm, Nekhliudov li nghe mi ngi }y b{n
tn v cuc u sng, nhng chi tit v chng thanh nin Kamenxky thit mng. Ln u tin
ch{ng c nghe y cu chuyn m tt c Petersburg ang quan t}m b{n t|n. C}u chuyn
xy ra qu|n ru n, c mt |m s quan n n s v{ nc ru nh mi ngy. Mt g trong
bn h ni bng gi chm chc n trung o{n ca Kamenxky.
Kamenxky mng g~ kia l{ vu khng, v lin b g tt cho mt c|i. Ng{y hm sau, hai ngi
a nhau i u sng, v Kamenxky b mt vin n vo bng, hai gi sau th cht. K st nhn
v nhng ngi lm chng lin b giam gi, nhng ngi ta ni, giam th giam ch hai tun l
na bn kia s c th ra.

Ri Vn phng Khu mt vin, Nekhliudov i n Ban Khiu t gp mt vin chc c th lc,

nam tc Vorobiev; nh ng ta l mt phng trng l trong mt to nh ca Nh{ nc. Ngi
gc ca v{ ngi hu xng ging bo Nekhliudov l khng th gp Nam tc ngoi nhng ngy
tip kh|ch; hm nay Nam tc bn vo b kin Ho{ng v ngy mai li cn dng biu tng
trnh.
Nekhliudov a bc th gii thiu, ri ln xe i n nh vin Khu mt vin.
Nekhliudov n vo lc Von va n xong v{ c lo tip theo thi quen, cho d tiu ho,
lo va ht x g va i i li trong phng lm vic.
Vladimir Vaxilievich Von qu thc l mt ngi rt mc thc. L~o t c tnh ny ln trn
ht v nhn tt c mi ngi t trn v tr cao c ca mnh. Lo khng th khng ht sc coi
trng c tnh n, v chnh nh n m{ l~o ~ l{m nn s nghip huy hong hng m c; ngha
l nh ly c v gi{u, l~o ~ v c mt c|i gia t{i em li mi nm cho l~o mi tm nghn
rp li tc v nh cng phu kh nhc ca bn th}n, l~o ~ kim c chc Khu mt. Lo khng
nhng ch t cho mnh l{ ngi rt mc thc m cn l mt ngi chnh trc ho hng; lo
hiu chnh trc }y l{ khng n hi l ca t nh}n.
Nhng l~o li thy chng c g bt chnh khi i n{i xin tt c mi th tin ph cp i ng, ph
cp di chuyn, tin th lao ca cng qu v{ em ht ti khuyn m ra thc hin bt c iu g
chnh ph yu cu l~o n |p li. Tn st, giam cm, {y i h{ng trm ngi v ti lm
cho h khuynh gia bi sn ch v h thit tha gn b vi dn tc h, vi tn gio ca ng cha h,
nh l~o ~ l{m trong thi gian gi chc tnh trng mt tnh trn t nc Ba Lan, lo khng
nhng khng coi vic l{m l{ bt chnh m{ cn cho l{ mt hnh ng cao thng, anh
dng, mt h{nh ng yu nc na, cng nh l~o coi vic l~o tc ot ht ti sn ca ngi
v rt yu lo v c ca c em v, l chng c g l bt chnh.
Tri li, theo l~o, y l{ phng ph|p rt hp l thu xp cng vic gia nh.
Gia nh Vladimir Vaxilievich gm c v lo, mt ngi nhu nhc, c em v - gia ti c ny b
lo chim ot bng cch bn ht in sn ca c ta i, ly tin gi vo mt ng}n h{ng ng tn

lo - v sau ht, l{ ngi con gi, mt thiu n du dng, e l, xu x, sng mt i c qunh

bun nn: t lu ny, khuy kho, c thng i d nhng bui hp o Tin lnh nh b Alin
v nh n b| tc Katerina Ivanovna.
Con trai ca Vladimir Vaxilievich l mt thng cng hin lnh, mi mi lm tui ~ ru v
bt u ung ru, n chi tr|c t|ng cho n hai mi tui th b b ui i v hc chng tt
nghip trng no c, li chi bi vi bn h th}n mt nt mc n ba bi, lm tn thng n
danh gi ca b. L~o ~ mt ln tr n cho n hai trm ba mi rp, ri mt ln th hai su
trm; ln ny: l~o b|o trc cho n y l ln cui cng v nu n c chng no tt y th lo s
ui c n ra khi nh v s t n, khng b con g na. Khng nhng n khng sa mnh, li
cn vay n thm mt nghn rp na v ngang nhin bo thng vi b rng n sng trong gia
nh khng kh|c n{o nh b t kh sai. Th l Vladimir Vaxilievich tuyn b cho n bit n
mun i }u th i, n khng phi l con lo na. T , Vladimir Vaxilievich coi mnh nh
khng c con trai v c nh{, khng ai d|m h rng ni vi lo v thng con y na. Cn lo th
l~o tin tng chc chn l{ mnh ~ thu xp cng vic gia nh mt cch tt p nht.
Khi Nekhliudov bc vo, Von dng li khng i b|ch b na, mm ci cho, mt n ci ho
nh~ |ng yu.
Tuy c thong ln giu ct: l{ c|ch ca lo v tnh biu l cho ta }y l{ ngi mc thc v
hn i. L~o c bc th ca Nekhliudov a cho l~o.
- Xin mi ng ngi v{ ng cho php ti c tip tc i i li li th ny! - lo va ni va thc
hai tay v{o ti |o ngo{i bc nh nhng mm mi, theo nhng ng cho nhau trong vn
phng ln bi tr rt trang nghim - Ti rt hn hnh c bit ng: v{ c lm vui lng b
tc Ivan Ivanovich, - lo nh ra mt l{n khi thm xanh v{ ni tip, ri thn trng cm iu x
g{ ra tay cho tn thuc cn nguyn.
Nekhliudov ni:
- Ti ch n xin ngi xt v ny cng sm c{ng hay nu b co c phi i Siberi, th c th i
cho sm.

- V}ng, v}ng, |p nhng chuyn t{u u tin i Nizni, ti bit. - Von ni, ming mm mt n
ci h c, bao gi l~o cng bit ngay trc iu ngi ta mun ni vi lo.
- B co tn g nh?
Maxlova
Von li gn bn lic nhanh mt t giy kp chung vi nhiu giy m khc trong mt mnh
ba.
- ng, ng Maxlova. c, ti s ni vi cc bn ng s. Th t ti, chng ti s xt v ny.
- Ti c th |nh in bo cho trng s ca ti bit c khng?
- A? ng c thu trng s? lm g? Nu ng mun, sao li khng c?
- Nhng l l ph n c th khng , - Nekhliudov ni, - Nhng nghin cu qua h s cng
thy r v hiu lm m{ ngi ta ~ kt ti.
- Vng, vng, c th l{ nh vy, nhng vic ca Khu mt vin khng phi l thm xt thc cht
v n, - Vladimir Vaxilievich va tr li va chm ch nhn ch tn thuc. - Khu mt vin ch c
trch nhim theo di xem ngi ta ~ hiu v thi hnh lut ph|p c ng khng thi.
- Nhng ti ngh }y l{ mt trng hp c bit.
- Ti bit, ti bit, tt c mi trng hp u c bit. Chng ti s lm tt c nhng g phi
lm, th thi.
Ci tn thuc vn cn gi nguyn, nhng vt rn ~ l{m n l}m v{o th him nguy.
- t khi ng ti Petersburg lm nh? - Von ni, va c tm cch cm iu x g sao cho tn thuc

khi ri. Tuy nhin ci tn thuc vn c nghing sang mt bn, v Von, rt cn thn, a n li
ch ci gt gt n ri xung v vn ra. - Cu chuyn cu Kamenxky thc l kinh khng? - Lo
ni - mt thanh nin tun t. Nh con mt. Nht l tnh cnh ca b m! - Lo nhc li tng li
nhng iu m{ nh}n d}n Petersburg ang b{n t|n v chuyn .
Sau khi chuyn tr qua loa v n b| tc Katerina Ivanovna v v vic b{ say m theo o mi,
iu ny lo chng ch tr|ch m{ cng chng tn thnh, song lo thy hin nhin khng cn
thit, v lo bm chung gi ngi nh.
Nekhliudov xin co t.
- Nu hm no ng thy tin, mi ng li xi cm, - Von ni, a tay ra bt, - vo th t ti
chng hn. Hm ti s tr li ng dt khot.
~ mun, Nekhliudov ln xe tr v nh b d.

Chng 76

N b| tc Katerina Ivanovna n ba chiu vo lc by ri, cch thc hu dn n ung hon

ton mi l i vi Nekhliudov. Khi b{y mn n ln b{n xong gia nh}n lui ra, ngi ta t ly
thc n cho mnh. trnh cho cc b khi kh nhc, v ly t c|ch con ngi ca phi khe,
c|c ng, anh dng m ng ly ci gnh nng tip v mi c|c b{ n ung. n xong mi mn,
b| tc phu nhn li n nt chung in lp bn, my ngi hu lng l bc vo, nhanh
nhn dn dp, thay a v mang vo mn tip theo. C|c mn n to{n l{ nhng mn m v v
ru cng thuc loi thng ho hng.
Mt u bp ngi Php lm vic vi hai ngi ph mc to{n trng trong bp rng ri sng
trng.
Ngi n c s|u ngi: hai v chng b| tc, cu con trai, mt s quan v binh tr tui, v mt
cau c, ngi n t khuu tay ln bn, Nekhliudov, mt c ngi Ph|p chuyn c sch cho gia
nh v{ vin qun l ca b| tc nh qu ra.
}y mi ngi chuyn tr cng xoay quanh c}u chuyn u sng. Ngi ta bn tn vi nhau
v kin ca c Ho{ng thng i vi vic ny. c bit c Ho{ng thng au xt cho s
phn ngi m th ai ny u au xt cho s phn ngi m, nhng cng c bit l{ c
Ho{ng thng tuy c lng thng xt, nhng cng khng mun t ra qu nghim khc i vi
k s|t nh}n ~ bo v danh d qun nhn, th tt c mi ngi u t ra khoan dung vi k st
nh}n ~ bo v danh d qun nhn. Ch c n b| tc Katerina Ivanovna vn tnh hay bp
chp, n ni t do l ln n k st nhn.
- Chng nc ru vo ri git cht nhng thanh nin con nh gia gio. Khng bao gi ti tha
th cho nhng k b{ b| tc ni.
- y c|i ti khng hiu ra l{m sao y, - ng b| tc ni.

- Ti bit, ng th khng bao gi hiu nhng iu ti ni, - b| tc phu nh}n |p li, v quay li
ni vi Nekhliudov. - Tt c ai ngi ta u hiu d, ch tr c ch anh. D ni l{ d thng hi
cho ngi m, v khng mun hung th sau khi ~ git ngi, li c h h.
Ngi con trai ca n b| tc cho ti lc vn im lng, bng ln ting bnh vc cho hung th.
Hn s sng bc nhng kin ca m, ni rng vin s quan khng th n{o khng h{nh ng
nh vy, nu h{nh ng kh|c i y s b hi ng s quan trc xut khi trung o{n.
Nekhliudov ngi nghe nhng khng ng v{o c}u chuyn, bn thn l mt cu s quan, nn
Nekhliudov hiu r, nhng ch{ng khng tha nhn nhng l l ca anh thanh nin Tsacky;
nhng ng thi Nekhliudov bt gi|c em so s|nh s phn tn s quan git ngi kia vi s
phn ngi thanh nin p trai ch{ng ~ gp trong nh lao, b kt n kh sai v ~ git ngi
trong mt cuc u . C hai u ~ git ngi v say ru. Mt ngi l{ nng d}n, ~ git
ngi trong mt pht qu gin th phi la v, la gia nh, h hng thn thch, chn mang xing,
u co trc, i {y kh sai, trong khi tn s quan ny th ch b gi li, ngi trong mt cn
bung p, c n ngon, ung tt ri c sch v ngy mt ngy hai s c th ra, li s tip
tc sng nh xa v{ thm ch cn v chuyn ny m{ c mi ngi c bit ch na.
Nekhliudov ngh sao ni vy. Mi u b| tc phu nhn c v nh ng vi ch|u, nhng v
sau b{ cng im lng nh mi ngi khc, khin Nekhliudov c cm gi|c ch{ng ~ phm mt
iu g nh mt s tht l.
Bui ti, ch sau ba n mt lt, trong phng khch ln, my chic gh c ta lng cao chm
tr, khc hn ng{y thng c xp th{nh h{ng nh sa son cho mt cuc hi ngh; mt
chic gh b{nh t bn mt ci bn nh trn c mt bnh nc cho ngi ni chuyn, mi
ngi bt u t tp li nghe ngi khch l Kizvete thuyt php.
Nhng c xe nga lng ly trc bc thm nh.
Trong phng khch trang tr cc k xa hoa, c|c b{ n vn to{n h{ng t la, nhung, ng ten, vi
nhng mn tc gi, thn hnh b ln, n thm cho thon dng; cng ngi c my ng qun nhn,

vin chc nh{ nc v{ nm ngi bnh d}n kh|c l{ hai ngi gc cng, mt ch hiu tp ho,
mt ngi {y t v mt anh x ch.
Kizvete, ngi khe mnh, tc hoa rm, ni ting Anh, v mt thiu n gy eo knh kp mi,
dch rt ng v{ rt nhanh.
Theo din gi ti li ca chng ta rt ln, s trng pht cng rt nng v khng th no trnh
khi, v sng trong s ch i s trng pht thc khng th sng ni.
- Tha c|c anh, c|c ch thn mn, trong lc ny }y, chng ta h~y ngh n bn thn chng ta,
n cuc sng chng ta, n c|ch h{nh ng v sinh sng ca chng ta, n ~ l{m cho c Cha,
y tnh thng phi pht lng bit bao, v{ l{m tng thm bit bao ni au n ca Cha C
c, v chng ta s hiu rng khng c con ng cu vt no cho chng ta v tt c chng ta
u s phi i n ch chm m. Mt s chm m khng khip, nhng ni giy v v tn ang
ch n chng ta! - hn ni, ging run run y nc mt. - Lm th n{o cu chng ta c
by gi? Tha c|c anh, c|c ch, lm th n{o cu chng ta thot khi ngn la gh s y? N
~ t chy nh chng ta ri v chng c li n{o tho|t c.
Hn im lng mt pht. Nhng git nc mt thc s ln d{i trn m|. T tm nm nay, ln no
cng vy, c n on thuyt php ny, on hn thch th hn c, l c hng hn li nh tc
li, hn thy cay cay trong sng mi, nc mt hn gin gia tro ra, nhng git nc mt lm
cho ni xc ng ca hn c{ng tng thm. C nhng ting nc n trong phng. B| tc phu
nhn Katerina Ivanovna ngi cnh chic bn mt khm, ng u trn hai b{n tay; i vai bo
nc ca b rung git ln. Anh x ch ngn mt ra, s h~i, nhn chm chm v{o din gi ngi
c, tng nh hn sp b ci cng xe ca anh }m phi m vn khng bun trnh sang bn.
Phn ng c|c thnh gi u nhng t th ging nh n b| tc. C con gi ca lo Vn,
trng rt ging b, n vn theo kiu mi, qu sp xung, giu mt vo lng bn tay.
Bng nhin din gi ngng u ln v{ trn gng mt hn bng sng n ci ging nh n
ci ca cc din vin kch dng din t ni vui mng. Bng mt ging du dng v m i,
hn li ni:

- Nhng m{ c c|ch gii thot. N kia ka, d dng v vui v. N chnh l mu ca ngi con
c nht ca Cha Tri ~ ra v chng ta. Nhng au kh Ngi phi chu v mu ca Ngi
s cu chng ta. Tha c|c anh, c|c ch, - hn ni, v ging li thm nc mt, - chng ta hy cm
n Cha, ~ hy sinh con ngi c nht chuc ti cho lo{i ngi. Git mu thing ling ca
Ngi.

Chng 77

Ngy hm sau, Nekhliudov va mi mc qun o xong, sp sa xung gc th mt ngi {y t

mang ln cho chng tm thip ca vin trng s Moskva. ng ta n Petersburg c vic ring,
v nhn th s d cuc thm xt v n Maxlova nu v y c a ra xt trong nhng ngy
sp ti. in ca Nekhliudov gi i lc ng ta ~ trn ng ri nn khng bt c. Khi
c Nekhliudov cho bit v ngy gi n nh ca phin to v tn tui cc vin Khu mt, ng ta
mm ci.
- ng c ba c|i in hnh Khu mt; Vn - mt vin chc kiu Petersburg; Xkorovonikov - nh
php lut hc uyn bc v B - nh php lut hc thc dng v{ do cng l{ ngi linh hot
nht. Hy vng ca chng ta phi t vo tay ny hn c. Th cn Ban Khiu t th sao?
- Ti ang tnh n nh{ nam tc Vorobiev }y, v hm qua ti cha gp ng ta.
- ng c bit ti sao li c danh hiu "Nam tc" Vorobiev khng? - Vin trng s hi tr li
ci ging nhn mnh hi ma mai ca Nekhliudov khi ch{ng c c|i tc v ngoi lai "Nam
tc" gn ghp vi mt ci tn rt Nga - Chnh c Ho{ng Pol ~ phong c|i tc v cho
ng ni ng ta trc kia, c l ng ny lc y lm hu phng ca ng{i, thng v cng lao to
ln: "Hy lm nh trm mun, hy phong cho hn l{m Nam tc". V th l t y c Nam
tc Vorobiev, con ngi rt hnh din vi tc v . Mt tay co gi c mt khng hai y.
- Chnh ti ang nh n nh{ ng ta }y.
- Th th tt lm, chng ta cng i. Ti s a ng n.
Ra n phng tin nh, lc hai ngi sp i, ngi {y t a cho Nekhliudov mt l| th ca
Mariet:

" l{m vui lng ng, ti ~ h{nh ng ho{n to{n tr|i ngc vi nhng nguyn tc t mnh
ra, ti ~ ni vi nh{ ti tha cho ngi ph n c ng che ch. Nh th l{ ngi y c th
c th ngay. Nh{ ti ~ vit giy cho ng t lnh. Vy ng h~y n thm ti mt cch khng
v li nh. Ti i ng M."
ng thy th no? - Nekhliudov ni vi vin trng s Tht l kinh khng! Mt ph n b giam
cm c by thng tri nay, by gi t ra chng c ti tnh g. V ch cn mt ting thi l ch ta
c th ra.
- Bao gi m ch th. Song t ra th ng cng ~ t c iu mnh mun.
- V}ng, nhng s thnh cng lm cho ti phi au lng. ng th ngh xem tnh cnh th
no? Ti sao ngi ta li bt giam c ta.
- V}ng, nhng tt hn ht l chng ta dng i s}u qu| v{o vn y l{m g. Thi, ti a ng i
nh! - Vin trng s ni khi hai ngi ~ ra n trc thm; c xe nga lng ly vin trng s
thu, tin st li bc thm.
- ng nh n thm nam tc Vorobiev phi khng?
Vin trng s ni a ch cho ngi x ch bit, tc th cp tun m chy vun vt mang
Nekhliudov n trc ca nh{ nam tc Vorobiev. Lc ny lo c nh{. Trong gian phng u
tin, mt vin chc tr, mc ng phc, c di ngong nh c b, hu l hn ra, bc i nh
nhng mt c|ch kh|c thng ang tip hai ngi ph n.
- Xin ngi cho bit qu danh l g ? Anh vin chc tr tui, l hu, bc i tht nh nhng ri
ch cc b, li gn Nekhliudov, hi.
Nekhliudov ni tn.
- Nam tc va nhc ti ng{i. Xin ng{i vui lng i cho mt cht. - Anh ta i v{o qua mt ln
ca trong. Lc ra, anh ta a mt ngi {n b{ mc tang phc khc st mt i ra. Ngi {n

b{ a nhng ngn tay di, gy guc ko ci mng ~ nhu nt xung mt che giu hai hng
nc mt.
- Xin mi ngi vo , - anh vin chc tr tui quay li pha Nekhliudov ni nh nh{ng bc li
ca vn phng, m ca v{ ng dy.
Bc vo phng, Nekhliudov thy ngay trc mt mnh mt ngi {n ng tm thc, thn
hnh mp mp, tc ct ngn, mc l phc, ngi trong mt chic gh b{nh, trc mt l mt ci
bn giy ln, cp mt vui v nhn ra pha trc.
Trng thy Nekhliudov, khun mt hin t ca lo vi nc da thm lm ni bt hn i ria
mp v chm ru trng xo, sng ln n ci thn i.
- Rt sung sng c gp ng. Lnh ng cng tc phu nhn vi chng ti l bn c hu.
Ti bit ng t lc ng cn nh v v sau ny ng l{ s quan. N{o, ng h~y ngi xung, v ni cho
ti bit xem ti c th gip ng c vic g. Phi, - ng ta va ni va gt g c|i u bc trng,
tc ct ngn, lng nghe Nekhliudov k chuyn ca Fedoxia. - ng c ni i, ti hiu lm. Phi,
cu chuyn rt thng t}m. ng ~ s xin }n x| cha?
- Chng ti ~ tho ri . - Nekhliudov va ni va ly trong ti ra l s n x. - Song, chng
ti mun tha trc vi c, mong rng vic ny s c c bit chiu c n cho.
- ng ~ l{m rt ng. Ti nht nh s ch th}n t}u li vic ny.
L~o Nam tc va ni va c lm cho b mt vui ti ca l~o cng t tnh thng xt.
- Thng t}m lm. R rng con b cn tr ngi non d, thng chng n n cc cn, th l vi
n nn n ght; nhng l}u dn hai a li thng yu nhau c, ti tu r vic ny.
- B| tc Ivan Mikhailovich c ni l{ B| tc cng s tu xin vi Hong hu.
Chng va tht ra my ting th v mt ca Nam tc thay i ngay. Lo bo.

- Thi, ng hy c a l| s cho Vn phng, v phn ti, ti s ht sc mnh l{m n }u th

lm.
Gia lc , anh th k tr tui bc v{o, iu b ra v mun ph trng c|i d|ng i ca mnh.
- B lc ny yu cu c tha vi ngi mt vi li na .
- Th th cho b y v{o Ny ng bn thn, chng ti phi chng kin bit bao nhiu l{ nc
mt. i? Gi m c th lau sch c tt c: Sc c n }u th l{m n y thi.
Ngi {n b{ bc vo.
- Ti ~ qun khng yu cu ng{i h~y ngn cm khng cho php hn em con g|i ti i, nu
khng th hn
- V}ng, th ti ~ ni vi b rng th n{o ti cng s lm.
- Tha nam tc, ngi hy v Cha m cu vt ly mt ngi m.
Ngi {n b{ cm ly tay lo v hn.
- Nht nh mi vic s }u v{o y.
Khi ngi {n b{ i khi, Nekhliudov cng ng dy co t
- Chng ti s gng lm ht sc mnh. Chng ti s t hi b T ph|p. Sau khi h tr li, xem c
th c n }u, chng ti s c gng l{m n .
Nekhliudov tr ra v{ i qua Vn phng. Cng nh Khu mt vin, }y, trong mt cn phng
lng ly chng thy mt |m vin chc sang trng, sch s, lch thip, t qun |o cho n li n
ting ni thy u sang trng, nhng con ngi ng n, nghim trang.

Nekhliudov bt gi|c ngh: "Sao m{ h ng th! ng kinh khng! V trng h mi bo tt lm

sao, ngi n{o ngi ny, o qun, chn tay mi sch s lm sao! Giy dp c bng long ln! Ai
~ l{m ra tt c nhng th ny cho h? i sng ca h sung sng bit chng no, khng
nhng ch so vi t nhn ngay c so vi nng dn na!".

Chng 78

S phn nhng ngi t Petersburg hay d u nm trong tay mt vin tng gi, con chu
mt dng Nam tc ngi c. L~o c thng nhiu hu}n chng nhng khng eo chic
no tr c|i hu}n chng ch thp trng, nh, nh khuy |o; l~o l{ ngi c cng lao vi t
quc nhng v gi sinh ra ln cn, nh mi ngi vn thng ni v lo. Hi lo nhn chc
Kapkaz, l~o ~ c thng tm hu}n chng ny; c bit vinh d cho l~o v ~ c cng ch
huy mt |m ngi nng dn Nga, ct tc ngn, mc qun phc, trang b sng trng, c lp
li l i t{n s|t hn mi ng{n ngi bo v t do, nh ca v{ gia nh h. V sau lo lm
quan Ba Lan(1), y lo li bt ngi nng dn Nga, lm nhiu ti i |c kh|c, do li
c thng hu}n chng v{ b qun phc ca l~o cng c thu kim tuyn. L~o cng l{m
quan mt v{i ni na v nay gi nua, mt mi l~o c lnh c|i chc v ny c nh tt,
lng bng hu v danh gi. Lo thi hnh ht sc nghim chnh nhng mnh lnh ca thng
cp v{ c bit coi trng vic thi hnh nhng mnh lnh . i vi; lo cho rng tt c mi vic
trn i u c th t nhng mnh lnh ca thng cp. Nhim v ca lo l giam gi nhng t
nhn chnh tr, c nam v n, mi ngi mt x lim, lm th n{o trong vng mi nm tri,
mt na s t nhn phi cht, mt s ho| in hoc cht v bnh lao, mt s t t bng cch
tuyt thc, hoc ly mnh chai rch t mch mu, hoc tht c, hoc t thiu.
Vin tng gi khng phi khng bit tt c nhng chuyn v n xy ra ngay trc mt
l~o, c iu l{ lng t}m l~o khng h b cn rt v l~o coi n cng nh nhng tai ho do dng
bo, lt li v.v g}y ra. Nhng iu bt hnh l{ kt qu vic thc hin nhng ch th "t
trn", nh}n danh c Ho{ng truyn xung. Nhng ch th nht thit phi c thi hnh v
khng ai li ph cng lu t}m n kt qu ca n. Vin tng gi ny khng cho php mnh
c ngh n nhng vn ; l~o cho rng ngha v yu nc ca lo, phn s qun nhn
ca lo l phi gt b nhng ngh i, v chng c th dn ti mt h{nh ng nhu nhc no
y trong vic thi hnh nhng nhim v m lo coi l ti quan trng.
Theo ng chc trch, mi tun mt ln, l~o i kim tra mt lt cc phng giam, hi xem cc

t nhn c yu cu g khng. T nhn trnh by cho l~o c|c iu thnh cu L~o bnh tnh lng
nghe, khng ni mt li v{ cng khng bao gi cho bit kt qu v v nhng yu cu , v l
chng u khng hp l.
Lc xe ca Nekhliudov n gn nh{ tng gi th t nhng qu chung thanh thanh ca chic
ng h trn thp vang ln bn thnh ca "Hy ca ngi Cha" ri im hai ting. Nhng ting
chung nhc nh Nekhliudov nh li mt v{i on trong nhng tp bt k ca nhng "ng
vin thng Chp" vit v m hng nhng ting chung tht m du ny, c tng gi li vang
di trong tm hn nhng ngi t chung thn.
Lc ny vin tng gi ngi trc mt ci bn trn khm | trong cn phng kh|ch ti vi mt
ho s tr tui anh em vi tn b h ca lo. Hai ngi ang cng xoay mt chic a nh t
trn mt t giy. Nhng ngn tay mnh d, yu ui, nhp t ca ho s tr lng vo nhng
ngn tay th cng, xng xu, rn reo ca vin tng gi, v nhng bn tay chp li vi nhau
nh th, t trn mt c|i a nh, c xoay c|i a trn mt t giy c vit tt c nhng ch trong
bng ch ci. Chic a tr li cu hi ca vin tng, mun bit sau khi cht linh hn ngi ta
lm th n{o nhn c nhau.
Khi mt tn thuc h lm nhim v hu phng mang vo tm thip ca Nekhliudov, th linh hn
Jeandra ang ni qua chic a. Lc trc, hn ~ c |nh vn tng ch, cu: "Chng s nhn
ra nhau" v{ nhng ch ~ c ghi li. Lc tn thuc h vo th chic a ~ ng yn trn
ch "n" ri ch "o" v{ n ch "c" th n dng li, ngp ngng lc thin v bn n, lc thin v
bn kia. N cn ngn ng v ch sau, v theo vin tng phi l mt ch "L", ngha l{ Jeandra
theo ng nh vin tng - phi ni rng nhng linh hn s nhn ra c sau khi ~ c
gii ti, hoc mt iu g tng t nh vy. Tri li, nh ho s tr tui th li ngh l{ ch "B"
ngha l{ hn ni rng chng s nhn ra c nhau nh ci nh sng pht ra t bn th siu
thng ca chng.
Vin tng cau i m{y rm trng xo|, chm ch nhn vo nhng b{n tay v{ tng tng nh
trng thy chic a t n di chuyn, lin ko n v ch "L", trong khi th nh{ ho s tr xanh
xao, m tc tha vt ra ng sau tai, i mt xanh l nhn vo mt gc phng ti, bc tc
mp m|y i mi, a chic a v ch "B". Bc mnh v b quy nhiu, vin tng cau mt li

v sau mt pht im lng, lo cm ly tm thip, eo chic knh kp mi ln, kh bt ra mt ting

rn v au lng, l~o ng dy vn thng c ci thn hnh to ln ln, nn bp nhng ngn tay t
cng.
- Mi ng ta v{o vn phng.
- Tha i nhn, ngi cho php ti hon thnh mt mnh, - nh ho s tr tui va ni va ng
dy. Ti cm thy c linh kh n ni ri.
- c anh c kt thc mt mnh, - vin tng ni, ging cng quyt v nghim khc; lo ct
i ch}n cng thng, bc nhng bc d{i, u n v mnh m, i v pha vn phng.
- Rt sung sng c gp anh. - Nhng li kh |i l~o ni vi mt ging th l, cc cn; v
ch chic gh bnh cnh bn giy, lo mi Nekhliudov ngi. - Anh n Petersburg l}u cha?
Nekhliudov ni l chng ch va mi n.
- Lnh ng cng tc phu nhn vn mnh khe ch?
- Tha, m ti ~ t th.
- Anh th li cho. Ti ly lm bun. Thng con ti ni l n c gp anh.
Ngi con trai ca vin tng cng i theo c|i ngh ca b. Tt nghip xong trng Qun s
cao cp, hn vo cc Tnh bo v t ra hnh din vi nhng nhim v c giao ph. Hin hn
ph trch tiu ban c v.
- phi, trc ti ~ cng l{m vic vi lnh tn. Chng ti l bn ng nin, v l bn thn vi
nhau. Cn anh, anh ang gi mt chc v g y ch?
- Tha khng , ti nh.

Vin tng gi gt gt u mt ci, v khng tn thnh.

- Tha tng qun, ti c mt vic n yu cu ngi.
- Rt hn hnh. Ti c th gip anh vic g?
- Nu nh li yu cu ca ti c khng ng ch th cng xin ng{i tha li cho. Song ti buc lng
phi trnh by vi ngi.
- Vic g th?
- Trong s nhng t nhn ca ngi c mt ngi tn l Gurkeich. M anh ta mun xin php
c v{o thm anh ta, hoc khng th t nht cng c php gi cho anh ta vi quyn sch.
Vin tng khng t ra mt t g gi l tn thnh hay phn i li yu cu , l~o ch ci
nghing u v nhm mt li l{m nh ang suy ngh. Thc ra, lo chng suy ngh g ht v{ cng
chng c n li yu cu ca Nekhliudov, v lo bit chc chn l s chiu theo php lut
tr li chng. Lo ch c vic cho u c thnh thi; khng ngh ngi g ht. Sau mt lt lo
ni:
- C|i anh thy y, khng thuc quyn hn ca ti Cn vic v{o thm t th ~ c iu l quy
nh theo sc ch ca nh vua. Tt c nhng g m{ iu l ~ quy nh th c. Cn v s|ch c,
th y chng ti ~ c mt th vin v chng ti vn cho t nh}n mn nhng s|ch c
php c.
- Tha ng th, nhng anh ta cn cn nhng sch khoa hc; anh ta mun nghin cu.
- ng c tin li h. - Vin tng nn lng mt lt. - Khng phi nghin cu }u, m{ ch l{
gy phin nhiu m thi.
- Sao li th . D sao h cng phi c vic g qua th gi trong cnh kh cc ch? Nekhliudov ni.

- Bn chng lun mm ku ca. Chng ti tha bit - Lo ni v nhng t nh}n nh l{ ni n

mt loi ngi ht sc xu xa }y, chng ~ c nhng tin nghi t khi thy c trong nhng
chn giam cm khc, - vin tng ni tip.
Nh bin bch cho mnh, lo lin k l ra th nhng tin nghi d{nh cho t nh}n c
hng, tng chng nh mc ch ch yu ca ci nh t ny l t chc cho t nh}n ni n
chn d chu vy.
- Trc kia, qu c phn khc nghit tht, nhng b}y gi th bn chng c i ~i ht sc t
t. Mt ba ba mn n, ba n{o cng c mn tht, tht bm hoc sn. Ngy ch nht, c
thm mt mn na, mn n ngt. Ly Cha thng cho tt c mi ngi Nga ai cng c n
ung nh vy!
Cng nh c|c c gi{ kh|c, khi vin tng ~ lao v{o ni v vn quen thuc, th lo nhc i
nhc li nhng iu m{ l~o ~ ni khng bit bao nhiu ln chng minh c|c t nh}n thng
yu sch v l v h ton l nhng ngi vong n bi ngha.
- Cn v s|ch c, - lo ni, - chng ti cho h mn c nhng tc phm tn gio, cng cc
b|o ch c.
Chng ti c c mt th vin sch tt. Nhng h c t lm. Mi u, c v nh h cng thch,
nhng ri sau sch b nm , nhng quyn mi th n qu na s trang cha c, quyn c
nguyn, mt trang cng chng gi ti. Chng ti ~ c th, - vin tng ni, trn mt thong
hin nh mt n ci xa thm, - Chng ti cho kp vo gia sch nhng mnh ba con |nh
du, nhng du t }u vn nm nguyn . Cn vit lch, khng ai cm. H c pht bng
| v{ phn, nh vy l c th vit tiu khin ri. H c th xo| i vit li. Nhng h cng
chng vit. Ri h thot tr nn yn lng hn. Ch c bui u l h bn khon lo lng, - vin
tng ni, lo khng ng n ngha khng khip bao hm trong li ni ca mnh.
Nekhliudov lng nghe ci ging khn khn gi nua ngm nhn nhng cnh tay cng chn cng
nhng, hai con mt l , ht tinh thn di hng lng m{y x|m m{u tro, i m| chy x v

nhn nhi c chic c o cng ca b qun phc ln, nhn tm hu}n chng ch thp
trng m{ con ngi rt ly l{m vnh vang, c|i hu}n chng ~ c c v c|i cng c bit
tn st khng bit c man n{o l{ sinh linh. Chng bit rng tr li v gii thch cho mt con
ngi nh vy v ngha nhng li ni ca chnh hn ta l{ v ch, tuy nhin, ch{ng cng c
gng ni vi lo v mt vic khc, v ngi n t nh}n Suxtova m{ theo nh ch{ng c bit
s|ng nay th ~ c lnh tha ri.
- Suxtova? Suxtova Ti khng th nh ht c cc tn, h ng qu| th, - l~o ni nh tr|ch
sao h li n th. Ri bm chung ra lnh i vin th k n.
Trong khi ngi ta i tm vin th k th l~o khuyn Nekhliudov nn ra l{m vic. Lo ni rng
nhng ngi chnh trc, dng di trm anh - lo t cho mnh cng trong hng ngi - rt
cn thit cho Nga hong, - v{ c}u ni c bng by vn hoa, l~o thm "v{ cho T quc".
Vin th k, mt ngi gy g, kh cn, vi i mt tinh nhanh lun lun s st vo bo co l
Suxtova b giam trong mt lu c bit v{ cha mt lnh no v c ta gi ti.
- Khi no nhn c lnh, chng ti s th c ta ra ngay Chng ti chng gi lm g h }y
th c qu bu g cho chng ti. - vin tng ni vi mt n ci vui v gng go ch lm cho
khun mt gi ci ca lo cng rm r kh coi.
Nekhliudov va ng dy, va c ht sc nn khng l ci cm gic kinh tm xen ln
thng hi i vi lo gi khng khip . Cn l~o li ngh l{ i vi a con nng ni v r
r{ng l{ ang lm lc ca mt ngi bn ng liu lo khng nn t ra qu nghim khc m phi
khuyn bo n ly mt cu khi tin n v.
- Ch{o anh nh. ng c gin ti v nhng li ti va ni. Chnh v yu anh ti mi ni. ng c
i li vi nhng k b giam gi }y l{m g. Khng c a no oan c }u. To{n l{ nhng qun
n mt. Chng ti bit r chng lm, - lo ni vi mt ci ging khng cho ai c php nghi
ng mt cht n{o. V{ ng l{ l~o khng nghi ng g ht, khng phi v s tht l{ nh vy m bi
v nu kh|c i th l~o s phi tha nhn rng lo khng phi l mt v anh hng cao qu, xng
|ng hng nt cuc i cao p nh b}y gi, m li l mt thng v li, ~ b|n lng t}m

mnh v{ cn ang tip tc bn na khi v gi.

- Tt hn c l anh li ra lm vic i thi, - lo ni tip. - Nhng ngi chnh trc l cn cho nh
vua - lo ni thm: v cho T quc. Nu ti, nu nhng ngi kh|c, cng nh anh cng khng ra
phng s vic nc, th cn ai na? Chng ta ch bit ch trch cc ch hin h{nh, nhng
chng ta li khng mun gip chnh ph.
Nekhliudov th tht di mt ci, ci rp mnh xung nm b{n tay xng xu ca lo gi cha ra
vi d|ng iu k c, v ra khi phng.
Vin tng lc u t v khng tn thnh, ri va xoa lng va quay v phng khch; nh ho
s ang i l~o anh ch{ng ~ ghi xong cu tr li ca Jeandar. L~o eo chic knh p mi ln v{
c: "Nhn ra c nhau bng nh sng pht ra t bn th siu thng ca chng".
- Ch! - Lo va ni va nhm mt li, v t|n thng. - Nhng l{m th no m nhn ra c
nu nh sng ca bn th n{o cng ging nhau? - Lo li lng nhng ngn tay ca lo vi nhng
ngn tay ca nh ho s, v{ ngi xung chic bn trn.
Ngi x ch ca Nekhliudov |nh xe ra khi cng to{ ph|o {i.
- }y sao m{ bun th, tha ng{i, - anh ta va ni va ngoi li pha Nekhliudov - Sut na th
ti nh b i khng i ngi na.
- Phi, bun tht, - Nekhliudov gt u ni. Chng ht mt hi d{i ht mt hi di cho khng kh
v{o y lng ngc. Lng yn tnh tr li, ch{ng a mt nhn theo my |m m}y x|m lng l
tri trn nn tri v nhng lp sng bc trn mt sng Neva nhp nh cun theo sau nhng con
thuyn v nhng chic t{u ang chy.
Ch thch:
(1) Ba Lan xa l thuc a ca Nga. Nm 1830 nhn dn khi ngha chng nn thng tr ca

Nga hong. Nga hong phi qun n tn st.

Chng 79

Ngy hm sau v Maxlova c a ra thm xt.

Nekhliudov n Khu mt vin v gp vin trng s trc ci cng trang nghim ca to{ l}u {i
c nhiu c xe sang trng ng. Khi tro ln ht bc chic cu thang oai nghi, lng ly, ln n
tng gc th hai, vin trng s vn thng thuc ng li, lin r v bn tay tr|i, n mt ci
ca trn c k ch ng{y th|ng ban h{nh Ph|p in. Sau khi ci o ngoi treo phng th
nht, mt gian phng di, hp ngang v{ c ngi canh ca cho bit l cc quan Khu mt ~
n ng , ngi cui cng cng va mi i qua }y xong, Fanarin, trong b l phc ui n,
cravat v{ s mi trng, vui v, mnh dn bc vo phng bn cnh, trong , v bn tay phi, c
mt ci t ln v mt ci bn, bn tay tri l mt chic cu thang xoy chn c, va lc c
mt vin chc bn thng phc, rt lch s, nch cp cp ang i xung.
Trong phng, ai cng phi ch n mt ng gi{ ngi nh nhn, hnh ung nh mt v trng
lo, tc di bc trng, mc vt tng v qun mu xm, bn cnh c mt nhn vin tr tui
cung knh ng hu.
ng gi tc bc i li pha chic t v bin v{o trong .
Fanari nhn ra mt bn ng s cng |o ui n v{ cravat trng hai ngi tr chuyn rt si
ni. Cn Nekhliudov ng quan s|t |m c to gm mi lm ngi, trong c hai ph n mt ngi cn tr eo knh kp mi mt ngi tc ~ hoa rm. V |n em ra thm xt u tin
l mt v vu khng trn b|o ch ~ thu ht c mt s cng chng ng hn mi khi, phn ln
l{ ngi trong gii bo ch.
Vin m to mt g~ p trai, mt mi hng ho, y phc sang trng, tay cm mt t giy li gn
Fanarin v{ xem ng ta n ci cho v n{o. Sau khi c bit Fanarin l trng s ca Maxlova,
hn ghi vo s my ch g .

Va lc c|nh ca t m ra v ng gi{ c d|ng iu mt v trng l~o kia bc ra ngoi, lc

ny khng bn vt tng na m li mc mt b qun |o c nh nhng gii kim tuyn vi nhng
tm huy chng bng kim kh lp lnh trn ngc khin nom lo ging nh mt con chim vy.
B qun |o |ng tc ci n nh cng l{m cho chnh l~o cm thy ngng nghu, nn khi ri
khi vn phng l~o vi v~ bc nhanh hn thng l i v{o ca pha bn kia.
- ng B , mt ngi |ng knh hn c, - vin trng s ni vi Nekhliudov v{ sau khi ~ gii
thiu chng vi ban ng s, y bt u ni v v n sp em ra xt x m y coi l rt |ng ch .
Chng my m phin hp khai mc, Nekhliudov cng |m cng chng v{o cng ng. Tt c
mi ngi trong c c Fanarin ngi pha sau hng lan can trn dy gh dnh cho cng chng,
Ch c mt vin trng s ngi Petersburg l{ n ngi vo sau mt ci bn pha trc hng
lan can.
Phng hp ca To n ti cao nh hn trang tr gin d hn to{n |n khu, ch khc mu sc
tm thm tri trn bn cc vin Khu mt |ng l l d xanh th n li bng nhung mu anh do
thu kim tuyn. Song ngi ta cng thy }y nhng biu trng mun thu ca nhng ni x
n: tm gng, bc tng v{ ch}n dung Ho{ng .
Cng trnh trng nh vy vin m to{ xng: "To{ thng ng!". Cng nh thng l tt c
mi ngi u ng ln v cc vin Khu mt bn l phc tin vo v ngi xung nhng chic
gh b{nh c lng ta cao v t khuu tay ln bn, c lm ra v t nhin.
C bn vin Khu mt: Ch tch Nikitin, mt my nhn nhi, cp mt sc nh thp trn khun
mt nh hp; Vn, mi mm cht, hai bn tay trng tro, nh nhn ang ln gi tp h s, ri
n Xkorovonikov, nh php lut hc uyn bc, mt ngi to bo nng n, mt r hoa; ngi
th t l{ B, c mt v v trng l~o v{ l{ ngi bc vo cui cng.
Cng vo vi cc vin Khu mt l vin lc s vin ph chng l mt ngi cn tr tui, tm
thc, my ru nhn nhi, da ngm ngm hai con mt en l|y, u bun. Mc du anh ta lc y
mc b y phc k d v{ ~ s|u nm nay khng gp nhau, Nekhliudov vn nhn ra anh ta l mt

trong nhng ngi bn thn nht ca chng t thu cn l sinh vin.

- Vin ph chng l tn l Xelenin phi khng? - Chng hi trng s Fanarin.
- Vng, lm sao ?
- Ti quen thn ng ta, mt con ngi rt tt.
- V l mt ng ph chng l c khi na. y, l ra trc }y ng yu cu ng ny gip mi
phi.
- Nhng ng ta d th n{o cng ch l{m theo lng t}m - Nekhliudov tr li.
Chng nh li mi quan h mt thit gia chng vi Xelenin trc kia, nh li tnh bn gia hai
ngi cng c tnh |ng yu ca bn, mt con ngi trong sch, thc th, ngay thng vi
nhng ngha tt p nht ca hai ch ngay thng.
- V li by gi cng ~ qu| mun ri, - Fanarin ni kh, y cn ch nghe bn bo co khai mc
ca cuc thm n.
V n bt u l vic chng li mt bn n ca To{ thng thm ~ ph chun phn quyt ca
to n khu.
Nekhliudov lng nghe, c nm ly ngha ca s vic ang din ra. Nhng cng nh to n
khu, c|i kh khn cho ch{ng l cuc tho lun khng i v{o c|i chnh m{ li i v{o nhng vic
ru ria ca s kin. Nguyn do c mt b{i b|o ~ vch trn nhng h{nh ng la o ca vin
gi|m c mt cng ty hu hn. Xem ra th vic quan trng duy nht l{ iu tra xem c tht vin
gi|m c ~ n cp ca nhng ngi ~ tn nhim hn hay khng, v{ sau c h{nh ng th
n{o chm dt nhng vic . Nhng khng ai b{n v chuyn c.
Ngi ta ch bn xt xem theo php lut th nh bo c quyn hay khng ng b{i b|o trn, v{
mt khi ~ ng th xem tnh cht ca nh bo l th no: ph bng hay vu khng v xem xt

trong vu khng c bao hm c ph bng, hoc trong ph bng c bao hm c vu khng khng, v
cn bao nhiu chuyn kh hiu khc na i vi nhng ngi thng v nhng iu khon
ny, quyt nh n ca mt cp thm |n n{o .
Nekhliudov ch bit rng Vn, u vin bo co v n, mi ng{y hm trc cn c ht sc bo
cho chng bit rng Khu mt vin khng th xt n thc cht ca v |n em ra thm, th by
gi li hng h|i ng hn v pha chng li phn quyt ca to{ Thng thm, v{ Xelenin, ngc
hn li vi ci tnh lnh lng c bit ca ng, ~ ph|t biu kin i lp li vi mt nhit tnh
si ni tht khng ng.
Ci nhit tnh , m{ Nekhliudov phi ly lm l khi thy mt con ngi bao gi cng t nh
c mnh nh Xelenin, l{ do ch ng ta ~ bit vin gi|m c cng ty n vn l{ con ngi gian
gio trong nhng vn tin bc, v va mi }y ng li ngu nhin c bit l{ trc hm v
|n c a ra thm xt, chnh l~o Vn ~ d ba tic linh nh do tn gi|m c tht. Cho nn,
khi Vn trnh by s vic vi th|i thin v r rt, mc du ~ che y cc k khn ngoan.
Xelenin ~ thy nng tit v{ ~ b{y t quan im ca mnh vi mt th|i bc dc qu| |ng
i vi mt nhng trng hp bnh thng nh v|y. R r{ng l{ li phn i ca Xelenin ~ l{m
mch lng Vn: lo ny mt ln v cau c bc dc lng l hu tay, t v ngc nhin, ri vi
mt v rt nghim trang v{ sng mt, lo cng vi cc Khu mt vin khc lui vo trong phng
lun n.
- ng n }y v v no? - Ngi m to li hi Fanarin mt ln na, sau khi cc vin Khu mt
~ i khi.
- Ti ~ ni vi ng ri, ti n v v Maxlova.
- V}ng ng, v a ra thm xt hm nay nhng m{
- Sao kia?
- ng cng bit y, v ny x kn, cho nn v tt cc quan Khu mt ~ ra khi phng sau khi

tuyn b n quyt v va qua, nhng ti s b|o

- ng ni g vy?
- Ti s bo co, ti s bo co - V vin m to li ghi mt iu g v{o mnh giy ca hn.
Qu tht, cc vin Khu mt c nh sau khi tuyn b n quyt v v ph bng, s khng ra khi
phng lun n v s va ung tr, ht thuc v gii quyt nt my v kh|c, trong c v
Maxlova.

Chng 80

Cc vin khu mt va ngi vo bn tho lun, Vn ~ ng pht dy, v, rt hng h|i, trnh b{y
nhng l do ti sao phi ph n.
Vin ch tch, mt ngi vn xu tnh, c bit hm nay li ang cn c|u knh. Ngay t khi
nghe bo co trong bui hp, l~o ~ c kin ca mnh v v n ri, v by gi ngi , mc lo
Vn ni g, lo chng h nghe.
T}m t l~o cn ang chm m trong nhng cu chuyn ring. L~o ang nh li mt on trong
tp nht k chiu hm qua l~o ~ ghi v trng hp Vilianov c b nhim tay trn lo vo
mt chc v quan trng m lo vn thm kht t lu. Ch tch Nikitin thnh tht tin chc rng
nhng nhn xt ca lo v vin chc hng nht v hng nh, m lo c dp tip xc trong thi
gian lm vic l mt t liu quan trng cho cc s gia sau ny. Trong chng s|ch l~o vit chiu
qua, l~o ~ cng kch kch lit lc vin chc v ti, - theo nh l~o ni, - ~ ngn cn khng
lo cu vt nc Nga m nhng k cm quyn hin ny ang li ko v{o vc thm tiu vong.
Thc cht ca vn ch l h ~ ngn tr khng l~o c lnh s lng cao hn. V{ gi }y
l~o ang ngm ngh s vic s c ngha ho{n to{n mi m, i vi nhng th h tng lai.
- ng nhin l{ th. - Lo chng nghe g ht v tr li Vn hi.
V bun ru, B va nghe va v nhng trng hoa trn mt mnh giy trc mt. ng ta l
ngi theo phi t do c bn lnh. Vi mt nim thnh tn, ng gi gn truyn thng ca nhng
nm 60; thng hoc i khi, ng c phi i chch ra ngo{i con ng ch cng v t bt di bt
dch, th bao gi cng l{ chch v pha t do.
Cho nn, trong trng hp ny, khng k c|i tn gi|m c n cp ng ra kin v b ph bng
kia l mt a xu xa, m{ B cn t|n th{nh b|c n ca hn v buc nh bo vo mt ti vu
khng l phm n quyn t do bo ch. Khi Vn trnh by xong, B b bt xung, khng v hoa

na, ng bt u ni bng mt ging bun bun, ng ta bun v phi chng minh nhng s tht
qu r rng. Ting ng du dng, d nghe, dng v{i c}u n gin y sc thuyt phc, ng
chng minh rng n khiu ni khng c cn c, ri ci u bc xung, ng v tip trng hoa.
Ngi trc mt Vn, Xkorovonikov t ny lun lun ly nhng ngn tay "chui mn" nht ru,
ria vo ming nhai. B va dt li, lo lin ngng ming nhai, ct ting oang oang nh lnh v,
tuyn b rng d c bit chc vin gi|m c cng ty kia l mt tn i lu manh na, l~o cng
s ng ph n nu c c s lut ph|p ph.
Nhng tic v thiu c s , nn l~o cng t|n th{nh quan im ca Ivan Xemionovich (tc l
B). Lo ly lm hi lng v bng vic l~o ~ ch}m chc c Vn.
Vin ch tch cng ng vi Xkorovonikov v{ n xin ph| |n b bc.
Vn bc lm, nht l lo cm thy mnh dng nh b bt qu tang l{ ~ c thin v v thiu
cng tm. Cho nn, lo lm ra v hng h, khng ch n v na, v lo m h s Maxlova
v chm ch nghin cu. Trong khi , c|c vin khu mt bm chung gi ly nc tr v bt
u bn tn v cu chuyn ang l{m si ni d lun c Petersburg cng vi cuc u sng ca
Kamenxky, cu chuyn v trng mt v kia b bt qu tang c h{nh ng vi phm iu lut s
995.
- Ti tn qu? - B ni, v kinh tm.
- Th c hi g }u c ch? Ti s a ng xem trong s sch v ca chng ta ch trng ca
mt nh{ vn c ngh thng rng hn nhn gia nam gii vi nhau l c th c c v
khng b coi l trng ti, - Xkorovonikov va ni va rt mnh mt hi iu thuc nhu nt, kp
vo khe gia hai ngn tay, s|t lng b{n tay, v{ ci ha h.
- Khng th c nh th c - B ni.
- Ti s a ng xem. - Xkorovonikov tip li v k ra tn cun sch vi c ng{y th|ng v{ ni
xut bn na.

- Ngi ta n rng hnh nh hn c gi chc th trng mt thnh ph n{o Siberi th

phi. - Nikitin ni.
- Tuyt y! c tng gim mc s mang th|nh gi| i n hn. C l cng li c mt v tng
gim mc loi nh hn mi c. Ti c th tin c cho h mt ng. - Xkorovonikov li ni, v
nm xong mt mu thuc cn li vo mt c|i a, l~o a tt c cc si ru, ria nm c vo
trong ming v bt u nhai.
Lc by gi ngi m to{ bc vo, bo co l vin trng s v{ Nekhliudov mun c nghe
d thm v Maxlova.
- V n ny l c mt thin tiu thuyt, - Vn ni v k li tt c nhng iu lo bit v quan h
gia Nekhliudov v Maxlova.
Khi ~ trao i t nhiu v cu chuyn ri ht thuc v ung tr xong, cc vin khu mt tr
li phng x n. H tuyn b quyt ngh ca to v v trc v chuyn sang xt v Maxlova.
Ging nh nh, Vn trnh by rt chi tit n kh|ng n ca Maxlova. V ln ny trong cch trnh
by khng tht v t, l~o li mun ph n.
Vin ch tch quay li pha Fanarin:
- ng c ni g thm khng ?
Fanarin ng dy, tm ngc rng trng n ra ri tng im mt, vi li l cc k chnh xc v
nghim trang, y chng minh rng to n, trong nhng l do a ra, c ti s|u im ~ hiu sai
ngha ng n ca lut php. Ngoi ra, y cn mnh dn cp, d ch l vn tt ti bn cht
ca v n vi tnh cht bt cng qu r rt ca phn quyt.
Bng nhng li l vn tt nhng chc nch, bng ging ni, vin trng s mun xin li v vic
~ phi nhn mnh vo mt im m cc qun khu mt cao minh am tng lut php hn ~

nhn thy v hiu s}u hn y nhiu lm. Nu nh y c nhn mnh, th y ch l do trch nhim
ca ngh nghip thi thc m thi.
Fanarin c~i xong th dng nh khng cn c th nghi ng g na v quyt nh hu n ca Khu
mt vin. V{ y ~ chm dt vi n ci chin thng. Thong nhn thy n ci , Nekhliudov
tin l cng vic s kt thc thng li. Song, nhn sang cc vin khu mt, chng nhn ra rng ch
c mt mnh Fanarin mm ci chin thng m thi. Cc Khu mt vin v{ vin ph chng l
khng nhng khng ai mm ci, khng ai t v chin thng, m v mt h cn l v mt ca
nhng ngi ang ch|n ngy, dng nh mun ni: "C ni i, chng ti ~ nghe nhiu bn
ng nghip ca anh ni trc anh ri, v ch".
Khi vin trng s c~i xong, v{ th l khng cn g bt h phi nghe mt cch v ch na, tt c
h mi t v hi lng; vin ch tch quay li mi vin ph chng l pht biu, Xelenin bng li
l ngn gn, nhng r r{ng chnh x|c tuyn b rng nhng l do a ra xin ph| |n khng y
v{ ngh c gi nguyn |n c khng thay i. Sau c|c vin Khu mt ng dy v lui vo
tho lun. H chia l{m hai phe. Vn ng v phe ph| |n; B ~ hiu r vn cng t ra nhit
anh ng v pha ny; ng ta ~ nm vng v bng nhng nt sinh ng, phc li quang cnh
phin to v s sai lm ca cc hi vin bi thm cho cc bn ng s hay, Nikitin vn xa nay
l{ ngi thng khe kht, li cng rn v hnh thc nn ng v pha chng li. Li pht biu
ca Xkorovonikov s quyt nh. Lo ny tuyn b khng ng ph n v lo cho vic
Nekhliudov vin nhng l do o c, nh ly ngi con gi kia lm v l mt h{nh ng kh
tt bc. Xkorovonikov l{ ngi theo ch ngha duy vt v hc thuyt Darwin. Theo lo, bt c
biu hin no ca o c tru tng, hoc ti t hn na, ca lng thnh tn tn gio, khng
nhng ch l mt iu ngu xun dng khinh b m cn l mt iu nhc cho con ngi na.
Tt c nhng chuyn chy vy cho con g|i im y v s c mt ngay Khu vn ny ca ngi
vin trng s danh ting bin h cho n, v s c mt ca chnh Nekhliudov na, ~ l{m cho lo
tm lm n cao . Bi th cho nn, nht ru vo ming v{ nhn mt li, lo lm ra b rt thn
nhin khng hay bit g ht v vic ny, lo ch bit rng l do a ra xin ph| |n khng y
v v th lo tuyn b ng vi vin chnh n khng ph chun n kh|ng |n.
n kh|ng |n b bc.

Chng 81

- Kinh khng tht? - Nekhliudov khi tr v phng i ni vi vin trng s ang sp xp giy t
vo cp. - Mt trng hp r nh ban ng{y nh vy m h c bm ly hnh thc b|c n.
Kinh khng tht!
- Vic ~ hng ngay t to{ di ri! - Vin trng s tr li - C Xelenin cng ng bc!
- Kinh khng tht! Kinh khng tht! - Nekhliudov nhc li. - Lm th no by gi?
- Ta mt l s ln Ho{ng thng. Trong thi gian cn }y c th t tay s. T s tho
gip.
Lc y, vin khu mt Vn, d|ng ngi nh b, mc b l phc lng l|nh y sao, vo phng v
li gn Nekhliudov.
- Cng tc {nh chu thi. Khng c l do bc n, - lo ni. Ri nhn vai nh hp, lim
dim mt li, l~o i ra.
Lo Vn va i khi th Xelenin bc vo; anh ta va c bn ng s cho bit Nekhliudov,
ngi bn c tri, cng c mt }y.
- Mnh khng ng li gp cu }y, - Xelenin ni, ming mm ci, nhng cp mt vn gi mt
v bun man mc. - Mnh khng bit cu n Petersburg.
- Cn mnh, th cng khng bit cu l{m chng l.
- Ph chng l. - Xelenin cha li. Sao cu li n Khu mt vin? - Anh ta va ni va nhn
chm chm vo bn. - Mnh c nghe cu ti Petersburg nhng khng bit cu n }y c vic

g?
- Mnh n }y hy vng tm thy cng l v cu c mt ph n b kt ti oan.
- Ngi ph n no?
- Ngi m n va c cc ng quyt nh .
- v Maxlova. - Xelenin nh li v ni. - n kh|ng |n khng c cht cn c no ht.
- Vn khng phi l{ n kh|ng |n m{ l{ mt ph n v ti li phi chu ti oan.
Xelenin bt ra mt ting th di.
- Rt c th, nhng
- Khng phi l c th, m{ l{ ch x|c nh vy.
- Sao cu bit?
- V mnh trong o{n bi thm, mnh bit r sai lm bn mnh ~ phm phi.
Xelenin suy ngh.
- |ng l cu phi nu ra ngay t hi by gi.
- Th mnh cng ~ nu.
- Phi ghi n vo bin bn. V nu li km n v{o l| n kh|ng |n th
Xelenin lc n{o cng bn rn, li t giao du nn khng bit g v cu chuyn ca Nekhliudov.
Nekhliudov nhn thy th, nn khng th k li mi quan h vi Maxlova cho bn bit.

- ng th, nhng b}y gi nhn li th vn thy r rng nguyn phn l v l, - Nekhliudov ni.
- Khu mt vin khng c thm quyn tuyn b nh th. Nu nh Khu mt vin t cho mnh
quyn th tiu nguyn phn ca cc to n theo nhn xt ring ca mnh v s cng bng ca
nhng phn quyt , th khng nhng Khu mt vin mt ht ch da, m{ cn c nguy c l{ ph|
hoi cng l hn l{ bo v n. - Xelenin |p, anh ta nh li v n m cc vin Khu mt va thm
xt xong. - y l{ cha k rng nhng quyt ngh ca cc hi vin bi thm cng s v th m mt
ht ngha.
- Mnh ch bit c mt iu: ngi ph n ho{n to{n v ti v khng cn hy vng g c
cu khi oan ung. To n ti cao va ph chun mt vic ti bt cng.
- Khng phi ph chun, bi v to n ti cao khng xt v{ cng khng th xt n ni dung vn
c, - Xelenin nhy mt ni. - Chc cu ng nh b d hn? - Anh ta ni thm chuyn
sang chuyn khc. - Chiu qua, b c c cho mnh bit rng cu ti }y v{ c mi mnh cng vi
cu n d mt bui hp mt nghe nh truyn gi|o nc ngo{i n{o ni chuyn. - Anh ta
hi mm ci v ni.
- Mnh c n d ri, nhng ng|n qu| nn phi b i. - Nekhliudov ni, ging bc mnh v
Xelenin li xoay cu chuyn sang hng khc.
- Sao li ng|n? D{u sao th y cng l{ mt cch biu hin tnh cm tn gio mc du c tnh
cht mt chiu, tnh cht tng phi. - Xelenin ni.
- l{ mt tr ngu ngc k quc, - Nekhliudov ni.
- Ch phi th. C iu l chng ta cn bit qu t v gio l ca To thnh chng ta, cho nn
ngay c nhng gi|o l c bn ta cng cho l{ c|i g mi l, va c khm ph ra. - Xelenin ni,
nh l{ vi v~ cho ngi bn c bit nhng quan im mi hin nay ca mnh.
Nekhliudov nhn Xelenin, v chm ch ln ngc nhin.

Xelenin nhn tr xung; cp mt khng nhng m bun ru m cn c v th ght na.

- Vy l cu tin gio l To thnh phi khng? - Nekhliudov hi.
- Hn l mnh tin. - Xelenin tr li, i mt l , bun nn nhn thng vo mt Nekhliudov.
Nekhliudov bt ra ting th di.
- Tht l l? - Chng ni.
- Thi, sau ny chng mnh s tr chuyn vi nhau nhiu Ti n ngay }y. - Anh ta quay li
ni vi ngi m to{ ~ knh cn li gn t lc ny. - Th n{o chng mnh cng cn phi gp li
nhau. - Anh ta th di ni tip - Mnh s n tm cu c ch? Cn mnh, cu c n tm l gp
mnh v{o lc cm chiu, hi by gi, nh mnh ph Nadetdinxkai, - v anh ta ni s nh. - ,
t ln trc chng ta gp nhau n gi, k cng l}u lm ri nh! - Ri Xelenin bc i, ming
kh nhch mp ci.
- Nu c iu kin mnh s li ng cu. - Nekhliudov tr li; v{ t nhin chng cm thy ci
con ngi ng{y xa gn gi v{ th}n thit vi ch{ng nh vy, sau giy lt chuyn tr, by gi li
ho ra l lng, xa cch, kh hiu, nu khng phi l c c cm na.

Chng 82

Nekhliudov quen bit Xelenin hi anh ny cn l sinh vin; lc y anh ta l mt ngi con hiu
hnh, mt ngi bn trung thc, v vo tui anh, anh cn l mt ngi lch s hc vn vng
vng, rt thip i, p trai v bao gi cng phong nh~, ng thi li l mt ngi rt mc tht
th, ngay thng. Anh hc gii, mt cch thoi mi khng phi c c gng c bit g, cng khng
my may lm ra b thng th|i, ~ c thng nhiu huy chng v{ng v nhng bi lun vn
ca mnh.
Anh coi mc ch cuc i thanh nin ca anh l phc v lo{i ngi, khng phi ch bng li
ni m bng vic lm. Mun t mc ch y, anh thy khng c cch g khc l vo lm vic
trong c quan nh{ nc. Cho nn sau khi tt nghip anh cn nhc c h thng ln lt tt c cc
ngnh hot ng xem ngnh no anh c th em cng hin tt c sc mnh, v{ anh ~ quyt
nh vo lm vic ti V Hai ca Vn phng ring b T ph|p l{ c quan c nhim v tho ra
lut ph|p. Nhng, mc du anh ~ l{m chu |o v{ rt ng n tt c mi vic ngi ta yu cu
anh lm, trong cng vic, anh vn khng thy tho lng mong c gip ch cho i v{ cng
chng l{m sao y ln c trong lng ci thc l{ mnh ~ l{m trn nhim v. Thm vo s
khng tho mn y, anh thng b va chm vi cp trn trc tip, mt k nh nhen, hunh
hong, kho|c l|c, cho nn anh ~ xin chuyn sang Khu mt vin. }y, anh thy d chu hn,
nhng cm gic bt c ch vn khng ngng theo ui anh.
Anh lun lun cm thy tt c khng phi nh anh mong c v{ khng ng nh s vic phi
th. Trong khi anh lm vic Khu mt vin, h h{ng th}n thch ~ chy cht cho anh c chn
ng tin th tng, th ri anh phi thng b l phc thu v mt ci tp d xinh xinh bng vi
trng, i c xe nga sang trng n cm t th ngi ~ t|c th{nh cho anh ln n chc n
bc . Anh ~ c gng ht sc m khng th n{o tm ra c mt s hp l cho s tn ti ca
ci chc v v{ cm thy n cn "khng phi th" hn c lc Khu mt vin.
Nhng anh vn khng th khc t s b nhim , s lm pht lng nhng ngi tin rng

chy cht cho anh c nh vy l lm cho anh rt tho thch, mt khc th s b nhim
cng vut ve, mn trn ci phn thp hn trong bn cht con ngi anh. Anh thy khoi tr khi
ngm mnh trong gng vn b l phc thu kim tuyn, cng nh khi thy do c chc v
m{ c ngi tn trng mnh.
n chuyn hn nhn ca anh, cng th. Theo quan im ca thin h th qu l{ ngi ta ~
gy dng cho anh ly c mt |m rt sang. Anh ly v trc ht l v nu chi t th s lm
pht v{ au lng c v hn th ang mong mun ly anh v c nhng ngi ng ra gy dng
mi li cho anh; sau na l v anh thy vinh hnh v hi lng khi ly c mt thiu n xinh
xn, dng di trm anh th phit.
Nhng chng bao lu cuc hn nhn ny li cng "khng phi th" hn c ci vic lm Khu
mt vin ln ci chc v ca anh chn triu nh. Sau khi a con u lng, v anh quyt
nh khng thm na v c bt u sng cuc i n din xa hoa ca gii thng lu m{, d
mun hay khng, anh cng vn phi tham gia.
V anh khng phi l{ ngi nhan sc c bit, nhng c c|i n thu chung vi chng.
Khng k rng sng nh vy l{ u c cuc i ca chng, m bn th}n c ta cng ch thm
chuc ly bit bao kh nhc; mt mi, chng c tch s g, vy m c ta c ra cng theo ui
cuc sng . Tt c nhng c gng ca anh nhm thay i li sng y u v tan t{nh nh va
vo bc tng | khi n ng phi ci lng tin tng ca v anh c cc bn b thn thch c
ta ng h, cho rng cuc sng l phi nh vy.
a con, - mt a con g|i tc xon bung xung thnh tng bp vng ng, bp ch}n trn l mt a tr hon ton xa l i vi b, ch yu l v n c gio dc khc hn anh mong
mun. Hai v chng thng l khng hiu nhau, thm ch cn khng mun hiu nhau l{ ng
khc. Gia hai ngi l mt cuc u tranh ngm ngm, lng l giu gim khng cho ngi
ngoi hay bit, v c km ch gi gn th din, l{m cho i sng rt nng n i vi anh. N
tht cn "khng phi th" hn c cng vic ca anh Khu mt vin v ci chc v ca anh
chn triu nh.
Nhng "khng phi th" hn tt c l{ c|i th|i ca anh i vi tn gi|o. Nh tt c nhng

ngi cng gii v cng thi i vi anh, nh c s pht trin ca tr tu, anh ~ d dng thot
khi nhng rng buc ca m tn d oan, trong anh ~ c nui dy t b; v bn thn anh
cng khng bit l{ mnh ~ c gii thot khi t lc no. Vn l{ ngi nghim chnh v trung
thc, lc cn tr - hi anh cn chi th}n vi Nekhliudov - anh ~ chng h giu gim vic anh ~
thot khi vng m tn ca quc gi|o. Nhng ri nm th|ng tri qua, anh c thng quan tin
chc, v nht l t khi sc phn ng ca phi bo th ni ln trng x hi thi by gi, ci t
do tinh thn kia ~ cn ng i ca anh, ngoi nhng p lc ca gia nh, c bit l khi cha
anh qua i phi lm l cu hn cho ng c, m m anh li mun thy anh n chay; l{ iu m
d lun chung cng c phn i hi na, - ngoi tt c nhng iu ra, chc nghip ca anh
cn bt anh lun lun d ht nhng bui cu kinh n n nhng bui l khnh thnh, l t n
kia v.v khng c my ngy l anh khng phi i d mt v{i |m l nh vy, mun tr|nh cng
khng sao tho|t c.
i d cc cuc l b|i , anh phi hoc gi v tin nhng iu thc t mnh khng tin - m tnh
ngay thng ca anh khng cho php anh gi v th c! - Hoc phi coi nhng hnh thc b
ngo{i l{ gi di v phi thu xp i sng th n{o khi phi d vo nhng tr gi di y.
Nhng c|ch gii quyt th hai ny, tng chng nh gin d, tht ra phi c gng lm mi
c: ngoi vic phi u tranh thng xuyn vi nhng ngi thn thuc, li cn phi thay
i tt c cuc sng ca mnh, phi b c chc nghip v hy sinh nguyn gip ch cho i l
iu m anh thy rng vi chc v hin nay anh ~ thc hin c ri v hy vng trong tng
lai s cn gip i c nhiu hn na. Mun bin i c nh vy th phi tin st | l{ con
ng anh i l{ ng. Ni chung ph{m thi i chng ta, tt c nhng ai c t tng lnh
mnh, li bit t nhiu v ngun gc tn gi|o ni chung v{, c bit hn, li am hiu ngn ngun
v s phn bit ca o C c, cng u tin nh anh. Anh tha bit khi khng tha nhn gio
l ca To{ th|nh l{ anh h{nh ng ng. Nhng, do cuc sng hng ngy p buc anh, mt con
ngi ngay thng, ~ phi t cho php mnh gi di i cht, t nh mun khng nh c ci
v l l{ v l th trc ht phi nghin cu n ~. S di tr| cng nh thi, nhng n a
anh n mt s di tr ln hn, trong hin nay anh ang sa ly.
Anh vn sinh ra v{ c nui dy trong chnh gi|o, ngi chung quanh i hi anh phi theo
n; khng tha nhn n th anh khng th tip tc gip ch cho i; nn ngay t trc khi t
t cho mnh cu hi: chnh gi|o c ng khng, th cu tr li anh ~ c sn ri. V th, cho

sng t vn , anh khng tm c Vonte, Sopenhao, Spencer, hay Cngt, m{ li tm c nhng

trc tc trit hc ca Hegen, nhng tc phm tn gio ca Vine, ca Khomiakov, v tt nhin,
anh tm thy nhng iu cn thit: mt c|i g ging nh s an i tinh thn v li bin
bch cho nhng gi|o l anh ~ c nui dy, nhng iu m l tr anh t lu vn khng tha
nhn, nhng khng c n th i anh s y nhng chuyn khng vui, cn tha nhn n th tc
khc, mi chuyn khng vui s tan bin ht. Anh ~ thm su mi lun iu ngu bin quen
thuc: no l tr tu ca mt con ngi n c khng th no nhn thy c chn l; chn l
ch c soi t cho mi ngi cng thy; n{o l{ phng ph|p duy nht nhn thy chn l l
php Thin Khi m php Thin Khi li do To thnh nm gi v.v T y, anh mi yn tm,
khng cn bn khon g v iu gi di anh ang l{m, yn t}m ti d tt c nhng bui cu
kinh, nhng l cu hn, i d cc l sm, xng ti, n chay, l{m du trc tng thnh, v tip
tc lm vic nh{ nc c ci cm gi|c l{ mnh ~ l{m c vic hu ch cho i v{ c
an i trong cuc sng gia nh bun t. Anh ngh rng anh c c tin, nhng tng th tht trong
anh vn cm thy rng, c|i c tin cn "khng phi th" hn bt k vic no khc.
V chnh v th m cp mt anh nhn lc n{o cng bun thm thm. Chnh v th m khi mi
gp li Nekhliudov, con ngi anh ~ bit lng anh cha c nhng iu di tr ngy nay.
Xelenin li thy con ngi ca mnh ng{y xa, v{ nht l sau khi anh vi v ni vi bn v
quan im hin nay ca anh i vi tn gio, anh cm thy mnh lit hn bao gi ht tt c
nhng iu u "khng phi th", v v vy anh thy bun t ti.
Chiu nay, Nekhliudov cng cm thy th sau pht sung sng ban u c gp li bn c. V{
chnh v th, mc du h hn gp nhau, nhng c hai, chng ai ngh n chuyn tm gp nhau c,
v trong sut thi gian Nekhliudov Petersburg, hai ngi khng h gp li nhau.

Chng 83

Ra khi Khu mt vin, Nekhliudov v vin trng s cng bc trn va h. Vin trng s bo
anh |nh xe cho xe i theo, ri k vi Nekhliudov cu chuyn v vin th trng mt V kia m
cc quan Khu mt ~ b{n t|n vi nhau. ng ta cho chng bit cu chuyn b pht gic ra lm
sao, v sao m nh ra, chiu theo lut php, nhn vt kia b pht t kh sai m li c c i gi
mt chc th trng Siberi. K xong cu chuyn vi tt c nhng chi tit gh tm ca n, vin
trng s cn c bit thch th k thm nhng mu chuyn v nhng nhn vt cao cp ~ b ti
khon tin ~ quyn xy dng c|i {i k nim vnh vin b d m{ lc s|ng hai ngi i qua;
chuyn c nhn tnh ca mt ngi n ~ kim chc bao nhiu triu s Giao dch chng khon
nh th no; mt ng{i kh|c ~ b|n v v mt ngi khc na ~ mua li nh th no. Ri ng ta
li bt u mt cu chuyn khc v nhng khe la o,:v{ cc hnh vi phm php ca bn
quan chc cao cp, li cn ng trn nhng chic gh ch tch nhiu c quan nh{ nc. Nhng
cu chuyn nh vy nhiu khng sao k xit; n khin cho vin trng s rt thch th v gip, y
chng minh rng nhng mnh khe m y, vi cng v mt trng s, vn dng kim tin l
ho{n to{n chnh |ng v{ trong sch, so vi nhng mnh khe xoay tin ca cc quan chc cao
cp Petersburg. Bi vy, y ht sc ngc nhin khi thy Nekhliudov, khng i y k nt cu
chuyn cui cng v nhng phm php ca bn quan chc, ~ c|o t v nhy ln mt chic xe
nga v nh.
Mt ni bun xm chim Nekhliudov. Chng bun ch yu v Khu mt vin bc b l| n kh|ng
n, xc nhn hnh pht v 1 i vi Maxlova v ti, v{ cng v vic b|c l| n ny s khin cho
chng cng gp kh khn trong vic em s phn mnh gn b vi s phn nng. Ni bun ca
ch{ng c{ng tng thm sau khi nghe vin trng s thut li mt cch l th, nhng chuyn i
bi gh tm ang lan tr{n khp ni. Thm v{o y, chng khng th n{o qun c i mt c
cm, lnh lng, th ch ca Xelenin, i mt xa kia tru mn, thn yu, tht th, ngay thng.
Khi chng v n nh{, ngi gc cng trao li chng mt bc th v{ ni vi v d bu l ca
mt m n{o y - l{ li anh ta ni - ~ vit ti vng g|c y. y l my dng ca b c

ra Suxtova. Trong th, b{ c ni n cm n v }n nh}n ~ cu vt con gi b v yu cu cn

khn khon xin ch{ng n gp m con b ti nh{ ring, trn o Vaxili, ng 5. B ni rng
Vera Efemovna, xin chng th n{o cng n; ch{ng ng c ngi phi nghe qu nhiu nhng li
cm t. M con b s khng ni n chuyn , m{ ch ly l{m sung sng c gp chng thi.
Nu c th c, liu sng mai chng c th n c khng?
Mt l| th kh|c, th ca ngi bn c, tn l{ Bogatirev gi chc s quan hu cn ca Ho{ng ,
Nekhliudov ~ yu cu anh ta dng h ln Ho{ng l s thnh cu t tay chng tho, nhn
danh nhng tn tng phi. Qua nhng hng ch rng v chc, Bogatirev cho chng bit anh
ta s dng l s n tn tay Nh{ vua nh ~ ha vi ch{ng, nhng anh ta li ngh rng, trc
tin, Nekhliudov nn n thm mt nhn vt c nhiu thm quyn i vi v v{ ni vi
ngi y th hn.
Hy cn b ci n tng xu ca my ngy gn }y Petersburg m nh, Nekhliudov cm thy
mnh khng c hy vng t c kt qu g. Nhng chng trnh h{nh ng ca chng phc ra
Moskva ging ht nhng c m ca tui nin thiu, n khng khi tan v khi va chm vi
thc t cuc i. Nhng du sao, cn ang Petersburg, chng thy mnh c bn phn phi
thc hin tt c nhng iu mnh ~ d nh lm, nn quyt nh ng{y mai, sau khi ~ ti thm
Bogatirev, s n gp nhn vt c quyn sinh s|t i vi v tn tng phi.
Chng rt l s trong cp ra v{ ang c li th mt ngi hu ca b Katerina Ivanovna, theo
lnh ca n b| tc, vo mi chng ln nh dng tr.
Nekhliudov tr li chng s ln ngay v, xp giy m vo cp xong, chng ln phng b d. Qua
khung ca s, chng thong trng thy i nga mu hng ca Mariet; chng bng thy sung
sng v vt thy mun mm mt n ci.
Mariet i m, nhng khng mc |o en m{ vn mt chic o di sc s, mu sng sa, nng
ngi gn chic gh bnh ca n b| tc ang ngi, tay cm chn tr, ming ru rt ni huyn
thuyn, cp mt p mm ci long lanh.
Lc Nekhliudov bc vo phng, Mariet va ni mt cu tht h{i hc, mt th h{i hc

khng trang nh - ch nghe kiu ci l Nekhliudov hiu - n ni b{ b| tc phc hu, c ria

mp, phi ci r ra, c ci thn hnh to bo ca b rung ln, cn Mariet, v c bit ranh mnh,
kh nhch mp ci, b mt qu quyt v{ vui ti nghing sang mt bn, lng l ng b b
tc.
Qua vi li long thong nghe thy Nekhliudov bit hai ngi ang ni n ci tin th nh ca
Petersburg by gi, cu chuyn vin th trng mi ca Siberi; v{ Mariet ~ ni pha mt cu
tht bun ci chnh v chuyn , n ni b| tc khng t{i n{o nn c.
- M{y l{m tao n cht mt! - B{ b| tc va ni va ho sc sa.
Ch{o hai ngi xong, Nekhliudov ngi xung. Chng ch va c mng ci tnh nng ni ca
Mariet, th c ta ~ nhn thy ci v nghim trang hi kh chu chng v lp tc lm va
chng (t hm gp Nekhliudov l{ c ~ c mun y) - khng nhng ch thay i v mt m c
tnh cm bn trong na. C ta lin t ra nghim trang, v khng hi lng vi cuc i chnh
mnh v{ nh ang bn khon tm kim, theo ui mt ci g. Khng phi c ta gi v l{m nh
th, m thc t}m c ta ~ to nn cho mnh mt tm trng nh t}m trng ca Nekhliudov lc
by gi, tuy rng dng li l ni tm trng th n{o th c ta khng ni c.
Mariet hi thm cng vic ca Nekhliudov kt qu ra sao. Chng cho c ta bit vic tht bi
Khu mt vn v chng k li c cuc gp g Xelenin.
- Ch, mt tm hn mi trong sch l{m sao ng l{ mt trang "hip s hin ngang, chnh trc".
Mt tm hn tht l trong sch. - Mariet v n B| tc cng ni mt lc, hai ngi dng ci
danh t m gii thng lu Petersburg vn dng ni v Xelenin.
- V anh ta l{ ngi th no? - Nekhliudov hi.
- Ch y ? Ti chng mun nhn xt ph phn g ch y }u nhng ng ra l{ ch y khng hiu
chng. C th n{o m{ anh ta cng b|c n ph| |n? - Mariet hi, v thng hi chn thnh. |ng s tht! Ti thng c ta qu|? - C th di, ni tip.

Nekhliudov cau m{y, v{ cu chuyn sang hng khc, chng bt u ni v Suxtova; nh c

Mariet can thip, Suxtova b giam gi trng ph|o {i ~ c tha.
Chng cm n Mariet ~ ni gip v{ ang nh ni vi c ta l c ngh n nng ni ngi ph
n v{ c gia nh ~ au kh ch v chng c mt ai nh ti h l{ gh rn bit chng no;
nhng Mariet ~ ngt li chng v t v tc gin, ni:
- Anh ng nhc li chuyn y na. Khi nh ti va mi bo rng ngi ph n y c th c
tha, tc th c|i ngh ny ~ l{m ti ht sc kinh ngc: ti sao bt giam c ta khi c ta khng c
ti tnh g? Tht l{ ngang ngc, ngang ngc qu? - N{ng ni trc c|i iu Nekhliudov ang
mun ni ra.
Nhn thy Mariet ang l{m duyn vi chu mnh, n b| tc Katerina Ivanovna vui thch lm.
Khi hai ngi lng im, khng ni g, n B| tc bo Nekhliudov:
- D bo anh ci ny. Ti mai anh li ng nh{ c Alin nh. ng Kizvete cng s c mt y. V
c c na, c cng s n nh. - N b| tc quay li ni vi Mariet.
- ng ta ~ n anh y, - b ta ni tip vi Nekhliudov. ng ta ni vi d rng tt c nhng
iu m{ anh ~ ni vi d - ch d c nhc li vi ng ta - l mt triu chng rt tt, v c chc
chn anh s t ti chn l ca Cha Cu Th. Th n{o anh cng phi n nh! C cng bo anh
y mt ting, khuyn anh y n, c Mariet, v c c cng n nh!
- Tha n b| tc, mt l con khng c quyn khuyn nh cng tc, - Mariet tr li v{ a
mt nhn Nekhliudov, ci nhn gy nn gia hai ngi mt s ng tnh hon ton v th|i i
vi nhng li ni ca n B| tc ni ring, v vi kinh Phc m, ni chung. - Hai l{, b{ cng bit
cho rng con khng thch lm
- Phi, bao gi c cng i ngc li nhng ngi khc v ch lm theo mnh thi.
- Ch lm theo ca con? Con tin y nh mt ph n qu ma, cht phc vy. - Mariet mm ci,
tr li. - V li ngy mai con bn i xem kch h vn Ph|p

- [ anh ~ xem c|i c tn c ta l{ g nh? - N b| tc Katerina Ivanovna ni.

Mariet ni nh tn n ti t Php ni ting.
- Th n{o anh cng phi i xem nh, mt n ti t tuyt vi y!
- Tha d, vy i xem ai trc ? Nh truyn gio hay n ti t? - Nekhliudov mm ci hi.
- Thi d xin anh, ng c bt b d tng li.
Nekhliudov ni:
- Ch|u ngh trc tin phi gp nh truyn gi|o ~, nu khng, n khi nghe ging s chng cn
thy g l hay na.
Mariet ni:
- Khng, tt hn l{ xem n ti t trc, ri sm hi sau.
- Thi i, c|c ngi ng c giu ta na. Nh truyn gio l nh truyn gio, cn kch l kch.
cu vt linh hn, chng cn phi to mt b mt chy d{i ra h{ng thc v{ khc st mt lm
g. C c c tin l cuc i s ti vui ngay.
- D ! D ging o cn hay hn bt c nh truyn gio no khc.
- ny, anh c bit - Mariet ni sau mt gi}y l|t suy ngh, - thi, mi anh mai n gp ti
khoang ti ngi trong nh ht nh.
- Ti e rng ti s khng th
Cu chuyn b ngng li v mt ngi hu v{o b|o c kh|ch: vin th k ca hi cu t m n

B| tc l ch tch.
- ! }y l{ con ngi chn cht nht trn i. Ti ra ngoi ny tip h, mt lt s tr li. Ung
tr{ i, Mariet! - n B| tc va ni va bc i nhanh thon thot.
Mariet rt chic bao tay, l ra mt bn tay rn chc, mnh d, ngn tay v danh eo y
nhn.
- Anh ung ch! - C ta va hi Nekhliudov va cm bnh tr bng bc t trn chic bp cn
un nc, ngn tay t choi tch ring hn ra, trng rt ng. Nt mt c ta lc ny tr nn
rt nghim ngh v bun ru.
- C nhng ngi ti rt tn trng kin. Nhng mi khi ngh n vic h lm con ngi ti vi
a v ti, bao gi ti cng thy kh tm v cng.
Khi ni n nhng li cui ny, c ta nh mun khc.
Tuy rng nhng li , xt cho k, th chng c ngha g c, hoc ho chng ch c mt ngha
rt m h, nhng hnh nh i vi Nekhliudov n li mang ngha s}u sc l lng, li rt t t,
rt thnh thc, nht l chng b i mt long lanh ph h vi li ni ca con ngi tr p n
vn sang trng y li cun.
Chng lng l ngm ngha Mariet, ngm ngha khun mt nng khng ri mt.
- Anh tng ti khng hiu anh v nhng iu thm kn trong lng anh phi khng? Nhng
vic anh lm, mi ngi u bit c. Ci tr giu u h ui y ai cn l? Ti khm phc v tn
thnh vic lm ca anh.
- Tht , c g |ng phc }u, ti l{m ~ c my ?
- Khng cn g. Ti hiu tnh cm ca anh v{ cng hiu c c y - C ta b d dang c}u ang
ni khi nhn thy chng t v khng bng lng. - Nhng ti cng hiu rng khi nhn thy bao

nhiu ni au n ch, tt c nhng s khng khip trong nh t, - Mariet ni tip.

Mariet con ngi ch mong mun c mt iu l li cun chng li gn mnh; da vo khiu
ring rt thnh ca ph n, c ta ~ o|n c ci g l quan trng, l{ qu gi| i vi chng.
- Anh mun cu gip nhng ai ang chu au n ch v k khc gy nn, v k khc nhn tm
hm hi. Ti hiu rng v th ngi ta c th hy sinh tnh mnh v{ ti cng sn sng hy sinh
cuc i ca ti v nhng vic l{m . Nhng ngi ta i u c s c
Th ch cng khng h{i lng v s phn ca mnh .
- Ti y ? - N{ng ni, nh kinh ngc v chng li c th t mt cu hi nh vy c. - Ti, ti
phi hi lng ch v hin nay ti ang h{i lng. Nhng lng t}m c lc nh mt con su tnh
dy.
- ng c cho n li ng thip i mt, phi nghe thy ting ni . - Nekhliudov ni, v th l
ch{ng ~ sa hn vo by.
Sau ny, nhiu lc Nekhliudov nh li bui tr chuyn hm m{ thy lm thn; nh li nhng
li Mariet ni, nhng li cng khng gi di lm, m ch l la cho hp chng, nh li nhng
ni khng khip trong nh giam v nhng cm tng ca mnh v tnh hnh nng thn.
Khi n B| tc tr li, th hai ngi chuyn tr vi nhau khng phi ch nh i bn c m{ l{
nhng i bn rt thn, ch c h hiu nhau gia |m ngi khng hiu h.
Ho ni v s bt cng ca chnh quyn, v ni kh ca nhng ngi bt hnh, v s khn cng
ca d}n chng. Nhng thc ra, bn di thanh m ca nhng li ni, mt h khng ngng a
hi ln nhau: "Mnh c th yu c ta khng?" v tr li "c th c" v dc tnh, np di
nhng hnh thc bt ng nht v ti thm nht, ~ ko hai ngi li vi nhau.
Bc ra v, Mariet ha sn sng gip chng tt c nhng g c th c v yu cu chng chiu
hm sau th n{o cng ti khoang c ta ngi trong nh ht, d ch mt lt thi, v c cn ni

chuyn vi ch{ng iu quan trng.

- Ch bit n bao gi em mi li c gp anh nh? C ta th di v ni thm, v thn trng
lng li chic bao tay v{o b{n tay eo y nhn. - Vy anh h~y ni i: anh s n nh.
Nekhliudov nhn li.
m , khi ch cn mt mnh trong phng chng nm xung, tt nn v trn trc mi mi
ng c. Chng nh n Maxlova, n quyt nh ca Khu mt vn, n vic chng quyt nh
d th n{o cng s theo n{ng i Siberi, n vic chng t th tiu quyn li v rung t v
nh |p li nhng ngh y, thnh lnh chng thy hin ln khun mt ca Mariet, thy ting
th di v cp mt c ta lic nhn khi ni vi chng: "Ch bit n bao gi em mi li c gp
anh?", thy n ci ca c ta r mn mt, n ni tng nh nhn thy c ta ng trc mt, v
bt gi|c ch{ng cng mm ci v t hi: "Mnh i Siberi nh th liu c ng khng?
V nhng cu tr li cho nhng cu hi ny trong cnh m trng s|ng ca Petersburg, nhn
qua bc rm ca bung xung na vi, cn tht m h. Tt c u ri tinh trong u c chng.
Chng nh li tm trng cng nhng ngh ~ mt ht sc mnh thuyt phc trc kia ri.
V nu nh tt c nhng iu y ch l do mnh ba dt v nu nh mnh khng sc sng
nh vy, mnh s hi hn v ~ chn con dng l{m iu phi chng t ni vi mnh v khng
tm c cu tr li, Nekhliudov cm thy ni bun v tht vng t lu chng khng h thy, v
chng thip i trong mt gic ng nng n, nh trc kia sau nhng canh bc thua au.

Chng 84

Sng hm sau, khi tnh dy, cm gi|c u tin ca Nekhliudov l thy hm trc mnh ~ l{m
mt iu xu xa n{o .
Chng bn hi tng li tt c: iu xu xa khng c, h{nh ng ti t cng khng, nhng
ch{ng ~ c nhng ngh xu xa, nhng ngh cho rng tt c nhng nh hin ti - ci
Katiusa lm v, trao rung t li cho nng dn - ch l nhng chuyn ho huyn, nhng iu
chng khng ti no kham ni; cho rng tt c u gi to, tri vi t nhin v chng phi sng
cuc sng nh trc kia chng ~ sng.
Ch{ng khng h{nh ng xu xa, nhng li mc mt ci t hn h{nh dng nhiu, l{ nhng
ngh g}y mm cho mi h{nh ng xu xa. Mt hnh vi c th khng b lp li v gy n hn hi
ci; cn nhng ngh xu xa li ra mi h{nh ng xu.
Mt h{nh ng xu xa ch dn ng cho nhng h{nh ng xu s ko con ngi ta i v{o con
ng khng sao ko li c.
Kim im li nhng ngh hm qua, Nekhliudov ly lm ngc nhin rng mnh li c th tin
vo nhng ngh y, d ch trong giy lt, nhng vic ch{ng nh lm, d c mi l, c kh khn
n th n{o i na, ch{ng cng bit rng, hin nay, y l cch sng duy nht kh d d{nh cho
mnh, cn quay tr li cuc sng trc kia, d d dng quen thuc n }u na, con ng
s dn chng n ch cht. Chuyn cm d ngy hm qua, by gi chng thy n ging ht
chuyn mt ngi ng ~ ch|n mt, khng thy bun ng na, nhng vn cn r|ng n ra trn
ging mt cht, tuy bit rng ~ n lc phi dy bt tay vo cng vic quan trng, th v
{ng ch i mnh.
Ng{y hm , ng{y cui cng chng li Petersburg, sng sm Nekhliudov i ti o Vaxili,
thm Suxtova.

Cn nh{ ca Suxtova gc ba. Theo li ch dn ca ngi gc ca, Nekhliudov ln theo mt li

ti om, leo ln mt cu thang dng ng, v{ bc vo mt gian bp ang un, mi x{o nu
thm lng. Mt ngi {n b{ c tui, eo tp d, hai tay xn ln, mt eo knh, ng gn l
ang quy mt xoong g ang bc khi.
- ng hi ai? - B c ngc mt nhn chng bn trn cp knh, nghim ging hi.
Nekhliudov va ni tn mnh xong th gng mt b c l ngay v vui mng va s hi.
- A? Cng tc! - B c va reo ln va chi hai tay vo tp d. - Nhng sao ng{i li ln cu
thang li cng sau th ny? Ngi n nhn ca chng ti. Ti l m ra ch|u n y. Sut na
th chng git cht con b! Ngi tht l cu tinh ca m con chng ti, - b c va ni va nm
ly tay chng, c n}ng ln hn. - Hm qua ti n ch ngi ; c em gi ti n c n cn nhc
i nhc li vi ti mi. D n hin c }y . Mi ng{i i li ny, li ny, xin ng{i i theo ti. - B
c va ni va a Nekhliudov i qua mt ci ca nh, ri qua mt hnh lang ti om, va i b{
va sa li lc th ci vy xn cao, lc th m tc - C em ti i tn l Kornilova chc ng{i cng
nghe ni n n? - B c va th tho va dng li trc mt ci ca. - D n c dnh dng vo
mt v chnh tr. Mt ngi ph n rt i thng minh.
B c m ca mi Nekhliudov vo mt cn phng nh; mt thiu n ang ngi trn chic i
vng, trc mt ci bn; thiu n ln, bo, vn chic o cnh bng vi k sc, mi tc vng un
thnh nhng bp m ly khun mt trn xanh xao v nom ging mt b m. Mt thanh nin ln
phn ria v chm ru cm en, mnh mc s mi Nga thu c, ngi ci gp ngi xung trong
chic gh b{nh i din hai ngi ang ni chuyn ho hng, say sa qu| n ni Nekhliudov
~ v{o trong phng ri h mi quay li.
- Lydia! }y l{ cng tc Nekhliudov, chnh ngi
C thiu n xanh xao vng ng dy, sa mt mn tc va xo~ ra trc tai v{ a i mt to
x|m nhn m m v{o kh|ch, v s st.

- Vy ra c chnh l{ ngi ph n nguy him m ch Vera Efemovna ~ nh ti can thip xin n

x phi khng? - Nekhliudov mm ci a tay ra bt.
- Vng, chnh ti }y , Lydia ni. C c n ci hn hu nh a tr, v{ khi ci, c nhng
h{m rng trng bng. - D ti rt mun c gp ng{i y. D i! - C ta quay v pha mt ci
ca v gi, ging du dng, d thng.
- Ch Vera Efemovna ~ rt bun v c b bt y, - Nekhliudov ni.
- Mi ng ngi }y; hay l{ ngi kia , - Lydia ngt li, ch mt chic gh b{nh c m, i ch ~
hng, m{ ngi thanh nin lc ny ngi va ng dy, i ra xa. - }y l{ anh Zakharov, anh h
ti, - c ta ni thm khi thy Nekhliudov chm ch nhn anh ny.
Ngi thanh nin cng mm ci hn hu nh c em h v bt tay Nekhliudov. Khi chng ngi
xung chic gh b{nh, anh ta cng x|ch t ca s mt chic gh da n ngi bn. T gian bn
cnh, mt cu hc sinh tc vng chng mi su tui i ra chng ni chng rng tro ln ngi
trn b ca s.
- B Vera Efremovna l bn thn ca d ti, nhng ti ch hi bit b y thi . - Lydia ni.
Lc y mt ngi ph n mc o chong trng, ngang lng tht mt chic d}y lng da, v mt
thng minh v c duyn, t phng bn bc vo.
- Cho ng! Xin cm n ng ~ qu| b li thm chng ti. Va ngi xung chic i vng gn
Lydia b ta ni ngay. - Tha ng, ch Voroxka c khe khng ? ng ~ gp ch y phi khng !
Khng bit b th, ch y chu ng ra sao?
- Ch y chng phn nn g ht v bo thy thanh thn lm.
- Voroxka l{ nh vy! Ti bit r ch y lm - ngi d Lydia va ni va mm ci, lc u. Phi bit r ch y mi c. Mt con ngi cao thng, tt c v ngi khc, khng mt cht v
mnh.

- Thc t, ch y khng i hi g ht cho ring mnh m ch lo lng v c chu gi b; ci chnh

lm ch y kh t}m, theo nh li ch y ni, l c chu b b bt oan.
- ng y, ngi d ni, - cu chuyn gh qu| i Tht ra, ti ti m chu phi chu kh y.
- y, chng phi th }u, d ! Lydia ni. - Ngay c khng v d, chu vn nhn gi nhng giy
m| c m{.
- D bit r hn ch|u, d ni - ngi d ni tip. - ng bit khng, - b{ ta ~ quay v pha
Nekhliudov, - nguyn nhn tt c cu chuyn l do c mt ngi n nh ti gi h t giy m
trong mt thi gian, v v ti hi khng c ch , nn ti em n gi nh{ ch|u n }y. V{
th l{ m y cnh s|t n khm nh; chng tm thy ch giy m y v bt ch|u a i, giam
gi cho ti by gi, li cn bt n phi khai ra ai ~ a ch giy m y cho n.
- V{ ch|u ~ khng khai! - Lydia vi v ni, va rt mnh mt bp tc chng lm g c c.
- ng, ng, d c bo l{ ch|u ~ khai }u. - ngi d |p li.
- Cn Mitin b chng bt, c|i khng phi li ti chu! - ngi thiu n va ni va mt v
lm lt nhn chung quanh.
- ng c ni chuyn y na, Lydia con. - Ngi m ngt li.
- Ti sao li khng ? Con mun k li. - Lydia ni, c khng mm ci na, nhng mt bng,
c khng vut cho mt m cun cun tc vo ngn tay, mt vn lm lt nhn quanh nh lc
ny.
- Con ~ qun hm qua, khi con mi ni n chuyn y th th no ?
- Khng, con khng qun mc con, m. Chu khng ni g c, chu ch im lng khi chng
hi chu hai ln v d v Mitin chu chng ni na li v bo thng cho chng bit chu s

khng tr li chng }u. By gi tn Petrov

- Petrov l mt tn mt thm, mt tn sen m v mt tn v li ni ting. - Ngi d ngt li,
gii thch nhng li ni ca chu vi Nekhliudov.
- By gi ci tn Petrov, - ngi thiu n ni tip, v kch thch vi v, - mi d dnh bo chu:
"Tt c nhng g c ni ra vi ti u khng th lm hi ai c, ngc li c m khai ra s c th
lm cho nhiu ngi v ti, nhng ngi m c th chng ti ~ h{nh h oan ung c "thot
nn". Mc, chu c ni l chu s khng ni g ht. By gi hn bo ch|u: "c, my khng
khai cng c, nhng m{ ng c chi nhng iu tao ni". Hn bt u k mt l tn v c
tn Mitin na
- Thi ng ni n chuyn ! Ngi d ni.
- ! D mc chu, - c ta tip tc ko mn tc v nhn chung quanh; - t nhin, ngy hm sau,
ch|u c tin c ngi g tng bo hiu cho bit Mitin b bt. Chu bng bo d: "M{y ~
phn bi anh y ri!" V{ c|i ngh y l{m ch|u au n qu chng, au n qu chng n ni
sut ph|t in ln.
- V sau ~ c chng c r rng l chu chng dnh d}ng n chuyn anh y b bt kia m, ngi d ni.
- V}ng, nhng m{ lc y chu c bit }u th. Chu c ngh: mnh ~ phn bi anh y. Chu c
i i li li trong khong bn bc tng, khng lc no ht ngh ngi. Chu c ngh: mnh phn
bi anh y. Chu nm xung, trm kn c u v thy nh c ting ni th thm v{o tai, m{y ~
phn bi anh y, ~ phn bi Mitin, Mitin b phn bi. Chu bit chc y ch l mt o gic, vy
m chu vn c nghe thy cu y, rt v{o tai khng sao tr|nh c. Chu mun th nhm mt
ngh xem sao m{ cng khng sao ng c. Chu mun th khng ngh ngi g: cng khng
c. Tht, kinh qu| i mt? - Lydia ni, c mi lc c b cng thm bt rt bn chn, lc v
cun mn tc vo ngn tay, lc li tho ra, lun lun ht hong, lm lt nhn xung quanh.
- Lydia con h~y bnh tnh li, con - b m va ni va ly tay r vo vai con gi.

Nhng Lydia khng th ngng c.

- V kinh khng nht l{ - c bt u ni nhng mt ting nc ~ l{m c nghn li. Khng ni
ht c}u, c ng dy chy vt ra khi bung, va c ngi vo chic gh bnh. B m chy theo.
- Treo c nhng qun khn nn y ln? - Cu hc sinh ngi trn b ca s lm bm.
- Con ni g c? - b m Lydia hi.
- Con ch ni , chng ni g ht - Cu tr li, v cm iu thuc ln trn b{n, ch}m la
ht.

Chng 85

- Phi, i vi |m thanh nin giam cm ring mi ngi mt x{ lim nh vy l gh rn, ngi d lc u v{ cng cm ly mt iu thuc chm la ht.
- Ti ngh rng n gh rn vi tt c mi ngi, - Nekhliudov tr li.
- Khng, khng phi i vi tt c mi ngi, - ngi d tr li. - i vi nhng nh cch mng
ch}n chnh th, theo nh li ngi ta bo ti, t l ngh ngi, l{ tnh dng. i vi ai b bn
cnh st truy lng, th cuc sng lun lun b e do, y lo lng v thiu thn, y s hi, s hi
cho mnh, cho ngi khc, cho s nghip. Mt khi b bt th ht c nhng th , trn vai khng
cn c trch nhim g na: anh hy ngi }y v{ ngh ngi. Nhiu ngi ni vi ti rng: khi b
bt h thy vui mng thc s. Nhng i vi nhng thanh nin, nhng ngi v ti bt u bao
gi chng cng bt nhng ngi v ti nh ch|u Lydia - th ln va chm u tin thc l khng
khip. Khng phi v b tc mt t do, v b ngc ~i, v b khng kh hi h|m, v n ung kh
s hay v mt ht mi th ni chung, tt c nhng c|i khng |ng k. Ngay c nh c b thiu
thn nng n gp hn hai ln i na, vn c th d dng chu ng c nu nh khng phi
chu ci va chm v tinh thn khi mi b bt ln u.
B{ ~ cm thy th bao gi cha?
- Ti y {? Ti ~ b ngi t hai ln, - ngi d Lydia va ni va mm ci, n ci bun v du
dng. - Ln th nht, ti b bt oan. Nm y ti hm hai tui, ~ c mt chu nh v{ ang c
mang. D b mt t do, d phi xa con, xa chng, cc kh n }u, tt c nhng ni kh c
thm v{o }u so vi cm gic khi thy r mnh khng cn l{ con ngi na, m ch l mt con
vt. Ti mun c i li t bit vi a con gi nh, h ra lnh bt ti ln xe. Ti hi xem ngi
ta a ti i }u, h tr li n y th khc bit. Ti hi xem ti b kt ti g, h khng tr li.
Hi cung xong, ngi ta lt b qun o ti vn mc ra, bt mc b qun |o nh{ t c |nh s, h
dn ti n mt c|i vm |, m ca, y ti vo trong, h kho tri ca li ri i; ch cn mt

ngi lnh gc mang sng lng l i i li li, thnh thong gh mt nhn vo, qua ci l nh
cnh ca: lc , ti cm thy tht nng n, khng khip. Ti cn nh lc by gi c mt iu
lm ti ngc nhin hn c l trong khi hi cung, tn s quan hin binh ~ mi ti ht thuc. Hn
bit con ngi thch ht thuc, vy chc hn cng bit con ngi thch t do, thch nh sng v
cng bit m yu con v con yu m bit chng no ch. Th m h nhn tm bt ti xa la tt
c mi ngi thn yu v nht li nh mt con th rng. Khng th chu ng nh vy m
khng b hi g nu trc kia ngi ta tin Cha, con ngi, tin rng lo{i ngi thng yu
nhau, th sau nhng chuyn , s khng cn tin na. T y, ti khng cn tin con ngi na
v ho ra nhn tm. - B ta mm ci kt lun.
Qua ci ca lc y Lydia va chy ra, b m c tr vo cho bit Lydia vt v bc dc khng tr
li }y c.
- V sao mi t tui nh th m cuc i ~ c th b p nt? - B d ni tip. - Ti ht sc au
xt v ~ v tnh g}y nn nng ni ny.
- Nu Cha thng th v qu tnh dng, chu s khi, chng ti s cho chu v vi b chu,
- b m ni.
- Khng c ng th chc chu cht mt, - ngi d ni. - Chng ti rt cm n ng. Ti mun gp
ng l{ nh ng chuyn gip bc th ny cho ch Efremovna, b ta va ni va rt mt l| th
trong ti ra. - Th cha d|n, ng c th c ri hoc hu b i hoc chuyn gip, ty ng.
Cng chng c g nguy hi }u.
Nekhliudov cm ly l| th, v{ sau khi ha s chuyn l| th ti ni, ch{ng ng dy co t ra
v.
Ra n ph, khng c th, ch{ng d|n n li v quyt nh s chuyn n tay ngi nhn.

Chng 86

Nekhliudov cn phi nn li Petersburg v mt vic cui cng, v n nhng tn tng phi.

Ch{ng c nh nh ngi bn ng ng c l{ vin s quan hu cn Nh{ vua, Bogatirev, l s
ca h ln Ho{ng .
Sm hm sau, ch{ng n nh Bogatirev, gp lc anh ta ang nh{, tuy nh n s|ng xong l{ ra
i. Bogatirev, ngi thp, bo phc phch, c tri cho mt gn sc him c, anh ta c th vn
ngc li mt ming st ng mng nga - ng thi, li l{ ngi c phm cht tt, ngay tht,
thng thn v c c khuynh hng t do na. Mc d c nhng c tnh , anh ta vn l mt
cn thn ca nh{ vua: Anh ta yu qu c vua v hong tc v, khng bit bng cch l lng no
m sng trong gii cao sang nh vy, anh ch thy ci hay, ci tt ca gii m{ khng dng tay
vo nhng ci xu xa, nh bn ca gii . Anh ta khng bao gi ch bai mt ai; hoc mt vic
g. Anh ta hoc nn thinh, hoc bng mt ging hng dng oang oang, gn nh ku rng ln
nhng iu anh ta cho l cn ni v{ thng km theo mt chui ci ha h rn r~. Nh vy
khng phi l v th on x giao, m bn tnh anh ta th.
- A? Cu li ng lc qu|. im tm ch? Xung }y. Mn bt tt ny tuyt lm. Mnh by gi
cng bt u v kt thc bng mt mn tht b. H! H? H? Hay l ny, l{m t ru vang vy. Anh ta ku tng ln v ch vo mt c|i bnh ru vang . - Mnh ~ ngh n chuyn ca cu
ri. Mnh s ch th}n trnh s n tn tay c Vua cho chc chn. Ch c iu mnh ngh, gi|
cu n gp l~o Toporov trc th tt hn.
Nghe n Toporov, Nekhliudov nhn mt.
- Vic ny trong tay l~o ta. ng no th l~o ta cng c vi n hi kin. C th lo ta
s gip cho cu toi nguyn cng nn.
- Cu ~ bo th mnh n vy.

- Hay lm. No cu ni cho mnh bit xem cu thy Petersburg nh th no? - Bogatirev ni
oang oang.
- Mnh cm thy b thi min y. - Nekhliudov ni.
Thi min ? - Bogatirev nhc li v{ ph| ra ci. - Cu khng mun n g c {? Thi tu . Anh ta cm khn mt lau b ria. - Th cu i thm ng Toporov ch? Nu ng ta khng bng
lng gip th a l| s cho mnh, ngay ngy mai, mnh s ln, - v mm oang oang nh vy
anh ta ng dy, khot tay lm du, cng t nhin nh anh ta lau mm, eo kim vy. - V by
gi th tm bit, mnh phi i }y.
Ta cng i, Nekhliudov va ni va sit cht bn tay to, khe ca Bogatirev, v chng chia tay
bn trn bc thm. Bao gi cng th, mi ln chia tay vi Bogatirev, ch{ng cng c c|i cm gic
khoan kho|i nh thy c ci g lnh mnh, hn nhin, ti m|t.
Tuy chng c hy vng g vi vic n thm Toporov, nh}n vt c quyn nh ot v n cc tn
tng phi, Nekhliudov vn c n.
Chc v ca Toporov, ngay trong bn th}n n ~ bao h{m mt mu thun, ch c ngi no
ngu n v mt lng tri, khng cn bit o c l g na mi c th khng nhn thy m thi.
Toporov c hai nt tiu cc ny. Mu thun ni ti trong chc v ca lo l: phi bng nhng
phng tin vt cht, k c bo lc, ng h v bo v To thnh vn t coi l do Cha dng nn
m bt chp c cc ca a ngc, hoc bt k sc mnh no ca ngi trn cng khng lay
chuyn ni.
Ci t chc do Cha dng nn v khng g lay chuyn ni y li phi da vo s ng h v bo
v ca mt t chc do ngi trn lp nn, ng u l Toporov c mt s vin chc gip vic.
Lo khng nhn thy mu thun m{ cng khng mun nhn thy n, bi th, lo ch mt
nim lo sao ngn cm khng cho mt linh mc no, hoc mt mc s n{o, hay mt tn
tng phi no ph hoi To thnh, ci To thnh m ngay c ca a ngc khng lm g ni. Nh
bt c k n{o ~ mt ht tnh cm tn gi|o c bn, khng bit g n bnh ng v bc i gia

con ngi, Toporov tin tng rng qun chng nhn dn l nhng sinh linh khc hn lo: h c
nhng nhu cu rt cn thit, m{ i vi lo li c th b i c, khng sao c. Trong thm tm
lo, l~o khng c tn ngng g ht v thy nh th l tin v d chu: nhng, s rng qun
chng cng li noi gng l~o chng nn theo li l~o ni, l~o coi mnh c ngha v thing ling
phi gi cho qun chng nhn dn khi sa vo tnh trng .
Cng nh trong mt quyn sch dy khoa nu nng, c ni ging tm c nu khi cn ti,
lo tin mt cch su sc khng phi theo ngha bng nh phi hiu cu ni trn trong quyn
sch dy nu n, m{ theo ngha en, - nn lo vn ngh v{ ni l{ qun chng nh}n d}n a m tn.
L~o i vi tn gio m lo phi bo v cng nh ngi nui g{ i vi nhng xc cht thi
dng lm thc n cho g{; x|c thi th kinh tm y, nhng g{ thch n, vy phi ly n m
nui g: Tt c nhng chuyn th cng tng th|nh c m n ng trinh Iberi, Kazan,
Xmolenxk, c nhin ch l s sng bi th kch; nhng qun chng thch th v tin, cho nn phi
duy tr nhng chuyn m tn .
Toporov ngh vy, lo khng hiu rng s d qun chng thch m tn chnh ch ti t trc kia
bao gi cng ~ c v{ hin nay cng vn c nhng k tn nhn nh l~o Toporov, nhng k c
hc thc, li dng hc thc ca chng khng phi vic |ng phi dng nh gip nh}n d}n tho|t
ra ngoi vng ti tm ngu dt, m tri li, hm cht nhn dn vo vng ngu dt ti tm.
Lc Nekhliudov v{o phng kh|ch, Toporov ang ni chuyn trong vn phng vi mt b b
trn ca nh tu kn, mt b qu phi hot bt, lanh ln, ang truyn b v bo v chnh gio
nhng vng min T}y nc Nga trong |m nhng ngi phi Uniat(1) b cng bc quay v
theo chnh gio.
Vin th k ring ang l{m vic trong phng khch hi Nekhliudov xem ch{ng n v vn g.
c bit chng mun ln Ho{ng mt t s thnh nguyn ca nhng tn tng phi, anh
ta bo chng cho xem trc, Nekhliudov trao t s cho ngi th k cm v{o vn phng
Toporov.
Chic mn cao i trm u, tm mng che mt bay lt pht v di |o en d{i lt tht ko l

pha sau, b b trn ri khi phng lm vic i ra; hai b{n tay b{ trng mut, mng tay trau
chut tinh vi, chp trc ngc v cm mt chui trng ht bng hong ngc. Nekhliudov ngi
ch Toporov c s thnh nguyn v lc u; lo bc bi, sng st trc c}u vn t s vit
trong sng, rn ri.
L~o ngh: "Nu mun mt m s ny ti tay Ho{ng n c th ra nhiu vn rt phin v
gy ra nhiu s hiu lm, l~o t s xung bn, bm chung v ra lnh mi Nekhliudov vo.
Lo nh li v n nhng tn tng phi ny: l~o ~ nhn c mt l| n xin }n x| ca h.
}y l{ nhng ngi ~ la b chnh gio; h ~ b khin tr|ch v{ a ra to{, nhng to{ |n ~ tha
bng h. Th l{ c tng gim v vin thng c bn cn c ngay vo ch cc cuc hn nhn
ca h mang tnh cht bt hp php m quyt nh, bt h i {y khin v chng con ci h
phi chia la mi ngi mt ng. Gi }y chnh nhng ngi cha ngi m i c v
chng, con ci sum hp vi nhau.
Toporov nh li tnh hnh n ny lc n mi n tay l~o, l~o ~ tr tr khng bit c nn chm
dt ngay i hay khng. Nhng lc l~o ngh ph chun c|i |n , {y nhng con ngi thuc
gia nh nng d}n i mi ngi mt ng cng chng c hi g; cn nh h li ni c th
c th c tai hi cho nhng ngi khc trong vng, nhng ngi ny ri cng la chnh gi|o mt.
V d, s kin ny cng chng t nhit tm ca c tng gim mc, cho nn lo b mc cho cu
chuyn mun n }u th n.
Song gi }y mt ngi bnh vc nh Nekhliudov l{ ngi c t nhiu th lc Petersburg, v
n c th c trnh ln Ho{ng thng nh mt h{nh ng tn bo, hoc ri v{o tay b|o ch
ngoi quc. V vy, lo quyt nh ngay lp tc mt cch gii quyt khng ng.
- Cho ng, lo ni, lm ra v mt con ngi rt bn; lo c ng m tip Nekhliudov v{ cp
ngay ti vn . - Ti bit chuyn ny. Nhn qua my tn ngi l ti nh li ht cu chuyn ri
ro. - Lo cm t s thnh nguyn v{ a cho Nekhliudov. - V xin rt cm n ng ~ nhc ti. Ci
l{ do chnh quyn a phng h nhit t}m qu| |ng. - Nekhliudov lng thinh v nhn khng
cht thin cm ci v b b ca b mt tai ti kia. - Ti s ra lnh hu b bin php y ngay
cho nhng ngi ai c v nh ny.

- Nh vy ti khng cn phi s ny ln na phi khng ?

- Vng khng cn. Ti oan chc vi ng nh vy, - lo ni v nhn mnh c bit vo ch "ti";
r rng l lo tin rng c trung thc "ca lo", li ni "ca lo" l nhng bo m chc chn
nht. - M tt hn ht l ti vit ngay by gi. ng chu kh ngi chi tm mt cht.
Lo li gn bn v bt u vit. Nekhliudov khng ngi, a mt nhn ci trn hp v ni, ci
bn tay to, ni g}n xanh ang a nhanh ngi bt, v{ ly lm l rng con ngi ny, vn dng
dng vi tt c mi s, nay li ch qu| |ng ti vic ny. Ti sao vy?
- }y! - Toporov va ni va d|n phong th li. - ng bo tin cho "khch hng" ca ng i, l~o
ni thm, mi chm li lm ra v mm ci.
Nekhliudov cm ly chic phong b v hi:
- Nhng v l g nhng ngi ny ~ phi chu au kh.
Toporov ngng u ln v mm ci, dng nh c}u hi ca Nekhliudov lm lo hi lng.
- C|i ti khng th ni vi ng c. iu duy nht ti c th tr li ng l nhng quyn li
quc gia, m chng ti bo v, rt i quan trng, nn i vi nhng vn tn ngng, nu c
lng nhit th{nh qu| |ng d cng khng |ng s v khng hi bng c|i th|i hin ny ang
ph bin l dng dng qu| i i vi nhng vn ny.
- Nhng c l{m sao ngi t li ly danh ngha tn gi|o vi phm n ngay c nhng yu cu
c bn ca o nh}n ngha, l{m tan n|t nhiu gia nh nh vy?
Toporov vn mm ci, khoan dung, ra v cho rng nhng iu Nekhliudov ni tht d thng.
Nekhliudov ni g th ni, t trn a v cao c chnh quyn ca l~o, nh l~o ngh, vn ch thy
nhng li ni d thng v{ thin lch.

- C theo nh quan im c nhn th s th c th hnh dung nh vy c y, nhng theo

quan im ca Nh{ nc, th s th c khc t nhiu. Thi, xin knh cho ng. - Toporov va ni
va ci u cho v cha tay ra bt.
Nekhliudov lng l nm ly ri vi v~ i ra, lng }n hn l{ ~ trt nm ly bn tay y.
"Quyn li quc gia?" - Chng chc li nhng li ni ca Toporov. Ch{ng ngh, trong khi bc
ra khi nh Toporov. V chng n li mt lt trong c, tt c nhng ngi di quyn c|c c
quan c trch nhim phc hi cng l bo v tn ngng v gio dc qun chng; t ngi {n
b qu ma b pht v ~ b|n ru lu, g thanh nin v ti trm cp, t anh ch{ng v gia c i
lang thang, ngi t nh{ v ~ c phng ho, t anh ch ng}n h{ng v ~ bin th, cho ti c
gi bt hnh Lydia n phi ngi t ch v chng mun moi c ta nhng li khai cn thit, ri
n nhng tn tng phi b bt v ~ chng li chnh gio, cho ti nhng anh chng Gurkevich
v ~ m c mt hin php, Nekhliudov thy r mn mt nh ban ng{y rng tt c nhng con
ngi ~ b bt, hoc b t hoc b i {y, ho{n to{n khng phi v h ~ vi phm cng l
hoc vi phm php lut, m ch v h lm tr ngi vic v vt ca ci nhn dn ca bn vin
chc, quan li v bn nh giu.
V{ ngi {n b{ qu ma bun lu, tn n cp i lang thang trong th{nh ph, c b Lydia vi
nhng bn tuyn ngn, nhng tn tng ph|i ph| m tn, Gurkevich i hi hin php, - tt
c u tr ngi cho cng vic ca chng. Chnh v vy m Nekhliudov thy tht r rng tt c
bn quan li vin chc, bt u t ng chng ca b d chng, t nhng vin Khu mt, t lo
Toporov, cho n nhng quan ngi nho nh, tht sch s; tht t chnh, ngi trc bn lm vic
trong cc b, h chng h bn lng my may v chuyn nhng ngi v ti phi chu au kh,
m ch lo tm cch tr kh tt c nhng ngi no coi l nguy him m thi.
Nh th th ra khng nhng ngi ta ~ b, khng theo c|i o l: th{ tha cho mi k c ti
trnh khng trng pht oan ung mt ngi v ti, m tri hn li, tr kh c mt phn
t thc s nguy him th d c phi trng pht oan c mi ngi v ti h cng c l{m, cng
nh l{ ct b mt b phn ung thi, ngi ta phi ct ngay c v{o n phn lnh mnh ca
c th

Nekhliudov thy cch gii thch tt c nhng s vic xy ra theo li nh vy th dng nh rt

gin d v{ r r{ng, nhng chnh c|i li gin d r r{ng li lm cho chng do d khng dm
tha nhn cch gii thch y.
Khng th no mt hin tng phc tp dng y li c cch ct ngha gin d v kinh khng
nh vy c; khng th no m tt c nhng li p v cng l, v lng tt, lut php, v tn
ngng, v Cha v.v li ch l nhng li ni sung che y cho ci lng tham lam b i nht
v s tn bo gh tm nht.

Ch thch:
(1) Uniates: "phi lin hp" l mt tng phi cng nhn quyn ti cao ca Gio hong nhng vn
gi cc nghi l tn gio c. (theo ch thch bn dch Hoa vn).

Chng 87

|ng l ra Nekhliudov ~ i khi Petersburg ngay chiu hm , nhng ch{ng ~ ha vi

Mariet l s n gp c ta nh ht v tuy bit l{ khng nn n, song chng vn t di mnh
m{ i, vn c l{ ~ ha th phi gi li.
"Ta c th cng li c tt c nhng s quyn r ny khng?" - Chng t hi, khng thnh
thc vi mnh lm. - "Ta mun th mt keo cui cng xem sao".
Thng xong b l phc, ch{ng n h vin v{o lc ang din mn th hai ca v kch bt h
"Tr hoa n"(1), lc ngi din vin ngoi quc vi mt phong cch mi m, ang biu din ci
cht ca nhng ngi ph n lao phi.
H vin cht nch ngi, nhng khi Nekhliudov hi, ngi ta lin ch cho chng ngay ci khoang
ca Mariet ngi vi v c bit cung knh i vi con ngi hi n ch ca c.
Mt ngi hu mc o du ng ngo{i h{nh lang, ci ch{o ch{ng nh mt ngi quen thuc
v m ca cho chng vo.
Tt c nhng khoang i din u cht ngi, k trc ngi, k sau ng, v nhng tm lng
chen st nhau, nhng c|i u bc ph, hoa r}m, hi, c|i tc chi bng, ci tc un qun ngi trn
cc hng gh tng di t: tt c ang mi chm ch ngm ngi din vin, gy nh x|c ve,
mnh vn h{ng ng ten v{ t la ang un o thn mnh v ni bng mt ging kiu c|ch on
c thoi. C mt ting "sut" lc ca m v hai lung hi, mt nng, mt lnh lt qua trn
mt Nekhliudov.
Trong khoang c Mariet v mt b l mt qung vai chic khn , u i chic m to, nng v
hai ngi {n ng: mt l{ vin tng, chng Mariet, ngi cao, kh hiu, mnh vn b qun
phc n bng ngc phng ln, cn ngi kia, tc hoe v{ng, u ~ chm hi, em co nhn, c

lm ng tin, hai bn m c hai chm ru oai v Mariet duyn dng, mnh d, thanh lch, trong
chic o h ngc l i vai rn chc, vi mt nt rui en nh im bn di c, nng quay
ngi li, dng chic qut ch cho Nekhliudov chic gh ng sau nng, vi mt n ci nim
n, n tlnh m chng cm thy rt c nhiu ngha.
Ngi chng, vi v trm tnh ~ quen, a mt nhn Nekhliudov ri nghing u cho. B iu
con ngi, khe mt ng ta lc nhn trao i vi v, tt c ni ln rng y l ch nhn, l k
chim hu mt m nhn.
on c thoi kt thc, nh{ h|t nh sp di ting v tay. Mariet ng dy, tay gi vt vy
la ku st sot i v{o m khoang, gii thiu Nekhliudov vi chng. Vi n ci lun n trong
khe mt, vin tng ni lo rt sung sng c bit chng v ri im lng, ci im lng kh
hiu.
- |ng l ti phi i ngay ng{y hm nay, nhng ~ trt ha vi b. - Nekhliudov quay li ni vi
Mariet.
- Nu ng khng mun li thm ti, - Mariet |p li hm trong cu ni ca chng, - th t ra
ng cng n m xem mt n din vin kit xut. Trong lp cui cng, c ta c tuyt khng h
mnh? - C quay hi chng.
Ngi chng gt u.
- Nhng c|i khng h lm ti xc ng, - Nekhliudov ni. - Ngy hm nay ti chng kin bit
bao chuyn au kh thc s, nn
- Mi ng hy ngi xung }y k cho ti nghe.
Ngi chng lng tai nghe chuyn, n ci trong khe mt lo mi lc thm chm bim.
- Ti ~ n thm ngi ph n mi c th ra sau mt thi gian b giam gi qu lu; con
ngi y gi }y ho{n to{n bi nhc:

- Ngi {n b{ m{ ti ni vi mnh y m. - Mariet bo chng.

- Ch ta c tha, ti rt mng, - ngi chng thn nhin ni, va gt u va mm ci di
b ru mp, n ci ln ny Nekhliudov thy r l ma mai. - Ti i ht thuc }y.
Nekhliudov c ngi nguyn, i Mariet ni c|i iu g m{ c ta ~ ha, nhng c ta khng
ni g ht v{ cng khng c ni vi ch{ng iu g c, m ch bng a v{ ni v v kch m c
tng Nekhliudov chc phi ch c bit. Chng bit c ta khng c g ni vi mnh m ch
mun ph by vi chng ci thn hnh c ta trong tt c ci lng ly ca b y phc d hi, vi
i vai h v ci nt rui xinh xinh; iu chng va khm ph ra ny lm cho chng va thy
thch m va tm.
Tm mn m hoc trc kia che ph tt c nhng c|i d y cha phi ~ cun hn i trc
mt Nekhliudov; song ch{ng cng ~ thy mn c, song chng bit c l mt con ngi gi di
sng vi mt anh chng xy dng s nghip trn xng m|u v{ nc mt ca h{ng trm, h{ng
nghn ngi bt hnh, th m c ta hon ton dng dng c. Tt c nhng li c ta ni ngy
hm qua u l gi di; iu c ta mun lc y li l lm sao cho chng phi yu c ta, c|i , l
do ti sao ch{ng v{ c cng u khng hiu. Chng thy n hp dn li va kh . ~ nhiu ln
chng sa son chun b b ra v, ~ cm ly m ri li li.
Nhng cui cng, khi ngi chng tr li, mi thuc l nng nc trong b ria en rm, v hn
nhn chng bng mt con mt, k c, khinh khnh, l{m nh khng nhn ra chng l ai, th khng
cho cnh ca kp ng li Nekhliudov bc ngay ra ngoi hnh lang, ly o chong v ri
khi nh{ h|t. Lc i dc i l Nepxki v nh, chng bt gi|c n mt ngi {n b{ cao ln
y { n mc thanh lch mt c|ch khiu khch, ang thung dung i trc mt chng, trn va h
ri nha rng ri. C gng mt v{ to{n th}n ngi y biu hin r c ta cng bit ci uy lc
xu xa ca mnh. Tt c nhng ngi i tr li hoc vt i ln trc u ngoi c li nhn c
ta. Nekhliudov ro bc i nhanh hn, khi vt ln trc cng bt gic quay li nhn vo mt
c ta.
B mt chc l{ c |nh phn, rt xinh ti v{ i mt sng hn ln khi c ta mm ci vi

chng. L lng thay, tc th Nekhliudov nh ngay n Mariet, v chng cm thy c c|i g cng
va hp dn va gh tm nh ~ cm thy nh ht lc va qua. Vi v~ vt ln trc c gi,
Nekhliudov bc tc vi chnh mnh, r v ng Morxkaia, ra bn t{u; ch{ng i i li li
khin cho ngi cnh st rt i ngc nhin, Cng c|i n ci ging nh n ci ca ngi {n
b kia nh{ h|t khi ngi ta bc vo, v c hai n ci cng c mt ngha ging nhau; ch
c mi mt iu kh|c l{ ngi ny th thng thn ni trng ra: "Nu anh cn n em th em }y,
h~y mang em i? Nu khng th anh i i". Cn ngi kia th gi v khng ngh n chuyn
lm ra b ta }y sng vi nhng tnh cm cao thng, t nh V cn bn, th cng nh nhau c.
Ngi {n b{ ny t ra cng thng thn, cn ngi kia gi di. Hn na, ngi ny b cnh khn
qun x y v{o bc ng y cn ngi kia th a rn, tiu khin vi ci tnh dc m miu,
gh tm v khng khip. C gi giang h ny l mt th nc bn thu, hi thi hin cho
nhng k v qu kht khng cn thy tm na; cn con ngi nh ht kia l mt th thuc
c, ng vo ch no l ngm ngm hu hoi c ch .
Nekhliudov nh li s dan du ca chng vi v vin thng lnh qu tc trc kia v bao nhiu
nhng k nim h thn li l lt hin ra trc mt.
"Gh tm thay cho c|i th tnh trong con ngi, ch{ng suy ngh - nhng chng no n cn c
ci dng trn trung t trn nh cao ca i sng tinh thn, chng ta c th nhn ra n v
khinh b n; b sa ng~ hay cn ng vng th ta vn l{ ta nh trc. Nhng khi c|i th tnh
n|u hnh di ci v b ngoi gi l{ th mng, thm m v bt ta phi thn phc n th lc ,
ci u sng b|i n nh mt v thn linh, ta nhp thn vo n, khng cn phn bit c hay
vi d. Lc , qu tht l kinh khng!".
Gi }y, tt c nhng iu , Nekhliudov thy r mn mt nh ang trng thy nhng dinh
th, nhng tn lnh g|c, to{ ph|o {i, con sng, thuyn b v S hi o|i kia vy.
V{ cng nh trn tr|i t m hm khng c bng ti n{o m m, thoi mi, m ch c mt
|nh s|ng c l l bun t gi to khng bit t }u ti, trong tm hn Nekhliudov cng vy, s
ti tm m ca ngu mui cng ~ tiu tan i. Mi s ~ r r{ng minh bch. R r{ng n ni tt
c nhng g trc kia c coi l quan trng v tt p th thc ra u l nh nhen, nh nhuc;
v tt c ci ho nhong, ci xa hoa ny chng qua ch che giu nhng ti c c hu t lu

i, rt quen thuc vi tt c mi ngi; chng nhng ci ti |c ~ khng b trng pht m

li cn a v thng th v{ c t im bng tt c nhng v m miu, m{ con ngi c th
hnh dung ra c.
Nekhliudov mun qun tt c nhng c|i i, mun chng trng thy n na, nhng ~ mun
ri, chng khng th khng trng thy n. Du chng khng thy c ngun gc pht sinh ra
|nh s|ng ~ soi t cho mnh thy tt c iu , cng nh ch{ng khng thy c ngun gc ci
nh sng to khp trn th{nh Petersburg, du rng c|i |nh s|ng i vi chng c v m
nht, bun t v gi to, nhng ch{ng khng th no khng thy mi vt di |nh s|ng , v{
chng cm thy li va vui sng li va lo u.
Ch thch:
(1) La dame aux Camelias

Chng 88

Va ti Moskva, Nekhliudov n ngay bnh x| nh{ t bo tin bun cho Maxlova, tc l tin
Khu mt vin ~ y |n; v{ cng ~ b|o cho n{ng bit trc chun b ln ng i Siberi.
V l s ln Nh{ vua xin n x m vin trng s ~ tho gip v chng mang cho nng k,
Nekhliudov thy hy vng mong manh lm v{, c iu l, gi }y ch{ng khng mong t kt qu
na. Ch{ng ~ l{m quen vi ngh i Siberi, vi ngh s sng gia |m ngi t {y v{ kh
sai. V{ ch{ng cng lng tng khng hnh dung c cch thu xp th no cuc i mnh v cuc
i Maxlova nu n{ng c tha. Chng nh li cu ni ca nh{ vn M Thorcau(1) nc M
hi cn ch n l. Thoreau ni: " mt nc m ch n l c lut php che ch v
bo v th ni duy nht thch hp cho ngi cng dn ngay thng l nh t". y cng l{ ngh
ca Nekhliudov, nht l sau chuyn i Petersburg v{ sau khi ch{ng c mt thy tai nghe tt
c nhng iu .
"Phi, nc Nga, trong thi i hin nay, c|i ni duy nht thch hp vi mt con ngi ngay
thng l{ nh{ t!". Ch{ng ngh th v thm ch chng cn cm thy th na, khi n gn nh lao
v{ i v{o pha bn trong.
Ngi gc bnh x nhn ra chng, vi bo tin ngay cho chng hay rng Maxlova khng cn
}y na.
- Vy c y }u?
- Tr v nh giam ri .
- Ti sao ngi ta li tr v?
- Ci ging n th y , tha Cng tc - Ngi gc va ni: va mm mt n ci khinh b. -

C n{ng lng nhng vi mt vin y s, v{ ~ b b|c s ch nhim ui. Nekhliudov khng ng

Maxlova v{ i sng tinh thn ca nng li gn gi vi ch{ng n nh vy. Nghe tin , ch{ng
sng s. Chng c cm gi|c nh t nhin c tin b mt tai ho ln. Ch{ng au lng khng
sao k xit.
Cm gi|c u tin ca ch{ng khi c tin ny l xu h. Trc ht, chng t thy mnh l l
bch v ~ h{o hng phn khi tng tng ra s thay i trong tm trng Maxlova. Th ra tt
c nhng li t chi s hy sinh ca chng, tt c nhng li nng thng trch chng, tt c nhng
git nc mt ca n{ng, y ch l - theo nh ch{ng ngh - nhng mnh khe ca mt ph n sa
o, ch hng li dng ch{ng n ht mc m thi. By gi hnh nh ch{ng thy rng trong bui
gp Maxlova ln trc, ch{ng ~ nhn thy nng c nhng du hiu ca s tru lc khng th
cu v~n c v{ n hm nay th r hn. Tt c nhng ngh y lt qua c chng trong lc
ch{ng i m ln u theo bn nng v{ i ra khi bnh x.
"Nhng m{ l{m th no by gi? - Chng t hi.
Mnh c cn b buc cht vo vi nng khng? Phi chng nh c vic ny m mnh thot n,
khng phi bn t}m n nng na khng?".
Cu hi va t ra, ch{ng ~ hiu ngay rng coi mnh l thot nn v b mc nng, th khng
phi chng trng pht n{ng, nh ch{ng mun m l trng pht chnh mnh vy, ngh n
chng thy rng mnh gh s.
"Khng, vic ~ xy ra khng thay i c m ch cng c thm quyt tm ca mnh thm
vng. Nng c vic lm theo lng nng mun, nu nng mun dan du vi vin y s th c dan
du, y l vic ring ca n{ng vic ca mnh l lm trn vn nhng iu m{ lng t}m i
hi. - Chng t ngh. - Lng t}m i hi mnh phi hy sinh t do ca mnh chuc li li lm
ca chnh mnh, v{ mnh ~ quyt nh s chung sng vi nng - mc d ch l hnh thc - v
mnh s i theo n{ng ti bt c }u ngi ta s a n{ng n; quyt nh y khng thay i", chng cng ci t nh mnh nh vy v qu quyt bc ra khi bnh x|, i v pha chic cng
khng l ca nh t.

Ti ni, ch{ng yu cu ngi gc ngc trc nht bo vi vin gim ngc rng chng mun gp
Maxlova.
Ngi gc vn bit chng nn ly tnh quen bit, anh ta cho chng hay mt tin quan trng v
nh{ lao: vin i u ~ xin thi vic, vin gim ngc mi n thay l{ ngi rt khe kht.
- By gi th nghim ngt lm. Tht khng may. Hin nay, ng y c }y, ti vo bo ngay.
Vin gim ngc mi c trong nh giam tht, y ra gp Nekhliudov ngay. Y l{ ngi cao ln,
xng xng, g m| cao, c ch chm chp v bn tnh.
- Ch c php n thm v{o nhng ng{y ~ quy nh v phng ni chuyn, - y ni, mt
chng nhn g n Nekhliudov.
- Nhng ti phi a cho ngi b giam k mt l s ln Nh vua xin n x.
- ng c th a }y cho ti.
- Ti cn gp ngi b giam. Trc }y ti vn c php.
- Trc }y kh|c, - vin gim ngc va ni va lic mt nhn Nekhliudov rt nhanh.
- Ti c giy php ca ng tnh trng, - Nekhliudov nhn mnh v rt v ra.
- Xin php ng cho ti xem - vin gim ngc ni, mt vn khng nhn Nekhliudov, ch a
nhng ngn tay d{i, kh t, trng bch, ngn tay tr eo nhn vng, ra cm ly mnh giy v
c chm chp. - Xin ng qu b vo phng giy
Ln ny, phng giy vng, khng c ai. Vin gim ngc ngi v{o trc bn v bt u gi xem
ng giy m| , r r{ng y c nh ch th}n c l c mt lc hai ngi ni chuyn vi
nhau. Khi Nekhliudov hi y xem c th gp c n t nhn chnh tr Bogodukhovxkaia khng,
th y tr li cc lc l{ khng c.

- "Khng c php thm t chnh tr", - y ni xong li chi mi v{o ng giy m.

Mang bc th gi cho Vera Bogodukhovxkaia trong ti o Nekhliudov cm thy mnh l mt k
phm ti m{ }m mu h{nh ng ~ b bi l v ph v.
Khi Maxlova vo, vin gim ngc ngng u ln v{, khng nhn ai trong hai ngi, ch ni cc
lc: "C|c ngi c th ni chuyn", ri li tip tc c cc giy t.
Cng nh trc kia, nng li mc vy v o chong trng, u bt khn. Lc n gn
Nekhliudov, trng thy v mt chng lnh nht, lm lm, n{ng bng mt v, hai tay cun
cun vt o chong, nng ci nhn xung.
Thy v mt bi ri ca Maxlova ch{ng c{ng tin iu ngi gc bnh x| l{ ni ng.
Nekhliudov cng ~ mun ni chuyn ca ln trc, nhng ch{ng khng th a tay ra bt tay
n{ng nh ch{ng mun: by gi chng thy kinh tm.
Bng mt ging u u ch{ng ni, khng nhn v{ cng khng cm tay nng:
- Ti mang n cho c mt tin chng lnh: Khu mt vin ~ b|c n kh|ng n.
- Ti ~ bit th t trc, - nng tr li, ging nghe rt l, nh b nght th.
Gi| nh trc kia th Nekhliudov ~ hi ti sao nng ni th, nhng b}y gi chng ch ng
nhn nng.
Thy vy, chng nhng ch{ng khng ng lng thng, m{ tr|i li cn thy tc gin na.
Vin gim ngc ng dy v{ i i li li trong phng.
Mc du kinh tm, Nekhliudov lc ny thy thng n{ng, ch{ng thy cn phi ni nng bit

chng ly lm tic l Khu mt vin ~ b|c n kh|ng |n.

- C ng tht vng, l s ln Nh vua xin n x c th c kt qu v hy vng
- khng phi chuyn y }u, - nng va ni va a i mt t l hi hing bun ru nhn
chng.
- Nhng c iu g th?
- ng ~ n bnh x v chc ngi ta ~ ni vi ng v ti.
- Ch, c h g }u? y l vic ca c, - Nekhliudov chau my li, lnh lng tr li.
Ci cm gi|c au but v lng t i b xc phm ~ du i ri, by gi li bng ln vi mt sc
mnh mi khi nghe nng nhc n ci tn bnh x. "Mnh, mt trang nam nhi trong gii thng
lu m{ bt c thiu n no thuc tng lp qu tc cng u coi c snh duyn vi mnh l
mt hnh phc, mnh t ngh xin ly c ta, vy m c ta khng ch i c, li i dan du
vi mt vin y s", va ngh vy chng va cm gin nhn nng.
- }y c k v{o l| s thnh nguyn. - Va ni, chng va rt trong ti ra mt phong b v{ t
ln bn. Ly u khn bt tc lau nc mt, nng ngi xung bn bn v hi phi vit g v vit
vo ch no.
Chng ch ch cho nng k, cn nng th ngi xung va ly tay tri ko tay o bn phi ln;
ng ng sau, Nekhliudov lng l nhn lng Maxlova ci xung trn mt b{n, i lc rung ln
v nhng cn nc n nghn ngo. Trong tm tr chng, hai tnh cm tt v xu u tranh vi
nhau: lng t i b xc phm vi lng thng n{ng au kh. V cui cng lng thng ~ thng.
Chng khng nh tnh cm n{o c trc, bt u l{ lng thng xt n{ng hay bt u l s nh
li con ngi mnh, cng ng l{ nhng h{nh vi m{ ch{ng ang ch tr|ch nng.
Ch bit l{ t nhin cng mt lc, chng cm thy mnh l k c ti, v thy thng n{ng.

K xong, Maxlova chi ngn tay giy mc vo vt |o v{ ng ln nhn chng.

- D kt qu ra sao, d c th n{o i na th quyt tm ca ti cng khng thay i! - Chng ni.
ngh mnh ~ tha th cho n{ng l{m ch{ng thm thng mn nng; chng nhng mun an i
nng.
- Ti ~ ni th no th s l{m nh th. Ngi ta em c i }u, ti cng s bn c.
- Chng ch g! - Nng vi ngt li chng, tuy v mt sng hn ln.
- C h~y ngh n tt c nhng th c th cn n trong lc i ng.
- Ti ngh chng c g c bit. Xin cm n ng.
Vin gim ngc li gn, Nekhliudov chng i y ni, co t lui ra; chng thy lng mnh vui
thanh thn, yn tnh, v{ thy thng yu tt c mi ngi, cm gi|c trc }y ch{ng cha h
thy. ngh khng mt hnh vi no ca Maxlova li c th lm phai nht tnh yu ca chng
khin chng phn khi v thy mnh bc ln ti mt nh cao, t trc ti nay cha h vn
ti c.
"Mc nng dan du vi vin y s, y l vic ca nng. Vic ca mnh l yu nng khng phi v
mnh m l v nng, v v Cha".
***
Chuyn dan du vi vin y s ~ l{m cho Maxlova b ui tr v nh{ lao m{ Nekhliudov ~ tin l{
c, tht ra ch l th ny: theo lnh ngi y t| trng, Maxlova n phng thuc tn cui hnh
lang kim tr b phi; y nng gp tn y s Uxtinov, mt thng cha cao lnh khnh; mt sn
si, ~ t lu hn vn chng gho nng.
dt thot ra khi tay hn, Maxlova ~ y mnh hn n ni hn va c vo mt ci gi, lm

ri v mt hai chic l. Va hay lc , b|c s ch nhim i qua ngoi hnh lang. Nghe thy
ting thu tinh v v trng thy Maxlova mt ta tai chy ra, ng ta nghim ngh qut:
- Ny, ch kia, nu gi tr ra }y, ti s iu ch v sm. Ci g th? - ng gm gm nhn tn y
s qua pha bn kia mc knh hi.
Tn kia mm ci, bt u bo cha cho mnh. Khng cho y ni ht, b|c s ngng u ln n
mc nhn y qua mc knh, v{ i v pha c|c phng. Ngay hm , ng ta yu cu gim mc gi
sang cho mt ngi h l ng n hn thay Maxlova. y, c cu chuyn "dan du" ca
Maxlova vi tn y s ch c th. B ui v vi l do l c chuyn tng tu vi bn {n ng ~ l{
mt iu cc k au kh cho Maxlova, v t l}u n{ng ~ thy gh tm nhng quan h vi nam
gii v{ c bit t sau khi gp li Nekhliudov. ngh b mi ngi - trong c c tn y s mt
sn si cn c vo qu kh v hin ti ca n{ng m{ xt o|n, h u t coi c quyn lm nhc
nng v li ly lm l khi b nng c tuyt, ngh khin nng thy v cng ti nhc, thng
xt cho s phn mnh v a hai h{ng nc mt. Gi }y khi ra gp Nekhliudov, n{ng ~ mun
minh oan vi chng v li kt ti bt cng kia m chc ch{ng ~ nghe ni. Nhng mi bt u
ni n{ng ~ cm thy chng khng tin mnh v c bin bch ni oan cng ch cho chng thm
nghi ng m{ thi; nc mt dng ln nghn c, nng lng thinh khng ni.
Maxlova vn c tng v lun lun t nh rng nng khng tha th cho Nekhliudov v ght
ch{ng nh n{ng ~ ni r trong bui gp mt ln th hai. Nhng thc ra nng li yu chng v
yu mnh lit, n mc tnh yu ~ thc y nng lm tt c nhng g m chng mun nng
lm: cha ht thuc, cha ung ru, khng ci ct l{m duyn v{ ~ phc v bnh x. Nng
lm nhng iu ch v bit chng mun th. Nu nh mi ln ch{ng nn n nng chp nhn
s hy sinh ca chng, hy ly ch{ng m{ n{ng ~ cng quyt t chi th y ch v n{ng a nhc
li nhng li kiu h~nh n{ng ~ ni ln u tin, m{ cng ch yu l v nng bit rng cuc hn
nh}n s ch lm cho chng kh s m thi. Nng mt mc khng khng cng quyt t chi
khng nhn s hy sinh ca ch{ng, nhng ngh n Nekhliudov li khinh mnh, tng mnh vn
nh trc kia, khng nhn thy s thay i ang bin din trong con ngi ca mnh, th nng
thy au n xt xa. iu chng hin nay c th ngh rng n{ng ~ l{m mt vic xu xa bnh
x| cn l{m n{ng au kh hn l{ c|i tin n{ng b y n t kh sai.

Ch thch:
(1) Thoreau: nh vn M (1817-1862)

Chng 89

Maxlova c th trong o{n t i chuyn u tin, nn Nekhliudov cng chun b ln ng.

Nhng nhng cng vic phi gii quyt li nhiu n ni chng cm thy mnh s khng bao gi
thanh ton ht c, d c bao nhiu th gi i na.
Tnh trng by gi tht l khc hn vi trc kia.
Trc kia, chng phi ngh v{ b{y ra cng vic m ni dung bao gi cng ch nhm phc v mt
i tng duy nht, l{ Dmitri Ivanovich Nekhliudov; mc du lc vic g cng u nhm
tp trung vo mt thn Dmitri Ivanovich, th m chng vn thy chn ngy. By gi mi cng
vic chng lm li v ngi khc ch khng phi v Dmitri Ivanovich na, th tt c ch{ng u
thy thch th v hp dn; v nhng vic nh th th y ry khng sao k xit.
Hn na, trc kia, khi phi trng nom ti cng vic ca Dmitri Ivanovich, chng bao gi cng
thy kh chu, bc tc; cn gi }y cng vic l{m v ngi khc th phn ln li khin cho chng
vui thch.
Cng vic ch{ng ang l{m lc ny chia ra lm ba loi; do c|i tnh ngn np hi qu| |ng, ch{ng
~ chia ra nh vy v{, i theo c|i c|ch chia , ch{ng cng sp xp nhng giy t v cc loi
cng vic vo ba chic cp.
Loi th nht l v Maxlova v cng vic gip nng. Hin nay l vic vn ng xin n x, v
chun b cho cuc h{nh trnh i Siberi.
Loi th hai l vic x l in sn ca chng Panovo, rung t ch{ng ~ trao tr cho nng
dn, vi iu kin h phi tr mt s tin chi dng vo nhng cng vic cn thit chung cho
h{ng x~. Nhng cho vic c gi| tr v mt php lut, chng cn phi tho kh c, mt bc
chc th v{ k v{o y. Kuzminxkoie, tnh trng vn y nguyn nh lc ch{ng gii quyt;

chng phi thu tin cho thu rung t, nhng k hn thu, phn tin dnh cho vic chi tiu c
nhn ca ring chng v phn tin trao cho nng dn s dng cn phi c tnh r. Khng bit
r chuyn i Siberi sp ti s phi chi tiu nhiu t nh th n{o, nn ch{ng cha quyt nh b
hn quyn li tc c tuy ch{ng ~ gim n i mt na.
Loi th ba l vic gip nhng ngi b giam; con s nhng ngi yu cu chng cng
nhiu.
Bui u khi mi tip xc vi nhng ngi b bt v h xin gip, lp tc chng can thip ngay,
c lm cho s phn h bt au kh. V sau, con s nhng ngi xin gip nh vy qu nhiu,
chng thy mnh bt lc, khng th gip tng ngi mt c, thnh ra khng ch tm m
ch{ng cng phi thnh lp tp h s th t; tp ny, thi gian v sau, chng quan t}m hn tt c
nhng tp khc.
Loi vic th t nhm gii |p nhng vn sau }y: c|i t chc k qui gi l{ "To{ i hnh"
c con l{ nh{ t m{ ch{ng ~ bit mt phn nhng ngi trong v{ tt c nhng ni giam
cm khc, t ph|o {i Petropavlovxkaia n o Sakhalin, l{ ni h{ng trm, h{ng ng{n nn
nhn b b Hnh lut m chng cho l k qu|i kia ang cht dn cht mn, ci t chc y l ci
g? C n lm g? T }u sinh ra n?
Nh c quan h ring vi nhng ngi b bt, nh c nhng ln hi chuyn vin trng s, hi
chuyn linh mc nh t v vin gim mc v qua nhng bn danh s|ch t nh}n, Nekhliudov i
n kt lun rng nhng ngi b bt giam, nhng ngi gi l ti phm c th chia l{m nm
loi.
Loi th nht gm nhng ngi b oan, nhng nn nhn ca nhng sai lm trong vic xt x
nh Melsov k b coi l phm ti t nh{, nh Maxlova, v{ nhiu ngi kh|c. Theo nh kin
nhn xt ca linh mc th loi ngi ny khng nhiu lm, khong by phn trm thi, nhng
tnh trng ca h c bit |ng ch .
Loi th hai l nhng ngi b kt |n v ~ c nhng h{nh ng phm php trong nhng
trng hp c bit nh tc gin, ghen tung, say ru, vv - nhng h{nh ng m ngay c

nhng ngi xt x v kt n h, nu trong nhng trng hp tng t, chc s phm phi.

Loi ny, theo nhn xt ca Nekhliudov th gn qu| nm mi phn trm tng s ti nhn.
Loi th ba gm nhng k b kt n v nhng vic m theo nhn thc ca bn thn h, l
nhng vic rt bnh thng, thm ch cn |ng hoan nghnh na l{ kh|c; nhng v theo s hiu
bit ca nhng k khng trong hon cnh ca h, li lm ra php lut, th h b coi nh phm
ph|p. l{ nhng ngi b|n ru lu, nhng ngi ct c v nht ci trong nhng khu rng
ca t nh}n hoc ca nh{ nc. C th thm v{o y nhng tay th ph min ni(2) v nhng
ngi khng tin o, n trm ca nh th.
Loi th t l{ nhng ngi b lit vo s ngi phm php ch v trnh tri thc ca h hn
hn trnh trung bnh ca x hi nh c|c tn tng phi, nhng ngi Ba Lan, nhng ngi
Chec-ket(2) ni ln bo v nn c lp ca h, v{ nh nhng ngi t chnh tr, nhng ngi
theo ch ngha x~ hi, c nhng cng nhn bi cng b kt ti khng phc tng chnh quyn. T
s phn trm ca nhng ngi loi ny (nhng ngi u t trong x~ hi), theo nhn xt ca
Nekhliudov - th rt ln.
Sau ht, loi th nm gm nhng ngi bt hnh; x hi i vi h c nhiu ti hn l{ h c li
i vi x hi. H b b b v mt mnh, n n i v b lin min p bc, b sa vo by cm d,
nh g~ thanh nin n cp thm chi ch}n v{ h{ng trm ngi khc m Nekhliudov thy trong
nh t hoc cn bn ngo{i. Nhng iu kin sinh sng ca h dng nh nht nh phi a
h mt cch c h thng n nhng h{nh ng gi l phm php.
Theo Nekhliudov th thuc v loi ny c mt s rt ln nhng k trm cp, st nhn, trong
c, gn }y ch{ng c tip xc vi v{i ngi. Gn gi h nn bit h hn, ch{ng xp vo hng
ny c nhng ngi h hng, nhng k tru lc, nhng ngi m{ trng phi phm ti hc mi
gi l{ "in hnh phm ti"(3); s tn ti ca h trong x hi l lun c ch yu chng minh cho
tnh tt yu ca lut hnh v s trng pht theo quan nim ca Nekhliudov, nhng ngi bt
bnh thng y, nhng k h hng v tru lc y, bn thn h cng l{ con ngi nh nhng con
ngi khc, h c ti i vi x hi t hn l{ x~ hi c ti i vi h; c iu l x hi khng c
ti trc tip vi h by gi m l t trc kia ~ tng c ti vi cha m h, t tin h.

Trong s nhng ngi thuc loi ny, Nekhliudov ch n mt tay tng phm ti n trm
nhiu ln tn l{ Okhotin. L{ con hoang ca mt g|i im, nui dng trong mt d l vin
cho ti ba mi tui, hn cha h c gp nhng ngi c o c cao hn mt vin cnh st;
ngay t thi nin thiu, hn ~ nhp bn vi mt by trm cp, thm v{o y, hn li c bit ti
pha tr, nn tranh th c cm tnh ca mi ngi. Trong khi xin Nekhliudov gip , hn
giu ct c chnh mnh, c quan to, c nh lao v tt c php lut, khng nhng lut hnh ca
ngi i m c lut ca Thng na.
Mt tay khc l Fedorov, mt g rt p trai v{ ~ cm u ng git mt vin chc gi v
cp ca. G xut thn l mt nng d}n, cha g~ ~ b tc ot mt nh ca mt cch phi php;
ri vo lnh, g b bt giam v ~ t thng vi nhn tnh ca mt vin s quan. G~ l{ ngi c bn
cht d thng, si ni, lun lun khao kh|t hng lc cha tng gp g nhng ngi v mt l
do n{o ~ t km h~m c dc vng ca mnh v{ cha bao gi nghe ni n mt mc ch
no khc i ngoi s hng lc ra. Nekhliudov thy r c hai ngi hai bn cht rt tt
nhng ~ b b ri nn h hng i, kh|c n{o c}y b b hoang di nn tn t, ho hon chng cn
gp mt g~ lu manh v{ mt ngi {n b{ b ngi ta gh tm v c v nh c |c; nhng
ch{ng cng khng sao nhn thy h c c|i g l{ "in hnh phm ti" nh trng ph|i ~
ni, chng ch thy h nhng con ngi m{ chnh ch{ng cng khng a, y nh mt s k
ch{ng ~ thy bn ngoi nh t, qun o t chnh, mang ng vai hoc vn thu tha p .
Vy l vn tm hiu ti sao tt c nhng con ngi rt kh|c nhau b bt giam trong khi
nhng k kh|c cng nh h th li c thung dung t do, thm ch cn ngi xt x nhng
ngi kia na, l ni dung tp h s th t hin ang l{m cho Nekhliudov bn t}m suy ngh.
Hy vng s tm ra c cu tr li trong sch v, chng mua tt c nhng tc phm ~ xut bn
cp n vn y. Chng tm kim nhng tc phm ca Lombroso, ca Galofalo, ca Feri, ca
Motsley, ca Tarde(4) v{ chm ch c. Nhng c{ng c, chng cng tht vng. Chng ging
nh nhng ngi tm hiu mt khoa hc khng phi l{ ginh ly mt a v trong gii khoa
hc, cng khng phi nhm mc ch bin son, bin lun hay ging dy, m{ l{ t ra vi khoa
hc nhng cu hi trc tip, gin n, c quan h n i sng. Khoa hc ~ gii |p h{ng ng{n
cu hi thng th|i, o|i om v lut hnh, nhng khng gii |p g v vn ch{ng ang tm ti.
Chng hi mt iu rt gin d: ti sao v{ cn c vo quyn g m mt s ngi li bt giam,

li hnh h, li {y i, li |nh p, li git chc nhng k khc, trong khi h cng ging y nhng
ngi b h hnh h, |nh p, git chc? tr li cu hi , ch{ng ch thy nhng li bn
lun v cc vn nh con ngi c ch t do hay khng? Liu kch thc, hnh dng b
xng s c th dng x|c nh tnh phm ti ca mt con ngi hay khng? Trong vn
phm ti th tnh di truyn ng vai tr g? C tru lc bm sinh hay khng? o c l{ g? in
r l{ g? Tho|i ho| l{ g? Tnh kh con ngi l g? Ri th kh hu, thc n, s ngu mui, tnh hay
bt chc, thi min, nhng s am m, c nh hng nh th n{o n ti c? X hi l g?
Trch nhim ca x hi l nhng g? Vn vn v vn vn.
Nhng l lun nhc Nekhliudov nh n cu tr li ca mt a b ch{ng ~ c dp hi khi
n i hc v. Chng hi n ~ hc |nh vn cha? "Ch|u hc ri " - thng b tr li. - Vy chu
h~y |nh vn ch "cng" xem no? "Nhng cng n{o c ? Cng ch y ?" - Thng b tr li vi
mt v ranh m~nh. Nekhliudov ~ tm c trong cc pho sch khoa hc nhng cu tr li
tng t, di hnh thc nhng vn t ra hi li gii |p c}u hi duy nht v{ c bn ca
chng. Trong nhng tc phm c rt nhiu iu thng minh, tr tu uyn bc, th v, nhng
li gii |p c}u hi ch yu: Da vo quyn g m c nhng k trng pht c nhng k khc?
Th li khng c. Chng nhng ch thiu cu tr li m{ tt c l lun a ra li u gii thch
v chng minh s trng pht l{ ng, v{ tnh tt yu ca n c coi l mt l ng nhin.
Nekhliudov c nhiu lm, nhng ri rc tng mng, khng c h thng. Ch{ng ti mnh
nghin cu hi ht cho nn khng th n{o tm ra c cu tr li. Chng hy vng sau ny s tm
thy. Vy nn ch{ng khng d|m cho mnh tin vo s chn xc ca li gii |p t l}u nay
thng vn hin ra lun lun trong u c mnh.

Ch thch:
(1) Th dn min Kapkaz, tuy h b Nga hong chinh phc lu, nhng h vn kt ng cp
bc bn khch thng, cp cc n gia sc ca ngi Nga, v ly th lm t ho.
2. Mt dn tc min ni pha bc Kapkaz

(3) Trong bn dch Php vn dng danh t: "criminels ns" (nhng k phm ti bm sinh)
(4) Tn cc nh phm ti hc Php, c, , th k XIX

Chng 90

Ngy khi hnh ca o{n t trong c Maxlova ~ c nh vo mng nm th|ng by;

Nekhliudov chun b i theo n{ng cng ng{y hm y.
Trc ngy khi hnh mt ngy, hai v chng ngi ch gi ra tnh gp ch{ng. Hn em mi
tui, Natalia Ivanovna Ragozinxkaia trc kia ~ c nh hng ln ti s gio dc ca cu em
trai. Nng rt yu Nekhliudov hi chng cn nh, v sau ny, trc khi ly chng t lu, hai ch
em - mt ph n hai mi lm tui v mt cu b mi lm ~ rt t}m u hp. Hi y nng
yu Nikolenka Yerteniev, bn thn ca Nekhliudov, v{ ~ qua i ngay t lu sau. C hai ch em,
h u yu Nikolenka, yu anh ta cng nh bn th}n hai ngi mt ci g tt lnh, mt ci g
gn b con ngi li vi nhau.
Ri t sau y c hai ngi u ho| h hng: em th v i qu}n dch v v cuc sng ba bi, ch
th v kt hn vi mt ngi m nng yu vi mt tnh yu xc tht; anh chng ny chng nhng
khng quan t}m n tt c nhng g l{ qu gi| v{ thing ling i vi v v em v, m cn
khng hiu nhng c|i l{ g na. Hn cho rng lng khao kh|t xa kia ca v hn mun vn
ln phm c hon thin, ton m, tn tu phc v lo{i ngi chng qua ch l mt s am m
do qu| t i, mun khoe m chi tri, hn ch hiu mt l duy nht y m thi.
Ragozinxki l k ti sn khng m danh vng cng khng, nhng l{ mt vin chc c nhiu
mnh li. Hn hot u len li mt cch ti tnh gia phi bo th v phi t o trc li hoc
phe ny hoc phe kia, tu thi c thun li a n tng lc, li nh c mt bn lnh c
bit l{ c ph n a, hn ~ d{nh c mt a v tng di tri trong ng{nh t ph|p. Hi ra
nc ngoi, hn khng cn tr trung g na, hn ~ l{m quen c vi Nekhliudov v kho lm
cho Natasa lc cng ~ qu| la yu say m hn ri kt hn vi hn, mc du m nng khng
ng ; b m cho cuc hn nhn y khng c mn ng hu i.
Nekhliudov ght cay ng ngi anh r, mc du chng c qun ci c cm i v{ ~ c u

tranh dm n xung. Chng s d c |c cm vi Ragozinxki v hn l{ ngi c nhng tnh cm

tm thng, tnh kh hp hi, t c v nht l ti b ch li biu l mt tnh yu mnh lit ch
k, nhc dc, i vi mt con ngi c bn cht thm hi nh th, v{ lm va lng chng,
nng cn bp nght c ci phm cht tt p nht con ngi mnh trc kia.
C ngh n Natasa l v con ngi t c, u hi bng nhn, lng l xm xom y l
Nekhliudov li thy au lng. Ch{ng khng sao ngn c lng ght b ngay c i vi nhng
a con hn. V mi ln ch{ng c tin ch c mang l chng li cm thy thng hi khc no
nh c tin nng b ly mt cn bnh xu xa n{o ca c|i con ngi xa l i vi chi em
chng.
V chng Ragozinxki n Moskva, hai a con, mt trai v mt gi, nh{, v{ n tr mt
cn bung p nht ca mt khch sn sang nht thnh ph. Va n ni, Natalia Ivanovna vi
li ngay ni nh{ c ca m ng{y xa, nhng khng thy em; b Agrafena Petrovna cho bit
Nekhliudov ~ dn n nh tr; n{ng bn i xe n. Mt ngi bi bn thu chy ra gp nng
trong li hnh lang hi hm, ti om, gia ban ng{y cng phi thp n; ngi bi cho bit Cng
tc i vng.
Natalia Ivanovna ng mun vo trong phng ca em vit vi ch li; ngi bi dn
nng vo.
Xem xt t m hai gian phng nh, ch n{o n{ng cng thy rt sch s v rt gn g{ng, ngn np;
iu n{ng chng thy g lm l v ~ bit tnh em; nhng iu khin nng phi ngc nhin l
cch by bin n gin, hon ton mi l. Nng nhn ra trn bn lm vic ci chn giy quen
thuc, bn trn c hnh u con ch bng ng mt cua; nhng tp h s, giy t nhng cun
lut hnh, mt cun sch ca Henry Georges bng ting Anh, mt cun sch ca Tarde bng
ting Ph|p, trong c g{i con dao rc giy, ln, cong cong, bng ng em nng vn dng xa
nay; tt c c xp t theo mt trt t ngn np rt quen thuc.
Ngi xung bn bn nng vit vo mt mnh giy, yu cu em th n{o cng n thm mnh
ngay ngy hm ri, lc u ngc nhin v tt c nhng ci va trng thy, nng tr v khch
sn.

Natalia ch n hai vn ca em: vic ly Katiusa m{ n{ng ~ phong phanh nghe ni, v
trong ci tnh nh ni n{ng , mi ngi u ni n chuyn ; v{ vic trao rung t cho
nng d}n cng khng ai l{ khng bit, nhiu k cn cho y l mt h{nh ng c tnh cht chnh
tr v nguy him.
V mt n{o m{ ni, Natalia Ivanovna cng t|n th{nh vic Nekhliudov ly Katiusa. Nng mn
phc c|i ch cng quyt v thy c|i ng l{ con ngi ca hai ch em nng trong
nhng ng{y ti s|ng trc khi n{ng i ly chng. Song ng thi, ngh n vic em giai sp i
ly mt ngi {n b{ gh tm nh th, nng li khng khi hong s. Cm gic ny mnh hn
nn nng quyt nh c gng ht sc mnh khuyn nh cho em thay i nh, mc d cng
bit rng vic rt kh khn.
Cn i vi vic em rung t trao cho nng dn th nng khng quan tm lm, nhng chng
n{ng ngc li, li t v tc ti v{ i n{ng phi ly th l ch v{ can ngn cu em. Ignati
Nikiforovich Ragozinxki qu quyt rng h{nh ng nh th l cc k nng ni, l khinh sut l
t cao t i, h{nh ng y ch c th gii thch c nu nh c kh nng n{o gii thch l do ci mun chi tri, mun khoe khoang, mun cho ngi ta ni n mnh m thi.
- em rung t cho bn nng dn, bt chng n phi tr tin cho chnh bn thn chng n l
ngha l qu|i g? Nu qu tht cu y mun th, th sao li khng em b|n cho Nng kh ngn
hng? t ra nh th cn c cht ngha. Ni tm li cu y h{nh ng nh vy, l gn nh in
r y. - Ignati Nikiforovich ni, hn ~ ngh n chuyn hn s ng ra gim h ch rung t
y v bt v phi tho lun n ni n chn vi cu em v ci quyt nh k d kia.

Chng 91

V n nh, Nekhliudov thy mnh giy ca ch li trn b{n, bn i ngay n ch ch .

Lc y vo bui chiu ch c Natalia Ivanovna n em, chng nng ngh phng bn cnh.
Nng mc mt chic o di la en may va kht ngi; trn ngc c mt di bng , tc my
chi bng theo kiu mi nht.
R r{ng l{ n{ng ~ phi dng cng t im cho mnh tr li lm va lng mt ngi chng
cng tui. Trng thy Nekhliudov, nng nhm ngay dy khi chic i-vng, vi v~ bc li n
em, ting vy o la st sot.
Hai ch em m hn nhau v nhn nhau mm ci. Trong khe mt nhn nhau b mt, kh ni
nn li nhng cha chan ngha y, tt thy u ch}n th{nh. Nhng nhng li trao i tip
theo th khng cn ch}n th{nh nh vy na.
Hai ch em khng h gp nhau k t khi b m t trn.
- Ch bo v tr ra y. - Nekhliudov ni.
Cp mi Natalia run ln v sung sng.
- Cn cu th gy i.
- Anh Ignati Nikiforovich c khe khng ch?
- Anh y ang nm ngh, c m qua, anh y khng ng c.
Hai ch em c nhiu iu cn ni vi nhau, nhng li l ca h khng ni chi n, song khe

mt h nhn nhau li ni ln ht nhng iu cn ni m khng ni ra.

- Ch ~ li ng cu .
- C em ~ bit Em khng ng nh{ c ca chng ta na v thy n to rng qu. Em
mt mnh, c n v{ bun. Em khng cn n nhng th . Ch hy nhn ly tt c c v
mi th.
B{ Agrafena Petrovna ~ ni vi ch ri. Ch cm n cu, nhng
Lc by gi, ngi bi khch sn bc v{o, tay bng mt b pha bng bc. Hai ngi im
lng khi ngi bi t b m chn xung.
Natalia Ivanovna ra ngi vo mt chic gh b{nh trc bn v lng l pha tr. Nekhliudov
cng nn lng.
- , ny, Dmitri, ch bit tt c ri, - Natalia va ni, ging cng quyt, va a mt nhn em.
- Chuyn g vy? Th th cng hay, ch ?
- C ta ~ qua mt cuc i nh vy m cu cn hy vng ci ho| c ?
Nekhliudov ngi ngay ngn trn chic gh da nh, khng ta lng v{o }u c, chm ch nghe
ch ni, c gng hiu tht r tr li c phn minh. Ln gp g va qua vi Maxlova ~ em
li cho Nekhliudov mt tm trng cn ang tr{n ngp mt nim vui thanh thn v{ y thin
vi tt c mi ngi.
- Khng phi em mun ci ho c ta }u, m{ l{ ci ho chnh bn thn em, - chng tr li.
Natalia Ivanovna th di.
- Thiu g cch khc, c g phi ly c ta mi c.

- Em th em tin rng y l cch tt nht; ngoi ra n cn m cho em mt th gii, em c

th gip ch c.
- Ch khng tin rng l{m nh vy sau ny cu c th sung sng c. }y khng phi l vn
hnh phc ca em.
- Tt nhin l th, nhng cn c ta, nu c ta l{ ngi c t}m a tt, c ta cng khng th ly
th l{m sung sng c, ngay c mong mun c th thi cng khng c C y khng h
mong mun th.
- Ch hiu, nhng cuc sng
- Cuc sng, sao kia ?
- Cuc sng i hi mt c|i g kh|c c?
- Cuc sng chng i hi mt ci g khc ngoi vic gip chng ta phi lm trn bn phn ca
chng ta, - va tr li, Nekhliudov va nhn khun mt ch, khun mt vn cn xinh p, mc
d quanh khe mt v{ hai bn mp ~ c nhng vt nhn li ti.
- Ch chu khng hiu c, - nng va ni va th di.
"Ch yu qu, ti nghip? Ti sao ch mnh li c th thay i n th c nh?" - Nekhliudov
t hi, chng nh li hnh nh Natasa hi cn con gi, v cm thy i vi ngi ch thn yu,
lc ny chng c mt tnh thng m m c kt bng mun vn k nim thi th u.
Va lc , Ignati Nikiforovich bc v{o. iu b vn nh mi khi, u ngng cao, ngc n ra,
mt n ci trn mi, hn bc nhng bc nh nhng, mm mi, i mt knh, chic u hi
v{ chm r}u en nhy, tt c u bng long ln.
- Cho ng! Cho ng! - Hn ni, ging kiu cch.

Mc du ngay t ng{y u khi Ignati Nikiforovich mi ly Natalia, hn v Nekhliudov, c hai

bn u c gng gi nhau bng "anh em" nhng ri h vn xng h vi nhau bng nhng ting
trn trng nh i vi ngi ngoi.
H bt tay nhau. Ignati Nikiforovich nh nh ngi lt xung gh bnh.
- Ti khng lm cn tr cu chuyn ca c hai ngi ch?
- Khng, nhng iu ti ni v nhng vic ti lm, ti chng giu gim ai ht.
Thot mi trng thy b mt v nhng bn tay lng l mi thot nghe ci ging k c bao dung,
t c ta }y tc th trong ngi Nekhliudov thy khng cn cht n ho no na.
Natalia Ivanovna ni:
- Vng, hai ch em ti ang ni chuyn vi nhau v nh ca cu y. Rt nc anh ung nh? Nng ni thm v cm ly m ch.
- cho anh mt chn. nh g vy?
- nh i Siberi theo o{n t trong c mt ngi ph n m vi ngi , ti ~ c ti. Nekhliudov ni.
- Ti ~ c nghe ni khng nhng ch i cng vi ngi y, m{ cn hn th na.
- Phi, cn ly ngi y na, nu nh ngi ta ng !
- ra th! Nhng, nu ng thy khng phin, xin ng cho ti r nhng l do. Thc ti khng
hiu.
- L do l{ ngi ph n y l{ bc u tin ca ngi y trn con ng tru lc -

Nekhliudov bc vi chnh mnh v ~ khng tm c nhng li thch hp. - L do l chnh ti l

k th phm m c ta li b trng pht.
- Nu b trng pht th chc khng phi c ta v ti }u?
- Hon ton v ti.
V Nekhliudov thut li u ui c}u chuyn vi v xc ng khng cn thit.
- y l{ trng hp s sut ca vin chnh n do cc bi thm ~ tr li thiu suy ngh.
- Nhng nhng trng hp y ~ c Khu mt vin.
Khu mt vin ~ b|c n kh|ng |n.
- Nu Khu mt vin b|c n th hn nhng l do ph| |n khng y . - Ignati Nikiforovich tr
li, hin nhin y hon ton cng mt quan nim ph bin cho rng chn l l mt sn phm ca
nhng phn quyt ca to n - Khu mt vin khng th i s}u thm xt li thc cht ca v n.
Nu qu tht c sai lm th phi s ku ln Ho{ng thng.
- Ti ~ s, nhng chng hy vng c kt qu g }u. Ngi ta s t hi b T ph|p, b T
php s li hi Khu mt vin, Khu mt vin s nhc li li phn quyt ca mnh v k v ti li
vn b trng pht nh trc.
- im th nht: B T ph|p s khng hi Khu mt vin, - Ignati Nikiforovich ni, vi mt n
ci khoan dung k c. - H s t hi to n np h s v{ nu pht hin ra sai lm, h s c
nhng kt lun thch |ng. im th hai: Nhng ngi v ti khng bao gi, hay t nht th
cng him khi b trng pht, ch nhng k c ti mi b trng pht thi. - Ignati Nikiforovich
va n tn ni, va mm ci v tho mn.
- Ti th ti tin chc l tri hn li. - Nekhliudov tr li v c cm ra mt i vi ngi anh r. Ti tin chc rng a s nhng ngi b kt n l v ti.

- Sao li th?
- H v ti, theo ng ngha en hai ch y; v ti nh ngi ph n ny th b kt ti u c;
v ti nh ngi nng dn m ti mi bit gn }y, ~ b kt ti git ngi m thc ra anh ta
khng h phm, v ti nh hai m con nh kia b khp vo ti t nh, m k t nh li chnh
l tn ch nh, vy m sut na h b kt |n y.
- Tt nhin nhng sai lm ca To{ |n th trc kia cng ~ c v{ sau ny cng cn c. Mt c
quan ca ngi trn th khng th n{o mi phn hon ho c mi c.
- Ngo{i ra, i a s nhng ngi b kt |n u v ti V c nui dng trong mt hon cnh
n{o y, h khng coi nhng hnh vi h ~ l{m l{ ti li.
- Xin li, khng ng }u. Bt c thng n trm n{o cng bit r rng n trm l xu, rng
khng nn n trm, rng trm cp l{ phi o c, - Ignati Nikiforovich ni, vn n ci bnh
tnh, t c, hi khinh khnh mt cht, khin cho Nekhliudov rt i bc mnh.
- Khng, ngi n trm khng bit th }u; ngi ta bo anh ng c n trm; nhng anh ta
trng thy v bit rng nhng ch xng ~ dng c|ch khu u khu ui tin cng n cp
ca anh ta; anh ta u bit rng chnh ph vi tt c s vin chc ca n, khng ngng mc ti
anh ta, di hnh thc thu kho.
- y l ch ngha v chnh ph ri , - Ignati Nikiforovich bnh tnh gii thch nhng li ni
ca ng em v.
- Ti khng bit l{ c|i g, nhng thc s c th no ti ni th. Anh ta bit rng chnh ph
mc ti anh ta; anh ta bit rng chng ta, nhng ngi ch rung t, ~ cp bc anh ta t
u, bng cch chim ot phn rung t ca anh ta, m rung t l ra phi l ca chung
tt c mi ngi. Th ri khi anh ta nht my cnh ci kh trn t ai ~ b chim ot
v nhm bp, chng ta tng anh ta vo t v bt anh ta phi tin rng anh ta l qun trm cp.
Vy m anh ta bit r rng qun trm cp khng phi l anh ta m l k ~ chim ot t ai

ca anh ta, bit rng i li bt k nhng c|i g ~ b cp mt l mt nhim v i vi gia nh

anh ta.
- Ti khng hiu, hoc nu ti khng hiu, ti cng khng th t|n ng kin y c. t ai
khng th khng l ti sn ca mt ngi n{o . Nu ng em chia n ra. - Ignati Nikiforovich
bt u ni, hn bnh tnh v{ ho{n to{n tin chc rng Nekhliudov l{ ngi theo ch ngha x~ hi
v yu cu ca hc thuyt x hi ch ngha l{ em chia u rung t ra, nhng chia t ai nh
th th tht l ngu ngc v hn c th rt d dng bc b.
- Nu hm nay ng chia n ra thnh nhng phn u nhau th ngy mai n s li vo tay nhng
ngi l{m n chm ch nht v nhng ngi c kh nng nht.
- Khng ai ngh n chia ra thnh nhng phn u nhau }u! Rung t khng c thuc v
quyn ring ca mt ngi n{o , n cng khng c em l{m i tng mua bn hoc thu
mn.
- Quyn t hu ti sn l quyn bm sinh ca con ngi. Khng c ci quyn t hu y th
khng cn hng th g na trong vic cy cy rung t. B n i, chng ta s quay tr v trng
thi d man. - Ignati Nikiforovich ni dn tng ting, ging k c; hn nhc li ci lun iu
quen thuc bnh vc quyn t hu ti sn, ci lun iu c coi nh l{ khng g b|c b ni,
m thc cht ch l{ em lng ham mun chim hu ca con ngi chng minh cho s tt yu
ca quyn t hu.
- Tri li, chnh ch khi no rung t khng thuc quyn s hu ca ai, mi khng cn rung
t b hoang nh b}y gi, bn a ch kh|c n{o nh nhng con ch nm gi ng c kh, bn
thn chng khng khai thc ni, nhng chng li khng cho nhng ngi c th s dng rung
t c ng n.
- Ny, ng Dmitri Ivanovich , ng ni th th ho{n to{n in r y! Trong thi i chng ta liu
c th th tiu quyn s hu rung t c khng? Ti bit, l{ vn ng thch th xa
nay. Nhng h~y cho ti ni thng vi ng. - Ignati Nikiforovich mt t|i i, ging run run; r rng
l vn ny ng chm nhiu n hn. - Ti khuyn ng h~y ngh k v vn trc khi

em ra thc hnh.
- ng ni n vic ring ca ti y ?
- Phi. Ti ngh rng tt c chng ta sng trong mt hon cnh nht nh th phi gnh vc
nhng trch nhim do hon cnh ra. Chng ta sinh ra trong nhng iu kin tha
hng c ca t tin th chng ta c nhim v gi gn ly nhng iu kin v{ truyn li
cho con chu ta sau ny.
- Ti cho rng trch nhim ca ti l
- ng ti ni, - Ignati Nikiforovich ni tip khng b ngt li. - Ti ni }y, khng phi l
cho ti, hoc cho con c|i ti }u. Tng lai ca chng n ~ c m bo, v bn thn ti
kim cng c tng i sng d chu v ti tin chc rng cc chu ri cng s c nh
th. Cho nn ti c phn i nhng vic lm ca ng, xin php ng m ni, nhng vic l{m
cha c suy ngh chn chn, th khng phi xut pht t quyn li c nhn m l v v nguyn
tc, ti khng th n{o ng vi ng c. Ti ngh ng h~y suy ngh, h~y c
- ! Thi ti xin ng h~y ti quyt nh ly cng vic ca ti, v{ ti t chn ly ci g nn
c, c|i g khng nn c. - Nekhliudov ni, mt t|i i.
Chng cm thy hai tay gi lnh, chng khng lm ch c mnh na, nn nn lng v bt u
ung tr.

Chng 92

- Cn cc chu th no, ch - Nekhliudov hi ch sau khi ~ ngui ngui.

Ch{ng c ch cho bit hin chng nh b ni chng. Rt sung sng v cuc tranh lun gia
hai ngi ~ kt thc, ch chng bt u k cho bit c|c ch|u thch chi c|i tr du lch, ging
nh ng{y xa ch{ng vn chi vi hai con bp b: mt con lm anh -rp en thui, cn mt con
chng gi l{ c b ngi Php.
- Ch cn nh nhng chuyn y c m{? - Nekhliudov mm ci ni v cu c hnh dung l
chng n li chi y ht cu ng{y trc.
Cu chuyn nng n chm dt. Natasa lc ny bnh tnh hn, nhng mun tr|nh ni trc mt
chng nhng chuyn m ch c hai ch em nng hiu v{ m u cu chuyn chung, nng bn
li sang ni v nhng tin tc t Petersburg mi a n, v ni au n ca b{ Kamenxkaia ~
mt a con trai c nht, b git trong cuc u sng.
Ignati Nikiforovich t ra khng tn thnh mt trt t x hi khng lit ti git ngi khi u
sng vo loi ti hnh s.
kin b Nekhliudov phn i v cuc tranh lun li n ra v ngay ti y; trong cuc
tranh lun ny, c|i g ngi ta cng ch ni na chng; hai i th khng ni ht ngh ca
mnh, h gi vng kin chng i nhau.
Ignati Nikiforovich cm thy Nekhliudov ch trch mnh, khinh b tt c h{nh ng ca mnh,
v mun chng minh cho chng bit nhng li ch tr|ch l{ sai lm. Cn Nekhliudov khng
nhng vn gin ngi anh r ~ can thip vo cng vic rung t ca mnh (trong thm tm,
chng vn cm thy rng anh r v ch gi, cng my a chu, vi t c|ch l{ ngi tha k
chng, c ci quyn ), m{ ch{ng cn ht sc bc tc v con ngi thin cn, dng dng t

c v{ im nhin coi l hp l v hp php mt vic m gi }y ch{ng ~ thy r rng l ngu

xun v ti li. Ci tnh t c "ta }y" y lm cho Nekhliudov tc gin.
- Th liu to n s lm g? Nekhliudov hi.
- S kt n kh sai mt trong hai anh u sng , nh mt tn s|t nh}n thng.
Nekhliudov cm thy hai bn tay lnh i ch{ng nng mt, hi tip:
- Th th c tch s g?
- Th l cng l.
- C l{m nh cng l l mc tiu hot ng ca to n khng bng. - Nekhliudov ni.
- Khng phi th th cn g na?
- L bo v quyn li ca giai cp. Theo kin ti, to n ch l mt cng c cai tr dng duy
tr trt t hin hnh c li cho giai cp chng ta m thi.
- y l mt quan im hon ton mi, - Ignati Nikiforovich ci nht, tr li. - Thng thng,
to n c mc ch hi kh|c mt cht.
- l{ v l thuyt, ch khng phi trong thc t nh ti ~ thy. Mc ch duy nht ca to n
l duy tr x hi tnh trng hin ti. l{m iu , to{ |n truy n~ v{ bt ti c nhng ngi
c trnh trn mc chung v mun n}ng trnh y ln nhng ngi b gi l chnh tr
phm - ln nhng k di trnh chung ca x hi m{ ngi ta vn gi l nhng "in hnh
phm ti".
- iu th nht, ti khng th ng rng nhng ti nhn gi l chnh tr phm y ~ b x ti
v h trn trnh trung bnh. Phn ln chng u l cn b ca x hi, cng sa o - tuy rng
c kh|c i cht chng km nhng tn "in hnh phm ti" m ng coi l di trnh trung

bnh.
- Th m ti bit trong s c nhng ngi c trnh cao hn c nhng quan to x h ti
y; chng hn tt c nhng tn tng ph|i u l nhng ngi o c kin ngh
Nhng Ignati Nikiforovich vi thi quen chng ai ngt li mnh, khng h ch nghe
Nekhliudov ni, th|i l{m Nekhliudov rt gin hn cng ni mt lc vi chng.
- Ti cng khng th no tha nhn c mc ch ca to n li l duy tr trt t x hi hin
hnh. To n c nhng mc tiu ring ca n: hoc l ci to
- Ci to tt y ci to trong nh lao, - Nekhliudov chm vo.
- hoc l tr kh, - Ignati Nikiforovich ngang nhin ni tip, - nhng k sa o, chng khc g
th vt, chng e do s tn ti ca x hi.
- S thc th to{ |n c l{m theo hai c|ch }u. X~ hi khng c c|ch g l{m nh vy.
- Th l th no? Ti khng hiu, - Ignati Nikiforovich gng ci, hi.
- Ti mun ni rng thc t ch c hai hnh pht hp l nhng hnh pht ny ~ dng t thi
xa l{ nhc hnh v t hnh. Nhng nh phong tc thay i, ngy mt n ho dn ln nn hai
hnh pht c{ng ng{y c{ng t dng n.
- mi l ci mi y; v ng ni ra na th tht l l!
- Phi, bt mt ngi phi chu au n v sau ngi y ng ti phm c|i iu v phm n
m{ ngi y phi au n na, c|i l{ hp l; v cht u mt k nguy hi cho x hi cng
tht l hp l. C hai hnh pht u c ngha hp l. Cn b t mt ngi h hng v v cng
ri ngh, v tp nhim theo gng xu, t hn vo hon cnh c cung cp n mc v bt
buc phi sng v cng ri ngh, chung ng vi nhng k h hng sa o nht, nh vy l
ngha l g? Hoc ch h i - tin ph tn do Nh{ nc chu, mi ngi n hn nm trm rp t

tnh Tula n tnh Irkusk, hoc t tnh Kursk n

- Th m thin h s nhng chuyn i do Nh{ nc tr tin , v{ nu khng c nhng chuyn
i , khng c nhng nh t th ng vi ti, chng mnh s khng ngi }y c, nh chng
ta ang ngi by gi }y.
- Nh t khng th m bo cho ta c yn n v s }u bi v khng th giam cm c vnh
vin nhng ngi b bt, c ngy h s c th ra. Tri li bt giam h l dn h ti ch xu xa
tru lc nht, ngha l{ c{ng l{m tng thm s nguy him.
- ng mun ni ch lao t cn phi c ci thin ch g?
- N khng th ci thin c. Ci thin nh t tn nhiu tin hn l{ s tin chi ph hin nay
cho nn quc dn gio dc, v ch thm mt gnh nng vi nhn dn.
- Nhng khuyt im ca ch lao t quyt khng th no chng minh rng to n l v hiu
c, - Ignati Nikiforovich tip tc, khng nghe em v ni.
- Khng th b cu c nhng khuyt im y }u? - Nekhliudov ct cao ging tr li.
- Nhng, nh th th lm th no? Git cht h ? Hay l{, nh mt chnh kh|ch ~ ngh, em
khot mt h i? - Ignati Nikiforovich hi vi mt n ci thng th.
- ng, l{m th th tn nhn y, nhng cn c cng hiu. Nhng bin php hin nay ang dng
th tn nhn, nhng ~ khng c cng hiu li cn ngu xun, n ni khng hiu sao nhng
ngi thng minh nhanh tr li c th tham gia vo mt vic ngu xun v tn nhn nh vic lm
to{ i hnh kia c.
- Th m{ ti tham gia v{o y, - Ignati Nikiforovich ni, mt t|i i.
- y l vic ca ng. Cn ti, ti khng th no hiu c iu .

- Ti ngh c nhiu iu ng khng th hiu c, - Ignati Nikiforovich ni, ging run ln.
- Ti mt phin to{, ti ~ thy mt vin ph chng l c gng ht sc mnh lm cho mt
thng b con ti nghip b kt |n; m{ i vi tt c mi con ngi khng b h hng, thng b
y ch c th gi lng thng m{ thi. Ti ~ bit mt tay chng l khc, trong khi hi cung
mt tn tng ph|i, ~ cho rng c kinh Phc m l mt h{nh ng phm vo lut hnh. Th
ra tt c mi hot ng ca c|c to{ |n u ch l nhng tr ngu xun v tn nhn nh vy c
thi.
- Nu ti ngh nh vy th ti khng lm vic na? - Ignati Nikiforovich va ni va ng dy.
Nekhliudov thy mt nh sng l l di mt knh ngi anh r.
"Nc mt chng?" - chng t hi.
Nhng git nc mt tht, nhng git nc mt ca mt ngi b xc phm. Ignati
Nikiforovich li gn ca s rt khn mi xoa v{ va hng ging va lau knh, sau nhc knh ra
lau mt. Ri quay li chic i-vng ch}m mt iu x g ht, y khng ni na.
Nekhliudov cm thy bun v xu h v ~ l{m mch lng ngi anh r v ch mnh ti mc y,
nht l{, ng{y mai ~ ra i, ch{ng bit mnh chng cn dp no gp li hai ngi na. Chng
ngng ngng co t ra v.
"iu mnh ni rt c th l{ ng. t ra th anh ta cng khng th ci li c mnh. Nhng l ra
mnh khng nn ni ra vi anh ta nh th. S thay i trong con ngi mnh hn cn hi ht
cho nn mnh ~ t, i n xc phm anh ta nh vy v lm cho ch Natasa ti nghip ca mnh
au lng".
Ch{ng ngh th.

Chng 93

o{n t{u ch t trong c Maxlova s ri ga vo hi ba gi chiu; Nekhliudov nh s ti nh

lao trc mi hai gi tra kp thy o{n t khi ri nh lao v theo h i n ga xe la mt
th.
Lc sp xp dng v giy m|, ch{ng ti cun nht k ca mnh, c li lo|ng tho|ng }y
v{i on ghi trong thi gian gn }y. on cui ghi trc khi i Petersburg vit nh sau:
"Katiusa khng nhn s hy sinh ca mnh, nhng n{ng li mun hy sinh. N{ng ~ thng mnh v
mnh cng thng. Hnh nh n{ng ang c s chuyn bin trong ni t}m, iu l{m mnh
mng, nhng mnh vn s khng dm tin. Mnh s khng d|m tin, nhng c cm tng nng
ang sng li". Lin sau , li ghi tip: "Mnh ~ tri qua mt iu thc s au kh v{ cng
thc s vui sng. c bit n{ng ~ l{m iu chng ra g bnh x|, mnh t nhin thy au
lng v cng. Mnh khng ng mnh li c th au n n nh vy. Mnh ~ ni vi nng bng
mt ging gin hn v{ khinh ght; nhng ri, bng nhin mnh vt nh ti bao nhiu ln ~ qua
v ngay c gi }y na, d l ch trong t tng, mnh ~ phm vo ci ti m mnh trch gin
n{ng; v{ ng thi bng nhin mnh thy gh tm chnh bn th}n mnh v{ thng xt n{ng, th
l lng mnh li thy vui sng v cng. Con ngi ta ch cn lc n{o cng kp thi trng thy
cy g trong con mt mnh, tc th s tt hn ln bit chng n{o". V{ ng{y th|ng hm ,
chng vit tip: "Mnh ~ n thm ch Natasa, v chnh v t m~n m{ mnh ~ khng ho{ nh~
v t ra c |c; iu ny khin lng mnh cn li mt cm gic nng n. Nhng l{m g c? T
ngy mai tr i bt u mt cuc i mi. Thi xin t bit cuc i c vnh vin t bit. Bit
bao nhiu l cm tng dn dp li trong t}m, nhng mnh cha th thu n vo mt mi"
Sng hm sau, ngay lc tr dy, cm gi|c u tin ca Nekhliudov l n hn v chuyn ~ xy
ra gia ch{ng v{ ngi anh r: "Mnh khng th ra i nh th ny c, chng t nh, - phi
n xin li anh ch y mi c".
Nhng khi nhn ng h, chng thy khng cn th gi na, chng cn phi i gp khi

chm, khng n kp lc o{n t khi hnh: Chng vi v chun b cc thc cho xong, cho ngi
gc cng v Taratx - chng ca Fedoxia v{ l{ ngi s cng i vi chng - mang nhng gi
c ca ch{ng i thng ra ga.
Nekhliudov thu ngay mt chic xe nga gp u tin bo a mnh ti nh lao. Chuyn tu
ch t kh sai khi hnh hai ting ng hi trc chuyn tr hnh khch m chng s |p ,
nn chng thanh ton tr ht tin thu phng, khng ngh n quay tr li na.
Tri thng by, nng hm hp. Cc phin | l|t ng, cc tng | trn tng, cc phin "tn"
trn m|i nh{ cha kp ngui i sau mt m nng nc, ang to nhit vo bu khng kh oi ,
trm lng. Tri khng gi, thng hoc c c mt ho gi ni ln th n li em v mt lung
hi nng vn y bi, sc sa mi sn du.
Ph x gn nh vng v khng c ai, ho hon mi c mt v{i ngi qua ng, cng i np
di bng cc ngi nh. Ch c nhng cng nh}n l|t ng, ch}n i giy c, ngi en sm v
rm nng l cn ngi gia lng ng, di tng nht ba ln nhng vin | cho ln s}u v{o
trong ct nng; my vin cnh st, nt mt ru ru, trong b o c ng bng vi mc, d}y eo
sng lc m{u da cam cho ngang ngi, ng bun ri ri gia ph, ht nhc chn ny li
nhc chn kia; my ci xe nga ch khch chuyn, rm ca bung che pha c nh mt tri,
chung gic leng keng, qua li trong cc ph, my con nga ko khoc vi chong trng, tai
th ra ngoi.
Khi chic xe ch Nekhliudov ti gn nh{ lao, o{n t vn cha khi hnh; bn trong, vic im
li cc t nhn bt u t bn gi s|ng cn ang tip din mt cch khn trng n|o nhit.
o{n ngi c s|u trm hai mi ba ngi {n ng v{ s|u mi t ngi ph n. Phi kim
tra h theo danh sch, tch nhng ngi m v yu ra thnh nhm ring, ri bn giao tt c li
cho vin s quan |p gii.
Vin gim mc mi cng hai ngi tu thuc, vin b|c s vi ngi y t|, vin s quan |p gii v
ngi th k, tt c cng ngi bn mt ci bn giy m v dng c vn phng, k trong sn
nh{ lao di bng mt bc tng. H gi tn cc t nhn, tng ngi mt, xem xt vn hi v
ghi chp, nh nng ln dn v{o n na bn; tri tr nn nng bc v{ c bit ngt ngt phn v

thiu khng kh, phn v hi th ca |m t nh}n ng gn .

- Nh vy ra khng bao gi ht ? - Vin s quan |p gii va ku ln va rt mt hi thuc l.
Hn to bo, da d hng ho, hai vai nh cao, hai cnh tay ngn, lun lun ht thuc, th khi
qua b ru mp ph chm c mm. - Mt l c ngi ri! Nht }u v m lm th? Cn nhiu
khng?
Vin th k tra cu t giy, ni:
- Cn hai mi bn ngi {n ng v{ n b.
- Sao li ng c ra th? Li gn }y mau ln - tn s quan qu|t nhng phm nh}n cha c
im tn, ang ng xt li, ngi n sau ngi kia.
~ hn ba ting ng h, cc phm nh}n ng xp hng, khng phi trong bng rm m l
ngoi nng i n lt mnh.
Trong khi cng vic tin hnh bn trong nh lao th bn ngoi, mt ngi lnh gc ca cm
sng ng nh thng l gn chic ca ln, c n hai chc c xe d{nh ch hnh l ca o{n
t v nhng ngi t qu yu.
Mt |m nhng ngi thn thch v b bn ca t nh}n ang ng gc ng ch o{n t i
ra; ai ny u mun trng thy thn nhn ca mnh v nu c th th ni vi h mt vi li v
gii cho cht g . Nekhliudov cng nhp bn vi |m ngi ny.
Ch{ng ng i gn mt ting ng h. Cui cng, ng sau chic ca ln, nghe thy ting xch
rung long xong, ting ch}n bc, ting ngi h, ting ho hng v ting n o ca mt |m
ng. Tt c ko d{i n nm pht, trong khi , my ngi cai ngc khng ngng ra ra, vo
vo, qua chic ca con.
Sau ht l mt ting h vang.

Chic cng ln m ra, m m vang ng, ting xch long xong, nghe r hn v{ nhng ngi
lnh p ti, o chn trng c ng, sng cm tay, bc ra. H dn thnh mt vng trn vnh
vnh ngay trc chic cng ln, mt thao tc r rng tp dt ~ quen. Khi h ~ yn ch,
ngi ta li nghe thy ting h khc, v tng i mt c|c t nh}n bc ra, u co trc i m
vi, vai eo ba-l; h ko l i ch}n eo xing, mt tay vung vy cn tay kia nng ba-l sau
lng ln.
Nhng t kh sai {n ng i u, cng mc qun d{i v{ |o cho{ng x|m nh nhau, sau lng c
in mt chm en to nh hnh mt con "t" vung trong c bi. Trong bn h, tr c, gi c, gy,
bo, xanh xao, hng ho, rm nng u c, ngi ra mp, k ru di, hoc khng ru;
c c ngi Nga, ngi Tarta, ngi Do Thi; tt c bc ra trong ting xch long xong, hai
tay vung vy mnh dn, tng chng nh ~ chun b i mt mch xa, nhng mi bc c
mi bc, h ng ngay li v ngoan ngon xp hng bn ngi n sau ngi kia:
Lin sau , t ca i ra nhng ngi t qun |o nh th, u cng co trc, ch}n khng eo
xing, nhng tay b cm; }y l{ nhng ngi b {y. H bc ra cng mnh dn, ri cng dng
li v xp hng bn. Ri n nhng ngi b thn x phng trc. Sau n l t ph n, cng xp
hng th t nh vy: i trc l nhng ngi b kt n t kh sai, mnh mc |o d{i x|m, u bt
khn vung, ri n nhng ngi b i {y v{ cui cng l{ ngi t nguyn i theo, h n mc,
ngi li tnh thnh, k li qu ma. V{i ngi ph n mang theo con nh cn b, bc trong vt
|o cho{ng. i theo |m ph n cn c nhng a tr kh|c, con trai c, con g|i c; nh nhng
con nga con trong {n nga, chng np mnh vo cc n t nhn.
Nhng ngi {n ng ng lng l ch thnh thong mi ho, hoc ni nht gng mt vi ting.
|m ph n ngc li, chuyn tr lin min khng ngt.
Nekhliudov hnh nh ~ tho|ng nhn thy Maxlova lc t trong cng i ra, nhng sau li
mt ht ngay trong |m n t nhn v ch cn trng thy c mt |m ng xam x|m nhng
ngi dng nh ~ b mt ht c c trng ca con ngi, c bit l mt c c trng ca n
gii; h dt con th, eo khn gi, xp thnh hng nl sau bn {n ng. Mc d t nh}n ~ c
m trong sn nh lao ri, khi ra ngoi, nhng ngi lnh p gii li m li, i chiu vi
nhng bn danh sch. Ln kim tra ny kh lu, nht l{ v c v{i ngi t c i i li li i ch,

lm cho my ngi lnh ri c ln, m khng rnh. Bn lnh mng chi, x y h, v{ m li,
cc t nhn th chu nhn, nhng lng y cm hn.
Khi m li xong, vin s quan |p gii ra lnh, o{n ngi bng xn xao nhn nho c ln;
nhng ngi t m yu, nhng ph n v tr em, chen ln nhau, chy li pha nhng chic xe
ti, b hnh l vo v tro ln xe.
Th l c ph n b con nh khc oe oe, c nhng a tr vui a tranh nhau ch v nhng
ngi t bun ru r cng tro ln v{ cng ngi.
C v{i ngi {n ng b m ra, li gn vin s quan ni my cu yu cu mt iu g . V sau
Nekhliudov mi bit l h xin c ngi trn xe. Chng trng thy vin s quan khng nhng
khng tr li, ngay c a mt nhn h, hn cng khng thm na, hn vn tip tc ht thuc.
Chng trng thy vin s quan bt thnh lnh gi cng tay ngn ngi ln |nh mt ngi trong
bn, v{ ngi t rt u li i n, nhy trnh sang mt bn.
- My th tao s phong tc cho m{y my s nh! Sc my cuc b(1) n ni c y,
nghe cha! - Vin s quan tht.
Ch c mt ng gi{ bc long chong, chn b xch, l{ c php tro ln xe. Nekhliudov trng
thy ng ta b c|i m to mng nh c|i b|nh a xung, va lm du va i v pha dy xe; ng
c loay hoay m~i khng tro ln c v chn gi yu li vng xing; sau c mt ngi ph
n ~ ngi trn cm tay ng c ko ln gip.
Khi c|c xe ~ y nhng bao b v{ c|c t nh}n c i xe ~ ngi }u v{o y, vin s quan b
m ra, ly khn tay lau tr|n, lau c|i u trn, ci c y n hng ho v lm du.
- C o{n, i! - Hn ra lnh.
Sng ca bn lnh va lch cch, nhng ngi t b m ra l{m du, v{i ngi lm du bng tay
tri. C my ting ku to trong |m ngi i tin ngi th}n, |m t nh}n g{o ln |p li, ting
than khc ni dy t |m ph n; v{ o{n t, c lnh mc o c ng trng v}y quanh bc i

trong |m bi m mt do nhng b{n ch}n eo xing ht tung ln.

i u l nhng ngi lnh, tip n nhng ngi t kh sai xp h{ng t, xch xing long
xong, ri n nhng ngi b i {y; sau n nhng ngi b thn x phng trc i h{ng i,
tay b xch; ri n cc t ph n. Cui cng, l nhng chic xe ti ch y h{nh l v{ ngi m.
Trn mt chic xe, mt ph n ngi ngt ngng, qun o cm ln, ming khng ngt ku la,
nc n.
Ch thch:
(1) Nhng t chnh tr dng di qu tc c quyn c i bng xe (Li ch thch ca bn dch
Php vn ca E. Beaux)

Chng 94

o{n t d{i n ni khi nhng ngi h{ng u i ~ xa, khng trng r na, nhng chic xe
tr y hnh l v{ ngi m mi bt u chuyn bnh. Nekhliudov ln chic xe ng i v bo
cho xe chy vt o{n t xem c ai quen bit v{ khi tm thy Maxlova trong |m ph n
th hi xem n{ng ~ nhn c nhng th chng gi cho cha.
Tri nng nh thiu nh t. Khng c hi mt ngn gi, |m m}y bi t hng ngn bn chn
bc ln lun lun bao ph ly o{n t ang i gia ng. H i rt nhanh v con nga chm
chp ko chic xe ch Nekhliudov kh nhc lm mi vt qua c.
Hng n tip h{ng kia, |m sinh linh l lng, hnh dng gh gm ko i, h{ng ng{n b{n ch}n
i cng mt loi giy, cnh tay vung vy nhp nh{ng nh th tng thm dng kh cho mnh. H
rt ng, hnh dung d|ng dp ging nhau, li cng vo mt tnh trng c bit k d khin cho
Nekhliudov tng nh h khng phi l nhng con ngi m l nhng con vt gm ghic, qui
d n{o .
Ci n tng ch tan i khi ch{ng nhn ra trong |m t kh sai, ngi phm ti st nhn
Fedorov, v{ trong d|m t i {y anh ch{ng Okhotin hay bng ln v c mt g~ lu manh mi
c|ch }y t l}u ~ yu cu ch{ng gip . Hu ht c|c t nh}n u quay li nhn chic xe nga
ang vt ln v ci ng ngi trn ang quan s|t h. Fedorov nghn u ln cho
Nekhliudov bit rng hn ~ nhn ra chng, Okhotin th nhy mt, nhng c hai khng ai cho
v h cho rng c|i b cm.
Ti ngang o{n ph n, Nekhliudov nhn thy ngay Maxlova. N{ng i hng th hai. Ngi i
u hng ny l mt ngi {n b{ trng tht gm ghic, mt mi gay, ngi ln, thp, mt
en, vt o chong vn ln git lng. y l{ "N{ng Tin". i cnh ch ta l mt ph n c
mang, bc i nng n. Ri n Maxlova. Lng eo bc h{nh l, n{ng i, mt nhn thng v pha
trc, v mt bnh thn, kin quyt. Ngi th t l{ mt thiu ph tr tui, c khun mt d

thng, mc o chong ngn, khn vung bt u theo li nng d}n, bc i mnh dn; l{
Fedoxia.
Nekhliudov xung xe, li gn |m ph n, nh hi Maxlova xem n{ng ~ nhn c nhng th
chng gi cho n{ng cha v{ n{ng c khe khng, nhng vin h s quan |p gii o{n t ang i
sn bn trng thy ngay v chy li:
- Ny, ng kia, khng c li gn o{n t! Cm y! - hn ku ln khi n li gn.
Nhng khi nhn ra Nekhliudov (trong nh{ t ai cng bit chng) th hn a tay ln ra m
ch{o, ng li bn cnh v ni vi chng.
- Tha ng{i, b}y gi th khng th c. Xin ra n ga, lc by gi th c th c, }y c
lnh cm. - Ri y qu|t t nh}n: ng chm bc li, i nhanh ln! - Ri c ly v nhanh nhn,
hn chy tr v ch c khng k tri nng, ch}n i i ng lch s mi tinh.
Nekhliudov quay ln va h bo ngi |nh xe theo sau, cn mnh i b theo o{n t
i n }u o{n t cng l{m mi ngi ch , va thng hi va kinh hi. Nhng ngi i xe
th u ra ca a mt nhn theo cho ti khi o{n t i khut; ngi i b dng li s st v
ngn ra nhn cnh tng khng khip . C ngi n gn b th, c bao nhiu lnh p gii
ly c. C ngi nh b thi min, i theo o{n t ri dng li v lc u, ch a mt trng
theo. n }u ngi ta cng gi nhau ra ng ngoi cng, bc thm hoc ci ngi trn ca s
v lng l, khng ni cu g, h nhn o{n ngi gh rn.
n ng~ t, o{n ngi chn mt ng ca mt c xe nga sang trng. Ngi |nh xe, mt
my bng nhy, mng t lng bn, c hai hng khuy o ci sau lng.
Mt cp v chng ngi pha sau: ngi v gy g, xanh xao, u i mt chic m ti s|ng,
tay cm mt chic d sc s; ngi chng i chic m cao, mc o chong lch s mu nht.
Trc mt h l{ hai a con: mt a con g|i b n mc p , ti nh bng hoa, nhng mn
tc qun v{ng ng qun v{ng xo~ xung lng, tay cng cm mt chic d sc s, v mt thng

b tm tui, c di ngong v gy, xng quai xanh d ln, u i mt chic m lnh thu c
di lng thng.
Ngi b gin d, qu anh x-ch ~ khng kp thi vt trc o{n t; cn ngi m th cau
c nheo cp mt ra b gh tm; ging chic d la st tn mt che bi v nh nng. Anh xch c i mng t lng bn, chau my cu tc v b ch qu mng v l, bi v chnh lo ta ra
lnh cho hn i theo con ng ny. Hn phi kh nhc mi km li c nhng con nga ni
en nhy, m hi y mnh, ang hc hc i i.
Vin cnh st rt mun chn o{n t li cho chic xe i chiu ch nhn chic xe sang trng,
nhng hn cm thy d c v mt ngi gi{u sang nh th i na, hn cng khng th ph ci
khng kh trang nghim bun thm ca o{n ngi ang i kia c. Hn {nh a b{n tay ln
m ch{o t lng cung knh i vi nhng ngi giu c v quu quu nhn o{n t kh sai,
l{m nh hn sn sng bo v nhng ngi ngi trn xe, trong mi trng hp bt trc khng
cho bn kia phm ti. Th l c xe buc phi i cho n khi tt c o{n t i ht; v khi chic
xe ti cui cng ch h{nh l cng t {n b{ ct kt i khi, c xe mi chuyn c b|nh. Ngi
ph n b lon thn kinh ~ im lng ngi trong xe, nhng khi trng thy c xe nga sang trng
n th ch ta bt u khc nc n v{ ht n inh tai. n lc y, anh x ch mi kh chm vo
d}y cng v{ nhng con nga lc cc nn mng st trn nn ng, ko chic xe lc l nh
nh trn i b|nh cao su, chy v bit th thn qu: v v chng, con gi, con trai - a
con trai vai so, c ngng - s cng nhau vui th nhn nh.
C cha ln m, chng ngi no gii thch cho con ci mt t g v nhng iu chng ~ trng
thy trc mt. Cho nn chng buc phi t tm hiu ly ngha ca cnh tng chng va
c mc kch. a con g|i xt o|n s vic theo sc mt ca cha m; n cho rng nhng ngi
kia l mt loi ngi hon ton khc hn cha m, h hng thn thuc nh{ n, l{ nhng con
ngi xu xa, cn phi i x vi h ng nh ngi ta ang i x. Cho nn n ch thy gh
rn v khi nhng t nh}n ~ i khut hn, n thy mng.
Nhng a con trai c ngng ~ chm ch nhn o{n t i qua khng chp mt; n ~ hiu
khc con ch. Nh cm thng trc tip li Cha dy, n bit chc chn, khng mt cht hoi
nghi, rng nhng con ngi cng ging y nh n v{ bao nhiu ngi khc, v nu nh c ai

lm tnh lm ti h th iu l{ khng nn. N thy thng hi cho h v cn thy gh s c

nhng ngi b co trc u v b cm xch kia ln nhng k ~ co u h, cm xch h. V th
cho nn mi n mi lc mt du ra, n c nn khng khc v cho rng khc trong nhng trng
hp nh th ny tht l xu h.

Chng 95

Nekhliudov bc nhanh theo o{n t. Tuy ch mc qun o mng, v khoc o ngoi mt chic
o chong phong phanh, m chng vn thy nng gh gm, nht l v bi bm v ci khng kh
im lm, nng nh thiu nh t ca ng ph lm chng ngt ngt c ngi. i c
khong ba trm thc, chng li ln xe vt ln trc o{n t. Ngi trong xe i gia ng,
chng li cng thy nng hn.
Chng c nh li nhng ngh ca mnh v cuc ni chuyn ngy hm qua vi ngi anh r,
nhng gi }y, nhng ngh khng cn l{m ch{ng xc ng nh ban s|ng na. N ~ b ln
t v nhng n tng trc cnh o{n t khi h{nh v{ l lt ko nhau i. Nhng c|i chnh l{ v
tri nng bc kh chu qu.
Chng nhn thy cnh mt c|i h{ng r{o, di bng cy c hai cu hc sinh trung hc, u
trn, ng trc mt mt ngi h{ng kem rong ang qu xung bn hng.
Mt cu n ngon l{nh, ang mt mt chic tha nh bng sng, cn mt cu ang i ci cc
ngi b|n kem p y ln qu ming mt cht mu vng.
- Gn }y c ch no gii kht khng nh? - Nekhliudov hi ngi |nh xe, ch{ng thy kht
khng chu c.
- C mt c|i qu|n cng tt, gn ngay kia , - anh |nh xe tr li v{ n gc ph, anh ta r qut
sang, a Nekhliudov n trc mt ca hiu trn treo mt tm bin ln.
Ngi ch qun bo hp hp, mc |o s-mi trn, ang ng sau quy hng; hai anh hu bn
bn o chong mu cho lng, v vng kh|ch nn ang ngi chi bn; thy ngi khch bt
thng vo, h t m nhn ri ng dy n tip. Nekhliudov gi mt chai soda v ngi vo mt
chic bn nh c ph khn b{n, xa ca s.

C hai ngi {n ng ang ngi trc mt b m chn ung tr, h va lau m hi lm tm

trn trn va bnh tnh tnh to|n vi nhau. Mt ngi da bnh mt v{ hi, ng sau gy c mt
ng vin tc en ging nh u Ignati Nikiforovich. C|i im ging nhau gi cho
Nekhliudov li nh ti cuc ni chuyn vi anh r v{ nh ca mnh mun gp li hai v
chng ch rut trc khi i. "C l mnh s khng c thi gi trc khi tu chy, - ch{ng ngh;
tt hn l{ ta vit mt l| th". Ch{ng hi mua giy, mt chic phong b v mt con tem v nhp
tng ngm nc mt lnh c hi, va bt u ngh n iu chng sp vit, nhng u c ri
tung, chng thy khng th no vit ni.
"Ch Natasa thn yu, em khng th ra i m{ trong lng cn mang theo n tng nng n ca
cuc ni chuyn vi anh Ignati Nikiforovich ng{y hm qua" - chng bt u l| th nh vy.
"Ni g na nh? Xin li ? Nhng mnh ch c ngh th no ni th. Hn s tng l mnh chi
li ~ ni chng. V li, cn ci chuyn hn can thip vo nhng cng vic ring ca mnh na!
Khng, khng th c". V chng li thy dng ln trong lng mt mi cm ght con ngi xa
l, t c, khng hiu chng.
Nekhliudov t l| th mi bt u vit vo ti, tr tn v ra khi nh{ h{ng ui theo o{n
t.
Tri cng nng nc bi phn. Tng nh, h ph nh la. Gan bn chn chy bng khi t
ln trn mt ng nng nc; v{ khi a b{n tay vn v{o tai xe sn bng Nekhliudov c cm
gi|c nh b bng.
Con nga u oi nc kiu, lc cc g u nhng chic mng st trn con ng g gh, y
ct bi, anh x-ch lim dim ng, Nekhliudov u c khng ngh ngi g, hng h nhn ra trc
mt. n cui mt ph, trc cng mt ngi nh ln, thy c mt |m ng xm li, v c mt
ngi lnh p gii mang sng ng cnh, chng bo cho xe li.
- C chuyn g th? - Chng hi ngi gc cng.
C mt ngi t lm sao y.

Ch{ng bc xung xe v li gn |m ng. Trn mt ng | mn, g gh gn va h, c mt

ngi t kh sai nm sng st, u dc xung thp hn ch}n. Anh ta ~ ng tui, vai rng,
ru hung hung, mt gay, mi tt mnh vn chic o chong v qun mu xm, hai bn tay p
sp lm tm vt tn nhang. B ngc vm v n nang nh ln, xp xung u u, anh ta va th
nc ln va trng trng ging cp mt ngu nhng tia mu nhn ln tri. ng xung quanh
anh ta l mt vin cnh binh, lng my nhu li, mt ngi a th, mt ngi th k hiu
bun, mt b{ l~o i v{ mt thng b con tc ct ngn cp chic thng khng.
- H ~ b yu trong t, yu kit sc ri, vy m dn h i di tri nng nh thiu nh t
th ny cn g? - Ngi th k hiu bun, ging gay gt, ni vi Nekhliudov ang tin li gn.
- Anh ta chc cht mt thi. - B c i nghn ngo ni.
- Phi ci khuy o cnh cho anh ta, - ngi a th bo vin cnh binh. Vin cnh binh a
nhng ngn tay th kch, run ry, vng v vi nhng chic di tht quanh ci c gn guc
gay ca ngi t. Ngi ta thy r l hn cm ng v{ ngng nghu, nhng hn vn thy cn
phi ln ging qut mi ngi.
- Xm li lm g th ny? Tri nng cht cha, c|c ngi cn chn mt c gi!
- L ra phi thy thuc khm tt c ~. Ri nhng ai yu phi li. Vy m h bt c nhng
ngi ~ ngc ngoi nh th ny i, - ngi th k hiu bun li ni, v hnh din v s hiu
bit php lut ca mnh.
Sau khi ~ ci xong nhng di o cnh, vin cnh binh ng dy lic nhn xung quanh.
- C|c ngi tn ra i, ti ~ bo ri m! Khng phi cng vic ca c|c ngi. C g m ng no? Hn va ni va quay li nhn Nekhliudov tm mt s ng tnh nhng khng thy c cht
no, hn lin nhln sang ngi lnh p gii.
Nhng anh ny ng lnh ra mt ni, ang mi xem xt ci gt giy ca mnh ~ b long ra,

ho{n to{n khng n s bi ri ca vin cnh binh.

- Nhng k c trch nhim khng trng nom g n
- C php n{o cht ngi nh vy khng?
- Ngi t l{ ngi t, nhng h cng vn l mt con ngi. - C ting ni trong |m ng
ngy cng n o.
- N}ng u anh y ln cho anh y ung nc! - Nekhliudov ni.
- C ngi i ly nc ri, - vin cnh binh tr li, ri hn ly tay n}ng ngi t dy v kh
nhc lm mi n}ng c cao hn mt cht.
- Xm li lm g th ny? - Bng c mt ging ni anh thp v{ h|ch dch, v{ vin n trng
cnh st, o qun sch trng, i ng bng nhong, ro bc li gn |m ngi ang v}y quanh
nn nhn.
- i ch khc! Khng vic g n c|c ngi }y - cha bit chuyn g hn ~ qu|t xua mi
ngi i.
Khi li gn v trng thy ngi hp hi, hn kh gt u lm ra v hn bit t lu ri.
- Lm sao li th ny?
Vin cnh binh bo co l lc o{n t i qua }y, ngi t ny ng xung v vin s quan ch
huy ~ ra lnh ngi ny li.
- th th sao? Phi ch n v n cnh st. Gi mt chic xe li }y.
- Ngi gc cng ~ chy i gi ri , - vin cnh st va ni va a tay ln mp m ch{o.

Ngi th k hiu bun nh bt u ni v tri nng nc.

- Vic ca anh y {? i i! - Vin trng n qut ln v trn mt d di nhn ngi th k
lm cho anh ny tt mt.
- Phi cho anh ta ung nc mi c, - Nekhliudov ni.
Vin trng n nghim mt nhn ch{ng nhng khng ni g.
Khi ngi gc cng mang bnh nc v, hn bo ngi cnh binh cho ngi t ung. Vin cnh
binh n}ng c|i u ~ ngoo ca ngi t ln, c nc vo mm, nhng ngi t khng ung
c. Nc tro ra ngoi chy xung r}u l{m t c chic o cnh v mnh o lt bng vi gai
y bi.
- Di ln u cho n, - vin trng n ra lnh, v{ ngi cnh binh trt c|i m hnh b|nh a ra,
c bnh nc ln c|i u hi v{ m|i tc xon v{ng hung hung.
Mt ngi bt hnh m to ra nh khip s, nhng ngi anh vn khng ng y. Trn mt,
nc ln ct bi chy rng rng, nhng mm vn tip tc th ra nhng ting kh kh u u,
ton thn run bt ln.
- Th cn chic xe kia th no? Gi n li dy! - Vin trng n va ra lnh cho vin cnh binh
va ch v{o anh |nh xe ca Nekhliudov. - ! Thng kia! |nh xe li }y!
- Xe ti c khch ri, - anh |nh xe sm mt li, tr li mt khng nhn ln.
- Xe ti thu y, - Nekhliudov ni, - nhng ng c ly i! Ti s tr tin anh! - Nekhliudov quay
li ni vi ngi |nh xe.
- Th chng bay cn i g na? - Vin trng n qut ln. - Khing n i!
Vin cnh binh, ngi gc cng v anh lnh p gii n}ng ngi sp cht ln, khing ra xe v vc

anh ta t ngi trn chic gh. Nhng anh ta khng th ngi ly mt mnh c, u th ngoo
ra ng sau v ton thn c tt xung khi gh.
- n nm xung! - Vin trng n ra lnh.
- Bm quan, khng sao , ti a v n nh th ny c! - vin cnh binh va ni va ngi
xung cnh ngi sp cht v ly cnh tay phi m xc n|ch ngi anh ta.
Ngi lnh nhc hai bn chn khng bt-tt x trong i giy nh t, la xung gh xe.
Vin trng n lic mt nhn quanh, hn trng thy c|i m ca ngi t rt di ng,
lin nht ly v chp n v{o c|i u t t, l ngoo ra ng sau xe.
- Thi, i! - Hn ra lnh.
Anh x-ch cu knh ngoi li nhn quanh, lc u v{ |nh xe i bc mt v n cnh st,
ngi lnh p gii i km bn. Vin cnh binh ngi bn cnh ngi t, lun lun phi xc ci
thy ch chc trn xung khi gh, trong khi , c|i u ca nn nhn l bn n, lt bn kia.
Ngi lnh i theo bn cnh xe, chc chc li t li ch}n cho ngi t. Nekhliudov bc theo
sau xe.

Chng 96

Chic xe t chy qua ngi lnh cu ho(1) ng gc cng, v{o trong s}n n cnh s|t v{
li trc bc ca.
Trong sn, my ngi lnh cu ho khc, tay xn ln, va lau ra mt chic xe va ni ci m
. Chic xe ch ngi t va , |m cnh binh xm quanh ngay li, h xc nch, nm chn
ngi t v{ khing c|i x|c nh khng hn y ra khi xe ang ct kt di chn h. Vin cnh
binh i theo ngi t nhy xung t, vung vy bn tay t di, trt chic m li trai ra v lm
du. Ngi sp cht c mang ln tng g|c trn, Nekhliudov i theo sau.
Trong cn phng nh b, bn thu ni ngi sp cht c khing n, c bn chic ging
con, hai chic ~ c bnh nhn: mt ngi mm mo xch, c qun bng, mt ngi lao phi.
Ngi ta t ngi t xung mt chic ging khng. Mt ngi b nh, mt sng, lng my
lun nhp nhy, ch mc qun |o lt v{ i tt ngn, bc i nhanh nhn, nh nhng; hn li gn
nhn ngi t ri nhn Nekhliudov ph| ln ci. y l mt ngi in b gi li trm y t n
cnh st.
- Chng mun do ti? - Tn in ni. - Nhng khng do c }u?
Vin s quan trng n v mt vin y s cng v{o theo sau nhng ngi cnh binh khing xc
cht.
Vin y s li gn ngi cht, nn bn tay c vt tn nhang vn cn mm nhng ~ v{ng ch nh
sp ong v lnh tot. ng ta cm mt lt ri bung ra. B{n tay ri phch xung bng ngi cht.
- i t ri, - vin y s lc u, nhng ri theo ng th thc, ng ta ko tm vi th m t ca
ngi cht ln, vn m tc xon ca mnh ra khi v{nh tai, nghing u p tai xung b ngc
vng nht, n nang v{ khng cn ng y ca ngi t. Tt c mi ngi im lng.

ng ta ngi thng ln, lc u ri ly my ngn tay ln lt vut ht m mt n n m mt kia,

i mt trng xanh c m trng trng.
- Tao khng s }u, tao khng s }u! - Ngi in ni, ming lun mm khc nh v pha y s.
- Th no? - Tn s quan hi.
- Th n{o ? Vin y s nhc li. - a hn xung nh xc thi.
- Cn thn y, c chc khng?
- R qu| i cn g, - vin y s va tr li va ko vt o cnh che kn ngc ngi cht, khng bit
lm g. - Thi cng c cho tm ng Matvey Ivanitch ch th}n ng ta kh|m. Petrov, anh i
tm ng y n ngay }y! - Ngi y s ni ri i ra ch khc.
- Thi mang n xung nh xc! - Tn s quan ni. - Cn m{y th n bn giy k vo bin bn, hn quay li vi ngi lnh p gii, anh ny t ny khng ri ngi t mt pht
- Xin tun lnh, - ngi lnh tr li.
My ngi cnh binh nhc c|i th}y ln, khing i; Nekhliudov nh theo xung th ngi in
gi li, ni:
- ng khng ng lo vi chng n ch, vy cho ti xin iu thuc.
Nekhliudov ly bao thuc l|, a cho anh ta mt iu.
Ngi in nhp nh|y i lng m{y v{ ni rt nhanh, k vi ch{ng l{ ngi ta hnh h anh ta
bng m th nh th no.
- Ngha l{ tt c bn chng ha nhau chng li ti, v{ em bn ph thu ca chng ra hnh h,

giy v ti.
- ng th li cho, - Nekhliudov ni v khng nghe tip chng xung s}n, xem ngi ta
khing xc cht i }u.
My ngi cnh binh khing c|i x|c lc n~y ~ i qua s}n v{o n trong ca hm. Nekhliudov
mun i theo nhng tn s quan ngn li, hi:
- ng cn g?
- Ti khng cn g c.
- Khng cn th ng h~y i ch khc!
Nekhliudov nghe theo v{ i ra xe. Anh |nh xe ang ng. Chng thc hn dy v c hai cng
quay tr li ga.
Cha i c mt trm thc th h li gp mt chic xe ti cng c mt ngi lnh p gii
mang sng i km.
Mt ngi t na ~ cht hn ri, nm trn xe. Anh ta nm nga, c|i u co trc vi chm
r}u en, i chic m hnh b|nh a lt p xung tn mi, mi ln chic xe vp phi ci g li ny
tung ln. Ngi |nh xe ti i i ng to, cm mt d}y cng i theo bn cnh con nga; theo
sau l mt cnh binh. Nekhliudov kh v vo vai anh x-ch ca mnh.
Anh x-ch km nga dng li, ni:
- Ngi xem h ang l{m c|i g ka.
Nekhliudov bc xung v{ i theo sau chic xe ti, chng li qua trc mt ngi lnh cu ho
gc cng v{o trong s}n n. Lc my ngi lnh cu ho ~ ra xe xong. ch h ng ban
ny, by gi l mt vin i u i cu ho, ngi cao m gy, m li trai nh bng m{u xanh;

hn thc tay vo ti, cau c nhn con nga ni mu ht d c bo nc; mt ngi lnh cu ho
dt con nga i cho nhanh trc mt hn. Con nga khp khing mt ch}n trc v{ vin i u
bc tc ni g vi vin th y ng bn cnh.
Khi nhn thy ci xc th hai, vin s quan trng n cnh s|t, lc cng c mt, li gn
ngi |nh xe ti ht hm hi v bc tc:
- Nht c n }u y?
- ph Borbatovxkaia c .
- Mt t nhn ? - Vin i u hi.
- Vng .
- }y l{ a th hai trong ngy hm nay, - vin s quan trng n ni.
- T chc g l vy? M sao tri nng th! - Vin i u i cu ho ni ri li quay v pha
ngi lnh dt con nga mu ht d i tp tnh, hn qut - Cho n v{o ngn bung trong gc
y. Cn m{y, ch , tao s bo cho my bit cch lm qu nhng con nga c gi tr hn
chng m{y, sc sinh!
Cng nh c|i x|c th nht, ngi cht c mang n trm x|. Nekhliudov nh ngi b thi
min i theo sau.
- ng mun g?
Khng tr li, Nekhliudov i theo n ch ngi ta khing xc vo.
Ngi in ngi trn ging ht ly ht iu thuc xin c ca Nekhliudov.
- A, ng li tr li - Hn ni v{ ci r ln. Trng thy ngi cht, hn nhn mt li.

- Li na! Ti chn lm ri. Ti khng phi l mt a tr con, c phi khng? Hn va ni va

quay li mm ci nh hi Nekhliudov.
Trong khi , Nekhliudov nhn c|i x|c ngi lc n~y khng g che y v khun mt, trc c
c|i m p ln trn, gi }y phi ra.
Ngi t kh sai trc xu x bao nhiu th din mo v{ th}n hnh ngi ny p khc
thng by nhiu.
Mt ngi ang sung sc. Mc du mt na u ~ b co lm cho xu x, vng trn khng
cao nhng thng, hi g trn i mt en ~ lc tinh thn, cn rt p, cng nh c|i mi xinh
xinh, sng mi cong cong trn i ria mp tun t. i mi ~ tm ngt cn ngm mt n ci;
mt b r}u la tha bao quanh di cm v bn na u l ra mt vnh tai xinh xinh cng
c|p, p . V mt nom nghim trang, bnh tnh v{ phc hu.
Khng k l qua v mt ngi thy r bit bao kh nng tinh thn ~ b hu dit i cng vi
con ngi, m qua hnh th nh nhn c|c xng tay v{ ch}n b xing xch, nhn vo nhng bp
tht rn chc ca chn tay tht c}n i, cng thy r anh ta trc kia ch vi t c|ch mt sinh
vt, l mt ngi p , khe mnh, nhanh nhn nhng no; so vi con nga ging mu ht
d m vt thng ~ l{m vin i u i cu ho gin d n nh vy th con ngi anh ta cng
cn hon ho gp bi. Th m{ ngi ta ~ git anh ta v khng nhng ~ chng c mt ai
thng xt anh l{ mt con ngi, m{ cng chng c ai thng tic cho anh t c|ch l{ mt con
vt hu dng ~ b git v ch. Tnh cm duy nht m ci cht ca anh gi cho tt c nhng con
ngi l{ s bc mnh v phi bn mang gp ci thy sp ra ny i ni kh|c.
B|c s, y s v{ vin trng n cnh s|t v{o trong phng. B|c s l{ mt ngi to bo v ln,
mnh bn chic |o i chic qun hp cng bng i b cht ly cp i chc nch. Vin trng
n ngi nh b, mp mp, mt ng, trn nh qu bng, b mt y c{ng trn hn khi hn
phng mang ln ly hi - hn c thi quen nh vy ri li t t th ra.
B|c s ngi xung ging ngi cht v{ cng y nh vin y s lc n~y, ng ta nm i tay ngi

cht, nghe tim p ri va ng dy va xc qun, ni:

- Cht cng ra ri cn g.
Vin trng n ngm hi y mm, t t phun ra.
- nh{ t n{o y? - Hn hi ngi lnh.
Ngi ny tr li v nhc hn v nhng vng xch ch}n ngi cht.
- Ta s cho th|o ra. Lo g, ~ c th rn, - tn trng n ni. Hn phng m ln v va i v
pha ca s va thi ph hi ra.
- Nhng sao li c th th c ? - Nekhliudov hi.
B|c s nhn ch{ng qua mc knh:
- ng hi ti sao li th ? Sao h li cht v trng nng ? Bi v h b giam sut c ma ng
ch sao, khng vn ng, khng c nh sng v bng nhin i ra nng, m li vo mt hm nh
hm nay; hn na li i th{nh o{n, khng tho|ng kh. Th l b trng nng ch cn g na?
- Nhng sao li a h i nh vy?
- , c|i ng i m{ hi ngi ta. Nhng ng l{ ai mi c?
- Mt ngi qua ng.
- A! Xin cho ng! Ti khng c th gi, - b|c s ni v{ bc dc vut qun xung i v pha
ging cc bnh nhn.
- Th no? Anh d chu ch? - ng ta ni vi ngi {n ng mo mm, c qun bng.

Ngi in lc ny ~ ht thuc xong, ngi trn ging, khc nh v pha ngi thy thuc.
Nekhliudov xung di nh{, ra s}n. Ch{ng i qua trc mt nhng con nga ca i cu ho:
v my con g mi, ri qua trc mt ngi lnh g|c u i m ng, ra khi cng; chng ln
xe v bo ngi x{ ch |nh xe ra ga, anh ch{ng ~ ng gt.
Ch thch:
(1) Thi , cnh st v lnh cu ho cng ng chung mt ch.

Chng 97

Khi Nekhliudov ra ti ga th tt c |m t ~ ngi trong nhng toa xe c ca s chn song st.

Trn s}n ga, c v{i ngi i tin, nhng h khng c li gn c|c toa xe. |m lnh |p gii t
lc ny c bit bn rn. Trn qu~ng ng t nh{ lao n ga, ngoi hai ngi {n ng m{
Nekhliudov ~ chng kin, cn c ba t nhn na b cm nng cht. Mt ngi trong bn h ~
c a v{o n cnh st gn nht nh hai ngi t trc, cn nhng ngi kia ~ cht ngay
ngoi ga(1). Bn lnh p gii khng h bn t}m n vic nm ngi t di s p gii ca h
|ng l ra c th sng c m li cht. iu h khng lo; h ch lo lm sao thi hnh cho tht
chu |o, nhng quy nh ca php lut trong nhng trng hp nh vy: giao ngi cht, giy
t v{ c ca h n ch c trch nhim, v gch h tn h trong danh sch nhng t nhn
gii i Nizni Novgorod nhng cng vic l{m rt cht vt nht l vo nhng hm tri nng th
ny.
H ang bn vo nhng th tc y nn chng no cng vic cha xong th h khng th no
cho Nekhliudov v nhng ngi khc ti gn c|c toa xe c.
Nhng Nekhliudov ~ cho tin mt tn h s quan |p gii nn c li gn ngay; tn ny cho
ch{ng i qua, nhng yu cu ni chuyn tht nhanh nhanh ri i, ng cho vin s quan ph
trch trng thy.
C tt c mi tm xe, tr mt toa ch c|c nh{ ng s khng k, cn th toa n{o cng cht
nch nhng t nh}n. i dc theo cc ca s toa xe, Nekhliudov lng tai nghe: ch n{o cng ch
thy ting xch st, ting x y, n o, xen ln nhng ting th tc khng tng tng c
tnh khng thy }u c ly mt li ni v nhng ngi bn cng i ~ gc cht dc ng
nh ch{ng mong i. Tri li, cu chuyn ch xoay quanh nhng vn h{nh l, nc ung v
chn ch ngi. Ng qua ca s mt toa, Nekhliudov trng thy li i gia toa c hai ngi lnh
ang th|o cm cho t. Nhng ngi ny cha tay ra: mt ngi lnh ly cha kho m kho, g
cm ra. Cn ngi kia thu li s cm.

Sau khi lt qua ht my toa {n ng, Nekhliudov n |m toa {n b{. Ch{ng nghe thy
trong toa th hai c ting rn r u u, tip theo l mt ting ku rn: "i, i, i tri t i!"
Nekhliudov khng dng li, i lun v{ theo ch dn ca mt ngi lnh, chng li gn toa th
ba. Va mi n bn cnh mt chic ca s, ch{ng ~ thy mt lung hi nng nng nc mi
m hi, t trong xng ra, v nghe r thy ting {n b{ lo nho. Trn chic gh di, ngi cht
nhng t nhn mc o chong vi o lt ngn, mt m{y gay, m hi nh nhi, h ang
chuyn tr m .
Gng mt Nekhliudov tin li gn chn song khin h ch . Nhng ngi ngi gn nht bn
im lng, x y nhau li pha chng. Maxlova bn o trng, u trn, ngi pha ca s i
din bn kia. Cnh nng c thiu n trng tro v{ ti ci Fedoxia. Nhn ra Nekhliudov, c ta
ly khuu tay hch Maxlova v ch cho nng thy.
Katiusa vi v~ ng dy, chong chic khn ln m|i tc en v{ va mm ci va bc li gn
ca s, tay nm ly chn song, mt hn h ng , lm tm m hi.
- Nng gh qu? - N{ng ti ci sung sng ni.
- C ~ nhn c cc th cha?
- ~, cm n ng.
- C c cn g na khng? - Nekhliudov hi, chng cm thy c|i hi hm hp t trong toa xe bc
ra nng nh hi la.
- Ti khng cn g na, xin cm n ng.
- Gi| m{ c ung nc nh? - Fedoxia ni.
- phi, gi| c ung nc, - Maxlova nhc li.

- Th ngi ta khng cho c|c c nc ung .

- H c mang n, nhng ung ht c ri.
- Ti s hi xin ngi lnh cho. T }y cho ti Nizni Novgorod, ti s khng c gp cc c
na }u.
- Vy ng cng n y ? - Maxlova hi, l{m nh khng bit vic , mt nhn chng, v sung
sng.
- Ti i chuyn tu sau.
Maxlova khng tr li, ch sau mt lt mi bt ting th di.
- Tha ng{i, c tht l{ c mi hai t nhn b hnh h cht dc ng khng ? - Mt b lo v
ngi xu x hi, ging ni th kch qu ma. l{ b{ Korableva.
- Ti khng thy ni l{ mi hai. Ti trng thy c hai. - Nekhliudov ni.
- Ngi ta bo c mi hai ngi b cht. Th m chng n khng b trng tr g c, phi
khng? i, l |c qu!
- Th ph n khng ai b m au g ch? - Nekhliudov hi.
- {n b{ chng ti vng hn , - mt n t nh}n, ngi nh nhn, va ci va ni. - Ch c
mi mt ch ny ra kin mun c thi. ng nghe ch ta ku y? - Va ni thm, ngi y
va ch sang toa bn cnh, t y vng vng a ra nhng li rn r.
- ng hi chng ti cn g ? - Maxlova va ni va c nn mt n ci vui v, - Th liu c
c|ch n{o ngi {n b{ au y c php li khng? Hay ng ni cho mt li vi cc nh
chc tr|ch

- c ti s ni.
Cn vic ny na, ch Fedoxia }y mun gp anh Taratx, chng ch y c c khng ? - Nng
va ni thm va a mt v pha Fedoxia. - Anh ta cng i vi ng phi khng?
- Tha ng{i, c lnh cm khng ai c ni chuyn vi t nhn - Mt vin h s quan li gn
ni. Hn khng phi l{ tn ~ n tin cho Nekhliudov li gn tu.
Ch{ng lui ra v{ tm vin trng o{n ni h cho Taratx v{ ngi {n b{ ang gi d ,
nhng m~i chng tm thy v hi thm cng khng c tn lnh n{o tr li.
Tt c h ang bn ln: mt s bn gii mt ngi t {n ng i }u , my tn khc mi chy
i mua thc n v{ xp li c ca chng ln cc toa xe, cn mt s na th mc gip mt
m i cng vi tn s quan, cho nn chng c tr li ch{ng cng l{ min cng.
Mi sau hi chung hiu(2) th hai cho tu chy, Nekhliudov mi trng thy tn s quan.
Hn ang ly cnh tay ngn ngi chi b ria mp trm kn c mm, v{ ang nhn vai qu mng
vin thng s v chuyn g .
- ng mun ci g? - Hn hi Nekhliudov.
- trong toa xe c mt ngi {n b{ ang gi d . Ti ngh nn
- th c n i? Sau s hay, - tn s quan va ni va vung mnh hai cnh tay ngn
ngn, bc ln toa xe ca hn.
ng lc th vin xa trng i qua, tay cm ci.
Hi chung hiu cui cng vang ln, tip theo l mt ting ci. Trn s}n ga, trong |m nhng
ngi i tin, v{ trong toa {n b{, vang ln ting khc lc rn r.

Nekhliudov ng vi Taratx trn sn ga nhn nhng toa tu c ca s chn song st vi nhng

chic u co trc ca t kh sai, ni tip nhau din ra trc mt.
Ri toa th nht ch ph n chuyn ti. Chng nhn thy r nhng m|i u ta vo ca s,
ngi th qun tc ngi bt khn vung; ri n toa th hai, t vn vng ra nhng ting rn
ri ca ngi {n b{ ang gi d ; cui cng n toa trong c Maxlova.
N{ng ng ca s cng vi nhiu ngi khc v nhn Nekhliudov, nng mm ci chua xt.
Ch thch:
(1) u nm 1880 Moskva c nm t nhn cht v cm nng mt ngy trong chuyn i t nh
lao Butieki n ga xe la Nizni Novgorod (Ch thch ca tc gi).
(2) Hi y nc Nga, ti ga u, thng thng 15 hay 20 pht trc khi tu chy c hi
chung th nht; trc 10 pht c hi chung th hai; ngay trc khi tu chy c hi chung th
ba. cc ga trung tm th khong cch gia hai ln chung bo c ngn hn t nhiu. (Theo bn
dch Hoa vn)

Chng 98

Cn hai ting na th chuyn tu hnh khch c Nekhliudov s khi hnh. Thot tin, chng
nh tranh th trong thi gian i gp ch g|i, nhng sau nhng n tng bui sng, chng
cm thy b kch ng v mt mi qu| n ni khi ngi xung chic gh trng k nh trong qun
n h{nh kh|ch hng nht, chng bng thy bun ng qu, lin xoay ngi sang mt bn v ng
thip ngay i, m| t v{o lng b{n tay.
Mt anh hu bn qun o t chnh, eo huy hiu, tay vt mt chic khn n, |nh thc
Nekhliudov dy.
- Tha ng{i, c phi ng{i l{ cng tc Nekhliudov khng? C mt b tm ngi.
Nekhliudov bng tnh dy v di mt; nh li xem mnh ang }u, v{ nhng s vic xy ra
sng nay.
Trong k c chng din ra o{n t nh}n: nhng xc cht, nhng toa xe vi nhng chic ca s
chn song st v nhng ngi {n b{ b nht trong; mt ngi au khng c ai gip ,
cn mt ngi na th mm ci chua cht vi chng, t pha sau hng chn song st.
Nhng thc t trc mt chng li l mt cnh tng khc hn: mt c|i b{n y nhng chai,
nhng bnh, nhng {i cm nn, nhng b n v{ xung quanh l{ nhng anh hu b{n i li
nhanh nhn; cui phng, trc mt ci t quy y nhng a hoa qu v chai l l{ ngi bn
h{ng v{ lng nhng h{nh kh|ch ng i.
Khi Nekhliudov ~ ngi dy v dn dn tnh li, chng nhn thy tt c nhng ngi c mt
y ang t m theo di mt ci g xy ra v thy mt to|n ngi ang kiu mt b ngi trong
mt chic gh b{nh, u trm mt tm khn "voan" mng. Ngi y t kiu i trc, nhn
mt. Nekhliudov thy c v quen quen. Ngi kiu i sau l{ mt anh gc ca i m li trai c

bng di v{ng, cng quen mt. Theo sau kiu l ch hu phng tc un xon, mnh bn chic tp
d xinh xinh, tay mang mt ci gi nh, mt vt g trn trn trong mt ci bao da v my
chic d. Sau n cng tc Korsagin mi dy, c bo nc nch, b ngc n ra, u i m li
trai kiu du lch. V cui cng n c Mitxi v{ ngi anh h c tn l Misa, cng nh ngoi giao
Oxten, c c hng, l hu, lc n{o cng vui tnh m{ Nekhliudov quen bit. Anh ta va i va
ni mt cu chuyn g nghim trang nhng r r{ng vn va bng ln vi c Mitxi lun mm
ci. Sau rt l{ l~o b|c s, va i va ht ly ht mt iu thuc l.
Gia nh Korsagin ri p ca h vng ngoi Moskva n p ngi ch rut b{ Cng tc,
trn con ng i Nizni. |m nhng ngi kiu gh, ch hu phng v{ l~o b|c s i v{o trong
phng i ca ph n; thy h vo tt c mi ngi y t v ch v knh n. Cn lo cng
tc va ngi vo bn l gi ngay hu bn, sai ly cho mnh mt c|i g . Mitxi v{ Oxten cng
dng li phng qu|n n; h ang sp sa ngi xung th thy t ngoi ca i v{o mt ngi
quen, h lin ra n. Ngi l{ Natalia Ivanovna, c Agrafena Petrovna i theo.
Natalia va i v{o va nhn xung quanh. Hu nh cng mt lc, nng nhn thy c Mitxi v cu
em trai. Thot tin, nng li gn ngi thiu n, ng thi gt u lm hiu vi em. m hn
Mitxi xong, nng lin ni vi Nekhliudov:
- Gm, mi by gi ch mi tm thy cu.
Nekhliudov ng dy cho Mitxi, Misa v Oxten v chuyn tr vi h vi cu. Mitxi k cho
chng nghe chuyn v ngi nh nng thn b ch|y, nn gia nh n{ng phi dn n nh b d.
Nhn cu chuyn y, Oxten k mt cu chuyn chy nh ng nghnh, Nekhliudov khng nghe
hn k, quay sang pha ch, ni:
- Ch n, em mng qu!
- Ch ~ n t lu, c c b{ Agrafena Petrovna cng i. N{ng va ni va ch v pha b
Petrovna; b ny u i m, mnh mc |o i ma, v du dng, trn trng, e l t xa cho vng
li, khng mun li gn khi phin chng. - B y v ch, c hai tm cu khp ni.

- Th m em th li ng chp i }y. Ch n, tht em mng qu! - Chng nhc li. - Em ~ bt

u vit cho ch mt bc th.
- Th ? Nng ni, v s hi. - V vn g th cu?
Thy hai ch em Nekhliudov sp bt u ni vi nhau v chuyn ring. Mitxi v my ngi bn
trai ca c lin i ra ch khc. Nekhliudov cng vi ch ngi xung bn ca s, trn mt ci gh
trng k bc nhung, trn gh, ngay bn cnh, c mt tm mn i ng, mt chic hp giy v
c ca mt ngi n{o .
Chiu hm qua, sau khi t bit anh ch, em ~ nh tr li xin li, nhng em khng bit anh y
s cho l th n{o; em ~ hi qu| li vi anh, iu l{m em }n hn mi.
- Ch bit lm, ch tin l cu chng mun Cu cng bit r
Nc mt rng rng, n{ng t tay vo tay em. Cu ni ca n{ng tuy khng r, nhng
Nekhliudov cng hiu v rt cm ng v ngha ca n. nng mun ni l tuy nng ht lng
yu chng, nhng tnh ngha ch em, nng vn coi l quan trng v qu gi, v mi iu xch
mch gia chng v{ em u lm cho nng ht sc au lng.
- Cm n ch, cm n ch i! Gi ch c mc kch nhng cnh tng m{ em ~ trng thy
trong ngy hm nay, - chng ni v bng nh n ngi t b cht th hai.
- Hai ngi t ~ b git cht!
- B git cht th no h cu?
- Vng, b git cht! Ngi ta dn h i ang lc tri nng bc th ny, nn hai ngi ~ b cm
nng m cht.
- Khng th th c! Th no, ngy hm nay ? Va mi }y thi {?

- ng, va mi }y thi. Em ~ trng thy xc h.

- Nhng ti sao m{ ngi ta li git h? Ai ~ git? - Natalia Ivanovna ni.
- Nhng ngi ~ bt h phi i ~ git h ch ai - Nekhliudov bc tc tr li, chng cm thy
nng nhn nhn vic ny y nh chng vy.
- i ly Cha ti? B{ Agrafena Petrovna ~ ng li gn, ku ln.
- Phi, chng ta ~ khng bit mt t g v ngi ta ~ h{nh h nhng ngi bt hnh y, th
m, chng ta c nhim v phi bit nhng c|i ! - Nekhliudov va ni thm va nhn lo cng
tc Korsagin ngi trc mt a hoa qu, c buc mt c|i khn; v{ cng lc , ngng u ln
lo nhn thy Nekhliudov.
- Nekhliudov! - Lo gi to. Anh c mun ung mt cht g gii nhit khng? i ng xa m
ung mt cht th tt lm.
Nekhliudov t chi v quay mt i.
- Nhng cu nh lm g by gi? - Natalia Ivanovna hi tip.
- Lm ci g em c th l{m c. Hin nay em cng cha bit l{ c|i g, nhng em cm thy cn
phi lm mt c|i g y. V em s lm vic g em c th l{m c.
- Phi, phi, ch hiu. Nhng vi h? - Nng mm ci ng thi a mt v pha gia nh
Korsagin. - C tht mi vic ~ chm dt ri khng?
- Dt hn ri, em ngh c hai bn u khng c g luyn tic.
- Tht l{ |ng tic. Ch tic lm. Ch rt mn c ta. Thi, hy c cho l{ nh vy, nhng v l g
cu li mun t tri buc mnh li? Cu i l{m g? - Nng rt r hi thm.

- Em i v l{ bn phn ca em, - Nekhliudov ni, ging trang nghim v lnh nht nh mun
chm dt cu chuyn.
Nhng ch{ng li hi hn ngay v s lnh nht ca mnh. "Ti sao ta khng ni vi ch ta tt c
nhng iu ta ngh? V{ cho c Agrafena Petrovna nghe na?"
Chng va t nh va nhn b hu phng gi nua. S c mt ca b Agrafena Petrovna cng
thi thc hn na ch{ng ni ra iu quyt tm ca mnh vi ngi ch rut.
- Ch mun ni n vic em nh ci Katiusa phi khng? Ch thy y, em ~ quyt nh ly,
nhng c ta dt kho|t khng khng mt mc chi t, - chng ni, ging run ln nh mi ln ni
ti iu . - C ta khng mun nhn s hy sinh ca em, m mun chnh mnh li hy sinh; trong
hon cnh ca c ta hin nay th hy sinh nh vy l hy sinh rt ln. Em khng th no nhn s
hy sinh nu n ch l{ do xc ng nht thi. V by gi em i theo c ta; c ta }u em s
y v{ em ht sc mnh ra lm cho s phn c ta bt au kh.
Natalia khng ni g. Agrafena Petrovna lc u v nhn nng, v d hi.
Gia lc , t phng i ca ph n, to|n ngi lc ny li i ra. Vn Filip, anh y t in
trai, cng ngi gc ca, hai ngi kiu b{ cng tc Korsagin. Thy Nekhliudov, b{ ta kiu,
vy chng li gn va cha bn tay ra va lo lng ch i mt ci bt tay qu mnh.
- Tht kinh khng? - B ta mun ni v tri nng nc. - Ti khng chu ni! Ci kh hu ny n
git ti mt?
Khi ~ ni xong v nhng ci khng khip ca kh hu nc Nga v mi Nekhliudov n nh
chi, b{ ra hiu cho hai ngi kiu b{ i.
- Nh th n{o cng li ng ti chi nh! - i c mt qung ri, b{ ta cn ngo|i c|i gng
mt d{i thn li ni vi Nekhliudov.
Ch{ng ra s}n ga. |m ngi kiu b{ cng tc r v bn tay phi, i v pha nhng toa hng

nht. Nekhliudov cng mt ngi phu v|c h{nh l cho mnh v{ Taratx lng eo tay ni, r v
bn tay tri.
- }y l{ ngi bn ng ca em, - Nekhliudov ch vo Taratx, ni vi ch, trc }y ch{ng ~
c dp ni vi ch v anh chng ny.
- Sao kia? Cu i toa hng ba ? - Natalia Ivanovna hi khi thy Nekhliudov dng li trc mt
toa xe hng ba, v{ ngi phu vc hnh l cng vi Taratx tro ln xe.
- V}ng, i th ny em thch hn, em i cng vi Taratx, - chng ni. - cn mt vic ny na, chng ni thm. - Cho ti nay, rung t Kuzminxkoie em cha trao hn cho nng d}n; nh
vy, trng hp em cht i, c|c ch|u s l{ ngi tha k.
- Dmitri, cu ng ni th!
- Nu em c em ch rung t y cho i, th em ch c th ni mt iu l, tt c ch ti sn cn
li s v phn cc chu, v khng chc g em ly v, m nu c ly na th cng s khng c con.
Cho nn
- Dmitri, ch van cu, ng ni vi ch nh th! - Natalia ni.
Tuy nhin, Nekhliudov nhn thy nghe chng ni th, nng rt mng.
pha u o{n t{u, cnh |m toa hng nht ch cn my ngi vn ng ngm toa xe trong
c b{ cng tc Korsagin.
Hu ht c|c h{nh kh|ch ~ ngi yn ch, ch cn mt v{i ngi n chm ang chy vi, gt
chn gim sm sm trn nhng tm vn sn sn ga; nhn vin ho xa ng ca cc toa xe li,
yu cu tt c h{nh kh|ch ln t{u v{ ngi ra tin i v. Nekhliudov vo trong toa xe nng bc
v{ hi h|m, nhng lp tc li ra ngay ngoi sn c, ch toa ni nhau.
Natalia Ivanovna, u i chic m hp thi trang, mnh khoc o chong ngn, cng vi b

Agrafena Petrovna ng i din toa xe. Nng hn ang c tm mt cu chuyn g ni vi em,

nhng khng tm ra.
Ngay c ci cu "Vit th nh" n{ng cng khng ni c na, v t xa, hai ch em vn ch
giu ci cu c truyn ngi ta thng dng khi chia tay .
My li ngn ngi trao i vi nhau v nhng vn tin bc v gia ti pht chc ~ ph| tan
mi tnh ch em tht l u ym vn c t trc gia hai ngi; by gi i vi nhau h cm thy
hng h xa l. Cho nn Natalia Ivanovna mng thm khi o{n t{u chuyn bnh, nng ch gt gt
u v mt bun ru, thng cm: "Chc cu i mnh khe nh, cu Dmitri!".
Nhng o{n t{u va chuyn qua, n{ng ~ ngh ngay ti cch thut li th no vi chng cu
chuyn va ni vi em trai; v mt nng lc ny nom nghim trang, t l.
Nekhliudov cng vy, d rng t trc, i vi ch chng ch c nhng tnh cm ht sc thn
thit v khng giu ch mt iu g, gi }y, ch{ng cng thy bt rt nng n v mong mun
chng i xa ch. Chng cm thy ngi ch Natalia thn thit xa kia, nay khng cn na; ch cn
c mt n t ca mt anh chng kh , da ngm ngm en, ngi y lng l, xa l i vi
ch{ng. Ch{ng ~ nhn thy r ngay nh th khi trng thy gng mt b ch ti hn ln lc
nghe chng bt u ni v c|i iu chng n{ng ang quan t}m, tc l v vic em rung t cho
nng dn v vic tha hng gia ti.
V{ iu l{m cho ch{ng rt bun.

Chng 99

Trong toa xe hng ba rng ln cht nch hnh khch li b mt tri nung nu sut mt ng{y, hi
nng ngt ngt qu| nn Nekhliudov khng v{o trong toa m{ ng bn ngoi, ch ni toa.
Nhng c y na cng khng c ly mt cht hi m|t. M~i khi o{n t{u ra khi thnh ph v
c nhng lung gi thi qua, chng mi thy c th cng lng ngc.
"ng, chng ~ git h" - chng nhc li nhng li ~ ni vi ch. V{ trong tr tng tng ca
chng, trn tt c nhng n tng ca ng{y hm , vt hin ln mt c|ch sinh ng khc
thng c|i khun m|t p ca ngi t th hai vi n ci trn mi, vi v trang nghim
trn vng trn, vi vnh tai cng c|p, xinh xinh di c|i u trc ~ tm li. "V{ c|i iu kinh
khng hn c l{ anh ta ~ b git m{ khng ngi no bit ai ~ git. Th m{ anh ta ~ b chng
git. Theo lnh ca Maxlenikov, ngi ta ~ dn anh i nh tt c nhng ngi khc. Chc hn
Maxlenikov cng ch ~ ra lnh nh mi bn, hn nguch ngoc mt ch k ngu ngc trn mt
t giy c tiu v chc chn l hn tuyt nhin khng t cho mnh l k c ti trong vic ny.
Cn b|c s kh|m sc khe t nhn, th li cng khng thy c ti. ng ta ~ l{m phn s khng
sai mt ly, ~ lc ra nhng ngi yu sc; ng ta o|n trc sao c hm nay tri li nng
nh thiu nh t nh th ny v h li gii t i mun nh vy, m li ng n th. Cn gim
ngc? Vin gim ngc cng ch l thi hnh ci mnh lnh phi giao i, v{o ng{y n{o , mt s l
bao nhiu t kh sai, bao nhiu t i {y, bao nhiu nam, bao nhiu n, th thi. Cng khng
th ni vin s quan |p gii l c ti c; nhim v ca hn l nhn mt s t n{o , mt ni
~ nh v giao li s mt ni n{o .
Hn ~ gii i nh thng l v{ cng khng ng }u rng nhng con ngi khe mnh, nh
hai ngi m{ Nekhliudov ~ trng thy y, li khng chu ni v b cht. Khng ai c ti c, th
nhng li ~ c nhng ngi ~ b git m b git chnh bi ngay nhng k khng c ti li g v
ci cht ca h?".
"S th ny xy ra, - Nekhliudov ngh, - ch ti ch tt c nhng ngi - tnh trng, gim

ngc, trng n, cnh binh - u cho rng i c nhng trng hp m trong quan h gia
con ngi vi nhau, khng bt buc phi c th|i nh}n o. Nhng tt c nhng ngi c
Maxlenikov, vin gim ngc, v{ vin s quan |p gii nu h khng phi l tnh trng, l gim
ngc, l{ s quan |p gii th chc h phi suy ngh t nht n hai mi ln rng: tri nng nh
th, c th cho dn nhng ngi ny i ng nh th c khng?. Dc ng h s dng li
n hai mi ln, v khi nhn thy c mt ngi l i,th khng ra hi th h ~ phi cho anh ta
ra ngay khi h{ng ng v{ dn anh ta vo ch c bng r}m, cho anh ta ung nc, cho anh
ta ngh ngi, v{ cui cng, nu iu bt hnh cn xy ra, h s t lng thng xt. iu chng
nhng gi }y h s khng lm m h cn ngn cn khng cho ngi khc lm na, chng qua
ch ti mt iu l{ trc mt h, h ch thy chc v ca h v nhng yu cu ca chc v y
thi; nhng yu cu h t ln trn tt c nhng yu cu ca quan h con ngi vi nhau.
Tt c l ch , - Nekhliudov tip tc ngh. - Mt khi ngi ta tha nhn, d l ch trong mt
ting ng h hoc trong mt trng hp c nht ti c bit n{o thi, l{ c mt c|i g
quan trng hn tnh nh}n loi, th khng cn c ti |c n{o ngi ta li khng phm c m
vn cho mnh l v ti.
Nekhliudov m ui suy ngh, nn khng nhn thy tit tri thay i. Mt |m m}y u tin
t ti lan ti, thp l l, che lp c mt tri, ri mt |m m}y d{y dc, mu xm nht t phng
t}y ko nhanh n: no xa mt trn ma nng ht, xin xin ~ trt xung ng rung, rng
c}y. Hi m t my ho vo khng kh. Chc chc nhng tia chp sng long li rch x my
en. Ting sm m m mi lc mt mau ho ln vi ting xe la chy rm rm. |m m}y c{ng
ngy cng li gn; nhng git nc ma xin xin, b gi thi bt i, bt u lm tm ri trn
sn ch ni toa v trn o khoc ngoi ca Nekhliudov. Ch{ng i ch sang pha bn kia, phng
ngc ht ly hi m|t ri, m t v mi la mch ngt ng{o trn ng rung ang ch ma;
chng nhn nhng mnh vn, nhng khu rng, nhng c|nh ng la mch vng hoe, nhng
di la kiu mch xanh ti v{ nhng lung khoai ty xanh thm ang n hoa, lt vt qua
trc mt. C th ni l tt c u c ph mt lp sn bng: m{u xanh ho| ra xanh ngt,
v{ng ho| ra v{ng ti, cn ch n{o en th en thm li.
- Ma na i, ma na i. - Nekhliudov ni, lng khoan khoi thy ng rung, vn tc sng
li di trn ma phc c. Cn ma r{o tnh ngay. |m m}y ln, mt phn trt xung thnh
ma, cn th bay tn mn ra xa, v nhng git ma cui cng ~ rt thng tha tht, nh ht

xung mt t t t.
Mt tri li l ra, lm cho mun vt s|ng lo|ng; ng ng, trn ng chn tri, mt ci mng
ct, khng cao lm, nhng ti s|ng, c bit c mu tm l thm hn ca.
"Nhng ta ~ ngh g th ny?" Nekhliudov t hi mnh khi tt c nhng bin i trong thin
nhin ~ chm dt v{ o{n t{u bt u chy vo trong mt ng hm, hai bn sn vch
cheo leo.
"! Phi, ta va ngh rng tt c nhng con ngi y gim ngc, s quan, lnh |p gii tt c
nhng vin chc , phn ln vn hin lnh, gi }y, h tr th{nh c c ch v h lm vin
chc nh{ nc thi".
Chng nh li th|i l~nh m ca Maxlenikov khi chng k cho hn nghe nhng chuyn xy
ra trong nh lao, nh li s khc nghit ca tn gim ngc, s tn nhn ca vin s quan |p
gii t chi khng cho nhng ngi xin hn c i xe v{ chng o|i ho{i chi ti ngi ph n
au n, tr d trn tu.
"Tt c nhng con ngi , r r{ng l{ tim h tr nh | rn nh st, khng mt cht tnh
thng xt n gin no thm c vo lng h, ch v h l vin chc nh{ nc: Tnh yu
thng nh}n loi khng thm v{o c lng h - nhng vin chc nh{ nc - cng nh nc
ma khng th thm c v{o v|ch | kia, - ch{ng ngh vy khi nhn hai bn vch xy bng |
mu sc sc s, trn nc ma chy rng rng nh sui, khng thm v{o t bn trong
c. - C th vic xy nhng v|ch | kia l{ cn thit, nhng nhn c di t tr tri, khng cy
ci ta khng khi au lng, v trn mt n cng c th mc xum xu y la mch, c xanh, um
tm cy ci nh trn nh v|ch kia. i vi con ngi cng nh th, - Nekhliudov ngh - c
th nhng vin tnh trng, gim ngc, cnh binh kia l cn phi c, nhng nhn thy h tr
nh |, khng cn bn cht ch yu ca con ngi na, khng cn tnh thng yu gia ng
loi vi nhau na, th tht l{ |ng gh s
"Tt c u do ch nhng con ngi cng nhn l lut php ci khng phi l lut php v
li khng cng nhn l lut php ci lut ph|p vnh cu, bt bin, ng nhin m{ chnh

Thng ~ khc su vo tm khm con ngi. Chnh v th m khi gn h ta thy kh chu,

ch{ng ngh. - Ch l ta s h thi. Nhng con ngi qu tht |ng gh s, |ng gh s hn c
nhng tn trm cp. Tn trm cp d sao i na cng cn c th c t tm, ch bn h th
khng th c c. H k t t}m cng nh nhng tng | kia k cy c. Chnh v th m h
|ng s. Ngi ta thng bo l bn Pugasev, bn Razin l{ |ng s. Nhng chnh h cn |ng
s hn g|p nghn ln.
"Gi s ngi ta t mt vn tm l: lm th n{o to nhng con ngi thi i chng
ta, nhng ngi theo o Thin Cha, nhng ngi theo ch ngha nh}n o nhng ngi cht
ph|c lng thin, thnh nhng ngi l{m c nhng vic i gian, i c m khng thy mnh
l c ti, th ch c mt gii |p l lm cho nhng con ngi y tr thnh tnh trng, nhng s
quan, nhng gim mc, ngha l{ th nht: h tin chc rng c mt loi cng vic gi l vin chc
nh{ nc n cho php ngi ta i x vi con ngi nh i x vi vt, khng c tnh nhn
loi, ngha b|c |i g ht; th hai: nhng con ngi lm vic cho nh{ nc phi lin kt cht
ch vi nhau nh th n{o, ci trch nhim v hu qu nhng hnh vi ca h s khng ri
xung u ring mt ngi no c. Khng c nhng iu kin th thi i chng ta, khng
th no c th c c nhng hnh vi gh gm nh l{ ta ~ chng kin ngy hm nay. Tt c l
do ngi ta tng rng c nhng trng hp c th i x vi ng loi khng cn tnh thng
yu. Nhng l{m g c trng hp nh vy. Ngi ta c th i x khng cht tnh thng yu
i vi nhng vt v tri v gi|c; ngi ta c th cht cy, nung gch, rn st khng cht tnh
thng; nhng trong vic i x vi con ngi khng th khng c tnh thng yu c, cng
nh ngi ta khng th n{o chm sc ong mt li khng thn trng. Bn tnh ca ong mt l
nh vy. Nu anh khng cn thn vi chng th anh s lm hi chng v lm hi c chnh bn
thn anh na. i vi con ngi cng th, khng th n{o c x kh|c c, bi v lng thng
yu ln nhau ca con ngi l{ nh lut c bn ca i sng lo{i ngi. C nhin ta khng th
buc ngi khc phi thng yu mnh, nh buc ngi khc phi lm vic cho mnh, nhng
khng phi v th m c th i x vi mi ngi khng c tnh thng yu, nht l kh cn
mun i hi ngi khc mt iu g . Nu anh khng cm thy c tnh thng yu i vi
mi ngi, th anh hy ngi yn , Nekhliudov t ni vi mnh, - anh h~y chm cht n bn
th}n anh, trng coi n nhng vt dng ca anh, n tt c nhng g anh mun, nhng ng
ng n con ngi. Cng nh ch khi ta thy i cn n th n mi c li m v hi, vic i x
ca con ngi cng vy n ch c li m khng c hi khi anh yu thng con ngi. Hy th

i x vi mi ngi khng cht tnh thng yu, nh ta ~ i x vi ngi anh r ca ta hm

qua, th s c c tn bo trong c|ch n ca mi ngi s khng cn bit }u l{ gii hn na,
nh nhng s vic chnh mt ta trng thy trong ngy hm nay, v ni au kh cho bn thn
mnh cng khng cn bit }u l{ bn b na, nh ta ~ thy r trong c cuc i ta nh vy
phi, phi, ng l{ nh vy, - Nekhliudov ngh.
"ng! ng lm!" - chng t nhc li v cm thy hai nim khoan khoi: mt l{ v ngi c
mt m sau cn nng bc; hai l{ v ~ hiu thu c rt r rng minh bch mt vn t lu
chng vn bn khon.

Chng 100

Toa t{u Nekhliudov i, mt na ~ cht ngi ngi. Trong s h{nh kh|ch c ngi i , c th
th cng, c cng nh}n, c t, c ngi Do Th|i, c th k hiu bun, c ph n v cng
nhn, mt ngi lnh, hai b mnh ph - mt ngi cn tr, mt ngi ~ lung tui, tay trn
eo vng xuyn, - v mt ngi sang trng v mt nghim ngh, trn m li trai en c nh
chic ph hiu.
Sau mt lc n o chn ch, gi }y mi ngi u ~ yn v, k ang cn ht qu, ngi ht
thuc hoc chuyn tr no nhit.
Taratx, v mt hn hoan, ngi bn phi li i, va gi ch cho Nekhliudov, va vui v chuyn
tr vi mt ngi {n ng vm v, mc o chong bng vi, h ngc, ngi i din. V sau,
Nekhliudov mi bit anh ny l mt ngi l{m vn, |p t{u n ni l{m vic mi.
Trc khi ti ch Taratx, Nekhliudov dng li li i bn cnh mt ng gi tt lo, ru bc
ph, mc mt chic o chong bng vi Nam kinh, ang ni chuyn vi mt thiu ph n vn
qu ma. Ngi bn cnh ngi ny l mt chu gi ln by tui, chn b thng xung khng ti
sn tu; em b mc mt chic o ngoi mi, tc nh t trng kt thnh bm, ming lun lun
cn ht qu ng c quay li nhn thy Nekhliudov, lin thu gn ci vt o t n~y xo trn
chic gh di bng long, v ni vi chng, ging hin t:
- Mi ng ngi xung }y.
Nekhliudov cm n ng c v ngi xung. Chng va ngi xong th ngi thiu ph li tip tc
cu chuyn b t qung. Ch k chuyn ch ra tnh vi chng v{ c anh ta n tip nh th
no; gi }y ch v qu.
Ln trc ti ra thm anh y vo dp tt Carnaval. Cho n by gi, n Cha ti mi li ra vi

anh y, - ch ta ni. - Sau ny, c Cha thng, n Ging sinh ti s li ra.

- Th th hay qu, - ng c va ni va nhn sang Nekhliudov. - Thnh thong cng nn ra thm
anh y, ko cn tr m ngoi tnh th d h lm.
- Tha c, khng }u ? Nh con khng phi hng ngi nh vy }u ? Anh y ng n lm,
sng nh con g|i y. Tt c tin nong, tng ng xu mt, anh y cng gp nht gi ht v nh.
Nhn thy mt con b ch|u }y, anh y mng mng l! Mng qu| khng ni ln c na, - ch
ta mm ci ni tip.
a con gi ngi nghe m ni chuyn va khng ngng cn ht qu v nh b v, i mt bnh
thn v{ thng minh ngc nhn Nekhliudov v ng c nh chng minh nhng li m n ni
l{ ng.
- Nu anh y khn ngoan nh th th cng hay, - ng c li ni. - Th ci mn kia, anh y c a
khng? - ng c va ni va a mt nhn v pha mt cp, ng hai v chng cng l cng
nhn, ngi pha bn kia li i.
a ming chai vodka k mi, u nga ra ng sau, anh chng nc mt hi, trong khi ch
v hai tay m ci b va ly chai ru ra, chm ch nhn chng.
- Khng, nh con khng ung ru, cng khng ht thuc, - ngi {n b{ tha dp ca
tng chng mt ln na. - Nhng ngi nh anh y, c , th gian ny khng nhiu lm }u!
Anh y nh th y. - Ch ni thm v quay v pha Nekhliudov.
- Th th cn g hay hn na! - ng c va nhc li va nhn anh cng nhn ung ru.
Anh ny a chai ru cho v, ch v cm ly va nng ln gn mi va ci, u gt g. Thy
Nekhliudov v ng c nhn mnh, anh cng nhn quay li pha chng, ni:
- C g }u tha ng{i? Ng{i nhn chng ti v chng ti ung ru ? Lc chng ti trn lc ra
lm th chng thy ai ng n, nhng khi chng ti ung ru th ngi n{o cng nhn. Ti

kim c tin th ti ung ru, ti khao v ti, c th thi.

- Phi, phi. - Nekhliudov ni, chng bit tr li th no khc.
- C phi th khng , tha ng{i? V ti l{ ngi nn np, m ang; ti rt va , khng phi
phn nn g c v nh ti bit thng ti. C phi th khng mnh, Mavra?
- Ny, cm ly, em khng ung na }u, - ngi v, ming ni, tay a tr li chng chai ru. Anh ba hoa g th? - Ch ta ni thm.
y nh ti n th y, - anh cng nhn ni tip, - nh ti tt, tt |o , c iu l lm lc bng
khng li rt ken kt nh b|nh xe khng du y. Anh ni c ng khng h, Mavra?
Mavra ci, qu qung cnh tay, c v hi say.
- Ch! Anh li bc ln ri y
- V{ nh{ ti l{ nh vy y, tt lm, nhng khng phi bao gi cng th }u, y nh con nga y;
ch cn lun mt d}y cng xung di khu ui n, n s cho ngi thy nhng chuyn khng
th tng tng c
- Ti ni thc y. Xin ngi b qu| cho. Ti hi qu| chn! , lm g by gi? - Anh cng nhn ni
xong, gi u ln i v ang mm mm ci, sa son ng.
Nekhliudov ngi nn li vi ng c mt lc; nghe ng c k chuyn v cuc i mnh. ng c
lm ngh th xy bp l, c ~ l{m vic sut nm mi ba nm nay, v{ trong mt i c ~ x}y
khng bit bao nhiu l l. By gi, c nh ngh ngi mt cht, nhng cng chng c lc no
c rnh. C va ra tnh kim vic lm cho my a con chu, v by gi c tr v thm qu
nh.
Nghe xong cu chuyn, Nekhliudov ng dy tr v ch Taratx vn gi cho chng.

- Ngi c ngi xung i, chng ti s c|i ti h{nh l ra }y, - ngi l{m vn i din vi
Taratx, ho nh ni, mt ngc ln nhn Nekhliudov.
- Cng cht cng vui, ng - Taratx ti ci ni vi ci ging trm bng ca anh; anh a hai
cnh tay chc nch nht bng ci ti nng ti ba mi c}n coi nh khng, ra pha ca s. Ch ngi th thiu g, m{ c ng mt t, hay thm ch nm xung di gm gh cng c c
m. Th ny, bn mnh d chu chn. Vic g phi tranh ci nhau? - Anh ta ni, nt mt y v
thn i hin hu.
Ni v mnh, Taratx thng bo khi khng ung ru, anh chng ni mt li, nhng m{ ru
v{o l{ anh tm ngay ra c nhng li rt ng v{ g anh cng ni c c: Qu tht nh vy,
khi tnh t|o, Taratx thng ht sc trm lng nhng khi ~ ung ru - rt t khi v{ cng ch
trong nhng trng hp c bit thi - th anh ho ra hay ni, vui v, d thng l. Lc , anh
ni ~ nhiu li hay, rt gin d, cht ph|c v{ c bit l rt |ng yu, - ci v |ng yu to ra t
i mt xanh lam hin hu, t n ci ci m lun lun n trn mi. Hm nay, anh ch{ng ang
v{o lc vui. Nekhliudov n gn, anh ngng cu chuyn ang ni; nhng khi ~ xp t xong ci
ti, anh li ngi xung, t i tay khe mnh ln i, nhn thng vo mt ngi l{m vn v
tip tc k. Anh k vi ngi bn mi quen v v mnh, v sao v anh i {y, v{ v sao gi }y
anh li i theo v i Siberi.
Nekhliudov trc cha c bit r chi tit cu chuyn, nn chng ch lng nghe. Chng
n vo lc anh k n on vic u c thnh s ~ ri v{ gia nh bit Fedoxia l k th
phm
- Ti ang ni v ni au kh ca ti, - Taratx thnh thc v thn mt ni vi Nekhliudov. - Ti
may mn c mt ngi rt i thng cm vi ti, chng ti ~ t}m s vi nhau v{ ti ang k
cho anh y nghe ht cu chuyn.
- Anh c k tip i, - Nekhliudov ni.
- Nh vy, anh , th l cu chuyn c pht gic.

M ti cm ly c|i b|nh: "Tao ra n }y" - b c ni. B ti l mt ng gi rt ng mc.

"Khoan ~, b{ n, - ng c ni, - con b cn non di, vic n l{m chnh n cng khng bit mnh
l{m g }u. Ta phi thng n ch. Sau ny, n c th hi tm tnh ng". Nhng, ni g th ni,
m ti c khng khng khng nghe. B{ c bo: "Gi n trong nh{, ri mai n git c nh{ nh
l nh|i y ?" v th l b c i ra trnh n, anh . L~o trng n lp tc sc ti nh{ ti v{
tc khc ly nhn chng.
- Th cn anh th thy th no? - Ngi l{m vn hi.
Cn ti, anh , lc y bng n au qun ln, ti ln ra t v nn ma. Rut gan trong ngi c
ln c ln, ti khng ni c mt ting. Th l b ti ng nga vo xe, cho Fedoxia ln xe v
i ln n? Ri n nh quan d thm. Cn Fedoxia, anh , ngay t u, c y th nhn ht,
trc mt quan d thm c y cng khai u ui r{nh mch: c y ly thuc c }u v{ ~
pha v{o b|nh nh th no. "Ti sao my li l{m nh vy?" ngi ta hi c y. C y tr li: "Bi
v ti gh tm n lm, ti th{ i Siberi cn hn sng vi n", ngha l{ vi ti y! - Taratx ti
ci gii thch - Th l c y nhn ht mi ti. V{ d nhin l{ phi vo t. ng b ti v mt
mnh Nhng ma m{ng li sp ti. nh ti ch c mi mnh m ti l{ {n b{ thi, m{ b{ c
~ yu ri. Chng ti ngh: "L{m th no by gi, liu xin bo lnh cho c y ra, c c khng?
B ti lin n ngay nh mt ng quan. Khng n thua g; li n mt ng khc. ng c chu i
cu cnh n nm ngi, tng {nh chu. May qu v sau c mt ng lc s, mt con ngi rt
ti, tht kh m{ tm c n mt ngi th hai nh vy. ng ta bo: "a ti nm "rp" ti s
chy cho c ta c ra". V sau tho thun vi nhau l ba "rp". Th ri, anh ti ~ mang cm
s vi chnh tay c ta dt trc }y, ly tin a cho ng ta. ng ta t bt vit n - Taratx
ni, ko di ging nh l{ ni v mt pht sng vy, - l thnh ngay lp tc. Lc ti ~ bt u
dy c, ti th}n h{nh |nh xe ra tnh n c ta. Anh , th l ti ra tnh. Ti gi con nga
qun tr, cm l| n n nh t "Anh mun hi g?" - "S th l, - ti ni, - ti c ngi v b
giam ti ni c|c ng }y." - "Th c giy t g khng?". Ti cha l| n ra. Hn ta lic qua mt
c|i: "i y". Ti ngi xung mt ci gh di. Mt tri ~ hi x bng. Mt ng quan ra hi:
"My l Vacgusov phi khng?" - "D chnh ti " - "Th th nhn ly ngi nh." - ng ta ni.
Tc th ngi ta m cng a c ta ra, mc qun o ring ca mnh, vn {ng ho{ng. "Thi, ta i
v!"

- Anh i b ?
- Khng, c nga.
Chng ti v n nh tr, ti tr tin gi nga v{ ng nga vo xe. Ti lt ch c cn li xung
di mt mnh vi th c ta ngi ln . C ta ly khn chm kn c ngi. Chng ti ln
ng. C ta im lng, cn ti cng khng ni g c. Khi v gn n nh, c ta mi hi ti th ny:
"M th no, vn cn sng ch?" - Ti bo "cn sng" "Th b, vn cn sng ch? - "Cn sng" "Taratx, anh tha cho ti ~ cht di nh. Ti cng khng hiu vic ti lm na". Ti tr li c ta:
"C ni nhiu qu|, v ch, ti ~ b qua t lu ri". C ta khng ni g na. Chng ti v ti nh.
C ta sp xung chn m ti. B c ni: "Cha tha th cho con!". Cn b ti ng c cho v bo
c ta: "Chuyn ~ qua ri nhc li c ch g }u. Hai v chng m{y, h~y n vi nhau cho t t
hn con , by gi khng phi l{ lc ni n chuyn y na. Phi lo thu hoch ma mng i thi.
ng Xkorodino, c mt so rung bn nhiu ph}n nn nm nay tri cho hc mch rt tt,
dng lim khng c, la chng cht vi nhau nm rp nh di ging c mt lt Phi gt
thi. Hai v chng m{y, ng{y mai i m{ gt, con !". V t lc , anh , c ta bt tay vo cng
vic, l{m hng lm, n ni mi ngi phi ngc nhin. Nm , chng ti c ba mu rung thu
v{, n cha, hc mch cng nh yn mch, u tt cha tng thy. Ti gt, c ta b, i khi c
hai chng ti cng gt. L{m n th ti tho lm, chng hng vic g, nhng c ta l{m cn tho
hn ti nhiu. C ta ~ m, li tr, ang sc. C ta ham cng vic n ni, anh , chnh ti phi
ngn c ta li. V n nh, nhng ngn tay phng c ln, cnh tay mi ri, phi ngh ngi ch;
y th m{ c ta cm cng chng kp n, cn chy xung nh ngang sa son dy d cho sng
hm sau. Tht l khc hn xa!
- Th i vi anh, c ta c tr nn du d{ng hn khng ngi l{m vn hi.
- Chuyn th khi phi ni? C ta c dnh cht vo ti nh sn y, hai ngi nh mt. Ti
mi chm ngh n c|i g, l{ c ta o|n ra ngay. Ngay c m ti, trc b c gin l th, m by
gi cng phi ni: "Nh con Fedoxia nh{ ta ~ bin i thnh mt a no khc hn, hon ton
khc". Mt hm, chng ti |nh hai xe i lm la: hai v chng ti cng ngi vi nhau trn xe
i u. Ti hi: "Fedoxia, lm sao em li c th ngh ti chuyn y c?" - "Lm sao em li c
th ngh ti {? Lc em khng mun n vi anh. Em ngh th{ cht cn hn, sng nh vy

khng chu c". "Th by gi?" - "By gi ? B}y gi th mnh trong tri tim em ri".
Taratx ngng li, mm mt n ci sung sng v lc u ngc nhin:
- Gt hi va xong, ti |nh mt xe gai i ng}m, lc tr v th - anh ta lng i, khng ni, - c
tr|t i c ta ra to{. Cn chng ti th c n c|i duyn do v }u m{ v ti phi ra to{, cng ~
qun ri.
- C|i l{ do ma qu n xui nn th thi! - Ngi l{m vn ni. - C th no mt con ngi li
t mnh tnh n chuyn st hi mt con ngi khc khng? qu ti cng c mt ngi - v
ngi l{m vn sp sa k chuyn th tu i chm li. - Nh n ga ri th phi? Phi i ung
c|i g i ch, anh ta ni.
Th l cu chuyn kt thc v{ Nekhliudov i theo sau ngi l{m vn, bc xung nhng tm
v|n t t trn sn ga.

Chng 101

Lc cha ra khi toa t{u, Nekhliudov ~ thy ngo{i trc ca ga c my c xe nga sang
trng thng ba hoc bn con nga bo tt, c eo nhc lc leng keng. Ra ng trn sn ga m
t, en sm v m nc ma, ch{ng nhn thy trc mt nhng toa hng nht, mt |m
ng, trong ni bt ln mt b cao ln, bo tt, mnh mc |o ma, u ; m c im nhng
chic lng chim qu gi, v mt anh thanh nin cao lnh khnh, i ch}n leo khoeo, mnh vn b
qun |o i ua xe p, tay dt mt con ch to bo, c eo mt chic c-d loi t tin.
ng sau lng hai ngi l{ gia nh}n y t c mang v{ |o ti ngn, v mt anh x-ch cng ra
n. tt c bn ngi y, t ngi {n b{ to bo n anh x-ch tay gi vt |o d{i u t ci
v thung dung, nh c, gi{u c phong lu.
Lp tc c mt |m ngi hiu k thy giu sang th khm nm, xun xoe vy quanh ly h;
thy xp ga i m li trai , anh lnh sen-m, mt c gi gy g mc b y phc Nga, c eo
chui ht thu tinh (c ma h l c ta c mt khi t{u n), mt thy k giy thp nh ga v
ng h{nh kh|ch, c nam ln n.
Nekhliudov nhn ra anh thanh nin dt ch l cu hc sinh trung hc Korsagin: cn b to bo l
em g|i b{ cng tc, gia nh nh{ Korsagin s n nh p b{ ta. Vin xa trng lon vng lp
lnh, giy bng lo, m ca toa xe v cung knh gi cnh ca, trong khi th Filip v{ mt ngi
phu mc tp d trng, thn trng kiu b{ cng tc mt d{i nh mt nga, ngi trong chic gh
bnh xung. Hai ch em m ly nhau hn, ngi ta nghe thy nhng ci ting Ph|p trao i hi
xem b{ cng tc s i xe mui trn hay xe mui kn; o{n ngi tin ra pha ca ga, i sau rt l
ngi n t tc un qun tng mn, mang my chic d v ci ti bng da.
Nekhliudov khng mun gp mt h khi phi cho chia tay mt ln na. Chng dng li,
khng ra vi ca ga, ch cho |m ngi i ht. B{ cng tc cng vi cu con trai, c Mitxi,
ng b|c s v{ ngi n t i trc, cn l~o cng tc gi cng b em v theo sau.

Nekhliudov ng xa ch nghe lm bm thy vi cu ting Php h ni vi nhau. C mt cu

l~o cng tc ni, khng hiu v sao-xa nay vn thng xy ra nh vy - ~ lt vo k c
chng vi c m thanh ln ging ni:
- ng ta gii thng lu ch}n chnh, gii thng lu ch}n chnh! - Lo ni v mt ngi
n{o , ging sang sng, t c, v cng b em v ra khi ga; mt anh nhn vin kim sot nh
ga v my ngi phu khun vc knh cn i theo.
Gia lc , t mt gc nh ga, mt ton th ch}n i giy c, mnh mc o da cu: lng eo ti
h{nh l i ra s}n ga. H xm xm nh nh{ng i ti toa xe u tin v{ nh ln t{u, nhng lin b
ngi kim so|t xe ui xung. H vi v~ x y nhau i lun n toa th hai v sp sa leo ln,
va c bc b vo cnh toa v thnh ca toa xe th lc mt vin kim so|t kh|c ng ca ga
trng thy, bn qut mng m ln. My ngi ~ v{o trong toa ri vi v quay tr ra v h vn
xm xm nh nh{ng i ti toa sau l toa c Nekhliudov. Vin kim sot nh ngn li khng cho
ln. H ~ ng li v sp sa i xa na, nhng Nekhliudov bo cho h bit toa cn ch c th
ln c. H nghe theo. Leo ln v Nekhliudov ln theo h. Nhng ngi cng nh}n ~ nh
dn dp ch ngi, nhng c|i ng i m c huy hiu v hai b ln kia li coi vic nhng ngi
cng nhn n ln ngi toa ny l xc phm n bn th}n mnh, bn cng quyt phn i v
ui h i ni kh|c. Tc th c ton th c hai mi ngi, gi c, tr c, mt mi ngi no
ngi ny hc hc mt mi, da sm nng, lp tc li dc theo toa tu i ti ch khc va nhng
bc b vo gh, vo thnh tu vo ca toa xe, h r rng cm thy nh mnh c li, v sn sng
i n chn tri gc bin n{o cng c, ngi xung bt c ch no thin h bo ngi, d l
ngi trn |m cc.
- Li cn i }u na h, l qu s? Ngi y! - Mt vin kim so|t i ngc li gp h, tht to.
- y li c chuyn! - b tr nht trong hai b n ni, m ta tin chc rng ci ting Php m ni
ng ging nh vy s lm cho Nekhliudov phi ch , cn b ln eo y vng xuyn kia th
ch kht mi v{ nhn mt, ni mt c}u g v ci th v c cng i t{u vi bn nng dn hi
hm.

Cn nhng ngi th, h vui sng, yn t}m nh tho|t khi mt bc him ngho gh gm.
H sa son ngi, ht mnh b nhng ti hnh l trn vai xung v lun v{o di gm gh.
Ngi l{m vn lc ny ri khi ch mnh n ngi trc mt Taratx ni chuyn vi anh
ch{ng Taratx nay ~ v ch c, th{nh th bn cnh v{ trc mt Taratx c ba ch b khng. Ba
ngi cng nhn lin ngi v{o .
Nhng n khi Nekhliudov li gn, trng thy b qun o sang trng ca chng, h ht sc bi
ri, nh ng dy i ch khc; Nekhliudov bo h c ngi, cn chng ngi gh xung ch ta
tay chic gh di gn li i.
Trong bn th c mt ngi, tui trc nm mi cng vi mt ngi tr hn a mt nhn
nhau, v kinh ngc, s h~i. |ng l ra ci ng ny phi chi mng v{ ui h i theo ng tnh
cch ng ln ca ng ta, th ng ny li nhng ch ngi cho h, iu khin h ngc nhin,
h ngi. Thm ch, h cn s c|i s gy cho h iu chng l{nh n{o . Tuy nhin, khi thy
Nekhliudov ni chuyn rt bnh thng vi Taratx v chng c mu m th on g c, th
h yn tm, h bo anh th tr nht ngi xung ci ti hnh l ca anh ta cho Nekhliudov
ngi vo ch ca chng. Thot u, ngi cng nhn c tui ngi i din chng khp np thu
mnh, co i ch}n i giy c li khi chm vo ngi qu tc, nhng ch mt lt sau ng lo
chuyn tr vi chng v Taratx thn mt qu, thm ch, gp nhng ch ng lo mun ngi ta
c bit ch , cn ly tay p c v{o i ch{ng. ng l~o k v thn th, v cng vic mnh lm
n m than bn. ng ~ l{m hai th|ng ri, by gi em tin cng v nh{, c c mi
"rp", v mt phn ~ lnh v{ tiu t khi mi v{o l{m. Theo nh li ng lo th bn ng phi li
nc ti u gi v lm sut t lc mt tri mc cho ti lc mt tri ln, ch c ngh c hai
ting ng h n tra.
- Vi nhng ngi khng quen, d nhin l{ gay y, - ng lo ni, - nhng mt khi ~ quen, v{
nu c n kha kh| mt cht thi th cng chng sao! Mi u n ung ti lm. V sau ngi
ta ku ca d, th c kh| hn v{ cng vic l{m cng c nh nh{ng hn.
Ri ng lo k rng t hai mi t|m nm nay, ng ra i tm vic l{m nh th no v gi v nh
tt c ch tin kim c ra lm sao,mi u gi cho b, sau gi cho anh c v by gi th gi

cho a chu hin nay ang qu|n xuyn cng vic gia nh; c|i s nm chc ti su chc ng
bc kim c h{ng nm, ng l~o ch gi li cho mnh c v{i ba ng va tin dim thuc vt
vnh thi. ng lo mm ci bn ln ni thm:
- K th ti cng c c|i h hng, i khi mt mi qu|, ti cng ung t ru.
ng lo cn k chuyn cc b v trng nom nh ca ra sao khi nhng ngi chng i l{m vng
nh; v c chuyn s|ng nay, trc khi ng lo v cc bn ln ng, ~ c ngi cai thu tht
na thng ru mnh; mt ngi trong bn ng l~o trc }y b cht v mt ngi ang m
phi a v nh{. Ngi ny ngi mt gc toa tu: mt cu b, mt ti nht, mi tm li. R
rng, cu ta b bnh st rt n h{nh v{ cn ang l{m kh.
Nekhliudov n bn cnh, cu b nhn chng vi con mt qu| au n, qu nghim ngh cho
nn chng ngn ngi khng mun hi thm na, s lm phin n, chng khuyn ng gi nn
mua k ninh cho n ung. Chng vit tn thuc ln mt mnh giy v{ nh cho tin mua thuc,
nhng ng th gi lin bo l ng s b tin ca mnh mua.
- Ch{, ti i tu ~ nhiu, nhng bao gi gp c nhng ngi nh ng ny; chng nhng ng
ta khng ui mnh i m{ li cn nhng ch cho mnh ngi na ch. Nh th c ngha l{ trong
s c|c ng cng c nhiu hng lm. - ng lo va ni va quay v pha Taratx.
"Phi, }y l{ mt th gii hon ton mi, mt th gii khc hn" - Nekhliudov va ngh va
nhn nhng tay chn khng khiu gn guc, nhng b qun o vi to th kch may ly, nhng b
mt sm nng, hin lnh, tuy mt mi. Chng cm thy bn pha xung quanh mnh u l nhng
con ngi hon ton mi, h c nhng mi lo u chnh |ng, nhng nim vui sng, nhng ni
nhc nhn ca mt cuc sng chn chnh, cn c.
}y mi tht l gii thng lu ch}n chnh!
Nekhliudov va ngh va nh li cu ni ca l~o cng tc Korsagin, nh li tt c cuc i xa
hoa, nhn h ca gia nh nh{ Korsagin cng vi nhng thch th nh nhen, tin ca h.

V chng cm thy nim vui sng ca mt ngi du kh|ch ~ kh|m ph| ra c mt th gii
mi, cha tng bit, mt th gii tuyt p.

Chng 102

Maxlova cng vi o{n t ~ i c chng nm ng{n dm. N{ng cng c|c t nh}n thng
phm kh|c i bng xe la v tu thu n tn Perm. n }y, Nekhliudov mi xin c cho
nng chuyn sang cng i vi t chnh tr theo li khuyn ca Vera Bogodukhovxkaia cng
trong |m ny.
Cuc h{nh trnh n Perm, i vi Maxlova tht l vt v c v th xc ln tinh thn; v th xc,
v phi chen chc, cht chi, bn thu v{ v l rp gh tm khng lc n{o cho yn; v tinh
thn, v l {n ng, cng |ng ght nh rn rp, mc du ht mi chng li i mt bn khc;
}u cng vy chng bm ly, quy ry khng cho nng yn. Gia t nhn n v t nhn nam
cng cai t v lnh p gii, t lu vn c ci t nn dm ba bi, thnh th mt ngi {n b{,
nht l{ {n b{ tr, nu khng mun li dng n tnh ca mnh, th lc n{o cng phi cnh gic.
M{ khi ngi ta lc n{o cng s hi v phi phng th tht l kh; nht l Maxlova li c
bit hay b tn cng, v nhan sc, v qu kh ca n{ng ai cng bit. i vi nhng li ve vn ca
bn {n ng, b}y gi n{ng cng quyt c tuyt; iu chng nhng khin chng pht lng
m{ cn cm tc na. Nhng tnh cm ca n{ng c gay i cht l{ nh nng gn gi vi
Fedoxia v Taratx; anh ny c tin v thng b tru chc nn ~ t nguyn xin c t
c th che ch cho v, v t Nizni, anh ta i cng vi t nh}n nh mt ti phm.
T khi Maxlova c chuyn sang b phn t chnh tr, tnh cnh ca nng v mi mt d chu
hn nhiu.
Khng k t chnh tr c nhng ch d chu hn, c n ngon hn, b hnh h bt thm t
hn, Maxlova c chuyn sang i vi t chnh tr cn thy d chu hn nhiu ch nng
khng cn b {n ng quy nhiu v c th sng khng b ngi ta lun lun nhc n qung
i c ca mnh, qu~ng i m gi }y n{ng ch mun qun pht i. Nhng im ch li nht
trong vic di chuyn ny l{ n{ng c lm quen vi mt s ngi ~ c nh hng quyt nh,

(m l nh hng tt nht) n tnh tnh ca nng.

Maxlova c php cng vi t chnh tr trong nhng trm ngh dc ng, nhng v khe
mnh, nn khi i ng vn phi cng i vi t thng. N{ng i nh vy t th trn Tomxk,
cng vi hai t chnh tr na l Maria Paplovna Settinina - ngi thiu n p c i mt hin
nh mt cu non lm cho Nekhliudov phi ch khi ch{ng n nh{ t thm Bogodukhovxkaia,
- v mt anh ch{ng Ximonxon n{o , da ngm en, tc b x, mt su hom, b y i Irkusk.
Nekhliudov cng n anh ta ln n thm nh{ t hm . Maria Paplovna i b v n{ng ~
nhng ch trn xe cho mt n t nh}n c mang; cn Ximonxon th cho hng c|i c quyn c
tnh cht giai cp y l{ khng chnh |ng.
Ba ngi ny i b vi t thng phm t sng sm, xa cch hn |m t chnh tr i xe nn i
mun hn. l{ tnh hnh sp xp chng cui trc khi o{n t ti mt thnh ph ln n{o
l{ ni s thay s quan |p gii.
Mt bui sng sm tinh sng th|ng chn, tri ma gi }m thm. Ma tuyt thay mau ri, lin
tip gi mnh thi tng cn d di. C o{n t gm bn trm nam v{ gn nm mi n tp
trung ngoi sn trm ngh: mt s ng xung quanh vin s quan |p gii ng ph|t cho c|c
cai nhm t tin hai ng{y n; mt s kh|c ng mua thc n ca nhng ngi em h{ng v{o
bn tn trong sn trm ngh. Ting t nh}n m tin mc c mua hng n o ln vi ting
nhng ngi bn hng rao the th.
Katiusa v Maria Paplovna t trong trm ngh i ra s}n. Hai ngi i giy cao ng, mc o
cho{ng lng, u bt khn, i li ch |m ngi bn hng. Nhng ngi ny ngi np su mt
bc tng pha bc cho khut gi; h tranh nhau mi kh|ch mua h{ng: b|nh m, dm bng, c|
min, cho kiu mch, gan, tht b, trng, sa, c ngi by ra bn c mt con ln bt quay.
Ximonxon ang ng ngo{i s}n, i gi o{n t khi hnh; anh mc mt o ngoi bng cao
su v{ i giy cng bng cao su c dy buc cht vo bt-tt len (anh l{ ngi n chay nn khng
dng bng da th vt). Anh ng cnh cng v{ ang ghi v{o s tay mt ngh va thong
qua u. ngha nh sau: "Nu nhng con vi trng cng bit nghin cu v phn tch cu to
ca mng tay ngi th c l n cho l mt cht v c. Cng nh khi ta xem xt v tri t v

cho tri t l cht v c. iu khng ng".

Mua trng, bnh bch qui, c v bnh m xong, Maxlova ang xp tt c vo ti, cn Maria
Paplovna tnh tin tr nh hng, th bng thy |m t nhn nho.
Mi ngi im lng; ai v ch ny. Vin s quan t trong nh{ i ra, hn ra lnh cui cng trc
khi khi hnh.
Mi vic tin h{nh theo thng l: im t, khm xch chn v xp t i th{nh tng cp chung
mt chic cm. Bng thy ting vin s quan qu|t th|o, v cu tc, ting |nh ngi thm thp
v ting mt a tr khc.
Im lng mt lt; ri ting r rm li lan ra trong |m ng. Maxlova v{ Maria Paplovna li gn
ch c ting huyn no.

Chng 103

Khi ti ni, Maria Paplovna v{ Katiusa thy tn s quan, mt g lc lng, c b ru mp di

v{ng hoe, ng cau c v{ ly tay tri xoa lng bn tay phi b au v hn va m vo mt mt
ngi t, ming khng ngt vng li chi bi tc tu th b. Trc mt hn l mt ngi t cao,
gy, u co trc mt na, mnh mc mt o chong ngn cn cn v mt manh qun cn ngn
hn na; mt tay anh ta lau mt b |nh vy y mu cn mt tay b a con gi nh qun
trong mt chic khn ang ku tht ln.
- Tao s dy my (chi tc tu) gi l s (li chi).
- Qung con b cho bn {n b{, - tn s quan qu|t, - xch tay n li.
Ngi t ny b lng trc xut y i. n Tomxk, v anh ta mc bnh chy rn ri cht, li
cho anh mt a con gi. Sut t Tomxk, anh phi m con m{ i. Khi tn s quan ra lnh xch tay
anh li, anh ni nu b xch tay, anh khng m c con. Nghe nhng l l ca nhng trnh by,
tn s quan gp lc c chuyn bc mnh, giao cho ngi ta.
- Li }y vi ch no, - Maria va ni va gi tay nh n ly a b.
Nhng a b trong tay ngi lnh c nhoi v pha b n, ming khng ngt ku khc. N
khng theo Maria.
- Thong th, ch Maria, - Maxlova va rt trong bc ra mt ci bnh, va ni - n s theo ti
cho m xem.
a tr vn quen Maxlova. Nhn thy ngi quen v ci bnh, n theo ngay.
Tt c yn lng. Ngi ta m cng, o{n t i ra ngo{i vi xp hng li. Li m mt ln na.

Hnh l xp ln xe v buc li, t yu cng c ngi xe. Maxlova m a b, ngi gn Fedoxia

v{ |m ph n. Sut t ny, Ximonxon c ng lng lng nhn mi vic xy ra, lc ny mi qu
quyt bc li gn tn s quan; hn ra lnh xong xui ng nh bc ln xe, Ximonxon ni:
- Anh c x ti t lm!
- V ch, khng phi vic ca anh.
- Vic ca ti l ni cho anh bit l{ anh ~ c x ti t v{ ti ~ ni. - Di hng lng my rm;
i mt Ximonxon gm gm, nhn thng vo mt tn s quan.
- Tt c xong ri ch? C o{n, i! - Tn s quan h to khng |p li li Ximonxon, v vn vo vai
ngi lnh |nh xe, hn nhy ln xe.
o{n t bt u i, n ko d{i ra khi i v{o qu~ng ng bn ly hai bn c r~nh nc. Con
ng xuyn qua mt khu rng rm.

Chng 104

Mc du hon cnh ca t chnh tr cng cc kh, song, sau s|u nm sng cuc i tru lc, xa
hoa, u m thnh ph v hai thng sng vi t thng phm, Katiusa cm thy gi }y sng
vi t chnh tr rt l{ sung sng. Mi ng{y i hai, ba chc cy s vi mc n ung kh| hn, li
c sau hai ng{y i, ngh mt ngy, lm cho nng khe ra; sng gn gi nhng ngi bn mi,
n{ng tm ra c ngun sinh th m{ n{ng cha h bit n. Nhng con ngi k diu (nng ni
th) nh nhng ngi hin nay ang cng sng vi nng, chng nhng trc kia n{ng cha h
gp m{ ngay n tng tng thi n{ng cng cha h tng tng ra c.
"Th m khi tuyn n, mnh li khc, - nng ni. - |ng l ta phi cm n Cha sut i mi
phi. Nh ta ~ c bit nhng iu m nu sng trong hon cnh khc, khng bao gi ta
bit c".
Nng hiu rt d dng nhng ng c h{nh ng ca nhng con ngi ; vn xut thn t
qun chng, nng hon ton thng cm vi h. Nng hiu l h v nhn dn m chng li giai
cp trn; v tuy bn thn h cng thuc v giai cp trn, nhng h ~ hy sinh quyn li, hy sinh
t do, i sng ca h cho nh}n d}n, iu c bit lm cho nng knh trng v khm phc
h.
Nng khm phc tt c cc bn mi quen bit, nhng c bit nng khm phc Maria Paplovna,
khng nhng phc m cn yu Maria vi mt tnh yu c bit, trn trng v nng nn. Nng
rt ngc nhin l sao mt c g|i p, bit ba th ting, con gi mt vin tng giu c li c th
sng nh mt c g|i lao ng bnh thng, v{ ~ em cho ngi khc tt c nhng g m anh c
- mt ngi gi{u c ~ gi cho c; c ta n mc chng nhng gin d m cn ngho nn, khng
h n b ngoi. Maria khng my may l{m d|ng, nt c sc khin Maxlova ly lm l
v v th li thm phn qu mn.
Maxlova thy Maria cng t bit mnh p v{ cng ly iu l{m thch. Nhng thy sc p

ca mnh lm cho nam gii say m, chng nhng nng khng thch m cn ly lm s na. i
vi tnh yu, nng chn ght v gh s. Cc bn trai ca n{ng u bit th v nu c ai yu nng
th h cng khng d|m biu l ra v ch c x vi n{ng nh vi mt ngi bn trai kh|c. Nhng
theo li nng k li, i vi ngi l hay quy ry th sc lc mnh m ca n{ng (m{ n{ng c
bit t h{o) ~ cu nng.
C ln nng va ci va k: c mt anh chng theo ti ngoi ph, c bm nt khng chu ri.
Ti bn tm ngay ly hn v lay cho mt trn, lm hn pht hong v chun mt.
N{ng i l{m c|ch mng - theo li nng thut li - v t thu nh, n{ng ~ ght cuc i ca
nhng k quyn qu v{ a thch cuc sng ca nhng ngi bnh thng.
N{ng thng b mng l hay xung chi trong phng c|c gia nh}n , trong bp hay trong
chung b, ch khng chu phng khch.
N{ng ni: "Nhng ti thy gn gi nhng ngi nu bp, nh xe li th hn, cn ngi vi cc
ng ln b ln th chn ngt. Ri n khi hiu bit, ti thy cuc sng ca chng ti hon ton
xu xa. M ti ~ mt, ti ch cn cha, nhng ti khng a, cho nn khi n mi chn tui ti b
nh theo c bn vo lm th mt cng xng
V sau, thi vic xng, Maria v sng mt do qu ri mi li tr v sng tnh; trong
gian bung nng c my in b mt. Nng b bt y v b kt n kh sai. Chnh Maria khng
k li g, nhng Katiusa nghe ngi khc ni s d Maria b kt n kh sai v khi nh b khm, t
trong bng ti, c mt pht sng n do mt ng ch cch mng khc bn, nhng Maria ~ nhn
chnh mnh bn.
T khi mi quen bit Maria Paplovna, Katiusa nhn thy l bt k }u v{ bt c trong cnh
ng no, Maria khng bao gi ngh n mnh, lc n{o cng ch lo gip ngi khc, trong cng
vic ln lao cng nh trong cng vic nh nht hng ngy. Mt ngi bn hin nay ca nng l
Novotvorov ~ ni a l{ n{ng ch thch chi mn th thao t thin. Qu ng th, nng coi tt
c ci th i l ch tm c c hi gip ngi kh|c, nh c|i th vui ca ngi i sn l{
tm ra c mung th sn. V{ mn th thao ny ~ tr thnh thi quen v s nghip sut

i ca nng. Nng lm cng vic mt cch t nhin, khin nhng ngi quen bit khng
nhng ~ chng coi trng s gip ca nng m cn di hi nng phi gip h.
Khi Maxlova mi n chung nhm, Maria thy ght v{ khinh. Katiusa cng bit th, nhng
sau, n{ng cng thy Maria ~ c gng kim ch mnh v t ra c bit nim n v t t vi nng.
Tnh thn v lng tt ca mt con ngi kh|c thng nh vy ~ khin Maxlova cm kch, nng
ht sc qu Maria Paplovna v t nhin c suy ngh theo quan im ca bn v bt chc bn
tt c mi iu. Cn Maria Paplovna cng cm ng v lng yu trung thc ca Katiusa v dn
dn cng yu mn nng.
C hai ngi ny cn hp nhau ch c hai u ght tnh yu xc tht. Mt ngi th ght v
bn th}n ~ chu tt c nhng ni cay ng ca n, cn ngi kia tuy cha nm tri, nhng coi
n nh mt ci g khng th hiu c v{ ng thi, nh mt ci g gh tm, xc phm n
phm gi| con ngi.

Chng 105

nh hng ca Maria Paplovna i vi Maxlova l mt th nh hng t Maxlova thun tnh

n nhn. nh hng do Maxlova yu Maria m{ c. Ngo{i ra n{ng cn chu nh hng ca
Ximonxon. nh hng ny li do Ximonxon yu Maxlova m ra.
Ngi ta i u sng v{ h{nh ng mt phn theo kin ca mnh, mt phn theo kin
ca ngi khc. Mt trong nhng iu cn bn phn bit ngi ny vi ngi khc l mc
h sng theo kin ca mnh v kin ca ngi kh|c n }u. C nhng ngi thng coi s
suy ngh ca mnh nh mt tr chi tinh thn. H dng l tr ca h nh mt ci tay li tho dy
cua-roa, nn trong khi h{nh ng h thng lm theo kin ca ngi khc, theo tp qun,
theo phong tc, theo lut php. Cn c nhng ngi kh|c thng ly kin ca mnh l{m ng
lc ch yu cho mi h{nh ng, hu nh bao gi h cng tu}n theo yu cu ca l tr v phc
tng l tr, ch thnh thong h mi theo s quyt nh ca ngi kh|c, nhng l{ sau khi ~
nhn nh mt cch c ph phn. Ximonxon thuc vo loi ngi sau ny.
- Anh kim im s vic, quyt nh theo l tr v mt khi ~ quyt nh ri th nht nh lm
theo.
Hi cn l hc sinh, anh ~ dt khot nhn nh rng sn nghip ca cha anh, mt cu vin
chc cao cp s Ti chnh l ca ci khng lng thin, v{ ~ ni vi cha nn em n tr li cho
nh}n d}n. Nhng ngi cha khng nhng ~ chng nghe m cn mng chi anh, anh lin b
nh{ ra i v{ c tuyt khng dng g n ca ci ca cha anh na. Anh i n kt lun l mi t
lu ca x hi hin ang tn ti u do s dt nt ca dn chng m ra cho nn trng i
hc ra, anh v{o ng Dn tu: ri lm gio vin mt trng l{ng; anh dng cm truyn b c
hc sinh v nng dn nhng iu anh cho l{ ng v{ cng khai b{i b|c nhng iu anh cho l
gi di.
- Anh b bt v{ a ra to{. Trong thi gian xt x, anh kt lun l cc thm phn khng c

quyn xt x anh v{ anh ~ bo h nh vy. Khi to khng nghe v c tip tc xt x th anh

quyt nh khng tr li, mc h hi g anh cng ch im lng. Anh b {y n Arkhagen. y,
anh a ra mt hc thuyt c tnh cht o gio: hc thuyt ca anh xy dng trn c s coi
mi vt trn tr|i t u sng, khng c ci g cht, v nhng vt ta coi l khng c s sng, l
v c, ch l nhng b phn ca c th hu c rt ln m ta khng th nm c; v th nhim
v ca con ngi, nhng phn t b nh ca c|i c th ln , l{ phi duy tr s sng ca c th
v{ tt c cc b phn sng ca n. Do , anh cho s|t hi sinh linh l mt ti c: anh phn i
chin tranh, phn i n t hnh v mi th git chc khc, khng c i vi lo{i ngi, m c
vi loi vt na. V hn nh}n, anh cng c l thuyt ca ring mnh: anh cho sinh ch l mt
chc nng thp hn ca con ngi m chc nng cao thng l phc v c|c sinh linh ~ c. Anh
cn c vo s kin trong mu c nhng bch huyt cu chng minh l thuyt ca mnh. Anh
cho nhng ngi c th}n cng ging nh nhng bch huyt cu trong mu; chng c nhim
v gip cho nhng b phn m yu ca c th.
T khi nhn nh nh vy, anh sng theo nguyn tc , mc du hi cn tr, anh cng ~ c n
chi tr|c t|ng; v{ b}y gi, anh t coi mnh cng nh Maria Paplovna, l{ nhng "bch huyt cu"
ca lo{i ngi.
Tnh yu ca anh i vi Katiusa khng phm g n thuyt c v anh yu nng mt cch l
tng; anh cho l{ tnh yu khng nhng chng c hi g cho hot ng "bch huyt cu" gip
nhng ngi yu ui ca anh m tri li, n cn c tc dng c v anh mnh hn na.
Chng nhng anh quyt nh theo c|ch suy ngh ring ca mnh trong cc vn o c m
cn c trong s ln nhng vn thc t. Vi bt c mt vn thc t n{o, anh cng c l
thuyt ring ca mnh, anh t quy nh lm vic bao nhiu gi, ngh bao nhiu, n th no, mc
th no, nhm l, thp n ra l{m sao. Ngo{i ra, Ximonxon li hay c thn v{ nhn nhn. Nhng
khi quyt nh lm mt vic g th khng g c th ngn cn c anh v{ con ngi y v yu
Maxlova nn c nh hng quyt nh n nng. Vi bn nng ca ngi ph n, Maxlova sm
thy ngay l Ximonxon yu mnh; v khi bit mnh c th lm mt ngi khc thng nh th
yu mnh th n{ng cng t thy gi tr ca mnh cao hn.
Nekhliudov ng ly n{ng l{ v lng cao thng v{ cng v c}u chuyn xy ra trc kia, cn

Ximonxon yu nng l yu trong hon cnh ca nng hin nay; v{ n gin ch v yu nng m
thi. Nng cn cm thy Ximonxon coi nng l mt ph n c bit khc vi mi ph n khc,
c nhng c tnh cao qu kh|c thng. Nng khng r Ximonxon thy nng nhng c tnh
g nhng, d sao mc lng, chng khi tht vng v mnh, Maxlova ht sc pht huy mi c
tnh tt m nng c th quan nim c. iu buc nng phi c gng thnh mt ngi
ht sc tt.
S th bt u khi h cn trong t, vo mt bui gp g chung, cc t chnh tr, n{ng ~ thy
Ximonxon nhn mnh chm chm vi i mt xanh hin t, hn nhin, di vng trn d v cp
lng my rm. Ngay khi n{ng ~ nhn thy anh l mt ngi kh|c thng; v{ n{ng cng
nhn thy trn khun mt anh s kt hp v tnh, k d gia v nghim khc tot ra t cp lng
my nhu li v m tc ri b vi v hin l{nh, th ng}y v{ v hn nhin trong khe mt. Ri
n Tomxk, n{ng c chuyn v{o o{n t chnh tr v li gp anh. Tuy hai ngi cha trao i
vi nhau mt ln n{o, nhng hai cp mt nhn nhau u ni r l h nh ra nhau v c hai u
qu nhau. C sau , h cng cha thc s ni chuyn vi nhau ln n{o, nhng Maxlova vn
cm thy l nhng khi c mt nng, tuy Maxlova ni vi ngi kh|c, nhng li ni ca anh u
hng v{o n{ng v{ anh ni l{ nng nghe, v anh c gng ni cho ht sc r rng d hiu. Ch
n khi Ximonxon i b cng vi t thng phm th hai ngi mi tht c bit gn gi nhau.

Chng 106

T Nizni n Perm, Nekhliudov ch gp Katiusa c c hai ln. Mt ln Nizni, v{o lc trc

khi ngi ta chuyn t nhn xung mt chic thuyn c chng kn li thp, v mt ln Perm,
trong phng giy nh t.
C hai ln gp , ch{ng thy Katiusa khng nim n ho nh. Khi chng hi nng c cn g
khng, hay c c d chu khng, nng ch h, lng tng, v chng cm thy nng vn c
ci v th hn tr|ch mc trc }y nhiu ln. Tht ra, tm trng n{ng lc bun bc ch v
ng b bn {n ng cng sng quy ry. Tm trng y l{m cho Nekhliudov au n. Chng s
trong hon cnh kh s v{ i tru dc ng, nng c th li ri v{o tnh trng ng{y trc,
mu thun vi chnh mnh v mt ht hy vng cuc i; chnh tm trng y trc kia ~ l{m
cho n{ng cm gin ch{ng v{ }m ra ht thuc, ung ru tht nhiu qun i. Nhng
Nekhliudov khng th gip Maxlova c g v sut thi gian u i ng, ch{ng khng c
gp, m~i n khi nng chuyn sang sng cng vi t chnh tr chng mi thy mi lo s ca
ch{ng l{ khng c cn c, v tri li, c mi ln gp nhau, chng li thy nng s chuyn bin
bn trong iu m chng ht sc mong i cng tr nn r rt.
Ln u tin gp nhau Tomxk, nng li ging nh trc khi khi hnh. Nng khng chau
m{y, cng khng t v ngng ngng khi trng thy chng, m li tip chng mt cch vui v t
nhin: nng cm n ch{ng ~ gip v{ c bit to iu kin cho n{ng c sng vi nhng
ngi n{ng ang sng hin nay.
Sai hai thng tri i b vi o{n t, s chuyn bin bn trong ca Maxlova biu hin ra hnh
dng bn ngoi.
Nc da b rm nng, ngi gy i, trng gi thm my tui. Trn th|i dng v{ quanh ming
~ im nhng np nhn. B}y gi, tc khng bung xung trn na, nng ly mt chic khn
bt u; trong c|ch n mc, chi u tc, cng nh trong c|ch i x vi mi ngi, khng cn

du vt lm duyn l{m d|ng nh ng{y trc.

S thay i ny ~ din ra v{ cn ng tip din con ngi nng lm cho Nekhliudov rt i
vui mng.
Chng cm thy i vi nng lc ny, chng c mt tnh cm m{ trc kia cha h c. Tnh cm
khng ging mt cht no vi tnh yu th mng bui ban u, li cng khng ging th tnh
yu xc tht v sai; thm ch n cng khng ging c ci lng tho m~n v ~ l{m trn phn s,
trong khng khi c ln cht lng t thn phc mnh, v{ do sai khi to{ tuyn |n, ch{ng ~
quyt nh ci nng lm v. Tnh cm ca chng by gi ch n gin l{ tnh thng xt v{
nim xc ng m{ ch{ng ~ cm thy khi n thm n{ng ln u tin trong nh giam v sai
ny khi nn c lng khinh b, chng tha th cho nng v cu chuyn dan du tng tng vi
vin y s trong bnh x (ni oan ny ca nng v sai ~ t r). Mi tnh cm ca chng by gi
vn l tnh cm thng xt khi , ch c kh|c l{ trc kia tnh cm y c trng chc lt, cn by
gi n thnh tnh cm thng xuyn. By gi, d ngh g, l{m g ch{ng u cm thy lng trn
ngp mt tnh thng mn, khng nhng ch ring i vi Maxlova m{ i vi tt c mi ngi.
Tnh cm hnh nh ~ khi ra trong t}m hn Nekhliudov mt ngun yu thng, trc kia
b tc li by gi tr{n ra, lan n tt c mi ngi chng gp.
Sut dc ng, tnh cm trong con ngi Nekhliudov b ht sc kch ng khin chng bt
gi|c chm ch thit tha n tt c mi ngi, t ngi |nh xe, ngi lnh p gii t cho n
vin gim ngc v tnh trng m chng c vic phi tip xc.
By gi Maxlova chuyn sang sng vi cc t chnh tr, tt nhin Nekhliudov li quen bit nhiu
ngi trong bn h: ln u tin Ekaterinburg l{ ni h c kh t do sng chung trong mt
phng giam ln, ln sai l trn ng i, ch{ng l{m quen vi nm ngi t nam v bn n cng
nhm vi Maxlova. Do sng gn gi vi t chnh tr b i {y, quan nim ca Nekhliudov v h
thay i hn.
T ng{y u phong tro cch mng Nga, nht l t ngy 1 thng 3(1), Nekhliudov thy khinh
ght nhng ngi cch mng. Chng phn n trc ht v th on c c v m mui h ~

dng trong cuc u tranh chng chnh ph, v nht l nhng v m st tn khc h ~ l{m; sai
na, ch{ng cng ght c|i v t cho mnh l quan trng, l nt chung ni bt h. Nhng khi
quen bit h thn mt hn v{ thy c nhng ni au kh oan c ca h do chnh quyn gy
ra th chng thy h khng th l{m kh|c c.
Tuy cc hnh pht m gi l{ t thng phm vn phi chu cng ~ rt l v l v kinh khng,
nhng d sao trc v sai khi x |n cng cn c c|i v cng l. i vi t chnh tr th c n ci
v , Nekhliudov thy cng khng cn na, nh trong trng hp Suxtova, v sai ny
trng hp nhiu ngi khc anh mi quen.
Nhng ngi ny b i x nh c| mc li, ngi ta ko tut c h ln b chn bt ly nhng
con ln, cn nhng con nh cht kh, mc xc. C hng my trm ngi, khng nhng hin
nhin l v ti, m cn chng nguy hi g cho Chnh ph ~ b bt, b giam, c khi h{ng nm
trong ngc; , h mc bnh lao, ph|t in hay t t, ngi ta giam h ch v khng c c
th h ra; v li, ngi ta cho rng c nht h trong y nm h sn trong tay khi iu tra
hay thm vn mt vn n{o c th em ra dng l{m nh}n chng. Ngay n nhng k cm
quyn cng thy s phn ca nhng ngi v ti thng l tu thuc tnh dc o|n, s
nhn h, tnh tnh bt thng ca vin s quan h|ch dch hoc cnh st g mt thm, vin
chng l hay thm phn, hay vin tnh trng, b trng. C khi mt vin chc n{o thy
bun hoc mun chi tri, th l hn ra lnh bt b mt lot, ri hoc b t, hoc th ra, tu
theo thch ca hn, hay thch ca cp trn. Cn quan li cp cao hn cng vy, tu ch h
mun t ra xut chng hay v quan h n{o vi mt ngi b trng, h y i ngi sang tn
u bn kia th gii, hoc giam vo ngc ti, hoc pht vng, hoc x kh sai, x t hnh, hoc
tha bng theo yu cu ca mt b{ n{o .
T chnh tr b i x nh trong chin tranh v d nhin, nhng ngi ny cng tr ming li
nh vy. Cng nh qu}n nh}n thng sng trong mt khng kh m{ d lun khng nhng che
lp ci bn cht c c ca nhng hnh vi h lm m cn nu nhng h{nh vi ln th{nh
nhng cng trng anh hng, nhng ngi t chnh tr cng vy, h sng trong khng kh m{ d
lun ca gii h cho rng nhng h{nh ng tn nhn h lm, d c phi mt t do, thit tnh
mnh, mt mi th qu b|u i vi con ngi, u l nhng h{nh ng chng nhng khng xu
xa, m{ cn anh dng. C|i khin Nekhliudov gii thch c hin tng k d sai }y: c

nhng ngi rt hin lnh, chng nhng khng sc g}y au n cho ai, m c n nhn
ngi kh|c au n cng khng chu ni, vy m h c bnh tnh chun b git ngi v hu
ht, h u cho rng trong nhng trng hp n{o git ngi l{ h{nh ng hp php v cng
bng t v v{ t ti mc ch cao c v li ch chung. Nhng ngi cch mng coi s nghip
ca h l quan trng v{ do t coi mnh l quan trng; iu cng tht t nhin v chnh ph
vn gn cho h v{ h{nh ng ca h l quan trng v{ i vi h, ~ dng nhng hnh pht tht
l tn khc. H phi c mt quan nim tht cao c v bn thn mi chu ng ni nhng iu h
phi chu ng.
Sai khi Nekhliudov hiu h r hn th ch{ng tin chc rng cc t chnh tr khng phi l nhng
k cc k gian |c nh mt s ngi vn tng, cng khng phi l nhng bc anh hng hon
ho m ch l nhng ngi rt bnh thng v bn h, nh bt c }u cng vy, cng c
ngi tt ngi xu, ngi trung bnh. C nhng ngi i vi cch mng v thnh thc thy
nhim v ca mnh l phi chng li nhng ci xu xa ang ho{nh h{nh.
Cng c nhng ngi lm cch mng do ng c v k, hiu danh. Song, a s do ham thch
nhng chuyn phiu lu mo him, mun thng thc c|i th a rn vi tnh mnh mnh nh
Nekhliudov ~ tng bit r trong thi gian i chin trn, l{ mt th tnh cm ht sc thng
thng ca thanh nin y ngh lc. H kh|c v{ hn nhng ngi thng l ch yu cu v
o c ca h cao hn. H thy c ngha v, hoc chng nhng phi t kim ch mnh, sng
kham kh, n thnh thc, ch cng v t, m{ cn phi sn sng hy sinh tt c, k c tnh mnh
mnh cho s nghip chung. V th, trong bn h nhng ngi trn mc trung bnh th vt ln
rt cao, h l mu mc o c cao qu him c; cn nhng ngi mc trung bnh th li qu
thp, thng l nhng k bp i, o c gi, ng thi li hm mnh v t cao t i. Thnh
ra i vi nhng ngi mi quen bit y, c mt s Nekhliudov khng nhng knh trng m
cn ch}n th{nh yu qu, cn i vi mt s kh|c, ch{ng c th|i qu c l~nh m.
Ch thch:
(1) Ngy Alexander II b m st (N.D)

Chng 107

Nekhliudov c bit rt yu qu Krinxov, mt thanh nin mc bnh lao phi, b n kh sai v

cng nhm vi Katiusa. Chng lm quen vi Krinxov khi th trn Ekaterinburg v{ sau , dc
ng cn gp g v ni chuyn vi anh ta vi ln. Mt ln vo ma h, Nekhliudov vi anh
c ngy trm ngh; trong khi chuyn tr, Krinxov ~ k cho chng nghe cu chuyn v cuc
i ca mnh v{ u ui anh ~ i theo c|ch mng ra l{m sao. Qu~ng i anh trc khi b t,
chng c g nhiu k. Cha anh l mt in ch giu c min Nam nc Nga; ng c ~ qua
i khi anh cn b. Anh l con mt, m anh chm nom nui dy anh. - trung hc cng nh i
hc, anh hc rt nh nhng; thi tt nghip, anh u v ton.
H nh gi anh li trng v{ cho anh i hc nc ngo{i. Nhng anh cn chn ch cha
nhn. Anh ~ yu mt c g|i, anh nh ci v v v lm vic c quan h{nh chnh tng. C hai
{ng anh cng mun, cn cha bit quyt nh chn {ng n{o. Gia lc , c my ngi bn
cng l{ sinh vin n quyn anh tin, ni lm mt vic ch chung. Anh bit vic ch chung y
l cch mng, mt vic lc anh chng a thch g, nhng v tnh bn v{ v s din, khng mun
anh em cho rng mnh s, anh ~ a tin cho h. Nhng ngi nhn tin sai b bt vi c t
giy chng nhn tin do Krinxov cp. Anh lin b bt, lc u giam n cnh st, sai tng sang
nh lao.
- nh lao ti b giam, - Krinxov k tip (anh ng ngi trn chic ging cao, chng khuu
tay ln u gi, ngc thp li, thnh thong a i mt p, thng minh, du hin nhn
Nekhliudov, i mt long lanh, bng bng s|ng trong cn st). - Vic coi gi cng khng
nghim ngt lm, khng nhng chng ti c th i do hnh lang, cng nhau tr chuyn, chia
nhau thc n v{ thuc l; v thm ch, bui ti chng ti cn h|t ng ca vi nhau. Ti kh tt
ging. Phi, gi th khng c m ti - b c au n ho hon v ti th k ra t, cn rt th v
na l khc. Trong t, ti lm quen vi anh Petrov ni ting v vi my ngi khc na (v sau,
b giam trong ph|o {i, Petrov ~ dng mnh thu tinh rch c t st).

Nhng by gi ti vn cha ng theo cch mng. Ti cn lm quen vi hai ngi b giam

khm bn cnh. H cng b bt, trong ngi mang nhng bn tuyn ngn Ba Lan, v b a ra
to x v ti mu trn trn ng p gii ra ga xe la. Mt ngi tn l{ Lozinxki(1), ngi Ba
Lan, cn ngi kia l{ Rozovxki(2), ngi Do Thi. Phi, Rozovxki cn t tui lm. Anh ta bo l
~ mi by tui, nhng trng th ch mi lm. Ngi nh nhn, gy, nhanh nhn, mt en
l|y v{, nh tt c nhng ngi Do Thi khc, anh ta rt c nhiu khiu v m nhc. Anh ta ang
v ting, nhng h|t rt hay. Phi, ti ~ trng thy hai ngi sng hm h b a ra to{ x. n
chiu tr v h ni l b x t hnh. Tht chng ai ng. Ti ca h khng c g l nng, h ch
nh trn, khng h lm ai b thng. V li x t mt a tr nh Rozovxki th cn tri t no
na? V tt c chng ti u cho l h ch tuyn n th do hai ngi, ch n y th n{o cng
b b|c. Lc u chng ti cn xn xao, nhng v sai cng yn dn, v cuc sng li tri i nh
trc. Phi, th ri mt bui chiu, ngi g|c n ca phng giam ti v b mt bo cho ti bit
l{ ~ c th mc n, h ang dng gi treo c. Thot u ti khng hiu: "Th l ci g? Gi
treo c n{o?". Nhng ngi gc gi rt i bi ri nn nhn lo, ti hiu ngay l{ cho hai bn
ca chng ti.
- Ti mun g v{o tng bo cho cc bn t bit tin nhng li s hai ngi nghe c. Cc bn
t cng u yn lng.
R rng l mi ngi u ~ bit. Ngoi hnh lang v trong khm: chiu hm y im lm, lng
ngt nh cht.
Chng ti khng g tng m{ cng khng h|t. n mi gi, ngi gc li n v cho ti bit
tin l mt tay ao ph ~ iu t Moskva ti. Ni xong, l~o ta i. Ti ang gi lo li th bng
thy Rozovxki t bn phng ca cu ta gi to sang bo ti: "Bn anh c chuyn g th? Anh gi
lo ta lm g?" Ti tr li cho qua chuyn rng l~o ta em cho ti t thuc l|, nhng chc
Rozovxki cng o|n c nn hi li ti sao hm nay chng ti khng h|t, khng g tng lm
hiu vi nhau? Ti khng nh l{ ti ~ bo g cu ta, ch bit l{ ti lui nhanh v{o khng phi
ni chuyn vi cu ta na. Phi, tht l mt m khng khip. Sut m, ti lng tai nghe tng
ting ng nh. Bng nhin, gn sng, ti nghe thy m ca hnh lang v c ting chn nhiu
ngi i. Ti li gn l ca phng ti. Trong hnh lang c thp mt ngn n.

Ngi i u l vin gim ngc, mt thng to ln, thng ngy ra v hm hnh v{ quyt o|n,
nhng b}y gi mt n ti mt, ph phc nh hong ht. Theo sau n l thng ph, mt qum
qum nhng c v qu quyt; v sau cng l bn lnh g|c. Chng i qua phng ti ri dng li
trc ca phng bn. Ti nghe thy tn ph gim ngc gi bng mt ging rt k l: "Lozinxki,
dy mc qun o sch vo!". Phi. Ri ti nghe ting ca rt ln. Chng i v{o. Sau , ti nghe
thy ting ch}n Lozinxki i ra pha bn kia h{nh lang. Ti ch trng thy tn gim ngc ng ,
mt xm ngt, tay mn m ht ci vo li ci ra mt chic khuy o, hai vai co nhn li. Phi, ri
thnh lnh nh s hi ci g, hn ng trnh sang mt bn. Th ra Lozinxki i ngang qua mt hn,
n gn ca phng ti ng phi bit, anh ta l mt thanh nin p trai, p theo kiu ngi Ba
Lan, trn rng, thng ng: tc v{ng xon, ng nh t, i mt xanh thm rt p. Tht l mt
thanh nin ang thi ti tr, khe khon. Anh ta ng li trc l mt co phng ti nn ti
nhn c rt r gng mt anh ta lc y; mt b mt gh s, tiu tu ti nht: "Krinxov, anh c
thuc l| khng?". Ti nh a, nhng tn ph gi|m ngc nh s chm ~ vi ly mt iu.
Tn ph |nh dim, anh ht thuc, v suy ngh.
Ri nh sc nh ra mt iu g, anh ni: "Tht l{ c c v bt cng. Ti khng c ti g c.
Ti". Mt ti nhn c dn vo ci c hng trng tro ca anh, bn trong nh c c|i g run bt
ln. Anh nghn li. ng, lc y ti nghe thy Rozovxki ht ln, ging Do Thi the th.
Lozinxki vt iu thuc i v{ bc qua ca. Ri Rozovxki ti trc mt co phng ti. Khun
mt ng}y th c i mt en t ca anh, by gi ln v nhp m hi. Anh cng mc b
qun o sch. Qun rng qu, anh phi ly hai tay ko xc ln, ton thn anh run ly by. Anh k
st b mt thm thng gn l ca phng ti: "Anatoli Petrovich, c ng l{ b|c s cho ti thuc
ho phi khng? Ti m ri, phi ung t thuc ho na". Khng ai tr li, cn anh ht nhn ti li
nhn tn gim ngc hi. C}u ni nh vy ngha l{ th no, tht ti khng r. Phi.
Bng nhin, tn ph gim ngc lm ra mt nghim khc qut ln, ging the th: "Ny! a g
th? i i!". Rozovxki hn khng hiu c c|i g ang ch i mnh; anh vi v~ i gn nh
chy trong h{nh lang, vt ln trc mi ngi. Bng anh ng sng li v ti nghe thy c
ting chn v ting xn xao, x st; anh ht ln v khc nc n, ting mi lc mt xa, ri ting
ca hnh lang khp li v mi vt li chm trong yn lng. Phi, h ~ treo c c hai ngi, h
ly dy thng tht cho c hai tc th.

Mt ngi g|c kh|c ~ chng kin bui hnh hnh k li l Lozinxki khng chng c; cn
Rozovxki giy gia chng li mt hi lu, thnh ra h phi li anh ln gi| treo, t u anh vo
thng lng. Phi. Ngi gc ny l mt anh ch{ng hi ng ngn. Anh ta ni: "Ngi , ngi ta c
bo ti l trng khip lm, nhng thc ra cng khng c g |ng khip c. Khi hai ngi b treo
c, h ch nhn vai c hai ln, nh th ny thi! - anh ta so vai, a ln a xung. - Ri ngi
ao ph rt thm t na, cho nt thng lng tht cht li, v th l{ xong; ngi b treo cng
ra, chng cn ca quy g na".
V Krinxov nhc li li ngi g|c: "Khng c g |ng khip c" anh nh mm ci, nhng tr|i
li, anh ~ o{ ln khc nc n. Anh yn lng mt lc l}u, hi th nng nhc, ri nut nhng
ting nc n ng l{m anh nghn ngo. Anh ly li bnh tnh ni tip. "T , ti theo c|ch
mng. V}ng". V{ anh ni thm t c}u kt thc cu chuyn.
Anh v{o ng D}n, v{ ng u nhm ph hoi c nhim v khng b chnh ph, h phi
t nhng quyn cho nh}n d}n. lm nhim v, anh i Petersburg, Kiev, Odessa v ra c
nc ngoi; }u anh cng th{nh cng. V sau anh b mt ngi tm phc phn bi. Chng bt
anh, a ra to{ x v{ sai hai nm b giam, anh b kt n t hnh, sai gim xung thnh kh sai
chung thn. t anh mc bnh lao. V{ trong iu kin hin nay, anh kh m sng c vi
thng na. Anh bit th, nhng khng hi tic g v cn ni nu anh c sng thm mt cuc
i na th anh li s c i theo con ng anh ~ i: tiu dit ci ch hin h{nh ~ g}y ra
tt c nhng iu anh ~ nhn thy.
c nghe cu chuyn ca Krinxov v sng gn gi th}n cn vi anh, Nekhliudov hiu c
nhiu iu m{ trc kia anh khng hiu.
Ch thch:
(1) Meletei Platonovich (1855-1880) nh cch mng b treo c Kiev.
(2) Iosif Isskovitch (1660-1880) nh cch mng b treo c Kiev (Theo ch thch trong bn dch
Php vn ca E. Becaux)

Chng 108

Hm tn s quan |p gii c chuyn li thi vi t nhn v a tr cng trm ngh th

Nekhliudov ngh m mt qu|n cm tr trong lng. V dy mun, li ngi nn vit th khi
n th x ln gn ti s gi bu in, thnh ra chng ri qun tr tr hn mi ln v khng
vt c o{n t dc ng nh nhng ln trc; ln ny, m~i n nh nhem ti, chng
mi ti ci lng gn trm ngh ca o{n t.
Chng vo tr trong mt qu|n n, hong qun o cho kh. Ch qun l mt ngi {n b{ go|, c
trng ngn, bo nc nch. Chng ung tr trong mt cn bung sch s c treo nhiu tranh nh
tng Thnh. Dng tr xong, chng vi v{ng n khu trm ngh hi vin s quan xin php vo
thm t nh}n.
su chng ngh va qua, tuy rng s quan ph tr|ch thay i nhiu ln, nhng khng mt
ngi no cho php Nekhliudov vo trm ngh, th{nh ra hn mt tun nay ch{ng cha gp
Katiusa. S d h kht khe nh vy v h ang ch n mt vin quan cao cp ph trch cc tri
giam sp i qua con ng ny. Nay vin s quan ~ i ri, hn khng h nhn nhi g n cc
trm ngh, nn Nekhliudov hy vng vin s quan ph tr|ch o{n t s|ng hm nay s cho php
chng gp t nh}n nh trc kia.
M ch qun mun cho Nekhliudov mn mt c xe bn b|nh i n trm t ngh bn kia
l{ng, nhng ch{ng li thch i b. Mt anh lm cng tr, vai to rng nh lc s, ch}n i i ng to
tng mi |nh xi, nhn dn ng cho chng. Tri sng m m mt ti en n ni anh dn
ng ch i trc c ba bc, Nekhliudov cng khng nhn thy tr nhng khi c nh sng t
mt ca s n{o chiu ra - m ch nghe thy ting giy anh ta gim lp nhp trn lp bn dy
qunh.
Qua ht b~i t rng trc ca nh th v mt ph di c dy ca s s|ng trng, Nekhliudov
theo ngi dn ng ra n u lng, tri ti en nh mc. Nhng chng my chc qua bng

ti ch{ng ~ nhn thy c nhng tia s|ng leo lt trong sng m. l{ nhng ngn n thp
quanh trm ngh. Nhng vt s|ng o , mi lc mt r hn, ri chng nhn thy c nhng ci
cc giu c|i bng en ngi lnh g|c i i li li, nhng ct qut sn en ln trng v trm canh.
Hai ngi tin n gn, ngi lnh gc tht to cu hi thng l: "Ai !". Khi nhn thy l hai
ngi l, anh ta t ra rt nghim, khng cho c hai ngi c ng i bn h{ng r{o. Nhng
anh lm cng dn ng khng v th m lng tng, rt r.
"Ny sao ch hc th? - Anh ta ni. - L{m n mi ng qun ra }y bn mnh c t vic, bn mnh
ng i".
Ngi lnh khng tr li, gi to vo pha trong ca v{ ng yn nhn anh lm cng vai rng
ng ly mt ci que co bn dnh giy Nekhliudov, di |nh n. T sau bc ro vng ra
ting n o, c c ging {n ng v{ {n b{. Sau v{i pht, c ting kt ca m, mt vin qun
khoc chic o chong trn vai t trong bng ti tin ra pha |nh n, v hi Nekhliudov mun
g. Nekhliudov a tm danh thip trong vit xin gp c vic ring v nh a cho vin s quan.
Ngi qun ny khng ngt nh ngi lnh g|c. Nhng anh ta rt t m, c nht nh mun
bit Nekhliudov hi vin s quan v vic g, v chng l ai. R rng hn ta ~ |nh hi thy mt
mn c th kim ch|c c v quyt khng chu b l c hi. Nekhliudov ni l chng c vic
ring, s khng qun n v{ ngh chuyn h tm thip cho vin s quan.
Vin qun cm giy, gt u v quay li.
Mt lt sai ca li lch cch m v thy my ngi ph n cp r, cp b, cm hp i ra; qua
ca, h ni chuyn b b vi nhau bng ting a phng Siberi.
Tt c n mc khng phi theo li thn qu m theo li thnh th, c |o "mng t", |o lng
kho|c ngo{i, u bt khn vung, v|y xn cao. V t m, h chm chm nhn Nekhliudov v anh
dn ng ng di |nh n. Khi mt ngi trong bn nhn ra anh lm cng vai rng th t
v vui mng, mng yu anh ta bng ting Siberi:
- ng m~nh! n }y l{m tr g th? Sao ma qu n chng bt ng m~nh i!

- T dn ng cho ng ny, - anh lm cng tr li. - Cn ng y mang g li }y th

- Sa, v{ n sng li mang sa n na.
- Th h khng gi li ng m {?
- Ci anh phi gi ny, ch ni nhm, - ngi ph n va ci va tr li, - ny, cng v vi bn
ny i.
Ngi dn ng ni c}u g l{m cho khng nhng my ngi ph n m c ngi lnh gc
cng bt ci. Song anh ta quay sang Nekhliudov v ni:
- Tha ng{i, ng{i nh ng v mt mnh c ch ? Ngi khng lc ch?
- Ti nh ng ri, khng sao.
Qua nh th ri, ng{i i n ci nh th hai bn phi sai ci nh hai tng l{ ng. M{ ny, ngi
cm ci gy ca ti. - Anh ta ni v{ a cho Nekhliudov c|i gy ng cm trong tay; chic gy
cao qu| u anh ta. Ri vi i giy to tng, anh li bn, cng my ph n bin vo trong bng
ti.
Ting anh ta xen vi ting my ngi ph n cn ang vng li t trong sng m th ca li
lch cch m v vin qun ra mi Nekhliudov i theo v{o gp vin s quan.

Chng 109

Trm ngh chn ny xp t ging nh tt c cc trm to, nh khc trn dc ng i Siberi.

Trong mt ci sn, xung quanh l hng ro chng nhn bao bc, c ba ci nh mt tng. Ci ln
nht, ca c chn song, th cho t, mt ci cho lnh p gii, cn ci th ba c bn giy v l
ch ca vin s quan, ca s c ba nh{ u c |nh n chiu ra, v bao gi cng vy - nht l
li }y na nhng |nh n khin ngi ta c o tng l bn trong m cng yn vui. Trc
thm nh{ c n thp v{ cn nm chic treo dc trn tng chiu nh sng xung sn. Vin
qun dn Nekhliudov i theo con ng l|t v|n n ngi nh nh nht; bc qua ba bc ln
thm, hn ta ch{ng i trc v{o phng i, y khi, trong c thp mt ngn n con.
Bn cnh mt chic bp l, mt ngi lnh mc qun en, s mi vi to, c eo cravat, dng ci
xung thi l t m nc. Anh ta ch i c mt chic giy ng mu vng; cn mt chic dng
lm qut qut l. Thy Nekhliudov, ngi lnh bn b y, li cho chng ci o khoc ri
i v{o phng bn.
- Bm quan, ng ta ~ n!
- Th cho vo, - mt ging cu knh lt ra.
- Mi ng vo qua ca ny, - ngi lnh ni quay ngay tr li tip tc qut l.
bung bn c thp mt ngn n treo, trn mt mt ci bn c ph khn, cn thc n tha
v{ hai chai ru; ngi bn bn l mt s quan c ru mp vng hoe, mt gay, mnh mc chic
o ngoi may kiu nc o, b cht ly hai vai v lng ngc rng. Cn phng m p, sc mi
nc hoa rt hc, th nc hoa r tin. Thy Nekhliudov, ngi s quan nhm dy v nhn
ch{ng, mp hi nhch v na giu ct, na nghi k:
ng cn g? - Hn ta hi. V{ khng i tr li, hn gi to qua ca - Bernov, mang nc v{o }y!
n bao gi mi c?

- c ngay y .
- Tao s cho m{y c ngay mt trn my nh! - Tn s quan qu|t ln, mt long lanh.
- Ti mang v{o ngay }y , - ngi lnh ni to, v mang m nc vo.
Nekhliudov ng i trong khi ngi lnh t m ln b{n. Sau khi a mt - i mt nh v c
nhn theo ngi lnh i ra, dng nh mun tm xem nn |nh v{o ch no tt nht, tn s quan
pha tr ri ly trong hm ra mt bnh ru cognac nh, hnh vung v my chic bnh bch
quy Anbe. Hn t tt c ln bn ri quay li ni vi Nekhliudov:
- Ti c th gip ng c vic g?
- Ti xin ng cho php v{o thm mt n t nhn. - Nekhliudov ni, chng vn ng.
- T chnh tr ? Th th iu lut khng cho php ri, - vin s quan ni.
- Ngi ph n ti xin gp khng phi l t chnh tr, Nekhliudov ni.
Nekhliudov ngi xung.
- Ngi khng phi l t chnh tr, nhng do ti ngh, cp trn ~ cho php i vi nhm t
chnh tr.
- ti ~ r ngi s quan ngt li, - mt ngi nh nhn, tc en ch g? - c, ngi y th
c th c. ng ht thuc?
Ngi s quan y hp thuc l v pha Nekhliudov ri cn thn rt y hai cc nc ch, a
cho Nekhliudov mt v ni:
- Mi ng.

- Cm n. Ti mun gp
- m cn d{i. ng cn khi thi gi. Ti s bo ngi dn c ta ln }y gp ng.
- Nhng ng{i c th cho ti n gp c ta phng giam c c khng? Gi c ta ln lm g cho
mt cng? - Nekhliudov ni.
- Vo ch t chnh tr y ? Th th khng c.
- Ti ~ c php vi ln n ri. Nu ngi c ngi l ti c a cho h ci g, th ni
chuyn }y, ti vn c th nh c ta chuyn cho h c c m{.
- , khng, s c ngi khm c ta ch. - Vin s quan ni vy v{ ci, ting ci nghe tht kh
chu.
- Th th xin kh|m ngay ti c c khng.
- Khng sao. Khng cn phi th, - vin s quan ni, v{ m nt, a bnh ru v pha
Nekhliudov - Sng c|i t Siberi ny, gp mt ngi c hc thc tht thch qu| ng ~ r,
cng vic ca chng ti bun t v cng; v nu ~ quen sng mt cch khc ri m lm cng
vic ny th tht l kh. Ngi ta c ngh s quan |p gii l th bo, v hc; sao h khng ngh
rng chng ti cng c th sinh ra lm nhng cng vic hon ton khc.
Nekhliudov thy ci mt lng ca hn, c|i mi nc hoa con ngi hn, ci nhn eo v{,
c bit, c|i ci kh ca hn tht |ng ght; nhng hm nay, cng nh trong sut thi gian
i ng, chng vo ci th phi nghim tc, thn trng, khng c khinh sut hay t ra
khinh r i vi bt c mt ai, v thy cn phi ni "tng tn" vi mi ngi, nh ch{ng vn
t x|c nh th|i cho mnh. Nghe vin s quan ni v{ cho rng hn ang ngh ly lm kh tm
phi hnh h nhng con ngi trong tay mnh, chng nghim trang ni:
- Ti ngh cng v ng, cng c th tm thy nim vui trong vic lm gim bt au kh cho

ngi khc.
- Nhng ngi ny, h au kh g? ng khng bit h th no?
- H }u phi l hng ngi g c bit? - Nekhliudov ni, - chng qua cng nh nhng ngi
khc thi. V trong s c nhng ngi v ti.
- Vng, h th loi, v tt nhin chng ti cng thng hi h. Ngi khc, h hc lm. Ti th
lc no c dp l ti tm cch gim bt au kh cho h ngay. Th ti chu kh cn hn h kh.
Ngi kh|c hi mt t l gi php lut, thm ch cn bn cht na, ti th thng
- Xin mi ng ng ung i ch, - hn ni v rt tr thm cho Nekhliudov. - [, m{ ngi ph
n ng mun gp l ai th? - Hn hi.
- Mt ngi {n b{ xu s, phi ri v{o nh{ cha ri b kt ti oan l{ ~ u c git ngi,
nhng thc ra ch ta l mt ngi rt tt. - Nekhliudov tr li.
Vin s quan lc u:
- ng, c nh th y. Ti c th k cho ng nghe v mt c tn l Emma, Kazan. C ta gc
tch l{ ngi Hungary nhng c i mt thc l{ Ba T, - vin s quan ni tip, khng nn ni
mt n ci khi nh ti hnh nh ny. - C ta tht l{ sang, nh mt b{ b| tc vy
Nekhliudov ngt li vin s quan v{ tr li cu chuyn ang ni d:
- Ti ngh l{ ng c th lm gim nh au kh cho nhng ngi trong tay ng c; lm th
ti chc l ng s thy rt sung sng, - Nekhliudov c ni tng li rnh rt, nh khi ni chuyn
vi mt ngi nc ngoi hay vi mt a tr.
Vin s quan mt long lanh, nhn Nekhliudov, v nng rut i cho chng ni ht, hn c th
tip tc k cu chuyn c g|i Hungary c i mt Ba T, r r{ng l{ hnh nh c g|i ang hin ln
r rt trong u c hn v chon ht tm tr hn.

- Phi, ng nh th , - hn ni. - Ti rt thng h. Nhng ti mun k ng nghe v c

Emma. C ta l{m nh th ny
- Ti khng thch nghe nhng chuyn , - Nekhliudov ni, - v xin ni tht vi ng l{ trc kia
qu thc ti kh|c, nhng nay th ti rt ght ci th quan h vi ph n nh vy.
Vin s quan ng ng|c nhn Nekhliudov:
- ng khng dng thm tr na ? - Hn ni.
- Thi, xin cm n ng.
- Bernov! - Hn gi to, - dn ng ny n gp Vakulov v bo hn ng y n phng ring ca
t chnh tr, ng y c th li n gi im danh.

Chng 110

Nekhliudov cng ngi lnh i ra, ngo{i s}n s|ng l m di |nh n quch.
- i }u }y? Mt ngi lnh gc gp hi.
- n bung ring, s 5.
- Khng i ng ny c. Ca ng ny kho, anh phi i vng thm ng kia.
- Sao th?
- Quan qun ~ kho| ri. Ng{i i v{o trong l{ng.
Ngi lnh dn Nekhliudov men ng vn g n mt ci bc tam cp kh|c. H~y cn i
ngo{i s}n, Nekhliudov ~ nghe thy ting ngi ni lao xao v ting n o bn trong nh mt
t ong; nhng khi li gn v ca m ra th ting lao xao tng ln, m , nhng ting gi, ting
chi, ting ci. Thnh thong li thy ting xch lch cch v mi nng nc hi thi quen thuc,
mi ct vi hc n, bc ln sc sa.
Bao gi cng vy, ting ni r rm ln vi ting xch v ci mi hi thi kinh khng kia hp li
cng to nn mt cm gic nng n gy cho Nekhliudov mt th gh tm v tinh thn n pht
bun nn. Hai cm gi|c xen ln vo nhau, kch thch ln nhau.
Bc qua ngng ca, c|i u tin m Nekhliudov trng thy l mt ngi {n b{ ngi trn
mp ming mt ci thng phn to thi hong v{ ng trc mt ch ta l mt ngi {n ng,
chic m b|nh a i lch trn c|i u hi. H ng ni chuyn g . Thy Nekhliudov vo
ngi {n ng nh|y mt, ni:

- n vua cng chng nhn c na l!

Cn ngi {n b{ bung vt |o v{ ci u nhn xung.
T ca vo c mt ng hnh lang chy thng, hai bn ca i v{o c|c x{ lim. X{ lim u l mt
gian dnh cho t khng v con, sau cng n hai x lim nh dnh ring cho nhng t chnh tr.
Cn nh{ x}y cha mt trm ri ngi, nhng b}y gi phi cha n bn trm ri thnh
ra cht chi qu, t nhn khng th c trong phng, phi ra y ngo{i h{nh lang. Ngi ngi,
k nm trn sn, k mang m khng i ly nc, ngi em m y nc si v, trong s nhng
ngi ny c Taratx.
- Anh ta c chy theo kp Nekhliudov v n cn cho hi.
B mt hin lnh ca anh kh|c i, v c nhng vt thm tm mi v{ di mt.
- ~ xy ra chuyn g th, anh? - Nekhliudov hi.
- Vng, va xy ra mt chuyn, - Taratx tr li, mm ci.
- ng ri, bn chng n ch c |nh nhau thi, - ngi lnh gc ni, v khinh b.
- Ch v mt con m {n b{, - mt ngi t i sau ni chm v{o. - Hn va chong nhau vi
thng Fetlka cht mt y.
- Th cn c Fedoxia th no?
- Khe mnh nh thng. Ti ang em nc cho c y pha ch }y. - Taratx tr li v{ i v{o
x{ lim c|c ngi c gia nh.
Nekhliudov nhn qua ca. Phng y {n ng, {n b{, ngi trn phn, k di gm. T qun
|o t bc hi, hi bc y phng. Ting {n b{ lo nho chuyn tr khng ngt.

Ca th hai l ca vo x lim nhng t khng c gia nh. Trong ny, ngi cn ng hn; tn
ngng ca, v c ngo{i h{nh lang cng cht nch nhng ngi, qun |o t t h ng n o
tu tt chia nhau ci g hoc phn x chuyn g . Ngi lnh cho Nekhliudov bit l{ ngi cai
t ang ly tin n ca t tr cho tn trm c bc s tin, ghi n di hnh thc phiu ct cc
con bi ra, m nhng ngi t vay n, hoc |nh bc thua n.
Trng thy vin s quan v{ nh{ qu tc, nhng ngi ng gn lng im v{ a mt nhn
theo, y c cm.
Trong s nhng ngi ny, Nekhliudov nhn ra c Fedoxi, ngi t kh sai quen bit. Anh ny
vn gi lun bn cnh mnh mt anh thanh nin tiu tu, da xanh bng, mt n x, lng my
rn cao, v mt g v li na trng tht gm ghic, mt r nh t ng bu li khng c mi.
Thng ny kht ting v ln chy trn vo rng hoang, nghe ni nh n ~ git v{ n tht a
bn cng trn. N ang ng li i, mt chic |o t vt trn vai; n nhn Nekhliudov mt
cch ngo ngh, hn xc v c ng gia h{nh lang khng tr|nh; Nekhliudov i men vng
bn cnh.
Tuy Nekhliudov ~ quen vi nhng cnh tng ny, tuy ba th|ng nay, ch{ng ~ trng thy bn
trm ngi t c trong c|c trng hp khc nhau: gp hm tri nng bc, lc i trong |m bi
m do ch}n eo xch l{m tung ln, khi ngh dc ng, khi trm, hoc vo nhng lc m tri
h ngo{i s}n, ni nhng cnh d}m cng khai ~ din ra mt cch gh rn, th m bt c lc
no tip xc vi h v thy h chm ch nhn mnh nh by gi, ch{ng u thy b giy v, thy
h thn, thy mnh c ti vi h. iu kh tm nht l ln vi s h thn, thy mnh c ti, cn
c thm c cm gic gh tm v s hi na, mt cm gic khng sao ln |t i c. Chng vn
bit l sng trong tnh trng ny, h khng th n{o kh|c c. Nhng du sao chng vn
khng th no khng gh tm.
Khi tin gn ti phng giam t chnh tr, chng cn nghe thy c k ni, ging khn khn "Ti
n b|m th yn tr lm". "Nhng thng qu s y th lo g. n no ph bng cn m lm sao
c?" V{ o thm l{ mt cu chi tc tu .C ting ci chm chc, ch nho vang ln.

Chng 111

Khi i qua khi phng giam t khng gia nh, ngi h s quan dn ng ni vi Nekhliudov
l{ n gi im danh anh ta s n tm chng, ri quay tr ra. Ngi h s quan va i khi th
mt ngi t i ch}n t, tay nng xch, tin nhanh li st bn chng, mi m hi chua to ra
nng nc. Ngi b mt ni thm:
- Ngi hy che ch cho n. Chng ang xon cht ly v d d thng b. Chng ru cho n
ung say mm, hm nay khi im danh n ~ nhn tn l Karmanov ri. Ngi hy ra tay che ch
n, chng ti khng ai dm v bn chng n m bit s git chng ti. - Ri len lt nhn quanh,
anh ta quay i.
Vic ~ xy ra nh th ny: tn t kh sai Karmanov ~ d ngon d ngt mt anh tr tui c nt
mt hao hao ging hn v b |n i {y, i cho hn i {y thay anh kia, cn anh kia i t kh
sai thay hn.
Nekhliudov ~ bit chuyn |nh tr|o ny: c|ch }y mt tun, chnh cng ngi t ny ~ cho
chng bit chuyn. Chng gt u t ra l{ ~ hiu v s lm trong phm vi c th c, ri i
thng khng nhn ra xung quanh.
Nekhliudov bit ngi t ny t khi Ekaterinburg; anh ta ~ nh Nekhliudov xin gip cho v
c i theo.
Chng rt i ngc nhin v ti tnh ca anh ta. Anh ta l mt nng dn ht sc bnh thng,
d|ng ngi va phi, trc ba mi tui, b n kh sai v ti git ngi ly ca. Tn anh ta l
Maka Devkin. Trng hp anh ta phm ti tht l k d. Khi k cho Nekhliudov nghe, anh ta ni
khng phi chnh anh ta, Maka, ~ l{m m{ l{ "N", con qu. Cu chuyn nh sau: c mt khch
b h{nh n hi b anh ta thu mt c|i xe trt vi gi l hai rp i n mt l{ng c|ch
bn mi dm. B anh ta bo anh ta |nh xe i. Maka bn ng nga vo xe, mc qun o ri

ung tr vi ngi khch. Khi ung tr{, ngi khch k mnh i ci v v c mang theo trong
ngi nm trm rp l tin ~ kim n d{nh dm c Moskva. Nghe xong, Maka ra sau, b
mt c|i ru v{o di m rm trong xe. Anh ta ni: V{ chnh ti cng khng r ti sao ti ~ ly
ci ru. Lc y N bo ti: "Cm ly ci ru", th l ti cm ly. Chng ti ln xe v{ i. Dc ng
xe i v s. Ti qun bng c|i ru i. V{ chng ti n gn mt lng ch cn su dm na thi.
T ng nh ra ng ci, phi qua mt ci dc, ti xung xe v{ i sau xe, th l "N" li th
th{o v{o tai ti: "M{y ngh g th. Xe ln ht dc th n ng ci, s gp v s ngi, ri n
l{ng. Ngi ta s mang tin i mt; nu m{y nh l{m th l{m ngay i, ng i na". Ti ci
xung xe nh l{ xp li rm, v{ c|i ru hnh nh t n nhy v{o tay ti. Ngi khch quay li
v hi: "Anh lm g th? Ti gi ru nh b mt nh|t, nhng ngi nhanh nhn nhy pht ra,
tm cht ly tay ti: "My lm g, thng k cp ny?" v lng ti xung tuyt; ti khng chng
li, chu thua ngay. Ngi y ly d}y lng tri tay ti li, qung ti ln xe v dn ngay n n.
H giam ti li v{ em ra x. L{ng ti ngi ta chng nhn ti l{ ngi lng thin, t trc
khng phm mt ti li g. My ngi ch ti vn l{m thu cho cng u chng nhn ti l
ngi tt. Nhng v ti khng c tin thu thy kin nn ti b x bn nm t kh sai.
Chnh ngi , v mun cu mt ngi l{ng, ~ cho Nekhliudov bit mt iu b mt trong
|m t, tuy bit l{m nh vy c th nguy hi n tnh mng mnh, v nu bn kia bit anh ~ t
gic ra, chc chn chng s bp c anh cht ti.

Chng 112

T chnh tr b nht trong hai x lim nh. Ca hai x lim thng ra mt phn hnh lang c vch
ngn ring hn ra. Khi Nekhliudov bc vo khong h{nh lang , trc tin chng trng thy
Ximonxon mc mt o khoc ngn bng cao su, tay cm mt thanh ci thng ang ngi xm
trc ci bp ho l; ca bp l rung rung v hi bc mnh.
Trng thy Nekhliudov, anh vn ngi xm, ngc mt nhn di cp lng my rm v{ a tay
ra.
- Anh n, ti rt mng. Ti ang mun gp anh ni mt cu chuyn. - Anh ta nhn thng vo
mt chng ni, ging y t.
- Chuyn g th - Nekhliudov hi.
- lt na. By gi ti cn bn.
V Ximonxon li quay v pha ci bp l; anh ng t theo l thuyt ca anh, lm th n{o
hao ph tht ht sc t nhit.
Nekhliudov ang sp bc vo ca x{ lim u tin th thy Maxlova x lim th hai i ra, ang
lom khom dng chi vun mt ng to va rc va bi v pha bp.
Nng mc mt chic o ngn trng, vy xn gn, chn i bt tt, u cht mt khn tay trng ko
xung tn mt che cho tc khi bi. Thy Nekhliudov, n{ng ng ln, mt v lng tng;
nng bung chi, chi tay vo vt |o v{ ng ra trc mt chng.
- C ng qut dn nh ca? - Chng v hi va bt tay nng.

- Vng, cng vic c ca ti, - nng ni v mm ci. - Bn i l{ bn! Bn khng th tng tng
c. Chng ti qut i qut li. Th n{o, c|i chn kh cha? - Nng quay v pha Ximonxon
hi
- Gn kh, - Ximonxon tr li, nhn nng vi mt c|i nhn c bit khin Nekhliudov ly lm l.
- Th th ti li ly ct i v{ em hong my ci o kho|c Bn chng ti c trong kia, - nng
va ni vi Nekhliudov, va ch vo ci ca th nht, cn mnh i v{o c|i ca th hai.
Nekhliudov m ca i v{o gian bung nh, nh sng yu t. Mt ngn n con bng st t}y t
ngay trn mt phn. Phng lnh lo, sc mi bi mi qut tung ln, mi m ln mi khi thuc
l. Ngn n nh chiu t nhng ngi ngi gn, cn ging phn th chm trong bng ti, trn
tng in l nh nhng bng en l m.
Tr hai ngi c c ph trch lo vic n ung l{ i ly nc nng v{ lng thc, cn tt c
t chnh tr u quy qun li trong phng nh ny. C Vera Efemovna l{ ngi Nekhliudov ~
quen bit, ch nom gy v{ nc da vng vt hn trc, i mt to y lo lng, tc ct ngn, trn
trn gn xanh ni r. Ch mc mt chic |o m{u x|m, trc mt l mt t bo m rng, trong
gi thuc l; tay run run, ch ngi cun thuc.
- c c Emilie Ranxeva, mt t chnh tr n m Nekhliudov vn cho l mt trong nhng
ngi |ng mn nht; ch ta trng nom vic n, v ngay trong nhng hon cnh cc kh nht,
ch ta cng vn gi cho ni c v m cng, hp dn. Ch ta ngi bn cnh ngn n; tay |o xn
ln l i b{n tay p , kho lo, ~ r|m nng; ch ng xp chn cc ln mt chic khn
bn tri trn thm. Ch Ranxeva cn tr, ch khng p, nt mt thng minh, du d{ng, c bit
l khi ch mm ci th v mt ho| ra ti tnh, lanh li v rt |ng yu. V{ lc ny vi n ci
, ch cho Nekhliudov.
- Th m chng ti ng l{ anh ~ v hn bn Nga ri, -ch ni.
cn c Maria Paplovna, ang ngi trong mt x ti bn vic gi vi mt a con gi nh
c m|i tc v{ng ng, a b khng ngt th th vi ci ging tr con m i d thng.

- Anh n tht tt qu|. Anh ~ gp Katiusa cha? - Maria Paplovna hi chng. - Chng ti c c
khch ny }y n{ng ni v{ ch v{o a con gi nh.
}y c c Anatoli Krinxov. Ngi anh do ny gy rc i, nc da ti nht, anh ngi co trn
ging, run ry, ch}n i giy da, tay khoanh li, thu lu trong o; anh ngi cui phn, a cp
mt ang ln cn st nhn Nekhliudov. Chng mun i li gp anh, nhng bn phi ca ra vo
c mt ngi ang eo knh, tc xon m{u hung mnh mc mt o ngoi bng vi nha, ang
va lc li ci g trong ti va ni chuyn vi mt c xinh p tn l{ Grabet. l{ nh{ c|ch
mng ni ting Novotvorov.
Nekhliudov vi ch{o. Ch{ng c bit vi v~ ch{o nh th v trong tt c cc nh t chnh tr
thuc o{n ny, ch c anh ny l{ ch{ng khng a. Novotvorov nhn Nekhliudov qua mc knh
vi i mt xanh le sng v cau my. Anh ta cha bn tay nh nhn cho Nekhliudov.
- Th n{o, anh ~ l{m mt cuc du ngon th v ch? - Anh ta ni r ra v ma mai.
- Vng, c nhiu ci th v, - Nekhliudov tr li, lm ra v khng nhn ra gng ma mai m ch
thy v lch s ri ch{ng i li gn Krinxov. Tuy b ngoi Nekhliudov lm ra v bnh thn,
nhng thc ra th hon ton khng phi th. My li Novotvorov ni l r nh ca anh ta
mun ni v lm mt iu g thc chng khin cho Nekhliudov mt hn tm trng n ho{ th
thi; chng bng thy ngao ngn trong lng.
- Sao, anh c mnh khng? - Chng ni v nm bn tay run run v lnh tot ca Krinxov.
- Cng bnh thng, ch ci khng lm th no cho m ngi ln c. Ngi ti b t sng, Krinxov ni, ri vi rt tay thu v ng tay o. - }y rt qu| lm. Knh ca s cng b v. - Anh
ch hai ch knh v ng sau chn song st. - Cn anh th sao? Sao ~ l}u khng thy li?
- H khng cho ti vo, nghim ngt lm. Mi hm nay mi gp c ngi s quan t t.
- H, t t? - Krinxov ni. - Anh hy hi ch Maria xem sng nay hn lm g.

Maria Paplovna vn ngi trong x k vng ra cu chuyn a b sng hm nay, lc trm ngh
ra i.
- Ti ngh l{ nht thit ta phi khng ngh tp th. - Vera Efemovna ni, ging kin quyt;
nhng ng thi ch vn nhn, lc ngi ny, lc ngi khc, v do d v s st Vladimir c
phn i, nhng cha .
- Khng ngh ci g? - Krinxov cau my gin d lm bm. V thiu gin d, ging ni trng t
nhin v s bn chn ca Vera lm anh kh chu t lu. - ng tm Katiusa ? - Anh quay v pha
Nekhliudov ni. - C y lm lun tay, ht qut dn phng {n ng ny ca chng ti by gi li
ang qut dn phng ph n. Ch c bn ch l khng qut ht c. Chng n n sng chng
ti y. Cn Maria lm g kia? - Anh hi, ht u v gc Maria Paplovna ngi.
- Ch y ang chi u cho a con gi nui, - Ranxeva tr li.
- Khng kho c chy ri sang chng ti y! - Krinxov ni.
- khng. Ti rt cn thn. By gi con b sch s lm ri. Ch trng n, - Maria ni vi
Ranxeva, - ti li gip Katiusa v nhn tin em tm chn chin v cho anh y.
Ranxeva va b a b vo lng, p hai tay b bm ca n t vo ngc mnh, u ym nh mt
ngi m; n{ng t n ln u gi v{ a cho n mt ming ng.
Khi Maria Paplovna ra khi th c hai ngi {n ng mang nc nng v thc n v{o.

Chng 113

Trong hai ngi, mt ngi cn tr, gy g, thp b; anh ta mc ci o da cu ngn v{ i giy

ng cao; bc i nhanh nhn. Anh ta cm hai m tr{ nng ang bc khi v cp nch mt chic
bnh m qun trong mt chic khn.
- A, Cng tc ca chng ta ~ li ti, - anh ta ni, va t m tr vo gia b chn, va a
chic bnh cho Ranxeva. - Chng ti va mua c nhng thc rt tuyt, anh ta ni tip, on
ci chic o da cu ra qung n ln trn phn, qua u my ngi kia. - Marken mua c sa
v trng. Ti nay ta s lm tic chn cho thch. M ch Kirilovna (tc Ranxeva) ang tr ti by
bin m thut ra ri y? - Anh ta ni v nhn Ranxeva mm ci. - V by gi th ch pha tr
cho.
T tt c din mo hnh dng anh chng ny, t c ch, ting ni, khe mt ca anh ta u tot
ra nim phn khi ti vui, cn ngi th hai th cng thp b gy g nhng tr|i hn li, c
dng bun ru chn nn; da mt tai t|i, g m| nh cao trn i m| hp, anh ny c i mt xanh
to p, cch xa nhau v hai vnh mi mng. Anh ta mc |o kho|c c v{ i i ng cao su. Anh ta
mang hai bnh sa vi hai chic l{n em li t trc mt Ranxeva, nghing mnh cho
Nekhliudov, u hi ci xung nhng mt vn nhn chng chm chm. Anh ta min cng a
b{n tay t m m hi ra bt tay Nekhliudov, on t t b thc n trong ln ra.
C hai ngi t chnh tr ny u xut thn t trong qun chng. Ngi th nht l Nabatov,
mt nng d}n, cn ngi th hai, l Marken Kondratiev, mt cng nhn.
n nm ba mi lm tui, Marken mi tham gia, cn Nabatov th nm mi su tui ~ gia
nhp phong tro cch mng. Sau khi trng lng ra, nh c t{i nng xut sc Nabatov c
hc trng trung hc. Sut trong thi k ny anh va hc, va dy hc ly tin sinh sng.
Anh tt nghip vi huy chng v{ng, nhng khng xin v{o i hc v ngay khi cn lp by,
anh ~ nh tm s tr v tng lp xut thn ca mnh ging dy cho nhng ngi anh em

ca mnh l nhng ngi khng c ai chm sc n. V{ anh ~ l{m ng nh vy.

Nhng anh b bt ngay v ~ c s|ch cho nng d}n nghe v{ ~ t chc mt hp tc x tiu th
v sn xut. Ln u anh b giam tm thng, ri c th ra, nhng b qun thc b mt. Va
c th ra, anh i ngay sang mt tnh kh|c, n mt lng khc; anh lm gio vin v li lm
ng nhng vic trc anh ~ l{m. Anh li b bt v ln ny b giam mi bn thng; t, chnh
kin ca anh cng thm vng mnh hn trc.
Sau khi b giam ln th hai, anh b {y i Perm; anh trn, song li b bt, b giam by thng ri
b {y n Arkhagen. V anh t chi khng chu th nguyn trung thnh vi Sa hong mi ln
ngi, nn b {y i Irkusk.
Nh vy, anh sng gn nh na qu~ng i trng thnh trong cnh t {y. Tt c nhng
chuyn ri ro khng my may lm anh bc tc v nht mt nhu kh; tri li n cng lm cho
tr ca anh thm mnh lit. Anh vn l ngi nhanh nhn, n ung rt khe, lc n{o cng hot
b|t, vui ti, hng h|i. Khng bao gi hi tic v iu g c; khng bao gi nhn trc qu xa,
anh em tt c sc lc khn kho, kin thc thc t h{nh ng trong hin ti. Khi t do, anh
hot ng theo mc ch ~ nh, lm sao cho nhng ngi lao ng, c bit l{ nng d}n, c
hc v don kt li vi nhau. Khi i t, anh cng vn hot dng cng quyt v t ra thc t
trong vic tm nhng bin php lin lc vi ngi ca mnh bn ngoi, v trong vic thu xp
i sng trong t khng nhng cho bn thn mnh m cn cho c anh em t kh|c, sao cho c
d chu nht, theo hon cnh.
Trc ht, anh l{ con ngi t x hi ln trn, mt ngi ca cng x. Anh khng cn g cho
ring mnh, ch c mt cht cng tho mn ri, nhng anh i hi rt nhiu cho tp th
anh em trong nhm; v anh c th ~ mt c sc lc v tinh thn ra lm vic cho tp th, lm c
ngy ln m, khng n khng ng. V anh l nng dn, nn anh cn c, tinh khn, v kho lo
trong cng vic l{m. Anh l{ ngi bn tnh n ung iu , l php mt cch t nhin, anh
chng nhng tn trng tnh cm ca ngi khc m c nhng kin ca h na. Anh cn m,
mt b c nh qu m ch v hay m tn.
Nabatov chm sc, n m, nhng khi c t do anh vn v thm b{ c. Khi nh, anh ch

 n c nhng ci vt v~nh trong i sng ca m, gip m trong vic lm, lui ti chi vi
cc bn b c cng con nh{ nng, ht thuc l sng b v{ u quyn vi h, ri gii thch cho h
bit h ang b la nh th no v h phi l{m g thot khi cnh b la di. Khi anh ngh
hoc ni n cch mng s mang li g cho nhn dn th anh hnh dung ngay l tng lp dn
thng t anh ~ xut thn vn s sng trong nhng iu kin gn ging nh trc, ch khc
ch l{ c rung t cy v khng cn c bn qu tc, quan li na m thi. Theo anh,
cch mng khng nn thay i nhng hnh thc c bn ca i sng nhn dn, khng nn ph
ton b to nh, m ch nn phn phi li nhng gian bn trong ca to nh c trng l kin
c, nguy nga m anh rt i yu thch. Chnh ch ny, anh khc vi Novotvorov v{ ca
anh ny l Marken Kondratiev. V mt tn gi|o, Nabatov cng l{ mt ngi nng d}n in hnh;
anh khng bao gi ngh n nhng vn siu hnh, n ngun gc ca mi ngun gc, n
kip sau ny. i vi anh, cng nh i vi Arago(1), Thng ch l mt gi thuyt m anh
cha cn n. Anh khng quan t}m n "Ngun gc ca th gii" v khng cn bit Mid(2)
ng hay Darwin(3) ng; i vi cc bn anh, cng ch l mt tr vui ca tr c nh l{
chuyn sng to ra th gii trong su ngy vy.
Anh khng quan t}m n vn th gii t }u m{ ra, chnh l{ v lun lun anh cn bn ngh
n vn lm sao sng cho tt hn ngay trn ci i ny. Anh cng khng bao gi ngh n
kip sau; cng nh mi ngi nng dn, anh lun lun c mt mm tin chc chn v{ bnh tnh, nim tin ny c tha hng ca ng cha, l khng c g ngng sng trong gii thc vt v
ng vt m mi vt lun lun thay i hnh dng; t d nh ph}n bin thnh ht la, ht la
thnh con g, nng nc, th{nh nh|i, s}u th{nh bm, ht si thnh cy si; ngi cng vy,
ngi khng cht m ch bin ho| i thi. Anh tin th nn lun lun coi thng ci cht, nhn
ci cht mt cch vui v. Anh gan d chu ng mi gian kh a n ci cht, nhng anh khng
thch, khng bit ni g v ci cht. Anh a thch l{m vic, bao gi cng bn lm mt cng vic
thc t, v{ anh thc y bn b i v{o hng .
Ngi t chnh tr kia l{ Marken Kondratiev, cng xut thn t tng lp bnh d}n, nhng tnh
cch khc hn. Mi lm tui, anh ~ i l{m v{ ~ ht thuc, ung ru xua tan ci cm gic
l m b ti nhc. Ln u tin, anh cm thy ti nhc l ln cc tr trong xng c n d
chia qu trong dp l Ging sinh do v ngi ch xng t chc. Anh v cc bn anh c h
cho mt ci ci mt xu, mt qu to, mt qu h {o nhum vng v mt qu du; cn qu ca

cc con ch th nh t thin ng gi xung, sau ny anh bit l mi mn qu{ |ng gi| hn

nm mi rp. Khi anh mi hai tui, c mt n ng ch cch mng ni ting n xng anh
cng lm; ch ny nhn thy anh c nhiu kh nng, lin a s|ch b|o v{ t{i liu cho anh c, v
thng ni chuyn vi anh, ging cho anh thy r a v ca anh, ti sao li nh vy v phi lm
th n{o cho n kh| hn. Khi anh thy r l c th t gii phng cho mnh v cho nhng ngi
khc khi b p bc th anh cng thy tnh trng bt cng t{n nhn gh gm hn trc, v
anh ht lng mong mun khng nhng c gii phng m cn mun trng tr nhng k ~ g}y
ra v{ ang duy tr s bt cng h khc ny. Ngi ta bo anh mun l{m c nh th th phi
c tri thc. Anh cha thy r tri thc s gip anh thc hin l tng x hi nh th no,
nhng anh tin l{ tri thc ~ cho anh thy s bt cng ca hon cnh anh ang sng th tri thc
cng li s sa c s bt cng , v li, theo anh, tri thc nng cao phm gi mnh ln trn
nhng ngi kh|c. Do , anh cha ht thuc, cha ung ru, th gi vo vic hc v, nhn
c chuyn sang thnh th kho, anh li cng c nhiu th gi hn hc. N ng ch cch
mng dy anh hc phi ly lm ngc nhin khi thy anh c nng khu c bit tip thu tt c
mi kin thc. Trong hai nm hc, anh ~ nm vng i s, hnh hc v lch s (anh c bit
thch mn ny) v{ anh c qua mt lt tt c c|c s|ch vn ngh v{ ph bnh vn hc, c bit
l cc tc phm c tnh cht x hi.
N ng ch cch mng b bt, v{ anh cng b bt v ngi ta khm thy c sch cm trong
nh{ anh. Hai ngi b b t ri b {y n tnh Volgorod. n }y, Kondratiev gp Novotvorov,
li c c nhiu sch cch mng na, anh nh tt c, v chnh kin x hi ch ngha ca anh
li c{ng c cng c thm. Sau khi i {y v, anh l~nh o mt cuc bi cng ln. Kt thc
bng vic ph| xng v git cht ngi gi|m c. Anh li b bt, b tc quyn cng dn v b i
{y.
i vi tn gi|o, anh cng khng tha nhn nh i vi c cu kinh t hin hnh. Khi thy
c rng lng tin o ca mnh trc kia, hi cn nh, l ngu xun, anh ~ r b c nim tin
- lc u c s hi tht, nhng v sau li thy vui thch. V{ tr th cho bn thn mnh v c
ng cha mnh ~ b la bp, anh khng ngt bi xch ch giu mt cch cay c bn cha c v cc
tn iu.
Anh quen sng kh hnh v chi dng rt t: cng nh nhng ngi quen lao ng t tm b;

anh c thn hnh vm v; nhng cng vic bng ch}n tay, anh l{m c nhiu, nhanh v kho,
nhng anh rt qu nhng pht rnh rang trong t hay trm ngh tip tc hc. Hin nay
anh ang nghin cu cun u ca Marx, anh giu cun sch cn thn trong bc, coi nh mt
vt rt qu. i vi cc bn b, anh t ra d dt, lnh nht, khng vn v thn mt. Ch ring c
Novotvorov l anh gn gi th}n thit; anh coi bt c kin g ca Novotvorov v bt c vn
n{o, cng u l nhng chn l khng th b|c i c.
Anh cho l ph n lm cn tr mi hot ng c ch nn anh rt khinh h. Nhng anh li
thng Maxlova v{ i x t t vi nng v anh cho nng l mt in hnh ca con ngi giai
cp di b tng lp trn bc lt. Cng v th anh ght Nekhliudov, t khi ni chuyn vi chng,
v khng bao gi bt tay chng; khi gp nhau, Nekhliudov c a tay bt, anh ch min cng
a tay ra chng nm m thi.
Ch thch:
(1) Arago: mt nh thin vn hc v vt l hc ngi Php (1786-1853). Khi Laplace, mt nh
ton hc v thin vn hc c ting ngi Php (1749-1827) em cun "C hc thin th"
(Mcanique Cleste) ca mnh tng Napoleon, Napoleon ni: "Tha tin sinh, ti nghe ni tin
sinh sng tc c b sch ln ny ni v h thng v tr, vy m trong sch khng c ly mt
cu ni n ng sng to ra v tr?". Laplace bn tr li: "Tha ngi, ti khng cn n gii
thuyt lm g". Cu ni ny, ngi i sau c gn lm cho Arago, khng thy rng Arago lc
hy cn nh. (Theo bn dch Hoa vn).
(2) Mixe: mt nhn vt kit xut trong Cu c, c Cha tri truyn dy cho ngi iu
lut trn ni Xinai bn lm ra b "Thnh lut thp iu" (Dcalogue) (N.D)
(3) Darwin: nh sinh vt hc duy nht tr danh ngi Anh (1809-1882) gii thch lch s gii
t nhin, phn i quan nim tn gio, chng minh ngi l do ging vn ngi bin thnh.
ng vit cun "Ngun gc mun loi"

Chng 114

La ~ bc ch|y v{ l ~ m. Ch ~ pha v{ rt v{o c|c chn, cc, li thm c sa. Trn khn
bn by bnh m mi, trng luc, b, tht th v chn gi. Mi ngi xm quanh ch phn dng
l{m b{n, n ung v tr chuyn. Ranxeva ngi ln mt ci hm ri rt tr. Nhng ngi khc
ng vy quanh ch, tr Krinxov; anh ~ ci c|i |o ngo{i t, qun ngi v{o c|i chn kh, nm
nguyn ch ca mnh v ni chuyn vi Nekhliudov.
Sau khi b t v lnh dc ng, sau khi ~ ct cng dn dp gn gng sch s mt ni khi
mi n cn bn thu bn b, sau khi ~ n v{ ung ch nng, tt c mi ngi u thy vui v
v sng khoi.
Ting t thng phm gim chn, ku la, chi tc x lim bn cnh lt qua tng nhc nh h
nh n cnh xung quanh li c{ng tng thm c|i cm gic m cng }y. Nh trn mt hn
o gia bin khi, h cm thy mnh khng b dp vi trong nhng ni nhc nh~, au kh
ang v}y quanh ly h, v v vy h cng thm phn khi say sa. H ni vi nhau v mi
th chuyn, ch tr c hon cnh trc mt v{ bc ng ang ch i h. Ngo{i ra, c|c iu
xa nay vn thng xy ra gia thanh nin nam n, nht l trong hon cnh b buc phi sng
vi nhau nh nhng ngi ny, l gia h ~ ny ra th xu hng ng tnh hoc khc
kin nhau, cng nhng li cun thu ht xen ln nhau. Hu ht h u c chuyn yu ng:
Novotvorov yu Grabet, mt c gi xinh xn hay ci. C ta cn tr, nng ni, ~ c i hc, vn
khng h nh hng ca thi i nn ~ dnh lu vo mt chuyn n{o v{ b |n i {y. Nu
hi cn t do, ci th ch yu ca i c ta l thnh cng vi nam gii th khi b thm vn, khi
ngi t v{ khi i y c cng vn th. Hin gi, trn ng i {y, c ta vn thch th l{ c
Novotvorov t tng n, cn c th cng yu Novotvorov. Vera Efemovna cng yu tha thit
m khng khin c ngi khc yu mnh, mc du vn lun lun hy vng l s c yu tr
li, c ta khi th thy yu Nabatov, lc li thy yu Novotvorov. Cn Krinxov cm thy i vi
Maria Paplovna c mt ci g ging nh tnh yu. Anh yu Maria vi mi tnh ca mt ngi {n
ng, nhng v ~ bit nhng ngh ca nng v i tnh, nn anh kho giu tnh cm ca mnh

di hnh thc tnh bn v lng cm kch trc s sn sc c bit tru mn ca nng. Cn gia
Nabatov v Ranxeva th quan h yu ng rt phc tp. Cng nh Maria Paplovna l{ mt c
gi trinh bch, Ranxeva i vi chng cng l{ mt ngi ph n tit hnh. Hi l mt n sinh
mi su tui nng yu Ranxev, mt sinh vin trng i hc Petersburg v sau, ly anh, khi
anh cn ang hc; lc n{ng mi mi chn tui. Hc n nm th t, chng nng tham gia
vo hot ng ca sinh vin, ri phi ri Petersburg i l{m c|ch mng. Lc , n{ng ang hc
trng Thuc cng b hc i theo chng v tham gia cch mng.
Nu nng khng coi chng l mt ngi thng minh ti tr nht i, mt ngi tt nht, th ~
khng yu anh, v nu khng yu th ~ khng ly. Nhng ~ yu v{ ~ ly anh l mt ngi
{n ng m{ n{ng cho l{ tt nht, l thng minh ti tr nht i, ngi quan nim v cuc i
v mc ch cuc i th n{o, th n{ng cng quan nim nh th. Mi u, anh cho mc ch
cuc sng l hc, th n{ng cng cho hc l mc ch ca cuc sng.
Khi anh hot ng cch mng th nng cng i theo c|ch mng. Nng c th gii thch mt cch
rt r rng l: khng th duy tr ci ch hin h{nh c v trch nhim ca mi ngi l
phi u tranh chng li ch phi em sc ra xy dng mt ch chnh tn v kinh t
khc, trong kh nng con ngi c pht trin t do, v.v V{ n{ng dng nh t mnh
ngh ra nhng kin v{ cm thy th, nhng k thc ch coi nhng ngh ca chng nh
nhng chn l tuyt i v nng ch tm cch hon ton nht tr vi chng cho tht hp tm
u vi nhau; l{ iu kin lm cho nng tha mn v mt tinh thn. Phi xa chng, xa con
(m nng trng nom h a con) nng rt au kh, nhng n{ng vn kin quyt v bnh thn
chu ni chia ly; nng bit rng nng chu ng nh vy l v chng, v s nghip ca chng. S
nghip tt nhin l{ v chnh ngha v chng nng phc v n.
N{ng lun lun ngh n chng v{ cng nh trc kia, nng khng yu ai khc, by gi }y
cng vy, nng khng th yu mt ngi no khc, ngoi chng nng ra.
Nhng tnh yu thnh thc v trong trng ca Nabatov lm nng cm ng v{ cng nao lng.
Nabatov l{ ngi c o c tnh tnh kin ngh v l bn ca chng nng; anh c gng ch coi
n{ng nh mt c em g|i, nhng trong c|ch i x vi nng vn l ra ci g kh|c hn v{ c|i kh|c
hn l{m hai ngi cng s h~i, nhng ng thi cng t im cho cuc i gian lao ca h.

Thnh ra trong nhm ch c Maria Paplovna v{ Kondratiev l{ khng dnh d|ng g n chuyn
yu ng.

Chng 115

i mi ngi n cm ung nc xong c ni chuyn ring vi Katiusa nh mi bn,

Nekhliudov ngi ni chuyn vi Krinxov. Trong nhng cu chuyn chng k cho Krinxov nghe
c cu chuyn Maka ni vi ch{ng v{ u ui c}u chuyn Maka phm ti. Krinxov chm ch
nghe, i mt long lanh nhn Nekhliudov. t nhin, anh ni: "Phi, ti thng ngh y chng
ta cng i bn cnh h, nhng "h" l ai? Chnh l nhng ngi v h chng ta u tranh, th m
chng nhng chng ta khng bit h l ai, m khng mun bit n h na. V t nht l h li
cm ght chng ta v{ nhn chng ta th ch. C kinh khng khng?"
- Chng c g l kinh khng, - Novotvorov thong nghe cu chuyn, chm vo. - Qun chng th
bao gi cng ch tn sng uy quyn thi, - ting anh ni sang sng. - By gi th chnh ph c
quyn, nn h tn sng chnh ph v{ ght chng ta. Mai }y chng ta nm chnh quyn th h li
s tn sng chng ta.
Lc bn kia tng vng sang mt trng ting chi ra, c ting xch long xong, ting x
y p hunh huch v{o tng ri ting ngi ku la. C ngi n{o b |nh v{ c ting
ku: "Cu ti vi!".
- l sc vt! Chng ta vi h chung ng th n{o c? - Novotvorov bnh thn ni.
- Anh bo h l sc vt th m{ ng Nekhliudov }y va k cho ti nghe mt vic nh th ny
}y, - Krinxov bc tc tr li, v anh k li chuyn Maka ~ mo him khng s hy sinh tnh
mnh cu ngi ng hng nh th no. - H{nh ng y }u phi l{ h{nh ng ca mt
con vt m l mt h{nh ng anh hng.
- "Tnh cm ch ngha!" Novotvorov tr li ma mai. - Chng ta kh m hiu c nhng cm
xc ca nhng con ngi v{ ng c h{nh ng ca h. Anh cho l{ do lng cao thng,
nhng c th ch l{ lng k vi ngi t kh sai kia thi.

- Ti sao anh khng bao gi mun nhn thy ci hay ngi khc? - Maria Paplovna bng ni
nng ln ni (nng gi ai cng bng anh, ch).
- Nhn thy sao c nhng ci vn d khng c.
- Sao li khng c? Th ngi kia khng liu mnh, bt chp c ci cht thm khc y a?
- Ti ngh rng, - Novotvorov li ni, - nu chng ta mun hon thnh tt cng vic, th iu
kin th nht l{ (Kondratiev ng c s|ch di |nh n, lc ny b sch xung chm ch
nghe nhng li ni ca thy) chng ta ng c tng tng ho huyn, m phi nhn thng vo
thc cht ca s vic. Chng ta phi mang ht sc ra lm vic cho qun chng v khng mong g
h n |p li. Qun chng ch l{ i tng hot ng ca chng ta ch khng th cng s vi
chng ta c chng no m h cn c ra y nh hin nay, - ri anh tip tc ni nh ging
bi. - Cho nn nu ta trng vo s gip ca h khi h cha kinh qua mt qu trnh pht trin
- ci qu trnh m hin nay ta ng chun b cho h - th tht l o tng:
- Qu trnh pht trin no? - Krinxov mt ln ni. - Chng ta ming ni l phn i c o|n
v chuyn ch, nhng th hi c phi l mt th chuyn ch gh tm nht khng.
- Chng c chuyn ch g ht. Ti ch ni l ti bit con ng qun chng phi i qua, v{ ti c
th ch cho h thy, - Novotvorov bnh tnh tr li.
- Nhng l{m th no m anh tin chc con ng anh ch cho h l{ con ng ng? Phi chng
t chc Ti phn ca Gio hi(1) v nhng n t hnh ca cuc i cch mng(2) li khng phi
l{ con ca chuyn ch.
- Th m h cng da vo khoa hc bit c con ng duy nht ng y. H lm khng
c ngha l{ ti cng lm. V li gia nhng mng c vin vng ca c|c nh{ t tng v nhng
s kin c c s vng chc ca khoa hc kinh t khc nhau nhiu lm.
Ting ni ca Novotvorov sang sng trong bung, mt mnh anh ta tip tc ni, nhng ngi

kh|c u im lng.
- Lc no h cng tranh lun, - Maria Paplovna ni khi Novotvorov ngng mt pht.
- Th cn ch, ch ngh th no - Nekhliudov hi Maria.
- Ti ngh anh Anatoli (tc Krinxov) ng, chng ta khng nn bt qun chng phi nhn theo
quan im ca chng ta.
- Cn c, Katiusa, c ngh th no? - Nekhliudov mm ci hi Maxlova, v{ i tr li, trong
bng s nng ni cu g h.
- Ti ngh l{ qun chng b lng nhc, - nng ni, mt bng, - ti cho l{ ngi d}n thng b
lng nhc nhiu qu.
- Mikhailovna ni ng, rt ng, - Nabatov ni to - Dn chng b lng nhc ht sc v nhim
v ca chng ta l lm sao cho h khng cn b lng nhc na.
- Tht l mt kin l lng v nhim v ca cch mng, - Novotvorov ni, v bc tc, v lng l
ht thuc.
- Ti khng th ni chuyn vi hn c. - Krinxov lm bm, ri anh im lng.
- V tt hn ht l{ ng ni, - Nekhliudov ni tip.
Ch thch:
(1) Tn ch cc to n do Gio hi thnh lp mt s nc chu u thi trung c v c thi cn
i iu tra, truy n, trng tr mt cch ht sc tn nhn nhng ngi d gio. T chc ny
vi phm trng trn quyn t do tn ngng (N.D).

(2) mun ch cuc cch mng Php 1789 (N.D).

Chng 116

Tuy tt c nhng ngi lm cch mng u rt trng Novotvrov v{ tuy anh l{ ngi hc rng
bit nhiu, Nekhliudov vn lit anh ta vo loi nhng ngi cch mng so vi nhng ngi cch
mng di mc trung bnh, v mt o c th cn ht sc thp hn.
Kh nng tr tu ca con ngi ny con t s trong mt phn s - th ln y; nhng quan nim
ca anh ta v bn thn mnh - con mu s - li v cng ln hn, v{ t l}u vt qu xa nhng kh
nng tr tu ca anh v mt tinh thn anh ta ho{n to{n tr|i ngc vi Ximonxon. Ximonxon
thuc loi ngi c tnh c|ch {n ng l{ ch yu, h{nh ng ca h xut pht t l tr, v do l
tr quyt nh. Tri li, Novotvorov thuc v loi ngi c tnh cch {n b{, hot ng l tr ca
h mt phn nhm t c nhng mc ch do tnh cm ra, mt phn bin bch cho
nhng h{nh ng lm theo tnh cm.
Tuy Novotvorov c th gii thch ton b hot ng cch mng ca anh ta bng nhng l l
hng hn lm cho ngi khc phi tin, nhng i vi Nekhliudov th ci gc ca nhng hot
ng ch l lng hiu thng, lng ham mun a v hn ngi. Hi cn i hc, ci ti thu
nhn t tng ca ngi khc v truyn t n li c r rng, trong gii hc sinh v gio
vin c|c trng trung hc, cao ng, i hc - l nhng ni m{ c|i t{i ny c |nh gi| cao ~ gip anh ta chim c a v hn ngi v{ anh ta ~ m~n nguyn. Nhng n khi anh ta hc
xong v tt nghip ri, c|i a v cao khng cn na, th - theo nh li Krinxov l{ ngi
khng a anh k li tht nhin, anh ta thay: i hn quan nim li chim mt a v cao trong
mt gii khc, v t mt phn t n ho ca phi t do, anh ta tr thnh mt phn t tch cc
mt ng vin ng Dn. V trong bn cht anh ta thiu nhng phm cht o dc v thm m
khin con ngi bit phn vn, do d, nn anh ta chim ngay c mt a v trong gii cch
mng, tht tho lng t |i: a v mt lnh t ng. Mt khi ~ chn mt hng i n{o, nh ta
khng bao gi nghi ng, do d v{ do tin chc l mnh khng bao gi lm. Mi vic i vi
anh ta u rt i n gin, sng sa, chc chn. Di nhn quan hp hi, phin din ca anh
ta, c|i g cng ht sc n gin, sng sa, v{ nh anh ta vn ni, ch cn sao cho c l-gch l

c. Tnh t tin trong anh ta ln n mc m{ ngi khc phi hoc chn ght, hoc phc tng
anh ta. V hot ng vi nhng ngi cn non tr thng nhn lm lng t tin v hn l{
thm thu v lch duyt, do a s nghe theo anh ta, nn trong gii cch mng, anh ta rt
thnh cng. Hot ng ca anh ta nhm chun b mt cuc bo ng cp chnh quyn v
triu tp mt hi ngh. Anh ta s trnh b{y trc hi ngh mt cng lnh do anh ta tho ra, m
anh ta tin l s gii quyt c mi vn v th n{o n cng phi c thc hin.
Anh ta c c|c ng ch ca mnh knh trng v can m v{ cng quyt, nhng khng c
ai mn. M{ anh ta cng chng mn ai ht; anh ta coi tt c nhng ngi t{i nng xut chng l
th ch; nu c th lm c, anh ta s thng tay i x vi h nh con kh c gi{ i x vi
l kh con. Anh ta ch c x tt vi nhng ngi bi phc anh ta: Trong chuyn i ny, anh ta
ch tt vi Kondratiev l{ ngi chu nh hng tuyn truyn ca anh, vi Vera Efemovna v vi
c Grabet xinh xn (c hai ngi ny u yu anh ta). Tuy v nguyn tc anh ta tn thnh phong
tro ph n, nhng trong th}m t}m, anh ta cho tt c ph n u ngu xun v khng c gi tr
g, ch tr nhng ngi m anh ta yu - nh hin nay anh ta ang yu Grabet. Nhng ngi ph
n ny c anh ta coi l nhng ngi c bit, phm cht tt p ca h ch ring anh ta mi
nhn ra c m thi.
V vn quan h luyn i nam n, cng nh mi vn khc, anh ta thy rt gin d, r rng,
hon ton gii quyt bng t do yu ng.
Anh ta c mt ngi v khng chnh thc v mt ngi v chnh thc, nhng cng ~ b ngi
ny sau khi x|c nh l gia hai ngi khng c tnh yu chn thc. By gi anh ta li c nh
li t do kt hn vi Grabet.
Novotvorov khinh Nekhliudov v, theo anh ta ni chng "lm m" vi Maxlova, v nht l v
Nekhliudov li d|m lu t}m n nhng khuyt im ca ch hin h{nh v{ ra nhng
phng s|ch sa cha nhng khuyt im khng ging ca anh ta, m li theo mt li ring
ca mnh, theo li "ng ho{ng", ngha l{ theo li ngu xun. Nekhliudov bit r ngh ca
Novotvorov i vi mnh. Chng ly lm bun v mc du mnh rt c thin trong chuyn i
ny, m vn phi tr ming li con ngi y. Chng khng sao trn t ni mi c cm su sc i

vi anh ta.

Chng 117

T bung bn cnh vng sang ting ni ca bn cai i gc ngc. Tt c mi ngi u im lng,

mt vin qun bc v{o, c hai ngi lnh i theo. ~ n gi im danh: Vin qun m, ly
ngn tay ch tng ngi, n Nekhliudov hn ni mt cch thn mt, vui v:
- Cng tc khng c li sau gi im danh. Xin ngi ra cho.
Nekhliudov hiu c}u ni ngha l{ g, lin li gn y v gii vo tay y mt t giy bc ba "rp"
~ chun b sn.
- i bit lm th n{o c, n ngi qu. Thi ngi c nn li mt cht na vy.
Vin qun sp ra th c mt vin i vo, mt ngi t theo sau, ngi t ny cao gy, r}u tha,
di mt c mt vt tm bm.
- Ti li v c chu b }y - ngi t ni.
- A! B n ri! - Ging mt a tr vang ln v mt c|i u tc vng ng nh ln t sau lng
Ranxeva. Ch ny ang cng Katiusa v{ Maria Paplovna ph| mt c|i v|y c ca mnh may cho
con b mt ci o mi.
- Con i? B }y, - Buzovkin u ym ni vi con.
- Chu n }y tt lm, - Maria Paplovna ni, nhn mt Buzovkin thm tm, thy thng hi. Anh c chu n }y.
- Cc b may cho con o mi, - a tr ni v ch v{o c|i Ranxeva ang may cho n. - |o -ep,
-ep, - a tr tip tc th th ni.

- Chu c thch ng }y vi cc c khng? - Ranxeva hi v vut ve a tr.

- C, v c b chu na.
Ranxeva mm ci, nt mt ti vui ln.
- Khng, b ch|u th khng c. - V quay sang b a tr, nng ni. - Thi b|c chu }y.
- anh c th n }y c, - vin qun dng li ngng ca ni ri cng vin i i ra.
H va i khi th Nabatov li gn Buzovkin v vai anh ta v ni:
- Ny ng bn, c phi bn cnh cc anh thng Karmanov n mun |nh tr|o phi khng?
Khun mt Buzovkin hin l{nh, ti tnh bng xu li v{ hnh nh mt anh ta m i.
- - Khng chng ti khng nghe thy ni khng chc chn - anh ta tr li chm r~i, i mt
bun; anh ta ni thm: - Acxiuka, con }y vi cc b, con nh! - Ri vi v~ ra i.
- Anh ny bit r c. Nh th l vic |nh tr|o l{ c tht, - Nabatov ni. - By gi ng nh s
lm g?
- n th trn ti ti s ni chuyn vi nh chc trch.
- Ti bit mt c hai ngi, - Nekhliudov ni.
Mi ngi u im lng, s li bt u n ra tranh lun. T ny, Ximonxon vn nm di trn gc
phn, im lng khng ni g, hai tay gp li gi di gy, lc ny ng dy, dng qu quyt, cn
thn i vng sau nhng ngi ng ngi, tin li gn bn Nekhliudov.
- Anh c th nghe ti ni chuyn by gi c khng?

- c lm ch, - Nekhliudov ng dy v{ i theo anh.

Katiusa ngc mt nhn ln, ngc nhin v khi gp mt ca Nekhliudov, n{ng mt v lc u
nh c iu g bn khon.
- iu ti mun ni vi anh l th ny, - Ximonxon bt u ni khi hai ngi ra ti ngoi hnh
lang. y, ting ni n o go tht ca nhng ngi t thng phm nghe c bit r.
Nekhliudov nhn mt, nhng Ximonxon hnh nh khng ly th lm kh chu. Anh ni, i mt
hin t chm ch nhn thng vo mt Nekhliudov. - Ti bit mi quan h ca anh vi Katiusa
Maxlova, ti t coi l c nhim v - anh phi ngng v c ting hai ngi ci nhau cng ht ln
mt lc ngay st ch cnh ca:
- ngu! Tao ~ bo khng phi ca tao, - ting mt ngi go ln.
- qu! Cht m m{y i! - mt ngi khc qut, ging khn khn.
Lc Maria Paplovna ra ngo{i h{nh lang.
- Ni chuyn }y th n{o c! - Nng ni - Vo trong ny, trong ch c mt mnh Vera
thi.
Ri n{ng i trc v ci ca th hai, vo gian x lim nh b vn dnh lm phng giam ring
mt ngi; by gi dng tm lm phng giam t chnh tr n. Vera nm trn ging, chm chn
kn u.
- Ch y nhc u v ng ri, khng nghe thy chuyn c|c anh }u, ti cng i ra }y, - Maria
Paplovna ni.
- Khng sao, ch c li, - Ximonxon ni, - ti khng c g phi giu ai, v{ i vi ch th li
chng c g gu gim.

- Vng, - Maria Paplovna ni v c nhch ngi nh mt a tr, ngi xa dn vo pha trong

tm phn.
Ri nng ngi yn lng nghe, i mt p, hin t m chm vo trong mt khong xa xm.
- Vn ti mun ni l th ny, - Ximonxon nhc li ti c bit quan h ca anh vi Katiusa
Maxlova, nn ti thy ti phi ni anh bit r mi quan h ca ti vi c y!
Nekhliudov bt gic thy l ni gin d v thng thn ca Ximonxon rt |ng yu. Ch{ng hi:
- Anh ni th ngha l{ th no.
- Ti mun ni l{ ti nh ly Katiusa Maxlova.
- l tht y? - Maria Paplovna ni v nhn Ximonxon.
- V ti nht nh ly c y lm v, - Ximonxon ni.
- C|i ti c quyn g? ng hay khng l{ tu c y ch? - Nekhliudov ni.
- ng, nhng khng c kin ca anh, c y cn do d khng quyt nh c.
- Ti sao?
- V mt khi quan h gia anh v c y cha c gii quyt dt khot th c y khng th
quyt nh c nh th no c.
V phn ti th ~ quyt nh t lu ri. Ti mun l{m c|i iu m ti t coi l phn s ca
mnh phi l{m, l{ l{m cho i c y vt v, khng bao gi ti mun rng buc c y.
- ng, nhng c y khng mun anh phi hy sinh cho c y.

- C hy sinh g }u.
- Nhng ti bit c y ~ kin quyt nh vy y
- a, nh th th vic g phi ni vi ti. - Nekhliudov ni.
- C y mun rng anh cng ng nh th.
- Lm th no li ng c l{ ti khng c lm ci vic m ti coi l phn s ca mnh? V
vn ny ti ch c th ni th ny: ti th khng c t do l{m nh ti mun, cn c y th
c t do lm theo mnh.
Ximonxon im lng, trm ng}m. Ngh mt lt, anh ni tip:
- Th th hay qu, ti s ni vi c y iu ny. Anh ng tng ti phi lng c y. Ti yu c
y nh yu mt con ngi hon ho. - him c trn i, mt ngi ~ au kh nhiu. Ti khng
ch mong g c y c. Trong thm tm, ti ch tha thit c mong gip , lm cho cuc i
ca c y bt au kh.
Nekhliudov khng khi ly lm l khi thy Ximonxon ni ging run run.
- Lm cho cuc i c y bt au kh, - Ximonxon ni tip - Nu c ta khng mun nhn s
gip ca anh th c y nhn s gip ca ti. Nu c y ng , ti s xin chuyn n
cng ch vi c y. Bn nm cng khng l}u g cho lm. Ti s sng gn c y v c l c th lm
cho cuc i c y kh. - Ni n }y, anh ngng li, cm ng qu khng th ni tip.
- Ti khng bit ni g c na? - Nekhliudov ni. - Ti rt sung sng l{ ~ thy c y c
c mt ngi nh anh che ch cho.
- l{ iu ti mun bit, - Ximonxon ngt li. - Ti mun bit l nu anh yu c y, mong c
y sng mt i hnh phc th anh c thy c y ly ti l tt khng?

- c ch. - Nekhliudov tr li dt khot.

- Tt c l tu c ta. Ti ch mong ci tm hn au kh ch y c th c th th|i m{ thi, Ximonxon ni v nhn Nekhliudov vi v u ym hn nhin khng ai c th ng ti c c
mt ngi b ngoi c v m thm nh th.
Anh ng ln, nm tay Nekhliudov, p st li gn mt Nekhliudov, mm ci thn th ri hn
chng.
- c ti s k li cho c y nh th, - anh ni ri i ra.

Chng 118

- Chuyn y anh ngh th no? - Maria Paplovna ni - Yu m mn, yu qu? Tht l mt iu

ti khng ng, khng ng l{ Vladimir Ximonxon cng yu, m{ li yu mt cch ngc nghch
nht v tr con nht? Tht l l, ni thc ra, ngh cng bun. - V nng th di.
- Nhng cn Katiusa? Ch xem vic ny c y ngh th no? Nekhliudov hi.
- C y ! Maria ngng ni, r rng t mun tr li cho tht chnh xc. - C y th th anh
bit y, tuy qu kh nh th, nhng l{ mt ngi c phm cht o c rt tt, v tnh cm rt
t nh. C y yu anh chn thnh v ly l{m sung sng c th lm cho anh mt iu tt d l b
ngoi n c v ngc li, anh khi vng mc ti c y. Ly anh, i vi c y l mt s sa
o gh gm, gh gm hn tt c cuc i trc }y, cho nn c y khng bao gi ng chuyn
. Tuy nhin, s c mt ca anh lm cho c y bn khon suy ngh.
- Th th ti phi lm g by gi? B i ni kh|c cho khut mt chng?
Maria Paplovna mm ci, mt n ci du d{ng nh ca mt a tr, ni:
- Th y, mt phn no.
- Lm th no m b i khut mt mt phn n{o c?
- ti ni nhm thc? Nhng v c y, ti phi ni vi anh l c l c y thy ci tnh yu bng
bt ca Ximonxon l v l (m{ Ximonxon cng cha h ni g vi c y c) v c y va thy
vinh hnh li va s. Anh cng bit y, v chuyn yu ng ti khng tho lm, nhng ti tin
l v phn Ximonxon th y cng ch l th tnh cm ht sc bnh thng ca mt ngi {n
ng, tuy c che y i. Anh ta ni tnh yu l{m cho anh ta thm ngh lc v l mi tnh thun
khit, nhng ti bit tha, d c l{ tnh yu c bit i na, th gc r ca n vn bn thu nh

gia Novotvorov vi Grabet m thi.

Maria Paplovna i lc ra ngoi cu chuyn, sang vn nng vn a thch.
- Th ch ngh ti nn l{m g b}y gi? - Nekhliudov hi.
- Ti ngh l{ anh nn ni ht vi c y. Bao gi cng th, c r rng minh bch vn hn. Anh
nn ni chuyn vi c y. Ti i gi c y sang }y nh? - Maria Paplovna ni.
- Vng, tu ch! - Nekhliudov ni, v{ Maria Paplovna i ra.
Mt cm gic k l n vi Nekhliudov khi chng cn li mt mnh trong gian bung nh, ch c
Vera Efemovna ang nm ng, tai chng lng nghe hi th nh nhng ca ch, thnh thong xen
mt ting rn, v ting n o khng ngt ca t thng phm lt qua hai ln ca ngn vng ti.
Nhng iu Ximonxon va ni ct nh nhng cho chng mt nhim v chng t t ra cho
mnh, nhim v m nhng lc mm yu, chng thy n nng n v qui g, xong gi }y ch{ng
li thy c mt ci g khng nhng kh chu m{ cn au n na. Chng c cm gic l vic
Ximonxon mi xut ~ l{m cho c|ch x s ca chng mt ht tnh cht c bit ca n, do
n l{m gim gi tr hnh ng hy sinh ca ch{ng trc mt bn thn chng v mi ngi
khc: nu mt ngi tt nh vy, khng c g rng buc vi nng, m li cng mong mun gn
b vi s phn nng th s hy sinh ca chng c g l ln lao. Cng c th l c c cht ghen
tung thng tnh: ch{ng qu| quen c nng yu, nn gi }y khng mun tha nhn l nng
c th yu c mt ngi n{o kh|c. V{ nh vy, c ci k hoch ch{ng nh sng gn nng
trong thi gian nng t cng b ph v. Nu nng ly Ximonxon th s c mt ca ch{ng cng
khng cn thit na v chng phi xy dng mt k hoch sng khc.
Ch{ng cha ph}n tch c ht nhng tnh cm ca mnh th ting n {o bn |m t thng
phm (hm nay h c chuyn g c bit) a vo theo Katiusa khi cnh ca m. N{ng bc
nhanh li gn Nekhliudov.
- Maria Paplovna bo ti ti, - nng ni, dng li st bn chng.

- Phi. Ti c mt cu chuyn mun ni vi c. C ngi xung }y. Vladimir Ximonxon va ni

chuyn vi ti.
N{ng ~ ngi xung, hai b{n tay t ln u gi, c v bnh tnh, nhng khi Nekhliudov va ni
n Ximonxon th mt n{ng ng.
- Anh y ~ ni g vi anh?
- Anh y ni l anh y mun ly c.
Maxlova bng nhin cau li, l v au n; nhng khng ni g, n{ng ch lng l ci u nhn
xung.
- Anh y hi ti cho anh y bit ti c bng lng khng hay l khuyn anh y nn th no. Ti
ni, c|i ho{n to{n tu c, c phi t quyt nh ly.
- ? Th ngha l{ th no? Ti sao vy? - Nng ni, v nhn vo mt chng vi mt ci nhn
hing hing c bit bao gi cng khin chng cm ng mt cch l thng. Hai ngi ngi im
lng nhn nhau v{i gi}y v{ c|i nhn c nhiu ngha vi c hai ngi.
- C phi quyt nh ly, - Nekhliudov nhc li.
- Ti phi quyt nh ci g? Mi vic ~ c quyt nh t lu ri.
- Khng, c phi quyt nh dt khot l c c nhn li Ximonxon hay khng? - Nekhliudov ni.
- Ti c th l th v g c, ti, mt ngi t ti? - Ti sao ti li nh lm hi c Ximonxon? Nng cau mt li, ni.
- Nhng nu c c n x th sao? - Nekhliudov ni.

- Thi, anh mc ti. Chng c g ni na, - n{ng ng dy v{ i ra.

Chng 119

Khi Nekhliudov theo Katiusa tr v bung giam t {n ng, anh thy ai ny u ang sng st.
Nabatov hay i la c, lin h vi mi ngi v nhn xt mi s, va mi em v mt tin lm mi
ngi kinh d. S l anh ta va mi tm thy trn mt bc tng, mt mnh giy c ch vit ca
nh cch mng Petlin, b n kh sai, m mi ngi u tng ~ n min Kara(1) t lu ri,
nhng nay bng nhin ho ra l anh ta va mi qua }y, i theo ng ny, v l mt t chnh
tr duy nht ln trong |m t thng phm.
Mnh giy ghi: "Ngy 17 thng tm, ti b gii i mt mnh vi t thng phm. Cng b gii i
vi ti c Nevrov, nhng anh ta tht c cht trong nh giam in Kazan. Ti vn mnh khe,
tinh thn sng khoi v hy vng mi s s tt hn".
Mi ngi bn tn v hon cnh ca Petlin v l do v sao Nevrov t t. Ch c Krinxov ngi
lng yn, v t l i mt long lanh nhn chm chm pha trc mt.
- Nh ti ni l khi cn b giam ph|o {i Petropalovxkaia, Nevrov ~ nhn thy ma, - Ranxeva
ni.
- Phi, anh ta l mt thi s, mt ngi m mng.
- Nhng con ngi khng chu c cc hnh b giam mt mnh, - Novotvorov ni. - Khi ti
b giam ring mt ch, ti khng bao gi th lng tr tng tng, ti phn b thi gian mt
cch c h thng, nn bao gi ti cng chu ng c rt c.
- C g m khng chu c? Nhiu ln ti b bt, ti li thy rt vui, - Nabatov ni, ging vui v,
anh ta c mun lm tan ci khng kh bun t ca mi ngi. - Trc kia s mi th: s b
bt, s lm lin lu n ngi khc, s lm hng cng vic, n khi b bt th ht trch nhim, c
th ngh ngi, ch cn ngi y v ht thuc.

- Anh bit r anh ta phi khng? - Maria Paplovna hi, a mt lo ngi nhn v mt bng nhin
bin sc, ph phc ca Krinxov.
- Nevrov m{ l{ con ngi m mng ? - Krinxov t nhin ln ting, mm th hn hn nh va
mi go to hay ht qu lu. - Nevrov l mt ngi t c trn i, nh li ngi canh cng nh ti
vn thng ni. ng anh ta c mt bn cht trong s|ng nh pha l, nhn thu qua trng thy
r ht c. Anh ta chng nhng khng th ni di, m{ ngay n ch gi v thi, cng khng l{m
c. Khng phi anh ta ch nhy cm, m{ cn nh ngi ta b lt da, c bao nhiu dy thn
kinh phi c ra ngoi.
- Phi, bn cht anh ta phong ph, phc tp khng ging nh nhng thi, ni n lm g? Krinxov ngng li, ri cau my, bc bi ni tip.
- Chng ta tranh lun v vn phi gio dc nh}n d}n trc ri mi ci cch x hi hay ci
cch x hi trc, ri chng ta tranh lun v cch thc u tranh: bng ho bnh tuyn truyn
hay bng khng b! Chng ta tranh lun, cn bn chng khng tranh lun g ht. Chng nm
vng cng vic ca chng ri, chng cn qui g ci chuyn hng chc, h{ng trm ngi b cht,
m{ }u c phi l nhng ngi thng! Tri li c cho nhng ngi u t nht cht c i, l{
iu chng ang mong mun. Phi, Gerxen c ni l{ khi c|c ng vin thng Chp(2) b loi th
trnh chung ca x hi tt xung sao c? Ri sau chnh Gerxen v{ c|c ng ch ca ng b
loi v{ nay, n lt nhng ngi nh Nevrov
- Chng khng th tiu dit ht c, - Nabatov ni, ging vui v. - Bao gi cng cn
truyn ging li!
- Khng, khng cn na }u, nu chng ta cn thng hi chng n, - Krinxov ni to hn ln v
khng chu ngt li. - Cho ti iu thuc l.
- , Anatoli, ht thuc c hi y! - Maria Paplovna ni. - ng ht, anh .
- Khng, mc ti. - Anh cu knh ni ri c chm la ht, nhng bt ho ngay v e nh mun

nn ma. Ri khc nh xong, anh ni tip.

- T trc ti gi, chng ta l{m khng ng. ng l lun na m{ h~y o{n kt tt c li, tiu
dit chng n i Th y.
- Nhng h cng l{ ngi, - Nekhliudov ni.
- Khng. Chng khng phi l{ ngi: l{ ngi th khng ai c th l{m iu nh chng ang
l{m Khng. Thy ni ngi ta va ch ra mt th bom v nhng qu kh cu g . Phi, ta
tro ln nhng chic kh cu v{ di bom xung u chng, git chng nh git rn y, cho
chng tit ging i mi thi. Phi, v - Anh nh ni tip nhng mt anh ln v ho nhiu
hn trc; mt dng mu bn vt t trong ming ra.
Nabatov chy i ly t tuyt. Maria Paplovna em my git thuc bit tho cho anh ung, nhng
anh ly hai bn tay gy guc, trng nht y ra, ming anh th hn hn, mt nhn li. Khi tuyt
v{ nc lnh ~ l{m anh du i mt cht, ngi ta a anh ln ging i ng th Nekhliudov
cho t bit mi ngi, cng i ra vi vin qun vn ng ch chng ngoi t ny.
By gi |m t thng phm ~ im lng, phn ln ~ i ng. Trong phng, ngi nm trn
ging, k di gm v c li i na, nhng vn khng ch, c mt s phi ra hnh lang
nm, u gi ln cc bc h{nh l, trm |o cho{ng t ln ngi.
Ting ngy, ting rn r, ting ni m lt qua ca m ra ngoi hnh lang. Tng ng ngi
mc qun o t nm ngn ngang, ch cn v{i ngi thc trong phng dnh cho nhng ngi
khng v; h ngi trong mt gc di nh mt ngn nn, khi thy vin qun, h tt pht i; v{
mt ng gi trn trung ngi di |nh n h{nh lang ng ln bt rn o lt. Khng kh
hi hm trong bung t chnh tr nh li cn l trong sch, so vi khng kh nng nc v kh
th }y. Ngn n bc khi l m nh chiu qua mt m{n sng m. Khng kh tht kh th.
Khi i dc hnh lang, nu khng mun gim phi hay b vng v{o ch}n ngi nm th phi
nhn cn thn xem ch no trng m{ t chn xung. C ba ngi, chc l{ khng tm c ch
nm trong hnh lang, phi nm ngay li ca i v{o, cnh ci thng phn c k nt ang r nc.
Mt ngi l ng gi ln thn, Nekhliudov vn nhn thy dc ng. Ngi th hai l mt a

con trai ln mi; n nm gia hai ngi t kh|c, b{n tay di m|, u ghch ln chn
mt ngi.
Khi ra khi ca, Nekhliudov dng li ht mnh mt hi d{i cho khng kh lnh v{o cng lng
ngc.
Ch thch:
(1) Tn mt con sng nh, gn c nhiu m vng; chnh ph Nga hong y t chnh tr n
khai thc t 1879 n 1890. (Theo bn dch Php vn ca E Beaux).
(2) Ch nhm cch mng pht ng cuc khi ngha qun s nhm lt chnh ph Nga hong,
vo thng 12 nm 1825, lc vua Nikolai ln ngi.

Chng 120

Bn ngoi, tri y sao lp l|nh. ng i tr mt i ch, bn ~ cng li. Nekhliudov tr v

nh tr, g vo chic ca s ti om. Ngi lm cng vai rng, ch}n i t ra m ca. T gian bn
phi vng sang ting ngy m m ca nhng ngi |nh xe nga ng tr; ngo{i s}n, pha trc
mt, c ting rt nhiu nga nhai la mch. bn tri, l ca vo mt cn phng sch s; trong
phng thong mi kh ngi ln m hi, v{ ng sau bc vch, mt ngi phi hn rt khe
ang ng|y u u, nhp nh{ng; trc bn th thn tng, thp mt ngn n c thng phong
. Nekhliudov ci qun o, ri m ln chic i-vng, t chic gi da, ri nm dui d{i, ngh
lan man n nhng iu ~ nghe hoc trng thy trong ngy hm y. Hnh nh a tr gi u
ln chn mt ngi t v ng bn vng nc r t ci thng phn ra, lm chng thy khng
khip hn tt c. Cu chuyn vi Ximonxon v Katiusa ti hm tuy tht l bt ng v quan
trng, nhng ch{ng cng khng ngh n n lu.
Trong vic ny chng vo ci th tht l o le v khng r rng nn chng b qua khng ngh
n n na. Nhng hnh nh nhng con ngi khn kh nght th trong khng kh ngt ngt
nm bn vng nc r thng phn ra nht l b mt ng}y th ca a tr nm ghch ln chn
mt ngi t kh sai, li c lun qun trong u c chng khng dt.
Mt ng ch bit l chn xa xi n{o c ngi hnh h nhng ngi khc, bt ngi ta
phi chu mi ni nhc nhn, mi s hnh h au n, v nh}n o - v mt ng, sut ba thng
rng, lun lun nhn thy tn mt cc ni nhc nh, cc s hnh h , hai vic tht hon ton
khc nhau. V Nekhliudov cm thy rt r iu . Trong ba th|ng nay, ch{ng ~ nhiu ln t
hi: "Mnh c in khng, khi mnh nhn thy nhng iu m{ ngi khc khng nhn thy; hay
l h in khi h lm nhng iu m mnh nhn thy ?" Th m nhng con ngi y - h rt
ng - lm nhng iu m chng thy tht qui g, gh gm - li vn tin tng rng cng
vic h lm l cn thit, hn na n cn rt quan trng v c ch na, thnh ra tht kh m ni
h in c. Cn chng, chng bit l nhng ngh ca mnh sng sut nn cng kh m{ tin l{
chnh mnh in. Cho nn ch{ng lun trong mt trng th|i bn khon.

Chng hnh dung nhng iu chng nhn thy trong ba th|ng nay nh th ny:
Trong s nhng ngi trc kia sng t do, to n v t chc chnh quyn ~ chn la nhng
ngi hay cu knh nht, nng tnh nht, bng bt nht, nhng ngi c t{i nng nht nhng
li khng lu lnh, khng khn kho bng k khc. Nhng ngi cng chng c ti li g i
vi x hi, chng nguy him g hn nhng ngi ang sng t do; h b nht vo trong nh t,
b a i y i t kh sai, c cp n mc v{ h{ng th|ng, h{ng nm, sng hon ton v
cng ri ngh, xa thin nhin, xa gia nh, t|ch ri khi lao ng tc l b gt hn ra ngoi
nhng iu kin thit yu cho mt cuc sng t nhin v{ o c ca con ngi. l{ iu th
nht.
Hai l, trong nhng ni h b giam gi, nhng ngi phi chu mi th nhc nh khng cn
thit; xch chn, co trc u, vn trn mnh qun o nhuc nh; ngha l{ h b tc mt ci
ng lc ch yu thc y con ngi yu t sng cuc i lng thin; ng lc l{ s tn
trng d lun, lng bit lim x v thc v phm gi| con ngi.
Ba l, tnh mnh h lun lun b e do: no l bnh truyn nhim thng xy ra nhng ni
giam gi, no b kit sc v b |nh p (khng k nhng trng hp b cm nng, b cht ui,
cht chy). Nhng tai ho y khin h lun lun sng trong tnh trng m{ ngi tt nht, c o
c nht, cng do bn nng t v m phm vo nhng h{nh ng tn nhn, hung c nht, ng
thi dung tng cho nhng k kh|c h{nh ng nh vy.
Bn l, nhng ngi buc phi sng chung ng vi nhng k ~ b i sng l{m cho sa o
(v{ c bit b chnh nhng t chc nh t ny l{m cho sa o), chung ng vi bn du th du
thc, nhng qu}n lu manh, git ngi. Bn ny t|c ng vo nhng ngi cha b nhng cch
i x kia l{m cho sa o hn kh|c n{o nh cht men t|c ng vo bt bnh vy.
Nm l{, bng nhng th on , ngha l{ bng mi s ngc ~i v nh}n o - nh h{nh h
ph n, tr con, ngi gi{; |nh p bng gy gc, roi vt; i vi ngi trn th treo gii
thng cho ai bt c mang np, sng hay cht u c c; chia r v chng ri ghp v
ngi n vi chng ngi kia; x bn, treo c - nhng th on i ~i y khin cho mi ngi

thy su sc rng tt c nhng hnh vi tn bo, c c y chng nhng khng b ngn cm m

cn c chnh ph Nga hong ph chun khi c li cho ci chnh ph . Nh vy th nhng k
~ mt t do, b hm vo cnh kh s, khn qun c lm nhng vic nh th na cng khng
sao.
Tt c nhng t chc y dng nh ~ c ngi ta c tnh by ra v dng ln gy ln tnh
trng i bi, ti li trm trng n cc m khng c cch no khc c th t ti c
ri truyn b tnh trng i bi, ti li lan rng ra khp ton dn. "Tht ng nh ngi ta
phi gii quyt vn : bng cch no tt nht, hiu nghim nht lm cho nhiu ngi nht b sa
o", - Nekhliudov ngm ngh khi ch{ng nhn s}u v{o nhng s vic ~ din ra trong cc nh t
v cc trm t ngh chn dc ng. H{ng nm, c h{ng chc vn ngi b dn n ch i
bi nht, v khi h ho{n to{n sa o th h c th ra cho s sa o h ~ tim nhim phi
khi t c lan rng ra khp mi ni.
cc nh t Tiumen, Ekaterinburg, Tomxk v nhng trm ngh dc ng, Nekhliudov nhn
thy cc mc ch m{ x hi dng nh t t ra ~ c thc hin rt l{ y . Nhng con
ngi thun ph|c, bnh thng, vn trc kia vn gi gn l gi|o C c, l gio nng dn, l
gio ca t nc Nga, nay ~ ri b nhng nim ; h hp th nhng nim mi v o
c ca nh t m ni dung ch yu l dng bt c h{nh ng n{o lm nhc v hnh h con
ngi, k c git chc na, cng u l{ chnh |ng, min l c li cho mnh.
Qua nhng nng ni bn th}n ~ phi chu ng, nhng ngi ~ sng trong t, tng th tht
ca h cng thy r rng cc nguyn tc o c nh phi tn trng, thng yu con ngi m
Nh th v{ nh{ trng ~ dy bo h, trong thc t u b gt b; v{ nh th th h cng khng
cn phi tun theo nhng nguyn tc l{m g.
S thay i , Nekhliudov nhn thy tt c cc t nhn m chng quen bit: Fedorov,
Maka, v c Taratx, anh chng ny, qua hai thng trong cc trm ngh dc ng, ~ ho| ra
n ni tc tn, v l lm cho Nekhliudov phi kinh ngc. Dc ng, ch{ng c bit chuyn c
nhng qu}n hung , khi trn vo rng, r bn i theo ri git bn m{ n tht. Ch{ng ~
c trng thy tn mt mt a phm ti c ny v{ n ~ th nhn. iu gh gm nht l
nhng trng hp n tht ngi ny li khng phi l him, m rt thng xy ra. Ch c dng

cch trau di c bit cho |c t}m |c tnh nh cc t chc nh t ny, mi a c mt ngi

Nga n tnh trng tr thnh k hung nh vy, i trc c hc thuyt mi nht ca Nietzsche
(1) cho rng bt c h{nh vi g cng l{m c khng c g b cm c, v{ em hc thuyt thot
u tuyn truyn trong |m t nh}n, v sau truyn b ra ngoi dn chng.
Ch c mt cch gii thch duy nht cho nhng vic lm k trn l{ ni: ngn chn ti |c
do nt, un nn, sa cha k lm by, "bo th hp php" h, nh ~ ghi trong s|ch.
Nhng thc ra kt qu khng c ly my may mt cht no ging nh th c. ~ chng ngn
chn c ti c m cn lm ti c lan rng thm ra; ~ chng do nt ni k phm ti m cn
khuyn khch chng thm (nhiu k du th du thc ~ tnh nguyn quay li t): ~ chng un
nn: sa cha c ai m cn lm cho tt c nhng iu nh nhuc xu xa lan truyn i mt
cch c h thng. Cn v "bo th hp php" th s trng pht ca Chnh ph chng nhng
khng lm gim bt m{ cn nui dng, trau i lng mun b|o th trc kia khng c trong
nhn dn.
"Th th ngi ta l{m nh th lm g?" Nekhliudov t hi v{ khng tm c ra cu tr li.
L lng nht l{ ngi ta ~ l{m nh th khng phi mt ln khng phi ngu nhin hoc v lm
ln, m lm mt c|ch thng xuyn hng bao nhiu th k nay ri. Ch c kh|c l{ xa kia th
ngi ta mc mi, xo tai phm nhn, ri v sau, ng du nung vo mt, tri vo ct st cn
by gi th ngi ta cm xch h li v dng xe la, tu thu ch h i ch khng phi dng xe
b nh trc.
Theo li mt s quan li trong chnh ph th c|i iu khin cho chng phn l, nguyn nhn l
ti nhng ni giam gi, y i cha c t chc c hon b; ch cn xy dng c nhng
nh t kiu mi th nhng khuyt im kia s c sa cha. Song cch gii thch ny khng
lm cho Nekhliudov tho mn v chng bit rng chng bt bnh khng phi v nhng nh giam
c t chc hon thin hay khng hon thin. Ch{ng ~ c sch bo v bit rng ngi ta ~
ci thin nhng nh giam bng nhng chung in, nhng my hnh hnh bng in, theo nh
Tarde ch trng; nhng chnh nhng th on bo lc hon thin ny li cng lm cho chng
thm phn n.

iu ch yu khin cho chng phn n l cc to n v cc b c nhng k hng lng cao

bng hu, ly tin ca nh}n d}n ng gp lm ci vic kho cu trong cc cun sch do
nhng quan chc kh|c nh chng bin son theo cng nhng ng c nh chng, sp xp cc
hnh vi ca nhng ngi vi phm c|c o lut do chng bin son ra tng nhng ngi
phm ph|p i n nhng ni m{ chng khng nhn thy h na, y h nm hon ton trong
tay bn gim ngc, cai t, lnh p gii tn nhn, c c, v y ~ c h{ng triu ngi b cht
c v linh hn ln th xc.
Gi }y, nhn s|t hn na vo cc nh t v trm ngh trn ng p gii, Nekhliudov thy
rng tt c nhng thi h tt xu ny n trong |m t nh}n nh ru ch, c bc, c c, cng
cc ti c gh gm m h ~ l{m, cho n c vic n tht ngi na, thc cht u khng phi l
nhng hin tng ngu nhin, cng khng phi l nhng hin tng thoi ho, hin tng
"in hnh phm ti", m{ cng khng c nhng chuyn qu|i thai nh c|c nh{ b|c hc ngu xun,
b chnh ph gii thch. Nhng ti li y chng qua ch l hu qu tt nhin ca mt s sai
lm khng th hiu c l: i, ngi ny li c quyn trng pht k khc. Nekhliudov thy
rng thi n tht ngi khi sinh khng phi trong rng hoang m l trong cc b, trong cc
hi ng, cc nha, cc v; rng hoang ch l{ ni n kt thc. Chng hiu tt c bn thm phn,
quan chc - trong c c ngi anh r chng - t tn m to{ n vin b trng, chng khng
lo ngh g n cng l, n hnh phc nh}n d}n nh chng thng ni; chng c lo ch l{ lo n
nhng ng tin lng chng lnh lm ci vic ra i bi v{ au thng. iu tht qu
r rng.
"Nhng phi chng nhng vic l{m cng vn ch l mt s hiu nhm? Liu c cch no bo
m cho nhng vin chc kia khng nhng c lng bng m{ cn c c tin thng na ch
h ng lm tt c nhng vic h ang l{m khng?" - Nekhliudov t hi.
ang suy ngh nh vy th c ting g gy ln th hai. Mc du mi ln ca mnh, b ch li
nhy bt ra quanh mnh nh nhng tia nc bn tung b phun cc cng vin, chng vn ng
say thip i c.
Ch thch:

(1) Nietzsche (1844-1900) trit gia duy tm, ti phn ng ngi c, cng khai bnh vc
nhng ch trng xm lc, bc lt ca giai cp t sn. Y cao ch ngha c nhn ln tn my
xanh, ca ngi tn c bo lc, cho rng bn hn cht l ng i (N.D)

Chng 121

Khi Nekhliudov tnh dy th c|c ngi |nh xe ~ ri qun tr t lu. B ch qu|n ~ ung tr
xong, va i v{o va ly khn lau m hi trn ci c bo trng v ni l c mt ngi lnh em
th t tri giam n. Th ca Maria Paplovna, bo tin bnh ca Krinxov khng ng nng qu.
"Chng ti lc u nh anh y li }y v{ cng li vi anh y, xong khng c php nn
chng ti s a anh y cng i; nhng chng ti s s xy ra iu chng lnh. Anh c gng thu
xp xin cho n thnh ph sp ti, anh y c ngh li v mt ngi trong bn chng ti c
li trng nom. Nu c php li ti c phi ly anh y th ti cng sn sng".
Nekhliudov nh anh lm cng tr ra trm thu nga h ri vi v thu xp h{nh l. Ch{ng cha
ung ht chn tr th hai th mt chic xe trm ba nga ko ~ n trc ca, nhc leng
keng, bnh xe rt vang trn bn kh cng nh ln trn ng |. Nekhliudov tr tin b ch
qun c bo nc nch, vi v ln xe v bo ngi |nh xe phng tht nhanh ui kp o{n t.
Va n ch ra khi cng b~i chn gia sc ca l{ng th xe ch{ng ui kp my chic xe ch t m
v hnh l. Nhng c xe ny ang chy rm rm trn mt bn kh ~ bt u mn mt.
Vin s quan khng c y, hn i ln u. Bn lnh i theo sau, dc hai bn l ng, chc
chng va ung ru xong, nn tr chuyn vui v lm. o{n xe kh| ng: nhng xe i u,
mi xe cht s|u ngi thng phm m, ngi st nhau; mi xe cui c ba t chnh tr. Trn xe
cui cng c Novotvorov, Grabet v{ Kondratiev. Trn xe trc lin c Ranxeva, Nabatov v{
mt ngi t n yu, b t thp, c Maria Paplovna nhng ch cho. Cn xe th ba, c
Krinxov nm trn c kh vi my chic gi. Maria ngi bn cnh, lng da vo thnh xe.
Nekhliudov bo ngi |nh xe dng li k bn, chng xung xe v li gn Krinxov. Mt ngi
lnh say ly tay xua xua, mun cn Nekhliudov, nhng ch{ng khng c tin li gn xe
Krinxov, tay bm ly th{nh xe v{ i bn cnh: Krinxov mc o da cu, i m lng, ming bt
mt chic mi xoa, ngi trng xanh xao v gy guc hn trc nhiu. i mt p ca anh
nom rt to v lng lnh hn ln. ng i gp ghnh khin anh b lc mnh; anh nm y, mt
chm chm nhn Nekhliudov, nhng khi ch{ng hi thm sc khe th anh ch nhm mt v lc

u, v bun bc; hnh nh anh tp trung ngh lc chu ng nhng ci xc ca xe. Maria
Paplovna ngi pha bn kia xe, n{ng a mt nhn.
Nekhliudov, t rt lo ngi v tnh trng ca Krinxov.
Nhng ri nng ni ngay, vi mt ging vui v.
- Hnh nh l~o s quan ~ ngng mt, - n{ng ni to khi b ting xe |t i. - Buzovkin ~
c tho xch v b con. Cng i vi anh ta c Katiusa. Ximonxon v c Vera na, c y thay
ti.
Krinxov ni cu g khng nghe r, tay ch Maria Paplovna. Anh cau mt c nhn h v lc u.
Nekhliudov ci xung gn anh nghe. Krinxov gt khn bt ming ra th tho:
- By gi kh| hn nhiu ri. Min l{ ng b lnh.
Nekhliudov gt u v li a mt nhn Maria Paplovna:
- Vn ba vt th th no? - Krinxov li th thm, c gng ci, - gii quyt chc gay y nh?
Nekhliudov khng hiu, nhng Maria Paplovna cho bit l anh y mun ni n vn ton
hc tr danh v v tr ca mt tri, mt trng v{ tr|i t m Krinxov v a vi quan h ca ba
ngi Nekhliudov, Katiusa v Ximonxon. Krinxov gt u t l{ Maria ~ ging ng c}u ni
a ca anh.
- Gii quyt vn khng phi ti, - Nekhliudov ni.
- Anh c nhn c th ca ti khng? Anh gip cho ch? - Maria Paplovna hi.
- ng nhin! - Nekhliudov tr li.
Chng thy trn mt Krinxov thong c v khng h{i lng. Ch{ng i v xe mnh, hai tay nm ly

th{nh xe; ng g gh, gp nhng qung c g, xe c ny bt ln. Nekhliudov vt ln pha

trc o{n t; |m ngi ny mc o xm v o chong da cu, chn xch, tay kho tng i
mt, ko d{i n ba phn t dm ng. Nekhliudov nhn ra pha bn kia ng chic khn
qung xanh ca Katiusa, chic |o cho{ng en ca Vera, tm o ngn, c|i m an v{ bt- tt en
trng ca Ximonxon, ngoi bt-tt c dy da chng nh giy c. Anh ta i vi t n v{ ng
chuyn tr vi h rt si ni.
Trng thy Nekhliudov, hai ngi ph n nghing mnh cho, cn Ximonxon nhc m mt cch
trnh trng.
Nekhliudov khng c g cn ni, nn khng dng li cho xe vt ln pha trc. Lc ny ng
~ bt g gh, ngi |nh xe cho nga chy nhanh hn, nhng lun lun phi cho xe lnh sang
bn trnh nhng o{n xe ti d{i i cng chiu hoc i tr li. Con ng y vt bnh xe su
lm hn xung bng qua mt cnh rng thng m u, hai bn c ln nhng cy phong v cy lc
dip tng cha rng ht l|, m{u v{ng ti hoc vng nht. i c na chng ng th ra khi
khu rng. Hai bn ng l nhng c|nh ng rng mnh mng v xa xa, c nhng gi thp c
v{ng ti v{ nc hnh b|n cu ca mt tu vin. Tri sng hn, m}y ~ bay ht, mt tri nh ln
khi rng: l| c}y cn t ao chum, thp c, nc tu vin lng l|nh di nh mt tri. Trc
mt, x v pha bn phi, nhng nh ni xa xa bt u ni lp lnh trng trn nn tri xanh. Xe
i v{o mt lng ln thuc vng ngoi mt th trn. Trn ng l{ng, ngi i li ng nh
kin, c ngi Nga v{ ngi th d}n, m |o k d. {n ng, {n b{, ngi say, ngi tnh h
xm ng, tr chuyn tu tt quanh cc ca hng, tim n, qu|n ru hay cc xe ti. Sp n mt
thnh ph.
Ngi li xe ra roi, git cng v pha phi ri ngi chch v mt bn gh a d}y cng v c
bn phi, anh ta c mun tr ti, cho xe chy nhanh qua ph chnh, ri c gi tc m{
phng xung b sng. Qua con sng phi i ph{. Chic ph{ ang gia dng chy xit v{ ang
i v pha b bn ny. Trn b c hai mi c xe ang i, Nekhliudov khng phi i lu. Ph
c a ln ngc dng ~ kh| xa, nay c nc xui chy xit, tin nhanh tt vo bn.
Nhng ngi ch ph cao ln, trm lng, i vai to rng, bp tht rn chc, ch}n i ng, mnh
mc o lng cu Thnh tho v lanh l, h qung thng no cht vo cc; khi ~ bt cht cu

ph xong, h cho cc xe di ph ln b, ri mi cho xe i trn b xung. Ph xp cht y

nga v xe; trng thy nc, cc con nga chn li. Con sng rng, nc chy xit v vo hai
mn ph{ l{m d}y neo cng thng. Khi ph{ ~ y p v xe ca Nekhliudov ~ |nh xung (nga
~ th|o), len v{o gia nhng xe kh|c ng mt bn ph, th nhng ngi ch ph tho cht
ra, ci thng cho ph sang sng, mc li ni ku ca nhng ngi khng chen c xung.
Trn ph im lng, khng c ting ng no ngoi ting chn nhng ngi ch ph, v ting
nga chn ch}n p p mng xung mt sn.

Chng 122

Nekhliudov ng mp ph, nhn dng sng rng chy xit. Trong c chng ln vn hai hnh
nh: mt l{ c|i u lc l ca Krinxov ang hp hi trong cm hn; hai l hnh nh Katiusa phn
khi bc i trn ng, bn cnh Ximonxon. Hnh nh th nht Krinxov sp cht m{ cha
{nh lng cht - gy cho chng mt cm tng nng n, bun ru: Hnh nh th hai - Katiusa
phn khi ~ chim c tnh yu ca mt ngi nh Ximonxon v{ hin gi ~ tm c mt
con ng chnh |ng, vng vng, chc chn, }ng l phi gy cho chng mt cm tng vui
mng mi phi, th m tri li n lm cho Nekhliudov thy lng nng n m chng khng th
no trn |p c.
T thnh ph, ting mt chic chung ng h ln lt trn mt nc ngn nga vng ti.
Ngi |nh xe nga ng bn cnh chng v nhng ngi khc trn ph ln lt ng m v{
lm du, ch tr c mt ng gi{ ln u tc ri b, ng cnh thnh ph t trc m
Nekhliudov khng . ng gi khng lm du, m li ngng u ln nhn Nekhliudov. ng c
mc mt c|i |o ngo{i v| r|ch mp, mt chic qun d v{ i mt i giy n|t v{ cng v| vu.
Lng ng c eo mt ci b, u i chic m cao bng da th ~ tr ht tuyt.
- Sao c li khng cu nguyn th - Ngi |nh xe cho Nekhliudov i li c|i m li trai, hi
ng gi. - C cha c ra ti chc?
- Cu nguyn ? Cu ai kia ch? - ng gi{ u b lin dn tng ting |p li, ging qu quyt.
- Li cn cu ai? Cu Cha ch cn cu ai na, - ngi |nh xe ni, ging ma mai.
- Th anh hy ch cho lo xem Cha ca anh }u?
Trong ging ni v v mt ca ng gi c ci g nghim trang v rn ri l{m ngi li xe cm
thy mnh ang ni chuyn vi mt con ngi kin cng; anh ta hi lng tng, nhng gng

khng l ra v, khng chu im lng b mt trc |m ng ng ng nhn hai ngi, anh |p

li rt nhanh:
- }u ? C nhin l trn tri.
- Th anh ~ ln tri cha?
- D ti ln ri hay cha ln th ai cng bit l{ ngi ta phi cu Cha.
- Cha ai trng thy cha }u c. Ch c Ngi Con Mt nm trong lng Cha Cha l{ ~ xung
th gian ny thi. - ng gi chau my nghim ngh ni, li vn nhanh nh trc.
- R rng c khng phi l{ tn cng gio ri, c l{ ngi tn th ci l huyt. C cu khn ci
l huyt, - ngi |nh xe ni, g{i roi nga vo tht lng v{ ko li dy thng dt trn mnh mt
con nga.
C ngi ci.
- Th b tin o no h b? - Mt ngi ng tui ng bn cnh mt chic xe ti u ph
bn ny hi ng gi.
- Lo chng c tn ngng no ht v lo khng tin ai, ngoi tin bn thn mnh ra, - ng gi vn
tr li nhanh v qu quyt nh trc.
- Lm th no m c c th tin v{o mnh c? Nekhliudov hi, chng bt chuyn vi ng gi.
- C cng c th nhm c.
- Khng i no. - ng gi va lc u va tr li qu quyt.
- Th sao li c nhng tn ngng khc nhau? - Nekhliudov hi.
- L{ v ngi ta i ch tin v{o ngi khc m khng tin chnh mnh, cho nn mi c nhng

tn ngng kh|c nhau. Trc kia, ti cng tin nhng ngi kh|c, nn ~ lng tng v{ qun
quanh nh i trong rng rm vy. Ti ~ lc mt ng, n ni khng c hy vng tm thy li
ra. N{o tn ph|i c, n{o tn phi mi, ngi th theo phi Subbotnich, k theo tng Kliti,
ri dng Popopxi, dng Betxpopoxi, dng Apxtriac, dng Molocan, dng Xkovxy, phi no, dng
n{o cng cho mnh l{ ng, l{ hay, k thc th tt c u m mm, mi ph|i b i mt ng nh
nhng con ch con mi cha m mt. C nhiu tn ngng tht, nhng tinh thn ch c mt.
N anh, ti, k kia. Thnh ra nu mi ngi u tin chnh mnh th tt c u thng nht
li c, mi ngi h~y l{ mnh i, th tt c s ho l mt.
ng gi ni to, v lun lun nhn ra chung quanh, c mun tht nhiu ngi nghe c li
mnh ni.
- Th c tin tng nh vy ~ l}u cha? - Nekhliudov hi.
- Ti y {? ~ l}u lm ri. Chng n xua ui ti i n nm nay l{ hai mi ba nm ri.
- Xua ui c th no?
- Xa chng xua ui Cha Cu Th th n{o, th nay chng xua ui ti nh vy. Chng bt ti
v{ em ra to{, em ra trc cha c - bn thy dng dy lut v bn Pharixe(2). Mt ln chng
b ti v{o nh{ in, nhng chng khng l{m g c ti, v ti t do. Chng hi "Tn anh l g?
Chng tng ti s ly mt c|i tn n{o cho mnh. Nhng ti chng ly tn no ht. Ti ~ t
b tt c ri: ti khng c tn, khng c ch , khng c l{ng nc. Ti ch l{ ti. Tn l{ g ? L{
Ngi. - Chng hi: "Bao nhiu tui?" Ti ni: Ti khng tnh tui bao gi, tui ti khng th
tnh c v ti ~ sng lu v cn sng mi mi". - "Cha m anh l ai?" - Ti khng cha, khng
m, ch c Cha v{ t. Cha l{ cha, t l m. - Chng li hi ti: "Cn c Ho{ng th sao?
Anh c tha nhn Ho{ng khng? - Ti ni: "Sao li khng, ng ta l{ Ho{ng ca ng ta, cn
ti, ti l{ Ho{ng ti". Chng ni: "Thi, ni chuyn vi anh ta lm g?" - Ti bo: "Ti c cn
cc anh ni chuyn vi ti }u?" V th chng hnh h ti.
- Th by gi c i }u? - Nekhliudov hi.

- Cha dn ti i }u th ti i y. Kim c vic th ti lm, khng c vic th ti i n xin.

ng gi thy ph sp ti b, thi khng ni na, nhn mi ngi ang lng nghe mnh ni, v
c thng.
Ph{ ~ ti b, Nekhliudov ly v tin ra cho ng gi mt t tin, nhng ng gi{ t chi v ni:
- Ti khng nhn th ny, ti ch nhn bnh.
- Vy xin li c.
Khng c g phi xin li, ng c lm g pht ti }u m{ pht ti th n{o c. - ng gi va
ni, va eo ln lng c|i b b xung ban ny.
Xe ~ |nh ln b v nga ~ thng cng.
Khi Nekhliudov thng tin xong cho nhng ngi vm v v{ ln xe, anh |nh xe ni: "Ng{i
ni chuyn vi lo y lm g. Lo ta ch l mt lo v li ngng cung!"
Ch thch:
(1) ch Jesus.
(2) Pharixe, tn mt phi chnh tr trong o Do Thi. o C-c lc mi ra i b bn ny
dng lut php u tranh kch lit. V th trong Tn c, bn Pharixe b coi l phi t o, gi
nhn gi ngha (N.D)

Chng 123

Khi xe ln ht dc b, ngi |nh xe quay li hi Nekhliudov.

- Ngi mun n khch sn no?
- n nh no tt nht?
Khch sn "Ngi Siberi" th hn c, nhng kh|ch sn Dyukov cng tt.
- n }u cng c, tu anh.
Ngi li xe ngi chch sang mt bn v cho xe chy nhanh hn. Th trn ny cng ging nh
tt c nhng th trn khc cng loi. Cng mt kiu nh c ca g|c xp cng m|i nh{ xanh xanh,
cng mt kiu nh th, cng nhng ca hng nh v ph chnh, c ca hng ln, c n cnh
binh cng cng mt kiu. Nhng c iu l phn ln nh }y u bng g, v{ ng ph
khng l|t |.
Khi n gn mt ph ng nht, ngi li hm xe li trc ca mt khch sn, nhng ht
bung nn li phi n mt khch sn khc. Ln ny th c bung. Sau hai th|ng i ng,
Nekhliudov li thy li hon cnh m{ ch{ng ~ quen sng trc kia, c tin nghi v{ tng
i sch s. Tuy cn bung chng thu ch l mt cn hng xong, chng c g l lng ly, nhng
sau hai th|ng i xe nga trm, n ng qun tr nh qu, nhng trm ngh ca t, gi }y,
chng thy rt thoi mi d chu. Vic th nht cn lm l phi tr ht rn chy m chng khng
c lc n{o r ht c t khi lui ti cc trm t ngh. Ci qun |o ra xong, l{ ch{ng i tm ngay,
ri thng b qun o kiu tnh th{nh v{o, s mi c cng, qun p np, o l v o chong - li
thm vin tng thng c khu. Ngi gc ca khch sn gi mt chic xe nga; li mt con
nga Kirghiz bo khe ko chic xe lc l a ch{ng n mt to nh trng l; ngi nh c lnh
gc v mt ngi cnh binh canh gi.

Trc v{ sau nh{ c vn; trong vn gia |m c}y phong v{ bch dng c{nh tr tri l
nhng khm tng b|ch ti tt xanh um.
Tng thng c khng c mnh v khng tip kh|ch, nhng Nekhliudov nh ngi hu c
a danh thip vo, mt lc ngi y ra tr li l quan thng c bng lng tip.
- C lnh mi ng vo, - ngi hu ni.
Phng i, ngi hu, ngi cn v, cu thang, phng khch c mt sn bng long, tt c cng
ging y nh Petersburg, tuy khng c sch s bng, nhng oai v hn. Ngi hu dn
Nekhliudov vo phng lm vic.
Tng thng c l mt ngi bo ph, da d hng h{o, mi to phng nh c khoai t}y, di
cp mt tht ni u ln, trn tr|n v{ u hi nhn tr trng ni hn nhng hnh khi trn ca
chic s. ng mc kiu Tarta bng la, ng ngi ht thuc l v ung tr{; chn tr{ t trn
a bng bc.
- Xin cho ng bn. Xin ng th li cho ci li mc o ng tip kh|ch. Nhng ti ngh th cn
hn l{ khng tip - Tng thng c va ni va a c o trm ln trn ci gy bo nc nch
c n my np tht ln. - Ti thy trong ngi khng c khe lm nn khng ra ngoi. C
vic g ~ a ng n ni xa xi ho lnh ny?
- Ti i theo mt o{n t, trong s c mt ngi quan h thn thit vi ti, - Nekhliudov ni.
- Ti li thm quan ln mt phn v ngi , mt phn v vic khc.
Tng thng c ht mt hi thuc na, v ung mt ngm tr, sau lo di iu thuc l trong
ci gt tn bng | xanh v{ chm ch nghe Nekhliudov ni, i mt bo hp long lanh nhn
chng; lo ch ngt li Nekhliudov mt ln mi ht thuc.
Vin tng ny thuc vo hng qun nhn c hc thc; loi ngi trc }y tin tng l cc
quan nim t do v{ nh}n o c th iu ho ngh nghip ca h c.

Nhng vn l{ ngi khn ngoan v c lng tt, lo sm thy ngay khng th c s tho hip
nh vy c. khi phi lun lun cm thy ci mu thun trong t}m t, l~o c{ng ng{y
c{ng bung mnh i s}u v{o tnh ru ch - mt thi quen c bit ph bin trong gii con nh
binh - n n s}u qu| cho nn sau ba mi lm nm phc v trong qu}n i, l~o i n mt tnh
trng m{ b|c s gi l "nghin ru". To{n th}n l~o sng ra nhng ru, lo ung bt c mt
th ru g cng thy say ngay. Ru ~ tr thnh mt nhu cu tuyt i cn thit i vi lo
khng c ru lo khng sng c, thnh ra chiu n{o l~o cng say mm, nhng v ~ qu|
quen nn l~o cng khng h i lo o hay ni lm nhm. V li, nu khi say lo c ni by na
th li ni by do c|i a v quan trng ng ng mt bc th hin ca l~o cng c coi
l nhng li ni khn.
Ch c vo bui sng - ng lc Nekhliudov li thm - l lc m ging mt ngi bnh thng,
lo sng sut v c th hiu c nhng li m{ ngi ta ni vi lo: v ta c th p dng t hay
nhiu }y c}u tc ng m lo thch nhc li l "say m sng sut li c hai b". Cp trn bit
l~o l{ ngi ru ch, nhng v l~o l{ ngi c hc thc hn nhng k khc - tuy ~ n khi
nghin ru th hc thc y khng tin hn c na - lo li can m, khn kho, oai v,
thng minh v{ khi say cng bit x s ng mc, nn l~o c b nhim v{ c php gi chc
v quan trng ny.
Nekhliudov ni vi lo rng ngi m{ ch{ng quan t}m n l mt ngi ph n ~ b x oan
v{ ~ c s khiu oan d}ng ln Ho{ng ri.
- Vy th sao?
- Petersburg c ha vi ti l ni trong thng ny s tin cho ti bit v s phn ca ngi {n
b{ v{ giy t s gi v }y.
Vin tng, mt khng ri Nekhliudov, a b{n tay ngn chn v pha bn v bm chung. Lo
vn yn lng nghe, ht mt hi thuc l v ho rt to.
- Ti mun xin cho ngi c php li }y cho n khi s khiu oan c tr li.

Ngi lnh hu cn bn qun phc i v{o.

- Hi xem b{ Anna Vaxilievna ~ dy cha, - tng thng c bo ngi hu, - v{ em mt t tr
na li }y.
Ri quay li Nekhliudov lo ni:
- Ri sao na?
- Yu cu th hai l v mt ngi t chnh tr cng i trong o{n t ny.
- l th - tng thng c ni, u gt g mt c|ch c ngha.
- Anh ta m nng, sp cht - v c l phi nm li bnh vin }y. V th mt n chnh tr phm
mun li vi anh ta.
- Ngi y c quan h g vi anh ta khng?
- Khng, nhng nu c php li m phi ly anh ta th c y cng sn sng.
Vin tng lng l nghe, i mt long lanh nhn chm ch v{o Nekhliudov c lm cho chng
bi ri, ming lun lun ht thuc.
Khi Nekhliudov ni xong, lo cm mt quyn sch trn bn, nhm u ngn tay v gi rt
nhanh tm on ni v hn nhn.
- C ta b n g? - L~o ngc mt ln khi quyn sch, hi.
- C ta ! B x n kh sai.
- B n y th d c ly hn ta na, tnh trng cng chng hn g.

- Nhng m{
- Xin li! Ngay nh nu mt ngi t do ly c ta, th c ta cng vn phi chu ti cho n mn
hn nh thng kia m. Vn l ch ny, xem ai b n nng hn, anh ta hay c ta.
- C hai u b n kh sai.
- Tt lm, th l k tm lng ngi na cn. - Tng thng c ci ni. - Anh lm sao, th ch
cng vy; nhng c th, cn l{m g s phn anh ta c nh nh{ng hn th ngi ta s lm;
cn v phn c ta, d c ly anh ta chng na, cng khng th li c.
- B ln ang dng c{ ph ! - Ngi hu vo bo.
Vin tng gt u v tip:
- Du sao ti cng s lu t}m n vic . Tn hai ngi l g nh? ng bin v{o }y.
Nekhliudov ghi tn hai ngi.
Khi Nekhliudov xin php v{o thm ngi m sp cht, vin thng c ni:
- Vic ny ti khng th no cho php c. Tt nhin ti khng nghi ng g ng, nhng v ng
ch n anh ta v nhng ngi khc, m ng li c tin; m }y c tin th mun g cng
c. Ngi ta bo ti: "Trit cho ht nn hi l. Nhng ti l{m th no m trit c ht nn
hi l khi m ai cng n hi l? M cng l vin chc cp di th cng sn s{ng n. L{m th no
m kim so|t c ngi xa ngo{i nm ng{n dm? Khi xa nh vy mi vin chc l mt ng
vua con nh ti }y chng hn. - V{ l~o ci. - C l trc }y ng vn c n gp g thm
hi nhng ngi t chnh tr v ng t tin v{ ngi ta cho ng vo, phi khng? - Lo ni
v mm ci - C phi th khng?
- Tha ng, c th.

- Ti bit l nht nh ng phi l{m nh th. ng thng hi mt ngi t chnh tr v ng n

thm ngi Ngi gc ngc hay ngi lnh p gii t nhn tin t v lng h mi ngy c
bn mi "kopeik" m{ li cn v con, h khng th khng n tin c. Nu ti v{o a v h
v v{o a v ng ti cng l{m nh ng hay nh h ~ l{m. Nhng a v ti, th ti buc phi
tn trng lut php khng sai mt ch, v ti cng l{ ngi, nn c th b lng trc n li cun
vo ch sai lm. Ti l mt vin chc tha hnh ca chnh ph, c ngi ta tin trn mt s
iu kin n{o , nn ti phi xng |ng vi lng tin . Thi cng vic th l xong. By gi ng
k cho ti nghe chuyn Chnh quc no.
V{ tng thng c bt u va hi chuyn va k li t ra va mun nghe li va mun t
cho khch bit a v quan trng v lng nhn i ca mnh.

Chng 124

- ng tr nh no? Khch sn Dyukov? y th kh qu|. n nm gi, li chi dng cm vi

chng ti nh. - Tng thng c ni khi tin Nekhliudov ra ca. - Nm gi y. ng ni c
ting Anh ch?
- Tha c, ti ni c.
- Th th hay lm. C mt nh du lch ngi Anh va n }y. ng ta nghin cu vn t i
{y v{ c|c tri giam Siberi. Ti hm nay ng ta s dng cm vi chng ti, vy th no ng
cng n nh. Chng ti thng n cm lc nm gi v b nh ti mun mi ngi s ng gi.
Nhn th ti s tr li ng v vic ngi ph n v c ngi t m na. C l mt ngi no
li vi anh ta cng c.
T bit vin tng, Nekhliudov cm thy ht sc phn khch, ngi hot bt hn ln, ch{ng i
n nh{ bu in.
Nh{ bu in l mt phng thp xy cun. Ngi ng nght, c my nhn vin ngi sau ci
quy. Mt ngi ngi, u ngoo sang mt bn, ang lun tay ng du v{o c|c phong b v{ a
dn ra mt cch mau l.
Nekhliudov khng phi i lu. Chng va ni tn l{ c nhn ngay tt c th t gi n cho
chng. C rt nhiu th: tin, th, s|ch, v{ mt s mi tp san "T quc".
Nhn xong, Nekhliudov em mi th ra mt ci gh g, y c mt ngi lnh ang ngi i,
tay cm quyn sch. Nekhliudov ngi xung bn cnh v son th; trong s th nhn c,
chng thy c mt l gi bo m, b rt p, c mt du xi gn ti. Ch{ng bt b du xi,
bc th; nhn bc th ca Xelenin km theo mt bn cng vn, ch{ng thy mu bng ln mt v
tri tim se li. l{ quyt nh v vic ca Katiusa.

- Quyt nh th n{o }y? Chc n khng n ni b bc?

Nekhliudov vi v~ c lt qua l| th, ch vit nh nhn, gy nt, nhng cng cp, tuy kh
c; c xong, chng th di khoan khoi. Mt tin tt lnh. Xelenin vit:
"Bn thn mn. Cu chuyn gia chng ta gn y lm ti rt cm ng. V vic Maxlova, anh
ni ng ti thm k v n v thy c ta b oan ung qu ng. Ch c bn khiu t m anh
s l c th sa li c n quyt thi. Ti tm cch c tham gia quyt nh vic ny.
V km theo y ti gi cho anh mt bn sao bn quyt nh n x theo a ch m n b tc
Ekaterina Ivanovna cho ti bit. Bn chnh gi v ni c ta b giam gi khi x n v chc
chn ngi ta s gi ngay n Nha Thng c Siberi. Ti vi bo ngay cho anh bit tin mng
ny v thn i bt tay anh. Bn anh.
Xelenin".
Bn cng vn th ni dung nh sau: "Ng tin Vn phng chp nhn s thnh nguyn trnh
c Ch tn Hong b h. H s v n Phng s ngy thng nm Tha lnh quan
Ch s Ng tin Vn phng nhn s thnh nguyn trnh c Ch tn Hong b h, bng cng
vn ny, bo cho Ekaterina Maxlova, dn ngho thnh th, l chiu theo s tu trnh ln Hong
b h, chiu c ti li ku xin ca Maxlova, c Hong thng r lng thng ra lnh chuyn
n kh sai thnh n pht lu mt ni gn, ti Siberi".
l{ mt tin mng v quan trng. Th l tt c nhng iu m Nekhliudov c th cu mong
cho Katiusa v cho chnh bn th}n, ch{ng ~ t c. Thc ra th s thay i hon cnh ca
nng li to ra nhng iu rc ri mi trong quan h gia hai ngi. Khi nng cn l t kh sai,
th vic ch{ng ngh ci nng ch l mt chuyn cha thc t, n ch c mi mt ngha l{
lm sao cho tnh cm ca nng gim bt au kh. Nhng b}y gi th khng th ngn cn hai
ngi sng chung vi nhau. M{ Nekhliudov th cha chun b g cho vic . V li, cn mi
quan h ca nng vi Ximonxon th th no? My cu nng ni ti hm qua ngha l{ g? V nu
nng bng lng ly Ximonxon th iu l{ hay hay d? Chng khng sao g tho|t ra c
nhng iu ngh ngi ngn ngang trong tm tr ngay lc ny, nn {nh tm gc b khng ngh

n n na. "Tt c sau ny hng hay", - chng bng bo d, "v by gi, ta cn gp nng cng
sm cng hay bo cho nng bit tin mng cho n{ng c tha ~". Ch{ng c tng c bn
sao bc cng vn cm trong tay l{ ngi ta th nng ra, nn ra khi. bu in, chng bo
xe a ch{ng n ngay tri giam.
Tuy l hi ban s|ng cha c tng thng c cho php v{o thm, nhng Nekhliudov ~ c
kinh nghim l{ thng cng vic xin vi nhn vin cao cp khng c, song ni vi nhn vin
cp di li c mt cch d dng, nn chng c i, th vo nh t ngay by gi bo cho
Katiusa bit tin mng v bit }u chng ni c vi h th n{ng ra, ng thi hi thm xem
tnh hnh sc khe ca Krinxov, v ni cho anh ta v Maria Paplovna bit nhng iu tng
thng c ~ ni vi chng.
Vin gim ngc l mt ngi cao, b v, ria mp v ru quai nn t mang tai n khe
ming. Hn tip Nekhliudov mt cch lnh nht v ni thng l khng c lnh ca ca trn th
ngi l khng c v{o thm. Khi Nekhliudov ni ngay l{ th , ch{ng cng c vo
thm, hn tr li: C th nh vy, nhng }y khng cho php. V ging hn nh mun ni:
"Cc ng th tng c th le lm ti s h~i chng, nhng, tuy chng ti tn min ng
Siberi tht, chng ti cng hiu th no l lut php v cn c th dy cho cc ng na l khc".
Nekhliudov a bn sao cng vn ca Ng tin Vn phng cng khng l{m cho hn thay i
kin. Hn nht
quyt t chi khng cho Nekhliudov v{o nh{ lao. Khi Nekhliudov ng}y th nu ln l{ c bn
sao cng vn m{ ch{ng va nhn c l{ lm cho Maxlova c th th hn ci khy v
tuyn b l mun th ai ra phi c lnh trc tip ca cp trn ca hn. Hn ch nhn li l s bo
nu c lnh ca cp trn th nng ra, hn s khng gi li thm mt gi.
Hn cng t chi khng cho bit mt t g v tnh hnh sc khe ca Krinxov v ni l ngay c
n c ngi t }y hay khng hn cng khng th ni c. Th l Nekhliudov khng
bit l{m thm c g hn, ch{ng ln xe quay v khch sn.
S d ngi gim ngc kht khe l v trong nh t ang c bnh dch chy rn, s t nht trong

 ng gp hai ln mc bnh thng. Dc ng ngi |nh xe cho Nekhliudov k li vi

chng: "Trong nh t c v s ngi cht. Hnh nh c bnh dch g , mi ngy h mang i
chn c n hai chc ngi".

Chng 125

Tuy n nh{ t khng c vic g, nhng trong lng Nekhliudov vn thy hng h|i, phn khi,
hot bt; chng li Vn phng vin thng c xem giy }n x| Maxlova ~ ti cha. Cng vn
cha n; nn chng li quay v khch sn v{ khng i na, vit ngay cho Xelenin v vin lut
s ring bit tin. Vit xong th, ch{ng xem ng h tay thy ~ n gi i d cm chiu nh
tng Thng c.
Trn ng i ch{ng li bt u ngh khng bit Katiusa khi nhn c lnh n x s ngh sao,
khng bit c y s ng n ni n{o? Khng bit mnh s sng vi c y nh th no? Cn
Ximonxon th sao? Quan h gia c y vi anh ta s ra sao? Chng nh li nhng thay i trong
con ngi n{ng v{ nh}n ch{ng nh li qu kh ca nng.
"Lc ny, ta phi qun, phi xo b nhng iu i, ch{ng ngh vy, v li c xua ui nhng
ngh v n{ng i. - n lc , s hay", - chng t nh v bt u ngh n iu lt na }y ch{ng
s phi ni vi tng Thng c.
Sau mt thi gian di sng khng nhng chng c g l sang trng m cn thiu c nhng tin
nghi s ng nht, chng rt ly l{m thch c d ba cm nh{ vin tng; ba n ti t
chc rt lch s, ci lch s ca c|c nh{ gi{u sang, c|c ni quyn qu m{ Nekhliudov ~ quen
sng.
B ch nh l mt b mnh ph kiu c sng Petersburg, trc kia b l mt cung n trong
cung nh vua Nikolai; b{ ni ting Php rt thnh tho, cn ni ting Nga li rt ngng ngp.
B ngi rt thng ngi nhng lc c ng c gi cho hai khuu tay st vo ch ngang tht
lng. i vi chng, b{ c th|i im m, cung knh m v hi bun, nhng i vi khch
th rt ha nh~, tuy c|ch i x c ty tng loi ngi m{ c hi kh|c. B{ coi Nekhliudov nh
ngi cng trong mt gii.

B khen Nekhliudov mt cch t nh, kh thy, lm chng li nhn thc thy nhng c hnh
ca mnh v thy h{i lng sung sng. B ni h cho chng cm thy b bit vic khin chng
sang Siberi tuy c k l nhng chnh |ng, v{ b{ coi ch{ng tht l mt ngi c bit.
Li tn tng t nh, cnh sng h{o hoa phong nh~ trong nh{ vin tng Thng c lm cho
Nekhliudov li say sa vi c|i th nh{ p, n ngon, giao thip thoi mi, vui v vi nhng con
ngi c hc thc, cng trong mt gii, khin cho tt c nhng cnh ch{ng ~ sng trong thi
gian va qua dng nh ch l mt gic mng m chng va mi cht tnh dy m thi.
Cng d ba vi Nekhliudov, ngoi s ngi trong
gia nh (c hai v chng c con g|i tng Thng c v mt tn s quan ph t), cn c mt
ngi Anh, mt nh kinh doanh m vng v vin tnh trng mt thnh ph xa Siberi mi ti.
Nekhliudov thy c nhiu thin cm vi tt c nhng ngi .
Ngi Anh, mt ngi khe mnh, da d hng ho, ni ting Php rt ti, nhng ni ting m
th c bit hay, li l hng hn v c sc thuyt phc; ng ta ~ i rt nhiu ni v{ nhng
chuyn ng ta k v M, n , Nht Bn, v Siberi nghe rt th v.
Nh kinh doanh m vng cn tr, v xut thn t mt gia nh nng d}n. ng ta mc mt b l
phc d hi may London, khuy |o s mi bng kim cng. ng ta c mt t sch ln, thng
quyn tng nhiu cho cc cng vic t thin v m p nhng t tng t do ca chu u.
Nekhliudov thy mn thch con ngi ny, coi ng ta l{ in hnh mi m, p ca ng{nh vn
ha chu u ghp trn mt ci gc nng dn mnh m, hoang di.
Vin tnh trng mt thnh ph xa Siberi li chnh l vin nguyn v trng m{ d lun ~
ni n nhiu khi Nekhliudov Petersburg. ng ta ngi bo tt, tc tha v{ qun, cp mt
xanh hin t, ming ci ti tn, thn hnh v na di th ph nn l lng, bn tay trng
mut, mng gt k lng, ngn n{o cng eo y nhn. Ch nhn knh trng v khch ny v
sng gia |m cng chc tham , ng ta khng h n hi l. B ch nh{ l{ ngi rt thch m
nhc v{ |nh dng cm rt hay th qu trng ng ta l mt nhc s gii v vn cng b hp tu.
Tm trng Nekhliudov rt khoan khoi khin ngay c n con ngi y, ch{ng cng khng thy

|ng ght.
Vin s quan ph t, mnh bo, vui v, cm co nhn xanh, lun lun gip mi ngi trong
tic, khin Nekhliudov cng h{i lng.
Nhng ch{ng thch nht i v chng tr ngi con g|i tng Thng c. C ta khng p lm;
l mt thiu ph tnh tnh gin d, c ngy c ta ch lo chm cht hai a con u lng. Ngi
chng ~ tt nghip trng i hc Moskva. C ta ly anh chng l v yu v phi sau mt thi
gian d{i u tranh vi cha m . L{ ngi khim tn thng minh, c t tng t do, anh chng
lm cng vic thng k v{ c bit ch n vn cc dn tc a phng. Anh nghin cu,
yu thng c|c d}n tc v{ c gng lm cho h khi b tiu dit.
Tt c mi ngi khng nhng ai ny u t th|i n cn, qu mn Nekhliudov, m h rt
thch c gp chng, mt nhn vt mi, rt |ng ch : Tng Thng c bn qun phc v
eo hu}n chng ch thp bc trn c, vo bn tic; lo tip Nekhliudov nh tip mt ngi
bn c v{ mi ngay khch ung ru khai v v vodka. Lo hi thm cng vic Nekhliudov lm
t sng khi chng chia tay ra v, chng k mnh ra bu in v{ c tin l{ ngi ph n ni
chuyn ban s|ng ~ c n x v by gi, chng li xin php v{o thm nh{ t.
T khng bng lng ni chuyn cng vic trong ba n, tng thng c chau m{y khng |p
li.
- ng dng mt cht vodka? - Lo hng v pha ngi Anh, lc va vo bn tic, hi bng
ting Php.
Ngi Anh ung mt chn, ni l{ ng ta ~ i xem nh{ th v{ xng my v t mun c
v{o thm nh{ kh|m ln.
- tht l va gp dp, - tng Thng c ni, v quay v pha Nekhliudov - ng c th i cng
ng ny, lo ni tip v bo vin s quan ph t - Anh cp giy php cho hai ng.
- Khi n{o ng nh i thm? - Nekhliudov hi ngi Anh.

- Ti mun i thm v{o bui ti, - ngi Anh tr li. - lc mi ngi u c mt nh, v
nh vy l khng c s chun b g trc, c th no by ra th y.
- , ng ta mun nhn thy cnh nh t trong ton b ci v huy hong ca n? c! Mnh ~
bo co bao nhiu ln ri, h c thm nghe }u. c, th th cho h bit s th qua bo
ch ngoi quc vy. Vin Thng c ni v tin li bn tic; b ch nh xp ch mi khch
ngi.
Nekhliudov ngi gia b ch nh{ v{ ngi Anh. Trc mt chng l con gi vin Thng c v
vin nguyn v trng. Cu chuyn trong ba n to{n l chuyn n s chuyn kia; lc th ngi
Anh ni v n ; lc th tng Thng c ni v cuc vin chinh chim Bc K m ng ln n
nghim khc; lc th ni v nn hi l v{ i try ph bin Siberi. Nekhliudov khng thch
nhng chuyn lm: Nhng sau ba n, khi sang phng kh|ch ung c ph th Nekhliudov
cng ngi Anh v b ch nh ni chuyn rt th v v Gladstone(1). Nekhliudov cm thy hnh
nh mnh a ra nhiu nhn xt thng minh c mi ngi ch . Sau mt ba n ung ngon
lnh, gi }y ngi trong chic gh b{nh c m m, nhm nhp cht c ph, quanh mnh ton
nhng ngi nh nhn, lch thip, Nekhliudov mi lc c{ng thm thch th. n lc theo li
ngh ca ngi Anh, b ch nh v vin nguyn v trng ra ngi trc dng cm do rt hay
bn giao hng th nm ca Bethoven th Nekhliudov thy mnh hon ton hi lng v bn
thn mnh, mt tm trng t lu chng thy xa l, tng nh th gi }y ch{ng mi cht nhn
ra mnh l mt con ngi tt v chng. Chic dng cm rt p, bn giao hng o rt hay. t
ra th cng l{ hnh nh vy i vi Nekhliudov l{ ngi bit v yu thch bn nhc . Lng
nghe c|i }m iu khoan thai tuyt diu, chng thy cay cay trong mi v cm thng cho th}n
th mnh, cho cc phm cht tt p ca con ngi mnh.
Nekhliudov cm n b{ ch nh{ ~ cho ch{ng c thng thc mt nim vui t ~ l}u cha
c hng, chng xin co t v sp ra v th ngi con gi b ta tin li v mt ng hng,
mnh dn ni:
- Lc ny ng hi thm c|c ch|u, b}y gi ng c mun thy mt cc chu khng?

- N c tng l{ ai cng thch xem mt con n y, - b m mm ci ni, trc s vng v d

thng ca c con gi. - Cng tc khng thch }u.
- Tha b{, tr|i li, ti rt thch, - Nekhliudov ni; chng cm ng trc lng yu con ca mt
ngi m chan ho{ sung sng. - Xin c cho ti c v{o thm c|c ch|u.
- y n li dn Cng tc v{o thm con n y, - tng Thng c ci v ni to t pha bn
|nh b{i l~o ang ngi vi ngi con r, nh kinh doanh m vng v vin s quan ph t. - Xin
mi Cng tc c i i cho ht bn phn.
Ngi thiu ph ht sc xc ng v khng bit lt na khch s khen ch con mnh th no,
nn bc nhanh trc Nekhliudov, qua my phng bn trong. n cn phng th ba mt phng
cao, tng cng giy trng, trong phng thp mt ngn n nh c chp che cho sng chi c hai chic ging nh k gn nhau. Ngi bo mu mc o chong vi trng gng mt hin
hu, i g m| cao kiu Siberi, ngi gia hai ging. Ch ta ng dy ci cho cung knh. Ngi
m ci xung c|i ging th nht; trong ging, mt a tr ln hai ang ng ngon lnh, ming
h m, tc xon d{i lo{ xo{ trn gi.
- }y l{ ch|u Katia, - ngi m ni, va ko li c|i chn trng k vch xanh pha di c mt
bn chn nh trng th ra. - ng xem chu c xinh khng? Chu mi ln hai thi .
- Rt |ng yu!
- Cn }y l{ ch|u vixiue. ng ch|u t tn cho y Chu khc hn, ng ni Siberi, phi khng
?
- Ch b khu qu! - Nekhliudov ni v nhn thng b mp mp, nm sp m ng.
- Th ? - ngi m ni, ming n mt n ci y ngha. Nekhliudov bng nh ti nhng
dy xing xch, nhng chic u trc, nhng cuc u , cnh dm bn, ri Krinxov hp hi,
Katiusa v c qu kh ca nng. V chng thy thm thung mong c ci hnh phc chng
ang chng kin v lc ny chng thy n tht l{ ti p v trong sch.

Sau khi ~ khen i khen li hai a b do phn n{o ~ l{m p lng ngi m ang khao
kht nghe nhng li ca tng con mnh, Nekhliudov i theo ngi thiu ph quay v phng
kh|ch; ngi Anh ang i ch{ng cng n thm nh{ lao nh hai ngi ~ hn nhau trc.
Sau khi cho ht mi ngi gi, tr trong gia nh ch nh}n, Nekhliudov i cng ngi Anh ra
cng.
Thi tit thay i. Tuyt xung nhiu: thnh nhng bng ln, va mau va dn dp, che lp
ng x, ph kn mi nh, ph ln cc cy ci trong vn cc bc ca, trn mui xe trn lng
nga. Ngi Anh c xe ring; Nekhliudov bo ngi |nh xe a ng ta n nh lao, ri
chng ln chic xe thu ring ngi mt mnh, theo sau chic xe c m m ln b|nh trn tuyt
mt c|ch kh khn. Ch{ng thy lng nng n v phi lm mt nhim v khng th v g.
Ch thch:
(1) Gladstone (1809-1878): mt chnh khch ni ting, ngi nc Anh, th lnh phi T do (N.D)

Chng 126

Tuy rng lc ny mt mu trng tinh ~ ph c li vo ln m|i nh{ v{ c|c tng. cnh tng
bun thm ca nh lao vi ngi lnh gc cng ngn n leo lt di vm cng, vi nhng nh
sng l m cc ca s mt trc li cn bun thm hn c bui ban mai.
Vin gim ngc b v ra ca c giy php ca Nekhliudov v{ ngi Anh di |nh n, v{
nhn i vai lc lng t v ngc nhin; nhng tu}n lnh trn, hn mi hai ngi theo vo. Hn
dn hai ngi i qua s}n, ri qua mt ci ca bn phi, ln thang g|c, v{o vn phng. Hn mi
hai ngi ngi v hi c vic g cn gip.
Khi nghe Nekhliudov ni mun gp Maxlova ngay by gi, hn bn sai mt ngi g|c i tm, ri
hn sa son tr li nhng cu hi ca ngi Anh bt u hi, Nekhliudov phin dch gip.
Nh{ t l{m cha bao nhiu ngi? - Ngi Anh hi. Hin nay s t b giam l bao nhiu? C
bao nhiu nam? Bao nhiu n? Tr con? Bao nhiu t kh sai? Bao nhiu t i {y? Bao
nhiu ngi t nguyn i theo? Bao nhiu ngi m? Nekhliudov dch nhng li ca ngi Anh
hi v vin gim ngc tr li, nhng khng ch g n ngha ca nhng c}u ni , ch{ng
thy bi ri, mt iu m chng khng ng, khi ngh n cuc gp g sp n. Ch{ng ng
dch d mt c}u cho ngi Anh, th nghe thy c ting ch}n i n gn; ca phng m v{ nh
nhng ln trc, mt ngi g|c i v{o, theo sau c Katiusa; khi trng thy n{ng u bt khn
vung, mc chic o chong t nhn th chng cm thy lng tht li.
"Ta mun sng, mun c gia nh, c con c|i. Ta mun sng cuc i mt con ngi". Nhng
ngh tho|ng qua trong c ch{ng khi Katiusa bc nhanh v{o phng, i mt nhn xung.
Ch{ng ng ln, i v{i bc li gp nng; mt nng nom nghim ngh, khng vui, vn v mt
nh khi nng trch mng ch{ng trc kia, gng mt ln ri t|i i, ngn tay n{ng bt rt
mn m vt o, cp mt lc nhn chng, lc nhn tr xung.

- C ~ bit tin c c }n x| cha? - Nekhliudov hi.

- C ngi cai ngc ~ cho ti bit.
- Vy khi no cng vn chnh thc gi n }y th c c th c ra, cn sau ny s }u th
tu c. Chng ta s ngh
- Ti cn ngh c|i g na? - Nng vi ngt li. - Anh Ivanonich Ximonxon i }u th ti i y.
Tuy xc ng nhng khi ni c}u ny, nng vn ngc mt ln nhn chng v ni nhanh, rnh
rt nh ~ chun b sn tt c nhng iu va ni.
Thc th ? Nekhliudov ni.
- ng vy, anh Dmitri Ivanovich , nu anh y mun ti chung sng vi anh y, - nng ngng
li nh s hi v ni cha, - nu anh y mun ti sng gn anh y, th ti cn mong c g hn
na? Ti phi cho l{ hnh phc ch? Ti cn i hi g?
Nekhliudov ngh: "Ch mt trong hai iu: hoc l nng yu Ximonxon v khng thit g n s
hy sinh ca ta, hai l nng vn yu ta m phi c tuyt ta chnh l v li ch ca ta, nn n{ng ~
cng quyt ct t ng v, rng buc s phn nng vi Ximonxon". Chng thy thn thng
v cm thy mnh ng mt.
- Nu c yu anh y, - chng ni.
- Yu hay khng yu th c ngha l g? C|i ti khng cn ngh n na. V li Vladimir
Ivanovich l mt ngi c bit.
- C nhin, - Nekhliudov ni. - Anh y l mt ngi rt tt v{ ti ngh rng
Nhng n{ng ~ ngt li chng, c v nh s phi nghe mt cu khng cn thit hay mnh cha

ni ht li.
- Khng, anh Dmitri Ivanovich, anh phi tha li cho ti nu ti khng lm theo anh - v nng
lic mt nhn chng vi khe mt hing hing huyn b - S th phi nh th. Cn anh, anh cng
phi sng ch? - Nhng li n{ng ni ng y nh li chng va mi ngh mt lc trc }y;
nhng b}y gi ch{ng khng ngh th na, iu ch{ng ngh v{ cm thy ~ kh|c hn. Chng
khng nhng thn thng m cn thy tic thng tt c nhng ci g phi cng mt theo vi
nng.
- Ti khng ng th ny, - chng ni.
- Anh sng }y v{ au kh l{m g? Anh ~ au kh nhiu ri, - nng ni vi mt n ci k l.
- Ti khng h au kh, tri li ti ly th l{m sung sng v mun tip tc gip c, nu c.
- Chng ti, - khi ni hai ting "chng ti", n{ng ngc mt nhn Nekhliudov, - Chng ti khng
thy thiu g ht. Anh ~ gip ti nhiu ri. Nu khng c anh - nng mun ni iu g na
nhng ging ni bt u run run.
- D sao, c cng ng nn cm n ti, - Nekhliudov ni.
- Thi, tnh ton vi nhau lm g? Cha s soi xt cho chng ta, - Maxlova ni, v{ ni khe mt
en l|y, long lanh my git l.
- C tht l tt?
- Ti m tt? - Nng ni, ging y nc mt, nt mt ti ln vi mt n ci th thm.
ng xong cha? - ngi Anh hi.
- Ti xong ngay by gi, - Nekhliudov tr li, v hi thm n{ng v Krinxov.

Nng trn tnh li v n tn k cho chng nghe tt c nhng iu nng bit: dc ng Krinxov
yu lm, v lp tc ~ c a ngay i bnh x. Maria Paplovna ht sc lo lng, ch xin php
n trng nom sn sc anh, nhng khng c.
- Thi ti i nh? - Nng hi, v thy ngi Anh ang i.
- Ti cha ch{o chia tay vi c }u, ti s cn gp c, Nekhliudov a tay ra ni.
- Anh tha li cho, - nng ni khe kh; cp mt hai ngi gp nhau v trong khe mt k l hi
hing hing, trong n ci th thm khi nng ni my li "Anh tha li cho" ch khng phi
"Thi xin chia tay", Nekhliudov thy gia hai l do, ng l{ l do th hai ~ dn n{ng n quyt
nh ny. Nng vn yu ch{ng v{ ~ ngh l{ gn b thn th mnh vi chng, nng s lm hi i
ch{ng; cn i vi Ximonxon v{ ch{ng c t do. V gi }y, n{ng vui mng l{ ~ l{m c
theo mnh, nhng n{ng vn thy au n v ni phi xa chng.
Nng nm cht tay chng, vi v~ quay i v{ ra khi phng. Nekhliudov nhn v pha ngi Anh,
sa son i theo, nhng v thy ngi y ng ghi chp c|i g v{o s tay, chng khng
mun lm ngt qung, nn ngi xung mt chic gh di bng g t bn cnh tng; bng
nhin chng cm thy mt mi l thng.
Chng mt khng phi v m qua mt ng hay v i ng vt v, cng khng phi v xc cm
m l v thy mt mi gh gm v cuc sng. Chng ng lng trn chic gh di, nhm mt li,
v trong mt lc, ng thip i mt gic nng n nh cht.
- No by gi c|c ng c i thm nh{ t khng? Vin gi|m ngc hi.
Nekhliudov tnh dy, ngc nhin thy mnh ngi ni ny. Ngi Anh ~ ghi chp xong v{ t
mun i thm c|c x{ lim. Nekhliudov, mt mi, th thn i theo.

Chng 127

Khi i qua li vo dy hnh lang hi thi nng nc n ln ma, h ngc nhin thy c hai
ngi t ang |i ba ra s{n. Ngi Anh, Nekhliudov, vin gim ngc c cc vin cai ngc i
theo a ng cng vo bung giam th nht, nht t kh sai. T ~ i nm, trn cc tm
phn gia phng. C n by chc ngi, nm st v{o nhau v{ xoay u li vi nhau. Thy
khch vo, mi ngi nhm dy, xch ku long xong, v tt c ng xung bn dy phn,
u h mi co, nhn bng. Ch c hai ngi vn nm, mt ngi mt bng, r rng l
ng st nng v mt ngi gi{ ang rn lun ming.
Ngi Anh hi ngi t tr m ~ l}u cha. Vin gi|m ngc tr li l mi t sng nay, cn
ngi gi{ th au bng t l}u, nhng khng th cho i bnh x| c v y ~ cht ch. Ngi
Anh lc u t v khng ng , v ni l mun c vi li ni chuyn vi t nhn, nh
Nekhliudov dch h. Th ra ngoi mc ch nghin cu tnh hnh cc tri t i {y v{ tri giam
Siberi ra, ngi Anh ny cn c mc ch truyn b s cu ri bng c Tin v Chuc ti.
- ng l{m n bo h l{ Cha C-c thng yu h v{ ~ cht v h, - ngi Anh ni. - Nu h
tin th th h s c cu ri. - Trong khi ng ta ni, tt c t nh}n u ng yn lng ti ch,
tay bung thng. Ri ngi Anh ni tip - ng ni vi h l trong cun sch ny c ni tt c
nhng iu . }y c ai bit c khng?
- C n hn hai mi ngi c c.
Ngi Anh ly trong chic ti xch tay ra vi cun T}n c ng g|y d{y; t nhng ng tay o
vi, th ra nhng bn tay to khe, mng en s, tranh nhau cha v pha ngi Anh. Ngi y
li hai cun kinh Phc m ri sang phng bn.
phng th hai, quang cnh cng th. Cng hi nng hm hp, cng mi hi thi v{, cng y
nh th, gia hai ca s c tng Cha; bn tri ca l mt thng phn.

Tt c t nh}n u nm st cnh nhau, h cng nhm dy v{ ng thng bung thng tay, nh

th - tr c ba ngi: hai ngi ngi cn mt ngi c nm di, mt cng khng bun ng nhn
nhng ngi mi v{o. Ba ngi ny cng m. Ngi Anh ni vn nhng li ~ ni phng bn
v{ cng li hai cun kinh Phc m.
Ting ngi ku, ting m x{ lim th ba vang li.
Vin gim ngc g ca v qut "Nghim". Khi ca m, kh|ch v{o thm li thy t nh}n ng
thng bn cnh dy phn, tr v{i ngi m v{ hai ngi ang |nh nhau; mt hai ngi cau c
v tc gin, h ang tm ly nhau, ngi nm tc, ngi nm ru. Vin gim ngc phi chy li
can, h mi b nhau ra. Mt ngi mi b chy m|u, ng ly tay o qut mi d{i lm, cn
ngi kia g tng |m r}u b t ra.
- Cai }u? - Vin gim ngc nghim ngh qut.
Mt ngi phng phi, khe mnh bc ra.
- Tha quan ln, ti khng sao dp yn chng n c? - ngi cai ni, khe mt ci ranh
mnh.
- tao s dp chng n cho - vin gim ngc ni, mt cau li.
- V c g h |nh nhau th? - ngi Anh hi.
Nekhliudov hi li ngi cai.
- V mt chic di x cp, - ngi cai li ci ni - thng kia xoy ca thng ny. Thng ny y
cho n mt ci, ri thng kia chng chu km, cng y li.
Nekhliudov ni li cho ngi Anh hiu.

- Ti mun ni vi h my li, - ngi Anh ni vi vin gim ngc, Nekhliudov dch li. Vin
gim ngc ni: "c, ng c ni". Ngi Anh ly ra mt cun kinh Phc m bc da.
- Nh ng dch h cho on ny, - ng ta ni vi Nekhliudov - C|c anh ~ c~i nhau ri |nh
nhau, nhng Cha C c l{ ngi ~ cht cho chng ta, dy ta mt c|ch kh|c gii quyt s
tranh ginh ci c. ng hi xem h c bit theo lut ca Cha th ta phi x s th n{o i vi k
lm nhc ta khng?
Nekhliudov dch li ni v cu hi ca ngi Anh.
- Ku vi cp trn phn r phi tri, c phi th khng ? - Mt t nhn hi, ng thi lic nhn
vin gim ngc oai v.
- Cho n mt qu v{o quai h{m n cha, ln sau ng c lo na, - mt ngi khc ni.
Trong phng c nhiu ting ci, t tn thnh.
Nekhliudov dch nhng cu tr li ca h cho ngi Anh.
- ng bo vi h l theo lut ca Cha th h phi lm tri hn li; nu anh b tt vo mt bn
m th phi cha nt m bn kia ra, - ngi Anh va ni, va cha m| mnh ra din t.
Nekhliudov dch li.
- Th th anh ta hy c th l{m trc i xem sao c ting ni.
- Nhng nu n li tt vo c m kia th sau cha c|i g ra. - mt ngi m ang nm hi vn
li.
- Th th n trn cho anh nh t.
- Ny thi, hy c th i ~, - c ngi no ni pha sau v{ ci sng sc. Mi ngi trong

phng u khng nhn c ci; c anh chng b |nh, cng ci. My ngi m cng ci.
Nhng ngi Anh khng h bi ri. ng ta nh Nekhliudov ni l{ i vi nhng ngi tin theo
Cha th nhng iu tng l kh khng th l{m c vn c th l{m c, m cn d dng
na l khc.
- ng hi xem h c ung ru khng?
- Hn l c ri, - c ting ni, ri tip theo l ting kht mi ch nho v ting ci r.
Trong phng c bn ngi m. Ngi Anh hi sao khng tp trung tt c nhng ngi m vo
mt bung th vin gim ngc tr li l t h khng mun th, v li vn c y s trng nom thuc
thang cho h.
- ~ hai tun nay c trng thy mt n }u? - Mt ngi ni.
Vin gim ngc khng tr li v dn khch sang x lim bn cnh. Li m kho ca, li t lng l
ng dy.
V{ ngi Anh li pht my cun kinh Phc m. C nh th n phng th nm, th su, c
hai bn phi, v bn tri hnh lang.
H i t x lim t kh sai n x lim t b {y; t x lim t b {y n x lim t b hng x trc
xut, ri n phng c|c ngi t nguyn i theo th}n nh}n, n ch n{o cng thy nhng ngi
i rt, ngi ri, m au, ti nhc, giam cm - chng khc nhng loi d th.
Ngi Anh khi ~ ph}n ph|t s kinh Phc m d nh pht ri, thi khng pht thm na,
v{ cng khng thuyt na. Hn l nhng cnh bun thm, nht l khng kh ngt ngt, nght
th ~ l{m cho ngh lc ng ta mm nhn ra. ng ta i t x lim n sang x lim ka v khi vin
gim ngc gii thiu t nht trong mi phng, ng ta ch ni gn mt ting "Tt".
Nekhliudov bc i nh ngi trong mng, khng sc co t khng i na, hoc b ra v;

chng vn cm thy mt mi v tuyt vng nh trc.

Chng 128

Trong mt phng giam t i {y, Nekhliudov ngc nhin thy c ng c gi k d chng gp ban
s|ng khi i qua ph{. ng gi{ u tc b x, da nhn nheo, ch}n i t ch mc mt chic o cnh
bn, m{u tro, ~ toc ra vai; qun cng th. ng ta ngi di sn gn mp phn, nhn nhng
ngi mi n bng con mt nghim khc, xoi mi. Thn hnh ng gi gy cm, thy r qua
nhng l rch thng trn o lt nhem nhuc, trng tht thm hi; nhng nt mt li l r thn
sc nghim ngh, tnh t|o hn c lc qua ph. }y cng nh cc phng giam khc, khi vin
gim ngc bc vo th t nhn nhm c dy v{ ng thng, duy c ng gi ny vn c ngi
yn. Mt ng ta sng ln, lng my cau li mt cch gin d.
- ng dy! Vin gim ngc qut.
Nhng ng ta khng nhc nhch, ch ci mt cch ngo ngh.
- y t nh anh mi phi ng trc mt anh. Anh c ci du in kia ka - ng gi ni v ch
ln trn vin gim ngc.
- C|i g , - vin gim ngc bc v pha ng ta v ni, ging nt n.
- Ti bit ngi ny, - Nekhliudov vi ni. - ng ta b bt v c g vy?
- Cnh st h tng n v{o }y v n khng c giy t. Chng ti ~ ngh l{ ng dn v{o }y
ci ging ny, nhng n c a tt c n, - vin gim ngc ni, hn hc lic nhn ng gi.
- M c anh na, anh cng trong h{ng ng qu}n phn Cha C-c ? - ng gi hi
Nekhliudov.
- Khng, ti l{ kh|ch n thm, - Nekhliudov ni.

- Th n{o, anh n xem nhng tn phn Cha hnh h ngi ? Th th trng y. N bt b

giam cm ngi ta tng o{n, tng l. Ngi i phi vt m hi trn ra mi c ming n, vy
m n nht ngi ta li, nui cho n m{ chng lm g, nh nhng con ln y, cho tt c bin
thnh ging th vt.
- Hn ta ni g th? Ngi Anh hi.
Nekhliudov ni l{ ng gi{ ang tr|ch gi|m ngc giam gi ngi.
- ng hi lo ta, vy theo lo th phi i x th no vi nhng ngi khng tn trng php
lut? - ngi Anh ni. Nekhliudov dch cu hi. ng gi{ ph| ln ci mt cch qui g, nhe c
hai h{m rng u n.
- Php lut? - ng lo nhc li mt cch khinh b, - trc tin n cp ot ca ngi ta ly tt
c v ring cho n. Ai chng li th n git, xong ri n mi ra c|c o lut cm cp, cm git.
|ng l n phi ra nhng o lut cm cp, cm git. |ng l n phi ra nhng o lut
sm hn?
Nekhliudov dch li. Ngi Anh mm ci.
- Nhng du sao th by gi cng phi x th no vi qu}n cp ca git ngi ch, ng th
hi lo ta xem.
Nekhliudov dch li c}u .
- Anh hy bo n l hy vt c|i u phn Cha trn ngi n i, - ng gi ni, mt hm hm, th n thy khng c qu}n cp ca git ngi no c. Anh bo n th.
Nekhliudov dch xong nhng li ni ca ng gi{, th ngi Anh ni:
- L~o ta in! - ri nhn vai i ra.

- Anh hy lo ly phn s ca mnh v{ mc ngi kh|c y! Ai hy lo phn ngi ny. Ch c

Cha mi bit phi trng pht ai, tha th cho ai, cn chng ta khng bit c }u. - ng gi
ni. - Mnh hy lm ch ly mnh th t khc khng cn phi ai lm ch na. Thi i i, i i, ng ta ni thm, i h{ng lng m{y chau li, gin d, cp mt sng quc nhn Nekhliudov lc
cha ra khi phng giam. - Anh ~ xem thy r bn ti t ca qun phn Cha C c em da
tht con ngi lm mi cho chy rn cha? Ct i! Ct i!
Khi Nekhliudov ra ngo{i h{nh lang th ngi Anh ng ng vi vin gim ngc ch gn
khung ca m ca mt gian phng vng v v hi l phng g. Vin gim ngc cho bit l nh
xc. Nekhliudov dch li.
- ! - Ngi Anh tht ra mt ting v t mun vo.
Nh xc l mt gian bung bnh thng, khng rng lm. Trn tng treo mt ngn n chiu
l m, vi ci b v bao ti cht ng mt x vi my thanh ci, bn phi c bn xc cht
nm trn vn bc. X|c u tin mc o cnh v qun bng vi th, ngi to ln, c b ru ngn
nhn, u co trc mt na. C|i x|c ~ cng hai b{n tay ~ tm li, lc trc chc hn chp
ln ngc, nay choi ra, mi b{n ch}n cha ra mt pha. Cnh xc ny l xc mt ngi {n b{ gi{,
u khng m, ch}n khng tt, vy o trng, m tc l ph khng bt khn, gng mt nh, da
nhn nheo v{ng bch, mi nhn.
Sau xc b ny l xc mt ngi {n ng c ph mt tm khn m{u ta. Thy mu vi,
Nekhliudov cht nh ra mt iu g .
Chng li gn nhn k. B ru xinh xinh, ngn nhn cong ngc ln, c|i mi dc da, p ,
vng trn cao trng, mi tc cun xon, ch{ng nhn ra nhng nt quen thuc, nhng cn cha
tin mt mnh va hm qua cn trng thy khun mt , bng bng phn n, au kh, by
gi bnh thn, im lm v{ p l lng.
Phi, l{ Krinxov, hay t ra cng l{ c|i g cn li hnh hi anh.

"V }u anh ta au kh? Anh ta ~ sng lm g? By gi anh ta ~ hiu cha?" - Nekhliudov

ngh ngi v{ hnh nh khng c c}u tr li, khng c g na ngoi ci cht ra, v chng thy mt
my xy xm.
Khng cho t bit ngi Anh, Nekhliudov nh ngi cai ngc a ch{ng ra s}n pha trc
ca; v cm thy cn phi ngi mt mnh suy ngh v tt c nhng g ~ xy ra chiu nay,
ch{ng ln xe i v pha khch sn.

Chng 129 (chng kt)

Nekhliudov cha i ng vi, chng c i i, li li trong phng rt lu. Cng vic vi Katiusa th
l{ ~ xong.
Nng khng cn n chng na, iu l{m cho ch{ng va bun va thn. Nhng gi }y c|i
khng phi l{ iu l{m cho ch{ng bn khon. C mt vic khc, chng nhng cha l{m xong
m n cn khin cho chng phi bn khon lo ngh hn bao gi ht v{ cng i hi chng phi
ra tay hot ng.
Tt c nhng cnh c c rng rn chng ~ mt thy tai nghe trong thi gian va qua, c bit
l hm nay, trong nh lao khng khip kia nhng s c |c ~ git cht anh Krinxov |ng yu,
nhng s c |c hin ang ng tr, trn ngp khp ni. Th m chng khng thy c kh
nng n{o dit tr i c, ngay n dng c|ch n{o dit tr cng khng bit na.
Trong tr tng tng ca chng hin ra h{ng trm, h{ng nghn ngi au kh, nhc nh, b
bn tng t|, chng l, gim ngc l~nh m kia giam h~m trong |m hi thi tha, bnh hon.
Chng nh ti ng gi k qu|i, phng tng, ~ vch ti bn cm quyn nn c coi l{ in di,
nh ti gng mt tun t, vng nht ca Krinxov, cht cn gin hn, gia my t thi. V cu
hi ~ t ra trc kia phi chng ch{ng, Nekhliudov, in hay k in chnh l nhng k t cho
mnh l{ khn ngoan, ~ l{m tt c nhng iu kia? Cu hi quay cung mnh lit hn trong
c ch{ng v{ i hi phi c tr li.
i i li li v{ suy ngh ~ mt, chng ngi xung chic i-vng k gn ngn n, v{ tin c
quyn kinh Phc }m ngi Anh lc ny tng chng lm k nim - m khi v ch{ng ~ rt ti ra
qung ln trn bn - chng thun tay m ra, ngh bng: "H bo l c th thy trong sch ny
cu tr li cho tt c mi vn ; chng m cun kinh Phc m v bt u c on thnh
Mathieu, chng XVII.
1. Lc n gn Cha Jesus v hi: ai ln nht trn Thin ng.
2. Cha Jesus gi mt a tr li v{ t n gia bn h.
3. V ni: Ta ni thc vi c|c ngi l nu c|c ngi khng ci gi|o i theo o v khng tr
th{nh nh nhng tr th th c|c ngi khng th ln Thin ng c.
4. V vy ai t h mnh xung nh a tr nh ny, k s ln nht trn Thin ng.

"Phi, phi, ng th y, Nekhliudov ngh v{ ch{ng nh li chng ch thy mnh th th|i v{ vui
sng khi t h mnh xung".
5. V{ ngi n{o nh}n danh ta n tip ly mt a tr nh vy tc l{ n tip ta .
6. Cn k no lm cho s phn nhng a tr tin ta b sa ng th tt hn ht l{ em buc
vo c k mt ci ci | vt n xung y b.
- Ti sao }y li ni: ngi n{o n tip m{ n tip v{o }u? V{ "nh}n danh ta" ngha l{ g?
Chng t hi nh vy, thy nhng ch khng c ngha g i vi chng c. V ti sao li
"buc ci vo c v qung xung |y b". Khng, }y c c|i g khng xui, khng chnh xc,
khng r rng. V chng nh li li ch{ng ~ my ln mang kinh Phc }m ra c khi gp n
nhng ch ti ngha nh vy, ~ ph|t ngy m b. Chng tip tc c|c on th 7, th 8, th 9,
th 10 ni v nhng trng hp sa ng - ci i tht khng trnh khi sa ng; v con ngi
phi chu hnh pht cht thiu trong vc du, di a ngc; v Cha Cha trn Tri. Ch{ng ngh:
"Tht |ng tic l li thiu mch lc n th. Song ngi ta cng cm thy c iu g hay hay
trong "
11. V con trai ca ngi n cu vt nhng g ~ mt, - chng tip tc c.
12. C|c ngi ngh sao? Nu mt ngi c mt trm con cu m mt con b lc, anh ta chn
mi chn con trn ni y i tm con cu lc kia khng?
13. V nu anh ta tm thy n, th ta ni chc chn vi c|c ngi l con cu l{m cho anh ta
sung sng hn l{ chn mi chn con khng b lc.
14. Cho nn c Cha Cha trn i cng vy, Ngi khng mun mt mt a con no
trong bn tr th ny c.
"Phi, Cha Cha khng mun mt a no phi cht nhng }y chng cht h{ng trm, h{ng
ng{n. V{ khng c phng k no cu chng c", - ch{ng ngh v{ li c tip:
21. Lc Pie n gn Cha v hi: Ly Cha! Anh em ti c li vi ti, ti s tha th cho h
bao nhiu ln! C n by ln khng
22. Cha Jesus tr li: Ta khng bo n by ln m{ n by mi ln.
23. Bi v th cho nn Thin ng cng ging nh mt ng vua n{o tnh s n vi ti t.
4. Khi ng vua bt u tnh th ngi ta dn n mt tn y t n ng mt vn ng.
25. V tn khng c g tr c n, ng vua bn ra lnh em b|n n, v con n, v tt c
nhng g n c th tr mn n.
26. Tn y t bn qu xung ly ng vua v ni: xin Nh vua hy khoan cho, ti s xin tr ht.
27. ng lng thng, ng vua tha cho tn y t v{ khng i mn n na.

28. Tn y t ny ra bn ngoi, gp mt ngi bn n n mt trm xu. N bn tm ly bn

bp c v ni: tr n tao }y!
29. Bn n sp ngay xung t ly van n: Xin anh h~y th cho, ti s xin tr .
30. Nhng thng kia khng nghe, n b t con n cho n khi tr xong n.
31. Bn b n thy s th nh vy rt ly lm bun, bn i k li u ui c}u chuyn cho ng
vua nghe.
32. ng vua cho gi tn y t kia n v bo: my l mt a c |c, ta ~ tha cho m{y c mn
n v m{y ~ ku xin ta.
33. Vy sao m{y khng thng bn m{y nh ta ~ thng m{y?
"Phi chng ch c th thi?" Nekhliudov bng ni to ln, v t bn trong ton th con ngi
chng, mt ting ni thn thit |p li: "Phi, ch c th thi".
V s th xy n vi Nekhliudov cng ging nh s th vn thng xy n vi nhng ngi
quen sng mt cuc i tinh thn. C khi mt ngh ban u xem ra tht k qui, ngc i,
thm ch tc ci na, nhng v sau c cuc sng ngy cng chng thc, n vt bin thnh
ch}n l n gin nht, xc thc nht. Hin nay, ch{ng cng c mt ngh nh th rt r rng:
ch c mt cch chc chn duy nht cu vt con ngi thot khi nhng s c c gh gm
lm cho h au n, l mi ngi phi lun lun t nhn l mnh c ti trc Cha v{ ~ nh
th th khng t c|ch trng pht v un nn k khc. Gi }y, ch{ng ~ thy r rng
nhng s c c rng rn ch{ng ~ chng kin trong cc tri giam, c|c nh{ t cng th|i bnh
tnh t tin ca nhng ngi gy nn nhng iu c |c u ch ti ch ngi i mun
lm ci vic khng th n{o l{m c: l bn thn mnh c, li i sa cha iu c. Nhng k xu
xa h hng li mun sa cha cho nhng k xu xa h hng v{ tng t c kt qu bng
nhng bin php cng nhc.
Thnh th nhng k tham lam, tng thiu ly ci vic trng pht v sa cha h~o cho con
ngi lm ngh nghip ca mnh, trong khi bn thn chng sa do n tt cng v khng ngng
lm cho nhng ngi m chng hnh h phi sa o. By gi th ch{ng ~ thy r bi }u m{ c
nhng iu khng khip ch{ng ~ trng thy v phi l{m g dit tr cho ht nhng cnh y
i. C}u tr li trc kia chng khng tm ra c chnh l{ c}u m{ Cha C-c ni vi Pi-e: phi
lun lun tha th cho mi ngi, phi tha th rt nhiu ln, l v khng c ai l khng phm ti
v v vy: h khng th trng pht hay sa cha ngi kh|c c.
"Nhng khng th no gin n nh th c", Nekhliudov t ngh. Ch{ng thy chc chn tuy
lc u thy c v k l tht v xa nay ch{ng vn quen t ngc li vn , - y l cch gii

quyt vn khng nhng v mt l thuyt m c v mt thc tin na. Cu hi vn mun thu

v cch x tr i vi nhng k l{m iu c: "Phi chng c chng khng b trng pht" - t
nay khng cn khin chng phi bn khon na. Cu hi vn y ch c gi tr nu ngi ta
chng thc c rng trng pht s lm gim bt s hnh vi c ti v sa cha cho ti nhn
kh| ln. Nhng khi m{ iu ngc hn li ~ chng minh, khi ~ r r{nh r{nh l{ mt s ngi
ny khng lm g c quyn sa cha cho k kh|c, th c|i iu duy nht hp l l anh c th lm
c l{ ng lm vic g ~ v ch li c hi, hn na cn v o c v tn nhn na. T bao
nhiu th k nay nhng ngi c coi l phm trng ti ~ b x s. Th m c tiu dit c
ht nhng k khng? Chng nhng h khng b tiu dit, m s lng bn h cn tng ln v
c thm con s nhng phm nhn b hnh pht l{m cho sa o v c con s nhng phm nhn
hp ph|p nh ng{i thm ph|n, chng l, cc quan to v gim ngc - nhng k vn xt x
trng pht ngi khc. By gi Nekhliudov mi hiu s d x~ hi v trt t x hi tn ti c
khng phi v c nhng phm nhn hp php kia ngi xt x v trng pht ngi khc, m l v
mc du sa o nh vy con ngi ta vn thng xt, yu mn ln nhau.
Mong thy ngh c x|c nh trong kinh Phc }m, Nekhliudov c li quyn s|ch t
u. Khi ch{ng c n b{i Rn trn ni - l mt bi bao gi ch{ng c li cng thy xc ng th hm nay ln u tin chng thy trong b{i , khng phi ch l nhng t tng tru tng
tt p, phn ln nu ra nhng yu cu qu| |ng, khng sao thc hin c, m l nhng iu
rn gin d, r rng v thc t c th c; v nu nhng iu rn ny c thc hin (m ci
mi phn c th c c mi) th s dng ln c mt th ch hon ton mi cho x hi
lo{i ngi, trong khng nhng mi s tn bo - iu m Nekhliudov ht sc cm gin - s t
tiu ma i, m{ cn c th xy dng nn hnh phc ln nht lo{i ngi c th t c - l{
Thin ng trn mt t.
C thy c nm iu rn:
iu th nht (Mathieu, chng 5, on 21 n on 26) ni ngi ta chng nhng khng
c git m{ cn khng c tc gin anh em, khng c coi khinh ai l chng ra g, l{ " n,
kia", v nu c ci nhau vi ai th phi lm lnh vi ngi trc khi dng l ln Cha,
ngha l{ trc khi cu nguyn.
iu th hai (Mathieu, chng 5, on 27 n on 32) ni ngi ta chng nhng khng c
l{m iu dm dt, m cn phi tr|nh khng c tm th vui trong sc p ph n v nu ~
mt ln n vi mt ngi {n b{ n{o th khng bao gi c ph bc ngi y.
iu th ba (Mathieu, chng 5, on 33 n on 37) ni ngi ta khng nn t rng buc

mnh bng li th.

iu th bn (Mathieu chng 5 on 38 n on 42) ni ngi ta chng nhng khng c
n ming tr ming, m khi b tt vo m bn ny, phi cha m bn kia ra; khi b xc phm phi
tha th v nhn nhc, chu ng, v khng bao gi t chi khi ngi khc yu cu mnh gip.
iu th nm (Mathieu, chng 5, on 43 n on 48) ni ngi ta chng nhng khng
c cm gin k th, khng c |nh nhau vi chng, m cn phi yu chng, gip chng,
phc v chng.
Nekhliudov lng l ngi mt m m nhn ngn n. Ngh ti b mt xu xa ca cuc i ny,
chng thy r l nu con ngi c dy d theo nhng nguyn tc kia th cuc i c th tt
p bit my v tm hn chng trn ngp mt nim phn khi t l}u cha tng thy, khc no
sau nhng cn lo lng v{ au kh dng dai, lng chng bng nhin thy th th|i v{ phng
khong.
Sut m ch{ng khng ng, v{ cng nh thng vn xy ra i vi rt nhiu ngi c kinh
Phc m, ln u tin chng mi hiu c y ngha ca nhng dng ch trc kia ~
c i c li bao nhiu ln m khng nhn ra. Nh cht xp ht nc, chng ht cn ly tt c
nhng g thit yu, l trng i, l sng khoi tht nhin thy c trong quyn s|ch . Nhng
iu ch{ng c c tng chng nh rt quen thuc, dng nh n khng nh thm, khin
cho chng nhn thc su thm nhng iu ~ bit t l}u trc kia nhng cha h hnh hi c
y v{ cha tin tng. By gi th ch{ng ~ lnh hi c v{ ~ tin.
Chng nhng chng hiu v tin rng, nu ngi ta thc hin nhng li r~n th c th t
c hnh phc cao nht m{ ngi ta c th t c, m chng cn hiu v tin rng nhim v
duy nht ca bt c ai l lm sao thc hin trn vn nhng iu rn , rng ngha duy nht
ca i ngi l ch , vi phm c|c iu rn l{ sai lm v tc khc chuc ly vo thn s
trng pht.
iu to|t ra t ton b li dy, nht l on cu chuyn nhng ngi trng nho th li c
bit mnh lit v r rng.
Nhng ngi l{m cng c ch sai n lm vn nho, li tng vn l{ ca mnh: h
tng mi vt trong u dnh cho h v cng vic ca h l{ thng thc th vui cuc i
trong mnh vn ; h qun bng ngi ch v git tt c nhng ai nhc h nh n ngi
ch, n phn s ca h i vi ngi ch.
"Phi chng chng ta cng ang h{nh ng y nh th. - Nekhliudov ngh bng, - khi chng ta
sng v{ yn tr tin tng mt cch v l rng mnh l ch nhn cuc i mnh, mnh sng l{

hng lc th, iu tht r rng l ngu xun. Ta c ph|i n ci i ny l do mun ca

mt ng n{o v{ v mt mc ch n{o .
Th m ta li nh tm sng hng vui th ring cho mnh thi, nh vy c nhin l s xy
ra nhng iu chng l{nh cho ta cng nh nhng iu chng l{nh i vi ngi khng lm theo
mun ca ch. mun ca ch biu hin trong nhng iu rn kia. Khi ngi ta thc hin
nhng iu rn th lp tc Thin ng s c ngay trn mt t, v{ ngi ta t c
hnh phc ln nht c th t c.
"H~y tm Thin ng v chn l ca n ~, cn tt c nhng ci khc s n vi anh". Th
nhng chng ta li ch tm nhng ci khc thi, v tt nhin l{ chng ta khng tm c.
" cng vic ca i ta l th. Va mi xong vic ny, th vic kh|c ~ bt u"
T m hm , Nekhliudov thy mnh bt u mt cuc sng hon ton mi, khng phi v
ch{ng bc vo hon cnh sng mi m{ l{ v y v sau, mi vic ch{ng l{m u c ngha
khc hn trc.
Giai on mi ca cuc i chng s kt thc ra sao, ch tng lai mi chng thc c.

HT

Chia s ebook: https://downloadsach.com

Follow us on Facebook: https://facebook.com/caphebuoitoi